Difl DEMOCRATEN \ I

2.5.2. Art. 5'44 ,·1J.:J:!iilitti:'M~ rt. 54 geef1 ~• amerverk•ezlngen. Het eerste lid deelt di D1III nders die de leeftijd van achttien jaar h• ms bij de wet te bepalen ultzondenn• · ' geen ingezetenen zijn. C schap onverkort gehandt Dm I, 1976- 1977. 14 223. nr 3 "" DEMOCRATEN Dit is het moment D66 in de opmars naar drie verkiezingen

~ Hans van Mierlo: Wat hebben de D66- Hang .~ "D66 wil nodig zijn programma's gemeen? het affiche ~ voor de regering'' . Vruchten van in vier jaar oppositie I I dit blad D66 drukt stempel op voor lokale politiek Campagne van Texel uw raam! tot Maastricht Stemadvies Door en door D66 "We hebben plezierig gewerkt," zegt Wim Dik, voorzitter van de Wat is het essentiële verschil tussen De oude partijen steunden op catego­ stemadviescommissie Tweede Ka· D66 en de andere grote partijen? De rieën kiezers (arbeiders, middenstan­ merverkiezingen, met voldoening. drie traditionele politieke stromingen ders, katholieken etc.) die nu als poli­ "Mensen met verschillende achter· torsen de historische last met zich mee tieke collectiviteiten niet meer bestaan. gronden die elkaar goed kennen, van het 'blindelings' opkomen voor De oude opdeling in politieke partijen oudgedienden dus, en nieuwe ge· bepaalde groepen en belangen of reli­ valt niet meer samen met de nieuwe dienden. Dat helpt bij zo'n aller· gieus ingevroren opvattingen. De ideo­ tegenstellingen: werkenden-werkzoe­ minst eenvoudig karwei." logisch gewortelde, eenzijdige oriënta­ kenden, autochtonen-allochtonen, ties verschaften lange tijd politieke materiële egoïsten-ecologische puris­ Is er van de 'opdracht' afgeweken? duidelijkheid en bezorgden de partijen ten, gesubsidieerden-ongesubsidieer­ Dik: "Volgens het profiel moesten een 'gegarandeerde' aanhang. Deze den, alleenstaanden-samenwonenden we een afgewogen fractie samen· vaste bindingen beperken echter onte­ enzovoorts. De ontzuiling en de indivi­ stellen. Die opdracht hebben we genzeggelijk de wendbaarheid en het dualisering trekken het draagvlak on­ zonder afwijkingen uitgevoerd. politieke aanpassingsvermogen: D66 is der de oude ideologische partijen weg Maar volgens het congres -en je opgericht vanuit de overtuiging dat en nopen deze tot een politiek waar ze weet, bij D66 willen we alles tot in onze moderne maatschappij alleen per definitie niet goed in (kunnen) de details regelen- moesten we de goed bestuurd kan worden als we ons zijn: verD66-en, dat wil zeggen onbe­ kandidaten van tevoren kenbaar van deze knellende banden kunnen vangen redeneren op basis van maat­ maken wat we precies zouden ontdoen. schappelijke noodzaak. gaan vragen. Wij vonden het on· Dit betekent dat deze partij van nature Behalve op grondslagen en concrete zinnig om daar brieven over te flexibel is, kritisch kan zijn ten op­ standpunten baseert het electoraat zijn schrijven. ledereen die wel eens zichte van oude vanzelfsprekendheden keuze op de persoonlijkheden van de gesolliciteerd heeft, weet hoe en, althans in principe, makkelijk in kopstukken. Cruciaal hierbij is dat de zoiets gaat." kan spelen op maatschappelijke veran­ gezichtsbepalende figuur het karakter deringen. Deze andere politieke hou­ en de denkrichting van de partij een­ Er is in groepjes van drie gewerkt. ding impliceert wel dat bredere afwe­ duidig personifieert. Ook in dit opzicht Plenair is men lot unanieme be· gingen van inzichten en belangen verschilt D66 duidelijk van de andere sluitvorming gekomen. Het resul· eerst intern plaatshebben en dat de grote drie. Brinkman tracht zich via laat is een eerste cluster van 25. uitkomst hiervan niet even gemakke­ pulpbladen en populaire tv-pro­ Dik: "Nee, dat was niet voorge· lijk voorspelbaar is als bij de ouderwets gramma's een imago te verwerven dat schreven. Het enige criterium dat opererende partijen. Met soms moei­ noch aansluit bij hemzelf, noch bij ernaar verwijst, is dat de commis· zame afwegingen en genuanceerd ge­ zijn eigen oud-HoHands fatsoenlijke sie rekening moest houden met formuleerde standpunten roept D66 partij. Bolkestein werpt zich op als in­ een aannemelijk verkiezingsresul· onvermijdelijk het verwijt van vaag­ tellectuele discussie-aanjager, maar taal van D66. 15 zou een negatief heid over zich af. De herkenbaarheid probeert tegelijkertijd op een plat­ politiek signaal zijn geweest, 25 is ontleent de partij aan de oorspronke­ vloers populistische wijze tevergeefs ambitieus genoeg." lijkheid en consistentie van de stand­ voor Wiegel door te gaan. Ook tussen punten door de jaren heen, de juiste Kok en zijn eigen partij gaapt een ste­ Wat was het moeilijkste? "Het dosering van idealisme en realisme, vige kloof, doordat hij zich meer als scheiden van wat je objectief waar· economische noodzaak versus sociale solide financier dan als fervent verde­ neemt en hetgeen je er zelf van rechtvaardigheid en duurzaamheid etc. diger van verworven sociale rechten vindt. Daarom hebben we alge· Juist nu zowel Europa als ons eigen manifesteerde. sproken dat als iemand een be· land aan zoveel veranderingen onder­ Achter het verwijt dat Democraten paalde kandidaat zo goed kende hevig zijn, is er een toekomst voor par­ niet meer zijn dan 'de lijst van Van dat dit de oordeelsvorming te posi· tijen met een grondslag als die van Mierlo', zoals het eens alleen om lief of te negatief zou beïnvloeden, D66: principieel, maar open en be­ Terlouw draaide, gaat dus een compli­ hij of zij geen gesprek met de kan· weeglijk. De ingrijpend veranderde ment van de jaloerse concurrentie didaat zou hebben. Ja, dat is voor· veiligheidssituatie op ons continent, schuil: onze lijsttrekkers zijn door en gekomen. We hebben daar open vergt een even radicale wijziging in door D66. over kunnen praten." ons denken over buitenlands beleid. Waar problemen nu vanuit eng-natio­ Bob van den Bos Heeft deze voorzitter aanbevelin· nale invalshoeken worden beoordeeld gen voor de toekomst, bijvoor· is veeleer een visionair internationaal beeld over de twee verkiezingsron· perspectief geboden. In Nederland zelf den waar niet iedereen gelukkig vereisen het omvormen van de verzor­ mee is? "Die hebben ons niet gingsstaat, de bestuurlijke reorganisa­ Stuur een dwars gezeten. Daar is niets tegen tie en een veel stringenter milieube­ als de commissie goed werkt. leid, politieke keuzes die niet D66-kaart Maar een congres moet -op voor· ge(ver)hinderd worden door nauwe stel van de reglementencommis· politiek-maatschappelijke belangen­ De ansichtkaarten van de top tien van de sie· niet, bijna uitgeschreven, wil· verstrengelingen. Concreet voorbeeld: affiche-wedstrijd 40xD66 zijn per setje len regelen welk pak de commissie in een land waar effectief mestbeleid van 10kaarten te bestellen bij het moet aantrekken bij de beoorde· stagneert omdat het CDA zich laat be­ Landelijk Secretariaat (Ivar Manuel, ling van de kandidaten." talen door Brabantse landbouworgani­ 070-3621515). Een originelere ansicht­ saties, kan D66 als tegenwicht niet kaart is in deze campagnetijd niet denk­ Marie·Louise Tiesinga worden gemist. baar. Bestellen dus!

2 DEMOCRAAT - Dit is het moment Nooit eerder is D66 zo intensief met de voorbereiding van verkiezingen bezig geweest als in de aanloop naar de drie verkiezingen dit voorjaar. Nooit eerder zijn in eenzelfde periode zoveel verkiezingsprogramma's geschreven, zoveel kandidaten geselecteerd en zoveel afdelingen inge­ schreven voor verkiezingen. Het lijkt weleens alsof partijen alleen de laatste weken voor verkiezingen op volle toeren draaien. Maar wie in de burelen van een politieke partij kijkt, ziet dat al het werk ver voor de bel van de laatste ronde is verricht.

Politiek in Uitvoering kiezingsaffiche van D66 te ontwerpen lieu, de werkgelegenheid, de vernieu­ D66 is de campagne eigenlijk begon­ en er melden zich 180 kandidaten wing van de politiek, onze sociale ze­ nen in september 1992. In meer dan voor de Tweede kamerlij st. In decem­ kerheid, de veiligheid en de migratie. lSO plaatsen organiseert D66 in die ber bestellen alle afdelingen materialen Landelijke en europese D66-politici maand de actie Politiek in Uitvoering. voor de campagne. Er worden duizen­ zullen dus ook voor de gemeenteraads­ D66-fracties maken een tussenbalans den affiches verspreid, folders, brochu­ verkiezingen acte de présence geven en op van de resultaten van 2 jaar politiek res, programma's en leaflets. De ten­ lokale D66-vertegenwoordigers doen in de gemeenteraad en gaan bij de be­ toonstelling van de beste 40 D66-affi­ mee in de twee campagnes die daarop volking te rade om te horen wat er tot ches reist langs de steden, het landelijk volgen. de verkiezingen en daarna voor wen­ verkiezingsprogramma wordt TER DIS­ sen zijn. Er worden werkbezoeken, CUSSIE gesteld tijdens een aantal pu­ Dit is het moment spreekuren, stadspanels en enquêtes blieksdebatten en de programmacom­ Er komen drie verkiezingen aan voor gehouden en de resultaten dienen als missie krijgt maar liefst 700 amende­ drie verschillende bestuurslagen. In ge­ basis voor de nieuwe verkiezingspro­ menten te verwerken op de meenten, de Tweede kamer en het gramma's. In juni 1993 presenteert concepttekst. Europees parlement spelen verschil­ D66 zich in alle plaatsen waar voor het lende problemen en verschilt de posi­ eerst meegedaan zal worden aan de ge­ De start van de campagne tie van D66. In sommige plaatsen doet meenteraadsverkiezingen. Het lande­ Nu in januari is het meeste voorwerk D66 voor het eerst mee, in andere lijk campagneplan voor 1994 is dan al verricht. Het wachten is nog op de uit­ plaatsen draagt D66 bestuurlijke ver­ door het Hoofdbestuur vastgesteld. slag van de stemming over de D66-lijst antwoordelijkheid. In de Tweede Programmacommissies zijn bezig met voor de Tweede Kamer en het Europees Kamer voert D66 alweer ruim vier jaar de concepten voor het Europese en parlement. Het voorjaarscongres zal de oppositie. Maar de verkiezingen han­ landelijke verkiezingsprogramma. In lijsttrekkers aanwijzen en het landelijk gen ook samen. Ze gaan over grote ruim 350 gemeenten krijgt het plaatse­ verkiezingsprogramma vaststellen. vraagstukken die op ieder niveau spe­ lijke programma van D66 vorm. Het wordt de start van de campagne. len, over vernieuwing van de politiek Ideeën en plannen worden voorgelegd En vervolgens zoekt D66 op een eigen en de grotere politieke verantwoorde­ aan bewoners en organisaties en krij­ manier opnieuw de kiezers op. Een lijkheid die D66 de komende jaren wil gen een plaats in de verkiezingspro­ grote reclamecampagne wordt het niet, dragen. Dit is voor D66 het moment gramma's. De meeste D66-afdelingen hoe hard commentatoren ook mogen om de kiezers duidelijk te maken dat stellen hun plannen in december vast. roepen dat de campagnes Amerikaan­ we met zorgvuldig bestuur en een di­ Honderden actieve D66-leden kandide­ ser worden. Campagnevoeren is voor rectere band tussen politiek, bestuur ren zich voor een plaats op een D66- D66 vooral publieksgericht politiek be­ en de mensen lastige vraagstukken en lijst. Alle leden kunnen zich uitspreken drijven. Kiezers vertellen wat we de af­ slepende problemen kunnen oplossen. over de samenstelling van de D66-lijs­ gelopen jaren hebben gedaan en wat Bij de komende verkiezingen is een po­ ten voor de gemeenteraad, de Tweede we de komende jaren van plan zijn. litieke doorbraak van D66 mogelijk. Kamer en het Europees Parlement. Plannen presenteren en tegen het licht Als zelfstandige partij die het aanzien houden. Opnieuw uitleggen waar we van de politiek daadwerkelijk kan ver­ De aanloop naar de verkiezingen voor staan en op welke manier we de anderen. Voor D66 gaat het ook In september al heeft het secretariaat politiek dichter bij de mensen willen daarom bij de komende verkiezingen. van D66 een ruimere behuizing gekre­ brengen. Als de kiezers ons de kans geven zetten gen aan de NoordwaL Een maand later Van aanvang af zal D66 campagne we door. Dat vertrouwen vragen we de wordt een landelijk campagneteam voeren voor drie verkiezingen. Want komende maanden. Het komt er op­ geïnstalleerd en krijgen alle D66-afde­ de europese, de nationale en de ge­ nieuw op aan, het blijft een drukke lingen krijgen informatie over de orga­ meentepolitiek kunnen onmogelijk tijd, maar het is de moeite waard. nisatie van een campagne die drie ver­ van elkaar worden losgekoppeld als we kiezingen bestrijkt. 371 vormgevers belangrijke vraagstukken van de ko­ Lennart van der Meulen doen mee aan de wedstrijd om het ver- mende jaren willen oplossen: het mi- campagneleider D66

Op de foto's onderaan de pagina's in deze Democraat ziet u de D66-kandidaten voor en­ kele willekeurig gekozen gemeenteraden. Achtereenvolgens gaat het om de kandidaten voor de gemeenteraden van Emmen, Wijchen, Bemmel, Maassluis, Beek, Houten, Rijswijk, Loon op Zand, Heerenveen, Amsterdam, Uit­ hoorn en Dronten. Emmen Wijchen

DEMOCRAAT 3 Fractievoorzitter Hans van Mierlo 'Meer autoriteit verwerven vo1

Hans van Het geloof in de politiek is weg bij veel de zorg dat er recht is, het onderwijs, partijen. Zèlf vinden ze dat ze huzaren­ Mierlo bij de het milieu, de gezondheidszorg. En stukjes laten zien, door onverschrok­ mensen. Dat is niet verwonderlijk, oor­ perspresenta­ voor de opdracht dat in een bescha­ ken te werk te gaan. Enkele voorbeel­ tie van het deelt Hans van Mierlo. De politiek moet ving mensen die buiten hun schuld den? De WAO, de Betuwelijn en de concept ver­ niet meer voor zichzelf kunnen zorgen problemen rondom het openbaar ver­ minder ruimte voor zichzelf opeisen en kiezingspro- toch kunnen rekenen op een mens­ voer zijn niet overtuigend aangepakt. gram ma meer ruimte geven aan de burgers. D66 waardig bestaan. Om dit te kunnen Vooral de manier waarop de burgers 1994-1998. waarborgen moet het bestuur van de worden benaderd in de behandeling ziet het als een hoofdopdracht om de bur­ gemeenschap functioneren. van allerlei vraagstukken is eigenlijk gers weer te winnen voor de publieke • In de tweede plaats is het ge­ schokkend. De coalitie-partners heb­ loof in Europa werkelijk met een line­ ben meer aandacht voor de verkiezin­ zaak. Door problemen beter te analyseren aire versnelling de laatste jaren omlaag gen en het oppoetsen van hun eigen en - bij deelname aan een kabinet - véél gegaan. Het meest deprimerende voor­ gezicht, dan voor het bestuur. De PvdA beeld is de onmacht over Joegoslavië. poetst als een gek aan het sociale ge­ zorgvuldiger te besturen. We krijgen dagelijks een ongecontro­ zicht. Het CDA wil vastberaden daad­ leerde stroom publiciteit over mense­ kracht uitstralen. Maar deze 'merkte­ Afnemend vertrouwen lijk leed, waardoor je jezelf ontredderd kens' verwerp ik als unieke kenmerken Hans van Mierlo: "In heel West-Europa gaat voelen. Dat geeft behoefte aan ac­ voor een partij. Ik yind trouwens hele­ heerst malaise in de politiek. Er is een tie, maar dat loopt dood op onmacht maal niet dat de PvdA met de WAO­ afnemende betrokkenheid en vertrou­ van de politiek. je krijgt minder geloof kwestie - wat iedereen zegt - haar so­ wen van de burger bij de publieke in politiek in het algemeen. Het maakt ciale gezicht heeft verloren. Ze hebben zaak. Er zijn drie zaken die het geloof mensen bitter en cynisch. Het is heel wèl in sociaal opzicht, even hard als in de gemeenschap belangrijk aantas­ ernstig dat de politiek collectief daarin het CDA, resultaten teweeg gebracht ten. faalt; ik geloof overigens dat de die onrechtvaardig zijn. Maar wat ik • In de eerste plaats is dat de Nederlandse regering heeft gedaan wat beide regeringspartijen verwijt is dat ze tijdgeest. Er is een overmatig geloof ze kon. Maar de consequenties van het op een armzalige manier problemen ontstaan in de markt. In de afgelopen voortduren van die rotoorlog grijpen hebben geanalyseerd en verkeerde con­ decennia heeft het accent bovenmatig diep in en gaan veel verder dan de on­ clusies hebben getrokken over de wijze gelegen op het individu, op het ik. Het macht over Bosnië alleen; waarop problemen moeten worden gevoel is ontstaan - voor een deel heel • In de derde plaats is het ge- aangepakt. Ze zijn meteen gaan hak­ terecht- dat mensen van alles zelf kun­ loof in de publieke zaak niet sterker ge­ ken in uitkeringen, terwijl ze het hele nen regelen. Maar er blijven essentiële worden door het optreden van de rege­ accent hadden moeten gooien op het zaken waar je absoluut de gemeen­ ring. D66 heeft vooral kritiek op de volume-beleid. Het WAO-beleid is nu schap voor nodig hebt: de veiligheid, wijze van besturen door de coalitie- een grote teleurstelling geworden. Er is

4 DEMOCRAAT beslissingen'

proces van het bestuur, niet alleen lan­ wachten. Voorbeelden zijn het milieu delijk maar ook in de gemeentes. Nu (energie-heffingen), het openbaar ver­ Agent in de huiskamer hebben politici een onmetelijk vrije voer en het referendum. Vergroten van ruimte om bijvoorbeeld welk kabinet werkgelegenheid door verbeteren van "Het is vanzelfsprekend dat ministers praten dan ook te maken. Als de kiezers een de economische structuur en vernieu­ over normen en waarden. Dat is ook belang­ formateur of een minister-president wing van het overleg-model, zullen wij rijk. Minister van Justitie Hirsch-Ballin heeft in mogen aanwijzen ... is er nóg veel met meer voortvarendheid aanpakken. december een bijna emotioneel appèl gedaan ruimte, maar toch iets minder. En de De rechtshandhaving willen wij ver­ op de omroep om voor acht uur 's avonds kiezers wéten dan: daar zit iemand om­ groten, zonder de rechtsbescherming minder geweld op de televisie te vertonen. dat wij dat hebben gewild. En niet om­ te verkleinen; de rechten die iedere in­ Want geweld roept geweld op, is zijn redene­ dat politici samen de zaak net zo lang dividuele burger beschermen, mogen ring. Die analyse is op zichzelf wel juist, maar hebben opgekookt totdat er iemand niet afbrokkelen of worden uitgehold hoeveel overtuigender zou zijn analyse zijn ... uitkwam." door geldgebrek. Dat is het allerergste als hij een paar agenten meer op straat zette, wat je kunt doen. D66 zal altijd voor vóórdat hij er een in de huiskamer zet? Een Overtuigingskracht dat evenwicht tussen rechtshandha­ bestuurder die praat over normen en waarden "In de tweede plaats wil D66 analyse­ ving en rechtsbescherming opkomen, moet deze éérst zichtbaar maken in het be­ rend in de politiek staan. Ik vind dat je zoals we dat ook hebben gedaan met stuur zelf." altijd verantwoording moet afleggen bijvoorbeeld de vreemdelingenwet. voor je redeneringen. Daardoor krijg je Dat kan bovendien zonder ook maar conclusies met een veel grotere over­ enigszins de criminaliteitsbestrijding te bestuurlijk geblunderd. En veel resulta­ tuigingskracht. Politiek moet veel meer ontkrachten." ten van het regeringsbeleid -criminali­ geestelijke autoriteit willen verwerven teitsbestrijding, milieu, werkeloosheid voor iedere beslissing. Dat kan alleen Paarse coalitie en beheersing sociale zekerheid- zijn door mensen mee te nemen in de rede­ Maakt het veel verschil of D66 (nu teleurstellend." nering zelf. Daar moet je tijd aan be­ twaalf zetels) bij de verkiezingen twin­ steden. Dan zullen eventuele zware in­ tig, vijfentwintig of dertig kamerzetels Andere houding nodig grepen door burgers ook als onver­ haalt? Van Mierlo reageert fel: "D66 "Mijn conclusie is dat het hoog tijd mijdbaar worden ervaren, het kan niet wil nodig zijn voor de regering. Wij wordt dat de overheid een andere hou­ anders. Dat is onze opvatting van zorg­ hebben dus ook de steun van de kie­ ding aanneemt. De burger moet min­ vuldig besturen. Stel: de regering had zers nodig. Hoe groter D66 uit de ver­ der in morele zin worden benaderd. twee jaar lang een maximaal volume­ kiezingsstrijd komt, hoe kleiner de De politiek moet nadrukkelijk het ei­ beleid kunnen laten zien aan de bur­ kans dat twee partijen samen een kabi­ genbelang tonen dat een burger heeft gers; dus mensen uit de WAO gehou­ net kunnen vormen. Bij een goede bij het goed functioneren van de pu­ den die er ten onrechte gebruik van stembus-uitslag weegt onze verant­ blieke zaak. De overheid moet de bur­ maakten ... En de conclusie was dan woordelijkheid bij een regeringstorma­ ger meer zien staan. Mijn stelling is: nog steeds: het beslag op collectieve tie zwaarder om bijvoorbeeld het refe­ als de overheid zó werkt, krijgt de bur­ middelen is te groot, we kunnen dat rendum in het regeringsprogramma tot ger ook vanzelf meer oog en waarde­ niet aan. Kijk, dan kun je tegen bur­ uiting te laten komen. Als D66 zo ring voor de publieke zaak. De intentie gers zeggen: "Het spijt me, maar we groot uit de verkiezingen komt, dat tot zorgvuldig besturen is belangrijker moeten aan uw uitkering komen." Dan CDA en D66 sámen een coalitie kun­ dan het op korte termijn zoveel moge­ pas! In plaats van de bloed-zweet-tra­ nen vormen ... dan zullen PvdA en lijk resultaten te willen halen. Daar be­ nen-romantiek waarmee nu forse in­ VVD noodgedwongen nadrukkelijker gint ook de verwarring van daadkracht grepen worden gebracht." geïnteresseerd zijn in de samenstelling met botte bijl." van een paarse coalitie." Eigen accenten Zorgvuldig bestuur "Op een paar essentiële punten kun­ Peter van den Besse/aar "D66 wil een bijdrage leveren aan een nen kiezers van D66 accenten ver- zorgvuldiger bestuur, als de kiezer dat mogelijk maakt. We moeten het ver­ trouwen van de burger in de politiek terugwinnen. Dat kan ook. In de eerste Dit is het moment. plaats door een directer verband te leg­ gen tussen burger en bestuur, een de­ Fractievoorzitter in de Tweede Kamer Hans van Mierlo heeft de pest aan verkie­ mocratischer bestuur. De vrije ruimte zingskreten, holle one-liners. De werkelijkheid is immers altijd gecompliceerder dan van politici moet kleiner worden. Die de verkiezingsretoriek. En toch ... D66 gaat het verkiezingsjaar onder meer in met ruimte stamt nog uit de tijd van de het motto 'Dit is het moment voor politieke vernieuwing'. Die vernieuwing kan in ge­ zuilenmaatschappij. En toen functio­ meentes gestalte krijgen. Regeringsdeelname biedtlandelijk een reële mogelijkheid neerde de communicatie tussen poli­ om vernieuwing gestalte te geven. Dat is een duidelijke doelstelling, waarvoor tiek en burgers veel beter. Het is de goede stembusuitslagen nodig zijn. In dit vraaggesprek geeft Van Mierlo aan waar vraag of het lukt om de burger meer het om gaat bij de verkiezingen, hoe D66 een bijdrage willeveren aan een zorgvuldi­ aanknopingspunten te geven bij het ger bestuur èn waarom D66 nodig wil zijn voor het samenstellen van een regering.

DEMOCRAAT 5 ------Dit is het moment ... juist ook lokaal Steeds meer D66-stokpaardjes worden gemeengoed Met de verkiezingen in aantocht worden de contouren van de campagnes steeds duidelijker. Voor 066 is dit het moment om op alle bestuurlijke niveaus een stempel te drukken. Landelijk en Europees, maar juist ook lokaal. Want daar, waar mensen het meest direct met de overheid ge­ confronteerd worden, wordt aan beleid handen en voeten gegeven. Daarom besteedt 066 veel aandacht aan die bonte verzameling van dorpen en binnensteden, buitenwijken en stedelijke knooppunten, slaap- en tuinsteden, agglomeraties en groeikernen waar mensen wonen, werken, slapen, recreëren, kortom: leven.

Centraal staat daarbij de kwaliteit van maar ook nadrukkelijk op lokaal ni­ monumentenbeleid van de grond ge­ het leven; het vergroten van inspraak veau, heeft D66 vele initiatieven aan­ komen, waarbij meer geld beschikbaar van burgers; niet alleen informatie gedragen om oplossingen naderbij te is voor onderhoud van gemeentelijke achteraf, maar betrokkenen ook vooraf brengen. Lokaal zijn er vele uitdagin­ en particuliere monumenten. Ook is bij besluitvorming betrekken; zorg gen, omdat juist daar zaken concrete het zogenaamde welstandsbeleid gefor­ voor een schone en veilige woonomge­ vormen aannemen die in de landelijke muleerd. "Dat betekent dat nu duide­ ving, gevarieerd en met voldoende of Europese politiek nog abstract zijn. lijk is vastgelegd wat wel en niet ge­ voorzieningen. Tenslotte is de overheidsinvloed het bouwd mag worden in de binnenstad. meest tastbaar in de directe leefomge­ Zo kan je voorkomen dat er van alles D66 heeft de laatste jaren een flinke ving van de burger, daar zullen proble­ wordt bijgebouwd wat absoluut niet in groei doorgemaakt. Deed de partij in men het eerst aan de oppervlakte ko­ het beeld past." Tenslotte is gekozen 1990 in 250 gemeenten mee aan de ge­ men. Hoe gaan we verder met stadsver­ voor een autoluwe binnenstad. Dit kan meenteraadsverkiezingen, nu zal D66 nieuwing, allochtonenproblematiek, bereikt worden door de parkeerplaat­ in meer dan 400 gemeenten op het veiligheid op straat? Hoe houden we sen langs de grachten te vervangen stembiljet te vinden zijn. In plaatsen de straten schoon? Hoe kunnen we een door parkeergarages aan de rand van als Amsterdam en Groningen is D66 de voldoende voorzieningenniveau garan­ de stad. Arjan van der Hout: "Minder tweede partij; in Den Helder zelfs de deren en hoe stimuleren we de werkge­ verkeer in de stad is niet alleen beter grootste. Een volwassen partij die be­ legenheid ter plaatse. Allemaal vragen voor het milieu, maar zo'n gracht ziet stuursverantwoordelijkheid kan dra­ die lokale D66-politici bezighouden en er zonder auto's ook een stuk aardiger gen, wat blijkt uit het feit dat ze in ver­ die zij in overleg met alle betrokkenen uit." schillende plaatsen in het college zit. proberen op te lossen. Daarbij doet Ernst Bakker, wethouder in Amster­ Momenteel zijn er 92 wethouders ac­ D66 moeite om de stijl van besturen te dam, zegt: "In elke grote stad is de ver­ tief en ook het aantal burgemeesters veranderen; niet alleen voor, maar ook scheidenheid aan mensen en zaken groeit. samen met de burgers. Want het gaat enorm. Van zwervers tot goudkusten, uiteindelijk om hun toekomst. monumentale pandjes en spiegelende Langzamerhand beginnen steeds meer De resultaten zijn wisselend. In een kantoren, traditie en vernieuwing, rijk­ 'stokpaardjes' van D66 gemeengoed te aantal gemeenten veroorzaken de ge­ dom en armoe. D66 wil ruimte voor worden. Een partij wiens ideeën steeds vestigde partijen toch wel wat tegen­ deze verscheidenheid." meer weerklank vinden in de maat­ wind. Maar in veel gevallen zijn aan­ Eric de Bruin, D66-wethouder in Breda, schappij, maar ook bij andere politieke sprekende resultaten geboekt. waarschuwt in dit verband tegen de dr­ partijen. Bijvoorbeeld op het gebied eigende tweedeling in de maatschap­ van bestuurlijke vernieuwing of het Delft is één van die plaatsen waar D66 pij: "We moeten zorgen dat we bij het milieu. Toch valt op veel gebieden nog sinds 1990 in het college zit. D66 heeft bouwen rekening houden met die ver­ een hoop werk te doen voor D66. Zo zich daar de afgelopen jaren onder scheidenheid. Gevarieerd bouwen met zijn belangrijke vraagstukken als het meer sterk gemaakt voor behoud van voldoende goedkope nieuwbouw om stimuleren van economische groei bin­ het monumentale karakter van de bin­ ook de minder draagkrachtigen een nen ecologisch verantwoorde grenzen, nenstad. D66-wethouder Arjan van der aangename woonomgeving te kunnen het dichten van de kloof tussen burger Hout: "De laatste jaren hebben we veel bieden. Wij staan hoogst sceptisch ten en bestuur en het vergroten van het bereikt om dit 'gezicht' van Delft in aanzien van een overdreven nadruk op welzijnsgevoel bij burgers nog lang goede staat te laten voortbestaan." Zo het bouwen van vrije sector wonin­ niet opgelost. Op landelijk niveau, is na jaren aandringen eindelijk een gen."

Bemmel Maassluis Beek

6 DEMOCRAAT D66 is inmiddels geen roepende in de ven in die beslissingen. Inspraak - woestijn meer als het gaat om het ver­ vooraf is veel beter dan voorlichting Op naar de beteren van de kwaliteit van de demo­ achteraf." cratie. In steeds meer gemeenten blijkt verkiezingen! de wens om het bestuur dichter bij de D66 is een groene partij en een goed burgers te brengen weerklank te vin­ milieubeleid staat hoog op ons ver­ Dakkapel den. langlijstje. Maar plannen maken is vaak makkelijker dan ze uit te voeren. Eind 1992-begin 1993 heb ik de plaatsing van Zo ook in Delft. Arjan van der Hout Breda is een gemeente waar men een dakkapel op mijn woning voorbereid. vindt dat de positie van de raad ver­ goede ervaringen heeft met het ge­ Parallel daaraan heeft de Landelijke Ver­ sterkt moet worden. "De invloed van scheiden afvalinzameling. Dit is eerst kiezingscommissie (LVC) voorbereidingen ge­ het college is zo groot, dat de gemeen­ bij wijze van experiment in twee wij­ troffen voor de interne verkiezing van kandi­ teraad vaak overvleugeld wordt." ken ingevoerd, waarbij tussentijds geë­ daten voor Tweede Kamer en Europees Daarom heeft D66 in Delft een aantal valueerd werd. Ook hier heeft een van Parlement. Het plaatsen en afwerken van de voorstellen gedaan om het politieke meet af aan goede communicatie met dakkapel loopt gelijk op met de procedure debat nieuw leven in te blazen. "Nu is de bewoners vruchten afgeworpen. voor Tweede Kamer en Europees Parlement. de wethouder altijd voorzitter van een Het voordeel van gescheiden inzame­ De dakkapel is eind september -sluiting kandi­ commissievergadering. Daardoor is hij len wordt namelijk pas op langere ter­ daatstelling Tweede Kamer- geplaatst. De laat­ de enige die kan agenderen. Met een mijn zichtbaar, terwijl op korte ter­ ste hand aan de dakkapel moet ik nog steeds roulerend voorzitterschap bijvoorbeeld mijn een bepaalde inspanning van leggen. Ik heb inmiddels de hoop opgegeven breng je meer invloed over naar de burgers verwacht wordt. Een praktisch dat me dit lukt voor het congres van 4 en 5 fe­ raad. Ook moeten stukken naar de probleem -soms onvoldoende ruimte bruari 1994. commissie voordat het college er een voor meerdere afvalbakken- werd voor standpunt over heeft geformuleerd. de hoogbouw opgelost door bij elke Op papier ziet de interne verkiezingsproce­ Dat kan de discussie aanzienlijk verle­ flat duo-containers te plaatsen. dure er helder uit. Hij is ook helder en simpel vendigen." Inmiddels wordt in heel Breda afval maar wijkt op een aantal belangrijke punten af Naast verbeteringen binnen het poli­ gescheiden ingezameld. van wat we gewend waren. Wat is in hemels· tieke bedrijf, kan ook de communica­ In Heerenveen voert D66 een eenzame naam een 'ontslagbrief uit de huidige functie tie naar de burger beter. Hier is lokaal kruistocht tegen de aanleg van een per datum van benoeming'!? Waarom moet ik concrete invulling aan gegeven. grootschalig industrieterrein; het verklaren 'niet verkozen te willen worden in de "Tegenwoordig gaan we in Breda meer Megapark. Het is de bedoeling dat Tweede Kamer'? En toen bedacht de LVC ook met ideeën in plaats van kant en klare hiermee grote internationale bedrijven nog een afwijkende manier van presenteren. plannen naar de bewoners toe, waar­ aangetrokken worden. De voorberei­ Vele telefoontjes ter verheldering van regel­ door er veel meer ruimte is voor in­ dingskasten zijn echter hoog en de tjes, uitleg van zaken en verlaging van het spraak," zegt Eric de Bruin. Hij merkt milieu-effecten schadelijk. "De ge­ frustratieniveau bij de kandidaten heb ik ge· wel dat het voor burgers soms wennen meente heeft weliswaar een voorwaar­ voerd met de witkwast of hamer in de hand. is: "Mensen verwachten soms een kant descheppende taak als het gaat om Daar waar het echt scheef ging ·in mijn dakka· en klaar plan, zodat ze precies weten werkgelegenheid, maar dit plan is wer­ pel· heb ik een leuk afdeklatje geplaatst. waar ze aan toe zijn. Toch blijkt dat kelijk onzinnig," zegt Dorine Van der Gelukkig krijg je er veel voor terug. De zolder een directere dialoog met bewoners de Veen. "Het is veel beter de bestaande is een stuk ruimer geworden. Je mag bijvoor· betrokkenheid bij het oplossen van bedrijfsterreinen beter te benutten, beeld op de meest ongelegen tijdstippen een problemen vergroot." Dat deze aanpak vooral omdat het hoogst onzeker is of commissie uit het Hoofdbestuur adviseren resultaten oplevert blijkt onder andere al die grote bedrijven hier wel een ves­ over zaken rond de gemeenteraadsverkiezin· uit het buurtbeheer. Bewoners worden tiging zullen openen als dat terrein er gen. Nog even en ik kan mijn bureau op zolder verantwoordelijk voor budgetten, eenmaal is. Daar komt nog bij dat installeren. Te laat voor het vele D66-papier· waarmee ze klein onderhoud in de Heerenveen tot de zeven gemeenten werk. wijk zelf uit kunnen voeren. Daar is behoort met de zwaarste lasten voor men zeer enthousiast over, omdat het de burger. Het is dus beter iets aan las­ Tot nu toe heeft u tweehonderdvijftig woorden de uitvoering aanzienlijk versneld en tenverlichting te doen dan veel geld gelezen, ik moet dus afronden. Dit doet mij men zelf prioriteiten kan stellen. uitgeven aan dure projecten, waarvan denken aan het volgende: "Mijnheer, wat Dorine van der Veen uit Heerenveen de opbrengst discutabel is." denkt u wel: ik weet veel meer dan de andere vindt ook dat de communicatie van kandidaten en heb dus ook veel meer dan bestuur naar burger vaak te wensen BartCombée driehonderd woorden nodig voor mijn per­ overlaat: "Bewoners krijgen maar al te soonlijke toelichting!" Een plezierige cam· vaak hapklare brokken voorgescho­ pagne en een mooie verkiezingsuitslag toege· teld. Dan gaat het erom begrip te kwe­ wenst. ken voor beslissingen die al genomen Gert Warmerdam, voorzitter LVC zijn, en niet om burgers inspraak te ge-

Houten Rijswijk Loon op Zand

DEMOCRAAT 7 Wat hebben de D66-programma's gemeen? D66 werkt democratisch aan de totstandkoming van de verschillende verkiezingsprogramma's. De concepten worden landelijk door de pro­ grammacommissie en plaatselijk door het lokale bestuur geschreven. Die processen staan los van elkaar. De vraag of de programma's iets ge­ meen hebben wordt dus min of meer aan het 'toeval' overgelaten. Hoewel een gezamenlijke gedachtenontwikkeling natuurlijk een handje ge­ holpen wordt door congressen, werkgroepen, de diverse D66-organen etcetera. Toch blijft het verrassend dat D66-programma's steeds weer dezelfde kant opgaan, of het nou gaat om het landelijke of het Almelose. Voortdurend wordt vanuit dezelfde houding gereageerd op nieuwe problemen en de veranderende wereld. Men verwijt ons soms onvoorspelbaarheid; hieruit blijkt het tegendeel. Er is wel degelijk een gezamen­ lijke body of thought die ons bindt, maar niet één die door alle tijden heen onveranderd blijft.

Toch is het interessant te bezien aan en waar mogelijk te ondersteunen. Een over geen twijfel bestaan (hoofdstuk welke gemeentelijke thema's het lande­ open houding en een snelle afhande­ III.2). lijke programma aandacht schenkt. Dat ling van correspondentie werkt daarbij Om perspectief te kunnen bieden staat zijn er vele. Mag ik er enkele uitlichten, vaak beter dan tien subsidieregelingen. ook hier de (sociale) dynamiek cen­ vanuit de overtuiging dat daar de ko­ Om misverstanden te voorkomen: het traal. Voor tal van eertijds minder be­ mende jaren de grootste opgaven lig­ is niet de bedoeling voorschriften, die deelde bevolkingsgroepen (katholieken, gen? om goede redenen zijn ingesteld, wat arbeiders, vrouwen) is in de afgelopen minder toe te passen. Maar het is wel honderd jaar de sociale verstarring Dynamische bedrijvigheid nuttig 'goede redenen' van één, vijf of doorbroken en gezorgd voor beweeg­ Belangrijk is het vergroten van de dy­ tien jaar geleden eens tegen het licht te lijkheid op de sociale ladder. Daarop namiek in economie en samenleving. houden; evenzeer om zo helder moge­ konden en kunnen grote sprongen Voor de economie is dat allereerst een lijk te zijn omtrent voorschriften rich­ worden gemaakt binnen één generatie. landelijke taak. De regering moet voor­ ting de ondernemer. Een vanzelfspre­ In diezelfde lijn ligt de opgave die lad­ waarden scheppen waaronder een flexi­ kende eis. Maar er wordt vaak tegen ge­ der ook open te stellen voor de 'nieuwe bele en op veranderingen georiënteerde zondigd ... onderkant', die voor een groot deel uit ontwikkeling kan plaatsvinden. Dat Het blijft echter niet bij eisen aan het migranten bestaat. Voor mij is de aan­ vereist lastenverlichting, een betere in­ gemeentelijk apparaat, maar ook aan pak daarvan veel meer dan een (inko­ frastructuur, een goed innovatiebeleid, de besluitvaardigheid en helderheid mens-)verdelingsprobleem. Het gaat dwingt tot duurzame ontwikkeling. van politiek bestuur. De sprong naar de niet om een gulden meer, hoe moeilijk Maar wat het kabinet ook doet, de fei­ ontwikkeling van nieuwe, regionale be­ het ook is rond te komen van een bij­ telijke veranderingen vinden plaats in sturen is dan snel gemaakt. Daarvoor standsuitkering, hoe terecht het ook is de bedrijven en hun directe omgeving. zijn tal van goede redenen; één van de dat gemeenten in nijpende situaties Onderdeel van die omgeving is de ge­ belangrijkste is dat economische een tegemoetkoming mogen bieden meente. In het programma wordt be­ schaalvergroting, zeker in en om grote (hoofdstuk 1.11. 7 .d). Het gaat er aller­ pleit om alle gemeentelijke inspannin­ gemeenten, noopt tot goede samenwer­ eerst om in de samenleving ruimte te gen en regelgeving zoveel mogelijk te king tussen (regionaal) bestuur en scheppen zodat deze mensen deel kun­ stroomlijnen. Zodat een beginnende bedrijfsleven. Daar is iedereen bij ge­ nen nemen aan arbeidsmarkt en maat­ ondernemer niet bij twintig, maar bij baat. schappij. één of twee loketten terecht kan. Zodat Dit realiseren is ook een taak voor ge­ een gezonde ontwikkeling van een on­ Sociale dynamiek meenten. Het zal daarom onontkoom­ derneming niet wordt belemmerd door Te vaak wordt een tegenstelling gezien baar zijn ook het gemeentelijk beleid, onnodig vertragende voorschriften, on­ tussen een gezond economisch beleid op alle fronten, te heroverwegen in het redelijk hoge leges, of een bureaucrati­ en een goed sociaal beleid. Het pro­ licht van deze doelstelling. Niet zelden sche cultuur die geen boodschap heeft gramma gaat er vanuit dat die twee el­ blijft 'oud' beleid, gericht op 'oude' aan eisen van tempo en effectiviteit die kaar versterken. Ook in gemeenten is problemen, bestaan, hetgeen ruimte en het zakenleven vraagt. dat zo. Het centrale vraagstuk van de oplossingen voor nieuwe problemen in Dat is snel opgeschreven, maar het jaren negentig zou wel eens de 'onder­ de weg staat. vraagt om gemeentelijke overheden en kant van de samenleving' kunnen wor­ Het landelijk programma tracht die bestuurders die bereid zijn de bedrijvig­ den. De frequentie van armoede en in­ ruimte te scheppen. Door een goede heid in hun gemeente serieus te nemen activiteit lijkt toe te nemen en concen­ bestuurlijke decentralisatie, door be­ treert zich binnen bepaalde groepen en houd en concentratie van stadsvernieu­ wijken, waarin zowel allochtone als au­ wing en door meer gemeentelijke be­ tochtone Nederlanders cumulatief te leidsvrijheid in de bijstand, om enkele maken krijgen met achterstanden. Een voorbeelden te noemen. Maar dat zijn ontoereikend inkomen, slechte huis­ slechts instrumenten: echte effecten vesting, onvoldoende scholing, slechte worden 'beneden' bereikt. Dàt is de in­ gezondheid en sociale onveiligheid val­ zet van 2 maart en van alle inspannin­ len vaker samen. Nagenoeg allemaal gen in raden en colleges nadien. problemen waarop de gemeentelijke overheid als eerste wordt aangespro­ Bert Bakker ken, ook na regionalisering van een Heerenveen aantal taken. Het programma laat daar-

8 DEMOCRAAT - De geslaagde stad Was ooit een stad dé stad en een dorp een durp, de afgelopen decennia is in Nederland een zeer gevarieerde verstedelijking ontstaan. In een relatief klein gebied zijn wonen, werken en recreëren, cultuur en natuur, en economie en milieu hecht met elkaar verbonden. Dubbelsteden, groeikernen, stedelijke knooppunten, nieuwbouwwijken, slaap· en tuinsteden en dorpskernen vormen samen de agglomeratie Nederland.

Samenwerking tussen al die kernen is stedelijkte gebied. Niet alleen aan Uitgenodigd als sprekers zijn Hans van onontbeerlijk. Om gezamenlijk de hardnekkige problemen waar haast ie­ Mierlo, die een inleiding zal verzorgen; volkshuisvesting te regelen en de in­ dere gemeente mee te maken heeft, Laurens Jan Brinkhorst, die de plaats frastructuur die een concurrerende maar ook aan de uitdagingen waar veel van de stadsstaat Nederland in Europa economie vraagt. Om het evenwicht te gemeenten voor staan. We willen schetst, oud-minister van bewaren tussen alle eisen die we aan vooral nagaan hoe de kwaliteit van het Volkshuisvesting en burgemeester van ons gecultiveerde landschap stellen en leven in de gemeenten verbeterd kan Lelystad Hans Gruyters, prof. Priemus, de zorg voor de open ruimte, de na­ worden. Hoe ruimtelijke ordening en hoogleraar volkshuisvesting en de hui­ tuurgebieden, de kwaliteit van het mi­ het huisvestingsbeleid een bijdrage dige staatssecretaris voor volkshuisves­ lieu. Maar ook omdat vaak slechts ge­ kunnen leveren aan een gevarieerd so­ ting Heerma. Zij gaan in discussie met zamenlijk de concurrentie met andere ciaal leven, maar ook aan het verbete­ mensen die vorm moeten geven aan stedelijke gebieden in Europa aange­ ren van het milieu, energiebesparing, de toekomst van de steden: stadsplan­ gaan kan worden. Zeker als vestigings­ het terugdringen van de mobiliteit. ners, planologen en plaatselijke politici plaats is Nederland in Europa één ste­ Daarvoor zoeken D66-ers veelbelo­ en met de mensen in de zaal om wie delijke agglomeratie. vende experimenten op van vernieu­ het gaat. Iedereen is van harte uitgeno­ wende woningbouw, moderne wijken digd om dit debat bij te wonen. Het Die noodzaak tot samenwerking prijkt en geslaagde renovaties. symposium duurt van 12.30 tot 16.00 de laatste jaren hoog op de politieke uur en vindt plaats in het Evertshuis in agenda en leidt tot nieuwe bestuurlijke Op za terdag 19 februari organiseert Bodegraven. De toegang is vrij. structuren. Dat gaat vaak met veel on­ D66 een groot symposium over 'De ge­ derling gekrakeel gepaard. Want tege­ slaagde stad'. Die dag gaat D66 op zoek lijkertijd heeft iedere gemeentekern naar de contouren van een stad die in­ een eigen gezicht, met een eigen wen­ dividuele wensen en behoeften van be­ DE GESLAAGDE STAD. seniijst, eigen voorzieningen, proble­ woners honoreert, die sociaal en cultu­ Een symposium over de toekomst van het ver· men en functies. reel bruist en die solidair is als het gaat stedelijkt gebied met Hans van Mierlo. In het om de aanpak van milieuproblemen, Evertshuis in Bodegraven. Zaterdag 19 febru­ D66 besteedt in de aanloop naar de ge­ de huisvesting van de groeiende bevol­ ari. Van 12.30 tot 16.00 uur. Toegang vrij. Voor meenteraadsverkiezingen veel aan­ king en het versterken van het econo­ informatie: bel 070 3621515. De organisator dacht aan de ontwikkeling van het ver- misch fundament van Nederland. van het symposium is Hans Müller.

Amsterdam Uithoorn Dronten

DEMOCRAAT 9 De vruchten van vier jaar oppositie

Sinds september 1989 voert de Tweede Kamerfractie van D66 met 12 mensen oppositie voor en tegen het beleid van het kabinet van

PvdA en CDA dat kan rekenen op de steun van 108 parlementariërs. Politiek bedrijven tegen zo'n overmacht is geen sinecure.

Ideeën en plannen worden achteloos van tafel geveegd, initiatieven weggewuivd. Na de lormalie beweerden boze tongen dat hetlot

van D66 getekend was. D66 wilde geen centrumrechts kabinet maken en leek overbodig voor een centrumlinkse coalitie. Maar de

kiezers oordeelden anders over de rol van D66. De Democraat vroeg de secretaris van de D66-fractie Berend van der Ploeg hoe de

fractieleden zelf oordelen over hun rol als Opposiliekamerlid.

Als je Dick Tommei vraagt naar zijn be­ waarin, mede dankzij de invloed van haar parlementair leven gewijd aan de langrijkste inbreng, dan kan hij wijzen Olga Scheltema, de normuitkering enquêtecommissie die de uitvoerings­ op zijn onophoudelijk pleidooi voor voor alleenwonenende alleenstaanden organen van de sociale zekerheid be­ warmtekrachtcentrales en dat mede op 70°;(, is gehouden. Dankzij dat rap­ studeerde. Mede dankzij haar inbreng daardoor de bouw van de kolenge­ port is de herziening van de bijstand is er een meerderheid in de Kamer ge­ stookte centrale op de Maasvlakte niet minder eenzijdig ten nadele van de al­ komen voor een betere scheiding tus­ door is gegaan. En dat is positief voor leenstaanden uitgevallen. sen de uitvoering van, het bestuur van het milieu. ]acob Kohnstamm heeft een interes­ en de controle op de uitvoering van Doeke Eisma zal het over de dijken sant intiatiefwetsvoorstel over de keur­ WAO, ZW en WW. hebben. Ondermeer dankzij zijn pro­ ling gepresenteerd, waarin de rechten Aad Nuis heeft het Nederlands als test tegen de manier waarop het van mensen die gekeurd moeten wor­ voertaal voor het hoger onderwijs we­ unieke Nederlandse rivierenlandschap den voor een nieuwe baan of voor een ten te behouden. Maar vooral faam wordt bedreigd door een nietsontziend verzekering beter worden geregeld. In verworven door een intiatief-wetsvoor­ dijkverzwaringsprogramma, worden de de discussie over de terugdringing van stel dat bijzondere en openbare scho­ plannen nog eens bekeken. Zeker met het aantal arbeidsongeschikten speelt len meer kansen geeft om samen te Kerst 1993 vers in het geheugen, een dat intiatief een heel belangrijke rol. werken. Een intiatief dat veel verder moedige houding. Louise Groenman is het mensgewor­ gaat dan het schimmige accoord dat de Pieter ter Veer heeft geprobeerd een den verzet tegen de premature prijsin­ huidige coalitie tot stand heeft ge­ oor te vinden tegen het oormerk. grepen in de WAO geworden. Eerst vo­ bracht en waar we in de volgende kabi­ Velen herinneren Pieter stampvoetend lumemaatregelen, en pas als die onvol­ netsperiode zeker meer van zullen ho­ op het katheder in de Kamer met zo'n doende resultaat hebben, dan pas heb ren. geel oormerk in z'n handen. Of dat je als overheid het recht om tegen de Gerrit Jan Wolffensperger heeft een niet wat diervriendelijker kon. Ook mensen te zeggen: sorry, we zien ons bombardement aan amendementen in­ heeft hij de scherpe eisen die D66 aan genoodzaakt nu ook de hoogte van de gediend die stuk voor stuk het even­ het milieu stelt bespreekbaar gemaakt uitkeringen aan te passen. Louise wicht tussen de rechtsorde en de bij de agrariërs. Van Biddinghuizen tot Groenman heeft duidelijk gemaakt dat rechtsbescherming herstelden, welke Cuyk sprak hij de boeren aan op hun volumebeleid de moeilijkste maar be­ Hirsch Ballin met zijn wetsvoorstellen verantwoordelijkheden voor het mi­ stuurlijk de meest juiste weg is. Die lo­ dreigde aan te tasten. Monnikenwerk lieu. gica achtervolgt het kabinet nog was het, maar de moeite waard want Gerrit Ybema heeft onvermoeibaar ge­ steeds. meestal kreeg hij de meerderheid van streden voor de verlaging van het be­ Met een reeks van amendementen de Kamer aan zijn kant. De Vreemde­ lastingtarief in de eerste schijf. In 1992 heeft Machteld Versnel aangetoond lingenwet is een spaarzame uitzonde­ wilde hij geen BTW- maar een belas­ dat er een alternatief is voor de ring; maar die zal de regering nog lang tingverlaging omdat die veel gunstiger Betuwelijn. Ondermeer dankzij haar heugen. werkgelegenheidseffecten zou hebben. pleidooi om op z'n minst de studie Hans van Mierlo heeft een veldslag In 1993 presenteerde hij een ombui­ naar ondergrondse aanleg serieus te over de politieke vernieuwing geleverd, gingsvariant die het tarief in de eerste nemen en dankzij haar minitieuze al­ wat begon met de installatie van de schijf met 1o/o (punt, zou Gerrit zeg­ ternatieven voor ieder denkbaar knel­ commissie-Deetman en wat eindigde gen) kon verlagen. De suggestie is niet punt, is zichtbaar geworden dat je ook met het debat tussen de fractievoorzit­ overgenomen maar het idee is nog niet op een heel andere, meer duurzame ters in de{:ember. Het proces trok een weg. manier naar de aanleg van die lijn kan spoor van teleurstellingen, met het De commissie-Doelman-Pel heeft een kijken. rapport-De Koning als diepste punt. rapport uitgebracht over de bijstand Arthie Schimmel heeft een jaar van Desondanks heeft Van Mierlo het dis­ trictenstelsel boven de markt weten te houden, is de benoemingsprocedure rond de burgemeester gewijzigd en is het referendum nog niet weg en wordt het een belangrijk item in de verkiezin­ gen. Maar het allerbelangrijkste is dat het denken over de noodzaak om tot politieke verandering te komen ook na het Deetman-proces doorgaat.

Teamwork Het is maar een greep uit alle bijdragen en inbrengen van de afzonderlijke frac-

10 en kanalen beschikte om die hervor­ ming zo rimpelloos mogelijk te laten verlopen. Dacht ze. Niks was minder waar. Het kabinet blunderde zich door die hervorming heen, stapelde be­ stuursfout op bestuursfout en ver­ vreemde binnen de kortste keren niet alleen alle maatschappelijke organisa­ ties van zich maar zelfs de eigen ach­ terbannen. Het gestuntel met de WAO hield ook voor de D66-fractie een breuk in met het regeringsbeleid: hier viel geen oppositie meer voor te voe­ ren. Aan niemand viel meer uit te leg­ gen dat dit soort centrum-links "be­ leid" zo heilzaam voor het land was. Van toen af aan is de fractie meer haar eigen, onafhankelijke koers gaan va­ ren. Daarmee nam de D66-fractie voor de tweede keer een risico. Want wat was makkelijker geweest dan voluit op ramkoers te gaan, tegen de bestuur­ tieleden. Als je het aan de fractieleden Maar laten we niet vergeten dat het lijke bende in. Maar nee, de fractie zelf zou vragen krijg je waarschijnlijk CDA/PvdA-kabinet er gekomen is om­ hield de nuance overeind en bleef zo een heel ander lijstje. Bovendien dat ook D66 dat zo wilde. Dat wil zeg­ constructief mogelijk. Dat viel niet al­ schampt de opsomming van individu­ gen, het wilde geen kabinet van tijd mee, zo bleek eens te meer bij de ele wapenfeiten langs een cruciale ver­ CDA/VVD/D66 mogelijk maken en discussie over het rapport-Buurmijer. klaring van het succes van de huidige het wilde als derde partij in een cen­ Niettemin heeft de fractie zich tot het fractie. En dat is het teamwerk dat bij trum-links kabinet volwaardig behan­ uiterste ingespannen om aan de hand zoveel andere fracties ontbreekt. deld worden. De andere partijen zagen van de voorstellen van Buurmijer met Het team van twaalf fractieleden dat dat een fractie anders. wijzigingen te komen die de recent vier jaar lang, op de hoge toppen van D66 zag niet om in wrok. Hans van aanvaarde sociale wetgeving positief de peilingen, oog voor elkaar heeft ge­ Mierlo kondigde bij de regeringsver­ konden wijzigen. Maar ondertussen houden. Bereid was om vuil en onaan­ klaring aan dat zijn fractie oppositie groeide de twijfel: valt aan de kiezers genaam werk voor elkaar op te knap­ zou voeren voor een centrum-links be­ de nuance en de constructieve hou­ pen. Niet naast de schoenen is gaan leid. Daarmee nam de fractie een ri­ ding nog wel uit te leggen. lopen, altijd op zoek is gebleven naar sico. Met evenveel gemak had zij fijn­ de waarheid en zich nooit tevreden gemalen kunnen worden tussen PvdA We weten het niet precies. Uit en­ heeft gesteld met een simpel ant­ en CDA en had ze geen eigen identi­ quetes blijkt dat de kiezers verbazend woord. Een team dat zich keer op keer teit kunnen opbouwen. Na alles wat er goed op de hoogte zijn van de stand­ door elkaar liet inspireren en corrige­ is gebeurd is het moeilijk voor te stel­ punten die de partij inneemt en de ren; bereid was om iedere keer weer de len maar destijds was "oppositie voe­ concurrentie hoor je ook niet meer zo analyse compleet en de redenering ren voor" een sprong in het duister. vaak het verwijt uiten dat D66 ondui­ sluitend te krijgen. En dat meestal in Die sprong heeft goed uitgepakt. De delijk of vaag is. Dat slaat ook nergens een uitstekende sfeer, met grappen en kiezers hebben D66 leren kennen als op. Er is niks te bedenken waar D66 veel citaten en soms ook hoogoplo­ een genuanceerde, constructieve partij geen standpunt over heeft. Uit de pei­ pende woordenwisselingen. die nooit gemakshalve ergens nee te­ lingen blijkt dat de koers die D66 vaart Wat de fractie bereikt heeft ligt voor gen zei maar altijd bereid was om mee op een brede potentiele steun kan re­ een groot deel opgesloten in het team. te denken. Vaak was dat ondankbaar kenen. Maar dat is allemaal papier. Een team met redelijk gewone mensen werk. Bijsturing in centrum-linkse die onder moeilijke omstandigheden richting betekende veel inlevingsver­ Uiteindelijk zullen de kiezers het oor­ een eigen gezicht aan oppositie voeren mogen, hoofdbrekens, subtiele amen­ deel vellen op 3 mei. De fractie legt hebben gegeven. De uitstraling van deringen, overtuigings- en overre­ dan verantwoording af voor de afgelo­ dat team is voor het aanzien van D66 dingskracht. En dat tegenover een pen oppositieperiode: zij heeft naar van onschatbare betekenis. meerderheid van CDA en PvdA die, als vermogen geamendeerd, geprotes­ ze elkaar eenmaal gevonden hadden, teerd, sporadisch gejuicht maar bo­ Omdat 066 het wilde voldaan achterover leunden en geen venal is zij trouw gebleven aan zich­ De Tweede Kamerfractie is er vooral in komma meer wensten te wijzigen in zelf. Zij heeft steeds meer moeite ge­ geslaagd om oppositie een andere be­ hun onderling moeizaam bevochten kregen met het beladen begrip tekenis te geven. Iedereen weet nog compromis. "centrum-links", dat in deze kabinets­ hoe D66 buiten het kabinet is gehou­ periode zo beduimeld is geraakt. Maar den. Dat wil zeggen, iedereen dacht Van voor naar tegen zij komt de kiezers tegemoet met een dat ie 't wist en dat het vooral aan het Soms tegen beter weten in is de fractie ongebonden houding in de politiek en CDA lag. Uit de dagboeknotities van lange tijd oppositie blijven voeren met de overtuiging dat de belangen Bram Steroerdink is onlangs echter ge­ voor centrum-links beleid. Omdat ze van de partij of de coalitie onderge­ bleken dat ook de PvdA van begin af dacht dat een centrum-linkse coalitie schikt zijn aan die van de burgers zelf. aan op een koers heeft gezeten die er op een verantwoorde wijze vorm zou Als ze iets bereikt wil hebben, dan is op gericht was om, als het even kon, weten te geven aan de noodzakelijke het dat. D66 buiten de boot te houden. Dat is hervorming van de verzorgingsstaat. ze in ieder geval wel gelukt. En omdat zo'n coalitie over de wortels Berend van der Ploeg

DEMOCRAAT 11 Dinsdag 18 januari thema gezondheidszorg en de 'Simons­ Dit is het moment problematiek'. Enschede Informatie: janine Odink, 070- Gerrit Ybema ontvouwt op een poli­ 3621515 Zaterdag 15 januari tieke avond van de afdeling Enschedé zijn visie op het huidige financiële be­ Hardenberg Utrecht leid van het kabinet en de vooruitzich­ Jacob Kohnstamm is in Hardenberg Hardleers of hardhorend is de titel van ten voor de toekomst. Aanvang om voor een werkbezoek. 's Middags be­ de derde themabijeenkomst in de cy­ 20.00 uur. zoekt hij het nieuwe streekziekenhuis clus 'Ter discussie' rond het concept Informatie: D. Plaggenmars, 053 - en 's avonds is hij te gast bij de afde­ verkiezingsprogramma. Onder leiding 281581 ling Hardenberg op een algemene cam­ van Max de Bok discussiëren minister pagne-avond. Jo Ritzen en Aad Nuis over de concept Wassenaar Informatie: Wouter de Boer, 05232 - onderwijsparagraaf uit 'Ruimte voor de Iedereen is van harte welkom op de 62675 toekomst'. Ook een panel van deskun­ thema-avond in Wassenaar rond het digen, bestaande uit Dick Mentink concept verkiezingsprogramma Amsterdam (Erasmus Universiteit Rotterdam), Joke 'Ruimte voor de toekomst'. Speciale Textiel en kleding staan centraal op Jorritsma (kandidaat Tweede­ gast op deze avond, die in het kader het 'ECONGRES'. Kandidaat Kamerlid), Albert van de Zalm (direc­ van de gemeenteraadsverkiezingen Europarlementariër Ernst Klatte houdt teur basisschool Schilderswijk-Den staat, is Bert Bakker, één van de au­ daar een lezing over Europese milieure­ Haag), geeft zijn mening. Tenslotte vat teurs van het concept-programma. gelgeving ten aanzien van textiel en Ernst Bakker (D66 wethouder in Informatie: Peter Meinhardt, 070- kleding. Ook aanwezig zijn minister Amsterdam) de discussie samen en 3652227,01751- 16901 Aiders en Lucas Reijnders (Natuur en geeft hij een afsluitend commentaar. Milieu). Het publiek krijgt ruimschoots de gele­ Ede Informatie: joke Geldhof 020-5121416 genheid om te reageren en een eigen Doeke Eisma houdt op de AA V van de bijdrage te leveren aan de discussie. afdeling Ede/Wageningen/Barneveld Boxtel Iedereen is vanaf 12.30 uur van harte een inleiding over internationale as­ Pieter ter Veer praat 's avonds op de welkom in theater 't Hoogt. pecten van het milieubeleid en gaat MAS met studenten over de contro­ Informatie: Heine Buis, 070-3621515 daarna met het publiek in discussie. De verse tussen landbouw- en milieube­ vergadering, die begint om 20.00 uur, langen. De organisatie is in handen wordt gehouden in zaal Reehorst in van de afdeling Boxtel. Komt allen! Zondag 16 januari Ede. Informatie: Lia van Dongen, 04116- Informatie: Anke Kooi, 08380- 17707 85079 Breda Politiek-culturele avond rond de ope­ Gilze en Rijen ning van de affiche-tentoonstelling 40 Vanaf 20.00 uur is iedereen van harte Vrijdag 21 januari X D66 in Breda. Kunstacademie St. welkom in sporthal 'Achter de Joost Tuintjes' in Gilze voor een bijeen­ Ommen Informatie: Oscar Kales, 070-3621515 komst rond het thema asielzoekers. Gedurende de middag en een gedeelte Tweede-Kamerkandidaat Chan van de avond brengt Pieter ter Veer Den Haag Choenni praat met de aanwezigen een werkbezoek aan Ommen in het ka­ 's Middags houdt het Centrum voor over het heden en de toekomst van de der van biologische landbouw. publieke communicatie en cultuur, De asielzoekers-opvang. Aansluitend vindt Informatie: Mea Eversteijn-Koopman, Batterij, een nieuwjaarsdebat over di­ de presentatie plaats van het plaatse­ 05291- 53616 verse actuele onderwerpen tussen lijke verkiezingsprogramma en de ge­ Haagse kandidaat Tweede-Kamerleden meenteraadskandidaten. Zoetermeer van de grote politieke partijen. Bert Informatie: Erna van Riel, 01612- Aad Nuis opent de affiche-tentoonstel­ Bakker, een van de auteurs van het 23018 of Cor den Ouden 01612- ling 40 X D66 en praat met de aanwe­ concept verkiezingsprogramma, zal 22057 zigen over politiek en cultuur. Vanaf voor D66 aan het debat deelnemen. 20.00 uur in De Graanschuur. De geest Het geheel wordt geleid door Ferry van Gerrit jan Wolffensperger zal de Mingelen (Den Haag Vandaag). Donderdag 20 januari campagne _ïn Zoetermeer op speciale Informatie: Janine Odink, 070- wijze openen. 3621515 Tilburg Informatie: Willem Bos, 079 - 521998 De politieke jongerenorganisaties JD Leiden en JOVD houden 's avonds een poli­ Poeldijk D66 Leiden organiseert een politiek de­ tiek café over media en politiek. D66-afdeling Westland organiseert in bat met als thema: 'Grondslagen van Speciale gasten zijn Wil van der zalencentrum 'Leuninkjes' een infor­ politiek bedrijven'. CDA-wethouder Meulen (Katholieke Universiteit mele nieuwjaarsbijeenkomst voor le­ Joop Walenkamp en het Leidse D66- Brabant) en Kees Dietz (fractievoorlich­ den en niet-leden. Bert Bakker houdt raadslid Thom de Graaf gaan met el­ ter D66) een korte toespraak waarin hij vooruit­ kaar in discussie over de uitgangspun­ Informatie: Antoine Teurlings, 04241 - blikt op 1994. Schudt elkaar de hand, ten en motieven vanuit waar zij poli­ 3168 in Poeldijk vanaf 20.00 uur. tiek bedrijven. Het debat staat onder Informatie: E.H. van Vliet, 017 49 - leiding van Rudie Andeweg. Aanvang Eindhoven 40909/070- 3801420 15.30 uur in galerie 'De Burcht', In de Trafalgar Pub houdt Roger van Brugsteeg 14 te Leiden. Boxtel, Tweede-Kamerkandidaat, tij­ Amsterdam Informatie: Carolien Schippers, 070 - dens de ARV van de sub-regio Zuid­ De jonge Socialisten, afdeling Amster­ 3621515 Oost Brabant een inleiding over het dam, houden een talkshow over de

12 D E M 0 C R A A T groei van extreem rechts in Nederland. van de campagne voor de gemeente­ gast en zij spreekt over de afstand tus­ In Café Crea, Turfdraagsterspad 9, ver­ raadsverkiezingen in Noord-Holland. sen burger en bestuur. Daarna gaat zij woordt Chan Choenni de D66-stand­ De lijsttrekkers van verschillende afde­ met de aanwezigen in discussie. De punten over bestrijding van racisme. lingen in Noord-Holland worden door avond begint om 20.00 uur en. Niet-le­ Informatie: Annemie Ploeger, 020 - Guikje Roethof geïnterviewd. Na de den zijn ook van harte welkom. 6611365 pauze praat zij met Hans van Mierlo Informatie: Marije Vos-Kroeze, 01626- over actuele politieke kwesties, het 83031 Deurne concept verkiezingsprogramma en de Henk Giebels, lid van de Brabantse sta­ definitieve kandidatenlijst voor tenfractie, is te gast bij het St Tweede-Kamerverkiezingen. Aanvang Donderdag 27 januari Willibrord College voor een sympo­ 20.00 uur. sium over het onderwijsbeleid. Informatie: Heine Buis, 070-3621515 Veldhoven Informatie: janine Odink, 070- Met Schiphol en haar vijfde baan zo 3621515 Nijmegen prominent in het nieuws zou je bijna De Nijmeegse Jonge Democraten orga­ vergeten dat er nog andere vliegvelden niseren in samenwerking met de D66 bestaan in Nederland. In Veldhoven Zaterdag 22 januari afdeling aldaar een thema-avond rond organiseert de afdeling 's avonds een enkele actuele politieke kwesties. thema-avond rond vliegveld Almere Gerrit jan Wolffensperger discussieert Eindhoven. Vertegenwoordigers van 'Meer werk geeft zekerheid' is de titel vanaf 20.00 uur met andere sprekers Eindhoven Airport, belangenorganisa­ van de vierde themabijeenkomst in de en de zaal over thema's als racisme en ties, provinciale politieke vertegen­ cyclus 'Ter discussie'. Onder leiding milieu. Jonge en oude(re) democraten woordigers en omwonenden wisselen van Erik Boshuijzen discussiëren o.a. zijn van harte welkom. met elkaar van gedachten over het nut Arthie Schimmel en prof. R. Informatie: Inge, 08850- 14938 of of onnut van een vliegveld nabij de Kloosterman over de werkgelegen­ Johan, 080- 600469 Philipsstad. Dick Tommel, milieuspe­ heidsparagraaf van het D66 concept cialist van de fractie, zal zijn licht op verkiezingsprogramma. Ook het pu­ Tweede Exloermond de problematiek laten schijnen. bliek krijgt de gelegenheid zich in deze Vertegenwoordigers van de grote poli­ Informatie: Ans Oddens, 040 - 542436 discussie te mengen. Tweede­ tieke partijen over landbouw stromen Kamerkandidaat Bert Bakker geeft een samen in Tweede Exloermond, waar afsluitend commentaar. Aanvang het NLTO een symposium houdt. Voor Vrijdag 28 januari 14.00 uur in theater De Roestbak, D66 neemt landbouwspecialist Pieter Markt 1, Almere-Haven. ter Veer de honneurs waar. Aanvang Maastricht en Heerlen Informatie: Carolien Schippers of 13.30 uur in Zaal Tuin. Terwijl Hans van Mierlo en Jan-Willem Margriet de Jong, 070- 3621515 Informatie: Janine Odink, 070- Bertens een werkbezoek aan Heerlen 3621515 brengen, laten Doeke Eisma en Leiden Machteld Versnel zich informeren over 'Hoe arrogant is Nederland' is het ouderenzorgprojecten in de regio. thema dat centraal staat in de vijfde en Dinsdag 25 januari 's Avonds is er een campagne-avond in laatste bijeenkomst in de reeks 'Ter dis­ Maastricht, waar de lokale lijsttrekkers cussie'. Onder leiding van Leonard Blaricum zich zullen presenteren. Hans van Ornstein (Vrij Nederland) wordt gedis­ Marijn de Koning, Tweede­ Mierlo verhaalt o.a. over algemene po­ cussieerd over de Nederlandse houding Kamerkandidaat, is te gast bij een litieke zaken. in de internationale politiek. Bob van Goois politiek café overwelzijns-en Informatie: Janine Odink, 070- den Bos, Maarten van Traa, W.L. ouderenbeleid, georganiseerd door de 3621515 Brugsma, Frits Herman de Groot, Jan afdeling Laren/Blaricum. Aanvang Hoekema, prof. Van Staaden en Niek 20.00 uur. Rotterdam Biegman nemen deel aan de discussie. Informatie: M.E. Sauwer, 02153- Edo Spier opent in zaal De With Laurens Jan Brinkhorst vat het geheel 86306 (Thelonious) de affiche-expositie 40 X nog eens samen. Aanvang 13.00 uur in D66, die op tournee door het land in­ galerie 'De Burcht', Burgsteeg 14 in Den Haag middels is aanbeland in Rotterdam. Leiden: Iedereen is welkom. 'Den Haag-promotie; wat leren we van Informatie: Oscar Kales, 070- 3621515 Informatie: Carolien Schippers, 070 - Gelderland?'. Het wellicht pasklare 3621515 antwoord wordt gegeven door Jan Sint Michielsgestel Terlouw, commissaris van de Koningin Aad Nuis is vandaag op werkbezoek in Utrecht in Gelderland, tijdens een politiek café het Brabantse Sint Michielsgestel. Hij Het Regionaal Politiek Overleg in de van de afdeling Den Haag. Iedereen is spreekt met betrokkenen over de pro­ regio Utrecht praat in Vredenborgh welkom vanaf 19.30 uur in Het Paard blemen rondom de vorming van een (vlakbij station Lunetten) over de aan de Primegracht 12. brede scholengemeenschap. Ook be­ WAO-problematiek en de Buurmeijer­ Informatie: D66 Campagneteam Den zoekt hij het Instituut voor Doven in enquête. Te gast is Gerrit Ybema. Van Haag, Dagelijkse Groenmarkt 7, 2513 de gemeente. 10.00 tot 13.00 uur. AL Den Haag Informatie: Henk van der Linden, Informatie: Heleen Bücking, 033- 04105- 14918 952735 Woensdag 26 januari Maandag 31 januari Maandag 24 januari Made In het Sociaal-Cultureel Centrum orga­ Losser Zaanstad niseert de afdeling Made een verkie­ Hans Jeekel, lid van het Dagelijks Hans van Mierlo is te gast bij de start zingsbijeenkomst. Olga Scheltema is te Bestuur, is te gast bij een politiek café

DEMOCRAAT 13 van de afdeling Losser. Thema van partijcongres, waar o.a. de lijsttrekker pagne-avond van de afdeling Zuid­ deze regionale manifestatie zal zijn de voor het Europees Parlement wordt ge­ Oost Utrecht in Theater De Lampegiet Betuwelijn en landschapsbeleid. In kozen, gaan kandidaat-lijsttrekkers Jan spreken over volkshuisvesting in een Hotel Marktzicht is vanaf 20.00 uur ie­ Willem Bertens en Laurens Jan bijna volgebouwde gemeente. dereen van harte welkom. Brinkhorst met elkaar in debat tijdens Informatie: Frank Vogelenzang, 08385 Informatie: Géraar de Jong, 05423 - een speciaal politiek café. y anaf 20.00 - 16203 81806 uur bent u van harte welkom bij dit lijsttrekkersdebat, in café Dulac aan de Wijchen Haarlemmerstraat 118. Informatie: Dinsdag 8 februari Jan Willem Bertens, lid van het Jeroen Nugteren, 070-3621515 Europarlement, spreekt in Wijchen Krimpen aan de IJssel over de gevolgen van het Europees be­ Nijmegen De gemeente Krimpen aan de l]ssel or­ leid voor de regio Gelderland. Aanvang Partijvoorzitter Wim Vrijhoef houdt ganiseert een avond over bestuurlijke 20.00 uur in zaal Sterrebos. voor de afdeling Nijmegen een spreek­ vernieuwing en namens D66 is Thom Informatie: Sjef Daverveld, 08894 - beurt over het knooppunt Arnhem­ de Graaf aanwezig. Aanvang 20.00 uur 18987 Nijmegen en over economische zaken in het Gemeentehuis aldaar. en werkgelegenheid in deze regio. Informatie: Janine Odink, 070 - Amsterdam Informatie: Nicole Voss, 080- 239993 3621515 Het Parool organiseert in de Beurs van Berlage 'Het Parool Gala'. Voor D66 Heemstede neemtjacab Kohnstamm zitting in het Vrijdag 4 februari 'Heemstede op weg naar 2015' is de ti­ · forum. Andere sprekers zijn o.a. Ed van tel van een speciale avond in Thijn, Felix Rottenberg en A. Rinnooy­ Amsterdam Heemstede. Thema's die behandeld Kan. Informatie: M. Teeuwen, 076- In Krasnapolsky wordt 's avonds het worden zijn bestuurlijke vernieuwing, 600945 eerste deel van de ALV (landelijke par­ huisvesting, verkeer en onderwijs. tijcongres) gehouden. Tevens wordt de Machteld Versnel houdt een spreek­ opening verricht van de reizende affi­ beurt en praat mee in het forum. che-tentoonstelling 40 X D66. Aanvang 20.00 uur in de Burgerzaal FEBRUARI '94 Informatie: Leo Keus I Oscar Kales, 070 van het Raadhuis te Heemstede. -3621515 Informatie: Christiaan van Willenswaard, 023- 291219 Woensdag 2 februari Zaterdag 5 februari Amsterdam Woensdag 9 februari Gerrit Jan Wolffensperger praat op een Het tweede deel van de ALV (landelijke campagne-avond in De Meervaart over partijcongres) wordt deze zaterdag ge­ Dordrecht/Zuidhollandse Eilanden veiligheid, leefbaarheid en groenbe­ houden, ook in Krasnapolsky. Op de Vanaf 14.00 uur bezoekt Hans van houd. Ook aanwezig zijn wijkwethou­ agenda staan o.a. de vaststelling van Mierlo de nieuwe afdeling Binnenmaas ders en lijsttrekkers van de stadsdelen het landelijk verkiezingsprogramma en en Cromstrijen. 's Avonds is er een re­ Osdorp, Slotervaart en Geuzeveld, die de verkiezingen van de lijsttrekkers gionaal podium in Dordrecht met me­ net een stage achter de rug hebben bij voor de Tweede Kamer en het dewerking van Hubert Fermina, Olga de plantsoenendienst, de politie en de Europarlement. Scheltema en de lokale lijsttrekker over vuilnisophaaldienst. Iedereen is wel­ Informatie: Leo Keus, 070-3621515. sociale vernieuwing. Later op de avond kom vanaf 20.00 uur. Informatie: Joke heeft joop Daalmeijer een interview Geldhof, 020- 5121450 met Hans van Mierlo. Maandag 7 februari Informatie: Heine Buis, 070-3621515 Rijswijk De afdeling Rijswijk praat over de toe­ Bathmen Stadskanaal komst van de sociale zekerheid. Te gast Jopie Boogerd, kandidaat jan Vis, Eerste-Kamerlid, is 's avonds te in het politiek café is Louise Groen­ Europarlementslid, ontvouwt haar vi­ gast bij de afdeling Stadskanaal en man. Vanaf 20.00 uur. sie op landbouwpolitiek tijdens een praat over (het gebrek aan) openbaar­ Informatie: M. de Putter-Stuiveling, door de afdeling Bathmen georgani­ heid van bestuur. De avond begint om 070- 3992115 seerde avond. U kunt met haar en an­ 20.00 uur. dere aanwezigen in discussie, wanneer Informatie: H.T. Bieze, 05990- 22354 Bergum u vanaf 20.00 uur aanwezig bent. Jan Vis, fractievoorzitter in de Eerste Informatie: G.J. Wisselink, 05704- Maassluis Kamer, praat over open en openbaar 2807. 'Vrouw en werk' is de titel van een bestuur voor de afdeling Tytsjerkstera­ symposium van de afdeling Maassluis. diel. De avond begint om 20.00 uur. Breda Ursie Lambrechts zit in het forum en ledereen is uitgenodigd voor deze In café Oncle Jean houdt de afdeling discussieert met andere vrouwen uit de avond van de afdeling Bergum, die Breda een thema-avond rond crimina­ politiek over de (on)mogelijkheden voor het eerst aan de gemeenteraads­ liteitsbestrijding. Gerrit Jan van vrouwen op de arbeidsmarkt. verkiezingen meedoet. Wolffensperger geeft een inleiding en Informatie: lneke ter Broek, 01899- Informatie: H. Slot, 05116 - 5 741 discussieert na de pauze met het pu­ 11967 bliek. ledereen is van harte welkom in Oncle Jean, Ginnekenweg 338. Infor­ Donderdag 3 februari matie: Martijn Kroon, 070 - 3621515 Donderdag 10 februari

Amsterdam Veenendaal Haarlem Aan de vooravond van het landelijke Machteld Versnel zal op een cam- De afdeling Haarlem houdt een alge-

14 D E M 0 C R A A T mene campagnebijeenkomst. Gerrit Haag, Dagelijkse Groenmarkt 7, 2513 Informatie: Adri de Roon, 02521 - Jan Wolftemperger is te gast. AL Den Haag 12971 Informatie: Oscar Kales, 070-3621515

Reeuwijk Maandag 14 februari Woensdag 16 februari Op de jaarvergadering van de afdeling Reeuwijk is dit keer Olga Scheltema te Leeuwarden Velsen gast. Zij spreekt vanaf 20.00 uur over Om 15.00 uur houdt Hans van Mierlo Het milieu in de I] mond en werkgele­ vernieuwing van bestuur in gebouw een lezing op de Hogere Hotelschool. genheid in de regio (o.a. Hoogovens) 'De Brug'. Het publiek krijgt de gele­ Machteld Versnel brengt ondertussen staan centraal op een campagne-bij­ genheid om te reageren. een bezoek aan jeugdwelzijnsprojecten eenkomst met Hans Jeekel, lid van het Informatie: Jan Volwerk, 03487- 1565 in de regio. 's Avonds leidt Hayo Dagelijks Bestuur. Dit politiek café van Apotheker een debat over bestuurlijke de afdeling Velsen begint om 19.30 Zeeland vernieuwing met medewerking van uur. De lokatie is nog niet bekend. Jacob Kohnstamm gaat met de staten­ Marijke Augusteijn, Olga Scheltema en Informatie: Jan Zwitser, 023- 370960 fractie op werkbezoek in de provincie de lokale lijsttrekker. Na de pauze is er Zeeland. Hij doet o.a. Borssele, Leeuwe­ een interview met Hans van Mierlo en Zevenhuizen dorp en Goes aan. 's Avonds vertelt hij Gerrit Ybema over actuele politiek en Wim Vrijhoef en André van der Louw over zijn belevenissen van die dag op het verkiezingsprogramma. gaan in debat over progressieve samen­ de afdelingsvergadering in Goes. Informatie: Heine Buis, 070-3621515 werking. Aanvang 20.00 uur Informatie: Huib van Iewaarden, 01102 Informatie: Madeion Leeuwis, 01802- - 41335 3371 Dinsdag 15 februari

Maandag 10 februari Groningen Donderdag 17 februari Hans van Mierlo gaat wadlopen om Assen met eigen ogen te zien waar de oliem­ Oegstgeest 'Kleurrijk Drenthe, een multiraciale sa­ aatschappijen concessies hebben ver­ De afdeling Oegstgeest organiseert een menleving.' Dat is de titel van een spe­ kregen om proefboringen te doen in de algemene campagne-avond over so­ ciale bijeenkomst met Gerrit Jan Waddenzee. Dick Tommel, Koosje van ciale zekerheid. Gerrit Ybema is te gast Wolffensperger, vanaf 20.00 uur in ho­ Doesen, Henk Pijlman en Jan Hoekerna en praat over de commissie Buurmeyer tel De Jonge. wandelen met hem mee. en toekomst van ons sociale zeker­ Informatie: Heine Buis, 070-3621515 15.30 uur: Aankomst in Groningen. heidsstelsel. Informatie: Mevr. Van Mierlo geeft een gastcollege op de Verstappen, 071 - 176878 economische faculteitsvereniging. Vrijdag 11 februari 20.00 uur: Stephan Pieters leidt een Ridderkerk discussie tussen Dick Tommel, Koosje Olga Scheltema praat op een algemene Texel van Doesen, Henk Pijlman en Jan campagnebijeenkomst over bestuur­ Hans van Mierlo stapt vrijdag aan het Hoekerna over het milieubeleid. Na de lijke vernieuwing en regiovorming in eind van de middag op de boot naar pauze praat Hans van Mierlo over zijn Ridderkerk. Texel. Die avond is er een informele bevindingen op het wad en andere ac­ Informatie: H.O.F. Emmert, 010- campagne-avond waarin zowellokale tuele politieke zakeri. 125634 als landelijke politieke vraagstukken Informatie: Heine Buis, 070-3621515 aan de orde komen. Onder voorbe­ Vlaardingen houd is er een debat tussen Jan Wol­ Den Haag Op een campagne-avond van de afde­ kers en Aad Nuis over cultuurpolitiek. Het Landelijk Emancipatie Netwerk ling Vlaardingen zal Gerrit Jan Informatie: Heine Buis, 070-3621515 komt van 18.00 tot 20.00 uur bijeen in Wolffensperger aanwezig zijn om te de Noenzaal van de Eerste Kamer. praten over algemene politieke zaken. Spreeksters zijn Marianne de Leur, wet­ De avond begint om 20.00 uur in de Zaterdag 12 februari houder in Voorburg, en Len van Win­ Stadsgehoorzaal te Vlaardingen. gerden, fractievoorzitter in Lelystad. De Informatie: Carolien Schippers, 070 - Amsterdam andere bijeenkomsten van het 3621515 Wim Vrijhoef is bij de opening van het Landelijk Emancipatie Netwerk, met Chinese Nieuwjaar. Deze viering vindt een toegangsprijs van 12,50 gulden Emmen plaats in de grote tent op de Nieuw­ incl. drankje en broodjes, hebben op Vanaf 20.00 uur spreekt Aad Nuis over markt. Ook aanwezig zijn Erica Terp­ dezelfde tijd plaats op 7 april in actuele politiek op de campagnebijeen­ stra en Wim Kok. Aanvang 13.00 uur Utrecht, 7 juni in Den Haag, 1 septem­ komst van de afdeling Emmen. en het duurt tot 02.00 uur 's nachts. ber in Utrecht en 8 november in Den Informatie: Johan Schrik, 05910- Informatie: Janine Odink, 070 - Haag. Iedere geïnteresseerde is van 17799 3621515 harte welkom. Informatie: Marie-Louise Tiesinga, 036 Hoofddorp Den Haag - 5328473 Dick Tommei is te gast bij een debat 'Van Minderhedenbeleid naar Achter­ over de Schipholproblematiek waarbij standsbeleid'. Dat is de titel van een Lisse de spanning tussen economische groei thema-bijeenkomst van de afdeling Arthie Schimmel is aanwezig op een en een beter milieu centraal staat. Ook Den Haag in theater Korzo, Prinsestraat avond in Lisse. De afdeling maakt op vertegenwoordigers van de provincie 44, aanvang 14.00 uur. Het publiek deze avond de resultaten bekend van en gemeente zijn aanwezig. Aanvang krijgt de gelegenheid te reageren. de januari gehouden enquête over hete 20.00 uur, in De Deining, Hoofddorp. ledereen is dus van harte welkom. hangijzers in de gemeente Lisse. Informatie: Rob Boerrigter, 02503 - Informatie: D66 Campagneteam Den Aanvang 20.00 uur in 't Poelhuys. 35886 Vrijdag 18 februari Informatie: Martijn Kroon, 070- mede georganiseerd door de afdeli ngen 3621515 Wognum, Noorder Koggenland, Den Haag Drechterland en Hoorn. De affiche-tentoonstelling 40 X D66 in Informatie: Janine Odink, 070 - Den Haag wordt geopend. Dinsdag 22 februari 3621515 Informatie: Oscar Kales: 070-3621515 Gouda Tilburg Apeldoorn Hans van Mierlo is te gast bij een alge­ De afdeling Tilburg ontvangt vandaag De li jsttrekkers van de afdelingen Apel­ men e campagne-bijeenkomst in Hans van Mierlo. doorn, Deventer en Zutphen worden Gouda. Daar komen zowellandelijke In formatje: Heine Buis, 070-3621515 door Gerrit van de Kooy ondervraagd. als lokale politiek aan de orde. Na de pauze heeft Gerrit van de Kooy Informatie: Daphne Bergman, 070- Best een interview met Hans van Mierlo 3621515 De afdeling Best ontvangt Machteld over actuele politieke zaken en het ver­ Versnel voor een werkbezoek aan ou­ kiezingsprogramma. Komt allen vanaf Utrecht derenvoorzieningen en de verdubbelde 19.45 uur. Dick Tommei en Jan Terlouw nemen spoorlijn. Informatie: Heine Buis, 070 - 3621515 deel aan een debat over besturen op ni­ Informatie: Pieter Meeuwis, 04998- veau. 99282 Informati e: Rik Ro ll eman, 030-312724 Zaterdag 20 februari Zierikzee Schagen jacob Kohnstamm is aanwezig op een Bodegraven Voor de Organisatie van Samenwer­ algemene campagne-avond in In het Evertszhuis in Bodegraven kende Verzorgingstehuizen spreekt Zierikzee. Informatie: J.B. Katerberg, wordt een groots opgezet sy mposium Nicky van 't Riet in Schagen over ou­ 01110-17068 over 'De toekomst van de stad' gehou­ derenzorg nu en in de toekomst. den. Sprekers zijn o.a. Hans van Aa nvang 20.00 uur. Hilversum Mierlo, Laurens Jan Brinkhorst en Informatie: janine Odink, 070- In het ' Hof van Holland' geeft Aad staatssecretaris Heerma. 3621515 Nuis acte de presence op een politiek Informatie: Heine Buis, 070-3621515 café met als thema: omroep en cultuur. Informatie: Oscar Kales, 070 - 3621515 Woensdag 23 februari Maandag 21 februari Delfzijl Vrijdag 25 februari Enschede en Deventer Dick Tommei geeft een persconferentie Om 12.00 uur houdt Hans van Mierlo op de vuilstortplaats 'Delfzijl'. Daarna Leiden e.o. een lunchlezing in Deventer. Om gaat hij in gesprek met de omwonen­ BoeleStaal en Machteld Versnel bren­ 16.00 uur verzorgt hij een gastcollege den. Dit all es om de aandacht te vesti­ gen een werkbezoek aan Leiden en om­ aan de Technische Universiteit Twente, gen op het ontoelaatbare milieu rond geving. Zij praten daar over vliegveld gevolgd door een discussie. 's Avonds de vuilstort. Ypenburg, regionale ziekenhuizen en is er een campagnebijeenkomst waarbi j Informatie: H.C.A. Krüse, 05960-22260 integraallokaal veiligheidsbeleid. de actuele politiek centraal staat. Informatie: Leo Pinxten, 070-3621515 Informatie: Janine Odink, 070- Donderdag 24 februari 3621515 Stede Broec Eindhoven Olga Scheltema en statenlid Maarten Europees programma GerritJan Wolffensperger bezoekt een Verweij praten op een campagnebij­ campagne-avond in Eindhoven. Loka le eenkomst in Stede Broec over het Het (definitieve) Europees programma en landelijke politieke thema's worden streekplan Noord-Holl and-Noord en 1994-1998 kunt u bestellen bij het met de aanwezigen besproken. regionalisering. Deze avond wordt Landelijk Secretariaat (070·3621515).

Colofon

De Democraat is een uitgave van de politieke Bureau redactie: Eric van de Lisdonk partij Democraten 66 en verschijnt in principe Vormgeving: Anker en Strijbos, Utrecht acht keer per jaar. Een door het Hoofdbestuur Opmaak katern: Lieke Warburg benoemde redactieraad is verantwoordelijk Foto's: Dennis Sies (tenzij anders vermeld) voor de uitgave. Deze raad wordt gevormd Druk: Brouwer Offset BV, Utrecht door: Peter van den Besselaar, Bob van den Bos, Landelijk Secretariaat D66 Kees Dietz, Lennart van der Meuten, Miep Noordwal10, 2513 EA Den Haag Nagtegaal, Jeroen Nugteren, Alexander Osten, Tel.: 070·3621515 (ma. t/m vr. 9.00-17.00 uur) Bob de Ruiter, Marie Louise Tiesinga en Stijn Fax: 070·3641917 Verbeeck. Bereikbaar vanaf Den Haag CS met tram 3, Met dank aan: Bert Bakker, Heine Buis, Bart richting Loosduinen, halte NoordwaL Combée, Martijn Kroon, Henk Mulder, Janine Wilt u iemand lid maken van D66, schrijf dan Odink, Berend van der Ploeg, Tineke Veenstra, een briefje met zijn of haar naam, adres, plaats Gert Warmerdam. en tel. nr. naar bovenstaand adres. U kunt ui· Eindredactie: Jeroen Nugteren teraard ook bellen.

1~ D E M 0 C R A A T I WETENSCHAPPELIJK BUREAU I

Door de SWB wordt gewerkt voor de politieke Migratie is een verschijnsel van alle tijden, dat uit onze vertegenwoordiging, de politieke partij en aan de 'politieke wereld niet valt weg te denken. In het cahier komen de probleemstelling' in het algemeen. Het betreft onderwerpen vragen aan de orde, die in de maatschappelijke discussie die spelen op het snijvlak van politiek en maatschappij en niet meer, of te weinig worden gesteld. Het Cahier heeft A4 van samenleving en overheid. De onderwerpen worden formaat en kost f 10,- (excl. verzendkosten) gekozen in samenspraak met de kamerfracties, individuele kamerleden en de politieke top van D66. Het betreft zaken SWB Cahier 'Denken over democratie, van forum die op de politieke agenda zullen verschijnen en waaraan naar partnerschap' nader onderzoek moet worden besteed. Bij deze formule ligt het accent op het denken zelf; analyses, neergelegd in In het cahier, geschreven door H.J. van Houten, wordt de publikaties, die moeten leiden tot beleidsgerichte D66 idee van democratische participatie beschreven. uitgangspunten. Blokkades worden geanalyseerd en strategieën overwogen. Participatie is dan niet langer een eenzijdig recht of een Brochure 'De ruimte waarin wij leven' morele plicht. Het gaat in de richting van actieve deelname: zelfbepaling, medeverantwoordelijkheid en maatschappelijk Onder deze titel schreef Jan Glastra van Loon een initiatief. bijzondere tekst die door de SWB in de reeks Ideeën is 'Integrale participatie' is dan de doelbewuste poging om het uitgegeven. Het is naast een analytische, filosofische, politiek haalbare en het economisch rendabele te vooral een politieke tekst. Politiek in brede zin, want het combineren met het maatschappelijk wenselijke. Daarbij is gaat om de menselijke ervaring en de manier waarop deze een hoofdrol weggelegd voor de burger als zelfbewuste haar uitdrukking vindt in de publieke deelname. De 'partner' en deelgenoot. Met deze noties in het achterhoofd verhouding die er maat-schappelijk bestaat tussen de wordt dan gekeken naar het functioneren van de formele private en de pub-lieke sfeer is verstoord. In de analyse democratie èn van de politieke partijen. Veranderingen wordt deze geschetst als een bij uitstek strategisch veld, worden voorgesteld. Alleen langs die weg kan het sociale waar om gestreden wordt. De menselijke ervaring ziet zich dilemma van de huidige politieke cultuur worden aange­ geconfronteerd met de oprukkende macht van specia­ pakt. Wij raden ieder lid van D66, van harte de tekst van listische deskundigheden. Daardoor ontstaan 'verknipte' het Cahier aan. ruimtes, waar alleen experts iets te zeggen hebben. Het Cahier heeft A4 formaat en kost f 10.- (excl. verzend­ Verhoudingen zijn verstoord en verwarring is ontstaan. Jan kosten) glastra van Loon gaat nadrukkelijk op zoek naar het onderwerp van de verwarring en formuleert tevens de Brochure 'Referenda en Politiek doeleinden voor een nieuwe politiek. Het is een tekst voor 'politici', die er op uit zijn problemen in de praktijk aan te Steeds vaker wordt een pleidooi gehouden voor het pakken, maar beseffen dat hiertoe moet worden invoeren van een grotere, directe invloed van de burger op nagadacht Een hernieuwd denken van de democratie, de politieke besluitvorming. Een voorbeeld en eerste daar gaat het om. De fraaie fotografie van Wim van der aanzet voor initiatiefmogelijkheden voor de burgers lijkt de Ende ondersteunt deze prachtige tekst. invoering van het referendum. De brochure heeft A4 formaat en kost f 19,50 (ex Als aan een referendum-initiatief wordt gedacht, welke verzendkosten) procedures moeten dan worden vastgelegd. Welke kaderregeling is vereist? SWB Cahier 'In Goede Banen' De brochure laat een aantal deskundigen aan het woord over deze vragen, die systematisch aan de orde worden In opdracht van de Tweede Kamerfractie en het HB van gesteld. D66, heeft een SWB-projectgroep, onder voorzitterschap Het verband tussen de mogelijkheden van het referendum van Han Entzinger, hoogleraar Multi Etnische Studies, zich en de ontwikkelingen in de politiek wordt expliciet gebogen over het verschijnsel migratie. geanalyseerd en besproken. Het zijn radicale stukken, De oorzaken van migratie worden aan een grondige zoals het een partij als D66 past! En met prachtige analyse onderworpen. Nieuwe begrippen worden fotografie gelardeerd. geïntroduceerd, grote veranderingen in de wereld De brochure kost f 19,50 (excl. porto) besproken. De analyse geeft een andere kijk op het verschijnsel migratie. Zij wijkt af van de veel gebruikte sjablonen. De grenzen worden besproken. Niet alleen de geografische grenzen. Grenscontroles worden afgeschaft, maar de controle neemt toe en wordt verlegd naar de systeemgrenzen.

katern Democraat nr. 1 1994 1 I WETENSCHAPPELIJK BUREAU I

Idee, tijdschrift van het wetenschappelijk bureau. Verschijningsdatum: voorjaar 1994. In nummer 6 van 1993 De discussie over de filosofische grondslagen van D66 is Economische èn sociale dynamiek versterken! door Bert wat betreft de SWB nog lang niet ten einde. Sterker, zij Bakker. Een uitgebreide verantwoording van het moet opnieuw op de agenda worden geplaatst. De SWB wil economisch beleid dat D66 voorstaat. daaraan een bijdrage leveren in de vorm van een brochure Tegenspraak, de sociaal-economische paragraaf van D66 met beschouwingen over de grondslagen van de partij rond kritisch bekeken, door A Kolnaar. Een eerste commentaar uiteenlopende begrippen als economie, solidariteit, op de economische paragraaf uit het verkiezings­ rechtvaardigheid, de rol van het recht en de programma van D66 van Christen Democratische zijde. individualisering. Verschijningsdatum: voorjaar 1994. De ontzorging van de Nederlandse verzorgings-staat, door Cees Schuyt. Een analyse van de verzorgingsstaat en een Ik bestel: pleidooi voor de terugkeer naar een sober en menselijk motief. 0 Brochure 'De ruimte waarin wij leven' Waarheen met het nationale industriebeleid, door Robert Prijs I 19,50- (excl. porto) Weltevreden. Wat zou het industriebeleid kunnen zijn, dat 0 Brochure 'Referenda en Politiek'. D66 moet voorstaan? Prijs I 19,50- (excl. porto) Een beschouwing. 0 Brochure 'Duurzame Ontwikkeling' Weg met de wig, of de betaaibaarheid van de Prijs I 19,50- (excl. porto) Verzorgingsstaat, door Hans Stenfert Kroese. De 0 Brochure 'De veranderende rol van de politieke Verzorginsstaat is in financiële problemen. Een andere partijen' heffingsgrondslag wordt bepleit. Prijs I 15,- (excl. porto) Strategieën tegen politiek racisme, door Chan Choenni. 0 SWB-Cahier 'In Goede Banen' Prijs I 10,- (excl. Hoe blijven we het politiek racisme de baas? Een pleidooi porto) voor het benadrukken van het gemeenschappelijk belang 0 SWB-Cahier 'Denken over democratie, van forum van etnische groepen. naar partnerschap' Prijs I 10,- (excl. porto) Zorg op of onder de maat? Oud tussen wal en schip, door 0 SWB-Cahier 'Relatie en Huwelijk' Prijs I 8,- (excl. Sirnon Groen. Crisis in de gezondheidszorg voor ouderen - porto) een analyse en een commentaar. 0 SWB-Nota 'Op zoek naar publiek' prijs I 5,- (excl. porto) In samenwerking met de Boekmanstichting in Amsterdam, Het tijdschrift Idee wordt voor de partij en haar sympathisanten een Idee verschijnt 6x per jaar. ca. 30 pagina's per werkconferentie gehouden, met als thema 'Kunstenpolitiek nummer. Een abonnement kost I 66,- per jaar. Een voor D66'. De conferentie vindt plaats op zaterdag 19 los nummer kost I 15,- (excl. porto) maart in het gebouw van de Boekmanstichting in 0 Ik neem een abonnement Amsterdam. De bijeenkomst wordt geopend om 10.30 uur. 0 Ik wil een los nummer Als eerste spreker geeft Christiaan de Vries, directeur van de SWB, een toelichting bij de tekst die hij voor de Naam conferentie schreef. Hierna volgt een inleiding door Rudi Fuchs en een co-referaat uitgesproken door een spreker Adres van de Boekmanstichting. Daarna volgt een zaaldiscussie. In de middag wordt in drie workshops gewerkt aan het Postcode, woonplaats thema een kunstenpolitiek voor D66. Om 15.30 wordt de bijeenkomst plenair afgesloten. Dagvoorzitter is Hans Onno Graag met blokletters Invullen van den Berg. De kosten voor de bijeenkomst bedragen f. 25,= inclusief koffie en thee, broodjes en de benodigde Deze bon opsturen naar SWB D66, stukken. Aanmelden bij de SWB, schriftelijk of telefonisch Noordwal 10, 2513 EA Den Haag 070-3621515 (vragen naar André van der Brugge) Telefonisch bestellen 070-3621515 Fax 070-3641917 De SWB en de Bestuurdersvereniging D66 hebben een initiatief genomen om gezamenlijk een brochure uit te brengen onder de naam 'bestuurlijke dilemma's'. Het gaat om het beschrijven en verklaren van problematische keuzesituaties waarvoor lokale bestuurders zich veelal zien gesteld op terreinen zoals bijvoorbeeld de zorg, de ruimtelijke ordening en het onderwijs. Met het uitbrengen van deze brochure, die zowel praktische voorbeelden zal bevatten als meer theoretische beschouwingen, hopen de SWB en de Bestuurdersvereniging de betrokkenen een kader en handvatten te bieden om beter met deze dilemma's om te kunnen gaan.

2 katern Democraat nr. 1 1994 ! OP LEl Dl NGSCENTRU M I

KENNISMAKINGSDAG IN UTRECHT Deelname-kosten zijn /30,- inclusief documentatie, koffie Kennismaken met D66 kan op 26 februari 1994 in Utrecht. en thee. De cursus vindt plaats in Rotterdam en in Utrecht. Onder leiding van twee ervaren D66-ers zullen de belangrijkste ideeën en doelstellingen van D66 worden EFFICIËNT WERKEN IN DE RAAD (vanaf) 25 juni besproken. Er is ruimte voor uw vragen en er wordt 1994 aandacht geschonken aan de manieren om actief te zijn Op 25 juni 1994 wordt de eerste bijeenkomst 'Efficiënt binnen de partij. De maximaal 15 deelnemers ontvangen werken in de raad' georganiseerd voor D66-raadsleden die ter voorbereiding de brochure 'Maak kennis met D66'. voor het eerst in de gemeen-teraad gekozen zijn. Met de Kosten: /20,00. eerste maanden raads-ervaring als uitgangspunt wordt gewerkt aan de versterking en verbetering van de kwalitei­ D66 EN DE PRAKTIJK VAN HET RAADSWERK ten die van belang zijn om als raadslid effectief en efficiënt 4 en 11 juni 1994 (laatste kans) te kunnen functioneren. De cursus 'Efficiënt werken in de Voor hen die de boot gemist hebben organiseert het raad' zal vanaf september 1994 diverse malen op Opleidingscentrum D66 op 4 en 11 juni voor de laatste verschillende plaatsen worden georganiseerd. keer de twee-daagse cursus D66 en de praktijk van het Raadswerk. De cursus wordt gegeven in Utrecht. SYMPOSIUM VOOR AFDELINGS­ BESTUURDERS 24 september 1994 Het doel van de cursus is kandidaten in staat te stellen om Op 24 september 1994 organiseert het Opleidingscentrum een wezenlijke bijdrage te leveren aan de besluitvorming in een symposium voor afdelingsbestuurders. Verwacht mag de gemeente. In de cursus leert men om te gaan met worden dat vele van de huidige afdelingsbestuurders in de situaties waarin bestuurlijk en politiek elan nodig zijn. gemeenteraden zitting zullen gaan nemen. Dit betekent dat Daartoe komen onder andere aan de orde: wet- en er nogal wat nieuwe afdelingsbestuurders zullen aantreden. regelgeving, hantering van de informatiestroom, aansturing Op deze groep richt zich het symposium. Er komen van het gemeentelijk apparaat, effectieve samenwerking workshops voor onder andere penningmeesters, voorzitters binnen en buiten de fractie, tactiek en strategie, persoonlijk etcetera. Mededelingen hierover volgen in de Democraat 'time-management'. en worden verspreid via de afdelingsmailing van het landelijk secretariaat. Prijs voor deze tweedaagse cursus is /125,- (inclusief nieuwe brochure) en /100,- als u de brochure al in uw IK BESTEL (s.v.p. aankruisen): bezit heeft. De brochure is een cursusvoorwaarde en deelname aan de cursus kan alleen indien men beide 0 RAAMWERK '94 - '98 /15,- zaterdagen kan. Elke groep bestaat uit maximaal 15 0 RAAMWERK '94 - '98 plus DISKETIE /20,- personen. 0 WENKEN EN TIPS BIJ HET OPZETIEN VAN D66- VERKIEZINGSCAMPAGNES, prijs /5,- VOORAANKONDIGING 0 D66 EN PUBLICITEIT IN DE POLITIEK, /15,- (geef je nu nog niet op, maar wacht op de aankondiging in 0 RAADSWERK de eerstvolgende Democraat) Introductiebrochure over de formele en algemene praktijk­ aspecten van het raadswerk: de inrichting van het WETHOUDERSBIJEENKOMST 20 mei 1994 gemeentebestuur, de positie van raadsleden etc. Prijs /5,- Op vrijdag 20 mei organiseert het Opleidings-centrum D66 samen met de Bestuurdersvereniging een bijeenkomst voor 0 D66 EN DE PRAKTIJK VAN HET RAADSWERK, prijs nieuwe en herkozen wethouders. De bijeenkomst zal het /25,- karakter hebben van een eerste kennismaking met de Deze publikatie bevat onder andere de volgende collega-wethouders. Daarnaast zal het vervolg­ onderwerpen: cursustraject voor wethouders besproken worden. I Raad in relatie tot het college en het ambtelijk apparaat; 1 Raad in relatie tot de burger, de belangengroepering en GEMEENTEFINANCIËN 18 juni 1994 de media; (beginnerscursus) 1 College-onderhandelingen; De cursus gemeentefinanciën geeft een eerste oriëntatie I Techniek van de raadsvergadering, spreekrecht, recht op de instrumenten die een raadslid heeft om invloed uit te van initiatief en amendement, moties; oefenen op het gemeentelijk bestuur en beleid. De rol van I Gemeentefinanciën, inkomsten en uitgaven, de bestuurders en de toepassing van instrumenten en begrotingscyclus; middelen (financiën, grond, informatie, en dergelijke) staan I Basisinformatie over de belangrijkste beleidsterreinen. deze dag centraal. 0 VOOR DE D'RAAD Op deze dag wordt aandacht geschonken aan enkele Hèt D66-tijdschrift voor (aankomende) lokale en regionale financieel-technische aspecten, waaronder de politici. Voor de D'Raad verschijnt 7 x per jaar, met ca. 18 gemeentebegroting. Er zal echter ook zeker gekeken pagina's per nummer. Een jaarabonnement kost /48,- worden naar de momenten waarop en de mogelijkheden waarmee het raadslid zijn invloed op het bestuur kan doen gelden. katern Democraat nr. 1 1994 3 I OPLEIDINGSCENTRUM I

Udmaatschapsnummer: ...... Veertien dagen voor aanvang van de cursus krijgt u (alle prijzen zijn exclusief porto) cursusmateriaal thuisgestuurd. Zodra u het cursusmateriaal ontvangen heeft bent u definitief IK MELD MIJ AAN (s.v.p. aankruisen): ingeschreven en verplicht de cursuskosten met 0 KENNISMAKINGSDAG 26 februari 1994 Utrecht bijgaande acceptgirokaart te voldoen. Kosten: f20,- NAAM: ...... 0 D66 EN DE PRAKTIJK VAN HET RAADSWERK. STRAAT: ...... NR ...... Utrecht 4 en 11 juni 1994 PC en PLAATS: ...... Kosten: f125,- (inclusief brochure) en f1 00,­ TELEFOON: ...... (exclusief brochure) FUNCTIE IN D66: ...... U hier aankruisen indien u de brochure reeds in uw Deze bon opsturen naar het Opleidingscentrum D66, bezit heeft Noordwal 10, 2513 EA DEN HAAG of telefonisch bestellen: 070 - 362 15 15. I CONGRES

VOORJAARSCONGRES 1994 (Advertentie) VRIJDAGAVOND 4 EN ZATERDAG 5 FEBRUARI VASTSTELLING LAND. VERK.PROGRAMMA STEMADVIES EUROPEES PARLEMENT voor VERKIEZING LIJSTIREKKER EP EN TK EDITH JEKEL, kandidaatnummer 525

KOMT ALLEN NAAR AMSTERDAM, Ondergetekende wil, mede namens een aantal leden KRASNAPOLSKY van de afdeling Amsterdam en de regio Noord­ Let op!! gewijzigde agenda: Holland, van harte de kandidatuur van Edith Jekel Vrijdag 4 februari ondersteunen. 19.00 - 19.15 opening door partijvoorzitter benoeming notulen- en Wij zijn ervan overtuigd dat zij haar internationale en stemcommissie politieke ervaring bekwaam zal kunnen toepassen op 19.15 - 22.30 verkiezingsprogramma tweede vraagstukken in de sociale en regionale politiek op kamer, deel 1 Europees niveau. 22.30 schorsing Wij vinden het daarnaast onmisbaar dat D66 in de vanaf 23.00 feest toekomstige fraktie in het Europarlement ook is vertegenwoordigd vanuit Amsterdam en de provincie Zaterdag 5 februari Noord-Holland. 09.30 heropening door partijvoorzitter Edith zal op basis van haar kennis en achtergrond presentatie kand. besturen en cies een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan een - voordracht stemadvies-cie. EK 95 naar wij hopen- sterk vergrootte en in alle opzichten FINANCIEN:contributie 1995 en pluriforme D66 Eurofraktie. regioafdracht 1995 presentatie kand.lijsttrekkers EP!TK Henk ter Horst, voorzitter fraktie Buitenveldert toelichting stemprocedure 10.45 - 12.30 VERKIEZINGSPROGRAMMA, deel 2 12.00 sluiting stembussen 12.30 - 13.00 lunchpauze TOP 80 AFFICHEPRIJSVRAAG ALS DIASERIE 13.00 - 13.30 toespraak fractievoorzitter Als uw afdeling druk in de weer is met de organisatie 13.30 - 14.50 VERKIEZINGSPROGRAMMA deel 3 van allerlei activiteiten is het wellicht een idee om het 14.50 - 15.05 bekendmaking en speech lijsttr. EP programma met een diapresentatie op te fleuren. Op 15.05 - 15.30 actuele politieke moties het secretariaat is voor f50,- (exclusief portokosten) 15.30 - 15.40 uitslag overige stemmingen de diaserie van de 80 beste inzendingen van de 15.40 - 16.10 toespraak LIJSTIREKKER TK affiche-prijsvraag te huur. 16.15 sluiting congres Neem hiervoor contact op met lvar Manuel (070- 3621515 of 020-6946429).

4 katern Democraat nr. 1 1994