DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO

Bydgoszcz, dnia 9 listopada 2010 r. Nr 169 TREŚĆ: Poz.: UCHWAŁY

2164 – nr LIV/830/2010 Rady Miejskiej w Nakle nad Notecią z dnia 30 września 2010 r. w sprawie przyjęcia „Gminnego programu opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Nakło nad Notecią 2010-2014” 8658

2165 – nr LIV/835/2010 Rady Miejskiej w Nakle nad Notecią z dnia 30 września 2010 r. w sprawie utworzenia odrębnych obwodów głosowania w gminie Nakło nad Notecią w wyborach do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw 8705

2166 – nr LIV/843/2010 Rady Miejskiej w Nakle nad Notecią z dnia 30 września 2010 r. zmieniająca uchwałę w sprawie wieloletniego programu gospodarowania zasobem mieszkaniowym gminy Nakło nad Notecią na lata 2007-2011 8705

INFORMACJA

2167 – nr 633/10 Prezydenta Miasta Bydgoszcz z dnia 13 października 2010 r. w sprawie zakazu wprowadzania psów na teren Wyspy Młyńskiej 8706

Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8658 – Poz. 2164

2164

2164 UCHWAŁA Nr LIV/830/2010 RADY MIEJSKIEJ w NAKLE nad NOTECIĄ z dnia 30 września 2010 r. w sprawie przyjęcia „Gminnego programu opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Nakło nad Notecią 2010- 2014”.

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia województwa, powiatu, gminy i miasta Nakła nad 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. Notecią. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, ze zm. Z 2002 r. Nr 23, Zaprezentowany materiał jest bazą wyjściową do poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, systematycznej kilkuletniej realizacji, połączonej poz. 1271 i Nr 214, poz. 1806, z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z aktualizacją i monitoringiem. i Nr 162, poz. 1586, z 2004 r. Nr 102, poz. 1055 Aby osiągnąć skuteczne rezultaty nieodzownym jest i Nr 116, poz. 1203, z 2005 r. Nr 172, poz. 1441, także ramowe zsumowanie najważniejszych informacji Nr 175, poz. 1457, z 2006 r. Nr 17, poz. 128, Nr 181, oraz danych o zasobach kulturowych - dziedzictwa poz. 1337, z 2007 r. Nr 48, poz. 327, Nr 138, poz. 274 kulturowego Nakła nad Notecią, na tle regionu i Nr 173, poz. 1218, z 2008 r. Nr 180, poz. 1111 i województwa kujawsko-pomorskiego. Program jest i Nr 223, poz. 1458, z 2009 r. Nr 52, poz. 420 i Nr 157, ważnym narzędziem dla władz samorządowych poz. 1241 oraz 2010 r. Nr 28, poz. 142 i 146, Nr 106, w dalszych działaniach – planach i w pozyskiwaniu poz. 675) i art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. określonych środków finansowych. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Cele programu opieki nad zabytkami dla miasta Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr 96, poz. 959 i Nr 238, i gminy Nakła nad Notecią. poz. 2390, z 2006 r. Nr 50, poz. 362 i Nr 126, poz. 875, Obowiązek ochrony zabytków i opieki nad z 2007 r. Nr 192, poz. 1394, z 2009 r. Nr 31, poz. 206, zabytkami nakłada ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. Nr 97, poz. 804, z 2010 r. Nr 75, poz. 474) RADA o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Określa MIEJSKA, uchwala co następuje: ona przedmiot, zakres i formy ochrony dóbr kultury. Niezależnie od obowiązku ochrony zabytków, § 1. Przyjmuje się „Gminny program opieki nad stanowiących historyczną i materialną spuściznę zabytkami dla miasta i gminy Nakło nad Notecią 2010- pokoleń, zachowanie a także przywrócenie zabytkom 2014” w brzmieniu stanowiącym załącznik do niniejszej utraconych walorów jest uzasadnione społecznie uchwały. i ekonomicznie. Art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami § 2. Wykonanie uchwały powierza się (Dz.U. Nr 163 poz. 1568) stanowi, że w krajowym Burmistrzowi Miasta i Gminy Nakło nad Notecią. programie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami określa się, w szczególności cele i kierunki działań oraz § 3. Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku zadania w zakresie ochrony zabytków i opieki nad Urzędowym Województwa Kujawsko-Pomorskiego. zabytkami, warunki i sposób finansowania planowanych działań, a także harmonogram ich realizacji. Przez § 4. Uchwałą wchodzi w życie po upływie 14 dni analogię podobny zakres powinno mieć opracowanie od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym sporządzane w skali gminy. Cele opracowania Województwa Kujawsko-Pomorskiego. gminnego programu opieki nad zabytkami określone zostały w art. 87 ust.2 w/w ustawy. Przewodniczący W myśl tego przepisu gminny program opieki nad Rady Miejskiej zabytkami ma na celu w szczególności: Andrzej Jedynak - uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami załącznik ochrony przyrody i równowagi ekologicznej, do uchwały nr LIV/830/2010 - zahamowanie procesów degradacji zabytków Rady Miejskiej w Nakle nad Notecią i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania, z dnia 30 września 2010 r. - wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego, Gminny program opieki nad zabytkami dla miasta - podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność i gminy Nakło nad Notecią 2010-2014 zabytków dla potrzeb - społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz 1.0 Wstęp. wspieranie inicjatyw sprzyjających 1.1. Cel opracowania gminnego programu opieki - wzrostowi środków finansowych na opiekę nad nad zabytkami dla miasta i gminy Nakła nad Notecią. zabytkami, Program stanowi w swojej formie kompendium najważniejszych opracowań w skali kraju, Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8659 – Poz. 2164

- określenie warunków współpracy z właścicielami 2. Wykorzystanie zabytków do zwiększenia zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe atrakcyjności terenu dla potrzeb rozwoju społeczno – związane z wykorzystaniem tych zabytków, gospodarczego. - podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających 3. Pozyskiwanie środków finansowych z różnych tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad źródeł na opiekę nad zabytkami. zabytkami. 4. Wypracowanie metod współpracy z właścicielami Gmina i miasto Nakło nad Notecią posiada dużą zabytków. wartość kulturową jako przestrzeń historyczna wraz z zespołami urbanistycznymi ukształtowanymi na II. Program ochrony zabytków zawiera: zasadach ciągłości kulturowej, częściowo w oparciu 1. Charakterystykę zasobów dziedzictwa o zachowany średniowieczny układ lokacyjny (miasto kulturowego w mieście. Nakło), wypełniony obiektami zabytkowymi z różnych 2. Kryteria wyboru zadań. okresów historycznych, a także kultywujący tradycje 3. Instrumenty i źródła finansowania zadań. życia kulturalnego. Zasoby kulturowe nadają gminie 4. Efekty realizacji zadań. i miastu prestiż i podnoszą jego atrakcyjność dla rozwoju społeczno-gospodarczego, zwłaszcza III. W ramach prac wykorzystano: w kontekście położenia miasta na terenach o wysokich 1. Opracowania na poziomie krajowym walorach krajobrazu przyrodniczego i kulturowego, co i wojewódzkim. predysponuje je do rozwoju różnorodnych form 2. Analizy sporządzone przy opracowaniu rekreacji i turystyki. Ważnym zadaniem przed którym „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania stoi Gmina i miasto Nakło nad Notecią, wraz z jego przestrzennego miasta Nakła nad Notecią.” mieszkańcami jest wykorzystanie posiadanych walorów 3. Wytyczne konserwatorskie sporządzone w budowaniu pożądanej funkcji gminy i miasta jako w ramach miejscowych planów zagospodarowania wyspecjalizowanego obszaru usługowego o lokalnym przestrzennego miasta. i ponadlokalnym zasięgu oddziaływania, co wymaga 4. Inne dokumenty oraz publikowane materiały kompleksowych działań rewaloryzacyjnych. ikonograficzne, dokumentacje. Program Opieki Nad Zabytkami dla miasta Nakła Pomimo jednoznacznego zapisu ustawowego, nad Notecią jest zadaniem, do którego obliguje władze określającego obowiązki właściciela do opieki nad miejskie i gminne, wymieniona na wstępie ustawa zabytkiem, państwo zobowiązuje się do wspomagania o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. finansowego zadań realizowanych przy konserwacji Cele programu opieki w świetle ustawy o ochronie obiektów zabytkowych wpisanych do Rejestru zabytków i opiece nad Zabytkami. Zabytków. Jednoznacznie należy przy tym podkreślić, Zgodnie z art. 87 ust. 2 ustawy program ma na celu: że włączenie środków finansowych pochodzących - włączenie problemów ochrony zabytków do systemu z budżetu państwa nie może być stosowane do obiektów zadań strategicznych, wynikających z koncepcji zabytkowych, które znajdują się jedynie przestrzennego zagospodarowania kraju, w wojewódzkiej lub gminnej ewidencji zabytków, a nie - uwzględnienie uwarunkowań ochrony zabytków, są wpisane do Rejestru Zabytków. w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa Wprawdzie zgodnie z zapisem art. 71. ust. 2 archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami wspomnianej ustawy sprawowanie opieki nad ochrony przyrody i równowagi ekologicznej, zabytkiem wpisanym do Rejestru Zabytków, w tym - zahamowanie procesów degradacji i doprowadzenie finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich, do poprawy stanu ich zachowania, budowlanych dla obiektów, których właścicielem lub - wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz użytkownikiem jest samorząd, jest zadaniem własnym walorów krajobrazu kulturowego, samorządu, to już art. 73 mówi o tym, że między innymi - podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność jednostka samorządu terytorialnego może ubiegać się zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych o dotacje celową z budżetu państwa na dofinansowanie i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót sprzyjających wzrostowi środków finansowych na budowlanych przy zabytku. Dotacje takie przyznawane opiekę nad zabytkami, są przez ministra właściwego do spraw kultury - określenie warunków współpracy z właścicielami i dziedzictwa narodowego lub wojewódzkiego zabytków, eliminujących sytuacje konserwatora zabytków właściwego dla terenu, na - konfliktowe z wykorzystaniem tych zabytków, którym zlokalizowany jest obiekt zabytkowy wpisany - podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających do Rejestru Zabytków. Zaznaczyć przy tym należy tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad niezależność tych źródeł finansowania. zabytkami. Innym ważnym elementem wynikającym z Ustawy o ochronie zbytków i opiece nad zabytkami jest zapis I. Cel programu, który winien być uwzględniony pozwalający o ubieganie się o udzielenie dofinansowania w strategii rozwoju oraz w przestrzennym w przypadku właścicieli i użytkowników wymienionych zagospodarowaniu terenu: w ustawie nie tylko na prace planowane do wykonania 1. Ochrona zabytków, krajobrazu kulturowego przy zabytku w danym roku budżetowym, lecz także na i dziedzictwa archeologicznego zintegrowana z ochroną prace, które zostały wykonane w okresie trzech lat środowiska przyrodniczego. poprzedzających rok złożenia przez wnioskodawcę Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8660 – Poz. 2164 wniosku o udzielenie dotacji (art. 76 ust.1 pkt 2). wykorzystania przy opracowywaniu, aktualizacji Ustawa o ochronie zbytków i opiece nad zabytkami i realizacji krajowego programu ochrony zabytków zawiera także wykaz prac konserwatorskich, i opieki nad zabytkami. restauratorskich i robót budowlanych, które mogą być objęte dotacją (art. 77). 3.0 Podstawowe definicje z zakresu opieki nad Integralną częścią ustawy, wynikającą z zapisu zabytkami. art. 80 ust. 1, jest rozporządzenie ministra właściwego Dziedzictwo kulturowe - całość dorobku do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego kulturowego tworząca środowisko kulturowe określające szczegółowe warunki i tryb udzielania dokumentujące poczucie tożsamości człowieka dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie manifestującej się ciągłością kulturową. i roboty budowlane wpisane do Rejestru Zabytków oraz Krajobraz kulturowy powstał w wyniku sposób prowadzenia dokumentacji w tym zakresie wielowiekowego oddziaływania ludzi na środowisko (Rozp. Min. Kult. z dnia 10 maja 2004. Dz.U. Nr 124, przyrodnicze, które częściej było szkodliwe niż poz. 1303). zharmonizowane, czego skutkiem są zaburzenia stosunków kulturowo-przyrodniczych i degradacja 2.0 Podstawa prawna opracowania gminnego krajobrazu. programu opieki nad zabytkami. Podstawę prawną Ochrona krajobrazu musi być kompleksowa opracowania stanowi art. 87 ustawy z dnia 23 lipca i interdyscyplinarna, obejmując zarówno krajobraz 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, kulturowy jak i naturalny. Rozróżniamy krajobraz w brzmieniu: Art. 87. 1. Zarząd województwa, powiatu kulturowy rolniczy, przemysłowy, miejski, historyczny lub wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporządza na a także krajobraz harmonijny lub zdewastowany. okres 4 lat odpowiednio wojewódzki, powiatowy lub Krajobraz kulturowy zbliżony do naturalnego - gminny program opieki nad zabytkami. ukształtowany i użytkowany przez człowieka, który 2. Programy, o których mowa w ust. 1, mają na cechuje roślinność zbliżona lub, w niektórych celu, w szczególności: przypadkach, identyczna z roślinnością naturalnie 1. włączenie problemów ochrony zabytków do systemu rosnącą na danym obszarze. zadań strategicznych, wynikających z koncepcji Historyczny krajobraz kulturowy - krajobraz cenny przestrzennego zagospodarowania kraju, z punktu widzenia ochrony dóbr kultury, np. 2. uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, tradycyjnego rozłogu pól, terenów historycznych w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa kopalń, historycznych jednostek osadniczych archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami i krajobrazów bitewnych. Obecnie postuluje się ochrony przyrody i równowagi ekologicznej, stworzenie systemu ochrony krajobrazu kulturowego 3. zahamowanie procesów degradacji zabytków (historycznego), którego instrumentami i instytucjami i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania, są: strefa ochrony konserwatorskiej, rezerwat 4. wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz kulturowy, park kulturowy. walorów krajobrazu kulturowego, Krajobraz miejski - krajobraz obejmujący tereny 5. podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zainwestowania miejskiego. Występuje w postaci zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych krajobrazów zabytkowych i współczesnych, a odznacza i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw się zabudową wysoką i zwartą. Pojawia się zwłaszcza sprzyjających wzrostowi środków finansowych na w jego odmianie zabytkowej, czytelny układ opiekę nad zabytkami, kompozycyjny. 6. określenie warunków współpracy z właścicielami W system zabudowy miejskiej włączone są zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe urządzone tereny zieleni (ogrody, parki i inne ich związane z wykorzystaniem tych zabytków, odmiany tworzące systemy zieleni miejskiej, obecnie 7. podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających zw. systemem przyrodniczym miasta). tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad Krajobrazowa strefa ochronna - w dotychczasowej zabytkami. praktyce ochrony krajobrazu stosowano podział na pięć 3. Wojewódzki, powiatowy i gminny program charakterystycznych stref krajobrazu w ramach jego opieki nad zabytkami przyjmuje odpowiednio sejmik pełnego polskiego zasobu, wśród których trzy mieszczą województwa, rada powiatu i rada gminy, po uzyskaniu się w kategorii stref ochronnych. Są to: strefa opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków. rezerwatowa, strefa parkowo – krajobrazowa i strefa 4. Programy, o których mowa w ust. 3, są krajobrazu chronionego. ogłaszane w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Zabytek - nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich 5. Z realizacji programów zarząd województwa, część lub zespoły, będące dziełem człowieka lub powiatu i wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporządza, związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo co 2 lata, sprawozdanie, które przedstawia się minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną lub radzie gminy. wartość historyczną, artystyczną lub naukową. 6. Sprawozdanie z realizacji wojewódzkiego Zabytek architektury - budowla historyczna, programu opieki nad zabytkami jest przekazywane udostępniona do zwiedzania z zewnątrz lub wewnątrz. Generalnemu Konserwatorowi Zabytków i właściwemu Nosi cechy określonego lub kilku stylów wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków w celu jego architektonicznych. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8661 – Poz. 2164

Zabytek ruchomy - rzecz ruchoma, jej część lub o szczególnej wartości historycznej, naukowej zespół rzeczy ruchomych (np. rzeźba, ołtarz, obraz). i artystycznej, utrwalony w powszechnej świadomości Zabytek archeologiczny - „zabytek nieruchomy i mający duże znaczenie dla dziedzictwa kulturalnego będący powierzchniową, podziemną lub podwodną Polski. pozostałością egzystencji i działalności człowieka, Pomniki przyrody - pojedyncze twory przyrody złożoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących się żywej i nieożywionej lub ich skupienie o szczególnej w nich wytworów bądź ich śladów lub zabytek wartości naukowej, kulturowej, historyczno- ruchomy, będący tym wytworem”. pamiątkowej i krajobrazowej oraz odznaczające się Badania konserwatorskie - działania mające na celu indywidualnymi cechami. rozpoznanie historii i funkcji zabytku, ustalenie użytych do jego wykonania materiałów i zastosowanych 4.0 Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad technologii, określenie stanu zachowania tego zabytku zabytkami w Polsce. oraz opracowanie diagnozy, projektu i programu prac W myśl art. 5, art. 6 ust. 1 i art. 86 Konstytucji konserwatorskich, a jeżeli istnieje taka potrzeba, Rzeczpospolitej Polskiej ochrona zabytków jest również programu prac restauratorskich. konstytucyjnym obowiązkiem zarówno państwa, jak Badania architektoniczne - działania ingerujące i każdego obywatela. w substancję zabytku, mające na celu rozpoznanie Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady i udokumentowanie pierwotnej formy obiektu ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce jest ustawa budowlanego oraz ustalenie zakresu jego kolejnych z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad przekształceń. zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.). Badania archeologiczne - działania mające na celu „Wykonywanie zadań w zakresie kultury i ochrony odkrycie, rozpoznanie, udokumentowanie i zabezpieczenie zabytków jest ustawowym zadaniem samorządów. zabytku archeologicznego. W art. 7 ust. 1, pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. Prace konserwatorskie - działania mające na celu o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r., Nr 142, zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, poz. 1591 z późn. zm.) zostały określone zadania zahamowanie procesów jego destrukcji oraz własne gminy: zaspokajanie zbiorowych potrzeb dokumentowanie tych działań. wspólnoty należy do zadań własnych gminy. Prace restauratorskie - działania mające na celu W szczególności zadania własne obejmują sprawy (...) wyeksponowanie wartości artystycznych i estetycznych kultury, w tym (...) ochrony zabytków i opieki nad zabytku, w tym jeżeli istnieje taka potrzeba, zabytkami”. uzupełnienie lub odtworzenie jego części oraz Poza ustawami wymienionymi powyżej zapisy dokumentowanie tych działań. dotyczące ochrony i opieki nad zabytkami obecne są Historyczny układ urbanistyczny lub ruralistyczny - w innych ustawach, m.in.: przestrzenne założenie miejskie lub wiejskie, 1. ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu zawierające zespoły budowlane, pojedyncze budynki i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, i formy zaprojektowanej zieleni rozmieszczone poz. 717 z późn. zm.), w układzie historycznych podziałów własnościowych 2. ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane i funkcjonalnych. (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 Historyczny zespół budowlany - powiązana z późn. zm.), przestrzennie grupa budynków wyodrębniona ze 3. ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony względu na formę architektoniczną, styl, zastosowane środowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. Nr 25, materiały, funkcję, czas powstania lub związek poz. 150), z wydarzeniami historycznymi. 4. ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie Rewitalizacja - proces przemian przestrzennych, przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880), społecznych i ekonomicznych, mający na celu 5. ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce wyprowadzenie terenu ze stanu kryzysowego nieruchomościami (tekst jednolity Dz.U. z 2004 r. i prowadzący do rozwoju. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.), Program rewitalizacji - program wieloletnich działań 6. ustawie z dnia 25 października 1991 r. w sferze przestrzennej, społecznej i ekonomicznej, o organizowaniu i prowadzeniu działalności prowadzący w okresie kilkunastoletnim do rewitalizacji kulturalnej (tekst jednolity Dz.U. z 2001 Nr 13, terenu znajdującego się w stanie kryzysowym. poz. 123), Projekt rewitalizacji – realizowany na określonym 7. ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności terenie, będący częścią programu rewitalizacji, pożytku publicznego i wolontariacie (Dz.U. w ramach którego realizowane są zadania inwestycyjne, z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.). społeczne i ekonomiczne. Zasady ochrony zabytków znajdujących się Otoczenie - teren wokół lub przy zabytku w muzeach i w bibliotekach zostały określone w: wyznaczony w decyzji o wpisie tego tereny do rejestru 1. ustawie z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach zabytków, w celu ochrony wartości widokowych (Dz.U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.), zabytku. 2. ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach Pomnik Historii to szczególna forma ochrony (Dz.U. Nr 85, poz. 539 z późn. zm.). najcenniejszych zabytków w Polsce. Tytuł Pomnika Ochronę materiałów archiwalnych regulują przepisy: Historii może otrzymać zabytek nieruchomy Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8662 – Poz. 2164

1. ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie Sporządzenie kompletnej, rzetelnej karty archiwalnym i archiwach (tekst jednolity Dz.U. ewidencyjnej wykorzystującej wszystkie dostępne z 2006 r. Nr 97, poz. 673 z późn. zm.). materiały to ważny element w procedurze prawnej opieki i ochrony zabytków. Wartość i znaczenie W świetle ustawy w Polsce ochronie i opiece dokumentacji ewidencyjnej zależy bowiem od poziomu podlegają bez względu na stan zachowania: kompletności tych podstawowych informacji - zabytki nieruchome będące, w szczególności: o obiektach historycznych. krajobrazami kulturowymi, układami ruralistycznymi Aktem prawnym regulującym zasady prowadzenia i urbanistycznymi oraz zespołami budowlanymi, ewidencji zabytków przez poszczególne organy jest dziełami architektury i budownictwa, dziełami Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 14 maja 2004 r. budownictwa obronnego, obiektami techniki w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, (a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz i innymi zakładami przemysłowymi), cmentarzami, krajowego wykazu zabytków skradzionych lub parkami, ogrodami, innymi formami zaprojektowanej wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem. zieleni, miejscami upamiętniającymi wydarzenia Określa ono podstawowe dane, jakie powinny historyczne bądź działalność wybitnych osobistości znaleźć się na karcie ewidencyjnej i karcie adresowej lub instytucji, zabytku, przesłanki, od których spełnienia zależy - zabytki ruchome, włączenie kart ewidencyjnych i adresowych do - zabytki archeologiczne, ewidencji oraz ich wyłączenie z ewidencji. - niektóre nazwy geograficzne, historyczne lub Rozporządzenie to ustala też sposób gromadzenia tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy zbioru dokumentów dla zabytków objętych wojewódzką lub jednostki osadniczej. ewidencją zabytków. Prawna ochrona zabytków polega na podejmowaniu 4.1 Narzędzia prawne ochrony i opieki nad działań administracyjnych mających na celu zabytkami. zapobieganie zagrożeniom, udaremnianie niszczenia Współczesna ochrona zabytków obejmuje nie tylko i niewłaściwego użytkowania zabytku, przeciwdziałanie pojedyncze zabytki, dzieła sztuki, pamiątki historyczne, kradzieżom, kontroli stanu zachowania i przeznaczenia lecz również krajobraz kulturowy będący zabytku, a także zapewnienie warunków ich należytej przekształconym przez człowieka naturalnym ochrony. otoczeniem, w którym zapisane są elementy kultury Obiekty ujęte w ewidencji zabytków podlegają materialnej jak i duchowej. Ochrona zabytków zatem to prawnej ochronie w dwojaki sposób: poprzez zespół procedur mających uchronić przed zniszczeniem obszarowy wpis do rejestru zabytków oraz poprzez uznane za istotne – jako świadectwa historyczne – ustalenia dotyczące ochrony dóbr kultury elementy tworzące wspólnie krajobraz kulturowy. w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Podstawowymi narzędziami umożliwiającymi Inną formą ochrony obiektów objętych ewidencją prawidłową realizację ochrony i opieki nad zabytkami zabytków mogą być odpowiednie zapisy zawarte są: w studium uwarunkowań i kierunków - ewidencja zabytków, zagospodarowania przestrzennego gminy. - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, 4.1.2 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. - rejestr zabytków, Podstawą działania miejscowych planów - utworzenie parku kulturowego, zagospodarowania przestrzennego jest Ustawa - uznanie zabytku za pomnik historii, o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym - wpisanie zabytku na listę Światowego Dziedzictwa określająca zasady kształtowania polityki przestrzennej UNESCO. przez jednostki samorządu terytorialnego i organy 4.1.1 Ewidencja zabytków. administracji rządowej oraz zakres i sposoby Najliczniejszą grupę obiektów posiadających postępowania w sprawach przeznaczenia terenów na charakter zabytkowy stanowią obiekty figurujące określone cele oraz ustalenia zasad ich w ewidencji zabytków. W oparciu o odpowiednie zapisy zagospodarowania i zabudowy. Wspomagają ją cztery Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami rozporządzenia Ministra Infrastruktury: z dnia 23 lipca 2003 r., ewidencja zabytków stanowi - w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego podstawę do sporządzania programów opieki nad nimi. planu zagospodarowania przestrzennego, Według tych zapisów, Generalny Konserwator - w sprawie sposobu ustalania wymagań dotyczących Zabytków prowadzi krajową ewidencję zabytków nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w formie zbioru kart ewidencyjnych z obszaru całego w przypadku braku miejscowego planu kraju, Wojewódzki Konserwator Zabytków prowadzi zagospodarowania przestrzennego, natomiast wojewódzką ewidencję zabytków - w sprawie oznaczeń i nazewnictwa stosowanych znajdujących się na terenie danego województwa. w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu W gestii burmistrza, wójta zaś spoczywa prowadzenie publicznego oraz decyzji o warunkach zabudowy, gminnej ewidencji zabytków w formie kart adresowych - w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań zabytków nieruchomych znajdujących się na terenie i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, które zarazem są objęte wojewódzką ewidencją. gminy. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8663 – Poz. 2164

W miejscowych planach zagospodarowania układu przestrzennego znajdującego się poza przestrzennego, w oparciu o Ustawę o ochronie obszarem centrum historycznego (historyczne zabytków i opiece nad zabytkami, uwzględnia się przedmieścia, obrzeża miasta z historyczną ochronę zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabudową), zabytków oraz ich otoczenia, a także innych zabytków - strefa „K” – strefa ochrony krajobrazu obejmująca nieruchomych znajdujących się w gminnej ewidencji tereny krajobrazu integralnie związanego z zespołem zabytków oraz parków kulturowych. zabytkowym, Zabytkami nieruchomymi są: krajobrazy kulturowe, - strefa „W” – strefa ochrony reliktów układy urbanistyczne, ruralistyczne i zespoły archeologicznych zawierająca teren o rozpoznanej budowlane, dzieła architektury i budownictwa, dzieła zawartości reliktów archeologicznych podlegających budownictwa obronnego, obiekty techniki, cmentarze, ochronie konserwatorskiej (grodziska, wzgórza parki, ogrody i inne formy zaprojektowanej zieleni, zamkowe, tereny zburzonych fortyfikacji), a także miejsca upamiętniające wydarzenia historyczne - strefa „E” – strefa ekspozycji zabytkowego zespołu bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji. miejskiego obejmująca obszar stanowiący Zabytkami nieruchomymi są również stanowiska zabezpieczenie właściwego eksponowania zespołów archeologiczne. lub obiektów zabytkowych, Ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzania - strefa „OW” – strefa obserwacji archeologicznych, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. w której znajdują się nie eksponowane stanowiska Plan ten powinien zawierać szczegółowy wykaz archeologiczne zastrzeżone jako tereny obserwacji obiektów i terenów chronionych jego ustaleniami. archeologicznych. Formą ochrony obiektów zewidencjonowanych Poza tymi strefami, w planie miejscowym wyznacza i ujętych w miejscowym planie zagospodarowania się również inne strefy ochrony konserwatorskiej, które przestrzennego są strefy ochrony konserwatorskiej. uzależnione są od potrzeby (strefa założenia W strefach tych obowiązują określone ustalenia, które ruralistycznego, strefa ochrony zespołu dworsko- mają chronić znajdujące się na ich obszarze zabytki. parkowego, strefa zespołu fortu). W przypadku, gdy obiekt objęty ewidencją jest Ochronie mogą także podlegać wartości chroniony na podstawie ustaleń miejscowego planu niematerialne (nazwy geograficzne, historyczne lub zagospodarowania przestrzennego, jego prawna ochrona tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jest jasna i czytelna. W przypadkach nielegalnych jednostki osadniczej). działań przy obiektach objętych ewidencją Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego a chronionych planem, stosowana jest identyczna tworzy się w trzech etapach: procedura jak w przypadku obiektów wpisanych do 1) Studium uwarunkowań i kierunków rejestru zabytków. Niedostosowanie się do ustaleń dla zagospodarowania przestrzennego miast i gmin poszczególnych stref ochrony zawartych w miejscowym zawierające uwarunkowania wynikające ze stanu planie zagospodarowania przestrzennego traktowane dziedzictwa kulturowego i zabytków. jest jako wykroczenie przeciwko miejscowemu prawu. Wymienia się tu obiekty i strefy podlegające W przypadku braku miejscowego planu ochronie konserwatorskiej i określa zasady ich zagospodarowania przestrzennego ochrona obiektów ochrony; zgodnie z obowiązującymi przepisami. ujętych w ewidencji opiera się na postępowaniu Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego administracyjnym w drodze decyzji o warunkach musi być zgodny z zapisami studium, a naruszenie zabudowy i zagospodarowania terenu, uzgadnianej zasad i trybu sporządzania studium lub planu z organem konserwatorskim. miejscowego powoduje nieważność uchwały Rady W miejscowym planie zagospodarowania Gminy w całości lub części. Studium uwarunkowań przestrzennego ustala się strefy ochrony i kierunków zagospodarowania przestrzennego konserwatorskiej obejmujące obszary, na których uwzględnia ochronę zewidencjonowanych obowiązują określone ustaleniami ograniczenia, zakazy zabytków, lecz nie posiada mocy prawnej. Brak tej i nakazy mające na celu ochronę znajdujących się na podstawy nie nakłada obowiązku uzgadniania ani tych obszarach zabytków. Strefy ochrony konsultowania z organem konserwatorskim zadań konserwatorskiej mają za zadanie utrzymać prawidłowy przy tego typu obiektach. ład przestrzenny na obszarze historycznych układów 2) W tym przypadku właściwe użytkowanie i należyta przestrzennych, w tym urbanistycznych, ruralistycznych opieka nad obiektami zewidencjonowanymi zależy i założeń różnego rodzaju. przede wszystkim od dobrej woli i świadomości Wyróżnia się następujące strefy ochrony właścicieli i użytkowników. konserwatorskiej: 3) Składanie opinii i wniosków do zawiadomienia - strefa „A” – strefa pełnej ochrony historycznej o sporządzeniu miejscowego planu zagospodarowania struktury przestrzennej, w której elementy przestrzennego. Po podjęciu przez Radę Gminy historycznego układu przestrzennego (rozplanowanie, Uchwały o przystąpieniu do sporządzenia planu zabudowa oraz związany z nimi integralnie teren miejscowego, ogłasza się w miejscowej prasie oraz i krajobraz) mają wyraźnie wyodrębniony układ przez obwieszczenie o podjęciu tej uchwały, przestrzenny o wysokich walorach zabytkowych, określając formę, miejsce i termin składania - strefa „B” – strefa ochrony zachowanych elementów wniosków do planu. Zawiadamiane są również zabytkowych, obejmująca tereny historycznego właściwe instytucje i organy do uzgadniania Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8664 – Poz. 2164

i opiniowania planu. Organ konserwatorski, budowlanego (tzw. obszarowy wpis do rejestru w zakresie swojej właściwości rzeczowej zabytków). i miejscowej, zobowiązany jest do współpracy przy Wpisu do rejestru zabytków dokonuje wojewódzki sporządzaniu odpowiednio projektu studium lub konserwator zabytków i traktuje ten wpis jako projektu planu miejscowego, polegającej na priorytetową formę ochrony. W przypadku opiniowaniu i formułowaniu wniosków oraz obszarowych wpisów do rejestru zabytków, pozycja udostępnianiu informacji. prawna obiektów znajdujących się na terenie wpisanym 4) Uzgodnienie projektu miejscowego planu do rejestru zabytków odpowiada pozycji zabytków zagospodarowania przestrzennego. Organ wpisanych indywidualnie. Dlatego też, wszelkie prace konserwatorski sprawdza czy w projekcie planu prowadzone przy obiektach położonych na obszarze miejscowego uwzględniono zasady ochrony wpisanym do rejestru zabytków wymagają właściwych dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr uzgodnień i pozwoleń konserwatorskich wynikających kultury współczesnej przedstawione w opinii z ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. i wnioskach do planu, sprawdza też czy Niedostosowanie się do tych wymogów niesie za proponowane w projekcie inwestycje nie stanowią sobą skutki prawne w postaci decyzji administracyjnych zagrożenia dla dalszego istnienia obiektów wstrzymujących nielegalne działania bądź też nieruchomych i są zgodne z zapisem studium. nakazujących przeprowadzenie pewnych prac jeśli ich W przypadku ich uwzględnienia, projekt wykonanie – ze względu na nieodpowiedni stan miejscowego planu zagospodarowania techniczny – jest niezbędne z uwagi na zagrożenie przestrzennego zostaje uzgodniony pozytywnie. zniszczeniem lub istotnym uszkodzeniem obiektu. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, W przypadku niezgodnych z pozwoleniem który w sposób wyczerpujący ustala wymogi wojewódzkiego konserwatora zabytków realizacji prac konserwatorskie, może zapewnić właściwą ochronę przy zabytku, do procedury postępowania historycznych obiektów nieruchomych. Wymienione administracyjnego włącza się właściwy organ nadzoru w tekście planu i oznaczone w jego części rysunkowej budowlanego. Konsekwencją umyślnego niszczenia obiekty są chronione prawnie. i uszkadzania zabytków jest kara pozbawienia wolności, Oprócz wyszczególnienia wszystkich obiektów w przypadku działań nieumyślnych kara grzywny lub wpisanych do rejestru zabytków, plan miejscowy ograniczenia wolności. zawiera w szczególności ustalenia dotyczące stref Wydanie decyzji o wpisie do rejestru zabytków jest ochrony konserwatorskiej oraz zasad ochrony zabytków poprzedzone postępowaniem przygotowawczym, na nie wpisanych do rejestru zabytków, a będących które składa się: złożenie wniosku przez właściciela lub w ewidencji konserwatorskiej. Dla tych ostatnich jest to wieczystego użytkownika obiektu, wszczęcie procedury jedyna forma ochrony prawnej. Dlatego ważne jest administracyjnej oraz wizja lokalna obiektu. dążenie do szczegółowego ujmowania zwłaszcza tych W wyniku podjętych czynności zostaje wydana obiektów, które nie bronią się poprzez indywidualny decyzja o wpisaniu zabytku do rejestru zabytków. wpis do rejestru zabytków. Wpis ten uchroni je Treść decyzji o wpisie obiektu do rejestru zabytków wówczas przed wszelkimi nielegalnymi bądź powinna być jednoznaczna i poparta załącznikiem niszczącymi działaniami inwestycyjnymi mającymi graficznym z określonymi granicami ochrony ogromny wpływ na wygląd budynków historycznych konserwatorskiej. Dużym utrudnieniem w odczytywaniu i ich najbliższe otoczenie. wcześniejszych decyzji o wpisie do rejestru zabytków 4.1.3 Rejestr zabytków. jest brak tego załącznika. Jest on szczególnie ważny Rejestr zabytków stanowi podstawową ustawową przy wpisach obszarowych takich jak układy formę ochrony prawnej obiektu i odbywa się według urbanistyczne czy zespoły rezydencjonalne ściśle określonej procedury wyznaczonej przez Ustawę i folwarczne. Nie mniej istotny jest przy wpisach o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz indywidualnych obiektów, gdzie również należy ustalić Rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 30 kwietnia granice ochrony konserwatorskiej. Jednoznaczność 2004 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, treści decyzji polegać powinna na wyszczególnianiu krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków w uzasadnieniu tego dokumentu tylko tych obiektów, oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub które mają być chronione prawnie na mocy tej decyzji. wywiezionych za granice niezgodnie z prawem. Umieszczanie innych obiektów nie objętych wpisem Wpis do rejestru zabytków stwarza określoną, niepotrzebnie zaciera interpretację tego wpisu. jednoznaczną sytuację prawną obiektu, która ogranicza 4.1.4 Park kulturowy. swobodę działań, zwłaszcza tych niepożądanych, Krajobraz kulturowy to, zgodnie z brzmieniem narzuca pewne rygory postępowania przy nich, daje też artykułu Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad pewne przywileje finansowe. Ta forma ochrony prawnej zabytkami, przestrzeń historycznie ukształtowana stwarza możliwość lepszej opieki właścicieli, kontroli w wyniku działalności człowieka, zawierająca wytwory nad prowadzonymi pracami oraz zapewnienie cywilizacji oraz elementy przyrodnicze. właściwego użytkowania. Uwarunkowania przyrodnicze są niezaprzeczalnym tłem Do rejestru zabytków wpisuje się zabytki ruchome, do wszelkich działań człowieka, a razem tworzą one nieruchome, archeologiczne, otoczenie zabytku, nazwę integralną strukturę przestrzenną, na którą składają się geograficzną, historyczną lub tradycyjną, układ płaszczyzny (lasy, łąki, zbiorniki wodne), ciągi (rzeki, urbanistyczny, ruralistyczny lub historyczny zespołu drogi) i punkty (obiekty kulturowe i przyrodnicze). Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8665 – Poz. 2164

Bogate dziedzictwo kulturowo-przyrodnicze regionu budowlane, dzieła architektury i budownictwa lub wpływa na proces kształtowania tożsamości regionalnej. zespoły tych dzieł o wspólnych cechach stylowych, Dziedzictwo to skłania do podjęcia ważnych działań użytkowych lub konstrukcyjnych, dzieła budownictwa w tym zakresie. Współczesne zarządzanie ochroną obronnego, obiekty dziedzictwa przemysłowego, krajobrazu powinno opierać się o zasady spójności inżynierii lądowej i wodnej, parki i ogrody, cmentarze, aspektów środowiskowych z historycznymi miejsca upamiętniające wydarzenia historyczne bądź i konserwatorskimi. związane z działalnością wybitnych osobistości lub Ochrona krajobrazu kulturowego może być instytucji oraz zabytki archeologiczne (pozostałości wyrażona poprzez utworzenie parku kulturowego, terenowe pradziejowego i historycznego osadnictwa, którego istotą mają być najbardziej reprezentatywne cmentarzyska, kurhany, relikty działalności i charakterystyczne cechy krajobrazu kulturowego, jego gospodarczej, religijnej i artystycznej). uwarunkowania przyrodnicze i przestrzenne oraz Ponadto muszą to być zabytki, które: identyfikacja grup społecznych czy też deklaracja - zachowały pierwotną kompozycję przestrzenną lub społecznej woli utworzenia parku kulturowego. uległy nieznacznym przekształceniom, Celem utworzenia parku kulturowego jest ochrona - są jednorodne stylowo lub o czytelnych krajobrazu kulturowego oraz zachowanie i zharmonizowanych ze sobą nawarstwieniach, wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami - są należycie wyeksponowane w przestrzeni nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej miejskiej lub krajobrazie i zachowały pierwotne tradycji budowlanej i osadniczej. Nie mniej ważny jest relacje z otoczeniem, także sposób opracowania projektu planu ochrony parku - są dziełami wybitnych twórców, np.: architektów, kulturowego, którego zwieńczeniem jest uchwalenie planistów, architektów krajobrazu, ogrodników, przez właściwą Radę Gminy i publikacja tego planu. - są dobrze zachowane lub w stanie pozwalającym na Znaczącą rolę odgrywa tu właściwa motywacja, ich rewaloryzację, pozytywna atmosfera dla idei utworzenia parku Obiekt proponowany do uznania za Pomnik Historii kulturowego. Ważna jest również promocja tego musi być wpisany do rejestru zabytków lub objęty przedsięwzięcia w celu dopracowania szczegółów. statusem parku kulturowego. W celu realizacji zadań związanych z ochroną parku Dla układów przestrzennych i obszarów powinny kulturowego Rada Gminy może utworzyć jednostkę być opracowane i uchwalone miejscowe plany organizacyjną do zarządzania parkiem. Istotną regulacją zagospodarowania przestrzennego. jest obowiązek sporządzania miejscowego planu Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego zagospodarowania przestrzennego dla obszarów, na występuje do Prezydenta RP o uznanie zabytku za których utworzono park kulturowy. pomnik historii, jeżeli zgłaszany zabytek spełnia Ochrona parku kulturowego powinna też zostać określone szczegółowe kryteria.. uwzględniona w studium uwarunkowań i kierunków Jeżeli zasadność wniosku Ministra Kultury zagospodarowania przestrzennego gminy oraz i Dziedzictwa Narodowego uzyska akceptację, w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Prezydent RP w drodze rozporządzenia uznaje obiekt za W specjalnych przypadkach park kulturowy Pomnik Historii, określając jego granice o szczególnej wartości, może też być uznany za pomnik Rozporządzenie Prezydenta RP jest ogłaszane historii lub jako pomnik historii wpisany na Listę w „Dzienniku Ustaw”. Światowego Dziedzictwa UNESCO. Przygotowując projekt uchwały Rady Gminy 5.0 Uwarunkowania zewnętrzne ochrony w sprawie utworzenia parku kulturowego należy brać dziedzictwa kulturowego. pod uwagę określenie granic parku, celów i zasad 5.1 Tezy krajowego programu opieki nad zabytkami. ochrony oraz zasad zarządzania parkiem. Uchwała zaś Założenia wynikające z krajowego programu powinna być przeprowadzona z zachowaniem ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. stosownych procedur obowiązujących w tym zakresie Opracowanie krajowego programu ochrony gminny samorząd terytorialny i jego jednostki zabytków i opieki nad zabytkami jest ustawowym organizacyjne. obowiązkiem Ministra Kultury i Dziedzictwa 4.1.5 Pomnik historii. Narodowego. Uznanie zabytku za Pomnik Historii jest W tezach do krajowego programu ochrony szczególnym aktem prawnym, bowiem Pomnikiem zabytków i opieki nad zabytkami wyznaczone zostały Historii mogą zostać zabytki nieruchome następujące cele działań: o ponadregionalnym znaczeniu, dużych wartościach 1. W zakresie uwarunkowań ochrony i opieki nad historycznych, naukowych i artystycznych, mające zabytkami. znaczenie dla polskiego dziedzictwa kulturowego, 2. W zakresie działań o charakterze systemowym. utrwalone w świadomości społecznej i stanowiące 3. W zakresie systemu finansowania. źródło inspiracji dla kolejnych pokoleń. Ponadto musza 4. W zakresie dokumentowania, monitorowania to być zabytki jednorodne stylowo, należycie i standaryzacji metod działania. wyeksponowane w przestrzeni, będące dziełami 5. W zakresie kształcenia i edukacji. wybitnych twórców oraz dobrze zachowane. 6. W zakresie współpracy międzynarodowej. Pomnikami Historii mogą być krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne, ruralistyczne i zespoły Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8666 – Poz. 2164

W dostępnych dokumentach najważniejsze pod - Intensyfikacja ochrony i upowszechniania dziedzictwa względem merytorycznym są zasady postępowania kulturowego, w tym szczególnie kompleksowa konserwatorskiego: poprawa stanu zabytków nieruchomych. - zasada primum non noce re, Cele cząstkowe to między innymi: - zasada maksymalnego poszanowania oryginalnej - Zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywna substancji zabytku i wszystkich jego wartości ochrona zabytków. (materialnych i niematerialnych), - Modernizacja i rozbudowa infrastruktury kultury. - zasada minimalnej niezbędnej ingerencji - Poprawa warunków działalności artystycznej. (powstrzymywania się od działań niekoniecznych), Cele cząstkowe realizowane są w ramach - zasada, zgodnie z którą usuwać należy to (i tylko to), 5 obszarów priorytetowych - opisane w NSRK - co na oryginał działa niszcząco; Narodowe Programy Kultury, w tym Narodowy - zasada czytelności i odróżnialności ingerencji, Program Kultury „Ochrona zabytków i dziedzictwa - zasada odwracalności metod i materiałów, kulturowego na lata 2004-2013”, a uwzględnia je: - zasada wykonywania wszelkich prac zgodnie - kompleksowa rewaloryzacja zabytków i ich z najlepszą wiedzą i na najwyższym poziomie. adaptacja na cele kulturalne, turystyczne, Zasady powyższe dotyczą i winny obowiązywać nie edukacyjne, rekreacyjne i inne cele społeczne, tylko konserwatorów zajmujących się technologiczną - zwiększenie roli zabytków w rozwoju turystyki stroną restauracji dzieł sztuki, konserwatorów, i przedsiębiorczości poprzez tworzenie zintegrowanych architektów lub urbanistów, ale również pracowników narodowych produktów turystycznych, urzędów konserwatorskich czy też pracowników - promocja polskiego dziedzictwa kulturowego samorządów, zwłaszcza w zakresie opiniowania w Polsce i za granicą, w szczególności za pomocą i przyznawania środków na realizację programów narzędzi społeczeństwa informacyjnego. i projektów związanych z ochroną zabytków. 5.2 Narodowy Program Kultury „Ochrona zabytków 6.0 Relacje gminnego programu opieki nad i dziedzictwa kulturowego” (NPK „OZiDK) na lata zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie 2004–2013. województwa i powiatu. Program jest zgodny z istniejącym prawodawstwem 6.1 Regionalny Program Operacyjny Województwa polskim, w tym z Konstytucją RP, prawem dotyczącym Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013. organizowania i prowadzenia działalności kulturalnej, (Uchwała nr 70/892/07 Zarządu Województwa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, prawem Kujawsko-Pomorskiego z dnia 23 października 2007 r.) autorskim, prawem regulującym podział Problemy związane z ochroną dziedzictwa administracyjny Polski i ustanawiającym kompetencje kulturowego przedstawione zostały w ocenie sytuacji jednostek samorządu terytorialnego (jst), istniejącym społeczno-gospodarczej. Wskazano, iż istniejące zasoby prawem gospodarczym i podatkowym oraz prawem dziedzictwa kulturowego nie są w pełni wykorzystane europejskim. dla rozwoju społeczno-gospodarczego, zwłaszcza Narodowy Program Kultury „Ochrona Zabytków rozwoju turystyki. i Dziedzictwa Kulturowego” jest zgodny z założeniami Jako podstawowe problemy warunkujące do Krajowego Programu Ochrony Zabytków, wykorzystanie zasobów dziedzictwa kulturowego dla a działania ujęte w programie są z nim komplementarne. współczesnych potrzeb, wymienione zostały: Program jest komplementarny wobec strategii - zły stan techniczny licznych obiektów (zespołów) rozwojowych przyjętych przez rząd RP, zabytkowego budownictwa i innych obiektów a w szczególności z Narodową Strategia Rozwoju kultury materialnej, pomniejszający znacznie ich Regionalnego, Narodową Strategią Wzrostu historyczne i kulturowe walory, a także Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich, Narodową ograniczający ich udostępnienie, w przypadku Strategią Rozwoju Obszarów Wiejskich, Strategią budynków ich wykorzystanie dla nowych sposobów Gospodarczą Rządu „Przedsiębiorczość – Rozwój – użytkowania, Praca”, a przez to z Narodowym Planem Rozwoju, - ograniczone możliwości ekspozycji licznych przyjętym przez Radę Ministrów 14 stycznia 2003 r. obiektów i zbiorów muzealnych, Opieka i ochrona zabytków w Polsce integralnie - promocja dziedzictwa jako atrakcji turystycznej. związana jest z Narodową Strategią Rozwoju Kultury Zagadnienia dziedzictwa kulturowego znalazły się na lata 2004-2013 i z Uzupełnieniem Narodowej w następujących osiach priorytetowych: Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020 oraz Oś priorytetowa 3. – Rozwój infrastruktury z Narodowym Programem Kultury „Ochrona Zabytków społecznej, której celem są: i dziedzictwa kulturowego na lata 2004-2013”. - poprawa jakości i dostępności usług społecznych Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004- poprzez inwestycje w infrastrukturę 2013 została przyjęta przez Rząd RP 21 września - społeczną (edukacyjną, zdrowia, pomocy społecznej, 2004 r. Zakres Strategii został podporządkowany kultury), w tym dla osób niepełnosprawnych, głównie regionom, jako podstawowym jednostkom - ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego. podziału terytorialnego. Jak napisano w dokumencie: „Bogate dziedzictwo Celem strategicznym NSRK jest: kulturowe regionu, w tym unikalne zabytki architektury - Zrównoważony rozwój i wspieranie kultury romańskiej i gotyckiej, przykłady historycznej w regionach. urbanistyki, wymaga działań zamierzonych dla jego Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8667 – Poz. 2164 zachowania dla przyszłych pokoleń, które na ogół są ogółowi społeczeństwa jak i projektów sektora także korzystne dla jego promocji turystycznej. gospodarki turystycznej”. W związku z tym wspierane będą inwestycje Dla miasta Nakła istotny jest też zapis dotyczący ukierunkowane na poprawę stanu technicznego turystyki wodnej: „Wsparcie może uzyskać również obiektów i zespołów zabytkowych, ich przystosowanie infrastruktura związana z żeglugą, umożliwiająca do świadczenia nowych funkcji, na przykład aktywności wykorzystanie szczególnie Noteci, Brdy i Wisły dla kulturalnej.” rozwoju turystyki wodnej. Oczekuje się, że wspieranie działań w ramach osi Projekty z zakresu turystyki realizowane na spowoduje m. in: obszarach wiejskich będą związane z tworzeniem - lepszą jakość świadczonych usług, alternatywnych źródeł zatrudnienia, a także dalsze - zwiększenie potencjału edukacyjnego, zapisy: „Wspierane będzie przygotowanie i promocja - lepszy stan zasobów dziedzictwa kulturowego. produktów turystycznych, w szczególności Beneficjenci Osi priorytetowej 3.: Jednostki eksponujących oryginalność i unikalność oferty samorządu terytorialnego oraz ich związki turystycznej regionu. Należy ich upatrywać w ofercie i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne (jst), szkoły dla turystyki uzdrowiskowej, turystyki kulturowej, form wyższe, osoby prawne i fizyczne będące organami turystyki wykorzystującej specyficzne zasoby i walory prowadzącymi szkoły i placówki, zakłady opieki środowiska przyrodniczego”. zdrowotnej działające w publicznym systemie ochrony Wsparcie rozwoju usług turystycznych zdrowia (tzn. podmioty dostarczające świadczenia i uzdrowiskowych skierowanych na wykorzystanie gwarantowane w ramach kontraktu z Instytucją zasobów i walorów środowiska przyrodniczego Finansującą Publiczne Świadczenia Zdrowotne, np. i kulturowego, na podniesienie jakości usług, będzie NFZ), instytucje kultury, inne jednostki zaliczane do warunkowane tworzeniem nowych miejsc pracy. sektora finansów publicznych posiadające osobowość Projekty związane z turystyką, które uzyskają prawną, organizacje pozarządowe, kościoły i związki wsparcie w ramach tej osi priorytetowej, będą musiały wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków zaowocować wyraźnymi efektami gospodarczymi. wyznaniowych. Należy nadać priorytet tym projektom, które Oś priorytetowa 4. - Rozwój infrastruktury przyciągną przede wszystkim turystów spoza regionu społeczeństwa informacyjnego. i wkomponują się w szersze ramy planu rozwoju W jej ramach znalazły się m.in. zapisy związane turystyki dla regionu. z problematyką dziedzictwa kulturowego: „Wsparcie W ramach tej osi priorytetowej wspierane będą uzyskają również projekty tworzenia cyfrowych również projekty współpracy międzynarodowej zbiorów informacji (baz danych), w szczególności w zakresie tworzenia sieci współpracy międzyregionalnej, dotyczących dziedzictwa kulturowego. Cyfrowa forma wymiany doświadczeń, prowadzenia wspólnych opisu unikatowych obiektów tego dziedzictwa umożliwi kampanii informacyjnych i promocyjnych w tym swobodny i powszechny dostęp do jego zasobów.” działania przewidziane w ramach Inicjatywy Komisji Beneficjenci Osi priorytetowej 4.: Jednostki „Regiony na rzecz zmian gospodarczych” przyjętej samorządu terytorialnego oraz ich związki Komunikatem Komisji Wspólnot Europejskich i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne posiadające nr KOM(2006)675 w dniu 8 listopada 2006 roku. osobowość prawną, administracja rządowa, szkoły Beneficjenci Osi priorytetowej 6.: Jednostki wyższe, jednostki naukowe, osoby prawne i fizyczne samorządu terytorialnego oraz ich związki będące organami prowadzącymi szkoły i placówki, i stowarzyszenia, zakłady opieki zdrowotnej działające instytucje kultury, zakłady opieki zdrowotnej działające w publicznym systemie ochrony zdrowia, instytucje w publicznym systemie ochrony zdrowia, inne jednostki kultury, PGL Lasy Państwowe i działające w ich zaliczane do sektora finansów publicznych posiadające imieniu jednostki organizacyjne, parki krajobrazowe, osobowość prawną, organizacje pozarządowe, kościoły organizacje pozarządowe, kościoły i związki i związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków i związków wyznaniowych, przedsiębiorstwa. wyznaniowych, przedsiębiorstwa. Oś priorytetowa 6. - Wsparcie rozwoju turystyki, Oś priorytetowa 7. - Wspieranie przemian której celem jest „wzrost znaczenia turystyki jako w miastach i w obszarach wymagających odnowy czynnika rozwoju społeczno-gospodarczego województwa Celem osi jest: „ożywienie gospodarcze i społeczne poprzez: lepsze wykorzystanie dziedzictwa przyrodniczego oraz odnowa infrastrukturalna i architektoniczno- i kulturowego, wzbogacenie oferty usług turystycznych urbanistyczna zdegradowanych części miast, terenów i poprawę ich jakości, rozwój nowych, i obiektów poprzemysłowych i powojskowych”. zrównoważonych rodzajów turystyki”. W opisie osi uwzględniono szereg elementów W opisie osi zawarto m.in. następujące zapisy: związanych z ochroną dóbr kultury: „W ramach osi priorytetowej wspierane będą „Większość miast województwa kujawsko- przedsięwzięcia ukierunkowane na efektywniejsze pomorskiego odznacza się wielowiekową metryką. wykorzystanie zasobów przyrodniczych i dziedzictwa W ich złożonych strukturach urbanistycznych występują kulturowego, na wzbogacenie i zróżnicowanie oferty części o wyeksploatowanej zabudowie, zużytej i podwyższenie jakości usług turystycznych. Wsparcie infrastrukturze technicznej (komunalnej), a jednocześnie w ramach osi priorytetowej dotyczyło będzie zarówno często posiadające cenne obiekty zabytkowej architektury projektów w ramach infrastruktury służącej nieodpłatnie (rezydencjonalnej, sakralnej, przemysłowej, militarnej, Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8668 – Poz. 2164 komunikacyjnej,) będącej dziedzictwem kulturowym. 6.2 Plan Zagospodarowania Przestrzennego Są to dziś tereny często użytkowane ekstensywnie, Województwa Kujawsko-Pomorskiego. niestosownie do walorów ich lokalizacji. Uchwała Nr XI/135/03 Sejmiku Województwa W ramach priorytetu zakłada się wspieranie działań Kujawsko-Pomorskiego z dnia 26 czerwca 2003 r. rewitalizacji takich terenów (obszarów), skierowanych W dokumencie zwrócono uwagę na znaczenie na poprawę warunków codziennego życia doliny Noteci z kanałem Bydgoskim, jako obszaru mieszkańców, skutkujących ich aktywizacją społeczno- o dużych walorach turystyczno-krajobrazowych. gospodarczą, przy jednoczesnym zachowaniu, Obszar Krajeński wymieniono jako jeden z dwóch przywróceniu ich wartości kulturowych i historycznych. na terenie województwa, na którym istnieją bardzo Wsparcie obejmie unowocześnianie zagospodarowania korzystne predyspozycje dla rozwoju różnych form infrastrukturalnego oraz renowację obiektów, w tym turystyki, jednak nie posiadają one dostatecznej bazy renowację wspólnych części wielorodzinnych turystycznej, cechują się brakiem tradycji w tym budynków mieszkalnych (w zakresie odnowy części zakresie i słabszym marketingiem, co owocuje głównej struktury budynku, instalacji technicznych, niewielkim ruchem turystycznym. innych działań mających na celu oszczędność Nakło znalazło się w tzw. strefie Centralnej, energetyczną). obejmującej tereny w dolinach Wisły i środkowej Postęp naukowo-techniczny, rynkowa konkurencja Noteci wraz z bezpośrednim otoczeniem. i wymogi współczesnego rozwoju, były głównymi Droga wodna Noteć - Kanał Bydgoski - przyczynami zakończenia aktywności produkcyjnej skanalizowana Brda uznana została, obok Wisły za wielu przedsiębiorstw, zwłaszcza branż przemysłu najważniejszą drogę wodną województwa, która nie chemicznego, spożywczego, metalowego, itp. Pozostałe spełnia jednak wymogów współczesnego transportu po nich tereny ze zdekapitalizowaną i funkcjonalnie wodnego. nieużyteczną zabudową, zdewastowanymi gruntami ale Korytarz ekologiczny doliny Wisły i Noteci często odznaczające się atrakcyjną lokalizacją dla sklasyfikowano jako główny element wojewódzkiego rozwoju współczesnych funkcji gospodarczych systemu ekologicznego o randze międzynarodowej. i społecznych. System ekologiczny połączyć ma wszystkie tereny Oś priorytetowa zakłada wspieranie przedsięwzięć objęte ochroną prawną w zakresie przyrody nadających nowe walory użytkowe terenom i krajobrazu. poprzemysłowym, przystosowujących je do nowych Wśród celów zagospodarowania przestrzennego funkcji społeczno-gospodarczych. województwa wymieniono m.in.: „Zwiększenie Do wsparcia kwalifikowane będą projekty ujęte atrakcyjności regionu w wymiarze europejskim jako w programie rewitalizacji miasta sporządzonym przez pochodnej jego walorów przyrodniczych i dziedzictwa jednostkę samorządu terytorialnego i podlegającym kulturowego, wysokich standardów życia mieszkańców, ocenie przez IZ. wysoce sprawnych systemów infrastruktury technicznej, W ramach osi priorytetowej wspierane będą również dogodnych powiązań ze światem zewnętrznym”. projekty w zakresie współpracy międzynarodowej Nakło obok innych miast powiatowych o zbliżonej ukierunkowane na tworzenie sieci współpracy wielkości, wymaga dalszej koncentracji potencjału jako międzyregionalnej, wymianę doświadczeń pomiędzy ośrodek, który będzie pełnił funkcję ponadlokalną. regionami, miastami i podmiotami sfery społeczno- Według wytycznych dokumentu zachowanie gospodarczej. dziedzictwa kulturowego wymaga przestrzegania Wsparcie obejmie programy wymiany doświadczeń, następujących zasad: w tym staże, wizyty studyjne, wspólne konferencje - zachowania dziedzictwa kulturowego w stanie i warsztaty oraz tworzenie wspólnych opracowań, akcji umożliwiającym jego przetrwanie dla przyszłych informacyjnych i promocyjnych w tym działania pokoleń, przewidziane w ramach Inicjatywy Komisji „Regiony - harmonijnego kształtowania krajobrazu kulturowego, na rzecz zmian gospodarczych” przyjętej Komunikatem - dbałość o integralność zabytkowych struktur Komisji Wspólnot Europejskich nr KOM(2006)675 urbanistycznych i ruralistycznych. w dniu 8 listopada 2006 roku. Dla działalności w sferze turystyki ustalono Beneficjenci Osi priorytetowej 7.: Jednostki następujące zasady: samorządu terytorialnego ich związki i stowarzyszenia, - eliminacji niekorzystnych skutków lokalizacji jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną, obecnych i planowanych obiektów turystycznych na administracja rządowa, szkoły wyższe, instytucje środowisko przyrodnicze, kultury, osoby prawne i fizyczne będące organami - preferencji dla lokalizacji obiektów ogólnodostępnych, prowadzącymi szkoły i placówki, zakłady opieki całorocznych i wysoko standardowych, zdrowotnej działające w publicznym systemie ochrony - dostosowania skali inwestycji turystycznych do zdrowia, inne jednostki sektora finansów publicznych chłonności i pojemności turystycznej obszarów. posiadające osobowość prawną, organizacje Nakło, Krajna i obszar nadnotecki wymieniane są pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe oraz w działaniach szczegółowych zawartych w dokumencie, osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych, które dotyczą trzech podstawowych sfer, będących spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, Towarzystwo w przypadku Nakła n/Notecią, ściśle powiązane z jego Budownictwa Społecznego (TBS), MŚP. dziedzictwem kulturowym – ochrony dóbr kultury, rozwoju turystyki i rozwoju infrastruktury wodnej. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8669 – Poz. 2164

Działania związane z ochroną dóbr kultury: międzynarodowym: Berlin - rzeka Odra - rzeka Dla zachowania dziedzictwa kulturowego Warta - rzeka Noteć - Kanał Bydgoski województwa dla potrzeb przyszłych pokoleń, (z południowym obejściem miasta Bydgoszczy) - konieczne jest kontynuowanie działań w zakresie rzeka Wisła - Zalew Wiślany - Kaliningrad, co ochrony walorów krajobrazu kulturowego poprzez: najmniej do IV klasy drogi wodnej, - ochronę obszarów o wysokich wartościach 6.3 Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami środowiska przyrodniczego i kulturowego: brzesko- Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2009- radziejowskiego, doliny Drwęcy, doliny Osy, doliny 2012. Wisły, górznieńskiego, kcyńsko-żnińskiego, Przyjęty został Uchwałą Nr XXV/496/08Sejmiku koronowskiego, krajeńskiego, mogileńskiego, Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia nadgoplańskiego, ryńsko-ostrowickiego, rypińsko- 8 września 2008 r., na podstawie art. 14 ust.1 pkt 3 zbójeńskiego, skępsko-lipnowskiego i tucholskiego, i art. 18 pkt 20 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. W sferze ochrony i kształtowania środowiska o samorządzie województwa (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, kulturowego planuje się: poz. 1590 z późn. zm.), art. 87 ust.3 i 4ustawy z dnia 23 - rewaloryzację historycznych układów lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad urbanistycznych: Torunia, Bydgoszczy, Włocławka, zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.). Grudziądza, Chełmna, Nowego, Świecia, Koronowa, Przyjęty program prócz charakterystyki zasobów Nakła n/Notecią, Solca Kujawskiego, Ciechocinka, województwa kujawsko-pomorskiego określa główne Raciążka, Nieszawy, Bobrowników, Brześcia kierunki działań w dziedzinie ochrony zabytków, Kujawskiego, Kowala, Lubienia Kujawskiego, odnosząc je do strategicznych celów determinujących Służewa, Aleksandrowa Kujawskiego, Dobrzynia całokształt rozwoju województwa. Program definiuje n/Wisłą, Szubina, Rynarzewa i Łabiszyna, także podstawowe narzędzia niezbędne do realizacji - konserwację zabytkowych obiektów sakralnych oraz programu opieki (przytoczone w niniejszym zespołów dworsko-parkowych, opracowaniu w rozdziale 3.1). - utworzenie następujących parków kulturowych: Część postulatywna Programu dzieli się na dwie aleksandrowskiego, bobrownickiego, ciechocińskiego, podstawowe części: dobrzyńskiego, nadnoteckiego, nadwiślańskiego, - działania w zakresie ochrony zabytków wynikające kowalskiego, lubieńskiego, łabiszyńskiego, szubińskiego, z Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad śródmieścia Bydgoszczy, śródmieścia Włocławka, zabytkami, które są praktyczną realizacją Bydgoskiego Przedmieścia w Toruniu (fragment omówionych wcześniej narzędzi, zabudowy wraz z parkiem miejskim), Pierścienia - działania pozaustawowe nakierowane głównie na Fortów w Toruniu. inicjatywy samorządowe zarówno w zakresie Działania związane z rozwojem infrastruktury bezpośredniej opieki nad zabytkami (w tym turystycznej: wsparcie finansowe) jak i działania edukacyjne Dla podniesienia konkurencyjności i atrakcyjności i popularyzatorskie. regionu konieczne jest podjęcie działań prowadzących Jako podstawowe działania ustawowe wskazano do zachowania i pełnego wykorzystania turystycznych m.in. intensyfikację wpisywania obiektów walorów środowiska przyrodniczego i kulturowego nieruchomych do rejestru zabytków, w pierwszej poprzez: kolejności tych, które mają uregulowany status - pełne wykorzystanie walorów rejonów turystycznych: własnościowy i stanowią własność gmin, sejmiku Borów Tucholskich i Doliny Brdy, Pojezierza samorządowego oraz skarbu państwa. W drugiej Brodnickiego, Zbiornika Włocławskiego i Lasów kolejności wskazano na konieczność wytworzenia Gostynińsko-Włocławskich, Przyjezierza i Jeziora mechanizmów finansowych, wspierających prace przy Gopło, Jezior Żnińskich, Podmiejskiego Bydgoszczy, zabytkach, które stanowić mogą zachętę dla osób Krajeńskiego, Doliny Dolnej Wisły, Doliny Drwęcy, prywatnych do wpisywania obiektów do rejestru Ciechocińsko-Nieszawskiego, Skępsko-Skrwileńskiego, zabytków. Chodeckiego, Głuszyńsko-Modzerowskiego i Rogowskiego, Z perspektywy Nakła n/Notecią istotne są zapisy - zagospodarowanie turystyczne istniejących mówiące o podjęciu działań mających na celu nadanie i projektowanych zbiorników wodnych oraz wytypowanym obiektom statusu Pomnika Historii. naturalnych wód powierzchniowych dla Wśród wytypowanych obiektów znalazł się Kanał prowadzenia sportów wodnych i rozwoju turystyki Bydgoski – „koryto wraz z urządzeniami kwalifikowanej w szczególności na zbiornikach: hydrotechnicznymi od śluzy Nakło wschód do granic Włocławskim, Koronowskim, Żur, Gródek, oraz na administracyjnych Bydgoszczy; na terenie miasta rzekach: Brdzie, Drwęcy, Wdzie, Noteci i Kanale Bydgoszczy koryta wraz z urządzeniami Bydgoskim. hydrotechnicznymi tzw. Starego Kanału i nowego Działania związane z modernizacją dróg wodnych: Kanału”. Uruchomienie najtańszego transportu drogami Kanał Bydgoski wytypowany został również jako wodnymi na terenie województwa kujawsko- obszar, który powinien zostać przekształcony w Park pomorskiego będzie możliwe po realizacji Kulturowy. następujących kierunków działań: W programie sformułowano następujące zalecenia, - przebudowy i budowy infrastruktury technicznej na które powinny mieć wpływ na zapisy umieszczane śródlądowej drodze wodnej o znaczeniu w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego: Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8670 – Poz. 2164

- rozpoznanie i zrewidowanie stanu faktycznego integrujący wprowadzanie w życie ładów: ekologicznego, istniejących obszarów i stref ochrony społecznego, ekonomicznego, przestrzennego i politycznego. konserwatorskiej, W 2000 r. przy wdrażaniu lokalnej Agendy 21 - zwiększenie ilości obszarów chronionych w ramach w powiecie nakielskim podjęte zostały prace nad stref ochrony konserwatorskiej – zwłaszcza strategią zrównoważonego rozwoju powiatu, który miał w odniesieniu do obiektów i zespołów leżących poza stanowić kluczowy dokument rozwojowy dla władz obszarami miejskimi, samorządowych powiatu nakielskiego. - przygotowanie ściśle określonych stref ochrony W strategii wymienione zostały ważne kwestie konserwatorskiej oraz stref ekspozycji obiektów, przekładające się m.in. na substancję wartościowych jako wytyczne do MPZP, obszarów miejskich, w tym samego Nakła nad Notecią - uwzględnienie ustaleń i propozycji zawartych jaki i na atrakcyjne położenie geograficzne, czy w niniejszym opracowaniu, a zwłaszcza zagadnienia społeczno-gospodarcze i kulturowe, m.in.: proponowanych parków kulturowych i innych - Lokalne zbyt duże nasilenie ruchu kołowego na obszarów chronionych. terenie miasta. Wszelkie zapisy dotyczące ochrony dziedzictwa Nasilenie ruchu komunikacyjnego przebiegającego kulturowego zawarte na poziomie ogólnym w planie przez duże skupiska ludzkie stanowi potencjalne zagospodarowania przestrzennego województwa zagrożenie dla mieszkańców oraz infrastruktury. powinny zostać uwzględnione w miejscowych planach Prowadzi to do wzrostu wypadków, zwiększonego zagospodarowania przestrzennego, w których ulec zanieczyszczenia powietrza spalinami i hałasem a przy powinny odpowiednim uszczegółowieniom. pojazdach z silnikami diesla pozostawaniem W programie zawarto również szereg działań mikropyłów ze spalania. Prowadzi to do wzrostu pozaustawowych, które nakładają m.in. na marszałka zagrożenia zdrowotnego społeczności lokalnej województwa obowiązek wspierania, w tym również i niszczenia elewacji zewnętrznych substancji współfinansowania, inicjatyw lokalnych związaną mieszkaniowych oraz przy zbyt dużym obciążeniu na oś z ochroną i popularyzacją dziedzictwa kulturowego. pęknięć na konstrukcjach budynków i budowli. Dlatego 6.4 Strategia zrównoważonego rozwoju powiatu tak ważne jest przeniesienie ruchu poza skupiska nakielskiego. ludzkie. Ze strategii rozwoju powiatu nakielskiego - Nie wykorzystane położenie geograficzne. opracowanego w 2001 r. wybrane zostały zagadnienia Przygotowanie infrastruktury i jej rozwój stwarzają mające bezpośredni lub pośredni związek z szeroko szansę na pozyskanie potencjalnych inwestorów. Jest to pojętą ochroną dziedzictwa kulturowego. Znaczna część szczególnie istotne, gdyż inwestorzy otrzymują zapisów dotyczy zagadnień gospodarczo-społecznych, propozycje z różnych miejsc a ich przekonanie, że w których na pierwszym planie występuje wysokie należy inwestować właśnie tutaj musi mieć bezrobocie i kwestie ekologiczne – środowiskowe. uzasadnienie ekonomiczne a nie tylko charakter W opracowaniu zwrócono uwagę na werbalny czy wizualny. niewykorzystane walory krajobrazowo-przyrodnicze, - Brak idei integrujących społeczność powiatową. które szczególnie obecnie przy wpisaniu Kanału Środowiska twórcze i instytucje kultury stanowią Bydgoskiego w rejestr zabytków województwa istotny element integracji społeczności powiatowej, kujawsko-pomorskiego nabierają istotnego znaczenia. budują tożsamość lokalną i więzi społeczne. Jednak zbyt fragmentarycznie i zbyt wolno te zasoby Z planu operacyjnego wytypowano zagadnienia kulturowe są dostrzegane i wykorzystywane w promocji problemowe, których tematyka jest aktualna i które powiatu i miasta Nakła nad Notecią. Uczestnictwo pośrednio wpływają na ochronę dziedzictwa w Związku Miast Nadnoteckich w świetle przywracaniu kulturowego: do życia międzynarodowej drogi wodnej E70 wraz - Problem 2 – niewystarczający poziom edukacji z bogatym i najstarszym, w Polsce systemem wodno- ekologicznej. hydrotechnicznym powinno być mocno promowane Jednym z kanałów rozprzestrzeniania edukacji i wykorzystane. ekologicznej jest oddziaływanie na dorosłych przez W strategii powiatu położono mocny nacisk na dzieci. miejsce strategii w lokalnej AGENDZIE 21 gdzie Programy szkolne oraz kulturalne winny zawierać ekorozwój oznacza nowe podejście do rozwoju powiatu, oprócz treści ekologicznych, praktyczne pomysły który pojmowany jest najczęściej jako: angażowania rodziców w sprawy ochrony środowiska - rozwój społeczno-gospodarczy zharmonizowany i wdrażania zasad zrównoważonego ekorozwoju z otoczeniem człowieka, powiatu. Programy szkolne muszą zawierać elementy - równoległy rozwój gospodarki, społeczeństwa ,,Program ochrony dziedzictwa przyrodniczego”, żeby i takie funkcjonowanie środowiska, kształtować świadomość ekologiczną. Ponadto - umożliwienie zaspokojenie współczesnych potrzeb oddziaływanie na społeczność lokalną potęgują media bez ograniczania możliwości rozwojowych lokalne. przyszłych pokoleń. - Problem 3 – zanieczyszczenie wód Agenda 21 to program działań na rzecz powierzchniowych. zrównoważonego rozwoju w perspektywie XXI wieku, Ochrona wód powierzchniowych staje się niezbędna uwzględniający globalną, krajową, regionalną i lokalną z uwagi na możliwość przedostawania się skalę działań, w praktyce jest to program działań zanieczyszczeń drogą pokarmową. Dla ochrony wód Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8671 – Poz. 2164 powierzchniowych niezbędne jest wyeliminowanie są zwarte kompleksy leśne obejmujące sołectwa Gorzeń przedostawania się do nich jakichkolwiek - Potulice oraz Paterek -Wieszki. zanieczyszczeń. Wzdłuż rzeki Noteć ciągnie się pas „łąk - Problem 22 – niedostateczny poziom wykształcenia nadnoteckich”. Cała gmina w zasadzie, pozbawiona jest mieszkańców. naturalnych stałych zbiorników wodnych. Dla lepszego rozwoju i skuteczniejszego działania W przeważającej części teren gminy ukształtowany jest niezbędne jest podwyższanie kwalifikacji zawodowych. równinnie. Jedynie miejscowości położone wzdłuż linii Tylko w ten sposób można być na rynku pracy kolejowej Bydgoszcz- Piła leżą na morenowym terenie konkurencyjnym. Dlatego poziom wykształcenia pagórkowatym. nabiera coraz większego znaczenia. Gmina Nakło nad Notecią graniczy z 6 jednostkami - Problem 23 – niedostateczny rozwój sportu, samorządowymi tj. gminami: Mrocza, Kcynia, Szubin, turystyki i rekreacji. Sadki, Sicienko i Białe Błota. Rozwój sportu ma istotne znaczenie nie tylko Gmina sprawnie funkcjonuje za względu na w utrzymanie kondycji fizycznej, ale także kreuje powiązania komunikacyjne (droga samochodowa, pozytywne postawy i minimalizuje niedorozwój kolejowa i wodna). Na rozwój i znaczenie Nakła istotny fizyczny dzieci i młodzieży. W połączeniu z turystyką wpływ wywiera bliskość dwóch dużych ośrodków i rekreacją pozwala na utrzymanie sprawności ruchowej miejskich tj. Bydgoszczy i Poznania. i czynny wypoczynek. W strukturach regionalnych Nakło jest siedzibą Powiatu Nakielskiego. Powiązania z dużymi ośrodkami 7.0 Uwarunkowania wewnętrzne ochrony miejskimi wpływają korzystnie na rozwój wiejskiej dziedzictwa kulturowego. sieci osadniczej jak Paterek, Ślesin, Potulice, Występ, 7.1 Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Trzeciewnica. Na rozwój kilku z nich silny wpływ Nakło nad Notecią. wywiera z kolei miasto Nakło poprzez lokalizację Miejsce Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy zakładów przemysłowych (Paterek) lub funkcji i Miasta Nakło nad Notecią w lokalnej Agendzie 21. mieszkaniowej (Występ, Paterek). Agenda 21 to program działań na rzecz rozwoju Gmina Nakło nad Notecią do chwili obecnej ma zrównoważonego, uwzględniający globalną, charakter rolniczo - przemysłowy, z dominującym międzynarodową, krajową, regionalną i lokalną rolnictwem, ale już nie tak znacząco jak klika lat temu. (gminną) skalę działań tj.: W Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy - ekologicznego, i Miasta Nakło nad Notecią zawarto sformułowania, iż - społecznego, Gmina Nakło nad Notecią jest miejscem: - ekonomicznego, - przyjaznym i bezpiecznym dla ludzi żyjących - przestrzennego. w czystym środowisku, Strategia Zrównoważonego Rozwoju określa - umożliwiającym wysoki poziom życia mieszkańców główne, długofalowe cele oraz takie kierunki działania poprzez zrównoważony rozwój gospodarczy, i taką alokację zasobów, które są konieczne dla nowoczesną edukację oraz opiekę medyczną zrealizowania tych celów. i socjalną, Zmiany w infrastrukturze wymagają kilku lat, a jest - będącym lokalnym centrum kultywującym tradycje, to obszar działań o zasadniczym znaczeniu z punktu integrującym mieszkańców. widzenia nowych inwestycji gospodarczych oraz Cel nadrzędny Strategii: - wysoka jakość życia ochrony środowiska. Strategia dla Gminy i Miasta mieszkańców gminy Nakło nad Notecią. Nakło nad Notecią budowana jest z uwzględnieniem Cele główne strategii obejmujące cztery obszary: 15- letniego okresu czasu. gospodarczy, społeczny, środowiskowy i infrastruktury Charakterystyka gminy i jej misji. technicznej oraz zarządzania gminą tj.: Gmina Nakło nad Notecią położona jest przy - gospodarczy - gospodarka przyjazna środowisku, połączeniu Kanału Bydgoskiego z Notecią. Nakło leży odpowiadająca potrzebom mieszkańców, na prawobrzeżnej ziemi nadnoteckiej, zwanej Krajną. - środowiskowy i infrastruktury technicznej - Miasto Nakło nad Notecią usytuowane jest na równoważony rozwój środowiska przyrodniczego głównych szlakach komunikacyjnych obejmujących i infrastruktury technicznej gminy i miasta Nakła trasę krajową nr 10, węzeł kolejowy (Szczecin -Piła- nad Notecią, Bydgoszcz - Warszawa) i trakt wodny (rzeka Noteć - społeczny - mądre, zdrowe i zintegrowane, i Kanał Bydgoski). Gmina Nakło leży w zachodniej - zarządzanie gminą - skuteczne i nowoczesne. części województwa Kujawsko - Pomorskiego Szanse i zagrożenia rozwoju gminy. w odległości (w linii prostej) 25 km od stolicy Czynniki, które sprzyjają realizacji koncepcji województwa Bydgoszczy. zrównoważonego rozwoju gminy Nakło nad Notecią: Łączna powierzchnia gminy wynosi 187 km² - - zaangażowanie władz, aktywne uczestnictwo z tego na miasto przypada 10,65 km². W stosunku do w procesie tworzenia strategii oraz utworzone obszaru województwa obszar całej gminy wynosi 1,7%. stanowisko w Urzędzie Gminy ds. promocji Teren gminy rozdzielony jest ciągiem wodnym - rzeką i rozwoju gospodarczego gminy, Noteć i Kanałem Bydgoskim - na dwie części: północną - inicjatywy społeczne - szansa i forma dialogu obejmującą sołectwa z dobrze rozwiniętym rolnictwem społeczności lokalnej z władzą przy wprowadzaniu oraz teren miasta oraz południową gdzie zlokalizowane lokalnej Agendy 21, Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8672 – Poz. 2164

- szeroka promocja strategii - przedstawianie - niezadowalający stan infrastruktury technicznej, stworzonej strategii jako sukcesu lokalnego - brak programu gospodarki odpadami (lokalizacji samorządu, wysypiska odpadów), - przydatność strategii w tworzeniu innych - brak podłączeń wszystkich miejscowości na terenie dokumentów, konstruowania w oparciu o strategię gminy, do oczyszczalni, wniosków o dotację na konkretne zadania. - brak gazu w wielu miejscowościach gminy, Problemy rozwoju: - brak wodociągów w niektórych miejscowościach, Rozwój gospodarczy jest niezbędnym warunkiem - brak infrastruktury turystycznej, prawidłowego funkcjonowania gminy. Dokonana - brak basenu krytego, diagnoza stanu gm. problemy gospodarcze: - zła jakość wód rzeki Noteć, - wysokie bezrobocie, - wycinanie drzew śródpolnych. - brak inwestorów oferujących nowe, stałe miejsca Zarządzanie gminą - właściwy przepływ informacji pracy, pomiędzy Urzędem, a obywatelem i odwrotnie jest - upadające zakłady pracy, warunkiem prawidłowego funkcjonowania gminy. - regres w rolnictwie, Dokonana diagnoza stanu, ankiety oraz ustalenia grupy - brak perspektyw rozwoju gminy, roboczej na warsztatach pozwoliły wyodrębnić - stagnacja gospodarcza, następujące problemy utrudniające zarządzanie gminą: - słaby rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, - konflikty społeczne, - brak ofert pracy dla absolwentów szkół. - niewystarczająca promocja gminy, Rozwój społeczny - dokonana diagnoza stanu, - upolitycznienie życia społecznego, ankiety oraz inne ustalenia wyodrębniły następujące - słaba współpraca i komunikacja między problemy utrudniające osiągnięcie oczekiwanej jakości mieszkańcami, a samorządem. życia mieszkańców: Plan Operacyjny Strategii Zrównoważonego - brak miejsc pracy, szczególnie dla kobiet Rozwoju i młodzieży, Plan operacyjny jest elementem strategii, w którym - brak perspektyw na przyszłość, następuje jej konkretyzacja- wskazanie sposobów - brak tanich mieszkań, realizacji celów. Dla każdej sfery przyjęto następujące - zły stan techniczny mieszkań, kryteria mające wpływ na kolejność celów strategii: - trudna sytuacja dzieci, szczególnie z rodzin - wpływ na poprawę stanu środowiska, na jakość patologicznych, życia, - niskie kwalifikacje zawodowe bezrobotnych, - na integrację mieszkańców, - złe warunki bytowe, - łatwość w realizacji i zdobyciu środków - małe poczucie bezpieczeństwa publicznego, finansowych oraz możliwości organizacyjne. - patologia społeczna (alkoholizm, narkomania), Najważniejsze obszary rozwojowe gminy to: - brak inicjatyw mieszkańców, w zakresie - ochrona środowiska i zasobów przyrodniczych rozwiązywania własnych problemów, wykorzystywanych do rozwoju turystyki i rekreacji, - brak samoorganizacji mieszkańców, - różnorodne rolnictwo- wydolne gospodarstwa rolne - brak środków finansowych na remonty starych zapewniające dodatkowy dochód rolnikom, zasobów mieszkaniowych, - dobrze rozwinięta przedsiębiorczość, zwłaszcza - słaba integracja mieszkańców, pozarolnicza, tworząca nowe miejsca pracy, - - brak mieszkań socjalnych, aktywni i świadomi mieszkańcy, - słaba oferta kulturalno - rekreacyjna dla - dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna - baza mieszkańców, zapewniająca rozwój gminy. - niewystarczające środki finansowe na potrzeby Środowisko przyrodnicze i infrastruktura techniczna. oświaty, służby zdrowia, kultury, Zrównoważony rozwój środowiska przyrodniczego - brak możliwości taniego wypoczynku dla rodziny, i infrastruktury technicznej gminy i miasta Nakła nad - upolitycznienie życia społecznego, Notecią. - rosnące niezadowolenie społeczne. Cele szczegółowe: Zasoby środowiskowe i kulturowe gminy - jakość - Bezpieczna, bezkolizyjna komunikacja lokalna środowiska jest elementem podstawowym zarówno dla i ponadlokalna. poziomu życia jak i dla rozwoju ważnych dla gminy - Odpowiednia gospodarka: wodno-ściekowa dziedzin gospodarki i nie może godzić w trwałość i odpadowa. zasobów środowiska, które decydują o walorach - Ochrona zasobów środowiskowych. miejsca zamieszkania i wypoczynku. - Edukacja ekologiczna. Infrastruktura techniczna nowoczesna infrastruktura Problem - Zły stan dróg lokalnych. Zły stan techniczna jest bazą dla wszechstronnego rozwoju techniczny infrastruktury. Brak ścieżek rowerowych. gminy. Dokonana diagnoza stanu, ankiety oraz ustalenia Cel szczegółowy - Bezpieczna, bezkolizyjna grupy roboczej na warsztatach podjęły próbę komunikacja lokalna i ponadlokalna. hierarchizacji problemów, a docelowo celów i zadań Uzasadnienie: związanych z szeroko traktowaną infrastrukturą Wykonanie nowych nawierzchni dróg poprawi techniczną i ochroną zasobów środowiska: bezpieczeństwo ruchu i wygodę jazdy, usprawni - zły stan dróg lokalnych, komunikację z sąsiednimi miejscowościami, jest Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8673 – Poz. 2164 również warunkiem rozwoju gospodarczego. - Prowadzenie konkursów ekologicznych. Urządzenie parkingów leśnych, zatok, tras rowerowych, - Wprowadzanie dodatkowych zajęć, z zakresu zaplecza gastronomicznego, tablic informujących, ochrony środowiska, w szkołach. podniesie atrakcyjność turystyczną gminy. - Wymiana doświadczeń z zakresu ochrony Działania: środowiska z samorządami z kraju i zagranicy. - Budowa i modernizacja istniejącej sieci drogowej. - Promocja walorów przyrodniczo- kulturowych - Budowa ścieżek rowerowych. miasta i gminy dla potrzeb turystyki. - Budowa ekranów dźwiękochłonnych i zieleni Cel szczegółowy - Bezpieczna, bezkolizyjna izolacyjnej. komunikacja lokalna i ponadlokalna. - Budowa nowych rozwiązań połączeń lokalnych Budowa ścieżek rowerowych. 2000-2010 Urząd i skrzyżowań bezkolizyjnych. Gminy, organizacje pozarządowe, Starostwo - Pozyskanie środków pozabudżetowych na realizację Powiatowe, Budżet gminy oraz pozabudżetowe środki ww. celów. finansowe. Problem - Brak podłączeń miejscowości na terenie Cel szczegółowy - Ochrona zasobów środowiskowych. gminy, do oczyszczalni. Brak wodociągów Inwentaryzacja gatunków objętych ochroną i opieka w niektórych miejscowościach. Zła jakość wód rzeki nad nimi. 2000-2015. Wojewódzki Konserwator Noteć. Brak programu gospodarki odpadami. Przyrody, organizacje pozarządowe, szkoły, Nadleśnictwa Problem - Wycinanie drzew śródpolnych. Ubożenie Cel szczegółowy - Edukacja ekologiczna: zasobów środowiska. Brak pełnej inwentaryzacji - Prowadzenie szkoleń z zakresu edukacji przyrodniczej gminy. ekologicznej. 2000-2015 Cel szczegółowy – Ochrona zasobów środowiskowych. - Tworzenie ścieżek dydaktyczno-przyrodniczych, po Uzasadnienie: interesujących przyrodniczo terenach gminy. Na podstawie dotychczasowych informacji można - Wydawanie i kolportaż materiałów z zakresu uznać teren gminy za interesujący przyrodniczo. Dużą ochrony środowiska i o walorach przyrodniczych atrakcję turystyczną stanowią wartości kulturowe, gminy. których rozpoznanie i promocja stanowić będzie ważny - Prowadzenie konkursów ekologicznych. kierunek rozwoju gminy. Szersze rozpoznanie i ochrona - Wprowadzenie dodatkowych zajęć, z zakresu walorów przyrodniczych i kulturowych gminy sprzyjać ochrony środowiska, w szkołach. będzie wzrostowi zainteresowania turystycznego gminy Wymian doświadczeń z zakresu ochrony środowiska oraz odpowiedniego ich wykorzystania. z samorządami z kraju i zagranicy. Lesistość w gminie wynosi 19,6%, co jest wartością Promocja walorów przyrodniczo-kulturowych mniejszą od przewidywanej, przeciętnej lesistości miasta i gminy dla potrzeb turystyki. w kraju. Zwiększenie lesistości w gminie wpłynie 7.2 Zapisy dotyczące ochrony krajobrazu pozytywnie na poprawę stanu środowiska i pośrednio na kulturowego oraz elementów przyrodniczych zawarte wzrost atrakcyjności gminy. w miejscowych planach zagospodarowania Działania: przestrzennego. - Zalesianie nowych obszarów i nieużytków. Na przestrzeni minionych lat zagadnienia dotyczące - Ocena oddziaływania na środowisko wszystkich ochrony krajobrazu kulturowego na terenie miasta inwestycji. Nakło n/Notecią oprócz regulacji na poziomie - Inwentaryzacja gatunków objętych ochroną i opieka krajowym i wojewódzkim znalazły zapisy nad nimi. w miejscowych planach zagospodarowania - Współpraca z Nadleśnictwami w celu wypracowania przestrzennego. W wieloletnim procesie kształtowania wspólnej polityki. harmonijnej przestrzeni miejskiej, współgrającej historii Problem - mała świadomość ekologiczna z współczesnością, dużą rangę odgrywa zarówno tkanka mieszkańców gminy i miasta Nakło nad Notecią. zabytkowa oraz otulina krajobrazowo-kulturowa. Cel szczegółowy - Edukacja ekologiczna. Bliskie sąsiedztwo Doliny Noteci wraz z jej Uzasadnienie: środowiskiem naturalnym i najstarszym w Polsce Realizacja celów z zakresu ochrony środowiska szlakiem wodnym – Kanałem Bydgoskim powinno wymaga długotrwałego procesu edukacyjnego. przyczynić się do umiejętnej eksploatacji Kształtowanie właściwych postaw prośrodowiskowych, i wykorzystania w rozwoju i promocji miasta. mieszkańców gminy, jest gwarantem ochrony zasobów Do MPZP wprowadzane są zapisy gwarantujące przyrodniczych. Podniesienie świadomości ekologicznej ochronę dziedzictwa kulturowego, jego otuliny oraz mieszkańców stanowi ważny element prawidłowego walorów przyrodniczych. rozwoju gminy. Wszelkie postępowanie w obszarach objętych Działania: ochroną konserwatorską oraz ochroną archeologiczną - Prowadzenie szkoleń z zakresu edukacji wymaga każdorazowego opiniowania w Wojewódzkim ekologicznej. Urzędzie Ochrony Zabytków. - Tworzenie ścieżek dydaktyczno-przyrodniczych, po Obszary objęte ochroną archeologiczną interesujących przyrodniczo terenach gminy. zabezpieczane są zapisami o wyprzedzających - Wydawanie i kolportaż materiałów z zakresu inwestycje badaniach ratunkowych, zaś na obszarach ochrony środowiska i o walorach przyrodniczych nie objętych ochroną, jednak obciążonych możliwością gminy. odnalezienia zabytków archeologicznych, wprowadza Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8674 – Poz. 2164 się zapis o natychmiastowym wstrzymaniu wszelkich 1243-1244 przez synów Odonica – Bolesława prac i powiadomienia WKZ w przypadku natrafienia na i Przemysława, wspieranych przez wojska krzyżackie. takowe. Bracia podzielili w 1248 roku strefy panowania Wiele zapisów MPZP reguluje kwestie związane w Wielkopolsce. Obszar północny z Nakłem przypadła z ochroną przyrody zarówno ożywionej jak Przemysłowi. i nieożywionej. Zapisy zawierają zarówno wskazania W 1255 roku Nakło powtórnie trafiło w ręce odnośnie ochrony elementów istniejących, jak i nakaz pomorskie – Świętopełka II oraz jego syna Mściwoja. uzupełniania nasadzeń, tworzenia stref buforowych i.t.p. Próba odbicia grodu zjednoczonymi siłami Szczegółowe zapisy zawarte w MPZP Przemysława, Bolesława Wstydliwego i Kazimierza przedstawione zostały w dalszej części opracowania. łęczyckiego nie powiodła się. W celu ochrony terenu wielkopolski przed ekspansją pomorską naprzeciw 8.0 Charakterystyka zasobów oraz analiza stanu grodu zajętego przez Mściwoja, Przemysław wzniósł dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy. nową fortyfikację, którą w 1256 roku siły pomorskie 8.1 Zarys historii Nakła nad Notecią. próbowały kilkakrotnie zdobyć i zniszczyć. Na terenie Nakła odnotowano ślady ciągłości Spór o gród Nakielski został rozstrzygnięty przez, osadniczej od Neolitu do okresu średniowiecza, kiedy to pełniącego rolę rozjemcy, mistrza krzyżackiego Popona. wykształcił się gród z towarzyszącym podgrodziem. Na mocy porozumienia zawartego 24 lipca 1256 roku Przynależność administracyjna wczesnego ośrodka w Kcyni, Mściwoj opuścił stary gród otrzymując pozostaje sporna. Nie ustalono czy przed końcem wieku 500 grzywien z rąk Przemysława. X tereny na lewym brzegu Noteci przynależały do Polan Po śmierci Przemysława (1257 r.) dzielnica czy Pomorzan. Chociaż pogląd o związku kulturowych przypadła jego nieletniemu synowi Przemysławowi II, i narodowościowych z Wielkopolską wydaje się którego reprezentował Bolesław Pobożny. znajdować lepsze potwierdzenie w materiale Za rządów Bolesława Krajną zarządzał kasztelan archeologicznym. nakielski Świętosław. Śmierć Pobożnego spowodowała Od czasu opanowaniu pod koniec X w. Pomorza przekazanie całej władzy w Wielkopolsce w ręce przez Bolesława Chrobrego obszar Krajny był Przemysława II, który podjął pertraktacje z Mściwojem zajmowany przez Pomorzan i powtórnie odbijany przez II dotyczące sukcesji władzy na Pomorzu. Dnia Piastów. 15 lutego 1282 roku książęta podpisali w Kępnie Za rządów Władysława Hermana nastąpiło dokument wedle którego formalnie Pomorze Gdańskie wycofanie obsady grodów pomorskich. W roku 1092 zostało zjednoczone z Wielkopolską, przy zachowaniu Herman oblegał bezskutecznie Nakło, próbują odbić je dwuwładzy do czasu śmierci jednego z książąt (wg. z rąk pomorskich. Udało się to dopiero Bolesławowi innej tezy władza na Pomorzu przeszła jednostronnie Krzywoustemu w 1109 roku. Po odbiciu Nakła i innych w ręce Przemysława). Umowa Kępińska została grodów pomorskich, przekazał on je pod zarząd zaakceptowana przez możnowładców kujawskich Świętopełkowi, który jednak dążył do uniezależnienia i pomorskich w czasie zjazdu mającego miejsce we się od Korony, co stało się przyczyną wojny. W jej wrześniu 1284 roku w Nakle, otwierając okres ścisłej przebiegu Nakło powtórnie zostało oblężone przez integracji obu dzielnic. Na mocy układu księstwa wojska polskie i zdobyte w 1113 roku. Jednak cała prowadziły wspólną politykę ekonomiczną Krajna wróciła do Polski dopiero w latach 1119-1120. i zagraniczną, której kierunki ustalano na wspólnych W 1136 roku mocą bulli Innocentego II Nakło zjazdach wielkopolsko-pomorskich, z których dwa zostało objęte granicami archidiecezji gnieźnieńskiej. odbyły się w Nakle – w 1284 i 1291 roku. Z kroniki Galla Anonima wynika, że znajdował się tu W 1293 roku doszło do spotkania w Kaliszu kościół, co najmniej od 1109 roku. W przywołanej bulli Przemysława II, Władysława Łokietka i jego brata papieskiej Nakło miało statut kasztelanii. Kazimierza. W wyniku rozmów zawiązano koalicję Po śmierci Krzywoustego Krajna przypadła antyczeską w celu odzyskania małopolski. Przemysław Mieszkowi III, a po nim Władysławowi Laskonogiemu, uznał też Łokietka za swego następcę w Wielkopolsce. co napotkało sprzeciw Władysława Odonica, stając się Niestety po śmierci Przemysława dzielnica zarzewiem wojny. wielkopolska dostała się częściowo w ręce Henryka III Z dużym prawdopodobieństwem uznać można, że głogowskiego. właśnie w Nakle, traktowanym przez Odonica jako W czasie podzielonych rządów, w 1299 roku swoją główną siedzibę na terenie Krajny, opracowany Łokietek wystawił akt lokacyjny dla Nakła według został, wraz ze Świętopełkiem, plan zamachu na książąt prawa magdeburskiego. Przywilej lokacyjny wiecujących w Gąsawie, w wyniku którego śmierć wystawiony został w Radziejowie, a na zasadźcę poniósł Leszek Biały. Spór pomiędzy Odonicem wybrano Piotra z Dusden. W tym samym roku, na a Laskonogim zakończył się w 1223 ugodą, na mocy skutek niedotrzymania przez Łokietka zobowiązań której część ziemi gnieźnieńskiej, Nakło oraz Ujście lennych doszło do ataku wojsk króla Wacława II, które przypadły Odonicowi. zajęły Wielkopolskę zmuszając polskiego księcia do Po jego śmierci (1239 r.) kasztelanię nakielską opuszczenia kraju. przejął Świętopełk pomorski, prawdopodobnie na mocy Po śmierci Wacława II rządy objął Wacław III, ustaleń zjazdu, który miał miejsce w Nakle którego zabójstwo w Ołomuńcu 4 sierpnia 1306 roku w 1235 roku. Kasztelania została odbita z rąk stworzyło Łokietkowi możliwość powrotu do kraju pomorskich podczas kampanii prowadzonej w latach i objęcie władzy. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8675 – Poz. 2164

Jednoczenie ziem Wielkopolski trwało do w Pyzdrach 2 listopada 1390 r. Przekazane tereny 1314 roku, kiedy to Łokietek zajął Poznań – ostatni powróciły do Korony cztery lata później. bastion zwolenników książąt głogowskich. Nadgraniczne położenie Krajny zdecydowało o jej W 1325 roku Łokietek zawarł w Nakle sojusz losach w trakcie Wielkiej wojny z Zakonem. Pod koniec przeciwko Brandenburgii z Warcisławem IV, Ottonem sierpnia 1409 roku na teren Krajny wkroczyły i Barnimem. połączone siły komtura tucholskiego Henryka von Na czasy Łokietka datuje się dokument z 1329 r., Schelborn i człuchowskiego Gamerada von Pintzenau. w którym Nakło po raz pierwszy wymieniane jest jako Siłom zakonnym udało się zdobyć Kamień i Sępolno. siedziba starostwa. W granicach jednostki Nakło dwukrotnie w czasie tej kampanii oparło się administracyjnej oprócz Nakła znalazły się osady siłom najeźdźców. Źródła krzyżackie wzmiankują wiejskie: Bielawy, Karnowo, Lubaszcz, Olszewka, o spaleniu Nakła w roku 1410. Paterek, Polichno, Rudki, Sadki, Sadkowski Młyn, W czasie wojny 13-letniej, po klęsce pod Trzeciewnica. Wraz z rozwojem znaczenia starostwa Chojnicami, w Nakle odbyło się spotkanie króla malała rola kasztelanii, która całkowicie zatraciła swoje Kazimierza Jagiellończyka ze starostą Włodkiem znaczenie za czasów króla Kazimierza Jagiellończyka. z Danaborza, podskarbim koronnym Hińczą z Rogowa Podczas wojny z Zakonem Krzyżackim Nakło, jako oraz przedstawicielami szlachty wielkopolskiej. Nakło ośrodek działań zaczepnych, zostało wielokrotnie stało się również punktem koncentracji pospolitego spalone, po raz pierwszy wraz z Wyszogrodem ruszenia wielkopolskiego w 1457 roku. i Bydgoszczą w roku 1329, w 1330 miasto oblegał Po zakończeniu wojen krzyżackich miasto ulegało i spalił mistrz Werner von Orseln. Rok później w trakcie stałemu rozwojowi stając się, obok administracyjnego, wyprawy Teodoryka z Altenburga wraz z Wincentym także istotnym ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym. z Szamotuł spalono kościół nakielski. Według przekazu Zapewne pozytywny wpływ na te dwie dziedziny życia Długosza, kolejny raz miasto zostało zniszczone w roku miał fakt osiedlenia się w mieście ok. 1500 roku sporej 1339. gminy żydowskiej. Pod rządami Kazimierza Wielkiego doszło do Okres dobrobytu zaburzył pożar miasta mający zawarcia z Zakonem pokoju kaliskiego i delimitacji miejsce w 1515 roku. granicy (1349 r.). Nakło znalazło się w granicach W XVI wieku Nakło pomimo utrzymania roli województwa kaliskiego. Pomimo znacznego administracyjnej traciło znaczenie jako największy odsunięcia granicy z Pomorzem Kazimierz zdecydował ośrodek miejski Krajny na rzecz Łobżenicy nazywanej się wznieść tu zamek, co podkreśla strategiczne „Małym Gdańskiem”, jednak jak się zdaje nie wpłynęło znaczenie administracyjne ośrodka. Na skutek to negatywnie na status materialny mieszkańców. znacznego zadłużenia Kazimierza Wielkiego W 1520 roku król Zygmunt I nadał nowy przywilej u arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorii, dla miasta zezwalający na odbywanie jednego jarmarku Krajna wraz z Nakłem przejściowo stała się zastawem rocznie, a Zygmunt III w 1611 roku zezwolił na dwa kapituły gnieźnieńskiej, którą reprezentował burgrabia dodatkowe. Jan, urzędujący równolegle z kasztelanem Sędziwojem W 1578 roku na terenie powiatu nakielskiego z Czarnkowa. znajdowało się 10 miast, 41 parafii i 173 wsie. Niestety Wykupiona z rąk biskupstwa Krajna stanowiła jak wykazują lustracje miasta z XVI i XVII w. liczba kasztelanię jednak pozostawała pod nadzorem starosty ludności Nakła malała w tym czasie. generalnego Wielkopolski, będącego jednocześnie W okresie wojen szwedzkich Nakło poniosło liczne gubernatorem ziemi nakielskiej i wojewodą kaliskim. straty. Szwedzi pustoszyli Krajnę już w czasie pierwszej Wraz ze śmiercią Kazimierza Wielkiego dla Krajny z wojen w latach 1625-1629, jednak dopiero druga nastały niespokojne czasy. Rozgrywki pomiędzy wojna przyniosła prawdziwe spustoszenie tych ziem. zwolennikami Andegawenów a opozycją doprowadziły Nakło zostało zajęte w 1655 roku przez wojska pod do podziału Krajny, której zachodnia część trafiła dowództwem generałów Stenbocka i Plattinga. w ręce Kaźka – wnuka Kazimierza, zaś po nim Rok później miasto na krótko zostało oswobodzone Władysława Opolczyka. przez wojska Czarneckiego, a rok później splądrowane Niepokoje nasiliły się po śmierci Ludwika i spalone przez opuszczającą Polskę amię Karola Węgierskiego obejmując Wielkopolskę i prawie całą Gustawa. Krajnę. W pierwszej fazie potyczki dotyczyły dominacji Trzecia wojna szwedzka początkowo łaskawie jednej z dzielnic – Małopolski bądź Wielkopolski, zaś obeszła się z negatywnie nastawioną do rządów Sassów w 1338 roku rozgorzał wewnętrzny spór w dzielnicy Krajną, jednak nałożone na miasta i majątki kontrybucje wielkopolskiej toczony pomiędzy rodami Nałęczów oraz zaraza mająca miejsce w latach 1709-1711 odbiły i Grzymalitów o sukcesję tronu przez dynastię się negatywnie zarówno na sytuacji ekonomicznej jak andegaweńską. Postawa Nakła wobec tego konfliktu i demograficznej regionu. Od tego czasu datuje się też była podzielona – kasztelan nakielski Sędziwój zapewne stopniowa agraryzacja społeczności. Obraz z Szamotuł popierał niechętnych Andegaweńczykom klęski dopełniła wojna siedmioletnia i wojna Nałęczów, zaś starosta Domarat z Pierzchna pro konfederacka. węgierskich Grzymalitów Władze pruskie przejęły powiat nakielski, na Zabiegający o poparcie książąt szczecińskich król osobiste zarządzenie Fryderyka II, we wrześniu Władysław Jagiełło oddał Krajnę w lenno 1772 roku, czyli przed faktyczną ratyfikacją I rozbioru Warcisławowi, co zapisano w traktacie zawartym Polski. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8676 – Poz. 2164

Po trzecim rozbiorze Nakło stało się siedzibą Dalej na zachód, przy drodze biegnącej od tzw. pruskiego okręgu włączonego do powiatu bydgoskiego. Bramy polskiej, egzystował przez krótki czas gród Pomimo bardzo zróżnicowanych ocen pierwszego założony w 1255 roku przez księcia Przemysła I jako okresu władztwa pruskiego, analizując statystyki przeciwwaga dla starego grodu zajętego przez zauważalny jest znaczący wzrost demograficzny miasta Świętopełka. Twierdza ta funkcjonowała jedynie przez głównie za sprawą kolonistów niemieckich oraz rok, po czym została opuszczona. Ślady grodziska pracowników zatrudnionych przy tworzeniu Kanału zachowały się do dnia dzisiejszego w postaci nasypu, Bydgoskiego. z zarysem wału, na tyłach parcel przy ulicy Kościelnej, Na podstawie traktatu tylżyckiego z 9 lipca między innymi na terenie ogrodu plebanii parafii 1807 roku Nakło wraz z Łobżenicą i Mroczą znalazło Świętego Wawrzyńca. się w granicach Księstwa Warszawskiego, zaś po Dokument lokacyjny wystawiony przez Łokietka kongresie wiedeńskim Księstwa Poznańskiego. w 1299 roku rozróżniał istniejącą już strukturę grodową, W 1816 roku Nakło włączone zostało do najprawdopodobniej z podgrodziem oraz miasto nowe nowoutworzonego powiatu wyrzyskiego w Regencji mające być dopiero założone. Z nadania królewskiego Bydgoskiej. miasto otrzymało dobra leżące na obydwu brzegach Od połowy XIX wieku Nakło przechodziło drugi Noteci – na północnym 100 łanów ziemi ornej, na etap intensywnego rozwoju. Niemałą rolę odegrało południowym pół mili zarośli i lasu przy drodze do uczynienie z miasta ważnego węzła komunikacyjnego, Gniezna. w którym krzyżowały się Kanał Bydgoski i powstające Struktura urbanistyczna miasta lokacyjnego jest od 1851 roku połączenia kolejowe, rozbudowywane do powodem toczących się dyskusji. Wielce początków XX wieku. prawdopodobne wydaje się, że miasto we wczesnym Nakło w istotny sposób zaangażowało się okresie miało charakter rolniczy stąd brak było w jego w powstanie wielkopolskie. Na czele oddziału rozplanowaniu tak charakterystycznego elementu miast powstańczego stanął Edmund Bartkowski. 1 stycznia kupieckich jak rynek – miejsce wymiany handlowej. 1919 roku urzędnicy pruscy przekazali władzę Jednak część badaczy upatruje rynku na terenie placu Polakom. Z Nakła prowadzono działania powstańcze na Zamkowego, czyli terenu dawnego podgrodzia, wokół terenie Krajny. Ostatecznie administracja pruska którego ukształtowano organizm miejski. opuściła miasto dnia 20 stycznia 1920 roku. Pierwsze W pobliżu, na brzegu rzeczki Śleski, znajdował się wybory do Rady Miejskiej odbyły się 6 listopada kościół parafialny pw. Św. Wawrzyńca, ufundowany 1923 roku, powtórzono je 6 czerwca 1924 r. w 1109 roku przez Krzywoustego, który stał się W okresie międzywojennym Nakło w dalszym ciągu świątynią farną. pozostawało w powiecie wyrzyskim wchodzącym L. Łbik analizując źródła pisane wskazuje na w skład województwa wielkopolskiego, dopiero możliwość pierwotnego osiedlenia się osadników na 1 kwietnia 1938 roku zostało włączone wraz terenie opuszczonego grodu Przemysława i późniejszej z powiatem w skład województwa pomorskiego. translokacji na teren dawnego podgrodzia i części Dnia 1 wrześniu 1939 r. Nakło zostało zaatakowane grodu, co miało nastąpić po spaleniu go w roku 1330. i zdobyte, a administracyjnie znalazło się w strukturach Wkrótce po pożarze, w latach 50. XIV w., III Rzeszy Niemieckiej w Regencji Bydgoskiej. Kazimierz Wielki wzniósł na górze zamkowej zamek Okres okupacji niemieckiej zapisał się w historii murowany założony na planie czworoboku murów Nakła licznymi egzekucjami oraz przesiedleniami obwodowych, do których przylegały od wewnątrz ludności, zwłaszcza Polaków pochodzących z terenów zabudowania mieszkalne i gospodarcze. Zamek posiadał dawnego Królestwa Polskiego, ludności żydowskiej wieżę bramną i był otoczony fosą. Wraz z zamkiem i romskiej. wzniesiono jakiś rodzaj fortyfikacji otaczających Kres okupacji położyło wkroczenie do miasta armii przestrzeń miejską. Niestety nie ma żadnych bliższych sowieckiej dnia 27 stycznia 1945 roku. Po II wojnie wiadomości na temat ich rodzaju i przebiegu. światowej Nakło stało się siedzibą władz powiatowych. Nie posiadamy także bliższych informacji na temat 8.2 Zarys rozwoju przestrzennego Nakła nad architektury miejskiej okresu średniowiecza, prócz tego, Notecią. że najprawdopodobniej w całości była drewniana. Średniowiecze Liczbę mieszkańców Nakła w drugiej połowie Gród nakielski datuje się na co najmniej na XI wiek. XV wieku szacować można na około 500 osób. Usytuowany został on na płaskim terenie sąsiadującym Okres nowożytny. z mokradłami noteckimi. Badania archeologiczne Miasto spłonęło doszczętnie w 1515 roku. Król sytuują gród na północnym obszarze dzisiejszego placu Zygmunt I odnowił w styczniu 1520 roku przywilej Zamkowego. Otoczony był umocnieniami drewniano- lokacyjny nadając miastu dźwigającemu się z pożogi ziemnymi zaopatrzonymi od połowy XIII wieku w dwie liczne przywileje. Nakazał również odbudowę bramy północną i południową. Prawdopodobnie na zniszczonych fortyfikacji, do której jednak zachód od grodu (w kierunku obecnych ogródków najprawdopodobniej nigdy nie doszło, na skutek utraty działkowych) rozciągało się podgrodzie będące przez miasto pierwszoplanowego znaczenia obronnego. w istocie organizmem protomiejskim. Zarejestrowano Lata pomyślności w okresie rządów Jagiellonów na tym terenie nawarstwione relikty chat zrębowych, sprawiły szybki rozwój demograficzny ośrodka, które wśród których odkryto warsztat rzemieślniczy – w 1580 roku liczyło już około 1000 mieszkańców. garbarski lub szewski. Zróżnicowała się też struktura zawodowa ludności, Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8677 – Poz. 2164 wśród której coraz liczniej reprezentowani byli Zniszczenia okresu wojen szwedzkich pogłębiła rzemieślnicy. W okresie tym miasto doczekało się zaraza mająca miejsce w 1678 roku, za sprawą której budynków municypalnych, m.in. ratusza wzmiankowanego wyginęła nieomal cała populacja miasta, oraz kolejny w 1629 roku, o który jednak nic bliżej nie wiadomo, pożar w 1702 roku który unicestwił jego infrastrukturę. oraz sukiennic wraz z budynkiem wagi miejskiej, Po pożarze porzucono dotychczasowe „centrum”, wzniesionych jeszcze przed rokiem 1520. wznosząc nowe zabudowania na terenach dawnego Wykształciły się również przedmieścia, z których przedmieścia świętokrzyskiego. Niestety również i te najstarsze, wymieniane już w 1520 roku zlokalizowało zostały strawione pożarem w 1722 roku. się pomiędzy miastem a wsią Bielawy, w rejonie W momencie przejęcia miasta przez władze pruskie dzisiejszych ulic Nowy Świat, Niecałej, Kilińskiego, składało się ono z 96 domów, zamieszkiwanych przez Kościelnej. 420 Polaków, 77 Żydów i nieokreśloną ilość ludności Można przypuszczać, iż obszar ten, pierwotnie niemieckiej. osada wiejska, przeistoczył się w przedmieście jeszcze Najistotniejszą inicjatywą mającą wpływ na rozwój w połowie XV wieku. miasta była decyzja o budowie Kanału Bydgoskiego, Według źródeł pruskich z XVIII w. przedmieście to zapoczątkowanej w 1773 roku. Akcję budowlaną ulegało dynamicznemu rozwojowi dystansując pod poprzedzono gruntowną naprawą przebiegających przez względem liczebności mieszkańców miasto właściwe. Nakło dróg, które od dłuższego czasu były w stanie Dopiero pożar mający miejsce w 1702 roku fatalnym. Wyremontowano przede wszystkim główną spowodował migrację ludności na północny wschód trasę wiodącą z Pomorza do Wielkopolski, co zapewne i osiedlenie się w rejonie dzisiejszego Rynku. przyczyniło się do podniesienia ruchu kupieckiego. Przedmieście posiadało własny kościół pod Przy budowie kanału zatrudniono do 1774 roku od wezwaniem świętego Stanisława, filialny w stosunku do 8 tys. do 10 tys. robotników. Wymusiło to utworzenie fary miejskiej. Po pożarze kościoła św. Wawrzyńca (ok. na uprzednio zmelioryzowanych łąkach nadnoteckich 1640) przejął on funkcje farne, które sprawował do kolonii robotniczych. Na trwałe w mieście osiedliło się momentu odbudowy spalonego kościoła parafialnego. wówczas 180 rodzin. Młodszym przedmieściem, wykształconym około Szybkie tempo budowy kanału i trudne warunki połowy XVI wieku było Przedmieście Św. Krzyża, wpłynęły na jego stosunkowo niską jakość i częste nazwane od wezwania kaplicy na nim się znajdującej. przestoje w żegludze. W 1792 roku za sprawą Johanna Przedmieście to wzmiankowane jest w 1620 roku, Philipa Petersona przystąpiono do przebudowy a wymienione z nazwy w 1653 r. Zlokalizowane było poszczególnych odcinków kanału. Dzięki temu do wokół terenu obecnego Rynku. Nakła zostało sprowadzonych kolejne 40 rodzin. Interesującą strukturą było getto nakielskie. Pierwsi Powstały też nowe cegielnie i wypalarnie wapna. Prace przedstawiciele gminy żydowskiej pojawili się trwały do 1801 roku, w rezultacie powstały nowe, w mieście przed 1507 rokiem. Wielki pożar 1515 roku ceglano-kamienne śluzy oraz naprawiono kilka strawił 21 domów żydowskich i bożnicę. Po pożarze drewnianych. gmina żydowska ulokowała się przy głównej ulicy Wzrost koniunktury gospodarczej po otwarciu miasta w pobliżu ówczesnego Rynku, nazywanej odtąd kanału wiązał się nie tylko z osadnikami lecz również ulicą Żydowską (odcinek dzisiejszej ul. Poznańskiej) Na z przepływem dużych grup ludności. Szacuje się, że wzgórzu wzniesiono drewnianą synagogę z bet ha- w ciągu roku kalendarzowego w mieście zatrzymywało midrasz (szkoła talmudyczna) a w jej sąsiedztwie się ok. 5000 osób, a spora część obsługi barek zimowała mykwę i rzeźnię rytualną. Gmina posiadała swój przy tutejszych nadbrzeżach. Postoje przyczyniały się cmentarz na terenie wsi Bielawy. do wymiany towarowej oraz wymuszały budowę W czasie potopu szwedzkiego cała ludność obiektów magazynowych i mieszkalnych dla ich żydowska Nakła została wymordowana. Pomimo obsługi. powtórnego osadzenia gminy i odbudowy Dwie najstarsze śluzy położone przy drodze na nieruchomości, gmina nie osiągnęła już poprzedniej Potulice nie gwarantowały swobodnego cumowania wielkości. Istotną zmianę w tym stanie rzeczy wniósł przy mieście, ze względu na bystry nurt Noteci. dopiero napływ represjonowanych przez prusaków Wzniesiona w latach 1812-1814 śluza XI w pobliżu Żydów z ościennych miast, który miał początek w roku Bielaw, uregulowała dopiero ten odcinek rzeki, 1772. umożliwiając swobodne cumowanie na obydwu Podczas drugiej wojny szwedzkiej miasto zostało brzegach, co zapoczątkowało wznoszenie infrastruktury nieomal doszczętnie zniszczone. Splądrowane zostały magazynowo-portowej również na południowym także folwarki wójtowskie i wsie. Spalono zamek, który brzegu. ze względu na utratę znaczenia militarnego nigdy nie Przestrzeń miejska ukształtowana wokół został odbudowany, a przetrwałe ruiny były wytyczonego nowego Rynku w znacznym stopniu systematycznie rozbierane celem pozyskania materiału utrzymała do dzisiaj swoją strukturę opartą o oś budulcowego. wschód-zachód z dodatkowym otwarciem na nadbrzeże Pośród ruin wzniesiono nowy dom starosty wraz i port. W 1787 zaczęto starania o wzniesienie na Rynku z kancelarią grodzką, która funkcjonowała do zboru ewangelickiego, które zrealizowano dopiero pierwszego rozbioru. Ostateczna rozbiórka wraz w 1824 roku. z niwelacją terenu rozpoczęła się w 1780 roku i trwała W 1775 roku władze pruskie osadziły w Nakle do początków XIX wieku. szwadron kawalerii dla którego wzniesiono około roku Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8678 – Poz. 2164

1787 pierwsze budynki koszarowe, zapewne Do istotnych inwestycji municypalnych zaliczyć o konstrukcji szkieletowej, zastąpione w 1 połowie można: gazownię (1878 r.), szpital miejski przy XIX wieku budynkami murowanymi, zachowanymi do Al. Mickiewicza (1892 r.), skanalizowanie miasta dnia dzisiejszego. (1891 r.), wodociągi miejskie (1904 r.), rzeźnię miejską W 1810 roku w Nakle znajdowało się (od 1911 r.), park miejski (1915 r.), straż pożarną przy 189 budynków mieszkalnych i 280 gospodarczych ul. Dąbrowskiego (1893 r.), nową szkołę katolicką przy a ludność miasta liczyła 1277 osób. ul. Dąbrowskiego (1893-1912 r.), nową szkołę W pierwszej połowie XIX wieku miało miejsce ewangelicką przy ul. Bydgoskiej (1911 – 1916 r.), niewielkie ożywienie budowlane związane Żeńską Szkołę Wydziałową przy ul. P. Skargi (XIX/XX z budownictwem publicznym. W 1834 roku wzniesiono w., 1910 r.), nowy budynek Gimnazjum Królewskiego szkołę katolicką przy ul. Dąbrowskiego, a w latach przy ul. Gimnazjalnej (1874-76 r., 1900 r., 1914 r.). 1847-49 szkołę zawodową przy ulicy Gimnazjalnej. Istotnej zmianie uległa zabudowa mieszkalna, W 1836 r. został oddany do użytku przytułek dla zwłaszcza w rejonie centrum miasta. Dotychczasowa starców przy ul. Mickiewicza. niska zabudowa miejska, została wyparta przez Nowy ratusz wybudowano w latach 1845-47, kamienice czynszowe oraz budynki w typie willowym, a rozbudowano w roku 1885. W roku 1824 wzniesiono przeważnie w stylistyce historyzującej niekiedy nowy kościół ewangelicki na Rynku wg. Projektu z elementami secesyjnymi, wśród których pojawiły się Conrada Petersona, zaś w 1846 r. w miejscu obiekty o wysokiej klasie artystycznej. wcześniejszego kościoła pw. Św. Stanisława, Pod koniec XIX w. granice administracyjne miasta wybudowano nowy kościół katolicki pod wezwaniem opierały: od północy na linii kolejowej biegnącej św. Wawrzyńca. W 1853 roku stanęła nowa bożnica. zboczem wysoczyzny, od południa na dolinie Noteci W 1825 roku Nakło liczyło 2050 mieszkańców, dochodząc do Paterka i do Występu - od południowego 1842 roku 2740, a w 1846 roku 3088. wschodu, a od zachodu do Bielaw. Charakter i struktura miasta uległa dalszemu W granice miasta został w łączony obszar zwany przekształceniu wraz z pojawieniem się kolei w 1851 r. Nowym Światem, który pomimo tego faktu utrzymywał Transport szynowy spowodował utratę przez miasto charakter wiejski. Podjęto także kilkakrotne próby znaczenia jako ośrodka długoterminowego składowania włączenia w granice miejskie Bielaw i Rudek. Bielawy zboża, rozpoczynając okres jego intensywnej były funkcjonalnie związane z miastem i określane industrializacji. mianem przedmieścia. Usytuowany był tam kompleks Znaczna część spichlerzy i magazynów przemysłowy przedsiębiorstwa Baerwaldów. Ostatecznie zlokalizowana w południowej części miasta w pobliżu Bielawy włączono do miasta 1 lipca 1924 roku. kanału utraciła swoje znaczenie i opustoszała. Sytuacja Rudek była bardziej skomplikowana. Po Zwiększył się za to proces urbanizacji terenów raz pierwszy podjęto próbę rozszerzenia miasta o ten północnych w sąsiedztwie stacji kolejowej. Pierwszym obszar w 1903 r. budynek dworcowy był drewniany i stosunkowo mały. Ze względu na znaczne podatki płynące ze W jego pobliżu wzniesiono parowozownię, rampy zlokalizowanej tam cukrowni, wniosek miasta przeładunkowe, magazyny i budynki mieszkalne odrzucono. Ponownie próbowano przyłączyć Rudki pracowników. w 1911 i 1921 roku – i tym razem bezskutecznie. Rudki Pierwsza linia kolejowa na linii wschód-zachód, stały się częścią miasta dopiero 1 kwietnia 1931 roku wkrótce została uzupełniona dalszymi połączeniami. wraz z niewielkimi terenami należącymi uprzednio do W latach 1886-94 poprowadzono linię kolejową do gmin: Karnowo, Chrząstkowo i Trzeciewnica. Gniezna, a w latach 1890-93 do Chojnic. Tym samym Po odzyskaniu niepodległości przystąpiono do Nakło stało się istotnym węzłem kolejowym. Starą regulacji ulic i zmiany nawierzchni. Prace trwały od infrastrukturę dworcową zastąpiono nowym zespołem, 1922 do 1936 roku. przetrwałym w dużym stopniu do dnia dzisiejszego. W 1927 roku wybudowano elektrownię miejską, W 1857 roku w mieście funkcjonowała fabryka wzniesiono również dwie mleczarnie – pierwszą maszyn i odlewnia żelaza, fabryka kamieni młyńskich, w 1925 a drugą w 1931 roku, oraz szereg innych młyn parowy, olejarnia, tartak. drobniejszych przedsiębiorstw. Istotnym wzmocnieniem przemysłu nakielskiego W trakcie działań wojennych we wrześniu była zawiązana w lutym 1881 roku spółka „Cukrownia 1939 roku spłonął ratusz i część zabudowy przy Nakło”, zrzeszająca 38 właścicieli ziemskich z Nakła ul. Dąbrowskiego, jednak miasto nie poniosło i okolic. Pod budowę cukrowni spółka wykupiła większych strat. Władze okupacyjne wzniosły osiedle folwark Rudki-Młyn, pomiędzy linią kolei Wschodniej składające się z 11 budynków pomiędzy ulicami a Notecią. Pierwszą kampanię przeprowadziła spółka Potulicką, Łączną i Długą. Planowano też już w roku zawiązania. zagospodarować teren wysoczyzny za torem Innym dużym zakładem była rzeźnia miejska kolejowym. Powstać miało tam osiedle budowana w latach 1911-12, która zastąpiła starą prowizorycznych domów dla wysiedlanych Polaków. przetwórnię zlokalizowaną na terenie koszar. Tego projektu nie zrealizowano. Druga połowa wieku XIX i początek wieku XX Miasto poważnie ucierpiało w trakcie ofensywy zaznaczyły się w istotny sposób nie tylko ilością, ale armii radzieckiej w styczniu 1945 roku. Zniszczona również jakością wznoszonych w nim obiektów. została prawie całkowicie pierzeja ul. Dąbrowskiego, Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8679 – Poz. 2164 szkoła powszechna, szpital. Uszkodzono kościół p.w. niedawna wykopywano duże ilości szkieletów ludzkich. św. Stanisława, pozbawiając go iglicy wieży. Tradycja istnienia cmentarza w tym miejscu utrzymała 8.3 Zasoby archeologiczne - miasto Nakło n/Notecią. się do końca XVIII w. Z zachowanych informacji Historia badań: wynika, iż w latach międzywojennych XX w. - Znaleziska przypadkowe z k. XIX w. m.in. odkopywano tam duże ilości pochówków ludzkich. cmentarzysko szkieletowe, wczesnośredniowieczne Największa skala odkryć odnosi się do obszaru (w pobliżu Rynku) i skarb srebrny (monety, stopione zajętego przez obecny Plac Zamkowy (st. 1 i st. 2). srebro, drut srebrny), z terenu dawnej cukrowni. O istnieniu wcześniejszej zabudowy w tym rejonie - Badania wykopaliskowe w latach 1958-1960 (pod Nakła wspomina XIX - wieczna informacja o odkryciu kierunkiem Eleonory i Stanisława Tabczyńskich) fragmentów drewnianych konstrukcji wokół oraz w latach 1963-1964 (pod kierunkiem Krystyny ówczesnych zabudowań należących do piekarza Tonna. Przewoźnej). Natomiast na początku XX w. wspomina się, że - Badania AZP (Archeologiczne Zdjęcia Polski): 1990 w ogrodzie przy ul. Poznańskiej 112 znajdowało się (Lech Czerniak), 1995 (Robert Tomaszewski). gruzowisko kamieni pochodzących ze starych murów - Nadzory archeologiczne nad pracami ziemnymi: zamkowych. W tym samym czasie, w ogrodzie Piotra R. Tomaszewski, A. Trzcińska-Kałużna, J. Łoś. Reinkego odnotowano pozostałości po dawnych murach Na obszarze miasta zarejestrowano: miejskich, które w formie kamiennej wnęki wchodziły - Osadnictwo z epoki kamienia (artefakty kamienne) – 2. na głębokość 2,75 m. Jedna ze ścian zbudowana była ze - Neolit – kultura pucharów lejkowych (2 osady) średniowiecznych cegieł łączonych na wapno i ślady osadnictwa. ułożonych na dużych głazach. W latach 30. XX w. - Kultura łużycka (osady, punkty osadnicze i ślady również na terenie ogródków warzywnych, osadnictwa). w zachodniej stronie Placu Zamkowego, na głębokości - Wczesne średniowiecze: gród, podgrodzie, ok. 2 m odsłonięto belki dębowe o średnicy 30 cm. cmentarze, skarb, znaleziska luźne, ślady Najistotniejsze informacje pochodzą z przeprowadzonych osadnictwa. wykopalisk przeprowadzonych na dużą skalę przez - Późne średniowiecze: grodzisko stożkowe, osady, Zakład Archeologii Wielkopolskiej i Pomorza Instytutu ślady osadnictwa. Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk - Nowożytność: osadnictwo. w Poznaniu po II wojnie światowej. Dotyczą one badań Na terenie miasta Nakło nad Notecią odnotowano archeologicznych realizowanych w latach 1958-1960 na liczne znaleziska pradziejowe. Placu Zamkowym, a prowadzonych pod kierunkiem E. Z okresu neolitu pochodzi: klin, siekiera z porfiru, i S. Tabaczyńskich oraz w okresie 1963-1965 przez podwójny młot z granitu oraz dwa młoty z rogu jelenia K. Przewoźną. Równie dokładnego omówienia wymaga znalezione w torfie na głębokości 2,5 stopy. stanowisko 2, na którym według autorów prac Podobną chronologię posiadają dwa toporki wykopaliskowych miała funkcjonować osada kamienne i siekierki krzemienne znalezione na polach przygrodowa. W celu uchwycenia jej stratygrafii wokół Nakła. Na okres halsztacko-lateński datowane są i chronologii na terenie ogrodu braci Możdżyńskich dwa groby skrzynkowe odkryte w różnych częściach założono niewielki wykop sondażowy o wymiarach miasta. Pierwszy odsłonięty został podczas orki 2,5 x 1,5 m. Wydzielono 5 warstw średniowiecznych, w 1936 r. na pagórku zlokalizowanym na zachód od które zalegały na głębokości ok. 0,80 do 4,00 metrów basenów wodociągowych, a na północny-zachód od poniżej powierzchni. cmentarza. Na drugi natrafiono w trakcie wykonywania W obrębie warstw określono w sumie 10 poziomów wykopów pod fundamenty hali fabrycznej w 1941 r., na konstrukcyjnych będących pozostałościami drewnianych południe od kościoła p.w. Św. Wawrzyńca. chat, a w najniższej warstwie uchwycono ponadto ślady Zabytki archeologiczne pochodzące z Nakła paleniska z kamieni polnych. Na podstawie i informację o nich pochodzą z odkryć przypadkowych pozyskanego materiału ceramicznego wydatowano oraz z wiadomości o znaleziskach tego typu, z literatury wszystkie warstwy na wczesnośredniowieczne, przedmiotu XIX w. i początków XX w. W 1876 r. z których najstarsza pochodziła z drugiej połowy lub podczas wyburzania domu w rejonie obecnego Rynku końca X wieku. Ze źródeł pozaceramicznych wydobyto odkryte zostały dwa średniowieczne groby szkieletowe. między innymi trójkątną, zdobioną płytkę rogową, Przy czaszce jednego osobnika były dwa duże szydła rogowe i kościane, jednostronny grzebień kabłączki skroniowe z drutu miedzianego oraz naczynie rogowy, wrzeciono drewniane, przęślik gliniany, ceramiczne datowane na okres wczesnośredniowieczny. łuczywka, fragment osełki z szarego łupku, fragment Z tego samego miejsca pochodziły kolejne kabłączki drewnianego zamka do drzwi, drewnianą kleszczkę, skroniowe z drutu brązowego oraz paciorków ze szkła, fragmenty obuwia skórzanego, fragment woreczka agatu i szarej glinki. Odkryte wówczas groby i ich z tkaniny. Z kolei w dolnych poziomach osadniczych wyposażenie należy identyfikować z dużym wystąpiły duże ilości szczątków organicznych. cmentarzyskiem który funkcjonował od wczesnego Przeprowadzono także wstępne rozpoznanie średniowiecza we wschodniej części Nowego Rynku. archeologiczne na terenie ogrodu plebanii parafii św. Wg H. Müncha we wschodniej części Rynku Wawrzyńca poprzez wykonanie ośmiu ręcznych znajdowało się niegdyś suburbium s. Crucis z kościołem odwiertów na głębokość 1 m i odkryto cienką warstwę Św. Krzyża. Podaje też wiadomość uzyskaną od osadniczą identyfikowaną z krótkotrwałym ks. Gepperta, że we wsch. części Nowego Rynku do funkcjonowaniem tzw. grodu Przemysława gdzie Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8680 – Poz. 2164 istniało grodzisko stożkowate z wałem od wsch. przeważają ślady osadnictwa (82,36%), a w następnej zwróconym łukiem, w kierunku grodu nakielskiego. kolejności występują punkty osadnicze (14,70%) Gród wzniesiony został przez księcia Przemysława I i 1 osada. Większość z nich lokuje się na brzegu w czasie walk z Świętopełkiem Pomorskim w 1255 r. wysoczyzny (61,76%) lub terasach dużych dolin 8.3.1 Zasoby archeologiczne - gmina Nakło (14,70%). n/Notecią. Ilość stanowisk z wczesnej epoki żelaza zamyka się Istotnym źródłem pozyskiwania zabytków liczbą 30 i są to przede wszystkim cmentarzyska (40%), archeologicznych z Nakła i okolic, jest zapoczątkowana głównie kultury pomorskiej, a także ślady osadnictwa w latach 80. XX w. akcja badawcza określana mianem (33,33%) i punkty osadnicze (26,64%). Przeważająca Archeologicznego Zdjęcia Polski (dalej AZP), która ilość stanowisk (około 86%) leży w strefie dolin, dostarcza kompleksowych informacji o stanie zarówno małej i dużej, jak i na pograniczu tych dwóch osadnictwa archeologicznego w skali ogólnopolskiej. jednostek. W efekcie, każde odkryte stanowisko archeologiczne W kolejnym przedziale czasowym tj. w okresie posiada własną kartę ewidencyjną zawierającą dane przedrzymskim i okresie wpływów rzymskich, zaznacza o lokalizacji, położeniu, dostępności terenu, rodzaju się dwukrotny wzrost obiektów osadnictwa gleby i klasyfikacji chronologiczno - kulturowej (51 stanowisk), gdzie w większości są to ślady znalezisk. osadnictwa (74,50%), ale pojawiają się również punkty W przypadku obszaru Nakła i okolic, w granicach osadnicze (13,73%). administracyjnych obecnej gminy - badania w ramach W stosunku do okresu halsztacko-lateńskiego AZP rozpoczęte były w 1989 roku, a kolejne, wyraźnie spada ilość cmentarzysk (tylko 1), natomiast przeprowadzano w latach 90. XX w. Łącznie na ośmiu ilość osad wzrasta aż pięciokrotnie (9,80%). przebadanych metodą powierzchniową obszarach, Jeszcze większy wzrost liczby stanowisk zlokalizowano 369 stanowisk, które dostarczyły archeologicznych wiąże się z okresem średniowiecza 552 obiektów o zróżnicowanej chronologii i funkcji. (186), tj. obiekty wczesnośredniowieczne w ilości Zdecydowana większość pozyskanych źródeł 8,92%, późnośredniowieczne (14,76%), średniowieczne archeologicznych, w ilości prawie 95%, ma charakter (0,69%) i z przełomu późnego średniowiecza i okresu śladu albo punktu osadniczego. nowożytnego (7,54%). Najstarsze stanowisko na obszarze nakielskiego Ocena danych ilościowych dotyczących funkcji mikroregionu osadniczego związane jest obiektów wykazuje ponad 50% śladów osadnictwa oraz z miejscowością Paterek, gdzie zlokalizowano pojawienie się nowych rodzajów stanowisk, typu pojedynczy ślad osadniczy na krawędzi małej doliny grodowego (2,17%) i skarbów (1,61%). i brzegu wysoczyzny dużej doliny Noteci. W okresie nowożytnym ilość stanowisk w stosunku Liczba stanowisk archeologicznych wzrasta do okresu poprzedniego utrzymuje się na zbliżonym w środkowym okresie epoki kamienia i mezolicie. poziomie (183), a stwierdzone tendencje dla W sumie zlokalizowano 10, z których 7 to ślady średniowiecza w zakresie funkcji obiektów i ich osadnicze, a pozostałe 3 określono jako obozowiska. usytuowania w obrębie jednostek fizjograficznych Znaczna ich część usytuowana była na krawędzi lub i rodzajów gleb są porównywalne. stoku małych dolin. Pozostałe znajdowały się na Na terenie pobliskich Rudek, które w granicach terasach wyższych dużej doliny, obszarze administracyjnych miasta znalazły się dopiero na pagórkowatym poza dolinami oraz na styku dwóch początku lat 30. XX w. przy budowie szosy berlińsko- jednostek fizjograficznych, krawędzi małej doliny bydgoskiej na terenie dzisiejszej cukrowni znaleziono i brzegu wysoczyzny dużej doliny. 12 grobów oznaczonych ogromnymi kamieniami. Odmiennie przedstawia się usytuowanie stanowisk Wewnątrz znajdowały się dobrze zachowane popielnice, mezolitycznych w obrębie gleb. Po 30% występują na które zawierały popiół, przepalone kości, naszyjniki glebach płowych, brunatnych oraz brunatnych i przedmioty z bursztynu. Ponadto odkryto dwa ostre kwaśnych i wyługowanych. Tylko jedno stanowisko noże ofiarne długości 6 cali, jeden młot kamienny leżało na czarnych ziemiach. Jeszcze większe natężenie i liczną ilość innych narzędzi. osadnictwa obserwuje się od neolitu po wczesną epokę Na kolejne narzędzia natrafiono przy brązu. Z tego przedziału chronologicznego przeprowadzaniu robót ziemnych wzdłuż rzeczki Śleski zarejestrowano 44 stanowiska związane z: kulturą wśród których była motyka, młotek i dłutko wykonane ceramiki wstęgowej rytej i kulturą ceramiki sznurowej, z rogów jelenia. kulturą pucharów lejkowatych i kulturą amfor kulistych. Z Rudek pochodzi też skarb srebrny znaleziony Pozostałych 14 stanowisk datowanych jest ogólnie na w naczyniu ceramicznym, a składający się z monet, neolit lub schyłkowy neolit - wczesną epokę brązu. drutu i tzw. „srebra lanego" o wadze 5 funtów. W większości (prawie 66%) są to ślady osadnictwa, Kolejnym skarbem była znaleziona pod Nakłem następnie punkty osadnicze (31,80%) oraz 1 osada. wczesnośredniowieczna emaliowana, prostokątna Położenie stanowisk neolitycznych związane jest plakietka z Limoges ze sceną Chrystusa zwłaszcza w obrębie dwóch jednostek fizjograficznych Ukrzyżowanego, Najświętszej Marii Panny i św. Jana (38,64%), później, dużej doliny (29,55%) i małej doliny Ewangelisty pod krzyżem z dwoma adorującymi (20,45%). aniołami. Pierwotnie plakietka stanowiła oprawę W epoce brązu zaznacza się spadek ilości stanowisk kodeksu o czym świadczy 10 otworów w narożnikach (34 stanowiska). W tej liczbie zdecydowanie i wzdłuż krawędzi. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8681 – Poz. 2164

Najcenniejszym wartościowym znaleziskiem ze wykopalisk przeprowadzonych na dużą skalę przez Ślesina jest późnośredniowieczny skarb monet Zakład Archeologii Wielkopolskiej i Pomorza Instytutu datowany na XV wiek. W znalezionym naczyniu Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk ceramicznym znajdowało się 2321 monet, z których w Poznaniu. większość to polskie denary jagiellońskie typ II. Mniej W miejscowościach położonych w pobliżu Nakla liczną i obcą częścią było 8 sztuk węgierskich badania wykopaliskowe miały miejsce jedynie kwartingów i denararów. w Ślesinie. Zaledwie kilkudniowe prace archeologiczne Inne mniej liczne znaleziska pochodzą z obszaru przeprowadził w roku 1961 Czesław Potemski dzisiejszej gminy. W Karnowie kilka lat temu z Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy. znaleziono kamienną siekierkę. Cennych informacji Zestawienie ilościowe i procentowe odkrytych dostarczają odkryte cmentarze z grobami skrzynkowymi w ramach AZP obiektów osadnictwa na terenie miasta w Gorzeniu, Lubaszczu, Ślesinie i Trzeciewnicy. i gminy Nakło n/Notecią - według ujętych kryterium Natomiast w Chrząstowie odkryto cmentarzysko funkcji. kultury łużyckiej, które z powodu zbieżności nazw odnosi się przypuszczalnie do takiej samej Funkcja obiektu ilość % miejscowości w gminie Gniewkowo, powiat ślad osadniczy 278 50,36 inowrocławski. Analogiczna niepewna informacja punkt osadniczy 246 44,57 dotyczy lokalizacji grodziska w Potulicach. osada 23 4,17 Drugi zespół źródeł archeologicznych obejmuje cmentarzysko 1 0,18 obiekty i zabytki pozyskane w trakcie prac obozowisko 4 0,72 wykopaliskowych zarówno tych planowych, jak razem 552 100,0 i ratowniczych. Ilość prowadzonych prac badawczych w Nakle i okolicach jest niewielka. Najistotniejsze z nich dotyczą

Miejscowości gminy Nakło z wykazem ilości stanowisk ujętych według kryterium sposobów pozyskania.

Lp. miejscowość znaleziska badania Badania archiwalne wykopaliskowe powierzchniowe i luźne i ratownicze 1. Bielawy - - 10 2. Chrząstowo - - 16 3. Gorzeń 1 - 12 4. Gumnowice - - 13 5. Karnowo 1 - 24 6. Karnówko - - 26 7. Lubaszcz 1 - 5 8. Małocin - - 25 9. Michalin - - 8 10. Nakło 12 4 17 11. Olszewka - - 18 12. Paterek - - 15 13. Potulice 1 - 12 14. Rozważyn - - 10 15. Suchary - - 40 16. Ślesin 2 1 89 17. Trzeciewnica 2 - 18 18. Wieszki - - 9 19. Występ - - 2 Razem 20 5 369

Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8682 – Poz. 2164

Zestawienie ilościowe i procentowe obiektów Cmentarz katolicki i ewangelicki – przy szpitalu, osadnictwa w podziale chronologiczno - kulturowym. obecnie teren parku. Cmentarz żydowski – ul. Młyńska 5, XIX wiek, Pozycje chronologiczno-kulturowe Ilość % dawny, zlikwidowany przez hitlerowców, nagrobki EPOKA KAMIENIA 33 5,49 niezachowane pow. 1,0 ha, obecnie zajęty przez kultura świderska 1 0,17 budynki mieszkalne, stacje paliw i magazyny. Mezolit 8 1,54 8.5 Zabytki ruchome (miasto i gmina). kultura chojnicko-pieńkowska 2 0,34 Najliczniejszą grupę znajdującą się w ewidencji Neolit 10 1,71 Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zbytków w Toruniu – kultura ceramiki wstęgowej rytej 1 0,17 Delegatura w Bydgoszczy stanowi wyposażenie kultura pucharów lejkowatych 17 2,92 kościoła parafialnego p.w. Św. Wawrzyńca, datowane kultura amfor kulistych 11 2,23 na poł. XVIII w. (cz. pierwotne, barokowe i rokokowe Schyłkowy neolit - wczesna epoka brązu 4 0,51 wyposażenie poprzedniego Kocioła parafialnego) kultura ceramiki sznurowej 1 0,17 poprzez neobarokowe i neorokokowe z XIX w., późno EPOKA BRĄZU klasycystyczne z 2 ćw. XIX w., z przełomu XIX/XX w. kultura łużycka 34 5,66 i z lat 20. XX w. EPOKA ŻELAZA Osobną i cenną grupę stanowią zabytki ruchome Okres halsztacko - lateński 15 2,58 będące na wyposażeniu kościoła parafialnego p.w. Św. kultura pomorska 15 2,58 Mikołaja w Ślesinie. Okres późny przedrzymski i wpływów 41 7,37 Szczegółowy wykaz obiektów ruchomych – rzymskich Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu, kultura przeworska 10 1,38 Delegatura w Bydgoszczy. Okres średniowiecza 4 0,69 Osobną grupę stanowią obiekty w zasobach Muzeum Ziemi Krajeńskiej. wczesne średniowiecze 51 8,92 Do chwili obecnej nie przeprowadzono ewidencji późne średniowiecze 86 14,76 wyposażenia w obiekty ruchome kościoła parafialnego późne średn.- okres nowożytny 45 7,54 p.w. św. Stanisława. Okres nowożytny 183 31,56 8.6 Charakterystyka zasobów oraz analiza stanu nieokreślone chronologicznie 10 1.71 dziedzictwa i krajobrazu kulturowego miasta i gminy Razem 582 100,00 Nakło n/Notecią.

Miasto Nakło n/Notecią Pełen katalog stanowisk archeologicznych z obszaru Pomimo wielowiekowej historii miasto nie gminy Nakło opublikowany został w publikacji - zachowało w swym pejzażu ani nawarstwionego układu Rozwój przestrzenny i architektoniczny Nakła ani obiektów stanowiących świadectwo poszczególnych n/Notecią. Nakło 1999 r. okresów historycznych. 8.4 Cmentarze na terenie miasta Nakła n/Notecią. Zarówno elementy wczesnośredniowieczne jak Cmentarz rzymsko-katolicki, ul. Bohaterów, zał. i pochodzące z okresu lokacyjnego reprezentowane są 1891 r. i powiększony w 1928 r. w postaci reliktów archeologicznych. Utrwalenie Na terenie cm. groby o znaczeniu historycznym ewentualnego ukształtowania rynku i zabudowy Antoni Nadskauła z 1919, Grób-tablica Powstańców przyrynkowej w istniejącej zabudowie wokół Placu Wielkopolskich, nagrobek druha Mariana Zamkowego ma jedynie charakter hipotetyczny. Pokrzywińskiego zamordowanego w 1939 r., grób Istotnym elementem struktury historycznej jest pomordowanych w latach 1939-1945, wspólny grób 149 Kanał Bydgoski wpisany w krajobraz łąk nadnoteckich. oficerów radzieckich, Nie zachowała się co prawda infrastruktura nadbrzeży położony poza centrum miasta, w zachodniej jego portowych jednak czytelne i sprawne są elementy części, na terenie opadającym z północy na południe hydrotechniczne. z regularnym układem dróg i alei. Na terenie cmentarza Okres przełomu XVIII/XIX w. oraz początków figura Matki Boskiej, kaplica-grobowiec rodziny wieku XIX w. pozostawił także zachowane obiekty Biniakowskich, mauzoleum, stara prochownia o dużych architektoniczne. walorach architektonicznych – neogotycka zwieńczona Jednak obecnie tkanka zabytkowa Nakła krenelażem (2 poł. XIX w.), z figurą Chrystusa w zdecydowanym stopniu zdominowana jest zabudową i krzyżem. z drugiej połowy XIX i początków XX w. Pomimo Dawny cmentarz ewangelicki – 1 poł. XIX w. częściowych zniszczeń mających miejsce w czasie obecnie katolicki – 0,71 ha, żołnierzy Armii Radzieckiej II wojny światowej i przekształceń po roku 1945, po 1945 r.- 0,11 ha, ul. Bohaterów położony poza XIX-wieczny układ miasta z zespołem stacji kolejowej centrum miasta, w zachodniej jego części, na terenie i znaczniejszymi obiektami przemysłowymi, pozostał opadającym z północy na południe, po wschodniej czytelny. W układ ten wpisane są obiekty sakralne, stronie cmentarza komunalnego. Na terenie cmentarza użyteczności publicznej, mieszkaniowe, przemysłowe, murowana kaplica, neoromańska z 2 poł. XIX w. cz. park miejski i cmentarze, które zostały zachowane pierwotne ogrodzenie z kwaterami scharakteryzowane w dalszej części opracowania. zbiorowymi żołnierzy radzieckich i pomnikiem Na obrzeżach miasta utrwaliły się cechy rustykalne w formie obeliska. Starodrzew – aleje – drzewa krajobrazu. liściaste. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8683 – Poz. 2164

Wśród obiektów ruchomych dominują obiekty - Głaz upamiętniający śmierć Antoniego Nadskakuły - archeologiczne znajdujące się w zbiorach Muzeum Park 700-lecia. Ziemi Krajeńskiej w Nakle. Cenny zbiór stanowi też - Głaz upamiętniający króla Jana III Sobieskiego - wyposażenie kościoła pod wezwaniem św. Wawrzyńca. Park króla Jana III Sobieskiego. Nadgraniczne, przez znaczący okres historyczny, - Tablica pamiątkowa Armii Krajowej - kościół p.w. położenie miasta sprawiło, iż utrwaliły się tu najsilniej św. Stanisława. elementy tradycyjnej kultury zarówno Krajny jak - Tablica upamiętniająca przemarsz wojsk gen. i Kujaw. Obok nich egzystują także wpływy Hallera - ul. gen. Józefa Hallera. ponadregionalne mogące być spuścizną dalekosiężnych - Tablica pamiątkowa żołnierzy górników - kościół kontaktów handlowych oraz napływu ludności p.w. św. Wawrzyńca. pochodzenia niemieckiego i żydowskiego. - Tablica pamiątkowa Dowództwo Batalionu Obrony Kultywowaniem tradycji niematerialnej miasta Narodowej „Nakło” - budynek Urzędu Miasta i regionu zajmuje się szereg instytucji w nim i Gminy, ul. ks. Piotra Skargi. usytuowanych, wśród których najistotniejszą rolę Gmina Nakło n/Notecią odgrywa Muzeum Ziemi Krajeńskiej, a obok niego Na terenie gminy Nakło n/Notecią zlokalizowane są m.in.: Nakielski Ośrodek Kultury, Powiatowa i Miejska następujące miejscowości: Biblioteka Publiczna, Nakielskie Bractwo Kurkowe pw. Bielawy, Chrząstowo, Gorzeń, Gumnowice, Św Jerzego, Towarzystwo Miłośników Kultury Karnowo, Karnówko, Małocin, Michalin, Minikowo, Ludowej „Doman”. Olszewka, Paterek, Polichno, Potulice, Rozwarzyn, Tradycyjne związki Nakła z transportem wodnym Suchary, Ślesin, Trzeciewnica, Wieszki, Występ oraz umacnia obecność w mieście Zespołu Szkół Żeglugi Anielin, Bogacin, Elżbiecin, Gabrielin, Gostusza, Śródlądowej. Janowo, Kazin, Kaźmierowo, Lubaszcz, Niedola, Cennym kulturowo są następujące miejsca pamięci, Nowakówko, Piętacz i Urszulin. pomniki i tablice: Obszar gminy charakteryzuje się wysokimi - Pomnik Wdzięczności Wojsku Polskiemu – Rynek. walorami krajobrazowo-przyrodniczymi (dolina Noteci - Pomnik Wolności - Park 700-lecia. i południowe zbocza wysoczyzny), który dodatkowo - Grób powstańców wielkopolskich - ul. Bohaterów wzbogacony jest miejscowościami posiadającymi duże (cmentarz parafii p.w. św. Wawrzyńca). wartości kulturowe tj.: - Grób Antoniego Nadskakuły - ul. Bohaterów - Chrząstowo z dworem (1886 r., 1896 r. i 1920 r.) (cmentarz parafii p.w. św. Wawrzyńca). i parkiem z 2 poł. XIX w. - Miejsce straceń Polaków - ul. Bohaterów (cmentarz - Lubaszcz, wieś wzmiankowana w 1616 r. parafii p.w. św. Wawrzyńca). z neoklasycystycznym pałacem (1864 r) i parkiem - Grób kaprala Alfonsa Mrotka - ul. Bohaterów krajobrazowym z XIX w. (cmentarz parafii p.w. św. Wawrzyńca). - Minikowo, wieś z dworem i parkiem z 2 poł. XIX w. - Grób żołnierzy polskich: szer. Jędrasa Pazderskiego - Olszewka – wieś wzmiankowana w XVI w. - ul. Bohaterów (cmentarz parafii p.w. św. z dworem i parkiem z 2 poł. XIX w. Wawrzyńca). - Paterek datowany na 1720 r. z cz. zachowaną - Zbiorowa mogiła pomordowanych z Paterka i okolic zabudową mieszkalną z XIX/XX w. - ul. Bohaterów (cmentarz parafii p.w. św. - Potulice z zespołem pałacowym, z 3 ćw. XIX w. Wawrzyńca). i z rozległym parkiem krajobrazowym oraz - Zbiorowa mogiła żołnierzy Armii Czerwonej - z cmentarzem ofiar terroru hitlerowskiego (1939- ul. Bohaterów (cmentarz parafii p.w. św. -- 1945). Wawrzyńca). - Ślesin – wieś wzmiankowana w XIV w. - Pojedyncze groby żołnierzy Armii Czerwonej - z drewnianym kościołem parafialnym z k. XVIII w. ul. Bohaterów (cmentarz parafii p.w. św. Wawrzyńca). zabudową mieszkalną, w tym zespół budynków - Cmentarz żołnierzy Armii Czerwonej - ul. Bohaterów. stacyjnych. - Tablica upamiętniająca 90 rocznicę wybuchu Na terenie gminy istnieją następujące miejsca powstania wielkopolskiego – Rynek. pamięci w: - Tablica upamiętniająca poległych i zamordowanych Paterek harcerzy z Nakła – Rynek. - Pomnik powstańców wielkopolskich. - Tablica upamiętniająca zamordowanie Antoniego - Grób powstańca wielkopolskiego Franciszka Ozdyka. Nadskakuły - parkan kościoła p.w. św. Wawrzyńca. - Pomnik w miejscu straceń. - Tablica upamiętniająca pracowników Cukrowni - Tablica pamiątkowa w hołdzie mieszkańcom zamordowanych przez hitlerowców - gmach i nauczycielom wsi Paterek maltretowanym przez Cukrowni, ul. Rudki. niemieckie władze okupacyjne w 1939 r. - Szkoła - Tablica pamiątkowa na gmachu Urzędu Stanu Podstawowa w Paterku. Cywilnego - ul. Gimnazjalna. Polichno - Tablica pamiątkowa na gmachu Liceum - Pomnik pomordowanych. Ogólnokształcącego - ul. Gimnazjalna. - Mogiła - las Polichno. - Tablica upamiętniająca zamordowanie Zygmunta Potulice Siekierskiego - kościół p.w. św. Wawrzyńca. - Tablica upamiętniająca karcer w Potulicach - pałac w Potulicach. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8684 – Poz. 2164

- Tablica upamiętniająca niemieckie ofiary obozu Wzniesiony jako konstrukcja szkieletowa w Potulicach z lat 1945-50. w 2 połowie XIX wieku. Służył do magazynowania - Głaz z tablicą ku czci ofiar terroru. zboża. W okresie 20-lecia międzywojennego należał do Ślesin rodziny Kryszkiewiczów. Mieściła się w nim hurtownia - Zbiorowa mogiła żołnierzy Armii Czerwonej. spożywcza – ob. własność p. Przytarskich. - Głaz pamiątkowy Bohaterom 1 Armii Ludowego 4. Spichrz, ul. Pocztowa 13, szach., 2 poł. XIX, Wojska Polskiego. nr rej.: A/1085 z 11.04.1995 8.7 Zabytki objęte prawnymi formami ochrony. Wzniesiony jako konstrukcja szkieletowa 8.7.1 Obiekty wpisane do rejestru zabytków. w 2 połowie XIX w. prawdopodobnie przez jednego 1. Zespół cmentarza rzymsko-katolickiego par. śś. z kupców żydowskich handlującego zbożem. W 1920 Wawrzyńca i Stanisława, ul. Bohaterów, 1891, 1928, został zakupiony przez Irenę i Wojciecha Srokę od nr rej.: A/775/1 z 29.05.1992 kupców żydowskich – Simona Bernsteina i Maxa - cmentarz, 1891, nr. rej.: j.w. Melcherta. W czasie II wojny światowej był własnością - grobowiec rodziny Biniawskich, 1898, nr rej.: Rudolfa Bezlera, który urządził w nim skup siana. A/775/2 z 29.05.1992 W chwili obecnej mieści się w nim sklep meblowy. - kaplica, tzw. prochownia, 1891, 1928, nr rej.: 5. Spichrz, ul. Pocztowa 14, szach., nr rej.: A/974 A/775/1 z 29.05.1992 z 27.09.1983 Cmentarz rzymsko-katolicki założony został Wzniesiony jako konstrukcja szkieletowa w 1891 roku na terenie parku miejskiego. W roku 1928 w 2 połowie XIX w. prawdopodobnie przez jednego został powiększony w kierunku zachodnim. Cmentarz z kupców żydowskich handlującego zbożem. Od 1990 od chwili założenia, do 1964 roku należał do parafii św. jest siedzibą Muzeum Ziemi Krajeńskiej. Wawrzyńca. Później do parafii św. Wawrzyńca 6. Zespół koszar, ul. Sądowa 3 i 9, 1 poł. XIX, i św. Stanisława. nr rej.: A/1069/1-3 z 16.08.1994 Cmentarz zajmuje powierzchnię 4,78 ha. Na - budynek koszar, ob. sąd i prokuratura, nr rej.: cmentarzu został zachowany stary układ zadrzewienia – A/1069/1 z 16.08.1994, nasady głównie wzdłuż alejek. Dominują kasztanowce. - ujeżdżalnia, ob. Magazyn, nr rej.: A/1069/2 Oprócz nich występują klony, topole, lipy, modrzewie z 16.08.1994, i tuje. - dom mieszkalny, ok. 1900 nr rej.: A/1069/3 Na cmentarzu znajdują się m.in.: Grób Antoniego z 16.08.1994. Nadskakuły, Mogiła Powstańców Wielkopolskich, Grób W roku 1775 umieszczono w Nakle szwadron Żołnierzy Batalionu Obrony Narodowej „Nakło”, huzarów pułku von Usedoma. Pierwsze budynki Mogiła zbiorowa pomordowanych w Paterku jesienią koszarowe wzniesiono w mieście już pod koniec 1939 roku, Mogiła zbiorowa oficerów sowieckich XVIII w. Prawdopodobnie były to obiekty szkieletowe, poległych w 1945 roku, Ks. Kanonika Ignacego które we większości utraciły swą pierwotną funkcję do Klimackiego, Grób Ks. Prałata Edmunda Matza, roku 1815. Obecne budynki pochodzą z 1 połowy Grobowiec Rodziny Biniakowskich, Grobowiec rodziny XIX w. Budynek przy ul. Sądowej 1-3 (obecnie sąd) Mantejewskich, Figura Matki Boskiej Wniebowziętej, pełnił funkcje reprezentacyjno-administracyjne oraz kaplica Stara Prochownia z figurą Chrystusa koszarowe. Wnętrze budynku uległo w XX w. istotnym Zbawiciela, brama wejściowa. przekształceniom w trakcie jego adaptacji na potrzeby 2. Zespół szkoły LO, ul. Gimnazjalna 3, 1874- zakładu karnego. Dawna ujeżdżalnia pełniła swoją 1876, nr rej.: A/819/1 z 10.02.1994 funkcję do 1919 roku. Na początku lat 20. XX w. - szkoła - dawne gimnazjum, nr rej.: j.w., została zaadaptowana na garbarnię skór. Budynek - sala gimnastyczna, nr rej.: A/819/2 z 10.02.1994, mieszkalny powstał ok. 1900 roku. W latach 20. XX - podwórze, nr rej.: A/819/3 z 10.02.1994. został nabyty wraz z budynkiem ujeżdżalni przez Jana Starania Nakła o utworzenie w mieście gimnazjum Wilka, właściciela garbarni. trwały od roku 1840. W 1862 roku otwarto prywatną 7. Kościół poewangelicki, ob. parafialny rzym. kat. szkołę średnią, która w 1866 roku z nakazu Królewskiej pod wezwaniem Św. Stanisława BM, ul. P. Skargi 6, Regencji w Bydgoszczy przeszła pod zarząd miasta. nr rej.: A/1543 z 11. 12. 2009 r. Budowę gmachu dla gimnazjum rozpoczęto Świątynia została wzniesiona dla gminy w 1874 roku. Budynek otwarto 1 sierpnia 1876 r. ewangelickiej według projektu nieznanego architekta. Szkoła mieściła osiem klas oraz mieszkanie dyrektora Konsekracja świątyni odbyła się 8 listopada 1887 r. Nie na piętrze. W centralnym ryzalicie umieszczono aulę zachowały się materiały archiwalne dotyczące świątyni. zajmującą dwie kondygnacje oraz sąsiadującą z nią W trakcie działań wojennych w 1945 roku kościół kaplicę. W 1881 na dziedzińcu od strony południowej utracił zwieńczenie wieży, którego nie wzniesiono salę gimnastyczną. W 1900 roku ze względu zrekonstruowano. W 1947 r. został przejęty przez na wzrost liczby uczniów budynek rozbudowano parafię katolicką św. Stanisława. w kierunku ul. Jackowskiego, zaś w 1914 powiększono 8. Zespół Kanału Bydgoskiego (1773,1911-1913),: drugie skrzydło. W 1945 roku szkoła uległa nr rej.: A/900/1-27 z 30.11.2005 r. częściowemu zniszczeniu. - Śluza Nr 8 – Nakło Wschód (1911-1913), 3. Spichlerz, pl. Konopnickiej 6, szach., 2 poł. XIX, - Śluza Nr 7 – Józefinki (1911-1913). nr rej.: A/1130 z 29.05.1992 Cały Kanał Bydgoski został wpisany w rejestr zabytków województwa kujawsko-pomorskiego. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8685 – Poz. 2164

W okresie I Rzeczpospolitej idea budowy kanału całej długości kanału sprawił, iż sprowadził on na łączącego Wisłę z Notecią przedstawiona została w dniu tereny nadkanałowe 40 rodzin. 9 lipca 1766 r. na posiedzeniu Komisji Skarbu Najdłuższy i najwyżej położony fragment, kierujący Koronnego, na której przedstawiono projekt kartografa się w stronę Nakła n/Notecią (ze jedną śluzą nr IX, królewskiego Franciszka Floriana Czakiego. Do w przed ujściem kanału do Noteci - na wschód od realizacji tego projektu nie doszło z uwagi na późniejsze Nakła) brał początek od załamania powyżej śluzy VIII. rozbiory Polski. Konieczność dostarczenia wody niezbędnej do Jesienią 1771 r. król pruski Fryderyk II powołał transportu do tego najwyżej położonego odcinka Kanału specjalną komisję, która zajęła się administracyjnymi Bydgoskiego spowodowały, iż doprowadzone je zagadnieniami związanymi z przyłączeniem ziem z jeziora Ślesińskiego, które w następnych latach polskich do Prus. stopniowo zanikało. Na przełomie 1770/1771 r. przeprowadzone zostało Większość prac przy kanale i jego urządzeniach przez drogomistrza Hermana Jaweina dokładne hydrotechnicznych pod koniec XVIII w. przebiegała rozpoznanie kartograficzne rejonu pomiędzy pod nadzorem J. Ph. Petersona, który w 1796 r. Bydgoszczą, a Nakłem n/Notecią. W sprawozdaniu sprowadził do Bydgoszczy swojego młodszego, administracyjnym Franza Balthasara Schönberga von przyrodniego brata Ernesta Conrada Petersona. Brenckenhoffa wraz z dokładnymi mapami H. Jaweina Ważniejsze prace remontowo-budowlane związane znalazła się propozycja przekopania kanału pomiędzy z pojawieniem się statków parowych przeprowadzone tymi miejscowościami. zostały na śluzach w latach 1840-1852. Szybka i pozytywna reakcja króla Fryderyka II Połowa XIX w. dla kanału i istniejącego wzdłuż Wielkiego wynikała z ówczesnej wojny handlowej jego brzegów parku przyniosła istotne, pozytywne z Gdańskiem, który blokował handel i transport zboża zmiany wynikające z pojawienia się nowego środka Wisłą na teren Królestwa Prus. Początkowo transportu. przedłożona królowi dokumentacja zawierała W dniu 01.04.1849 r. Dyrekcja Kolei Wschodnich informację o potrzebie budowy 8 śluz (Konigliche Direktion der Ostbahn) przeniosła swoją jednokomorowych i wzniesienia blisko Bydgoszczy siedzibę z Trzcianki do Bydgoszczy. W maju 1851 r. 1 dużej śluzy dwukomorowej. nastąpiło jej oficjalne otwarcie, a z bydgoskiego dworca W ramach prac koniecznym było przekopanie wyruszył pierwszy pociąg pasażerski na trasę kanału pomiędzy Bydgoszczą a Nakłem, o długości 24, Bydgoszcz - Nakło n/Notecią. 75 km z 9 śluzami. Od samego początku istnienia kanału pojawiały się We wrześniu 1772 r. Fryderyk II przekazał F.B. duże trudności w żegludze, które wynikały z dużego Brenckenhoffowi ogólny nadzór administracyjny spadku wód na Brdzie. Największe problemy i budowlany nad Kanałem Bydgoskim. Sam w pokonaniu trasy od Brdujścia do śluzy Miejskiej Brenckenhoff był głównym pomysłodawcą i dalej do kanału miały duże barki i statki. Aby i współtwórcą budowy kanału. wyeliminować te trudności kolejny inspektor Kanału Prace przygotowawcze związane z budową kanału Bydgoskiego Heinrich Garbe w 1856 r. sporządził rozpoczęto w 1772 r., a pierwsze prace ziemno- pierwsze projekty regulacji Brdy. budowlane rozpoczęto wiosną 1773 r. siłami W 1879 r. zakończono prace przy regulacji linii zwerbowanych robotników z Meklemburgii, Dessau, brzegowej Brdy i wzmocnienia nadbrzeża kanałowego, Turyngii, Saksonii i Czech. Z zachowanych informacji a większość śluz otrzymała nowe, metalowe wynika, że w ciężkich warunkach, od wiosny 1773 r. do mechanizmy zasuwowe. jesieni 1774 r. przy budowie kanału pracowało od 6 tys. W dniu 1 kwietnia 1905 r. przygotowane zostały do 10 tys. robotników. kolejne projekty związane z modernizacją Kanału Prace przy budowie Kanału Bydgoskiego bazowały Bydgoskiego. Ich celem było skrócenie czasu w oparciu o 3 kolonie osadnicze (tj. A, B, C) śluzowania od I do V śluzy (ob. odcinek Starego usytuowanych wzdłuż kanału w pobliżu Nakła Kanału) poprzez wykonanie 1630 metrowego wykopu n/Notecią. Za wszystkie prace budowlane odpowiadał pod Nowy Kanał wraz z 2 dużymi śluzami złożonymi, Johann Friedrich von Domhardt pochodzący z Królewca które miały umożliwić przepłynięcie dużym (Kammerpraesident Prus Wschodnich i Zachodnich), 400 tonowym barkom, typu wrocławskiego i fińskiego. który później był także inicjatorem budowy Kanału W 1907 r. niezbędna dokumentacja była gotowa Mazurskiego. i oprócz przekopania tzw. nowego kanału z 2 dużymi W 1782 r. ruch na całej trasie był już niemożliwy. śluzami złożonymi, uwzględniała modernizację części Decyzja o naprawie śluz zapadła w dniu 6 listopada Starego Kanału – tj. budowę większych śluz. Do prac 1782 r., ale prace naprawcze rozpoczęły się dopiero tych tj. do modernizacji kanału i budowy nowych śluz w 1786 r. przystąpiono w 1908 r. Pruskie prace modernizacyjne Na początku 1792 r. do Bydgoszczy sprowadzony objęły Kanał Bydgoski polegający na poszerzeniu został z Kwidzynia Johann Philipp Peterson pełniący koryta i budowa nowych śluz od Bydgoszczy wówczas funkcję inspektora robót melioracyjnych, (1908-1912) do Nakła (1911-1913) i skierowaniu który objął stanowisko inspektora Kanału Bydgoskiego. transportu wodnego wodami Nowego Kanału, Sporządził on rysunki nowych ceglano-kamiennych w bliskim rejonie Bydgoszczy. śluz, których budowę bezpośrednio nadzorował. Szeroki 8.7.2 Ustanowione strefy ochrony konserwatorskiej. i intensywny zakres prac przy budowie nowych śluz na Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8686 – Poz. 2164

Na terenie miasta Nakła n/Notecią obowiązują Notecią w rejonie ulic Armii Krajowej, Mroteckiej następujące strefy: i północnej obwodnicy miasta. A. Zespół urbanistyczny - strefy „A”, „B”- zasięgi stref - w wypadku natrafienia na obiekt zabytkowy równoznaczne ze strefą „W” ochrony archeologicznej. w trakcie prowadzenia prac ziemnych, prace te B. Cmentarz parafialny rzym-kat. - wpisany do rejestru należy wstrzymać i niezwłocznie powiadomić zabytków-strefa „A”. Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. C. Cmentarze ewangelicki i żołnierzy radzieckich, Uchwała Nr XXX/276/2005 Rady Miejskiej nieczynne - strefa „B”. w Nakle nad Notecią z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie D. Cmentarz żydowski, całkowicie zlikwidowany (na miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego powierzchni) przez Niemców, ul. Młyńska 5 - strefa „B”. terenu przy ul. Wzgórze Wodociągowe i Piaskowa E. Zespół cukrowni „Nakło" - strefa „B". w Nakle nad Notecią. F. Zespół młynów -strefa „B". Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego G. Gorzelnia-strefa„B". i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: H. Strefa badań powierzchniowych prowadzonych - obowiązuje wstrzymanie prac ziemnych w ramach archeologicznego zdjęcia polski i zawiadomienie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony 8.7.3 Najważniejsze zapisy – ustalenia dotyczące Zabytków w wypadku natrafienia w trakcie prac ochrony w miejscowych planach zagospodarowania ziemnych na obiekt zabytkowy. przestrzennego – miasto Nakło n/Notecią. Ustalenia szczegółowe: Uchwała Nr XV/183/99 Rady Miejskiej w Nakle - uzgadniania z Wojewódzkim Urzędem Ochrony nad Notecią z dnia 29 października 1999 r. w sprawie Zabytków wszelkich prac remontowych, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego adaptacyjnych i rozbiórkowych, terenu w mieście Nakle nad Notecią położonego po - uzgadniania z Wojewódzkim Urzędem Ochrony północno – wschodniej stronie ulicy Dąbrowskiego, Zabytków projektów budowlanych nowych pomiędzy Placem Szkolnym, linią kolejową a ulicą obiektów, Strażacką. - dostosowania do budynków historycznych pod Ustalenia powszechnie obowiązujące na obszarze względem gabarytów, kompozycji bryły, elewacji, objętym planem: dachów. - obszar jest objęty ochroną konserwatorską Uchwała Nr XXX/277/2005 Rady Miejskiej i archeologiczną - projekty budowlane budynków w Nakle nad Notecią z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie wymagają uzgodnienia z Wojewódzkim miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Konserwatorem Zabytków albo osobą przez niego terenu przy ul. Wzgórze Wodociągowe w Nakle nad upoważnioną, prace ziemne powinny być Notecią. prowadzone pod nadzorem archeologicznym. Zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu Zapisy szczegółowe dla teren zabudowy usługowej kulturowego: i mieszkaniowej: - obowiązuje ochrona istniejącego drzewostanu, - umieszczanie urządzeń reklamowych wymaga - na terenach przeznaczonych pod usługi dopuszcza uzyskania zgody Wojewódzkiego Konserwatora się wyłącznie przedsięwzięcia, które nie zostaną Zabytków. zaliczone do przedsięwzięć mogących znacząco Uchwała nr X/95/2003 Rady Miejskiej w Nakle Nad oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów Notecią z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie odrębnych. miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego terenów poprzemysłowych przy ul. Sądowej. i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: - wszelkie roboty budowlane na nieruchomości przy - obowiązuje wstrzymanie prac ziemnych ul. Sądowej 14 wymagają uzgodnienia z organem i zawiadomienie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony ochrony zabytków. Zabytków w wypadku natrafienia w trakcie prac Uchwała nr XIII/134/03 Rady Miejskiej w Nakle ziemnych na obiekt zabytkowy. nad Notecią z dnia 30 października 2003 r. w sprawie Uchwała Nr XXXV/332/2005 Rady Miejskiej uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania w Nakle nad Notecią z dnia 27 września 2005 r. przestrzennego części Miasta i Gminy Nakło nad w sprawie miejscowego planu zagospodarowania Notecią w rejonie ulic Staszica, Armii Krajowej przestrzennego Miasta Nakło nad Notecią fragmentu i północnej obwodnicy miasta. terenu położonego w rejonie obwodnicy miasta. - w wypadku natrafienia na obiekt zabytkowy Zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu: w trakcie prowadzenia prac ziemnych, prace te - obowiązuje lokalizacja szpaleru drzew wzdłuż linii należy wstrzymać i niezwłocznie powiadomić rozgraniczającej ulicy Staszica, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, - na terenie objętym planem nie występują obszary - zakaz przekształcania istniejącej rzeźby terenu, i obiekty chronione na podstawie ustawy o ochronie tworzenia nasypów i niwelacji; szczególnej ochrony przyrody. wymagają skarpy. Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego Uchwała Nr XIX/178/2004 Rady Miejskiej w Nakle i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: nad Notecią z dnia 30 marca 2004 r. w sprawie - nie występują obiekty i obszary podlegające uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania ochronie. przestrzennego części Miasta i Gminy Nakło nad Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8687 – Poz. 2164

Uchwała Nr XXXIX/361/2005 Rady Miejskiej - wymagane jest uzgadnianie z Wojewódzkim w Nakle nad Notecią z dnia 29 grudnia 2005 r. Urzędem Ochrony Zabytków prac remontowych, w sprawie uchwalenia miejscowego planu adaptacyjnych i rozbiórkowych, zagospodarowania przestrzennego części Miasta Nakło - wskazane jest dostosowanie nowej zabudowy nad Notecią w rejonie obwodnicy pomiędzy ulicami wprowadzanej na obszar parceli do budynków Karnowską i Nową oraz po wschodniej stronie ulicy historycznych pod względem gabarytów, Nowej. kompozycji bryły, elewacji, dachów oraz Ustalenia dla całego obszaru objętego planem: uzgodnienie z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu Zabytków. kulturowego: Ustalenia szczegółowe: - zachowanie istniejącej wartościowej zieleni, Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego - zapewnienie ochrony zboczy i dna dolin przez: i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: - zakaz przekształcania istniejącej rzeźby terenu, - na terenach położonych w obszarze strefy „W” - utrzymanie i kształtowanie na jej zboczach trwałej ochrony archeologicznej wszelką działalność powierzchni roślinnej w formie zadarnień, inwestycyjną należy poprzedzić badaniami zakrzaczeń i zadrzewień, archeologicznymi na koszt inwestora, a zakres prac - zakaz zabudowy. archeologicznych określony zostanie przy - ograniczenie do niezbędnego minimum prac uzgodnieniu projektu budowlanego z Wojewódzkim niwelacyjnych w obrębie projektowanych terenów Urzędem Ochrony Zabytków, Delegatura zabudowy. w Bydgoszczy. Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego Zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: kulturowego: - w przypadku natrafienia na obiekt archeologiczny - zakaz przekształcania rzeźby terenu, w trakcie prac ziemnych, należy wstrzymać prace - zakaz wprowadzania zieleni wysokiej w obrębie i dalsze działania uzgodnić z Wojewódzkim punktów widokowych i na ich osiach. Urzędem Ochrony Zabytków, - uciążliwość prowadzonej działalności nie może - obowiązują nakazy i zakazy wynikające z położenia przekraczać granic władania. w strefie „B” ochrony konserwatorskiej oraz Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego w strefie „W” ochrony archeologicznej, określone i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: w ustaleniach Rozdziału III; - część terenu objęta strefą „B” ochrony - obowiązują nakazy i zakazy wynikające z objęcia konserwatorskiej dla zespołu gorzelni, podlega ochroną budynków, w ramach wpisu do ewidencji rygorom w zakresie utrzymania zasadniczych zabytków, określone w ustaleniach Rozdziału III. elementów istniejącej substancji o wartościach Ustalenia szczegółowe: kulturowych oraz charakteru i skali nowej Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego zabudowy, wszelkie przebudowy obiektów, i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: lokalizacje nowych oraz korekty układu - budynek nr 43 przy ul. Nowej jest objęty ochroną przestrzennego wymagają uzgodnienia w ramach wpisu do ewidencji zabytków i podlega z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków, następującym wytycznym konserwatorskim: Delegatura w Bydgoszczy. - wymagane jest uzgadnianie z Wojewódzkim Uchwała Nr XL/375/2006 Rady Miejskiej w Nakle Urzędem Ochrony Zabytków prac remontowych, nad Notecią z dnia 2 lutego 2006 r w sprawie adaptacyjnych i rozbiórkowych, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego - wskazane jest dostosowanie nowej zabudowy Miasta Nakło nad Notecią - fragmentu terenu wprowadzanej na obszar parceli do budynków położonego w rejonie obwodnicy miasta oraz Gminy historycznych pod względem gabarytów, Nakło nad Notecią - fragmentu terenu wsi Bielawy. kompozycji bryły, elewacji, dachów oraz Ustalenia ogólne: uzgodnienie z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego Zabytków, Delegatura w Bydgoszczy. i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: Ustalenia szczegółowe: - na obszarze objętym planem nie występują obiekty Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i obszary prawnie chronione - wpisane do rejestru i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: zabytków Województwa Kujawsko-Pomorskiego, - na działkach położonych w obszarze strefy „W” - na obszarze objętym planem występują stanowiska ochrony archeologicznej wszelką działalność archeologiczne, które są zabytkami znajdującymi się inwestycyjną należy poprzedzić badaniami ewidencji zabytków WKZ, archeologicznymi na koszt inwestora, a zakres prac - dla stanowisk archeologicznych znajdujących się archeologicznych określony zostanie przy w granicach planu ustala się strefy „W” ochrony uzgodnieniu projektu budowlanego z Wojewódzkim konserwatorskiej stanowiska archeologicznego: Urzędem Ochrony Zabytków, - strefa oznaczona na rysunku planu jako W1 - budynek nr 41 przy ul. Nowej jest objęty ochroną obejmuje „Bielawy, stanowisko 8: osadnictwo w ramach wpisu do ewidencji zabytków i podlega z okresu wpływów rzymskich i nowożytnych następującym wytycznym konserwatorskim: Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8688 – Poz. 2164

- strefa oznaczona na rysunku planu jako W2 i nowożytnych” oznaczoną na rysunku planu; obejmuje „Bielawy, stanowisko 10: osadnictwo obowiązują ustalenia zawarte w § 9 ust. 4. kultury łużyckiej i z wczesnego średniowiecza”, - na części terenu elementarnego KD.08.D ustala się - strefa oznaczona na rysunku planu jako W3 strefę W4 ochrony konserwatorskiej stanowiska obejmuje „Nakło, stanowisko 18: osady: archeologicznego „Nakło, stanowisko 19: osada neolitycznej kultury pucharów lejkowatych, kultury nowożytna. łużyckiej, z okresu wpływów rzymskich, Uchwała Nr XLIV/443/2006 Rady Miejskiej z wczesnego i późnego średniowiecza w Nakle nad Notecią z dnia 27 czerwca 2006 r. - strefa oznaczona na rysunku planu jako W4 w sprawie miejscowego planu zagospodarowania obejmuje „Nakło, stanowisko 19: osada nowożytna”. przestrzennego części Miasta i Gminy Nakło nad W granicach strefy ochrony konserwatorskiej Notecią fragmentu terenu w rejonie obwodnicy miasta stanowiska archeologicznego działalność budowlana oraz wsi Trzeciewnica. winna być poprzedzona badaniami. Zgodnie z ustawą Ustalenia ogólne: z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków (Dz.U. Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego Nr 162, z dnia 17 września 2003 r. poz. 1568): i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: - koszty badań archeologicznych oraz ich - na obszarze objętym planem nie występują obiekty dokumentacji pokrywa inwestor zainteresowany i obszary prawnie chronione – wpisane do rejestru finansowaniem robót budowlanych przy zabytku zabytków województwa kujawsko pomorskiego. (art. 31 ust. 1), - na obszarze objętym planem nie występują obiekty - szczegółowy zakres i rodzaj niezbędnych badań i obszary będące w ewidencji zabytków WKZ. archeologicznych przy zabytku, wojewódzki Uchwała Nr IV/25/2006 Rady Miejskiej w Nakle konserwator zabytków ustala w drodze decyzji nad Notecią z dnia 28 grudnia 2006 w sprawie (art. 31 ust. 1). miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Ustalenia szczegółowe: części miasta i gminy Nakło nad Notecią fragmentu Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego terenu w rejonie obwodnicy w mieście Nakło nad i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: Notecią oraz wsi Olszewka. - na części terenu elementarnego UT.01 ustala się Ustalenia ogólne: strefę W1 ochrony konserwatorskiej stanowiska Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego archeologicznego „Bielawy, stanowisko 8: i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: osadnictwo z okresu wpływów rzymskich - na części terenu elementarnego MN.05 ustala się i nowożytnych”. strefę ochrony konserwatorskiej stanowiska - na części terenu elementarnego UU.10 ustala się archeologicznego oznaczoną na rysunku planu, dla strefę W2 ochrony konserwatorskiej stanowiska której obowiązują ustalenia zawarte w § 9. archeologicznego „Bielawy, stanowisko 10: - teren objęty jest strefą ochrony archeologicznej, osadnictwo kultury łużyckiej i z wczesnego oznaczonej na rysunku planu. średniowiecza”. Uchwała Nr IV/24/2006 Rady Miejskiej w Nakle - na części terenu elementarnego MN.13 ustala się nad Notecią z dnia 28 grudnia 2006 w sprawie zmiany strefę W4 ochrony konserwatorskiej stanowiska miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego archeologicznego „Nakło, stanowisko 19: osada miasta Nakło nad Notecią terenu położonego pomiędzy nowożytna”. ulicami: Gimnazjalną i Pocztową. - na części terenu elementarnego MN.13 ustala się Ustalenia ogólne: strefę W3 i W4 ochrony konserwatorskiej Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego stanowiska archeologicznego „Nakło, stanowisko i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: 18: osady: neolitycznej kultury pucharów - zabytkami w rozumieniu przepisów odrębnych są lejkowatych, kultury łużyckiej, z okresu wpływów budynki usytuowane w pierzei zabudowy Rynku rzymskich, z wczesnego i późnego średniowiecza” i ul. Dąbrowskiego, oznaczone na rysunku planu, dla oraz „Nakło, stanowisko 19: osada nowożytna”. których obowiązują następujące zasady ochrony: - na części terenu elementarnego KD.01.L ustala się - utrzymanie historycznej kompozycji obiektów strefę W3 ochrony konserwatorskiej stanowiska zabytkowych z dostosowaniem elementów nowych archeologicznego „Nakło, stanowisko 18: osady: do kompozycji istniejącej, neolitycznej kultury pucharów lejkowatych, kultury - wymiana stolarki okiennej jest możliwa pod łużyckiej, z okresu wpływów rzymskich, warunkiem zachowania kompozycji elewacji z wczesnego i późnego średniowiecza”. widocznych od strony ogólnodostępnych - na części terenu elementarnego KD.02.L ustala się przestrzeni, dopuszcza się zmianę kompozycji strefę W2 ochrony konserwatorskiej stanowiska parterów budynków w zakresie proporcji otworów, archeologicznego „Bielawy, stanowisko 10: w przypadku przekształcania pomieszczeń na lokale osadnictwo kultury łużyckiej i z wczesnego użytkowe. średniowiecza”. - cały teren jest położony w strefie ochrony - na części terenu elementarnego KD.03.D ustala się konserwatorskiej centralnej części historycznego strefę W1 ochrony konserwatorskiej stanowiska zespołu miejskiego Nakła, dla której ustala się: archeologicznego „Bielawy, stanowisko 8: - zachowanie zasadniczych proporcji wysokościowych osadnictwo z okresu wpływów rzymskich zabudowy kształtujących sylwetę zespołu, Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8689 – Poz. 2164

- utrzymanie historycznej: linii zabudowy oraz - obowiązuje zachowanie gabarytów i formy wysokości i proporcji budynków, geometrii dachów, architektonicznej zabytków, zgodnie z ustaleniami materiałów wykończeniowych, wskazane jest w ust. 4, opracowanie projektu kolorystyki dla całej pierzei - wyklucza się nadbudowę budynku przy przyrynkowej. ul. Dąbrowskiego 2, - zachowanie charakteru wnętrza urbanistycznego. - wyklucza się nadbudowę oficyn (budynki - zachowanie historycznego podziału działek, przylegające do budynku frontowego w pierzei ewentualnie nawiązanie do dawnych podziałów. Rynku), nie będących zabytkami na posesjach - na całym obszarze objętym planem zabudowa Rynek 9a i Rynek 10, historyczna do zachowania, jej konserwacja, - dla pozostałej zabudowy obowiązują następujące rewaloryzacja, rekonstrukcja - wymagane są parametry i wskaźniki zagospodarowania terenu: remonty konserwatorskie z zachowaniem lub - wysokość: do 8m, maksymalnie dwie kondygnacje odtworzeniem pierwotnego pokrycia dachów, detali nadziemne, w tym poddasze, a dla wydzielenia architektonicznych, stolarki, tynków. wewnętrznego oznaczonego jako 6.1 do 10 m - dostosowanie nowej, wprowadzanej w obszarze, i maksymalnie trzy kondygnacje nadziemne, zabudowy do historycznej kompozycji - kształt dachu: dachy jedno lub dwuspadowe, kąt urbanistycznej w zakresie sytuacji, skali, bryły, nachylenia połaci dachowych 15º-30º, kalenice podziałów architektonicznych, proporcji prostopadłe do drogi 06.Kd, pokrycie dachu powierzchni muru i otworów wraz z nawiązaniem w tonacjach czerwieni, brązu, grafitu lub jak form współczesnych do lokalnej tradycji w zabudowie tworzącej pierzeje Rynku, architektonicznej, w nowych obiektach wymagane - wykończenie elewacji: tynki w jasnych odcieniach jest stosowanie historycznych pokryć dachów koloru żółtego, beżowego, popielatego, zielonego, i materiałów wykończeniowych elewacji. cegła lub okładziny z materiału ceramicznego - usuwanie obiektów dysharmonizujących, w kolorze ceglanym. - dostosowanie współczesnych funkcji do wartości - lokalizacja zabudowy na granicy działki: zespołu zabytkowego przez nawiązanie do - dopuszcza się rozbudowę, przebudowę, nadbudowę historycznego programu mieszkaniowo-usługowego budynków istniejących, usytuowanych na granicy i eliminacja funkcji uciążliwych, działki, zgodnie z liniami zabudowy i parametrami - wprowadzanie elementów reklamy wizualnej ustalonymi w planie, jedynie w miejscach dopuszczonych w planie. - dopuszcza się lokalizację nowych budynków na - cały teren położony jest w strefie ochrony granicy działki. konserwatorskiej archeologicznej, w granicach - zasady podziału na działki: strefy działalność budowlana winna być - dopuszcza się wydzielanie nowych działek poprzedzona badaniami: budowlanych, z zapewnieniem dostępu do drogi - koszty badań archeologicznych oraz ich 06.Kd poprzez drogę wewnętrzną, dokumentacji pokrywa inwestor zainteresowany - wielkość nowo wydzielanych działek: minimum finansowaniem robót budowlanych przy zabytku, 300 m², ustalenie to nie dotyczy działek dla - szczegółowy zakres i rodzaj niezbędnych badań lokalizacji urządzeń i obiektów infrastruktury archeologicznych przy zabytku wojewódzki technicznej, szerokość frontów działek: dowolna, kąt konserwator zabytków ustala w drodze decyzji. położenia granic działek w stosunku do pasa Ustalenia dotyczące parametrów i wskaźników drogowego dowolny. kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu: - sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów - ustala się linie zabudowy oznaczone na rysunku podlegających ochronie na podstawie odrębnych planu: przepisów: - obowiązującą linię zabudowy po linii - na terenie objętym opracowaniem planu rozgraniczającej ul. Dąbrowskiego i Rynku, miejscowego nie występują tereny i obiekty - nieprzekraczalna linia zabudowy w odległości 6 m podlegające ochronie na podstawie odrębnych od linii rozgraniczającej ulicy przepisów, za wyjątkiem obiektów i obszarów - ustala się wskaźniki i parametry zagospodarowania o których mowa w ust. 4. terenu: Uchwała Nr XXII/197/2008 Rady Miejskiej - wielkość powierzchni zabudowy w stosunku do w Nakle nad Notecią nad NOTECIĄ z dnia 24 kwietnia powierzchni działki: dowolny, 2008 r. w sprawie zmiany miejscowego planu - udział powierzchni biologicznie czynnej: minimum zagospodarowania przestrzennego miasta Nakło nad 30%, za wyjątkiem działek wyznaczonych po Notecią, terenu położonego pomiędzy ulicami obrysie budynku i dla działki nr 2023/2, dla których Gimnazjalną i Pocztową. ustala się udział powierzchni biologicznie czynnej Ogólne ustalenia planu dowolny, Zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu - ustala się parametry i wskaźniki kształtowania kulturowego: zabudowy tworzącej pierzeję Rynku - obowiązuje zagospodarowanie terenu prowadzące i ul. Dąbrowskiego oraz zabudowy historycznej do utrzymania i ochrony wartości przyrodniczych oznaczonej na rysunku planu: i różnorodności form krajobrazowych, w tym: - zachowanie istniejących form ukształtowania terenu, Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8690 – Poz. 2164

- zakaz dokonywania zmian stosunków wodnych, materialnych lub koliduje, z innymi, uzasadnionymi z wyłączeniem dostosowania przebiegu cieku sposobami korzystania ze środowiska, wodnego Kolczatka, do ustaleń planu i inwestycji - wymagających instalacji mogących powodować budowlanych przewidzianych przekroczenia standardów jakości środowiska, - usuwanie drzew i krzewów, wymagające jest - związanych ze stosowaniem substancji stosownego zezwolenia, podlega ograniczeniu stanowiących szczególne zagrożenie dla środowiska, i może nastąpić jedynie w przypadku: uzasadnionej - w przypadku awarii powodujących zagrożenie dla wycinki o charakterze pielęgnacyjnym, realizacji życia i zdrowia ludzi. docelowego układu drogowego i inwestycji - zasięg uciążliwości dla środowiska działalności z zakresu infrastruktury technicznej, zagrożenia gospodarczej, prowadzonej na danym terenie, bezpieczeństwa ludzi i mienia. winien być bezwzględnie ograniczony do granic Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego obszaru, do którego inwestor posiada tytuł prawny, i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: a znajdujące się w nim pomieszczenia przeznaczone - w przypadku natrafienia podczas robót ziemnych na na pobyt ludzi, winny być wyposażone w środki obiekt zabytkowy prace ziemne należy wstrzymać techniczne ochrony przed tymi uciążliwościami, do momentu wykonania i udokumentowania badań - stosowanie rozwiązań technicznych technologicznych archeologicznych, i organizacyjnych gwarantujących zabezpieczenie - na całym terenie objętym planem, obowiązuje strefa przed zanieczyszczeniem warstwy wodonośnej. ochrony konserwatorskiej „B”; na obszarze strefy Obszar objęty planem znajduje się w sąsiedztwie „B” winny być uzgadniane z Wojewódzkim obszaru specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 – Konserwatorem Zabytków remonty, modernizacje, Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego oraz adaptacje obiektów zabytkowych, uzupełnienia specjalnym obszarze ochrony Dolina Noteci. zabudowy, wprowadzanie małych form W związku z tym planowane zamierzenia inwestycyjne architektonicznych, lokalizacje nowych obiektów, swoim wpływem nie mogą oddziaływać na ww. obszary korekty układu przestrzennego, prace chronione. Na obszarze objętym planem obowiązują rewaloryzacyjne na obszarze zieleni zabytkowej, następujące ustalenia: - należy zachować historyczną zabudowę. Jej - projektowana zieleń powinna być piętrowa i składać konserwacja, rewaloryzacja, rekonstrukcja wymaga się z rodzimych gatunków drzew i krzewów, remontów konserwatorskich z zachowaniem lub - ewentualne miejsca parkingowe powinny znajdować odtworzeniem pierwotnego pokrycia dachów, detali się możliwie najdalej od rzeki Noteć i być architektonicznych, stolarki, tynków, odpowiednio zabezpieczone przed przedostawaniem - należy zachować kompozycję i układy zieleni się zanieczyszczeń do środowiska, historycznej, - przed rozpoczęciem prac należy ustalić, czy na - przy realizacji nowej zabudowy należy zachować omawianym obszarze występują gatunki roślin historyczną skalę obiektów oraz stosować chronionych. historyczne pokrycie dachów, elewacji, Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego - dopuszcza się wprowadzanie elementów reklamy i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: wizualnej jedynie w miejscach dopuszczonych przez - na obszarze objętym planem nie występują obiekty Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, i obszary prawnie chronione: - należy zapewnić nadzór archeologiczny nad pracami - wpisane do rejestru zabytków województwa ziemnymi. kujawsko pomorskiego, ani obiekty i obszary będące Wymagania wynikające z potrzeb kształtowania w ewidencji zabytków WKZ, przestrzeni publicznych: - ustala się strefę „B” ochrony konserwatorskiej - wymagana szczególna dbałość o wysoką jakość obejmującej tereny elementarne 01.UU, część estetyczną elementów wyposażenia przestrzeni 02.UU, 03.Up wyznaczoną dla szlaku wodnego publicznych, m.in. obiektów małej architektury, Starego i Nowego Kanału Bydgoskiego oraz Noteci. oświetlenia, w zakresie wykonania nawierzchni, itp. Na obszarze strefy „B” wymagane jest: Uchwała Nr XXII/196/2008 Rady Miejskiej - zachowanie historycznej zabudowy, jej konserwacja, w Nakle nad Notecią z dnia 24 kwietnia 2008 r. rewaloryzacja, rekonstrukcja - wymagane są w sprawie miejscowego planu zagospodarowania remonty konserwatorskie z zachowaniem lub przestrzennego części miasta Nakło nad Notecią odtworzeniem pierwotnego pokrycia dachów, detali fragmentu położonego pomiędzy ulicami: Poznańską architektonicznych, stolarki, tynków, i Notecką, w rejonie rzeki Noteci. - zachowanie kompozycji i układów zieleni Ustalenia ogólne dotyczące całego terenu historycznej, jej rewaloryzacja, Zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu. - usuwanie obiektów dysharmonizujących, Dla przedsięwzięć lokalizowanych na terenie substandardowych, objętym planem ustala się: - remonty, modernizacje, adaptacje obiektów zabytkowych, - na całym terenie objętym planem wyklucza się uzupełnienia zabudowy, wprowadzanie małych form lokalizację działalności i przedsięwzięć uciążliwych, tj.: architektonicznych, lokalizacje nowych obiektów, - mogących spowodować zanieczyszczenie środowiska, korekty układu przestrzennego, prace tj. emisję, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub hydrotechniczne, oświetlenie ulic i iluminacje stanu środowiska, powoduje szkodę w dobrach obiektów zabytkowych, wprowadzanie elementów Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8691 – Poz. 2164

reklamy wizualnej oraz prace ziemne w zakresie - wzdłuż ulic Poznańskiej obowiązuje nasadzenie ochrony archeologicznej powinny być uzgadniane szpaleru rodzimych gatunków drzew i krzewów z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, zgodnie z rysunkiem planu. - projektowana zabudowa wzdłuż ul. Poznańskiej Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego powinna uwzględniać walory widokowe z miasta i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: w kierunku doliny Noteci i Kanału Bydgoskiego - część terenu położona jest w strefie ochrony oraz z poziomu drogi wodnej na historyczną konserwatorskiej, granice strefy oznaczone są na zabudowę miasta, rysunku planu, dla obszaru położonego w strefie - teren położony jest w strefie ochrony archeologiczno ochrony konserwatorskiej obowiązują ustalenia konserwatorskiej OW – obserwacji archeologicznej. ogólne dotyczące całego terenu zawarte w § 9. Zasięg strefy „OW” jest równoznaczny z zasięgiem Zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego: strefy „B”. - zasady lokalizacji nośników reklamowych: Zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego: dopuszcza się lokalizację dwóch obiektów będących - zasady lokalizacji nośników reklamowych: nośnikami reklam, tj. stojaka reklamowego przy - dopuszcza się lokalizację obiektów będących wejściu na teren od ul. Noteckiej i symbolu miasta nośnikami reklam z zachowaniem oznaczonych na na brzegu rzeki Noteć, rysunku planu linii zabudowy o maksymalnej - obowiązuje nasadzenie szpaleru drzew liściastych wysokości 8 m i powierzchni do 5 m2 pod zgodnie z rysunkiem planu. warunkiem uzyskania uzgodnienia od Zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu: Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, - na obszarze wyłączonym z zabudowy ustalonymi - dla reklam stanowiących element elewacji budynków w planie liniami zabudowy obowiązuje zachowanie ustala się maksymalną powierzchnię 4 m2. istniejących drzew, dopuszcza się wyłącznie cięcia Zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu: sanitarne, - obowiązuje zachowanie istniejących drzew, - obowiązuje nasadzenie szpaleru rodzimych dopuszcza się wyłącznie cięcia sanitarne. gatunków drzew i krzewów wzdłuż granicy terenu, Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego zgodnie z rysunkiem planu. i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego - cały teren położony jest w strefie ochrony i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: konserwatorskiej, dla której obowiązują ustalenia - cały teren położony jest w strefie ochrony ogólne dotyczące całego terenu zawarte w § 9. konserwatorskiej, dla której obowiązują ustalenia Ustalenia dotyczące przestrzeni publicznych: ogólne dotyczące całego terenu zawarte w § 9. - obowiązują ustalenia ogólne dotyczące całego terenu 8.7.4 Parki kulturowe i pomniki historii. zawarte w § 13. Obecnie na terenie miasta nie funkcjonują parki Parametry i wskaźniki kształtowania zabudowy oraz kulturowe, żadnemu z obiektów nie nadano również zagospodarowania terenu: statusu pomnika historii. Jednak w myśl zapisów - ustala się nieprzekraczalne linie zabudowy po zawartych w Wojewódzkim Programie Opieki nad obrysie istniejących budynków, według rysunku Zabytkami na lata 2007-2013 Kanał Bydgoski wraz planu, z infrastrukturą hydrotechniczną wytypowany został - wielkość powierzchni zabudowy w stosunku do zarówno jako obiekt mający być objęty parkiem powierzchni działki: zgodnie z liniami zabudowy, kulturowym, jak i kandydat do nadania statutu pomnika - zasady podziału na działki: wyklucza się historii. wydzielanie nowych działek. 8.8 Zabytki w gminnej ewidencji zabytków. Zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego: Zgodnie z art. 21 ustawy o ochronie zabytków - zasady lokalizacji nośników reklamowych: i opiece nad zabytkami gminna ewidencja zabytków jest - dopuszcza się lokalizację obiektów będących podstawą do sporządzania programów opieki. nośnikami reklam z zachowaniem oznaczonych na 8.8.1 Gminna ewidencja zabytków z terenu miasta rysunku planu linii zabudowy o maksymalnej Nakła nad Notecią. wysokości 8 m i powierzchni do 5 m2 pod W wykazie tzw. fiszkowym, w Wojewódzkim warunkiem uzyskania uzgodnienia od Urzędzie Ochrony Zabytków w Toruniu, Delegatura Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, w Bydgoszczy – ul. Jezuicka 2, z terenu miasta Nakła Zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu: n/Notecią ujęto 233 obiekty.

L.p nazwa datowanie materiał adres 1. Dom mieszkalny pocz. XX w. murowany ul. Rynek 3 2. Dom mieszkalny pocz. XX w. murowany ul. Rynek 4 3. Dom mieszkalny 1 poł. XIX w. murowany ul. Rynek 5 4. Dom mieszkalny 2 poł. XIX w. murowany ul. Rynek 7 5. Dom mieszkalny 1903 r. murowany ul. Rynek 8 6. Dom mieszkalny poł. XIX w. murowany ul. Rynek 6 7. Dom mieszkalny poł. XIX w. murowany ul. Rynek 10 8. Dom mieszkalny poł. XIX w. murowany ul. Rynek 12 9. Spichlerz – magazyn poł. XIX w. murowany ul. Powstańców ryglowy Wielkopolskich 4 Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8692 – Poz. 2164

10. Spichlerz – magazyn XIX w. murowany ul. Powstańców ryglowy Wielkopolskich 19 11. Spichlerz - magazyn 2 poł. XIX w. mur. cegła ul. Powstańców Wielkopolskich1 nr 4 12. Spichlerz - magazyn 1885 r. murowany ul. Powstańców ryglowy Wielkopolskich 27 13. Spichlerz – magazyn poł. XIX w. murowany ul. Gimnazjalna 1 ryglowy 14. Spichlerz – magazyn 1 poł. XIX w. szachul. ul. Gimnazjalna 6 15. Spichlerz XVIII/XIX murowany ul. M. Konopnickiej 6 szachul. 16. Spichlerz - magazyn k. XVIII w. mur. cegła pl. M. Konopnickiej 6 17. Kościół paraf. p. w. Św. Stanisława B-pa. 1895 r. murowany ul. Ks. P. Skargi 6 szachul. 18. Spichlerz 2 poł. XIX w. mur. cegła ul. Pocztowa 13 19. magazyn pocz. XX w. mur. cegła ul. Gimnazjalna11 20. dom – magazyn pocz. XX w. mur. cegła ul. Gen. J. St. Hallera 21 21. Spichlerz – magazyn k. XIX w. murowany ul. Gen. J.St. Hallera 27 22. Młyn gospodarczy 1913 r. murowany ul. S. Staszica 25 23. Dwór obecn. dom mieszkalny poł. XIX w. murowany ul. Rudki 24. Stajnia i owczarnia poł. XIX murowany j. w Zespół cukrowni: 25. Magazyn cukru 1929 r. murowany j. w 26. Suszarnia 1910 r. murowany j. w 27. Kotłownia z turbinownią 4 ćw. XIX w. murowany j. w 28. Dom tzw. Belweder 4 ćw. XIX w. murowany ul. Rudki 29. Dom – bank ok. 1890 r. murowany ul. Gen. J.Hallera 3 30. Dom mieszkalny 1837 r. szachul. ul. Gen. J.Hallera 36 31. Spichlerz – magazyn pocz. XIX w. murowany ul. Pocztowa 14 32. Dom mieszkalny XVIII/XIX w. szachul. ul. Dolna 11 33. Dom mieszkalny XVIII/XIX w. murowany ul. Długa 21 34. Dom mieszkalny 1 poł. XIX w. murowany ul. Długa 4 35. Dom mieszkalny 2 poł. XIX w. murowany ul. Długa 17 36. Dom – Hotel 1818 -1891 r. murowany ul. Gen. J. H. Dąbrowskiego 6 37. Dom mieszkalny XVIII/XIX murowany ul. Gen. J. H. Dąbrowskiego 10 38. Dom mieszkalny 2 poł. XVIII w. murowany ul. Gen. J. H. Dąbrowskiego 3 39. Dom mieszkalny XVIII/XIX murowany ul. Gen. J. H. Dąbrowskiego 7 40. Dom mieszkalny 1 poł. XIX w. murowany ul. Gen. J. H. Dąbrowskiego 17 41. Dom mieszkalny XIX/XX w. murowany ul. Gen. J. H. Dąbrowskiego 56 42. Dom mieszkalny pocz. XX w. murowany ul. Bydgoska 32 43. Dom mieszkalny 1899 r. murowany ul. Bydgoska 34 44. Dom mieszkalny pocz. XX w. murowany ul. Bydgoska 38 45. Dom mieszkalny pocz. XX w. murowany ul. Bydgoska 41 46. Dom mieszkalny pocz. XX w. murowany ul. Bydgoska 48 47. Dom mieszkalny pocz. XX w. murowany ul. Bydgoska 51 48. Dom mieszkalny 2 poł. XIX w. murowany ul. Wąska 3 49. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. ryglowy ul. Sądowa 14 50. Dom mieszkalny 1 pocz. XIX w. murowany ul. Sądowa 22 51. Dom – urząd XIX/XX w. murowany ul. Sądowa 1/3 52. Dom mieszkalny 2 poł. XVIII w. murowany ul. Kościelna 5 53. Dom mieszkalny 1 poł. XIX w. murowany ul. Powstańców Wielkopolskich 2 54. Kościół par. p. w. Św. Wawrzyńca 1844-1847 r. 1925 r. murowany ul. Kościelna 6 55. Dom mieszkalny k. XVIII w. murowany ul. Rynek 9 56. Spichlerz - magazyn 1 poł. XIX w. murowany ul. Gimnazjalna 6 ryglowy 57. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła pl. M. Konopnickiej 6 58. Dom mieszkalny k. XIX w. mur. cegła pl. Szkolny 4 59. Dom – Klub Nauczyciela pocz. XX w. mur. cegła ul. S. Staszica 8 60. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. S. Staszica10 61. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. S. Staszica 14 62. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. S. Staszica 16 63. Dom + stodoła pocz. XX w. mur. cegła ul. S. Staszica 42 64. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła Pl. Zamkowy 3 65. Dom mieszkalny poł. XX w. mur. cegła Pl. Zamkowy 4 66. Dom mieszkalny poł. XIX w. mur. cegła Pl. Zamkowy 5 67. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła Pl. Zamkowy 7 68. Dom mieszkalny poł. XIX w. mur. cegła Pl. Zamkowy 8 Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8693 – Poz. 2164

69. Wieża widokowa (d. wojskowa wieża k. XIX w. mur. cegła ul. Parkowa obserwacyjna) 70. Spichlerz pocz. XX w mur. cegła ul. Długa 1 71. Gorzelnia pocz. XX w. mur. cegła ul. Nowa 72. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Rynek 3 73. Dom mieszkalny + oficyna 1903 r. mur. cegła ul. Rynek 8 74. Dom mieszkalny 2 poł. XIX w. mur. cegła ul. Rynek 10 75 Dom mieszkalny poł. XIX w. mur. cegła ul. Rynek 11 przebud.1928 r. 76. Dom mieszkalny 2 poł. XIX w. mur. cegła ul. Rynek 12 77. Dom mieszkalny 2 poł. XIX w. mur. cegła ul. Rynek 12a. 78. Dom mieszkalny k. XIX w. murowany ul. Sądowa 2 79. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Sądowa 6 80. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. część- ul. Sądowa 14 ryglowy 81. Dom mieszkalny 1891 r. mur. cegła ul. Rynek 4 82. Dom mieszkalny ok. poł. XIX w. murowany ul. Rynek 5 83. Dom mieszkalny 1867 r. mur. cegła ul. Rynek 6 84. Dom mieszkalny 2 poł. XIX w. mur. cegła ul. Rynek 7 85. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Przecznica 2 i 3 86. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Powstańców Wielkopolskich 1 87. Dom mieszkalny poł. XIX w mur, cegła ul. Powstańców Wielkopolskich 2 88. Dom mieszkalny 1 poł. XIX w. mur. cegła ul. Powstańców Wielkopolskich 8 89. Dom mieszkalny 1910 r. mur. cegła ul. Powstańców Wielkopolskich 10 90. Dom mieszkalny 2 poł. XIX w. mur. cegła ul. Powstańców Wielkopolskich 14 91. Dom mieszkalny ok. 1880 -90 mur. cegła ul. Powstańców Wielkopolskich 16 92. Dom mieszkalny XIX/XX w mur. cegła ul. Powstańców Wielkopolskich 19 93. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Ks. Piotra Skargi 8 94. Dom – Przedszkole6 pocz. XX w mur. cegła ul. Ks. Piotra Skargi 8 95. Przedszkole nr 1 pocz. XX w. mur. cegła ul. Ks. Piotra Skargi 9 96. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Ks. Piotra Skargi 10 szachul. 97. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Ks. Piotra Skargi 11 98. Dom mieszkalny 1905 r. mur. cegła ul. Ks. Piotra Skargi 12 szachul. 99. Dom mieszkalny pocz. XX w. 1891 r. mur. cegła ul. Ks. Piotra Skargi 5 100. Przedszkole nr 4 pocz. XX w. mur. cegła ul. Ks. Piotra Skargi 6 101. Dom mieszkalny 1910 -15 mur. cegła ul. Ks. Piotra Skargi 2 102. Dom mieszkalny k. XIX w. mur. cegła ul. Ks. Piotra Skargi 1 103. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Potulicka 3 104. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Potulicka 8 105. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Potulicka 10 106. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Potulicka 12 107. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Potulicka 16 108. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegłą ul. Potulicka 17 109. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Potulicka 19 110. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Podgórna 3 111. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Podgórna 4 112. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Podgórna 5 113. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Pocztowa 2 114. Dom mieszkalny k. XIX mur. cegła ul. Pocztowa 3 115. Dom–przychodnia PKP pocz. XX w. mur. cegła ul. Pocztowa 5 116. Dom mieszkalny 1920 – 25 mur. cegła ul. Pocztowa 6 117. Dom mieszkalny pocz. XIX w. mur. cegła ul. Pocztowa 4 118. Budynek policji pocz. XX w. mur. cegła ul. Pocztowa 11 119. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Pocztowa 1 120. Spichlerz – magazyn k. XIX w. murowany ul. Pocztowa 13 szachul. 121. Spichlerz – magazyn pocz. XIX w. murowany ul. Pocztowa 14 szachul. 122. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Mrotecka 1 Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8694 – Poz. 2164

123. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. A. Mickiewicza 1 124. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. A. Mickiewicza 9 124. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. A. Mickiewicza 10 125. Dom mieszkalny k. XIX w. mur. cegła ul. A. Mickiewicza 14 126. Dom mieszkalny k. XIX w. mur. cegła ul. A. Mickiewicza 15 127. Dom mieszkalny 1902 r. mur. cegła ul. Kościelna 1 128. Dom mieszkalny 1880 r. mur. cegła ul. Kościelna 2 129. Dom mieszkalny 1911 r. mur. cegła ul. Kościelna 3 130. Dom mieszkalny 1920 r. mur. cegła ul. Kościelna 4 131. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła pl. M. Konopnickiej 5 132. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Kilińskiego 21 133. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Jackowskiego 4 134. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Jackowskiego 5 135. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Jackowskiego 10 136. Dom mieszkalny 1 poł. XIX w. murowany ul. Hallera 1 137. Dom mieszkalny 1933 r. mur. cegła ul. Hallera 7 138. Dom mieszkalny 1911 r. mur. cegła ul. Hallera 13 139. Dom mieszkalny 1864 r. mur. cegła ul. Hallera 19 140. Przedszkole nr 3 pocz. XX w. mur. cegła ul. Gimnazjalna 4 141. Dom mieszkalny ok. 1850 - 60 murowany ul. Hallera 30 142. Dom mieszkalny 1837 r. murowany ul. Hallera 36 szachul. 143. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Dworcowa 2 144. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Dworcowa 6 145. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Dworcowa 20 146. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Dworcowa 24 147. Dom mieszkalny k. XVIII w. murowany ul. Dolna 9 szachul. 148. Dom mieszkalny 1 poł. XX w. mur. cegła ul. Długa 4 149. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Długa 7 150. Dom mieszkalny 2 poł. XIX w. mur. cegła ul. Długa 13 151. Dom mieszkalny pocz. XIX w. mur. cegła ul. Długa 21 152. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Długa 24 153. Dom mieszkalny 1903 r. mur. cegła ul. Długa 30 154. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Długa 48 155. Dom mieszkalny k. XIX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 1 156. Dom mieszkalny 2 poł. XVIII w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 3 157. Dom mieszkalny 1818 – 1891 mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 6 158. Dom mieszkalny XVIII/XIX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 7 159. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 8 160. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 9 161. Dom mieszkalny 1891 r. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 11 162. Dom mieszkalny pocz. XX w. 1894, mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 13 przebud. 163. Dom mieszkalny 1869 -71 r. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 15 164. Dom mieszkalny 1870 r. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 25 165. Dom mieszkalny 1879 r. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 26 166. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 29 167. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 30 168. Dom mieszkalny 1907 r. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 32 169. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 35 170. Dom mieszkalny 4 ćw. XIX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 36 171. Dom mieszkalny 1888 r. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 37 172. Dom mieszkalny k. XIX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 38 173. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 39 174. Dom mieszkalny k. XIX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 40 175. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 41 176. Dom mieszkalny pocz. XX w k. XIX mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 44 przebud. 177. Dom mieszkalny ok. 1880 r. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 45 178. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 48 179. Dom mieszkalny XIX/XX w mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 49 180. Dom mieszkalny pocz. XX w. k. XIX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 51 181. Dom mieszkalny k. XIX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 56 182. Budynek koszar ob. Sąd Rejonowy 1 poł. XIX w. murowany ul. Sądowa 1-3 przebud. 183. Dom – koszary k. XIX w. mur. cegła ul. Sądowa 5 184. Dom w zesp. koszar k. XIX w. mur. cegła ul. Sądowa 9 Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8695 – Poz. 2164

185. Ujeżdżalnia koni w zespole koszar 1 poł. XIX w. mur. cegła ul. Sądowa 9 186. Sala gimn. przy LO k. XIX w. mur. cegła ul. Gimnazjalna 3 187. Liceum Ogólnokształcące k. XIX w. mur. cegła ul. Gimnazjalna 3 188. Dom mieszkalny k. XIX w. mur. cegła ul. J. Kilińskiego 2 189. Starostwo Powiatowe XIX/XX w. mur. cegła ul. H. Dąbrowskiego 54 190. Urząd Miasta i Gminy k. XIX w. mur. cegła ul. Piotra Skargi 7 191. Dom + zab. gospod. ------ul. Armii Krajowej 45 192. Dom + zab. gospod. ------ul. Armii Krajowej 49 193. Szkoła Podstawowa 2 pocz. XX w. mur. cegła ul. Bydgoska 24 194. Dom – poczta pocz. XIX w. mur. cegła ul. Pocztowa 9 195. Dom – bank ok. 1890 r. mur. cegła ul. Gen. J. St. Hallera 3 196. Budynek dworca I XIX/XX w. mur. cegła ul. Dworcowa 197. Budynek dworca II XIX/ XX w. mur. cegła ul. Dworcowa 198. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. S. Staszica 1 199. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. S. Staszica 3 200. Parowozownia XIX/XX w. murowany ul. Dworcowa 201. Wieża ciśnień w zesp. dworca PKP pocz. XX w. murowany ul. Dworcowa 201. Magazyn w zesp. dworca XIX/XX w szachul. ul. Dworcowa 202. Wieża kolejowa w zespole dworca pocz. XX w. mur. drewniany ul. Dworcowa 203. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. B. Krzywoustego 1 204. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. B. Krzywoustego 3 205. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. B. Krzywoustego 5 206. Dom mieszkalny 1899 r. mur. cegła ul. B. Krzywoustego 9 207. Dom mieszkalny k. XIX w. mur. cegła ul. B. Krzywoustego 13 208. Dom mieszkalny k. XIX w. mur. cegła ul. B. Krzywoustego 15 209. Hotel „Zacisze” pocz. XX w. mur. cegła ul. Bydgoska 1 210. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Bydgoska 3 211. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Bydgoska 5 212. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Bydgoska 20 213. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Bydgoska 27 214. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Bydgoska 28 215. Dom mieszkalny 1913 r. mur. cegła ul. Bydgoska 32 216. Dom mieszkalny 1899 r. mur. cegła ul. Bydgoska 34 217. Dom mieszkalny 1912 r. mur. cegła ul. Bydgoska 35 218. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Bydgoska 36 219. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Bydgoska 38 220. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Bydgoska 40 221. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Bydgoska 41 222. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Bydgoska 42 223. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Bydgoska 44 224. Dom mieszkalny 1 poł. XIX w. mur. cegła ul. Bydgoska 46 225. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Bydgoska 47 226. Dom mieszkalny ok. 1890 r. mur cegła ul. Bydgoska 48 227. Dom mieszkalny pocz. XX w. mur. cegła ul. Bydgoska 51 228. Dom mieszkalny ok. 1870 r. mur. cegła ul. Bydgoska 53 229. Mauzoleum rodziny Mantejewskich ------murowany ul. Bohaterów 230. Grobowiec rodziny Biniakowskich ------murowany ul. Bohaterów 231. Kaplica cmentarna d. cmentarz ewang. ------murowany ul. Bohaterów 232. Plebania kościoła p. w. Św. Wawrzyńca pocz. XX w. mur. cegła ul. Kościelna 6 233. Ogrodzenie z bramą kościoła paraf. p. w. pocz. XX w. murowany ul. Ks. P. Slargi 6 Św. Stanisława B-pa

8.8.2 Ewidencja zabytków z terenu Gminy Nakło Gabrielin n/Notecią. 11. Dom mieszkalny nr 5, mur. cegła, 1895 r. Chrząstowo 12. Owczarnia, ob. obora, mur. cegła, 1915 r. 1. Dwór mieszkalny, mur. cegła z 2 poł. XIX w. Gorzeń 2. Budynek mieszkalny, d. ekonomówka, mur. 1910 r. 13. Dom mieszkalny nr 34, mur. cegła, pocz. XX w. 3. Magazyn, d. stajnia, mur. 1898 r. 14. Dom mieszkalny nr 32, mur. cegła, pocz. XX w. 4. Owczarnia, d. obora, mur. 1900 r. przeb. lata 70. XX w. 15. Dom mieszkalny nr 31, mur. cegła, pocz. XX w. 5. Stodoła, mur. 1886 r. 16. Dom mieszkalny nr 28, mur. cegła, pocz. XX w. 6. Magazyn zbożowy, mur. 1904 r. 17. Dom mieszkalny nr 26, mur. cegła, pocz. XX w. 7. Wieża ciśnień, mur. 1900 r. 18. Dom mieszkalny nr 23, mur. cegła, 1930 r. 8. Stacja transformatorowa, mur. 1898 r. 19. Kuźnia, mur. cegła, pocz. XX w. 9. Ogrodzenie, mur. k. XIX w. Gumnowice 10. Kapliczka na terenie parku przy murze, pocz. XX w. 20. Dwór mur. poł. XIX w. 21. Owczarnia, mur. 2 poł. XIX w. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8696 – Poz. 2164

22. Figura Chrystusa, poł. XIX w. 57. Dom mieszkalny, ul. Nakielska 9, mur. cegła, Karnówko k. XIX w. 23. Chlewnia, d. obora, mur 1894 r. 58. Dom mieszkalny, ul. Dworcowa 124, mur. cegła 24. Kuźnia, mur. k. XIX w. pocz. XX w. 25. Park, XIX w. 59. Dom mieszkalny, ul. Dworcowa 125, mur. cegła Kazin pocz. XX w. 26. D. rządcówka ob. nieużytk. mur. k. XIX w. 60. Dom mieszkalny, ul. Dworcowa 32, mur. cegła 27. Dom mieszkalny nr 6, d. czworak, mur. cegła pocz. pocz. XX w. XX w. 61. Dom mieszkalny, ul. Dworcowa 11, mur. cegła, 28. Spichlerz zbożowy, mur. cegła, k. XIX w. 1918 r. 29. Pozostałości parku, k. XIX w. 62. Dom mieszkalny, ul. Dworcowa 5, mur. glina, ok. Olszewka 1780 r. 30. Dwór mieszkalny mur. cegła z 2 poł. XI X w. ob. 63. Dom mieszkalny, ul. Kościelna 4, mur. cegła, 1913 r. RSP 64. Poczta, ul. Kościelna 6, mur. cegła 1931 r. 31. Dom mieszkalny nr 24, mur. cegła, pocz. XX w. 65. Dom mieszkalny, ul. Sportowa 3, mur. cegła k. XIX w. 32. Potulice - pałac mur. 1868 r., 2 poł. XIX w. 66. Dom mieszkalny, ul. Sportowa 2, mur. cegła pocz. 33. Potulice – Ekonomówka, mur. pocz. XX w. XX w. 34. Waga, mur. cegła k. XIX w. 67. Obora – stajnia – mur. cegła, 1921 r. 35. Stajnia, mur. cegła, 1892 r. pocz. XX w. 68. Stodoła, mur. cegła 1890 r. j.w. 36. Dom mieszkalny nr 9, d. czworak, mur. cegła, pocz. Paterek XX w. 69. Kaplica p.w. Matki Boski Bolesnej mur. cegla 1927 r. 38. Dom mieszkalny nr 26, d. ekonomówka, mur. 1893 r. 70. Dom mieszkalny nr 56, mur. cegła poł. XIX w. 39. Dom mieszkalny nr 22, mur. cegła, d. plebania, 71. Kuźnia, nr 56, ob. remiza OSP, mur. cegła, pocz. pocz. XX w. XX w. 40. Dom mieszkalny nr 19, d. rządcówka, pocz. XX w. Suchary Polichno 72. Kuźnia, mur. szachulec, poł. XIX w, 41. Kościół filialny p.w. Matki Boskiej 73. Dom mieszkalny nr 10, mur. cegła, 1913 r. Częstochowskiej, mur. 105 r. d. ewang. 74. Szkoła Podstawowa, mur. cegła, pocz. XX w. 42. Stodoła, Polichno 11, drew. pocz. XX w. 75. Figura Chrystusa, pocz. XX w. 43. Budynek gospodarczy, Polichno 11, drew. pocz. XX w. 76. Pałac, mur. cegła, 2 poł. XIX w. 44. Dom, Polichno nr 15, mur. szach. pocz. XX w. Trzeciewnica Olszewka I 77. Wiatrak koźlak, drew. pocz. XX w. 45. Spichlerz, mur. pocz. XX w. 78. Dom mieszkalny nr 21 mur. cegła 1938 r. 46. Stajnia dworska z zesp. dwor. mur. pocz. XX w. 79. Szkoła Podstawowa, mur. cegła k. XIX w. 47. Pałac, mur. cegła, k. XIX w. 80. Stajnia, ob. magazyn, mur. k. XIX w. 48. Szkoła, mur. 1896 r. 81. Ekonomówka, ob. dom mieszkalny nr 115, mur. 49. Bud. gospod. przy szkole, mur. drew. pocz. XX w. cegła pocz. XX w. 50. Kościół filialny p.w. Matki Boskiej Siewnej, mur. 8.9 Zabytki o najwyższym znaczeniu dla miast pocz. XX w. d. kaplica Iwang. i gminy. Ślesin - relikty archeologiczne grodów wczesnośredniowiecznych 51. Obora ul. Nakielska 7, mur. cegła 1933 r. i miasta lokacyjnego, 52. D. szkoła - dom mieszkalny, ul. Długa 6, mur. cegła - Kanał Bydgoski z infrastrukturą hydrotechniczną, pocz. XX w. - XIX-wieczny układ urbanistyczny miasta, 53. Dom mieszkalny i warsztat kowalski, ul. Nakielska - obiekty sakralne i cmentarze, 19, mur. cegła i szachulec k. XIX w. - cukrownia „Nakło”, 54. Dwór mieszkalny, mur. cegła 1821 r. przeb. 1890, - Park 700- lecia Nakła, 1920 i lata 70. XX w. Zakł. Rolny Ślesin - zespół budynków dworca kolejowego. 55. Zajazd, ob. dom mieszkalny i sklep, ul. Nakielska 6, 9. 0 Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. mur. cegła 4 ćw. XIX w. Analiza szans i zagrożeń. 56. Zajazd, budynek gospodarczy, ul. Nakielska 6, mur. cegła 4 ćw. XIX w.

Mocne strony Szanse - atrakcyjne położenie turystyczne przy szlaku wodnym E70 - rozwój turystyki wodnej - duże walory turystyczne i historyczne Kanału Bydgoskiego wraz z infrastrukturą hydrotechniczną - znaczne walory terenów zielonych zarówno naturalnych jaki - rozwój infrastruktury turystycznej i zabytkowych komponowanych - wypromowanie miasta i regionu - wykreowanie i promocja marki - nasycenie sąsiedztwa miasta obiektami zabytkowymi - walory krajobrazowe doliny Noteci - dobre skomunikowanie miasta drogowe i kolejowe Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8697 – Poz. 2164

- zwarty zespół zabudowy XIX-wiecznej, charakteryzującej się wysokimi - możliwość przeprowadzenia walorami artystycznymi i przestrzennymi rewitalizacji zespołu zabudowy - mała degradacja układu urbanistycznego i terenów zielonych - możliwość adaptacji obiektów zabytkowych do współczesnych potrzeb - pierwotne przystosowanie obiektów XIX- wiecznych do funkcji - zwiększenie atrakcyjności miasta, handlowych i usługowych, pozwalające uniknąć rozległych ingerencji w poprzez stworzenie specyficznego substancję zabytkową celem adaptacji do nowych funkcji klimatu - przychylne nastawienie władz gminy, władz kościelnych, polityków - akceptacja społeczna działań związanych lokalnych i mieszkańców do problemu ochrony dziedzictwa kulturowego z ochroną dziedzictwa kulturowego - duże zainteresowanie społeczne ochroną dziedzictwa kulturowego – - możliwość stworzenia szerokiego liczne organizacje lokalne zaplecza instytucjonalnego, zaangażowanego w problematykę ochrony i opieki nad zabytkami - uwzględnienie ochrony Kanału Bydgoskiego w Wojewódzkim - możliwość uzyskania wsparcia Programie Ochrony Zabytków na lata 2007-2013 zewnętrznego dla inicjatyw lokalnych

Słabe strony Zagrożenia

- brak infrastruktury turystycznej, w tym informacji - słabnąca atrakcyjność turystyczna miasta i malejąca świadomości różnych - brak jednoznacznego kierunku kreowania produktu turystycznego i grup społecznych z identyfikacją marki miasta miasta na mapie regionu i kraju - niedostateczne dział. marketingowe promujące miasto i gminę - brak programu wieloletniej rewitalizacji obszarów zabytkowych - znaczna dekapitalizacja części obiektów - zmniejszająca się wartość architektoniczna obiektów zabytkowych wraz z historyczną przestrzenią miejską - brak programu wsparcia finansowego przez gminę prac konserwatorskich i remontowych obiektów zabytkowych - mała ilość obiektów objętych ochroną prawną poprzez wpis do rejestru zabytków - duże natężenie ruchu drogowego w centrum miasta, zwłaszcza na - nasilająca się skala zagrożeń kierunku pn.- pd. w historycznej substancji zabytkowej miasta - niedostateczna koordynacja działania poszczególnych instytucji - niespójne i słabe oddziaływanie zajmujących się kulturą i dziedzictwem kulturowym w skali - niedostateczne wykorzystanie sieci WWW. do promocji miasta

10.0 Założenia programowe. W przypadku Nakła wiąże się to nie tylko ze 10.1 Priorytety programu opieki i kierunki działań. zwiększaniem wizualnej i funkcjonalnej atrakcyjności 10.1.1 Priorytet I: Rewaloryzacja dziedzictwa tkanki zabytkowej jako czynnika napędzającego kulturowego jako element rozwoju społeczno- koniunkturę turystyczną ale też z wykorzystaniem gospodarczego gminy. Kanału Bydgoskiego jako zabytku nadal żywego, Nakło nad Notecią jest miastem o bogatej historii pełniącego swą pierwotną funkcję komunikacyjną. jednak o niewielkiej ilości obiektów zabytkowych, które Przemyślane i zdecydowane inwestycje gminy mogą odzwierciedlają jej poszczególne okresy. Dobrze w tym zakresie przynieść pozytywne skutki zwłaszcza, utrzymane i umiejętnie zaadoptowane na potrzeby że zarówno wykorzystanie potencjału turystycznego nowych funkcji dziedzictwo kulturowe jest czynnikiem Krajny, jak i zwiększenia walorów Kanału Bydgoskiego zwiększającym atrakcyjność turystyczną miejsca, znalazły się w strategicznych programach województwa stwarzającym specyficzny klimat kreujący markę oraz kujawsko pomorskiego. poprawiającym komfort życia mieszkańców. Wszelkie Kierunki działań: inwestycje w ochronę dziedzictwa kulturowego 1. Wieloletni program kompleksowej rewitalizacji przekładają się na wymierne korzyści płynące skupionej zabudowy XIX-wiecznej Nakła z podnoszenia wskaźników wszystkich wymienionych 2. Odciążenie z tranzytowego ruchu kołowego wyżej składowych. historycznego centrum miasta. Odpowiedzialność gminy w tym zakresie jest tym 3. Program rewitalizacji nadbrzeży Kanału większa im mniejszym zasobem obiektów zabytkowych Bydgoskiego z rozwojem infrastruktury turystyki dysponuje wodnej. Nakło z racji swojego położenia jest niejako skazane 4. Zwiększanie atrakcyjności zabytków dla potrzeb na odegranie roli istotnego ośrodka turystycznego. turystycznych i społecznych. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8698 – Poz. 2164

5. Tworzenie miejsc pracy związanych z opieką 10.1.3 Priorytet III: Informacja – narzędzie edukacji i popularyzacją dziedzictwa kulturowego. i promocji. 10.1.2 Priorytet II: Ochrona i świadome Wiek XXI słusznie został określony u swego zarania kształtowanie krajobrazu kulturowego. wiekiem informacji. Informacja podana w odpowiedniej Krajobraz kulturowy jako specyficzna struktura formie buduje świadomość i tożsamość kulturową przestrzenna narażony jest na liczne zagrożenia społeczności lokalnej, wpływa również na odbiorcę związane z zaniechaniem ochrony i wieloletnim zewnętrznego przyczyniając się do wzrostu zaniedbaniem powodującym stopniową degradację lub atrakcyjności miejsca oraz kreowania marki. Na rabunkową gospodarką przestrzenną, bardzo często poziomie społeczności lokalnej informowanie, tożsame przedkładającą doraźne efekty nad zachowanie z edukacją, podnosi świadomość społeczną ponadczasowych wartości. Krajobraz kulturowy deponowanych wartości kulturowych, wzmacniając tym kształtuje się przez wieki, a ulec destrukcji może samym jednostkową i grupową odpowiedzialność za w przeciągu jednego sezonu budowlanego. Dlatego nie. Utrwala też tożsamość na poziomie „małych wszelkie decyzje wpływające na krajobraz kulturowy ojczyzn”. Informacja zewnętrzna przyczynia się do powinny być podejmowane w sposób odpowiedzialny wzrostu atrakcyjności miejsca, co przekłada się na z myślą nie tylko o chwili obecnej ale też konkretny produkt rynkowy, owocujący m.in. wzrostem o pokoleniach, którym przyjdzie spuściznę kulturową dochodów z turystki. przekazać. Sprawujący władzę powinni być świadomi Informacja to również wyniki badań naukowych kadencyjności i krótkotrwałości swoich rządów zwiększających zasób informacji o regionie, które mogą w stosunku do wielowiekowych procesów stać się narzędziem świadomego kształtowania kształtujących historyczne oblicze krajobrazu elementów krajobrazu kulturowego i przestrzeni kulturowego i zabezpieczyć jego elementy wszelkimi publicznej. dostępnymi metodami prawnymi oraz Kierunki działań: odpowiedzialnymi decyzjami w zakresie kształtowania 1. Edukacja społeczeństwa lokalnego. ładu przestrzennego. 2. Rozwój turystyki. Kierunki działań: 3. Badania naukowe. 1. Zabezpieczenie istniejących elementów krajobrazu 10.2 Zadania programu opieki. kulturowego instrumentami prawnymi. 2. Kształtowanie krajobrazu kulturowego poprzez świadomą politykę planistyczną.

PRIORYTET KIERUNEK DZIAŁAŃ ZADANIE Rewaloryzacja Wieloletni program 1. Opracowanie wieloletniego programu rewitalizacji przestrzeni miejskiej Nakła, dziedzictwa kompleksowej obejmującej Rynek oraz obszary przyrynkowe ze szczególnym uwzględnieniem kulturowego rewitalizacji skupionej renowacji elewacji, wnętrz architektonicznych, ciągów komunikacyjnych i małej jako element zabudowy XIX- architektury oraz eliminacji obszarów i obiektów dysharmonijnych. rozwoju wiecznej Nakła 2. Opracowanie programu rewitalizacji Placu Zamkowego i okolic, mającej na społeczno- celu uczytelnienie i ekspozycję reliktów średniowiecznych oraz eliminację gospodarczego obszarów i obiektów dysharmonijnych. gminy 3. Działania na rzecz poprawy wizerunku obiektów sakralnych, w tym m.in. uporządkowanie terenów przyległych z konserwacją obiektów małej architektury, rekonstrukcja wieży kościoła św. Stanisława, zmiana poszycia dachowego dawnej kaplicy baptystów. 4. Opracowanie programu kompleksowej rewitalizacji parku miejskiego. 5. Opracowanie programu rewaloryzacji cmentarzy zabytkowych – katolickiego, ewangelickiego, terenu po cmentarzu żydowskim Odciążenie z 1. W obliczu planów budowy obwodnicy północ-południe opracowanie planów tranzytowego ruchu stopniowego ograniczania ruchu kołowego wokół Rynku. kołowego historycznego centrum miasta. Program rewitalizacji 1. Podjęcie działań planistycznych mających na celu zagospodarowanie nadbrzeży nadbrzeży Kanału Kanału Bydgoskiego dla celów turystycznych z poszanowaniem walorów Bydgoskiego z krajobrazu kulturowego. rozwojem infrastruktury 2. Podjęcie działań mających na celu opracowanie projektu połączenia funkcjonalnego - turystyki wodnej. podporządkowanego obsłudze ruchu turystycznego, nadbrzeży Kanału Bydgoskiego, poprzez Plac Zamkowy, z Rynkiem. 3. Wytypowanie obszaru dla imprez plenerowych, docelowo wzniesienie amfiteatru z zapleczem sanitarnym. 4. Opracowanie kompleksowego programu ochrony naturalnego krajobrazu doliny Noteci (z zapisami w MPZP włącznie). Zwiększanie 1. Opracowanie, zawierającego klarowne i jednoznaczne zasady, programu atrakcyjności zabytków wspierania finansowego prac konserwatorskich i adaptacyjnych zabytków dla potrzeb wpisanych do rejestru zabytków, a nie stanowiących własności gminy. turystycznych 2. Ustalenie, na poziomie procentowym, kwoty w budżecie gminy, przeznaczonej na i społecznych. ochronę dziedzictwa kulturowego, w tym na dotacje prac konserwatorskich, adaptacyjnych i remontowych obiektów nie będących w posiadaniu gminy. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8699 – Poz. 2164

3. Prowadzenie konserwacji, remontów i adaptacji, obiektów będących własnością gminy – zgodnie z programami konserwatorskimi zaopiniowanym przez WKZ. 4. Stworzenie przywilejów, w tym ulg podatkowych, dla przedsiębiorców podejmujących działalność związaną z obsługą ruchu turystycznego w obiektach i na obszarach o wartości zabytkowej. 5. Rezerwacja w MPZP obszarów dla infrastruktury turystycznej. 6. Wzbogacanie obiektów zabytkowych o funkcje turystyczne – na przykład utworzenie punktu widokowego na wieży kościoła p.w. św. Stanisława. Tworzenie miejsc pracy 1. Zgodnie z art. 96 ust. 2 ustawy związanych z opieką z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami i popularyzacją (Dz.U. z 2003 roku nr 162 poz. 1568 z późniejszymi zmianami) dziedzictwa wojewoda, na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, może kulturowego. powierzyć, w drodze porozumienia, prowadzenie niektórych spraw z zakresu swojej właściwości, w tym wydawanie decyzji administracyjnych, gminom i powiatom, a także związkom gmin i powiatów, położonym na terenie województwa. W związku z powyższym proponuje się powołanie w Urzędzie Gminy komórki nadzorującej i pilotującej inwestycje związane z ochroną i propagowaniem ochrony dziedzictwa kulturowego, a także posiadającej uprawnienia opiniujące. 2. Powołanie w Urzędzie Gminy komórki pozyskującej środki finansowe na ochronę i promocję dziedzictwa kulturowego. 3. Opracowanie programu szkoleń i wspieranie miejsc pracy związanych z tradycyjnymi zawodami i rzemiosłami, zwłaszcza związanymi z dawnym transportem wodnym. Ochrona Zabezpieczenie 1. Systematyczne wpisywanie do rejestru zabytków obiektów historycznych będących i świadome istniejących elementów w posiadaniu gminy kształtowanie krajobrazu kulturowego 2. Podjęcie działań mających na celu intensyfikację wpisywania do rejestru zabytków krajobrazu instrumentami obiektów będących własnością prywatną (w tym wytworzenie korzystnych kulturowego prawnymi. mechanizmów finansowych wspierających działania konserwatorskie i remontowe). 3. Aktywny udział w uzupełnianiu i aktualizowaniu gminnej ewidencji zabytków (np.: poprzez współfinansowanie działań). 4. Podjęcie, wraz z gminami ościennymi przy wsparciu samorządu wojewódzkiego, działań zmierzających do utworzenia parku kulturowego Kanał Bydgoski, zgodnie z procedurą opisaną przez KOBiDZ w dokumencie „Zasady tworzenia parku kulturowego, zarządzania nim oraz sporządzania planu ochrony”. 5. Podjęcie, wraz z gminami ościennym i przy wsparciu samorządu wojewódzkiego, działań zmierzających do nadania Kanałowi Bydgoskiemu statusu Pomnika Historii, zgodnie z procedurą podaną przez KOBiDZ. 6. Reagowanie samorządu na zaniedbania i nieprawidłowości w utrzymaniu i wykorzystywaniu obiektów zabytkowych poprzez monitoring i bieżące informowanie WKZ o sytuacjach wymagających interwencji. 7. Kontynuowanie tworzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zawierających szczegółowe zapisy dotyczące ochrony obiektów zabytkowych i ich sąsiedztwa, w porozumieniu z WKZ. Kształtowanie krajobrazu 1. Kreowanie, za pomocą MPZP, form nowej architektury pozostających w harmonii kulturowego poprzez z zabudową tradycyjną. świadomą politykę 2. Tworzenie, na mocy zapisów w MPZP, buforów oddzielających strefy planistyczną. dysharmonijne od obszarów krajobrazu kulturowego o dużych walorach. 3. Wskazywanie obszarównowej zabudowy projektowanych w nawiązaniu do istniejącej zabudowy historycznej. 4. Podejmowanie działań zmierzających do rewaloryzacji obszarów kulturowo i krajobrazowo zdestruowanych. Informacja – Edukacja społeczeństwa 1. Organizacja szkoleń urzędników gminy w zakresie opieki i ochrony dziedzictwa narzędzie lokalnego. kulturowego. edukacji 2. Szerokie informowanie społeczności lokalnej o planowanych inicjatywach władz i promocji miasta w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego. 3. Przygotowanie właścicieli i dysponentów obiektów zabytkowych do absorpcji programowych funduszy Wspólnoty Europejskiej. Dysponowanie aktualnymi informacjami o możliwościach starania się o środki pozabudżetowe na dofinansowanie prac konserwatorskich przy obiektach zabytkowych. 4. Wspieranie inicjatyw związanych z edukacją w zakresie dziedzictwa kulturowego i jego ochrony wśród dzieci i młodzieży szkolnej, w tym organizowanie konkursów tematycznych na poziomie miasta, gminy i powiatu. 5. Wprowadzenie do programów szkolnych ścieżki edukacyjnej opartej na dziedzictwie kulturowym regionu 6. Zorganizowanie cyklicznych imprez plenerowych - festynu historycznego, nawiązującego do średniowiecznej historii miasta i regionu oraz festynu wodnego promującego tradycje związane z transportem wodnym. Rozwój informacji 1. Stworzenie na stronach WWW portalu promującego kulturę, historię, tradycję turystycznej i walory turystyczne Nakła i Krajny. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8700 – Poz. 2164

2. Wspieranie finansowe i promocja wydawnictw związanych z dziedzictwem kulturowym. 3. Oznakowanie miejsc historycznych i ustawienie tablic informacyjnych zwłaszcza dotyczących historii Kanału Bydgoskiego, Placu Zamkowego, cmentarza żydowskiego, parku miejskiego oraz Rynku z niezachowaną zabudową. 4. Promowanie szlaków turystycznych. 5. Wspieranie i promocja gospodarstw agroturystycznych. Badania naukowe 1. Opracowanie projektu systemowych badań archeologicznych obejmujących w pierwszej kolejności tereny przyszłego zainwestowania. 2. Wspieranie działań mających na celu pozyskiwanie i gromadzenie materiałów źródłowych dotyczących miasta, ikonografii i materiałów archiwalnych w tym kopii akt budowlanych. 3. Przystąpienie do digitalizacji najcenniejszych zbiorów Muzeum Ziemi Krajeńskiej i ich prezentacja na stronach WWW. 4. Organizowanie spotkań, sesji naukowych, wykładów i prelekcji dotyczących dziedzictwa kulturowego miasta i regionu.

11.0 Instrumentarium realizacji gminnego programu 12.0 Monitoring działania gminnego programu opieki nad zabytkami. opieki nad zabytkami. Zakłada się, że instrumentarium Programu Opieki Wdrażanie Programu Opieki nad Zabytkami dla nad Zabytkami dla Gminy i Miasta Nakła nad Notecią miasta Nakła nad Notecią, powinno bazować na będzie realizowane w wyniku następujących działań: umiejętnie określonym systemie kontroli i monitoringu. 1. Wspólne działanie władz miasta, z ministrem Monitoring polega na prowadzeniu stałej obserwacji właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa procesów i zjawisk, które są istotne z punktu widzenia narodowego, pomorskim wojewódzkim realizacji Programu. Podstawowym jego zadaniem jest i powiatowym konserwatorem zabytków, dostarczenie bieżących informacji o tym, czy cele jednostkami samorządu terytorialnego, diecezjami, programu są osiągane oraz w jakim stopniu ocena organizacjami pozarządowymi i stowarzyszeniami Programu ma służyć oszacowaniu skutków regionalnymi, ośrodkami naukowymi oraz bezpośredniego oddziaływania i długotrwałych efektów. właścicielami i posiadaczami obiektów. Ocena ma odpowiedzieć na pytanie o trafność 2. Działania własne władz regionu: planowanych, przeprowadzonych i zakończonych a) prawne – tworzenie prawa miejscowego, projektów. Dokonanie oceny jest obowiązkiem b) finansowe – finansowanie instytucji kultury beneficjentów danego projektu – a nade wszystko (m.in. muzeów), dotacje, system ulg Władz Gminy i Miasta Nakła nad Notecią. Niezbędna finansowych, nagrody, zachęty dla właścicieli jest ocena programów, których częścią będą projekty i posiadaczy obiektów zabytkowych oraz współfinansowane z środków Unii Europejskiej. należyte utrzymywanie, wykonywanie remontów Monitorowanie przebiegu realizacji programu i prac konserwatorskich przy obiektach będzie ważnym elementem jego wdrażania, a samym zabytkowych będących własnością województwa, przedmiotem monitoringu będą działania podejmowane c) programowe – realizacja projektów i programów przez miasto i gminę w dziedzinie ochrony i opieki nad regionalnych, zabytkami (w ramach własnego budżetu), a także d) inne – działania stymulujące, promocyjne, działania innych podmiotów. edukacyjne itp. Typy ocen: 3. Działania w ramach programów - przed realizacją programu- uznać można, że ocenę dofinansowywanych z funduszy Unii Europejskiej. taką przeprowadzi się na etapie przygotowywania Z uwagi na skalę programu proponuje się, aby harmonogramu projektów - sporządzonych sporządzanie ocen wyników w oparciu o lokalne potrzeby i analizę zgłoszonych Programu realizowane było przy wsparciu wniosków. Program w lata 2008-2011 będzie wyspecjalizowanych instytucji tj.: aktualizowany w okresach dwuletnich poprzez - Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego SPRAWOZDANIA (wg. USTAWY); Konserwatora Zabytków. - na zakończenie Programu- po zakończeniu danego - KOBDZ - Regionalnego Ośrodka Badań projektu, możliwe jest sporządzanie raportów i Dokumentacji Zabytków w Toruniu. weryfikujących (ocenie weryfikującej mogą - Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle nad podlegać poszczególne projekty w trakcie ich Notecią. realizacji); Reprezentanci wyżej wymienionych instytucji System monitorowania i kontroli powinien być stworzyć powinni Zespół ds. Programu (np. Rada skierowany na: Koordynująca). Rolą zespołu byłoby ocenianie - analizę postępów w realizacji Programu oraz realizacji programu oraz nakreślanie potrzeb kontrolę terminów wykonania poszczególnych i zakresu aktualizacji zawartych w nim zadań. zadań i raporty z oceny Programu Opieki nad Zespół ten spełniałby też funkcje operacyjne, Zabytkami dla Miasta Nakła nad Notecią, przygotowując diagnozy, analizy i prognozy oraz z uwzględnieniem poszczególnych projektów. formułując na tej podstawie informacje o mogących W przypadku inwestycji realizowanych przy wystąpić zagrożeniach dla realizacji programu. wykorzystaniu funduszy strukturalnych, ważnym Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8701 – Poz. 2164 instrumentem pozwalającym na monitoring realizacji konserwatora zabytków właściwego dla terenu, na całego programu opieki nad zabytkami dla miasta Nakła którym zlokalizowany jest obiekt zabytkowy wpisany nad Notecią są raporty. do Rejestru Zabytków. Zaznaczyć przy tym należy Zalecane jest wykonanie wstępne na przestrzeni niezależność tych źródeł finansowania. dwóch lat oceny realizacji dokumentów związanych Innym ważnym elementem wynikającym z Ustawy z programem, a zaproponowany przez Urząd Miasta o ochronie zbytków i opiece nad zabytkami jest zapis skład Rady Koordynującej przeprowadzi analizę pozwalający o ubieganie się o udzielenie porównawczą dofinansowania w przypadku właścicieli Program – jego przebieg poddawany będzie bieżącej i użytkowników wymienionych w ustawie nie tylko na ocenie przy pomocy ustalonych wskaźników prace planowane do wykonania przy zabytku w danym monitorowania. Poza określeniem wskaźników - roku budżetowym, lecz także na prace, które zostały osiągnięć, istotne jest ustalenie metod monitorowania wykonane w okresie trzech lat poprzedzających rok realizacji projektu, tj. wskazanie: złożenia przez wnioskodawcę wniosku o udzielenie - źródeł danych dla wskaźników (np. statystka dotacji (art. 76 ust.1 pkt 2). Ustawa o ochronie zbytków państwowa, zamawianie specjalistycznych badań lub i opiece nad zabytkami zawiera także wykaz prac ankiet), konserwatorskich, restauratorskich i robót - potrzeb przeprowadzania wstępnych badań lub budowlanych, które mogą być objęte dotacją (art. 77). analiz dla ustalenia wielkości bazowych na początku Integralną częścią ustawy, wynikającą z zapisu art. realizacji projektu, 80 ust. 1, jest rozporządzenie ministra właściwego do - jednostki odpowiedzialnej za opracowanie spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wskaźników lub przygotowanie raportów określające szczegółowe warunki i tryb udzielania Monitoringowych, dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie - częstotliwości pomiarów (ustalenia te dokonywane i roboty budowlane wpisane do Rejestru Zabytków oraz będą każdorazowo przed realizacją każdego sposób prowadzenia dokumentacji w tym zakresie z projektów, uwzględniając specyfikę i stopień (Rozp. Min. Kult. z dnia 10 maja 2004. Dz.U. Nr 124, trudności). poz. 1303). 13.2 Programy regionalne i krajowe wspierające 13.0 Potencjalne źródła finansowania działań ochronę zabytków. związanych z ochroną zabytków, rewitalizacją obiektów Regionalny Program Operacyjny Województwa zabytkowych oraz zespołów urbanistycznych Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013. i ruralistycznych. Działanie 3.3. Rozwój Infrastruktury Kultury. 13.1 Źródła finansowania wynikające z Ustawy Cel i uzasadnienie działania – Cel działania: o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Poprawa stanu infrastruktury kultury dla zwiększenia Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami standardu i dostępności świadczonych usług oraz z dnia 23 lipca 2003 r. poza określeniem zasad i form ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego. ochrony i opieki nad zabytkami porusza także kwestie Działanie obejmie wspieranie projektów z zakresu związane z finansowaniem prac przy zabytkach rozwoju infrastruktury kultury o znaczeniu z udziałem środków państwa. ponadlokalnym, a szczególnie regionalnym. Pomimo jednoznacznego zapisu ustawowego, Finansowanie obejmie budowę, rozbudowę lub określającego obowiązki właściciela do opieki nad przebudowę obiektów kultury oraz ich wyposażenie zabytkiem, państwo zobowiązuje się do wspomagania w urządzenia do prowadzenia działalności. finansowego zadań realizowanych przy konserwacji Wspierane będą inwestycje z zakresu ochrony obiektów zabytkowych wpisanych do Rejestru i zachowania dziedzictwa kulturowego, szczególnie Zabytków. Jednoznacznie należy przy tym podkreślić, o znaczeniu regionalnym, które obejmuje: obiekty że włączenie środków finansowych pochodzących i zespoły zabytkowe, w tym pałace i dwory, zespoły z budżetu państwa nie może być stosowane do obiektów parkowo-dworskie, obiekty sakralne, zespoły obronne zabytkowych, które znajdują się jedynie oraz zabytki techniki. Wsparciem objęte zostanie w wojewódzkiej lub gminnej ewidencji zabytków, a nie również promowanie kultury. są wpisane do Rejestru Zabytków. Działanie obejmie również wsparcie zabezpieczenia Wprawdzie zgodnie z zapisem art. 71. ust. 2 przeciwpożarowego, przed kradzieżą i zniszczeniem wspomnianej ustawy sprawowanie opieki nad obiektów i zasobów zabytkowych, oraz przystosowanie zabytkiem wpisanym do Rejestru Zabytków, w tym obiektów dla osób niepełnosprawnych. Finansowana finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich, będzie konserwacja zabytków ruchomych (zasoby budowlanych dla obiektów, których właścicielem lub archiwalne, biblioteczne, dzieła sztuki). użytkownikiem jest samorząd, jest zadaniem własnym Działanie 7.1 Rewitalizacja zdegradowanych samorządu, to już art. 73 mówi o tym, że między innymi dzielnic miasta. jednostka samorządu terytorialnego może ubiegać się Cel i uzasadnienie działania: o dotacje celową z budżetu państwa na dofinansowanie - Wielofunkcyjne wykorzystanie zdegradowanych prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót obszarów zlokalizowanych na terenach miejskich. budowlanych przy zabytku. Dotacje takie przyznawane - Rozwój społeczno-gospodarczy obszarów miejskich są przez ministra właściwego do spraw kultury oraz poprawa warunków życia mieszkańców miast. i dziedzictwa narodowego lub wojewódzkiego Uzasadnienie: Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8702 – Poz. 2164

W ramach działania przewidziane są znaczenia kultury w kreowaniu miejsc pracy i PKB oraz przedsięwzięcia głównie ukierunkowane na atrakcyjności kraju dla turystów, inwestorów kompleksową rewitalizację zdegradowanych obszarów i mieszkańców. miejskich. Główny nacisk położony jest na podnoszenie 13.3 Realizacja i finansowanie przez miasto zadań wartości substancji miejskiej i nadawanie jej funkcji z zakresu ochrony zabytków. gospodarczych, edukacyjnych, turystycznych, 1. Główny obowiązek dbania o stan zabytków, rekreacyjnych, społecznych i kulturalnych, co wynika a tym samym ponoszenia nakładów na prace z lokalizacji na terenie objętym programem konserwatorskie, spoczywa na właścicielach rewitalizacji. Owa aktywizacja głównie będzie i użytkownikach obiektów zabytkowych. skierowana na poprawę życia mieszkańców. 2. Kwestie dofinansowania prac przy obiektach Uzupełnieniem tych działań, zmierzających do zabytkowych reguluje Rozporządzenie Ministra Kultury kompleksowej rewitalizacji obszarów zdegradowanych, z dnia 6 czerwca 2005 r. w sprawie udzielania dotacji będą również inwestycje w zakresie tkanki celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie mieszkaniowej. Adaptacja na cele mieszkaniowe i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do Rejestru budynków stanowiących własność publiczną lub Zabytków. (Dz.U. z 2005 r. Nr 112, poz. 940). własność podmiotów prowadzących działalność 3. Istnieje ponadto możliwość, na drodze podjęcia niedochodową, wykorzystywanych na cele stosownej uchwały przez Radę Miasta i Gminy Nakła mieszkaniowe dla gospodarstw domowych o niskich nad Notecią, udzielenia dotacji na prace restauratorskie, dochodach lub o szczególnych potrzebach tylko na konserwatorskie i roboty budowlane przy obiektach terenach objętych programem rewitalizacji. Inwestycje wpisanych do Rejestru Zabytków (zarówno skierowane na infrastrukturę mieszkaniową nie mają nieruchomych jak i ruchomych). Dotacje mogą być służyć wyłącznie realizacji celu, jakim jest fizyczna udzielane osobom posiadającym tytuł prawny do poprawa stanu budynków mieszkalnych, ale mają zabytku znajdującego się na terenie gminy i wykażą się wpływać również na rozwiązywanie problemów poniesieniem wkładu własnego na wykonanie prac. społecznych, występujących na danym obszarze. Pierwszeństwo w ubieganiu się o dotacje powinni mieć Inwestycje te mają być elementem kompleksowych właściciele obiektów zabytkowych pozostających działań w sferze społecznej, gospodarczej w złym stanie technicznym o największych wartościach i przestrzennej, podejmowane w celu wyprowadzenia historycznych i artystycznych oraz o szczególnym danego obszaru wsparcia z kryzysu. Do wsparcia znaczeniu dla miasta. kwalifikowane będą projekty umieszczone w Lokalnym 4. Przy sprzedaży obiektów zabytkowych Programie Rewitalizacji sporządzonym przez jednostkę należących do miasta stosuje się dozwolone prawem samorządu terytorialnego tj. samorząd miejski. zniżki. Instytucja Zarządzająca dokona oceny formalnej 5. Pozyskiwanie środków finansowych na zadania i merytorycznej LPR. inwestycyjne jest również możliwe ze źródeł Po pozytywnej ocenie poszczególni beneficjenci zewnętrznych. Możliwość współfinansowania działań wskazani w LPR będą składać wnioski w konkursie obejmujących zarówno podnoszenie poziomu wiedzy otwartym. W ramach działania 7.1 przewiduje się w zakresie kultury i historii, jak również zachowanie wsparcie dla miast powyżej 5 tys. mieszkańców na oraz ochronę dziedzictwa kulturowego o znaczeniu projekty wskazane w Lokalnych Programach europejskim, istnieje ze środków finansowych Unii Rewitalizacji. Instytucja Zarządzająca dokonała Europejskiej: podziału środków w zakresie rewitalizacji i odnowy 6. poprzez fundusze strukturalne utworzone dla miast. wyrównywania poziomu rozwoju regionów Działanie 12.1 Ochrona i zachowanie dziedzictwa w zjednoczonej Europie, z uwagi na uznanie kultury za kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym. jeden z czynników rozwojowych regionów. Cel działania: Ochrona, zachowanie i efektywne 7. Dla inicjatyw pozarządowych istnieje możliwość wykorzystanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu wsparcia ze strony fundacji europejskich ponadregionalnym. i zagranicznych. W ramach działania wspierane będą projekty 13.4 Zewnętrzne źródła finansowania gminnego z zakresu ochrony i zachowania dziedzictwa programu opieki nad zabytkami. kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym, a także Zestawienie źródeł finansowania programu opieki projekty z zakresu rozwoju zasobów cyfrowych nad zabytkami. Tabela w obszarze kultury w dziedzinie zabytkowych zasobów bibliotecznych, archiwalnych i filmowych oraz zabytkowych zasobów wirtualnych muzeów, galerii, fonotek, filmotek, cyfrowych bibliotek, itp. Ponadto wsparcie przeznaczone będzie na przygotowanie dokumentacji technicznej dotyczącej inwestycji zgodnej z celami działania. Efektem realizacji projektów będzie poprawa stanu zabytków o znaczeniu europejskim i ogólnopolskim, wzrost

Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8703 – Poz. 2164

Źródła Cel finansowania Samorząd Organizacje Sektor Osoby Samorządowe Kościoły finansowania terytorialny pozarządowe MSP prywatne jednostki i związki organizacyjne wyznaniowe (w tym samorządowe instytucje kultury) 1 Program 2 Intensyfikacja ochrony i upowszechnianie 3 4 5 6 Ministra Kultury dziedzictwa kulturowego, w tym poprawa stanu i Dziedzictwa zachowania zabytków, wsparcie działalności Narodowego muzeów oraz rozwój kolekcji muzealnych. „Dziedzictwo Priorytet 1. Rewaloryzacja zabytków x x x kulturowe” nieruchomych i ruchomych; Kwalifikujące się do dofinansowania zadania to prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do Rejestru Zabytków. Priorytet 2.Rozwój instytucji muzealnych. x x x x W ramach priorytetu dofinansowane mogą być zadania dot. zakupu dzieł sztuki i kolekcji dla instytucji muzealnych, zakupu starodruków i archiwaliów, konserwacja i mikrofilmowanie w/w, organizacji czasowych wystaw muzealnych, wspierania działalności edukacyjnej prowadzonej przez muzea, organizacji konferencji, seminariów i innych spotkań mających na celu wymianę opinii i doświadczeń z zakresu muzealnictwa, archiwistyki i ochrony zabytków Priorytet 4.Ochrona zabytków archeologicznych X X X X X Dofinansowanie są zadania: - inwentaryzacja zabytków archeologicznych, - badanie, dokumentowanie, opracowanie wyników ratowniczych archeologicznych, których badań zabytków zagrożenie nie wynika bezpośrednio z planowanych prac inwestycyjnych; - rewitalizacja, rewaloryzacja, konserwacja, renowacja, modernizacja i adaptacja na cele publiczne nieruchomych zabytków archeologicznych o własnej formie krajobrazowej - konserwacja ruchomych zabytków archeologicznych, - zabezpieczenie zabytków archeologicznych przed zagrożeniami naturalnymi, - ochrona zabytków archeologicznych na wypadek eksploracji rabunkowej, Priorytet 5.Tworzenie zasobów cyfrowych X X X X X dziedzictwa kulturowego Rodzaje kwalifikujących się zadań: - współfinansowanie budowy i rozbudowy sieci i systemów informatycznych, - budowa baz danych, stron internetowych i portali z zakresu kultury i dziedzictw narodowego, - wyposażenie pracowni digitalizacyjnych, - realizacja prac badawczych w zakresie tworzenia i udostępniania zasobów cyfrowych, w tym opracowanie standardów, - tworzenie kolekcji cyfrowych, - współfinansowanie digitalizacji dokumentów bibliotecznych, archiwalnych i muzealiów. Priorytet 6.Ochrona zabytkowych cmentarzy X X Działania planowane do przeprowadzenia na cmentarzach wpisanych do Rejestru Zabytków, z wyłączeniem grobów i cmentarzy wojennych, polegające na: - konserwatorskich i restauratorskich przy zabytkowych budowlach grobowych zabytkowych nagrobkach, - pielęgnacyjnych dotyczących zieleni, - związanych z renowacją infrastruktury cmentarnej, dokumentacyjnych. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8704 – Poz. 2164,2164

Oś priorytetowa V – Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych Przywracanie właściwego stanu siedlisk przyrodniczych (ekosystemów) i ostoi gatunków na obszarach chronionych wraz z zachowaniem zagrożonych wyginięciem gatunków oraz różnorodności genetycznej roślin, zwierząt i grzybów; Wsparcie procesu opracowania planów ochrony dla obszarów chronionych; Zwiększenie świadomości w zakresie potrzeby i właściwych metod ochrony środowiska, przyrody krajobrazu. Program Oś priorytetowa XI - Kultura i dziedzictwo X X Operacyjny kulturowe Dz.11.1. Ochrona, zachowanie Infrastruktura i efektywne wykorzystanie dziedzictwa i Środowisko kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym W ramach działania wspierane będą projekty z zakresu ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym, a także projekty z zakresu rozwoju zasobów cyfrowych w obszarze kultury w dziedzinie zasobów zabytkowych tj.: -rewitalizacja rewaloryzacja, konserwacja, renowacja, restauracja, zachowanie, a także adaptacja na cele kulturalne obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków i zespołów tych obiektów wraz z ich otoczeniem, -zakup i remont trwałego wyposażenia do prowadzenia działalności kulturalnej w obiektach będących celem projektu -konserwacja zabytkowych muzealiów, starodruków, księgozbiorów oraz archiwaliów i zbiorów filmowych o szczególnej wartości historycznej, zabezpieczenie zabytków przed kradzieżą i zniszczeniem, - rozwój zasobów cyfrowych w dziedzinie kultury, -tworzenie wirtualnych instytucji kultury (dot. wykorzystania w tym celu zbiorów zabytkowych) Regionalny Oś priorytetowa 3 – Funkcje miejskie X X X X X Program i metropolitalne Dz.3.2.2. Inwestycje zwiększające Operacyjny potencjał rozwojowy miast – aktywizacja Województwa społeczna i gospodarcza zdegradowanych Kujawsko- obszarów miejskich i podnoszenie atrakcyjności Pomorskiego na stref rozwojowych w miastach. lata 2007-2013 Oś priorytetowa 6 – Turystyka i dziedzictwo kulturowe DZ.6.3. REGIONALNE DZIEDZICTWO KULTUROWE O POTENCJALE TURYSTYCZNYM – POPRAWA ATRAKCYJNOŚCI TURYSTYCZNEJ MIEJSC O WYSOKICH WALORACH KULTUROWYCH Dz.6.4. Wspieranie i zachowanie walorów przyrodniczych - zrównoważone wykorzystanie walorów przyrodniczych w rozwoju turystyki Fundacja Wśród obszarów działania Fundacji: X X X X X X Współpracy Polsko-Niemieckiej (dofinansowanie - projekty edukacyjne na rzecz ochrony X X X projektów środowiska, realizowanych w ramach współpracy pomiędzy polskimi i niemieckimi partnerami) - działania na rzecz zachowania wspólnego dziedzictwa kulturowego

Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8705 – Poz. 2165,2166

2164 2165

2165 UCHWAŁA Nr LIV/835/2010 RADY MIEJSKIEJ w NAKLE nad NOTECIĄ z dnia 30 września 2010 r. w sprawie utworzenia odrębnych obwodów głosowania w gminie Nakło nad Notecią w wyborach do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.

Na podstawie art. 18 ust.2 pkt.15 ustawy z dnia § 2. Siedziba Obwodowej Komisji Wyborczej 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz.U. Nr 19 mieści się w Zakładzie Karnym w Potulicach z 2001 r. Nr. 142, poz. 1591, ze zm. z 2002 r. Nr 23 przy ul. Aleja Parkowa 1 poz. 220, Nr 62 poz. 558, Nr 113 poz. 984, Nr 153 poz. 1271, Nr 214 poz. 1806, z 2003 r. Nr 80 poz. 717, § 3. Siedziba Obwodowej Komisji Wyborczej Nr 162 poz. 1568, z 2004 r. Nr 102 poz. 1055, Nr 116 Nr 20 mieści się w NZOZ „Nowy Szpital w Nakle poz. 1203, z 2005 r. Nr 172 poz. 1441, Nr 175 i Szubinie” Sp. z o.o. w Nakle nad Notecią przy poz. 1457, z 2006 r. Nr 17 poz. 128, Nr 181 poz. 1337, ul. Mickiewicza 7 z 2007 r. Nr 48 poz. 327, Nr 138 poz. 974, Nr 173 poz. 1218, z 2008 r. Nr 180 poz. 1111, Nr 223 § 4. Siedziba Obwodowej Komisji Wyborczej poz. 1458, z 2009 r. Nr 52 poz. 420, Nr 157 poz. 1241 oraz Nr 21 mieści się w Domu Pomocy Społecznej w Nakle z 2010 r. Nr 28 poz. 142 i Nr 28 poz. 146, Nr 106 poz. 675) nad Notecią przy ul. Parkowa 8 oraz na podstawie art. 30 ust.2b ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. § 5. Wykonanie uchwały powierza się ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików Burmistrzowi Miasta i Gminy Nakło nad Notecią województw (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 159 poz. 1547, ze zm. z 2004 r. Nr 25 poz. 219, Nr 102 poz. 1055, Nr 167 § 6. Uchwała podlega przekazaniu Wojewodzie poz. 1760, z 2005 r. Nr 175 poz. 1457, z 2006 r. Nr 17 Kujawsko-Pomorskiemu i Komisarzowi Wyborczemu poz. 128, Nr 34 poz. 242, Nr 146 poz. 1055, Nr 159 w Bydgoszczy poz. 1127, Nr 218 poz. 1592, z 2007 r. Nr 25 poz. 162, Nr 48 poz. 327, Nr 112 poz. 766, z 2008 r. Nr 96 poz. 607, § 7. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia Nr 180 poz. 1111, z 2009 r. Nr 213 poz. 1651, Nr 213 i podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym poz. 1652, z 2010 r. Nr 57 poz. 356) na wniosek Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz zostaje Burmistrza Miasta i Gminy Nakło nad Notecią Rada podana do wiadomości publicznej w Biuletynie Miejska w Nakle nad Notecią uchwala, co następuje: Informacji Publicznej oraz na tablicy ogłoszeń Urzędu Miasta i Gminy § 1. Tworzy się odrębne obwody głosowania o numerach kolejnych 19, 20, 21 dla wyborców Przewodniczący przebywających w dniu wyborów w Zakładzie Karnym Rady Miejskiej w Potulicach, NZOZ „Nowy Szpital w Nakle i Szubinie Andrzej Jedynak sp. z o.o. w Nakle nad Notecią i Domu Pomocy Społecznej w Nakle nad Notecią. 2165

2166

2166 UCHWAŁA Nr LIV/843/2010 RADY MIEJSKIEJ w NAKLE nad NOTECIĄ z dnia 30 września 2010 r. zmieniająca uchwałę w sprawie wieloletniego programu gospodarowania zasobem mieszkaniowym gminy Nakło nad Notecią na lata 2007 – 2011.

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 6 oraz art. 40 ust. 2 i 146, Nr 106, poz. 675) oraz art. 4 i art. 21 ust. 1 pkt. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw gminnym (tekst jednolity Dz.U. z 2001 r. Nr 142, lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie poz. 1591, zm. Dz.U. z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, Kodeksu cywilnego (tekst jednolity Dz.U. z 2005 r. poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 214, Nr 31, poz. 266, zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 281, poz. 2783, poz. 1806, Dz.U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717, Nr 162, Nr 281, poz. 2786, Dz.U. z 2006 r. nr 86, poz. 602, poz. 1568, Dz.U. z 2004 r. Nr 102, poz. 1055, Nr 116, Nr 94, poz. 657, Nr 167, poz. 1193, Nr 249, poz. 1833, poz. 1203, Dz.U. z 2005 r. Nr 172, poz. 1441, Nr 175, Dz.U. z 2007 r. Nr 128, poz. 902, Nr 173, poz. 1218, Dz.U. poz. 1457, Dz.U. z 2006 r. Nr 17, poz. 128, Nr 181, z 2010 r. Nr 3, poz. 13). Rada Miejska uchwala, co następuje: poz. 1337, Dz.U. z 2007 r. Nr 48, poz. 327, Nr 138, poz. 974, Nr 173, poz. 1218, Dz.U. z 2008 r. Nr 180, § 1. W „Wieloletnim programie gospodarowania poz. 1111, Nr 223, poz. 1458, z 2009 r. Nr 52, poz. 420, komunalnym zasobem mieszkaniowym gminy Nakło Nr 157, poz. 1241, Dz.U. z 2010 r. Nr 28, poz. 142 nad Notecią na lata 2007-2011” stanowiącym załącznik Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8706 – Poz. 2166,2167 do uchwały Nr VI/45/2007 Rady Miejskiej w Nakle nad § 2. Wykonanie uchwały powierza się Notecią z dnia 22 lutego 2007 r. w sprawie Burmistrzowi Miasta i Gminy Nakło nad Notecią. wieloletniego programu gospodarowania komunalnym zasobem mieszkaniowym gminy Nakło nad Notecią na § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni lata 2007-2011 (Dz.Urz.Woj.Kuj.-Pom. z 2007 r. Nr 46, od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym poz. 680, z 2008 r. Nr 125, poz. 1998, z 2009 r. Nr 13, Województwa Kujawsko – Pomorskiego. poz. 295) w rozdziale VIII Opis innych działań mających na celu poprawę wykorzystania Przewodniczący i racjonalizację gospodarowania mieszkaniowym Rady Miejskiej zasobem gminy, w pkt. I System zamiany mieszkań Andrzej Jedynak dodaje się następujące pozycje: - ul. Mrotecka 1a, Nakło nad Notecią 1 lokal mieszk. nr 1 2166

2167

2167 ZARZĄDZENIE Nr 633/10 PREZYDENTA MIASTA BYDGOSZCZ z dnia 13 października 2010 r. w sprawie zakazu wprowadzania psów na teren Wyspy Młyńskiej.

Na podstawie art. 40 ust. 3 i 4, art. 41 ust. 2 i art. 42 § 2. Teren objęty zakazem oznaczony jest tablicami ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym informacyjnymi przedstawionymi w załączniku nr 1. (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591; z 2002 r. Nr 23, poz. 220; Nr 62, poz. 558; Nr 113, poz. 984; Nr 153, § 3. Granice terenu objętego zakazem zaznaczono poz. 1271; Nr 214, poz. 1806; z 2003 r. Nr 80, poz. 717; na mapie stanowiącej załącznik nr 2. Nr 162, poz. 1568; z 2004 r. Nr 102, poz. 1055; Nr 116, poz. 1203; z 2005 r. Nr 172, poz. 1441; Nr 175, § 4. Naruszenie zakazu, o którym mowa w § 1, poz. 1457; z 2006 r. Nr 17, poz. 128; Nr 181, poz. 1337; podlega karze grzywny wymierzanej w trybie i na z 2007 r. Nr 48, poz. 327; Nr 138, poz. 974; Nr 173, zasadach określonych w prawie o wykroczeniach. poz. 1218; z 2008 r. Nr 180, poz. 1111; Nr 223, § 5. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem poz. 1458; z 2009 r. Nr 52, poz. 420; Nr 157, poz. 1241; obwieszczenia i podlega publikacji w środkach z 2010 r. Nr 28, poz. 142 i poz. 146; Nr 106, poz. 675) masowego przekazu oraz ogłoszeniu w Dzienniku zarządza się, co następuje: Urzędowym Województwa Kujawsko– Pomorskiego.

§ 1. Zakazuje się wprowadzania psów na teren Prezydent Miasta Wyspy Młyńskiej. Konstanty Dombrowicz

Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego Nr 169 – 8707 – Poz. 2167

2167

– 8708 –

Sprzedaż Dziennika odbywa się w stałych punktach sprzedaży oraz w systemie prenumeraty w siedzibie Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy i w Delegaturach Urzędu w Toruniu i we Włocławku Cena brutto prenumeraty na okres jednego półrocza wynosi 741 zł, a prenumeraty rocznej 1482 zł

Zbiory Dzienników Urzędowych wraz ze skorowidzami wyłożone są do powszechnego wglądu w siedzibie Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy ul. Jagiellońska 3 pok. 28 oraz 139 w godzinach pracy Urzędu

Wydawca: Wojewoda Kujawsko-Pomorski

Redakcja i skład: Wydział Nadzoru i Kontroli – Redakcja Dziennika Urzędowego Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy ul. Jagiellońska 3, 85-950 Bydgoszcz tel. 523497277, e-mail: [email protected]

Skład, druk i rozpowszechnianie: Biuro Gospodarcze Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy ul. Jagiellońska 3, 85-950 Bydgoszcz tel. 523497211, e-mail: [email protected]

Tłoczono z polecenia Wojewody Kujawsko-Pomorskiego w Biurze Gospodarczym Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy ul. Jagiellońska 3, 85-950 Bydgoszcz

ISSN 1508-4752 Cena brutto 9,88 zł (w tym 7% VAT)