Gmina Oława

Plan Odnowy Miejscowo ści Gaj Oławski

Wrocław, grudzie ń 2012 r. Acquis Consulting 2 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Spis tre ści 1. Wst ęp ...... 4 2. Krótka charakterystyka Gminy ...... 6 2.1. Poło żenie ...... 6 2.1.1. Zagospodarowanie terenu ...... 8 2.1.2. Demografia ...... 10 2.2. Rys historyczny ...... 12 2.2.1. Powstanie gminy Oława ...... 13 2.3. Środowisko ...... 15 2.3.1. Gleby ...... 15 2.3.2. Wody ...... 16 2.3.3. Klimat ...... 17 2.3.4. Szata ro ślinna ...... 17 2.3.5. Surowce mineralne ...... 18 2.4. Infrastruktura techniczna i komunikacyjna ...... 18 2.4.1. Transport i komunikacja ...... 18 2.4.2. Komunikacja drogowa ...... 18 2.4.3. Komunikacja kolejowa ...... 18 2.4.4. Komunikacja autobusowa ...... 19 2.4.5. Komunikacja lotnicza ...... 19 2.4.6. Sie ć wodoci ągowa ...... 19 2.4.7. Sie ć kanalizacyjna ...... 20 2.4.8. Sie ć gazowa ...... 20 2.4.9. Źródła energii ...... 21 2.4.10. Gospodarka odpadami ...... 22 2.5. Sfera społeczna ...... 23 2.5.1. Oświata ...... 23 2.5.2. Zdrowie ...... 24 2.5.3. Kultura i sport ...... 24 2.6. Gospodarka i rolnictwo...... 26 2.6.1. Gospodarka ...... 26 2.6.2. Główni pracodawcy ...... 28 2.6.3. Bezrobocie ...... 29 Acquis Consulting 3 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

2.6.4. Rolnictwo ...... 30 3. Inwentaryzacja zasobów wsi Gaj Oławski ...... 31 3.1. Poło żenie ...... 31 3.1.1. Rys historyczny ...... 32 3.2. Środowisko ...... 32 3.2.1. Klimat ...... 32 3.3. Infrastruktura techniczna i komunikacyjna ...... 33 3.3.1. Transport i komunikacja ...... 33 3.3.2. Telekomunikacja ...... 33 3.3.3. Ciepłownictwo i gazownictwo ...... 33 3.3.4. Zaopatrzenie w wod ę i kanalizacja ...... 34 3.3.5. Energetyka ...... 34 3.4. Infrastruktura społeczna ...... 36 3.4.1. Oświata ...... 36 3.4.2. Zdrowie ...... 36 3.4.3. Rekreacja i sport ...... 36 3.4.4. Kultura i dziedzictwo kulturowe ...... 37 3.5. Gospodarka ...... 38 3.5.1. Podmioty gospodarcze i bezrobocie ...... 39 3.5.2. Turystyka ...... 39 4. Analiza SWOT ...... 40 4.1. Mocne i słabe strony miejscowo ści ...... 40 4.2. Szanse i zagro żenia ...... 41 4.3. Zidentyfikowane problemy ...... 42 5.1. Wizja i cele strategiczne ...... 44 5.2. Odniesienia do lokalnych dokumentów strategicznych ...... 48 6. Planowane przedsi ęwzi ęcia ...... 50 6.1. Plan działa ń inwestycyjnych na lata 2013-2020 ...... 50 7. Wdra żanie i monitorowanie Planu Odnowy Wsi ...... 55 8. Wykaz tabel i rysunków ...... 57

Acquis Consulting 4 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

1. Wst ęp

Niniejszy Plan Odnowy Miejscowo ści Gaj Oławski jest dokumentem strategicznym sołectwa i stanowi podstaw ę jego rozwoju. Plan Odnowy jest tak że dokumentem planistycznym, przedstawiaj ącym zakres potrzeb oraz zamiarów inwestycyjnych miejscowo ści w latach 2013 - 2020. Celem opracowania jest stworzenie podstaw dla odnowy wsi i jej rozwoju, rozumianych jako poprawa warunków życia i pracy mieszka ńców wsi. Ma ono posłu żyć przy aplikowaniu o środki pomocowe dla sołectwa w ramach Programu Rozwojów Obszarów Wiejskich na lata 2014- 2020, oraz środkach przeznaczonych na ten cel w obecnej, ko ńcz ącej si ę ju ż perspektywie finansowej, jak równie ż o fundusze z Regionalnego Programu Operacyjnego Dolny Śląsk. Dokument składa si ę z 9 cz ęś ci. Cz ęść pierwsz ą stanowi niniejszy wst ęp. W cz ęś ci drugiej zamieszczona jest krótka charakterystyka całej gminy Oława. Kolejna cz ęść to charakterystyka miejscowo ści, a nast ępna to inwentaryzacja zasobów miejscowo ści Gaj Oławski. W kolejnych cz ęś ciach Planu przedstawione zostały:

- analiza mocnych i słabych stron miejscowo ści wraz z szansami i zagro żeniami, płyn ącymi z otoczenia, - wizja, misja, cele strategiczne i kierunki rozwoju gminy, - potrzeby i priorytety inwestycyjne na lata 2013 - 2020,

Zapisy Planu Odnowy Miejscowo ści Gaj Oławski są spójne z dokumentami strategicznymi na poziomie krajowym oraz regionalnym, w tym z Narodow ą Strategi ą Spójno ści 2007-2013, Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich i Rolnictwa na lata 2007-2013, Strategi ą Rozwoju Województwa Dolno śląskiego do roku 2020, a tak że dokumentami powiatowymi oraz gminnymi: Strategi ą Rozwoju Powiatu Oławskiego na lata 2006 – 2015, Strategi ą Rozwoju Gminy Oława na lata 2000 – 2015 oraz Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Oława na lata 2004 – 2006 z projekcj ą na lata 2007 – 2013. Podstaw ą utworzenia niniejszego dokumentu jest świadomo ść mieszka ńców miejscowo ści na temat problemów społeczno-gospodarczych dotykaj ących wie ś, wynikaj ących z jej wielko ści oraz poło żenia, jak równie ż potencjału zasobów ludzkich i naturalnych okolic Gaju Oławskiego. Potrzeby mieszka ńców, z których wynika niniejszy dokument, koncentruj ą si ę na stosunkowo Acquis Consulting 5 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

prostych przedsi ęwzi ęciach, których realizacja zapewni podniesienie standardu życia lokalnej społeczno ści. Plan Odnowy został opracowany na podstawie dwóch głównych elementów; z jednej strony są to dane statystyczne dotycz ące sfery demograficznej, społecznej, gospodarczej oraz infrastrukturalnej – na poziomie gminy oraz samej miejscowo ści Gaj Oławski z drugiej strony – informacje uzyskane podczas konsultacji społecznych, w tym podczas spotka ń z mieszka ńcami, lokalnymi liderami oraz Sołtysem i Rad ą Sołeck ą, a tak że z pracownikami Urz ędu Gminy Oława. Na tej podstawie wyznaczone zostały (po żą dane i uzasadnione z punktu widzenia lokalnej gospodarki i społeczno ści) kierunki rozwoju miejscowo ści. Równie ż na tej podstawie wypracowano analiz ę SWOT, która przedstawia silne i słabe strony miejscowo ści Gaj Oławski, a tak że szanse i zagro żenia płyn ące z zewn ątrz . Jednocze śnie mieszka ńcy mieli mo żliwo ść zgłaszania inwestycji niezb ędnych do realizacji na terenie swojej miejscowo ści, wskazali równie ż hierarchi ę ich wa żno ści. Plan Odnowy Miejscowo ści Gaj Oławski powstał przy udziale mieszka ńców miejscowo ści i przy wy żej wskazanych narz ędziach. B ędzie on obowi ązywa ć do roku 2020. Przewiduje si ę, i ż Plan ten mo że by ć zmieniany b ądź uaktualniany w okresie jego obowi ązywania w odpowiedzi na zmiany dokonuj ące si ę w bardzo dynamicznym otoczeniu gospodarczo-społecznym miejscowo ści.

Acquis Consulting 6 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

2. Krótka charakterystyka Gminy

2.1. Poło żenie

Gmina Oława - gmina wiejska jest poło żona we wschodniej cz ęś ci województwa dolno śląskiego. Siedziba gminy to Oława. Gmina le ży 16 km na południowy wschód od Wrocławia, wokół miasta Oława, nad rzekami Odr ą i Oław ą. Przez gmin ę przebiega droga krajowa nr 94 i linia kolejowa, a przez południowy skraj autostrada A-4. Gmina graniczy od strony północnej z gmin ą Jelcz-Laskowice oraz Czernica, od strony zachodniej z gmin ą Siechnice i Domaniów, od południowej z gmin ą Wi ązów, a od wschodniej z Gmin ą Skarbimierz (województwo opolskie). W centralnej cz ęś ci obszaru poło żone jest wydzielone miasto Oława. Na terenie gminy znajduj ą si ę 33 wsie.

Rys. 1. Poło żenie gmina wiejskiej Oława w województwie dolno śląskim i powiecie oławskim.

Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Oława na lata 2004-2006 z projekcj ą na lata 2007-2013

Acquis Consulting 7 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Rys. 2. Mapa Gminy Oława.

Źródło: Urz ąd Gminy Oława

Wszystkie 33 wsie gminy s ą bardzo dobrze skomunikowane z Oław ą, Wrocławiem, Opolem Acquis Consulting 8 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

i Strzelinem. Powierzchnia szlaków komunikacji samochodowej wynosi ok. 908 ha. Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 94 (Krzywa - Chojnów - Legnica - Prochowice - Wrocław - Brzeg - Opole - Strzelce Opolskie - Pyskowice - Bytom - Sosnowiec - Olkusz - Kraków - Balice), nr 39 (Łagiewniki - Strzelin - Brzeg -Namysłów), drogi wojewódzkie: nr 396 (Bierutów - Oława - Strzelin), nr 455 (Wrocław - Jelcz - Oława), nr 452 (Oława - Biskupice - Bierutów), nr 456 (Wrocław - Oława - Brzeg nr 346 ( Środa Śląska – Kąty Wrocławskie - Godzikowice - Oława). Przez południowy skraj gminy przebiega autostrada A-4; w odległo ści 8 km od granic gminy Oława, na obszarze gminy Domaniów, znajduje si ę w ęzeł autostradowy. Powierzchnia Gminy wynosi 235 km 2 (23 467 ha). Gmin ę zamieszkuje 14 366 osób, w tym 7 285 kobiet. Na 1 km 2 przypada 61 osób, a na 100 m ęż czyzn przypadaj ą 103 kobiety. (dane GUS za rok 2010, www.gov.stat.pl).

2.1.1. Zagospodarowanie terenu

Użytki rolne w gospodarstwach rolnych na terenie Gminy Oława zajmuj ą 14 394 ha, co stanowi 61,34% całkowitej powierzchni Gminy. Powierzchnia lasów na terenie Gminy wynosi 4 839 (ha), pozostałe grunty i nieu żytki maj ą powierzchnie 2 865 (ha). Poni ższa tabela przedstawia struktur ę wykorzystania u żytków rolnych.

Tabela 1. Struktura wykorzystania u żytków rolnych w Gminie Oława

Grunty Obszar [ha] Udział [%]

Grunty orne 14,394 91,72

Łąki 838 5,34

Użytki zielone 462 2,94

RAZEM 15,694 100,0

Źródło: Opracowanie ACQUIS Consulting na podstawie danych GUS

Gmina posiada miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla nast ępuj ących terenów: - Bystrzyca – dotyczy terenu górniczego kopalni kruszywa naturalnego „Bystrzyca Acquis Consulting 9 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Oławska”, - Gaj Oławski – dotyczy terenów b ędących cz ęś ci ą działek: 89/2, 89/3dr, 89/8, 89/10, 89/11, 89/12, z przyległymi drogami i ciekami wodnymi, - Godzikowice – dotyczy terenów b ędących cz ęś ci ą działek: 505/6dr, 566w, 533dr, 530/3dr, 472/10, 472/5, 513dr, 514dr, 515dr, 507dr, 500/2, 434, 535dr, 201, 205, 206, 207, 208, 209, 210, 211, 212, 213/1, 213/2, 214, 215, 216, 217, 534dr, 537dr, 227/5, 227/6, 227/7, - Jankowice Małe - dotyczy terenów b ędących cz ęś ci ą działek: 74, 75, 76, 77 i 80, - Marcinkowice – działki nr: 166/3 i 166/7, 230/86 wraz z przyległymi drogami, - Niemil – działka nr 17 wraz z przyległ ą drog ą, - Siedlce – działka nr 283/1 - Sobocisko – działka nr 8, - Ścinawa Polska – działki nr: 26/1, 26/2 wraz z przyległymi drogami, - Zabardowice – obszar obj ęty działkami nr: 11, 41/3, 41/4, 41/5, 41/6, 41/7, 41/8, 41/9, 41/10, 41/11, 44/2, 44/3, 114dr, 99/2dr, - Stanowice, - Lizawice, - Ga ć, - Jaczkowice, - Jankowice.

W ramach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Gmina Oława tworzy plany dotycz ące ni żej wymienionych grup sołectw:

- Bystrzyca, Stary Górnik, Stary Otok, Janików, - Ścinawa Polska, Ścinawa, Godzikowice, Ga ć, Psary, Maszków, Chwalibo życe, Jankowice Małe, Owczary, Ole śnica Mała, Niemil, Osiek, Jaczkowice, Godzikowice, Niwnik, Bolechów, Drzemlikowice, Siecieborowice, - Marcinkowice, Stanowice, Jankowice, Lizawice, Sobocisko, Zabardowice, Gaj Oławski, Miłonów, Marszowice, - Siedlce, Zakrzów. W przygotowaniu s ą kolejne miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.

Acquis Consulting 10 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

2.1.2. Demografia

Według danych Urz ędu Statystycznego we Wrocławiu na dzie ń 31 grudnia 2011 r. Gmin ę Oława zamieszkiwało 14 851 osób. Na jeden kilometr kwadratowy średnio przypadały 63 osoby. W 2011 r. przyrost naturalny na terenie Oławy miał warto ść ujemn ą i wynosił - 1,2‰ . Ludno ść w wieku produkcyjnym stanowiła 65,17% ludno ści ogółem w Gminie. Odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym wynosił 20,78%, a osób w wieku poprodukcyjnym 13,88%, co świadczy o w miar ę wyrównanym układzie w obszarze wieku mieszka ńców (z lekk ą przewagą osób młodych). Zdecydowanie dominuje udział osób wieku produkcyjnym, co jest sytuacj ą korzystn ą. Ponadto w latach 2004-2011 mo żna zaobserwowa ć odsetek ludno ści w wieku produkcyjnym na stałym poziomie, co te ż jest zjawiskiem pozytywnym w kontek ście rozwoju rynku pracy. Niekorzystny natomiast jest wzrost odpływu migracyjnego w śród osób młodych, co w perspektywie czasowej mo że powodowa ć systematyczne starzenia si ę ludno ści w Gminie.

Tabela 2. Dane demograficzne dla Gminy Oława w latach 2004 – 2011 Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Liczba ludno ści ogółem (wg faktycznego 13224 13388 13522 13692 13875 14076 14330 14851 zamieszkania) Liczba kobiet 6706 6790 6886 6995 7087 7164 7268 7505 Urodzenia żywe 141 141 154 148 152 166 164 131 Zgony ogółem 159 115 106 123 136 118 127 143 Przyrost naturalny -18 26 48 25 16 48 37 -12

Ludno ść w wieku os. 3130 3095 3021 2997 2975 2942 2978 3112 przedprodukcyjnym % 23,67% 23,12% 22,34% 21,89% 21,44% 20,90% 20,78% 20,78%

Ludno ść w wieku os. 8234 8435 8617 8796 8982 9176 9340 9678 produkcyjnym % 62,27% 63,00% 63,73% 64,24% 64,74% 65,19% 65,18% 65,17%

Ludno ść w wieku os. 1860 1858 1884 1899 1918 1958 2012 2061 poprodukcyjnym % 14,07% 13,88% 13,93% 13,87% 13,82% 13,91% 14,04% 13,88%

Źródło: opracowanie ACQUIS Consulting na podstawie danych GUS (www.stat.gov.pl)

Acquis Consulting 11 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Szacuje si ę, że na przełomie najbli ższych 20 lat nast ąpi spadek liczby ludno ści powiatu Oławskiego o ponad 5 tys. Niew ątpliwie przyczyn ą tego spadku mo że by ć ujemny przyrost naturalny i ujemne saldo migracji.

Tabela 3. Prognoza liczby mieszka ńców w powiecie oławskim w kolejnych latach (w tys.)

2015 2020 2025 2030 2035

Powiat oławski 71,8 71,4 70,7 69,4 67,7

Źródło: Opracowanie ACQUIS Consulting na podstawie danych GUS (www.stat.gov.pl)

Saldo migracji w Gminie w roku 2011 wynosiło 153. Oznacza to, że nieznacznie wi ęcej osób przyje żdża do Gminy na pobyt stały ni ż z niej wyje żdża.

Tabela 4. Migracje wewn ętrzne i zagraniczne ludno ści na pobyt stały w 2011 r.

Napływ Odpływ Saldo migracji

W tym W tym

Z Do Ogółem Z zagranicy Za granic ę miast miast Ogółem Ogółem Woj. 37275 23808 1660 36204 19075 2148 1071 dolno śląskie

Powiat oławski 1391 879 63 1033 492 68 358

Gmina Oława 369 307 8 216 153 5 153

Źródło: Opracowanie ACQUIS Consulting na podstawie danych GUS (www.stat.gov.pl)

W gronie osób przybywaj ących do Gminy znaczn ą wi ększo ść stanowi ą osoby z miasta, rzadziej z zagranicy. Ta sama tendencja utrzymuje si ę w przypadku odpływu z Gminy – wi ęcej osób wyje żdża do miasta ni ż za granic ę. Wśród osób osiedlaj ących si ę w Gminie Oława przewa żaj ą osoby z miast – stanowi ą one 83,19% wszystkich przyje żdżaj ących oraz z zagranicy – 2,16%.

Acquis Consulting 12 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Tabela 5. Zestawienie danych o Gminie Oława w 2011 r. (stan na 31.12.2011)

Mał żeństwa Urodzenia żywe Zgony Ruch naturalny 78 131 143

Struktura 0-4 5-14 15-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-64 65 i < wiekowa 853 1 704 946 2 368 2 375 1 995 2 134 838 1638 mieszka ńców

Źródło: Opracowanie ACQUIS Consulting na podstawie danych GUS (www.stat.gov.pl)

Z powy ższego zestawienia wynika, że wska źniki dotycz ące urodze ń oraz liczby najmłodszych dzieci s ą odpowiednio wysokie – liczba urodze ń w 2011 r. wynosiła 131 dzieci, a liczba dzieci w wieku 0-4 lat wynosi 853.

2.2. Rys historyczny

Gmina Oława poszczyci ć si ę mo że bardzo długa histori ą, gdy ż ju ż we wczesnym średniowieczu pojawiaj ą si ę pierwsze wzmianki o miejscowo ściach poło żonych na terenie gminy. Najstarszy dokument z 1149 r. wymienia Sobocisko w śród dóbr nadanych przez Piotra Włostowica klasztorom we Wrocławiu. W 1155 r. w bulli papieskiej Hadriana V wymieniono Osiek jako osad ę w kasztelani ryczy ńskiej. Z 1189 r. pochodzi pierwsza wzmianka o Ole śnicy Małej. Nast ępne dokumenty pochodz ą z pó źnego średniowiecza. Kolejno pojawiaj ą si ę: Stanowice (1251), Miłonów (1253), Marszowice (1266), Niemil (1267), Godzikowice, Jaczkowice i Ścinawa (1288), Marcinkowice i Ścinawa Polska (1291), Owczary i Chwalibo życe (1294), Ga ć i Gaj Oławski (1298), Psary (1303), Lizawice (1342), Zabardowice (1350), Godzinowice (1358), Siecieborowice (1361), Zakrzów (1365). Z dokumentów tych wynikaj ą nadania dla ko ściołów i klasztorów oraz zmiany wła ścicieli. W 1163 r. tereny ziemi oławskiej otrzymał Bolesław Wysoki, najstarszy syn Władysława Wygna ńca. Do 1311 r. nale żały one do ksi ęstwa wrocławskiego, a nast ępnie legnicko-brzeskiego. Od 1329 a ż do 1526 r. znajdowały si ę pod panowaniem czeskim. Po śmierci króla Czech i W ęgier Ludwika w bitwie pod Mohaczem w 1526 r. ziemia oławska wraz ze Śląskiem przechodzi pod panowanie austriackich Habsburgów. Na skutek reformacji i edyktu ksi ęcia Fryderyka II w 1534 r. pod oławskie ko ścioły przej ęli protestanci. Przełomowe wydarzenia w życiu ludno ści zamieszkującej okolice Oławy nast ąpiły podczas wojny trzydziestoletniej (1618-48), kiedy to wiele Acquis Consulting 13 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

wsi stało si ę miejscem przemarszów wrogich armii, kwaterunków wojsk, rozbojów i rabunków, a przede wszystkim wysokich podatków i kontrybucji. Wskutek zniszcze ń i epidemii kwitn ące dot ąd miejscowo ści doprowadzone zostały na skraj ubóstwa i upadku. Sytuacja odwróciła si ę, gdy w latach 1691-1734 Oław ę wraz z okolicznymi wsiami otrzymał polski królewicz i syn zwyci ęzcy spod Wiednia – Jakub Sobieski. Lata jego panowania na ziemi oławskiej to bezsprzecznie „złote czasy” rozwoju. Po opuszczeniu Oławy przez Sobieskiego i wkroczeniu na Śląsk w 1740 r. Fryderyka II sytuacja ludno ści posługuj ącej si ę j ęzykiem polskim zacz ęła stopniowo pogarsza ć si ę na korzy ść żywiołu niemieckiego. Poprzez germanizacj ę, kolonizacj ę, represje oraz wywierane naciski przez Ko ściół i szkoł ę, władze pruskie wymuszały na rodzimej ludno ści polskiej, by zerwała z mow ą przodków, rodowodem i tradycj ą. Poczynania te nie od razu przyniosły zamierzony skutek. Wiadomo, i ż w 1790 r. ewangelickie kazania po polsku odbywały si ę m.in. w Siedlcach, Godzikowicach, Gaju Oławskim i Marszowicach. Trwaj ący po wojnach śląskich pokój zakłócony został w czasie kampanii napoleo ńskiej na pocz ątku XIX w., kiedy przez teren gminy przechodziły oddziały wojsk francuskich i sprzymierzonych. Przemarszom wojsk towarzyszyły kontrybucje i uci ąż liwe kwaterunki. Intensywny rozwój gospodarczy następuje dopiero w 2 połowie XIX i na pocz ątku XX wieku. Przełomowym momentem było uruchomienie w 1842 r. pierwszej na Śląsku linii kolejowej ł ącz ącej Wrocław z Oław ą oraz powstanie w 1910 r. kolejki wąskotorowej na trasie Oława – Jaczkowice – Marszowice – Boreczek. Pomy ślny rozwój przerwany został przez wybuch I wojny światowej. Do dzi ś przetrwały pomniki upami ętniaj ące poległych żołnierzy w Owczarach i Ole śnicy Małej. Ofiar ą II wojny światowej i nieludzkiego systemu był m.in. Peter Yorck von Wartenburg z Ole śnicy Małej. Za opozycyjn ą działalno ść w tzw. Kr ęgu z Krzy żowej i współudział w nieudanym zamachu na Hitlera w Wilczym Sza ńcu koło Kętrzyna, skazany został w 1944 roku na kar ę śmierci. Na przełomie stycznia i lutego 1945 r. pod oławskie wsie zdobyte zostały przez oddziały radzieckie I Frontu Ukrai ńskiego, dowodzonego przez marszałka Iwana Koniewa. W drugiej połowie 1945 r. na mocy postanowie ń w Jałcie i Poczdamie zacz ęli napływa ć nowi osadnicy, głównie z dawnych kresów wschodnich Rzeczpospolitej. Dla ziemi oławskiej rozpocz ęły si ę ponownie polskie dzieje.

2.2.1. Powstanie gminy Oława

W 1973 r. w wyniku reformy administracji i poł ączenia dotychczasowych gromad Acquis Consulting 14 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

powstała gmina Oława. Inauguracyjna sesja nowo powołanej Gminnej Rady Narodowej w Oławie odbyła si ę 4 stycznia 1973 r. Cztery dni wcze śniej, zgodnie z uchwał ą Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu, rozpocz ęła swoje istnienie Gmina Oława. W jej skład weszły, w cało ści lub w cz ęś ci, dotychczasowe Gromadzkie Rady Narodowe w Bystrzycy Oławskiej, Cz ęstocicach, Godzikowicach, Godzinowicach, Marcinkowicach i Wierzbnie. W nowej gminie znalazły si ę 33 wsie sołeckie. Pierwsza rada liczyła a ż 94 osoby, dotychczasowych radnych z poszczególnych gromad. Inauguracyjn ą sesj ę, odbywaj ącą si ę w Sali Rycerskiej oławskiego zamku, wówczas siedziby Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, otwierał radny-senior Mieczysław Bro żek z GRN Bystrzyca. A na pierwszego przewodnicz ącego Gminnej Rady Narodowej wybrano Stanisława Drozdowskiego – byłego przewodnicz ącego rady gromadzkiej w Bystrzycy. W skład prezydium weszli jeszcze: Zygmunt Wi śniewski – zast ępca przewodnicz ącego oraz przewodnicz ący komisji: finansów – Tadeusz Czapka, rolnictwa – Bronisław Terlecki, o światy – Irena Gólska, ładu i porz ądku publicznego – Stanisław Chechelski. Terenowym organem administracji pa ństwowej był Naczelnik Gminy. Pierwszym Naczelnikiem oławskiej gminy został Zygmunt Twardowski, dotychczasowy przewodnicz ący gromady Oława. To na bazie tej wła śnie rady stworzono pierwszy 12-osobowy korpus urz ędników gminy pracuj ący pod kierownictwem sekretarza Mieczysława Łukomskiego. Siedzib ą nowej gminy stał si ę budynek gromady Oława przy ówczesnym placu Jedno ści Narodowej 28 (marsz. Józefa Piłsudskiego). Administracja gminna dzieliła powierzchni ę obiektu z prywatnymi lokatorami zamieszkuj ącymi w nim, co było kłopotliwe dla obu stron. Dopiero po ponad 30 latach – w roku 2005 – została jego wła ścicielem. Pierwszy bud żet nowej gminy na 1973 rok wyniósł 10 mln. 800 tys. zł, z czego na o świat ę przeznaczono 60%. Pozostałe pieni ądze wydatkowano na drogi, o świetlenie ulic, opiek ę społeczn ą, kultur ę, zdrowie, rolnictwo i administracj ę samorz ądow ą. Do dyspozycji gminy były środki specjalne, licz ące ponad 3 mln. zł. i przeznaczone na utrzymanie Zespołu Usług Remontowo- Budowlanych oraz przedszkola gminnego. Z Funduszu Gminnego w wysoko ści 1.400 tys. zł finansowano niezb ędne remonty i inwestycje. Podstawowym zadaniem pierwszego samorz ądu i władz wykonawczych było scalenie dotychczasowych gromad w jeden organizm społeczno- gospodarczy, wyrównanie dysproporcji w rozwoju poszczególnych gromad, rozpocz ęcie rozwi ązywania problemów z nowej perspektywy. To integracyjne zadanie realizowali kolejni Naczelnicy Gminy: Mieczysław Dobrowolski, Stanisław Kosi ński – w latach siedemdziesi ątych i Stanisław Kału ża – w latach osiemdziesi ątych (ostatni Naczelnik i pierwszy Wójt Gminy). Wspierała ich Rada, któr ą kierowali wówczas: Bronisław Marczyszyn, Franciszek Hoły ński, Acquis Consulting 15 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Henryk Piotrowski. Gmina miała wówczas charakter typowo rolniczy, cho ć w znacznej mierze wła ściciele małych gospodarstw stanowili tzw. grup ę chłoporobotników. W tym czasie dokonano scalenia gruntów, stworzono warunki powstawania gospodarstw specjalistycznych, udzielano pomocy rolnikom w modernizacji ich gospodarstw. Obok sektora indywidualnego funkcjonowały gospodarstwa pa ństwowe i spółdzielcze. Władze gminy poprawiły baz ę o światy i kultury. GS rozbudował sie ć placówek handlowych, a SKR poprzez kółka rolnicze zmechanizował wie ś i roboty polowe. Nowych impulsów nabrało codzienne życie wsi. Zaktywizowały si ę działaj ące w poszczególnych miejscowo ściach organizacje społeczne: koła gospody ń wiejskich, ochotnicze stra że po żarne, ludowe zespoły sportowe i inne formalne oraz nieformalne grupy skupiaj ące mieszka ńców. Wzrósł poziom kształcenia dzieci i młodzie ży, zmodernizowano szkoły, wprowadzano zaj ęcia pozaszkolne, rozwin ął si ę sport szkolny organizowany przez Szkolne Zespoły Sportowe.

2.3. Środowisko

2.3.1. Gleby

Na obszarze gminy przewa żaj ą grunty orne klas II, III i IV, stanowi ące ponad 90% areału. W południowej cz ęś ci gminy wyst ępuj ą głównie gleby pszenne, które zajmuj ą ok. 65% powierzchni oraz gleby żytnie (ok. 30%) dominuj ące na północy. Pozostałe 5% stanowi ą gleby zbo żowo - pastewne, podmokłe i nadmiernie uwilgotnione, rozproszone na obszarze gminy. Pod wzgl ędem genetyczno - litologicznym przewa żaj ą gleby płowe, brunatne oraz średnie i ci ęż kie mady, wyst ępuj ące w dolinach oraz pradolinach rzek. Znajduj ą si ę tu równie ż niewielkie ilo ści bardzo żyznych czarnych ziem wrocławskich. W zasi ęgu Równiny K ąckiej, tj. w zachodniej cz ęś ci gminy, najwi ększy udział maj ą czarnoziemy (czarnoziemy wrocławskie) wykształcone na glinach pylastych, a miejscami gleby brunatne wła ściwe. Na wschód od doliny Oławy (w zasi ęgu równiny) zdecydowanie dominuj ą kompleksy produkcyjne gleb pszennych dobrych z niewielkim udziałem żytniego bardzo dobrego i pszennego wadliwego. Na wschód od doliny rzeki Oławy przewa ża natomiast kompleks pszenny wadliwy z do ść du żym udziałem żytniego bardzo dobrego, a tak że żytniego dobrego i stosunkowo Acquis Consulting 16 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

niewielkim udziałem pszennego dobrego. W dolinie Oławy przewa żaj ą u żytki zielone średnie, a w Pradolinie Wrocławskiej wyst ępuj ą tak że u żytki zielone bardzo dobre i dobre. W tym drugim regionie, na północ od miasta Oława (i w wi ększo ści w jego granicach administracyjnych) wyst ępuje rozległy płat gleb pszennych dobrych. U żytkowane rolniczo rozłogi wsi Bystrzyca i Janików, tworz ące obr ęb Bystrzyca, poło żone s ą natomiast w zasi ęgu gleb kompleksu żytniego bardzo słabego. Jest to jedyne miejsce wyst ępowania tych mało korzystnych dla produkcji rolniczej gleb w skali całej gminy.

2.3.2. Wody

Gmina wiejska Oława nale ży do zlewni rzeki Oławy. Jedynie jej północno-wschodnia cz ęść , odci ęta korytem rzeki Odry, nale ży do zlewni Smortawy. Sie ć wód powierzchniowych gminy jest gęsta i bogata, w szczególno ści w zasi ęgu pradoliny i doliny Oławy. Najwi ększe cieki, to rzeka Odra (21,6-kilometrowy odcinek w granicach gminy) i Oława (18,5-kilometrowy odcinek w granicach gminy). Rzeka Odra płynie tu po szerokim terasie zalewowym (holoce ńskim) tworz ąc łagodne łuki. Ł ączna powierzchnia wód płyn ących wynosi ok. 170 ha. Przez długi okres czasu Odra nie była obj ęta wi ększymi pracami regulacyjnymi, wskutek czego charakteryzuje si ę malowniczymi krajobrazami. Tereny pomi ędzy Odr ą, Oław ą i Smortaw ą maj ą wysoki poziom wód gruntowych. Na obszarze gminy nie wyst ępuj ą wi ększe niedobory wód powierzchniowych. Rosn ącym problemem jest zwi ększaj ący si ę poziom ich zanieczyszczenia - rzeka Odra na prawie 90% swojej długo ści nie odpowiada normom czysto ści wód. Oprócz koryt głównych cieków - Odry i Oławy - wyst ępuje tam g ęsta sie ć cieków drobniejszych, kanałów i rowów melioracyjnych oraz licznych starorzeczy. Wzgl ędnie bogata jest te ż sie ć hydrograficzna w obr ębie równin, w szczególno ści na Równinie Grodkowskiej. Do najwa żniejszych cieków spływaj ących z tych równin, tworz ących miejscami do ść szerokie doliny, nale żą : Zielona, Ciek Siedlecki, Ciek Zakrzowski, Kłosówka, Kuna, Lichawa, Otocznia, Bystrzycki, Miłoszowska Struga, Witówka, Kanał Katowicki, Kanał ulgi rz. Smortawy, Młynówka Bystrzycka i Młynówka Siecieborowicka, Gnojna, Pisarski Potok, Smortawa. Długo ść przedstawionych cieków wynosi 102,3 km. Wymieni ć te ż nale ży kanał przerzutowy Nysa Kłodzka – Oława. Wymienione główne cieki dopełnia system kanałów i rowów melioracyjnych. Melioracja obj ętych jest 6723 ha , w tym grunty zmeliorowane urz ądzeniami podziemnymi Acquis Consulting 17 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

(drenarka) 3562ha, co stanowi 53%gruntów zmeliorowanych.. W rejonie wsi Niemil znajduje si ę najwi ększy zespół stawów hodowlanych – 20 ha, powi ązany z ciekiem Gnojna.

2.3.3. Klimat

Gmina Oława nale ży do najcieplejszych rejonów w kraju, co wyra ża si ę w szczególno ści łagodnymi zimami, krótkim okresem zimowym, długim natomiast okresem wegetacyjnym i lata termicznego oraz wzgl ędnie wysokimi temperaturami miesi ęcy letnich. W regionie klimatycznym, do którego nale ży omawiana gmina, ścieraj ą si ę wpływy kontynentalne i oceaniczne (z przewag ą tych ostatnich) i zaznacza si ę te ż wpływ gór (sporadycznie docieraj ą tu wiatry fenowe w półroczu zimowym) Klimat Gminy Oława oraz zwi ązane z nim stany pogodowe, podobnie jak całego województwa dolno śląskiego, kształtowane s ą przez masy powietrza napływaj ące głównie znad Atlantyku, Skandynawii i północno-wschodniej Europy. Znacznie rzadziej napływaj ą masy powietrza znad Azorów i Morza Śródziemnego. Jest to klimat umiarkowany o cechach oceanicznych, który charakteryzuje si ę łagodnymi zimami i niezbyt upalnymi latami. W sumie na obszarze Gminy Oława wyst ępuj ą korzystne warunki klimatyczne. Średnia temperatura roczna kształtuje si ę od 8 do 8,7°C. Okres wegetacyjny trwa tu od 220 do 227 dni. Suma opadów rocznych waha si ę w przedziale 500-600 mm, a ich maksimum przypada na okres od ko ńca czerwca do sierpnia. Zima trwa przeci ętnie od 64 do 72 dni. Rzadko utrzymuj ą si ę mrozy trwaj ące bez przerwy dwa tygodnie. Przewa żaj ą wiatry z kierunków zachodnich.

2.3.4. Szata ro ślinna

W dolinie Odry znajduj ą si ę u żytki rolne oraz lasy, b ędące pozostało ści ą ł ęgów i olsów sprzed regulacji rzek. Ich drzewostan składa si ę głównie z: d ębu szypułkowego, jesionu wyniosłego, jaworu, lipy drobnolistnej, olszy czarnej, topoli białej i górskiej oraz ró żnych gatunków wierzb. Na terenach tych mo żna te ż spotka ć sosn ę pospolit ą oraz świerk zwyczajny. Wzdłu ż brzegów rzek i zbiorników wodnych ci ągn ą si ę pasy zaro śli, głównie wierzbowych. Wzgórza kemowe, utworzone na gł ębszych podkładach piasków, porastaj ą sztucznie wprowadzone Acquis Consulting 18 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

monokultury sosnowe. W runie lasów ł ęgowych wyst ępuj ą: śnie życzka przebi śnieg, czosnek nied źwiedzi, szczyr trwały, konwalia majowa, kokorycz pusta, paprotnik pospolity. Na brzegach cieków spotyka si ę arcydzi ęgiel nadbrze żny, okr ęż nic ę bagienn ą, rutewk ę żółt ą, żywokost lekarski. Tereny starorzerzy obfituj ą w trzcin ę pospolit ą, pałk ę szerokolistn ą i gr ąż el żółty.

2.3.5. Surowce mineralne

W obr ębie Marcinkowic, Siedlec oraz Bystrzycy Oławskiej zalegaj ą zło ża kruszywa naturalnego. W Bystrzycy Oławskiej prowadzona jest eksploatacja piasku.

2.4. Infrastruktura techniczna i komunikacyjna

2.4.1. Transport i komunikacja

Wszystkie 33 wsie wchodz ące w skład Gminy Oława maj ą dogodne poł ączenie drogowe i kolejowe z s ąsiednimi miastami: Oław ą, Wrocławiem, Opolem i Strzelinem.

2.4.2. Komunikacja drogowa

Gmina posiada dobrze rozwini ęty system drogowy. Przez terytorium Gminy przechodzą: a) dwie drogi krajowe: nr 94 Krzywa-Kraków, oraz nr 39, b) droga mi ędzynarodowa: autostrada - A4 Berlin-Drezno-Wrocław-Kraków, c) dwie drogi wojewódzkie: nr. 455 i 396.

2.4.3. Komunikacja kolejowa

Gmina Oława poł ączona jest lini ą kolejow ą z Wrocławiem. Linia kolejowa ł ączy Opole Groszowice ze stacj ą Wrocław Brochów. Linia przebiega przez dwa województwa: dolno śląskie i opolskie, przez cztery powiaty: wrocławski, oławski, brzeski oraz opolski. Linia jest wykorzystywana przez poci ągi towarowe i osobowe. Ponadto przez gmin ę przebiega linia kolejowa Wrocław - Kraków – Medyka. Acquis Consulting 19 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

2.4.4. Komunikacja autobusowa

Gmina posiada poł ączenia autobusowe zarówno wewn ątrz gminy, z s ąsiednimi gminami, jak i dalekobie żne z innymi województwami. Głównym o środkiem komunikacyjnym jest Oława, za ś najwa żniejszym poł ączeniem Oława-Wrocław. Pozytywny wpływ na dost ępno ść komunikacyjn ą Gminy ma blisko ść Wrocławia (około 16 km), który jest głównym w ęzłem komunikacyjnym w województwie.

2.4.5. Komunikacja lotnicza

Najbli ższe lotnisko mi ędzynarodowe znajduje si ę we Wrocławiu, poło żone około 30 km od Gminy Oława.

2.4.6. Sie ć wodoci ągowa

Gmina Oława posiada bardzo dobrze rozbudowan ą sie ć wodoci ągow ą. Długo ść ruroci ągów sieci wodoci ągowej na terenie gminy na 2010 r. wynosi ok. 180,1 km. Gmina jest zwodoci ągowana w około 99% (liczba przył ączy prowadz ących do budynków – 3 042 szt. - obsługa wi ększej o 28 szt. liczby budynków w stosunku do roku 2010), a odsetek ten z roku na rok coraz bardziej si ę zwi ększa. W 2003 roku wykonane zostały wodoci ągi w miejscowo ściach Maszków i Godzikowice. Gminna sie ć wodoci ągowa jest zaopatrywana z kilku gminnych uj ęć wody. Ceny i jako ść usług w gminie nie odbiegaj ą od standardów województwa dolnośląskiego. Tabela 6. Stan sieci wodoci ągowej na 2011 r . Poł ączenia Woda dostarczana Ludno ść korzystaj ąca Sie ć wodoci ągowa prowadz ące do gospodarstwom Wyszczególnienie z sieci wodoci ągowej [km] budynków domowym [os.] mieszkalnych [szt.] [dam3] Województwo 14 345,2 312 772 91 926,8 2 672 697 dolno śląskie Powiat oławski 459,6 8 868 2 725,9 70 349 Gmina Oława 180,1 3 042 412 12 173

Źródło: Opracowanie ACQUIS Consulting na podstawie danych GUS (www.stat.gov.pl)

Acquis Consulting 20 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

2.4.7. Sie ć kanalizacyjna

Sie ć kanalizacyjna w gminie Oława uległa znacznej rozbudowie w 2008 r. Do tego czasu w porównaniu do sieci wodoci ągowej, wyposa żenie wsi i przysiółków gminy w kanalizacj ę przedstawiała si ę du żo gorzej. Fakt ten obrazuje poni ższa tabela zawieraj ąca dane GUS, według której długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej zwi ększyła si ę ponad dwukrotnie w ci ągu zaledwie jednego roku. Znacz ący wzrost odnotowano równie ż w 2011 roku (zwi ększenie liczby poł ącze ń o ok. 60 % obejmuj ącej dodatkowo zasi ęgiem ok 42% ludno ści). Oprócz długo ści sieci kanalizacyjnej, tabela obrazuje tak że ilo ść poł ącze ń prowadz ących do budynków mieszkalnych, a tak że ilo ść osób korzystaj ących z sieci kanalizacyjnej i ilo ść odprowadzanych ścieków. Dane te obrazuj ą znacz ący rozwój gminy w tym obszarze, wynikaj ący z przeprowadzonych w ostatnich latach inwestycji.

Tabela 7. Rozwój sieci kanalizacyjnej w gminie Oława w latach 2007 – 2011 2007 2008 2009 2010 2011

długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej [km] 32,9 78,7 80 82,8 93,9 poł ączenia prowadz ące do budynków mieszkalnych i 479 1 090 1 239 1 257 2014 zbiorowego zamieszkania [szt.] ścieki odprowadzone [dam3] 54,8 121,9 197,2 198 207 ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej [os.] 2 473 4 373 4 813 4 944 6997

Źródło: Opracowanie ACQUIS Consulting na podstawie danych GUS (www.stat.gov.pl)

Znaczna poprawa warunków socjalno-bytowych mieszka ńców poszczególnych miejscowo ści oraz stanu środowiska wynika z zapisów w wieloletnim planie rozwoju i modernizacji urz ądze ń kanalizacyjnych na lata 2008-2012, uwzgl ędniaj ących szereg działa ń słu żą cych poprawie stanu sieci kanalizacyjnej, a tak że racjonalizacji wprowadzania ścieków do sieci kanalizacji poprzez wykonanie monitorowania urz ądze ń kanalizacyjnych oraz oczyszczalni ścieków.

2.4.8. Sie ć gazowa

Według danych GUS długo ść czynnej sieci gazowej ogółem wynosi 54 847 metrów, przy czym ogólna liczba czynnych poł ącze ń do budynków wynosi 701 (wzrost o 6% w stosunku do roku Acquis Consulting 21 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

2010). Z sieci gazowej korzystaj ą obecnie 2624 osoby w gminie. Na przestrzeni lat 2007-2011 wida ć wyra źny rozwój gminy w zakresie infrastruktury dostarczania gazu. Znacznym zmianom uległa zwłaszcza liczba ludno ści korzystaj ącej z sieci (na przestrzeni analizowanego okresu dwukrotnie), co prezentuje poni ższa tabela.

Tabela 8. Stan sieci gazowej na 2011 r. 2007 2008 2009 2010 2011 długo ść czynnej sieci ogółem w m 50413 53074 53074 53333 54847 czynne przył ącza do budynków mieszkalnych i 464 530 606 659 701 niemieszkalnych ludno ść korzystaj ąca z sieci gazowej 1354 1432 2251 2439 2624

Źródło: Opracowanie ACQUIS Consulting na podstawie danych GUS (www.stat.gov.pl)

2.4.9. Źródła energii

Wszystkie gospodarstwa domowe i podmioty gospodarcze Gminy Oława, korzystaj ą z energii elektrycznej przesyłanej przez system sieciowy. Zasilanie systemu elektroenergetycznego Gminy odbywa si ę z Głównego Punktu Zasilania zlokalizowanego na terenie miasta Oława. Przez obszar Gminy Oława przebiegaj ą linie wysokiego napi ęcia relacji:

‹ Wrocław – Opole EE8/440 kV, ‹ Brzeg – Oława EE4/S-101,102/110 kV, ‹ Jelcz Laskowice – Oława EE6/S-106/110 kV, ‹ Siechnice – Oława EE3/C-125/40 kV.

Sie ć energetyczna Gminy Ole śnica składa si ę z linii średniego i wysokiego napi ęcia oraz stacji transformatorowych (w wi ększo ści nale żą cych do ZEW S.A., oraz ESV S.A.). Moc ta zaspakaja bie żą ce potrzeby gminy, natomiast nie jest jeszcze wystarczaj ąca w stosunku do zamierze ń urbanistycznych gminy, zawartych w studiach uwarunkowa ń i kierunkach zagospodarowania przestrzennego.

Acquis Consulting 22 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

2.4.10. Gospodarka odpadami

Na terenie gminy wiejskiej Oława, funkcjonuje nowoczesny Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych (ZUOK), wybudowany przez Zwi ązek Gospodarki Odpadami Komunalnymi EKOGOK, do którego przyst ąpiły gminy powiatu Oławskiego (Oława miasto i Oława gmina wiejska) oraz gminy powiatu brzeskiego woj. opolskiego (Brzeg, Skarbimierz i Lubsza). W ZUOK unieszkodliwiane s ą odpady komunalne odbierane od populacji ok. 100 tys. ludno ści, obiekt przyjmuje odpady od sierpnia 1999 r. a od stycznia 2003 r. odpady przyjmowane do ZUOK poddawane s_ przeróbce mechanicznej na linii sortowniczej o maksymalnej przepustowo ści 60 tys. Mg odpadów. Ponadto na terenie powiatu, w Jelczu Brzezinkach-Dębinie znajduje si ę gminne składowisko odpadów komunalnych przewiane dla Jelcza-Laskowic. Oszacowano, i ż obecnie mieszka ńcy powiatu wytwarzaj ą ponad 27 tys. ton odpadów komunalnych w skali roku. Na Terenia Gminy Oława prowadzona jest tak że selektywna zbiórka odpadów opakowaniowych. Według danych z Planu Gospodarki Odpadami Powiatu Oławskiego z 2004 r., na terenie Gminy Oława – we wszystkich 33 miejscowo ściach - ustawione były zestawy pojemników do zbierania: szkła, tworzyw sztucznych i papieru. Ł ącznie na terenie gminy rozmieszczono 108 pojemników. Jeden pojemnik do selektywnej zbiórki przypadał średnio na 120 mieszka ńców, a jeden zestaw 3 pojemników na ok. 360 mieszka ńców. W wyniku porozumienia 2 gmin powiatu oławskiego (miasta Oława i gminy wiejskiej Oława) oraz 3 gmin powiatu brzeskiego (miasto Brzeg, gmina Skarbimierz i gmina Lubsza) utworzony został Zwi ązek Gminny EKOGOK, z którego inicjatywy wybudowano, na terenie Gminy Oława, Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych (ZUOK) w Gaci. W pierwszym etapie powstała kwatera składowiska o powierzchni 2,88 ha, a nast ępnie stacja mechanicznej przeróbki odpadów o rocznej wydajno ści 36 tys. Mg z mo żliwo ści ą zwi ększenia przepustowo ści do 60 tys. Mg odpadów przy 3 zmianowym systemie pracy. W ramach działalno ści ZUOK, odpady zbierane z terenu 5 gmin o ł ącznej populacji ok. 100 tys. podlegaj ą odzyskowi i przeróbce mechanicznej przed składowaniem. ZUOK w Ga ć gm. Oława jest nowoczesnym obiektem gospodarki odpadami, w którym odpady s ą odzyskiwane i poddane przeróbce mechanicznej przed unieszkodliwieniem na składowisku. Obiekt ten w WPGO został przewidziany jako Centrum Sortowania Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów (CSOiUO) dla ludno ści całego powiatu oławskiego, a wi ęc równie ż gmin, które nie wyraziły ch ęci przyst ąpienia inwestycji w trakcie budowy ZUOK. W ramach tego obiektu powinny powstawa ć kolejne instalacje przewidziane w CSOiU. Acquis Consulting 23 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

2.5. Sfera społeczna

2.5.1. Oświata

Na terenie gminy Oława działaj ą nast ępuj ące placówki szkolne, b ędące pod zarz ądem Gminy: - 5 szkół podstawowych: w: Bystrzycy (przy zespole szkół), Chwalibo życach, Drzemlikowicach, Marcinkowicach i Osieku, - Gimnazjum nr 3 w Oławie im. Polskich Noblistów, - Publiczne Przedszkole w Bystrzycy Oławskiej.

Na obszarze jednostki samorz ądowej, oprócz szkół zarz ądzanych przez gmin ę, funkcjonuj ą szkoły prowadzone przez Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Gminy Oława: w Gaci i Ścinawie Polskiej. Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Gminy Oława prowadzi tak że Publiczny Zespół Wychowania Przedszkolnego w Marcinkowicach oraz Niepubliczny Zespół Wychowania Przedszkolnego w Ole śnicy Małej i Chwalibo życach. Na terenie Gminy Oława znajduje si ę jeszcze Punkt Przedszkolny w Drzemlikowicach prowadzony przez Fundacj ę Edukacji Przedszkolnej z Wrocławia oraz dwa niepubliczne przedszkola- Niepubliczne Przedszkole „Smyk” w Sobocisku prowadzone przez PPHU ARFIT Beata Wo źniaczek oraz Niepubliczne Przedszkole „Kredka” w Stanowicach, którym zarz ądza Centrum Wczesnej Interwencji Beata Brzezi ńska. W sale gimnastyczne wyposa żone s ą placówki w Bystrzycy Oławskiej, Siedlcach, Osieku i Marcinkowicach. Pozostałe szkoły dysponuj ą boiskami trawiastymi i gruntowymi do gier zespołowych. Budowa sali sportowej przy szkole podstawowej w Drzemlikowicach była realizowana z własnych środków, co było konieczno ści ą wynikaj ąca z planowanej reorganizacji sieci szkół. Szkoły w Bystrzycy Oławskiej, Marcinkowicach, Oławie posiadaj ą pracownie komputerowe. Od 1.09.2004 gminny gimbus oraz wynaj ęte autobusy dowo żą do szkół 1011 dzieci. Ponadto młodzie ż ma mo żliwo ść kontynuowania nauki w szkołach ponad gimnazjalnych zlokalizowanych w Oławie. Podsumowuj ąc nale ży stwierdzi ć, że gmina Oława posiada w miar ę dobrze wyposa żone i funkcjonale obiekty o światowe na poziomie szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego, a centralne poło żenie Oławy umo żliwia dalsze kształcenie si ę młodzie ży. Młodym mieszka ńcom gminy Oława, absolwentom szkół ponad gimnazjalnych i wy ższych uczelni, Acquis Consulting 24 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

gotowym do podj ęcia nowych wyzwa ń, nale ży stworzy ć warunki zach ęcaj ące do pozostawania terenie gminy.

2.5.2. Zdrowie

Mieszka ńców gminy obsługuj ą trzy Gminne O środki Zdrowia (w ramach których funkcjonuj ą przychodnie i poradnie o ró żnym profilu oraz dwa punkty lekarskie), dwa Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej w Marcinkowicach i w Bystrzycy oraz jeden prywatny gabinet lekarza rodzinnego w Owczarach. W całej gminie działaj ą tylko dwie apteki w Marcinkowicach i Bystrzycy. Dla ponad 13 tys. mieszka ńców usługi medyczne świadczone s ą przez 6 lekarzy, w tym 2 stomatologów. Ambulatoryjna opieka specjalistyczna sprawowana jest przez rejonow ą przychodni ę zdrowia w Oławie. W zakresie stacjonarnej opieki zdrowotnej mieszka ńcy gminy Oława obj ęci s ą opieką zdrowotn ą przez pełno profilowy Szpital w Oławie.

2.5.3. Kultura i sport

Na terenie gminy Oława działa Gminna Biblioteka Publiczna w Bystrzycy i jej sze ść filii: w Gaci, w Godzikowicach, w Marcinkowicach, w Niemilu, w Osieku i w Owczarach . Biblioteki oferuj ą czytelnikom ksi ęgozbiór dla dzieci, młodzie ży i dorosłych. W skład ksi ęgozbioru wchodzi literatura pi ękna i popularnonaukowa. Biblioteki posiadaj ą równie ż lektury szkolne dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i średnich. W czytelniach do dyspozycji czytelników są encyklopedie, słowniki, atlasy, leksykony, informatory, ksi ąż ki popularnonaukowe z ró żnych dziedzin wiedzy oraz czasopisma. Na obszarze jednostki samorz ądowej istnieje ponad 20 świetlic wiejskich, które prowadz ą działalno ść kulturaln ą o ró żnym zasi ęgu i ofercie. Najwi ększe z nich znajduj ą si ę w miejscowo ściach: Ga ć, Janików, Niemil, Osiek, Sobocisko, Ścinawa Polska, Bystrzyca, Godzikowice. Grupy artystyczne funkcjonuj ą w miejscowo ściach: Marcinkowice - Gminny Zespół Pie śni i Ta ńca „Por ębiok”, Niemil – Zespół Ludowy „Koniczynka”, Ga ć - Kabaret Ludowo Dzieci ęco - Młodzie żowy „Słomka”.

Acquis Consulting 25 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Tabela 9. Biblioteki publiczne w Gminie Oława Wyszczególnienie 2011 biblioteki i filie 7 ludno ść na 1 placówk ę biblioteczn ą 2122 ksi ęgozbiór bibliotek na 1000 ludno ści 4124,0 Źródło: opracowanie ACQUIS Consulting na podstawie danych GUS (www.stat.gov.pl)

Dzi ęki wielu lokalnym działaczom na obszarze Gminy bardzo dobrze rozwija si ę rekreacja poprzez sport, zwłaszcza ten uprawiany amatorsko: istnieje szereg klubów piłkarskich, a tak że inne sekcje sportowe, odbywaj ą si ę cykliczne imprezy i zawody. W Rezerwacie przyrody/Parku narodowym w Bystrzycy Oławskiej zlokalizowany jest o środek wypoczynkowo – sportowy z boiskiem wyposa żonym w szatni ę, boiskiem z bie żni ą, boiskami do gier małych, placami zabaw. Obiekt sportowy w Marcinkowicach posiada boisko sportowe wraz z kortem tenisowym. Poni żej zamieszczono wykaz miejscowo ści na terenie gminy Oława, w których znajduj ą si ę boiska sportowe: W Ścinawie i Ścinawie Polskiej działa Młodzie żowy Klub “4-H. Działalno ść sportow ą prowadz ą kluby kulturystyczne w miejscowo ściach: Marcinkowice, Niemil, Jankowice, Bystrzyca, Ścinawa, Ścinawa Polska, Sobocisko. Na obszarze jednostki samorz ądowej funkcjonuj ą liczne kluby sportowe, podległe Radzie Miejsko Gminnej Zrzeszenia LZS w Oławie: • Uczniowski Ludowy Klub Sportowy "Młodzik" z Bystrzycy, • Ludowy Klub Sportowy "Burza" z Bystrzycy, • Ludowy Klub Sportowy "Burza-Dom-Bud" z Chwalibo życ, • POL-MONT Polonia z Godzikowic, • Ludowy Zespół Sportowy "Junior" z Godzinowic, • Ludowy Klub Sportowy "Foto-Higiena" z Gaci, • Ludowy Klub Sportowy "Lotos" z Gaju Oławskiego, • Ludowy Klub Sportowy "Syrena" z Jaczkowic, • Ludowy Klub Sportowy "Orzeł" z Lizawic, • Ludowy Klub Sportowy "Sokół" z Marcinkowic, • Ludowy Zespół Sportowy "Orzeł" z Marszowic, • Ludowy Zespół Sportowy "Zorza" z Niemila, • Ludowy Zespół Sportowy "Bł ękitni" z Niwnika, • Ludowy Klub Sportowy "Replay" z Owczar, • Ludowy Klub Sportowy "Korona" z Osieka, Acquis Consulting 26 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

• Ludowy Zespół Sportowy "Burza" z Psar, • Ludowy Klub Sportowy "Bł ękitni" z Siedlec, • Ludowy Klub Sportowy "Czarni" z Sobociska, • Ludowy Zespół Sportowy "Czarni" ze Ścinawy, • Ludowy Klub Sportowy "Start" ze Stanowic, • Ludowy Zespół Sportowy "Fala" ze Starego Otoku, • Ludowy Zespół Sportowy "Zorza" z Zabardowic.

2.6. Gospodarka i rolnictwo

2.6.1. Gospodarka

Na obszarze gminy Oława bardzo dobrze rozwini ęta jest sie ć zakładów produkcyjnych i rzemie ślniczych (ogólnobudowlanych, murarskich, elektromechanicznych, stolarskich, ślusarskich, blacharskich i mechaniki pojazdowej). Najwi ększe skupiska działalno ści gospodarczej znajduj ą si ę w wi ększych miejscowo ściach: Bystrzycy Oławskiej, Marcinkowicach, Godzikowicach, Ścinawie Polskiej oraz Gaju Oławskim. Atrakcyjne miejsce dla inwestorów znajduje si ę w dwóch strefach ekonomicznych. Pierwsza strefa - Strefa Rozwoju Gospodarczego w Stanowicach poło żona jest około 20 km na południowy wschód od stolicy Dolnego Śląska Wrocławia, wzdłu ż drogi krajowej nr 94 Wrocław - Opole. Teren wielko ści 360 ha przeznaczono, według planu zagospodarowania przestrzennego, cz ęś ciowo pod zabudow ę mieszkaniow ą jednorodzinn ą oraz w znacznej cz ęś ci na tzw. stref ę przemysłow ą (zakłady przemysłowe, usługowo-produkcyjne, składy, magazyny oraz hurtownie). Strefa oddalona jest o 15 km od autostrady A4. W strefie zainwestowało ju ż ponad 17 przedsi ębiorstw. Druga strefa ekonomiczna - Strefa Rozwoju Gospodarczego w Godzikowicach, poło żona jest w granicach podstrefy Oława II Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej "INVEST- PARK". Teren wielko ści 46 ha przeznaczono na zró żnicowan ą aktywno ść gospodarcz ą z wył ączeniem aktywno ści zwi ązanych miedzy innymi z: produkcj ą rolnicz ą i obsług ą rolnictwa. Strefa poło żona jest 30 km od Wrocławia, oraz 13 km od autostrady A4. W Gminie zauwa żalna jest zdecydowana przewaga podmiotów prywatnych nad publicznymi –liczby te wynosz ą odpowiednio: 1093 i 12. W śród podmiotów zarejestrowanych w Acquis Consulting 27 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

rejestrze REGON na terenie Gminy Oława przewa żaj ą osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą – 928 osób. Szczegółowe dane zamieszczone s ą w tabeli poni żej.

Tabela 10. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON w roku 2011.

Sektor W tym

Ogółe fundacje, Osoby fizyczne m spółki stowarzyszenia i prowadz ące publiczny prywatny spółdzielnie handlowe organizacje działalno ść społeczne gospodarcz ą

Gmina 1046 12 1093 66 8 20 928 Oława

Źródło: Opracowanie ACQUIS Consulting na podstawie danych GUS (www.stat.gov.pl)

W Gminie Oława najwi ęcej zarejestrowanych podmiotów nale ży do sektora usług (691). Drugim w kolejno ści jest dział zwi ązany z przemysłem i budownictwem (347). Najmniej podmiotów zarejestrowanych jest w sektorze rolniczym i le śnictwie – 67. Struktura gospodarki gminy Oława odzwierciedla sektorowy udział przedsi ębiorstw w tworzeniu PKB charakterystyczny dla wysoko rozwini ętych regionów. Poni ższe zestawienie przedstawia dane o podmiotach zarejestrowanych w rejestrze REGON według działów gospodarki.

Tabela 11. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON według rodzajów działalno ści (2011 r.) Rok 2010 2011 Ogółem 1046 1105 Rolnictwo, łowiectwo i le śnictwo 62 67 Przemysł i budownictwo 324 347 Usługi 659 691

Źródło: Opracowanie ACQUIS Consulting na podstawie danych GUS ( www.stat.gov.pl )

Z powyższych danych wynika, że w ogólnym rozrachunku, w gminie przedsi ębiorców przybywa, szczególnie w usługach, co świadczy o rozwoju dokonuj ącym si ę w okolicznych miejscowo ściach i wzro ście potrzeb ich mieszka ńców. Acquis Consulting 28 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

2.6.2. Główni pracodawcy

Na obszarze gminy Oława prowadz ą działalno ść nast ępuj ące przedsi ębiorstwa prowadz ące produkcyjno - handlowe: - "Bims Plus" Sp. z o.o., - "Kott" Sp. z o.o. Przedsi ębiorstwo Produkcyjno-Handlowe, - "Bartek" Zakład Produkcyjny Świec ozdobnych, - „Metalerg” Marian Cie ślak, - „Zakład Gospodarowania Odpadami” w Ga ć, - „DEK-REM” Józef B ączkowski, - "Awida" Sp. z o.o. Kopalnia Piasku, - "Modmar" Przedsi ębiorstwo Produkcyjne, - "Słowik" Sp. z o.o., - SIL-PRO Bloczki Silikatowe Sp. z o.o., - Algibox Pl Sp. z o.o., - American Axle & Manufacturing Poladn Production Sp. z o.o., - Armeton Polska Sp. z o.o., - ARDEX Polska Sp. z o.o., - BIMs PLUS FHH Sp. z o.o. DOLNY ŚLĄSK Sp.K., - Cargo Truck Tranding Sp. z o.o., - Fabin PTU, - PHUT Fabo, - Heiche – Matusewicz, - Kompozyty Sp. z o.o., - PPHU Poltrans, - Roba Metals Polska Sp. z o.o., - Semmelrock Stein + Design Sp. z o.o., - SG Sp. z o.o., - Šoko Sp. z o.o., - 02A Polska Sp. z o.o. - Wa żniejsze zakłady przetwórstwa rolno-spo żywczego: - The Lorenz Bahlsen Sp. z o.o. - produkcja chipsów, - Zakład Produkcji Makaronów w Lizawicach Acquis Consulting 29 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

2.6.3. Bezrobocie

Według danych GUS stopa bezrobocia w 2011 r. wynosiła odpowiednio: - w kraju – 12,5% - w województwie dolno śląskim – 12,4% - w powiecie oławskim – 10,6%

Liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych na terenie Gminy Oława na dzie ń 31 grudnia 2011 r. wyniosła 790 osób, w tym 383 kobiet. Stopa bezrobocia w Gminie w 2011 roku wynosiła 5,34% (podczas gdy na pocz ątku analizy 6,58%). W ci ągu analizowanych 7 lat na terenie Gminy Oława zanotowano spadek liczby bezrobotnych. Tendencja spadkowa wska źnika utrzymywała si ę do ko ńca roku 2008, kiedy stopa bezrobocia osi ągn ęła najni ższy poziom-ok. 3%. Z uwagi na du ży udział kapitału zagranicznego w gospodarce lokalnej i docieraj ący do Europy kryzys finansowy trend ten uległ zmianie w roku 2009 przynosz ąc w pierwszym roku recesji wzrost liczby osób pozostaj ących bez pracy o ponad 52%, by ostatecznie zwi ększy ć ten stosunek do poziomu 5,34% Szczegółowe dane przedstawia tabela poni żej.

Tabela 12. Bezrobocie na terenie Gminy Oława 2005-2011.

Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Liczba bezrobotnych ogółem 884 600 409 429 649 767 790

Liczba bezrobotnych kobiet 493 336 212 243 303 385 383

Udział kobiet w ogólnej liczbie 55,76% 56% 51,83% 56,64% 46,69% 50,19% 48,48% bezrobotnych

Liczba mieszka ńców gminy Oława 13430 13595 13747 13896 14112 14710 14851 Źródło: opracowanie ACQUIS Consulting na podstawie danych GUS (www.stat.gov.pl)

Analiza danych liczbowych dotycz ących bezrobocia według płci wykazuje, i ż w ci ągu badanych lat udział kobiet w ogólnej liczbie osób bezrobotnych na terenie Gminy Oława ulegał wahaniom. Najwy ższy odsetek kobiet w śród bezrobotnych miał miejsce w roku 2008 i wynosił 56,64%. Ostatecznie jednak wska źnik ten spadł w stosunku do roku bazowego 2005 z 55,76% do 48,48% w roku 2011.

Acquis Consulting 30 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

2.6.4. Rolnictwo

Struktur ę gruntów w Gminie Oława według ostatnich, najaktualniejszych danych udost ępnionych przez GUS przedstawiono poni żej:

Tabela 13. Struktura gruntów wg typów w Gminie Oława w 2005 r. Powierzchnia (ha) Powierzchnia (%) Powierzchnia u żytków rolnych, w tym 15 694 67,07 grunty orne 14 394 sady 154 łąki 838 pastwiska 308 Lasy i grunty le śne 4 839 20,68 Pozostałe grunty i nieu żytki 2 865 12,25 Razem 23 398 100

Źródło: opracowanie ACQUIS Consulting na podstawie danych GUS (www.stat.gov.pl)

Bior ąc pod uwag ę walory naturalne i wysoki stopie ń zagospodarowania gmina zalicza si ę do obszarów o szczególnie korzystnych warunkach dla intensywnego rozwoju rolnictwa, zwłaszcza tereny le żą ce na zachód i południe od miasta Oława. Nie dziwi zatem dominacja powierzchni użytków rolnych na obszarze Gminy. Na obszarze gminy przewa żaj ą grunty orne klas II, III i IV, stanowi ące ponad 90% areału. W południowej cz ęś ci gminy wyst ępuj ą głównie gleby pszenne, które zajmuj ą ok. 65% powierzchni oraz gleby żytnie (ok. 30%) dominuj ące na północy. Pozostałe 5% stanowi ą gleby zbo żowo - pastewne, podmokłe i nadmiernie uwilgotnione, rozproszone na obszarze gminy. Pod wzgl ędem genetyczno - litologicznym przewa żaj ą gleby płowe, brunatne oraz średnie i ci ęż kie mady, wyst ępuj ące w dolinach oraz pradolinach rzek. Znajduj ą si ę tu równie ż niewielkie ilo ści bardzo żyznych czarnych ziem wrocławskich. Struktur ę zasiewów zdominowały zbo ża. Uprawiane s ą tak że ziemniaki, buraki cukrowe i rzepak. Plony podstawowych płodów rolnych s ą zbli żone po średniej wojewódzkiej. Pomimo dobrych warunków hodowla bydła i trzody chlewnej utrzymuje si ę na niskim poziomie. Pomieszczenie inwentarskie nie s ą w pełni wykorzystywane. Z punktu widzenia zagospodarowania przestrzennego grunty rolne na terenie gminy Oława s ą rozdrobnione. Acquis Consulting 31 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

3. Inwentaryzacja zasobów wsi Gaj Oławski

3.1. Poło żenie

Gaj Oławski jest miejscowo ści ą poło żon ą w Gminie Oława, powiat oławski, na południowy zachód od miasta Oława. Znajduje si ę w pobli żu autostrady A4. Przez miejscowo ść przechodz ą dwie drogi wojewódzkie 346 i 396.

Rysunek 3. Lokalizacja miejscowo ści Gaj Oławski

Źródło: Urz ąd Gminy Oława

Acquis Consulting 32 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Miejscowo ść Gaj Oławski nale ży do niewielkich wsi (na koniec 2011 roku zamieszkiwały j ą 284 osoby, powierzchnia miejscowo ści to 581,77 ha). Miejscowo ść posiada dwa wi ększe pola uprawne w granicach od 50 do 400 ha, a tak że pi ęć gospodarstw posiadaj ących ok. kilkunastu hektarów.

W miejscowo ści brak jest terenów zalesionych, jak równie ż lokalnych rzek czy potoków. W pobli żu nie znajduj ą si ę poł ączenia kolejowe. Gaj Oławski le ży na zbiegu dwóch dróg wojewódzkich. W miejscowo ści nie rozwija si ę agroturystyka.

3.1.1. Rys historyczny

W latach 1975-1998 miejscowo ść administracyjnie nale żała do województwa wrocławskiego. Od roku 1999 nale ży do województwa dolno śląskiego. Nazwa miejscowo ści Gaj Oławski ulegała zmianie po II wojnie światowej - pierwotna nazwa to Göllnerhain.

3.2. Środowisko

W miejscowo ści brak jest lokalnych rzek, rzeczek i potoków. Gaj Oławski nie posiada równie ż kanalizacji ściekowej. Gleby nale żą do IV i V klasy bonitacyjnej. S ą to w wi ększo ści gleby gliniaste. Na obszarze miejscowo ści nie znajduj ą si ę tereny le śne.

3.2.1. Klimat

Klimat gminy Oława oraz zwi ązane z nim stany pogodowe, podobnie jak całego województwa dolnośląskiego, kształtowane s ą przez masy powietrza napływaj ące głównie znad Atlantyku, Skandynawii i północno-wschodniej Europy. Jest to klimat umiarkowany o cechach oceanicznych, który charakteryzuje si ę łagodnymi zimami i niezbyt upalnymi latami. W sumie na obszarze gminy Oława wyst ępuj ą korzystne warunki klimatyczne. Średnia temperatura roczna kształtuje si ę od 8 do 8,7°C. Okres wegetacyjny trwa tu od 220 do 227 dni. Suma opadów rocznych waha si ę w przedziale 500-600 mm, a ich maksimum przypada na okres od ko ńca czerwca do sierpnia. Zima trwa przeci ętnie od 64 do 72 dni. Acquis Consulting 33 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

3.3. Infrastruktura techniczna i komunikacyjna

3.3.1. Transport i komunikacja

Komunikacja drogowa i kolejowa

Przez miejscowo ść Gaj Oławski przechodz ą drogi wojewódzkie 396 i 346. W pobli żu znajduje się zjazd z autostrady A4. Przez wie ś nie przechodz ą drogi gminne. Gaj Oławski poł ączony jest z Oław ą drog ą nr 396. W miejscowo ści Gaj Oławski oraz w pobli żu nie przebiega żadna trasa kolejowa (najbli ższa stacja znajduje si ę w Oławie, ok. 3 km od wsi).

Komunikacja autobusowa prywatna

Komunikacja we wsi Gaj Oławski obsługiwana jest przez firm ę PKS Oława. Autobusy z Gaju Oławskiego doje żdżaj ą do takich miejscowo ści jak: Brzezimierz, Św. Katarzyna, Domaniów, Wi ązów, a tak że do du żych miejscowo ści, usytuowanych w pobli żu tj. Oława, Strzelin, Wrocław. Liczba kursów w stron ę najwi ększego w najbli ższej okolicy miasta (Oławy) jest wystarczaj ąca.

3.3.2. Telekomunikacja

Mieszka ńcy Gaju Oławskiego posiadaj ą kablow ą sie ć telefoniczn ą b ędącą w obsłudze Telekomunikacji Polskiej S.A. Usługi telekomunikacyjne uzupełniaj ą krajowi operatorzy sieci komórkowych. Infrastruktura telekomunikacyjna pozwala na korzystanie ze stacjonarnej sieci Internet (dostawcy to TP S.A i Ronus.), przy czym społeczno ści wiejskiej oferowane s ą równie ż usługi bezprzewodowe operatorów radiowych i sieci komórkowych.

3.3.3. Ciepłownictwo i gazownictwo

Od ok. 15 lat w miejscowo ści jest sie ć gazowa. Najbardziej powszechnym sposobem zaopatrywania w ciepło s ą jednak kotłownie indywidualne. Wi ększo ść pozyskiwanej energii pochodzi przede wszystkim ze spalania w ęgla kamiennego oraz drewna w piecach domowych.

Acquis Consulting 34 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

3.3.4. Zaopatrzenie w wod ę i kanalizacja

Domostwa mieszka ńców wsi Gaj Oławski zaopatrywane s ą w wod ę z sieci nale żą cej do gminy Oława. W miejscowo ści funkcjonuje stacja uzdatniania wody z uj ęciami wód gł ębinowych, z której zasilane s ą nast ępuj ące miejscowo ści: Gaj Oławski, Jaczkowice, Godzikowice, Niwnik. Miejscowo ść nie posiada obecnie kanalizacji sanitarnej-mieszkańcy korzystaj ą z bezodpływowych zbiorników, które obsługiwane s ą przez oczyszczalnie miejsk ą w Oławie.

3.3.5. Energetyka

Gaj oławski jest miejscowo ści ą w pełni zelektryfikowan ą. Obecna we wsi infrastruktura w odpowiednim stopniu zaspokaja potrzeby mieszka ńców. Stan sieci energetycznej nie jest idealny (instalacja w oparciu o drewniane słupy), jednak awarie zdarzaj ą si ę relatywnie rzadko. W ostatnim czasie na terenie wsi powstała ferma elektrowni wiatrowej, nale żą cej do przedsi ębiorcy z terenu Gminy Oława, który sprzedaje energi ę firmie Tauron.

Acquis Consulting 35 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Rysunek 4. Lokalizacja miejscowo ści Gaj Oławski

Źródło: portal internetowy olawa24.pl

3.3.6. Gospodarka odpadami

Na terenie Gaju Oławskiego funkcjonuje system gospodarki odpadami obowi ązuj ący na całym terenie gminy Oława. Ka żdy wła ściciel nieruchomo ści zobowi ązany jest do jej wyposa żenia w pojemnik na gromadzenie odpadów komunalnych i ponoszenia kosztów ich opró żniania. Mieszka ńcy wsi Gaj Oławski obsługiwani są przez gminne wysypisko odpadów komunalnych – Ekologiczny Zwi ązek Gospodarki odpadami Komunalnymi „EKOGOK”, spełniaj ące stawiane tego typu obiektom wymogi. Jest ono poło żone we wsi Ga ć. Odpady z terenu sołectwa odbierane s ą średnio raz w miesi ącu. Na terenie miejscowo ści znajduj ą si ę dwa pojemniki na segregacj ę odpadów (pojemniki na plastik i szkło).

Acquis Consulting 36 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

3.4. Infrastruktura społeczna

3.4.1. Oświata

Na terenie gminy Oława wyst ępuje kilka szkół podstawowych, gimnazja oraz publiczne przedszkole. W miejscowo ści Gaj Oławski brak jest placówek o światowych. Mieszka ńcy doje żdżaj ą do szkół w Oławie, która jest oddalona o 3 km od Gaju Oławskiego. Ponadto, dzieci i młodzie ż maj ą mo żliwo ść edukacji w alternatywnych placówkach zarz ądzanych przez gmin ę, z których wa żniejsze to: - Gimnazjum nr 3 w Oławie im. Polskich Noblistów, - Zespół Szkół w Bystrzycy im. Bronisława Malinowskiego, - Szkoła Podstawowa w Chwalibo życach, - Szkoła Podstawowa w Drzemlikowicach, - Szkoła Podstawowa w Marcinkowicach im. Kawalerów Orderu U śmiechu, - Szkoła Podstawowa w Osieku im. Karola Wojtyły, - Publiczne Przedszkole w Bystrzycy.

3.4.2. Zdrowie

W miejscowo ści nie ma zlokalizowanych punktów medycznych, ani apteki. Mieszka ńcy miejscowo ści korzystaj ą z usług medycznych Niepublicznych Zakładów Ochrony Zdrowia oraz Ośrodków Zdrowia w Oławie (miejsca najlepiej wyspecjalizowane w regionie, a przy tym w najbli ższej odległo ści od wsi – placówki słu żby zdrowia znajduj ą si ę jeszcze w wsiach Marcinkowice i Bystrzyca).

3.4.3. Rekreacja i sport

Gaj Oławski posiada boisko sportowe (do piłki no żnej) i plac zabaw dla najmłodszych (jego okolica to równie ż miejsce spotka ń osób dorosłych). Aktywno ść sportowa mieszka ńców znajduje odzwierciedlenie w tworzonych dru żynach i klubach sportowych. Najwa żniejszym jest dru żyna Piłki No żnej Gaj Oławski klasy B, która z powodzeniem radzi sobie w regionalnych rozgrywkach, Acquis Consulting 37 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

promuj ąc wie ś i propaguj ąc jednocze śnie zdrowy tryb życia w śród lokalnej młodzie ży.

Rysunek 5. Zdj ęcia boiska sportowego w Gaju Oławskim

Źródło: Acquis Consulting

3.4.4. Kultura i dziedzictwo kulturowe

Świetlica wiejska w Gaju Oławskim jest jedynym miejscem spotka ń o charakterze kulturalnym (budynek w bardzo złej kondycji). We wsi nie działaj ą żadne lokalne koła zainteresowa ń ani instytucje wynikaj ące z lokalnej inicjatywy mieszka ńców – jedyna organizacj ą jest piłkarski klub sportowy Klub Piłki No żnej Lotos Gaj Oławski.

Raz do roku w miejscowo ści organizowane s ą imprezy kulturalne. Na przełomie maja i czerwca organizuje si ę wiejskie festyny sportowo-rekreacyjne, a we wrze śniu – do żynki parafialne. Tradycj ą stała si ę organizacja wspólnych do żynek parafialnych wraz z s ąsiaduj ącą miejscowo ści ą (co dwa lata). Cz ęś ci ą tradycji s ą równie ż imprezy organizowane z mniejszy rozmachem, np. dzie ń kobiet, dzie ń seniora, dzie ń dziecka, itp.

Obiekty dziedzictwa kulturowego

Jedynym obiektem zabytkowym w Gaju Oławskim jest kościół Św. Trójcy. Obiekt został wpisany do Rejestru Zabytków WUOZ we Wrocławiu pod numerem: 1155 z dn. 20.11.64r. Acquis Consulting 38 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Rysunek 6. Ko ściół p.w. Św. Trójcy

Źródło: Acquis Consulting

3.5. Gospodarka

Blisko ść Wrocławia i Oławy oraz rozwini ęta sie ć komunikacyjna wraz z poblisk ą autostrad ą powinna sprzyja ć powstawaniu nowych podmiotów gospodarczych. Tendencj ę t ą hamuje jednak słaba infrastruktura techniczna, a w szczególno ści brak kompleksowo uzbrojonych terenów z dost ępem do sieci kanalizacyjnej, gazowej oraz wła ściwej mocy zaopatrzenia w energi ę elektryczn ą. Cz ęsto brakuje tak że dobrych dróg dojazdowych.

Na terenie miejscowo ści nie ma zlokalizowanych żadnych ośrodków uci ąż liwego przemysłu, co jest korzystne dla jako ści środowiska naturalnego oraz walorów turystycznych.

Mieszka ńcy miejscowo ści chcieliby, aby tereny wokół wsi wskazano w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jako tereny pod zabudow ę obiektów mieszkalnych, a tak że drobnego przemysłu. Gaj Oławski chce wykorzysta ć blisko ść du żych i dobrze uprzemysłowionych Acquis Consulting 39 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

miast w celu przyci ągni ęcia inwestorów, chocia żby dlatego że nale ży do oławskiej strefy rozwoju gospodarczego.

3.5.1. Podmioty gospodarcze i bezrobocie

Miejscowo ść , ze wzgl ędu na sw ą lokalizacj ę oraz szereg małych i średnich przedsi ębiorstw obecnych w jej granicach charakteryzuje si ę nisk ą stop ą bezrobocia (ok. 3,5%). Najwi ększym pracodawc ą w Gaju Oławskim jest firma Modmar - producent opakowa ń z folii, która zatrudnia ok. 50 pracowników. Poza tym działalno ść gospodarcz ą prowadz ą indywidualni przedsi ębiorcy posiadaj ący firmy m.in. Bimarco oraz Seka Monticolo S. Du ży odsetek ludno ści zatrudnionej we wsi spowodowany jest równie ż blisko ści ą lokalnego o środka miejskiego (Oławy) oraz zlokalizowan ą w pobli żu Wałbrzysk ą SSE Invest-park, która absorbuje du żą cz ęść kapitału ludzkiego gminy. Mieszka ńcy wsi w wi ększo ści zatrudnieni s ą w sektorze przemysłowym, który razem z usługami obejmuje ok. 92% lokalnej społeczno ści. 8% ludno ści utrzymuje si ę z produkcji rolnej.

3.5.2. Turystyka

Teren miejscowo ści nie posiada bazy turystycznej oraz agroturystyki, co zwi ązane jest z nie najatrakcyjniejszym pod wzgl ędem turystycznym poło żeniem wsi. W miejscowo ści nie ma równie ż punktów gastronomicznych.

Acquis Consulting 40 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

4. Analiza SWOT

4.1. Mocne i słabe strony miejscowo ści

MOCNE STRONY MIEJSCOWO ŚCI, ATUTY SŁABE STRONY MIEJSCOWO ŚCI, PROBLEMY

→ Poło żona w oławskiej strefie rozwoju → Brak terenów zalesionych oraz lokalnych gospodarczego, rzek, → Atrakcyjno ść poło żenia ze wzgl ędu na → Słabo rozwini ęta infrastruktura turystyczna bl isko ść du żych miast m.in. Oławy i oraz agroturystyczna, Wrocławia → Brak kanalizacji ściekowej, → Znajduje si ę przy drogach wojewódzkich - → Wybrakowana kanalizacja deszczowa, jest z racji tego zauwa żalna dla → Sie ć energetyczna wymagaj ąca remontu, przejezdnych, → Brak obwodnicy - transport ci ęż arowy → Blisko ść autostrady A4, przeje żdża przez miejscowo ść , → Brak s ąsiedztwa z du żym przemysłowym → Brak komunikacji kolejowej, źródłem zanieczyszcze ń, → Du że nat ęż enie ruchu drogowego w pobli żu → Warunki glebowe i klimatyczne sprzyjaj ą miejscowo ści - jest na trasie dojazdowej do rozwojowi gospodarstw rolno-ekologicznych Oławy, → Posiadanie energii gazowej, → Świetlica wiej ska w bardzo złym stanie → Miejscowo ść posiada pojemniki na odpady technicznym, przeznaczone do recyklingu, → Starzej ąca si ę społeczno ść , → Zadbane boisko sportowe, → Niewykorzystane tereny pod budow ę osiedli → Ch ęć mieszka ńców do rozwoju kulturalnego mieszkaniowych, miejscowo ści, → Nieuporz ądkowana gospodarka wód → Aktywno ść sportowa mieszka ńców – opadowych miejscowo ści, utworzenie Dru żyny Piłki No żnej, → Brak bezpiecznego ci ągu komunikacji → Mieszka ńcy sami stworzyli boisko sportowe, pieszej i rowerowej z Oław ą. co świadczy o ich du żym zaanga żowaniu w rozwój miejscowo ści → Integracja lokalnych mieszka ńców na imprezach kulturalnych, Acquis Consulting 41 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

MOCNE STRONY MIEJSCOWO ŚCI, ATUTY SŁABE STRONY MIEJSCOWO ŚCI, PROBLEMY

→ Współpraca miejscowo ści z s ąsiaduj ącymi wioskami, → Tworzenie lokalnej przedsi ębiorczo ści → Posiadanie terenów mo żliwych do zaadaptowan ia pod zabudow ę mieszkaniow ą.

4.2. Szanse i zagro żenia

SZANSE ZAGRO ŻENIA

→ Rosn ące zainteresowanie krajowych i → Niewystarczaj ące środki na rozwój zagranicznych inwestorów, infrastruktury, → Rozładowanie ruchu drogowego w zwi ązku → Starzej ące si ę społecze ństwo z blisko ści ą autostrady, → Niech ęć inwestorów z powodu braku → Współpraca z s ąsiednimi miejscowo ściami odpowiednich warunków dla rozwoju, w celu wymiany praktyk i do świadcze ń, → Zbyt mało mieszka ńców w wieku → Współpraca organó w samorz ądowych z produkcyjnym co powoduje „odstraszenie” mieszka ńcami miejscowo ści, inwestorów, → Rozwój kulturowy mieszka ńców, → Zła polityka GDDKiA, która DW nr 346 → Wzrost popytu na tworzenie gospodarstw stawia w roli obwodnicy miasta Oławy- agroturystycznych, poprzez wzrost nat ęż enia ruchu miejscowo ść → Budowy nowoczesnych osiedli na terenach mo że straci ć wszystkie walory, które niezagospodarowanych, aktualnie przyci ągaj ą nowych mieszka ńców → Rozwój działalno ści gospodarczej na terenie (cisza, spokój, świe że powietrze) i wpływaj ą miejscowo ści, na obecnych, → Uzyskanie dotacji unijnych, → Stagnacja rozwoju wsi, która mo że → Intensyfikacja zabiegów gminy o środki spowodowa ć odpływ mieszka ńców do zewn ętrzne, w tym szczególnie unijne innych miejscowo ści, Acquis Consulting 42 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

(Regionalne Programy Operacyjne, Prog ram → Kryzys gospodarczy, który mo że negatywnie Rozwoju Obszarów Wiejskich), wpływa ć na dochody bud żetowe gminy, a co → Aktywna działa lno ść samorz ądu powiatu i za tym idzie na ci ęcia bud żetowe dotycz ące gminy, kluczowych dla mały ch miejscowo ści → Realizacja zało żeń uj ętych w dokument ach inwestycji. planistycznych gminy (Plan Rozwoju Lokalnego).

4.3. Zidentyfikowane problemy

Identyfikacja problemów została dokonana na podstawie konsultacji społeczno ści wsi z sołtysem miejscowo ści Gaj Oławski. Jedn ą z podstawowych kwestii wskazywanych przez mieszka ńców był niewystarczaj ąco wysoki poziom ich życia oraz brak odpowiedniego zaplecza socjalno-edukacyjnego i infrastruktury technicznej. Jest to problem zło żony, na który składaj ą si ę elementy wyszczególnione poni żej.

- Ważnym z punktu widzenia mieszka ńców problemem jest brak dobrze wyposa żonej świetlicy wiejskiej. Obecne pomieszczenia nie spełniaj ą podstawowych wymogów infrastrukturalnych. (nieczynny sanitariat, zgrzybiałe ściany, miejscami odpadaj ący tynk, niewystarczaj ące wyposa żenie rekreacyjno-dydaktyczne, zmurszałe meble, brak ogrzewania).

- Problemy zwi ązane z infrastruktur ą techniczn ą w tej wsi uto żsamiane s ą m.in. z brakiem kanalizacji sanitarnej. Obecnie mieszka ńcy korzystaj ą ze zbiorników bezodpływowych, co powoduje pewne niedogodno ści. W dłu ższej perspektywie czasu planuje si ę jednak rozbudow ę infrastruktury sanitarnej we wsi. Problem stanowi równie ż niepełna kanalizacja deszczowa, a jej newralgicznym punktem jest skrzy żowanie dróg wojewódzkich o pewnym nachyleniu, które powoduje notoryczne zalewanie podwórek mieszka ńców mieszkaj ących w pobli żu, utrudniaj ąc przedostanie si ę do domostw. - Kolejn ą kwesti ą jest droga wojewódzka (DW 346), która biegnie przez wie ś. Charakteryzuje si ę ona du żym nat ęż eniem ruchu zwłaszcza samochodów ci ęż arowych. Wpływa to niekorzystnie na bezpiecze ństwo mieszka ńców korzystaj ących z ci ągów dla pieszych biegn ących wzdłu ż drogi, tym bardziej, że ci ągi te s ą niekompletne i wymagaj ące remontu. Wzmo żony ruch ci ęż arowy stanowi ograniczenie mo żliwo ści korzystania z drogi w celach rekreacyjnych (np. uliczne sporty rowerowe) Acquis Consulting 43 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

i transportowych- chodzi o dzieci i młodzie ż, która cz ęsto korzysta z transportu rowerowego by dosta ć si ę do okolicznych miejscowo ści oferuj ących wi ększ ą ilo ść zaj ęć dodatkowych. Jednym z rozwi ąza ń kwestii bezpiecze ństwa i spokoju mieszka ńców Gaju Oławskiego jest budowa obwodnicy wsi oraz ście żek rowerowych do Oławy. - Mieszka ńcy jako problem wskazali równie ż zastój budowalny we wsi. Cho ć w Gaju Oławskim znajduj ą si ę tereny przeznaczone pod zabudow ę mieszkaln ą (jednorodzinn ą) nie odnotowuje si ę w tej miejscowo ści napływu ludno ści, jaki dokonuje si ę stopniowo w innych wsiach regionu (bliskie poło żenie w stosunku do Oławy powoduje rozrost miejscowości w kierunku osad „sypialnianych” centrum regionu). Gaj Oławski potrzebuje zatem działań promocyjnych, które z jednej strony podkre ślą atuty miejscowo ści w oczach osób przyjezdnych, z drugiej stanowi ąc atrakcj ę dla miejscowych (np. festyny sportowe). - Utrudnieniem infrastrukturalnym jest tak że brak chodnika prowadz ącego do cmentarza oraz stan zabytkowego ko ścioła, który wymaga remontu (zawilgocone ściany, odpadaj ący tynku, zniszczone witra że). Acquis Consulting 44 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

5. Wizja rozwoju wsi

5.1. Wizja i cele strategiczne

Na podstawie oceny mocnych i słabych stron miejscowo ści opracowano wizj ę oraz misj ę wsi, a tak że cele szczegółowe, których realizacja zapewni jej spójny rozwój przyczyniaj ąc si ę do wzrostu poziomu życia mieszka ńców.

Wizja wsi

Miejscowo ść nowoczesna, posiadaj ąca infrastruktur ę techniczn ą i społeczn ą na poziomie mog ącym zapewni ć właściwy rowój i integrację mieszka ńców oraz bezpieczene życie.

Misja

Zapewnienie mieszka ńcom warunków i mo żliwo ści rozwoju społeczno-kulturowego oraz wysokiej jako ści życia poprzez stowrzenie podstawowej infrastruktury społecznej i technicznej pozwalaj ącej na integracj ę mieszka ńców Gaju Oławskiego.

Misj ą gminy jest stworzenie warunków zapewniaj ących mieszka ńcom jak najlepsze mo żliwo ści bytowe, jak i mieszkaniowe przy jednoczesnej stymulacji jej rozwoju w oparciu o dobra naturalne, pozostaj ące do dyspozycji mieszka ńców.

Na podstawie wizji oraz misji Gaju Oławskiego, mo żna wskaza ć strategiczne cele, których realizacja b ędzie etapem po średnim w d ąż eniu do wypełnienia wizji miejscowo ści. W ramach celów strategicznych mo żna natomiast wskaza ć konkretne działania, których produkty b ędą przyczynia ć si ę do realizacji ogólnej linii rozwoju miejscowo ści.

Cele strategiczne

Cel 1. Poprawa ogólnych warunków życia mieszka ńców:

Acquis Consulting 45 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Poprawa standardu życia mieszka ńców wi ąż e si ę przede wszystkim uregulowaniem problemów dotycz ących drogi wojewódzkiej nr 346, na której obserwowane nat ęż enie ruchu samochodów ci ężą rowych zagra ża spokojnemu i bezpiecznemu życiu społeczno ści Gaju Oławskiego (odci ąż enie miejscowo ści poprzez budow ę obwodnicy; zwi ększenie bezpiecze ństwa podró żuj ących na rowerach pomi ędzy wsi ą a Oław ą poprzez budow ę bezpiecznej ście żki rowerowej). Jest to równie ż działanie w zakresie rozbudowy infrastruktury technicznej oraz komunalnej.

Działania prowadz ące do realizacji celu: • Budowa kanalizacji sanitarnej; • Uporz ądkowanie gospodarki wód opadowych na terenie miejscowo ści; • Budowa obwodnicy; • Budowa ście żki rowerowej z Gaju Oławskiego do Oławy; • Budowa ci ągu pieszego przy drodze wojewódzkiej (prowadz ącego do cmentarza gminnego) oraz remont i rozbudowa chodników we wsi;

Cel 2. Stworzenie infrastruktury oddziaływujacej na stopie ń rozwoju społeczno-gospodarczego oraz integracj ę lokalnej społeczno ści:

Infrastruktura społeczna jest podstaw ą rozwoju i integracji mieszka ńców i odnosi si ę do miejsc gdzie procesy te si ę rzeczywi ście dokonuj ą. We wsi nie ma miejsca, które by spełniało podstawowe potrzeby mieszka ńców w tym zakresie. Zaadaptowany na świetlic ę lokal, ze wzgl ędu na swój stan (wilgotne, zgrzybiałe ściany, zniszone zmurszałe meble, nikłe wyspoa żenie, brak ogrzewania, itp.) nie spełnia funkcji jak ą si ę mu przypisuje. Budowa nowej świetlicy z cał ą pewno ści ą wpłynie na intensyfikacj ę kontaktów pomi ędzy mieszka ńcami realizuj ąc zakładany cel, powoduj ąc jednocze śnie wzrost przywi ązania ludzi do miejscowo ści oraz wi ększ ą aktywno ść w życiu społecznym. Mo żliwo ści jakie niesie rozbudowa infrastruktury społecznej powoduj ą redukcj ę konieczno ści opuszczania osiedla w celach rekreacyjnych oraz towarzyskich wpływaj ąc na wzrost zadowolenia mieszka ńców (zarówno młodego, jak i starszego pokolenia). Podnosi si ę tak że poziom życia ludno ści dorosłej poprzez uatrakcyjnienie mo żliwo ści sp ędzania wolnego czasu. Bogate wyposa żenie świetlicy stanowi równie ż o rozwoju i integracji dzieci i młodzie ży dokonuj ącej si ę poprzez wspólne gry, zabawy oraz nauk ę (np. wspólne odrabianie lekcji). Acquis Consulting 46 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Integracji mieszka ńców, rozwojowi kulturalnemu i duchowemu, słu ży równie ż infrastruktura sakralna, która powinna sta ć na odpowiednim poziomie. W odpowiedzi na potrzeby mieszka ńców nale ży odremontowa ć zabytkowy ko ściół (budynek le ży w bezpo średnim sąsiedztwie drogi wojewódzkiej, której ruch ci ęż arowy doprowadza do p ękania murów ko ścioła oraz witra ży). W kategorii integracji społecze ństwa nale ży umie ści ć równie ż działania promocyjne wsi, dokonywane szczególnie poprzez imprezy sportowe i festyny organizowane przede wszystkim przy okazji meczów lokalnej dru żyny piłkarskiej (walka z dru żynami okolicznych wsi i miast –klasa B rozgrywek- wspólne biesiadowanie, a jednocze śnie praca nad wizerunkiem wsi jako miejscowo ści przyjaznej mieszka ńcom, w kontek ście zwi ększenia ich liczby), ale rownie ż imprez tematycznych odbywaj ących si ę „na powietrzu” oraz w budynku świetlicy.

Działania w celu realizacji celu 2:

• Budowa obiektu wielofunkcyjnego (świetlicy);

• Promocja wsi;

• Odnowa zabytkowego ko ścioła.

Rysunek 7. Kościół Św. Trójcy w miejscowo ści Gaj Oławski – elementy zniszczone

Acquis Consulting 47 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Źródło: Acquis Consulting

Podsumowanie

Realizacja powy ższych celów wpłynie na:

‹ wzrost standardu życia na terenie wsi – poprzez realizacj ę przedsi ęwzi ęć zaspakajaj ących wymienione potrzeby, mieszka ńcy otrzymaj ą mo żliwo ść sp ędzenia wolnego czasu w sposób atrakcyjny, co zasadniczo wpłynie na ich poziom zadowolenia. Budowa świetlicy, a tak że zakup sprz ętu i wyposa żenia niezb ędnego do prawidłowego jej funkcjonowania da mo żliwo ść organizacji zaj ęć dodatkowych dla dzieci i młodzie ży (daj ąc im sposobno ść do zabawy, rozwoju zainteresowa ń i integracji) oraz spotka ń dla dorosłych, w tym równie ż zabaw tematycznych i imprez okoliczno ściowych, np. karnawału, sylwestra, chrzcin, komunii, urodzin, itp. Rozwój infrastruktury technicznej tak że wpłynie na wzrost standardu życia mieszka ńców; ‹ wzrost bezpiecze ństwa dzieci poprzez zapewnienie im atrakcyjnych form sp ędzania wolnego czasu w ci ągu całego roku – zabawy w świetlicy wiejskiej pod opiek ą osób dorosłych, dodatkowe zaj ęcia umo żliwiaj ące rozwój zainteresowa ń oraz korzystanie z bezpiecznego i atrakcyjnego placu zabaw; ‹ wzrost bezpiecze ństwa mieszka ńców wsi poprzez remont infrastruktury wzdłu ż drogi przechodz ącej przez wie ś tudzie ż zapewnienie infrastruktury alternatywnej. Poziom bezpiecze ństwa wzro śnie zwłaszcza dzi ęki budowie chodników i dróg rowerowych oraz Acquis Consulting 48 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

obwodnicy; ‹ wzrost zadowolenia mieszka ńców wsi, poprzez zapewnienie im dogodnych warunków życia w zakresie infrastruktury technicznej oraz społecznej; ‹ wzrost atrakcyjno ści wsi w oczach jej mieszka ńców i osób przyjezdnych (promocja wsi) – realne efekty troski o potrzeby mieszka ńców przyczyni ą si ę do zapobiegania migracji, która na terenach wiejskich jest do ść powszechnym zjawiskiem. Młodzi ludzie natomiast maj ąc mo żliwo ść realizacji własnych potrzeb na terenie wsi, rzadziej b ędą si ę decydowa ć na migracj ę do du żych miast; ‹ wzrost integracji ludno ści - w małych miejscowo ściach świetlica jest miejscem przeznaczonym do sp ędzania czasu wolnego, rekreacji, rozwijania zainteresowa ń u dzieci i młodzie ży, a tak że integracji lokalnych społeczno ści. Odpowiednio wyposa żona świetlica b ędzie mogła pełni ć szereg funkcji społecznych;

5.2. Odniesienia do lokalnych dokumentów strategicznych

Dla wsi Gaj Oławski dokumentami, które wyznaczaj ą ramy rozwoju na poziomie powiatu oraz gminy s ą:

‹ Strategia Rozwoju Powiatu Oławskiego na lata 2006 – 2015,

‹ Strategia Rozwoju Gminy Oława na lata 2000 – 2015,

‹ Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Oława na lata 2004 – 2006 z projekcj ą na lata 2007 – 2013.

Przedstawione powy żej cele strategiczne oraz zadania do realizacji w miejscowo ści Gaj Oławski pokrywaj ą si ę z głównymi kierunkami rozwoju zarówno powiatu, jak i gminy. W oparciu o Strategi ę Rozwoju powiat oławski wyznacza sobie klika kierunków rozwoju, w tym m.in.:

→ Infrastruktura i środowisko – w tej kategorii mieszcz ą si ę działania zmierzaj ące w kierunku poprawy jako ści dróg, inwestycje w infrastruktur ę drogow ą oraz w infrastruktur ę wodno- kanalizacyjn ą,

→ Bezpiecze ństwo egzystencji - Kryzys gospodarczy wyzwolił szereg negatywnych zjawisk patologicznych na obszarze powiatu, wymagaj ących zwi ększenia działań o charakterze Acquis Consulting 49 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

ochronnym ze strony instytucji pa ństwowych. Potrzeba zwi ększenia bezpiecze ństwa dotyczy zarówno sfery bezpo średniego zagro żenia dla życia, zdrowia i mienia, jak równie ż potrzeby zwi ększenia bezpiecze ństwa socjalnego mieszka ńców powiatu.

Cele strategiczne, przyj ęte zgodnie ze Strategi ą Rozwoju Gminy Oława, w Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Oława, które s ą zbie żne z celami strategicznymi rozwoju wsi Gaj Oławski, s ą nast ępuj ące:

→ Budowa i rozbudowa infrastruktury technicznej dostosowanej do wymogów Unii Europejskiej – wieloletnie zapó źnienia inwestycyjne w dziedzinie infrastruktury technicznej w znacz ący sposób obni żaj ą poziom życia mieszka ńców. W ramach tego celu wyznaczono szereg zada ń do realizacji, w tym m. in.: budow ę kanalizacji sanitarnej, budow ę i modernizacj ę kanalizacji deszczowej, budow ę chodników i dróg oraz inwentaryzacj ę stanu infrastruktury na terenie całej Gminy; → Poprawa jako ści życia mieszka ńców, integracja społecze ństwa oraz wspieranie działalno ści kulturalnej i sportowej – blisko ść Wrocławia jest niew ątpliwie atutem i mocn ą stron ą gminy. Mo że jednak sta ć si ę du żym zagro żeniem, gdy warunki życia mieszka ńców i mo żliwo ści sp ędzania czasu wolnego b ędą w drastyczny sposób odbiegały od standardów życia w mie ście. Aby temu zapobiec wyszczególniono zadania zmierzaj ące do poprawy życia mieszka ńców, integracji oraz wspierania działalno ści kulturalnej i sportowej. S ą to m.in.: umo żliwienie mieszka ńcom wsi dost ępu do mediów ( woda, gaz, kanalizacja), zapewnienie bezpiecze ństwa na drogach publicznych, aktywizacja społeczna środowisk wiejskich, rozwój bazy sportowo – rekreacyjnej; →→→ Ochrona środowiska. W ramach tego celu wyznaczono do realizacji m.in.: wdro żenie prawidłowej gospodarki ściekami zgodnie z opracowan ą koncepcj ą

Postanowienia powy ższych dokumentów znalazły swoje odzwierciedlenie w Planie Odnowy Miejscowo ści Gaj Oławski oraz w sformułowanych przez mieszka ńców celach strategicznych i wizji rozwoju wsi .

Acquis Consulting 50 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

6. Planowane przedsi ęwzi ęcia

6.1. Plan działa ń inwestycyjnych na lata 2013-2020

W ramach konsultacji społecznych rada sołecka przeprowadziły szereg rozmów z mieszka ńcami Gaj Oławski, którzy zostali poproszeni o wskazanie zada ń i inwestycji, jakie uwa żaj ą za najwa żniejsze do przeprowadzenia w ci ągu najbli ższych lat. W wyniku identyfikacji potrzeb sołectwa stworzona została nast ępuj ąca lista działa ń na lata 2013-2020:

1. Budowa świetlicy – obiektu wielofunkcyjnego w miejscowo ści Gaj Oławski;

W ramach tego działania ma powsta ć zupełnie nowy,wielofunkcyjny budynek, usytuowany w okolicach (wybudowany w technologii kontenerowej). Ma on byc odpowiedzi ą na potrzeby mieszka ńców w zakresie posiadania odpowiednio wyosa żonego kompleksu pomieszcze ń słu żą cych codziennym spotkaniom mieszka ńców, rekreacji oraz rozwojowi dzieci i młodzie ży, ale równie ż organizacji imprez tematycznych oraz okoliczno ściowych znacz ąco podnosz ących poziom życia kulturalnegotegracji i poziom i społeczno ści lokalnej. W budynku b ędzie znajdowa ć si ę równie ż zaplacze socjalne dla dru żyny piłkarskiej (szatnie).

2. Odnowa zabytkowego ko ścioła;

Ko ściół Św. Trójcy jest obiektem wpisanym do rejestru zabytków. Stan zabytku jest jednak bardzo zły. Mury s ą zawilgocone, odpadł tynk ze ścian, wiele szybek witra żowych zostało pobitych. Ko ściół wymaga jak najszybszej renowacji, która wpłynie pozytywnie na wizerunek wsi oraz rozwój społeczny i kulturowy jej mieszka ńców.

3. Budowa kanalizacji sanitarnej;

W ramach tego działania trwa budowa sieci kanalizacyjnej na terenie gminy obsługiwanej przez oczyszczalni ę ścieków zlokalizowan ą na obszarze lotniska w Stanowicach. Jest to du ży, wieloetapowy projekt, który uwzgl ędnia w swoich zało żeniach przył ączenie do sieci wsi Gaj Oławski. Inwestycja w tej cz ęś ci gminy zaplanowana na okres po 2015 roku. Acquis Consulting 51 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Działanie to przyczyni si ę do polepszenia warunków życia mieszka ńców wsi, a tym samym wpłynie na komfort i poziom zadowolenia z życia w Gaju Oławskim .

4. Budowa obwodnicy;

Jest to przedsi ęwzi ęcie stanowi ące odpowied ź na problemy mieszka ńców Gaju Oławskiego zwi ązane z du żym nat ężę niem ruchu na drodze wojewódzkiej przebiegaj ącej przez wie ś. Doprowadzi ono do zwi ększenia bezpiecze ństwa ludno ści wsi (pieszych, rowerzystów) oraz zwi ększenia komfortu i poziomu życia (ograniczenie hałasu zwi ązanego z transportem ci ęż arowym).

5. Budowa ci ągu pieszego przy drodze wojewódzkiej (prowadz ącego do cmentarza gminnego) oraz remont i rozbudowa chodników we wsi;

Działanie w kwestii budowy chodnika wzdłu ż drogi wojewódzkiej nr 396, przy której le ży cmentarz jest zadaniem wykraczaj ącym poza ramy działalno ści gminy. Inwestycjami zwi ązanymi z infrastruktur ą transportow ą na szczeblu wojewódzkim zajmuje si ę Dolno śląski Zarz ąd Dróg Wojewódzkich we Wrocławiu. Potrzeba uzupełnienia braków infrastrukturalnych w zakresie wskazanym przez mieszka ńców zostanie skierowana do wła ściwej instytucji. Dotyczy to równie ż ci ągów dla pieszych w bezpo średnim s ąsiedztwie głównej jezdni, przecinaj ącej wie ś.

6. Promocja wsi;

Działenie marketingowe na rzecz budowania wizerunku wsi przyjaznej mieszka ńcom, która dba o ich potrzeby i integracj ę skierowanae do regionalnej społeczno ści, równie ż w kontek ście przyci ągni ęcia nowych mieszka ńców (festyny, imprezy tematyczne, itp.).

7. Budowa ście żki rowerowej z Gaju Oławskiego do Oławy;

Działanie to dotyczy budowy ście żki rowerowej pomi ędzy powy ższymi wsiami wzdłu ż drogi podlegaj ącej jurysdykcji Dolno śląskiego Zarz ądu Dróg Wojewódzkich we Wrocławiu. Z tego Acquis Consulting 52 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

wzgl ędu harmonogram nie okre śla przybli żonego terminu realizacji inwestycji, jednocze śnie wskazuj ąc, i ż potrzeba ta b ędzie wzi ęta pod uwag ę przez władze gminy i zgłoszona odpowiednim instytucjom. Inwestycja ma za zadanie zwi ększy ć bezpiecze ństwo podró żuj ących rowerami (szczególnie dzieci i młodzie ży) pomi ędzy miejscowo ściami Oława ora Gaj Oławski. Potrzeba budowy ście żki rowerowej w tym wypadku jest wyra źna ze wzgl ędu na fakt, i ż wielu mieszka ńców doje żdża rowerem do Oławy na zaj ęcia dodatkowe po drodze, która charakteryzuje si ę du żym nat ęż eniem ruchu ci ęż arowego.

8. Uporz ądkowanie gospodarki wód opadowych na terenie miejscowo ści.

Jest to działanie maj ące zwi ększy ć bezpiecze ństwo podró żuj ących i pieszych (równie ż ich komfort), jednocze śnie zapobiegaj ąc sytuacjom, w których woda deszczowa niszczy własno ść prywatn ą mieszka ńców (np. zalane podwórka).

Plan Odnowy Miejscowo ści jest dokumentem planistycznym, który wskazuje najwa żniejsze inwestycje w miejscowo ści, ze szczególnym uwzgl ędnieniem inwestycji infrastrukturalnych. Zgodnie z głosem mieszka ńców Gaju Oławskiego, wyłoniono najwa żniejsze inwestycje w miejscowo ści, które wymagaj ą znacznych nakładów finansowych. Inwestycje te zostały rozplanowane na lata 2013-2020.

Tabela 14 Harmonogram realizacji najwa żniejszych inwestycji infrastrukturalnych

Termin Szacunkowy L.p. Zadanie Źródło finansowania realizacji koszt [zł] [lata] Bud żet Gminy i/lub Budowa świetlicy – obiektu PROW 2007-2013 wielofunkcyjnego w Odnowa i Rozwój Wsi, 1. miejscowo ści Gaj Oławski 350 000 RPO Dolny Śląsk, 2013 Programy unijne w ramach kontraktowania po 2013 r. Acquis Consulting 53 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Bud żet Gminy i/lub PROW 2007-2013 Odnowa i Rozwój Wsi, 2. Odnowa zabytkowego ko ścioła 100 000 RPO Dolny Śląsk, Po 2013 Programy unijne w ramach kontraktowania po 2013 r. Bud żet Gminy i/lub PROW 2007-2013 Odnowa i Rozwój Wsi, 3. Budowa kanalizacji sanitarnej 8 000 000 RPO Dolny Śląsk, Po 2015 Programy unijne w ramach kontraktowania po 2013 r. W zakresie zada ń Generalnej Dyrekcji Dróg Nieokre ślony, poza Krajowych i 4. Budowa obwodnicy 45 000 000 jurysdykcj ą Gminy Autostrad oraz Oława Dolno śląskiego Zarz ądu Dróg Wojewódzkich we Wrocławiu Do wykonania Budowa ci ągu pieszego przy przez drodze wojewódzkiej Nieokre ślony, poza Dolno śląski 5. (prowadz ącego do cmentarza 1 000 000 jurysdykcj ą Gminy Zarz ąd Dróg gminnego) oraz remont i Oława rozbudowa chodników we wsi Wojewódzkich we Wrocławiu Bud żet Gminy i/lub PROW 2007-2013 Odnowa i Rozwój Wsi, 6. Promocja wsi Nieokre ślony RPO Dolny Śląsk, 2013-2020 Programy unijne w ramach kontraktowania po 2013 r. Do wykonania przez Nieokre ślony, poza Budowa ście żki rowerowej z Dolno śląski 7. Nieokre ślony jurysdykcj ą Gminy Gaju Oławskiego do Oławy Zarz ąd Dróg Oława Wojewódzkich we Wrocławiu Acquis Consulting 54 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Bud żet Gminy i/lub PROW 2007-2013 Uporz ądkowanie gospodarki Odnowa i Rozwój Wsi, 8. wód opadowych na terenie Nieokre ślony RPO Dolny Śląsk, Po 2018 miejscowo ści Programy unijne w ramach kontraktowania po 2013 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji Gminy Oława

Acquis Consulting 55 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

7. Wdra żanie i monitorowanie Planu Odnowy Wsi

Wdro żenie Planu Odnowy Miejscowo ści Gaj Oławski musi zosta ć poprzedzone jego akceptacj ą przez mieszka ńców miejscowo ści, w formie uchwały zebrania wiejskiego. W dalszej kolejno ści dokument zostanie poddany pod głosowanie Radzie Gminy, która zatwierdzaj ąc Plan Odnowy Miejscowo ści, wprowadzi go tym samym w życie. Nad wdro żeniem planu czuwa ć b ędzie Sołtys, Rada Sołecka Gaj Oławski oraz Wójt gminy Oława.

Tabela 15 Harmonogram wdro żenia Planu Odnowy Miejscowo ści Gaj Oławski

Podmiot Lp. Zadanie Termin realizacji odpowiedzialny Sołtys Przedstawienie Planu Odnowy Miejscowo ści Gaj 1. Miejscowo ści Grudzie ń 2012 r. Oławski na Zebraniu Wiejskim i Radzie Sołeckiej Gaj Oławski Przyj ęcie Planu Odnowy Miejscowo ści Gaj Rada sołecka wsi 2. Grudzie ń 2012 r. Oławski Gaj Oławski Zatwierdzenie Planu Odnowy Miejscowo ści Gaj Rada Gminy Grudzie ń/stycze ń 3. Oławski Oława 2012-2013 r. Opracowanie dokumentacji technicznej inwestycji wskazanych w Planie, Wójt Gminy 4. 2012/2013 w tym operacji kwalifikuj ących si ę Oława do wsparcia ze środków PROW Wójt Gminy Oława, Realizacja zada ń okre ślonych 5. Rada Sołecka i 2013-2020 w Planie Odnowy Miejscowo ści Sołtys Wsi Gaj Oławski

Źródło: Opracowanie własne Acquis Consulting

Ze wzgl ędu na dynamik ę zmian społeczno-gospodarczych, mo żliwo ść wyst ąpienia zdarze ń niemo żliwych do przewidzenia lub w innych uzasadnionych wypadkach, Plan Odnowy Miejscowo ści Gaj Oławski mo że zosta ć zmieniony lub uzupełniony w ka żdej jego cz ęś ci. Acquis Consulting 56 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Zmian i uzupełnie ń mo żna dokona ć na wniosek członka Rady Sołeckiej wsi Gaj Oławski. Ka żdy taki wniosek musi zosta ć uchwalony przez Rad ę Sołecka i zatwierdzony przez Rad ę Gminy.

Monitoring b ędzie natomiast polegał na zbieraniu informacji na temat przebiegu zaplanowanych w miejscowo ści inwestycji oraz ocena ich prawidłowo ści oraz spójno ści z niniejszym planem. W miar ę mo żliwo ści dokonywane b ędą okresowe zestawienia post ępów we wdra żaniu postanowie ń Planu, poparte mierzalnymi wska źnikami. W monitorowaniu b ędą bra ć udział te komórki organizacyjne Urz ędu Gminy Oława, które zostan ą zaanga żowane we wdra żanie Planu Odnowy Miejscowo ści Gaj Oławski.

Po pozytywnej opinii lokalnej społeczno ści i uchwaleniu Planu, b ędzie on obowi ązywał do roku 2020. Oceny wdro żenia Planu, zarówno okresow ą, jak i ko ńcow ą po upłyni ęciu okresu obowi ązywania, dokona Rada Sołecka miejscowo ści Gaj Oławski.

Zamierzenia przedstawione w niniejszym Planie b ędą upowszechnianie w gronie przyszłych beneficjentów, wykonawców i podmiotów odpowiedzialnych za wdro żenie Planu. Komunikacja oprze si ę na trzech narz ędziach pozostaj ących do dyspozycji Miejscowo ści i Gminy.

Plan Odnowy Miejscowo ści b ędzie udost ępniony do wgl ądu osobom zainteresowanym w siedzibie Rady sołeckiej i Urz ędzie Gminy Oława.

Drugim – potencjalnym – źródłem informacji b ędzie prasa lokalna i regionalna. To medium mo że zosta ć wykorzystane na etapie wyłaniania wykonawców do poszczególnych operacji w ramach planów inwestycyjnych przedstawionych w niniejszym dokumencie.

Lista przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych zamieszczona w Planie pozwala tak że na identyfikacj ę ewentualnych wykonawców/inwestorów, do których osoby odpowiedzialne za wdra żanie Planu będą mogły skierowa ć ewentualne akcje promocyjne i reklam ę bezpo średni ą, m.in. mo żliwo ść zaproszenia do negocjacji potencjalnych partnerów przy realizacji poszczególnych działa ń w ramach Planu Odnowy Miejscowo ści Gaj Oławski.

Acquis Consulting 57 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Wykaz tabel i rysunków

Spis rysunków

Rysunek 1. Poło żenie gmina wiejskiej Oława w województwie dolno śląskim i powiecie oławskim. 6

Rysunek 2. Mapa Gminy Oława...... 7

Rysunek 3. Lokalizacja miejscowo ści Gaj Oławski ...... 31

Rysunek 4. Lokalizacja miejscowo ści Gaj Oławski ...... 35

Rysunek 5. Zdj ęcia boiska sportowego w Gaju Oławskim ...... 37

Rysunek 6. Ko ściół p.w. Św. Trójcy ...... 38

Rysunek 7. Kościół Św. Trójcy w miejscowo ści Gaj Oławski – elementy zniszczone ...... 46

Spis tabel

Tabela 1. Struktura wykorzystania u żytków rolnych w Gminie Oława ...... 8

Tabela 2. Dane demograficzne dla Gminy Oława w latach 2004 – 2011 ...... 10

Tabela 3. Prognoza liczby mieszka ńców w powiecie oławskim w kolejnych latach (w tys.) ...... 11

Tabela 4. Migracje wewn ętrzne i zagraniczne ludno ści na pobyt stały w 2011 r...... 11

Tabela 5. Zestawienie danych o Gminie Oława w 2011 r. (stan na 31.12.2011) ...... 12

Tabela 6. Stan sieci wodoci ągowej na 2011 r...... 19

Tabela 7. Rozwój sieci kanalizacyjnej w gminie Oława w latach 2007 – 2011 ...... 20

Tabela 8. Stan sieci wodoci ągowej na 2010 r...... 21

Tabela 9. Biblioteki publiczne w Gminie Oława ...... 25 Acquis Consulting 58 Plan Odnowy Miejscowości Gaj Oławski

Tabela 10. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON w roku 2011...... 27

Tabela 11. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON według rodzajów działalno ści (2011 r.)...... 27

Tabela 12. Bezrobocie na terenie Gminy Oława 2005-2011...... 29

Tabela 13. Struktura gruntów wg typów w Gminie Oława w 2005 r...... 30

Tabela 14 Harmonogram realizacji najwa żniejszych inwestycji infrastrukturalnych ...... 52

Tabela 15 Harmonogram wdro żenia Planu Odnowy Miejscowo ści Gaj Oławski ...... 55