Bodemkaart Van Schaal I:Jo O Oo Nederland
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
B lade West Leeuwarden Blad 6 Oost Leeuwarden Bladen 2 West en Oost (vaste land) Bodemkaart van Schaal i:jo o oo Nederland Uitgave 1981 Stichting voor Bodemkartering De minister van Landbouw en Visserij heeft de Stichting voor Bodem- kartering opgedragen een bodemkaart van Nederland te vervaardigen op de schaal l : 50 000. Deze kaart wordt uitgegeven in bladen, genum- merd volgens onderstaande indeling van de Topografische Kaart. Bij de kaartbladen behoort een toelichting, die vaak voor enkele bladen is gecombineerd. Kaart en toelichting vormen één geheel en vullen elkaar aan. Men moet du$ beide bronnen raadplegen, als men geïnformeerd wil zijn over de bodemgesteldheid van een bepaald gebied. De uitgave is verkrijgbaar bij de boekhandel en bij PUDOC, Postbus 4, Wageningen. De kaart is ook los verkrijgbaar (gevouwen en ongevouwen) bij de Stichting voor Bodemkartering, Staringgebouw, Marijkeweg 11, post- bus 98, Wageningen; (tel. 08370-1 91 00). Bovendien worden werk- bladen uitgegeven, paarop zijn alle onderscheidingen van de bodem- kaart aangegeven, maar de kaartvlakken zijn niet gekleurd. Deze werk- bladen zijn o.a. bestemd voor gebruikers die de kaarteenheden voor een speciaal doel zouden willen samenvatten, of die bepaalde facetten van de bodemgesteldheid willen bestuderen. De Stichting voor Bodemkartering is steeds bereid nadere inlichtingen en adviezen hierover te geven. Bladindeling van de BODEMKAART van NEDERLAND schaal 1:50000 Bodemkaart van Nederland Schaal i :jo ooo Toelichting bij de kaartbladen 6 West Leeuwarden 6 Oost Leeuwarden en het vaste land van de kaartbladen 2 West Schiermonnikoog en 2 Oost Schiermonnikoog Wapeningeno o 1981/ Stichting voor Bodemkartering Druk: Van der Wiel-Luyben B. V., Arnhem Presentatie: Pudoc, Wageningen Copyright: Stichting voor Bodemkartering, Wageningen, 1981 ISBN 90 220 0774 X Inhoud 1 Inleiding 9 1.1 Het gekarteerde gebied 9 1.2 Opname en gebruikte gegevens 9 1.3 Bodem, bodemvorming en bodemkartering 10 1.4 De bodemkaart en haar onderscheidingen 12 1.4.1 Enkelvoudige legenda-eenheden 13 1.4.2 Samengestelde legenda-eenheden 13 1.4.3 Toevoegingen en overige onderscheidingen 14 1.4.4 Grondwatertrappen 14 2 Algemeen gebruikte indelingen en hun benamingen 16 2.1 Textuurindeling 16 2.1.1 Indeling naar het lutumgehalte 16 2.1.2 Indeling naar het leemgehalte 17 2.1.3 Indeling naar de mediaan van de zandfractie 18 2.1.4 Benaming van de legenda-eenheden naar de textuur 19 2.2 Indeling naar het gehalte aan organische stof 19 2.3 Indeling naar het profiel verloop 19 2.3.1 Omschrijving van de profielverlopen 19 2.3.2 Benaming en codering van de profielverlopen 20 2.4 Indeling naar het koolzure-kalkgehalte 21 2.4.1 Kalkverloop en kalkverloopklassen 21 2.5 Indeling naar grondwatertrappen 22 2.5.1 Beschrijving van de grondwatertrappen 24 2.6 Het bodemprofiel en zijn horizonten 27 2.6.1 Horizontbenamingen 27 2.6.2 Kleurbeschrijving van horizonten 29 3 Codering en benaming van de eenheden 30 3.1 Codering van de enkelvoudige legenda-eenheden 30 3.1.1 Codering bij de veengronden, V 30 3.1.2 Codering bij de moerige gronden, W 31 3.1.3 Codering bij de humuspodzplgronden, H 31 3.1.4 Codering bij de dikke eerdgronden (zand), EZ 31 3.1.5 Codering bij de kalkloze zandgronden, Z 31 3.1.6 Codering bij de kalkhoudende zandgronden, Z . A 32 3.1.7 Codering bij de kalkhoudende bijzondere lutumarme gronden, S ... A 32 3.1.8 Codering bij niet-geri/pte minerale gronden (zeeklei),JAQ 33 3.1.9 Codering bij de zeekleigronden, M 33 3.1.10 Codering bij de oude kleigronden, K 34 3.2 Codering van de samengestelde legenda-eenheden 34 3.3 Codering van de toevoegingen 34 3.4 Codering van de grondwatertrappen 34 4 Fysiografie 35 4.1 Geologie 35 4.1.1 Het Pleistoceen 35 4.1.2 HetHoloceen 39 4.2 Hoogteligging 43 5 Bewonings- en ontginningsgeschiedenis 45 5.1 Het oorspronkelijke landschap 45 5.2 Bewoning en ontginning tot de Middeleeuwse overstromingen 46 5.3 De bedijkingen 49 5.4 Bewoning en ontginning na de Middeleeuwse overstromingen 52 5.5 De verveningen 55 6 Landschap en bodemgesteldheid 60 6.1 Het zandgebied 60 6.2 Het klei-op-veengebied en het veengebied 63 6.3 Het knipkleigebied 64 6.4 Het oude-kweldergebied 66 6.5 Het gebied van de ingepolderde jonge zeeboezems én jonge kwelders 67 6.6 Het gebied buiten de huidige zeedijk 67 6.7 Het gebied van de voormalige Lauwerszee 69 7 Veengronden 71 7.1 Bodemvormende processen 71 7.1.1 Rijping 71 7.1.2 Verweringen v er aar ding 71 7.1.3 Veensoort 72 7.1.4 Minerale ondergrond 73 7.2 De eenheden van de veengronden 73 7.2.1 Eerdveengronden 73 7.2.2 Rauwveengronden 77 8 Moerige gronden 82 8.1 Moerige podzolgronden 82 8.2 Moerige eerdgronden 83 9 Podzolgronden 85 9.1 Bodemvormende processen 85 9.2 De indeling van de humuspodzolgronden 86 9.3 De eenheden van de humuspodzolgronden 87 10 Dikke eerdgronden 90 10.1 Ontstaan 90 10.2 Indeling 90 10.3 De eenheden van de dikke eerdgronden 90 11 Kalkloze zandgronden 92 11.1 Vorming en indeling van de Al-horizont 92 11.2 Indeling van de eerdgronden en de vaaggronden 92 11.3 De eenheden van de kalkloze zandgronden 92 12 Kalkhoudende zandgronden en kalkhoudende bijzon- dere lutumarme gronden 96 12.1 Indeling 96 12.2 Zout in de bovengrond 96 12.3 De eenheden van de kalkhoudende zandgronden 97 12.4 De eenheden van de kalkhoudende bijzondere lutumarme gronden 98 13 Niet-gerijpte minerale gronden (zeeklei) 100 13.1 Bodemvorming en indelingscriteria 100 13.1.1 Rijping 100 13.1.2 Zanddiepte 102 13.2 De eenheden van de niet-gerijpte minerale gronden 102 14 Zeekleigronden 104 14.1 Bodemvorming en indelingscriteria 104 14.1.1 Aard van de humushoudende bovengrond 104 14.1.2 Rijping 104 14.1.3 Kool^itre-kalkgehalte en ontkalking 104 14.1.4 Knippige en knipkenmerken 105 14.1.5 Bouwvoor^waarte en het profielverloop 107 14.2 Vorming van katteklei 107 14.3 De structuur van de zeekleigronden 108 14.4 Kruinige percelen 110 14.5 De eenheden van de zeekleigronden 110 14.5.1 Eerdgronden 110 14.5.2 Vaaggronden 111 15 Oude kleigronden 130 16 De samengestelde legenda-eenheden 131 16.1 Associaties van twee enkelvoudige legenda-eenheden 131 16.2 Associaties van vele enkelvoudige legenda-eenheden 134 17 Toevoegingen en overige onderscheidingen 136 17.1 Toevoegingen 136 17.2 Overige onderscheidingen 138 18 Bodemgeschiktheid voor akkerbouw, weidebouw en bosbouw 140 18.1 Inleiding 140 18.2 Het interpretatiesysteem 140 18.3 De beoordelingsfactoren 142 18.4 De geschiktheid voor akkerbouw 145 18.4.1 Randvoorwaarden 145 18.4.2 Bodemgeschiktheidsclassificatie voor akkerbouw 146 18.4.3 Toelichting bij de geschiktheidsklassen 146 18.5 De geschiktheid voor weidebouw 148 18.5.1 Randvoorwaarden 148 18.5.2 Bodemgeschiktbeidsclassificatie voor weidebouw 149 18.5.3 Toelichting bij de geschiktheidsklassen 149 18.6 De geschiktheid voor bosbouw 151 18.6.1 Randvoorwaarden 151 18.6.2 Bodemgeschiktheidsclassificatie voor bosbouw 151 18.6.3 Toelichting bij de geschiktheidsklassen 152 18.7 Toelichting bij de interpretatie ' 153 18.7.1 Algemeen 153 18.7.2 Gebruik van de interpretatiegegevens 153 Literatuur 154 Aanhangsel 1 Alfabetische lijst van kaarteenheden en hun oppervlakte 158 Aanhangsel 2 Analyse-gegevens 164 Aanhangsel 3 Interpretatie van de kaarteenheden 172 Aanhangsel 4 De kaarteenheden gerangschikt naar hun geschiktheid 179 1.1 Het gekarteerde gebied Dit rapport geeft een toelichting bij de bladen 6 West en 6 Oost met de aangrenzende delen van de bladen 2 West en 2 Oost. Het gekarteerde gebied ligt in het noorden van de provincie Friesland en in het westen van de provincie Groningen. Op deze kaartbladen komen de volgende gemeenten of delen daarvan voor (afb. 1): In de provincie Friesland: l Achtkarspelen, 2 Tietjerksteradeel, 3 Idaar- deradeel, 4 Leeuwarden, 5 Baarderadeel, 6 Menaldumadeel, 7 Leeuwarder- adeel, 8 Ferwerderadeel, 9 Westdongeradeel, 10 Dokkum, 11 Oost- dongeradeel, 12 Kollumerland en Nieuw-Kruisland, 13 Dantumadeel. In de provincie Groningen: 14 Leek, 15 Marum, 16 Grootegast, 17 Grijpskerk, 18 Ulrum, 19 Kloosterburen, 20 Leens, 21 Oldehove, 22 Zuidhorn, 23 Oldekerk. Uitgestrekte bebouwde kommen, industrieterreinen en andere terreinen voor burgerlijk gebruik zijn niet gekarteerd. 1.2 Opname en gebruikte gegevens Het gebied is in de jaren 1972 t/m 1978 systematisch gekarteerd. Het veldwerk werd uitgevoerd door P. C. Kuijer, die ook een groot deel van de toelichting samenstelde. Met de algemene coördinatie waren Ing. W. Heijink en Dr. Ir. M. F. van Oosten belast. Bij het vervaardigen van deze bodemkaarten is gebruik gemaakt van een aantal reeds aanwezige, meer gedetailleerde bodemkaarten (afb. 2). De genoemde kaarten werden omgezet in de legenda van de bodemkaart l : 50 000 en vereenvoudigd. Daarbij is een aantal verschillen ontstaan tussen deze kaarten en de detailkaarten. Deze verschillen hangen ge- deeltelijk samen met de schaalverschillen, gedeeltelijk met accent- verschuivingen in de interpretatie, deels ook met verschillen in beoorde- ling van lutum-, leem- of zandgehalten. De gegevens van de bodemgesteldheid van de voormalige Lauwerszee en van de buitendijks gelegen gronden (Wadden) zijn welwillend be- schikbaar gesteld door de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders te Lelystad. Aan de afdeling Landaanwinningswerken van de directie Groningen van de Rijkswaterstaat wordt dank gebracht voor de inzage van de begroei- ingskaart van de kuststrookzone van het Waddengebied. Een aantal gegevens over grondwaterstanden, gedurende een reeks van jaren gemeten in stam- en peilbuizen, zijn welwillend ter beschikking gesteld door de Dienst Grondwaterverkenning TNO te Delft. Deze gegevens zijn zeer belangrijk als referentiepunten bij het schatten van het verband tussen profielkenmerken en de actuele grondwaterhuis- houding.