In De Alblasserwaard En De Vijfheerenlanden SIMAV
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
MOLENS molenstichting in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden SIMAV CULTUREEL ERFGOED AL RUIM 60 JAAR ACTIEF VERBINDT HEDEN EN VERLEDEN Zorgen voor ons Cultureel Erfgoed Molens verloren hun De molen zorgde voor bewoning in om volgende generaties over het oorspronkelijke functie, SIMAV de polders, hij vertelt over verleden, belang ervan te leren voorkomt verval en verlies heden en toekomst SIMAV VOOR NU KOOIWIJKSE MOLEN 1 5 WESTMOLEN 6 OOSTMOLEN Ronde stenen grondzeiler uit De voorganger van deze Deze werd ook door de Franse EN VOOR LATER 1866. Samen met een andere wipmolen werd in 1813 door troepen in brand gezet. Het pol- molen bemaalde deze terugtrekkende Franse troepen in derbestuur dacht dat één molen Sinds 1956 zorgt SIMAV op poldermolen de polder Oud- de brand gestoken. De Westmolen voldoende capaciteit zou hebben een bevlogen wijze voor de Alblas Noordzijde. is in 1814 herbouwd. Helaas is het water in de polder op peil te In 1925 werd de andere molen de biotoop van deze en van de houden en herbouwden alleen de Instandhouding van Molens vervangen door een gemaal. naburige Oostmolen bijzonder Westmolen. De Oostmolen bleek slecht te noemen. De oorzaak is noodzakelijk en is in 1817 alsnog in de Alblasserwaard en de aangelegde snelweg en de herbouwd. de Vijfheerenlanden. Toen vele bomen rond de sportparken. 2 het bestuur van de polder Kooiwijk 1, Oud-Alblas Grote Schelluinse kade 18, Gorinchem Grote Schelluinse kade 2, Gorinchem Streefkerk en Kortenbroek KORTLANDSE MOLEN in 1955 besloot de molens Deze poldermolen, stammend PEILMOLEN WIE ZIJN WIJ EN WAT DOEN WIJ MET DE SIMAV MOLENS uit 1890, is een grondzeiler, Ronde stenen grondzeiler, stil te zetten, omdat ook gebouwd op de fundamenten bouwjaar 1819. Deze molen SIMAV is aangewezen als (culturele) ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling onder nr. 004851377). Ruim 60 daar een elektrisch gemaal van een oude wipmolen. werd door het waterschap vrijwilligers houden het landschap in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden levendig en beheren de 33 molens De vorm is uniek doordat de aangewezen als peilmolen. zou worden gebouwd en onderste drie meter recht AL SINDS Wanneer het maximale peil om ze een goede toekomst te geven voor nieuwe generaties. Ons Cultureel Erfgoed zit in ons hart en dat willen wij gemetseld zijn, daarna is de bereikt was werd dat door voor twee molens een vorm conisch. 1956 ACTIEF de stand van de wieken uitdragen. Het SIMAV-kantoor is gevestigd onder de Streefkerkse korenmolen, Nieuwe Veer 42, 2959 AK Streefkerk. aangegeven. ’s Nachts door een sloopvergunning werd lantaarn in de hoogste wiek te Ons e-mailadres is: bestuur @simav.nl, telefoonnummer 0184 681178. aangevraagd, zag een hangen. Bezoek ook onze Internetsite voor een uitgebreid overzicht met de laatste nieuwtjes: www.simav.nl. aantal burgemeesters in Kortland 36, Alblasserdam Periodiek verschijnt een digitale nieuwsbrief, op de website kunt u die aanvragen. Peilmolenweg 1, Oud-Alblas de regio aanleiding tot het oprichten van een 4 SOUBURGHSE MOLEN 3 NOOIT VOLMAAKT 7 DE HOOP 8 Al sinds 1542 is op kaarten terug Deze korenmolen werd in 1718 Deze stellingmolen, met als stichting om daardoor deze te vinden dat op deze plaats een gebouwd waar een jaar eerder een functie korenmolen, werd in kostbare monumenten molen de Souburghse polder standerdmolen door storm werd 1764 gebouwd om de een eeuw drooghield. Deze ronde stenen verwoest. De molen werd in 1763 eerder gebouwde standerdmolen in de Alblasserwaard grondzeiler heeft tot in de tweede zo’n vier meter verhoogd en van te vervangen. De molen werd tot wereldoorlog dienst gedaan. een stelling voorzien. Brand ver- 1949 gebruikt en toen door de en de Vijfheerenlanden Onduidelijk is wanneer de brood- woestte in 1889 de stellingmolen. gemeente Gorinchem overge- nodige restauratie zal beginnen. Bij de herbouw werd veel bruik- nomen om verval te voorkomen. voor totale ondergang te baar materiaal van de gesloopte Sinds 2017 is SIMAV de eigenaar behouden. oliemolen Nooit Volmaakt gebruikt. van de Gorcumse molens. Kortland 57, Alblasserdam Bagijnenwal 38, Gorinchem Dalemwal 21, Gorinchem 2 3 9 MIDDELMOLEN SIMAV MOLENS, 13 BOTERSLOOTSE Ooit was deze molen één van een drietal en vermoedelijk moet deze ZEER GEVARIEERD MOLEN wipmolen rond 1655 gebouwd In 1837 brandde op deze plaats zijn. Ze hadden gedrieën het doel Molenstichting SIMAV is door bliksem een molen af. Nog VEENWEIDE in dat jaar werd deze wipmolen de polder Giessen Oude Beneden- eigenaresse van 33 molens kerk te bemalen. gebouwd. In 1956 werd hij buiten TUSSEN DE gebruik gesteld. Het polder- in de regio. Ons Cultureel bestuur bleef eigenaar. Van 1960 RIVIEREN Erfgoed bestaat uit: tot 1986 was de molen eigendom van de gemeente, hierna kwam de molen in handen van SIMAV. 10 15 Graafdijk West 57, Molenaarsgraaf 21 wipwatermolens Grotewaard 1, Noordeloos WINGERDSE MOLEN 3 achtkante SCHEIWIJKSE MOLEN Deze molen moest de 11 HOFWEGENSE MOLEN grondzeilers STIJVE MOLEN 14 Deze wipmolen stamt uit 1638 Wijngaardse polder bemalen. Deze wipmolen bemaalde ooit De Stijve Molen, die oorspronkelijk en is een van de zes molens in De molen staat ver buiten twee polders met een scheprad. 5 ronde stenen ‘Stijvensmolen’ heette, is gebouwd de polder Het Land van de Zes het bemalingsgebied omdat In 1958 werd deze vervangen in 1665. Tot 1949 heeft deze Molens. In 1974 werd deze er van de polder een lange door een elektrisch aangedreven grondzeilers wipmolen gefunctioneerd en was molen, als laatste van de zes molenvliet moest komen naar vijzel, maar bij voldoende wind 2 achtkante deze een van de vijf molens van buiten gebruik gesteld. het riviertje de Alblas. Om werden de wieken aan het werk de polder Middelbroek, Ameide en de vlucht te vergroten zijn in gezet. stellingmolens Tienhoven. Sinds 1971 is SIMAV 1872 de veldmuren verhoogd. eigenaar. De molen is daarna voorzien 2 ronde stellingmolens van een vijzel en fokken. Abbekesdoel 92, Bleskensgraaf Hofwegen 15, Bleskensgraaf 12 Verder behoren tot het Molenpad 14, Noordeloos Lage Giessen 53, Hoornaar KERKMOLEN eigendom: VAN MOLEN NAAR MOLEN IN DE ALBLASSERWAARD EN Deze ronde stenen grondzeiler 16 OUDENDIJKSE MOLEN heeft 1844 als bouwjaar. Samen met de Scheiwijkse Molen VIJFHEERENLANDEN Samen met de Westeindse wip- 1 roedenloods is de Oudendijkse Molen de enige molen bemaalde de Kerkmolen 1 weidemolen overgebleven molen van de Het gebied waar onze molens staan is gelegen in het zuidoostelijk deel van Zuid-Holland. de polder Molenaarsgraaf. voormalige polder Het Land van Het landschap is vooral veenweidegebied en wordt begrensd door de rivier de Lek in het Omdat er in 1926 een elektro- 1 onderbouw de Zes Molens. In 1683 is deze 33 MOLENS motor in deze molen werd molen bijna compleet vernieuwd. noorden, de Diefdijk (deel van de Hollandsche Waterlinie) en de rivier de Linge in het geplaatst en er dus zonder 1 ondertoren van wind ook gemalen kon worden, IN DE REGIO oosten, de rivier de Merwede in het zuiden en de rivier de Noord in het westen. werd de andere molen over- een wipmolen bodig en dus afgebroken. Molenhoek 24, Molenaarsgraaf Dorpsweg 63, Hoornaar 4 5 GRONDZEILERS EN STELLINGMOLENS WIPMOLENS, ACHTKANTE- EN 20 WESTERMOLEN Waar de wind vrij spel had, werden molens zodanig gebouwd dat ze vanaf de grond bediend konden worden. De uiteinden Deze wipmolen bemaalde met de RONDE STENEN POLDERMOLENS Oostermolen en de Broekmolen van de wieken scheren rakelings langs de grond. Deze molens worden daarom grondzeilers genoemd. Stellingmolens de polder Langerak. In 1939 werd De wipmolen ontwikkelde zich in de 15e eeuw uit de de Oostermolen afgebroken en vinden we op plaatsen waar belendende bebouwing is. Deze molens werden op een voetstuk gezet zodat de gebouwen standerdmolen, die als korenmolen al ruim honderd jaar vervangen door een dieselgemaal. Ook de Westermolen stond op de in de omgeving geen windbelemmering opleverden. Een houten omgang, stelling genoemd, maakte het mogelijk de bekend was. Ze lijken op elkaar; een vierkante kast op lijst om afgebroken te worden. In zeilen aan te brengen, kleiner te maken (zwichten) of te verwijderen, de vang(rem) te bedienen en het wiekenkruis op de oorlog werd de Broekmolen in een pyramidevormig onderhuis. Het verschil zit binnenin. brand geschoten door de Duitsers. de wind te zetten (kruien). Op de hoogste zolder, de kapzolder, zien we het bovenwiel dat op dezelfde as is gemonteerd Dat zorgde ervoor dat deze molen Bij de standerdmolen vormt een dikke houten paal de bleef bestaan. als het wiekenkruis. Dit bovenwiel drijft de koningsspil aan. Via deze spil worden de molenstenen aangedreven. spil waaromheen de kast draait. Bij een wipmolen is die Nieuwpoortseweg 1, Langerak spil een houten koker waarin een houten as draait- de TIENDWEGSE MOLEN 17 TER LEEDE 18 koningsspil. De beweging van het wiekenkruis wordt via WEIDEMOLEN 21 Deze wipmolen maalde het water De oorspronkelijke naam van Vlakbij de Westermolen staat van een deel van de Binnen- deze molen was Voorste Molen. houten kamwielen, via de koningsspil, overgebracht naar deze niet-authentieke molen, die tiendwegse polder naar een Deze wipmolen kwam in 1940 al het scheprad. Het bovenhuis hangt op die holle koker en in 2006 is nagebouwd van model- groter deel van deze polder. buiten bedrijf en werd in 1952 len die tot 1945 voorkwamen in In 1904 brandde de molen af en opgekocht door de glasfabriek. kan 360 graden gedraaid worden zodat de wind in elke de polder. Hij werd gebouwd om werd twee jaar later vervangen Vanaf 1985 is deze molen eigen- een smalle strook land te kunnen door een molen uit de polder dom van SIMAV. Het bijzondere richting kan worden opgevangen. De wipmolen is van bemalen. Aan deze strook land Groote Waard te Noordeloos. van deze molen is dat het onder- zijn verschillende natuurwaarden huis is afgedekt met planken in oudsher het meest voorkomende type poldermolen in toegekend, ligt gescheiden van plaats van het gebruikelijke riet.