Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego na lata 2017-2021 z perspektywą na lata 2022-2025

Listopad, 2016 r.

Zamawiaj ący : Starostwo Powiatowe w Nakle nad Noteci ą ul. gen. Henryka D ąbrowskiego 54 89-100 Nakło nad Noteci ą

Wykonawca:

Green Key Joanna Masiota-Tomaszewska ul. Nowy Świat 10a/15 60-583 Pozna ń www.greenkey.pl

Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego na lata 2017-2021 z perspektywą na lata 2022-2025

Wła ściciel Firmy mgr Joanna Masiota - Tomaszewska

Autorzy opracowania: mgr Joanna Walkowiak – Kierownik Zespołu Projektowego mgr Andrzej Karkowski - Specjalista ds. ochrony środowiska mgr Wojciech Paj ąk – Specjalista ds. ochrony środowiska Listopad, 2016 r.

2

Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

SPIS TRE ŚCI

SPIS SKRÓTÓW...... 6

I. STRESZCZENIE ...... 8

II. WST ĘP ...... 10

2.1. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA ...... 10 2.2. POTRZEBA I CEL OPRACOWANIA ...... 11 2.3. METODA OPRACOWYWANIA PROGRAMU ...... 11 2.4. STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA ...... 12 2.5. PODSTAWOWA CHARAKTERYSTYKA JEDNOSTKI ...... 14

III. OCENA STANU ŚRODOWISKA ...... 17

3.1. OCHRONA KLIMATU I JAKO ŚCI POWIETRZA ...... 17 3.1.1. Klimat ...... 17 3.1.2. Stan jako ści powietrza atmosferycznego ...... 18 3.1.3. Sie ć gazowa ...... 22 3.1.4. System zaopatrzenia w ciepło ...... 23 3.1.5. Źródła energii odnawialnej ...... 24 3.1.6. Analiza SWOT – ochrona klimatu i powietrza atmosferycznego ...... 25 3.2. ZAGRO ŻENIA HAŁASEM ...... 26 3.2.1. Ruch komunikacyjny jako źródło hałasu...... 28 3.2.2. Inne ci ągi komunikacyjne ...... 32 3.2.3. Analiza SWOT – zagro żenia hałasem ...... 32 3.3. POLA ELEKTROENERGETYCZNE ...... 33 3.3.1. Sieci elektroenergetyczne ...... 33 3.3.2. Stacje nadawcze telefonii komórkowej ...... 34 3.3.3. Monitoring pól elektromagnetycznych ...... 34 3.3.4. Analiza SWOT – pola elektromagnetyczne ...... 34 3.4. GOSPODAROWANIE WODAMI...... 35 3.4.1. Wody powierzchniowe ...... 35 3.4.2. Monitoring wód powierzchniowych ...... 36 3.4.3. Wody podziemne ...... 38 3.4.4. Monitoring wód podziemnych ...... 40 3.4.5. Systemy melioracyjne i urz ądzenia wodne ...... 41 3.4.6. Zagro żenie powodziowe ...... 42 3.4.7. Analiza SWOT – gospodarowanie wodami ...... 42 3.5. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA ...... 43 3.5.1. Zaopatrzenie w wod ę...... 43 3.5.1.1. Sie ć wodoci ągowa ...... 45 3.5.2. Gospodarka ściekowa ...... 46 3.5.2.1. Oczyszczalnie ścieków ...... 46 3.5.2.2. Sie ć kanalizacji sanitarnej ...... 46 3.5.2.3. Odprowadzanie wód opadowych i roztopowych ...... 47 3.5.2.4. Ścieki przemysłowe ...... 47 3.5.2.5. Systemy indywidualne gospodarki ściekowej ...... 48 3.5.3. Analiza SWOT – gospodarka wodno-ściekowa ...... 48 3.6. ZASOBY POWIERZCHNI ZIEMI ...... 49 3.6.1. Regionalizacja fizycznogeograficzna ...... 49 3.6.2. Zasoby geologiczne ...... 49 3.6.3. Zagro żenia powierzchni ziemi ...... 52 3.6.4. Analiza SWOT – zasoby powierzchni ziemi ...... 53 3.7. GLEBY ...... 54 3.7.1. Analiza SWOT – gleby...... 56 3.8. GOSPODARKA ODPADAMI I ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW ...... 57 3.8.1. System gospodarki odpadami komunalnymi ...... 57 3.8.2. System gospodarki odpadami gospodarczymi ...... 58 3.8.3. Poło żenie w regionie gospodarki odpadami ...... 60

3 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3.8.4. Składowiska odpadów ...... 67 3.8.5. Analiza SWOT – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów... 68 3.9. ZASOBY PRZYRODNICZE ...... 69 3.9.1. Flora i fauna ...... 69 3.9.1.1. Lasy ...... 69 3.9.1.2. Fauna ...... 70 3.9.1.3. Gospodarka łowiecka ...... 72 3.9.2. Przyroda chroniona i jej zasoby ...... 73 3.9.2.1. NATURA 2000 ...... 74 3.9.2.3. Kraje ński Park Krajobrazowy ...... 78 3.9.2.4. Obszar chronionego krajobrazu ...... 79 3.9.2.5. Rezerwat przyrody ...... 80 3.9.2.6. Użytki ekologiczne ...... 83 3.9.2.7. Pomniki przyrody ...... 89 3.9.3. Analiza SWOT – zasoby przyrodnicze ...... 105 3.10. ZAGRO ŻENIA POWA ŻNYMI AWARIAMI...... 105 3.10.1. Analiza SWOT – zagro żenia powa żnymi awariami ...... 106

IV. ZAŁO ŻENIE PROGRAMOWE ...... 106

4.1. DOKUMENTY MI ĘDZYNARODOWE ...... 107 4.2. DOKUMENTY KRAJOWE ...... 108 4.3. DOKUMENTY WOJEWÓDZKIE ...... 115 4.4. DOKUMENTY LOKALNE ...... 122 4.5. SYNTETYCZNY OPIS REALIZACJI DOTYCHCZASOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 125 4.6. SYNTETYCZNY OPIS UWARUNKOWA Ń WEWN ĘTRZNYCH I ZEWN ĘTRZNYCH MAJ ĄCYCH WPŁYW NA ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE ...... 130 4.7. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU NAKIELSKIEGO ...... 135

V. HARMONOGRAM REALIZACYJNY PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 151

VI. KONCEPCJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ ...... 177

6.1. ZAŁO ŻENIA OGÓLNE ...... 177 6.2. POTRZEBA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ ...... 177 6.3. DZIAŁANIA W ZAKRESIE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ PROWADZONE NA TERENIE POWIATU NAKIELSKIEGO ...... 178

VII. SYSTEM FINANSOWANIA INWESTYCJI ...... 179

7.1. PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO ...... 179 7.2. REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO ...... 180 7.3. PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH ...... 180 7.4. PROGRAM DZIAŁA Ń NA RZECZ ŚRODOWISKA I KLIMATU LIFE ...... 181 7.5. FUNDUSZE OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ ...... 181 7.6. BANK OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 182

VIII. SYSTEM REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 182

8.1. ZARZ ĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 182 8.1.1. Instrumenty prawne ...... 183 8.1.2. Instrumenty finansowe ...... 184 8.1.3. Instrumenty społeczne ...... 184 8.1.4. Instrumenty strukturalne ...... 185 8.2. ZASADY MONITORINGU ...... 186 8.2.1. Sprawozdawczo ść ...... 187

WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA ...... 192

SPIS TABEL ...... 194

4 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

SPIS RYCIN ...... 195

SPIS WYKRESÓW ...... 195

5 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

SPIS SKRÓTÓW Ł - łąka

BZT 5 – pi ęciodobowe biochemiczne zapotrzebowanie na tlen MBP - mechaniczno-biologiczne ChZTCr – chemiczne zapotrzebowanie przetwarzanie na tlen oznaczane metod ą MEW - mała elektrownia wodna dwuchromianow ą MPZP – miejscowy plan C.O. – centralne ogrzewanie zagospodarowania

CO 2 - dwutlenek w ęgla przestrzennego dam 3 – tys. m 3 Mg – megagram = tona dB – decybel MWh – megawatogodzina Dz. U. – Dziennik Ustaw NFO ŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Dz. Urz. - Dziennik Urz ędowy Środowiska i Gospodarki GDDKiA - Generalna Dyrekcja Dróg Wodnej w Warszawie Krajowych i Autostrad NIB - Nordycki Bank Inwestycyjny GJ - giga d żul (Nordic Investment Bank) GPZ – główny punkt zasilania OSChR - Okr ęgowa Stacja GPR - Generalny Pomiar Ruchu Chemiczno-Rolnicza GUS – Główny Urz ąd Statystyczny OSO - obszar specjalnej ochrony GZWP – główny zbiornik wód OTOP - Ogólnopolskie Towarzystwo podziemnych Ochrony Ptaków ICPB - Mi ędzynarodowa Rada OWO - ogólny w ęgiel organiczny Ochrony Ptaków OZE – odnawialne źródła energii IMGW – Instytut Meteorologii PEM - promieniowanie i Gospodarki Wodnej elektromagnetyczne IWRB - Mi ędzynarodowe Biuro PEW - przewodno ść elektrolityczna Bada ń Ptaków Wodno- PGO - plan gospodarki odpadami Błotnych i Terenów PIG-PIB – Pa ństwowy Instytut Podmokłych Geologiczny – Pa ństwowy JCWP – jednolita cz ęść wód Instytut Badawczy powierzchniowych PLB – - PL – obszar na terenie JCWPd – jednolita cz ęść wód Polski, B - skrót od ang. bird, podziemnych czyli ptak KfW - niemiecki pa ństwowy bank PLH – - PL – obszar na terenie rozwoju ( Kreditanstalt für Polski, H - skrót od ang. Wiederaufbau ) habitat, czyli siedlisko PKB - produkt krajowy brutto PM 10 – pył zawieszony Kom. - komunikat zawieraj ący cz ąstki mniejsze KPEC - Komunalne Przedsi ębiorstwo ni ż 10 mikrometrów Energetyki Cieplnej PM Ś - pa ństwowy monitoring KPO ŚK - Krajowy Program środowiska Oczyszczania Ścieków PO Ii Ś - Program Operacyjny Komunalnych Infrastruktura i Środowisko KPWiK - Komunalne Przedsi ębiorstwo POP - program ochrony powietrza Wodoci ągów i Kanalizacji PO Ś – program ochrony środowiska KPZMiUW – Kujawsko-Pomorski Zarz ąd po ś – przydomowa oczyszczalnia Melioracji i Urz ądze ń ścieków Wodnych poz. – pozycja LP - Lasy Pa ństwowe PROW - Program Rozwoju Obszarów Ls - las Wiejskich Lz - grunty zadrzewione Ps - pastwisko i zakrzewione PSG - Polska Spółka Gazownictwa

6 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

PSP - Pa ństwowa Stra ż Po żarna (Strengths) – mocne strony, W R - grunty orne (Weaknesses) – słabe strony, RDLP - Regionalna Dyrekcja Lasów O (Opportunities) – szanse, T Pa ństwowych (Threats) – zagro żenia RDO Ś – Regionalna Dyrekcja UE – Unia Europejska Ochrony Środowiska WE - Wspólnoty Europejskiej RG - Rada Gminy WFO ŚiGW – Wojewódzki Fundusz RIPOK – regionalna instalacja Ochrony Środowiska przetwarzania odpadów i Gospodarki Wodnej komunalnych WIO Ś – Wojewódzki Inspektorat RLM - równowa żna liczba Ochrony Środowiska mieszka ńców Woj. Byd. - Województwo Bydgoskie RZGW - Regionalny Zarz ąd Woj. Kuj.-Pom. - Województwo Kujawsko- Gospodarki Wodnej Pomorskie RP – Rzeczpospolita Polska WSO - Wojewódzki System SIWZ - specyfikacja istotnych Odpadowy warunków zamówienia Zarz. - zarz ądzenie SM - spółdzielnia mieszkaniowa ZDR - zakład du żego ryzyka SOO - specjalny obszar ochrony ze zm. – ze zmianami SOPO - system osłony ZMiUW – Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń przeciwosuwiskowej Wodnych SRKS - Strategia Rozwoju Kapitału ZNTK - Zakłady Naprawy Taboru Społecznego Kolejowego SSP – Strategia Spójne Pa ństwo ZZR - zakład zwi ększonego ryzyka SUW - stacja uzdatniania wody SWOT - technika analityczna (kategorie czynników: S

7 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

I. STRESZCZENIE

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Nakielskiego na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025 jest dokumentem, który analizuje istniej ący stan poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego oraz przedstawia cele i zadania konieczne do realizacji w poszczególnych obszarach interwencji. Maj ą one zachowa ć dobry stan środowiska, a tam gdzie konieczna jest poprawa – przedstawi ć zadania naprawcze. Program ochrony środowiska z zało żenia zakłada szeroko poj ętą ochron ę środowiska. Omawiany projekt jest kontynuacj ą dokumentu Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu nakielskiego do roku 2014 z perspektyw ą na lata 2015 – 2018. Podczas opracowania dokumentu korzystano z dost ępnych danych, kieruj ąc się zasad ą, że powinny by ć one zestandaryzowane i porównywalne pomi ędzy gminami. Przy sporz ądzaniu programu posługiwano si ę metod ą opisow ą, która polegała na charakterystyce zasobów środowiska powiatu, okre śleniu stanu środowiska przyrodniczego i jego zagro żeń (zagro żeń wewn ętrznych oraz zewn ętrznych). Do opisu posłu żono si ę danymi pochodz ącymi ze Starostwa Powiatowego w Nakle nad Noteci ą, poszczególnych gmin oraz z innych jednostek i podmiotów działaj ących na tym terenie. Do przeprowadzenia analizy zostały wykorzystane równie ż dane zgromadzone przez WIO Ś, GUS, dost ępn ą literatur ę tematu oraz ustalenia własne. Cele ekologiczne oraz kierunki interwencji okre ślono na podstawie zdiagnozowanego stanu środowiska przyrodniczego oraz stwierdzonych aktualnych presji na zasoby przyrodnicze wyst ępuj ących po stronie wykorzystania środowiska przez człowieka. Podstaw ą diagnozy było okre ślenie stanu aktualnego środowiska, który warunkuje odporno ść systemu przyrodniczego na jego zagospodarowanie i u żytkowanie. Czynnikami, które mogą zagra żać jako ści środowiska są głównie czynniki antropogeniczne, w tym przede wszystkim rozwijaj ący si ę przemysł (eksploatacja kopalin) oraz działalno ść gospodarcza (gospodarowanie odpadami), rozwijaj ąca si ę zabudowa, korzystanie z zasobów środowiska (pobór wód, zrzut ścieków komunalnych). Niepełna kanalizacja obszaru, lokalne przekroczenia jako ści odprowadzanych ścieków ze składowisk odpadów, prowadzona działalno ść gospodarcza, u żytkowanie rolnicze gruntów, magazynowanie odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych, a tak że wpływ czynników przyrodniczych ma swoje odzwierciedlenie w niezadowalaj ącej jako ści wód powierzchniowych i podziemnych. Na terenie analizowanej jednostki zorganizowana sieć ciepłownicza wyst ępuje głównie w miastach. Na pozostałych obszarach dominuj ą indywidualne systemy grzewcze, co skutkuje pojawieniem si ę problemów z tzw. nisk ą emisj ą. Mocn ą stron ą jest natomiast rozwijaj ący si ę system sieci gazowniczej. Mimo prowadzonych licznych prac zwi ązanych z modernizacj ą zabudowy, wymian ą źródeł ogrzewania oraz rozwojem odnawialnych źródeł ciepła na terenie strefy kujawsko-pomorskiej nadal notuje si ę przekroczenia dopuszczalnych norm emisji benzo(a)pirenu oraz pyłu zawieszonego PM10. Wzrastaj ące nat ęż enie ruchu pojazdów warunkuj ą równie ż lokalne problemy zwi ązane z emisj ą hałasu, mimo powstaj ących obwodnic najwi ększych miejscowo ści. Istotnym elementem maj ącym wpływ na jako ść środowiska jest tak że rozwijany system gospodarowania odpadami komunalnymi oraz przemysłowymi. Na uwag ę zasługuj ą konieczne do monitorowania obiekty ju ż zamkni ętych składowisk odpadów. Na tle powy ższych wskaza ń oraz zało żeń dokumentów wy ższego szczebla okre ślono dla Powiatu Nakielskiego nast ępuj ące kierunki interwencji, w ramach których przez kolejne

8 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025 lata b ędzie zachodzi ć konieczno ść podejmowania działa ń w celu poprawy stanu środowiska przyrodniczego: - utrzymywanie emisji substancji do powietrza atmosferycznego poni żej poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, zachowanie emisji co najmniej na poziomach dopuszczalnych, poziomów docelowych, zmniejszanie emisji co najmniej do poziomów dopuszczalnych i poziomów docelowych na terenach, gdzie one nie s ą dotrzymywane, d ąż enie do zachowania poziomu celu długoterminowego, oraz przeciwdziałanie zmianom klimatu i rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii, - zachowanie wymaganych przepisami prawa standardów klimatu akustycznego, w odniesieniu do rodzajów terenów, których sposób zagospodarowania powoduje pełnienie okre ślonych funkcji podlegaj ących ochronie akustycznej, - zachowanie wymaganych przepisami prawa standardów poziomów pól elektro- magnetycznych na terenach zabudowy mieszkaniowej oraz w terenach dost ępnych dla ludno ści, - kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzi ą i skutkami suszy, - zagwarantowanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych zgodnie z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej. poprzez osi ągni ęcie minimum dobrego stanu wód ści śle zwi ązane jest z realizacj ą inwestycji infrastruktury technicznej zapewniaj ącej odprowadzanie wytworzonych ścieków do systemów ich oczyszczania oraz ograniczenie negatywnego wpływu gospodarki rolnej, - zmniejszenie dopływu zanieczyszcze ń komunalnych do wód, - racjonalne planowanie pozyskania zasobów kopalin w sposób maksymalnie ograniczaj ący zagro żenia środowiskowe i zapewnienie rekultywacji terenów powyrobiskowych, - ochrona powierzchni ziemi i gleb poprzez działania ukierunkowane na grunty rolnicze, poeksploatacyjne, mieszkaniowe, - doj ście do systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasadą zrównowa żonego rozwoju, w którym w pełni realizowane s ą zasady gospodarki odpadami, a szczególnie zasada post ępowania z odpadami zgodnie z hierarchi ą gospodarki odpadami, - ochrona ró żnorodno ści biologicznej regionu poprzez ochron ę chronionych i rzadko wyst ępuj ących gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów oraz zapewnienie ci ągło ści istnienia dzikiej fauny i flory, - zapewnienie równowagi ekologicznej ekosystemów o warto ści przyrodniczej oraz dąż enie do dalszego powi ększania powierzchni le śnej, - zapobieganie powstawaniu zdarze ń mog ących powodowa ć powa żną awari ę oraz ograniczanie jej skutków dla ludzi i środowiska. W odniesieniu do Programu ochrony środowiska jednostkami, na których spoczywa ć będą zadania wskazane do realizacji w ramach okre ślonych kierunków interwencji będą gminy, Powiat Nakielski oraz podmioty korzystaj ące ze środowiska i zarz ądcy infrastruktury działaj ący na terenie obszaru. Cało ściowe zarz ądzanie środowiskiem w jednostce b ędzie odbywa ć si ę na kilku szczeblach. W stosunku do niektórych zadań Powiat będzie pełnił tylko rol ę monitoruj ącą realizacj ę danego zadania. Ka żda jednostka wskazana w harmonogramie realizacyjnym programu ma do dyspozycji ró żne drogi finansowania poszczególnych zada ń. Do najwa żniejszych programów zalicza si ę Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, Program

9 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Działa ń Na Rzecz Środowiska i Klimatu Life. Środki finansowe mog ą by ć kierowane z Urz ędu Marszałkowskiego, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu, a tak że Banku Ochrony Środowiska. W procesie wdra żania Programu wa żna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji zada ń w nim wyznaczonych z punktu widzenia osi ągni ęcia zało żonych celów. Program wskazuje konieczno ść raportowania realizacji zało żeń dokumentu co dwa lata.

II. WST ĘP

2.1. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA

Przedmiotem opracowania jest Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Nakielskiego na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025 (zwany dalej Programem lub PO Ś). Projekt jest kontynuacj ą dokumentu opracowanego do roku 2014 z perspektyw ą na lata 2015 – 2018. W zwi ązku z upływem czteroletniego okresu programowania niniejszego PO Ś w roku 2016 zaszła konieczno ść opracowania tego strategicznego dokumentu na kolejny okres. Zmiany wprowadzone ustaw ą z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1101) okre śliły, że programy ochrony środowiska uchwalone w celu realizacji Polityki ekologicznej pa ństwa na lata 2009– 2012 z perspektyw ą do roku 2016 zachowuj ą wa żno ść na czas, na jaki zostały uchwalone, jednak nie dłu żej ni ż do dnia 31 grudnia 2016 r. W przypadku konieczno ści aktualizacji dokumentu, art. 14 ust. 2 ww. ustawy zmieniaj ącej ustaw ę Prawo ochrony środowiska z roku 2014 wskazuje nast ępuj ąco: „Je żeli program ochrony środowiska, o którym mowa w ust. 1, wymaga aktualizacji, odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu albo rada gminy uchwala nowy program ochrony środowiska uwzgl ędniaj ący cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju”. Programy ochrony środowiska s ą nadal wymaganym dokumentem, zgodnie z brzmieniem art. 14. ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska: „Polityka ochrony środowiska jest prowadzona równie ż za pomoc ą wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska”. Sporz ądzaj ąc dokument Programu nale żało uwzgl ędni ć wymagania tak że innych dokumentów strategicznych wy ższego szczebla, w tym przypadku dokumentacji wojewódzkich i krajowych, okre śli ć rodzaj i harmonogram działa ń proekologicznych, środki niezb ędne do osi ągni ęcia celów, w tym mechanizmy prawno - ekonomiczne i środki finansowe. Program musi by ć zbie żny z zało żeniami najwa żniejszych projektów na ró żnym szczeblu programowania regionalnego. Opracowanie Programu pozwala na przeanalizowanie zmian, jakie zaszły w środowisku przyrodniczym w porównaniu z poprzednimi latami oraz uzupełnienie zada ń, których realizacja przyczyni si ę do ochrony środowiska Powiatu, utrzymania jego stanu na

10 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025 dobrym poziomie, o ile taki wynika z bada ń monitoringu środowiska oraz kontynuowania działa ń, które zmierzaj ą do jego poprawy, w sektorach, gdzie standardy jakości środowiska są nadal przekraczane.

2.2. POTRZEBA I CEL OPRACOWANIA

Powszechne zainteresowanie problematyk ą ochrony środowiska w ka żdej dziedzinie życia człowieka wymaga opracowywania syntetycznych dokumentów, które zbieraj ą informacje o stanie środowiska przyrodniczego człowieka, wyznaczaj ą obszary interwencji oraz wyznaczaj ą cele ekologiczne i kierunki działania, które prowadz ą w konsekwencji do zrównowa żonego rozwoju obszaru. Wa żne jest równie ż, aby prowadzi ć ci ągł ą aktualizacj ę i weryfikacj ę zamierzonych działa ń, dostosowywa ć je do aktualnej sytuacji i mierzy ć ich stopie ń wykonania. Przeprowadzanie analiz czasowych pozwala okre śli ć obszary, które faktycznie si ę rozwijaj ą, oczywi ście w kierunku ekologicznego rozwoju, oraz nad którymi trzeba nadal pracowa ć. Słu żą temu raporty z realizacji programów ochrony środowiska, które nale ży sporz ądza ć co dwa lata i przedstawia ć je radzie powiatu. Program ochrony środowiska jest dokumentem, który analizuj ąc stan aktualny środowiska życia człowieka, proponuje w konsekwencji zasady zrównowa żonego rozwoju i ochrony środowiska, wskazuje kierunki interwencji i hierarchi ę działa ń zmierzaj ących do ich wprowadzenia na terenie Powiatu Nakielskiego. Celem niniejszego Programu jest przedstawienie wytycznych do racjonalnych działa ń programowych na dalsze lata i poprawa stanu środowiska przyrodniczego jednostki, b ądź utrzymanie dobrego poziomu tam gdzie został on osi ągni ęty w wyniku realizacji zało żeń poprzednich projektów. Zawarte w nim rozwi ązania inwestycyjne oraz organizacyjne i informacyjne przyczyni ą si ę do wła ściwego, zgodnego z zasad ą zrównowa żonego rozwoju gospodarowania zasobami przyrodniczymi. Opracowany projekt jest wypełnieniem obowi ązku Powiatu w zakresie sporz ądzania strategicznych dokumentów powiatowych, co pozwala władzom Powiatu na bie żą co kontrolowa ć stan środowiska oraz planowa ć na tej podstawie działania słu żą ce ochronie środowiska, a tak że daje wytyczne dla poszczególnych gmin. Przyj ęcie Programu ochrony środowiska jest form ą podejmowania strategicznej decyzji umo żliwiaj ącej realizacj ę kierunków rozwoju tego zakresu działalno ści w okre ślonej perspektywie czasowej. Wynikiem procesu planowania jest dokument zawieraj ący wizj ę rozwoju systemu zarz ądzania ochron ą środowiska, okre ślaj ący opcje i warunki rozwi ąza ń. Jest on tak że wa żnym środkiem informacji, narz ędziem kontroli i materiałem wykorzystywanym do rozwoju systemu w przyszło ści. Wła ściwy system zarz ądzania ochron ą środowiska musi opiera ć si ę na strategicznych wnioskach, które w tym przypadku s ą przedstawione w postaci dokumentów programowych.

2.3. METODA OPRACOWYWANIA PROGRAMU

Analiza istniej ącego stanu środowiska przyrodniczego ma na celu identyfikacj ę problemów, które dotycz ą Powiatu Nakielskiego i okre ślenia jaka jest presja człowieka na to środowisko w aspekcie wykorzystywania zasobów przyrodniczych lub rozwijania działalno ści, która oddziałuje na środowisko.

11 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Niniejszy Program stanowi szczegółow ą diagnoz ę stanu środowiska przyrodniczego, a na podstawie okre ślonych zagro żeń, przedstawia konkretne działania zmierzaj ące do poprawy jego stanu i ustala harmonogram ich realizacji. Przy opracowywaniu Programu korzystano z zapisów zawartych w dokumentach strategicznych obowi ązuj ących dla kraju i województwa oraz dokumentach strategicznych zwi ązanych z rozwojem lokalnym jednostki (o czym mowa szerzej tak że w rozdziale IV). Opracowuj ąc strategi ę działania dla Powiatu opierano si ę głównie na zało żeniach nast ępuj ących dokumentów (w mniejszym stopniu o cele wytyczone w pozostałych strategiach wskazanych w rozdziale IV): 1. Strategia Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści”. 2. Strategia Rozwoju Kraju 2020. 3. Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawsko – pomorskiego na lata 2011 - 2014 z perspektyw ą na lata 2015 – 2018, 4. Plan gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą na lata 2018-2023, 5. Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+, 6. Program ochrony środowiska przed hałasem dla terenów poza aglomeracjami, poło żonych wzdłu ż dróg krajowych o ruchu powy żej 3 000 000 pojazdów rocznie, na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, których eksploatacja spowodowała negatywne oddziaływanie akustyczne tj. przekroczone zostały dopuszczalne

poziomy hałasu okre ślone wska źnikami L DWN i L N, 7. Program ochrony powietrza dla strefy kujawsko-pomorskiej, 8. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Nakielskiego do roku 2014, 9. Strategia Rozwoju Powiatu Nakielskiego na lata 2014-2020+, 10. dokumenty strategiczne poszczególnych gmin.

Niniejszy dokument opiera si ę na dost ępnej bazie danych Głównego Urz ędu Statystycznego, Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska w Toruniu, Urz ędu Marszałkowskiego w Toruniu, Starostwa Powiatowego w Nakle nad Noteci ą (danych udost ępnionych w szczególno ści z Wydziału Środowiska), a tak że materiałach przekazanych przez poszczególne gminy Powiatu. Przy opracowaniu Programu wykorzystano materiały i informacje uzyskane tak że od jednostek działaj ących na omawianym terenie oraz na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego (zarz ądców dróg, eksploatatorów sieci infrastruktury, zarz ądców instalacji).

2.4. STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA

Podstaw ę prawn ą do przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko stanowi ustawa z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2016 r., poz. 353 ze zm.), zwana dalej ustaw ą OO Ś. Post ępowanie w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko zako ńczyło si ę na etapie uzgodnienia mo żliwo ści odst ąpienia od strategicznej oceny. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy uzgodnił mo żliwo ść odst ąpienia od strategicznej oceny uzgodnieniem nr WOO.410.478.2016.KB z dnia 9 listopada 2016 r.

12 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Pa ństwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Bydgoszczy uzgodnił pozytywnie wniosek o odst ąpienie od strategicznej oceny oddziaływania opini ą nr NNZ.9022.1.563.2016 z dnia 9 listopada 2016 r. Dokument PO Ś jest dokumentem koncepcyjnym, zawieraj ącym ogólne informacje na temat szeroko poj ętej ochrony środowiska w powiecie. Zawarte w nim rekomendacje co do zasad prowadzenia lokalnej polityki ochrony środowiska nie s ą wi ążą ce, a jedynie daj ą Powiatowi, gminom i potencjalnym inwestorom wskazówk ę co do stosowania i podejmowania działa ń zwi ązanych z ochron ą środowiska na obszarze Powiatu. W opracowaniu s ą cz ęś ciowo wskazane do realizacji konkretne przedsi ęwzi ęcia, których wykonanie nie jest jednak przes ądzone i mo że zale żeć od wielu czynników np. sytuacji gospodarczej jednostki, zainteresowania inwestorów, uzyskanych decyzji, pozwole ń itp. (cz ęść z nich przeszła ju ż etap uzgodnie ń środowiskowych, jest dla nich wydana decyzja środowiskowa, lub s ą one zamieszczone w dokumentach strategicznych, dla których przeprowadzono strategiczn ą ocen ę, lub które takiej oceny nie wymagały, jak np. PGN). W przedmiotowym opracowaniu nie ustala si ę warunków dla pó źniejszych realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, czy dokument nie okre śla ram realizacyjnych. Projektowany dokument, jako dokument strategiczny, stanowi podstaw ę do podejmowania dalszych działa ń w zakresie ochrony środowiska, wskazuje odpowiednie kierunki rozwoju zapewniaj ącego zrównowa żony rozwój jednostki. Projekt dokumentu powstał w ścisłej korelacji z unijnymi i krajowymi aktami legislacyjnymi i realizacyjnymi. W odniesieniu do art. 49 pkt 2 ustawy OO Ś, uchwalenie „Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Nakielskiego na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025” nie b ędzie miało bezpo średniego negatywnego wpływu na środowisko. Przedstawione w opracowaniu mo żliwo ści przeprowadzenia przedsi ęwzi ęć na terenie jednostki dotycz ą działa ń, które nie s ą kwalifikowane jako przedsi ęwzi ęcia mog ące zawsze znacz ąco lub nawet potencjalnie znacz ąco oddziaływa ć na środowisko. Działania, które b ędą podejmowane w celu realizacji zapisów nie wyznaczają ram dla realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących powodowa ć prawdopodobie ństwo wyst ąpienia zagro żenia dla środowiska. Nie przewiduje si ę równie ż prawdopodobie ństwa wyst ąpienia oddziaływa ń skumulowanych lub transgranicznych, jak równie ż wyst ąpienia ryzyka dla zdrowia ludzi. Nawi ązuj ąc do art. 49 pkt 3 ustawy OO Ś, nie przewiduje si ę negatywnego wpływu realizacji zało żeń ww. dokumentu na obszary o szczególnych wła ściwo ściach naturalnych lub posiadaj ących znaczenie dla dziedzictwa kulturowego, wra żliwych na oddziaływania. Nie wyst ępuje równie ż zagro żenie przekroczenia standardów jako ści środowiska oraz intensywnego wykorzystywania terenu. Nie przewiduje si ę przedsi ęwzi ęć mog ących negatywnie oddziaływa ć na obszary chronione. Stwierdza si ę, że dokument typu program ochrony środowiska kwalifikuje si ę do projektów wymienionych w art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. W śród dokumentów wymienionych w art. 46 ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko dokument zaliczy ć nale ży do polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, le śnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystania terenu, opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczaj ących ramy dla pó źniejszej realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko.

13 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Celem Programu jest przedstawienie wytycznych do racjonalnych działa ń programowych na dalsze lata i poprawa stanu środowiska przyrodniczego Powiatu. Zawarte w nim rozwi ązania organizacyjne oraz logistyczno – techniczne przyczyni ą si ę do wła ściwego, zgodnego z zasad ą zrównowa żonego rozwoju gospodarowania zasobami przyrodniczymi. W odniesieniu do art. 49 pkt 2 ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2016 poz. 353 ze zm.), uchwalenie Programu b ędzie miało bezpo średni, pozytywny wpływ na środowisko. Przedstawione w opracowaniu mo żliwo ści przeprowadzenia przedsi ęwzi ęć w zakresie wyznaczonych kierunków interwencji na terenie jednostki b ędą dotyczy ć działa ń, które nie s ą kwalifikowane jako przedsi ęwzi ęcia mog ące zawsze znacz ąco oddziaływa ć na środowisko. Działania, które będą podejmowane w celu realizacji zapisów nie wyznaczaj ą ram dla realizacji przedsi ęwzięć mog ących powodowa ć prawdopodobie ństwo wyst ąpienia zagro żenia dla środowiska. Nie przewiduje si ę równie ż prawdopodobie ństwa wyst ąpienia negatywnych oddziaływa ń skumulowanych lub transgranicznych, jak równie ż wyst ąpienia ryzyka dla zdrowia ludzi. Bior ąc pod uwag ę lokalizacj ę powiatu, nie przewiduje si ę transgranicznego (w znaczeniu poza granice kraju) oddziaływania na środowisko. Program nie zawiera zapisów (ani nie stwarza mo żliwo ści), w wyniku których mogłoby wyst ąpi ć transgraniczne oddziaływanie na środowisko.

2.5. PODSTAWOWA CHARAKTERYSTYKA JEDNOSTKI

Powiat nakielski poło żony jest w zachodniej cz ęś ci województwa kujawsko- pomorskiego. Jednostka zajmuje obszar o powierzchni 11 2008 ha. W skład Powiatu wchodzi 5 gminy: Nakło nad Noteci ą (miejsko-wiejska), Kcynia (miejsko-wiejska), Mrocza (miejsko-wiejska), Szubin (miejsko-wiejska) oraz Sadki (wiejska). Od północy Powiat graniczy z Powiatem Sępole ńskim. Południow ą granic ę stanowi Powiat Żni ński, wschodni ą Powiat Bydgoski, a zachodni ą województwo wielkopolskie - Powiat W ągrowiecki i Pilski.

14 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Ryc. 1. Poło żenie powiatu nakielskiego Źródło: www.google.pl/maps

Na koniec roku 2015 liczba ludno ści zamieszkuj ąca Powiat wynosiła 86 841 osób (dane GUS, 2015). Od roku 2011 liczba ludno ści analizowanego obszaru powoli spada, jednak rocznie wskazuje si ę wahania. W 2015 r. liczba mieszka ńców Powiatu była ni ższa o 125 osób ni ż w 2011 r. Wahania ilo ści mieszka ńców s ą spowodowane odpływem mieszka ńców do wi ększych o środków miejskich, takich jak na przykład pobliskie miasto Bydgoszcz. Zauwa żyć nale ży, że ludno ści miejskiej ubywa, kosztem zwi ększania si ę ilo ści mieszka ńców terenów wiejskich.

Tabela 1. Liczby ludno ści Powiatu w latach 2011-2015 Liczba ludno ści (osoby) Rok Obszar miejski Obszar wiejski Razem Powiat 2011 38 153 48 813 86 966 2012 37 946 48 893 86 839 2013 37 904 49 065 86 969 2014 37 727 49 209 86 936 2015 37 583 49 258 86 841 Źródło: Dane GUS, Bank Danych Lokalnych, 2011-2015

Powiat charakteryzuje si ę dodatnim przyrostem naturalnym i dla całego obszaru wynosi on 150 osób. Powiat nakielski to jednostka rolnicza z rozwijaj ąca si ę działalno ści ą produkcyjn ą i przemysłow ą. W strukturze u żytkowania gruntów najwi ększy udział zajmuj ą użytki rolne, które stanowi ą ponad 67 % całej jednostki (75 577 ha). Najwi ęcej jest gruntów ornych (ponad 51 % powierzchni powiatu). W dalszej kolejno ści znajduj ą si ę grunty le śne, obejmuj ąc ponad 24 % powierzchni Powiatu (du ża lesisto ść obszaru). Grunty zabudowane i zurbanizowane stanowi ą nieco ponad 4 % ogólnej powierzchni Powiatu. Udział pozostałych form użytkowania gruntów, w tym wód powierzchniowych jest nieznaczny.

15 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

W kolejnej tabeli przedstawiono szczegółow ą struktur ę u żytkowania gruntów.

Tabela 2. Struktura u żytkowania gruntów Powiatu Nakielskiego Powierzchnia Powierzchnia geodezyjna według kierunków wykorzystania Udział (%) (ha) powierzchnia ogółem 112 008 100,00 użytki rolne razem 75 577 67,47 grunty orne 57 435 51,28 sady 532 0,47 łąki trwałe 12 108 10,81 pastwiska trwałe 2 691 2,40 grunty rolne zabudowane 1 320 1,18 grunty pod stawami 727 0,65 grunty pod rowami 764 0,68 grunty le śne oraz zadrzewione i zakrzewione razem 27 232 24,31 lasy 26 399 23,57 grunty zadrzewione i zakrzewione 833 0,74 grunty pod wodami razem 1 077 0,96 grunty pod wodami powierzchniowymi płyn ącymi 772 0,69 grunty pod wodami powierzchniowymi stoj ącymi 305 0,27 grunty zabudowane i zurbanizowane razem 4 738 4,23 tereny mieszkaniowe 914 0,82 tereny przemysłowe 225 0,20 tereny inne zabudowane 293 0,26 tereny zurbanizowane niezabudowane 27 0,02 tereny rekreacji i wypoczynku 168 0,15 tereny komunikacyjne - drogi 2 723 2,43 tereny komunikacyjne - kolejowe 348 0,31 tereny komunikacyjne - inne 26 0,02 użytki kopalne 14 0,01 użytki ekologiczne 181 0,16 nieu żytki 3 108 2,77 tereny ró żne 95 0,08 Źródło: Powierzchnia geodezyjna kraju według kierunków wykorzystania, GUS, 2014

Obszar Powiatu jest wyra źnie podzielony pod wzgl ędem u żytkowania terenu. Zlokalizowana w centralnej cz ęś ci równole żnikowo poło żona dolina Noteci charakteryzuje si ę wyra źną przewag ą łąk i terenów rolniczych (uprawy mieszane), podobnie jak obszary na południowy-wschód od Noteci, gdzie skupione s ą równie ż obszary le śne. Im dalej na północ i południe od rzeki zwi ększa si ę udział gruntów ornych. Tereny zabudowane skupione s ą wokół najwi ększych miejscowo ści. Przy Nakle nad Noteci ą skupione s ą równie ż tereny przemysłowe. Bior ąc pod uwag ę dane Głównego Urz ędu Statystycznego dotycz ące zarejestrowanych podmiotów gospodarczych (stan na 31.12.2015 r.), na terenie Powiatu Nakielskiego działało ich 6 265. Najbardziej rozwini ętymi rodzajami działalno ści gospodarczej prowadzonymi na terenie analizowanej jednostki s ą działalno ści z sekcji handel hurtowy i detaliczny, budownictwo oraz przetwórstwo przemysłowe. Wa żnymi dziedzinami gospodarki, które mo żna i nale ży rozwija ć jest tak że przemysł przetwórczy, elektroinstalacyjny, maszynowy, meblarski i drzewny. Poło żenie powiatu przy głównych szlakach komunikacyjnych stwarza doskonałe warunki zarówno dla rozwoju usług poprzez lokalizacj ę moteli, hoteli, zajazdów, baz turystycznych, jak i dla szerokiego rozwoju handlu.

16 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Według powszechnego spisu rolnego przeprowadzonego w 2010 r. na terenie analizowanej jednostki funkcjonowało 3 346 gospodarstw rolnych. Zdecydowanie najwi ęcej, bo a ż 1 108 gospodarstw zajmowało powierzchni ę wi ększ ą ni ż 15 ha. Du żo było tak że gospodarstw małych, o powierzchni 1 - 5 ha (758 szt.). Nie wszystkie jednak gospodarstwa prowadz ą działalno ść rolnicz ą (zgodnie ze Spisem w roku 2010 nieprowadz ących takiej działalno ści było 276, czyli ok. 8 %). Wśród upraw dominuj ą zbo ża (ponad 60 % upraw), a w dalszej kolejno ści uprawy rzepaku i rzepiku (ok 20 % upraw). Je żeli natomiast chodzi o obsad ę zwierz ąt gospodarskich to gospodarstw zajmuj ących si ę hodowl ą było 1 989 szt., najwi ęcej z nich zajmowało si ę hodowl ą drobiu, dalej trzody chlewnej oraz bydła.

III. OCENA STANU ŚRODOWISKA

3.1. OCHRONA KLIMATU I JAKO ŚCI POWIETRZA

3.1.1. Klimat

Klimat Powiatu Nakielskiego ma charakter przej ściowy, mi ędzy chłodnym i wilgotnym Polski północnej, a suchym środkowej Polski. Zgodnie natomiast z podziałem Wosia (1993) jednostka ta le ży na granicy dwóch regionów klimatycznych: regionu XV – Środkowowielkopolskiego oraz region IX - Chełmi ńsko-Toru ńskiego. Region Chełmi ńsko-Toru ński nale ży do grupy najmniejszych regionów. Obejmuje swym zasi ęgiem głównie Kotlin ę Toru ńsk ą oraz cz ęść Pojezierza Chełmi ńskiego. Na tle innych regionów klimatycznych wyró żnia si ę nieco wi ększ ą cz ęsto ści ą wyst ępowania dni z pogod ą bardzo ciepł ą z du żym zachmurzeniem. Dni takich średnio w roku jest ponad 16. Na tle innych regionów cechuje si ę równie ż stosunkowo najliczniejszymi dniami z typami pogody 320 (dni z pogod ą bardzo ciepł ą, z du żym zachmurzeniem, bez opadu) oraz 321 (dni z pogod ą bardzo ciepł ą, z du żym zachmurzeniem, z opadem). Tutaj równie ż z najwi ększ ą cz ęsto ści ą zjawiaj ą si ę dni przymrozkowe bardzo chłodne, z du żym zachmurzeniem, bez opadów, z typem pogody oznaczonej symbolem 520 (dni z pogod ą przymrozkow ą bardzo chłodn ą, z du żym zachmurzeniem, bez opadu) Natomiast region Środkowowielkopolski pod wzgl ędem zajmowanego obszaru jest najwi ększym wydzielonym na obszarze Polski regionem klimatycznym. Środkow ą jego cz ęść stanowi Pojezierze Gnie źnie ńskie. Nie wyst ępuj ą tu skrajnie du że lub małe, w porównaniu z innymi regionami, roczne liczby dni z wyró żnionymi typami pogody. Na tle innych obszarów zwraca uwag ę wzgl ędnie bardzo du ża roczna liczba dni z pogod ą bardzo ciepł ą, pochmurn ą, bez opadu (typ 310). Dni takich jest około 39 w roku. Typ pogody o oznaczeniu 310 to pogoda bardzo ciepła, z temperatur ą średni ą dobow ą powietrza od 15,1°C do 25,0°C, najliczniejsze s ą dni z pogod ą bardzo ciepł ą i jednocze śnie pochmurn ą bez opadu (z zachmurzeniem ogólnym nieba za okres doby od 21 % do 79 %). Natomiast pogoda przymrozkowa bardzo chłodna charakteryzuje si ę średni ą temperatur ą dobow ą w granicach 0,1-5,0°C. Średnia temperatura roczna wynosi 8,1ºC. Najcieplejszy miesi ąc w regionie to lipiec (19ºC), najzimniejszy za ś stycze ń (–2,5ºC). Średnia opadów w ci ągu roku wynosi 500 mm

17 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

(w okresie wegetacyjnym od 280 do 330 mm), pokrywa śnie żna zalega od 30 do 50 dni, a okres wegetacyjny wynosi 220 dni. 1 W Chrz ąstowie (gmina Nakło nad Noteci ą) znajduje si ę stacja meteorologiczna Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska. Podaj ąc dane jednoroczne, za rok 2014, średnia temperatura roczna w tym rejonie wynosiła 8,1ºC. Natomiast sumy opadów w 2014 roku na stacji w Chrz ąstowie wynosiły od ok. 40 mm w listopadzie do około 80 mm w grudniu.

Wykres 2. Miesi ęczne sumy opadów atmosferycznych zarejestrowane na Wykres 1. Roczne temperatury stacji meteorologicznej w Chrz ąstowie zarejestrowane na stacji meteorologicznej w 2014 r. (mm) w Chrz ąstowie w 2014 r. Źródło: WIO Ś Bydgoszcz Źródło: WIO Ś Bydgoszcz

Zmiany klimatyczne w Polsce wskazuj ą na zauwa żalny wzrost temperatur ekstremalnych. Sumy opadów nie uległy znacznym zmianom, natomiast charakterystyczna jest zmienno ść ich wyst ępowania w ci ągu roku, wyst ępuj ą okresy bardziej i mnie wilgotne w krótszych odstępstwach czasu. Po długotrwałych okresach posuchy pojawiały si ę intensywne i gwałtowne burze. Wpływ na warunki klimatyczne wywieraj ą zjawiska ekstremalne, których obecnie nasilanie si ę zmienia charakter klimatu w Polsce. Kujawy, le żą ce w tzw. cieniu opadowym wzgórz morenowych charakteryzuj ą si ę mniejszymi opadami. Spowodowane jest to ograniczonym napływem wilgotnych mas powietrza znad Bałtyku. W obszarach tych, skutki ekstremalnych zjawisk s ą najszybciej i najmocniej odczuwalne. Opady, które wyst ępuj ą w porze letniej s ą gwałtowne, a ich nast ępstwa obserwowane s ą przede wszystkim w rolnictwie, gdy ż wielokrotnie dochodzi wówczas do niszczenia plonów. Powiat nakielski poło żony jest na obszarze, który dotychczas sporadycznie nawiedzany był przez kl ęski żywiołowe, takie jak huragany co stanowi du ży atut, który mo że by ć brany pod uwag ę przy wyborze miejsca osiedlania si ę, czy podejmowania działalno ści gospodarczej.

3.1.2. Stan jako ści powietrza atmosferycznego

W zakresie ochrony powietrza, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska dokonuje corocznej oceny jako ści powietrza dla Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

1 Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu nakielskiego do roku 2014 z perspektyw ą na lata 2015 – 2018

18 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Powiat nakielski le ży w jednej z trzech stref podlegaj ących ocenie jako ści powietrza w województwie, tj. kujawsko-pomorskiej. Kolejne tabele przedstawiaj ą wyniki monitoringu jako ści powietrza.

Tabela 3. Klasyfikacja stref województwa kujawsko-pomorskiego ze wzgl ędu na poszczególne zanieczyszczenia pod k ątem ochrony zdrowia w roku 2014

Źródło: WIO Ś

Tabela 4. Klasyfikacja strefy kujawsko-pomorskiej ze wzgl ędu na poszczególne zanieczyszczenia pod k ątem ochrony ro ślin w roku 2014

Źródło: WIO Ś

O zaliczeniu stref, w tym kujawsko-pomorskiej do niekorzystnej klasy C w 2014 i 2015 roku zadecydowały, w odniesieniu do rejonu powiatu: - w strefie kujawsko - pomorskiej: pył zawieszony PM 10 (Nakło nad Noteci ą - ul. P. Skargi , Grudzi ądz – ul. Sienkiewicza, Inowrocław – ul. Solankowa, Ciechocinek – ul. Tęż niowa, Koniczynka w powiecie toru ńskim), benzo( α)piren (Grudzi ądz – ul. Sienkiewicza, Nakło nad Noteci ą - ul. P. Skargi , Koniczynka, Inowrocław – ul. Solankowa, Ciechocinek – ul. Tęż niowa).

19 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Niestety powiat charakteryzuje si ę znacznymi przekroczeniami jako ści powietrza od lat, mimo podejmowanych działa ń naprawczych wci ąż obserwowane s ą przekroczenia dopuszczalnych norm. W roku 2015 na stacji pomiarowej przy ul. ks. P. Skargi zanotowano ponownie przekroczenia pyłu zawieszonego (wynik 43,4 µg/m 3 – norma dopuszczalna 40 µg/m 3) oraz benzo(a)pirenu (wynik 8,595 µg/m 3 – norma dopuszczalna 0,5 µg/m 3). Dni ze st ęż eniem 24h pyłu PM 10 powy żej 50 µg/m 3 było w roku 2015 - 109, gdzie dopuszczalna norma to 35 dni z takimi przekroczeniami. Działania naprawcze prowadzone s ą w oparciu o zało żenia programów ochrony powietrza. Dla strefy kujawsko-pomorskiej obowi ązuj ą aktualnie dwa programy ochrony powietrza. Program ochrony powietrza dla strefy powiatu nakielskiego przyj ęty został Rozporz ądzeniem Wojewody Kujawsko-Pomorskiego Nr 18/07 z dnia 27 grudnia 2007 r. Został on opracowany w celu osi ągni ęcia dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu, a w szczególno ści ze wzgl ędu na stwierdzone przekroczenia poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10. Okre ślono w nim dwa kierunki działa ń naprawczych dla obszaru powiatu nakielskiego, które odnosz ą si ę konkretnie do samego miasta Nakło nad Noteci ą, jednak w celu poprawy stanu aerosanitarnego w powiecie, działania te mo żna prowadzi ć równie ż na obszarze pozostałych gmin. Oba kierunki zakładaj ą ograniczenie emisji pyłu poprzez wymian ę starych kotłów i pieców domowych, w ęglowych w budynkach mieszkalnych. Obszary miasta Nakło nad Noteci ą, które wymagaj ą zmniejszenia emisji pyłu PM10 przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco:

Ryc. 2. Obszary miasta Nakło nad Noteci ą, które wymagaj ą zmniejszenia emisji pyłu PM10 Źródło: Program ochrony powietrza

Ten najbardziej aktualny POP został przyj ęty uchwał ą Nr XXX/537/13 Sejmiku Województwa Kujawsko - Pomorskiego z dnia 28 stycznia 2013 r. w sprawie okre ślenia programu ochrony powietrza dla strefy kujawsko-pomorskiej ze wzgl ędu na przekroczenia poziomów dopuszczalnych dla pyłu PM10 i benzenu oraz docelowych dla arsenu i ozonu.

20 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

W roku 2011 przyj ęto uchwał ą Nr XVI/302/11 Sejmiku Województwa Kujawsko – Pomorskiego z dnia 19 grudnia 2011 r. program ochrony powietrza dla 15 stref województwa kujawsko – pomorskiego pod wzgl ędem przekrocze ń docelowych benzo( α)pirenu. Program powstał na podstawie oceny rocznej jako ści powietrza sporz ądzonej za rok 2007, a termin realizacji ustalono na dzie ń 31 grudnia 2020 roku. W roku 2015 został przygotowany dokument pn. Program ochrony powietrza dla 4 stref województwa kujawsko-pomorskiego ze wzgl ędu na przekroczenia warto ści docelowych benzo(a)pirenu, uchwalony przez Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego Uchwał ą Nr XIX/349/16 z dnia 25 kwietnia 2016 r. (zmiana dotyczy mi ędzy innymi układu stref w województwie, gdy ż obecnie funkcjonuj ą 4 strefy jako ści powietrza w miejsce 15 stref). Ocena jako ści powietrza pod k ątem ochrony zdrowia oraz ochrony ro ślin przeprowadzona w roku 2014 i 2015 dla zanieczyszczeń, takich jak: dwutlenek siarki, dwutlenek azotu i tlenek azotu, ozon, benzen, tlenek w ęgla, metale (ołów, arsen, nikiel i kadm) nie wykazała przekrocze ń, zatem zachowane s ą kryteria czysto ści powietrza ustanowione w tym zakresie. Je żeli chodzi o klasyfikacj ę według poziomów celów długoterminowych to w województwie kujawsko – pomorskim poziomy celu długoterminowego dla ozonu zostały przekroczone dla wszystkich czterech stref w przypadku ochrony zdrowia, jak równie ż dla strefy kujawsko – pomorskiej w przypadku ochrony roślin (klasa D2). O zaliczeniu stref do niekorzystnej klasy D2 zadecydowały w przypadku klasyfikacji ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia, m.in.: - w strefie kujawsko–pomorskiej ‐ maksymalne st ęż enia 8 ‐godzinne ozonu na dwóch stacjach z województwa kujawsko – pomorskiego (Koniczynka, Zielonka).

Nale ży mie ć na uwadze, że stan jako ści powietrza na tym terenie jest kształtowany nie tylko przez źródła indywidualne (emisja niska, emisja powierzchniowa z zabudowy mieszkaniowej), ale tak że przez źródła liniowe (emisja komunikacyjna) i punktowe, czyli emisj ę z zakładów produkcyjnych. Podaj ąc za GUS, w 2014 roku, emisja zanieczyszcze ń pyłowych z zakładów szczególnie uci ąż liwych w Powiecie wynosiła ogółem 81 Mg (w tym 78 Mg pochodziło ze spalania paliw). W śród zanieczyszcze ń gazowych dwutlenek w ęgla stanowił 99 % ogółu wyemitowanych zanieczyszcze ń gazowych (50 299 Mg). Do atmosfery wyemitowano równie ż 164 Mg dwutlenku siarki, 193 Mg tlenku w ęgla oraz 75 Mg tlenków azotu. Od roku 2011 obserwuje si ę spadek ilo ści wyemitowanych zanieczyszcze ń, co ma przeło żenie na realizacj ę zało żeń programu ochrony powietrza. Aktualnie podmiotami, które emituj ą najwi ęcej zanieczyszcze ń na terenie powiatu, ale tak że posiadaj ą okre ślone poziomy emisji poprzez wydane dla nich pozwolenia na emisj ę gazów i pyłów lub pozwolenia zintegrowane to: - Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego „” S.A., Paterek, ul. Przemysłowa 1, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Krajowa Spółka Cukrowa S.A. w Toruniu ul. Kraszewskiego 40, 87-100 Toru ń - Oddział Cukrownia Nakło w Nakle nad Noteci ą ul. Rudki 1, - Huta Szkła TUR Sp. z o.o. 61-361 Pozna ń , ul. Staroł ęcka 18 - Zakład Produkcyjny przy ul. Bydgoskiej 40 w Turze, - PW Lechpol Sp. z o.o., ul. Jana Pawła II 36, 89-200 Szubin, - Dalkia Pozna ń S.A., ul. Gdy ńska 54, 61-016, 60-321 Pozna ń – Ciepłownia C 10 w Paterku w Paterku, ul. Przemysłowa 1, 89-100 Nakło nad Noteci ą,

21 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

- Nakielskie Zakłady Maszyn i Urz ądze ń Gastronomicznych „SPOMASZ” – Nakło Sp. z o.o., ul. Potulicka 1, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - EL-KAJO Sp. z o.o., ul. Ko ściuszki 27, 85-079 Bydgoszcz - Wytwórnia Mieszanek Mineralno-Bitumicznych w Szubinie przy ul. Sportowej 6A, - „ASTOR” Marek Plewa ul. Le śna 2, 89-200 Kowalewo, - SKANSKA S.A. ul. Gen. J. Zaj ączka 9, 01-518 Warszawa - Wytwórnia Mas Bitumicznych w Szubinie, ul. Sportowa 6c, - Ferma Trzody Chlewnej Michał Rogoziewicz Gospodarstwo Rolne, - ZELAN przy ul. Ks. S. Staszica 21, 89-100 Nakło nad Noteci ą. Do zakresu działa ń naprawczych niezb ędnych do przywracania poziomów docelowych benzo( α)pirenu zaliczono ograniczenie emisji komunalno-bytowej – zmiana sposobu ogrzewania na ekologiczny (podł ączenie do sieci ciepłowniczej podmiotów ogrzewanych indywidualnie, wymiana nieekologicznych pieców na ogrzewanie paliwami ekologicznymi (np. gaz, pr ąd) lub ekogroszkiem oraz na źródła odnawialne (np. pelet, geotermia) wraz z prowadzeniem kampanii edukacyjnych u świadamiaj ących społecze ństwo o zagro żeniach dla zdrowia zwi ązanych z emisj ą benzo( α)pirenu podczas spalania paliw stałych (w tym odpadów) w paleniskach domowych o niskiej sprawno ści – edukacja ekologiczna. Na stan jako ści powietrza ma równie ż wpływ prowadzona działalno ść rolnicza, w tym fermy hodowlane o du żej obsadzie zwierz ąt produkuj ące zanieczyszczenia odorowe, takie jak amoniak, siarkowodór, czy metan.

3.1.3. Sie ć gazowa

Sie ć gazow ą na terenie Powiatu Nakielskiego obsługuje Polska Spółka Gazownictwa. W jej eksploatacji znajduj ą si ę obiekty przesyłowe i rozdzielcze. Sie ć gazowa wysokiego ci śnienia zlokalizowana na obszarze Powiatu Nakielskiego składa si ę z nast ępuj ących elementów: - gazoci ąg relacji Żnin – Weronika − 3 odgał ęzienia od powy ższego gazoci ągu zasilaj ące gminy powiatu: dla gm. Szubin, gm. Kcynia, gm. Nakło nad Noteci ą, - gazoci ąg relacji Szubin - gmina Białe Błota (miejscowo ść Kruszyn Kraje ński), - stacje gazowe wysokiego i średniego ci śnienia (Kcynia przy ul. Tupadzkiej, ul. Nakielskiej, Paterek przy ul. Wyzwolenia, Smolniki, Nakło nad Noteci ą przy ul. Św. Wawrzy ńca i ul. Krzywoustego). Długo ści gazoci ągów przebiegaj ących przez teren powiatu to ł ącznie 180,1 km w tym w rozró żnieniu na poszczególne rodzaje ci śnienia: - wysokiego ci śnienia – 75,2 km, - średniego ci śnienia – 58,1 km, - niskiego ci śnienia – 49,8 km. Natomiast ł ączna ilo ść przył ączy gazowy to na koniec roku 2015 - 2 640 szt. (w tym do budynków mieszkalnych 2 457 szt.) o ł ącznej długo ści 38 km w tym: - niskiego ci śnienia – 2 112 szt. o długo ści 30,6 km, - średniego ciśnienia – 528 szt. o długo ści 7,4 km. Łączne zu życie gazu wyniosło w 2015 roku ponad 6,72 mln m3. Planuje si ę rozwój sieci gazowej w nast ępuj ących miejscowo ściach: Kowalewo, Zamo ść , Rynarzewo w gminie Szubin.

22 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3.1.4. System zaopatrzenia w ciepło

W ka żdej gminie powiatu system ogrzewania zabudowa ń jest podobny. Tylko w gminie Nakło nad Noteci ą funkcjonuje scentralizowany system ciepłowniczy, który nie obejmuje jednak całej jednostki. System ciepłowniczy oparty jest o ciepłowni ę w Nakle nad Noteci ą nale żą cą do Komunalnego Przedsi ębiorstwa Energetyki Cieplnej Sp. z o.o., zlokalizowana jest ona we wschodniej cz ęś ci miasta Nakła nad Noteci ą przy ul. Rudki 9-13. Energia cieplna wytwarzana jest w wyniku energetycznego spalania paliwa - miału węgla kamiennego w trzech kotłach energetycznych – dwa kotły WR-2,5 (K3 i K4) oraz jeden kocioł WRp-12 (K5). Wielko ść produkcji energii cieplnej w ci ągu roku szacuje si ę na poziomie ok. 160 000 GJ. W gminie Kcynia zlokalizowanych jest pi ęć kotłowni, w tym cztery w mie ście Kcynia, jedna we wsi Stalówka. Moc grzewcza kotłowni jest mała. Tylko jedna kotłownia ogrzewa pi ęć dziesi ąt mieszka ń, pozostałe dostarczaj ą ciepło tylko do kilku mieszka ń. Do ogrzewania używane są: koks i w ęgiel. Podmiotem zajmuj ącym si ę obsług ą kotłowni jest Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Kcyni. W gminie Mrocza źródłami ciepła s ą: kotłownie olejowe usytuowane w szkołach podstawowych w Mroczy, Witosławiu i Kosowie oraz w budynku mieszkalnym w Witosławiu ogrzewaj ąca kilkana ście mieszka ń. Funkcjonuj ą równie ż dwie kotłownie w ęglowe obsługuj ące 216 mieszka ń w blokach mieszkalnych w Mroczy. W mie ście Nakło nad Noteci ą, gospodark ą ciepln ą na terenie miasta zajmuje si ę Komunalne Przedsi ębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Bydgoszczy, Terenowy Rejon Wytwarzania - Oddział Nakło. Głównym źródłem ciepła jest kotłownia rejonowa KR – PRZECZNICA. Ciepłownia produkuje ciepło na potrzeby osiedli mieszkaniowych: Chrobrego, Łokietka, Śródmiejskiego i Centralnego. Poza wymienionymi ciepłowniami czynnych jest wiele lokalnych kotłowni (przy ul. Kili ńskiego oraz D ąbrowskiego). Ponadto na terenie miasta funkcjonuj ą równie ż kotłownie zakładowe przy nast ępuj ących podmiotach: - Nakielskie Zakłady Maszyn i Urz ądze ń Gastronomicznych „SPOMASZ”, kotłownia gazowo - olejowa, produkuj ąca ciepło na cele grzewcze, - Cukrownia NAKŁO - elektrociepłownia, - Zakłady Sprz ętu Instalacyjnego „POLAM” – ciepłownia oparta o paliwo gazowe. Na terenie tej gminy czynne s ą tak że lokalne, mniejsze źródła ciepła: ciepłownia w Paterku, użytkowana przez ZNTK, ciepłownia w Potulicach – eksploatowana przez Spółdzielni ę Mieszkaniow ą przy ul. Parkowej (osiedle mieszkaniowe, Zakład Karny i suszarnia drewna), ciepłownia w Chrz ąstowie. Natomiast w gminie Szubin, podstawowym źródłem ciepła, w mie ście, pracuj ącym na cele komunalno – bytowe mieszka ńców zamieszkałych głównie na osiedlu przy ul. Ogrodowej jest ciepłownia zlokalizowana przy ul. Nakielskiej. Ciepłownia ta zasila w ciepło równie ż cz ęść usług na starym mie ście. Drugim źródłem ciepła KPEC jest kotłownia lokalna zlokalizowana przy ul. Broniewskiego. Kotłownia ta wraz z krótk ą sieci ą stanowi niewielki lokalny system ciepłowniczy, zaopatruj ący w ciepło zespół szkół. System ten nie ma żadnego poł ączenia z centralnym systemem ciepłowniczym. Poza wymienionymi źródłami na terenie miasta zlokalizowanych jest kilkana ście lokalnych kotłowni, umiejscowionych głównie w obiektach użyteczno ści publicznej, drobnych zakładach przemysłowych i budynkach mieszkalnych zlokalizowanych głównie poza miejskim systemem ciepłowniczym. Paliwem dla lokalnych źródeł jest w ęgiel kamienny, miał w ęglowy, koks, gaz i olej opałowy.

23 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

W gminie Sadki istniej ą tylko kotłownie lokalne. Brak jest sieci cieplnej w tej gminie wiejskiej. W ka żdej gminie powiatu w obr ębie starego budownictwa wielorodzinnego, jak równie ż w zabudowie jednorodzinnej funkcjonuje system zaopatrywania w ciepło z indywidualnych źródeł, opalanych paliwami stałymi (w ęgiel kamienny, koks), olejem opałowym wzgl ędnie gazem.

3.1.5. Źródła energii odnawialnej

Według opracowania prof. Haliny Lorenc z IMGW 2, Powiat Nakielski znajduje si ę w granicy korzystnej strefy energetycznej wiatru. W strefie III na wysoko ści 10 m wiatr ma energi ę na poziomie 500 - 1 000 kWh/m 2/rok, a na wysoko ści 30 m mi ędzy 750 a 1 000 kWh/m 2/rok. Strefy energetyczne wiatru w Polsce przedstawiono na kolejnej rycinie. Ju ż teraz na terenie powiatu działaj ą nast ępuj ące miejsca wyst ępowania elektrowni wiatrowych: m. Łachowo (gm. Szubin), Kcynia, Iwno (gm. Kcynia), i (gm. Nakło nad Noteci ą). Są one zlokalizowane poza terenem doliny Noteci, czyli w miejscach poza obszarami siedliskowymi ptaków gromadz ących si ę wzdłu ż rzeki.

Ryc. 3. Strefy energetyczne wiatru w Polsce Źródło: O środek Meteorologii IMGW (kolorem czerwony zaznaczono lokalizacj ę Powiatu Nakielskiego)

W Polsce istniej ą tak że dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania słonecznego. Najwi ęcej słonecznych dni wyst ępuje w miesi ącach wiosenno-letnich (kwiecie ń – wrzesie ń), w tym czasie do powierzchni ziemi trafia 80 % promieniowania rocznego. Średnia moc promieniowania słonecznego na 1 m2 powierzchni wynosi około 1 000 W/m 2. W Polsce rocznie usłonecznienie (w zale żno ści od regionu) wynosi od 1 390 do 1 900 godzin. Przyjmuje si ę roczn ą średni ą warto ść nasłonecznienia na ok. 1 600 godzin, co stanowi 30 % – 40 % długo ści dnia. Powiat Nakielski poło żony jest w regionie kraju, który charakteryzuje si ę średnimi warto ściami nasłonecznienia pozwalaj ącymi na efektywne wykorzystanie energii słonecznej za pomoc ą instalacji fotowoltaicznych oraz kolektorów słonecznych. Nasłonecznienie na obszarze powiatu wynosi średniorocznie około 1 500 kWh/m 2.

2 Atlas klimatu Polski

24 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Strefy nasłonecznia kraju przedstawiono na kolejnej rycinie.

Ryc. 4. Warto ści nasłonecznienia w Polsce Źródło: O środek Meteorologii IMGW (kolorem czarnym zaznaczono lokalizacj ę Powiatu Nakielskiego)

Na terenie Powiatu Nakielskiego funkcjonuje równie ż kilka instalacji produkuj ących energi ę ze źródeł opieraj ących si ę o energi ę wody. Wśród tych urz ądze ń nale ży wymieni ć małe elektrownie wodne (MEW): - MEW na stopniu pi ętrz ącym Gromadno w km 53+400 rzeki Note ć w m. Gromadno, gm. Kcynia, - MEW na stopniu pi ętrz ącym Nakło Zachód w km 42+700 rzeki Note ć w m. Bielawy, gm. Nakło nad Noteci ą, - MEW Radzicz w km 14+962 rzeki Orla w m. Radzicz, gm. Sadki. Z uwagi na fakt, i ż Powiat Nakielski ma charakter rolniczy, produkcja biomasy nie stanowi bariery w pozyskiwaniu z niej energii w tym rejonie. Na terenie gm. Szubin podj ęto próby uprawy ro ślin do celów energetycznych. W miejscowo ści Królikowo uprawiany jest miskant olbrzymi wykorzystywana do celów energetycznych.

3.1.6. Analiza SWOT – ochrona klimatu i powietrza atmosferycznego

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji ochrona klimatu i jako ści powietrza atmosferycznego.

25 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 5. Analiza SWOT – ochrona klimatu i jako ści powietrza atmosferycznego Mocne strony Słabe strony − węgiel kamienny jako główny no śnik energii cieplnej w zabudowie − przyst ąpienie do opracowania planu mieszkaniowej jednorodzinnej, gospodarki niskoemisyjnej przez gminy − powiatu, niska efektywno ść energetyczna budynków mieszkalnych spowodowana − dobrze rozwini ęta sie ć gazownicza, zastosowaniem nieodpowiednich − systematyczna modernizacja i remonty

trzne materiałów budowlanych,

ę nawierzchni dróg, − mała liczba instalacji OZE, − bie żą ce wymiany indywidualnych źródeł − rozwini ęta sie ć ciepłownicza tylko ogrzewania, w Nakle nad Noteci ą, − systematyczne przeprowadzanie − koncentracja zanieczyszcze ń wzdłu ż działa ń termomodernizacyjnych, najwa żniejszych ci ągów − obj ęcie pozwoleniami emisyjnymi komunikacyjnych oraz zakładów

Czynnikiwewn du żych zakładów przemysłowych, − gospodarczych (w tym ferm realizacja programów naprawczych hodowlanych) i przemysłowych, ochrony powietrza, − − wykorzystywanie wysokoemisyjnych zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń urz ądze ń grzewczych w sektorze gazowych i pyłowych. bytowo-komunalnym, − niepełna gazyfikacja powiatu. Szanse Zagro żenia − mo żliwości wsparcia przez pa ństwo i UE inwestycji zwi ązanych z OZE, termomodernizacj ą, rozwojem − brak kompromisu w skali globalnej co do infrastruktury, porozumienia w celu redukcji emisji CO 2, − plany rozwojowe sieci gazowniczej, − osłabienie polityki klimatycznej UE, − coraz wy ższe koszty energii zwi ększaj ące − utrzymuj ący si ę trend wzrostu zu życia opłacalno ść działa ń zmniejszaj ących jej energii, zu życie, − wysoki koszt inwestycji w OZE, − wymagania UE dotycz ące efektywno ści − rosn ąca liczba pojazdów na drogach, energetycznej, redukcji emisji oraz − niewystarczaj ące regulacje prawne trzne

ę wzrostu wykorzystania OZE, w zakresie kontrolowania osób − zobowi ązanie Polski do realizacji pakietu fizycznych użytkuj ących urz ądzenia do Czynniki

zewn klimatyczno - energetycznego, który spalania paliw stałych, przez słu żby zakłada zwi ększenie udziału energii ze gminne, źródeł odnawialnych do 15 % w 2020 − brak środków finansowych na działania roku, naprawcze okre ślone w programie − rozwój technologii energooszcz ędnych ochrony powietrza oraz zwi ązane z tym oraz ich coraz wi ększa dost ępno ść , zaległo ści w ich realizacji, − wzrost roli środków transportu − ponadlokalno ść zagro żeń zwi ązanych przyjaznych środowisku: rower (krótkie z zanieczyszczeniem powietrza. dystanse) i transport zbiorowy (długie dystanse) Źródło: opracowanie własne

3.2. ZAGRO ŻENIA HAŁASEM

Najbardziej uci ąż liwymi emitorami hałasu i wibracji, maj ącymi zasadniczy wpływ na klimat akustyczny w powiecie nakielskim są: trasy komunikacyjne i zakłady przemysłowe. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku uzale żnione s ą od źródła hałasu, pory dnia oraz przeznaczenia terenu. Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112), na terenach: - strefy ochronnej „A” uzdrowiska,

26 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

- szpitali poza miastem obowi ązuje dopuszczalny poziom d źwi ęku w porze dziennej 50 dB (w porze nocnej 45 dB). Dopuszczalny poziom hałasu na terenach: - zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, - zabudowy zwi ązanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzie ży, - domów opieki społecznej, - szpitali w miastach okre ślony jest na 55 dB w porze dziennej (w porze nocnej 50 dB). W przypadku terenów: - zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego, - zabudowy zagrodowej, - rekreacyjno-wypoczynkowych, - mieszkaniowo-usługowych maksymalny dopuszczalny poziom hałasu w porze dziennej wynosi 60 dB (w porze nocnej 50 dB. Na terenach strefy śródmiejskiej miast powy żej 100 000 mieszka ńców poziom hałasu nie powinien przekracza ć 65 dB w porze dziennej i 55 dB w porze nocnej. Realizuj ąc ustawowy obowi ązek wynikaj ący z przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska, Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego podj ął uchwał ę Nr XVIII/327/12 z dnia 27 lutego 2012 r. w sprawie programu ochrony środowiska przed hałasem dla terenów poło żonych wzdłu ż odcinków dróg krajowych nr 1, 5 i 25 na terenie województwa kujawsko- pomorskiego. Obszar powiatu nie został jednak obj ęty mapami akustycznymi. GDDKiA wykonywała jednak pomiary dla dróg krajowych przebiegaj ących przez powiat. Na drodze krajowej zdiagnozowano emisj ę hałasu o warto ściach 70-80 dB. Istniej ąca obwodnica miasta Nakła nad Noteci ą spowodowała wyprowadzenie ruchu tranzytowego poza centrum miejscowo ści. Natomiast na drodze krajowej nr 5 emisja hałasu mie ści si ę w granicach 70-75 dB. Tak że w Kcyni (ul. Pozna ńska oraz Dworcowa) prowadzono pomiary hałasu komunikacyjnego. WIO Ś w roku 2012 stwierdził przekroczenia emisji w granicach do 5 dB. Na lokaln ą ludno ść oddziałuje równie ż hałas pochodzenia kolejowego. Miejscowo ściami powiatu, które w najwi ększym stopniu nara żone s ą na wpływ akustyczny zwi ązany z ruchem taboru kolejowego s ą te miejscowo ści, w których zatrzymuj ą si ę poci ągi. Na oddziaływanie hałasu nara żeni s ą równie ż mieszka ńcy przebywaj ący w pobli żu zakładów produkcyjnych. Uci ąż liwa emisja hałasu pochodzi tak że od źródeł przemysłowych i usługowych. Powiat Nakielski to teren lokalizacji wielu tego typu podmiotów, st ąd lokalnie mog ą powstawa ć przekroczenia dopuszczalnych norm emisyjnych. WIO Ś przeprowadza kontrole zakładów prowadz ących działalno ść gospodarcz ą i realizacji przez nie obowi ązków zwi ązanych z przestrzeganiem zasad ochrony przez hałasem. Natomiast Starosta ma prawo nało żyć na takie podmioty decyzj ę o dopuszczalnym poziomie hałasu. W ostatnich latach takie decyzje nało żono na firm ę GOLPASZ S.A. ze wzgl ędu na notowan ą emisj ę hałasu wokół elewatora w miejscowo ści Zalesie oraz Nowy Szpital w Nakle nad Noteci ą i Szubinie przy ul. Mickiewicza 7. Aktualnie kontrole WIO Ś wskazuj ą na przekroczenia dopuszczalnych norm emisji hałasu na terenie firmy Veni S.A. Zakład Produkcyjny Huta Szkła Tur.

27 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3.2.1. Ruch komunikacyjny jako źródło hałasu

Główny ruch samochodowy skupiony jest w ci ągu drogi krajowej nr 5 i 10 oraz dróg wojewódzkich nr 241, 243, 246, 247. Głównymi liniami kolejowymi przebiegaj ącymi przez Powiat Nakielski s ą natomiast: - linia kolejowa nr 281 łącz ąca Chojnice z Ole śnic ą. Obecnie na odcinku z Gniezna do Chojnic ruch pasa żerski został wstrzymany, jednak w ostatnim czasie rozwa żane jest wznowienie ruchu poci ągów na odcinku Gniezno – Nakło nad Noteci ą jako jeden z wariantów poł ączenia kolejowego z Bydgoszczy do Kcyni, - linia kolejowa nr 18 ł ącz ąca stacj ę Kutno ze stacj ą Piła Główna.

Droga krajowa nr 10 przebiega przez teren gminy Nakło nad Noteci ą oraz Sadki. Ze wzgl ędu na standard techniczny droga zaliczona jest do klasy GP (droga główna ruchu przyspieszonego). Natomiast przez gmin ę Szubin przebiegaj ą dwa odcinki drogi krajowej: droga krajowa nr 5 oraz obwodnica Szubina w ci ągu drogi krajowej nr 5, b ędąca drog ą krajow ą nr 5b. Stan drogi krajowej nr 5 na odcinku 063+211 km - 070+988 km (7,77 km) ocenia si ę jako krytyczny. Niewielki odcinek drogi krajowej nr 10 (8 km) tak że ocenia si ę w złym stanie. Pozostałe fragmenty tych dróg GDDKiA ocenia w stanie dobrym lub zadowalaj ącym. Na terenie powiatu znajduj ą si ę równie ż cztery drogi wojewódzkie o ł ącznej długo ści ponad 91 km. Zarz ąd Dróg Wojewódzkich ocenia stan dróg jako dobry i średni. Drogi wojewódzkie s ą do ść mocno obci ąż one nat ęż eniem ruchu, zarówno osobowym, jak i ci ęż arowym. Przebieg tych ci ągów komunikacyjnych jest nast ępuj ący: - droga nr 241 relacji Tuchola - Sępólno Kraje ńskie - Wi ęcbork - Nakło Nad Noteci ą - Wągrowiec – Rogo źno, - droga nr 243 relacji Mrocza - Koronowo (droga nr 25), - droga nr 246 relacji Paterek - Samokl ęski Małe - Szubin - Łabiszyn - Złotniki Kujawskie - Gniewkowo - Dąbrowa Biskupia, - droga nr 247 relacji Kcynia – Szubin. System ci ągów dróg uzupełniaj ą drogi lokalne, powiatowe i gminne. Powołuj ąc si ę na dane przekazane z Zarz ądu Dróg Powiatowych w Nakle nad Noteci ą w powiecie zlokalizowanych jest 60 odcinków dróg powiatowych o łącznej długo ści 405,83 km. Ocena stanu nawierzchni wi ększo ści odcinków okre śla si ę jako średni w ponad 50 %. Zły stan nawierzchni dotyczy około 18 % odcinków dróg, a dobry – około 28 %. Około 60 % dróg powiatowych to drogi o nawierzchni utwardzonej, ale 40 % pozostaje nadal jako gruntowe. Długo ść gminnych dróg w powiecie wynosi 401,6 km. Najwi ęcej – 85 % km dróg stanowiły drogi o nawierzchni utwardzonej, dróg o nawierzchni gruntowej było tylko 15 %. Lokalny system uzupełnia system ście żek rowerowych, których w powiecie jest aktualnie ok. 5 km.

Na kolejnych stronach umieszczono wyniki bada ń nat ęż enia ruchu na drogach powiatu w latach 2010 i 2015 (w ramach generalnego pomiaru ruchu). Wykonywane w tych samych badania pokazuj ą wzrost nat ęż enia ruchu pojazdów, w tym wzrost udziału ruchu ci ęż arowego.

28 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 6. Wyniki GPR dla dróg krajowych i wojewódzkich na terenie Powiatu Nakielskiego w roku 2010 Rodzajowa struktura ruchu pojazdów samochodowych Pojazdy Numer Opis odcinka Samochody ci ęż arowe samochod. Sam. osob. Lekkie sam. Ci ągniki drogi Nazwa Motocykle bez udział ruchu Autobusy ogółem Mikrobusy ci ęż arowe z przycz. ogółem rolnicze (dostawcze) przycz. ci ęż arowego Białe Błota – Szubin 5 10327 43 7283 1023 460 1369 1829 17,71 % 135 14 (obwodnica) 5b Szubin (obwodnica) 7141 17 4309 695 421 1658 2079 29,11 % 41 0 Szubin (obwodnica) - 5 8485 40 5471 924 423 1529 1952 23,01 % 89 9 Wąsosz Wyrzysk - Nakło nad Noteci ą, skrzy żowanie 8891 40 6029 1017 362 1310 1672 18,81 % 114 19 z DW 241 10 Nakło nad Noteci ą, skrzy żowanie z DW 9628 47 6662 967 496 1304 1800 18,70 % 129 23 241 - Pawłówek Wi ęcbork – Nakło nad 4361 48 3498 366 126 192 318 7,29 % 74 57 Noteci ą Nakło/ nad Noteci ą 5164 83 4332 439 88 160 248 4,80 % 52 10 (przej ście) Nakło nad Noteci ą - 7795 117 6244 748 257 304 561 7,20 % 70 55 241 Paterek Paterek nad Noteci ą - 2045 25 1546 192 82 141 223 10,90 % 20 39 Kcynia Kcynia (przej ście) 5213 63 4003 626 141 318 459 8,80 % 52 10 Kcynia – granica 2894 17 2104 359 14 385 399 13,79 % 12 3 województwa 243 Mrocza - Koronowo 1547 6 1359 102 28 17 45 2,91 % 23 12 Paterek - Szubin 3209 39 2489 302 87 237 324 10,10 % 39 16 246 Szubin (przej ście) 4107 49 3430 263 94 238 332 8,08 % 21 12 Szubin - Łabiszyn 1613 19 1121 155 97 208 305 18,91 % 8 5 247 Kcynia - Szubin 3897 35 3094 351 125 222 347 8,90 % 39 31 Źródło: Wyniki GPR 2010

29 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 7. Wyniki GPR dla dróg krajowych i wojewódzkich na terenie Powiatu Nakielskiego w roku 2015 Rodzajowa struktura ruchu pojazdów samochodowych Pojazdy Numer Opis odcinka Samochody ci ęż arowe samochod. Sam. osob. Lekkie sam. Ci ągniki drogi Nazwa Motocykle bez udział ruchu Autobusy ogółem Mikrobusy ci ęż arowe z przycz. ogółem rolnicze (dostawcze) przycz. ci ęż arowego Węzeł Bydgoszcz 5 14668 51 10317 1261 571 2310 2881 19,64 % 143 15 Błonie - Węzeł Szubin Węzeł Szubin – Szubin 5b 8635 23 5064 790 369 2350 2719 31,49 % 38 1 (obwodnica) Szubin (obwodnica) - 5 9242 32 5655 988 464 1981 2445 26,46 % 114 8 Wąsosz Wyrzysk - Nakło nad Noteci ą, skrzy żowanie 9600 47 6247 1040 447 1681 2128 22,17 % 106 32 z DW 241 10 Nakło nad Noteci ą, skrzy żowanie z DW 10145 63 6884 931 326 1826 2152 21,21 % 105 10 241 - Pawłówek Wi ęcbork – Nakło nad 3908 43 3170 262 129 246 375 9,60 % 31 27 Noteci ą Nakło nad Noteci ą 5439 71 4600 457 82 185 267 4,91 % 22 22 (przej ście) Nakło nad Noteci ą - 241 8584 129 6704 918 232 489 721 8,40 % 52 60 Paterek Paterek - Kcynia 2148 32 1738 157 64 135 199 9,26 % 11 11 Kcynia (przej ście) 6988 119 5877 363 140 412 552 7,90 % 70 7 Kcynia – granica 3320 43 2414 349 106 388 494 14,88 % 10 10 województwa 243 Mrocza - Prosperowo 2320 14 2028 176 32 35 67 2,89 % 28 7 Paterek - Szubin 3708 30 2900 256 122 363 485 13,08 % 22 15 246 Szubin (przej ście) 4342 43 3479 330 65 399 464 10,69 % 9 17 Szubin - Łabiszyn 1623 23 1057 164 68 302 370 22,80 % 3 6 247 Kcynia - Szubin 4378 39 3472 333 162 328 490 11,19 % 35 9 Źródło: Wyniki GPR 2015

30 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 8. Wyniki pomiaru ruchu prowadzonego w ostatnich latach przez Zarz ąd Dróg Powiatowych w Nakle nad Noteci ą Dobowe nat ęż enie ruchu / data pomiaru Nr Przebieg Samochody osobowe Samochody ci ęż arowe drogi Udział ruchu ci ęż arowego Data szt. szt. 1150C Zabartowo - Nakło nad Noteci ą I odcinek – 517 / II - 810 32 / 33 5,8 % / 3,9 % 15.11.2012 / 06.10.2014 1535C Łochowo - Zamo ść 417 5 1,1 % 29.11.2012 1554C Samsieczno - Gorze ń I odcinek – 407 / II - 577 9 / 130 2,1 % / 18,3 % 14.11.2012 / 30.09.2014 1901C Dziegciarnia - Witosław 219 1 0,4 % 22.11.2012 1902C Jeziorki Zabartowskie - stacja PKP 68 0 0 % 13.11.2012 1905C Liszkowo - Mrocza 232 14 5,6 % 22.11.2012 1906C Dziunin - Mrocza I odcinek – 447 / II - 391 16 / 16 3,4 % / 3,9 % 06.12.2012 / 16.10.2014 1912C Liszkowo - Sadki 676 44 6,1 % 08.10.2014 1914C Radzicz - Mrozowo 227 3 1 % 10.10.2014 1916C Sadki - Gromadno 362 4 1 % 13.11.2012 1917C Jadwi żyn - Samostrzel 398 15 3,6 % 14.11.2012 1919C Dębowo - Anieliny I odcinek – 297 / II - 809 9 / 32 2,9 % / 3,8 % 21.11.2012 / 02.10.2014 1920C Wyrza - Chrz ąstowo 346 8 2,2 % 27.06.2013 1922C Kosowo - Ślesin I odcinek – 77 / II - 139 4 / 6 4,9 % / 4,4 % 05.12.2012 / 24.09.2014 1923C Dr ąż no - 328 16 4,6 % 26.09.2014 1924C - Ślesin 353 8 2,2 % 22.09.2014 1925C Karnówko - Nakło nad Noteci ą 903 21 2,2 % 08.11.2012 1932C Sipiory - Czerwoniak 330 9 2,6 % 28.03.2013 1933C Kcynia - Słonawki 492 20 3,9 % 26.03.2013 1938C Kcynia - Dziewierzewo 355 56 13,6 % 28.11.2012 1944C Zalesie - Górki D ąbskie 484 17 3,3 % 27.03.2013 1947C Stary Jaru żyn - Nied źwiady 259 11 4,0 % 14.10.2014 1948C Samokl ęski Małe - Zamo ść 1986 78 3,7 % 07.11.2012 1950C Rynarzewo - Łabiszyn 1727 61 3,4 % 17.10.2012 Droga 1150C - Zabartowo – Nakło nad Noteci ą – I odcinek pomiaru 15.11.2012 r. m. Witosław, II odcinek pomiaru 06.10.2014 r. m. Broniewo Droga nr 1554C - Samsieczno - Gorze ń – I odcinek pomiaru 14.11.2012 r. m. Ślesin przejazd kolejowy, II odcinek pomiaru 30.09.2014 r. odcinek Śmielin - Michalin Droga nr 1906C - Dziunin – Mrocza – I odcinek pomiaru 06.12.2012 r. m. Matyldzin przejazd kolejowy, II odcinek pomiaru 16.10.2014 r. m. D ębionek – granica powiatu Droga nr 1919C - Dębowo – Anieliny – I odcinek pomiaru 21.11.2012 r. m. Anieliny, II odcinek pomiaru 02.10.2014 r. Śmielin-Dębowo Droga nr 1922C - Kosowo - Ślesin - I odcinek pomiaru 05.12.2012 r. m. Karnówko, II odcinek pomiaru 24.09.2014 r. m. Źródło: ZDP Nakło nad Noteci ą

31 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3.2.2. Inne ci ągi komunikacyjne

Przez Powiat Nakielski przebiega fragment mi ędzynarodowej drogi wodnej E-70 Antwerpia – Kaliningrad, która ł ączy Europ ę Zachodni ą, od Antwerpii i Rotterdamu, przez berli ński w ęzeł śródl ądowych dróg wodnych i przez północn ą Polsk ę, z rejonem Kaliningradu i z systemem drogi wodnej Niemna (Pregoł ą i Dejm ą do Kłajpedy). Polski odcinek biegnie od kanału Odra – Havela do śluzy Hohensaaten, nast ępnie przez Odr ę do Kostrzyna, gdzie ł ączy z si ę z MDW E-30 i drog ą wodn ą Odra – Wisła. Szlak prowadzi 294 km Wart ą, Noteci ą, Kanałem Bydgoskim i Brd ą, a ż do styku z Wisł ą (i MDW E- 40) w Bydgoskim Węź le Wodnym. Nast ępnie droga biegnie 114 km Wisł ą, Nogatem i Zalewem Wi ślanym do granicy z Rosj ą. Obejmuje ona sie ć portów, przeładowni i stoczni, a tak że przystani turystycznych i pasa żerskich na szlakach wodnych Warty, Noteci, Kanału Bydgoskiego, Brdy, a tak że Wisły, Martwej Wisły do uj ścia Wisły Śmiałej, Szkarpawy, Nogatu, Wisły Królewieckiej oraz na morskich wodach wewn ętrznych Zalewu Wi ślanego i rzeki Elbl ąg. Szeroko ść szlaku wodnego waha si ę od 16 m do 25 m. Gwarantowana gł ęboko ść tej trasy wynosi 1,2 m – 1,5 m, a graniczna dozwolona pr ędko ść statków 8 km/h. Pojawiło si ę szereg pomysłów na zagospodarowanie i wykorzystanie turystyczne doliny Noteci m.in. koncepcja stworzenia przystani wodnej w Nakle nad Noteci ą, rejsy statkiem „Łokietek” oraz działalno ść Szkoły Żeglugi Śródl ądowej w Nakle nad Noteci ą. Równie ż, miasta i gminy nadnoteckie upatruj ąc szans ę na rozwój w oparciu o rzek ę Note ć postanowiły działa ć wspólnie tworz ąc Zwi ązek Miast i Gmin Nadnoteckich.

3.2.3. Analiza SWOT – zagro żenia hałasem

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji zagro żenia hałasem.

Tabela 9. Analiza SWOT – zagro żenia hałasem Mocne strony Słabe strony − du że zakłady produkcyjne i przemysłowe mog ące emitowa ć ponadnormatywne nat ęż enie hałasu − modernizacja i remonty nawierzchni (podmioty z bran ży budownictwa, dróg, gospodarowania odpadami, − promowanie ruchu rowerowego, rozwój przetwórstwa przemysłowego), ście żek rowerowych, − du że nat ęż enie hałasu − dotrzymywanie standardów komunikacyjnego (droga krajowa i drogi akustycznych przez najwi ększe zakłady wojewódzkie),

trzne przemysłowe, − miejscami krytyczny stan dróg ę − bie żą ce opracowywanie MPZP, krajowych,

Czynniki − realizacja programu ochrony − brak obwodnicy Kcyni, wewn środowiska przed hałasem – − brak zastosowania konkretnych opracowana mapa akustyczna, rozwi ąza ń na terenie analizowanej − obwodnica Nakła nad Noteci ą jednostki w zakresie zagrożenia i Szubina, hałasem, − niski udział transportu ci ężarowego na − liczne imprezy rekreacyjne w sezonie drogach powiatowych. letnim nad Noteci ą, − emisja hałasu kolejowego, − du ży udział transportu ci ęż arowego na obwodnicy Szubina.

32 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Szanse Zagro żenia − poło żenie nacisku na rozwój infrastruktury rowerowej, węzłów przesiadkowych, − wzrost liczby zarejestrowanych pojazdów korzystanie z komunikacji zbiorowej,

trzne samochodowych, ę − wspólne dojazdy do pracy, − brak funduszy na inwestycje zmierzaj ące − produkcja cichszych samochodów – Czynniki do poprawy stanu środowiska

zewn nowe technologie redukuj ące hałas, akustycznego. − obj ęcie coraz wi ększych obszarów MPZP z wytyczonymi obszarami funkcjonalnymi Źródło: opracowanie własne

3.3. POLA ELEKTROENERGETYCZNE

3.3.1. Sieci elektroenergetyczne

Linie energetyczne s ą źródłem emisji pól elektromagnetycznych i mog ą powodowa ć przekroczenie warto ści dopuszczalnych na terenach zamieszkałych. Najwi ększa warto ść nat ęż enia pola elektrycznego jaka mo że wyst ąpi ć pod lini ą lub w jej pobli żu nie przekracza 3 kV/m. Najwi ększa wartość nat ęż enia pola elektrycznego, jaka mo że wyst ąpi ć pod lini ą 220 kV lub w jej pobli żu nie przekracza 6 kV/m. Maksymalne warto ści nat ęż enia pola elektrycznego pod lini ą 400 kV, na wysoko ści 1,8 m od powierzchni ziemi, wynosz ą 10 kV/m. W krajowych przepisach dopuszcza si ę wyst ępowanie pochodz ących od linii elektroenergetycznych pól elektrycznych o nat ęż eniach mniejszych od 1 kV/m m.in. na obszarach zabudowy mieszkaniowej. Z punktu widzenia ochrony środowiska człowieka istotne wi ęc mog ą by ć linie i stacje elektroenergetyczne o napi ęciach znamionowych równych co najmniej 110 kV, b ądź wy ższych. Zasi ęg promieniowania mog ącego wpływa ć niekorzystnie na człowieka si ęga do 40 m po obu stronach linii. Na terenie Powiatu Nakielskiego jako sie ć zasilaj ąca słu żą linie 110 kV poł ączone w nast ępuj ących ci ągach Bydgoszcz – Szubin, Żnin – Kcynia – Wyrzysk, Bydgoszcz – Nakło nad Noteci ą – Wyrzysk, S ępólno – Runowo – Paterek. Zasilaj ą one 4 GPZ (główne punkty zasilaj ące) i znajduj ą si ę w nast ępuj ących miejscowo ściach: Nakło nad Noteci ą, Paterek, Żnin, Kcynia. Dokonywana jest w nich transformacja na napi ęcie 15 kV przy pomocy transformatorów o ł ącznej mocy 110 MVA. Sie ć 15 kV jest rozprowadzona po terenie w zale żno ści od potrzeb i zasila odbiorców przemysłowych oraz stacje transformatorowe 15/0,4 kV, których znajduje si ę na terenie powiatu 745. Stacje te zasilaj ą sie ć 0,4 kV, która za pomoc ą sieci napowietrznej lub kablowej zasila najwi ększ ą cz ęść odbiorców indywidualnych i przemysłowych. W 2014 roku odnotowano spadek zu życia energii elektrycznej w Powiecie. Szczegóły zu życia energii w ostatnich kilku latach pokazuje tabela.

Tabela 10. Zu życie energii w Powiecie zu życie energii elektrycznej odbiorcy energii elektrycznej zu życie energii elektrycznej na rok na niskim napi ęciu na na niskim napi ęciu [szt.] niskim napi ęciu [MWh] 1 mieszka ńca [kWh] 2011 25 717 58 356 671,5 2012 25 798 58 330 670,4 2013 25 683 57 818 666,5 2014 25 564 57 557 662,1 Źródło: GUS, 2011-2014, brak danych za rok 2015

33 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3.3.2. Stacje nadawcze telefonii komórkowej

Obiektami, o istotnym z punktu widzenia ochrony środowiska, oddziaływaniu s ą m.in. stacje bazowe telefonii komórkowych i anteny nadawcze. W praktyce, w otoczeniu anten stacji bazowych GSM, pola o warto ściach wy ższych od dopuszczalnych w praktyce wyst ępuj ą w odległo ści do 25 metrów od anten na wysoko ści zainstalowania tych anten. Poniewa ż anteny s ą instalowane na dachach wysokich budynków lub na specjalnych wie żach, nie stwarzaj ą one zagro żenia dla mieszka ńców. Według analizy rozkładu pól elektromagnetycznych, obszar przekrocze ń dopuszczalnego poziomu elektromagnetycznego promieniowania niejonizuj ącego o g ęsto ści mocy 0,1 W/m 2 (szkodliwego dla zdrowia ludzi), wyst ępowa ć b ędzie na znacznych wysoko ściach: powy żej 20 m n.p.t. i maksymalnym zasi ęgu do 71 m od anten, a wi ęc w miejscach niedost ępnych dla ludzi. Stacja bazowe telefonii komórkowej zlokalizowane s ą wokół najwi ększych miejscowo ści powiatu, tam gdzie wyst ępuj ą skupiska zabudowy mieszkaniowej.

3.3.3. Monitoring pól elektromagnetycznych

Normy środowiskowe ustanowione w celu ochrony ludno ści przed promieniowaniem elektromagnetycznym zawarte s ą w rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883). Średnia arytmetyczna zmierzonych warto ści na terenie Powiatu Nakielskiego była poni żej dopuszczalnej normy okre ślanej na 7 V/m. Badania w roku 2014 WIO Ś wykonywał w Nakle nad Noteci ą, przy ul Rynek (zmierzona warto ść 0,3 V/m) oraz na terenach wiejskich: w Potulicach przy ul. Le śnej w gm. Nakło nad Noteci ą (zmierzona warto ść 0,61 V/m) i Kołaczkowie w gm. Szubin, przy ul. Uła ńskiej (zmierzona warto ść 0,1 V/m). Natomiast w roku 2015 badania wykonywano w Kcyni przy ul. Rynek 18 (warto ść pomiaru 1,47 V/m) oraz w Sadkach, przy ul. Mickiewicza (pomiar wskazał <0,2 V/m). Nale ży jednak wzi ąć tak że pod uwag ę, że przy obecnym post ępie cywilizacyjnym: rozwój sieci radiokomunikacyjnej i wzrost liczby urz ądze ń emituj ących promieniowanie, nie da si ę całkowicie wyeliminowa ć ze środowiska promieniowania elektromagnetycznego, dlatego te ż konieczne jest monitorowanie jego poziomów, tak że ze szczególnym uwzgl ędnieniem zmiany punktów pomiarowych, gdy ż na poziom promieniowania na danym obszarze ma wpływ rodzaj oraz liczba wyst ępuj ących na danym obszarze sztucznych źródeł promieniowania.

3.3.4. Analiza SWOT – pola elektromagnetyczne

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji pola elektromagnetyczne.

34 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 11. Analiza SWOT – pola elektromagnetyczne Mocne strony Słabe strony − obecno ść napowietrznych linii − wg WIO Ś - brak przekrocze ń elektroenergetycznych wysokich trzne dopuszczalnych norm promieniowania ę napi ęć , elektromagnetycznego, − zwi ększaj ąca si ę ilo ść punktowych Czynniki − uwzgl ędnianie w MPZP oddziaływania

wewn emitorów promieniowania pól elektromagnetycznych. elektromagnetycznego. Szanse Zagro żenia − rozpowszechnienie i rozwój telefonii − obowiązkowy monitoring PEM w ramach komórkowej oraz innych technologii trzne pa ństwowego monitoringu środowiska ę emituj ących promieniowanie w ró żnych punktach powiatu, elektromagnetyczne, Czynniki − modernizacja sieci energetycznych przez

zewn − rozbudowa mieszkalnictwa wzdłu ż linii operatora. energetycznych. Źródło: opracowanie własne

3.4. GOSPODAROWANIE WODAMI

3.4.1. Wody powierzchniowe

Obszar powiatu niemal w cało ści znajduje si ę w zlewni rzeki Warty – w dorzeczu Odry. Tylko skrawek terenu w okolicach Drzewianowa w gm. Mrocza, w zasi ęgu jeziora Słupowskiego (w ci ągu jezior Byszewskich) za po średnictwem rzeki Krówki, b ędącej dopływem Brdy nale ży do dorzecza Wisły. Note ć jest prawostronnym dopływem Warty. Rzeka ma charakter rzeki nizinnej, płynie wolno, szerok ą dolin ą. Note ć wykorzystywana jest do żeglugi, pomimo konieczno ści uregulowania jej brzegów, w szczególno ści na terenie Powiatu Nakielskiego. Pozostałe cieki przepływaj ące przez obszar powiatu to: - Kanał Bydgoski jest ciekiem sztucznym, łącz ącym dorzecza Wisły i Odry, - Gąsawka jest lewobocznym dopływem Noteci, - Rokitka jest prawobrze żnym dopływem Noteci, w dolinie Noteci wody cieku zasilaj ą stawy rybne poło żone w miejscowo ści Samostrzel, - Orla jest lewobrze żnym dopływem Łob żonki, rzeka odwadnia jeziora: Wi ęcborskie, Runowskie, Czarmu ńskie, Ro ścimi ńskie, Witosławskie, - Kcyninka jest lewobrze żnym dopływem Noteci, - Stara Note ć, - Paramelka, - Śleska, - Kanał Orle, - Krówka, - Pytlica, - Kanał Dębogórski, - Kanał Nowowiejski, - Kanał Laskownicki, - Kanał Pomorka, - Biała Struga, - Czarny Rów, - Kanał Kruszy ński.

35 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

System wód płyn ących uzupełniaj ą liczne zbiorniki wodne, w śród których wyró żni ć mo żna: - J. Drzewianowskie (cz ęść j. Słupowskiego) - 21,42 ha, Drzewianowo, - J. Witosławskie - 148,1 ha, Witosław, - J. Ostrowo - 18,4 ha, Ostrowo, - J. Mroteckie - 11,3 ha, Ostrowo, - J. Ro ścimin śkie Małe - 24,4 ha, Ro ścimin, - J. Ro ścimi ńskie Du że - 47,3 ha, Ro ścimin, - J. Mi ętus - 23,3 ha, Wiele, - J. Wieleckie - 52,9 ha, Wiele, - J. Samsieczynek - 10,39 ha, Samsieczynek, - J. Żę dowskie - 64,8 ha, Wąsosz, - J. W ąsowskie (W ąsosz) - 58,00 ha, W ąsosz, - J. Skrzynka - 20,2 ha, W ąsosz, - J. G ąbi ńskie (G ąbin) - 48,3 ha, G ąbin, - J. Sobiejuskie - 23,04 ha, Sobiejuchy, - J. Bagno - 24,8 ha, Kornelin, - J. Gł ębockie – 3,61 ha, Gł ęboczek, - J. Oleckie - 7,49 ha, Olek.

3.4.2. Monitoring wód powierzchniowych

Obecnie zakres i cz ęstotliwo ść wykonywanych bada ń wód powierzchniowych opiera si ę na nast ępuj ących rozporz ądzeniach: − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jako ści dla substancji priorytetowych (Dz. U. 2016, poz. 1187), − rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jako ści ą wody w k ąpielisku i miejscu wykorzystywanym do k ąpieli (Dz. U. Nr 86, poz. 478 ze zm.).

W dalszej cz ęś ci zestawiono wyniki monitoringu wód powierzchniowych w ramach jednolitych cz ęś ci wód, poło żonych w obr ębie powiatu. WIO Ś badał JCWP pod k ątem: - oceny elementów biologicznych, - oceny elementów hydromorficznych, - oceny elementów fizykochemicznych, - oceny stanu ekologicznego, - oceny ogólnego stanu JCWP, - oceny stanu chemicznego JCWP, - oceny spełnienia dodatkowych wymogów dla obszarów chronionych.

Spo śród badanych rzek, które przepływaj ą przez powiat w roku 2015 badano Note ć, Gąsawk ę oraz Rokitk ę. Jak podaje WIO Ś wyniki bada ń monitoringowych przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco: - Note ć badano w punkcie Gromadno (172,7 km rzeki) – dobry stan ekologiczny, dobry stan chemiczny, - Gąsawk ę badano w dwóch punktach:

36 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

• poni żej Jeziora Sobiejuskiego (13,4 km rzeki) – słaby stan ekologiczny, • uj ście do Noteci, Rynarzewo (1,4 km rzeki) – umiarkowany stan ekologiczny, - Rokitka badana była na stanowisku Gromadno (2,7 km rzeki) – umiarkowany stan ekologiczny, dobry stan chemiczny. Według raportu o stanie środowiska w województwie kujawsko – pomorskim w 2012 roku monitoringiem obj ęta była Kcynka. Wyniki bada ń bakteriologicznych kształtowały si ę na poziomie niezadowalaj ącym, co świadczy o dopływie zanieczyszcze ń pochodzenia komunalnego.

Du że obci ąż enie dla środowiska wodnego mo że stanowi ć zrzut oczyszczonych ścieków z oczyszczalni ścieków, st ąd oczyszczone ścieki nie mog ą wywoływa ć zmian fizycznych, chemicznych i biologicznych. Kolejna tabela pokazuje ilo ść ładunków zanieczyszcze ń odprowadzanych do odbiorników z komunalnych oczyszczalni ścieków. Wida ć w uj ęciu wieloletnim, wzgl ędem roku 2012, że ilo ść zwi ązków azotu zmniejszyła si ę, a ilo ść pozostałych ładunków zwi ększyła si ę.

Tabela 12. Informacje o ilo ściach odprowadzonych ścieków komunalnych na terenie Powiatu Nakielskiego Wska źnik (kg/rok) 2012 2013 2014 2015 BZT5 14 788 12 781 12 816 15 741 ChZT 104 312 91 631 96 051 113 288 zawiesina ogólna 15 622 15 568 16 156 20 086 azot ogólny 9 736 10 559 11 283 8 258 fosfor ogólny 593 567 439 618 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2012-2015

Du ży udział w zanieczyszczeniu wód maj ą tak że spływy powierzchniowe, głównie z pól uprawnych zawieraj ące zwi ązki biogenne oraz środki ochrony ro ślin. Nale ży podkre śli ć, że ochrona wód przed zanieczyszczeniem zwi ązanym ze spływami powierzchniowymi jest zadaniem trudniejszym od zapewnienia oczyszczenia ścieków pochodz ących ze źródeł punktowych. Póki co na terenie powiatu nie wyznaczono obszarów nara żonych na zwi ązki azotu. W roku 2016 planowane jest wydanie rozporz ądzenia w sprawie okre ślenia w regionach wodnych obejmuj ących powiat wód powierzchniowych i podziemnych wra żliwych na zanieczyszczenia zwi ązkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie nara żonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód nale ży ograniczy ć. W wyniku nowelizacji planowane jest zastosowanie rozwi ąza ń ochronnych, polegaj ących na wprowadzeniu programu działa ń na całym obszarze regionu wodnego. Je żeli chodzi o monitoring jezior to ostatnie badania wykonywano w roku 2014 i badaniom podlegały jeziora Żę dowskie oraz Wąsoskie. Jezioro Żę dowskie posiadało dobry stan ekologiczny i dobry stan chemiczny, a W ąsoskie bardzo dobry stan ekologiczny i dobry stan chemiczny.

37 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3.4.3. Wody podziemne

Powiat Nakielski poło żony jest w granicach nast ępuj ących jednolitych cz ęś ci wód podziemnych (JCWPd zgodnie z podziałem kraju na 172 jednolite cz ęś ci wód podziemnych): - JCWPd 35, - JCWPd 36, - JCWPd 42, - JCWPd 43. Podstaw ą wydzielenia JCWPd jest ich przydatno ść do prowadzenia analizy presji antropogenicznych i opracowywania programów wodno-środowiskowych.

Ryc. 5. Zasi ęg terytorialny JCWPd Źródło: spdpsh.pgi.gov.pl/PSHv7

Na terenie Powiatu Nakielskiego wyst ępuj ą poziomy wodono śne o charakterze użytkowym: czwartorz ędowy, trzeciorz ędowy 3 i jurajski. Najwi ększe znaczenie u żytkowe, z uwagi na jego powszechno ść , oraz najwi ększe zasoby ma poziom czwartorz ędowy. Wody czwartorz ędowe wyst ępuj ą najcz ęś ciej na gł ęboko ści od kilkunastu do ponad 50 m poni żej powierzchni terenu. W dolinach rzecznych czwartorz ędowy poziom wodono śny tworzy jedn ą warstw ę wodono śną o du żej mi ąż szo ści, natomiast na obszarze wysoczyzny morenowej wody czwartorz ędowe wyst ępuj ą w formie 2 – 3 śródglinowych warstw wodono śnych, pozostaj ących z sob ą w wi ęzi hydraulicznej. Wody zalegaj ące w rzecznych osadach piaszczystych charakteryzuj ą si ę swobodnym zwierciadłem, natomiast wody wyst ępuj ące w piaszczystych przewarstwieniach śródglinowych maj ą charakter naporowy.

3 według podziału dokonanego przez Mi ędzynarodow ą Uni ę Nauk Geologicznych w 2004 r. (z pó źniejszymi poprawkami) trzeciorz ęd nie istnieje, era kenozoiczna dzieli si ę na paleogen, neogen i czwartorz ęd

38 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Średnie wydajno ści eksploatacyjne z pojedynczych otworów studziennych, ujmuj ących do eksploatacji wody poziomu czwartorz ędowego osi ągaj ą warto ść od kilkunastu do kilkudziesi ęciu m 3/h. Wody pi ętra trzeciorz ędowego wyst ępuj ą przede wszystkim w obr ębie piaszczystych utworów miocenu. Gł ęboko ść zalegania stropu tych wód si ęga ponad 80 m poni żej poziomu terenu. Mi ąż szo ść utworów waha si ę od kilku do kilkunastu metrów. Wody mioce ńskie maj ą charakter naporowy, ich zasobno ść jest zale żna od granulacji piasków wodono śnych, mi ąż szo ści i kontaktów hydraulicznych z wodami czwartorz ędowymi. Poziom ten jest eksploatowany głównie na terenach gdzie brak u żytkowych poziomów wodono śnych osadów czwartorz ędowych. Wody poziomu trzeciorz ędowego s ą eksploatowane m.in. na uj ęciach komunalnych dla miast Kcynia i Mrocza. W rejonie miasta Szubina zostały rozpoznane wody jurajskie, które zalegaj ą na wapieniach i piaskowcach w postaci wód szczelinowych. Wyst ępowanie w podło żu geologicznym tzw. wysadów solnych powoduje, że woda jurajska jest bardzo silnie zasolona i nie ma wi ększego znaczenia dla potrzeb zbiorowego zaopatrzenia ludno ści w wod ę. Obszary wyst ępowania zasobów wód podziemnych o najwy ższej warto ści u żytkowej powinny podlega ć szczególnej ochronie, zwłaszcza na terenach pozbawionych osadów izoluj ących warstw ę wodono śną od powierzchni terenu. Z tego wzgl ędu wydzielono tzw. Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP), o zasobach znacz ących w skali kraju, wymagaj ące ochrony prawnej. Teren Powiatu Nakielskiego jest poło żony w obr ębie kilku obszarów GZWP. Najwi ększ ą cz ęść powierzchni powiatu zajmuje zbiornik wód czwartorzędowych (plejstoce ńskich) GZWP nr 138 – Pradolina Toru ń-Eberswalde (Note ć). Obejmuje on swym zasi ęgiem północne obszary gminy Szubin i Kcynia oraz południowe tereny gminy Nakło nad Noteci ą i Sadki. Ponadto wschodni ą cz ęść gminy Mrocza obejmuje swym zasi ęgiem zbiornik nr 132 – Zbiornik mi ędzymorenowy Byszewo zwi ązany z form ą jezior rynnowych. W południowo-wschodniej cz ęś ci gminy Szubin wyst ępuje zbiornik nr 143 Subzbiornik Inowrocław-Gniezno, a w zachodnich rejonach gminy Kcynia istnieje zbiornik wód z utworów czwartorz ędowych nr 139 – Dolina kopalna Smogulec-Margonin.

Ryc. 6. Zasi ęgi głównych zbiorników wód podziemnych na tle Powiatu Nakielskiego Źródło: www.psh.gov.pl

39 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3.4.4. Monitoring wód podziemnych

Badania prowadzone s ą w jednolitych cz ęś ciach wód podziemnych (JCWPd), w tym w cz ęś ciach uznanych za zagro żone nieosi ągni ęciem dobrego stanu, ze szczególnym uwzgl ędnieniem obszarów nara żonych na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego. Badania wykonywane s ą na poziomie krajowym w ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego. Wykonawc ą bada ń oraz oceny stanu wód w zakresie elementów fizykochemicznych oraz ilo ściowych jest Pa ństwowy Instytut Geologiczny - Pa ństwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB). W roku 2015 na terenie powiatu badano wody podziemne w nast ępuj ących punktach monitoringowych: - Broniewo – wody zaklasyfikowano do IV klasy, - Rozwarzyn – wody podziemne oceniono na V klas ę jako ści, - Szubin – w punkcie zmierzono V klas ę jako ści wód podziemnych. Odnosz ąc si ę do całych jednolitych cz ęś ci wód, to ich stan w kontek ście osi ągni ęcia dobrego stanu ilo ściowego i chemicznego jest nast ępuj ący: - JCWPd 35: • ocena stanu ilo ściowego – stan dobry, • ocena stanu chemicznego – stan dobry, • ocena zagro żenia nieosi ągni ęcia dobrego stanu ilo ściowego – niezagro żona JCWPd, • ocena zagro żenia nieosi ągni ęcia dobrego stanu chemicznego - niezagro żona JCWPd. - JCWPd 36: • ocena stanu ilo ściowego – stan dobry, • ocena stanu chemicznego – stan słaby, • ocena zagrożenia nieosi ągni ęcia dobrego stanu ilo ściowego – zagro żona JCWPd, • ocena zagro żenia nieosi ągni ęcia dobrego stanu chemicznego - zagro żona JCWPd. - JCWPd 42: • ocena stanu ilo ściowego – stan dobry, • ocena stanu chemicznego – stan dobry, • ocena zagro żenia nieosi ągni ęcia dobrego stanu ilo ściowego – niezagro żona JCWPd, • ocena zagro żenia nieosi ągni ęcia dobrego stanu chemicznego - niezagro żona JCWPd. - JCWPd 43: • ocena stanu ilo ściowego – w subcz ęś ci stan słaby, • ocena stanu chemicznego – stan dobry, • ocena zagro żenia nieosi ągni ęcia dobrego stanu ilo ściowego – zagro żona JCWPd, • ocena zagro żenia nieosi ągni ęcia dobrego stanu chemicznego - niezagro żona JCWPd. System monitoringu wód uzupełniony jest o badania jako ści wód podziemnych w ramach lokalnego monitoringu składowisk odpadów. W ostatnich latach wskazuje si ę na lokalne przekroczenia jako ści wód w zakresie PEW i OWO na składowisku w Rozwarzynie

40 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025 oraz Ostrówcu (zazwyczaj przekroczenia pojawiaj ą si ę w jednym piezometrze, w jednej serii pomiarowej). Przewodno ść elektrolityczna wła ściwa – PEW dostarcza informacji o wielko ści mineralizacji wód, a wi ęc w pewnych sytuacjach tak że o poziomie zanieczyszczenia. Słu ży ona cz ęsto do oceny stabilno ści składu chemicznego wód przy powtarzalno ści wykonywanych pomiarów. Natomiast miary OWO – ogólny w ęgiel organiczny s ą zró żnicowane. W płytkich wodach podziemnych zasilanych infiltracyjnie wyst ępuj ą zwykle ró żne zwi ązki humusowe powstaj ące m.in. w procesach glebotwórczych wskutek ich wyługowania.

3.4.5. Systemy melioracyjne i urz ądzenia wodne

Kujawsko-Pomorski Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych prowadzi ewidencj ę gruntów zmeliorowanych. Według danych Powiatu, na terenie Powiatu Nakielskiego powierzchnia zmeliorowanych gruntów ornych i użytków zielonych wynosi ok. 30 335 ha. Najwi ększa powierzchnia zmeliorowanych gruntów wyst ępuje na terenie gminy Kcynia (11 645 ha). Długo ść rowów melioracyjnych najwi ększa jest w Kcyni oraz Szubinie. KP ZMiUW prowadzi konserwacj ę urz ądze ń melioracji wodnych podstawowych, tj. rzek i kanałów będących własno ści ą Marszałka, wałów przeciwpowodziowych i przepompowni melioracyjnych. Utrzymanie urz ądze ń melioracji szczegółowych nale ży do wła ścicieli gruntów, co jest prowadzone za po średnictwem spółek wodnych, a nadzorowane przez Starost ę. Dodatkowym elementem systemu melioracyjnego s ą urz ądzenia wodne. Szczegółowy podział gruntów zmeliorowanych przedstawia tabela.

Tabela 13. Powierzchnia zmeliorowana u żytków rolnych na terenie powiatu Powierzchnia zmeliorowana w ha Zdrenowane Użytki rolne Gmina łącznie u żytki w tym grunty w tym u żytki użytki rolne zmeliorowane rolne orne zielone w ha w km Kcynia 11645 7850 3795 6546 600,6 Mrocza 3918 3168 750 2831 129,2 Nakło nad 3819,67 2028,53 1791,14 2432,64 279,8 Noteci ą Sadki 4352 3231 1121 2817,80 256,0 Szubin 6601 3288 3313 2854 404,4 Powiat 30335,67 19565,53 10770,14 17481,44 1 670,0 Źródło: Program ochrony środowiska dla powiatu nakielskiego

Na terenie Powiatu Nakielskiego zlokalizowane s ą du że kompleksy stawów rybnych retencjonuj ące znaczne ilo ści wód powierzchniowych. Najwi ększe tego rodzaju obiekty znajduj ą si ę w miejscowo ściach: Ślesin i Wyst ęp w gminie Nakło nad Noteci ą oraz w miejscowo ści Samostrzel w gminie Sadki. Retencja wód powierzchniowych prowadzona jest tak że w Jez. Witosławskim i Ostrowo (gm. Mrocza) oraz w Żę dowskim i Sobiejuskim (gm. Szubin). Woda w tych jeziorach jest spi ętrzana wczesn ą wiosn ą i spuszczana latem, kiedy nast ępuj ą okresowe braki wody.

41 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3.4.6. Zagro żenie powodziowe

Kraje członkowskie UE wskutek wprowadzenia Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 pa ździernika 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarz ądzania nim (tzw. Dyrektywa Powodziowa) zobowi ązane s ą do: − opracowania wst ępnej oceny ryzyka powodziowego (do dnia 22.12.2011 r.), − opracowania map zagro żenia powodziowego i map ryzyka powodziowego (do dnia 22.12.2013 r.), − opracowania planów zarz ądzania ryzykiem powodziowym (do dnia 22.12.2015 r.).

Obszar powiatu został obj ęty tymi mapami, co pokazuje kolejna rycina.

Ryc. 7. Arkusze Map Zagro żenia Powodziowego i Map Ryzyka Powodziowego Źródło: mapy.isok.gov.pl/imap

Na obszarze Powiatu Nakielskiego obszary zagro żone powodzi ą obejmuj ą pas wzdłu ż Noteci, Kanału Bydgoskiego oraz Górnego Kanału Noteci.

3.4.7. Analiza SWOT – gospodarowanie wodami

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji gospodarowanie wodami.

42 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 14. Analiza SWOT – gospodarowanie wodami Mocne strony Słabe strony − dobry stan chemiczny badanych wód, − jako ść wód odprowadzanych − niewielki udział wód powierzchniowych, z oczyszczalni ścieków mie ści si ę − w normach, cz ęś ciowo zły stan wód podziemnych, − − du ża ilo ść gruntów zmeliorowanych, likwidacja urz ądze ń wodnych trzne prowadz ąca do podtopie ń i powoduj ąca ę − poło żenie na obszarze głównego szkody w postaci podmytych po zbiornika wód podziemnych,

Czynniki ulewach piwnic domów, zalanych pól − zamkni ęte i monitorowane składowiska wewn i upraw, odpadów, − niedostateczne środki przeznaczone na − po uzdatnieniu dobra jako ść wód utrzymanie rzeki Note ć, jedynego cieku dostarczanych sieci ą wodoci ągow ą, żeglownego (wypłycenie, zamulenie). − opracowane mapy zagro żenia powodziowego. Szanse Zagro żenia − dopływ zanieczyszcze ń spoza powiatu, − rosn ące zagro żenie wyst ąpienia zjawiska powodzi i suszy - w ostatnich − wzrost świadomo ści ekologicznej latach obserwuje si ę nasilenie administracji wodnej, wyst ępowania zjawisk ekstremalnych, − obserwowany wzrost zainteresowania takich jak długotrwałe okresy suszy społecze ństwa problematyk ą oraz krótkie, nawalne opady, trzne gospodarowania wodami oraz wzrost ę − zagro żenie powodziowe wzdłu ż rzek, świadomo ści ekologicznej, − mo żliwo ść zanieczyszczenia wód Czynniki − du ża świadomo ść i aktywno ść władz zewn powierzchniowych i podziemnych przez w zakresie poprawy jako ści wód, zanieczyszczenia pochodzenia − brak obszarów nara żonych na komunikacyjnego, ze stacji paliw, zanieczyszczenia zwi ązkami azotu na obszarów magazynowo - usługowych terenie powiatu i poza nim. i obszarów prowadzenia działalno ści w zakresie zbierania i magazynowania odpadów. Źródło: opracowanie własne

3.5. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA

Podmiotami odpowiedzialnymi za zapewnienie nale żytej jako ści wody przeznaczonej do spo życia przez ludzi oraz unieszkodliwianie ścieków komunalnych zajmuj ą si ę nast ępuj ące podmioty: - Komunalne Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów i Kanalizacji Spółka z o.o. w Nakle nad Noteci ą, - Komunalne Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów i Kanalizacji Spółka z o.o. w Szubinie, - Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Kcyni Spółka z o.o., - Zakład Gospodarki Komunalnej w Mroczy Spółka z o.o.

3.5.1. Zaopatrzenie w wod ę

W powiecie nakielskim zaopatrzenie w wod ę pitn ą oraz na potrzeby gospodarcze opiera si ę wył ącznie na uj ęciach wód podziemnych, które ze wzgl ędu na jako ść s ą najlepszym źródłem zaopatrzenia w wod ę. Mieszka ńcy Powiatu Nakielskiego zaopatrywani są w wod ę przeznaczon ą do spo życia pochodz ącą z nast ępuj ących uj ęć wód:

43 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

1. w gminie Kcynia: uj ęcie w Malicach, Łankowicach, Smoguleckiej Wsi, Kcyni, m. Żurawia, Słupowej, Szczepicach, Dziewierzewie oraz Królikowie w gminie Szubin zaopatruj ące miejscowo ść Górki Dąbskie, 2. w gminie Nakło nad Noteci ą: uj ęcia Bielawy I i II, uj ęcie w Trzeciewnicy, Gorzeniu, Wyst ępie, Ślesinie, Polichnie, Karnowie i Potulicach, 3. w gminie Szubin: uj ęcia Szubin Kcy ńska N.O., Szubin-Wie ś, Łachowo, Kołaczkowo, Samokl ęski Du że, Żurczyn, Królikowo, Żę dowo, Rynarzewo, Gąbin, Słupy oraz Tur, 4. w gminie Mrocza: uj ęcia w Witosławiu, SUW w Drzewianowie, Modrakowie, Mroczy, Ro ściminie oraz SUW w Wielu, 5. w gminie Sadki: uj ęcia Sadki, Śmielin, Machowo, D ębionek, Samostrzel.

Eksploatacj ę wodoci ągów w zakresie poboru ujmowanych wód w roku 2015 przedstawia kolejna tabela. Od roku 2012 spadła ilość pobranej wody ogółem, z tym, że zdecydowany wpływ na to miało zmniejszenie ilo ści pobranej wody na cele komunalne, gdy ż udział pobranej wody na cele przemysłowe zmniejszył si ę dopiero w roku 2014.

Tabela 15. Eksploatacja wodoci ągów Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 ogółem dam 3 28 930,1 30 636,0 30 033,4 29 518,9 29 034,8 przemysł dam 3 64 94 192 212 198 rolnictwo i le śnictwo dam 3 25 631 27 311 26 738 26 136 25 542 eksploatacja sieci 3 3 235,1 3 231,0 3 103,4 3 170,9 3 294,8 wodoci ągowej dam eksploatacja sieci wodoci ągowej - 2 682,2 2 737,9 2 594,0 2 650,4 2 760,7 gospodarstwa domowe dam 3 udział przemysłu 0,2 0,3 0,6 0,7 0,7 w zu życiu wody ogółem % zu życie wody na 1 3 332,9 352,1 346,2 339,6 334,3 mieszka ńca m Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2011-2015

Pobór próbek wody oraz badania jako ści wody wykonywane są przez eksploatatorów sieci oraz powiatowego inspektora sanitarnego. Na koniec roku 2015 jako ść wody dostarczanej przez wodoci ągi, odpowiadała wymaganiom sanitarnym, przewidzianym dla wody przeznaczonej dla spo życia, za wyj ątkiem wodoci ągu w Żurawi, w którym Pa ństwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Nakle nad Noteci ą, po rozwa żeniu poziomu, rodzaju przekroczonych parametrów oraz ich zagro żenia dla zdrowia, warunkowo dopu ścił wod ę do spo życia przez ludzi, z uwagi na zwi ększon ą zawarto ść manganu oraz azotynów. W trakcie sprawowanego nadzoru sanitarnego nad jakością wody do spo życia na przestrzeni roku 2015, stwierdzano wyst ępowanie zawy żonych parametrów fizyko - chemicznych w wodzie, pochodz ącej z nast ępuj ących wodoci ągów: - wodoci ąg Malice gm. Kcynia – nie akceptowalny zapach, mangan, - wodoci ąg Słupowa gm. Kcynia – mętno ść , mangan, - wodoci ąg Dziewierzewo gm. Kcynia – mangan, - wodoci ąg Łankowice gm. Kcynia – mangan, - wodoci ąg Drzewianowo gm. Mrocza – mętno ść , mangan, żelazo, - wodoci ąg Wiele gm. Mrocza – mętno ść , - wodoci ąg Karnowo gm. Nakło nad Noteci ą - mangan,

44 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

- wodoci ąg gm. Nakło nad Noteci ą - mangan, - wodoci ąg Ślesin gm. Nakło nad Noteci ą – mętno ść , żelazo, - wodoci ąg Nakło nad Noteci ą gm. Nakło nad Noteci ą - mętno ść , - wodoci ąg Sadki gm. Sadki – mętno ść , - wodoci ąg Samokl ęski Du że gm. Szubin - mętno ść , - wodoci ąg Królikowo gm. Szubin - mętno ść , - wodoci ąg Łachowo gm. Szubin - mętno ść , - wodoci ąg Szubin gm. Szubin - chlorki, m ętno ść , żelazo, mangan, - wodoci ąg G ąbin gm. Szubin – mętność , mangan, - wodoci ąg Rynarzewo gm. Szubin - mętno ść , - wodoci ąg Szubin Wie ś gm. Szubin - mangan, chlorki, - wodoci ąg Żę dowo gm. Szubin – chlorki. W roku 2015, stwierdzono równie ż incydentalne zanieczyszczenia mikrobiologiczne wody, pochodz ącej z nast ępuj ących wodoci ągów: - wodoci ąg Kcynia gm. Kcynia – bakterie grupy coli, enterokoki, - wodoci ąg Malice gm. Kcynia - bakterie grupy coli 1, - wodoci ąg Łankowice gm. Kcynia – bakterie grupy coli, - wodoci ąg Wyst ęp gm. Nakło nad Noteci ą – bakterie grupy coli, - wodoci ąg Ślesin gm. Nakło nad Noteci ą - bakterie grupy coli, - wodoci ąg Szubin Wie ś gm. Szubin - bakterie grupy coli, - wodoci ąg Szubin gm. Szubin - bakterie grupy coli. W wyniku podejmowanych przez Inspektora Sanitarnego w Nakle nad Noteci ą działa ń interwencyjnych oraz przeprowadzanych niezwłocznie działa ń koryguj ących przez zarz ądców w/w wodoci ągów, poprzez dostosowanie si ę do nakazów inspekcji sanitarnej, jako ść wody uległa poprawie. Na koniec roku 2015, była ona zgodna z wymaganiami sanitarnymi, przewidzianymi dla wody do spo życia. Bior ąc pod uwag ę, zarówno stan techniczny urz ądze ń wodnych, jak i jako ść wody dostarczanej w ramach zbiorowego zaopatrzenia ludno ści w wod ę, żaden z nadzorowanych przez Inspektora Sanitarnego w Nakle nad Noteci ą wodoci ągów nie uzyskał na koniec 2015 r. oceny negatywnej.

3.5.1.1. Sie ć wodoci ągowa

Według danych zebranych z GUS, w Powiecie w roku 2015 długo ść sieci wodoci ągowej wynosiła około ponad 898 km. Ogólnie stopie ń zwodoci ągowania wyniósł ponad 93 %. Szczegóły w podziale na wielolecie przedstawia kolejna tabela. Obserwuje si ę wzrost stopnia zwodoci ągowania jednostki.

Tabela 16. Dane dotycz ące sieci wodoci ągowej w Powiecie Wska źnik 2011 2012 2013 2014 2015 długo ść sieci 826,0 839,3 827,5 858,7 898,8 wodoci ągowej (km) ilo ść przył ączy 12136 12328 12419 12863 13 285 wodoci ągowych (szt.) ilo ść osób korzystaj ących 75728 75791 75946 81151 b.d. z sieci (osoby) procent 87,1 87,3 87,3 93,3 b.d. zwodoci ągowania (%) Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2011-2014

45 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3.5.2. Gospodarka ściekowa

Zgodnie z ustaw ą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469 ze zm.) przez aglomeracj ę rozumie si ę teren, na którym zaludnienie lub działalno ść gospodarcza s ą wystarczaj ąco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków komunalnych. Tworzenie aglomeracji pomaga spełni ć zadania zwi ązane z uporz ądkowaniem gospodarki ściekowej oraz uszeregowa ć ich realizacj ę w taki sposób, aby wywi ąza ć si ę ze zobowi ąza ń traktatowych wynikaj ących z przyst ąpienia Polski do Unii Europejskiej. Aglomeracje kanalizacyjne wyznaczyły gminy Nakło nad Noteci ą (aktualizacja w roku 2015, aglomeracja Nakło nad Noteci ą wspólnie z cz ęś ci ą gminy Sadki oraz aglomeracja Potulice), Szubin (aktualizacja w roku 2015), Kcynia (aktualizacja w roku 2015), Mrocza (aktualizacja w roku 2015). Obszary tych aglomeracji wł ączone zostały do rz ądowego programu maj ącego na celu zredukowanie ilo ści ścieków komunalnych odprowadzanych do środowiska, zgodnie z wymaganiami zało żonymi w trakcie akcesji do Unii Europejskiej (Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, zwany dalej KPO ŚK).

3.5.2.1. Oczyszczalnie ścieków

Wa żnym punktem zrzutu oczyszczonych ścieków na terenie powiatu s ą oczyszczalnie ścieków komunalnych. Na pi ęć funkcjonuj ących oczyszczalni ścieków, dwie to obiekty działaj ące w oparciu o podwy ższony system usuwania biogenów. Przepustowo ść oczyszczalni w wieloleciu ro śnie. Zdecydowanie zwi ększyła si ę te ż ilo ść osób korzystaj ących z oczyszczalni ścieków z podwy ższonym usuwaniem biogenów. Wśród obiektów komunalnych znajduj ących si ę na terenie Powiatu Nakielskiego wyró żnia si ę oczyszczalnie ścieków: - w Kcyni, zrzut oczyszczonych ścieków do Kcynki, - w Mroczy – odbiornik Rokitka, - w Nakle nad Noteci ą – oczyszczone ścieki odbiera Note ć, - w Szubinie – odbiornikiem jest G ąsawka, - w Potulicach - zrzut oczyszczonych ścieków do Noteci. Oprócz obiektów komunalnych na terenie powiatu działa tak że oczyszczalnia ścieków przemysłowych. Obiekt eksploatuje Krajowa Spółka Cukrowa S.A., Oddział Cukrownia Nakło. Zgodnie z pozwoleniem zintegrowanym nadmiar biologicznie oczyszczonych ścieków technologicznych i bytowych, po oczyszczeniu odprowadzany jest do Strugi Śleskiej.

3.5.2.2. Sie ć kanalizacji sanitarnej

Według danych GUS za 2015 r. ł ączna długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu wynosiła około 251 km. Kolejna tabela przedstawia szczegóły dotycz ące tego zagadnienia w uj ęciu wieloletnim. Obserwuje si ę zwi ększenie stopnia skanalizowania jednostki, przy jednoczesnym zwi ększeniu ilo ści odprowadzanych ścieków komunalnych.

46 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 17. Dane dotycz ące sieci kanalizacyjnej i odprowadzania ścieków Wska źnik 2011 2012 2013 2014 2015 długo ść sieci kanalizacyjnej (km) 217,2 224,5 228,7 239,4 251,5 ilo ść przył ączy prowadz ące do budynków mieszkalnych i zbiorowego 4 004 4 138 4 460 4 728 4 998 zamieszkania (szt.) ilo ść osób korzystaj ących (osoby) 40 494 40 824 42 004 44 789 b.d. ilo ść odprowadzonych ścieków 3 1 586 1 609 1 572,0 1 682,0 1 703,4 (dam ) procent skanalizowania (%) 46,6 47,0 48,3 51,5 b.d. Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2011-2015

3.5.2.3. Odprowadzanie wód opadowych i roztopowych

Sie ć kanalizacji deszczowej obsługuje obszary zabudowy mieszkaniowej i komunikacyjnej oraz tereny prowadzenia działalno ści gospodarczej. System odprowadzania wód deszczowych zako ńczony jest urz ądzeniami, takimi jak np. separatory czy osadniki, które zatrzymuj ą substancje chemiczne mog ące si ę przedosta ć do odbiornika. Eliminacja zawiesin i substancji ropopochodnych na pozostałych układach sieciowych odbywa si ę w trybie ustalania warunków przył ączenia do sieci dla poszczególnych dostawców wód opadowych. Uwzgl ędniaj ą one konieczno ść wykonania indywidualnych separatorów i osadników. Powy ższe działania zapewniaj ą dotrzymywanie standardów jako ści środowiska. Podobne rozwi ązania stosuje si ę dla zlewni z indywidualnym odwodnieniem, dla których wydawane s ą pozwolenia wodnoprawne. Wszystkie systemy s ą wyposa żone w urz ądzenia podczyszczaj ące. Sie ć kanalizacji deszczowej nie jest niestety dokładnie zewidencjonowana.

3.5.2.4. Ścieki przemysłowe

Substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego mog ą powstawa ć podczas prowadzenia przemysłowej działalno ści gospodarczej (w trakcie procesu technologicznego). Na terenie powiatu przedsi ębiorcy wytwarzaj ący ścieki przemysłowe obj ęci s ą zbiorczym systemem odprowadzania ścieków (nieczysto ści powstaj ące w zakładach kierowane s ą na oczyszczalni ę ścieków poprzez kanalizacj ę, gdzie podlegaj ą podczyszczeniu przed ich wprowadzeniem do środowiska). Kolejna tabela pokazuje jak kształtuje si ę system odprowadzania ścieków przemysłowych na terenie powiatu. Analizuj ąc lata wcze śniejsze wida ć, że ilo ść odprowadzanych ścieków o tym charakterze wzrasta. Wszystkie odprowadzone ścieki przemysłowe kierowane s ą na oczyszczalnie ścieków za po średnictwem sieci kanalizacyjnej.

Tabela 18. Informacje o ilo ściach odprowadzonych ścieków przemysłowych

Wska źnik (dam 3) 2011 2012 2013 2014 2015

ścieki odprowadzone 22 18 32 33 29 ogółem Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2011-2015

47 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Ścieki o charakterze przemysłowym odprowadzane s ą do sieci kanalizacyjnej przez Przedsi ębiorstwo Produkcyjno-Handlowe ZELAN Nakło nad Noteci ą, ZNTK Paterek, Rolnicz ą Spółdzielni ę Produkcyjn ą w Olszewce oraz Rolnicz ą Spółdzielni ę Produkcyjn ą w Sadkach, a tak że inne podmioty gospodarcze, takie jak warsztaty czy myjnie samochodowe.

3.5.2.5. Systemy indywidualne gospodarki ściekowej

Zgodnie z ustaw ą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469 ze zm.) w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacji zbiorczej nie przyniosłaby korzy ści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, nale ży stosowa ć systemy indywidualne lub inne rozwi ązania zapewniaj ące ochron ę środowiska. Do rozwi ąza ń takich zalicza si ę zbiorniki bezodpływowe (szamba) oraz przydomowe oczyszczalnie ścieków. Na podstawie ustawy z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz. U. z 2016 r. poz. 250), w przypadku gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, konieczne jest wyposa żenie nieruchomo ści w zbiornik bezodpływowy nieczysto ści ciekłych lub w przydomow ą oczyszczalni ę ścieków bytowych, spełniaj ące wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych. Przył ączenie nieruchomo ści do sieci kanalizacyjnej nie jest wówczas obowi ązkowe, je żeli nieruchomo ść jest wyposa żona w przydomow ą oczyszczalni ę ścieków spełniaj ącą wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych. Pomimo wysokiego stopnia skanalizowania na terenie powiatu mieszkańcy korzystaj ą równie ż ze zbiorników bezodpływowych w miejscach o trudnych warunkach terenowych lub nieobj ętych usieciowieniem, a tak że z przydomowych oczyszczalni ścieków. Dane liczbowe dotycz ące liczby szamb oraz przydomowych oczyszczalni ścieków przedstawia kolejna tabela. Z ka żdym rokiem zmniejsza si ę ilo ść zbiorników bezodpływowych, a zwi ększa si ę długo ść sieci kanalizacyjnej i ilo ść przydomowych oczyszczalni ścieków.

Tabela 19. Liczba szamb i przydomowych oczyszczalni Wska źnik (szt.) 2011 2012 2013 2014 zbiorniki bezodpływowe 7 646 7 500 7 135 6 702 przydomowe oczyszczalnie 410 428 486 543 ścieków (po ś) Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2011-2014, brak danych za rok 2015

3.5.3. Analiza SWOT – gospodarka wodno-ściekowa

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji gospodarka wodno-ściekowa.

Tabela 20. Analiza SWOT – gospodarka wodno-ściekowa Mocne strony Słabe strony − stan techniczny sytemu uzdatniania − brak pełnego zwodoci ągowania i dystrybucji wody, i skanalizowania obszaru, trzne

ę − spadek ilo ści wody pobieranej na cele − niewystarczaj ący odsetek osób komunalne, podł ączonych do kanalizacji; Czynniki − − wewn wysoka sprawno ść oczyszczalni wzrost ilo ści odprowadzanych ścieków ścieków, zwi ększanie si ę komunalnych,

48 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

przepustowo ści oczyszczalni − wzrost zapotrzebowania na wody z podwy ższonych usuwaniem pobierane na cele przemysłowe biogenów, i rolnicze, − sukcesywne podł ączanie − pojawiaj ące si ę incydentalnie bakterie poszczególnych nieruchomo ści do sieci grupy coli, enterokoki w wodoci ągach wodoci ągowej przy bardzo du żym oraz przekroczenia żelaza, m ętno ści, stopniu zwodoci ągowania, manganu i chlorków. − badania jako ści wody na wodoci ągach publicznych wskazuj ą przydatno ść wody do spo życia, − objecie obszaru gmin aglomeracjami kanalizacyjnymi, − budowa oczyszczalni przyzagrodowych tam gdzie jest to ekonomicznie uzasadnione, − rozdział kanalizacji sanitarnej i deszczowej. Szanse Zagro żenia − brak świadomo ści poszczególnych − mo żliwo ści pozyskania dofinansowania wła ścicieli nieruchomo ści skutkuj ący

trzne na realizacj ę inwestycji z zakresu niewła ściwym zagospodarowaniem ę budowy kanalizacji oraz wymiany powstałych nieczysto ści ciekłych,

Czynniki zbiorników bezodpływowych na − brak uzasadnienia ekonomicznego do zewn przydomowe oczyszczalnie. budowy sieci kanalizacyjnej na obszarach o małej g ęsto ści zaludnienia. Źródło: opracowanie własne

3.6. ZASOBY POWIERZCHNI ZIEMI

3.6.1. Regionalizacja fizycznogeograficzna

Nawi ązuj ąc do podziału Polski wg J. Kondrackiego teren Powiatu Nakielskiego le ży na granicy pojezierzy pomorskich i wielkopolskich, w obr ębie czterech mezoregionów: - Dolina Środkowej Noteci – obszar centralnej i zachodniej część powiatu, - Kotlina Toru ńska – we wschodniej cz ęś ci powiatu, - Pojezierze Chodzieskie – cz ęść południowa i południowo – zachodnia, - Pojezierze Kraje ńskie – północna cz ęść powiatu. - Pojezierze Gnie źnie ńskie (niewielki fragment na południu powiatu).

3.6.2. Zasoby geologiczne

Cały obszar Powiatu Nakielskiego pokryty jest utworami czwartorz ędowymi. Ich mi ąż szo ść waha si ę od kilku do ok. 100 m. S ą to głównie gliny zwałowe, przedzielone piaskami, iłami, mułkami. Powierzchniow ą budow ę geologiczn ą przedstawiono na kolejnej rycinie.

49 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Gliny zwałowe, ich zwietrzeliny Żwiry, piaski, głazy i gliny moren oraz piaski i żwiry lodowcowe czołowych (zlodowacenia (zlodowacenia północnopolskie) północnopolskie)

Piaski, żwiry, mad y rzeczne oraz torfy i namuły (holocen) Piaski i żwiry sandrowe (zlodowacenia północnopolskie) Piaski, żwiry i mułki rzeczne (czwartorz ęd)

Piaski eoliczne, lokalnie w wydmach (czwartorz ęd)

Ryc. 8. Powierzchnia czwartorz ędowa okolic Powiatu Nakielskiego Źródło: opracowanie własne na podstawie podkładu bazagis.pgi.gov.pl/website/cbdg/viewer.htm

Utwory geologiczne zalegaj ące bezpo średnio pod powierzchni ą (tzw. płytka geologia) są mało zró żnicowane. Stanowi ą jednak obszern ą i zasobn ą baz ę w zakresie eksploatacji surowców mineralnych, w szczególno ści kruszywa naturalnego. Osady czwartorz ędowe stanowi ą podstawowy budulec dla przemysłu drogowego i budownictwa mieszkaniowego. Na obszarze Powiatu Nakielskiego eksploatowane s ą wył ącznie zło ża surowców naturalnych w postaci piasków i żwirów. Kolejna tabela przedstawia wykaz złó ż kopalin.

Tabela 21. Wykaz złó ż naturalnych (piaski i żwiry) wg stanu na koniec 2015 r. Stan Zasoby geologiczne Lp. Nazwa zło ża zagospoda- Gmina (tys. Mg) rowania zło ża 1 Dąbrówka Słupska I R 1139 Szubin 2 Iwno I E 229 Kcynia 3 Iwno II E 144 Kcynia 4 Kcynia III Z 60 Kcynia 5 Kowalewo I E 57 Szubin 6 Królikowo I R 2 089 Szubin 7 Mieczkowo II* Z 640 Kcynia 8 Mieczkowo III* Z 36 Kcynia Mieczkowo IX – 9 E 141 Kcynia Pole A i Pole B* 10 Mieczkowo V Z 147 Kcynia 11 Mieczkowo VI* Z 84 Kcynia 12 Mieczkowo VII Z 74 Kcynia 13 Mieczkowo VIII E 50 Kcynia 14 Mieczkowo X E 403 Kcynia 15 Nakło nad Not. I Z - Nakło nad Noteci ą 16 Paterek III Z 197 Nakło nad Noteci ą

50 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Stan Zasoby geologiczne Lp. Nazwa zło ża zagospoda- Gmina (tys. Mg) rowania zło ża 17 Paterek IX E 63 Nakło nad Noteci ą 18 Paterek IX/2 E 103 Nakło nad Noteci ą 19 Paterek V* Z 76 Nakło nad Noteci ą 20 Paterek VI Z 7 Nakło nad Noteci ą 21 Paterek VI/A R 243 Nakło nad Noteci ą 22 Paterek VII E 216 Nakło nad Noteci ą 23 Paterek VIII* E 199 Nakło nad Noteci ą 24 Potulice I Z - Nakło nad Noteci ą 25 Radzicz R 229 Sadki 26 Radzicz I E 172 Sadki 27 Rozwarzyn Z 22 Nakło nad Noteci ą 28 Rozwarzyn I E 940 Nakło nad Noteci ą 29 Sipiory I* Z 60 Kcynia 30 Sipiory II Z 34 Kcynia 31 Sipiory III E 174 Kcynia 32 Sipiory IV E 249 Kcynia 33 Sipiory V E 224 Kcynia 34 Sipiory VI R 295 Kcynia 35 Słonawki* Z 963 Szubin 36 Słonawki 1* Z 182 Szubin 37 Słonawki 2* Z 78 Szubin 38 Smolniki I R 1536 Szubin 39 Studzienki II Z 118 Kcynia 40 Studzienki III Z 368 Kcynia 41 Wiele I R 140 Mrocza 42 Zazdro ść II E 349 Szubin 43 Zazdro ść III E 53 Szubin 44 Żurczyn E 166 Szubin 45 Żurczyn I R 465 Szubin 46 Żurczyn II R 830 Szubin 47 Słonawki 4 E 102 Szubin 48 Mieczkowo XI R 323 Kcynia 49 Mieczkowo XII R 400 Kcynia 50 Mieczkowo XIII R 239 Kcynia 51 Iwno III R 93 Kcynia 52 Józefkowo I R 1 221 Kcynia 53 Słonawki 3 E 241 Szubin 54 Rozwarzyn III R 3 225 Nakło nad Noteci ą 55 Rozwarzyn IV R 1 145 Nakło nad Noteci ą Skróty literowe stanu zagospodarowania zasobów w wykazach złó ż oznaczaj ą: * – zło ża zawieraj ące piasek ze żwirem E – zło że eksploatowane

51 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

R – zło że o zasobach rozpoznanych szczegółowo (kategorie A+B+C 1) Z – zło że z zako ńczon ą eksploatacj ą Zło ża zaznaczone w tabeli grubsz ą czcionk ą - zło ża dla których decyzj ę lub koncesj ę udzielił Starosta Nakielski Źródło: Bilans zasobów złó ż kopalin w Polsce, stan na 31.12.2015 r. (PIG-PIB)

3.6.3. Zagro żenia powierzchni ziemi

Ze strony działalno ści antropogenicznej podstawowym zagro żeniem dla powierzchni ziemi są wszelkiego rodzaju zadania inwestycyjne typu: rozbudowa terenów mieszkaniowych, komunikacyjnych i inwestycyjnych, które b ędą oddziaływa ć na powierzchni ę ziemi w fazie realizacji. Na stan środowiska naturalnego, w tym powierzchni ę ziemi ma w szczególno ści wpływ uci ąż liwa i zagra żaj ąca działalno ść zwi ązana z niewła ściwym gospodarowaniem odpadami i eksploatacj ą kopalin. Tereny, na których prowadzi si ę eksploatacj ę kopalin są jednak na bie żą co rekultywowane. W ostatnich latach zrekultywowano tereny w miejscowo ści Paterek gm. Nakło nad Noteci ą (cz. dz. 3285/9, 3285/8, 3285/7, zło że Paterek VI, VIa) oraz Karmelita gm. Kcynia (dz. 227 i 230, zło że Kcynia III). Natomiast w Karnowie (gm. Nakło nad Noteci ą) na cz ęś ci działki 173/3 zrekultywowano zdewastowany i zdegradowany teren powstały po rozbiórce budynków na powierzchni ponad 2 000 m 2. Czynnikami degraduj ącymi powierzchni ę ziemi s ą równie ż czynniki przyrodnicze, w tym ruchy masowe, czyli powstaj ące naturalnie lub na skutek działalno ści człowieka osuwanie, spełzywanie lub obrywanie powierzchniowych warstw skał, zwietrzeliny i gleby. Pa ństwowy Instytut Geologiczny w ramach realizacji Projektu SOPO (System Osłony Przeciwosuwiskowej) przygotował wst ępne informacje dotycz ące problematyki ruchów masowych. Na mapie zostały przedstawione zasi ęgi obszarów predysponowanych do wyst ępowania ruchów masowych. S ą to jednak jedynie ogólne i wst ępne dane informuj ące o mo żliwej predyspozycji obszarów (wynikaj ącej głównie z budowy geologicznej i morfologii) do rozwoju ruchów masowych. Kolejna rycina pokazuje orientacyjne zasi ęgi obszarów predysponowanych do wyst ępowania ruchów masowych. Starosta Nakielski wykonał jednak szczegółowe rozpoznanie zagro żonych obszarów. W poszczególnych gminach osuwiska i tereny zagro żone wskazano w nast ępuj ących lokalizacjach: 1. osuwiska: - gmina Kcynia – 4 osuwiska w Kcyni, - gmina Szubin – 1 osuwisko w Chobielinie Młyn oraz 4 osuwiska w m. Samokl ęski Du że. 2. tereny zagro żone ruchami masowymi: - gmina Kcynia – 10 obszarów, w tym w miejscowo ściach: Kcynia, Żurawia, Piotrowo, Kowalewko, Chwaliszewo, Folwark, Paulina, - gmina Mrocza - 20 obszarów, w tym w miejscowo ściach: Podgórz, Izabela, Witosław, Ro ścimin, Wiele, Orle, Ostrowo, Samsieczynek, Dr ąż no, - gmina Nakło nad Noteci ą - 19 obszarów, w tym w miejscowo ściach: Gorze ń, Potulice, Wyst ęp, Janowo - Chobielin, Paterek, Rozwarzyn, Polichno, Minikowo, Ślesin - Strzelewo, Ślesin – Wybudowanie, Trzeciewnica – , Nakło nad Noteci ą, Luboszcz, Karnowo, Olszewka, , - gmina Sadki - 7 obszarów, w tym w miejscowo ściach: Łodzia – Anieliny, Śmielin – Dębowo, Samostrzel – Łodzia, Samostrzel – Bnin, Górna Ruda, Kraczki, Radzicz,

52 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

- gmina Szubin - 6 obszarów, w tym w miejscowo ściach: Chobielin – Samokl ęski Du że, Kołaczkowo, Zazdro ść , Królikowo, D ąbrówka Słupska.

GMINA MROCZA

GMINA SADKI GMINA NAKŁO N. NOT.

GMINA SZUBIN

Ryc. 9. Zasi ęgi obszarów predysponowanych do wyst ępowania ruchów masowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO/download

3.6.4. Analiza SWOT – zasoby powierzchni ziemi

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji zasoby powierzchni ziemi.

Tabela 22. Analiza SWOT – zasoby powierzchni ziemi Mocne strony Słabe strony − zró żnicowanie hipsometryczne i genetyczne form rze źby terenu daj ące − zagro żenia zwi ązane ze zorganizowan ą szerokie mo żliwo ści zagospodarowania eksploatacj ą kopalin, ze wzgl ędu na terenu, udokumentowane zasoby, − wprowadzenie do miejscowych planów − mo żliwo ść lokalnej - niekontrolowanej trzne

ę zagospodarowania przestrzennego eksploatacji surowców, odpowiednich zapisów dotycz ących − wyst ępowanie osuwisk i ruchów

Czynniki terenów zagro żonych ruchami masowych,

wewn masowymi i wyst ępowania złó ż kopalin − wyst ępowanie zabudowy na obszarach (opracowany rejestr obszarów), zagro żonych ruchami masowymi, − sukcesywna rekultywacja gruntów po − powolna rekultywacja wyrobisk eksploatacji kopalin zgodnie z ustaw ą poeksploatacyjnych. o ochronie gruntów rolnych i le śnych. Szanse Zagro żenia − rozwój nowych technologii poszukiwania

trzne i eksploatacji surowców mineralnych, − presja ze strony działaj ących podmiotów ę − prace badawcze Pa ństwowego Instytutu gospodarczych zajmuj ących si ę

Czynniki Geologicznego gwarantuj ące eksploatacj ą kopalin. zewn odpowiednie rozpoznanie terenu. Źródło: opracowanie własne

53 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3.7. GLEBY

Na wysoczy źnie morenowej zbudowanej z glin zwałowych, wyst ępuj ą gleby brunatne – głównie na Pojezierzu Kraje ńskim. Natomiast na piaszczystych utworach sandrów i pradolin przewa żaj ą gleby bielicowe wyst ępuj ące przede wszystkim w obr ębie Kotliny Toru ńskiej (południowo-wschodnia cz ęść gminy Nakło nad Noteci ą). Strefowym glebom brunatnoziemnym i bielicoziemnym towarzysz ą w obni żeniach gleby śródstrefowe, których charakter uwarunkowany jest przede wszystkim bliskości ą wyst ępowania wód gruntowych. Są to gleby murszaste, glejobielicowe, torfowe, murszowe – głównie w dolinach rzeki Noteci. Za gleby dobre uznane zostały gleby klas od I do IIIb wł ącznie, podlegaj ące na terenach pozamiejskich bezwzgl ędnej ochronie przed zmian ą sposobu użytkowania. Ponadto ochron ą prawn ą obj ęte s ą gleby IV klas bonitacyjnych oraz gleby organiczne (torfowe i murszowe). Zgodnie z ww. ustaw ą przeznaczenie na cele nierolnicze i niele śne gruntów rolnych poza miastami stanowi ących u żytki rolne klas I – III, je żeli ich zwarty obszar przekracza 0,5 ha, wymaga zgody ministra wła ściwego do spraw rolnictwa i rozwoju wsi. Najwy ższe udziały gleb klas I – IIIb w powierzchni u żytków rolnych wyst ępuj ą na terenie Pojezierza Gnie źnie ńskiego. Natomiast gleby klas V i VI s ą najsłabsze i mało przydatne w rolnictwie. Najwi ększy ich odsetek znajduje si ę w gminach Kotliny Toru ńskiej. Klasy bonitacyjne gruntów na terenie powiatu przedstawia kojenie zestawienie tabelaryczne. Wśród lasów najwi ęcej jest gleb klasy V i VI. W śród gruntów zadrzewionych – klasy VI, w śród ł ąk najwi ększ ą powierzchni ę stanowi ą gleby klasy IV, podobnie na terenie pastwisk. Natomiast w śród gruntów ornych najwi ększ ą powierzchni ę posiadaj ą grunty klasy IIIa i V.

54 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 23. Klasy bonitacyjne gruntów Rodzaj gruntu Grunty zadrzewione Lasy Łąki Pastwiska Grunty orne i zakrzewione Typ ha % Typ ha % Typ ha % Typ ha % Typ ha % LsI 0,1 0,00 Lz 0,7409 0,35 ŁII 19,5174 0,16 PsII 8,9214 0,32 RI 7,37 0,02 LsII 3,2294 0,13 LzIII 15,5799 7,46 ŁIII 1992,3861 16,14 PsIII 269,2529 9,67 RII 813,3287 2,44 LsIII 91,82 3,63 LzIV 12,1999 5,84 ŁIV 7231,2318 58,56 PsIV 1353,9397 48,64 RIIIa 9781,1834 29,37 LsIV 322,5621 12,75 LzV 39,2767 18,81 ŁV 2466,402 19,98 PsV 879,3112 31,59 RIIIb 319,8435 0,96 LsV 909,0869 35,93 LzVI 140,998 67,53 ŁVI 637,8313 5,17 PsVI 272,0439 9,77 RIVa 389,5608 1,17 LsVI 1203,343 47,56 RIVb 7497,9915 22,52 RV 10095,2549 30,32 Suma 208,7954 100,00 Suma 12347,3686 100,00 Suma 2783,4691 100,00 Suma 2530,142 100,00 RVI 4395,0787 13,20 Suma 33299,6115 100,00 Źródło: Starostwo Powiatowe w Nakle nad Noteci ą (Wydział Środowiska)

Najmniejsz ą odporno ść na chemiczne zanieczyszczenia wykazuj ą gleby lu źne i słabo gliniaste, ubogie w składniki pokarmowe, a wi ęc głównie gleby bielicowe. Gleby brunatne, zasobne w składniki pokarmowe i wod ę, s ą odporne na zagro żenia chemiczne. Podstawowym źródłem przekształce ń gleb powiatu jest działalno ść człowieka zwi ązana z rozbudow ą zabudowy na cele mieszkalnictwa oraz działalno ści gospodarczej. Powoduje to zmian ę struktury gleb. Działania antropogeniczne powoduj ą przechodzenie zwi ązków biogennych i innych zanieczyszcze ń bezpo średnio do gleby, wód podziemnych i powierzchniowych. Jednym z głównych czynników zmian w strukturze chemicznej gleb jest tak że rolnicze u żytkowanie, w tym na terenach ogrodów działkowych. Mo że ona powodowa ć nadmierne przechodzenie składników pokarmowych, takich jak fosfor, potas i magnez, a tym samym powodowa ć powstawanie braków w zawarto ści składników przyswajalnych (dost ępnych dla ro ślin) w glebie. Natomiast przedostawanie si ę fosforu i azotu do wód powierzchniowych mo że powodowa ć ich eutrofizacj ę. Niewła ściwe u żywanie nawozów naturalnych i mineralnych mo że spowodowa ć powa żne straty w środowisku.

55 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Powiat Nakielski jest regionem o typowo rolniczym charakterze produkcji. Sprzyja to powstawaniu licznych ferm zwierz ęcych. Fermy tuczu trzody chlewnej stosuj ące bez ściółkow ą metod ę hodowli s ą szczególnym zagro żeniem dla środowiska gruntowo- wodnego. Intensywny rozwój du żych ferm tuczu wi ąż e si ę z zaj ęciem du żych powierzchni gruntu pod uprawy rolne wspomagan ą intensywnym nawo żeniem gnojowic ą. Niewła ściwe stosowanie gnojowicy przyczynia si ę do nadmiaru azotu w glebie, okresowego zasolenia oraz do pogorszenia warunków tlenowych. Ubocznym skutkiem jest tak że zagro żenie sanitarne. Dla gleb powiatu problemem s ą równie ż zanieczyszczenia pyłowe, których źródłem jest głównie rozwijaj ący si ę transport drogowy oraz działalno ść przemysłowa. Z komunikacj ą samochodow ą zwi ązane s ą takie zanieczyszczenia jak: substancje ropopochodne, metale ci ęż kie, zwi ązki azotu, w ęglowodory i inne, takie jak sól stosowana w czasie zimy, detergenty, itp. Zanieczyszczenia te wyst ępuj ą w pasach przyległych do dróg powoduj ąc lokalne zanieczyszczenia gruntu, a w przypadku gruntów podatnych na infiltracj ę, równie ż środowiska wodnego. Zanieczyszczenia mog ą spływa ć z powierzchni dróg do rowów i dalej do rzek.

3.7.1. Analiza SWOT – gleby

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji gleby.

Tabela 24. Analiza SWOT – gleby Mocne strony Słabe strony − znikomy udział gleb wysokich klas, − du że zró żnicowanie genetyczne gleb, − eksploatacja kopalin, − wprowadzenie w dokumentach − zanieczyszczenia gleb na skutek trzne

ę strategicznych zapisów prowadzenia działalno ści zwi ązanej zapobiegaj ących zanieczyszczeniu z gospodarowaniem odpadami, Czynniki − wewn gleb, niewielka powierzchnia gleb obj ęta − rekultywacji obszarów zdegradowanych. badaniami OSChR, brak bada ń Starosty. Szanse Zagro żenia − obj ęcie polskiego rolnictwa Wspóln ą − rosn ące zagro żenie wyst ąpienia Polityk ą Roln ą (np. Dyrektywa zjawiska suszy - w ostatnich latach

trzne Azotanowa);

ę obserwuje si ę nasilenie wyst ępowania − coraz bardziej restrykcyjne normy zjawisk ekstremalnych, takich jak środowiskowe dla zakładów długotrwałe okresy suszy; i przedsi ębiorców zapobiegaj ące − nieregularno ść opadów ska żeniu gleb, atmosferycznych, − wi ększa świadomo ść ekologiczna − stosowanie nawozów (gnojowicy), rolników, Czynnikizewn − nieprawidłowa rekultywacja wyrobisk − uprawa gatunków ro ślin o niewielkich poeksploatacyjnych. wymaganiach glebowych. Źródło: opracowanie własne

56 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3.8. GOSPODARKA ODPADAMI I ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW

3.8.1. System gospodarki odpadami komunalnymi

Z dniem 1 lipca 2013 r. poszczególne gminy Powiatu Nakielskiego przej ęły obowi ązek gospodarowania odpadami komunalnymi. Obowi ązek ten został nało żony znowelizowan ą ustaw ą z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (ówczesny Dz. U. z 2013 r. poz. 1399 ze zm.), która w sposób zasadniczy i radykalny przebudowała system prawny dotycz ący gospodarowania odpadami komunalnymi. Wszystkie gminy powiatu musiały podj ąć decyzj ę, czy obejm ą zbiorczym systemem odbioru odpadów tylko nieruchomo ści zamieszkałe, czy równie ż niezamieszkałe. Ustawowo ka żda gmina prowadzi rejestr podmiotów, które s ą uprawnione do odbioru odpadów komunalnych z nieruchomo ści nie obj ętych zbiorczym systemem odbioru organizowanym przez dan ą jednostk ę samorz ądow ą. Aktem prawym reguluj ącym system stał si ę regulamin utrzymania porz ądku i czysto ści, który ka żda jednostka była zobowi ązana zaktualizowa ć zgodnie z wojewódzkim planem gospodarki odpadami. Zestawiaj ąc dane GUS, w kolejnej tabeli przedstawiono jak kształtowała si ę sytuacja w zbiórce odpadów komunalnych w Powiecie w ci ągu ostatnich 5 lat (z jednoczesnym spadkiem ilo ści odpadów wzgl ędem roku 2014). Wida ć wzrost ilo ści zmieszanych odpadów komunalnych, co jest efektem uszczelnienia dot ąd obowi ązuj ącego systemu zbiórki odpadów komunalnych, b ądź po średnio tak że programu edukacyjno-informacyjnego dla mieszka ńców o negatywnych efektach spalania odpadów komunalnych na stan jako ści powietrza.

Tabela 25. Informacje o zebranych zmieszanych odpadach komunalnych Wska źnik 2011 2012 2013 2014 2015 ilo ść zebranych odpadów komunalnych (Mg) 16 171,57 16 289,59 17 611,73 19 637,47 18 952,72 ogółem na 1 mieszka ńca (kg) 186,1 187,2 203,0 225,9 218,2 w tym z gospodarstw domowych (Mg) 12 874,54 12 790,09 14 081,14 16 315,35 15 728,52 odpady z gospodarstw domowych przypadaj ące 148,1 147,0 162,3 187,7 181,1 na 1 mieszka ńca (kg) Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2011-2015

System odbioru odpadów komunalnych na terenie powiatu nie jest szczelny, gdy ż nadal pojawiaj ą si ę tzw. dzikie wysypiska śmieci, które samorz ądy gminne musz ą na bie żą co likwidowa ć. Kolejna tabela pokazuje, że ilo ści tych miejsc na terenie powiatu zmniejsza si ę.

Tabela 26. Informacje o dzikich wysypiskach Wska źnik 2011 2012 2013 2014 2015 powierzchnia istniej ących - stan w dniu 31 XII (m 2) 20 000 20 000 20 000 20 000 10 000 istniej ące - stan w dniu 31 XII (szt.) 2 2 2 2 1 zlikwidowane (szt.) 4 0 0 0 1 odpady komunalne zebrane podczas likwidacji dzikich 7,3 0,0 0,0 0,0 3,2 wysypisk (Mg) Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2011-2014, brak danych za rok 2015

57 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3.8.2. System gospodarki odpadami gospodarczymi

Uzupełnieniem systemu odbioru i wła ściwego zagospodarowania odpadów, jest gospodarka wytworzonymi odpadami innymi ni ż komunalne. Według danych zgromadzonych w Wojewódzkim Systemie Odpadowym (WSO) w roku 2014 wytworzono w Powiecie ponad 386 tys. Mg odpadów z sektora gospodarczego (z wył ączeniem odpadów komunalnych). Szczegóły w zakresie ilo ści odpadów gospodarczych zawarte w kolejnej tabeli oparto o zbiorcze dane Marszałka Województwa.

Tabela 27. Ilo ści odpadów wg rodzaju prowadzonej działalno ści Wska źnik Warto ść Mg wytworzone ogółem 128 273,1012 zebrane ogółem 143 086,2336 poddane odzyskowi poza instalacjami 48 802,2820 odzysk w instalacji 25 273,2343 przekazanie os. fizycznym do wykorzystania 40 253,3350 unieszkodliwione w instalacjach 560,0000 Źródło: Wojewódzki System Odpadowy, 2014 brak danych za roik 2015 spowodowany brakiem zweryfikowanej sprawozdawczo ści przez Urz ąd Marszałkowski

Najwa żniejsze podmioty prowadz ące działalno ść w zakresie gospodarowania odpadami na terenie powiatu to:4 1. w zakresie zbierania odpadów: - Urz ąd Gminy W Sadkach, ul. Stra żacka 11, 89-110 Sadki (Składowisko Odpadów w Ostrówcu), - Javi - Trans Sp. z o.o., ul. Mły ńska 2b, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Komunalne Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów o Kanalizacji Sp. z o.o., ul. Drzymały 4a, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - P.P.H.U. i Obrotu Surowcami Wtórnymi Karmil Krzysztof Grzegorczyk, Bogdan Kowalski S.J., ul. Powsta ńców Wielkopolskich 78, Szubin, - Trans - Han Wiesław Hany żewski, Malice 35, 89-240 Kcynia, - Firma Handlowo-Usługowa Grzegorz Bujewski, ul. Kcyńska, Szubin, - Przedsi ębiorstwo Wielobran żowe Robac Krzysztof Boniecki, Paterek, ul. Przemysłowa 9, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Przetwórstwo Tworzyw Sztucznych Rygielski Ryszard, ul. Piaskowa, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Mtb Trzebi ńscy S.J., ul. Dolna 1 A, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - P.P.H.U. Polimer Sp. Cywilna, K. Frydrych, L. Misiak, Paterek, ul. Przemysłowa 1, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Dekopol Sp. z o.o., Paterek, ul. Przemysłowa 1, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Eurobac Sp. z o.o., Paterek, ul. Przemysłowa 9, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Przedsi ębiorstwo Wielobran żowe Kateso Aureliusz Osetek, Paterek, ul. Przemysłowa 1, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Firma Janki Piotr Wi ęckowski, Radzicz 8, 89-110 Sadki, - PW Mar-Pol Marcin Szewera, ul. Nowa 2, 89-110 Sadki,

4 dane Urz ędu Marszałkowskiego z Wojewódzkiego Systemu odpadowego – na podstawie sprawozda ń z gospodarowania odpadami składanych przez przedsi ębiorców

58 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

- Eurobac Organizacja Odzysku S.A., Paterek, ul. Przemysłowa 9, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Grene Sp. z o.o. - Mrocza, ul. Tadeusza Ko ściuszki 55, Mrocza, ul. Jana Pawła II 56, 89-200 Szubin, ul. 22 Stycznia 6, 89-240 Kcynia, - Przedsi ębiorstwo Wielobran żowe Remeco Remigiusz Rynkiewicz, ul. Bydgoska 1/10, 89-120 Potulice, - Przedsi ębiorstwo Wielobran żowe Secopol Sebastian Baran - Ślesin, ul. Stra żacka 6, Ślesin, - Węglo-Złom Sp. z o.o., ul. Łob żenicka 18, 89-115 Mrocza, - Mateusz Deba - Mdm Auto, ul. Bydgoska 1, 89-120 Potulice, - FHU Jawa Inv Jadwiga Wilczy ńska-Szczepa ńska, Ludwikowo 1, 85-502 Bydgoszcz, - P.H.U. Bromet Piotr Wanecki, Broniewo 2, 89-110 Sadki, - Zakład Gospodarki Komunalnej I Mieszkaniowej w Kcyni Sp. z o.o., ul. Nakielska 9, 89-240 Kcynia, - Zakład Gospodarki Komunalnej w Mroczy Sp. z o.o., ul. Łob żenicka 11a, 89-115 Mrocza - Gminne Składowisko Odpadów Komunalnych w Mroczy, - Remeco Sp. z o.o., ul. Bydgoska 1, 89-120 Potulice, - Recykling Partner Group Sp. z o.o., ul. Mły ńska 34, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Spółdzielnia Socjalna Note ć, Rozwarzyn 40, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Ekopoz Sp. z o.o., Karmelita 1, 2. w zakresie odzysku odpadów: - El żbieta Hartwich Eltrans Usługi Transportowe, Wyst ęp, ul. Nakielska 22, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Przedsi ębiorstwo Wielobran żowe Secopol Sebastian Baran Paterek, ul. Os. J. Sobieskiego 4/2, 89-100 Nakło nad Notecią, - Przedsi ębiorstwo Przemysłu Meblarskiego i Budownictwa Ogólnego, ul. Bydgoska 1, 89-120 Potulice, - P.P.H.U. i Obrotu Surowcami Wtórnymi Karmil Krzysztof Grzegorczyk, Bogdan Kowalski S.J., ul. Sielska 17a, 60-129 Poznań, - Gospodarstwo Rolne Chwaliszewo Sp. z o.o., Chwaliszewo, 89-241 Gromadno, - Przedsi ębiorstwo Wielobran żowe Robac Krzysztof Boniecki, ul. Bł ękitna 6, 85-370 Bydgoszcz (zakład przetwarzania zu żytego sprz ętu elektronicznego, instalacje do regeneracji olejów odpadowych), - Przetwórstwo Tworzyw Sztucznych Rygielski Ryszard, ul. Piaskowa 1a, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - MTB Trzebi ńscy S.J., ul. Dolna 1 A, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - P.P.H.U. Polimer Sp. Cywilna, K. Frydrych, L. Misiak, Paterek, ul. Przemysłowa 1, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Przedsi ębiorstwo Wielobran żowe Kateso Aureliusz Osetek, ul. Mły ńska 34, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - PW Mar-Pol Marcin Szewera, ul. Limanowskiego 5, 64-912 Piła, - Moto - Centrum Stanisław Zieli ński, ul. Jana Pawła II 31, 89-200 Szubin (stacja demonta żu pojazdów), - FHU Jawa INV Jadwiga Wilczy ńska-Szczepa ńska, Ludwikowo 1, 85-502 Bydgoszcz,

59 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

- Zakład Gospodarki Komunalnej w Mroczy Sp. z o.o., ul. Łob żenicka 11a, 89-115 Mrocza, - Ekopoz Sp. z o.o., Bolechowo, ul. Obornicka 1, 62-005 Owi ńska. 3. w zakresie odzysku poza instalacjami: - Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjno - Usługowa, Wyrza 9/1, 89-115 Mrocza, - Komunalne Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów I Kanalizacji Sp. z o.o., ul. Powsta ńców Wlkp. 76, 89-200 Szubin, - Przedsi ębiorstwo Rolno-Spo żywcze D ębowo Sp. z o.o., D ębowo, ul. Bohaterów 2, 89-110 Sadki, - Gospodarstwo Rolne Chwaliszewo Sp. z o.o., Chwaliszewo, 89-241 Gromadno, - ZPHU Edbar Bartosz Wawrzyniak, Szczepice 34, 89-240 Kcynia, - Przedsi ębiorstwo Wielobran żowe Remeco Remigiusz Rynkiewicz, Samostrzel 30/10, 89-110 Sadki, - EMCO Michał Rogoziewicz, ul. Witebska 40, 85-778 Bydgoszcz, - Ekopoz Sp. z o.o., Bolechowo, ul. Obornicka 1, 62-005 Owi ńska, - Krajowa Spółka Cukrowa S.A., ul. Kraszewskiego 40, 87-100 Toru ń. 4. w zakresie przetwarzania odpadów: - Pa ństwowe Przedsi ębiorstwo Przemysłu Meblarskiego i Budownictwa, Potulice, - Komunalne Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów i Kanalizacji Sp. z o.o., Nakło nad Noteci ą, - Zakład Przetwórstwa Drzewnego Paterek Sp. z o.o., - Remeco Sp. z o.o., Potulice. 5. w zakresie unieszkodliwiania odpadów w instalacjach: - Urz ąd Gminy w Sadkach, ul. Stra żacka 11, 89-110 Sadki, - Zakład Gospodarki Komunalnej w Mroczy Sp. z o.o., ul. Łob żenicka 11a, 89-115 Mrocza. 6. w zakresie posiadania pozwolenia zintegrowanego, które obejmuje równie ż działalno ść zwi ązan ą z gospodarowaniem odpadami: - Zakład Gospodarki Komunalnej w Mroczy, ul. Łob żenicka 11a, 89-115 Mrocza. - Gospodarstwo Rolne Agrobaza S.C. Agnieszka Mularewicz, Alicja Kubacha, Grzegorz Kubac, Dobieszewko 4, 89-240 Kcynia.

W przypadku Powiatu Nakielskiego najwi ęcej odpadów powstaje w gał ęzi przemysłu spo żywczego, a dokładnie w cukrownictwie. Działalno ść w tym zakresie prowadzi Krajowa Spółka Cukrowa S. A. w Toruniu Oddział Cukrownia Nakło nad Noteci ą z siedzib ą zakładu przy ul. Rudki 1, 89-100 Nakło nad Noteci ą. Lokalnym problemem w powiecie jest działalno ść gospodarcza w zakresie zbierania odpadów w sposób niezgodny z obowi ązuj ącymi przepisami.

3.8.3. Poło żenie w regionie gospodarki odpadami

Regionem gospodarki odpadami komunalnymi jest okre ślony w wojewódzkim planie gospodarki odpadami, obszar licz ący co najmniej 150 000 mieszka ńców. Regionaln ą instalacj ą do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) – jest zakład zagospodarowania

60 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025 odpadów o mocy przerobowej wystarczaj ącej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego przez co najmniej 120 000 mieszka ńców, spełniaj ący wymagania najlepszej dost ępnej techniki lub technologii oraz zapewniaj ący termiczne przekształcanie odpadów lub: a) mechaniczno - biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielanie ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadaj ących si ę w cało ści lub w cz ęś ci do odzysku, b) przetwarzanie selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzanie z nich produktu o wła ściwo ściach nawozowych lub środków wspomagaj ących upraw ę ro ślin, spełniaj ącego wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych, c) składowanie odpadów powstaj ących w procesie mechaniczno - biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostało ści z sortowania odpadów komunalnych o pojemno ści pozwalaj ącej na przyjmowanie przez okres nie krótszy ni ż 15 lat odpadów w ilo ści nie mniejszej ni ż powstaj ąca w instalacji do mechaniczno - biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych.

Powiat Nakielski wchodzi w skład Regionu 5 Bydgosko-Toru ńskiego. Według ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach wszystkie odebrane z terenu jednostki zmieszane odpady komunalne, odpady zielone oraz pozostało ści z sortowania odpadów komunalnych przeznaczone do składowania maj ą by ć zagospodarowywane w RIPOK-ach wyznaczonych dla regionu, w którym znajduje si ę dana jednostka.

61 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 28. Regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) Lokalizacja instalacji Rodzaj instalacji Zarz ądzaj ący / Wła ściciel (RIPOK - Instalacja do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielania ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadaj ących si ę w cało ści BYDGOSZCZ lub w cz ęś ci do odzysku Przedsi ębiorstwo Usług CORIMP RIPOK - Instalacja do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów Komunalnych miasto Bydgoszcz oraz wytwarzania z nich produktu o wła ściwo ściach nawozowych lub środków wspomagaj ących „CORIMP” Sp. z o.o. ul. Wojska Polskiego 65, upraw ę ro ślin, spełniaj ących wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych, lub materiału po ul. Wojska Polskiego 65 85-871 Bydgoszcz procesie kompostowania lub fermentacji dopuszczonego do odzysku w procesie odzysku R10, 85-825 Bydgoszcz spełniaj ącego wymagania okre ślone w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 4 ustawy o odpadach RIPOK - Instalacja do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzania z nich produktu o wła ściwo ściach nawozowych lub środków wspomagaj ących upraw ę ro ślin, spełniaj ących wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych, lub materiału po Mi ędzygminny Kompleks BYDGOSZCZ procesie kompostowania lub fermentacji dopuszczonego do odzysku w procesie odzysku R10, Unieszkodliwiania PRONATURA spełniaj ącego wymagania okre ślone w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 4 ustawy Odpadów ProNatura miasto Bydgoszcz o odpadach Sp. z o.o. ul. Pr ądoci ńska 28, RIPOK - Instalacja do składowania odpadów powstaj ących w procesie mechaniczno-biologicznego ul. Pr ądoci ńska 28 85-893 Bydgoszcz przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostało ści z sortowania odpadów 85-893 Bydgoszcz komunalnych o pojemno ści pozwalaj ącej na przyjmowanie przez okres nie krótszy ni ż 15 lat odpadów w ilo ści nie mniejszej ni ż powstaj ąca w instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych Mi ędzygminny Kompleks BYDGOSZCZ Unieszkodliwiania PRONATURA Odpadów ProNatura miasto Bydgoszcz RIPOK – Instalacja do termicznego przetwarzana odpadów Sp. z o.o. ul. E. Petersona 22 ul. Pr ądoci ńska 28 85-862 .Bydgoszcz 85-893 Bydgoszcz RIPOK - Instalacja do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielania ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadaj ących si ę w cało ści BYDGOSZCZ lub w cz ęś ci do odzysku Remondis Bydgoszcz REMONDIS RIPOK - Instalacja do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów Sp. z o.o. miasto Bydgoszcz oraz wytwarzania z nich produktu o wła ściwo ściach nawozowych lub środków wspomagaj ących ul. Inwalidów 45 ul. Inwalidów 45, upraw ę ro ślin, spełniaj ących wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych, lub materiału po 85-001 Bydgoszcz 85-749 Bydgoszcz procesie kompostowania lub fermentacji dopuszczonego do odzysku w procesie odzysku R10, spełniaj ącego wymagania okre ślone w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 4 ustawy o odpadach

62 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Lokalizacja instalacji Rodzaj instalacji Zarz ądzaj ący / Wła ściciel RIPOK - Instalacja do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzania z nich produktu o wła ściwo ściach nawozowych lub środków wspomagaj ących upraw ę ro ślin, spełniaj ących wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych, lub materiału po procesie kompostowania lub fermentacji dopuszczonego do odzysku w procesie odzysku R10, Przedsi ębiorstwo Usług GIEBNIA spełniaj ącego wymagania okre ślone w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 4 ustawy Gminnych Sp. z o.o. gmina Pako ść o odpadach ul. Inowrocławska 14, 88-170 Pako ść RIPOK - Instalacja do składowania odpadów powstaj ących w procesie mechaniczno-biologicznego 88-170 Pako ść przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostało ści z sortowania odpadów komunalnych o pojemno ści pozwalaj ącej na przyjmowanie przez okres nie krótszy ni ż 15 lat odpadów w ilo ści nie mniejszej ni ż powstaj ąca w instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych RIPOK - Instalacja do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielania ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadaj ących si ę w cało ści EKOSKŁAD SŁU ŻEWO lub w cz ęś ci do odzysku Przedsi ębiorstwo gmina Aleksandrów Kujawski RIPOK - Instalacja do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów Użyteczno ści (W) oraz wytwarzania z nich produktu o wła ściwo ściach nawozowych lub środków wspomagaj ących Publicznej Sp. z o.o. ul. Polna 87, upraw ę ro ślin, spełniaj ących wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych, lub materiału po ul. Polna 87, 87-700 Słu żewo procesie kompostowania lub fermentacji dopuszczonego do odzysku w procesie odzysku R10, 87-700 Słu żewo spełniaj ącego wymagania okre ślone w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 4 ustawy o odpadach RIPOK - Instalacja do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielania ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadaj ących si ę w cało ści lub w cz ęś ci do odzysku RIPOK - Instalacja do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzania z nich produktu o wła ściwo ściach nawozowych lub środków wspomagaj ących TORU Ń MPO upraw ę ro ślin, spełniaj ących wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych, lub materiału po Miejskie Przedsi ębiorstwo miasto Toru ń procesie kompostowania lub fermentacji dopuszczonego do odzysku w procesie odzysku R10, Oczyszczania Sp. z o.o. ul. Kociewska 47-53, spełniaj ącego wymagania okre ślone w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 4 ustawy ul. Grudzi ądzka 159, 87-100 Toru ń o odpadach 87-100 Toru ń RIPOK - Instalacja do składowania odpadów powstaj ących w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostało ści z sortowania odpadów komunalnych o pojemno ści pozwalaj ącej na przyjmowanie przez okres nie krótszy ni ż 15 lat odpadów w ilo ści nie mniejszej ni ż powstaj ąca w instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych WAWRZYNKI RIPOK - Instalacja do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów NOVAGO Sp. z o.o. gmina Żnin komunalnych i wydzielania ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadaj ących si ę w cało ści Wawrzynki 35, Wawrzynki 35, 88-400 Żnin lub w cz ęś ci do odzysku 88-400 Żnin

63 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Lokalizacja instalacji Rodzaj instalacji Zarz ądzaj ący / Wła ściciel RIPOK – Instalacja do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzania z nich produktu o wła ściwo ściach nawozowych lub środków wspomagaj ących upraw ę ro ślin, spełniaj ących wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych, lub materiału po procesie kompostowania lub fermentacji dopuszczonego do odzysku w procesie odzysku R10, spełniaj ącego wymagania okre ślone w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 4 ustawy o odpadach RIPOK - Instalacja do składowania odpadów powstaj ących w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostało ści z sortowania odpadów komunalnych o pojemno ści pozwalaj ącej na przyjmowanie przez okres nie krótszy ni ż 15 lat odpadów w ilo ści nie mniejszej niż powstaj ąca w instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych Źródło: Obwieszczenie Nr XIV/1/15 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 23 listopada 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu uchwały w sprawie wykonania „Planu gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą na lata 2018-2023”

Tabela 29. Instalacje przewidziane do zast ępczej obsługi regionu do czasu uruchomienia regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych Lokalizacja instalacji Rodzaj instalacji Zarz ądzaj ący / Wła ściciel EKOSKŁAD SŁU ŻEWO Przedsi ębiorstwo gmina Aleksandrów Kujawski Użyteczno ści (W) Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne Publicznej Sp. z o.o. ul. Polna 87 ul. Polna 87 87-700 Słu żewo 87-700 Słu żewo Źródło: Obwieszczenie Nr XIV/1/15 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 23 listopada 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu uchwały w sprawie wykonania „Planu gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą na lata 2018-2023”

64 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 30. Instalacje przewidziane do zast ępczej obsługi regionu w przypadku gdy znajduj ąca si ę w nich instalacja regionalna uległa awarii lub nie mo że przyjmowa ć odpadów z innych przyczyn Lokalizacja instalacji Rodzaj instalacji Zarz ądzaj ący / Wła ściciel BYDGOSZCZ RIPOK - Instalacja do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów Przedsi ębiorstwo Usług CORIMP oraz wytwarzania z nich produktu o wła ściwo ściach nawozowych lub środków wspomagaj ących Komunalnych miasto Bydgoszcz upraw ę ro ślin, spełniaj ących wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych, lub materiału po „CORIMP” Sp. z o.o. ul. Wojska Polskiego 65, procesie kompostowania lub fermentacji dopuszczonego do odzysku w procesie odzysku R10, ul. Wojska Polskiego 65, 85-871 Bydgoszcz spełniaj ącego wymagania okre ślone w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 4 o odpadach 85-825 Bydgoszcz Mi ędzygminny Kompleks BYDGOSZCZ Unieszkodliwiania PRONATURA Odpadów ProNatura miasto Bydgoszcz RIPOK – Instalacja do termicznego przetwarzania odpadów Sp. z o.o. ul. E.Petersona 22, ul. Pr ądoci ńska 28, 85-862Bydgoszcz 85-893 Bydgoszcz RIPOK – Instalacja do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzania z nich produktu o wła ściwo ściach nawozowych lub środków wspomagaj ących upraw ę ro ślin, spełniaj ących wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych, lub materiału po Mi ędzygminny Kompleks BYDGOSZCZ procesie kompostowania lub fermentacji dopuszczonego do odzysku w procesie odzysku R10, Unieszkodliwiania PRONATURA spełniaj ącego wymagania okre ślone w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 4 ustawy Odpadów ProNatura miasto Bydgoszcz o odpadach Sp. z o.o. ul. Pr ądoci ńska 28, RIPOK - Instalacja do składowania odpadów powstaj ących w procesie mechaniczno-biologicznego ul. Pr ądoci ńska 28, 85-893 Bydgoszcz przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostało ści z sortowania odpadów 85-893 Bydgoszcz komunalnych o pojemno ści pozwalaj ącej na przyjmowanie przez okres nie krótszy ni ż 15 lat odpadów w ilo ści nie mniejszej ni ż powstaj ąca w instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych RIPOK - Instalacja do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielania ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadaj ących si ę w cało ści BYDGOSZCZ lub w cz ęś ci do odzysku Remondis Bydgoszcz REMONDIS RIPOK - Instalacja do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów Sp. z o.o. miasto Bydgoszcz oraz wytwarzania z nich produktu o wła ściwo ściach nawozowych lub środków wspomagaj ących ul. Inwalidów 45, ul. Inwalidów 45, upraw ę ro ślin, spełniaj ących wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych, lub materiału po 85-001 Bydgoszcz 85-749 Bydgoszcz procesie kompostowania lub fermentacji dopuszczonego do odzysku w procesie odzysku R10, spełniaj ącego wymagania okre ślone w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 4 ustawy o odpadach GIEBNIA RIPOK - Instalacja do składowania odpadów powstaj ących w procesie mechaniczno-biologicznego Przedsi ębiorstwo Usług gmina Pako ść przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostało ści z sortowania odpadów Gminnych Sp. z o.o. 88-170 Pako ść komunalnych o pojemno ści pozwalaj ącej na przyjmowanie przez okres nie krótszy ni ż 15 lat odpadów ul. Inowrocławska 14,

65 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Lokalizacja instalacji Rodzaj instalacji Zarz ądzaj ący / Wła ściciel w ilo ści nie mniejszej ni ż powstaj ąca w instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania 88-170 Pako ść zmieszanych odpadów komunalnych RIPOK - Instalacja do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielania ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadaj ących si ę w cało ści Miejskie Przedsi ębiorstwo TORU Ń MPO lub w cz ęś ci do odzysku Oczyszczania miasto Toru ń RIPOK - Instalacja do składowania odpadów powstaj ących w procesie mechaniczno-biologicznego Sp. z o.o ul. Kociewska 47-53, przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostało ści z sortowania odpadów ul. Grudzi ądzka 159, 87-100 Toru ń komunalnych o pojemno ści pozwalaj ącej na przyjmowanie przez okres nie krótszy ni ż 15 lat odpadów 87-100 Toru ń w ilo ści nie mniejszej ni ż powstaj ąca w instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych WAWRZYNKI RIPOK - Instalacja do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów NOVAGO ŻNIN Sp. z o.o gmina Żnin komunalnych i wydzielania ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadaj ących si ę w cało ści Wawrzynki 35, Wawrzynki 35, lub w cz ęś ci do odzysku 88-400 Żnin 88-400 Żnin Źródło: Obwieszczenie Nr XIV/1/15 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 23 listopada 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu uchwały w sprawie wykonania „Planu gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą na lata 2018-2023”

66 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Instalacjami odzysku lub unieszkodliwiania odpadów z wył ączeniem składowisk oraz spalarni i współspalarni odpadów na terenie powiatu s ą nast ępuj ące instalacje: - Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska, ul. Jana Pawła Ii 21, 89-200 Szubin - piec C.O., ul. Gen. Bema 1, 89-200 Szubin, - Gospodarstwo Rolne Chwaliszewo Sp. z o.o. - piec C.O., Chwaliszewo, 89-240 Kcynia, - Przedsi ębiorstwo Wielobran żowe Robac Krzysztof Boniecki, ul. Bł ękitna 6, 85-370 Bydgoszcz: • elektryczny podgrzewacz konwekcyjny, Paterek, ul. Przemysłowa 9, 89-100 Nakło nad Noteci ą, • rozdrabniacz z separacj ą metalu, Paterek, ul. Przemysłowa 9, 89-100 Nakło nad Noteci ą, • zakład mechanicznego przetwarzania odpadów, Paterek, ul. Przemysłowa 9, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Przetwórstwo Tworzyw Sztucznych Rygielski Ryszard, ul. Piaskowa, 89-100 Nakło nad Noteci ą - zag ęszczarka, ul. Piaskowa, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - MTB Trzebi ńscy S.J., ul. Dolna 1 A, 89-100 Nakło nad Noteci ą - młynek do rozdrabniania, ul. Dolna 1 A, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Eurobac Sp. z o.o., Paterek, ul. Przemysłowa 9, 89-100 Nakło nad Noteci ą - rozdrabniacz z separacj ą metalu, Paterek.

Instalacje do poddawania odzyskowi odpadów z budowy, remontów i demonta żu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej na terenie powiatu to: - Przedsi ębiorstwo Wielobran żowe Robac Krzysztof Boniecki, ul. Bł ękitna 6, 85-370 Bydgoszcz: • elektryczny podgrzewacz konwekcyjny, Paterek, • rozdrabniacz z separacj ą metalu, Paterek, • zakład mechanicznego przetwarzania odpadów, Paterek, - Przetwórstwo Tworzyw Sztucznych Rygielski Ryszard, ul. Piaskowa, 89-100 Nakło nad Noteci ą - zag ęszczarka, ul. Piaskowa, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - MTB Trzebi ńscy S.J., ul. Dolna 1 A, 89-100 Nakło nad Noteci ą - młynek do rozdrabniania, ul. Dolna 1 A, 89-100 Nakło nad Noteci ą, - Przedsi ębiorstwo Wielobran żowe Secopol Sebastian Baran - belownica, ul. Stra żacka 6, Ślesin.

Instalacje do wytwarzania paliwa alternatywnego (poza instalacjami MBP), to na terenie powiatu tylko Przedsi ębiorstwo Wielobran żowe Robac Krzysztof Boniecki przy ul. Bł ękitnej 6, 85-370 Bydgoszcz - Zakład Przetwarzania Paliwa Alternatywnego Rozdrabniacz z Separacj ą Metalu Paterek, przy ul. Przemysłowej 9, 89-100 Nakło nad Noteci ą.

3.8.4. Składowiska odpadów

Składowiska odpadów komunalnych na terenie Powiatu Nakielskiego zlokalizowane są w miejscowo ściach: - Rozwarzyn gm. Nakło nad Noteci ą (zamkni ęte), - Ostrówiec gm. Sadki (składowisko odpadów dla gminy Sadki),

67 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

- Ostrowo gm. Mrocza (zamkni ęte), - Godzimierz gm. Szubin (zamkni ęte).

Odebrane odpady zmieszane i ulegaj ące biodegradacji, zgodnie z hierarchi ą działa ń zwi ązanych z post ępowaniem z odpadami komunalnymi, trafiaj ą poprzez punkt przeładunkowy w Rozwarzynie gm. Nakło nad Noteci ą (zarz ądca KPWiK Sp. z o.o. w Nakle nad Noteci ą) do RIPOK w Wawrzynkach gm. Żnin (USKOM Żnin) .

3.8.5. Analiza SWOT – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów.

Tabela 31. Analiza SWOT – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Mocne strony Słabe strony − osi ągni ęty poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazywanych do − zdecydowanie najwi ększy udział składowania przez gminy, w łącznej ilo ści odebranych odpadów − osi ągni ęty przez gminy poziom komunalnych zmieszanych odpadów recyklingu, przygotowania do komunalnych, ponownego u życia i odzysku innymi − du że koszty funkcjonowania systemu metodami papieru, tworzyw sztucznych, odbioru opadów, trzne

ę szkła, metalu; − brak umiej ętno ści prawidłowej − osi ągni ęty przez gminy poziom segregacji odpadów przez cz ęść recyklingu, przygotowania do mieszka ńców, ponownego u życia i odzysku innymi − niewielkie mo żliwo ści nakłonienia metodami innych ni ż niebezpieczne mieszka ńców do prowadzenia odpadów budowlanych i rozbiórkowych, selektywnej zbiórki odpadów,

Czynnikiwewn − zwi ększaj ąca si ę corocznie ilo ść − miejsca składowania i magazynowania odpadów segregowanych w ogólnej odpadów gospodarczych w miejscach ilo ści odebranych odpadów, do tego nieprzeznaczonych, − kontrole nieruchomo ści pod wzgl ędem − niezadowalaj ące wyniki monitoringu prawidłowo ści wypełniania obowi ązków wód na składowiskach w zakresie wynikaj ących z regulaminu utrzymania OWO i PEW. porz ądku i czysto ści, − zamkni ęte składowiska odpadów. Szanse Zagro żenia − brak wpływu gmin na efektywno ść − wprowadzenie na terenie kraju nowych przetwarzania odpadów komunalnych zało żeń dotycz ących gospodarowania w RIPOK,

trzne odpadami komunalnymi (nowelizacje

ę − skala i problemowo ść wprowadzonych ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku zmian w nowych przepisach w gminach), gospodarowania odpadami komunalnymi − powstawanie nowoczesnych instalacji do cz ęsto prowadz ąca do nieprawidłowo ści przetwarzania odpadów komunalnych, w funkcjonowaniu nowego systemu, − wzmo żona kontrola WIO Ś i organów − nieprzestrzeganie przez podmioty ochrony środowiska w zakresie Czynnikizewn prowadz ące działalno ść w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami gospodarowania odpadami przepisów komunalnymi i gospodarczymi. i warunków wydanych zezwole ń. Źródło: opracowanie własne

68 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3.9. ZASOBY PRZYRODNICZE

3.9.1. Flora i fauna

Szata ro ślinna Powiatu Nakielskiego z uwagi na uwarunkowania środowiska przyrodniczego – rze źbę terenu, obecno ść jezior, rzek i terenów podmokłych, gleb ę i mikroklimat, nale ży do bardzo interesuj ących i warto ściowych pod wzgl ędem bogactwa i naturalno ści, wykształciły si ę tu bowiem ró żne typu zbiorowisk ro ślinnych i bogata flora. Użytki zielone na terenie powiatu stanowi ą przede wszystkim ł ąki nadnoteckie. Spadek zainteresowania u żytkami zielonymi (ł ąkami i pastwiskami), spowodowany redukcj ą pogłowia bydła i owiec, rok rocznie przyczynia si ę do zmniejszania si ę ich powierzchni. Kompleks ł ąk nadnoteckich kiedy ś zagospodarowany, obecnie staje si ę u żytkami ekologicznymi.

3.9.1.1. Lasy

Administracyjnie pa ństwowe lasy powiatu nale żą do nadle śnictwa Szubin, Bydgoszcz, Żoł ędowo, Runowo. Na terenie Powiatu Nakielskiego największ ą powierzchni ę zajmuje Nadle śnictwo Szubin (obejmuj ąc centraln ą i południow ą cz ęść powiatu). W północnej cz ęś ci powiatu znajduje si ę Nadle śnictwo Runowo obejmuj ące prawie cał ą powierzchni ę gminy Mrocza (bez obr ębu Izabela, który nale ży do Nadle śnictwa Szubin). Wschodnia cz ęść powiatu na północ od Kanału Bydgoskiego obejmuj ąca obr ęby Michalin, Gumnowice, Kazin, Minikowo i Ślesin nale ży do Nadle śnictwa Żoł ędowo. Tereny poło żone na południe od w/w kanału, od Wyst ępu po Zamo ść to obszar Nadle śnictwa Bydgoszcz. Nadle śnictwo Runowo na terenie powiatu posiada niewielkie powierzchnie le śne o niekorzystnym rozproszeniu w gminie Mrocza. Niewielki skrawek powiatu w południowo- zachodniej cz ęś ci obejmuj ący obr ęby Dobieszewa i Dobieszewka nale żą do Nadle śnictwa Podanin RDLP w Pile. Znajduje si ę tam ok. 18 ha lasów niepa ństwowych. Nadle śnictwa administruj ą lasy b ędące własno ści ą Skarbu Pa ństwa, natomiast Starosta Nakielski nadzoruje gospodark ę le śną w lasach niepa ństwowych. Powierzchnia lasów w powiecie nakielskim wynosi 26 384 ha (na 31.12.2015 r.) z czego ponad 90 % stanowi ą lasy pa ństwowe, a 9,84 % to lasy niestanowi ące własno ści Skarbu Pa ństwa (2 624 ha). W śród nich najwi ększ ą powierzchni ę stanowi ą lasy osób fizycznych (7,99 % ogólnej powierzchni lasów). Pozostałe lasy to lasy gminne (0,71 %), spółdzielni (0,17 %), ko ściołów i zwi ązków wyznaniowych (0,41 %) oraz lasy spółek prawa handlowego (0,66 %).

69 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 32. Powierzchnia lasów w 2015 rok w poszczególnych gminach z podziałem na grupy rejestrowe (w ha na podstawie ewidencji gruntów) Numer grupy Gmina Gmina Gmina Nakło Gmina Gmina Powiat rejestrowej Kcynia Mrocza n. Noteci ą Sadki Szubin ogółem pa ństwowe 5 784 2 090 2 851 2 098 10 937 23 760 gminne 121 2 41 1 22 187 osób fizycznych 702 176 407 236 607 2 128 spółdzielni 3 18 21 3 - 45 ko ściołów i zw. - - 33 - 74 107 wyznaniowych inne: np. spółki 4 16 131 1 5 157 Razem 6 614 2 302 3 484 2 339 11 645 26 384 Pow. ewidencyjna 29 660 15 006 18 693 15 279 33 152 111 790 gminy Lesisto ść (w %) 22,29 15,34 18,64 15,31 35, 13 23,60 Źródło: Starostwo Powiatowe w Nakle nad Noteci ą (Wydział Środowiska)

W lasach Powiatu Nakielskiego dominuj ą zbiorowiska boru świe żego, boru mieszanego świe żego, lasu mieszanego świe żego, nad lasem świe żym i borem suchym. Najwi ększy udział w strukturze gatunkowej drzewostanu ma sosna, a nast ępnie d ąb szypułkowy, jesion wyniosły, olsza czarna oraz brzoza brodawkowata. W śród domieszkowych najliczniej wyst ępuj ą: świerk pospolity, d ąb bezszypułkowy, klon pospolity, klon jawor, buk pospolity, lipa drobnolistna, modrzew europejski, grab pospolity, topola osika. Lesisto ść obszaru wynosi ponad 23 % i jest to wska źnik do ść wysoki (średnia lesisto ść dla Polski to 29 %). Powierzchnia lasów wzrasta nieznacznie od wielu lat. W ostatnich lasach zalesiano tereny w miejscowo ściach: Smolniki, Józefkowo, Laskownica, Dębowo, D ębionek, Królikowo, Studzienki oraz Turzyn. Lesisto ść jednostki jest zró żnicowana, w podziale na poszczególne gminy, przedstawia si ę ona nast ępuj ąco: gmina Sadki – 14,9 %, gmina Mrocza – 15,0 %, gmina Nakło nad Noteci ą – 18,2 %, Gmina Kcynia - 21,7 %, Gmina Szubin – 34,4 %. Stan zdrowotny lasów jest dobry (z wyj ątkiem drzewostanów jesionowych w złym stanie). Dominacja drzewostanow sosnowych na terenie powiatu stwarza korzystne warunki rozwoju dIa paso żytniczych grzybów oraz szkodników owadzich, zarówno pierwotnych, jak i wtórnych, na których masowe wyst ępowanie zasadniczy wpływ maj ą czynniki przyrodnicze, w szczególno ści ą zwi ązane z niskimi opadami i susz ą: - obni żenie poziomu wód gruntowych, - bardzo niski poziom opadów atmosferycznych 500-550 mm ( średnia roczna suma opadów na terenie Polski - 600 mm), - coraz cz ęstsze bez śnie żne zimy, które mog ą wywoływa ć zjawisko suszy fizjologlcznej. Zjawiska te powoduj ą osłabienie drzewostanów i ograniczaj ą Iokalnie potencjalne mo żliwo ści siedlisk le śnych.

3.9.1.2. Fauna

Szata zwierz ęca Powiatu Nakielskiego ze wzgl ędu na jego poło żenie nie odbiega znacz ąco od szaty zwierz ęcej województwa kujawsko-pomorskiego.

70 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Wody powiatu zasiedlaj ą pospolite krajowe ryby. Ich liczebno ść i skład gatunkowy zale ży od wielko ści i typu troficznego zbiornika oraz gospodarki rybackiej i w ędkarskiej, których sposób prowadzenia wpływa w istotny sposób na bioró żnorodno ść rzek i jezior. Na obszarze powiatu wyst ępuj ą tak że wszystkie charakterystyczne dla Ni żu Polski gatunki płazów: - spo śród płazów ogoniastych licznie wyst ępuje traszka zwyczajna, - z ropuch pospolicie i licznie wyst ępuje ropucha szara, - z krajobrazem rolniczym zwi ązana jest grzebiuszka ziemna, - mniejsze zbiorniki wody zasiedla kumak nizinny, - żaby reprezentuj ą dwie grupy: żaby brunatne i zielone – pierwsz ą grup ę stanowi pospolita na wilgotnych ł ąkach, pastwiskach, w olsach i ł ęgach żaba trawna oraz zasiedlaj ąca wilgotne ł ąki, lasy i bory mieszane żaba moczarowa; drug ą grup ę tworz ą żaby zielone, których biotop stanowi ą ró żne typy zbiorników wodnych. Niektóre obszary powiatu pełni ą funkcj ę ostoi ptaków. S ą one obj ęte ró żnymi formami ochrony lub zostały zarejestrowane jako „Ostoje ptaków w Europie” przez Mi ędzynarodow ą Rad ę Ochrony Ptaków (ICPB) i Mi ędzynarodowe Biuro Bada ń Ptaków Wodno-Błotnych i Terenów Podmokłych (IWRB) lub jako „Ostoje ptaków w Polsce” przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP). Na terenie powiatu w lasach pa ństwowych pod zarz ądem Nadle śnictwa Szubin wyst ępuje 11 stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania ptaków. Osiem stref wyznaczono dla bielika, dwie dla bociana czarnego oraz jedn ą stref ę dla kani rudej. W dolinie Noteci, na odcinku od jeziora Gopło do Nakła nad Noteci ą, zachowało si ę kilka obszarów zabagnionych, wyró żniaj ących si ę cennymi gatunkami ptaków. Gnie żdżą si ę tam: g ęgawy, cyranki, płaskonosy, błotniaki stawowe, rybitwy rzeczne, rybitwy białoczelne i sieweczki rzeczne. W pradolinie Gąsawki gniazduje b ąk, kania czarna i kania ruda, kropiatka, zielonka, derkacz, żuraw, kulik wielki i podró żniczek. Podczas w ędrówki jesiennej szczególnie liczne s ą: łab ędź niemy (do 120 osobników), łab ędź krzykliwy (do 190 osobników), g ęgawa (do 100 osobników), krzy żówka (do 10 000 osobników), siewka złota (do 2 500 osobników), brodziec śniady (do 100 osobników), wiosn ą – łab ędź czarnodzioby (do 190 osobników) . Zale żnie od wielko ści, rozwoju ro ślinno ści, stopnia eutrofizacji i charakteru najbli ższego otoczenia tworz ą one ró żne warunki zasiedlaj ącym je ptakom. Gatunkami ptaków wodnych, l ęgn ącymi si ę na wszystkich jeziorach s ą: łyska, perkoz dwuczuby, krzy żówka, a na wi ększo ści jezior z rozwini ętym pasem ro ślinno ści wynurzonej wyst ępuj ą: perkozek, łab ędź niemy, czernica, głowienka i kokoszka. Powszechnie znanymi ptakami synantropijnymi, zwi ązanymi z siedzibami ludzkimi w krajobrazie wiejskim s ą: bocian biały, jaskółki: dymówka i oknówka, szpak, wróbel, mazurek i kopciuszek. Ogrody warzywne, obrze ża sadów, zakrzewienia i zadrzewienia zasiedlaj ą pokrzewki: cierniówka, pieg ża, zaganiacz, g ąsiorek, dzwoniec, szczygieł, makol ągwa i kulczyk. W zabudowie miejskiej do typowych gatunków nale żą : dziki goł ąb, sierpówka, jerzyk, kawka, pustułka. Istotn ą grup ę zwierz ąt stanowi ą owady, jednak ich stopie ń rozpoznania jest słaby, za wyj ątkiem motyli. Świat ssaków reprezentowany jest przez nast ępuj ące gatunki: je ż wschodni, kret, ryjówki: aksamitna i malutka oraz rz ęsorek rzeczek, nietoperze, wiewiórka, coraz rzadziej spotykany pi żmak, szczur wędrowny, mysz domowa, nornica ruda i mysz le śna. Obrze ża lasów, parki, zaro śla i pola to miejsce wyst ępowania myszy zaro ślowej i polnej, badylarki oraz darniówki zwyczajnej. Na wilgotnych ł ąkach, w dolinach rzek, szuwarach i olsach pospolicie wyst ępuje nornik północny. Pospolicie wyst ępuje tak że lis, wnikaj ący na obszar

71 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

województwa jenot. W lasach li ściastych i mieszanych wyst ępuje borsuk, kuna le śna (tumak) i domowa (kamionka). Do pozostałych zwierz ąt spotykanych w województwie nale żą : tchórz zwyczajny, łasica łaska, norka ameryka ńska, wydra i gronostaj wyst ępuj ący nielicznie i w du żym rozproszeniu.

3.9.1.3. Gospodarka łowiecka

Obwody łowieckie stanowi ą obszary gruntów o ci ągłej powierzchni, zamkni ętej jego granicami, nie mniejszy ni ż trzy tysi ące hektarów, na którego obszarze istniej ą warunki do prowadzenia łowiectwa. Obwody te dziel ą si ę na: le śne, gdzie grunty le śne stanowi ą najmniej 40 % ogólnej powierzchni tego obszaru oraz polne, gdzie grunty le śne grunty le śne stanowi ą mniej ni ż 40 % ogólnej powierzchni tego obszaru. Uchwała nr LI/1379/10 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 18 pa ździernika 2010 r. w sprawie podziału województwa kujawsko-pomorskiego na obwody w zał ączniku nr 2 zawiera aktualny rejestr powierzchniowy obwodów łowieckich województwa kujawsko-pomorskiego. Według tego rejestru na terenie Powiatu Nakielskiego wydzielone zostały nast ępuj ące obwody łowieckie:

Tabela 33. Powierzchnie obwodów łowieckich (ha) z terenu Powiatu Nakielskiego (zarz ądzane przez Starost ę Nakielskiego) Lp. Koło łowieckie Nr obwodu Nadle śnictwo Pow. lasów Gmina Pow. pól Runowo 144 Nakło nad Noteci ą 770 1. Sokół 117 114 Szubin 11 Żoł ędowo 29 Mrocza 4 111 Szubin 429 Wi ęcbork 519 Łob żenica 2 675 2. Jele ń 10 115 Kaczory 387 Mrocza 3 773 Runowo 688 Sadki 1 314 Szubin 4 592 3. Kos 223 161 Szubin 1 674 Łabiszyn 23 Szubin 76 Nakło nad Noteci ą 1 775 4. Note ć 113 130 Mrocza 1 261 Runowo 177 Sadki 1 259 Nakło nad Noteci ą 6 273 Mrocza 53 5. Note ć 113 129 Szubin 550 Kcynia 25 Szubin 9 Sadki 3 449 6. Hubertus 23 131 Szubin 74 Mrocza 72 7. Dąb 84 163 Szubin 3 161 Kcynia 5 954 8. Cyranka 81 181 Szubin 443 Szubin 6 417 Szubin 1 947 9. Gwardia 9 182 Szubin 698 Kcynia 5 733 10. Odyniec 83 164 Szubin 758 Kcynia 3 724 Szubin 63 11. Knieja 82 183 Kcynia 4 445 Podanin 103 Sadki 4 620 14. Borek 4 132 Szubin 1 340 Nakło nad Noteci ą 990 Kcynia 990 Powie rzchnia lasów (obwodów le śnych) 10 805 Pow ierzchnia pól (obwodów polnych) 66 773 RAZEM 77 578 Źródło: Informacja o stanie środowiska naturalnego w powiecie nakielskim, 2008 r.

72 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 34. Obwody łowieckie obejmuj ące teren Powiatu Nakielskiego, nie zarz ądzane przez Starostwo Powiatowe w Nakle nad Noteci ą Numer Lp. Koło łowieckie Nadle śnictwo Gmina obwodu Szubin 1. Szarak 251 180 Szubin Łabiszyn Nakło nad Noteci ą Szubin, 2. Sokół 248 149 Szubin Bydgoszcz Białe Błota Barcin Szubin 3. Głuszec 156 198 Szubin Łabiszyn Żnin Szubin 4. Bielik 1 201 Szubin Żnin Janowiec Wlkp. Białe Błota 5. Wydra 19 160 Bydgoszcz Szubin Wi ęcbork 6. Czapla 201 96 Runowo So śno Mrocza Koronowo 7. Żuraw 16 112 Runowo Mrocza Sicienko Mrocza 8. Le śnik 78 113 Runowo So śno Źródło: Raport o stanie przyrody województwa kujawsko – pomorskiego (stan na dn. 30.04.04 r.)

Na terenie powiatu le ży równie ż obwód łowiecki nr 180 o powierzchni ł ącznej 6 365 ha (4 297 ha lasów i 2 068 ha pól) o nazwie OHZ Szubin i podlega Regionalnej Dyrekcji Lasów Pa ństwowych w Toruniu. Nie podlega on kompetencjom Starosty.

3.9.2. Przyroda chroniona i jej zasoby

Do form ochrony przyrody powołanych na terenie powiatu, zgodnie z ustaw ą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz. 1651 ze zm.) mo żna zaliczy ć: obszary nale żą ce do sieci Natura 2000, park krajobrazowy, obszar chronionego krajobrazu, rezerwat przyrody, u żytki ekologiczne oraz pomniki przyrody. Przez teren powiatu przebiegaj ą równie ż korytarze ekologiczne, wskazane na kolejnej rycinie.

73 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Ryc. 10. Korytarze ekologiczne przebiegaj ące przez Powiat Nakielski Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

3.9.2.1. NATURA 2000

Na sie ć Natura 2000 składaj ą si ę dwa typy obszarów: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). Podstaw ą programu Natura 2000 jest Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa. Wyznaczenie obszarów specjalnej ochrony ptaków ma na celu protekcj ę populacji dziko wyst ępuj ących gatunków ptaków, utrzymanie i zagospodarowanie ich naturalnych siedlisk. Celem wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony siedlisk jest ochrona siedlisk przyrodniczych, populacji i siedlisk ro ślin oraz zwierz ąt, a tak że odtworzenie siedlisk przyrodniczych lub wła ściwego stanu ochrony gatunków ro ślin lub zwierz ąt. W ramach sieci NATURA 2000 na omawianym terenie wł ączone do ochrony obszary o znaczeniu dla Wspólnoty to: - Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego PLB 300001 – obszar specjalnej ochrony ptaków, - Dolina Noteci PLH 300004 – obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty, - Lisi K ąt PLH 040026 – obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty, - Łąki Trz ęś licowe w Foluszu PLH 040027 – obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty, - Równina Szubi ńsko-Łabiszy ńska PLH 040029 – obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty, - Solniska Szubi ńskie PLH 040030 – obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty. Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) okre śla rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. Nr 25, poz. 133 ze zm.).

74 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Dla obszaru Dolina Noteci wprowadzono Zarz ądzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy i Poznaniu z dnia 28 kwietnia 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zada ń ochronnych.

Ryc. 11. Orientacyjna lokalizacja obszarów Natura 2000 na terenie powiatu (PLB) Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl

Ryc. 12. Orientacyjna lokalizacja obszarów Natura 2000 na terenie powiatu (PLH) Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl

75 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego PLB 300001 Obszar o powierzchni 32 408,6 ha, le żą cy na wysoko ści od 52 do 54 m n.p.m. Obejmuje równole żnikowy odcinek pradoliny o szeroko ści od 2 do 8 km. Od północy obszar graniczy z wysoczyzn ą Pojezierza Kraje ńskiego. Deniwelacje pomi ędzy dnem doliny a skrajem wysoczyzny dochodz ą tu do 140 m. Od południa pradolina jest ograniczona piaszczystym, zalesionym Tarasem Szamoci ńskim si ęgaj ącym kraw ędzi Pojezierza Chodzieskiego. W zachodniej cz ęś ci pradoliny płynie Note ć. Cz ęść wschodnia jest odwadniana żeglownym Kanałem Bydgoskim, ł ącz ącym dorzecza Odry i Wisły. Wody śródl ądowe (stoj ące i płyn ące) zajmuj ą 3 % obszaru, siedliska ł ąkowe i zaro ślowe 86 %, a siedliska le śne 6 %. Na obszarze pradoliny, w wi ększo ści zmeliorowanym, prowadzona jest gospodarka ł ąkowa – 5 %. Stawy Antoniny, Smogulec, Ostrówek, Wyst ęp i Ślesin s ą podstaw ą intensywnej hodowli ryb. W obr ębie obszaru znajduj ą si ę 2 ostoje ptaków o randze europejskiej: Stawy Ostrówek i Smogulec i Stawy Ślesin i Wyst ęp. Wyst ępuje tu co najmniej 18 gatunków ptaków wymienionych w Zał ączniku I Dyrektywy Ptasiej. Szczególne znaczenie maj ą populacje bielika i kani czarnej, stosunkowo licznie wyst ępuj ą kania ruda i błotniak stawowy. W okresie w ędrówek stosunkowo du że koncentracje osi ągaj ą łab ędź czarnodzioby i siewka złota. Na obszarze wyst ępuje równie ż wiele innych zwierz ąt kr ęgowych i bogata flora ro ślin naczyniowych, z licznymi gatunkami zagro żonymi i prawnie chronionymi. Podkre śli ć nale ży wyst ępowanie zró żnicowanych zbiorowisk ro ślinnych, w tym ró żnych typów ł ęgów, a tak że muraw kserotermicznych.

Dolina Noteci PLH 300004 Obszar obejmuje fragment doliny Noteci mi ędzy miejscowo ści ą Wiele ń a Bydgoszcz ą. Obszar jest w du żej cz ęś ci zaj ęty przez torfowiska niskie, z fragmentami zalewowych ł ąk i trzcinowisk, z enklawami zakrzewie ń i zadrzewie ń. Na zboczach doliny znajduj ą si ę płaty muraw kserotermicznych. W okolicach Goraja, Pianówki i Góry oraz Ślesina wyst ępuj ą kompleksy buczyn i d ąbrów, w tym m. in. siedlisk przyrodniczych: ciepłolubnej dąbrowy i mieszanych lasów zboczowych. Teren przecinaj ą kanały i rowy odwadniaj ące. Liczne s ą starorzecza i wypełnione wod ą doły potorfowe. Miejscami wyst ępuj ą rozległe płaty ł ęgów. Ł ąki s ą intensywnie u żytkowane. Obszar obejmuje bogat ą mozaik ę siedlisk z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG (16 rodzajów), z priorytetowymi lasami ł ęgowymi i dobrze zachowanym kompleksami ł ąkowymi, choć ł ącznie zajmuj ą one poni żej 20 % powierzchni obszaru. Notowano tu te ż 8 gatunków z Zał ącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. W okolicach Nakła nad Noteci ą na pocz ątku XX w. wyst ępowała bogata populacja Coenagrion ornatum . Rekomenduje si ę jego restytucj ę na tym terenie. Obszar cz ęś ciowo pokrywa si ę z wa żną ostoja ptasi ą o randze europejskiej E-33. Ostoja jest te ż wa żnym korytarzem ekologicznym o randze mi ędzynarodowej.

Lisi K ąt PLH 040026 Obszar obejmuje boczn ą dolin ę uchodz ącą do doliny rzeki Note ć. Poło żona jest ona na kredzie jeziornej, zalegaj ącej na gł ęboko ści od 20-30 cm. Teren cechuje nieznaczne zró żnicowanie geomorfologiczne. Po osuszeniu terenu, większo ść zajmuj ą u żytki zielone - zbiorowiska ł ąkowe. W rejonie Kocewka ci ągnie si ę pas łęgu. Miejscowo ści Lisi K ąt, Jeziornica, Studzienki i Wisławica poło żone s ą na wydmach. Niezagospodarowane powierzchnie wokół nich, porastaj ą miejscami murawy piaskowe i laski sosnowe. Bagna od strony Jeziornicy s ą najbardziej uwilgotnione, cho ć obserwujemy tam ju ż do ść daleko posuni ętą sukcesj ę wtórn ą. Obszar charakteryzuje si ę du żym udziałem ł ąk ekstensywnych,

76 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025 z licznymi stanowiskami Ostericum palustre . Niewielkie fragmenty tego terenu zajmuj ą mechowiska. Za to spory obszar pokrywaj ą łozowiska, okresowo zalewane wodą i rozległe szuwary pomi ędzy nimi. S ą tu zarówno szuwary wysokie z trzcin ą i pałk ą w ąskolistn ą i szerokolostn ą, ale jest te ż du żo szuwarów turzycowych z: Carex paniculata, C. acutifornis, C. lasiocarpa, C. gracilis,C. riparia., C. apropinquata . Najcz ęś ciej towarzysz ą one fragmentom mechowisk. Obszar przylega do korytarza ekologicznego o znaczeniu mi ędzynarodowym, ci ągn ącego si ę wzdłu ż Wisły, Brdy, Noteci i Warty. W obszarze zidentyfikowano 5 siedlisk przyrodniczych, zajmuj ących tu ponad 26 % obszaru. Do najcenniejszych z nich nale żą siedliska ł ąkowe, zajmuj ące wi ększo ść terenu. Znajduje si ę tu tak że, zwi ązana z tym siedliskiem, do ść bogata populacja staroduba ł ąkowego. Odnotowano tak że obecno ść bobra.

Łąki Trz ęś licowe w Foluszu PLH 040027 Obszar obejmuje rozległy kompleks ł ąk świe żych i wilgotnych, zajmuj ące najwi ększe powierzchnie ł ąki świe że; znacznie mniejsze ł ęgi d ębowe i marginalne - murawy napiaskowe. Poza siedliskami przyrodniczymi wyst ępuj ą torfowiska niskie poro śni ęte turzycowiskami i łozowiskami wraz ze zbiorowiskami welonowymi. Na wydmach znajduj ą si ę siedliska ro ślinno ści kserotermicznej opisywanej jeszcze w okresie mi ędzywojennym, obok poło żone s ą stawy rybne z bogata awifaun ą i, kompleks ł ęgów dębowo-jesionowych. Obszar cechuje wyj ątkowe bogactwo gatunków i siedlisk przyrodniczych wa żny dla regionu Wielkopolski. Łącznie zidentyfikowano 5 siedlisk przyrodniczych, zajmuj ących blisko 50 % terenu. Obszar poło żony jest w ci ągu korytarza ekologicznego o znaczeniu krajowym sieci Eco-Net Polska. Najwa żniejszym walorem przyrodniczym jest wyst ępowaniu tu ekosystemów ł ąk trz ęś licowych oraz licznej populacji staroduba ł ąkowego Ostericum palustre . Znacznie mniejsze znaczenie maj ą stwierdzone tu stanowiska 3 gatunków zwierz ąt.

Równina Szubi ńsko-Łabiszy ńska PLH 040029 Równina Szubi ńsko-Łabiszy ńska obejmuje dno doliny ukształtowanej przez rzek ę Note ć. Wypełniaj ą j ą organiczne gleby podlegaj ące ochronie - torfy niskie i mursze. Zagospodarowana jest jako układ ł ąkowy maj ący swoj ą kontynuacj ę w postaci kompleksu ł ąk Nadnoteckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Łąki te poło żone s ą w regionie pozostaj ącym pod znacznym wpływem obszarów silnie zurbanizowanych, z Bydgoszcz ą na czele. Ro ślinno ść ł ąkowa kształtuje si ę m.in. na siedliskach ł ąk trz ęś licowych. W runi łąkowej notowane jest wyst ępowanie staroduba ł ąkowego Ostericum palustre . Na niewielkich wyniosło ściach rozwijaj ą si ę gr ądy, w tym obj ęty ochron ą rezerwatow ą drzewostan z lip ą szerokolistn ą Tilia platyphyllos . Na miejscach wy żej poło żonych zachowały si ę stanowiska ro ślinno ści kserotermicznej. Warto ści ą tego obszaru jest jego charakter, okre ślany przez ci ągły kompleks ł ąk towarzysz ący rzece na długo ści około 23 km. Na stanowisku w Małych Rudach wyst ępuje zaraza Bartlinga Orobanche bartlingii i w ęż ymord stepowy Scorzonera purpurea . Na miejscach wy żej poło żonych zachowały si ę stanowiska ro ślinno ści ciepłolubnej. W 2010 stwierdzono wyst ępowanie 2 stanowisk Thesium ebracteatum. Pierwsze z nich w Małych Rudach 451 osobników, drugie w Zamo ściu 2535 osobników. W 2011 stwierdzono stanowisko Thesium ebracteatum (9 364 osobników) w miejscowo ści Nowe D ąbie, poło żonej poza obszarem Natura 2000, odległej od niego o ok. 1,5 km.

77 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3.9.2.3. Kraje ński Park Krajobrazowy

Kraje ński Park krajobrazowy obejmuje tylko niewielk ą północn ą cz ęść powiatu, terenie gminy Mrocza, przebiega południowa granica Parku (miasto Mrocza, cz ęść sołectwa Ro ścimin, cz ęść sołectwa Witosław, cz ęść sołectwa Białowie ża, cz ęść sołectwa Wiele). W cało ści Park obejmuje powierzchni ę 74 985,60 ha. Powierzchnia Parku w obr ębie gminy wynosi 3 286 ha. Kraje ński Park Krajobrazowy jest obszarem szczególnie cennym ze wzgl ędu na walory przyrodnicze i estetyczne krajobrazu, ale tak że z uwagi na znacz ące warto ści historyczne i kulturowe. Park obejmuje wi ększo ść terenów uprawianych rolniczo, a tereny le śne parku przedstawiaj ą du że zró żnicowanie ro ślinno ści, co jest zwi ązane z bogactwem form rze źby terenu. W runie le śnym, na bagnach i torfowiskach napotka ć mo żna liczne stanowiska ro ślin chronionych i rzadkich. Licznie wyst ępuje tu zwierzyna łowna. Z gatunków chronionych do najciekawszych nale żą : bocian czarny, żuraw, czapla, łab ędź, rybołów, bielik i cietrzewie, a spo śród ssaków: wydry, bobry oraz rzadziej spotykane łosie. Z gadów i płazów spotka ć mo żna: jaszczurki, zaskro ńce, padalce, żmije i żaby. Park został utworzony Rozporz ądzeniem nr 169/98 Wojewody Bydgoskiego z dnia 10 wrze śnia 1998 r. W 2005 r. zostało wydane Rozporz ądzenie Wojewody Kujawsko- Pomorskiego Nr 21/2005 z dnia 12 wrze śnia 2005 r. w sprawie Kraje ńskiego Parku Krajobrazowego i poszerzono granice Parku na terenie gm. Mrocza do powierzchni 4 881 ha. Obowi ązuj ącym aktem prawnym jest uchwała nr X/229/15 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Kraje ńskiego Parku Krajobrazowego. Dla parku został sporz ądzony plan ochrony.

78 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Ryc. 13. Orientacyjna lokalizacja obszaru Kraje ńskiego Parku Krajobrazowego Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl

3.9.2.4. Obszar chronionego krajobrazu

Na terenie Powiatu Nakielskiego ustanowiono trzy tego typu formy ochrony przyrody i są to nast ępuj ące obszary: - Nadnotecki Obszar Chronionego Krajobrazu, który obejmuje gminy Sadki oraz Nakło nad Noteci ą, - Rynny Jezior Byszewskich, który na terenie powiatu obejmuje zaledwie niewielki fragment północno-wschodniej cz ęś ci gminy Mrocza, zachodni ą cz ęść Jeziora Słupowskiego, - Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Żę dowskich, który obejmuje gmin ę Szubin. Wszystkie opisane Obszary ustanowione zostały Rozporz ądzeniem Nr 9/91 Wojewody Bydgoskiego z 14 czerwca 1991 r. w sprawie utworzenia 22 obszarów krajobrazu chronionego w województwie bydgoskim (Dz. Urz. Województwa Bydgoskiego Nr 17, poz. 127 ze zm.). Obszary te zostały nast ępnie zweryfikowane uchwał ą Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego: - Nadnotecki Obszar Chronionego Krajobrazu uchwała nr X/237/15 z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Nadnoteckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, - Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Żę dowskich uchwała nr X/247/15 z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Jezior Żę dowskich,

79 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

- Obszar Chronionego Krajobrazu Rynny Jezior Byszewskich uchwała nr X/236/15 z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Rynny Jezior Byszewskich.

Ryc. 14. Orientacyjna lokalizacja obszarów chronionego krajobrazu Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl

3.9.2.5. Rezerwat przyrody

W powiecie nakielskim ustanowionych jest 6 rezerwatów. Poni ższa tabela przedstawia szczegółowy wykaz rezerwatów przyrody na terenie powiatu.

80 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 35. Wykaz rezerwatów przyrody na terenie Powiatu Nakielskiego Nazwa Rodzaj Gmina Powierzchnia Obszar chroniony ze wzgl ędu na: rezerwatu rezerwatu Łęg jesionowo-olszowy (jesion wyniosły, olsza czarna, lipa drobnolistna, czeremcha zwyczajna, leszczyna, dziki bez czarny, ziarnopłon wiosenny, podagrycznik pospolity, jaskier Kcynia kosmaty, gwiazdnica gajowa, gajowiec żółty) i las (w Zarz ądzie le śny, Grocholin 12,10 gr ądowy (starodrzew grabowo-dębowy, jesion Lasów biocenotyczny wyniosły, leszczyna pospolita, czeremcha Pa ństwowych) zwyczajna, trzmielina europejska, dziki bez czarny, kokorycz pusta, ziarnopłon wiosenny, gajowiec żółty, prosownica rozpierzchła, podagrycznik pospolity, zawilec gajowy) Nakło n. Noteci ą (w zarz ądzie Wilgotne lasy o charakterze olsu Łąki Pa ństwowego florystyczny, 42,43 porzeczkowego, brzeziny bagiennej, zaro śla Ślesi ńskie Gospodarstwa ekosystemowy wierzbowe, brzoza niska, arcydzi ęgiel litwor Rolnego w Ślesinie) Nakło n. Noteci ą (w Zarz ądzie florystyczny, Las gr ądowy zboczowy, d ęby, lipy, bluszcz Hedera 16,94 Lasów biocenotyczny pospolity Pa ństwowych) Nakło n. Noteci ą (w zarz ądzie Północnej Np. Okr ęgowej Kolei Ro ślinno ść kserotermiczna z ostnic ą Jana, Pa ństwowych, Skarpy florystyczny, miłkiem wiosennym i sasanka ł ąkow ą, w ęż ymord Zarz ąd Drogowy 13,82 Ślesi ńskie fizjocenotyczny stepowy, aster gaw ędka, zawilec wielokwiatowy, w Bydgoszczy topola osika, wi ąz pospolity, głóg, tarnina i Fund. Katol. Uniwer. Lubelskiego im. A. hr. Potulickiej) Nakło n. Noteci ą Las (w Zarz ądzie le śny, Gr ąd zboczowy,(d ęby, lipy – żyzne lasy li ściaste 47,63 Minikowski Lasów biocenotyczny porastaj ące Pradolin ę Toru ńsko – Eberswaldzk ą) Pa ństwowych) Las ł ęgowy jesionowo-wi ązowy, ł ęg olszowy, gr ąd środkowoeuropejski (kokorycz drobna, lilia Sadki 81odno praw, wawrzynek wilcze łyko, porzeczka (w Zarz ądzie le śny, Borek 129,71 czarna, orlik pospolity, kalina koralowa, czernice Lasów biocenotyczny Gronkowy, bluszcz pospolity, pluskwica Pa ństwowych) europejska, kopytnik pospolity, marzanka wonna, konwalia majowa, jarzmianka wi ększa Mrocza Rezerwat (w obr ębie 102,76 na Jez. Kraje ńskiego (w tym 52,9 ornitologiczny Ostoja 140 gatunków ptaków Wieleckim Parku pow. jeziora) Krajobrazowego) Źródło: PO Ś dla powiatu nakielskiego, RDO Ś Bydgoszcz

81 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Ryc. 15. Orientacyjna lokalizacja rezerwatów przyrody Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl

Obowi ązuj ącymi aktami prawnymi s ą nast ępuj ące rozporz ądzenia oraz zarz ądzenia (w tym akty ustanawiaj ące plany ochrony): - Las Minikowski (utworzony w 2001 roku) - Rozporz ądzenie nr 274/01 Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia 2 pa ździernika 2001 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody oraz Zarz ądzenie nr 13/0210/2011 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy z dnia 5 grudnia 2011 r. (plan ochrony), - Jezioro Wieleckie (utworzony w roku 2005) - Rozporz ądzenie nr 17 Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia 11 sierpnia 2005 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody oraz Zarz ądzenie nr 8/0210/2011 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy z dnia 12 grudnia 2011 r. (plan ochrony), - Borek (utworzony w roku 1958) - Rozporz ądzenie Nr 100/2006 Wojewody Kujawsko- Pomorskiego z dnia 3 listopada 2006 r. w sprawie rezerwatu przyrody Borek oraz Zarządzenie nr 11/0210/2011 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy z dnia 12 grudnia 2011 r. (plan ochrony),

82 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

- Łąki Ślesi ńskie (utworzony w roku 1975) – Zarz ądzenie Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 26 marca 1975 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody oraz Zarz ądzenie nr 22/2014 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy z dnia 17 wrze śnia 2014 r. (plan ochrony), - Grocholin (utworzony w roku 1967) – Zarz ądzenie Ministra le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 7 pa ździernika 1967 r. oraz Zarz ądzenie nr 0210/10/2013 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy z dnia 19 czerwca 2013 r. (plan ochrony), - Skarpy Ślesi ńskie (utworzony w roku 2000) - Rozporz ądzenie Nr 251/00 Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia 7 grudnia 2000 r. oraz Zarz ądzenie nr 10/2015 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy z dnia 9 listopada 2015 r. (plan ochrony), - Hedera (utworzony w roku 2000) – Rozporz ądzenie nr 248/00 Wojewody Kujawsko- Pomorskiego z dnia 7 grudnia 2000 r. oraz Zarz ądzenie nr 27/2014 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy z dnia 5 listopada 2014 r. (plan ochrony).

3.9.2.6. Użytki ekologiczne

Użytki ekologiczne s ą to niewielkie obszarowo, lecz zasługuj ące na ochron ę pozostało ści ekosystemów, maj ących znaczenie dla zachowania ró żnorodno ści biologicznej. Użytki ekologiczne na terenie Powiatu Nakielskiego ł ącznie zajmuj ą powierzchni ę 364,9429 ha. S ą to najcz ęś ciej bagna, ł ąki oraz zbocza dolin i w ąwozy zalewane wod ą, które cz ęsto pełni ą rol ę ostoi wyst ępowania cennych gatunków fauny. Łącznie na terenie Powiatu Nakielskiego zlokalizowane s ą 63 użytki ekologiczne i przedstawiono je na mapie. Zestawiono je równie ż w kolejnej tabeli.

83 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 36. Wykaz u żytków ekologicznych na terenie Powiatu Nakielskiego Nr działki Data Powierzchnia Opis warto ści Gmina Obr ęb Nazwa aktu Rodzaj u żytku ewid. utworzenia [ha] przyrodniczej Rozp. nr 323/95 Woj. Bydg. z 29.12.95 r. w sprawie uznania za u żytki ekologiczne tworów przyrody na terenie Nakło nad 29LP, Bagno z pastwiskiem Gorze ń 1996-04-13 województwa bydgoskiego 5,6900 bagno Noteci ą 30LP poro śni ęte wierzb ą Rozp. Nr 1/2004 Woj. Kuj.-Pom. z 19.01.04 r. w sprawie uznania za u żytki ekologiczne Nakło nad Gorze ń 56LP 1996-04-13 j.w. 4,1900 Bagno z ł ąką bagno Noteci ą Nakło nad 91LP, Gorze ń 1996-04-13 j.w. 7,3300 brak informacji bagno Noteci ą 132/2LP Bagna z pastwiskiem 132/5LP, Szubin Żurczyn 1996-04-13 j.w. 7,6600 poro śni ęte wierzb ą, bagno 177/3LP olsz ą i lip ą Nakło nad siedlisko Gorze ń 143/6LP 1996-04-13 j.w. 0,3100 Pastwisko (V) Noteci ą przyrodnicze 219/6LP, Nakło nad 219/7LP, Bagno z samosiewem Gorze ń 1996-04-13 j.w. 15,4500 bagno Noteci ą 219/8LP, olszowym 219/9LP Bagna zadrzewione 211/2LP, Szubin Tur; Żurczyn 1996-04-13 j.w. 25,4000 wokół Jez. Gł ęboczek i bagno 245/1LP Jez. Olek Rozp. Nr 66/98 Woj. Bydg. z 24.12.98 r. w sprawie uznania za użytki ekologiczne tworów przyrody na terenie województwa Teren trwale Mrocza Rajgród 281/8LP 1998-12-31 bydgoskiego 0,6500 bagno zabagniony Rozp. Nr 1/2004 Woj. Kuj.-Pom. z 19.01.04 r. w sprawie uznania za u żytki ekologiczne Rozp. Nr 346/94 Woj. Bydg. z 30.12.94 r. w sprawie uznania za u żytki ekologiczne tworów przyrody na terenie Teren trwale Mrocza Ro ścimin 281/6LP 1995-03-09 województwa bydgoskiego 0,1000 bagno zabagniony Rozp. Nr 1/2004 Woj. Kuj.-Pom. z 19.01.04 r. w sprawie uznania za u żytki ekologiczne Rozp. Nr 1/2004 Woj. Kuj.-Pom. z 19.01.04 r. w sprawie Teren trwale Mrocza Rajgród 281/8LP 2004-02-20 0,4100 bagno uznania za u żytki ekologiczne zabagniony Wi ęcbork; Czarmu ń; 283/2LP, Rozp. Nr 346/94 Woj. Bydg. z 30.12.94 r. w sprawie uznania 1995-03-09 5,2000 brak informacji bagno Mrocza Rajgród 283/4LP; za u żytki ekologiczne tworów przyrody na terenie

84 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Nr działki Data Powierzchnia Opis warto ści Gmina Obr ęb Nazwa aktu Rodzaj u żytku ewid. utworzenia [ha] przyrodniczej 283/4LP województwa bydgoskiego Rozp. Nr 1/2004 Woj. Kuj.-Pom. z 19.01.04 r. w sprawie uznania za u żytki ekologiczne Mrocza Witosław 294/3LP 1995-03-09 j.w. 1,1000 brak informacji bagno Mrocza Witosław 296LP 1995-03-09 j.w. 1,6200 brak informacji bagno Mrocza Witosław 298LP 1995-03-09 j.w. 4,5200 brak informacji bagno Mrocza Orle 299/1LP 1995-03-09 j.w. 1,8000 brak informacji bagno Mrocza Wyrza 308/1LP 1995-03-09 j.w. 2,0000 brak informacji bagno Mrocza Wyrza 308/2LP 1995-03-09 j.w. 0,9800 brak informacji bagno 310LP, 311/2LP, Mrocza Wyrza 1995-03-09 j.w. 11,3300 brak informacji bagno 312/2LP, 312/3LP Rozp. Nr 66/98 Woj. Bydg. z 24.12.98 r. w sprawie uznania za użytki ekologiczne tworów przyrody na terenie województwa Mrocza Wyrza 311/3LP 1998-12-31 bydgoskiego 2,9000 brak informacji bagno Rozp. Nr 1/2004 Woj. Kuj.-Pom. z 19.01.04 r. w sprawie uznania za u żytki ekologiczne Rozp. Nr 346/94 Woj. Bydg. z 30.12.94 r. w sprawie uznania za u żytki ekologiczne tworów przyrody na terenie 214/2LP, Mrocza Wiele 1995-03-09 województwa bydgoskiego 6,5800 brak informacji bagno 215/2LP Rozp. Nr 1/2004 Woj. Kuj.-Pom. z 19.01.04 r. w sprawie uznania za u żytki ekologiczne Mrocza Wiele 216LP 1995-03-09 j.w. 2,8600 brak informacji bagno Mrocza Wiele 228LP 1995-03-09 j.w. 0,9800 brak informacji bagno Mrocza Wiele 217LP 1995-03-09 j.w. 0,5200 brak informacji bagno Rozp. Nr 66/98 Woj. Bydg. z 24.12.98 r. w sprawie uznania za użytki ekologiczne tworów przyrody na terenie województwa 224LP, Teren trwale Mrocza Wiele 1998-12-31 bydgoskiego 5,2100 bagno 230/1LP zabagniony Rozp. Nr 1/2004 Woj. Kuj.-Pom. z 19.01.04 r. w sprawie uznania za u żytki ekologiczne Rozp. Nr 1/2004 Woj. Kuj.-Pom. z 19.01.04 r. w sprawie Teren trwale Mrocza Wiele 236LP 2004-02-20 1,9000 bagno uznania za u żytki ekologiczne zabagniony Rozp. Nr 346/94 Woj. Bydg. z 30.12.94 r. w sprawie uznania Mrocza Ostrowo 242/2LP 1995-03-09 za u żytki ekologiczne tworów przyrody na terenie 0,5000 brak informacji bagno województwa bydgoskiego

85 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Nr działki Data Powierzchnia Opis warto ści Gmina Obr ęb Nazwa aktu Rodzaj u żytku ewid. utworzenia [ha] przyrodniczej Rozp. Nr 1/2004 Woj. Kuj.-Pom. z 19.01.04 r. w sprawie uznania za u żytki ekologiczne Mrocza Ostrowo 242/2LP 1995-03-09 j.w. 1,7400 brak informacji bagno Mrocza Ostrowo 249/4LP 1995-03-09 j.w. 5,7700 brak informacji bagno Mrocza Samsieczynek 256/2LP 1995-03-09 j.w. 1,0400 brak informacji bagno 252/1LP, 253/1LP, Sicienko; Samsieczno; 254/1LP; 1995-03-09 j.w. 10,1300 brak informacji bagno Mrocza Ostrowo 252/1LP, 253/2LP, 254/2LP Mrocza Orle 288/1LP 1995-03-09 j.w. 0,4500 brak informacji bagno Rozp. Nr 66/98 Woj. Bydg. z 24.12.98 r. w sprawie uznania za użytki ekologiczne tworów przyrody na terenie województwa Nakło nad 272/1LP, Łąka (IV,V), bagno, Rozwarzyn 1998-12-31 bydgoskiego 22,9200 bagno Noteci ą 272/2LP zakrzewienia Rozp. Nr 1/2004 Woj. Kuj.-Pom. z 19.01.04 r. w sprawie uznania za u żytki ekologiczne Nakło nad siedlisko Polichno 273/1LP 1998-12-31 j.w. 6,6900 Łąka (V) Noteci ą przyrodnicze Nakło nad 273/1LP, Polichno 1998-12-31 j.w. 1,3400 Łąka (V), bagno bagno Noteci ą 273/2LP Nakło nad Polichno 274/1LP 1998-12-31 j.w. 4,1900 Łąka (IV), bagno bagno Noteci ą Teren silnie podtapiany, oczka Rozp. Nr 1/2004 Woj. Kuj.-Pom. z 19.01.04 r. w sprawie wodne, baza żerowa i Szubin Chobielin 1/19LP 2004-02-19 1,9100 bagno uznania za u żytki ekologiczne lęgowa rzadkich gatunków ptaków środowiska wodnego Rozp. Nr 1/2004 Woj. Kuj.-Pom. z 19.01.04 r. w sprawie Zakrzewienia, ł ąka (V), uznania za u żytki ekologiczne teren wyst ępowania Siedlisko Sadki Bnin 3080/3 2004-02-20 19,7929 Uch. Nr XLIX/56/2014 RG Sadki z 30.10.14 r. w sprawie cennych gatunków przyrodnicze uznania za u żytek ekologiczny fauny i flory Bagno – teren Rozp. Nr 1/2004 Woj. Kuj.-Pom. z 19.01.04 r. w sprawie Kcynia Studzienki 82/7LP 2004-02-20 0,1000 podmokły stanowi ący bagno uznania za u żytki ekologiczne ostoj ę cennych

86 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Nr działki Data Powierzchnia Opis warto ści Gmina Obr ęb Nazwa aktu Rodzaj u żytku ewid. utworzenia [ha] przyrodniczej gatunków ptaków Zakrzewione i Kcynia Sipiory 120/3LP 2004-02-20 j.w. 0,4500 bagno zadrzewione bagno Zakrzewione i zadrzewione bagno, zakrzewienia, teren Kcynia Sipiory 121LP 2004-02-20 j.w. 2,8100 bagno systematycznie podtapiany – ostoja ptaków Kcynia Dębogóra 206/3LP 2004-02-20 j.w. 0,9900 Bagno – ostoja ptaków bagno Bagno, pastwisko (V, Kcynia Sipiory 81/2LP 2004-02-20 j.w. 4,7900 bagno VI), rola (V, VI) Pastwisko (V, VI), Kcynia Sipiory 82/13LP 2004-02-20 j.w. 11,5300 bagno bagno, woda Kcynia Sipiory 82/13LP 2004-02-20 j.w. 0,7700 brak informacji bagno Kcynia Studzienki 82/2LP 2004-02-20 j.w. 1,4900 Łąka (VI), bagno bagno Łąka (IV), bagno, Kcynia Studzienki 82/4LP 2004-02-20 j.w. 3,1200 bagno rola(V), pastwisko (IV) Rola (V), ł ąka (IV, VI), siedlisko Kcynia Studzienki 733 2004-02-20 j.w. 2,0800 bagno przyrodnicze Rola (V, VI), pastwisko Kcynia Sipiory 809 2004-02-20 j.w. 0,8500 bagno (VI) siedlisko Kcynia Sipiory 83/2LP 2004-02-20 j.w. 3,4000 brak informacji przyrodnicze siedlisko Kcynia Sipiory 84/6LP 2004-02-20 j.w. 0,3600 brak informacji przyrodnicze Bagno, pastwisko (VI), Kcynia Sipiory 84/6LP 2004-02-20 j.w. 7,1700 bagno łąka (VI) Rozp. Nr 346/94 Woj. Bydg. z 30.12.94 r. w sprawie uznania Kcynia Sipiory 120/1LP 1995-03-09 za u żytki ekologiczne tworów przyrody na terenie 2,2200 brak informacji bagno województwa bydgoskiego Wąwóz okresowo Sadki Kraczki 25LP 1995-03-09 j.w. 0,9500 inny zalewany wod ą Strome zbocza rzeki Sadki Radzicz 20LP 1995-03-09 j.w. 6,8900 skarpa Orlej

87 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Nr działki Data Powierzchnia Opis warto ści Gmina Obr ęb Nazwa aktu Rodzaj u żytku ewid. utworzenia [ha] przyrodniczej Rozp. Nr 66/98 Woj. Bydg. z 24.12.98 r. w sprawie uznania za Nakło nad Trzeciewnica 58/6LP 1998-12-31 użytki ekologiczne tworów przyrody na terenie województwa 8,1100 brak informacji bagno Noteci ą bydgoskiego Bagno otoczone ł ąką Sadki Anieliny 46/2LP 1998-12-31 j.w. 36,3700 bagno i lasem Bagno otoczone ł ąką Sadki Anieliny 60/7LP 1998-12-31 j.w. 22,0700 bagno i lasem Bagno wraz Sadki Anieliny 60/7LP 1998-12-31 j.w. 3,0200 z otaczaj ącą ł ąką bagno i lasem Bagno wraz Sadki Łodzia 50/8LP 1998-12-31 j.w. 2,4600 z otaczaj ącą ł ąką bagno i lasem Bagno wraz Łodzia; 50/7LP, Sadki 1998-12-31 j.w. 35,4400 z otaczaj ącą ł ąką bagno Ostrowiec 50/8LP i lasem Bagno wraz Sadki Ostrowiec 51/7LP 1998-12-31 j.w. 7,4100 z otaczaj ącą ł ąką bagno i lasem Bagno wraz Sadki Ostrowiec 51/9LP 1998-12-31 j.w. 5,0300 z otaczaj ącą ł ąką bagno i lasem Mrocza Mrocza 230LP 1998-12-31 j.w. 1,9000 brak informacji bagno Źródło: RDO Ś Bydgoszcz

88 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Ryc. 16. Lokalizacja u żytków ekologicznych Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl/mapy

3.9.2.7. Pomniki przyrody

Celem ochrony pomników przyrody jest zachowanie, ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych, tworów przyrody odznaczaj ących si ę indywidualnymi i niepowtarzalnymi cechami. W poni ższej tabeli przedstawiono szczegółowy wykaz pomników przyrody. W rejestrze RDO Ś w Bydgoszczy znajduje si ę 195 pozycji, z czego wi ększo ść to drzewa i skupiska ro ślin (aleje) oraz głazy narzutowe.

89 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 37. Pomniki przyrody na terenie Powiatu Nakielskiego Data Zagro żenia Nr działki utworzenia Rodzaj Liczba Gmina Obr ęb Opis lokalizacji Nazwa aktu Nazwa polska / Nazwa łaci ńska antropogeniczne ewidencyjnej (RRR-MM- pomnika obiektów i biotyczne DD) Lipa drobnolistna, Kasztanowiec zwyczajny, Przy drodze 1996-04- Rozp. Nr 322/95 Woj. Jesion wyniosły Kcynia Grocholin 199 Aleja 44 brak gruntowej 13 Bydg. z dn. 29.12.95 r. Tilia cordata, Aesculus hippocastanum, Fraxinus excelsior Jesion wyniosły, Lipa drobnolistna, Topola biała, Teren Dąb szypułkowy, Klon polny, Iglicznia trójcierniowa zabytkowego 1996-04- Rozp. Nr 322/95 Woj. Skupisko Kcynia Grocholin 1073/4 21 Fraxinus excelsior, Tilia cordata, Populus alba, brak parku dworskiego 13 Bydg. z dn. 29.12.95 r. drzew Quercus robur, Acer campestre, Gleditsia w Grocholinie triacanthos Teren zabytkowego 1996-04- Kcynia Grocholin 1073/4 jw. Stanowisko 1 Bluszcz pospolity / Hedera helix brak parku dworskiego 13 w Grocholinie Kasztanowiec zwyczajny, Lipa drobnolistna, Przy drodze 1996-04- Rozp. Nr 322/95 Woj. Jesion wyniosły, Klon zwyczajny Kcynia Głogowiniec 28 Kcynia - Grocholin Aleja 400 brak 13 Bydg. z dn. 29.12.95 r. Aesculus hippocastanum, Tilia cordata, Fraxinus - Głogowiniec excelsior, Acer platanoides 1996-04- Kcynia Sipiory 131/7 brak jw. Drzewo 1 Wi ąz szypułkowy / Ulmus laevis brak 13 Przy drodze 1996-04- Kcynia Grocholin 183 jw. Drzewo 1 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak gruntowej 13 Przy drodze 1996-04- Kcynia Grocholin 199 jw. Drzewo 1 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak gruntowej 13 Przy drodze 1996-04- Kcynia Grocholin 183 jw. Drzewo 1 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak gruntowej 13 1996-04- Kcynia Kcynia 881 brak jw. Drzewo 1 Platan klonolistny / Platanus acerifolia brak 13 1995-03- Rozp. Nr 36 Woj. Bydg. Kcynia Dziewierzewo 280/1 Przy Ko ściele Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 09 z dn. 14.02.95 r. 1994-12- Rozp. Nr 305/93 Woj. Skupisko Dąb szypułkowy, Lipa drobnolistna Kcynia Dębogóra 91 Park wiejski 4 brak 31 Bydg. z dn. 26.10.93 r. drzew Quercus robur, Tilia cordata Park dworski 1994-12- Kcynia Dobieszewo 229/1 jw. Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak w Dobieszewku 31 1994-12- Kcynia Dziewierzewo 282 Park dworski jw. Drzewo 1 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak 31 Górki 1994-12- Skupisko Platan klonolistny, Wi ąz górski Kcynia 10/3 Park dworski jw. 2 brak Dąbskie 31 drzew Platanus acerifolia, Ulmus glabra

90 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Data Zagro żenia Nr działki utworzenia Rodzaj Liczba Gmina Obr ęb Opis lokalizacji Nazwa aktu Nazwa polska / Nazwa łaci ńska antropogeniczne ewidencyjnej (RRR-MM- pomnika obiektów i biotyczne DD) 1994-12- Skupisko Dąb szypułkowy, Buk zwyczajny Kcynia Słupowa 130/2 Park wiejski jw. 2 brak 31 drzew Quercus robur, Fagus sylvatica Dąb szypułkowy, Wi ąz szypułkowy, Świerk 1994-12- Skupisko Kcynia Suchor ęcz 181/2 Park wiejski jw. 3 pospolity brak 31 drzew Quercus robur, Ulmus laevis, Picea pospolity 1994-12- Rozp. Nr 305/93 Woj. Kcynia Suchor ęczek 88/1 Park wiejski Drzewo 1 Platan klonolistny / Platanus acerifolia brak 31 Bydg. z dn. 26.10.93 r. Platan klonolistny,Jesion wyniosły, Buk zwyczajny, 1994-12- Skupisko Topola czarna Kcynia Szczepice 279/30 Park dworski jw. 4 brak 31 drzew Platanus acerifolia,Fraxinus excelsior, Fagus sylvatica, Populus nigra Jesion wyniosły, Lipa drobnolistna, Daglezja 1994-12- Skupisko zielona Kcynia Żurawia 55/7 Park dworski jw. 6 brak 31 drzew Fraxinus excelsior, Tilia cordata, Pseudotsuga menziesii Carriere 1994-12- Skupisko Dąb szypułkowy, Lipa drobnolistna Kcynia Dobieszewo 72/2 Park dworski jw. 2 brak 31 drzew Quercus robur, Tilia cordata Jesion wyniosły, Platan klonolistny, Lipa Park dworski przy 1985-04- Zarz. Nr 49/84 Woj. Skupisko drobnolistna Kcynia Kcynia 1073/4 5 brak ul. Libelta 10 Bydg. z dn. 18.12.84 r. drzew Fraxinus excelsior, Platanus acerifolia, Tilia cordata Cmentarz 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Skupisko Kcynia Kcynia 600 żydowski przy 31 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. drzew ul. Pozna ńskiej Kom. Nr 1/70 Wojew. Konserw. Przyr. Park dworski 1970-07- Prezydium Wojew. Rady Skupisko Dąb szypułkowy, Topola osika Kcynia Tupadły 11/3 4 brak w Mechnaczu 31 Narodowej w drzew Quercus robur, Populus tremula Bydgoszczy z dn. 31.07.70 r. Naprzeciwko parku 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Kcynia Tupadły 30/1 dworskiego Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. w Mechnaczu Przy szkole 1990-02- Zarz. Nr 83/89 Woj. Kasztanowiec zwyczajny Kcynia Turzyn 177 Drzewo 1 brak w Mycielewie 10 Bydg. z dn. 16.12.89 r. Aesculus hippocastanum Przy drodze Nowa Nowa Wie ś 1957-05- Kom. Wojew. Konserw. Skupisko Kcynia 26/15 Wie ś Notecka - 3 Sosna zwyczajna / Pinus sylvestris brak Notecka 25 Przyrody drzew Iwno

91 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Data Zagro żenia Nr działki utworzenia Rodzaj Liczba Gmina Obr ęb Opis lokalizacji Nazwa aktu Nazwa polska / Nazwa łaci ńska antropogeniczne ewidencyjnej (RRR-MM- pomnika obiektów i biotyczne DD) Park dworski 1990-02- Zarz. Nr 83/89 Woj. Skupisko Dąb szypułkowy, Lipa drobnolistna Kcynia Rozp ętek 38/1 2 brak w Rozp ętku 10 Bydg. z dn. 16.12.89 r. drzew Quercus robur, Tilia cordata Przy drodze 1960-11- Kom. Wojew. Konserw. Topola bujna ( Populus robusta ) ro śnie przy Kcynia Rostrz ębowo 126 Szczepice – Drzewo 1 10 Przyrody Populus xcanadensis 'Robusta' drodze Rostrz ębowo Przy drodze 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Skupisko Jesion wyniosły, Wierzba krucha ro śnie przy Kcynia Rostrz ębowo 126 Szczepice – 3 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. drzew Fraxinus excelsior, Salix fragilis drodze Rostrz ębowo 1990-02- Zarz. Nr 83/89 Woj. Skupisko Lipa drobnolistna, Jesion wyniosły Kcynia Sierniki 16 Park dworski 2 brak 10 Bydg. z dn. 16.12.89 r. drzew Tilia cordata, Fraxinus excelsior Przy drodze do 1985-04- Zarz. Nr 49/84 Woj. Topola bujna (Populus robusta) Kcynia Tupadły 30/1 pałacu Drzewo 1 brak 10 Bydg. z dn. 18.12.84 r. Populus xcanadensis 'Robusta' w Tupadłach 1990-02- Zarz. Nr 83/89 Woj. Kcynia Turzyn 199/3 brak Drzewo 1 Jesion wyniosły / Fraxinus excelsior brak 10 Bydg. z dn. 16.12.89 r. Kom. Nr 1/70 Wojew. Konserw. Przyrody, 1970-07- Prezydium Wojew. Rady Głaz Kcynia Gromadno 136/2 brak 1 nie dotyczy brak 31 Narodowej w narzutowy Bydgoszczy z dn. 31.07.70 r. 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Skupisko Kcynia Dębogóra b.d. brak 2 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. drzew 1991-08- Kcynia Dębogóra b.d. brak jw. Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 14 1991-08- Skupisko Dąb szypułkowy Kcynia Dębogóra b.d. brak jw. 2 brak 14 drzew Quercus robur 1957-05- Kom. Wojew. Konserw. Dąb szypułkowy Kcynia Dębogóra b.d. brak Drzewo 1 brak 25 Przyrody Quercus robur 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Skupisko Dąb szypułkowy Kcynia Dębogóra b.d. brak 2 brak 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. drzew Quercus robur 1991-08- Dąb szypułkowy Kcynia Dębogóra b.d. brak jw. Drzewo 1 brak 14 Quercus robur 1991-08- Dąb szypułkowy Kcynia Korfantówka b.d. brak jw. Drzewo 1 brak 14 Quercus robur 1991-08- Sosna zwyczajna Kcynia Dębogóra b.d. brak jw. Drzewo 1 brak 14 Pinus sylvestris Kcynia Grocholin b.d. brak 1955-06- Kom. Wojew. Konserw. Skupisko 14 Dąb szypułkowy, Wi ąz szypułkowym brak

92 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Data Zagro żenia Nr działki utworzenia Rodzaj Liczba Gmina Obr ęb Opis lokalizacji Nazwa aktu Nazwa polska / Nazwa łaci ńska antropogeniczne ewidencyjnej (RRR-MM- pomnika obiektów i biotyczne DD) 01 Przyrody drzew Quercus robur, Ulmus szypułkowym W pobli żu 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Kcynia Tupadły b.d. miejscowo ści Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. Chełmianki 1959-07- Kom. Wojew. Konserw. Skupisko Kcynia Grocholin b.d. brak 2 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 20 Przyrody drzew 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Skupisko Kcynia Żarczyn b.d. Przy drodze 4 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. drzew 1991-08- Skupisko Kcynia Żarczyn b.d. Przy drodze jw. 5 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 14 drzew 1990-02- Zarz. Nr 83/89 Woj. Kcynia Dziewierzewo 282 Boisko szkolne Drzewo 1 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak 10 Bydg. z dn. 16.12.89 r. 1990-02- Skupisko Lipa drobnolistna, D ąb szypułkowy Kcynia Suchor ączek 182; 183 Park jw. 3 brak 10 drzew Tilia cordata, Quercus robur 1959-07- Kom. Wojew. Konserw. Kcynia Grocholin 53/1 Park dworski Drzewo 1 Platan klonolistny / Platanus acerifolia brak 20 Przyrody Topola biała, Buk zwyczajny,Jesion wyniosły, Głóg 1985-04- Zarz. Nr 49/84 Woj. Skupisko dwuszyjkowy Kcynia Grocholin 53/1 Park dworski 6 brak 10 Bydg. z dn. 18.12.84 r. drzew Populus alba, Fagus sylvatica,Fraxinus excelsior, Crataegus laevigata Kom. Nr 2/65 Wojew. Konserw. Przyrody, Zabytkowy park 1965-05- Prezydium Wojew. Rady Kcynia Chwaliszewo 14 Drzewo 1 Żywotnik olbrzymi / Thuja plicata brak dworski 30 Narodowej w Bydgoszczy z dn. 04.05.65 r Teren opuszczonego 1985-04- Zarz. Nr 49/84 Woj. Kcynia Dębogóra 114/2 Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak gospodarstwa 10 Bydg. z dn. 18.12.84 r. rolnego 1990-02- Zarz. Nr 83/89 Woj. Głaz Kcynia Gromadno 136/2 brak 1 nie dotyczy brak 10 Bydg. z dn. 16.12.89 r. narzutowy droga gminna Mycielewo - Dąb szypułkowy, Klon zwyczajny, Kasztanowiec Uch. Nr XXX/292/2012 Turzyn oraz przy 1913-03- Skupisko zwyczajny, Jesion wyniosły, Wi ąz pospolity Kcynia Turzyn 186/3, 194 RM w Kcyni z dn. 352 brak drodze powiatowej 06 drzew Quercus robur, Acer platanoides, Aesculus 20.12.12 r. nr 1935 Królikowo hippocastanum, Fraxinus excelsio, Ulmus minor - Turzyn

93 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Data Zagro żenia Nr działki utworzenia Rodzaj Liczba Gmina Obr ęb Opis lokalizacji Nazwa aktu Nazwa polska / Nazwa łaci ńska antropogeniczne ewidencyjnej (RRR-MM- pomnika obiektów i biotyczne DD) Park dworski 1955-06- Kom. Wojew. Konserw. Skupisko Kcynia Tupadły 11/3 2 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak w Mechnaczu 01 Przyrody drzew Kom. Nr 1/70 Wojew. Konserw. Przyrody, 1970-07- Prezydium Wojew. Rady Kcynia Szczepice b.d. Park dworski Drzewo 1 Wi ąz szypułkowy / Ulmus laevis brak 31 Narodowej w Bydgoszczy z dn. 31.07.70 r. Uch. Nr XXV/247/52/01 1902-07- Mrocza Ka źmierzewo 76 brak RM w Mroczy z dn. Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 13 07.09.01 r. Uch. Nr XXV/247/52/01 Brzeg jeziora 1902-07- Skupisko Mrocza Ostrowo 223 RM w Mroczy z dn. 8 Dąb bezszypułkowy / Quercus petraea brak Hetma ńskiego 13 drzew 07.09.01 r. Dąb szypułkowy, D ąb czerwony, Buk zwyczajny, 1997-05- Rozp. Nr 13/97 Woj. Skupisko Wi ąz pospolity, Jodła biała Mrocza Modrakowo 21/2 Park 9 brak 22 Bydg. z dn. 14.04.97 r. drzew Quercus robur, Quercus rubra, Fagus sylvatica, Ulmus minor, Abies alba Dąb bezszypułkowy, Buk zwyczajny, Grab Przy ko ściele 1996-04- Rozp. Nr 322/95 Woj. Skupisko zwyczajny Mrocza Orle 31 5 brak w Orlu 13 Bydg. z dn. 29.12.95 r. drzew Quercus petraea, Fagus sylvatica, Carpinus betulus Park dworski 1995-03- Rozp. Nr 36 Woj. Bydg. Skupisko Dąb bezszypułkowy, Sosna wejmutka Mrocza Witosław 18/15 6 brak w Witosławiu 09 z dn. 14.02.95 r. drzew Quercus petraea, Pinus strobus Przy drodze 1995-03- Rozp. Nr 36 Woj. Bydg. Mrocza Matyldzin 65/2 Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak gruntowej 09 z dn. 14.02.95 r. Pobocze drogi 1994-12- Rozp. Nr 305/93 Woj. Skupisko Dąb bezszypułkowy, Klon polny Mrocza Białowie ża 132 6 brak gminnej 31 Bydg. z dn. 26.10.93 r. drzew Quercus petraea, Acer campestre Buk zwyczajny,Jesion wyniosły, D ąb Park dworski 1994-12- Rozp. Nr 305/93 Woj. Skupisko bezszypułkowy Mrocza Izabela 27 10 brak w Izabeli 31 Bydg. z dn. 26.10.93 r. drzew Fagus sylvatica, Fraxinus excelsior, Quercus petraea 1994-12- Rozp. Nr 305/93 Woj. Mrocza Mrocza 370 Park dworski Drzewo 1 Wi ąz szypułkowy / Ulmus laevis brak 31 Bydg. z dn. 26.10.93 r. Pobocze drogi 1994-12- Rozp. Nr 305/93 Woj. Mrocza Ro ścimin 117/2 Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak powiatowej 31 Bydg. z dn. 26.10.93 r. 1992-08- Rozp. Nr 18/92 Woj. Mrocza Wiele b.d. Na skraju bagienka Drzewo 1 Dąb bezszypułkowy / Quercus petraea brak 06 Bydg. z dn. 08.06.92 r.

94 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Data Zagro żenia Nr działki utworzenia Rodzaj Liczba Gmina Obr ęb Opis lokalizacji Nazwa aktu Nazwa polska / Nazwa łaci ńska antropogeniczne ewidencyjnej (RRR-MM- pomnika obiektów i biotyczne DD) 1992-08- Rozp. Nr 18/92 Woj. Mrocza Wiele b.d. brak Drzewo 1 Daglezja zielona / Pseudotsuga menziesii Carriere brak 06 Bydg. z dn. 08.06.92 r. Pierwsza z lip: Józef Piłsudski, za 1992-08- Rozp. Nr 18/92 Woj. Skupisko Cis pospolity, Lipa drobnolistna Mrocza Wiele b.d. 3 brak le śniczówk ą na 06 Bydg. z dn. 08.06.92 r. drzew Taxus baccata, Tilia cordata skraju lasu 1990-02- Zarz. Nr 83/89 Woj. Skupisko Mrocza Witosław 45/2 Łąki w Witosławiu 14 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 10 Bydg. z dn. 16.12.89 r. drzew Ogród przy szkole 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Mrocza Wyrza 98 Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak w Wyrzy 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. Kom. Nr 1/70 Wojew. Konserw. Przyrody, Dąb bezszypułkowy,Jesion wyniosły, Buk Park dworski 1970-07- Prezydium Wojew. Rady Skupisko zwyczajny, Platan klonolistny Mrocza Witosław 18/15 6 brak w Witosławiu 31 Narodowej drzew Quercus petraea,Fraxinus excelsior, Fagus w Bydgoszczy z dn. sylvatica, Platanus acerifolia 31.07.70 r. 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Mrocza Orle b.d. brak Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. Lipa drobnolistna, D ąb szypułkowy,Jesion 1989-02- Zarz. Nr 1/89 Woj. Bydg. Skupisko Mrocza Witosław b.d. park podworski 5 wyniosły brak 15 z dn. 02.01.89 r. drzew Tilia cordata, Quercus robur,Fraxinus excelsior Miejscowo ść 1989-02- Mrocza Wyrza b.d. Ka źmierzewo – jw. Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 15 Osielski Młyn Las nad jeziorem 1989-02- Mrocza Witosław b.d. jw. Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak Witosławskim 15 Boisko szkolne 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Mrocza Mrocza 416/1 Drzewo 1 Dąb bezszypułkowy / Quercus petraea brak w Mroczy 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. 1989-02- Zarz. Nr 1/89 Woj. Bydg. Mrocza Witosław b.d. park wiejski Drzewo 1 świerk pospolity / Taxus baccata brak 15 z dn. 02.01.89 r. Nakło n. Dąb szypułkowy / Quercus robur Noteci ą Wyst ęp 230 Teren cmentarza b.d. brak Drzewo 1 brak Na terenie Szkoły Uch. nr XXVIII/370/2000 Nakło n. 1901-05- Olszewka 132/1 Podstawowej RM w Nakle n. Not. z dn. Drzewo 1 Dąb bezszypułkowy / Quercus petraea brak Noteci ą 10 w Olszewce 28.01.00 r. Na terenie Szkoły Nakło n. 1901-05- Olszewka 132/1 Podstawowej jw. Drzewo 1 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak Noteci ą 10 w Olszewce

95 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Data Zagro żenia Nr działki utworzenia Rodzaj Liczba Gmina Obr ęb Opis lokalizacji Nazwa aktu Nazwa polska / Nazwa łaci ńska antropogeniczne ewidencyjnej (RRR-MM- pomnika obiektów i biotyczne DD) Nakło n. Nakło nad 1997-05- Rozp. Nr 13/97 Woj. Skupisko 2304/7 ul. Hallera 36 5 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak Noteci ą Noteci ą 22 Bydg. z dn. 14.04.97 r. drzew Na polu Nakło n. 1996-04- Rozp. Nr 322/95 Woj. Głaz Ślesin 145 w miejscowo ści 1 nie dotyczy brak Noteci ą 13 Bydg. z dn. 29.12.95 r. narzutowy Ślesin Nakło n. 1995-03- Rozp. Nr 36 Woj. Bydg. Trzeciewnica 97 brak Drzewo 1 Dąb bezszypułkowy / Quercus petraea brak Noteci ą 09 z dn. 14.02.95 r. Nakło n. 1995-03- Skupisko Dąb szypułkowy,Jesion wyniosły Lubaszcz 14/11 Park jw. 4 brak Noteci ą 09 drzew Quercus robur,Fraxinus excelsior Park dworski, Nakło n. 1994-12- Rozp. Nr 305/93 Woj. Skupisko Dąb czerwony, Topola czarna Gumnowice 47/1 zwarte 5 brak Noteci ą 31 Bydg. z dn. 26.10.93 r. drzew Quercus rubra, Populus nigra zadrzewienie Nakło n. Park dworski 1994-12- Skupisko Ślesin 656/4 jw. 2 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak Noteci ą w Minikowie 31 drzew ul. Drzymały Nakło n. Nakło nad w Nakle nad 1994-12- 2566/1 jw. Drzewo 1 Platan klonolistny / Platanus acerifolia brak Noteci ą Noteci ą Noteci ą, obecna 31 Siedziba KPWiK ul. Ks. Skargi 9 w Nakle nad Nakło n. Nakło nad 1994-12- 1861 Noteci ą, teren jw. Drzewo 1 Platan klonolistny / Platanus acerifolia brak Noteci ą Noteci ą 31 Przedszkola, sąsiedztwo UMiG Wi ąz szypułkowy, D ąb szypułkowy, Kasztanowiec Nakło n. Park dworski 1994-12- Skupisko zwyczajny Olszewka 155/2 jw. 5 brak Noteci ą w Olszewce 31 drzew Ulmus laevis, Quercus robur, Aesculus hippocastanum Klon zwyczajny, D ąb czerwony, Buk zwyczajny, Nakło n. Park dworski 1994-12- Skupisko Robinia grochodrzew Potulice 13 jw. 4 brak Noteci ą w Potulicach 31 drzew Acer platanoides, Quercus rubra, Fagus sylvatica, Robinia Miejscowo ść Nakło n. Minikowo, teren 1994-12- Głaz Ślesin 477LP jw. 1 nie dotyczy brak Noteci ą rezerwatu przyrody 31 narzutowy Las Minikowski Nakło n. 1994-12- Skupisko Lubaszcz 14/11 brak jw. 3 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak Noteci ą 31 drzew Nakło n. Noteci ą Suchary 129 Park dworski 1992-08- Rozp. Nr 18/92 Woj. Skupisko 5 Buk zwyczajny, Jesion wyniosły brak

96 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Data Zagro żenia Nr działki utworzenia Rodzaj Liczba Gmina Obr ęb Opis lokalizacji Nazwa aktu Nazwa polska / Nazwa łaci ńska antropogeniczne ewidencyjnej (RRR-MM- pomnika obiektów i biotyczne DD) 06 Bydg. z dn. 08.06.92 r. drzew Fagus sylvatica, Fraxinus excelsior Nakło n. 1990-02- Zarz. Nr 83/89 Woj. Skupisko Karnówko 85 Park dworski 2 Dąb bezszypułkowy / Quercus petraea brak Noteci ą 10 Bydg. z dn. 16.12.89 r. drzew Nakło n. Gospodarstwo 1988-10- Zarz. Nr 40/87 Woj. Małocin 99/5 Drzewo 1 Dąb bezszypułkowy / Quercus petraea brak Noteci ą rolne w Małocinie 06 Bydg. z dn. 10.12.87 r. Kom. Nr 1/70 Wojew. Park dworski Konserw. Przyrody, Nakło n. w Minikowie, na 1970-07- Prezydium Wojew. Rady Ślesin 656/4 Drzewo 1 Dąb bezszypułkowy / Quercus petraea brak Noteci ą skarpie rowu 31 Narodowej w melioracyjnego Bydgoszczy z dn. 31.07.70 r. Nakło n. Nakło nad ul. Bolesława 1990-02- Zarz. Nr 83/89 Woj. Skupisko 1812/3 2 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak Noteci ą Noteci ą Krzywoustego 10 Bydg. z dn. 16.12.89 r. drzew Osiedle Nakło n. Nakło nad mieszkaniowe 1990-02- 443 jw. Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak Noteci ą Noteci ą Chrobry, przy stacji 10 kolejowej Nakło n. Nakło nad 1988-10- Zarz. Nr 40/87 Woj. 2168/14 ul. Gimnazjalna 7 Drzewo 1 Cis pospolity / Taxus baccata brak Noteci ą Noteci ą 06 Bydg. z dn. 10.12.87 r. Kom. Prezydium Wojew. Nakło n. Nakło nad 1955-05- Głaz 2109/1 Park miejski Rady Narodowej 1 nie dotyczy wandale Noteci ą Noteci ą 01 narzutowy w Bydgoszczy Skarpa toru kolejowego, teren Nakło n. 1955-02- Skupisko Ślesin 105/7 rezerwatu przyrody jw. 3 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak Noteci ą 15 drzew „Las Minikowski” kilometra ż 177,7 Nakło n. Na terenie szkoły 1985-04- Zarz. Nr 49/84 Woj. Wyst ęp 227/3 Drzewo 1 Dąb bezszypułkowy / Quercus petraea brak Noteci ą w Wyst ępie 10 Bydg. z dn. 18.12.84 r. Kom. Prezydium Wojew. Nakło n. brak 1955-02- Potulice brak Rady Narodowej Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak Noteci ą informacji 15 w Bydgoszczy Nakło n. 1985-04- Skupisko Potulice 3144/1 brak jw. 15 Dąb bezszypułkowy / Quercus petraea brak Noteci ą 10 drzew Nakło n. 1985-04- Skupisko Potulice 3144/1 brak jw. 17 Dąb bezszypułkowy / Quercus petraea brak Noteci ą 10 drzew Nakło n. 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Skupisko Dąb szypułkowy, Buk zwyczajny Potulice 13/4 Park 3 brak Noteci ą 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. drzew Quercus robur, Fagus sylvatica

97 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Data Zagro żenia Nr działki utworzenia Rodzaj Liczba Gmina Obr ęb Opis lokalizacji Nazwa aktu Nazwa polska / Nazwa łaci ńska antropogeniczne ewidencyjnej (RRR-MM- pomnika obiektów i biotyczne DD) Kom. Prezydium Wojew. Nakło n. 1955-06- Głaz Rozwarzyn 120/8 Las Rady Narodowej 1 nie dotyczy brak Noteci ą 01 narzutowy w Bydgoszczy Uch. Nr XXIV/498/2012 Nakło n. Kompleks 2012-11- Chrz ąstowo 28/23 RM w Nakle n. Not. z dn. Drzewo 1 Buk pospolity / Fagus sylvatica brak Noteci ą dworsko-pałacowy 26 25.10.12 r. Nakło n. Kompleks 2012-11- Chrz ąstowo 28/23 jw. Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur bluszcz Noteci ą dworsko-pałacowy 26 Nakło n. Kompleks 2012-11- Chrz ąstowo 28/23 jw. Drzewo 1 Jesion wyniosły / Fraxinus excelsior brak Noteci ą dworsko-pałacowy 26 Nakło n. Kompleks 2012-11- Chrz ąstowo 28/23 jw. Drzewo 1 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak Noteci ą dworsko-pałacowy 26 Nakło n. Kompleks 2012-11- Chrz ąstowo 28/23 jw. Drzewo 1 Robinia akacjowa / Robinia pseudoacacia brak Noteci ą dworsko-pałacowy 26 Nakło n. Kompleks 2012-11- Chrz ąstowo 28/23 jw. Drzewo 1 Jesion wyniosły / Fraxinus excelsior brak Noteci ą dworsko-pałacowy 26 Nakło n. Kompleks 2012-11- Chrz ąstowo 28/23 jw. Drzewo 1 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak Noteci ą dworsko-pałacowy 26 teren Kom. Prezydium Wojew. Nakło n. brak 1955-02- Potulice gospodarstwa Rady Narodowej Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak Noteci ą informacji 15 rolnego w Bydgoszczy Przy drodze Sadki 1996-04- Rozp. Nr 322/95 Woj. Kasztanowiec zwyczajny, Jesion wyniosły Sadki Sadki 453 Aleja 100 brak – Samostrzel 13 Bydg. z dn. 29.12.95 r. Aesculus hippocastanum, Fraxinus excelsior 1996-04- Sadki Bnin 56/1LP brak jw. Stanowisko 1 Wawrzynek wilczełyko / Daphne mezereum nie dotyczy 13 1996-04- Sadki Bnin 57/1LP brak jw. Stanowisko 1 Wawrzynek wilczełyko / Daphne mezereum nie dotyczy 13 1994-12- Rozp. Nr 305/93 Woj. Skupisko Jesion wyniosły, D ąb szypułkowy Sadki Broniewo 85 Park dworski 4 brak 31 Bydg. z dn. 26.10.93 r. drzew Fraxinus excelsior, Quercus robur 1994-12- Skupisko Sadki Kraczki 69/2 Park wiejski jw. 2 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak 31 drzew Park wiejski 1994-12- Sadki Sadki 512 w miejscowo ści jw. Drzewo 1 Wi ąz szypułkowy / Ulmus laevis brak 31 Sadkowski Młyn Przy boisku 1992-08- Rozp. Nr 18/92 Woj. Skupisko Sadki Dębionek 139 2 Dąb bezszypułkowy / Quercus petraea brak szkolnym 06 Bydg. z dn. 08.06.92 r. drzew 1992-08- Sadki Radzicz 211/1 brak jw. Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 06

98 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Data Zagro żenia Nr działki utworzenia Rodzaj Liczba Gmina Obr ęb Opis lokalizacji Nazwa aktu Nazwa polska / Nazwa łaci ńska antropogeniczne ewidencyjnej (RRR-MM- pomnika obiektów i biotyczne DD) Kom. Prezydium Wojew. Gospodarstwo 1955-05- Sadki Bnin 146 Rady Narodowej Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak rolne 01 w Bydgoszczy Dąb szypułkowy, Platan klonolistny, Lipa 1985-04- Zarz. Nr 49/84 Woj. Skupisko drobnolistna, Jesion wyniosły Sadki Dębowo 169 Park 6 brak 10 Bydg. z dn. 18.12.84 r. drzew Quercus robur, Platanus acerifolia, Tilia cordata, Fraxinus excelsior 1990-02- Zarz. Nr 83/89 Woj. Skupisko Sadki Dębowo 187 Skarpa 10 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 10 Bydg. z dn. 16.12.89 r. drzew Dąb bezszypułkowy, Buk zwyczajny, Wi ąz 1990-02- Skupisko szypułkowy, Topola biała Sadki Samostrzel 5/3; 3/3 Park jw. 12 brak 10 drzew Quercus petraea, Fagus sylvatica, Ulmus laevis, Populus alba 1988-10- Zarz. Nr 40/87 Woj. Skupisko Dąb szypułkowy, Dere ń jadalny Sadki Samostrzel 137 Ogród szkolny 3 brak 06 Bydg. z dn. 10.12.87 r. drzew Quercus robur, Cornus mas 1988-10- Zarz. Nr 32/88 Woj. Sadki Samostrzel b.d. brak Drzewo 1 Jesion wyniosły / Fraxinus excelsior nie dotyczy 06 Bydg. z dn. 17.06.88 r. 1988-10- Zarz. Nr 32/88 Woj. Skupisko Sadki Samostrzel b.d. brak 3 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 06 Bydg. z dn. 17.06.88 r. drzew 1988-10- Skupisko Dąb bezszypułkowy, Lipa drobnolistna Sadki Samostrzel b.d. brak jw. 2 brak 06 drzew Quercus petraea, Tilia cordata 1988-10- Skupisko Sadki Samostrzel b.d. brak jw. 3 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 06 drzew 1988-10- Sadki Samostrzel b.d. brak jw. Drzewo 1 Jesion wyniosły / Fraxinus excelsior nie dotyczy 06 1988-10- Sadki Samostrzel b.d. brak jw. Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 06 1988-10- Rozp. Nr 11/91 Woj. Sadki Samostrzel b.d. brak Drzewo 1 Grab zwyczajny / Carpinus betulus brak 06 Bydg. z dn. 01.07.91 r. 1988-10- Sadki Samostrzel b.d. brak jw. Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 06 1988-10- Zarz. Nr 32/88 Woj. Skupisko Sadki Samostrzel b.d. brak 2 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 06 Bydg. z dn. 17.06.88 r. drzew 1988-10- Sadki Samostrzel b.d. brak jw. Drzewo 1 Jesion wyniosły / Fraxinus excelsior brak 06 1988-10- Skupisko Sadki Samostrzel b.d. brak jw. 3 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 06 drzew Sadki Samostrzel b.d. Przy drodze do 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Skupisko 10 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak

99 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Data Zagro żenia Nr działki utworzenia Rodzaj Liczba Gmina Obr ęb Opis lokalizacji Nazwa aktu Nazwa polska / Nazwa łaci ńska antropogeniczne ewidencyjnej (RRR-MM- pomnika obiektów i biotyczne DD) Jadwi żyna 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. drzew 1956-05- Sadki Samostrzel b.d. brak Komunikat Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 15 1988-10- Zarz. Nr 32/88 Woj. Skupisko Sadki Samostrzel b.d. brak 7 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 06 Bydg. z dn. 17.06.88 r. drzew 1988-10- Skupisko Jesion wyniosły, D ąb szypułkowy Sadki Samostrzel b.d. brak jw. 5 brak 06 drzew Fraxinus excelsior, Quercus robur 1988-10- Skupisko Sadki Samostrzel b.d. brak jw. 6 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 06 drzew 1988-10- Skupisko Sadki Samostrzel b.d. brak jw. 2 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 06 drzew Kom. Prezydium Wojew. 1953-11- Głaz Sadki Samostrzel b.d. brak Rady Narodowej 1 nie dotyczy brak 01 narzutowy w Bydgoszczy Teren le śniczówki 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Sadki Samostrzel b.d. Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak Glinki 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. Uch. Nr XVIII/34/2012 2012-05- Sadki Sadki 387 brak RG Sadki Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 30 z dn. 26.04.12 r. Kom. Prezydium Wojew. brak 1955-05- Sadki Samostrzel Ogród szkolny Rady Narodowej Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak informacji 01 w Bydgoszczy Uch. Nr XXXIII/249/2009 2009-05- Szubin Małe Rudy 42/2 brak RM w Szubinie z dn. Drzewo 1 Jesion wyniosły / Fraxinus excelsior brak 21 20.03.09 r. na terenie dz. nr Uch. Nr XI/72/07 RM Dąb szypułkowy, Lipa drobnolistna, Klon 156, o pow. 0,2000 2007-11- Skupisko Szubin Małe Rudy 156 w Szubinie 26 zwyczajny brak ha, poło żonej 01 drzew z dn. 30.08.07 r. Quercus robur, Tilia cordata, Acer platanoides w obr. Małe Rudy na terenie działki w obr. Małe Rudy, 2007-11- Skupisko Szubin Małe Rudy 270/2 jw. 6 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak stanowi ącej 01 drzew własno ść prywatn ą na terenie działki w obr. Małe Rudy, 2007-11- Szubin Małe Rudy 270/2 jw. Drzewo 1 Klon zwyczajny / Acer platanoides brak stanowi ącej 01 własno ść prywatn ą Szubin Małe Rudy 270/2 w obr ębie Małe 2007-11- jw. Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak

100 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Data Zagro żenia Nr działki utworzenia Rodzaj Liczba Gmina Obr ęb Opis lokalizacji Nazwa aktu Nazwa polska / Nazwa łaci ńska antropogeniczne ewidencyjnej (RRR-MM- pomnika obiektów i biotyczne DD) Rudy, stanowi ącej 01 własno ść prywatn ą Miejscowo ść Ameryczka, przy Uch. Nr VII/59/03 RM 2003-10- Skupisko Szubin Zalesie 151 drodze gminnej w Szubinie 5 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 30 drzew Ameryczka - z dn. 26.06.03 r. Szaradowo Miejscowo ść Brzózki, 2003-10- Skupisko Szubin Tur 88/1; 645 jw. 2 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak skrzy żowanie dróg 30 drzew gminnych ul. Szkolna 5, przy Zasadniczej Szkole Zawodowej Uch. Nr XXIII/226/2001 brak 2001-09- Szubin Kowalewo (boisko sportowe RM w Szubinie z dn. Drzewo 1 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak informacji 26 w cz ęś ci 19.02.01 r. zachodniej od budynku szkoły) Cmentarz 1997-05- Rozp. Nr 13/97 Woj. Skupisko Szubin Rynarzewo 590 2 Robinia grochodrzew / Robinia brak w Rynarzewie 22 Bydg. z dn. 14.04.97 r. drzew Droga Samokl ęski 1996-04- Rozp. Nr 322/95 Woj. Kasztanowiec zwyczajny / Aesculus Szubin Chobielin 1 Aleja 97 brak Du że – 13 Bydg. z dn. 29.2.95 r. hippocastanum W ogrodzie 1995-03- Rozp. Nr 36 Woj. Bydg. Skupisko Szubin Małe Rudy 270 w pobli żu 4 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak 09 z dn. 14.02.95 r. drzew cmentarza Zabytkowy park Lipa drobnolistna, D ąb szypułkowy, Robinia dworski (nr rej. 1994-12- Rozp. Nr 305/93 Woj. Skupisko Szubin Chobielin 131/4 3 grochodrzew brak zabytków A/277/1- 31 Bydg. z dn. 26.10.93 r. drzew Tilia cordata, Quercus robur, Robinia 5) 1994-12- Rozp. Nr 305/93 Woj. Szubin Stary Jaru żyn 18/2 Park dworski Drzewo 1 Jesion wyniosły / Fraxinus excelsior brak 31 Bydg. z dn. 26.10.93 r. 1994-12- Szubin Królikowo 515 Park dworski jw. Drzewo 1 Jesion wyniosły / Fraxinus excelsior brak 31 1994-12- Szubin Łachowo 57/1 Park dworski jw. Drzewo 1 Jesion wyniosły / Fraxinus excelsior brak 31 Przy 1960-11- Kom. Wojew. Konserw. Szubin Chom ętowo 58/1 zabudowaniach Drzewo 1 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak 10 Przyrody gospodarczych

101 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Data Zagro żenia Nr działki utworzenia Rodzaj Liczba Gmina Obr ęb Opis lokalizacji Nazwa aktu Nazwa polska / Nazwa łaci ńska antropogeniczne ewidencyjnej (RRR-MM- pomnika obiektów i biotyczne DD) 1988-10- Zarz. Nr 40/87 Woj. Szubin Ci ęż kowo 65/1 W ogrodzie Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 06 Bydg. z dn. 10.12.87 r. Teren gospodarstwa 1988-10- Szubin Kowalewo 93/1 jw. Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak rolnego 06 w Kowalewie Na gruncie rolnym, 1960-11- Kom. Wojew. Konserw. Szubin Królikowo 573 w pobli żu drogi Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 10 Przyrody publicznej Przy boisku 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Skupisko Buk zwyczajny, D ąb szypułkowy Szubin Królikowo b.d. 5 brak szkolnym 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. drzew Fagus sylvatica, Quercus robur Miłorz ąb dwuklapowy, Orzech czarny, Lipa 1991-08- Skupisko drobnolistna, Klon polny Szubin Królikowo b.d. Park wiejski jw. 4 brak 14 drzew Ginkgo biloba, Juglans nigra, Tilia cordata, Acer campestre Przy drodze gminnej z miejscowo ści 1991-08- Szubin Łachowo b.sd jw. Drzewo 1 Jesion wyniosły / Fraxinus excelsior brak Łochowo do 14 Zakładu Hodowli Zarodowej W ogrodzie 1988-10- Zarz. Nr 40/87 Woj. Szubin Małe Rudy 270 w pobli żu Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 06 Bydg. z dn. 10.12.87 r. cmentarza Kom. Prezydium Wojew. 1955-06- Skupisko Szubin Pi ńsko 3239 brak Rady Narodowej 5 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 01 drzew w Bydgoszczy Topola biała, Jesion wyniosły, D ąb szypułkowy, Lipa drobnolistna, Platan klonolistny, brak 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Skupisko Kasztanowiec zwyczajny Szubin Retkowo Park dworski 17 brak informacji 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. drzew Populus alba, Fraxinus excelsior, Quercus robur, Tilia cordata, Platanus acerifolia, Aesculus hippocastanum Nad rzek ą 1985-04- Zarz. Nr 49/84 Woj. Skupisko Szubin Rynarzewo 653 2 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak Gąsawk ą 10 Bydg. z dn. 18.12.84 r. drzew 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Skupisko Szubin Rynarzewo b.d. Przy ko ściele 2 Jesion wyniosły / Fraxinus excelsior brak 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. drzew Szubin Rynarzewo b.d. Na terenie Zespołu 1991-08- jw. Drzewo 1 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak

102 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Data Zagro żenia Nr działki utworzenia Rodzaj Liczba Gmina Obr ęb Opis lokalizacji Nazwa aktu Nazwa polska / Nazwa łaci ńska antropogeniczne ewidencyjnej (RRR-MM- pomnika obiektów i biotyczne DD) Szkół 14 w Rynarzewie Cmentarz 1991-08- Szubin Słonawy b.d. jw. Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak poewangelicki 14 W zabytkowym Topola biała, Jesion wyniosły, Lipa drobnolistna, parku dworskim (nr 1991-08- Skupisko Lipa szerokolistna Szubin Słupy 108/4 jw. 11 brak rej. Zabytków 14 drzew Populus alba, Fraxinus excelsior, Tilia cordata, A/222/1-2) Tilia platyphyllos Szubin- 1960-11- Kom. Wojew. Konserw. Szubin 1697/1 ul. Kcy ńska 12 Drzewo 1 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak miasto 10 Przyrody ul. Kcy ńska 13, Szubin- 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Kasztanowiec zwyczajny Szubin przed Domem Drzewo 1 brak miasto 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. Aesculus hippocastanum Kultury w Szubinie Platan klonolistny, D ąb szypułkowy,Jesion Teren parku Szubin- 1991-08- Skupisko wyniosły Szubin 30/4b.d.1 miejskiego, przy jw. 4 brak miasto 14 drzew Platanus acerifolia, Quercus robur,Fraxinus ul. Nakielskiej 22 excelsior Drzewo ro śnie w Parku 1000-lecia Szubin- 1991-08- Skupisko Dąb szypułkowy, Żywotnik olbrzymi Szubin 1705 (teren cmentarza jw. 2 brak miasto 14 drzew Quercus robur, Thuja plicata poewangelickiego), przy ul. Kcy ńskiej 1985-04- Zarz. Nr 49/84 Woj. Szubin Tur 3128 brak Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 10 Bydg. z dn. 18.12.84 r. Kom. Prezydium Wojew. 1955-06- Głaz Szubin Tur 3131/2 brak Rady Narodowej 1 nie dotyczy brak 01 narzutowy w Bydgoszczy Grzeczna 1985-04- Zarz. Nr 49/84 Woj. Szubin 3209/1 brak Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak Panna 10 Bydg. z dn. 18.12.84 r. 1991-08- Rozp. Nr 11/91 Woj. Szubin Wrzosy b.d. brak Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 14 Bydg. z dn. 01.07.91 r. Przy drodze 1985-04- Rozp. Nr 11/91 Woj. Szubin Zalesie b.d. Zalesie - Aleja 82 Lipa drobnolistna / Tilia cordata brak 10 Bydg. z dn. 01.07.91 r. Suchor ęcz Dąb szypułkowy, Klon pospolity, Wi ąz szypułkowy, Zabytkowy park 1991-08- Skupisko Dąb burgundzki, Modrzew europejski, Choina Szubin Zalesie 31 pałacowy (nr rej. jw. 28 brak 14 drzew kanadyjska, Wi ąz syberyjski, Klon jawor, Cis Zabytków 122/A) pospolity, Daglezja zielona, Lipa długoogonkowa,

103 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Data Zagro żenia Nr działki utworzenia Rodzaj Liczba Gmina Obr ęb Opis lokalizacji Nazwa aktu Nazwa polska / Nazwa łaci ńska antropogeniczne ewidencyjnej (RRR-MM- pomnika obiektów i biotyczne DD) Lipa drobnolistna, Buk zwyczajny Quercus robur, Acer platanoides, Ulmus laevis, Quercus cerris, Larix decidua, Tsuga canadensis, Ulmus pumila, Acer pseudoplatanus, Taxus baccata, Pseudotsuga menziesii Carriere, Tilia x petiolaris, Tilia cordata, Fagus sylvatica Kom. Prezydium Wojew. 1955-06- Szubin Tur b.d. oddział 246i Rady Narodowej Drzewo 1 Dąb szypułkowy / Quercus robur brak 01 w Bydgoszczy 1956-05- Skupisko Dąb szypułkowy, Sosna zwyczajna Szubin Drogosław b.d. brak Komunikat 10 brak 15 drzew Quercus robur, Tilia cordata Kom. Nr 1/70 Wojew. Konserw. Przyrod, Zabytkowy park 1970-07- Prezydium Wojew. Rady Szubin Zalesie b.d. pałacowy (nr rej. Drzewo 1 Cis / Taxus brak 31 Narodowej Zabytków 122/A) w Bydgoszczy z dn. 31.07.70 r. Źródło: RDO Ś Bydgoszcz

104 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3.9.3. Analiza SWOT – zasoby przyrodnicze

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji zasoby przyrodnicze.

Tabela 38. Analiza SWOT – zasoby przyrodnicze Mocne strony Słabe strony − ustanowienie na obszarach o najwi ększej warto ści przyrodniczej form ochrony przyrody, − obj ęcie cz ęś ci analizowanej jednostki − fragmentacja siedlisk; formami powierzchniowymi ochrony − brak aktualnej, specjalistycznej przyrody, inwentaryzacji przyrodniczej,

trzne − formy ochrony przyrody zwi ązane − eksploatacja kopalin, ę z zasobami wodnymi i siedliskami − brak planów ochrony dla wszystkich lądowymi, form ochrony przyrody, które tego − dobry stan zdrowotny lasów, wymagaj ą, − skuteczny system wykrywania po żarów − mo żliwo ść zniszczenia siedlisk lasów przez nadle śnictwa, nietoperzy podczas modernizacji − bie żą ce wykonywanie zabiegów zabudowa ń, Czynnikiwewn zwalczaj ących i ograniczaj ących − spontaniczna sukcesja ro ślinna, organizmy szkodliwe oraz zabiegów zwi ększanie si ę udziału gatunków ochronnych na uprawach le śnych synantropijnych, szkodniki owadzie. przeciw jeleniowatym i dzikom, − plany ochrony dla form ochrony przyrody. Szanse Zagro żenia − zanieczyszczenie powietrza − ograniczanie lokalnych źródeł atmosferycznego, gleby i wód, zanieczyszcze ń powietrza, gleby i wód, − eutrofizacja siedlisk, − wła ściwa piel ęgnacja szaty ro ślinnej, − penetracja turystyczna wpływaj ąca na trzne

ę wzbogacanie gleb środkami cz ęstotliwo ść wyst ępowania po żarów glebotwórczymi (kompost), lasów oraz zakłócanie ciszy na − przebudowa drzewostanów w kierunku terenach rezerwatów przyrody, bardziej odpornych na − zmiana charakteru rolnictwa, zanieczyszczenia gatunków oraz z produkcji ro ślinnej na hodowlan ą uzupełnienia gatunkami rodzimymi, (powstawanie ferm),

Czynnikizewn − zapewnienie odpowiedniego poziomu − wypalanie traw, bezpiecze ństwa po żarowego obszarów − brak funduszy na inwestycje le śnych. zmierzaj ące do poprawy stanu fauny i flory. Źródło: opracowanie własne

3.10. ZAGRO ŻENIA POWA ŻNYMI AWARIAMI

Zgodnie z ustaw ą Prawo ochrony środowiska mianem powa żnej awarii okre śla si ę zdarzenie, w szczególno ści emisj ę, po żar lub eksplozj ę, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których wyst ępuje jedna lub wi ęcej niebezpiecznych substancji, prowadz ące do natychmiastowego powstania zagro żenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagro żenia z opó źnieniem. W przypadku wyst ąpienia awarii Powiat oraz inne organy administracji maj ą obowi ązek zabezpieczenia środowiska przed awariami. Główne obowi ązki administracyjne ci ążą na władzach wojewódzkich i stra ży po żarnej.

105 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Zagro żenie w postaci wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej w powiecie jest niskie, gdy ż nie działa tu żaden zakład obj ęty szczególnym nadzorem prewencyjnym, czyli zakłady du żego czy zwi ększonego ryzyka wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej. Na terenie Powiatu Nakielskiego powa żne awarie czy inne zagro żenia środowiskowe będące skutkiem awarii na terenach uprzemysłowionych czy komunikacyjnych mog ą by ć zwi ązane z ewentualnym transportem drogowym substancji niebezpiecznych, magazynowaniem i dystrybucj ą produktów ropopochodnych - stacje benzynowe oraz niewła ściwym post ępowaniem z odpadami zawieraj ącymi substancje niebezpieczne. Zagro żenia pochodz ące z komunikacji, w efekcie du żego i stale rosn ącego nat ęż enia przewozów materiałów, stanu technicznego dróg oraz niejednokrotnie fatalnego stanu technicznego taboru ci ęż arowego mog ą si ę intensyfikowa ć. Potencjalnym zagro żeniem powa żną awari ą obj ęta jest, z tytułu transportu materiałów niebezpiecznych, droga nr 10 - wyznaczona do przewozu takich ładunków. Przez teren Powiatu przebiegaj ą ponadto gazoci ągi wysokiego ci śnienia, które w razie awarii lub innych nieprzewidzianych zdarze ń mog ą sta ć si ę potencjalnymi źródłami zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego. Obecno ść na terenie analizowanej jednostki gazoci ągów stwarza tak że zagro żenie po żarowe, a nawet wybuchowe. Ryzyko wyst ąpienia tego typu zagro żenia okre śla si ę równie ż jako prawdopodobne. Wzgl ędem istniej ącej sieci nale ży zachowa ć obowi ązuj ące odległo ści podstawowe lokalizacji obiektów terenowych.

3.10.1. Analiza SWOT – zagro żenia powa żnymi awariami

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji zagro żenia powa żnymi awariami.

Tabela 39. Analiza SWOT – zagro żenia powa żnymi awariami Mocne strony Słabe strony − aktualne procedury kryzysowe − znaczne nat ęż enie ruchu tranzytowego opracowywane przez Stra ż Po żarn ą (samochodowego i kolejowego), trzne i Starostwo Powiatowe, ę − du ża liczba podmiotów nara żonych na − bie żą ce kontrole PSP, WIO Ś pod k ątem wyst ąpienie awarii (stacje benzynowe,

Czynniki kwestii środowiskowych, gospodarki

wewn magazyny substancji niebezpiecznych), odpadami, ochrony ppo ż., − gazoci ągi wysokiego ci śnienia. − brak zakładów ZZD i ZDR. Szanse Zagro żenia − opracowywanie przez prowadz ących zakłady przemysłowe planów operacyjno- − duże nat ęż enie ruchu samochodowego trzne

ę ratowniczych oraz zewn ętrznych planów na szlakach komunikacyjnych operacyjno-ratowniczych przez zwi ększaj ące zagro żenie wyst ąpienia Czynniki

zewn Komendanta Wojewódzkiego Pa ństwowej awarii. Stra ży Po żarnej. Źródło: opracowanie własne

IV. ZAŁO ŻENIE PROGRAMOWE

Realizuj ąc lokaln ą polityk ę ochrony środowiska niniejszy program ochrony środowiska, a w nim harmonogram realizacyjny, sporz ądzony został z uwzgl ędnieniem celów

106 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025 zawartych w strategiach i programach (operacyjnych i rozwoju), wynikaj ących z ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2016 r. poz. 383 ze zm.). W ka żdym z tych dokumentów znajduje si ę szereg zapisów, które były baz ą dla potrzeb opracowania celów oraz kierunków działa ń niniejszego Programu. Wiele z zaproponowanych zada ń w zało żeniu powinno by ć realizowanych przez jednostki samorz ądowe, rzadko kiedy przez Powiat (w swoich kompetencjach nie posiada wiele mo żliwo ści inwestycyjnych, organizacyjnych, czy te ż administracyjnych mog ących mie ć bezpo średni wpływ na stan środowiska i jego popraw ę) lub przez jednostki działaj ące na tym terenie oraz w regionie. Powiat Nakielski będzie w nich cz ęsto pełni ć funkcje nadzoru działalno ści, b ędzie wspiera ć działalno ść w charakterze administracyjnym lub b ędzie bezpo średnio współdziała ć, jedynie w konkretnych zadaniach b ędzie współfinansowa ć lub finansowa ć zało żone zadania.

4.1. DOKUMENTY MI ĘDZYNARODOWE

Punktem wyj ścia dla rozwa żań zgodno ści zało żeń PO Ś z innymi dokumentami jest omówienie dokumentów ustanowionych na szczeblu mi ędzynarodowym do realizacji, których Polska jest zobowi ązana. W 1992 roku opracowany został jeden z najwa żniejszych dokumentów, związanych ze zrównowa żonym rozwojem tzw. „Agenda 21" - Światowy Program Rozwoju Zrównowa żonego . Dokument ten zwraca szczególn ą uwag ę na konieczno ść ochrony zasobów naturalnych i racjonalnego gospodarowania nimi w celu zapewnienia trwałego i zrównowa żonego rozwoju . Kolejnym najbardziej rozpowszechnionym dokumentem mi ędzynarodowym, który narzuca Polsce działania w zakresie ochrony środowiska jest Protokół z Kioto w sprawie zmian klimatu. Stanowi znaczny post ęp w zakresie walki z globalnym ociepleniem, poniewa ż zawiera cele wi ążą ce i ilo ściowe , zwi ązane z ograniczeniem i redukcj ą emisji gazów cieplarnianych . Obecnie priorytetowe dla Polski jest dostosowanie swoich działa ń do polityki Unii Europejskiej. Główne zało żenia polityki Wspólnoty w zakresie środowiska naturalnego okre ślone s ą w Traktacie Ustanawiaj ącym WE w Tytule XIX - Środowisko Naturalne . Jego realizacja powinna si ę przyczyni ć do zachowania, ochrony i poprawy jako ści środowiska naturalnego – z uwzgl ędnieniem ró żnorodno ści sytuacji w ró żnych regionach Wspólnoty - ale równie ż do ochrony zdrowia ludzkiego . Kolejnym wa żnym dokumentem, wyznaczaj ącym ramy realizacji polityki wspólnotowej w zakresie ochrony środowiska jest Program Działa ń Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie Środowiska . W chwili obecnej obowi ązuje ju ż 7 Program, który okre śla działania polityki UE w dziedzinie ochrony środowiska i polityki klimatycznej na najbli ższe siedem lat (od roku 2013). Okre śla on nast ępuj ące cele priorytetowe: - ochrona, zachowanie i poprawa kapitału naturalnego Unii, - przekształcenie Unii w zasobooszcz ędn ą, zielon ą i konkurencyjn ą gospodark ę niskoemisyjn ą, - ochrona obywateli Unii przed zwi ązanymi ze środowiskiem presjami i zagro żeniami dla zdrowia i dobrostanu, - maksymalizacja korzy ści z prawodawstwa środowiskowego, doskonalenie wiedzy i bazy dowodowej w zakresie środowiska i ochrony klimatu, - zabezpieczenie inwestycji ekologicznych i wspieranie zrównowa żonych miast,

107 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

- lepsze uwzgl ędnianie w działaniach bardziej spójnej polityki środowiskowej i efektywne podejmowanie wyzwa ń mi ędzynarodowych, dotycz ących środowiska i klimatu. Jednym z kluczowych elementów programu jest tak że adaptacja do zmian klimatu , powi ązana z wieloma innymi aspektami środowiskowymi, takimi jak ochrona gleby, zrównowa żone środowisko miejskie, zrównowa żona ochrona wód i środowiska morskiego . Program ochrony środowiska to dokument, który powinien opiera ć si ę tak że na strategicznych dokumentach programuj ących nie tylko działania w zakresie stricte ochrony środowiska, ale równie ż szeroko rozumianego rozwoju społeczno-gospodarczego. Tym samym kolejnym unijnym dokumentem maj ącym znaczenie dla rozwoju pa ństw członkowskich jest unijna strategia wzrostu na okres od 2010 do 2020 r., Europa 2020 . Strategia ta ma pomóc skorygowa ć niedoci ągni ęcia europejskiego modelu wzrostu gospodarczego i stworzy ć warunki, dzi ęki którym b ędzie on bardziej inteligentny, zrównowa żony i sprzyjaj ący wł ączeniu społecznemu. Działania podejmowane s ą w ramach 5 obszarów: − zatrudnienie, − badania i rozwój, − zmiany klimatu i zrównowa żone wykorzystanie energii, − edukacja, walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym.

4.2. DOKUMENTY KRAJOWE

W dalszej cz ęś ci zostały przytoczone najwa żniejsze strategiczne dokumenty krajowe, które wytyczaj ą drog ę do zrównowa żonego rozwoju.

Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści” – jest to dokument powstały na bazie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z dnia 6 grudnia 2006 r. Okre śla on główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, a tak że kierunki przestrzennego zagospodarowania kraju, z uwzgl ędnieniem zrównowa żonego rozwoju. Głównym celem dokumentu Polska 2030 jest poprawa jako ści życia Polaków mierzona wska źnikami jako ściowymi, a tak że warto ści ą oraz tempem wzrostu polskiego PKB. Projekt kładzie nacisk na jednoczesny rozwój w trzech strategicznych obszarach: konkurencyjno ści i innowacyjno ści gospodarki, równowa żenia potencjału rozwojowego regionów Polski oraz efektywno ści i sprawno ści pa ństwa. Strategia proponuje kierunki inwestycji przeprowadzonych do 2030 roku, które s ą podporz ądkowane schematowi trzech strategicznych obszarów, w skład których wchodzi: konkurencyjno ść i innowacyjno ść gospodarki, równowa żenie potencjału rozwojowego regionów Polski oraz efektywno ść i sprawno ść pa ństwa . Z kolei średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020 to główna strategia rozwojowa Polski do 2020 r. Wskazuje najwa żniejsze zadania pa ństwa, które nale ży zrealizowa ć w najbli ższych latach, by przyspieszy ć rozwój Polski. Strategia proponuje podej ście dwukierunkowe, polegaj ące na usuwaniu barier i słabo ści polskiej gospodarki oraz wykorzystaniu jej mocnych stron. Dokument wyznacza trzy obszary, na których powinny zosta ć skoncentrowane fundusze na polityk ę rozwoju:

108 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

- konkurencyjna gospodarka, - spójno ść społeczna i terytorialna, - sprawne i efektywne pa ństwo.

Wdro żenie Strategii „Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko” przyczyni si ę do rozwoju nowoczesnego, przyjaznego środowisku sektora energetycznego, zdolnego zapewni ć Polsce bezpiecze ństwo energetyczne. Głównym celem Strategii jest stworzenie warunków dla rozwoju konkurencyjnego i efektywnego sektora energetycznego przy jednoczesnym poszanowaniu zasad zrównowa żonego rozwoju i dbało ści o środowisko naturalne. W śród wa żnych wyzwa ń, które stoj ą przed sektorem energetycznym wymienione zostały m.in. zmniejszenie energochłonno ści polskiej gospodarki poprzez modernizacj ę energetyki i ciepłownictwa, dywersyfikacj ę struktury wytwarzania energii poprzez wdro żenie i rozwijanie energetyki j ądrowej oraz zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Strategia za kluczowe dla rozwoju polskiej gospodarki i sektora energetycznego uznaje stymulowanie „zielonego” wzrostu gospodarczego poprzez wyeliminowanie barier prawnych i administracyjnych, wykorzystanie innowacyjnych i przyjaznych środowisku technologii w rozwoju sektora energetycznego oraz konsekwentne i ustawiczne prowadzenie działa ń zwi ększaj ących konkurencj ę na rynku energetycznym .

Z kolei Strategia innowacyjno ści i efektywno ści gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” ma na celu stworzenie wysoce konkurencyjnej gospodarki (innowacyjnej i efektywnej) opartej na wiedzy i współpracy. Cel główny b ędzie realizowany w oparciu o cztery cele szczegółowe: - dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki, - stymulowanie innowacyjno ści poprzez wzrost efektywno ści wiedzy i pracy, - wzrost efektywno ści wykorzystania zasobów naturalnych i surowców, - wzrost umi ędzynarodowienia polskiej gospodarki.

Rozwój transportu jest jednym z podstawowych środków do osi ągni ęcia celów rozwojowych zakładanych zarówno na poziomie Unii Europejskiej, jak i poziomie krajowym. Przyj ęcie Strategii Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektyw ą do 2030 roku) zobowi ązało Polsk ę do realizacji ambitnych celów okre ślonych na poziomie UE, w tym celów w zakresie energii i klimatu oraz celów w zakresie transportu (np. stworzenie inteligentnej, zmodernizowanej i w pełni wzajemnie poł ączonej infrastruktury transportowej, zapewnienie skoordynowanej realizacji projektów infrastrukturalnych w ramach sieci bazowej TEN-T, koncentracja na transporcie w miastach, które s ą źródłem zag ęszczenia ruchu i emisji ).

Głównym celem opracowania Strategii zrównowa żonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020 jest okre ślenie kluczowych kierunków rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa, a tym samym wła ściwe adresowanie zakresu interwencji publicznych finansowanych ze środków krajowych i wspólnotowych. Długookresowy cel główny zdefiniowano w strategii w nast ępuj ący sposób: poprawa jako ści życia na obszarach wiejskich oraz efektywne wykorzystanie ich zasobów i potencjałów, w tym rolnictwa i rybactwa, dla zrównowa żonego rozwoju kraju . D ąż enie do osi ągni ęcia celu głównego będzie realizowane poprzez działania przypisane do pięciu celów szczegółowych: - Cel 1. Wzrost jako ści kapitału ludzkiego, społecznego, zatrudnienia i przedsi ębiorczo ści na obszarach wiejskich.

109 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

- Cel 2. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dost ępno ści przestrzennej. - Cel 3. Bezpiecze ństwo żywno ściowe. - Cel 4. Wzrost produktywno ści i konkurencyjno ści sektora rolno-spo żywczego. - Cel 5. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich.

Kolejny dokument to Polityka energetyczna Polski do 2030 roku , której cel główny stanowi tworzenie warunków dla stałego i zrównowa żonego rozwoju sektora energetycznego, przyczyniaj ącego si ę do rozwoju gospodarki narodowej, zapewnienia bezpiecze ństwa energetycznego pa ństwa oraz zaspokojenia potrzeb energetycznych przedsi ębiorstw i gospodarstw domowych. Wyznaczono w niej trzy cele operacyjne, maj ące słu żyć realizacji celu głównego : zapewnienie bezpiecze ństwa energetycznego kraju; zwi ększenie konkurencyjno ści i efektywno ści energetycznej gospodarki narodowej w ramach rynku wewn ętrznego energii UE; ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko .

Dzi ęki Krajowemu Programowi Ochrony Powietrza w Polsce samorz ądy lokalne zyskaj ą nowe narz ędzia wspieraj ące ich działania w dziedzinie ochrony powietrza. To wa żne, gdy ż jego jako ść zale ży od wielu działa ń b ędących w gestii ró żnych resortów i instytucji.

Projekt aktualizacji PO Ś realizuje równie ż wytyczne Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych , w zakresie rozwijania sieci kanalizacyjnej zgodnie z zało żeniami aglomeracji kanalizacyjnych: − konieczno ść osi ągni ęcia standardów jako ści ścieków odprowadzanych do środowiska wodnego z oczyszczalni ścieków zgodnie z wymaganiami zał ącznika 1 do rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie nale ży spełni ć przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, − zapewnienie 75 % redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych pochodz ących z całego terytorium pa ństwa w celu ochrony wód powierzchniowych, w tym wód morskich, przed eutrofizacj ą, − wyposa żenie aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej zapewniaj ące obsług ę mieszka ńców w dostosowaniu do wyst ępuj ących potrzeb i uwarunkowa ń ekonomicznych, a w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacyjnych nie przyniosłaby korzy ści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, stosowanie systemów indywidualnych, − odpowiednie i zgodnie z ustaw ą o odpadach i rozporz ądzeniami wykonawczymi do tej ustawy, zagospodarowanie w środowisku osadów powstaj ących w oczyszczalniach ścieków.

W nawi ązaniu do strategicznych dokumentacji o charakterze krajowym, niniejszy dokument opiera si ę tak że o zapisy Strategicznego planu adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektyw ą do roku 2030 .Głównym celem Strategii jest zapewnienie zrównowa żonego rozwoju oraz efektywnego funkcjonowania gospodarki i społecze ństwa w warunkach zmian klimatu. Plan zakłada

110 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025 nast ępuj ące kierunki działa ń w odniesieniu do poszczególnych sektorów (z zaznaczeniem uszczegółowienia ich i wdro żenia na poziomie regionalnym i lokalnym): 1. Zapewnienie bezpiecze ństwa energetycznego i dobrego stanu środowiska. 2. Skuteczna adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich. 3. Rozwój transportu w warunkach zmian klimatu. 4. Zapewnienie zrównowa żonego rozwoju regionalnego i lokalnego z uwzgl ędnieniem zmian klimatu. 5. Stymulowanie innowacji sprzyjaj ących adaptacji do zmian klimatu. 6. Kształtowanie postaw społecznych sprzyjaj ących adaptacji do zmian klimatu.

Celem nadrz ędnym Programu ochrony i zrównowa żonego u żytkowania ró żnorodno ści biologicznej oraz Planu działa ń na lata 2014-2020 jest poprawa stanu ró żnorodno ści biologicznej i pełniejsze powi ązanie jej ochrony z rozwojem społeczno- gospodarczym kraju. Celem dalekosi ęż nym tworzenia Krajowego planu gospodarki odpadami jest doj ście do systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasadą zrównowa żonego rozwoju, w którym w pełni realizowane s ą zasady gospodarki odpadami, a w szczególno ści zasada post ępowania z odpadami zgodnie z hierarchi ą post ępowania z odpadami, czyli po pierwsze zapobieganie powstawaniu odpadów, a nast ępnie kolejno przygotowanie do ponownego użycia, recykling, inne metody odzysku (czyli wykorzystanie odpadów), unieszkodliwianie, przy czym najmniej po żą danym sposobem ich zagospodarowania jest składowanie. Realizacja tego celu umo żliwi osi ągni ęcie innych celów takich, jak: ograniczenie składowania odpadów, w szczególno ści odpadów ulegaj ących biodegradacji, ograniczenie zmian klimatu powodowanych przez gospodark ę odpadami czy te ż zwi ększenie udziału w bilansie energetycznym kraju energii ze źródeł odnawialnych poprzez zast ępowanie spalania paliw kopalnych spalaniem odpadów. W zwi ązku z powy ższym, uwzgl ędniaj ąc polityk ę ekologiczn ą pa ństwa, przyj ęto nast ępuj ące cele główne: - utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilo ści wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyra żonego w PKB; - zwi ększenie udziału odzysku, w tym w szczególno ści odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymogami ochrony środowiska; - zmniejszenie ilo ści wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, - wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów, - utworzenie i uruchomienie bazy danych o produktach, opakowaniach i gospodarce odpadami (BDO).

Kolejny dokument, Krajowy program zapobiegania powstawaniu odpadów ma na celu zapobieganie powstawaniu odpadów, co powinno by ć postrzegane jako istotny element w kontek ście realizacji celu strategicznego, przy zachowaniu swobody działalno ści gospodarczej i podejmowanych wyborów w granicach obowi ązuj ącego prawa. Zapobieganie powstawaniu odpadów powinno by ć wynikiem działa ń ukierunkowanych na kompleksow ą popraw ę efektywno ści przy uwzgl ędnieniu efektów ekologicznych, ekonomicznych i społecznych. Cele te odnosz ą si ę do zapobiegania powstawaniu odpadów, natomiast działania słu żą ce realizacji tych celów podejmowane s ą na poziomie wyrobów, materiałów, substancji

Dokumenty strategiczne wskazuj ą drog ę rozwoju dla kraju. Bior ąc pod uwag ę okres programowania PO Ś konieczne staje si ę równie ż odniesienie do Programu Operacyjnego

111 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Infrastruktura i Środowisko na lata 2014 – 2020 . Głównym celem programu na kolejne lata jest wsparcie gospodarki efektywnie korzystaj ącej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjaj ącej spójno ści terytorialnej i społecznej. Do głównych priorytetów PO IiŚ zalicza si ę: I. Zmniejszenie emisyjno ści gospodarki. II. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu. III. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego. IV. Infrastruktura dla miast. V. Rozwój transportu kolejowego w Polsce. VI. Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach. VII. Poprawa bezpiecze ństwa energetycznego. VIII. Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury. IX. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia. X. Pomoc techniczna.

Głównym celem Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020 jest wzrost konkurencyjno ści rolnictwa z uwzgl ędnieniem celów środowiskowych. PROW 2014 – 2020 realizuje wszystkie sze ść priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014 – 2020: 1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie i le śnictwie oraz na obszarach wiejskich. 2. Zwi ększenie rentowno ści gospodarstw i konkurencyjno ści wszystkich rodzajów rolnictwa we wszystkich regionach oraz promowanie innowacyjnych technologii w gospodarstwach i zrównowa żonego zarz ądzania lasami. 3. Wspieranie organizacji ła ńcucha żywno ściowego, w tym przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, dobrostanu zwierz ąt oraz zarz ądzania ryzykiem w rolnictwie. 4. Odtwarzanie, ochrona i wzbogacanie ekosystemów zwi ązanych z rolnictwem i le śnictwem. 5. Promowanie efektywnego gospodarowania zasobami i wspieranie przechodzenia w sektorach rolnym, spo żywczym i le śnym na gospodark ę niskoemisyjn ą i odporn ą na zmian ę klimatu. 6. Promowanie wł ączenia społecznego, zmniejszania ubóstwa oraz rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich.

Strategia Sprawne Pa ństwo 2020 jest strategi ą rozwoju, wpisuj ącą si ę w nowy model zarz ądzania rozwojem kraju zmierzaj ący do zwi ększenia skuteczno ści programowania i wdra żania polityki rozwoju oraz podniesienia jako ści funkcjonowania instytucji publicznych. Głównym celem SSP jest zwi ększenie skuteczno ści i efektywno ści pa ństwa otwartego na współprac ę z obywatelami. Osi ągni ęcie wyznaczonych celów w powi ązaniu ze zrównowa żonym rozwojem pod k ątem ochrony środowiska opiera si ę na nast ępuj ących celach: a) Cel 3. Skuteczne zarz ądzanie i koordynacja działa ń rozwojowych − Kierunek interwencji 3.2. Skuteczny system zarz ądzania rozwojem kraju • Przedsi ęwzi ęcie 3.2.1. Wprowadzenie mechanizmów zapewniaj ących spójno ść programowania społeczno-gospodarczego i przestrzennego, • Przedsi ęwzi ęcie 3.2.2. Zapewnienie ładu przestrzennego,

112 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

• Przedsi ęwzi ęcie 3.2.3. Wspieranie rozwoju wykorzystania informacji przestrzennej z wykorzystaniem technologii cyfrowych, b) Cel 5. Efektywne świadczenie usług publicznych − Kierunek interwencji 5.2. Ochrona praw i interesów konsumentów • Przedsi ęwzi ęcie 5.2.3. Wzrost świadomo ści uczestników obrotu o przysługuj ących konsumentom prawach oraz stymulacja aktywno ści konsumenckiej w obszarze ochrony tych praw, ° Kierunek interwencji 5.5. Standaryzacja i zarz ądzanie usługami publicznymi, ze szczególnym uwzgl ędnieniem technologii cyfrowych • Przedsi ęwzi ęcie 5.5.2. Nowoczesne zarz ądzanie usługami publicznymi, c) Cel 7. Zapewnienie wysokiego poziomu bezpiecze ństwa i porz ądku publicznego − Kierunek interwencji 7.5. Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego • Przedsi ęwzi ęcie 7.5.1. Usprawnienie działania struktur zarz ądzania kryzysowego.

Kolejnym strategicznym dokumentem odniesienia jest Strategia rozwoju systemu bezpiecze ństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022 . Jej zało żeniem jest przeciwdziałanie wszystkim potencjalnym zagro żeniom bezpiecze ństwa w celu zagwarantowania szybkiego i sprawnego działania w ka żdych warunkach oraz w reakcji na wszelkiego typu zagro żenia i kryzysy. Celami odnosz ącymi si ę do szeroko poj ętego zrównowa żonego rozwoju s ą: a) Cel 3. Rozwój odporno ści na zagro żenia bezpiecze ństwa narodowego − Priorytet 3.1. Zwi ększanie odporno ści infrastruktury krytycznej • Kierunek interwencji 3.1.3. Zapewnienie bezpiecze ństwa funkcjonowania energetyki j ądrowej w Polsce, b) Cel 4. Zwi ększenie integracji polityk publicznych z polityk ą bezpiecze ństwa − Priorytet 4.1. Integracja rozwoju społeczno-gospodarczego i bezpiecze ństwa narodowego • Kierunek interwencji 4.1.1. Wzmocnienie relacji mi ędzy rozwojem regionalnym kraju a polityk ą obronn ą, • Kierunek interwencji 4.1.2. Koordynacja działa ń i procedur planowania przestrzennego uwzgl ędniaj ących wymagania obronno ści i bezpiecze ństwa pa ństwa, • Kierunek interwencji 4.1.3. Wspieranie rozwoju infrastruktury przez sektor bezpiecze ństwa, • Kierunek interwencji 4.1.4. Wspieranie ochrony środowiska przez sektor bezpiecze ństwa.

Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010–2020: regiony, miasta, obszary wiejskie okre śla najwa żniejsze wyzwania, zało żenia i cele polityki regionalnej pa ństwa. Wyznacza te ż zasady i mechanizmy współpracy pomi ędzy rz ądem a samorz ądami wojewódzkimi oraz koordynacji działa ń obu szczebli. Strategia ta opiera si ę na najwa żniejszych z punktu widzenia zrównowa żonego rozwoju celach: 1. Cel 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjno ści regionów

113 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

a) Kierunek działa ń 1.1. Wzmacnianie funkcji metropolitalnych o środków wojewódzkich i integracja ich obszarów funkcjonalnych − Działanie 1.1.1. Warszawa – stolica pa ństwa, − Działanie 1.1.2. Pozostałe o środki wojewódzkie, b) Kierunek działa ń 1.2. Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwi ększania ich absorpcji na obszary poza o środkami wojewódzkimi − Działanie 1.2.1. Zwi ększanie dost ępno ści komunikacyjnej wewn ątrz regionów, − Działanie 1.2.2. Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych, − Działanie 1.2.3. Pełniejsze wykorzystanie potencjału rozwojowego obszarów wiejskich, c) Kierunek działa ń 1.3. Budowa podstaw konkurencyjno ści województw – działania tematyczne − Działanie 1.3.5. Dywersyfikacja źródeł i efektywne wykorzystanie energii oraz reagowanie na zagro żenia naturalne, − Działanie 1.3.6. Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego 2. Cel 2. Budowanie spójno ści terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych a) Kierunek działa ń 2.2. Wspieranie obszarów wiejskich o najni ższym poziomie dost ępu mieszka ńców do dóbr i usług warunkuj ących mo żliwo ści rozwojowe − Działanie 2.2.3. Zwi ększanie dost ępno ści i jako ści usług komunikacyjnych, − Działanie 2.2.4. Usługi komunalne i zwi ązane z ochron ą środowiska, b) Kierunek działa ń 2.3. Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów trac ących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze, c) Kierunek działa ń 2.4. Przezwyci ęż anie niedogodno ści zwi ązanych z poło żeniem obszarów przygranicznych, szczególnie wzdłu ż zewn ętrznych granic UE d) Kierunek działa ń 2.5. Zwi ększanie dost ępno ści transportowej do o środków wojewódzkich na obszarach o najni ższej dost ępno ści.

Kolejnym dokumentem strategicznym wartym wspomnienia jest Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 , której głównym celem jest rozwijanie kapitału ludzkiego poprzez wydobywanie potencjałów osób w taki sposób, by mogły w pełni uczestniczy ć w życiu społecznym, politycznym i ekonomicznym na wszystkich etapach życia. Z puntu widzenia programowania w ochronie środowiska wa żne s ą nast ępuj ące cele: − Cel szczegółowy 4. Poprawa zdrowia obywateli oraz efektywno ści systemu opieki zdrowotnej • Kierunek interwencji – kształtowanie zdrowego stylu życia poprzez promocj ę zdrowia, edukacj ę zdrowotn ą oraz pro środowiskow ą oraz działania wspieraj ące dost ęp do zdrowej i bezpiecznej żywno ści.

Ostatni ą strategi ą istotn ą z punktu widzenia zrównowa żonego rozwoju jest Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 . Działania wskazane w SRKS maj ą wspiera ć zaanga żowanie obywatelskie, zach ęca ć do współpracy oraz wzmacnia ć kreatywno ść Polaków. bior ąc pod uwag ę zało żenia niniejszego dokumentu warto jest wskaza ć najwa żniejszy cel tej strategii: − Cel szczegółowy 4. Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego

114 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

• Priorytet Strategii 4.1. Wzmocnienie roli kultury w budowaniu spójno ści społecznej ° Kierunek działa ń 4.1.2. Ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz krajobrazu.

4.3. DOKUMENTY WOJEWÓDZKIE

Je żeli chodzi o Strategi ę rozwoju województwa kujawsko - pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+ to zawiera ona cz ęś ciowo zagadnienia zwi ązane ze środowiskiem. Przeprowadzone analizy uwarunkowa ń i stanu rozwoju województwa oraz prognoz rozwoju województwa, jak te ż zgłaszanych podczas konsultacji społecznych aspiracji ró żnych środowisk, pozwoliły na identyfikacj ę priorytetów rozwoju województwa. Wyró żniono nast ępuj ące priorytety: 1. Konkurencyjna gospodarka. 2. Modernizacja przestrzeni wsi i miast. 3. Silna metropolia. 4. Nowoczesne społecze ństwo.

Podstawowym dokumentem szczebla wojewódzkiego ju ż typowo w zakresie ochrony środowiska jest Program Ochrony Środowiska Województwa Kujawsko-Pomorskiego . Jako naczeln ą zasad ę ochrony środowiska województwa kujawsko - pomorskiego , podobnie jak polityki ekologicznej pa ństwa, przyjmuje si ę sformułowan ą w Konstytucji RP zasad ę zrównowa żonego rozwoju. Lista celi i priorytetów województwa jest podzielona na nast ępuj ące elementy: cele ekologiczne – priorytety ekologiczne oraz kierunki działa ń (gminne zało żenia powinny opiera ć si ę na celach strategicznych wojewódzkiego Programu Ochrony Środowiska) – w poni ższym zestawieniu wskazano głównie wytyczne, które bezpo średnio odnosz ą si ę do Powiatu i sytuacji oraz problemów środowiskowych istniej ących na tym terenie, a tak że odnosz ących si ę do jednostek samorz ądu terytorialnego: I. Cel ekologiczny – Poprawa jako ści środowiska 1. Poprawa jako ści wód: − na uj ęciach czynnych uwzgl ędnienie ich stratygrafii (struktury wiekowej) i litologii (budowy geologicznej) rzutuj ących na przenikanie zanieczyszcze ń z powierzchni ziemi, a tym samym ochron ę warstwy wodono śnej, − systematyczna likwidacja nieczynnych uj ęć , aby poprzez nieeksploatowane studnie nie dochodziło do ska żenia u żytkowej warstwy wodonośnej, − realizacja inwestycji, zapisanych w Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych, w zakresie budowy, rozbudowy, modernizacji oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacji zbiorczej w aglomeracjach o RLM powy żej 2 000 mieszka ńców, − wspieranie realizacji projektów w zakresie zagospodarowania komunalnych osadów ściekowych, w tym w kierunku ich termicznego przekształcania, − wspieranie budowy indywidualnych systemów oczyszczania ścieków lub innych odpowiednich rozwi ąza ń zapewniaj ących ten sam poziom ochrony środowiska w miejscach gdzie nie jest mo żliwa technicznie lub jest nieuzasadniona ekonomicznie budowa sieci kanalizacyjnej, − budowa i rozbudowa systemów odbioru wód opadowych i roztopowych oraz ich oczyszczanie,

115 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

− wspieranie działa ń kontrolnych w zakresie likwidacji punktowych i obszarowych źródeł emisji nieoczyszczonych ścieków do środowiska wodnego i do ziemi, − analiza wyników monitoringu jako ści wód powierzchniowych i podziemnych, wytyczanie kierunków naprawczych dla poprawy złej jako ści wód, − identyfikacja potencjalnych źródeł zanieczyszcze ń, − edukacja ekologiczna społecze ństwa w zakresie potrzeb i mo żliwo ści d ąż enia do ochrony stanu jako ści wód powierzchniowych i podziemnych, − realizacja zało żeń Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej w gospodarce rolnej, − wspieranie działa ń inwestycyjnych, których wynikiem b ędzie eliminacja emisji zanieczyszcze ń przemysłowych do środowiska wodnego i do ziemi, w tym substancji szczególnie szkodliwych oraz powoduj ących zasolenie, − inicjowanie i wspieranie działa ń inwestycyjnych, których wynikiem b ędzie poprawa jako ści wód przeznaczonych do spo życia, − inicjowanie, wspieranie opracowania i wdra żania programów naprawczych dla jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych sklasyfikowanych poni żej stanu dobrego ze szczególnym uwzgl ędnieniem tych, posiadaj ących zły stan ekologiczny, − realizacja zada ń inwestycyjnych zapisanych w dokumentach planistycznych wynikaj ących z wdra żania Ramowej Dyrektywy Wodnej. 2. Poprawa jako ści powietrza atmosferycznego i ochrona klimatu: − analiza wyników monitoringu jako ści powietrza atmosferycznego według ocen rocznych, okre ślanie kierunków działa ń naprawczych dla stref nale żą cych do klasy C oraz analiza skuteczno ści wdra żanych programów naprawczych, a tak że sporz ądzanie i wdra żanie programów naprawczych dla stref zaklasyfikowanych do klasy C, − podejmowanie działa ń w celu zapewnienia skutecznej ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska poprzez utrzymywanie poziomu substancji w powietrzu poni żej lub co najwy żej na poziomie celu długoterminowego, − ograniczenie, docelowo eliminacja niskiej emisji ze źródeł komunalnych w miastach i terenach zwartej zabudowy mieszkaniowej poprzez: sukcesywn ą budow ę sieci gazowej, zast ępowanie paliw wysokoemisyjnych paliwami ekologicznymi (paliwami niskoemisyjnymi) energi ą ze źródeł zbiorczych lub energi ą ze źródeł odnawialnych oraz promocj ę budownictwa energooszcz ędnego, − wspieranie w uzyskaniu oraz promocja jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych uzyskuj ących certyfikat ISO, − edukacja ekologiczna w zakresie potrzeb i mo żliwości d ąż enia do ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu m.in. poprzez oszcz ędno ść energii elektrycznej, promowanie stosowania niskoemisyjnych lub odnawialnych źródeł energii, biopaliw itp. 3. Poprawa klimatu akustycznego: − wspieranie działa ń prowadz ących do eliminacji b ądź ograniczenia do poziomów dopuszczalnych emisji hałasu przemysłowego, − wspieranie realizacji inwestycji wpływaj ących na zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu komunikacyjnego – budow ę obwodnic, budow ę i przebudow ę dróg, realizacja elementów technicznych zieleni izolacyjnej itp., − kontynuacja działa ń monitoruj ących u żywanie spalinowego sprz ętu motorowodnego na wodach powierzchniowych, − monitorowanie przestrzegania zasad strefowania terenów w planowaniu przestrzennym w odniesieniu do nowo zagospodarowywanych terenów.

116 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

4. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi: − monitorowanie przestrzegania zasad ochrony ludzi przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych w planowaniu przestrzennym w odniesieniu do terenów przeznaczonych pod zabudow ę mieszkaniow ą i miejsc dost ępnych dla ludno ści. 5. Ochrona przed powa żnymi awariami i powa żnymi awariami przemysłowymi oraz zapobieganie szkodom w środowisku: − edukacja ekologiczna w celu wykreowania wła ściwych zachowa ń społecze ństwa w sytuacjach wyst ąpienia zagro żeń środowiska powodowanych wyst ąpieniem zdarze ń o znamionach powa żnych awarii, − wyznaczanie bezpiecznych miejsc parkingowych dla pojazdów przewo żą cych substancje niebezpieczne, − wspieranie Jednostek Ratowniczo-Ga śniczych w doposa żaniu w specjalistyczny sprz ęt ratownictwa technicznego, − zapobieganie bezpo średnim zagro żeniom wyst ąpienia szkody w środowisku i szkodom w środowisku, − w przypadku wyst ąpienia szkody w środowisku - egzekwowanie od podmiotów korzystaj ących ze środowiska obowi ązku podj ęcia działa ń naprawczych, działa ń zapobiegawczych oraz naprawy elementów przyrodniczych do przywrócenia stanu pocz ątkowego oraz usuni ęcia zagro żenia dla zdrowia ludzi. 6. Zarz ądzanie środowiskiem w aspekcie ochrony zdrowia: − wdra żanie strategicznego programu rz ądowego „ Środowisko, a zdrowie”, zgodnego z wytycznymi Europejskiego Biura Światowej Organizacji Zdrowia, − stwarzanie i doskonalenie dost ępnych systemów informacyjnych dla celów monitoringu „Środowiskowych zagro żeń zdrowia i ich skutków”, − przyspieszenie budowy systemów oczyszczania i odprowadzania ścieków na terenach wiejskich, − łagodzenie istniej ących nieprawidłowo ści lokalizacyjnych przez budow ę ekranów akustycznych i innych zabezpiecze ń, − restrukturyzacja produkcji rolniczej na obszarach o glebach nadmiernie zanieczyszczonych substancjami chemicznymi, − opracowanie i wdra żanie zintegrowanych programów edukacji ekologicznej, zdrowotnej i konsumenckiej. II. Cel ekologiczny: Zrównowa żone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii 1. Materiałochłonno ść , wodochłonno ść , energochłonno ść i odpadowo ść : − wspieranie działa ń zmierzaj ących do zmniejszenia zu życia wody i podniesienia efektywno ści wykorzystania energii w gospodarce komunalnej, − wspieranie działa ń maj ących na celu minimalizacj ę i ograniczanie ilo ści powstawania odpadów, − wspieranie projektowania i realizacji energooszcz ędnego budownictwa, − zwi ększenie sprawno ści wytwarzania energii i zmniejszenia strat energii w przesyle. 2. Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzi ą i skutkami suszy: − realizacja działa ń zmierzaj ących do obni żenia zagro żenia powodziowego wynikaj ących z wdra żania Dyrektywy 2007/60/WE w sprawie oceny i zarz ądzania ryzykiem powodziowym, − tworzenie warunków do szerokiego korzystania z wód (rekreacja, energetyka, żegluga, modernizacja i rozwój śródl ądowych dróg wodnych) przy niepogarszaniu ich jako ści,

117 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

− realizacja programu małej retencji, programu ochrony przeciwpowodziowej województwa kujawsko - pomorskiego, − monitoring wła ściwego utrzymania wód i urz ądze ń wodnych, − utrzymanie koryt rzecznych, − modernizacja urz ądze ń wodnych melioracji podstawowych poprzez udra żnianie rzek i kanałów dla ryb dwu środowiskowych, − poprawa warunków do korzystania z wód (tworzenie rezerw wodnych) oraz ochrona obszarów wodno-błotnych, − wyznaczenie obszarów zalewowych i polderów, − budowa, przebudowa i modernizacja melioracji szczegółowych (w tym tworzenie zasobów wodnych poprzez nawadnianie). 3. Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych: − sporz ądzenie analizy dotycz ącej wyznaczenia terenów dla lokalizacji instalacji OZE, − intensyfikacja wykorzystania mechanizmów wsparcia rozwoju OZE z prowadzeniem działa ń edukacyjnych oraz popularyzacyjnych, − wspieranie i aktywizacja samorz ądów gminnych w kierunku wykorzystania lokalnych zasobów dla zwi ększenia ilo ści energii uzyskiwanej ze źródeł odnawialnych, − realizacja przedsi ęwzi ęć z zakresu małej retencji (hydroelektrownie) z zachowaniem dro żno ści korytarzy ekologicznych. III. Cel ekologiczny: Ochrona i racjonalne u żytkowanie zasobów przyrodniczych 1. Ochrona przyrody i krajobrazu: − dostosowanie re żimów ochronnych na obszarach chronionych do potrzeb ochrony przyrody i krajobrazu oraz do zamierze ń rozwoju społeczno-gospodarczego, − realizacja powszechnej inwentaryzacji przyrodniczej ze szczególnym uwzgl ędnieniem obszarów chronionych i korytarzy ekologicznych, − utrzymanie ró żnorodno ści siedlisk przyrodniczych oraz gatunków i ich siedlisk, − ochrona krajobrazu otwartego przed inwestycjami dysharmonijnymi, − wprowadzenie programu udro żnienia rzek w celu umo żliwienia migracji organizmów wodnych, − intensyfikacja wdra żania i promocji programów rolno środowiskowych, − poprawa stanu zniszczonych cennych przyrodniczo ekosystemów, zwłaszcza dolin rzecznych oraz siedlisk, w tym wodno-błotnych i le śnych, − wspieranie kompleksowych bada ń florystycznych, faunistycznych i krajobrazowych oraz rozwój systemu wymiany informacji przyrodniczej, − sukcesywna rewaloryzacja parków podworskich i miejskich, − przeciwdziałanie wprowadzaniu gatunków obcej flory i fauny. 2. Ochrona i zrównowa żony rozwój lasów: − zwi ększanie lesisto ści województwa w wyniku dalszego zalesienia gruntów porolnych, − uwzgl ędnianie uwarunkowa ń przyrodniczo-krajobrazowych w planowaniu nowych zalesie ń, − działania na rzecz dostosowania składu gatunkowego drzewostanów do siedlisk poprzez ograniczenia nasadze ń sosny na rzecz gatunków li ściastych, − zwi ększenie stabilno ści ekosystemów le śnych poprzez zró żnicowanie struktury pionowej drzewostanów, urozmaicenie formy zmieszania, − racjonalne rekreacyjne udost ępnianie lasów,

118 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

− tworzenie spójnych kompleksów le śnych szczególnie w obszarze korytarzy ekologicznych i wododziałów, − kontynuowanie przebudowy drzewostanów zniekształconych lub uszkodzonych w wyniku działalno ści człowieka. 3. Ochrona powierzchni ziemi i gleb: − prowadzenie działa ń prewencyjnych w zakresie przeciwdziałania wył ączania z użytkowania rolniczego gleb o wysokich walorach u żytkowych, − przestrzeganie zasad dobrej praktyki rolniczej w zakresie ochrony gleb u żytkowanych rolniczo, − ograniczanie procesów erozji wodnej i wietrznej, − rekultywacja gleb zdegradowanych metodami biologicznymi i technicznymi, − wdra żanie programów rolno środowiskowych uwzgl ędniaj ących działania prewencyjne, − prowadzenie bie żą cej rekultywacji i zagospodarowania gruntów zdegradowanych, w tym terenów poprzemysłowych, − przestrzeganie i egzekwowanie wymogu rekultywacji terenów poeksploatacyjnych, − preferowanie rekultywacji terenów poeksploatacyjnych w kierunku le śnym i wodnym. 4. Ochrona zasobów kopalin: − unikanie lokalizacji inwestycji strategicznych na terenach złó ż kopalin, − ograniczanie tendencji polegaj ącej na eksploatacji kopalin (w szczególno ści piasków i żwirów) z małych złó ż o powierzchni do 2 ha, − zast ępowanie kopalin surowcami z innych źródeł, w szczególno ści surowcami odtwarzalnymi i odzyskiwanymi z odpadów, − przeciwdziałanie nielegalnej eksploatacji kopalin. IV. Cel ekologiczny: Działania systemowe w ochronie środowiska 1. Edukacja ekologiczna i udział społecze ństwa w ochronie środowiska: − opracowanie i wdra żanie programów szkolnych z zakresu ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego, − szkolenie kadry nauczycielskiej oraz organizatorów turystyki i wypoczynku w zakresie tre ści i metodyki przekazywania wiedzy ekologicznej, − podnoszenie świadomo ści ekologicznej decydentów, − przygotowywanie i publikowanie rzetelnej łatwo dostępnej informacji o stanie i zagro żeniach środowiska, − prowadzenie skutecznej edukacji ekologicznej, realizacja szeregu działalno ści promuj ących tematyk ę ekologiczn ą – organizacja wydarze ń i imprez, prowadzenie działalno ści wydawniczej i promocyjnej, w tym w oparciu o produkty markowe regionu, − tworzenie i rozwijanie bazy dydaktycznej edukacji ekologicznej, − opracowywanie i realizacja programu regionalnego z zakresu edukacji ekologicznej oraz programów dla szczebla powiatowego i gminnego, − rozwijanie współpracy z organizacjami pozarz ądowymi wraz z zapewnieniem im udziału w działaniach edukacyjnych oraz podejmowaniu decyzji dotycz ących środowiska. 2. Rozwój bada ń i post ęp techniczny: − zwi ększenie wagi opinii i doradztwa naukowych środowisk z zakresu nauk przyrodniczych i ochrony środowiska w procesie podejmowania decyzji administracyjnych, − wsparcie dla przedsi ębiorstw wdra żaj ących i stosuj ących rozwi ązania technologiczne o innowacyjnym charakterze.

119 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

3. Planowanie przestrzenne w ochronie środowiska: − uwzgl ędnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymaga ń ochrony środowiska, − przestrzeganie zasad ładu przestrzennego i ochrony krajobrazu, − przestrzeganie zasad strefowania poszczególnych funkcji terenu (np. mieszkaniowa, usługowa, produkcyjna), − ograniczenie rozpraszania budownictwa i jego koncentracja, intensyfikacja wykorzystania terenów w ramach istniej ącego zainwestowania, w szczególno ści budownictwa mieszkaniowego, − przestrzeganie w planach miejscowych optymalizacji ustale ń dotycz ących ochrony środowiska w tym odprowadzenie ścieków do kanalizacji, podłączenie zabudowy do sieci ciepłowniczej, gazowej, b ądź stosowanie źródeł energii odnawialnej, − zalecanie w planach miejscowych okre ślania poziomów docelowych substancji w powietrzu celem ograniczenia „niskiej emisji”, − uwzgl ędnianie w polityce przestrzennej progów poziomu „chłonno ści” środowiskowa i „pojemno ści” przestrzennej, − wyznaczenie korytarzy ekologicznych rangi ponadlokalnej dla potrzeb opracowa ń ekofizjograficznych i prognoz oddziaływania na środowisko oraz ich zagospodarowanie zgodnie ze specyfik ą, − prowadzenie efektywnego monitoringu obecnych i planowanych zmian zachodz ących w środowisku, − prowadzenie analiz scenariuszowych i budowanie modeli zmian funkcji przestrzeni w relacji do istniej ących i potencjalnych zagro żeń środowiskowych, − ograniczanie zagospodarowania na terenach zagro żonych powodzi ą. 4. Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska: − stosowanie w systemie zamówie ń publicznych oraz publicznych dotacji i dofinansowań preferencji dla przedsi ębiorstw o proekologicznym podej ściu w ramach prowadzonych działalno ści (stosowanie systemów zarz ądzania środowiskowego, certyfikacja działalno ści), − promocja i wsparcie dla zastosowania w przedsi ęwzi ęciach i procesach koncepcji najlepszych dost ępnych technik (BAT), − wsparcie dla jednostek publicznych i podmiotów gospodarczych uzyskuj ących certyfikaty norm ISO, − stosowanie innowacyjnych pro środowiskowych rozwi ąza ń w inwestycjach finansowanych ze środków publicznych, − rekompensowanie samorz ądom lokalnym strat w środowisku na skutek realizowanych inwestycji.

Program Ochrony Środowiska uwzgl ędnia tak że cele przyj ęte w Planie gospodarki odpadami województwa kujawsko – pomorskiego na lata 2012 – 2017 z perspektyw ą na lata 2018 – 2023 . Działania w zakresie gospodarki odpadami wpisuj ą si ę w realizacj ę nadrz ędnego celu Planu gospodarki odpadami dla województwa kujawsko – pomorskiego, którym jest doj ście do systemu gospodarki odpadami, zgodnego z zasad ą zrównowa żonego rozwoju, w którym w pełni realizowane s ą zasady gospodarki odpadami, który przyczyni si ę do osi ągni ęcia wysokiej jako ści życia w czystym i bezpiecznym środowisku, poprzez:

120 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

− zapobieganie i minimalizacj ę ilo ści wytwarzanych odpadów oraz ograniczenie ich wła ściwo ści niebezpiecznych, − odzyskiwanie surowców i ponowne wykorzystywanie odpadów, wykorzystanie wła ściwo ści materiałowych i energetycznych odpadów, − unieszkodliwianie poprzez składowanie tylko w przypadku, gdy odpadów nie mo żna podda ć procesom odzysku. Kierunki rozwoju gminnego systemu gospodarki odpadami (na szczeblu gminnym opera si ę cała gospodarka odpadami komunalnymi), zakładaj ą realizacj ę celów ustanowionych na szczeblu wojewódzkiego planu gospodarki odpadami: − zwi ększenie udziału odzysku, w szczególno ści recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak równie ż odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony środowiska, − zmniejszenie ilo ści odpadów kierowanych na składowiska odpadów, − wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów.

Przechodz ąc do projektów wojewódzkich ukierunkowanych na poszczególne komponenty środowiska, analizie poddano zapisy w zakresie wdra żania takich dokumentów jak: program ochrony środowiska przed hałasem czy program ochrony powietrza.

Sejmik województwa przyj ął dokument Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa kujawsko-pomorskiego . Program ma na celu okre ślenie niezb ędnych priorytetów i kierunków działa ń, których zadaniem jest zmniejszenie uci ąż liwo ści oraz ograniczenie nadmiernego poziomu hałasu na obszarach dróg krajowych. Zadaniem słu żb ochrony środowiska oraz administratora sieci drogowej jest jednak podejmowanie wszelkich działa ń maj ących na celu popraw ę klimatu akustycznego w sąsiedztwie dróg krajowych w takim stopniu, w jakim jest to tylko mo żliwe. Podzielono je na nast ępuj ące grupy: - działania krótkookresowe (w ramach strategii krótkookresowej), - działania długookresowe (w ramach polityki długookresowej), których realizacja przewidywana jest w horyzoncie czasowym dłu ższym ni ż czas obowi ązywania niniejszego Programu (po upływie 5 lat kolejnego programu ochrony środowiska przed hałasem), - działania zwi ązane z edukacj ą społeczn ą, które powinny by ć prowadzone w sposób ci ągły, zarówno w zakresie działa ń długookresowych, jak i krótkookresowych. Proponowane działania naprawcze, których wykonanie jest niezb ędne do polepszenia stanu akustycznego środowiska powinny obejmowa ć przede wszystkim ograniczenie warto ści oraz zasi ęgu uci ąż liwo ści akustycznej. W ramach działa ń konieczne jest tak że: - utrzymanie nawierzchni w dobrym stanie technicznym – działanie, którego celem jest niedopuszczenie do pogorszenia si ę klimatu akustycznego, - egzekwowanie dopuszczalnych pr ędko ści – nadmierna pr ędko ść jest jednym z głównych czynników powoduj ących nadmiern ą emisj ę hałasu. Systematyczne (przez cały okres trwania Programu) kontrole pozwolą na znacz ące ograniczenie pr ędko ści na drogach, a tym samym popraw ę klimatu akustycznego. Kolejnym nadrz ędnym dokumentem, który powinien mie ć swoje odzwierciedlenie w PO Ś jest Program ochrony powietrza dla strefy kujawsko-pomorskiej . POP zakłada dla poszczególnych rodzajów emisji, nast ępuj ące działania krótkoterminowe:

121 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

1. W przypadku emisji powierzchniowej: − zakaz palenia w kominkach, je żeli nie stanowi ą one jedynego źródła ogrzewania mieszka ń w okresie grzewczym, − czasowe ograniczenie uci ąż liwo ści prowadzonych prac budowlanych, − nasilenie kontroli budów, pod k ątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu (kontrola przestrzegania zapisów pozwolenia budowlanego), − nakaz zraszania pryzm materiałów sypkich i powierzchni pyl ących, szczególnie na terenie placów budów, kopalniach kruszyw i zakładów przeróbki surowców skalnych, − zakaz spalania pozostało ści ro ślinnych na powierzchni ziemi. 2. W przypadku emisji liniowej: − wzmocnienie kontroli pojazdów opuszczaj ących place budów pod k ątem ograniczenia zanieczyszczenia dróg, prowadz ącego do niezorganizowanej emisji pyłu, − przeniesienie uci ąż liwego nat ęż enia ruchu samochodowego na odcinki alternatywne, wyznaczone przez zarz ądzaj ących drogami na danym obszarze wraz z monta żem tablic informacyjnych o objazdach, − czyszczenie ulic na mokro (szczególnie w przypadku wyst ąpienia lub prognozowania wyst ąpienia stanu alarmowego pyłu PM10), 3. W przypadku emisji punktowej: − z powodu znikomego udziału emisji punktowej w wielko ści st ęż eń imisyjnych pyłu PM10 (poni żej 1,5 % w obszarze przekrocze ń) uznano za bezcelowe proponowanie obni żenia emisji ze źródeł punktowych, poniewa ż generowałoby to bardzo wysokie koszty przy znikomym efekcie ekologicznym.

4.4. DOKUMENTY LOKALNE

Opracowywany Program ochrony środowiska uwzgl ędnia równie ż zapisy dotychczasowego Programu pn. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Nakielskiego do roku 2014 , poniewa ż wa żnym aspektem prowadzenia polityki zrównowa żonego rozwoju jest ci ągło ść podejmowanych działa ń. Jednym z najwa żniejszych lokalnych dokumentów strategicznych, na których opiera si ę projekt PO Ś jest równie ż Strategia Rozwoju Powiatu Nakielskiego na lata 2014- 2020+ . Nadrz ędnymi celami strategicznymi powiatu są zgodnie z poni ższymi schematami:

122 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

•Cel strategiczny 1. Rozwój gospodarki poprzez Priorytet 1. kreowanie przedsi ębiorczo ści i ograniczenie Gospodarka bezrobocia

Priorytet 2. •Cel strategiczny 2. Poprawa zagospodarowania Powiatu w zakresie infrastruktury technicznej i ochrony Środowisko i infrastruktura środowiska naturalnego techniczna

Priorytet 3. •Cel strategiczny 3. Aktywne społecze ństwo i sprawne Społecze ństwo usługi

Ryc. 17. Priorytety i cele strategiczne Źródło: Strategia Rozwoju Powiatu Nakielskiego na lata 2014-2020+

Cel strategiczny 1 - CELE Cel strategiczny 2 - CELE Cel strategiczny 3 - CELE OPERACYJNE OPERACYJNE OPERACYJNE

•1.1. Wykorzystanie potencjału •2.1. Modernizacja i •3.1. Wzrost aktywno ści gospodarczego powiatu rozbudowa infrastruktury społecznej mieszka ńców technicznej •1.2. Dopasowanie kapitału •3.2. Promocja dziedzictwa •2.2. Wdra żanie kulturowego oraz ludzkiego do potrzeb lokalnego i regionalnego standardów ochrony zapewnienie rozwoju rynku pracy środowiska instytucji kultury •1.3. Budowanie marki •2.3. Rozwój infrastruktury powiatu w regionie i rekreacyjnej powiatu zwi ększenie atrakcyjno ści turystycznej powiatu

Ryc. 18. Cele operacyjne Źródło: Strategia Rozwoju Powiatu Nakielskiego na lata 2014-2020+

Kolejne dwa dokumenty lokalne zwi ązane są z ochron ą wód powierzchniowych. Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza stanowi podstawowy dokument planistyczny w zakresie gospodarowania wodami. Opracowywany jest przez Prezesa Krajowego Zarz ądu Gospodarki Wodnej. Plan jest podsumowaniem ka żdego z 6 letnich cyklów planistycznych wymaganych Dyrektyw ą 2000/60/WE tzw. Ramow ą Dyrektyw ą Wodn ą (2003-2009; 2009-2015; 2015-2021; 2021-2027) i stanowi podstaw ę podejmowania wszelkich decyzji maj ących wpływ na stan zasobów wodnych i zasady gospodarowania nimi w przyszło ści. Zawiera elementy wymienione w art. 114 Prawa wodnego tj.: - ogólny opis cech charakterystycznych obszaru dorzecza, obejmuj ący wykaz jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych, wraz z podaniem ich typów i ustalonych warunków referencyjnych oraz wykaz jednolitych cz ęś ci wód podziemnych, - podsumowanie identyfikacji znacz ących oddziaływa ń antropogenicznych i oceny ich wpływu na stan wód powierzchniowych i podziemnych,

123 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

- rejestr wykazów obszarów chronionych wraz z ich graficznym przedstawieniem, - map ę sieci monitoringu, wraz z prezentacj ą programów monitoringowych, - ustalenie celów środowiskowych dla jednolitych cz ęś ci wód i obszarów chronionych, - podsumowanie wyników analizy ekonomicznej zwi ązanej z korzystaniem z wód, - podsumowanie działa ń zawartych w programie wodno-środowiskowym kraju, z uwzgl ędnieniem sposobów osi ągania ustanawianych celów środowiskowych, - wykaz innych szczegółowych programów i planów gospodarowania dla obszaru dorzecza dotycz ących zlewni, sektorów gospodarki, problemów lub typów wód, wraz z omówieniem zawarto ści tych programów i planów, - podsumowanie działa ń zastosowanych w celu informowania społecze ństwa i konsultacji publicznych, opis wyników i dokonanych na tej podstawie zmian w planie, - wykaz organów wła ściwych w sprawach gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza, - informacj ę o sposobach i procedurach pozyskiwania informacji i dokumentacji źródłowej wykorzystanej do sporz ądzenia planu oraz informacji o spodziewanych wynikach realizacji planu.

Natomiast Plan utrzymania wód w regionie wodnym Warty jest dokumentem planistycznym w gospodarowaniu wodami, który realizuje zapisy art. 22 i art. 114b ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 poz. 469) i jest przyjmowany przez dyrektora regionalnego zarz ądu gospodarki wodnej w drodze aktu prawa miejscowego. Dyrektor RZGW w Poznaniu przygotowuje plan utrzymania wód w regionie wodnym Warty, uwzgl ędniaj ący propozycje działa ń przekazanych przez marszałków województw. Utrzymanie wód, zgodnie z art. 21-22 ww. ustawy stanowi obowi ązek ich wła ściciela i polega na zachowaniu stanu dna lub brzegów oraz na remoncie lub konserwacji istniej ących budowli regulacyjnych i urz ądze ń wodnych. Utrzymanie wód publicznych obejmuje działania wynikaj ące m.in. z planu utrzymania wód i jest realizowane poprzez: - wykaszanie ro ślin z dna oraz brzegów śródl ądowych wód powierzchniowych; - usuwanie ro ślin pływaj ących i korzeni ących si ę w dnie śródl ądowych wód powierzchniowych; - usuwanie drzew i krzewów porastaj ących dno oraz brzegi śródl ądowych wód powierzchniowych; - usuwanie z śródl ądowych wód powierzchniowych przeszkód naturalnych oraz wynikaj ących z działalno ści człowieka; - zasypywanie wyrw w brzegach i dnie śródl ądowych wód powierzchniowych oraz przez ich zabudow ę biologiczn ą; - udra żnianie śródl ądowych wód powierzchniowych przez usuwanie zatorów utrudniaj ących swobodny przepływ wód oraz usuwanie namułów i rumoszu; - remont lub konserwacj ę stanowi ących własno ść wła ściciela wody: budowli regulacyjnych oraz ubezpiecze ń w obr ębie tych budowli i urz ądze ń wodnych; - rozbiórk ę lub modyfikacj ę tam bobrowych oraz zasypywanie nor bobrów w brzegach śródl ądowych wód powierzchniowych. Projekt planu utrzymania wód opracowuje si ę z uwzgl ędnieniem potrzeb z zakresu ochrony przed powodzi ą, konieczno ści osi ągni ęcia celów środowiskowych i ochrony wód, przesłanek dopuszczalno ści nieosi ągni ęcia dobrego stanu ekologicznego oraz niezapobie żenia

124 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025 pogorszeniu stanu ekologicznego oraz dobrego potencjału ekologicznego, o których mowa w art. 38j ust. 1 ustawy Prawo wodne. 4.5. SYNTETYCZNY OPIS REALIZACJI DOTYCHCZASOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

W celu przeanalizowania aktualno ści celów wyznaczonych w dot ąd obowi ązuj ącym programie ochrony środowiska oraz problemów środowiskowych na terenie powiatu nakielskiego dokonano przegl ądu ostatniego raportu z wykonania programu ochrony środowiska dla samorz ądu. Zaproponowany harmonogram realizacyjny wynika z wniosków płyn ących z oceny realizacji dot ąd obowi ązuj ącego PO Ś. Zadania zapisane w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Nakielskiego zostały w wi ększo ści zrealizowane zgodnie z ogóln ą misj ą jednostki i zamierzeniami inwestycyjnymi. Istotna ich cz ęść , ze wzgl ędu na specyfik ę, wymaga systematyczno ści i bie żą cych prac, np. bie żą ce utrzymanie i konserwacja sieci wodno - kanalizacyjnych, edukacja ekologiczna mieszka ńców, utrzymanie i zarz ądzanie drogami, monitorowanie stanu wody pitnej. Cz ęść inwestycji i zada ń z uwagi na ci ągło ść , długotrwało ść realizacji lub pozyskiwanie funduszy, dotacji, czy dofinansowa ń jest realizowana etapowo (dotacje przyznawane w ramach projektów dotycz ących realizacji infrastruktury technicznej i obiektów). Analizuj ąc wielko ść nakładów finansowych, stwierdza si ę, że najwi ększe wydatki poniesione zostały na realizacj ę celu zwi ązanego z osi ągni ęciem wymaganych standardów dla jako ści powietrza atmosferycznego, realizacj ę programu ochrony powietrza. Realizowany był on przy wykorzystaniu środków głównie gminy Nakło nad Noteci ą, Szubin i Kcynia oraz Powiatu Nakielskiego. Podejmowanymi działaniami mającymi wpływ na popraw ę stanu aerosanitarnego były modernizacje, utrzymanie i zarz ądzanie drogami oraz liczne termomodernizacje budynków u żytku publicznego oraz dotowanie inwestycji prywatnych (Gmina Nakło nad Noteci ą prowadzi program pomocy dla wła ścicieli nieruchomo ści poło żonych w strefie, wyst ępowania ponadnormatywnych zanieczyszcze ń powietrza i zamierzaj ących podj ąć działania inwestycyjne polegaj ące na ograniczeniu niskiej emisji w wyniku zmiany systemu ogrzewania). Co wa żne w ostatnich latach, wła ściciele budynków mieszkalnych i niemieszkalnych nie byli zainteresowani przył ączeniem do sieci ze wzgl ędu na to, że infrastruktura wewn ętrzna budynków nie jest przygotowana do takiego sposobu dostawy ciepła jaki proponuje KPEC. Wa żną inwestycj ą była budowa obwodnicy miasta Nakło nad Noteci ą, co przyczyniło si ę do poprawy jako ści środowiska w mie ście, zmniejszyło emisj ę spalin w centrum miejscowo ści oraz ograniczyło emisj ę hałasu komunikacyjnego generowanego przez transport ci ęż arowy. Du że nakłady finansowe przeznaczono równie ż na realizacj ę celu zwi ązanego z osi ągni ęciem wysokiej jako ści wód i ochron ą zasobów wodnych. Wi ększa cz ęść funduszy została przeznaczona na inwestycje zwi ązane z rozbudow ą systemu wodoci ągowo- kanalizacyjnego, w tym na rozbudow ę sieci kanalizacji deszczowej, ale były to wydatki samorz ądów gminnych. Za utrzymanie urz ądze ń wodnych odpowiedzialne były spółki wodne, które prowadziły bie żą cą regulacj ę i modernizacj ę tych urz ądze ń. Tak że RZGW prowadziło prace inwestycyjne na Noteci (remont jazu). Znaczna suma funduszy została tak że przeznaczona na cel - poprawa gospodarki odpadami, zamkni ęte składowiska odpadów w Rozwarzynie oraz Ostrowie. O ile system

125 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025 gospodarki odpadami komunalnymi rozwijał si ę na poziomie gminnym, to Powiat współdziałał z samorz ądami w zakresie demonta żu i unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest. Akcje ekologiczne na terenie Powiatu powinny by ć kontynuowane i prowadzone cyklicznie oraz anga żowa ć coraz wi ęcej mieszka ńców. Wa żne jest tak że, aby nadal podejmowana była współpraca z innymi jednostkami w zakresie ochrony środowiska, gospodarki odpadami i infrastruktury komunalnej. Współpraca ta pozwoli na osi ągni ęcie szerszych celów i pozyskanie wi ększych środków finansowych. Wa żna jest równie ż edukacja rolników przez O środek Doradztwa Rolniczego, co ma sprzyja ć poprawie jako ści wód powierzchniowych i ograniczeniu dostaw substancji biogennych do środowiska. Du ża cz ęść zada ń zwi ązana była z weryfikacj ą wydawanych przez Starost ę Nakielskiego pozwole ń emisyjnych i zwi ązanych z poborem wód, co pozwala na bie żą co monitorowa ć presj ę zwi ązan ą z wykorzystaniem zasobów środowiska. Starosta przeprowadził równie ż rejestr obszarów zagro żonych ruchami masowymi, co le ży w kompetencji tego organu i b ędzie sprzyja ć wła ściwemu planowaniu przestrzennemu w zakresie lokalizowania zabudowy mieszkaniowej, czy terenów zieleni urz ądzonej. Starosta na bie żą co monitorował działania zwi ązane z rekultywacj ą terenów poeksploatacyjnych. W wi ększo ści priorytetów podejmowano działania, jednak bior ąc pod uwag ę ich charakter i potrzeb ę dalszego rozwoju Powiatu wiele grup zadaniowych powinna by ć kontynuowana w latach kolejnych, w miar ę potrzeb oraz mo żliwo ści pozyskania środków finansowania. Analizuj ąc działania podj ęte w latach 2013 – 2014 oraz wska źniki oceny rozwoju infrastruktury technicznej i stanu środowiska przyrodniczego, mo żna stwierdzi ć, że realizacja celów zało żonych w dokumencie PO Ś wpływa pozytywnie na rozwój Powiatu. Mocn ą stron ą działa ń jest fakt, i ż ich wi ększo ść wpływała pozytywnie na wi ęcej ni ż jeden element środowiska. Bie żą ce utrzymanie i zarz ądzanie drogami polegaj ące na przeprowadzaniu remontów, wprowadzaniu wła ściwej organizacji ruchu oraz utrzymaniu dróg w czysto ści przyczynia si ę do ochrony powietrza atmosferycznego (ograniczanie pylenia wtórnego, mniejsza emisja gazów powstaj ących w wyniku spalania paliwa w silnikach pojazdów) oraz hałasu (poprawa płynno ści jazdy wpływa na obni żenie poziomu hałasu generowanego do otoczenia). Ponadto podejmowane zadania wpisuj ą si ę w realizacj ę nie tylko jednego celu, ale tak że kilku. Słu żyły temu m. in. uchwalane miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach (dotycz ą wszystkich elementów środowiska przyrodniczego), remonty i modernizacje dróg (poprawa jako ści powietrza oraz klimatu akustycznego).

126 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 40. Efekty realizacji dotychczasowego PO Ś, bazuj ące na informacjach zawartych w ostatnim dwuletnim raporcie z wykonania PO Ś (za lata 2013-2014) Zakładany cel Podj ęte zadania (przykłady) Efekt wraz z przypisanym wska źnikiem strategiczny Obszar interwencji – ochrona klimatu i jako ści powietrza Efekty pozytywne: Cel strategiczny: - spadek ilo ści wyemitowanych zanieczyszcze ń pyłowych, kontynuacja działa ń - rozwój transportu rowerowego, - termomodernizacje budynków (w trakcie), zwi ązanych z popraw ą - wzrost długo ści sieci gazowej i ludno ści korzystaj ącej - dotacje dla osób fizycznych na zmian ę sposobu ogrzewania, jako ści powietrza oraz z sieci gazowej, - rozbudowa sieci gazowniczej, ograniczanie zu życia - wzrost liczby czynnych przył ączy gazowych, - remonty i modernizacje dróg (w trakcie), energii i wzrost - zwi ększenie si ę udziału OZE. - budowa dróg rowerowych (w trakcie). wykorzystania energii z odnawialnych źródeł Brak zmian lub post ępuj ąca presja: − utrzymujący si ę stan jako ści powietrza. Obszar interwencji – zagro żenia hałasem Efekty pozytywne: - opracowanie mapy akustycznej i programu ochrony środowiska - wyprowadzenie ruchu ci ęż arowego poza Nakło nad Cel strategiczny : przez hałasem, Noteci ą i Szubin. zmniejszenie uci ąż liwo ści - podejmowane w ramach bie żą cych potrzeb zmiany hałasu poprzez obni żenie organizacyjne w ruchu kołowym (obwodnica Szubina i Nakła Brak zmian lub post ępuj ąca presja: jego nat ęż enia do nad Noteci ą), - zwi ększenie liczby pojazdów, poziomu - lokowanie w ramach bie żą cych potrzeb elementów - brak obwodnic wszystkich miejscowo ści, obowi ązuj ących infrastruktury ograniczaj ącej emisj ę hałasu, - notowane przekroczenia dopuszczalnych poziomów standardów - opracowywane na bie żą co miejscowe plany zagospodarowania hałasu wzdłu ż ci ągów komunikacyjnych, przestrzennego. - notowane przekroczenia emisji hałasu przemysłowego. Obszar interwencji – pola elektromagnetyczne Efekty pozytywne: Cel strategiczny: - bie żą cy monitoring emisji, - brak przekrocze ń poziomów emisji pól ochrona przed - strefowanie zabudowy wzgl ędem lokalizacji emitorów elektromagnetycznych. promieniowaniem promieniowania elektromagnetycznego, elektromagnetycznym - przebudowa linii napowietrznych. Brak zmian lub post ępuj ąca presja: - powstaj ące nowe emitory.

127 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Zakładany cel Podj ęte zadania (przykłady) Efekt wraz z przypisanym wska źnikiem strategiczny Obszar interwencji – gospodarowanie wodami – gospodarka wodno-ściekowa Efekty pozytywne: - brak pogorszenia jako ści wód powierzchniowych, - wzrost długo ści sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej, Cel strategiczny: wzrost liczby przył ączy, wzrost procentu skanalizowania przywrócenie wysokiej - rozwój systemu sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej, i zwodoci ągowania jednostki, zwi ększenie liczby ludno ści jako ści wód - rozwój systemu kanalizacji deszczowej, budowa separatorów, korzystaj ących z sieci wodno-kanalizacyjnej, powierzchniowych oraz - bie żą ce prace modernizacyjne na urz ądzeniach wodnych - zwi ększenie przepustowo ści oczyszczalni ścieków, ochrona jako ści wód - podj ęcie prac nad opracowaniem warunków korzystania - zmniejszenie ilo ści wody pobieranej na cele przemysłowe podziemnych i z regionu wodnego. i ilo ści odprowadzonych ścieków. racjonalizacja ich wykorzystania Brak zmian lub post ępuj ąca presja: - utrzymuj ący si ę zły stan wód podziemnych, - wzrost ilo ści pobranej wody i odprowadzonych ścieków. Obszar interwencji – zasoby geologiczne - prowadzenie bie żą cego monitoringu eksploatacji kopalin Cel strategiczny: i rekultywacji gruntów, Brak zmian lub post ępuj ąca presja: zrównowa żona - bie żą ce prace nad zmianami studium uwarunkowa ń i kierunków - post ępuj ąca presja na eksploatacj ę kopalin – wydane gospodarka zasobami zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planów nowe koncesje, naturalnymi zagospodarowania przestrzennego, - pojawiaj ące si ę obszary nielegalnej eksploatacji kopalin. - wykonanie rejestru obszarów zagro żonych ruchami masowymi. Obszar interwencji – gleby Efekty pozytywne: - prowadzenie działa ń edukacyjnych dla rolników, - brak miejsc historycznych zanieczyszcze ń powierzchni Cel strategiczny: - bie żą ce działania maj ące na celu odkwaszanie gleb, ziemi, podniesienie jako ści gleb - rekultywacja składowisk odpadów, - zmniejszenie powierzchni gruntów zdegradowanych i ich ochrona oraz - bie żą ce działania kontrolne WIO Ś wzgl ędem podmiotów (składowiska – rekultywacja). racjonalne prowadz ących gospodarowanie odpadami, wykorzystywanie - bie żą ce opracowywanie MPZP celem prawidłowego Brak zmian lub post ępuj ąca presja: zasobów glebowych rozmieszczenia funkcji mieszkaniowej. - nast ępuj ą wył ączenia gruntów z produkcji rolniczej, głównie na cele osadnictwa.

128 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Zakładany cel Podj ęte zadania (przykłady) Efekt wraz z przypisanym wska źnikiem strategiczny Obszar interwencji – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Cel strategiczny: - prowadzono edukacj ę mieszka ńców, Efekty pozytywne: osi ągni ęcie wymaganego - systematycznie kontrolowano podmioty prowadz ące działalno ść - zwi ększenie ilo ści zebranych odpadów w sposób systemu gospodarki w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania selektywny, odpadami odpadów, - zmniejszenie si ę liczby nielegalnych wysypisk odpadów, funkcjonuj ącego - bie żą ca realizacja wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, - zmniejszenie ilo ści odpadów gospodarczych. zgodnie z zasadami - w trakcie realizacji dostosowywanie nowego systemu odbioru zrównowa żonego rozwoju odpadów komunalnych od mieszka ńców, Brak zmian lub tendencja negatywna: i Polityk ą Ekologiczn ą - prowadzono demonta ż i unieszkodliwiania wyrobów - zwi ększenie ilo ści odpadów komunalnych. Pa ństwa zawieraj ących azbest. Obszar interwencji – zasoby przyrodnicze Cel strategiczny: zachowanie, odtworzenie i zrównowa żone Efekty pozytywne: użytkowanie - utrzymuj ąca si ę lesisto ść obszaru, ró żnorodno ści - prowadzenie bie żą cego utrzymania lasów przez nadle śnictwa - zmiany składu gatunkowego lasów, biologicznej na ró żnych (zabiegi zwalczaj ące i ochronne w lasach, przed szkodnikami, - zwi ększenie powierzchni ziele ńców, terenów zieleni poziomach organizacji: na zwierzyn ą, po żarami) i Starost ę, osiedlowej, poziomie - realizowanie Krajowego programu zwi ększania lesisto ści, - zwi ększenie ilo ści pomników przyrody. wewn ątrzgatunkowym - prowadzenie działa ń edukacyjno-informacyjnych, (genetycznym), - bie żą ca piel ęgnacja terenów zieleni urz ądzonej. Brak zmian lub tendencja negatywna: gatunkowym oraz - pojawiaj ące si ę po żary, ponadgatunkowym - zagro żenie dla lasów li ściastych i iglastych. (ekosystemowym) oraz georó żnorodno ści Obszar interwencji – zagro żenia powa żnymi awariami Cel strategiczny: ograniczenie ryzyka - prowadzenie bie żą cych kontroli na terenie jednostki, wyst ąpienia powa żnych - bie żą ca edukacja mieszka ńców w zakresie post ępowania Efekty pozytywne: awarii przemysłowych w sytuacjach kryzysowych, - brak zdarze ń maj ących cechy powa żnych awarii. oraz minimalizacja - wspieranie jednostki stra ży po żarnych. ich skutków Źródło: opracowanie własne

129 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

W harmonogramie realizacyjnym zaplanowanych było wiele działa ń i inwestycji spoza kompetencji samego Powiatu, nale żą cych do samorz ądów gminnych, ale tak że do innych jednostek, tj. nadle śnictw, eksploatatorów infrastruktury czy najwi ększych podmiotów gospodarczych. Program ochrony środowiska zakładał równie ż podejmowanie wielu działa ń organizacyjnych, administracyjnych, tak że w koordynacji z ró żnymi jednostkami działaj ącymi na terenie Powiatu. Były one realizowane w miar ę mo żliwo ści finansowych oraz kompetencyjnych samego Powiatu. Ważna jest kontynuacja wielu z tych działa ń, ale tylko w zakresie mo żliwo ści kompetencyjnych, finansowych i koordynacyjnych samego samorz ądu powiatowego. Samorz ąd powiatowy odpowiedzialny jest w szerokim zakresie za ustalanie zasad korzystania ze środowiska, tak wi ęc współpraca czy wytyczanie działa ń programowych dla innych jednostek jest wa żnym elementem niniejszego Programu. Wszystkie wskazane obszary interwencji oraz słabe strony i zagro żenia wynikaj ące z analizy SWOT powinny stanowi ć wytyczne dla dokumentów gminnych.

4.6. SYNTETYCZNY OPIS UWARUNKOWA Ń WEWN ĘTRZNYCH I ZEWN ĘTRZNYCH MAJ ĄCYCH WPŁYW NA ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE

Uwarunkowania wewn ętrzne i zewn ętrzne maj ące wpływ na środowisko przyrodnicze jednostki zostały wyszczególnione w poszczególnych rozdziałach tematycznych niniejszego opracowania. Powiat posiada bardzo dobrze rozwini ętą sie ć wodoci ągow ą, mniej kanalizacyjn ą, jak równie ż dobrze zorganizowany system gospodarki odpadami oparty o regionalne instalacje znajduj ące si ę poza jednostk ą. Zurbanizowany krajobraz samego miasta Nakło nad Noteci ą oraz miejscowo ści Szubin, Mrocza i Kcynia jest urozmaicony przez tereny le śne powiatu i tereny u żytkowane rolniczo, a tak że dolin ę Noteci. O ile system gospodarki odpadami komunalnymi jest na bie żą co dostosowywany do lokalnych potrzeb i problemów, to problemem pozostaj ą konieczne do monitorowania zamkni ęte składowiska odpadów oraz odpady niebezpieczne i inne ni ż niebezpieczne magazynowane w sposób niezgodny z pozwoleniem. Funkcjonowanie dużych zakładów przemysłowych na terenie powiatu to jedno z najwa żniejszych uwarunkowa ń wewn ętrznych wpływaj ących na stan środowiska (eksploatacja kopalin, odzysk odpadów). Na jako ść zasobów przyrodniczych, a tak że funkcjonowanie człowieka w tym środowisku wpływ maj ą tak że przebiegaj ące ci ągi komunikacyjne. Konieczne jest tak że monitorowanie lokalnej działalno ści zwi ązanej z eksploatacj ą złó ż kopalin i rekultywacj ą wyrobisk poeksploatacyjnych, tak aby nie powstawały w ich miejsce lokalne miejsca gromadzenia odpadów. Ze wzgl ędu na jako ść środowiska pozytywnym działaniem jest ci ągły rozwój sieci gazowniczej oraz w miejscu zag ęszczenia zabudowy w Nakle nad Noteci ą, rozwój sieci ciepłowniczej. Pozytywnym uwarunkowaniem wewn ętrznym jest tak że rozwój odnawialnych źródeł energii, co w efekcie ma prowadzi ć do poprawy jako ści powietrza w całej strefie kujawsko-pomorskiej. Poło żenie powiatu na tle województwa i kraju stanowi podstaw ę do rozwa żań na temat uwarunkowa ć zewn ętrznych jednostki. Poło żenie jednostki cz ęsto warunkuje jej stan środowiska oraz konieczno ść podejmowanych działa ń ekologicznych.

130 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Notowane tendencje urbanizacyjne i społeczne wskazuj ą na post ępuj ącą presj ę w zakresie zabudowy terenów wiejskich, co wi ąż e si ę konieczno ści ą rozbudowy infrastruktury i zajmowania nowych terenów pod zabudow ę. Wła ściwe planowanie przestrzenne pozwoli na ograniczenie rozprzestrzeniania si ę zabudowy na terenach do tego niewła ściwych, bliskich liniom energetycznym, drogom szybkiego ruchu, obszarom działalno ści gospodarczej, czy zagro żonym ruchom masowych lub podtopieniami. Na jako ść wód notowanych w punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenie powiatu ma wpływ nie tyle sama działalno ść podmiotów działaj ących w granicach powiatu, ale równie ż wszystkich działa ń i presji (punktów odprowadzania ścieków, u żytkowania rolniczego) wyst ępuj ących wzdłu ż całej rzeki Noteci i mniejszych cieków, co przekłada si ę na jako ść wód w tym rejonie. Zagospodarowanie turystyczne Noteci nie mo że doprowadzi ć do pogorszenia si ę stanu jako ści wód powierzchniowych. Na tle uwarunkowa ń wewn ętrznych i zewn ętrznych warto wymieni ć najwa żniejsze problemy jednostki na polu kształtowania i ochrony środowiska. Przedstawiono je w kolejnej tabeli.

Tabela 41. Najwa żniejsze problemy Powiatu Nakielskiego z perspektywy zapisów niniejszego dokumentu jako wskazania dla gminnych programów ochrony środowiska

Stan aktualny Cel poprawy Przekroczenia dopuszczalnych norm powietrza w zakresie st ęż eń benzo( α)pirenu i pyłu PM 10 Brak przekrocze ń w strefie kujawsko-pomorskiej Mała liczba instalacji OZE Zwi ększenie udziału OZE Poprawa jako ści jednolitych cz ęś ci wód Zły i umiarkowany stan wód traktowanych jako powierzchniowych i podziemnych w punktach JCWP pomiarowych Obj ęcie wszystkich mieszka ńców sieci ą Brak pełnego skanalizowania jednostek kanalizacyjn ą, tam gdzie znajduje to uzasadnienie ekonomiczne i ekologiczne Przewaga zmieszanych odpadów komunalnych Zwi ększenie udziału odpadów zbieranych w ogóle zebranych odpadów w sposób selektywny Przekroczenia jako ści wska źników wód na Rekultywacja obiektów z minimalizacj ą składowiskach odpadów negatywnych oddziaływa ń na stan środowiska Istnienie miejsc magazynowania odpadów Zlikwidowanie miejsc potencjalnych ognisk w sposób niezgodny z pozwoleniem zanieczyszcze ń Wprowadzanie nowoczesnych rozwi ąza ń Du ży udział ruchu tranzytowego w organizacji ruchu Niewystarczaj ące ograniczenia przestrzenne Zmniejszenie emisji hałasu komunikacyjnego i organizacyjne powoduj ące przekroczenia i ograniczenie liczby osób nara żonych na dopuszczalnych norm emisji hałasu wzdłu ż ponadnormatywn ą emisj ę hałasu głównych ci ągów komunikacyjnych Poprawa bezpiecze ństwa poprzez zakaz Wyst ępowanie obszarów predysponowanych do zabudowy na obszarach wyst ępowania ruchów wyst ępowania ruchów masowych masowych Poprawa stanu wiedzy mieszka ńców w zakresie Niewystarczaj ąca świadomość ekologiczna segregacji odpadów komunalnych, spalania mieszka ńców odpadów, unieszkodliwiania azbestu, zu życia wody Źródło: opracowanie własne

Wskazane najwa żniejsze problemy jednostki powinny odnosić si ę do czterech głównych zagadnie ń horyzontalnych, którymi s ą:

131 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

1. adaptacja do zmian klimatu. 2. nadzwyczajne zagro żenia środowiska. 3. działania edukacyjne. 4. monitoring środowiska.

ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU Wyniki prognoz pokazuj ą, że do roku 2030 zmiany klimatu będą miały dwojaki, pozytywny i negatywny wpływ na gospodark ę i społecze ństwo. Wzrost średniej temperatury powietrza b ędzie miał pozytywne skutki m.in. w postaci wydłu żenia okresu wegetacyjnego, skrócenia okresu grzewczego oraz wydłu żenia sezonu turystycznego. To w konsekwencji b ędzie miało swoje przeło żenie na ograniczenie zu życia paliwa do celów grzewczych, rozwój rolnictwa, wprowadzanie nowych gatunków upraw oraz rozwój turystyki w obr ębie obszarów cennych przyrodniczo, zbiorników wodnych, lasów. Dominuj ące s ą jednak przewidywane negatywne konsekwencje zmian klimatu. Ze zmianami klimatycznymi wi ążą si ę niekorzystne zmiany warunków hydrologicznych. Wprawdzie roczne sumy opadów nie ulegaj ą zasadniczym zmianom jednak ich charakter staje si ę bardziej losowy i nierównomierny, czego skutkiem są dłu ższe okresy bezopadowe, przerywane gwałtownymi i nawalnymi opadami. Poziom wód gruntowych b ędzie si ę obni żał, co negatywnie wpłynie na ró żnorodno ść biologiczn ą i formy ochrony przyrody, w szczególno ści na zbiorniki wodne i tereny podmokłe. Zmiany będzie mo żna zaobserwowa ć równie ż w porze zimowej, gdzie skróci si ę okres zalegania pokrywy śnie żnej i jej grubo ść , oraz nasili si ę proces ewaporacji, co mo że wpłyn ąć na spadek zasobów wodnych jednostki. Jednocze śnie efektem zmian klimatu b ędzie zwi ększanie cz ęstotliwo ści wyst ępowania ekstremalnych zjawisk pogodowych i katastrof, które b ędą miały istotny wpływ na obszary wra żliwe i gospodark ę regionu. Podstawowe znaczenie b ędą miały ulewne deszcze nios ące ryzyko powodzi i podtopie ń lub osuwisk – głównie na zboczach dolin rzecznych. Coraz cz ęś ciej b ędzie mo żna zaobserwowa ć silne wiatry, a nawet towarzysz ące im incydentalnie tr ąby powietrzne i wyładowania atmosferyczne, które mog ą znacz ąco wpłyn ąć m.in. na budownictwo oraz infrastruktur ę energetyczn ą i transportow ą. Bezpo średnie negatywne skutki zmian klimatu to równie ż nasilenie si ę zjawiska eutrofizacji wód śródl ądowych i wód przybrze ża, zwi ększenie zagro żenia dla życia i zdrowia w wyniku stresu termicznego i wzrostu zanieczyszczeń powietrza, wi ększe zapotrzebowanie na energi ę elektryczn ą w porze letniej, zmniejszenie potencjału chłodniczego elektrowni czego skutkiem b ędzie spadek mocy produkcyjnej.

NADZWYCZAJNE ZAGRO ŻENIA ŚRODOWISKA Poj ęcie nadzwyczajnych zagro żeń środowiska było zdefiniowane w ustawie z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska jako zagro żenie spowodowane gwałtownym zdarzeniem, nie b ędącym kl ęsk ą żywiołow ą, które mo że wywoła ć znaczne zniszczenie środowiska lub pogorszenie jego stanu, stwarzaj ące powszechne niebezpiecze ństwo dla ludzi i środowiska. Obecnie poj ęcie to nie jest definiowane, chocia ż mo żna stwierdzi ć, że zast ąpiło je poj ęcie powa żnej awarii, zdefiniowanej w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska i nale ży rozumie ć jako zdarzenie, w szczególno ści emisj ę, po żar lub eksplozj ę, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których wyst ępuje jedna lub wi ęcej niebezpiecznych substancji, prowadz ące do natychmiastowego powstania zagro żenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagro żenia z opó źnieniem.

132 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Zarówno jako nadzwyczajne zagro żenie dla środowiska, jak i powa żną awari ę nale ży traktowa ć zdarzenia, takie jak: p ękni ęcie i rozszczelnienie instalacji ruroci ągów transportowych, wybuch, awari ę zbiornika, katastrof ę autocysterny lub cysterny kolejowej przewo żą cej substancj ę niebezpieczn ą, awari ę obiektów hydrotechnicznych, itp. Poj ęcie nadzwyczajnych zagro żeń środowiska mie ści si ę tak że poj ęciu tzw. innych miejscowych zagro żeń w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpo żarowej i jest definiowane jako zdarzenie wynikaj ące z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody nieb ędące po żarem ani kl ęsk ą żywiołow ą, stanowi ące zagro żenie dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska, któremu zapobie żenie lub którego usuni ęcie skutków nie wymaga zastosowania nadzwyczajnych środków. W świetle tej ustawy ochrona przeciwpo żarowa polega m.in. na realizacji przedsi ęwzi ęć maj ących na celu ochron ę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed po żarem, kl ęsk ą żywiołow ą lub innym miejscowym zagro żeniem. Zdarzeniem miejscowym nazywane s ą ska żenia obszaru substancjami radioaktywnymi, ska żenia niebezpiecznymi substancjami chemicznymi, ska żenia chemiczne i biologiczne w wyniku katastrof obiektów hydrotechnicznych. W kontek ście Powiatu Nakielskiego zagro żenia powa żnymi awariami oraz nadzwyczajnymi zagro żeniami środowiska s ą istotnym elementem koniecznym do uwzgl ędniania w planowaniu strategicznym, ze wzgl ędu na rozwini ęty system transportowy o charakterze tranzytowym (Główny Inspektor Ochrony Środowiska wskazuje, że w najwi ęcej powa żnych zdarze ń ma miejsce w transporcie drogowym) oraz zagro żenie po żarowe i powodziowe. Wyst ępowanie nadzwyczajnych zagrożeń środowiska zwi ązane jest z zanieczyszczeniem ró żnych elementów środowiska i mo że dotyczy ć zanieczyszczenia powietrza, gruntu i wody, co obserwuje si ę lokalnie na terenie jednostki.

DZIAŁANIA EDUKACYJNE Wszelkie działania maj ące na celu ochron ę środowiska prowadzone przez samorz ąd powiatowy i gminny, a tak że podmioty korzystaj ące ze środowiska powinny by ć poprzedzone lub uzupełnione o działania edukacyjne skierowane do mieszka ńców powiatu. Przedsi ęwzi ęcia edukacyjne, przyczyniaj ące si ę do realizacji zasad zrównowa żonego rozwoju, wsparcia w zakresie realizacji polityki ochrony środowiska oraz rozwoju społecze ństwa obywatelskiego, powinny dotyczy ć w szczególno ści: - ochrony atmosfery i klimatu, - bezpiecze ństwa ekologicznego, - ochrony przed hałasem, - ochrony przed promieniowaniem jonizuj ącym, - gospodarki odpadami, - ró żnorodno ści biologicznej lub gospodarowania na obszarach prawem chronionych, - ochrony krajobrazu, - racjonalnego gospodarowania zasobami, - racjonalnego zagospodarowania terenów zurbanizowanych, - ochrony wód i gospodarki wodnej. Kształtowanie postaw społecze ństwa mo żna prowadzi ć z wykorzystaniem mediów tradycyjnych i Internetu, poprzez zorganizowane i kompleksowe projekty, uwzgl ędniaj ące zespół powi ązanych ze sob ą działa ń, anga żuj ące szereg odbiorców, wykorzystuj ące ró żnorodne narz ędzia edukacyjne i no śniki informacyjne (media tradycyjne - telewizj ę, radio, pras ę, oraz elektroniczne np. internet, aplikacje mobilne). Działania te maj ą na celu wykreowanie po żą danych postaw i zachowa ń u relatywnie najwi ększej liczby osób.

133 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Aktywizacj ę społecze ństwa dla zrównowa żonego rozwoju mo żna równie ż prowadzi ć w oparciu o zorganizowane, kompleksowe projekty, bezpo średnio anga żuj ące odbiorc ę, wyzwalaj ące jego długofalow ą aktywno ść w obszarze ochrony środowiska i zrównowa żonego rozwoju realizowane w formie działa ń warsztatowych, konkursowych, imprez edukacyjnych i innych tego typu narz ędzi popularyzuj ących. Kolejnym wa żnym aspektem w działaniu horyzontalnym dotycz ącym edukacji ekologicznej jest kształcenie i wymiana najnowszej wiedzy oraz wsparcie systemu edukacji w obszarze ochrony środowiska i zrównowa żonego rozwoju poprzez wsparcie rozwoju specjalistycznych kompetencji grup maj ących najwi ększy wpływ na kształtowanie środowiska, organizacj ę konferencji, szkole ń, seminariów, e-learningu, studiów podyplomowych. Wsparcie systemu edukacyjnego powinno nast ępowa ć tak że poprzez budow ę, rozbudow ę, adaptacj ę, remonty, wyposa żenie i doposa żenie obiektów infrastruktury słu żą cej edukacji ekologicznej, czyli tworzenie i wyposa żenie oraz doposa żenie centrów edukacji ekologicznej, maj ących wpływ na unowocze śnienie i uatrakcyjnienie oferty programowej obiektu lub regionu w dostosowaniu do odbiorców.

MONITORING ŚRODOWISKA Monitoring środowiska jest realizowany poprzez systematyczne informowanie organów administracji i społecze ństwa o: - jako ści elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jako ści środowiska okre ślonych przepisami oraz obszarach wyst ępowania przekrocze ń tych standardów, - wyst ępuj ących zmianach jako ści elementów przyrodniczych i przyczynach tych zmian, w tym powi ązaniach przyczynowo - skutkowych wyst ępuj ących pomi ędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych. Monitoring środowiska prowadzony na terenie powiatu oraz w regionie kujawsko- pomorskim a tym samym informacje wytworzone w ramach PM Ś wykorzystywane powinny by ć przez jednostki administracji samorz ądowej dla potrzeb operacyjnego zarz ądzania środowiskiem za pomoc ą instrumentów prawnych, takich jak: post ępowanie w sprawie ocen oddziaływania na środowisko, pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, programy ochrony środowiska, plany zagospodarowania przestrzennego itp. Informacje wytworzone w ramach PM Ś wykorzystywane powinny by ć równie ż do monitorowania skuteczno ści działa ń i strategicznego planowania w zakresie ochrony środowiska i zrównowa żonego rozwoju na wszystkich poziomach zarz ądzania, co ma ju ż miejsce na terenie powiatu poprzez ścisł ą współprac ę z inspekcj ą ochrony środowiska dotycz ącą lokalnych miejsc wyst ępowania zanieczyszcze ń wód czy gruntu. Na podstawie dost ępnych danych monitoringu środowiska mo żna wykonywa ć badania wska źników charakteryzuj ących poszczególne elementy środowiska, prowadzić wieloletni ą obserwacj ą elementów przyrodniczych i analizowa ć wyniki bada ń i obserwacji, ocenia ć stan i trendy zmian jako ści poszczególnych elementów środowiska, identyfikowa ć obszary przekrocze ń standardów jako ści środowiska w powi ązaniu z analizami przyczynowo-skutkowymi. Przy wykorzystywaniu bada ń monitoringowych wa żna jest cykliczno ść wykonywanych pomiarów, tak aby publikowane i udost ępniane mieszka ńcom jednostki materiały były miarodajne i wskazywały trendy zmian środowiska w uj ęciu lokalnym.

134 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

4.7. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU NAKIELSKIEGO

W celu wytyczenia najwa żniejszych kwestii dotycz ących działa ń programowych dla Powiatu Nakielskiego wynikaj ących z analizy stanu i zagro żeń środowiska jest okre ślenie obszarów interwencji dla jednostki, czyli obszarów nadal stwarzaj ących problemy. W oparciu o przeprowadzon ą analiz ę stanu środowiska i infrastruktury Powiatu Nakielskiego, wskazano 10 obszarów interwencji, w ramach których wyznaczono 10 celów do realizacji. Poszczególne cele zawieraj ą bardziej szczegółowe kierunki interwencji, a w nich zaplanowano konkretne działania inwestycyjne (na podstawie planów inwestycyjnych poszczególnych interesariuszy). Zadania inwestycyjne wraz z kosztami zostały wskazane w rozdziale V, w działaniach własnych samorz ądu powiatowego oraz zadaniach koordynowanych. Cele b ędą realizowane poprzez kierunki interwencji i konkretne zadania według schematu:

OBSZAR INTERWENCJI

CEL EKOLOGICZNY

KIERUNEK INTERWENCJI

ZADANIA ZADANIA ZADANIA

135 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 42. Cele, kierunki interwencji i zadania przewidziane do realizacji w poszczególnych obszarach interwencji wska źnik rola obszar podmiot odpo- ryzyka Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa wiedzialny realizacji powiatowego utrzymywanie emisji termomodernizacja ograniczone substancji do budynków samorz ąd środki powietrza użyteczno ści gminny, finansowe, atmosferycznego publicznej samorz ąd brak poni żej poziomów i zbiorowego powiatowy, programów współpraca dopuszczalnych, zamieszkania SM, wspólnoty dotacyjnych, poziomów (w tym mieszkaniowe skompliko- docelowych, modernizacja i indywidualni wane zachowanie emisji ogrzewania użytkownicy procedury poprawa co najmniej na węglowego) dotacyjne standardów poziomach ograniczone jako ści dopuszczalnych, samorz ąd środki powietrza poziomów gminny, finansowe, poprzez wymiana docelowych, samorz ąd brak zadania indywidualnych finansowe zmniejszanie emisji powiatowy, programów inwestycyjne źródeł ciepła wspieranie co najmniej do SM, wspólnoty dotacyjnych, ochrona stosowanie w budynkach gmin jako ść powietrza poziomów mieszkaniowe skompliko- klimatu opału jednorodzinnych 1. w strefie kujawsko- C A dopuszczalnych i indywidualni wane i jako ści o wysokich pomorskiej i poziomów użytkownicy procedury powietrza parametrach docelowych na dotacyjne oraz niskiej terenach, gdzie one zawarto ści nie s ą siarki oraz dotrzymywane, zwi ększenie dąż enie do efektywno ści zachowania energe- poziomu celu zwi ększenie tycznej samorz ądy przepisy długoterminowego, zainteresowania gminne, prawa oraz inwestycjami współpraca samorz ąd ograniczaj ące przeciwdziałanie w energi ę powiatowy lokalizacj ę zmianom klimatu odnawialn ą i rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii

136 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

wska źnik rola obszar podmiot odpo- ryzyka Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa wiedzialny realizacji powiatowego utrzymywanie emisji prowadzenie akcji substancji do edukacyjnej w celu powietrza uświadamiania samorz ądy atmosferycznego mieszka ńcom gminne, ograniczone emisja poni żej poziomów wpływu samorz ąd mo żliwo ści zanieczyszcze ń 81 80 dopuszczalnych, zanieczyszcze ń wspieranie powiatowy, administra- pyłowych [t/rok] poziomów powietrza na samorz ąd cyjne docelowych, zdrowie województwa zachowanie emisji i zało żeniach planu poprawa co najmniej na działa ń standardów poziomach krótkoterminowych jako ści dopuszczalnych, powietrza poziomów poprzez docelowych, zadania zmniejszanie emisji inwestycyjne co najmniej do ochrona stosowanie poziomów klimatu opału 1. dopuszczalnych i jako ści o wysokich i poziomów powietrza parametrach docelowych na uwzgl ędnianie oraz niskiej terenach, gdzie one w zamówieniach ograniczone zawarto ści nie s ą publicznych samorz ądy mo żliwo ści siarki oraz emisja dotrzymywane, problemów ochrony gminne, zadanie technolo- zwi ększenie zanieczyszcze ń 50 731 50 700 dąż enie do powietrza, poprzez samorz ąd własne giczne efektywno ści gazowych [t/rok] zachowania odpowiednie powiatowy i techniczne energe- poziomu celu przygotowanie wykonawców tycznej długoterminowego, SIWZ oraz przeciwdziałanie zmianom klimatu i rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii

137 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

wska źnik rola obszar podmiot odpo- ryzyka Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa wiedzialny realizacji powiatowego sprzeda ż energii cieplnej w ci ągu 172 687,0 zwi ększenie warto ści utrzymywanie emisji roku ogółem [GJ] substancji do długo ść sieci powietrza rozbudowa systemu cieplnej przył ączy atmosferycznego poni żej poziomów gazowniczego do budynków 10,3 zwi ększenie warto ści ograniczone dopuszczalnych, i ciepłowniczego i innych obiektów mo żliwo ści w miejscach gdzie PSG, KPEC współpraca [km] poziomów przestrzenne docelowych, jest to długo ść czynnej i techniczne zachowanie emisji ekonomicznie poprawa sieci gazowej 105,679 zwi ększenie warto ści co najmniej na uzasadnione standardów rozdzielczej [km] poziomach jako ści zu życie gazu na dopuszczalnych, powietrza ogrzewanie 1 858,8 zwi ększenie warto ści poziomów poprzez mieszka ń [m 3] docelowych, zadania zmniejszanie emisji inwestycyjne co najmniej do ochrona stosowanie poziomów klimatu opału 1. dopuszczalnych kontrola podmiotów i jako ści o wysokich i poziomów gospodarczych powietrza parametrach docelowych na w zakresie samorz ąd oraz niskiej ograniczone terenach, gdzie one dotrzymywania powiatowy, zawarto ści zadanie mo żliwo ści nie są zapisów decyzji samorz ąd siarki oraz własne administra- dotrzymywane, administracyjnych województwa, zwi ększenie cyjne dąż enie do (pozwole ń na WIO Ś efektywno ści brak mo żliwo ści liczba zgłoszonych zachowania emisj ę gazów energe- brak zgłosze ń okre ślenia warto ści instalacji [szt.] poziomu celu i pyłów) tycznej docelowej długoterminowego, oraz przeciwdziałanie monitorowanie zmianom klimatu ograniczone zgłaszanych i rozwój energetyki mo żliwo ści nowych instalacji opartej na samorz ąd zadanie administra- technologicznych, wykorzystaniu powiatowy własne cyjne, brak z których emisja nie odnawialnych prawdziwo ści wymaga źródeł energii danych pozwolenia

138 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

wska źnik rola obszar podmiot odpo- ryzyka Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa wiedzialny realizacji powiatowego utrzymywanie emisji substancji do ograniczenie emisji powietrza zanieczyszcze ń atmosferycznego pochodz ących ograniczone poni żej poziomów z komunikacji środki dopuszczalnych, poprzez: finansowe, poziomów - popraw ę stanu zadanie odległe docelowych, technicznego dróg zarz ądcy dróg własne ZDP / w czasie zachowanie emisji (modernizacj ę poprawa współpraca terminy co najmniej na dróg), standardów drogi lokalne realizacji poziomach - ograniczanie jako ści o nawierzchni 673,9 zwi ększenie wska źnika zało żonych dopuszczalnych, emisji wtórnych pyłu powietrza twardej [km] inwestycji poziomów poprzez poprzez docelowych, czyszczenie ulic zadania zmniejszanie emisji metod ą mokr ą inwestycyjne co najmniej do ochrona stosowanie poziomów klimatu opału 1. dopuszczalnych ograniczone i jako ści o wysokich wzmocnienie i poziomów samorz ąd zadanie mo żliwo ści powietrza parametrach kontroli stacji docelowych na powiatowy własne administra- oraz niskiej diagnostycznych terenach, gdzie one cyjne zawarto ści nie s ą siarki oraz dotrzymywane, zwi ększenie dąż enie do efektywno ści zachowania energe- poziomu celu monitoring tycznej pojazdów długoterminowego, ograniczone drogi lokalne opuszczaj ących zmniejszenie oraz Policja, Stra ż mo żliwo ści o nawierzchni 593,5 place budów pod współpraca wska źnika przeciwdziałanie Miejska administra- gruntowej [km] kątem ograniczania zmianom klimatu cyjne i rozwój energetyki zanieczyszczenia opartej na dróg wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii

139 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

wska źnik rola obszar podmiot odpo- ryzyka Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa wiedzialny realizacji powiatowego podejmowanie brak brak notowanych działa ń egzekwowania ograniczenie emisji przekroczenia przekrocze ń poprzez zadanie organizacyjnych przepisów hałasu na drogach hałasu lokalnie wyprowadzenie ruchu zarz ądcy dróg własne / zwi ązanych przez lokalnych [dB, opis] o 5 dB poza centra współpraca z utrzymaniem użytkowników miejscowo ści ruchu dróg ograniczone mo żliwo ści zachowanie administra- wymaganych zminima- cyjne, brak przepisami prawa lizowanie środków standardów klimatu uci ąż liwego rozbudowa sieci finansowych, akustycznego, hałasu i ście żek rowerowych samorz ądy przedłu żaj ące brak mo żliwo ści w odniesieniu do utrzymanie długo ść ście żek i ci ągów ruchu gminne, zadanie si ę procedury zagro żenia 5,0 okre ślenia warto ści rodzajów terenów, 2. jak rowerowych [km] pieszego wraz zarz ądcy dróg własne ZDP wyznaczania hałasem docelowej których sposób najlepszej z niezb ędn ą (ZDP) przebiegu tras, zagospodarowania jako ści stanu infrastruktur ą ograniczonem powoduje pełnienie akusty- ożliwo ści okre ślonych funkcji cznego rozwoju podlegaj ących środowiska ście żek ochronie w dogodnych akustycznej miejscach ograniczone ilo ść wydanych mo żliwo ści decyzji kontrola w zakresie samorz ąd administra- okre ślaj ących w zale żno ści od dopuszczalnych 2 powiatowy, współpraca cyjne, dopuszczalny bie żą cych potrzeb norm emisji hałasu WIO Ś ograniczone poziom emisji przemysłowego środki hałasu [szt.] finansowe

140 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

wska źnik rola obszar podmiot odpo- ryzyka Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa wiedzialny realizacji powiatowego wyniki pomiarów samorz ąd ograniczonem warto ści powiatowy, ożliwo ści brak utrzymywanie si ę zachowanie monitoring emisji promieniowania WIO Ś, Enea administra- przekrocze ń poni żej dopuszczalnej wymaganych pól elektro- współpraca elektro- SA, operatorzy cyjne, warto ści 7 V/m normy przepisami prawa magnetycznych ochrona magnetycznego telefonii ograniczone standardów miesz- [V/m] komórkowych środków pola poziomów pól ka ńców ograniczone elektro- elektro- 3. przed polami mo żliwo ści magne- magnetycznych na przyjmowanie elektro- administra- tyczne terenach zabudowy zgłaszanych magne- brak mo żliwo ści samorz ąd cyjne, brak liczba zgłoszonych do roku 2015 – mieszkaniowej oraz instalacji tycznymi okre ślenia warto ści powiatowy, współpraca wskazywania instalacji [szt.] 131 zgłosze ń w terenach wytwarzaj ących docelowej WIO Ś prawdziwych dost ępnych dla pola danych ludno ści elektromagnetyczne w zgłosze- niach KPZMiUW, wła ściciele długo ść poddanych poprawa jako ści gruntów, konserwacji 100 % wszystkich infrastruktury gminne spółki ograniczone urz ądze ń melioracji melioracji i urz ądze ń 1 067 melioracyjnej wodne, wspieranie środki podstawowych wodnych utrzymanych i rozwój małej samorz ąd finansowe i szczegółowych w nale żytym stanie retencji powiatowy, [km] samorz ądy gminne zwi ększenie kształtowanie coroczne przegl ądy gospoda- bezpie- opracowanie planów zasobów wodnych ograniczone aktualizacja obowi ązuj ące brzegów rzeki RZGW, 4. rowanie cze ństwa zagro żenia oraz ochrona przed współpraca środki planu dokumentacje Noteci oraz cieków KP ZMiUW wodami powo- powodziowego [szt.] powodzi ą i skutkami finansowe wodnych dziowego suszy Powiatowy Zespół Zarz ądzania opracowanie planów planowane opracowanie Kryzysowego, zadanie ograniczone obowi ązuj ące utrzymania wód wydanie planów zagro żenia zespoły własne / środki dokumentacje [szt.] rozporz ądzenia powodziowego zarz ądzania współpraca finansowe kryzysowego samorz ądów gminnych

141 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

wska źnik rola obszar podmiot odpo- ryzyka Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa wiedzialny realizacji powiatowego realizacja zało żeń ograniczone planów utrzymania RZGW, współpraca środki zwi ększenie kształtowanie wód w regionach KPZMiUW finansowe bezpie- gospodarowania zasobów wodnych wodnych aktualizacja obowi ązuj ące cze ństwa wodami w obszarze oraz ochrona przed realizacja zało żeń planu dokumentacje powo- dorzecza [szt.] powodzi ą i skutkami planów ograniczone RZGW, dziowego suszy gospodarowania współpraca środki KPZMiUW wodami w obszarze finansowe dorzecza zagwarantowanie ograniczone gminy, dobrego stanu wód kompleksowa mo żliwo ści zarz ądcy powierzchniowych gospodarka przeprowa- oczyszczalni i podziemnych ściekowa dzenia zmian ścieków, zgodnie i modernizacja współpraca technolo- wła ściciele z wymogami systemu gicznych, nieruchomo ści minimalizacja Ramowej odprowadzania konstruk- podmioty gospoda- przekraczanych jako ść wód zgodna Dyrektywy Wodnej. ścieków cyjnych, zły stan wód gospodarcze 4. rowanie wska źników jako ści z rozporz ądzeniem poprzez osi ągni ęcie wysokie koszty w ramach JCWP wodami wód powierz- (dobry stan wód) minimum dobrego ograniczone ochrona chniowych i [opis] stanu wód ści śle mo żliwo ści zasobów zwi ązane jest przeprowa- wód dalsza rekultywacja zarz ądcy z realizacj ą współpraca / dzenia zmian powierz- składowisk składowisk inwestycji kontrola technolo- chniowych odpadów odpadów infrastruktury gicznych, brak i podziem- technicznej natychmiasto- nych zapewniaj ącej wych efektów odprowadzanie zły stan wód wytworzonych edukacja rolników w ramach brak minimalizacja ścieków do w zakresie dobrych JCWPd – świadomo ści przekraczanych jako ść wód zgodna systemów ich praktyk rolniczych Ośrodki cz ęś ciowy zły mieszka ńców, wska źników jako ści z rozporz ądzeniem oczyszczania oraz oraz stosowania Doradztwa współpraca stan chemiczny ograniczone wód podziemnych (dobry stan wód) ograniczenie rolnictwa Rolniczego i ilo ściowy – środki [opis] negatywnego ekologicznego zagro żenie finansowe wpływu gospodarki i agroturystyki JCWPd rolnej

142 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

wska źnik rola obszar podmiot odpo- ryzyka Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa wiedzialny realizacji powiatowego zagwarantowanie kontrola podmiotów dobrego stanu wód gospodarczych powierzchniowych w zakresie samorz ąd ograniczone i podziemnych dotrzymywania powiatowy, zadanie mo żliwo ści zgodnie zapisów decyzji samorz ąd własne administra- z wymogami administracyjnych – wojewódzki cyjne Ramowej przegl ąd pozwole ń Dyrektywy Wodnej. wodnoprawnych poprzez osi ągni ęcie minimum dobrego ochrona minimalizacja stanu wód ści śle zasobów przekraczanych zwi ązane jest gospoda- wód przekroczenia wska źników jako ści jako ść wód zgodna z realizacj ą 4. rowanie powierz- st ęż eń wód ociekowych ze z rozporz ądzeniem inwestycji wodami chniowych zanieczyszcze ń składowisk odpadów infrastruktury kontrola stanu i podziem- [opis] technicznej funkcjonowania ograniczone nych zapewniaj ącej i obsługi zbiorników samorz ądy mo żliwo ści - odprowadzanie na ścieki bytowe gminne administra- wytworzonych oraz oczyszczalni cyjne ścieków do przydomowych systemów ich oczyszczania oraz ograniczenie negatywnego wpływu gospodarki rolnej długo ść sieci 858,7 zwi ększenie wska źnika wodoci ągowej [km] moderni- zmniejszenie liczba gospodarstw gospodarka zacja dopływu ograniczone zwodoci ągowanych 12 863 zwi ększenie wska źnika rozbudowa sieci zarz ądcy 5. wodno- i rozbudowa zanieczyszcze ń współpraca środki [szt.] wodoci ągowej infrastruktury ściekowa infrastruktury komunalnych do finansowe procent technicznej wód zwodoci ągowania 93,3 zwi ększenie wska źnika [%]

143 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

wska źnik rola obszar podmiot odpo- ryzyka Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa wiedzialny realizacji powiatowego eksploatacja sieci wodoci ągowej - zmniejszenie niewystarcza- 2 650,4 gospodarstwa wska źnika jąca 3 zmniejszenie świadomo ść domowe [dam ] zarz ądcy zu życia wody na ekologiczna zu życie wody na infrastruktury, zmniejszenie cele komunalne, współpraca cz ęś ci potrzeby rolnictwa 26 136 podmioty 3 wska źnika rolnicze mieszka ńców, [dam ] gospodarcze i przemysłowe wodochłonne zu życie wody na zmniejszenie technologie potrzeby przemysłu 212 3 wska źnika przemysłowe [dam ] długo ść czynnej niewystarcza- sieci kanalizacyjnej 239,4 zwi ększenie wska źnika jąca ilo ść [km] środków moderni- przył ącza zmniejszenie rozbudowa sieci finansowych, zarz ądcy gospodarka zacja kanalizacyjne do dopływu kanalizacji współpraca brak 4 728 zwi ększenie wska źnika infrastruktury 5. wodno- i rozbudowa budynków zanieczyszcze ń sanitarnej uzasadnienia ściekowa infrastruktury mieszkalnych [szt.] komunalnych do ekono- technicznej wód micznego i technicznego procent rozbudowa sieci 51,5 zwi ększenie wska źnika zarz ądcy dróg, zadanie ograniczone skanalizowania [%] kanalizacji podmioty własne ZDP / środki deszczowej gospodarcze współpraca finansowe i separatorów brak bie żą cych działa ń po likwidowanie samorz ądy stronie likwidacja zbiorników gminne, samorz ądów 433 zwi ększenie wska źnika zbiorników - bezodpływowych wła ściciele gminnych, bezodpływowych [szt.] nieruchomo ści ograniczone środki finansowe

144 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

wska źnik rola obszar podmiot odpo- ryzyka Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa wiedzialny realizacji powiatowego ograniczone budowa środki przydomowych finansowe, oczyszczalni brak ścieków koordynacji w miejscach samorz ądy systemu o rozproszonej gminne, - rozwoju moderni- zmniejszenie zabudowie gdzie wła ściciele kanalizacji gospodarka zacja ilo ść indywidualnych dopływu brak jest kolektorów nieruchomo ści i rozbudowy 5. wodno- i rozbudowa oczyszczalni 543 zwi ększenie wska źnika zanieczyszcze ń ściekowych, systemów ściekowa infrastruktury ścieków [szt.] komunalnych do a budowa ich jest indywidual- technicznej wód ekonomicznie nego odbioru nieuzasadniona ścieków likwidacja sieci ograniczone wodoci ągowej środki zarz ądcy z materiałów - finansowe, infrastruktury cementowo- pozostawianie azbestowych w gruncie sieci kontrola podmiotów racjonalne gospodarczych samorz ąd ograniczone planowanie w zakresie powiatowy, zadanie mo żliwo ści pozyskania dotrzymywania samorz ąd własne administra- racjonalne zasobów kopalin zapisów województwa, cyjne gospoda- w sposób udzielonych OUG zasoby powierzchnia rowanie 100 % wszystkich maksymalnie koncesji 6. geolo- zrekultywowanych 46,056 zasobami wyrobisk ograniczaj ący podmioty giczne wyrobisk [ha] geolo- zagro żenia likwidacja gospodarcze, gicznymi środowiskowe i rekultywacja wła ściciele ograniczone i zapewnienie wszystkich „dzikich” gruntu, współdziałanie środki rekultywacji terenów miejsc eksploatacji samorz ąd finansowe powyrobiskowych kopalin powiatowy, OUG ochrona ograniczone powierzchni ziemi środki i gleb poprzez monitorowanie finansowe, powierzchnia brak nowych terenów działania i ochrona gruntów samorz ąd zadanie brak 7. gleby ochrona gleb zabezpieczonych brak zagro żonych ruchami ukierunkowane na nara żonych na powiatowy własne szczegóło- gruntów [ha] masowymi grunty rolnicze, ruchy masowe wych bada ń poeksploatacyjne, geologicznych mieszkaniowe i gruntowych

145 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

wska źnik rola obszar podmiot odpo- ryzyka Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa wiedzialny realizacji powiatowego ograniczone unieszkodliwienie wła ściciele środki powierzchnia ochrona odpadów nieruchomo ści finansowe, czynnych powierzchni ziemi składowanych 3,0 0 i prowadz ący - brak składowisk odpadów i gleb poprzez w miejscach na ten działalno ść mo żliwo ści [ha] działania cel nieprzezna- 7. gleby ochrona gleb gospodarcz ą ustalenia ukierunkowane na czonych sprawcy grunty rolnicze, powierzchnia ochrona gruntów ograniczone poeksploatacyjne, terenów minimalizacja dobrych klas samorz ąd zadanie mo żliwo ści 2,27 mieszkaniowe odrolnionych gleb powierzchni bonitacyjnych przed powiatowy własne administra- klas I-III [ha] odrolnieniem cyjne doj ście do systemu ograniczone ilo ść zebranych gospodarki kontynuacja działa ń środki zmieszanych odpadami w zakresie potrzeb samorz ądy finansowe, 18 952,72 18 000,00 współpraca odpadów zgodnego z zasad ą segregacji odpadów gminne brak komunalnych [Mg] zrównowa żonego komunalnych świadomo ści gospo- rozwoju, w którym mieszka ńców darka skuteczny w pełni realizowane odpadami rozwój są zasady i zapobie- 8. systemu gospodarki ograniczone ganie kontynuacja działa ń gospodarki odpadami, samorz ąd mo żliwo ści powsta- powierzchnia administracyjnych odpadami a szczególnie powiatowy, administra- waniu zlikwidowanych i kontroli w zakresie zadanie 10 000 100 % zasada samorz ąd cyjne, brak odpadów miejsc gromadzenia prawidłowego własne 2 post ępowania województwa, mo żliwo ści odpadów [m ] gospodarowania z odpadami zgodnie WIO Ś dotarcia do odpadami z hierarchi ą nieruchomo ści gospodarki odpadami

146 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

wska źnik rola obszar podmiot odpo- ryzyka Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa wiedzialny realizacji powiatowego likwidacja zagro żeń środowiska powodowanych: - przez nielegalne składowiska (tzw. dzikie wysypiska), ilo ść ograniczone - podmioty samorz ąd zdemontowanego mo żliwo ści brak danych 100 % pozostawiaj ące powiatowy, współpraca i unieszkodliwionego administra- zmagazynowane RDO Ś azbestu [Mg] doj ście do systemu cyjne odpady na terenie gospodarki nieruchomo ści, na odpadami której prowadzili zgodnego z zasad ą działalno ść zrównowa żonego gospo- gospodarowania rozwoju, w którym darka odpadami skuteczny w pełni realizowane odpadami realizacja programu rozwój są zasady i zapobie- usuwania wyrobów 8. systemu gospodarki samorz ąd ganie zawieraj ących gospodarki odpadami, powiatowy, powsta- azbest odpadami ilo ść wytworzonych brak warto ści docelowej a szczególnie Powiatowy waniu i zdeponowanie ich ograniczone odpadów (wskazane zasada Inspektor odpadów 70,0 na wyznaczonych wspieranie środki gospodarczych zmniejszenie post ępowania Nadzoru składowiskach finansowe [tys. Mg] wska źnika) z odpadami zgodnie Budowlanego, w sposób z hierarchi ą samorz ąd eliminuj ący ich gospodarki gminny negatywne odpadami oddziaływania kontrola podmiotów gospodarczych samorz ąd ilo ść odzyskanych w zakresie ograniczone brak warto ści docelowej powiatowy, odpadów dotrzymywania zadanie mo żliwo ści 37,0 (wskazane zwi ększenie samorz ąd gospodarczych zapisów decyzji własne administra- wska źnika) województwa, [tys. Mg] zwi ązanej cyjne WIO Ś z gospodarowaniem odpadami

147 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

wska źnik rola obszar podmiot odpo- ryzyka Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa wiedzialny realizacji powiatowego doj ście do systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasad ą zrównowa żonego gospo- regulacja rozwoju, w którym samorz ąd darka stanu formalno skuteczny w pełni realizowane gminny, odpadami zamkni ęcie - prawnego rozwój ilo ść czynnych są zasady samorz ąd ograniczone i zapobie- zamkni ęcie składowisk i rekultywacja (zamkni ęcie 8. systemu składowisk odpadów 1 gospodarki powiatowy, środki ganie odpadów składowisk i rekultywacja gospodarki [szt.] odpadami, zarz ądcy finansowe powsta- odpadów składowiska – odpadami a szczególnie składowisk waniu wydanie zasada odpadów odpadów decyzji) post ępowania z odpadami zgodnie z hierarchi ą gospodarki odpadami zwi ększenie samorz ądy powierzchni gminne, utrzymanie wska źnika ograniczone obszarowych form 8 396,04 ochrona samorz ąd lub zwi ększenie środki ochrony przyrody ró żnorodno ści powiatowy, finansowe, [ha] biologicznej regionu samorz ąd brak ch ęci poprzez ochron ę województwa, rozbudowy ochrona chronionych organy zasoby ochrona i promocja obszarów, zasobów i rzadko powołuj ące 9. przyrod- obszarów cennych współpraca brak przyrod- wyst ępuj ących formy ochrony nicze zwi ększenie przyrodniczo mo żliwo ści niczych gatunków ro ślin, przyrody, powierzchni terenów utrzymanie wska źnika realizacji 115,31 zwierz ąt i grzybów jednostki zieleni urz ądzonej lub zwi ększenie działa ń ze oraz zapewnienie korzystaj ące [ha] wzgl ędu na ci ągło ści istnienia ze środowiska, własno ść dzikiej fauny i flory Kraje ński Park gruntów Krajobrazowy, Nadle śnictwa

148 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

wska źnik rola obszar podmiot odpo- ryzyka Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa wiedzialny realizacji powiatowego zwi ększenie liczby kontrola wniosków samorz ądy utrzymanie wska źnika punktowych form 274 na etapie gminne, lub zwi ększenie ochrony przyrody post ępowania samorz ąd ograniczone administracyjnego powiatowy, zadanie mo żliwo ści o wydanie decyzji samorz ąd, własne ilo ść usuni ętych zmniejszenie kontrolne 326 na usuni ęcie województwa, drzew wska źnika ochrona drzewa/drzew/ konserwator ró żnorodno ści krzewów zabytków biologicznej regionu powierzchnia lasów 25 786,79 ograniczone poprzez ochron ę (w tym publicznych (pub. – 23322,44 zwi ększenie wska źnika środki chronionych i prywatnych) [ha] pryw. – 2 464,35) finansowe, i rzadko przedłu żaj ące wyst ępuj ących wykonanie planów si ę procedury gatunków ro ślin, ochrony dla RDO Ś, sporz ądzania zwierz ąt i grzybów obszarów obj ętych samorz ądy dokumentów, liczba oraz zapewnienie formami ochrony gminne, współpraca brak obowi ązuj ących ci ągło ści istnienia przyrody oraz samorz ąd weryfikacji planów ochrony 8 13 dzikiej fauny i flory realizacja zało żeń powiatowy, stopnia ochrona Natura 200 oraz obowi ązuj ących KPK zasoby wdra żania zasobów KPK [szt.] dokumentów 9. przyrod- zało żeń, brak przyrod- nicze znajomo ści niczych zało żeń dokumentów trac ące wa żno ść Nadle śnictwa, zadanie ograniczone wykonanie Planu aktualne Plany aktualizacja planów w latach 2016- samorz ąd własne / środki urz ądzania lasu urz ądzania lasu urz ądzania lasu 2017 powiatowy nadzór finansowe zapewnienie samorz ąd równowagi zwi ększenie powiatowy, ekologicznej lesisto ści powiatu RDLP, ograniczone wska źnik lesisto ści 23,0 zwi ększenie wska źnika ekosystemów poprzez nadle śnictwa, współpraca środki [%] o warto ści prowadzenie wła ściciele finansowe przyrodniczej oraz zalesie ń gruntów, dąż enie do ARiMR dalszego nadzór nad powierzchnia 15,54 powi ększania gospodark ą le śną zadanie ograniczone gruntów zalesionych w roku 2015 powierzchni le śnej w lasach samorz ąd zwi ększenie wska źnika własne / środki (w tym publicznych (pub. – 0 niestanowi ących powiatowy nadzór finansowe i prywatnych) [ha] pryw. – 15,54) własno ści Skarbu Pa ństwa

149 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

wska źnik rola obszar podmiot odpo- ryzyka Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa wiedzialny realizacji powiatowego samorz ąd kontrole zakładów powiatowy, mog ących mie ć ograniczone samorz ąd liczba zgłosze ń negatywny wpływ mo żliwo ści 0 utrzymanie wska źnika województwa, współdziałanie awarii [szt.] na stan środowiska administra- PSP, WIO Ś, i bezpiecze ństwa cyjne zakłady mieszka ńców zapobieganie przemysłowe przeciwdzia- powstawaniu współdziałanie łanie zdarze ń mog ących zagro żenia w zakresie wyst ępo- powodowa ć 10. powa żnymi wdra żania nowych waniu powa żną awari ę awariami technologii oraz samorz ądy powa żnych oraz ograniczanie doskonalenia gminne, liczba awarii brak mo żliwo ści jej skutków dla ludzi systemu samorz ąd zadanie ograniczone podejmowanych brak danych okre ślenia warto ści i środowiska zarz ądzania powiatowy, własne / środki działa ń docelowej kryzysowego stra ż po żarna, współpraca finansowe [szt., opis] i edukacji WIO Ś, mieszka ńców na przedsi ębiorcy wypadek wyst ąpienia powa żnej awarii Źródło: opracowanie własne warto ść bazowa podana za rok 2015 lub rok 2014 w przypadku braku mo żliwo ści okre ślenia warto ści dla roku 2015

150 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Zadania własne Powiatu to przedsi ęwzi ęcia, które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków b ędących w dyspozycji samorz ądu. Natomiast zadania koordynowane to pozostałe zadania zwi ązane z ochron ą środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które s ą finansowane ze środków gmin, przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji szczebla gminnego, wojewódzkiego i centralnego, b ądź instytucji działaj ących na terenie regionu, a które Powiat b ędzie cz ęś ciowo finansował, kontrolował, b ądź monitorował. Proces zarz ądzania środowiskiem w postaci planowania konkretnych inwestycji niew ątpliwie spoczywa głównie na władzach samorz ądowych. Władze Powiatu pełni ą w odniesieniu do Programu kilka funkcji. Jedn ą z wa żniejszych jest funkcja regulacyjna, na któr ą składaj ą si ę akty prawa lokalnego – uchwały oraz decyzje administracyjne zwi ązane odpowiednio z okre ślonymi obszarami zagadnie ń środowiskowych. Władze pełni ą równie ż funkcje wykonawcze i kontrolne. Po żą dane jest, aby władze Powiatu pełniły równie ż funkcje wspieraj ące dla podmiotów zaanga żowanych w rozwój obszaru oraz funkcje kreuj ące działania ukierunkowane na popraw ę środowiska przyrodniczego.

V. HARMONOGRAM REALIZACYJNY PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

Wyznaczone cele ekologiczne, a w ich ramach działania, jakie nale ży podj ąć w zakresie ochrony środowiska na terenie Powiatu Nakielskiego, stanowi ą podstaw ę dla realizacji konkretnych inwestycji i przedsi ęwzi ęć na przestrzeni kilkunastu lat. Zadania zostały wyznaczone na podstawie analizy stanu środowiska przyrodniczego na tym terenie.

151 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 43. Harmonogram realizacji zada ń własnych przewidzianych do realizacji wraz ze wskazaniem źródła finansowania rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego utrzymywanie emisji termomodernizacja substancji do budynków u żyteczno ści powietrza publicznej i zbiorowego atmosferycznego zamieszkania (w tym poni żej poziomów modernizacja ogrzewania samorz ąd 1. zadanie 1. 3 032,279 dopuszczalnych, węglowego) 1. 2017-2020 1. RPO, EFRR powiatowy własne tys. zł poziomów docelowych, 1. termomodernizacja zachowanie emisji co budynków powiatowych najmniej na (w gm. Nakło nad Noteci ą, poprawa poziomach Sadki) standardów jako ści dopuszczalnych, powietrza poprzez poziomów zadania docelowych, inwestycyjne, zmniejszanie emisji ochrona klimatu stosowanie opału co najmniej do 1. i jako ści o wysokich poziomów powietrza parametrach oraz dopuszczalnych niskiej zawarto ści i poziomów siarki oraz docelowych na zwi ększenie terenach, gdzie one w miar ę wymiana indywidualnych finansowe efektywno ści nie s ą dotrzymywane, samorz ąd posiadanych źródeł ciepła w budynkach wspieranie 2017-2025 środki własne energetycznej dąż enie do powiatowy środków jednorodzinnych gmin zachowania poziomu finansowych celu długoterminowego, oraz przeciwdziałanie zmianom klimatu i rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii

152 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego utrzymywanie emisji substancji do powietrza atmosferycznego poni żej poziomów prowadzenie akcji dopuszczalnych, edukacyjnej w celu poziomów uświadamiania mieszka ńcom wpływu samorz ąd edukacja 2 tys. zł docelowych, 2017-2025 środki własne zachowanie emisji co zanieczyszcze ń powietrza powiatowy ekologiczna rocznie najmniej na na zdrowie i zało żeniach poprawa poziomach planu działa ń standardów jako ści dopuszczalnych, krótkoterminowych powietrza poprzez poziomów zadania docelowych, inwestycyjne, zmniejszanie emisji ochrona klimatu stosowanie opału co najmniej do 1. i jako ści o wysokich poziomów powietrza parametrach oraz dopuszczalnych niskiej zawarto ści i poziomów siarki oraz docelowych na zwi ększenie terenach, gdzie one efektywno ści nie s ą dotrzymywane, uwzgl ędnianie energetycznej dąż enie do w zamówieniach publicznych zachowania poziomu problemów ochrony samorz ąd zadanie koszty admini- 2017-2025 środki własne celu powietrza, poprzez powiatowy własne stracyjne długoterminowego, odpowiednie przygotowanie oraz przeciwdziałanie SIWZ zmianom klimatu i rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii

153 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego utrzymywanie emisji substancji do powietrza atmosferycznego poni żej poziomów dopuszczalnych, kontrola podmiotów poziomów gospodarczych w zakresie docelowych, dotrzymywania zapisów samorz ąd zadanie koszty admini- 2017-2025 środki własne zachowanie emisji co decyzji administracyjnych powiatowy własne stracyjne najmniej na (pozwole ń na emisj ę gazów poprawa poziomach i pyłów) standardów jako ści dopuszczalnych, powietrza poprzez poziomów zadania docelowych, inwestycyjne, zmniejszanie emisji ochrona klimatu stosowanie opału co najmniej do 1. i jako ści o wysokich poziomów powietrza parametrach oraz dopuszczalnych niskiej zawarto ści i poziomów siarki oraz docelowych na zwi ększenie terenach, gdzie one efektywno ści nie s ą dotrzymywane, energetycznej dąż enie do monitorowanie zgłaszanych zachowania poziomu nowych instalacji samorz ąd zadanie koszty admini- celu technologicznych, z których 2017-2025 środki własne powiatowy własne stracyjne długoterminowego, emisja nie wymaga oraz przeciwdziałanie pozwolenia zmianom klimatu i rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii

154 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego utrzymywanie emisji substancji do powietrza ograniczenie emisji atmosferycznego zanieczyszcze ń poni żej poziomów pochodz ących z komunikacji dopuszczalnych, poprzez: poziomów - popraw ę stanu docelowych, technicznego dróg 1. w ramach zachowanie emisji co (modernizacj ę dróg), posiadanych najmniej na - ograniczanie emisji 1. zadanie środków 1. środki poprawa poziomach wtórnych pyłu poprzez 1. ZDP własne ZDP, 1. 2017-2022 finansowych własne standardów jako ści dopuszczalnych, czyszczenie ulic metod ą współpraca (ok. 4 600 powietrza poprzez poziomów mokr ą tys. zł) zadania docelowych, inwestycyjne, zmniejszanie emisji 1. ZDP: ochrona klimatu stosowanie opału co najmniej do modernizacja dróg 1. i jako ści o wysokich poziomów powiatowych: 1927C, powietrza parametrach oraz dopuszczalnych 1929C, 1930C, 1933C, niskiej zawarto ści i poziomów 1940C, 1944C siarki oraz docelowych na zwi ększenie terenach, gdzie one efektywno ści nie s ą dotrzymywane, energetycznej dąż enie do zachowania poziomu celu długoterminowego, oraz przeciwdziałanie wzmocnienie kontroli stacji samorz ąd zadanie koszty admini- 2017-2025 środki własne zmianom klimatu diagnostycznych powiatowy własne stracyjne i rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii

155 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego zachowanie podejmowanie działa ń zadanie zarz ądcy dróg 20 tys. zł wymaganych organizacyjnych zwi ązanych własne / 2017-2025 środki własne (ZDP) rocznie przepisami prawa z utrzymaniem ruchu współpraca standardów klimatu zminimalizowanie akustycznego, uci ąż liwego hałasu w odniesieniu do zagro żenia i utrzymanie jak 2. rodzajów terenów, hałasem najlepszej jako ści których sposób kontrola w zakresie samorz ąd stanu akustycznego koszty admini- środki własne zagospodarowania dopuszczalnych norm emisji powiatowy, współpraca 2017-2025 środowiska stracyjne WIO Ś powoduje pełnienie hałasu przemysłowego WIO Ś okre ślonych funkcji podlegaj ących ochronie akustycznej zachowanie samorz ąd wymaganych monitoring emisji pól elektro- koszty admini- środki własne powiatowy, współpraca 2017-2025 przepisami prawa magnetycznych stracyjne WIO Ś standardów WIO Ś ochrona poziomów pól elektro- pola elektro- mieszka ńców przed 3. magnetycznych na magnetyczne polami elektro- terenach zabudowy magnetycznymi przyjmowanie zgłaszanych samorz ąd mieszkaniowej oraz koszty admini- środki własne instalacji wytwarzaj ących powiatowy, współpraca 2017-2025 w terenach stracyjne WIO Ś pola elektromagnetyczne WIO Ś dost ępnych dla ludno ści 25 tys. zł poprawa jako ści samorz ąd rocznie dotacji kształtowanie infrastruktury melioracyjnej wspieranie 2017-2025 środki własne powiatowy dla spółek zwi ększenie zasobów wodnych i rozwój małej retencji gospodarowanie wodnych 4. bezpiecze ństwa oraz ochrona przed wodami Powiatowy powodziowego powodzi ą i skutkami zadanie opracowanie planów Zespół koszty admini- suszy własne / 2017-2025 środki własne zagro żenia powodziowego Zarz ądzania stracyjne współpraca Kryzysowego

156 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego zagwarantowanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych zgodnie z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej poprzez osi ągni ęcie minimum kontrola podmiotów dobrego stanu wód ochrona zasobów gospodarczych w zakresie ści śle zwi ązane jest gospodarowanie wód dotrzymywania zapisów samorz ąd zadanie koszty admini- 4. z realizacj ą inwestycji 2017-2025 środki własne wodami powierzchniowych decyzji administracyjnych – powiatowy własne stracyjne infrastruktury i podziemnych przegl ąd pozwole ń technicznej wodnoprawnych zapewniaj ącej odprowadzanie wytworzonych ścieków do systemów ich oczyszczania oraz ograniczenie negatywnego wpływu gospodarki rolnej w ramach modernizacja zmniejszenie dopływu zadanie środków na gospodarka i rozbudowa rozbudowa sieci kanalizacji 5. zanieczyszcze ń ZDP własne ZDP / rozbudow ę 2017-2025 środki własne wodno-ściekowa infrastruktury deszczowej i separatorów komunalnych do wód współpraca dróg technicznej powiatowych

racjonalne kontrola podmiotów planowanie gospodarczych w zakresie samorz ąd zadanie koszty admini- 2017-2025 środki własne pozyskania zasobów dotrzymywania zapisów powiatowy własne stracyjne kopalin w sposób racjonalne udzielonych koncesji maksymalnie zasoby gospodarowanie 6. ograniczaj ący geologiczne zasobami zagro żenia geologicznymi środowiskowe likwidacja i rekultywacja samorz ąd koszty admini- i zapewnienie wszystkich „dzikich” miejsc powiatowy, współdziałanie 2017-2025 środki własne stracyjne rekultywacji terenów eksploatacji kopalin OUG powyrobiskowych

157 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego ochrona powierzchni monitorowanie i ochrona samorz ąd zadanie koszty admini- ziemi i gleb poprzez gruntów nara żonych na 2017-2025 środki własne powiatowy własne stracyjne działania ruchy masowe 7. gleby ochrona gleb ukierunkowane na ochrona gruntów dobrych grunty rolnicze, samorz ąd zadanie koszty admini- klas bonitacyjnych przed 2017-2025 środki własne poeksploatacyjne, powiatowy własne stracyjne odrolnieniem mieszkaniowe likwidacja zagro żeń środowiska powodowanych: - przez nielegalne składowiska (tzw. dzikie samorz ąd wysypiska), koszty admini- powiatowy, współpraca 2017-2025 środki własne - podmioty pozostawiaj ące stracyjne RDO Ś zmagazynowane odpady na terenie nieruchomo ści, na której prowadzili działalno ść gospodarowania odpadami doj ście do systemu realizacja programu gospodarki odpadami usuwania wyrobów samorz ąd dofinanso- zgodnego z zasad ą zawieraj ących azbest powiatowy, wanie zrównowa żonego i zdeponowanie ich na Powiatowy w ramach gospodarka rozwoju, w którym wspieranie 2017-2025 środki własne wyznaczonych Inspektor posiadanych odpadami skuteczny rozwój w pełni realizowane składowiskach w sposób Nadzoru środków 8. i zapobieganie systemu gospodarki są zasady gospodarki eliminuj ący ich negatywne Budowlanego finansowych powstawaniu odpadami odpadami, oddziaływania odpadów a szczególnie zasada kontrola podmiotów post ępowania gospodarczych w zakresie z odpadami zgodnie dotrzymywania zapisów samorz ąd zadanie koszty admini- z hierarchi ą 2017-2025 środki własne decyzji zwi ązanej powiatowy własne stracyjne gospodarki odpadami z gospodarowaniem odpadami regulacja stanu formalno - prawnego zamkni ęcie i rekultywacja samorz ąd (zamkni ęcie koszty admini- 2017-2025 środki własne składowisk odpadów powiatowy i rekultywacja stracyjne składowiska – wydanie decyzji)

158 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego ochrona i promocja obszarów cennych ochrona przyrodniczo ró żnorodno ści zadanie 1. środki biologicznej regionu 1. rewitalizacja terenów samorz ąd własne / 1. 3 050 tys. zł 1. 2017-2025 własne, poprzez ochron ę nadbrze żnych, rozbudowa powiatowy współpraca PROW chronionych i rzadko terenów rekreacyjno- wyst ępuj ących sportowych, Skatepark gatunków ro ślin, (budowa na terenie przystani zwierz ąt i grzybów wodnej) oraz zapewnienie kontrola wniosków na etapie zasoby ochrona zasobów ci ągło ści istnienia post ępowania 9. samorz ąd zadanie koszty admini- przyrodnicze przyrodniczych dzikiej fauny i flory administracyjnego o wydanie 2017-2025 środki własne powiatowy własne stracyjne decyzji na usuni ęcie drzewa/drzew/krzewów zapewnienie zadanie aktualizacja planów samorz ąd koszty admini- równowagi własne / 2017-2025 środki własne urz ądzania lasu powiatowy stracyjne ekologicznej nadzór ekosystemów o warto ści nadzór nad gospodark ą zadanie przyrodniczej oraz le śną w lasach samorz ąd koszty admini- własne / 2017-2025 środki własne dąż enie do dalszego niestanowi ących własno ści powiatowy stracyjne nadzór powi ększania Skarbu Pa ństwa powierzchni le śnej zapobieganie współdziałanie w zakresie powstawaniu zdarze ń wdra żania nowych mog ących technologii oraz zagro żenia przeciwdziałanie zadanie powodowa ć powa żną doskonalenia systemu samorz ąd 20 tys. zł 10. powa żnymi wyst ępowaniu własne / 2017-2025 środki własne awari ę oraz zarz ądzania kryzysowego powiatowy rocznie awariami powa żnych awarii współpraca ograniczanie jej i edukacji mieszka ńców na skutków dla ludzi wypadek wyst ąpienia i środowiska powa żnej awarii Źródło: opracowanie własne

159 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 44. Harmonogram realizacji zada ń koordynowanych (monitorowanych) przewidzianych do realizacji wraz ze wskazaniem źródła finansowania rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego utrzymywanie emisji substancji do powietrza atmosferycznego poni żej poziomów dopuszczalnych, termomodernizacja środki własne poziomów budynków u żyteczno ści oraz: docelowych, publicznej i zbiorowego zachowanie emisji co zamieszkania (w tym 1. a) RPO najmniej na modernizacja ogrzewania WKP (poprzez poprawa poziomach węglowego) ZIT), POIi Ś, standardów jako ści dopuszczalnych, BO Ś Bank powietrza poprzez poziomów m.in.: NFO ŚiGW, zadania docelowych, 1. a) 9 060,42 WFO ŚiGW, inwestycyjne, zmniejszanie emisji tys. zł 1. a) 2017- 1. gm. Nakło nad Noteci ą: samorz ądy ESCO ochrona klimatu stosowanie opału co najmniej do finansowe b) 12 635 2018 a) termomodernizacja gminne, SM, 1. i jako ści o wysokich poziomów wspieranie tys. zł b) 2017-2020 budynków u żyteczno ści wspólnoty b) RPO, powietrza parametrach oraz dopuszczalnych gmin c) 740 tys. zł c) 2017-2020 publicznej (9 obiektów) mieszkaniowe NFO ŚiGW, niskiej zawarto ści i poziomów d) 32 200 d) 2017-2020 b) termomodernizacja WFO ŚiGW siarki oraz docelowych na tys. zł budynków SM Chrobry ESCO, BGK zwi ększenie terenach, gdzie one i Westalka efektywno ści nie s ą dotrzymywane, c) termomodernizacja c) RPO, energetycznej dąż enie do budynków wspólnot NFO ŚiGW, zachowania poziomu mieszkaniowych WFO ŚiGW, celu d) termomodernizacja ESCO, BGK długoterminowego, Zakładu Karnego oraz przeciwdziałanie w Potulicach d) RPO zmianom klimatu i rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii

160 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego utrzymywanie emisji substancji do powietrza atmosferycznego poni żej poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, zachowanie emisji co ci ąg dalszy najmniej na

poprawa poziomach 2. gm. Szubin: standardów jako ści dopuszczalnych, a) termomodernizacja powietrza poprzez poziomów budynków u żyteczno ści zadania docelowych, 2. a) 1 328,95 publicznej 2. a) 2018 inwestycyjne, zmniejszanie emisji tys. zł środki własne b) termomodernizacja samorz ądy b) 2017-2019 ochrona klimatu stosowanie opału co najmniej do b) 600 tys. zł oraz: budynków wielorodzinnych gminne, SM, 1. i jako ści o wysokich poziomów współpraca wspólnoty 3. 2017-2025 powietrza parametrach oraz dopuszczalnych 3. 12 tys. zł 3. gm. Mrocza: mieszkaniowe niskiej zawarto ści i poziomów 4. RPO termomodernizacja 4. 2017-2025 siarki oraz docelowych na 4. 1 500 tys. zł budynków zwi ększenie terenach, gdzie one

efektywno ści nie s ą dotrzymywane, 4. gm. Sadki: energetycznej dąż enie do termomodernizacja Szkoły zachowania poziomu Podstawowej w Sadkach celu długoterminowego, oraz przeciwdziałanie zmianom klimatu i rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii

161 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego utrzymywanie emisji substancji do powietrza atmosferycznego poni żej poziomów dopuszczalnych, poziomów wymiana indywidualnych docelowych, źródeł ciepła w budynkach zachowanie emisji co jednorodzinnych najmniej na

poprawa poziomach m.in.: standardów jako ści dopuszczalnych,

powietrza poprzez poziomów 1. gm. Nakło nad Noteci ą: środki własne zadania docelowych, 1. 40 tys. zł modernizacja starych źródeł oraz: inwestycyjne, zmniejszanie emisji samorz ądy rocznie 1. 2018-2020 ogrzewania ochrona klimatu stosowanie opału co najmniej do gminne, 1. RPO, BO Ś 1. i jako ści o wysokich poziomów wła ściciele współpraca 2. 14 724,8 2. 2017-2020 2. gm. Szubin: ograniczenie Bank, powietrza parametrach oraz dopuszczalnych nieruchomo ści tys. zł niskiej emisji z budynków NFO ŚiGW, niskiej zawarto ści i poziomów obiektów 3. 2017-2025 mieszkalnych – WFO ŚiGW, siarki oraz docelowych na 3. 50 tys. zł termomodernizacja, rozwój ESCO, BGK zwi ększenie terenach, gdzie one budownictwa energo- efektywno ści nie są dotrzymywane, oszcz ędnego energetycznej dąż enie do

zachowania poziomu 3. gm. Mrocza: wspieranie celu działa ń na rzecz długoterminowego, ograniczenia niskiej emisji oraz przeciwdziałanie zmianom klimatu i rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii

162 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego utrzymywanie emisji substancji do powietrza atmosferycznego poni żej poziomów dopuszczalnych, zwi ększenie zainteresowania poziomów inwestycjami w energi ę docelowych, odnawialn ą zachowanie emisji co najmniej na m.in.: poprawa poziomach standardów jako ści dopuszczalnych, 1. gm. Nakło nad Noteci ą: środki własne powietrza poprzez poziomów a) budowa zespołu 1. a) b.d. 1. a) 2018- oraz” zadania docelowych, kogeneracyjnego b) 5 000 tys. zł 2020

inwestycyjne, zmniejszanie emisji b) monta ż OZE na b) 2019-2020 1. a) RPO ochrona klimatu stosowanie opału co najmniej do budynkach osób prywatnych 2. a) 1 400 samorz ądy b) RPO, BO Ś 1. i jako ści o wysokich poziomów współpraca tys. zł 2. a) 2017- gminne Bank, powietrza parametrach oraz dopuszczalnych 2. gm. Szubin: b) 11 300 2020 NFO ŚiGW, niskiej zawarto ści i poziomów a) monta ż OZE na obiektach tys. zł b) 2017-2020 WFO ŚiGW, siarki oraz docelowych na publicznych ESCO zwi ększenie terenach, gdzie one b) rozwój rozproszonych 3. b.d. 3. 2017-2025 2019-2020 efektywno ści nie s ą dotrzymywane, źródeł energii energetycznej dąż enie do zachowania poziomu 3. KPEC Nakło nad Noteci ą: celu monta ż wysokosprawnej długoterminowego, kogeneracja dla produkcji oraz przeciwdziałanie ciepła dla potrzeb c,w,u, zmianom klimatu i energii elektrycznej i rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii

163 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego utrzymywanie emisji prowadzenie akcji substancji do edukacyjnej w celu powietrza uświadamiania samorz ądy atmosferycznego mieszka ńcom wpływu gminne, koszty admini- współpraca 2017-2025 środki własne poni żej poziomów zanieczyszcze ń powietrza samorz ąd stracyjne dopuszczalnych, na zdrowie i zało żeniach województwa poziomów planu działa ń docelowych, krótkoterminowych zachowanie emisji co najmniej na poprawa poziomach standardów jako ści dopuszczalnych, powietrza poprzez poziomów zadania docelowych, inwestycyjne, zmniejszanie emisji ochrona klimatu stosowanie opału co najmniej do 1. i jako ści o wysokich poziomów powietrza parametrach oraz dopuszczalnych uwzgl ędnianie niskiej zawarto ści i poziomów w zamówieniach publicznych siarki oraz docelowych na problemów ochrony samorz ądy zadanie koszty admini- zwi ększenie terenach, gdzie one 2017-2025 środki własne powietrza, poprzez gminne własne stracyjne efektywno ści nie s ą dotrzymywane, odpowiednie przygotowanie energetycznej dąż enie do SIWZ zachowania poziomu celu długoterminowego, oraz przeciwdziałanie zmianom klimatu i rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii

164 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego utrzymywanie emisji rozbudowa systemu substancji do gazowniczego powietrza i ciepłowniczego atmosferycznego w miejscach gdzie jest to poni żej poziomów ekonomicznie uzasadnione dopuszczalnych, poziomów m.in.: docelowych, zachowanie emisji co 1. gm. Nakło nad Noteci ą: najmniej na modernizacja systemu poprawa poziomach ciepłowniczego 1. 3 592 tys. zł 1. 2017-2020 standardów jako ści dopuszczalnych, środki własne

powietrza poprzez poziomów 2. gm. Szubin: budowa oraz: PSG, KPEC współpraca 2. 700 tys. zł 2. 2017-2020 zadania docelowych, nowych przył ączy

inwestycyjne, zmniejszanie emisji ciepłowniczych i w ęzłów 1. RPO 3. b.d. 3. 2017-2025 ochrona klimatu stosowanie opału co najmniej do cieplnych 1. i jako ści o wysokich poziomów powietrza parametrach oraz dopuszczalnych 3. PSG: gazyfikacja m. niskiej zawarto ści i poziomów Kowalewo, Zamo ść , siarki oraz docelowych na Rynarzewo w gm. Szubin, zwi ększenie terenach, gdzie one rozbudowa istniej ących sieci efektywno ści nie s ą dotrzymywane, gazowych, poł ączenie energetycznej dąż enie do gazoci ągów wysokiego zachowania poziomu ci śnienia na terenie celu powiatów s ępole ńskiego długoterminowego, i nakielskiego oraz przeciwdziałanie kontrola podmiotów zmianom klimatu gospodarczych w zakresie i rozwój energetyki samorz ąd dotrzymywania zapisów zadanie koszty admini- opartej na województwa, 2017-2025 środki własne decyzji administracyjnych własne stracyjne wykorzystaniu WIO Ś (pozwole ń na emisj ę gazów odnawialnych źródeł i pyłów) energii

165 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego ograniczenie emisji zanieczyszcze ń pochodz ących z komunikacji utrzymywanie emisji poprzez: substancji do - popraw ę stanu powietrza technicznego dróg atmosferycznego (modernizacj ę dróg), poni żej poziomów - ograniczanie emisji dopuszczalnych, wtórnych pyłu poprzez poziomów czyszczenie ulic metod ą docelowych, mokr ą zachowanie emisji co najmniej na m.in.: 1. 7 691,5 poprawa poziomach 1. gm. Nakło nad Noteci ą – tys. zł standardów jako ści dopuszczalnych, rozwój gminnej infrastruktury 1. 2017-2020

powietrza poprzez poziomów drogowej 2. 3 643,84 zadania docelowych, 2. 2017-2019 tys. zł środki własne inwestycyjne, zmniejszanie emisji 2. gm. Szubin: modernizacja oraz: ochrona klimatu stosowanie opału co najmniej do i przebudowa dróg gminnych 3. 2017-2025 3. 5 000 tys. zł 1. i jako ści o wysokich poziomów i ulic w Szubinie zarz ądcy dróg współpraca 1. RPO powietrza parametrach oraz dopuszczalnych 4. 2017-2025 4. 2 095 tys. zł niskiej zawarto ści i poziomów 3. gm. Mrocza: modernizacja 4. PROW siarki oraz docelowych na dróg gminnych 5. 2017-2022 5. 4 600 zwi ększenie terenach, gdzie one tys. zł efektywno ści nie s ą dotrzymywane, 4. gm. Sadki: budowa drogi 6. 2017-2023

energetycznej dąż enie do Samostrzel-Łodzia oraz w m. 6. b.d. zachowania poziomu Dębowo celu długoterminowego, 5. ZDP: oraz przeciwdziałanie modernizacja dróg zmianom klimatu powiatowych: 1927C, i rozwój energetyki 1929C, 1930C, 1933C, opartej na 1940C, 1944C wykorzystaniu odnawialnych źródeł 6. ZDW: remont i utrzymanie energii DW w zakresie wynikaj ącym z diagnostyki stanu nawierzchni: 241, 243, 246,247

166 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego utrzymywanie emisji ci ąg dalszy substancji do powietrza 7. GDDKiA: przebudowa atmosferycznego skrzy żowania DK 5 z drog ą 7. b.d. 7. 2017 środki własne, współpraca / poni żej poziomów powiatow ą w m. Rynarzewo zarz ądcy dróg środki nadzór dopuszczalnych, 8. b.d. 8. 2017-2019 zewn ętrzne poziomów 8. GDDKiA: budowa drogi docelowych, S5 (Białe Błota – Szubin zachowanie emisji co oraz Szubin – Jaroszewo) najmniej na poprawa poziomach standardów jako ści dopuszczalnych, powietrza poprzez poziomów zadania docelowych, inwestycyjne, zmniejszanie emisji ochrona klimatu stosowanie opału co najmniej do 1. i jako ści o wysokich poziomów powietrza parametrach oraz dopuszczalnych niskiej zawarto ści i poziomów monitoring pojazdów siarki oraz docelowych na opuszczaj ących place zwi ększenie terenach, gdzie one Policja, Stra ż koszty admini- budów pod k ątem współpraca 2017-2025 środki własne efektywno ści nie s ą dotrzymywane, Miejska stracyjne ograniczania energetycznej dąż enie do zanieczyszczenia dróg zachowania poziomu celu długoterminowego, oraz przeciwdziałanie zmianom klimatu i rozwój energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii

167 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego zachowanie wymaganych podejmowanie działa ń przepisami prawa organizacyjnych zwi ązanych standardów klimatu z utrzymaniem ruchu zminimalizowanie akustycznego, uci ąż liwego hałasu w odniesieniu do m.in.: zadanie 1. 224 tys. zł 1. 2017-2025 środki własne, zagro żenia i utrzymanie jak 2. rodzajów terenów, 1. gm. Mrocza: zakup zarz ądcy dróg własne / środki hałasem najlepszej jako ści których sposób maszyn do prac współpraca 2. b.d. 2. 2017 zewn ętrzne stanu akustycznego zagospodarowania komunalnych na drogach środowiska powoduje pełnienie 2. GDDKiA: budowa okre ślonych funkcji sygnalizacji świetlnej na DK podlegaj ących 10 w m. Sadki ochronie akustycznej rozbudowa sieci ście żek rowerowych i ci ągów ruchu pieszego wraz z niezb ędn ą infrastruktur ą

m.in. 1. gm. Nakło nad Noteci ą: zachowanie a) parking Park and Ride wymaganych b) ście żka rowerowa Nakło 1 a) 6 700 1 a) 2017- przepisami prawa tys. zł 2025 nad Noteci ą – Łochowice środki własne standardów klimatu b) 6 500 tys. zł b) 2017-2025 zminimalizowanie oraz: akustycznego, 2. gm. Szubin: uci ąż liwego hałasu w odniesieniu do a) budowa ście żek samorz ądy 2. a) 130 2. a) 2017- zagro żenia i utrzymanie jak zadanie 1 a) RPO 2. rodzajów terenów, rowerowych (np. Szubin- gminne, tys. zł 2020 hałasem najlepszej jako ści własne ZDP WKP (poprzez których sposób Wieszki) zarz ądcy dróg b) 1 000 tys. zł b) 2018-2019 stanu akustycznego ZIT) zagospodarowania b) rozbudowa infrastruktury środowiska b) RPO WKP powoduje pełnienie park&ride 3. 20 tys. zł 3. 2017-2025 (poprzez ZIT) okre ślonych funkcji 3. gm. Mrocza: budowa podlegaj ących ście żek rowerowych Mrocza- 4. b.d. 4. 2019 ochronie akustycznej Krukowo-Kosowo, Mrocza- Matyldzin-Wyrza, Mrocza – Wiele

4. GDDKiA: budowa ci ągu pieszo-rowerowego DK 10 (Nakło nad Noteci ą – Minikowo)

168 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego zachowanie wymaganych przepisami prawa standardów klimatu zminimalizowanie akustycznego, uci ąż liwego hałasu w odniesieniu do kontrola w zakresie zagro żenia i utrzymanie jak koszty admini- 2. rodzajów terenów, dopuszczalnych norm emisji WIO Ś współpraca 2017-2025 środki własne hałasem najlepszej jako ści stracyjne których sposób hałasu przemysłowego stanu akustycznego zagospodarowania środowiska powoduje pełnienie okre ślonych funkcji podlegaj ących ochronie akustycznej zachowanie WIO Ś, Enea wymaganych monitoring emisji pól elektro- SA, operatorzy koszty admini- współpraca 2017-2025 środki własne przepisami prawa magnetycznych telefonii stracyjne standardów ochrona komórkowych poziomów pól elektro- pola elektro- mieszka ńców przed 3. magnetycznych na magnetyczne polami elektro- terenach zabudowy przyjmowanie zgłaszanych magnetycznymi koszty admini- mieszkaniowej oraz instalacji wytwarzaj ących WIO Ś współpraca 2017-2025 środki własne stracyjne w terenach pola elektromagnetyczne dost ępnych dla ludno ści poprawa jako ści KPZMiUW, infrastruktury melioracyjnej wła ściciele i rozwój małej retencji gruntów, gminne spółki wspieranie 1. 30 tys. zł 1. 2017-2025 środki własne m.in.: wodne, , kształtowanie 1. gm. Mrocza: rozwój samorz ądy zwi ększenie zasobów wodnych obiektów małej retencji gminne gospodarowanie 4. bezpiecze ństwa oraz ochrona przed coroczne przegl ądy brzegów wodami RZGW, koszty admini- powodziowego powodzi ą i skutkami rzeki Noteci oraz cieków współpraca 2017-2025 środki własne KP ZMiUW stracyjne suszy wodnych zespoły zarz ądzania opracowanie planów koszty admini- kryzysowego współpraca 2017-2025 środki własne zagro żenia powodziowego stracyjne samorz ądów gminnych

169 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego realizacja zało żeń planów kształtowanie RZGW, koszty admini- utrzymania wód w regionach współpraca 2017-2025 środki własne zwi ększenie zasobów wodnych KPZMiUW stracyjne wodnych bezpiecze ństwa oraz ochrona przed realizacja zało żeń planów powodziowego powodzi ą i skutkami RZGW, koszty admini- gospodarowania wodami w współpraca 2017-2025 środki własne suszy KPZMiUW stracyjne obszarze dorzecza kompleksowa gospodarka samorz ądy ściekowa i modernizacja gminne, systemu odprowadzania zarz ądcy ścieków oczyszczalni

zagwarantowanie ścieków, współpraca 1. b.d. 2017-2025 środki własne m.in.: dobrego stanu wód wła ściciele 1. gm. Nakło nad Noteci ą: powierzchniowych nieruchomo ści modernizacja i przebudowa i podziemnych podmioty oczyszczalni ścieków zgodnie z wymogami gospodarcze Ramowej Dyrektywy w Lubaszczu Wodnej. poprzez zarz ądcy gospodarowanie dalsza rekultywacja współpraca / koszty admini- 4. osi ągni ęcie minimum składowisk 2017-2025 środki własne wodami składowisk odpadów kontrola stracyjne dobrego stanu wód odpadów ochrona zasobów ści śle zwi ązane jest edukacja rolników wód z realizacj ą inwestycji w zakresie dobrych praktyk Ośrodki powierzchniowych koszty admini- infrastruktury rolniczych oraz stosowania Doradztwa współpraca 2017-2025 środki własne i podziemnych stracyjne technicznej rolnictwa ekologicznego Rolniczego zapewniaj ącej i agroturystyki odprowadzanie kontrola podmiotów wytworzonych gospodarczych w zakresie ścieków do systemów dotrzymywania zapisów samorz ąd zadanie koszty admini- 2017-2025 środki własne ich oczyszczania oraz decyzji administracyjnych – województwa własne stracyjne ograniczenie przegl ąd pozwole ń negatywnego wpływu wodnoprawnych gospodarki rolnej kontrola stanu funkcjonowania i obsługi samorz ądy koszty admini- zbiorników na ścieki bytowe - 2017-2025 środki własne gminne stracyjne oraz oczyszczalni przydomowych

170 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego rozbudowa sieci wodoci ągowej

m.in.: 1. gm. Nakło nad Noteci ą: środki własne, zarz ądcy 1. b.d. 1. 2017-2025 budowa, rozbudowa, współpraca środki infrastruktury 2. b.d. 2. 2017-2019 modernizacja sieci zewn ętrzne

2. gm. Szubin: budowa sieci wodoci ągowej w miejscowo ściach wiejskich zarz ądcy zmniejszenie zu życia wody infrastruktury, koszty admini- na cele komunalne, rolnicze współpraca 2017-2025 środki własne podmioty stracyjne i przemysłowe gospodarcze rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej

modernizacja m.in.: zmniejszenie dopływu gospodarka i rozbudowa 1. gm. Nakło nad Noteci ą: 5. zanieczyszcze ń wodno-ściekowa infrastruktury budowa, rozbudowa, 1. b.d. komunalnych do wód 1. 2017-2025 środki własne, technicznej modernizacja sieci zarz ądcy 2. b.d. współpraca 2. 2017-2019 środki infrastruktury 3. 11 000 3. 2017-2025 zewn ętrzne 2. gm. Szubin: budowa sieci tys. zł kanalizacji sanitarnej w miejscowo ściach wiejskich

3. gm. Mrocza: rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej rozbudowa sieci kanalizacji deszczowej i separatorów zarz ądcy dróg, zadanie w ramach środki własne, m.in.: podmioty własne ZDP / kosztów 2017-2025 środki 1. gm. Nakło nad Noteci ą: gospodarcze współpraca budowy dróg zewn ętrzne budowa, rozbudowa, modernizacja sieci samorz ądy likwidacja zbiorników gminne, koszty admini- - 2017-2025 środki własne bezodpływowych wła ściciele stracyjne nieruchomo ści

171 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego budowa przydomowych oczyszczalni ścieków w miejscach o rozproszonej samorz ądy zabudowie gdzie brak jest gminne, koszty admini- modernizacja - 2017-2025 środki własne zmniejszenie dopływu kolektorów ściekowych, wła ściciele stracyjne gospodarka i rozbudowa 5. zanieczyszcze ń a budowa ich jest nieruchomo ści wodno-ściekowa infrastruktury komunalnych do wód ekonomicznie technicznej nieuzasadniona likwidacja sieci zarz ądcy koszty admini- wodoci ągowej z materiałów - 2017-2025 środki własne infrastruktury stracyjne cementowo-azbestowych racjonalne kontrola podmiotów samorz ąd planowanie gospodarczych w zakresie zadanie koszty admini- województwa, 2017-2025 środki własne pozyskania zasobów dotrzymywania zapisów własne stracyjne OUG kopalin w sposób udzielonych koncesji racjonalne maksymalnie zasoby gospodarowanie 6. ograniczaj ący geologiczne zasobami podmioty zagro żenia likwidacja i rekultywacja geologicznymi gospodarcze, koszty admini- środowiskowe wszystkich „dzikich” miejsc współdziałanie 2017-2025 środki własne wła ściciele stracyjne i zapewnienie eksploatacji kopalin gruntu, OUG rekultywacji terenów powyrobiskowych ochrona powierzchni ziemi i gleb poprzez wła ściciele unieszkodliwienie odpadów działania nieruchomo ści składowanych w miejscach koszty admini- 7. gleby ochrona gleb ukierunkowane na i prowadz ący - 2017-2025 środki własne na ten cel stracyjne grunty rolnicze, działalno ść nieprzeznaczonych poeksploatacyjne, gospodarcz ą mieszkaniowe

172 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego kontynuacja działa ń w zakresie potrzeb segregacji odpadów komunalnych samorz ądy współpraca 1. 80 tys. zł 1. 2017-2025 środki własne gminne m.in.: 1. gm. Mrocza: rozwój selektywnej zbiórki kontynuacja działa ń administracyjnych i kontroli samorz ądy koszty admini- współpraca 2017-2025 środki własne w zakresie prawidłowego gminne stracyjne doj ście do systemu gospodarowania odpadami gospodarki odpadami likwidacja zagro żeń zgodnego z zasad ą środowiska powodowanych: zrównowa żonego - przez nielegalne gospodarka rozwoju, w którym składowiska (tzw. dzikie odpadami skuteczny rozwój w pełni realizowane wysypiska), koszty admini- RDO Ś współpraca 2017-2025 środki własne 8. i zapobieganie systemu gospodarki są zasady gospodarki - podmioty pozostawiaj ące stracyjne powstawaniu odpadami odpadami, zmagazynowane odpady na odpadów a szczególnie zasada terenie nieruchomo ści, na post ępowania której prowadzili działalno ść z odpadami zgodnie gospodarowania odpadami z hierarchi ą realizacja programu gospodarki odpadami usuwania wyrobów zawieraj ących azbest 20 tys. zł i zdeponowanie ich na samorz ądy środki własne, wspieranie rocznie ka żda 2017-2025 wyznaczonych gminne WFO ŚiGW gmina składowiskach w sposób eliminuj ący ich negatywne oddziaływania kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie samorz ąd koszty admini- dotrzymywania zapisów województwa, nadzór 2017-2025 środki własne stracyjne decyzji zwi ązanej z WIO Ś gospodarowaniem odpadami

173 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego doj ście do systemu gospodarki odpadami zamkni ęcie i rekultywacja zgodnego z zasad ą składowisk odpadów zrównowa żonego gospodarka rozwoju, w którym m.in.: zarz ądcy odpadami skuteczny rozwój w pełni realizowane 1. gm. Sadki: zamkni ęcie składowisk 1. b.d. 1. 2020-2025 środki własne, 8. i zapobieganie systemu gospodarki są zasady gospodarki składowiska odpadów w m. odpadów, nadzór środki powstawaniu odpadami odpadami, Ostrówiec samorz ądy 2. 700 tys. zł 2. 2017-2025 zewn ętrzne odpadów a szczególnie zasada gminne post ępowania 2. gm. Mrocza: rekultywacja z odpadami zgodnie składowiska odpadów w m. z hierarchi ą Ostrowo gospodarki odpadami ochrona i promocja obszarów cennych przyrodniczo

m.in.: samorz ądy 1. gm. Nakło nad Noteci ą: gminne, ochrona piel ęgnacja drzew, ochrona samorz ąd ró żnorodno ści kasztanowców, nowe województwa, biologicznej regionu nasadzenia organy 1. 46,5 tys. zł 1. 462017- poprzez ochron ę środki własne powołuj ące rocznie 2025 chronionych i rzadko 2. gm. Szubin: rozwój oraz: zasoby ochrona zasobów formy ochrony 9. wyst ępuj ących infrastruktury turystycznej współpraca przyrodnicze przyrodniczych przyrody, 2. b.d.9 2. 2017-2019 gatunków ro ślin, z wła ściwym 1. powiat, jednostki zwierz ąt i grzybów ukierunkowaniem ruchu WFO ŚiGW korzystaj ące 3. 40 tys. zł 3. 2017-2025 oraz zapewnienie turystycznego na OChK ze środowiska, ci ągło ści istnienia Jezior Żę dowskich Kraje ński Park dzikiej fauny i flory Krajobrazowy, 3. gm. Mrocza: piel ęgnacja Nadle śnictwa terenów zielonych, rewitalizacja parków, zagospodarowanie terenów nad jeziorami, ochrona kasztanowców

174 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego samorz ądy kontrola wniosków na etapie gminne, post ępowania samorz ąd zadanie koszty admini- ochrona administracyjnego o wydanie 2017-2025 środki własne województwa, własne stracyjne ró żnorodno ści decyzji na usuni ęcie konserwator biologicznej regionu drzewa/drzew/ krzewów zabytków poprzez ochron ę wykonanie planów ochrony chronionych i rzadko dla obszarów obj ętych wyst ępuj ących formami ochrony przyrody gatunków ro ślin, oraz realizacja zało żeń zwierz ąt i grzybów RDO Ś obowi ązuj ących oraz zapewnienie samorz ądy współpraca b.d. 2017-2028 środki własne dokumentów zasoby ochrona zasobów ci ągło ści istnienia gminne, KPK 9. przyrodnicze przyrodniczych dzikiej fauny i flory 1. realizacja zało żeń Planu ochrony Kraje ńskiego Parku Krajobrazowego zapewnienie aktualizacja planów koszty admini- Nadle śnictwa nadzór 2017-2025 środki własne równowagi urz ądzania lasu stracyjne ekologicznej ekosystemów RDLP, o warto ści zwi ększenie lesisto ści nadle śnictwa, koszty admini- przyrodniczej oraz powiatu poprzez wła ściciele współpraca 2017-2025 środki własne stracyjne dąż enie do dalszego prowadzenie zalesie ń gruntów, powi ększania ARiMR powierzchni le śnej zapobieganie powstawaniu zdarze ń kontrole zakładów mog ących samorz ąd mog ących zagro żenia przeciwdziałanie mie ć negatywny wpływ na województwa, powodowa ć powa żną koszty admini- 10. powa żnymi wyst ępowaniu stan środowiska PSP, WIO Ś, nadzór 2017-2025 środki własne awari ę oraz stracyjne awariami powa żnych awarii i bezpiecze ństwa zakłady ograniczanie jej mieszka ńców przemysłowe skutków dla ludzi i środowiska

175 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

rola obszar podmiot odpo- przewidywane planowane źródła Lp. cel kierunek interwencji zadania samorz ądu interwencji wiedzialny koszty (tys. zł) lata realizacji finansowania powiatowego współdziałanie w zakresie wdra żania nowych technologii oraz doskonalenia systemu zarz ądzania kryzysowego i edukacji mieszka ńców na zapobieganie wypadek wyst ąpienia powstawaniu zdarze ń powa żnej awarii 1. 210,5 tys. zł 1. 2017-2025 środki własne mog ących samorz ądy zagro żenia przeciwdziałanie oraz: powodowa ć powa żną gminne, PSP, 10. powa żnymi wyst ępowaniu m.in. współpraca 2. 300 tys. zł 2. 2017-2025 awari ę oraz WIO Ś, awariami powa żnych awarii 1. gm. Nakło nad Noteci ą: 1. dotacja ograniczanie jej przedsi ębiorcy wsparcie jednostek stra ży 3. 35 tys. zł 3. 2017-2025 MSWiA skutków dla ludzi po żarnej i środowiska

2. gm. Mrocza: doposa żenie jednostek stra ży po żarnej

3. gm. Kcynia: zakup sprz ętu po żarniczego Źródło: opracowanie własne

176 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

VI. KONCEPCJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

6.1. ZAŁO ŻENIA OGÓLNE

Edukacja ekologiczna znalazła stosown ą rang ę zarówno w Konstytucji RP, jak i sektorowych uregulowaniach prawnych, przede wszystkim w ustawach: Prawo ochrony środowiska, o ochronie przyrody i w ustawie o systemie o światy. Istotne znaczenie dla edukacji ekologicznej wynika równie ż z podpisanych przez Polsk ę dokumentów mi ędzynarodowych przede wszystkim Agendy 21. Podstawowym celem edukacji ekologicznej jest upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach życia oraz wdro żenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej, czyli korzystaj ącej z ró żnych dziedzin nauki i poruszaj ącej ró żne aspekty życia społecznego. Wa żnym celem jest równie ż kształtowanie pełnej świadomo ści i budzenie zainteresowania społecze ństwa sprawami środowiska, rozpatruj ąc jego walory w ramach ekonomii, ekologii i warto ści społecznych. Ponadto nale ży umo żliwi ć ka żdemu człowiekowi zdobywanie wiedzy i umiej ętno ści niezb ędnych dla poprawy stanu środowiska i zach ęca ć mieszka ńców do anga żowania si ę w sprawy ochrony środowiska i wła ściwego korzystania z jego zasobów.

6.2. POTRZEBA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

Edukacja ekologiczna jest koncepcj ą kształcenia i wychowywania społecze ństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie z hasłem „my śle ć globalnie, działa ć lokalnie” . Wa żnym elementem jest ł ączenie wiedzy przyrodniczej z humanistyczn ą oraz działaniami praktycznymi. Potrzeba wdro żenia ekorozwoju, m. in. poprzez edukacj ę ekologiczn ą, pojmowanego jako całokształt harmonijnych działa ń człowieka, korzystaj ącego z zasobów środowiska przyrodniczego w sposób racjonalny, odpowiedzialny oraz gwarantuj ący ich zachowanie dla przyszłych pokole ń jest obecnie spraw ą piln ą, godn ą stawiania jej ponad wszelkimi podziałami. Dlatego te ż edukacyjne działania proekologiczne powinny integrowa ć całe społecze ństwo. Obejmuje ona uwzgl ędnianie, we wszystkich działaniach, tematyki z zakresu ochrony i kształtowania środowiska. Zagadnienia szeroko poj ętej ekologii, powinny dociera ć do wszystkich grup społecznych i wiekowych. W zwi ązku z tym wa żne jest znalezienie odpowiednich środków przekazu tak, aby w jak najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywa ć informacj ę ekologiczn ą. Niewiele osób rozumie, jaki wpływ na stan i jako ść środowiska maj ą zachowania poszczególnych osób, rodzin i grup społecznych, jak równie ż ich przyzwyczajenia, styl życia, sposoby wypoczynku lub od żywiania. Dlatego te ż edukacja ekologiczna, wspomagaj ąca zrozumienie zale żno ści mi ędzy człowiekiem, jego wytworami i przyrod ą, obejmowa ć musi wszystkich ludzi bez wyj ątku, w pierwszej kolejno ści najmłodszych, którzy mog ą skutecznie przekazywa ć osobom starszym wzorce zachowa ń proekologicznych. Jedynie wspólny wysiłek wszystkich ludzi razem i ka żdego z osobna, podejmowany codziennie, w ka żdym miejscu: w domu, w pracy, podczas wypoczynku, jest w stanie zahamowa ć degradacj ę środowiska, wpłyn ąć na popraw ę jako ści życia i zdrowia oraz zapewni ć perspektywy godziwego funkcjonowania przyszłym pokoleniom.

177 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Przewidziany do realizacji program edukacji ekologicznej powinien zawiera ć nast ępuj ące zagadnienia: - potrzeb ę edukacji ekologicznej, - uwzgl ędnianie we wszystkich działaniach tematyki z zakresu ochrony i kształtowania środowiska, - znalezienie i zró żnicowanie form i tre ści przekazu, aby w najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywa ć informacj ę ekologiczn ą, - podział mieszka ńców na grupy, do których trafia ć b ędą odpowiednio przygotowane formy edukacyjne (np. pracowników samorz ądowych, dziennikarzy i nauczycieli, dzieci i młodzie ż, dorosłych mieszka ńców oraz przedsi ębiorców). Nale ży równocze śnie wyznaczy ć cele i efekty, jakie ma przynie ść prowadzona akcja edukacyjno - informacyjna. Wła ściwie opracowany program edukacji ekologicznej powinien równie ż uwzgl ędnia ć nakłady finansowe oraz mo żliwo ści finansowania zada ń edukacyjnych przewidzianych harmonogramem programu. Istotna jest równie ż spójno ść tego programu z zało żeniami programów edukacyjnych wszystkich szczebli (gminnych, powiatowym i wojewódzkim). Akcje ekologiczne powinny by ć prowadzone cyklicznie oraz anga żowa ć coraz wi ęcej mieszka ńców. Wa żne jest tak że, aby Powiat działał wspólnie z innymi jednostkami w zakresie ochrony środowiska, gospodarki odpadami i infrastruktury komunalnej. Współpraca pozwala na osi ągni ęcie szerszych celów, pozyskanie wi ększych środków finansowych na inwestycje.

6.3. DZIAŁANIA W ZAKRESIE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ PROWADZONE NA TERENIE POWIATU NAKIELSKIEGO

Kształtowanie zachowania konsumentów w zakresie świadomego wyboru wyrobów i usług wytwarzanych z poszanowaniem i trosk ą o środowisko i jego jako ść oraz podnoszenie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa Powiatu Nakielskiego poprzez kształtowanie postaw proekologicznych oraz poczucia odpowiedzialno ści za jako ść środowiska, s ą realizowane na bie żą co. Udost ępnianie informacji o środowisku i działaniach organizowanych w Powiecie zwi ązanych z ochron ą środowiska poprzez komunikaty i ogłoszenia w zwyczajowo przyj ęty sposób (tablice ogłosze ń, BIP) a tak że udział społecze ństwa w przypadku prowadzenia post ępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowiska dokumentów strategicznych czy przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, przyczyniaj ą si ę do realizacji celu. Tak że organizowane ka żdego roku konkursy, warsztaty przyczyniaj ą si ę do wzrostu świadomo ści ekologicznej mieszka ńców Powiatu, a tym samym do realizacji założonych celów. Placówki o światowe w Powiecie podejmuj ą liczne akcje maj ące na celu propagowanie wła ściwych postaw ju ż u najmłodszych mieszka ńców Powiatu. Szkoły prowadz ą coroczne obchody „ Świ ęta Ziemi”, „Sprz ątanie świata”, organizuj ą wycieczki dydaktyczno-ekologiczne, w tym do Nadle śnictwa, parku krajobrazowego, wycieczki do lasu. Szkoły organizuj ą te ż segregacj ę odpadów, k ąciki przyrody, zakładaj ą ziele ńce, prowadz ą zbiórki baterii, nakr ętek, sadz ą drzewka w otoczeniu szkoły, podejmuj ą działania oszcz ędzaj ące wod ę, światło, działania maj ące na celu opiek ę nad zwierz ętami w porze zimowej – dokarmianie, budowa karmników, zach ęcanie do ocieplania bud dla psów. Specyfika problemów środowiskowych na terenie powiatu powoduje, że du żo akcji edukacyjnych i promocyjnych corocznie prowadzi si ę w kontek ście ochrony powietrza,

178 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025 zakazu spalania odpadów komunalnych, tworzyw sztucznych, mo żliwo ści monta żu odnawialnych źródeł energii, modernizacji zabudowy.

VII. SYSTEM FINANSOWANIA INWESTYCJI

Po uzyskaniu przez Polsk ę członkostwa w Unii Europejskiej pojawiły si ę nowe mo żliwo ści i szanse na lepszy rozwój gospodarczy zgodny z ide ą ekorozwoju. Uzyskanie funduszy pochodz ących ze źródeł unijnych b ądź innych organizacji mi ędzynarodowych jest obecnie mo żliwe poprzez przyst ępowanie zainteresowanych stron do konkretnych programów i projektów. Bardzo wa żnym jest, aby władze lokalne podejmowały próby uzyskania tych funduszy, a tym samym wykorzystały szans ę na rozwój zrównowa żony swojego regionu i polepszenie w nim warunków życia ludno ści. Aktualne programy tzn. na lata 2014 - 2020, dotycz ące działa ń w zakresie ochrony oraz kształtowania środowiska przyrodniczego i kulturowego, dzi ęki którym mo żliwe jest uzyskanie środków na konkretne projekty rozwojowe, zostały ju ż zatwierdzone przez Komisj ę Europejsk ą.

7.1. PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO

Źródłem funduszy na ochron ę środowiska jest przede wszystkim Program Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020. To wła śnie z niego b ędzie dotowanych najwi ęcej inwestycji z zakresu ochrony środowiska. Głównym celem programu jest wsparcie gospodarki efektywnie korzystaj ącej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjaj ącej spójno ści terytorialnej i społecznej. Cel ten zostanie oparty na równowadze oraz wzajemnym uzupełnianiu si ę działa ń w trzech podstawowych obszarach: 1. czystej i efektywnej energii, w tym efektywno ści energetycznej, ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych, rozwoju energii ze źródeł odnawialnych oraz integracji i poprawy funkcjonowania europejskiego rynku energii; 2. adaptacji do zmian klimatu oraz efektywnego korzystania z zasobów, wzmocnieniu odporno ści systemów gospodarczych na zagro żenia zwi ązane z klimatem oraz zwi ększeniu mo żliwo ści zapobiegania zagro żeniom (zwłaszcza zagro żeniom naturalnym) i reagowania na nie; 3. konkurencyjno ści, w tym wnoszeniu istotnego wkładu w utrzymanie przez UE prowadzenia na światowym rynku technologii przyjaznych środowisku, zapewniaj ąc jednocze śnie efektywne korzystanie z zasobów i usuwaj ąc przeszkody w działaniu najwa żniejszych infrastruktur sieciowych. Do głównych priorytetów PO Ii Ś zalicza si ę: I. Zmniejszenie emisyjno ści gospodarki. II. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu. III. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego. IV. Infrastruktura dla miast. V. Rozwój transportu kolejowego w Polsce. VI. Poprawa bezpiecze ństwa energetycznego. VII. Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury.

179 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

VIII. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia. IX. Pomoc techniczna.

7.2. REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO- POMORSKIEGO

Regionalny Program Operacyjny dla województwa kujawsko-pomorskiego zakłada mo żliwo ść realizacji inwestycji w wytyczonych 12 osiach priorytetowych: - Wzmocnienie innowacyjno ści i konkurencyjno ści gospodarki regionu. - Cyfrowy region. - Efektywno ść energetyczna i gospodarka niskoemisyjna w regionie. - Region przyjazny środowisku. - Spójno ść wewn ętrzna i dost ępno ść zewn ętrzna regionu. - Solidarne społecze ństwo i konkurencyjne kadry. - Rozwój lokalny kierowany przez społeczno ść . - Aktywni na rynku pracy. - Solidarne społecze ństwo. - Innowacyjna edukacja. - Rozwój lokalny kierowany przez społeczno ść . - Pomoc techniczna.

7.3. PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH

Głównym celem Programu jest wzrost konkurencyjno ści rolnictwa z uwzgl ędnieniem celów środowiskowych. PROW 2014 – 2020 realizuje wszystkie sze ść priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014 – 2020: 1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie i le śnictwie oraz na obszarach wiejskich. 2. Zwi ększenie rentowno ści gospodarstw i konkurencyjno ści wszystkich rodzajów rolnictwa we wszystkich regionach oraz promowanie innowacyjnych technologii w gospodarstwach i zrównowa żonego zarz ądzania lasami. 3. Wspieranie organizacji ła ńcucha żywnościowego, w tym przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, dobrostanu zwierz ąt oraz zarz ądzania ryzykiem w rolnictwie. 4. Odtwarzanie, ochrona i wzbogacanie ekosystemów zwi ązanych z rolnictwem i le śnictwem. 5. Promowanie efektywnego gospodarowania zasobami i wspieranie przechodzenia w sektorach rolnym, spo żywczym i le śnym na gospodark ę niskoemisyjn ą i odporn ą na zmian ę klimatu. 6. Promowanie wł ączenia społecznego, zmniejszania ubóstwa oraz rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich.

180 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

7.4. PROGRAM DZIAŁA Ń NA RZECZ ŚRODOWISKA I KLIMATU LIFE

Środki Programu działa ń na rzecz środowiska i klimatu LIFE ustanowionego na lata 2014 - 2020 będą dystrybuowane w ramach dwóch podprogramów: 1. Działania na rzecz środowiska, gdzie wsparcie mog ą uzyska ć przedsi ęwzi ęcia dotycz ące ochrony środowiska i efektywnego gospodarowania zasobami, przyrody i ró żnorodno ści biologicznej oraz zarz ądzania i informacji w zakresie środowiska. 2. Działania na rzecz klimatu, w którym wspierane mog ą zosta ć inicjatywy dotycz ące łagodzenia i dostosowania do skutków zmiany klimatu oraz zarz ądzania i informacji w zakresie klimatu. Beneficjentami programu mog ą by ć podmioty zarejestrowane na obszarze Unii Europejskiej. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) będzie pełnił funkcj ę krajowego punktu kontaktowego dla programu LIFE. Wzorem lat poprzednich, przedsi ęwzi ęcia realizowane przez beneficjentów z Polski, oprócz dofinansowania ze środków LIFE, b ędą mogły uzyska ć dodatkowe wsparcie finansowe pochodz ące ze środków NFO ŚiGW. Szczegółowe informacje dotycz ące zasad przygotowania wniosków publikowane będą na stronie NFO ŚiGW.

7.5. FUNDUSZE OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu oferuj ą mo żliwo ść dofinansowania szerokiej gamy projektów w ramach różnych programów priorytetowych ogłaszanych cz ęsto jako konkursy. S ą tak że podmiotami, które koordynuj ą dofinansowanie z innych instrumentów finansowych. Działanie jednostek opiera si ę na Wspólnej Strategii Działania Narodowego Funduszu i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej na lata 2013 - 2016 z perspektyw ą do 2020 roku. Zgodnie z ni ą, misj ą instytucji jest skuteczne wspieranie działa ń na rzecz środowiska , natomiast celem generalnym jest Poprawa stanu środowiska i zrównowa żone gospodarowanie jego zasobami przez stabilne, skuteczne i efektywne wspieranie przedsi ęwzi ęć i inicjatyw słu żą cych środowisku. Zakłada si ę, że osi ągni ęcie celu generalnego b ędzie realizowane w ramach czterech priorytetów środowiskowych tj.: 1. ochrona i zrównowa żone gospodarowanie zasobami wodnymi, w tym: − poprawa jako ści wód powierzchniowych i podziemnych, − efektywne i racjonalne korzystanie z zasobów wodnych, − adaptacja sektora gospodarki wodnej do zmian klimatycznych. 2. racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi, w tym: − minimalizacja składowanych odpadów, − wykorzystanie odpadów komunalnych oraz osadów ściekowych na cele energetyczne, − promowanie ponownego wykorzystania i recyklingu, − racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin. 3. ochrona atmosfery, w tym: − poprawa jako ści powietrza, − wspieranie rozproszonych odnawialnych źródeł energii.

181 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

4. ochrona ró żnorodno ści biologicznej i funkcji ekosystemów, w tym: − utrzymanie i odbudowa ekosystemów i ich funkcji, − ochrona korytarzy ekologicznych, − zapewnienie zrównowa żonego rozwoju le śnictwa, gospodarki rolnej i rybackiej. Dodatkowo, Fundusze co roku ogłaszaj ą list ę programów priorytetowych na rok kolejny, które pomagaj ą im zrealizowa ć zadania zgodnie z przyj ętą Strategi ą. Strategie NFO ŚiGW, jak i WFO ŚiGW w Toruniu, a tak że listy priorytetowe zamieszczone s ą na ich stronach www (www.nfosigw.gov.pl i www.wfosigw.torun.pl).

7.6. BANK OCHRONY ŚRODOWISKA

Jednostki samorz ądowe, a tak że osoby prawne i fizyczne mog ą korzysta ć tak że z dotacji i preferencyjnych kredytów, oferowanych oraz finansowanych ze środków Banku Ochrony Środowiska. Udziela on nast ępuj ących kredytów proekologicznych: − Kredyt Dom EnergoOszcz ędny. − Słoneczny EkoKredyt. − Kredyt z Dobr ą Energi ą. − Kredyty z dopłatami NFO ŚiGW. − Kredyty na urz ądzenia i wyroby słu żą ce ochronie środowiska. − Kredyt EkoMonta ż. − Kredyty na zaopatrzenie wsi w wod ę. − Kredyt EnergoOszcz ędny. − Kredyt EkoOszcz ędny. − Ekologiczne kredyty hipoteczne. − Kredyt z Klimatem. − Kredyty we współpracy z WFOSiGW. − Kredyt EKOodnowa dla firm (ze środków Banku KfW). − Kredyty z linii kredytowej NIB.

Wśród wielu mo żliwych źródeł finansowania inwestycji, jednostki samorz ądowe, ka żdorazowo i indywidualnie powinny dopasowywa ć system mo żliwo ści finansowania do danej inwestycji i przedsi ęwzi ęcia.

VIII. SYSTEM REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

8.1. ZARZ ĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA

Warunkiem realizacji Programu ochrony środowiska jest ustalenie systemu zarz ądzania tym Programem. Zarz ądzanie Programem odbywa si ę z uwzgl ędnieniem zasad zrównowa żonego rozwoju, w oparciu o instrumenty zarz ądzania zgodne z kompetencjami i obowi ązkami podmiotów zarz ądzaj ących.

182 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

W odniesieniu do Programu ochrony środowiska jednostk ą, na której spoczywa ć będą główne zadania zarz ądzania b ędzie Powiat Nakielski. Mimo to cało ściowe zarz ądzanie środowiskiem w Powiecie b ędzie odbywa ć si ę na kilku szczeblach. Oprócz szczebla powiatowego jest jeszcze poziom poszczególnych gmin, a tak że wojewódzki oraz jednostek organizacyjnych, obejmuj ących działania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystaj ące ze środowiska. Instytucje działaj ące w ramach administracji, a odpowiedzialne za wykonanie i egzekwowanie prawa maj ą głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniom poprzez: − racjonalne planowanie przestrzenne, − kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska, − porz ądkowanie działalno ści zwi ązanej z gospodarczym korzystaniem ze środowiska, − instalowanie urz ądze ń i instalacji ochrony środowiska. Na innych zasadach odbywa si ę natomiast zarz ądzanie w stosunku do podmiotów gospodarczych korzystaj ących ze środowiska. Kieruj ą si ę one głównie rachunkiem (efektami) ekonomicznym i zasadami konkurencji rynkowej, cho ć powszechne staje si ę tak że uwzgl ędnianie głosu opinii społecznej. Na tym szczeblu zarz ądzane środowiskiem odbywa si ę przez: − dotrzymywanie wymaga ń stawianych przez przepisy prawa, − porz ądkowanie technologii i re żimów obsługi urz ądze ń, − modernizacje stosowanych technologii, − eliminowanie technologii uci ąż liwych dla środowiska, − instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska, − stała kontrola zanieczyszcze ń. Instrumenty słu żą ce do zarz ądzania Programem Ochrony Środowiska wynikaj ą z obowi ązuj ących aktów prawnych (np. Prawo ochrony środowiska, ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach, o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach, o lasach, Prawo geologiczne i górnicze, Prawo wodne itp.) i mo żna je podzieli ć na instrumenty prawne, finansowe, społeczne oraz strukturalne.

8.1.1. Instrumenty prawne

Instrumentami prawnymi s ą wszystkie konkretne rozwi ązania ukierunkowane na osi ągni ęcie celu ekologicznego, z których Powiat mo że korzysta ć i jednocze śnie maj ą one odniesienie prawne – wynikaj ą z obowi ązuj ących przepisów prawnych. Instrumenty prawne daj ą jednostkom samorz ądu terytorialnego i instytucjom działaj ącym w ochronie środowiska mo żliwo ść nało żenia na podmioty okre ślonych obowi ązków i postanowie ń. Do instrumentów prawnych zalicza si ę: − pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia zintegrowane, − decyzje zwi ązane z gospodark ą odpadami, − koncesje geologiczne, − raporty oddziaływania na środowisko planowanych czy istniej ących inwestycji, − uchwały zatwierdzaj ące plany zagospodarowania przestrzennego, − decyzje o warunkach zabudowy lub ustalaj ące lokalizacje inwestycji celu publicznego,

183 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

− strategiczne oceny oddziaływania inwestycji oraz opracowywanych planów i programów na środowiska. Szczególnym instrumentem prawnym jest od niedawna monitoring, czyli kontrola jako ści stanu środowiska. Prowadzony on jest zarówno jako badania jako ści środowiska, jak te ż w odniesieniu do ilo ści zasobów środowiska. Obecnie, wprowadzenie bada ń monitoringowych jako obowi ązuj ących, czyni ą je instrumentem o znaczeniu prawym.

8.1.2. Instrumenty finansowe

Posiadanie odpowiednich środków finansowych na realizacj ę Programu jest niezb ędnym warunkiem wdro żenia polityki środowiskowej Powiatu. Do instrumentów finansowych mog ących by ć źródłem realizacji przedsi ęwzi ęć proekologicznych zalicza si ę: − opłaty za korzystanie ze środowiska – za emisje zanieczyszcze ń do powietrza, za pobór wody powierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie ścieków do wód lub ziemi, za składowanie odpadów, za powierzchni ę, z której odprowadzane s ą ścieki, − administracyjne kary pieni ęż ne, − odpowiedzialno ść cywilna, karna i administracyjna, − kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska, − pomoc publiczna na ochron ę środowiska w postaci preferencyjnych po życzek i kredytów, dotacji, odrocze ń, rozło żenia na raty i umorze ń płatno ści wobec bud żetu państwa i funduszy ekologicznych, zwolnie ń i ulg podatkowych.

8.1.3. Instrumenty społeczne

Uzgodnienia ze społecze ństwem poprzez udział społecze ństwa w podejmowaniu decyzji i uchwalaniu dokumentacji s ą wa żnym elementem skutecznego zarz ądzania, opartego o zasady zrównowa żonego rozwoju i uwzgl ędnianie racji społecznych. Mo żna je podzieli ć na: 1. Narz ędzia dla usprawnienia współpracy i budowania partnerstwa tzw. „uczenie si ę poprzez działanie”. Mo żna w nich wyró żni ć dwie kategorie dotycz ące: − działa ń samorz ądów (dokształcanie profesjonalne i system szkole ń, interdyscyplinarny model pracy, współpraca i partnerstwo w systemach sieciowych), − powi ąza ń mi ędzy władzami samorz ądowymi, a społecze ństwem (udział społecze ństwa w zarz ądzaniu poprzez system konsultacji i debat publicznych, wprowadzenie mechanizmów, tzw. budowania świadomo ści – kampanie edukacyjne). 2. Narz ędzia dla formułowania, integrowania i wdro żenia polityk środowiskowych: − środowiskowe porozumienia, karty, deklaracje, statuty, − strategie i plany działa ń, − systemy zarz ądzania środowiskiem, − ocena wpływu na środowisko (udział społecze ństwa w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko), − ocena strategii środowiskowych. 3. Narz ędzia wł ączaj ące mechanizmy rynkowe w realizacje zrównowa żonego rozwoju:

184 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

− opłaty, podatki, grzywny (na rzecz środowiska), − regulacje cenowe, − regulacje u żytkowania, oceny inwestycji, − środowiskowe zalecenia dla bud żetowania, − kryteria środowiskowe w procedurach przetargowych. 4. Narz ędzia dla pomiaru, oceny i monitorowania skutków zrównowa żonego rozwoju: − wska źniki równowagi środowiskowej, − ustalenie wyra źnych celów operacyjnych, − monitorowanie skuteczno ści procesów zarz ądzania. Kolejnym, bardzo istotnym elementem instrumentów społecznych jest edukacja ekologiczna. Podstaw ą jest tu rzetelne i ci ągłe przekazywanie wiedzy na temat ochrony środowiska oraz komunikowanie si ę władz samorz ądów lokalnych ze społecze ństwem na drodze podejmowanych działa ń inwestycyjnych. Wa żna dla ochrony środowiska jest równie ż współpraca pomi ędzy słu żbami ochrony środowiska, instytucjami naukowymi, organizacjami społecznymi oraz podmiotami gospodarczymi. Wzajemne relacje powinny opiera ć si ę na partnerstwie, które b ędą prowadziły do wspólnej realizacji poszczególnych przedsi ęwzi ęć . Niezb ędne jest, aby prowadzona komunikacja społeczna obj ęła swym zasi ęgiem wszystkie grupy społecze ństwa. Bardzo wa żną spraw ą jest wła ściwe, rzetelne i odpowiednio wczesne informowanie tych mieszka ńców, których planowane inwestycje b ędą dotyczyły w sposób bezpo średni. Edukacja i informacja z komunikacj ą s ą ze sob ą ści śle powi ązane, bowiem dobra i wła ściwa informacja pot ęguje proces edukacji.

8.1.4. Instrumenty strukturalne

Zgodnie z ustaw ą z dnia 27 kwietnia 2011 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r. poz. 672 ze zm.), polityka ochrony środowiska to zespół działa ń maj ących na celu stworzenie warunków niezb ędnych do realizacji ochrony środowiska, zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju. Jest ona prowadzona na podstawie strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych, a tak że za pomoc ą wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska. Do instrumentów strukturalnych nale żą wszelkie programy strategiczne, np. strategie rozwoju, plany rozwoju lokalnego wraz z programami sektorowymi, a tak że program ochrony środowiska i to one wytyczaj ą główne tendencje i kierunki działa ń w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego, infrastrukturalnego i ochrony środowiska. Nadrz ędnym dokumentem niniejszego projektu powinna by ć Strategia rozwoju, któr ą Powiat posiada. Aktualnie obowi ązuj ącym dokumentem jest Strategia Rozwoju Powiatu Nakielskiego na lata 2014-2020+. Dokument ten powinien by ć baz ą dla opracowania programów sektorowych w dalszej perspektywie. W programach tych powinny by ć uwzgl ędnione z jednej strony kierunki rozwoju poszczególnych dziedzin gospodarki i ich konsekwencje dla środowiska, a z drugiej wytyczone pewne ramy tego rozwoju, warunkowane trosk ą o stan środowiska. Oznacza to, że ochrona środowiska na terenie Powiatu wymaga podejmowania pewnych działa ń w okre ślonych dziedzinach gospodarki, jak i codziennego życia jego mieszka ńców.

185 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Ka żda jednostka decyduje o kształtowaniu swojej przestrzeni geograficznej, sposobie zarz ądzania środowiskiem i tworzeniu lepszego modelu życia swoich mieszka ńców. Program ochrony środowiska jest jednym z elementów prowadzenia ekorozwoju Powiatu, który powinien nawi ązywa ć do: − programów ekologicznych wy ższego szczebla, − lokalnych warto ści zasobów i zagro żenia środowiskowego, − lokalnej świadomo ści, ch ęci i mo żliwo ści działania. Lokalny rozwój powinien nast ępowa ć bez degradacji zasobów przyrody i jej ekosystemów oraz uwzgl ędnia ć warunki przyrodnicze i społeczne. Podstawowe zało żenie ekorozwoju wymaga zast ąpienia filozofii maksymalnego zysku, filozofi ą wspólnego interesu. Dlatego tak wa żne jest współdziałanie samorz ądu i mieszka ńców (wspomniane wcze śniej rozmowy z mieszka ńcami i edukacja ekologiczna). Nie tyle na poziomie Powiatu, ale w szczególno ści na poziomie poszczególnych gmin tej jednostki, wspólny interes jest szczególnie ważny i musi uwzgl ędnia ć potrzeby wszystkich mieszka ńców. Jest to model życia, w którym ludzie staraj ą si ę żyć w zgodzie z przyrod ą i mie ć wpływ na otaczaj ącą ich rzeczywisto ść społeczn ą i gospodarcz ą. Dobre warunki środowiskowe wpływaj ą na rozwój gospodarczy Powiatu i popraw ę warunków zdrowotnych. Drog ą ich osi ągni ęcia powinien by ć program ekorozwoju jednostki, którego cz ęś ci ą jest Program ochrony środowiska oraz przestrzeganie jego zało żeń.

8.2. ZASADY MONITORINGU

W procesie wdra żania Programu wa żna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji zada ń w nim wyznaczonych z punktu widzenia osi ągni ęcia zało żonych celów. Z tego wzgl ędu wa żne jest wyznaczenie systemu monitorowania, na podstawie, którego b ędzie mo żliwe dokonanie oceny procesu wdra żania oraz b ędą mogły by ć dokonane modyfikacje Programu. System kontroli środowiska, jest narz ędziem wspomagaj ącym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarz ądzania środowiskiem. Dostarcza informacji o efektach wszystkich działa ń na rzecz ochrony środowiska i mo że by ć traktowany jako podstawa do oceny całej polityki ochrony środowiska. Jest jednym z najwa żniejszych kryteriów, na podstawie których tworzona jest nowa polityka. Mierniki efektów ekologicznych s ą w znacznym stopniu dost ępne jako wielko ści mierzone w ramach istniej ących systemów kontroli i monitoringu. Stały monitoring wdra żania zapisów Programu mo że opiera ć si ę na tzw. cyklu Deminga. Opiera si ę na ci ągłym monitorowaniu zaplanowanych działa ń w my śl nast ępuj ącego ci ągu przyczynowo – skutkowego: 1. Zaplanuj - zaplanuj lepszy sposób działania, lepsz ą metod ę. 2. Wykonaj, zrób - zrealizuj plan na prób ę. 3. Sprawd ź - zbadaj, czy rzeczywi ście nowy sposób działania przynosi lepsze rezultaty. 4. Zastosuj - je śli nowy sposób działania przynosi lepsze rezultaty, uznaj go za norm ę (obowi ązuj ącą procedur ę), zestandaryzuj i monitoruj jego stosowanie.

186 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Ryc. 19. Cykl Deminga przeniesiony na poziom opracowywania PO Ś Źródło: opracowanie własne

8.2.1. Sprawozdawczo ść

W ocenie post ępu wdra żania Programu ochrony środowiska oraz jego faktycznego wpływu na środowisko pomocna jest analiza i monitorowanie założonych celów ekologicznych w ramach wyznaczonych obszarów interwencji. Powinno by ć ono realizowane przy pomocy wska źników (mierników). Podstaw ą monitorowania b ędzie sprawozdawczo ść oparta na wska źnikach odzwierciedlaj ących: - presj ę na środowisko (wska źnik presji), - stan środowiska (wska źnik stanu środowiska), - podejmowane działania o charakterze prewencyjnym (wska źniki reakcji/działa ń ochronnych). Rada Powiatu powinna ocenia ć co dwa lata stopie ń wdro żenia Programu. Raportowanie zapewnia ci ągły nadzór nad wykonaniem Programu. W przypadku nie osi ągni ęcia zaplanowanych zamierze ń nale ży dokona ć analizy sytuacji i pozna ć jej przyczyny.

Poni żej zaproponowano najistotniejsze wska źniki, przyjmuj ąc, że lista ta nie jest wyczerpuj ąca i mo że by ć modyfikowana.

187 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 45. Proponowane wska źniki realizacji zało żonych celów ekologicznych obszar wska źnik Lp. cel źródło wska źnika interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa jako ść powietrza w strefie kujawsko- C A WIO Ś pomorskiej emisja zanieczyszcze ń pyłowych [t/rok] 81 80 GUS emisja zanieczyszcze ń gazowych [t/rok] 50 731 50 700 GUS sprzeda ż energii cieplnej w ci ągu roku 172 687,0 zwi ększenie warto ści GUS ogółem [GJ] długo ść sieci cieplnej przył ączy do poprawa standardów jako ści 10,3 zwi ększenie warto ści GUS budynków i innych obiektów [km] ochrona klimatu powietrza poprzez wdra żanie długo ść czynnej sieci gazowej 1. i jako ści standardów ochrony powietrza 105,679 zwi ększenie warto ści GUS rozdzielczej [km] powietrza i zwi ększenie efektywno ści zu życie gazu na ogrzewanie mieszka ń energetycznej 3 1 858,8 zwi ększenie warto ści GUS [m ] brak mo żliwo ści Starostwo liczba zgłoszonych instalacji [szt.] brak zgłosze ń okre ślenia warto ści Powiatowe docelowej drogi lokalne o nawierzchni twardej [km] 673,9 zwi ększenie wska źnika GUS drogi lokalne o nawierzchni gruntowej 593,5 zmniejszenie wska źnika GUS [km] brak notowanych ograniczenie emisji hałasu na drogach przekroczenia hałasu przekrocze ń poprzez WIO Ś, mapa lokalnych [dB, opis] lokalnie o 5 dB wyprowadzenie ruchu akustyczna zminimalizowanie uci ąż liwego poza centra miejscowo ści zagro żenia hałasu i utrzymanie jak 2. brak mo żliwo ści hałasem najlepszej jako ści stanu długo ść ście żek rowerowych [km] 5,0 okre ślenia warto ści GUS akustycznego środowiska docelowej ilo ść wydanych decyzji okre ślaj ących w zale żno ści od Starostwo 2 dopuszczalny poziom emisji hałasu [szt.] bie żą cych potrzeb Powiatowe wyniki pomiarów warto ści brak przekrocze ń utrzymywanie si ę poni żej promieniowania elektro-magnetycznego WIO Ś pola warto ści 7 V/m dopuszczalnej normy ochrona mieszka ńców przed [V/m] 3. elektromagnetyc polami elektromagnetycznymi brak mo żliwo ści zne do roku 2015 – 131 Starostwo liczba zgłoszonych instalacji [szt.] okre ślenia warto ści zgłosze ń Powiatowe docelowej 100 % wszystkich długo ść poddanych konserwacji gospodarowanie zwi ększenie bezpiecze ństwa melioracji i urz ądze ń 4. urz ądze ń melioracji podstawowych 1 067 KP ZMiUW wodami powodziowego wodnych utrzymanych w i szczegółowych [km] nale żytym stanie

188 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

obszar wska źnik Lp. cel źródło wska źnika interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa opracowanie planów zagro żenia obowi ązuj ące aktualizacja planu RZGW powodziowego [szt.] dokumentacje zwi ększenie bezpiecze ństwa opracowanie planów utrzymania wód planowane wydanie obowi ązuj ące RZGW powodziowego [szt.] rozporz ądzenia dokumentacje gospodarowania wodami w obszarze obowi ązuj ące aktualizacja planu RZGW dorzecza [szt.] dokumentacje minimalizacja przekraczanych jako ść wód zgodna zły stan wód wska źników jako ści wód powierz- z rozporz ądzeniem WIO Ś gospodarowanie w ramach JCWP 4. chniowych i [opis] (dobry stan wód) wodami zły stan wód ochrona zasobów wód minimalizacja przekraczanych w ramach JCWPd – jako ść wód zgodna powierzchniowych wska źników jako ści wód podziemnych cz ęś ciowy zły stan z rozporz ądzeniem WIO Ś, PIG-PIB i podziemnych [opis] chemiczny i ilo ściowy (dobry stan wód) – zagro żenie JCWPd minimalizacja przekraczanych zarz ądcy przekroczenia st ęż eń jako ść wód zgodna wska źników jako ści wód ociekowych ze składowisk zanieczyszcze ń z rozporz ądzeniem składowisk odpadów [opis] odpadów, WIO Ś długo ść sieci wodoci ągowej [km] 858,7 zwi ększenie wska źnika GUS liczba gospodarstw zwodoci ągowanych 12 863 zwi ększenie wska źnika GUS [szt.] procent zwodoci ągowania [%] 93,3 zwi ększenie wska źnika GUS eksploatacja sieci wodoci ągowej - 3 2 650,4 zmniejszenie wska źnika GUS gospodarstwa domowe [dam ] zu życie wody na potrzeby rolnictwa 3 26 136 zmniejszenie wska źnika GUS gospodarka modernizacja i rozbudowa [dam ] 5. wodno-ściekowa infrastruktury technicznej zu życie wody na potrzeby przemysłu 3 212 zmniejszenie wska źnika GUS [dam ] długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej [km] 239,4 zwi ększenie wska źnika GUS przył ącza kanalizacyjne do budynków 4 728 zwi ększenie wska źnika GUS mieszkalnych [szt.] procent skanalizowania [%] 51,5 zwi ększenie wska źnika GUS likwidowanie zbiorników 433 zwi ększenie wska źnika GUS bezodpływowych [szt.]

189 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

obszar wska źnik Lp. cel źródło wska źnika interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa ilo ść indywidualnych oczyszczalni gospodarka modernizacja i rozbudowa 5. ścieków w miejscach o rozproszonej 543 zwi ększenie wska źnika GUS wodno-ściekowa infrastruktury technicznej zabudowie [szt.] zasoby racjonalne gospodarowanie powierzchnia zrekultywowanych 100 % wszystkich Starostwo 6. 46,056 geologiczne zasobami geologicznymi wyrobisk [ha] wyrobisk Powiatowe brak nowych terenów powierzchnia zabezpieczonych gruntów Starostwo brak zagro żonych ruchami [ha] Powiatowe masowymi 7. gleby ochrona gleb powierzchnia czynny składowisk 3,0 0 GUS odpadów komunalnych [ha] powierzchnia terenów odrolnionych gleb minimalizacja Starostwo 2,27 klas I-III [ha] powierzchni Powiatowe ilo ść zebranych zmieszanych odpadów 18 952,72 18 000,00 GUS komunalnych [Mg] powierzchnia zlikwidowanych miejsc 2 10 000 100 % GUS gromadzenia odpadów [m ] ilo ść zdemontowanego gospodarka brak danych 100 % baza azbestowa i unieszkodliwionego azbestu [Mg] odpadami skuteczny rozwój systemu brak warto ści docelowej 8. i zapobieganie ilo ść wytworzonych odpadów gospodarki odpadami 70,0 (wskazane zmniejszenie GUS powstawaniu gospodarczych [tys. Mg] wska źnika) odpadów brak warto ści docelowej ilo ść odzyskanych odpadów 37,0 (wskazane zwi ększenie GUS gospodarczych [tys. Mg] wska źnika) ilo ść czynnych składowisk odpadów zamkni ęcie składowisk 1 GUS [szt.] odpadów zwi ększenie powierzchni obszarowych utrzymanie wska źnika lub 8 396,04 GUS form ochrony przyrody [ha] zwi ększenie zwi ększenie powierzchni terenów zieleni utrzymanie wska źnika lub 115,31 GUS urz ądzonej [ha] zwi ększenie zwi ększenie liczby punktowych form utrzymanie wska źnika lub 274 GUS zasoby ochrona zasobów ochrony przyrody zwi ększenie 9. przyrodnicze przyrodniczych ilo ść usuni ętych drzew 326 zmniejszenie wska źnika GUS 25 786,79 powierzchnia lasów (w tym publicznych (pub. – 23322,44 zwi ększenie wska źnika GUS i prywatnych) [ha] pryw. – 2 464,35) liczba obowi ązuj ących planów ochrony 8 13 RDO Ś [szt.]

190 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

obszar wska źnik Lp. cel źródło wska źnika interwencji nazwa warto ść bazowa warto ść docelowa Starostwo trac ące wa żno ść wykonanie Planu aktualne Plany Powiatowe, w latach 2016-2017 Nadle śnictwo zasoby ochrona zasobów 9. wska źnik lesisto ści [%] 23,0 zwi ększenie wska źnika GUS przyrodnicze przyrodniczych 15,54 w roku 2015 powierzchnia gruntów zalesionych (pub. – 0 zwi ększenie wska źnika GUS (w tym publicznych i prywatnych) [ha] pryw. – 15,54) liczba zgłosze ń awarii [szt.] 0 utrzymanie wska źnika GIO Ś, WIO Ś, PSP zagro żenia przeciwdziałanie 10. powa żnymi wyst ępowaniu powa żnych brak mo żliwo ści liczba podejmowanych działa ń awariami awarii brak danych okre ślenia warto ści PSP [szt., opis] docelowej Źródło: opracowanie własne warto ść bazowa - rok 2014 w przypadku braku mo żliwo ści okre ślenia warto ści dla roku 2015

191 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA

Wybrane akty prawne:

Stan prawny na pa ździernik 2016 r.

Regulacje prawne w zakresie ochrony środowiska zawarte s ą w wielu ustawach i aktach wykonawczych (rozporz ądzeniach). Do najwa żniejszych z nich, w kontek ście realizacji niniejszego Programu, nale ży zaliczy ć: − ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r. poz. 672 ze zm.), − ustawa z dnia18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469), − ustawa z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2015 r. poz. 2100 ze zm.), − ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290 ze zm.), − ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz. 1651 ze zm. ), − ustawa z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz. U. z 2016 r. poz. 250 ze zm.), − ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2016 r. poz. 383 ze zm.), − rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo życia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r. poz. 1989), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 22 lipca 2014 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji (Dz. U. z 2014 r. poz. 995), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie nale ży spełni ć przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1800), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 85), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. z 2003 r. Nr 192 poz. 1883), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie powa żnych awarii obj ętych obowi ązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2003 r. Nr 5 poz. 58).

Literatura i wybrane dokumenty programowe:

− Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, sierpie ń 2015 r., − Światowy Program Rozwoju Zrównowa żonego „Agenda 21” (1992 r.), − Protokół z Kioto w sprawie zmian klimatu (1997 r.), − Traktat Ustanawiaj ący WE Tytuł XIX - Środowisko Naturalne, − 7 Program Działa ń Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie Środowiska (2013 r.),

192 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

− Europa 2020, − Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu – KLIMADA, − Strategia Rozwoju Kraju 2020, − Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawsko – pomorskiego na lata 2011 - 2014 z perspektyw ą na lata 2015 – 2018, − Plan gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą na lata 2018-2023, − Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+, − Program ochrony środowiska przed hałasem dla terenów poza aglomeracjami, poło żonych wzdłu ż dróg krajowych o ruchu powy żej 3 000 000 pojazdów rocznie, na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, których eksploatacja spowodowała negatywne oddziaływanie akustyczne tj. przekroczone zostały dopuszczalne poziomy

hałasu okre ślone wska źnikami L DWN i L N, − Program ochrony powietrza dla strefy kujawsko-pomorskiej, − Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Nakielskiego do roku 2014, − Strategia Rozwoju Powiatu Nakielskiego na lata 2014-2020+, − Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry, − Plan utrzymania wód w regionie wodnym Warty, − wieloletnie prognozy finansowe gmin, − plany gospodarki niskoemisyjnej gmin, − raporty i informacje o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego, WIO Ś Bydgoszcz, − plany ochrony dla rezerwatów przyrody, obszaru Natura 2000, − standardowe formularze danych dla obszarów Natura 2000, − wyniki generalnego pomiaru ruchu w roku 2010, 2015, − Regiony klimatyczne Polski w świetle cz ęsto ści wyst ępowania ró żnych typów pogody, Alojzy Wo ś, 1993, − Atlas klimatu Polski.

Materiały przekazane przez instytucje:

- Starostwo Powiatowe w Nakle nad Noteci ą, Wydział Środowiska, - gminy Powiatu, - Urz ąd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu, - Wojewódzk ą Inspekcj ę Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, - Generaln ą Dyrekcj ę Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Bydgoszczy, - Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Bydgoszczy, - Zarz ąd Dróg Powiatowych w Nakle nad Noteci ą, - Pa ństwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Nakle nad Noteci ą, - Polsk ą Spółk ę Gazownicz ą Sp. z o.o. Oddział w Gda ńsku, - Regionaln ą Dyrekcj ę Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, - Powiatow ą Pa ństwow ą Stra ż Po żarn ą w Nakle nad Noteci ą, - Kraje ński Park Krajobrazowy, - Nadle śnictwa Runowo, Szubin.

193 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

SPIS TABEL

Tabela 1. Liczby ludno ści Powiatu w latach 2011-2015 ...... 15 Tabela 2. Struktura u żytkowania gruntów Powiatu Nakielskiego ...... 16 Tabela 3. Klasyfikacja stref województwa kujawsko-pomorskiego ze wzgl ędu na poszczególne zanieczyszczenia pod k ątem ochrony zdrowia w roku 2014 ...... 19 Tabela 4. Klasyfikacja strefy kujawsko-pomorskiej ze wzgl ędu na poszczególne zanieczyszczenia pod kątem ochrony ro ślin w roku 2014 ...... 19 Tabela 5. Analiza SWOT – ochrona klimatu i jako ści powietrza atmosferycznego ...... 26 Tabela 6. Wyniki GPR dla dróg krajowych i wojewódzkich na terenie Powiatu Nakielskiego w roku 2010 ...... 29 Tabela 7. Wyniki GPR dla dróg krajowych i wojewódzkich na terenie Powiatu Nakielskiego w roku 2015 ...... 30 Tabela 8. Wyniki pomiaru ruchu prowadzonego w ostatnich latach przez Zarz ąd Dróg Powiatowych w Nakle nad Noteci ą ...... 31 Tabela 9. Analiza SWOT – zagro żenia hałasem ...... 32 Tabela 10. Zu życie energii w Powiecie ...... 33 Tabela 11. Analiza SWOT – pola elektromagnetyczne ...... 35 Tabela 12. Informacje o ilo ściach odprowadzonych ścieków komunalnych na terenie Powiatu Nakielskiego ...... 37 Tabela 13. Powierzchnia zmeliorowana u żytków rolnych na terenie powiatu ...... 41 Tabela 14. Analiza SWOT – gospodarowanie wodami ...... 43 Tabela 15. Eksploatacja wodoci ągów ...... 44 Tabela 16. Dane dotycz ące sieci wodoci ągowej w Powiecie ...... 45 Tabela 17. Dane dotycz ące sieci kanalizacyjnej i odprowadzania ścieków ...... 47 Tabela 18. Informacje o ilo ściach odprowadzonych ścieków przemysłowych ...... 47 Tabela 19. Liczba szamb i przydomowych oczyszczalni ...... 48 Tabela 20. Analiza SWOT – gospodarka wodno-ściekowa ...... 48 Tabela 21. Wykaz złó ż naturalnych (piaski i żwiry) wg stanu na koniec 2015 r...... 50 Tabela 22. Analiza SWOT – zasoby powierzchni ziemi ...... 53 Tabela 23. Klasy bonitacyjne gruntów ...... 55 Tabela 24. Analiza SWOT – gleby ...... 56 Tabela 25. Informacje o zebranych zmieszanych odpadach komunalnych ...... 57 Tabela 26. Informacje o dzikich wysypiskach ...... 57 Tabela 27. Ilo ści odpadów wg rodzaju prowadzonej działalno ści ...... 58 Tabela 28. Regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) ...... 62 Tabela 29. Instalacje przewidziane do zast ępczej obsługi regionu do czasu uruchomienia regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych ...... 64 Tabela 30. Instalacje przewidziane do zast ępczej obsługi regionu w przypadku gdy znajduj ąca si ę w nich instalacja regionalna uległa awarii lub nie może przyjmowa ć odpadów z innych przyczyn ...... 65 Tabela 31. Analiza SWOT – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów ...... 68 Tabela 32. Powierzchnia lasów w 2015 rok w poszczególnych gminach z podziałem na grupy rejestrowe (w ha na podstawie ewidencji gruntów) ...... 70 Tabela 33. Powierzchnie obwodów łowieckich (ha) z terenu Powiatu Nakielskiego (zarz ądzane przez Starost ę Nakielskiego) ...... 72 Tabela 34. Obwody łowieckie obejmuj ące teren Powiatu Nakielskiego, nie zarz ądzane przez Starostwo Powiatowe w Nakle nad Noteci ą ...... 73 Tabela 35. Wykaz rezerwatów przyrody na terenie Powiatu Nakielskiego ...... 81 Tabela 36. Wykaz u żytków ekologicznych na terenie Powiatu Nakielskiego ...... 84 Tabela 37. Pomniki przyrody na terenie Powiatu Nakielskiego ...... 90 Tabela 38. Analiza SWOT – zasoby przyrodnicze ...... 105 Tabela 39. Analiza SWOT – zagro żenia powa żnymi awariami ...... 106 Tabela 40. Efekty realizacji dotychczasowego PO Ś, bazuj ące na informacjach zawartych w ostatnim dwuletnim raporcie z wykonania PO Ś (za lata 2013-2014) ...... 127

194 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla powiatu nakielskiego Green Key na lata 2017-2021 z perspektyw ą na lata 2022-2025

Tabela 41. Najwa żniejsze problemy Powiatu Nakielskiego z perspektywy zapisów niniejszego dokumentu jako wskazania dla gminnych programów ochrony środowiska ...... 131 Tabela 42. Cele, kierunki interwencji i zadania przewidziane do realizacji w poszczególnych obszarach interwencji ...... 136 Tabela 43. Harmonogram realizacji zada ń własnych przewidzianych do realizacji wraz ze wskazaniem źródła finansowania ...... 152 Tabela 44. Harmonogram realizacji zada ń koordynowanych (monitorowanych) przewidzianych do realizacji wraz ze wskazaniem źródła finansowania ...... 160 Tabela 45. Proponowane wska źniki realizacji zało żonych celów ekologicznych ...... 188

SPIS RYCIN

Ryc. 1. Poło żenie powiatu nakielskiego ...... 15 Ryc. 2. Obszary miasta Nakło nad Noteci ą, które wymagaj ą zmniejszenia emisji pyłu PM10 ...... 20 Ryc. 3. Strefy energetyczne wiatru w Polsce ...... 24 Ryc. 4. Warto ści nasłonecznienia w Polsce ...... 25 Ryc. 5. Zasi ęg terytorialny JCWPd ...... 38 Ryc. 6. Zasi ęgi głównych zbiorników wód podziemnych na tle powiatu nakielskiego ...... 39 Ryc. 7. Arkusze Map Zagro żenia Powodziowego i Map Ryzyka Powodziowego ...... 42 Ryc. 8. Powierzchnia czwartorz ędowa okolic powiatu nakielskiego ...... 50 Ryc. 9. Zasi ęgi obszarów predysponowanych do wyst ępowania ruchów masowych ...... 53 Ryc. 10. Korytarze ekologiczne przebiegaj ące przez powiat nakielski ...... 74 Ryc. 11. Orientacyjna lokalizacja obszarów Natura 2000 na terenie powiatu (PLB) ...... 75 Ryc. 12. Orientacyjna lokalizacja obszarów Natura 2000 na terenie powiatu (PLH) ...... 75 Ryc. 13. Orientacyjna lokalizacja obszaru Kraje ńskiego Parku Krajobrazowego ...... 79 Ryc. 14. Orientacyjna lokalizacja obszarów chronionego krajobrazu ...... 80 Ryc. 15. Orientacyjna lokalizacja rezerwatów przyrody ...... 82 Ryc. 16. Lokalizacja u żytków ekologicznych ...... 89 Ryc. 17. Priorytety i cele strategiczne ...... 123 Ryc. 18. Cele operacyjne ...... 123 Ryc. 19. Cykl Deminga przeniesiony na poziom opracowywania PO Ś ...... 187

SPIS WYKRESÓW

Wykres 1. Roczne temperatury zarejestrowane na stacji meteorologicznej w Chrz ąstowie w 2014 r. .18 Wykres 2. Miesi ęczne sumy opadów atmosferycznych zarejestrowane na stacji meteorologicznej w Chrz ąstowie w 2014 r. (mm) ...... 18

195