Stichting

presenteert:

Actief in de natuur bij -

gratis NEEM MEE!

Natuurgids Werelderfgoed Historische wandelpaden de Waddenzee in Noordoost-

Paesens en Moddergat ho- diepe, relatief warme water In Noordoost-Friesland is een uitgebreid netwerk van histo- ren samen met buurdorp met zijn rijke bodemleven rische wandelpaden. Vanuit Paesens-Moddergat start o.a. Wierum tot de weinige vis- voorziet in de levensvoor- een rondwandeling langs buurdorpen Wierum en Nes van sersdorpen die direct aan de waarden van veel planten en ongeveer 2,5 uur. Het eerste traject naar Wierum gaat over Waddenzee liggen. De ge- dieren. Zeehonden krijgen er de Zeedijk. Daarna loop je over de landerijen naar Nes. Het schiedenis van deze plaat- hun jongen, vis zet er zijn kuit laatste stuk terug naar Paesens-Moddergat voert langs het sen is dan ook nauw met de af en vogels foerageren op slingerende riviertje de Paesens. Meer informatie vind je op zee verbonden. de wormen en schelpdieren, www.historischepaden.nl. Een overzicht van alle historische al dan niet als voorbereiding wandelpaden in de regio is verkrijgbaar bij de VVV. De Waddenzee is de bin- op hun jaarlijkse trek. Door nenzee tussen de Wadden- deze rol als kraamkamer en eilanden en het vasteland pleisterplaats is het gebied van Nederland, Duitsland en internationaal van grote eco- Denemarken. Bijzonder is dat logische waarde. In 2009 deze zee, door de werking werd de Waddenzee daarom van eb en vloed, twee keer uitgeroepen tot Unesco We- per dag grotendeels droog- relderfgoed. Zie voor meer valt en ook weer twee maal informatie www.waddensea- per dag verandert in een im- worldheritage.org. mense watermassa. Het on-

Paesens-Moddergat bitumendijk

Peazemerlannen zomerdijk deltadijk

Paesens-Moddergat

lamsoor zoutmelde zeeaster

Net als de overige kwelders en len, zodat de noordelijke zomer- zomerpolders langs de Friese- polder weer werd ontpolderd. en Groninger kust is het buiten- Vrij snel ontwikkelde zich een dijkse gebied Peazemerlannen dynamisch kwelderlandschap bij Paesens-Moddergat voor- met zoutminnende planten als namelijk via landaanwinning zeekraal, lamsoor en zoutmelde. ontstaan. Deze werd door het In het najaar kleurt het gebied rijk vanaf 1935 in werkverschaf- paars van de zeeaster, een plant fing uitgevoerd. In 1945 is de waar imkers hun bijen graag zomerkade aangelegd, waar- op laten vliegen, omdat deze door de zuidelijke zomerpolder zo'n bijzondere honing oplevert. ontstond. De bitumendijk werd Tegenwoordig bestaat het na- in 1951 gemaakt en zo kwam tuurgebied de Peazemerlannen de noordelijke zomerpolder tot uit 485 hectare zomerpolder, stand. Ook de twee kilometer kwelder en kwelderwerken. Het lange pier maakte deel uit van is een belangrijk vogelgebied, deze landaanwinningswerken. vooral voor rotgans, brandgans Bij een zware storm in april en kluut. Wandelen over de zo- 1973 brak de bitumendijk. Om merdijk is toegestaan, net als financiële redenen over de pier en de restanten van werd besloten de de bitumendijk. Zie voor meer dijk niet te herstel- informatie www.fryskegea.nl Natuur in het Nationaal Park Fietsen in het binnendijkse De Bantpolder Lauwersland landbouwgebied

De Bantpolder ligt ten oosten De Bantpolder maakt deel Het Lauwersmeergebied is een De akkerflora en -fauna met bij- van de Peazemerlannen in uit van het Nationaal Park mooie omgeving om te fietsen. behorend landschapstype heeft het binnendijkse gebied. De Lauwersmeer, vernoemd naar Een aanrader is het ‘Rondje het de afgelopen jaren zwaar 113 hectares grasland worden het meer dat is ontstaan door Lauwersmeer’, een tocht van te verduren gehad, ook in het beheerd door Natuurmonumen- afsluiting van de Lauwerszee in 38 km. VVV Lauwersland heeft Friese kleigebied. Kenmerkende ten, die er vee laat grazen. In 1969. Vanaf dat moment zijn een boekje uitgegeven met akkerplanten en -vogels, zoals de de slenken groeien zoutmin- de hooggelegen zeebodems 10 mooiste fietstochten in de veldleeuwerik en de patrijs, zijn nende planten als Engels gras droog komen te staan. In de regio. Los van bestaande routes daardoor hard in aantal achteruit en aardbeiklaver. Een deel eerste jaren zijn grote delen bestaat er een Fietsroutenet- gegaan. Sinds 2005 is een aantal van de brandganzenpopulatie van het gebied vrijwel aan werk Noordoost-Fryslân, waarbij agrariërs rond Nes bij Moddergat die broedt op Nova Zembla hun lot overgelaten, zodat veel je zelf de route en het aantal een initiatief gestart met het overwintert hier. Hun aantal natuur ontstond. Het Lau- kilometers kunt bepalen. Via creëren van ruigtestruwelen, kan oplopen tot wel 15.000 wersmeergebied is zo bijzonder genummerde borden fiets je rietsloten en faunastroken. Er exemplaren. Voor weidevogels dat het in 2003 is uitgeroepen van knooppunt naar knooppunt. wordt actief graan en zaaddra- als scholekster, grutto en kievit tot Nationaal Park. In 2004, in Zie voor meer informatie gende mengsels ingezaaid op ak- is het gebied in trek als broed- de finale-uitzending van het www.vvvlauwersland.nl kerranden. Behalve voor vogels is plaats. Om verstoring te voorko- NCRV-televisieprogramma ‘De dit ook voor insecten van belang. men is de Bantpolder niet mooiste plek van Nederland’, Beleid is om oud riet in de sloten toegankelijk voor publiek, al eindigde het Lauwersmeer te laten staan en om wegbermen kun je er wel langs lopen. Vanaf op de derde plaats, na het niet te vaak te maaien. De ver- de ventweg tussen Overijsselse natuurgebied De schillende putten (poelen) tussen en zijn de vogels vanuit Weerribben en het Friese dorp Wierum en Paesens-Moddergat, de auto goed te bekijken, wat Moddergat. die ooit zijn gegraven om de dijk je veel vogelaars dan ook ziet Zie voor meer informatie te verzwaren, zijn ook belangrijk doen. Zie voor meer informatie www.np-lauwersmeer.nl om het grootschalige landbouw- www.natuurmonumenten.nl gebied van ‘groen-blauwe’ aders te voorzien. Meer informatie is te vinden via Wildbeheereenheid ‘Dongeradielen’: www.wbed.nl

Lauwersoog Wierum Bant- fietsroute Nes Paesens-Moddergat polder

Ternaard Anjum Morra Lauwersmeer

Ee Wanswert Oan 'e dyk organiseert verschillende activiteiten in en rond de natuur bij Paesens-Moddergat

Wadlopen bij Paesens-Moddergat Tenminste ieder weekend en zomers meerdere keren per week kun je wadlopen bij Paesens-Moddergat. Je kunt een zwerftocht maken, een overtocht naar de En- gelsmanplaat en er is een arrangement met museum 't Fiskershúske. Daarnaast is er de waddenexcursie "Wadpieren en andere dieren", waarbij we met netten en een wadgreep kijken wat er leeft in de Waddenzee en terug wor- den gebracht met paard en wagen. We vertrekken vanuit een authentiek lokaal aan de dijk in Paesens. De meeste tochten worden gecombineerd met een buffet van waddenproduc- ten, waarvoor Oan 'e dyk is onderscheiden met het keurmerk Waddengoud. Zie www.wadlopen-moddergat.nl

Waddeninfocentrum en bijenstal Het verzamelpunt aan de Achterwei 1 in Paesens is tevens in- formatiecentrum over de Waddenzee en het wadlopen. Ook bevindt zich hier een winkel met waddenproducten. Ach- ter dit gebouw is een bijenstal, die tijdens openingstijden toegankelijk is. In de zomerperiode is het lokaal overdag meestal open (behalve maandag), of anders op verzoek.

Rondrit Paesens-Moddergat In een boerenwagen met trekpaard bekijken we de highlights van de monumentale vissersdorpen. Onderweg vertelt een gids wetenswaardigheden en anekdotes. Vertrek: bij reser- vering dagelijks (behalve maandag) om 10.30 uur en 15.30 uur vanaf de bushalte Moddergat (tegenover "Kofje en tee drinkerij Yke-Muoi", De Oere 48 Moddergat) of voor groepen op afspraak. De duur van de rondrit is ongeveer een uur. Bij slecht weer is er een huif over de wagen.

Vogelexcursie Een keer per maand organiseert Oan 'e dyk een vogelexcur- sie langs de kwelders en het wad bij Paesens-Moddergat, een van de vogelrijkste gebieden van Nederland. Behalve het herkennen van soorten is er veel aandacht voor de sa- menhang met de omgeving.

Reserveren voor bovenstaande activiteiten is noodzakelijk. Groepen kunnen ook buiten het bestaande programma bij ons terecht. Informeer naar de mogelijkheden.

Stichting Oan 'e dyk Achterwei 1, Paesens [email protected] 0519-850299 (06-46633989) www.oanedyk.nl Mogelijk gemaakt door

Ontwerp: Frank Zuithof - www.logo-shop.nl