DECEMBER 2015 | JAARGANG 6 | NUMMER 4

‘Behoefte aan leverancier van op maat gemaakte zonnepanelen’ pagina 28

‘Huidige salderingsregeling inhoudelijk goed verdedigbaar’ pagina 31

‘Maak van die geitenwollensok een geilewollensok’ pagina 49

‘Plofferimporteurs’ frustreren EU-douaneautoriteiten

Exclusief interview Douane vanaf pagina 14 www.lamershts.com INHoUD EXClUsIEF INTERVIEW DoUaNE: ‘Plofferimporteurs’ frustreren EU-douaneautoriteiten 14

INFoGRaPHIC VaN HET IMPoRTHEFFINGENDossIER 19 Hartkloppingen?! 16 PosTCoDERoosPRoJECTEN Het is een jaarlijkse traditie. De eerste GEHoNoREERD, 8 aFWIJZINGEN: koude nachten zijn gepasseerd zijn en als hoofdredacteur evalueer ik het nog Eerste Albert Heijn-winkel gestart 21 lopende kalenderjaar. Ik heb de afgelopen vijf jaargangen van het magazine eens bij 2015: JaaR VaN RECoRDGRoEI gepakt en ik moet eerlijk bekennen dat ik Solar Magazine jaaroverzicht 2015 25 u, eveneens traditiegetrouw, ieder jaar in december verteld heb dat het een turbulent jaar was. Het zal u dan ook niet verbazen, ‘BEHoEFTE aaN EEN lEVERaNCIER Setting ook 2015 was voor de Nederlandse zonne- VaN FlEXIBElE ZoNNEPaNElEN’ energiesector een veelbewogen jaar. Orange Solar Specials neemt 40 megawatt-fabriek in gebruik 28 Dat beseft u ongetwijfeld ook als u het the solar jaaroverzicht van Solar Magazine verderop in dit tijdschrift leest. Aan het begin van KaMERlEDEN sPREKEN ZICH VooR het kalenderjaar viel van menigeen de ÉN TEGEN aFBoUW salDEREN UIT: mond van verbazing open toen er bijna ‘Huidige salderingsregeling standard 900 megawatt pv-vermogen beschikt werd inhoudelijk goed verdedigbaar’ 31 via de SDE+-regeling.

Amper bekomen van de schrik, werd ColUMN aNoNIEME voor de redactie van Solar Magazine het BERoEPsDRUKTEMaKER: in purity importheffi ngendossier een journalistieke Red salderen van de solar sector! 37 uitdaging. De redactie kende dit jaar meer- maals een primeur. Van de onthulling van de eerste naheffi ng tot exclusieve foto’s van ENCoN EN PURE ENERGIE BIEDEN in beslag genomen zonnepanelen tot een sDE+-UITDaGINGEN HET HooFD: interview met de douane-inspecteurs in ‘Grote projecten kosten veel tijd, deze laatste editie van het jaar. energiebedrijven geven niets of The name of our game is ultra-high purity gas Turn-key installations: nauwelijks iets voor zonnestroom’ 40 • Gas & chemical infrastructures En 2016? Persoonlijk verwacht ik dat op and fl uid handling, conditioning and delivery • Gas & chemical distribution and control panels het moment dat u dit magazine leest de solutions. Clients worldwide profi t from our • Hook up of production (vacuum) equipment Europese Commissie heeft besloten de sIlICoN MoDUlE sUPER lEaGUE • Gascabinets and Bulk Chemical systems ability to provide minimal TCO while delivering importheffi ngen te handhaven (red. dit BREIDT HEGEMoNIE UIT 45 magazine is 1 december ter perse gegaan). (Sub)assemblies for OEM’s: the highest levels of quality and reliability. Misschien is het tegendeel inmiddels be- • R&D&E of custom & standard products DE sPIN-oFF VaN allEs WINNENDE Our production sites feature certifi ed orbital waarheid geworden. Onzekerheid brengt and assemblies NEDERlaNDsE sTUDENTENTEaMs: stainless steel welding, plastic welding, and • Purifi cation and assembling under cleanroom ook de SDE+-regeling 2016 met zich conditions mee. Het budget is weliswaar verhoogd ‘De doorbraak van morgen is het rare assembly in over 1000 m2 cleanrooms up to • Bulk Chemical systems for POCL3/BBr3 naar 8 miljard euro, maar dat is geen idee van gisteren’ 47 class 10 for high purity manufacturing. R&D, • Supply subassemblies for liquid precursors garantie op de honorering van honderden • Vacuum piping set ups megawatts aan pv-projecten. Oh, aan één design engineering, global installation and • Contamination (RGA, TOC, etc.), particle and ‘MaaK VaN DIE GEITENWollENsoK voorspelling durf ik mij wel te wagen. De commissioning complete our extensive high moisture analysis & Helium leak checking EEN GEIlEWollENsoK’ 49 • Measurement and control equipment for nieuwe subsidie voor sportverenigingen level services and leading solutions to the industrial applications om led-verlichting of zonnepanelen aan solar industry. te schaffen zal in 2016 binnen enkele KoMT DE MaRKT VaN dagen overtekend zijn. Wees er vroeg bij oPslaGsYsTEMEN ToT WasDoM? als op 4 januari het loket opengaat! ‘Nederland heeft de potentie om gidsland te worden’ 50 Lamers High Tech Systems B.V. Edwin van Gastel P.O. box 46, 6500 AA Nijmegen Uitgever en hoofdredacteur Solar Magazine The Netherlands Tel: +31 (0)24 - 3716777 Fax: +31 (0)24 - 3777695 E-mail:[email protected] solaR MaGaZINE | december 2015 3

Lamers_A4ad_solar_v3.indd 1 16-03-12 14:06 Meeste geklikt in 5.000 zonnepanelen op Rooftop en Hanergy INTER onze nieuwsbrief schaatstempel Thialf plaatsen 1,4 megawatt

Schaatstempel Thialf wist in 2014 met op veilingdak Plantion succes SDE+-subsidie aan te vragen. Nu er een lening is van het Fúns Skjinne Rooftop Energy en Hanergy installeren Fryske Enerzjy en een subsidie van de 1,4 megawatt aan Solibro-zonnepanelen EU: ‘Geen wijziging van methode groot aantal Afrikaanse en andere landen semblage gaat, moet in de fabriek in 2016 provincie Friesland komen er definitief op het dak van de Gelderse veilingspe- vaststellen minimumimportprijs’ die tussen de Kreeftskeerkring en de Steen- ook de productie van batterijcellen starten. 5.000 zonnepanelen. De financiering van cialist Plantion. De landelijke veiling en De Europese Unie (EU) heeft een verzoek bokskeerkring liggen. InSPA wil fungeren 1. Exclusieve foto’s in beslag genomen zonnepanelen op het nieuwe Thialf is met handelscentrum in bloemen en planten van EU ProSun geweigerd om de methode als een platform om technologieën te delen ‘Merkel steunt verlenging zonnepanelen Sunrise en Amerisolar deze laatste stappen rond. Het systeem gaat in de eerste fase van het project 1,4 voor het vaststellen van de minimumim- in plaats van deze te moeten aanschaffen in importheffingen op zonnepanelen’ De redactie van Solar Magazine heeft van 1.350 kilowattpiek gaat voor bijna megawattpiek aan zonnepanelen plaatsen portprijs te wijzigen. EU ProSun vindt dat Europa en de Verenigde Staten. De Duitse bondskanselier Angela Merkel de hand weten te leggen op exclusief een kwart van de energiebehoefte van het en beoogt in het voorjaar van 2016 een de huidige methode de Chinese fabrikan- heeft tijdens een Chinees-Duitse handels- beeldmateriaal van zonnepanelen die ijsstadion zorgen. Na het schaatsseizoen mogelijke uitbreiding naar een totale ten bevoordeelt. De EU: ‘De bestaande Lazard: ‘Prijs lithium-ionbatterijen ontmoeting in het Chinese Hefei naar ver- vast staan in de haven van Rotterdam. start de installateur met de werkzaam- capaciteit van 2,8 megawattpiek. Voor de benchmark voldoet nog steeds aan de daalt 50 procent in 5 jaar’ luid verklaard dat zij een verlenging van de De op de foto’s zichtbare merken zijn heden. Naar verwachting is de installatie eerste fase van het project is al SDE+- doelstelling die wij voor ogen hebben met De Amerikaanse bank voor investeerders importheffingen op zonnepanelen steunt. Sunrise en Amerisolar. voor de zomer klaar. subsidie verkregen. de huidige maatregelen die voor zonnepa- Lazard stelt dat de prijs van lithium- nelen van kracht zijn en daarom zijn wij ionbatterijen met 50 procent daalt in de SolarWorld ziet afzet in eerste 2. IKEA stopt met de verkoop van voornemens dit onderzoek te sluiten.’ komende 5 jaar. Dit zou het gevolg zijn drie kwartalen met 25 procent groeien dunne filmzonnepanelen Hanergy van nieuwe generaties batterijen. SolarWorld heeft in de eerste 9 maanden IKEA stopt met de verkoop van ‘Nederlandse geluidsschermen kunnen Duits subsidieprogramma voor van 2015 755 megawatt aan zonnepa- dunne filmzonnepanelen van Hanergy. opslagsystemen stopt in 2016 Irak gaat hoogste solar wolkenkrabber nelen afgezet, goed voor een groei van De woonwarenketen heeft het op pv-vermogen van 40 windturbines herbergen’ Het Duitse subsidieprogramma voor ter wereld bouwen 25 procent. Toch blijven de prestaties in 1 november aflopende contract niet opslagsystemen gecombineerd met zon- ‘De Bruid’. Het is de naam van de hoogste Duitsland tegenvallen, anderzijds floreert verlengd. IKEA gaat in 2016 voor heel Via geluidsschermen van Rijkswater- nepanelen stopt in 2016. Dit gebeurt tegen wolkenkrabber ter wereld die in Irak gaat men in Amerika. Europa een nieuw businessmodel uit- staat langs de Nederlandse (snel)wegen de wens van de Duitse wetenschappelijke verrijzen. De wolkenkrabber gaat onder rollen voor de zonnepanelenverkoop. kan het equivalent van 40 windturbines adviesraad. Inmiddels zijn er meer dan meer voorzien worden van zonnepanelen Solar Frontier wil productie buiten opgewekt worden. Dit is de conclusie van 12.000 opslagsystemen geïnstalleerd via en led-verlichting. De wolkenkrabber Japan met 1 gigawatt uitbreiden 3. In 2016 nieuwe subsidieregeling voor de masterthesis van Sander Meppelink. het subsidieprogramma. krijgt 241 verdiepingen en voorziet vol- Solar Frontier is voornemens om de pro- zonneboilers en 8 miljard euro SDE Meppelink heeft onderzoek gedaan naar ledig in haar eigen energie. ductiecapaciteit voor haar dunne filmzon- Minister Kamp meldt dat er in 2016 pv-geluidsschermen. Rijkswaterstaat heeft Nieuwe eigenaar REC gaat Noorse nepanelen buiten Japan met 1 gigawatt uit een nieuwe subsidieregeling voor in totaal 987 kilometer aan geluidsbeper- waferfabriek heropenen JA Solar breidt productiecapaciteit te breiden. Waar de capaciteitsuitbreiding hernieuwbare warmteopties zoals kende voorzieningen langs de Rijkswegen. Waar REC Solar in 2012 besloot haar uit tot 5 gigawatt gaat plaatsvinden is nog onbekend. zonneboilers komt. Ook wordt het Het volledige potentieel van de geluids- waferfabriek in Noorwegen te sluiten van- JA Solar breidt haar productiecapaciteit SDE+-budget verhoogd tot 8 miljard schermen wordt door Meppelink geschat wege de aanhoudende Chinese concurren- voor zonnecellen en -panelen in 2016 uit tot Solar Max (her)start in Duitsland euro. De meest significante wijziging tussen de 210.628 en 250.748 megawatt- tie, heeft de nieuwe REC-eigenaar Elkem 5 gigawatt. Bovendien wordt de productie productielijn voor omvormers is verder het openstellen van twee uur. Dit staat gelijk aan de productie van Solar besloten de fabriek te heropenen. van wafers opgeschroefd naar 1,5 gigawatt, Solar Max heft in het Beierse plaatsje rondes in plaats van één ronde voor 40 moderne windturbines. Elkem Solar, een in Noorwegen gevestigd een verhoging van 500 megawatt. Burgau een productielijn voor centrale en het gehele SDE+-budget. bedrijf dat in Chinese handen is, creëert zo stringomvormers in gebruik genomen. een productiecapaciteit van 650 megawatt. Trina Solar brengt wereldrecord De productie vindt plaats met de produc- 4. Eindstand SDE+: 48 goedkeuringen siliciumzonnecel naar 21,25 procent tieapparatuur die het ‘oude’ Solar Max en 437 afwijzingen voor zon-pv Stimuleringsmaatregel ‘Asbest eraf, Chint Solar en Sunny Energy definitief Trina Solar heeft het wereldrecord voor al gebruikte. De 3,5 miljard die in 2015 beschikbaar uit joint undertaking multi-kristallijn siliciumzonnecellen was voor de uitvoering van de Stimu- zonne-panelen erop’ in 8 provincies verlengd Chint Solar en Sunny Energy zijn definitief verbeterd tot 21,25 procent. Het resultaat Importheffingendossier: Taiwan gaat leringsregeling Duurzame Energiepro- uit de joint undertaking (met daarin de is bereikt met een substraat van een op- 7 solar bedrijven vervolgen ductie (SDE+) is volledig uitgeput. Er De stimuleringsmaatregel ‘Asbest eraf, zonnepanelen erop’ is in de meeste provincies met één jaar minimumimportprijs, MIP) voor zonne- pervlakte van 156 bij 156 millimeter. Taiwan gaat 7 solar bedrijven vervolgen zijn slechts 48 pv-projecten goedge- verlengd. 8 provincies hebben dit al gedaan, 3 provincies bereiden het voor en enkel in Flevo- panelen. Beide bedrijven zouden illegaal voor het bedreigen van ambtenaren. keurd, 90 procent van de aanvragen – land is het budget op. De provincie Flevoland is daarom op zoek naar additionele middelen. zonnepanelen geïmporteerd hebben. Wereldwijde pv-markt groeit tot Zij zouden de overheidsfunctionarissen 437 stuks – is afgekeurd. Gelderland, Zuid-Holland en Noord-Holland werken aan een verlenging. Tot nu toe is met Astronergy, dat in handen is van Chint 65,5 gigawatt in 2016 hebben ‘bedreigd en onder druk gezet’ bijdrage van de regeling circa 2 miljoen vierkante meter asbest verwijderd in het landelijke Solar, stelt niet getroffen te worden door In 2016 zal de wereldwijde afzetmarkt inzake het importheffingendossier. 5. 400 zonnepanelen gestolen gebied. Daarmee is tussen de 35 en 40 megawatt aan zonnepanelen geplaatst via de regeling. de verwijdering van Chint Solar uit de voor zonnepanelen volgens onderzoeks- van dak Vlaamse boerderij joint undertaking. bureau IHS groeien van 58,7 naar 65,5 gi- Europarlementariërs doen oproep Op de grens van Deinze en Nazareth gawatt. Het groeipercentage daalt daarmee tot beëindigen importheffingen in Vlaanderen zijn 400 zonnepanelen Indiase premier nodigt 110 landen overigens wel van 33 naar 12 procent. Een groep Europarlementariërs be- van het dak van een boerderij gestolen. uit voor solar alliantie staande uit de EVP, S&D, EPP, AECR, De dieven konden eenvoudig het dak De Indiase premier Modi heeft 110 landen Tesla start nog dit jaar met productie ALDE, EFA en EFDD heeft in het bereiken via een stapel banden. De uitgenodigd om lid te worden van het van batterijen in gigafabriek Europees Parlement een oproep gedaan daders hadden meer dan drie uur nodig International Agency for Solar Policy and Tesla start nog dit jaar met de productie tot het beëindigen van de importheffin- om hun bestelwagen vol te laden. Application (InSPA). De alliantie, aange- van batterijen in haar megafabriek in gen en de minimumimportprijs (MIP) voerd door India, gaat zich richten op een Nevada. Waar het nu nog vooral om as- op Chinese zonnepanelen.

4 solar magazine | december 2015 solar MAGAZINE | december 2015 5 Grote hoeveelheden wind- en zonnestroom zijn goed inpasbaar in het Europese elektriciteitssysteem. Dit blijkt uit promotieonderzoek van Anne Sjoerd Brouwer dat laat zien hoe de e ecten van wind- en zonnestroom op het elektriciteitssysteem beheersbaar zijn.

Eneco en Greencrowd lanceren het ontzorgingsproduct ‘onze Clubkracht’. Het is bestemd voor sportclubs die in 2016 gebruikmaken van de nieuwe subsidieregeling van minister Kamp voor onder meer zonnepanelen en led. Lumosa led is voor de led-verlichting exclusief leverancier.

Voor de zonnepanelengroepsaankoop Wijkiezen.be van iChoosr in West-Vlaanderen zijn Enfi nity en Gutami Solar BHT2013-005 adv BHT NL.indd 1 13-3-2013 14:39:03 als winnaars geselecteerd. Voor 1 juni installeren zij alle pv-systemen bij de deelnemers. Er zijn ruim 5.000 inschrijvers die een aanbod krijgen.

Fastned gaat samen met de gemeente Den Haag vijf snellaadstations op zonne-energie bouwen in de stad. Daarmee breidt Fastned haar netwerk van snellaadstations uit naar stedelijke locaties.

Gelderland plukt de vruchten van haar beleid en is koploper Holland solar komt met in Nederland met 30 succesvolle collectieve zonne-energie- projecten. Na Gelderland zijn de provincies in de Randstad ‘10 gouden regels veilig werken’ de beste in het opzetten van collectieven. Dit blijkt uit onder- en nieuwe trainingen zoek van ZonnepanelenDelen. 1limburg meldt dat er mogelijk een doorstart komt van Holland Solar organiseert een nieuwe reeks trainingen veilig solland solar. Er zou sprake zijn van twee buitenlandse • 15 jaar product-kwaliteitsgarantie werken in de zonne-energiesector. Dit gebeurt onder het motto overnamekandidaten. De curator hoopt dit jaar nog • +5w positieve tolerantie voor al onze mono en poly zonnepanelen Modern business draait om differentiatie ‘minder kans op ongelukken, zonder torenhoge boetes, door duidelijkheid te verscha en. • tuv sud, tuv intercert en mcs gecertificeerd en concurrentievoordeel. Aventia is volledig veilig werken’. Eind 2015 en in het eerste kwartaal van 2016, or- • gecertificeerd pid vrij door onafhankelijk italiaans laboratorium ganiseert Holland Solar in samenwerking met Petersen Arbozorg VDH solar introduceert voor haar installateurs 2solar gericht op de Benelux en is voor elk instal- • gegarandeerde levering binnen 7 dagen in heel europa & Veiligheid een roadshow door heel Nederland. De partijen software, geschikt voor de creatie van legplannen van • international partnership programma met sterke financiële motieven latie bedrijf - dat op zoek is naar strate- hebben onder meer 10 gouden regels voor veilig werken in de pv-systemen. VDH Solar Groothandel werkt voor de zonne-energiesector opgesteld. De 10 gouden regels zijn: w w w . aventiasolar . c o m gische partnerschappen, om te groeien en so ware sinds kort samen met Seed2Lead. concurrerend te blijven - een solide partner. 1. Bij werk op een dak hoger dan 2,5 meter zijn veiligheidsmaat- Navetto is benoemd tot exclusief distributeur van systovi. regelen verplicht. systovi werd in 2008 opgericht nadat in Frankrijk de feed-in 2. Alleen werken op hoogte is niet toegestaan. Er moet een tweede persoon zijn. tarieven voor zonnepanelen gekoppeld werden aan verplichte Wij ontwikkelen flexibele oplossingen voor “At the heart 3. Let altijd op weersomstandigheden: boven windkracht 7 mag men bouwintegratie. Twee van de producten die Navetto gaat elk commercieel en residentieel project. bijvoorbeeld geen werkzaamheden op hoogte uitvoeren. aanbieden zijn R-Volt en R-Sun. Ondertussen zijn onze hoogwaardige zon- 4. Bij langer dan 3 manuren werk op een hellend dak is collectieve of solar!” beveiliging noodzakelijk. solarToday en saJ hebben een akkoord bereikt over het nepanelen uw garantie voor een tevreden 5. Zorg voor goede voorlichting over de gevaren en zorg voor uitrusting distributieschap voor de Benelux. SolarToday hee daarmee eindklant en is onze partnergerichte men- met de juiste materialen. het product bij al haar vestigingen op voorraad. 6. Een ladder is geen transportmiddel voor materialen en dus ook niet taliteit de sleutel tot uw zakelijke voor zonnepanelen. Gebruik de juiste arbeids- en hulpmiddelen. aliusEnergy heeft een hybride zonnepaneel gelanceerd succes en welvaart. 7. Veiligheid in de meterkast: laat deze werkzaamheden uitvoeren door een met een combinatie van zonnestroom en zonnewarmte. deskundige en zorg dat de elektrische installatie dan spanningsloos is. Het pvt-paneel draagt de naam Volterra en is uitgerust 8. Gebruik gezond verstand en zorg dat ook collega’s veilig werken. met componenten van JA Solar en SolarEdge. 9. Wees bij het werken op hoogte voorbereid op een noodsituatie: weet hoe te handelen wanneer er iets fout gaat. De Belgische vestiging van sunthing is gefuseerd met Eoluz. 10. Gebrek aan tijd en geld zijn nooit een reden om onveilig te werken! De Nederlandse vestiging ging al failliet en ook het Belgische  liaal kon niet langer zelfstandig blijven opereren. Eoluz kocht Alle trainingsdata zijn te raadplegen op www.hollandsolar.nl recent een gedeelte van de O&M-contracten van Oskomera.

a. 12 Monomatiou str. 136 77, Acharnes Griekenland t. +30 211 01 25081 e. [email protected]

solaR MaGaZINE | december 2015 7 onderzoek Mister solarNRG levert Hippo: Nederland niet 16.000 zonnepanelen klaar voor thuisaccu voor sDE+-project

Mister Hippo, een netwerkorganisatie op aBC Westland die voor installateurs en loodgieters be- middelt, stelt op basis van eigen onder- in Poeldijk zoek dat 88 procent van de pv-bezitters Huawei Solar Omvormers geen thuisaccu aanschaft vanwege de SolarNRG levert 16.000 zonnepanelen terugverdientijd. Van de mensen die niet voor een SDE+-project op ABC Westland over zonnepanelen beschikken schaft 47 in Poeldijk. Het bedrijventerrein ABC procent de thuisaccu niet aan door de te Westland Agri & Food in Poeldijk wordt Altijd beschikbaar voor de hoogste opbrengst hoge aanschafprijs. Volgens onderzoek- hiermee de grootste zonnestroomprodu- ster Yvette Lievens van Mister Hippo cent in Zuid-Holland. De 16.000 zonne- zouden Nederlanders met een terugver- panelen van ieder 260 wattpiek die in 2016 dientijd korter dan 7 jaar overstappen op geplaatst worden, worden geïnstalleerd een thuisaccu. Mister Hippo stelt dat de door Kuyvenhoven Electrotechniek. Met terugverdientijd nu nog 16 jaar is. het pv-project wordt straks 40 procent van 8 KTL het totale elektraverbruik van de verhuurde 12 KTL bedrijfspanden duurzaam opgewekt 17 KTL 33 KTL 20 KTL 23 KTL Heineken gestart met Nederlands Tempress plaatsen van 12.000 levert 1,2 gigawatt Vlaamse pv-markt zonnepanelen op 8 productieapparatuur lijkt in 2015 toch weer

Nederlandse locaties in Taiwan en China te gaan krimpen

In opdracht van bierbrouwer Heineken Moederbedrijf Amtech meldt dat het in De weg naar boven leek voor de zon- worden momenteel op 8 van haar Neder- Vaassen gevestigde Tempress Systems aan nepanelenmarkt in Vlaanderen in het landse locaties in totaal 12.000 zonnepane- een nieuwe klant in Taiwan 400 megawatt afgelopen kalenderjaar ingeslagen. Toch len geplaatst. Het gaat in totaal om 3 me- productieapparatuur heeft geleverd en aan lijkt de sector dit jaar een tegenvaller te gawatt. ‘De pv-systemen worden gebouwd een bestaande Chinese klant nog eens 800 krijgen met een terugkerende krimp. In door ‘huisleverancier’ Solar Access. De 8 megawatt. Een derde klant, een Taiwanees heel 2014 werd 42,5 megawatt geplaatst. locaties die nu voorzien worden van zon- bedrijf, heeft een herhaalorder geplaatst Met 29 megawatt in de eerste 10 maan- Huawei Technologies Sun2000-20KTL nepanelen – Oss, Drachten, Etten-Leur, voor productieapparatuur voor een onbe- den van 2015 loopt men nu 0,4 megawatt Zeer goed A+ Rotterdam, Amsterdam, Heerlen, Houten kend productievolume. achter op voorgaande jaren.

98.1% bij hoge instraling 3/2013 en Deventer – maken alle gebruik van

www.photon.info SDE+-subsidie uit 2014, die werd aange- vraagd door Solar Access. opnieuw doorzoeking in fraudezaak met Chinese zonnepanelen

De FIOD heeft half oktober opnieuw een doorzoeking verricht in een onderzoek naar mogelijke ontduiking van invoerheffi ngen bij de invoer van goedkope zonnepa- nelen uit China. Ditmaal bij een logistiek dienstverlener in Rotterdam. De FIOD heeft bij deze doorzoeking administratie en digitale gegevensdragers in beslag genomen. In dit Rotterdamse onderzoek naar fraude met Chinese zonnepanelen wordt nauw Vanaf Q2 2016 ook 1-fase omvormers beschikbaar! samengewerkt met Justitie en Douanerecherche in Duitsland. Ook in Duitsland loopt momenteel een onderzoek naar de invoer van grote hoeveelheden Chinese zonne- panelen met valse oorsprongsaanduiding via de haven van Hamburg. Een bedrijf uit ProfiNRG SolarNRG Hadec-Innovatie Frankfurt am Main en één van zijn directeuren worden door de Duitse autoriteiten Leidsestraatweg 20 Mercuriusplein 40 Industrieweg 17 verantwoordelijk gehouden voor deze fraude. De FIOD heeft het vermoeden dat de- 3481 EX Harmelen 2685 LP Poeldijk 7949 AJ Rogat zelfde verdachten achter de fraude in Nederland zitten. Het totaal aan invoerheffi ngen en omzetbelasting dat mogelijk in deze zaak is ontdoken in Nederland en Duitsland Tel: +31 (0)30 265 8512 Tel: +31 (0)174 752961 Tel: +31 (0)522 820993 bedraagt meer dan 40 miljoen euro. Email: [email protected] Email: [email protected] Email: [email protected] www.profinrg.nl www.solarnrg.nl www.hadec.nl solaR MaGaZINE | december 2015 9 Beheerboerderij Veldkamp op het land- leerd. Het systeem van 500 kilowattpiek is goed Rheebruggen in Ansen heeft 640 voorzien van BYD-zonnepanelen. zonnepanelen in gebruik genomen. De openingshandeling werd verricht door albrandswaard start een aanbesteding TOT 20.00 UUR gedeputeerde Tjisse Stelpstra. voor de plaatsing van ten minste 1.620 zonnepanelen op een afvalinzamelstation BESTELLEN De stichting openbaar Voortgezet en sporthal in zijnß gemeente. Voor 1 van DE VOLGENDE DAG onderwijs Zaanstad is begin oktober een de 2 panden is sowieso SDE+-subsidie uit Europese aanbesteding gestart voor 5.775 2014 beschikbaar. OP UW LOCATIE! zonnepanelen. De stichting beschikt over SDE+-beschikkingen uit 2014, goed voor 9 Bedrijven op industrieterrein TPN-West ruim 2,3 megawatt. Nijmegen plaatsen in de komende periode samen 5.000 zonnepanelen. Hiervoor is met De multifunctionele accommodatie (MFA) succes in 2014 SDE+-subsidie verkregen. De Bast in Onstwedde heeft met behulp van SDE+-subsidie 806 zonnepanelen in Het voetbalstadion van FC Volendam gebruik genomen. Realisatie van het project krijgt defi nitief 1.059 zonnepanelen is in het kader van ‘Zon voor Scholen’. dankzij een succesvolle crowdfundings- actie van ZonnepanelenDelen. Binnen 48 De gemeente Velsen is gestart met een Dit jaar nog plaatst Waardwonen 1.500 dagen werd het benodigde bedrag binnen- iPhone App Android App aanbesteding voor ten minste 1.023 zon- zonnepanelen op verschillende huurwo- gehaald om 1.059 zonnepanelen op het nepanelen op 11 verschillende gebou- ningen in de gemeente Lingewaard en in stadion van FC Volendam te plaatsen. wen. 9 panden worden zeker aanbesteed, Millingen aan de Rijn. Per woning komen 2 zijn optioneel. De installaties op de 2 er 8 à 10 zonnepanelen op het dak. De bouw van het zonnepark in 2e Exlo- gebouwen zijn optioneel in verband met ermond bij boerenondernemer Henk Piel de te verkrijgen subsidie. Sunprojects gaat 1.725 zonnepanelen van is van start gegaan. De veldopstelling Hanergy op het aZ-stadion plaatsen. Het van 4.300 zonnepanelen wordt volgens De Regio Rivierenland is de aanbesteding dak van het AFAS Stadion krijgt 1.725 RTV Drenthe gebouwd door een Bel- gestart voor een zonnepark van minimaal MiaSolé dunne fi lmzonnepanelen die gisch bedrijf, de coördinatie is in handen 7 megawatt op de voormalige stortplaats geplaatst worden met SDE+-subsidie. van GroenLeven. Avri in Geldermalsen. Het project maakt gebruik van SDE+-subsidie. Vleeskuikenbedrijf Michielsen uit het Nuon-medewerkers hebben de eerste van Brabantse Gilzen heeft met SDE+-sub- 1.300 zonnepanelen op de Hemweg-8-cen- De saman Groep heeft voor een project sidie 849 zonnepanelen laten plaatsen. trale in Amsterdam gelegd. De medewerkers in Krabbendijke 1.650 zonnepanelen De zonnepanelen van SolarWorld kennen hebben de zonnepanelen zelf aangeschaft van Trimax geplaatst. De zonnepanelen per stuk een vermogen van 260 wattpiek. via de medewerkersactie, ZonSamen. kennen een vermogen van 300 wattpiek De omvormers die voor het pv-systeem per stuk. Het gaat om het grootste project gebruikt worden zijn van INVT Solar. lidl gaat in Waddinxveen het meest duur- in Zeeland tot dusver dat met SolarEdge zame distributiecentrum van Nederland omvormers is gerealiseerd Het Deventer Ziekenhuis laat met SDE+- laten bouwen. Het 70 miljoen euro kostende subsidie uit 2014 1.140 zonnepanelen project leidt onder meer tot 4.000 zonne- ZOEK, VIND, Zonnepanelen op het dak heeft bij een plaatsen op haar dak. Het ziekenhuis laat panelen op het dak. Bouwbedrijf Van de akkerbouwer in Waterlandkerkje 1.168 bovendien pompen installeren die energie- Ven uit Veghel is de bouwer van het project. zonnepanelen van Canadian Solar zuiniger warm tapwater bereiden. SCAN EN BESTEL! geplaatst. Het systeem kent een totaal ver- Vos Deventer laat 1.400 zonnepane- mogen van 297.840 wattpiek. De installatie Disselhorst Green Energy is gestart met len op zijn bedrijfsgebouw in Deventer MÉÉR DAN 100.000 PRODUCTEN wordt op afstand bewaakt. het plaatsen van 506 zonnepanelen op het plaatsen. Het een en ander wordt mede dak van het gemeentehuis in de gemeente mogelijk gemaakt door SDE+-subsidie. BINNEN HANDBEREIK? De gemeente Bernheze is gestart met het Raalte. Voor de zonnepanelen is subsidie Vos Deventer, opgericht in 1947, beschikt aanbrengen van 1.200 zonnepanelen op verkregen via de SDE+-regeling. in Nederland over 15.000 vierkante meter 5 gebouwen. Dit gebeurt met SDE+-sub- overslagruimte en heeft 4 vestigingen. Ga met uw smartphone naar rexel.nl en download de app. Hiermee kunt u eenvoudig sidie. De gemeenteraad van Bernheze be- The Sunfactory heeft 497 zonnepanelen elektrotechnische producten zoeken, de voorraad checken en uw eigen prijzen inzien. sloot in april een bedrag van 495.000 euro van Sharp geplaatst bij melkveebedrijf stichting Hervormd Centrum Pennemes beschikbaar te stellen voor de aanschaf. Hanje in Offi ngawier. Offi ngawier is een neemt 500 zonnepanelen in gebruik. Met de Rexel App scant u eenvoudig de barcode van een artikel en plaatst u deze in dorp in de gemeente Súdwest-Fryslân. De Het centrum won eerder dit jaar de Zaanse uw mobiele winkelwagen. Heeft u uw bestelling geplaatst, en is uw keuze voorradig, Het crowdfundingsdoel van het eerste pv- zonnepanelen van 250 wattpiek zijn ge- Duurzaamheidsaward en maakte daarbij systeem van het ZonOpZorg-project van plaatst op het schuine golfplatendak van de melding van de komst van de zonnepanelen. dan zorgen wij voor een levering op de volgende werkdag. ZonnepanelenDelen en Urgenda is binnen ligboxenstal van het melkveebedrijf. 36 dagen behaald. De benodigde 160.000 Celieplant heeft in haar nieuw betrokken euro is binnen en dus komen er 512 zonne- Solar Access heeft 1.960 zonnepanelen pand aan de Japanlaan in Aalsmeer 2.000 panelen op zorghuis De Benring in Voorst. bij Nooijen Vastgoed te Deurne geïnstal- zonnepanelen in gebruik genomen. www.rexel.nl solaR MaGaZINE | december 2015 11

REX 15161 Adv Mobiele app_A4.indd 1 27-11-15 15:20 Vakbeurs Energie groeit, energietransitie in volle gang In de Brabanthallen mochten zowel Vakbeurs Energie als het gelijktijdig geor- ganiseerde Ecomobiel zich begin oktober verheugen op een groeiende belangstelling. Het belang van daadwerkelijke actie om de REAL energietransitie in goede banen te leiden, liep als een rode draad door het uitge- breide programma van activiteiten. In drie dagen tijd ontving Vakbeurs Energie dit jaar 10.992 vakbezoekers, een stijging van bijna 2 procent. Een prima prestatie, daar de organisatie het beleid voor de bezoe- kersregistratie fl ink aangescherpt heeft om VALUE consumenten buiten de deur te houden. DE NIEUWE SUNMODULE PROTECT: Het was overigens de eerste STERK EN MOOI

keer dat Vakbeurs Energie en Ecomobiel tegelijkertijd plaatsvonden. ‘Dit is niet alleen van toegevoegde waarde richting Een paneel waarop men decennialang kan vertrou- de vakbezoeker, maar ook een logische wen: de Sunmodule Protect is door het innovatieve stap om de energietransitie naar een hoger gebruik van de nieuwste glastechnologieën vrijwel plan te tillen’, aldus beursmanager Wendy van de Geijn van organisator 54events. onverwoestbaar en garandeert een langdurig hoog ‘Opwekking van duurzame energie, slimme rendement. Ook vanuit optisch oogpunt weet de mobiliteit en besparingen in zowel industrie Sunmodule Protect te overtuigen, want ze is com- als de gebouwde omgeving kun je niet los pleet in het zwart verkrijgbaar – de cel, het frame en van elkaar zien. Om de energietransitie te zelfs de paneelhoeken. laten slagen, zullen we op al deze gebieden 40 JAAR ZONNESTROOMERVARING: Als PV-pionier be- moeten versnellen en nóg beter met elkaar moeten samenwerken.’ schikken we over 40 jaar technologie-ervaring. Deze De zeven Thema Theaters op de beursvloer knowhow zetten we om in topkwaliteit en vooruit- maakten deel uit van het uitgebreide pro- strevende oplossingen voor onze klanten. gramma van seminars, lezingen, workshops WWW.SOLARWORLD-BENELUX.COM en congressen dat organisator 54events samen met partner F&B had opgesteld. Om te onderstrepen dat energietransitie mensen- SOLARWORLD QUALITY  werk is werden dit jaar voor het eerst twee VALUE YOU CAN COUNT ON Energie Awards uitgereikt: die van Energie Professional 2015 voor Wilfred Akerboom en die van Energie Talent 2015 voor Hester van Halen en Jimmy Pieterson. In 2016 vindt de vakbeurs Energie in de Bra- N BR banthallen te ’s-Hertogenbosch plaats op 4, 5 en 6 EE AN R D G oktober 2016. Ecomobiel 2016 vindt plaats op 4 en 5 oktober 2016.

2 014 / 2015 solaR MaGaZINE | december 2015 13 Inbeslagnames Exclusief interview met douane, omleiding nog maar topje van ijsberg Een manier om de niet betaalde invoer- belasting te verhalen is om zonnepanelen in beslag te nemen. Tenminste, als ze nog ‘Plofferimporteurs’ frustreren niet in een vrachtwagen de Rotterdamse haven of de andere distributielocaties zijn uitgereden. Karel: ‘Inbeslagname Europese douaneautoriteiten is voor ons een verhaalmogelijkheid. In totaal hebben we 160.000 zonnepane- De Nederlandse Douane krijgt steeds meer grip op aanvoerpatronen van Chinese fabrikanten van len vastgehouden. 70.000 stuks zijn er zonnepanelen naar Europa. Omleiding blijkt slechts een topje van de ijsberg. Grootschalige doorverkocht, van 27.000 stuks heeft de feitelijke eigenaar zich gemeld en er omzeiling van de joint undertaking met de minimumimportprijs (MIP) is nog steeds een feit, staan nog 63.000 stuks onverkocht in de waarvoor op geraffineerde wijze ‘plofferimporteurs’ worden ingezet. Dit is een van de conclusies haven. Daarnaast kan de inning van de invoerbelasting worden gerealiseerd via uit een exclusief gesprek van de redactie van Solar Magazine met de Nederlandse Douane. de borg die de douane-expediteur of de ‘Waarom nog ingewikkelde constructies bedenken zoals een kick-back of het meeleveren van importeur heeft gesteld.’ omvormers? Een plofferimporteur is de meest eenvoudige fraudeconstructie en dan is omleiding Doorverkochte partijen niet meer nodig’, aldus Karel*, projectleider thematische handhaving invoer zonnepanelen bij Voelt de Douane zich verantwoordelijk de Nederlandse Douane. Een reportage van Solar Magazine-redacteur Wessel Simons. voor doorverkochte panelen, waarvan – doordat de importeur uit de keten is gevallen – de productaansprakelijkheid Het zonnepanelendossier voor de de fiscale opsporingdienst (FIOD) en het Controlemechanismen is vervallen en de verkoopprijs ook nog Nederlandse Douane start medio Openbaar Ministerie (OM). Op Europees De Douane is door een systematische eens tientallen procenten onder de mini- 2013, nadat de Europese Commis- niveau wordt informatie uitgewisseld met analyse van de invoervolumes voor mumimportprijs ligt? sie (EC) heeft besloten zogenaamde de EC en het Anti-Fraude Bureau van en na de antidumpingmaatregelen en Ben: ‘Wij zijn als Douane verantwoordelijk ‘antidumpingrechten en compense- de Commissie (OLAF). De informatie die compenserende maatregelen een aantal voor de invoer, maar de markt is verant- rende rechten’ voor Chinese zonnepa- men uitwisselt zijn alle statistieken zoals verleggingspatronen op het spoor geko- woordelijk over hoe er met de vrijgge- nelen in te stellen, met als motivering invoervolume, invoerwaarde, exportlan- men. Zo worden in 2014 fors meer zon- geven zonnepanelen wordt omgegaan. schade aan de Europese pv-industrie den, exporteurs en ook de importeurs in nepanelen ingevoerd vanuit ‘bronland’ Een binnenlandse inspectiedienst zoals en aanverwante leveranciers. Chinese Rotterdam en andere invoersteden. De Taiwan. De alarmbellen gaan af. bijvoorbeeld de Nederlandse Voedsel- en fabrikanten die niet deelnemen aan de EC controleert of alle EU-lidstaten hun Karel: ‘Voor ons reden om elke aangifte Warenautoriteit (NVWA) kan nagaan of de ‘joint undertaking’ – een overeenkomst verdragsverplichtingen nakomen. uit Taiwan en de markt aldaar specifieker consument juist wordt geïnformeerd en tussen de EC, de Chinese Kamer van te onderzoeken. Welke fabrikanten voe- niet wordt misleid door de verkopende Koophandel en de Chinese pv-indus- Fiscaal belang ren in uit Taiwan? Bestaan ze wel? Komt partij over bijvoorbeeld het ontbreken van trie – moeten ongeveer 65 procent Karel en zijn collega’s Simon en Ben de uitvoer overeen met de productieca- Douane tot nu toe geboekt? Karel mo- punt. Deze zogenaamde intercommunau- garanties. Ook kan er een strafmaatregel aan invoerbelasting aan de Europese gaan in dit exclusieve gesprek in op hun paciteit die je kunt verwachten op basis tiveert: ‘Het omleiden is door onze aan- taire leveringen vinden buiten het zicht van worden getroffen en kan een vervolging grenzen betalen. Fabrikanten die deel aanpak, de successen, hun toekomstige van fabrieksinformatie, bedrijfsinformatie, pak redelijk afgestopt. De verlegging van de Douane plaats. Wat we in Nederland van bestuurders worden ingesteld, uitge- zijn van de joint undertaking, mogen uitdagingen, maar ook op geruchten websites et cetera.’ Chinese panelen vanuit Japan en India niet zien, kunnen we niet handhaven. Wel voerd door het Openbaar Ministerie.’ tegen de MIP invoeren. Het prijsniveau die in de solarbranche aan de orde zijn. Bureauonderzoek op de douanekantoren is opgedroogd en ook de invoer vanuit kan Engeland de regie nemen en controle van de MIP is nooit officieel naar buiten Voor hen is het zonnepanelendossier wordt uitgebreid met fysieke controles Maleisië is teruggelopen. Hoewel er nog instellen in Engeland en eventueel ook in FIOD-invallen gebracht, maar varieert van 0,52 tot met gemiddeld 750 aangiften per maand in (lucht-)havens en andere distributie- steeds enkele grote importeurs vanuit laten stellen in Duitsland.’ Het niet betalen van de invoerbelasting 0,56 eurocent per wattpiek. ‘overzichtelijk’. Ter vergelijking: in de locaties en administratief onderzoek Taiwan invoeren, is het aantal importeurs kan verregaande gevolgen hebben. In eerste zes maanden van 2015 zijn er (contracten, betalingen et cetera) bij de afgenomen. Vietnam en Zuid-Korea Naheffingscijfers twee gevallen heeft de FIOD – na voorbe- Europees geld in totaal 9,6 miljoen aangiften gedaan importeurs in Nederland en de andere komen op als nieuwe verleggingslan- Ook het innen van de invoerbelasting kan reiding van de Douane – besloten om over Het zijn de douaneautoriteiten van de voor alle goederen die in Rotterdam en EU-lidstaten. Een stap verder is afreizen den (red. zie infographic). Hun aandeel in de praktijk tot vertragingen leiden, om- te gaan tot een aantal invallen waarbij be- nationale lidstaten die belast zijn met de andere plaatsen aankomen. naar Azië in samenwerking met OLAF. is eigenlijk nog groter, maar omdat er dat daarvoor nauwe samenwerking nodig drijfsadministraties in beslag zijn genomen controles aan de grens en het innen van Maar met een invoerwaarde van 1,4 mil- Karel: ‘Een Nederlandse douanebeambte Taiwanese zonnecellen in hun zonnepa- is met zowel de autoriteiten van de EU- voor onderzoek. Zo loopt er sinds maart de invoerbelasting. ‘Deze belasting vloeit jard euro in 2014 en 1,1 miljard euro in is met controleurs van OLAF naar Taiwan nelen worden gebruikt, staat dat deel als lidstaten als met de importeurs, die aldaar van dit jaar tegen een bij de redactie van naar “Europa”. Lidstaten die niet innen, de eerste tien maanden van 2015 is een gegaan om onze informatie te staven met “uit Taiwan” geregistreerd.’ zijn gevestigd. De Douane heeft sinds ja- Solar Magazine bekende Friese importeur moeten de invoerbelasting op de Chi- ‘aanzienlijk fiscaal belang’ gemoeid. informatie van de Taiwanese autoriteiten.’ nuari 2014 ‘enkele honderden’ naheffingen een strafrechtelijk onderzoek wegens om- nese panelen zelf afdragen’, aldus Ben, Heeft de Douane proactief opgetreden Karel verzekert dat de Taiwanese auto- Illegale partijen verstuurd aan importeurs die de invoer- leiding en vervalsing van stickers, vracht- senior beleidsadviseur bij het landelijk in dit dossier? Karel: ‘Ik vind van wel. We riteiten nauwgezet onderzoeken welke Maar in de praktijk ontlopen nog steeds belasting hebben omzeild. In de praktijk brieven, facturen en oorsprongscertifi- kantoor Douane. ‘Er is Nederland veel hadden vrij snel door dat er sprake was containers vanuit China via Taiwan naar illegale partijen de controle van de auto- is het vaak de importeur die de naheffing caten. Het zou gaan om 1,2 miljoen euro aan gelegen om tegen de bedrijven die van grootschalige omzeiling van de an- Europa gaan en wie de verzenders en riteiten. Stel dat een lading zonnepane- ontvangt, omdat deze formeel de zon- aan ontdoken invoerbelasting. Afgelopen zich niet aan hun verplichtingen houden tidumpingheffingen en compenserende ontvangers zijn. len niet via Nederland maar via Engeland nepanelen ‘aangeeft’ bij de Douane. Karel maand heeft de FIOD een doorzoeking voortvarend op te treden.’ heffingen. Maar voordat je de bewijslast wordt ingevoerd en vervolgens wordt de geeft inzicht in de cijfers: ‘We hebben voor uitgevoerd bij een eveneens bij de redac- Zo is er een apart projectteam opgericht rond hebt, is veel tijd en noodzakelijke Taiwanese verleggingshub lading met een vrachtwagen naar Neder- 97 miljoen euro aan naheffingen verstuurd. tie bekende logistiek dienstverlener in en wordt er samengewerkt met de an- samenwerking nodig tussen de autoritei- De handhavingsoperatie duurt al bijna land of Duitsland vervoerd. Wat kun je Hiervan is 20 miljoen euro door ons geïnd. Rotterdam. Deze actie was onderdeel van dere afdelingen van de Belastingdienst, ten in Europa en Azië.’ twee jaar. Welke successen heeft de daartegen doen? Karel: ‘Daar heb je een 77 miljoen euro staat er nog open.’ een gecoördineerde opsporingsactie u

14 solar MAGAZINE | december 2015 solar MAGAZINE | december 2015 15 met de Duitse autoriteiten die een bedrijf invoerde en in september ‘plofte’, is goederen daadwerkelijk te volgen. Want uit Frankfurt am Main op de korrel had- het de vraag of de bestuurders door de de goederen komen bij de bedenker den genomen. Er zou voor 40 miljoen Europese autoriteiten überhaupt op te van de constructie terecht; anders zou euro aan invoerbelastingen in Rotterdam sporen zijn en zo ja, of strafmaatregelen het geen voordeel zijn.’ en Hamburg ontlopen zijn. volgen. Zo hebben de bestuurders na het uitgesproken faillissement via twee Grote spelers ‘Plofferimporteurs’ andere bedrijven (een GmbH en een Onder meer Canadian Solar, Renesola, Deze laatste doorzoeking heeft hoogst- BV gevestigd in Schiphol) getracht om ET Solar, ZN Shine, Chint Solar en waarschijnlijk plaatsgevonden bij een Chinese panelen in te voeren. Wat vindt Sunny Energy zijn – vanwege diverse zogenaamde ‘plofferimporteur’. Karel de Nederlandse Douane hiervan? redenen - uit de joint undertaking gezet. geeft een klassiek voorbeeld: ‘Je richt Karel: ‘Elke autoriteit, ook de Duitse, Karel vermoedt dat het vooral de gro- in Duitsland een GmbH op. Je laat een heeft genoeg instrumenten in handen tere installatiebedrijven in Nederland Chinese fabrikant op het niveau van de om fraude aan te pakken. Je kunt en daarbuiten zijn die profi teren van MIP factureren aan die GmbH. Vervol- iemand in hechtenis nemen om meer de plofferimporteurs. Hij zegt: ‘Grotere gens gaat die importeur ver onder de bewijs te krijgen. Maar zodra dat gelukt installatiebedrijven kopen willens en MIP doorverkopen. De importeur lijdt is, wordt iemand “heengezonden”. wetens van plofferimporteurs ver onder structureel verlies en ploft. En voor de Vanuit de Nederlandse situatie kan ik de MIP. Voor hen is deze methode Europese autoriteiten zijn de rechtsper- je melden dat er via die Nederlandse het meest lucratief, want ze werken sonen en bestuurders moeilijk vindbaar. doorstart-BV geen enkele zending Rot- met grote volumes. De branche moet Waarom dan nog een ingewikkelde terdam meer is binnengekomen.’ zichzelf dan ook afvragen of ze hiermee constructie bedenken zoals een kick- moet doorgaan of niet.’ back of het meeleveren van omvormers? Prijsduikelingen De methode van de plofferimporteur is Sunrich lijkt niet op zichzelf te staan, Vervolg de meest eenvoudige constructie en dan getuige het hoge invoervolume. In Als de importheffi ng op 6 december hoef je ook niet om te leiden.’ hoeverre kan de Douane dan deze plo- (red. enkele dagen na het ter perse fachtige constructies bestrijden? Karel: gaan van dit magazine) door de EU ge- Zwart geld ‘We onderzoeken elk geval diepgaand, schrapt wordt, worden de nog lopende Karel geeft toe dat er in het bestrijden waarbij we ook – na het verkrijgen dossiers door de Douane afgewerkt. 80 van deze plofachtige constructies meer van de administratie – de verkoop- procent van de dossiers is overigens tijd en energie gaat zitten in vergelijking transacties van elke importeur kunnen inmiddels afgewerkt. De resterende 20 met de eerder beschreven verleggings- inzien. Voor ons is het moment dat een procent betreft vooral ‘ingewikkelde patronen. Hij zegt: ‘Controle is lastig plofferimporteur zijn panelen doorver- dossiers’. De Douane kan drie jaar na omdat wij ook niet weten hoe de joint koopt aan installateurs of leveranciers alle invoer vóór 6 december 2015 nog undertaking offi cieel in elkaar steekt. in Nederland of elders onderwerp van naheffi ngen versturen. Bij een onjuiste Bedrijven die de prijsafspraak tussen controle. Zodra we uit de adminis- aangifte – waarvan vaak sprake is - Europa en China hebben ondertekend, tratie kunnen opmaken dat de prijs gaat het zelfs om 5 jaar na invoer. Ook kunnen we alleen controleren door te van de panelen sterk zakt, dan sturen als de importheffi ng wordt voortgezet kijken of de verplichte invoerbescheiden we deze informatie naar EC. Door de blijft de Douane controleren op de nale- aanwezig zijn. Komt de omschrijving op EC vastgestelde onregelmatigheden ving van deze importheffi ng. de factuur overeen met de beschrijving hebben ertoe geleid dat tot nu toe zes op het verplichte certifi caat van oor- bedrijven uit de joint undertaking zijn * De Douane heeft de voorkeur om sprong? Gaat het om dezelfde goede- gezet. Wij als projectteam hebben er vanwege privacyredenen geen achter- ren? Omdat we niet de hoogte van de nog enkele in onderzoek.’ namen van haar medewerkers te ver- MIP weten, kunnen we niet handhaven Zijn collega Simon vult aan: ‘Voor ons melden. Ook de namen van betrokken op de factuurwaarde.’ is dit de meest effectieve route om de bedrijven blijven onvermeld. Of Karels team ook beslag heeft gelegd op zwart geld van importeurs op buiten- landse rekeningen wil hij niet medede- Import van zonnepanelen in Nederland (2015, in euro’s) len. ‘Maar mocht dit zo zijn, dan kan er door de FIOD beslag op gelegd worden. 400.000.000

350.000.000 De Belastingdienst heeft ook aandacht Eerste kwartaal 2015 voor zwart geld, waar ter wereld dat ook Tweede kwartaal 2015 300.000.000 Derde kwartaal 2015 ligt; in Nederland, Europa of daarbuiten’. 250.000.000 sunrise partijen 200.000.000 In het geval van vermoedelijke ploffe- 150.000.000 rimporteur Sunrich (red. waarover Solar Magazine-redacteur Wessel Simons in 100.000.000 de septembereditie uitgebreid bericht- 50.000.000 te), de Duitse importeur die op grote 0 schaal het zeer courante merk Sunrise Totaal China India Korea Maleisië Singapore Turkije Taiwan Filippijnen Vietnam Mexico Rest

solaR MaGaZINE | december 2015 17 TRI-ROOF Chronologie importheffi ngendossier voor alle zonnepanelen en een mooi resultaat! 2022 2022: Afhankelijk van de uitkomsten van de verschillende procedures en onderzoeken kunnen de minimumimportprijs en strafheffingen tot 2022 van kracht blijven.

2017 Tot maart 2017: (Op zijn laatst) Afronding van een volledige herzieningsprocedure (Full Expiry Review). De minimumimportprijs en eventuele strafheffingen blijven geldig tijdens het onderzoek.

2016 Tot februari 2016: (Op zijn laatst) Afronding Tot augustus 2016: (Op zijn laatst) Afronding van het onderzoek naar ontwijking (Cir- van de tussentijdse herzienings-procedure cumvention) van de importheffingen. De (Partial Interim Review).De minimumimport- minimumimportprijs en eventuele strafhef- prijs en eventuele strafheffingen blijven geldig fingen blijven geldig tijdens het onderzoek. tijdens het onderzoek. 18 juni 2015: de Douane legt in de haven van Rotterdam beslag 150.000 zonnepanelen. Er vindt onderzoek plaats naar omzeiling met Chinese zonnepanelen via Taiwan en Maleisië. 2015 7 september 2015: EU Prosun dient nog voor Stevige bevestiging zonder schroeven de deadline een aanvraag in voor een volledige herzieningsprocedure (Full Expiry Review). 6 maart 2015: Solar Magazine onthult dat de 5 mei 2015: de EC opent de tussentijdse herzie- • Gebruik van inlegprofielen, daardoor geen • Toepasbaar met alle zonnepanelen die op de markt Douane de eerste naheffing heeft opgelegd. ningsprocedure (Partial Interim Review). 6 november 2015: de EC weigert een verzoek van EU ProSun om de methode voor het vaststellen klemmende druk op de panelen; verkrijgbaar zijn en klanten zijn daardoor vrij keuze in april 2015: EU ProSun vraagt bij de EC een 29 mei 2015: de EC opent het onderzoek naar de van de minimumimportprijs te wijzigen. merk en prijsstelling; tussentijdse herzieningsprocedure (Partial ontwijking (Circumvention) van de importheffin- Interim Review) van de Joint Undertaking gen. Als direct gevolg wordt de registratie van de 7 december 2015: einddatum van de overeen- • Doorlopend systeem, geen ruimte tussen de panelen aan. SolarWorld vraagt op haar beurt een on- invoer van zonnepanelen uit Taiwan en Maleisië komst (Joint Undertaking) over de minimum- en daardoor een super esthetisch resultaat; • Met meer dan 28 jaar bestaansrecht is TRITEC een derzoek naar de ontwijking (Circumvention). verplicht voor eventuele toekomstige naheffingen. importprijs van Chinese zonnepanelen. betrouwbare leverancier die alle bijbehorende • Hoogwaardige aluminium- & RVS-materialen en garanties biedt. 2014 zekerheid voor de lange termijn; 12 maart 2014: Solar Magazine bericht als 11 september 2014: de EC verduidelijkt naar eerste over in Rotterdam geblokkeerde zon- aanleiding van vragen van diverse betrokkenen nepanelen van de Chinese merken Sunrise de uitvoering van de Joint Undertaking en het en ZN Shine. De zonnepanelen worden door mechanisme waarmee de minimumimportprijs Alle voordelen van het inlegprofiel de Douane als ‘verdacht’ aangemerkt, maar wordt vastgesteld. wel dezelfde week nog vrijgegeven.

2013 6 maart 2013: de EC verplicht pv-impor- 3 augustus 2013: de EC, de Chinese overheid en 5 december 2013: de EC maakt de definitieve teurs hun goederen te laten registreren bij Chinese fabrikanten bereiken een overeenkomst maatregelen van het antidumping- en antisubsidie- de Douane om toekomstige heffingen met – de zogenaamde Joint Undertaking – over de onderzoek bekend. De definitieve regelgeving bevat Door het speciale Totale vrijheid bij het Het systeem wordt geleverd Door de aluminium Zonder schroeven is het terugwerkende kracht uit te kunnen voeren. antidumpingmaatregelen. Hiermee committeren naast de minimumimportprijzen informatie over waterdragende profiel kiezen van een paneel uit met randverbindingsplaten materialen en zwarte systeem eenvoudig in meer dan 100 fabrikanten zich aan de op dat een invoerquotum en strafheffingen voor bedrijven wordt water probleemloos de TRITEC-range door het en verschillende frames krijgt het dak een onderhoud en montage. 4 juni 2013: de EC maakt de voorlopige moment geldende minimumimportprijs voor die geen deel uitmaken van de Joint Undertaking. afgevoerd naar de modulaire montage- dakprofielen en inlegrails. estetisch verantwoorde importmaatregelen bekend. zonnepanelen van 56 eurocent per wattpiek. De maatregelen gaan voor twee jaar gelden. dakgoot. systeem. uitstraling. 2012 SolarToday distributiepunten 25 juli 2012: EU ProSun verzoekt de Europese 6 september 2012: de EC opent zowel het Commissie (EC) om een antidumping- en anti- antidumping- als het antisubsidie-onderzoek. SolarToday Haarlem SolarToday Beegden SolarToday Dalfsen SolarToday Dokkum SolarToday Gemert SolarToday Zierikzee subsidie-onderzoek tegen Chinese fabrikanten Hoofkantoor Beegderveld 5 De Vesting 34 Rondweg-west / Houtkolk 1 Dommel 7 Julianastraat 40 van zonne-panelen, zonnecellen en andere Küppersweg 2 6099 ZH Beegden 7722 GA Dalfsen 9101 BH Dokkum 5422 VH Gemert 4301 NC Zierikzee kerncomponenten zoals wafers. 2031 EC Haarlem 0475 - 58 22 00 0529 - 46 94 41 0519 - 82 03 00 0492 - 74 70 11 0111 - 45 31 57 023 - 711 22 04 [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] solaR MaGaZINE | december 2015 19 [email protected] Belastingdienst: 16 postcoderoosprojecten gehonoreerd, 8 afwijzingen Eerste albert Heijn-winkel gestart met

postcoderoos, 5 winkels in de wachtrij

Vanaf dag één lijkt de postcoderoosregeling gedoemd te mislukken. De pv-sector heeft zich sinds de introductie in januari 2014 louter kritisch uitgelaten over de regeling. Toch lijkt er dit jaar een kentering te zijn. De Belastingdienst heeft inmiddels 16 projecten gehonoreerd waarvan

Uw partner voor de BTW teruggave 7 in Noord-Holland (red. zie kader). Zo werd in Haarlem door de energiecorporatie DE Ramplaan het grootste postcoderoosproject van Nederland gestart, gebouwd met 1.350 zonnepanelen, kondigde de achterhoekse Groene Energiemaatschappij (aGEM) 4 nieuwe postcoderoosprojecten aan en start ahold een pilot om te onderzoeken of postcoderoosprojecten geschikt zijn voor Solar energie opslag albert Heijn-supermarkten door het hele land. Per 1 januari 2014 komen leden van slechte rendement van 1,5 procent voor der genoemde 1,5 procent. Nu de korting Zeg je tegen zonnepanelen coöperaties en verenigingen van eige- de deelnemers niet haalbaar bleek. Nu op de energiebelasting verhoogd wordt JA naren in aanmerking voor een belas- de postcoderoosregeling verbeterd is tot 9 eurocent per kilowattuur wordt het tingkorting van 7,5 cent per kilowattuur gaat die 1 megawatt er alsnog komen.’ rendement zelfs 7 tot 8 procent.’ dan zeg je JA tegen de TOPBOX! op hun gezamenlijk opgewekte her- Ahold is inmiddels samen met ZZON, nieuwbare energie. In 2016 wordt dit albert Heijn in de rij het initiatief van Eigenenergie.net en verhoogd naar 9 cent per kilowattuur. Toch ging Van den Boomen na het Virida voor postcoderoosprojecten, een EigenEnergie.net bouwde in de zomer eerste postcoderoosproject niet bij pilot gestart om via een postcoderoos- van 2014 in Eindhoven samen met de de pakken neerzitten. Na succesvolle project ten minste 840 Stion-zonnepane- energiecorporatie Morgen Groene Ener- gesprekken met de Rabobank over het len te plaatsen bij AH Venray. In Venray 3 Je slaat je eigen opgewekte gie het eerste door de Belastingdienst instappen van de bank in postcoder- verhuist de AH-supermarkt van het energie op, CO2 neutraal goedgekeurde postcoderoosproject. oosprojecten, kwam Van den Boomen centrum van Venray naar de winkelloca- ‘Sindsdien is er echter veel veranderd’, in contact met Ahold. ‘Zij waren op dat tie Gouden Leeuw. Op het dak komen 3 Je bent niet meer volledig afhankelijk stelt Henrico van den Boomen van Eige- moment bezig met het bekijken van de maximaal 1.200 dunne fi lmzonnepanelen van energiemaatschappijen nEnergie.net. ‘Zo was men toen slechts mogelijkheden om met betrokkenheid van Stion. Van den Boomen: ‘Inmiddels voor 10 jaar zeker van de belastingkor- van buurtbewoners zonnepanelen op is de bouw gestart. Dit mede omdat 3 Je bent goed bezig voor het ting waar dat nu 15 jaar is. Bovendien supermarkten te plaatsen. Wij hebben Ahold het project in Venray inmiddels milieu en je eigen portemonnee is de belastingkorting recent verhoogd hen toen de postcoderoos voorgelegd. offi cieel heeft bestempeld als pilot.’ De van 7,5 naar 9 eurocent. De hoofdcon- Beide partijen, Rabobank en Ahold, grossier wil bij een succesvolle uitrol clusie van het eerste postcodeproject zetten de helft van de investering in als het concept van postcoderoosprojecten was dat er onvoldoende fi nancieel lening voor de coöperatie. Na 15 jaar binnen haar supermarktketen landelijk draagvlak was om het project uit te neemt Ahold de installatie tegen boek- uitrollen. ‘Een stuk of 5 winkels zijn al breiden tot 1 megawatt. Iets wat bij aan- waarde over. Het rendement voor de aangemerkt als mogelijk vervolgproject’, Duitslandweg 13 | 2411 NT Bodegraven | Tel. 0172 - 650 737 vang wel beoogd was, maar door het deelnemers? 5 tot 6 in plaats van de eer- aldus Van den Boomen. u www.energie-opslag.nl | [email protected]

solaR MaGaZINE | december 2015 21 In de komende maanden moet men van Borculo in gebruik genomen. In de panelen op 2 daken gelegd. Daar is zelfs echter eerst in Venray circa 100 burgers toekomst kan dit, als het aantal leden een wachtlijst en is men op zoek naar een werven die willen investeren in het col- van de energiecorporatie toeneemt, derde dak. Doordat de participatie-sub- lectieve pv-systeem. ‘Een van de leer- uitgebreid worden tot 280 stuks.’ sidie van de provincie Gelderland in 2016 punten is dat je lokale kartrekkers moet Zonder een bijdrage van de provincie gelimiteerd is, wil de één ook niet bij de hebben. Om die reden hebben wij de Gelderland, die fi nanciële ondersteuning ander achterblijven en komt de postco- supermarktmanager en de voorzitter van biedt via de regeling ‘burgerparticipatie deroos in een stroomversnelling.’ de ondernemersclub plaats laten nemen lokale hernieuwbare energieprojecten’, in de energiecorporatie. Een postcoder- zouden de postcoderoosprojecten De conclusie van Harbers? De Achter- oosproject moet immers lokaal gedragen volgens Harbers niet of nauwelijks van hoek begint enthousiast te worden over worden. Deze pilot is in mijn optiek dan de grond komen. ‘Die subsidie dicht het de postcoderoos. ‘Wij verwachten dat in ook van levensbelang voor de postco- gat van de proceskosten en het laatste iedere Achterhoekse gemeente één of deroosregeling. Als dit niet slaagt, weet deeltje energiebelasting dat de project- meerdere postcoderoosprojecten worden ik niet meer hoe het wel kan gaan lukken. deelnemers moeten betalen’, verduidelijkt gerealiseerd. Zeker als de energiebelas- De business case heeft alle ingrediënten Harbers. ‘Doordat de subsidie een eerste ting teruggaat naar nul en de provincie die nodig zijn. Tonen de burgers geen reeks projecten van de grond trekt, raken Gelderland ook in de komende jaren met interesse, dan zit men misschien wel niet de Achterhoekers overtuigd van het con- de participatiesubsidie een bijdrage in de op de postcoderoos te wachten.’ cept. Want ook hier geldt dat men graag projectkosten doet.’ Overigens heeft Van den Boomen ook goede hoop dat de Rijksoverheid de postcoderoosregeling nog verder zal verbeteren. ‘De postcoderoos is ooit bedacht om mensen uit de buurt op een sporthal zonnepanelen te laten leggen en gezamenlijk te laten profi teren. Die business case gaat nog steeds niet op. Wil je die laten draaien – en dan geef je echt een versnelling aan de energie- transitie – dan moet je het toestaan om de volledige energiebelasting van 12 eurocent te laten salderen. Eén heel po- sitief aspect dat overigens onderbelicht is, is de garantie van de mogelijkheid om gedurende 15 jaar te “salderen”. Dit ongeacht of de salderingsregeling tus- sentijds aangepast wordt.’ Een postcoderoosproject met zonnepanelen van Hanergy Energieneutrale achterhoek In de Achterhoek hoopt de Achter- hoekse Groene Energie Maatschappij eerst “de kat uit de boom wil kijken”. Om (AGEM, opgericht door 8 gemeen- die reden heeft de gemeente Berkelland ten) met postcoderoosprojecten een ook het voortouw genomen en kosteloos Belastingdienst: 16 signifi cante bijdrage te kunnen leveren het dak van het gemeentehuis in Borculo aan het energieneutraal maken van de beschikbaar gesteld voor zonnepanelen projecten gehonoreerd, Achterhoek vóór het jaar 2030. Achter- aan de lokale energiecorporatie. Boven- 8 afwijzingen eenvolgens Berkelland, Wichmond- dien draagt de gemeente ook bij aan de Vierakker, Zieuwent en Bronkhorst zijn opstartkosten en stellen ze ambtelijke volgens Jacquo Harbers van AGEM be- capaciteit beschikbaar. In eerste instantie De Belastingdienst heeft tot op zig met het succesvol uitrollen van een merkten we dat de “sense of urgency” heden 16 postcoderoosprojecten postcoderoosproject. ‘Dat heeft enige bij de burgers ontbrak, maar inmiddels is gehonoreerd. 8 Projecten zijn tijd geduurd, want ook wij kenden een men overtuigd. Dat gebeurt bijvoorbeeld afgewezen. De volgende provincies moeilijke start’, blikt Harbers terug. ‘Wij ook in Wichmond-Vierakker en Zieuwent. beschikken over goedgekeurde hebben het spreekwoordelijke leergeld Daar heeft met name de sociale samen- projecten: betaald. Na een relatief lange periode hang, het “noaberschap”, de juiste sfeer • Noord-Holland: 7 projecten komt het van de grond en ontstaan er gecreëerd waardoor men gezamenlijk de • Zuid-Holland: 4 projecten als een sneeuwbal projecten.’ schouders eronder zet. In Wichmond- • Gelderland: 2 projecten De gemeente Berkelland is daarbij Vierakker gaan in december circa 200 • Groningen: 1 project het meest succesvol. Harbers: ‘10 zonnepanelen op het dak van de lokale • Noord-Brabant: 1 project december is daar het postcoderoos- sporthal en in het voorjaar nog eens 200 • Utrecht: 1 project project offi cieel geopend en zijn de 180 op een tweede dak. In het voorjaar wor- zonnepanelen op het gemeentehuis den ook in Zieuwent 370 tot 400 zonne-

solaR MaGaZINE | december 2015 23 2015: het jaar van de recordgroei en de eerste grote commerciële pv-systemen / Perfect Welding / Solar Energy / Perfect Charging Het solar Magazine jaaroverzicht 2015 solar Magazine blikt ieder jaar in december terug op het afgelopen jaar. Van dieptepunten als de faillissementen van oskomera solar Power solutions en smit ovens tot hoogtepunten als de terugkeer van moduleproductie in Nederland, de aankondiging van het grootste grondgebonden zonnepark van Nederland op ameland en het grootste dakgebonden zonnepark bij Tata steel in IJmuiden.

JaNUaRI – solar Trendrapport 2015 genomen voor haar zwarte Solar Magazine en Solar Solutions pre- glas-glaszonnepaneel met achterzijde- COMPROMISLOZE senteren het Solar Trendrapport 2015. contactcellen. De productielijn wordt in ONAFHANKELIJKHEID IS MOGELIJK. Belangrijkste conclusie die op basis van fases uitgebreid naar 150 megawatt. de gegevens uit het rapport getrokken OMDAT WIJ ZONNE-ENERGIE kan worden, is dat de sector ook in MEI – sDE+-hausse en subsidiefraude België DAG EN NACHT TOEPASBAAR MAKEN. 2014 gegroeid is en zeer optimistisch is In Vlaams Limburg worden in mei vijf over het kalenderjaar 2015. 50 procent Belgen aangehouden vanwege groot- / Het Fronius Energy Package rond de Fronius Symo Hybrid (3, 4 en 5 kW), de Fronius Solar Battery (4,5 – 12,0 van de zonne-energiesector heeft de schalige fraude met groenestroom- kWh) en de Fronius Smart Meter is de meest compromisloze opslagoplossing op de markt. Het resultaat? Optima- omzet in 2014 zien stijgen. certifi caten voor zonnepanelen. le flexibiliteit en maximaal eigen verbruik dankzij: Na klachten van netbeheerder Infrax MAART – Naheffi ngen Douane startte het gerecht in Limburg een Naar aanleiding van vragen van de onderzoek. Van meer dan 1.000 pv- redactie van Solar Magazine bevestigt installaties wordt het mogelijk de Nederlandse Douane in maart dat frauduleuze karakter onderzocht de eerste naheffi ngen voor het omzeilen in de operatie met de codenaam van de importheffi ng op Chinese zon- ‘Operatie Sunny’. nepanelen een feit zijn. Solar Magazine Het heeft Nederland in de maand beschikt over gegevens waaruit blijkt mei één klap op de wereldkaart gezet: dat momenteel 22 verschillende merken de 882,6 megawatt aan pv-systemen AUGUSTUS – Dunne fi lm in de verdrukking? zonnepanelen vaststaan in diverse die beschikt is binnen de regeling SDE+ Het Taiwanese TSMC, fabrikant van Europese havens. 2014. Tal van grote pv-fabrikanten heb- CIGS-zonnepanelen, maakt in augustus ben als direct gevolg van de subsidie- bekend te stoppen met de productie MaaRT – Doorstart smit ovens toekenning de Nederlandse pv-markt van dunne fi lmzonnepanelen. Het is het Het half maart failliet verklaarde Smit hoog op hun prioriteitenlijstje gezet. In bedrijf niet gelukt de activiteiten winst- Ovens uit het Brabantse Son maakt een schril contrast presenteert het Centraal gevend te krijgen. doorstart onder de naam Smit Thermal Bureau voor Statistiek (CBS) in mei Solutions. Investeerder Active Capital tegenvallende marktcijfers. Volgens het sEPTEMBER – Recordprojecten SolarEdge omvormersysteem Company en Wiro Zijlmans zorgen voor CBS is er in 2014 slechts 275 megawatt Op Ameland start in september de de investering. Eén tegenvaller bij een aan zonne-panelen geplaatst. bouw van Nederlands grootste zon- met DC-optimalisatie miljoenenorder uit Azië heeft overigens nepark. Op het terrein van het vliegveld het bankroet van de Nederlandse zon- JUNI – Italiaanse fabeltjes in Ballum worden 23.000 zonnepanelen uit voorraad leverbaar necelmachinebouwer veroorzaakt. Pufi n-directeur Massimo Pugliese laat geïnstalleerd, goed voor een vermogen in een persverklaring weten dat ‘Solland van 6 megawattpiek. Het zonnepark NU OOK aPRIl – Nieuwe zonnepanelenfabrieken Solar geen schulden heeft en er geen ri- wordt gebouwd door Solarcentury. GRATIS- www.natec.nl Orange Solar Power maakt begin april sico voor een faillissement is’ en hoofd- ‘De importeur is productaansprakelijk PRODUCT bekend te starten met de bouw van een sponsor wordt van Roda JC. Pugliese wanneer de zonnepanelen fysieke scha- TRAINING! 70 megawatt grote zonnepanelenfabriek meldt bovendien zonnecellen voor Trina de aan mensen of materiële schade Neem nu contact met ons op! in West-Brabant (red. zie ook het artikel Solar te gaan produceren. Enkele we- hebben toegebracht. De importeur op pagina 28 over de actuele status van ken later gaat het bedrijf alsnog failliet heeft geen verplichtingen ten aanzien Natec De Grote Beer 9 het project). Vrijwel gelijktijdig maakt (red. zie kader). In de maand juni wordt van een fabrieksgarantie, tenzij hij hier Natec t +31(0)73 684 0834 5215 MR ’s-Hertogenbosch Exasun bekend in Rijswijk een productie- ook Oskomera Solar Power Solutions uitdrukkelijk voor kiest. Fabrieksgarantie Uw betrouwbare e [email protected] The Netherlands lijn van 15 megawatt in gebruik te hebben door een faillissement getroffen. is wettelijk ook niet vastgelegd en u partner in PV i www.natec.nl

solaR MaGaZINE | december 2015 25 het is aan de fabrikant wat de omvang is van de geboden garantie.’ Het zijn de antwoorden van de Autoriteit Consument De 10 meest gelezen berichten van 2015 Bent u op zoek naar kabelgoot & Markt (ACM) op vragen van de redac- voor het dak? Vanaf 1 januari 2016 met tie van Solar Magazine. Daarmee wordt Met circa 500.000 pageviews en 225.000 unieke bezoekers (red. de Vanaf 1 januari 2016 met 10% blijvend duidelijk dat het de verkopende partij is, defi nitieve cijfers worden begin januari bekendgemaakt) heeft de nieuws- in prijs verlaagd! 10% blijvend in prijs verlaagd! zoals een leverancier of installateur, waar blog van Solar Magazine een recordaantal bezoekers mogen verwelko- Complete sets op basis van 1 artikelnummer! de koper moet aankloppen als een zon- men. De volgende 10 berichten werden het meest gelezen: Leg uw bekabeling razendsnel, duurzaam snel geselecteerd, compleet en zonder foutkans geleverd! nepaneel stukgaat. en conform normering in een thermisch 1. Kamp: in 2016 nieuwe subsidie voor zonneboilers, sDE+-budget 8 miljard euro verzinkte draadgoot óp de inmiddels bekende betongevulde daksteunen. oKToBER – Nieuw elan zonnewarmte? Minister Kamp meldt in oktober naar aanleiding van de publicatie van de Na- Minister Kamp meldt begin oktober dat tionale Energieverkenning (NEV) 2015 dat er in 2016 een nieuwe subsidiere- Sneller en goedkoper dan er in 2016 een nieuwe subsidieregeling geling voor zonneboilers komt en dat het SDE+-budget 8 miljard euro wordt. traditionele aanleg! komt voor hernieuwbare warmte zoals zonneboilers en warmtepompen (met in 2. ‘Eerste naheffi ng voor omzeilen importheffi ng zonnepanelen een feit’ 2016 een budget van 70 miljoen euro). Naar aanleiding van vragen van de redactie van Solar Magazine bevestigt de RoofSupport wordt geleverd in Daarnaast meldt hij dat het SDE+-bud- Nederlandse Douane in maart dat de eerste naheffi ngen voor het omzeilen verpakkingen voorzien van 4 lengtes get in 2016 8 miljard euro wordt en in 2 van de importheffi ng op Chinese zonnepanelen een feit zijn. draadgoot van 3 meter inclusief ronden verdeeld wordt. daksteunen en koppelingen 3. Douane legt in Rotterdam beslag op 150.000 zonnepanelen van importeurs RS6060-12M 60x 60mm thermisch verzinkt draadgoot RS60100-12M 60x100mm thermisch verzinkt draadgoot oKToBER – Postcoderoosjes De Nederlandse douane legt in juni in de haven van Rotterdam beslag op RS35100-12M 35x100mm thermisch verzinkt draadgoot Ahold (het moederbedrijf van Albert handelsvoorraden van importeurs, bestaande uit 150.000 zonnepanelen. De Heijn, AH) is in oktober samen met Douane doet onderzoek naar illegale invoer via Taiwan en Maleisië. ZZON (een initiatief van Eigenenergie. net en Virida) een pilot gestart om via 4. Kamp: per 1 januari 2016 subsidie voor zonnepanelen bij sportverenigingen een postcoderoosproject ten minste Een motie uit december 2012 leidt er in het voorjaar toe dat het kabinet druk- Voor Informatie bel Conduct! 0180-531120 840 zonnepanelen te plaatsen bij AH doende is om per 1 januari 2016 een subsidieregeling voor zonnepanelen bij of mail: [email protected] Venray. Ahold heeft het project in Venray sportverenigingen in het leven te roepen. Stockholm 31, 2993 LM Barendrecht offi cieel bestempeld als pilot en wil bij een succesvolle uitrol het concept van 5. Exclusieve foto’s inbeslaggenomen zonnepanelen sunrise en amerisolar powered by technical solutions T 0180 - 53 11 20 I www.roofsupport.nl postcoderoosprojecten binnen haar De redactie van Solar Magazine weet in oktober de hand weten te leggen supermarktketen landelijk uitrollen. op exclusief beeldmateriaal van zonnepanelen die vaststaan in de haven van In Australië winnen de Nederlandse stu- Rotterdam. De op de foto’s zichtbare merken zijn Sunrise en Amerisolar. dententeams onderwijl alles wat er te win- nen valt in de World Solar Challenge. Het 6. IKEA stopt met de verkoop van dunne fi lmzonnepanelen Hanergy Solar Team Eindhoven van de Technische IKEA gaat stoppen met de verkoop van dunne fi lmzonnepanelen van Han- Universiteit Eindhoven heeft dit jaar voor ergy. De woonwarenketen heeft het op 1 november afl opende contract niet de tweede keer achtereenvolgend de verlengd. Het concern rolt in 2016 een nieuwe solar strategie uit. Cruiser klasse gewonnen. Delft en Twente haalden een eerste en tweede plaats in 7. TsMC solar stopt productie CIGs-zonnepanelen de categorie voor snelle zonneauto’s. Het Taiwanese TSMC, fabrikant van CIGS-zonnepanelen, maakt eind augus- tus bekend te stoppen met de productie van dunne fi lmzonnepanelen. Het is NoVEMBER – IKEa stopt met Hanergy het bedrijf niet gelukt de activiteiten winstgevend te krijgen. IKEA is gestopt met de verkoop van dunne fi lmzonnepanelen van Hanergy. De 8. orange solar Power start met bouw 70 megawatt zonnepanelenfabriek West-Brabant woonwarenketen heeft het op 1 novem- Orange Solar Power kondigt in april aan in West-Brabant een zonnepanelen- ber afl opende contract niet verlengd. fabriek te realiseren met een productiecapaciteit van 70 megawatt, oftewel IKEA gaat begin 2016 namelijk in heel Eu- zo’n 280.000 zonnepanelen (red. zie ook het artikel op pagina 28 over de ropa een nieuw businessmodel uitrollen actuele status van het project). voor de verkoop van zonnepanelen. In november stelt het Nationaal Actieplan 9. oskomera solar Power solutions failliet verklaard Zonnestroom haar ambitie naar boven Oskomera Solar Power Solutions wordt half juni failliet verklaard. Aanvankelijk bij, In plaats van 4 gigawattpiek in 2020 ging enkel het moederbedrijf failliet, maar ook de solar divisie gaat uiteindelijk kan volgens de initiatiefnemers in 2023 10 gebukt onder de schuldenlast van de holding. gigawattpiek pv-vermogen in Nederland opgesteld staan. Staalbedrijf Tata Steel 10. solland solar failliet verklaard meldt op dezelfde dag door Raedthuys Na een lange periode van twijfel wordt eind augustus Solland Solar failliet Energie 80.000 zonnepanelen te laten verklaard. De Heerlense zonnecellenfabrikant had onder meer haar personeel plaatsen op haar fabrieksdaken in IJmui- al enkele maanden niet betaald. den. Het project van 22 megawatt wordt mogelijk gemaakt dankzij SDE+-subsidie.

solaR MaGaZINE | december 2015 27 van Europese makelij en bevatten onder meer componenten van Siemens en ABB. orange solar Power maakte Nico Kooke, chief technical offi cer van in april melding van de komst het bedrijf, leidt de productie. Kooke heeft onder meer een geschiedenis bij Solland van een zonnepanelenfabriek Solar en Solar Modules Nederland, de tot voor ‘standaard’ en fl exibele enkele jaren geleden laatste Nederlandse zonnepanelen. De gezamen- zonnepanelenfabriek. Het geheim van de productie van fl exibele zonnepanelen lijke productiecapaciteit? zit volgens Verpaalen in de encapsulatie 70 megawatt. Nu, 6 maanden van kristallijn siliciumzonnecellen. ‘Het encapsuleren gecombineerd met het op later is het plan weliswaar de juiste temperatuur lamineren van de veranderd, maar de fabriek ‘Er is behoefte aan een leverancier van speciale zonnecellen zorgt voor de fl exibiliteit. De toch al open. Begin november en op maat gemaakte zonnepanelen’ tabber stringer maakt de zonnecellen voor deze stap aan elkaar, net als bij de pro- rolden zelfs de eerste fl exibele ductie van ieder ander type zonnepaneel.’ zonnepanelen al van de band. orange solar specials Infi nity shield Een gesprek met Guust ‘Daarnaast zijn wij bezig met de ontwik- Verpaalen (chief executive neemt productielijn van keling van een “infi nity shield”’, aldus offi cer) en Walter van Loon Verpaalen. ‘Dit is een extra stap in het productieproces die wij momenteel testen (chief commercial offi cer). 40 megawatt in gebruik en verifi ëren. Het is een speciale behan- deling die ervoor zorgt dat de zonnepa- nelen eventueel 20 jaar lang vuilafstotend zijn. Zo hoeft men de zonnepanelen nooit ‘Orange Solar Power zou voor de tot- Specials zijn dus twee aparte entiteiten. waar de standaard zonnepanelen niet terecht zal komen. Orange Solar Spe- derde en laatste variant is OS Hybrid. meer schoon te maken. Deze zonnepa- standkoming van de productielijn voor Orange Solar Specials is actief in de toegepast kunnen worden – vanwege cials vervaardigt tot die tijd in totaal 3 Deze zonnepanelen maken gebruik van nelen zijn niet alleen zelfreinigend, maar “standaard” zonnepanelen (red. een pro- productie en verkoop van speciale zon- bijvoorbeeld het gewicht – dan waar ze speciale zonnepanelen. Allereerst is er een drager met glas-backfoil. hebben ook een hardheid van H9, zijn ductielijn van 55 megawatt) gaan samen- nepanelen, Orange Solar Power laat haar wel toegepast kunnen worden. Door OS Flex. Deze zonnepanelen maken Orange Solar Specials zal voor de zon- 20 jaar lang UV-resistent en 100 procent werken met een derde partij’, duidt Van ‘standaard’ zonnepanelen in Europese fa- maatwerk, fl exibiliteit en lichtgewicht gebruik van een kunststof-kunststof nepanelen die het produceert volgens waterdicht. Daardoor zou het rendement Loon. ‘Die samenwerking is om diverse brieken en verkoopt deze wereldwijd. ‘Ook zijn de zonnepanelen bij uitstek geschikt drager, waardoor enerzijds het gewicht Van Loon niet op de stoel van de instal- over de levensduur van het paneel aan- redenen niet doorgegaan.’ Verpaalen vult voor standaard zonnepanelen is productie voor integratie in gebouwen en wonin- van de modules drastisch verlaagd lateur kruipen. ‘Wij zijn een fabrikant zienlijk hoger kunnen uitvallen.’ aan: ‘Wij hebben onze investeringsplan- in Nederland in de toekomst volgens ons gen, oftewel bipv. Daarnaast richten wij wordt en anderzijds de modules vanaf en bewerken voor de partijen die onze En de toekomst? In de periode tot en nen opnieuw bekeken en besloten de mogelijk. In de huidige marktomstandig- ons op transport en logistiek voor inte- 2 millimeter dikte verkrijgbaar zijn. Deze producten verkopen – zoals groothan- met de zomer van 2016 zal de fabriek van oorspronkelijk voorziene productieca- heden waar de importheffi ngen nog altijd gratie in transportmiddelen, op integratie zonnepanelen zijn uitermate geschikt dels, bouwbedrijven en installateurs Orange Solar Specials met 1 ploeg van paciteit van 15 megawatt voor fl exibele op grote schaal geschonden worden is in objecten in de openbare ruimte, op als oplossing voor lichtgewicht struc- – enkel de eindmarkten. In de openbare 9 à 10 medewerkers productie draaien. zonnepanelen bij de start van de fabriek al het echter een lastig verhaal.’ productintegratie zoals op brandluiken turen, geronde oppervlaktes en andere ruimte zullen wij bijvoorbeeld halffabri- Verpaalen: ‘Het zit in de planning om in uit te breiden tot 40 megawatt voor speci- In de productie van speciale zonnepane- en tenslotte op integratie in sport en te ontwerpen elementen. De OS Flex is caten leveren die door professionals tot de zomer met een tweeploegendienst alistische, op maat gemaakte pv-toepas- len zien Verpaalen en Van Loon dus wel leisure. Hierbij denken wij bijvoorbeeld eventueel ook in een buigzame uitvoe- eindproduct verwerkt worden, zoals in te starten. Indien nodig kan er met 3 singen. De productie van deze speciale veel toekomst. ‘Doordat wij deze zonne- aan integratie in reclameborden.’ ring beschikbaar. Het tweede type is de openbare ruimte abri’s, fi etsenstal- ploegen gedraaid worden en is er in de zonnepanelen is ondergebracht in een panelen in alle maten kunnen produce- OS Glass. Deze zonnepanelen maken lingen en straatverlichting die van onze fabriek ruimte om een tweede produc- apart bedrijf: Orange Solar Specials.’ ren en zelfs in een lichtgewicht fl exibele Van 1 naar 2 ploegen gebruik van een glas-glas drager zodat zonnepanelen voorzien worden.’ tielijn te realiseren.’ Van Loon: ‘En dat uitvoering, maken wij op tal van plekken Momenteel werkt Orange Solar Spe- de modules licht doorlaten. Toepas- moment komt er. Er is behoefte aan een Importheffi ngen zonne-energie mogelijk waar dat tot voor cials volgens Verpaalen ook aan een singen zijn onder meer ramen en glazen Europese productiemachines producent van speciale zonnepanelen; Orange Solar Power, dat eveneens door kort niet het geval was’, aldus Verpaalen. ‘standaard’ fl exibel en lichtgewicht balkons die op deze manier als stroom- Terug naar de fabriek. De productiema- qua maatvoering, qua kleur, qua gewicht Van Loon geleid wordt, en Orange Solar Van Loon: ‘Er zijn immers meer daken zonnepaneel dat bij de groothandel opwekkend zonneglas functioneren. De chines van Orange Solar Specials zijn en qua buigzaamheid.’

28 solaR MaGaZINE | december 2015 solaR MaGaZINE | december 2015 29 Kamerleden spreken zich voor én tegen afbouw van salderen uit: Kies voor Nederlandse kwaliteit. ‘Huidige salderingsregeling inhoudelijk Zonnepanelen verdienen méér... Soladin WEB goed verdedigbaar’ Minister Kamp kondigde in de zomer van 2014 aan dat de huidige salderingsregeling ten minste tot het jaar 2020 blijft. In 2017 vindt een grondige evaluatie plaats. Vanaf het jaar 2020 denkt minister Kamp aan een ‘nette overgangsregeling’. achter de schermen werken diverse stakeholders, waaronder Holland solar en de stichting Zonne-energie ondernemers Nederland, sindsdien aan voorstellen voor een overgangs-regeling. Maar wat vinden de Tweede Kamerleden eigenlijk van dit dossier? solar Magazine maakt een rondje langs de Standaard met WiFi én web-monitoring. velden en spreekt met vrijwel alle energiewoordvoerders van de verschillende Kamerfracties. Verkrijgbaar in 1.050W, 1.575W, 2.200W & 3.000W uitvoering. Uw klant meer opbrengst leveren dan uw concurrenten. Voor u andré Bosman (VVD, 40 zetels) ogen worden tie! Wel zal er naar onze mening gekeken ‘De salderingsregeling is een stimule- gezien. moeten worden naar de generositeit en uw klant in Nederlandse taal op een leuke manier zichtbaar ringsregeling voor zonnestroom die erg Besloten is van de huidige regeling en het gebrek op smartphone, tablet of PC na de simpele activering van gunstig is voor bezitters van zonne- evenwel om aan stimulering tot eigen gebruik van de WiFi web monitoring. Het verbluffende installatiegemak zorgt panelen. Door deze regeling wordt de de salde- geproduceerde zonnestroom. Er moet voor een voorspelbare korte installatietijd. Dataopslag veilig aanschaf van zonnepanelen door parti- ringsregeling een goede analyse gemaakt worden van culieren gestimuleerd. Dat is een goed in 2017 te de werkelijke kosten van zonne-energie- in Nederland. Bekijk alle specifi caties en info op streven, maar daaraan hangt wel een evalueren, productie, waarbij er een sterkere prikkel www.mastervoltsolar.nl/soladinWEB prijskaartje. met het oog moet komen De bezitter op aanpas- om de opge- van zonne- singen na 2020. Het is wat de PvdA wekte ener- panelen ont- betreft zaak om eventuele onduide- gie zelf te vangt door lijkheid in de markt zo veel mogelijk gebruiken. Er het salderen te beperken en investeerders zo veel zal moeten in feite een mogelijk zekerheid te geven. Als er al worden na- Valbeveiliging tijdens veel hogere sprake is van aanpassing in de vorm gedacht over prijs voor van afbouwen en/of versoberen, dan zal een aan- de stroom er in ieder geval sprake moeten zijn van trekkelijke montage zonnepanelen dan dat een degelijke overgangsregeling. De prikkel voor die stroom op dat moment waard is. lopende projecten zullen uiteraard moe- huishoudens om te blijven investeren De energieleverancier rekent die dure ten worden ontzien. Als er iets duidelijk in zonne-energie, anderzijds moeten er verplichte inkoop door in zijn tarieven, is geworden in het duurzame energie- geen perverse prikkels worden gecre- waardoor mensen zonder zonnepanelen beleid van de afgelopen 15 jaar, dan is eerd die innovatie, kosteneffectiviteit en in feite deels de zonnepanelen bekosti- het dat een zig-zag-beleid niet goed is netveiligheid tegengaan.’ gen van degenen die deze wel hebben. en het een duurzame energievoorzie- Nu het aantal zonnepanelen hard groeit ning niet dichterbij brengt.’ gaat dit systeem steeds duurder wor- agnes Mulder (CDa, 13 zetels): den. Dit is op termijn niet houdbaar en ‘Er moet nu en in de toekomst investe- daarvoor zullen we een oplossing moe- Eric smaling (sP, 15 zetels): ringszekerheid gegeven worden. Voor Zeker ten vinden. Wat de VVD betreft bekijken ‘Wij willen niet vooruitlopen, omdat de het CDA staat voorop dat juist inwo- we de verschillende regelingen rondom regeling nog geëvalueerd moet worden. ners moeten worden gestimuleerd om 75% zonnestroom in samenhang en pro- Naar de mening van de SP wordt het mee te doen aan de energietransitie. beren we kosten en baten voor zowel standpunt van minister Kamp vooral in- De huidige salderingsregeling draagt goedkoper mensen met als zonder zonnepanelen gegeven door argumenten van fi nanciële hier fantastisch aan bij. Gelukkig dalen dan steigerbouw! met elkaar in balans te brengen.’ aard. Bij de SP leven dan ook vragen de kosten van zonnepanelen en daar over de salderingsregeling die, naar wij moeten we de regeling uiteindelijk ook hopen, beantwoord zullen worden in op aanpassen. De belastingkorting van Jan Vos (Pvda, 36 zetels): de evaluatie. Naar onze mening mag je de vele inwoners die meedoen in de ‘De PvdA wil dat de salderingsregeling spreken van een succesvolle regeling. energietransitie loopt op en de rekening intact blijft. Natuurlijk moeten de bud- Het heeft een enorm positief effect ge- van deze korting komt door het huidige gettaire consequenties daarvan onder had op de hernieuwbare energieproduc- systeem te liggen bij inwoners die u T 085 782 16 02 - [email protected] - www.rss-roof.com solaR MaGaZINE | december 2015 31 niet (kunnen) Carla Dik-Faber (ChristenUnie, 5 zetels): dat bij de energietransitie andere ener- investeren ‘De ChristenUnie hecht aan langjarige giebronnen, een ander belastingstelsel in zonne- zekerheid, ook bij de salderingsrege- en andere marktmodellen horen. Dit be- panelen. ling. We willen investeringen in zonne- tekent ook dat salderen op lange termijn Voordat de panelen aanmoedigen, daar past geen aangepast moet worden. GroenLinks regeling door onduidelijkheid bij op zo’n korte termijn. is voorstander van een geleidelijke af- deze pro- Als je nu zonnepanelen koopt, is dat bouwen van salderen, maar alleen vanaf blematiek in een beslissing voor een lange tijd. Wij het moment dat 20 procent van de gevaar dreigt steunen mi- Nederlandse energie duurzaam wordt te komen, nister Kamp opgewekt én als dit samengaat met het moeten we kijken hoe een soortgelijke dan ook niet afbouwen van fiscale voordelen dan wel regeling voor de toekomst behouden bij de af- subsidies voor fossiele energie.’ kan blijven. Het CDA wil dat meerdere bouw van de beleidsopties voor een robuuste, lan- salderings- NEW! Mono Black 275Wp+ 4BB getermijnstimuleringsregeling worden regeling. Elbert Dijkgraaf (SGP, 3 zetels): De nieuwste generatie mono-kristallijne onderzocht bij de evaluatie en met Vooralsnog ‘De SGP is positief over de salderings- zonnepanelen met de door DMEGC elkaar worden vergeleken op basis is het nodig regeling voor zonnepanelen. Het is een gepatenteerde technologie ‘Top-cell’, van investeringszekerheid, kostenef- om langjarig effectieve resulterend in een ongekend diepzwarte fectiviteit en uitvoerbaarheid. Wij willen zekerheid te stimulans kleur en PID-vrij zonnepaneel. dat bijvoorbeeld gekeken wordt naar bieden aan bezitters van zonnepanelen voor het op alternatieven voor salderen zoals een en mensen die willen investeren in zon- het dak leg- invoedingstarief. Er moet een goede nepanelen. Om die reden ben ik ook blij gen van zon- regeling blijven en investeringen moeten dat ons amendement is aangenomen nepanelen. NEW! Smart module met SolarEdge gerespecteerd worden.’ om de energiebelasting op nul te zetten Ook is het De nieuwste generatie volledig voor energiecoöperaties in de postco- inhoudelijk zwarte zonnepanelen van DMEGC deroos. Zonne-energie biedt enorme goed ver- (270 en 275 wattpiek) zijn vanaf nu Reinette Klever (PVV, 12 zetels): kansen voor Nederland om energie dedigbaar: leverbaar met een geïntegreerde ‘De PVV is altijd een tegenstander van duurzaam op te wekken. Salderen blijft geen be- power optimizer van SolarEdge! de salderingsregeling geweest. Waar nog wenselijk, zeker nu huishoudens lasting voor wat je onderaan de streep heel Nederland extra belastingen be- nog weinig mogelijkheden hebben om voor jezelf produceert. Voor de periode taalt om de door dit kabinet gewenste elektriciteit op te slaan.’ na 2017 is het cruciaal dat er een goed duurzame energietransitie te bekos- verdienmodel blijft voor zonnepanelen. Geautoriseerde distributeurs: tigen, zijn mensen met zonnepanelen Daarbij is het voor de consistentie van voor een Liesbeth van Tongeren het beleid goed als zo dicht mogelijk groot deel (GroenLinks, 4 zetels): aangesloten wordt op de huidige salde- vrijgesteld ‘Salderen maakt onderdeel uit van de ringsregeling. Op dit moment merken van deze klimaatbegroting die wij dit jaar als on- we dat er in het veld grote onzekerheid belastingen, derdeel van onze tegenbegroting heeft is over wat er gaat gebeuren. Burgers T. 0575-584000 omdat zij gepresenteerd. Nederland krijgt de en woningcorporaties die investeringen T. 0172 -235 990 T. 085-7737725 T. 0523-272278 T. 0522-820993 hun verbruik productie van wind- en zonne-energie willen doen, zijn niet zeker of ze die kunnen maar niet van de grond. Daarom zou er investeringen ook terug gaan verdie- salderen. De geen belasting geheven moeten worden nen. Dat is geen goede zaak. Op z’n PVV heeft op zelf- en minst zouden initiatieven die nu starten OPLOSSINGEN MET HOOG VERMOGEN in 2013 dan samen moeten kunnen rekenen op saldering ook een niet aangenomen amendement opgewekte voor een periode van 10 jaar. Ik vind dat Glas-glas paneel Mono Zilver 280W+ Smart module met SolarEdge Poly Zilver 265W+ ingediend om deze regeling af te schaf- schone ener- minister Kamp hier op korte termijn al fen en te vervangen door een redelijke gie. Deze duidelijkheid over moet geven.’ vergoeding voor iedere kilowattuur die vrijstelling teruggeleverd wordt aan het net. De PVV geldt voor is blij dat de minister nu ook tot het inzicht alle elek- is gekomen om de salderingsregeling af triciteit die te schaffen. Het is daarnaast maar zeer particulieren ‘PvdA wil dat de vraag of de salderingsregeling iets en bedrijven bijdraagt aan de klimaatdoelen, want de met behulp van wind en zon in eigen salderingsregeling regeling verhindert consumenten om te beheer of via een coöperatie in Ne- investeren in zaken als opslag. Mensen derland opwekken. Deze vrijstelling is intact blijft’ met zonnepanelen blijven hierdoor afhan- verbonden aan de belasting over het kelijk van stroom van het net op momen- eigen elektriciteitsverbruik. De vrijstel- ten dat de zon niet schijnt.’ ling wordt geleidelijk afgeschaft nadat 20 procent van de Nederlandse energie duurzaam wordt opgewekt. Hierbij geldt DMEGC Benelux T. + 31 (0) 15 369 31 31 E. [email protected] solar MAGAZINE | december 2015 33 I. www.dmegc.nl UITGElICHT Boerderij Interpack Zonnepark ameland (Venhorst) (andijk) (ameland) Realisatiedatum: oktober 2015 Realisatiedatum: oktober 2015 Realisatiedatum: in aanbouw In de rubriek Uitgelicht toont Wat: building integrated pv-systeem van Wat: postcoderoosproject van Wat: Nederlands grootste grondgebonden solar Magazine ieder kwartaal 624 zonnepanelen 698 zonnepanelen zonnepark met 23.025 zonnepanelen Waar: op het dak van een boerderij in Venhorst Waar: op het dak van het West-Friese Waar: op het terrein van het vliegveld in in woord en beeld bijzondere Installateur: Tillemans (samen met Timmerwer- bedrijf Interpack Ballum op Ameland projecten met zonne-energie- ken Walter Donkers en Van der Sanden Elektro) Installateur: Sun Projects Initiatiefnemers: Eneco, gemeente systemen. De projecten zijn leveranciers: Abakas Solar AG (624 dunne leveranciers: Hanergy (698 dunne Ameland en AEC fi lmzonnepanelen van Auria M-serie), Xantrex fi lmzonnepanelen van MiaSole), Installateurs: Solarcentury Benelux stuk voor stuk uniek. soms (2 Xantrex GT100E omvormers) en Firma Huawei (KTL omvormers) en Leveranciers: REC Solar (23.025 REC vanwege de omvang, soms Tillemans (zelfbouw montagesysteem) S-Flex (montagesysteem) ‘Peak Energy’ zonnepanelen van 260 door nieuwe technologie. Grootste uitdaging: Er is geen SDE+-subsidie, Grootste uitdaging: De grootste uitdaging wattpiek), ABB (165 Trio 27.6 TL maar wel is gebruikgemaakt van de provinciale met dit projecct is uit te vinden wat de omvormers) en Sadef (montagesysteem) regeling ‘Asbest eraf zonnepanelen erop’ waarbij regels zijn met betrekking tot het postco- Grootste uitdaging: Omdat het zonnepark de 1115 vierkante meter asbestplaten zijn ver- deroostraject. Uiteindelijk is het gelukt om op een eiland ligt, was een goede logistiek wijderd. Daarnaast zijn alle materialen, behalve de belastingregels, Liander, de huurover- van cruciaal belang. Ruim 60 grote truck- het vuren hout, uit restpartijen afkomstig. Het eenkomst en de dakeigenaar op de juiste ladingen moesten ‘just-in-time’ naar het zelfbouw montagesysteem is op basis van een manier toe te passen. Dit alles zodanig dat eiland vervoerd worden. Omdat op iedere trapsgewijs gefreesd C24 vuren houten raam- het voor de leden van de coöperatie goed boot maximaal twee vrachtwagens mee werk. De dunne fi lmzonnepanelen zijn voorzien geregeld is. kunnen vergde dit het uiterste van de logis- van EPDM-rubber afdichtingsprofi elen uit de tieke planners. Daarnaast was het bouwen droogbeglazingsindustrie en vervolgens met in de natte en winderige herfst – zonder glasdragers in het raamwerk gelegd. Een EPDM vertraging op te lopen op de tijdplanning D-profi el zorgt voor de verticale afdichtingen en compromissen te sluiten op het gebied tussen de glazen platen. van veiligheid – een uitdaging op zich.

34 solaR MaGaZINE | december 2015 solaR MaGaZINE | december 2015 35 GRENZELOOS COLUMN 1 MAATWERK

DAAG ONS UIT! 2 Red het salderen van de solar sector!

3 Een anonieme beroepsdruktemaker

KUNSTSTOF/GLAS COMBINATIES 1 Een keuze aan dragers van glas-glas, glas-kunststof, of kunststof-kunststof zorgt voor een module met optimaal 4 gewicht, dikte en sterkte voor uw specifi eke toepassing. Uitgerekend de solar net zo goed beïnvloed kan worden als sector zelf lijkt de strijd het behoud van de hypotheekrenteaftrek, DIKTE EN GEWICHT 2 te hebben opgegeven het redden van banken of het subsidiëren Specials modules kunnen worden geproduceerd om het behoud van van kolen en gas. We produceren op dit tot wel 2 mm dun. Zo is het dus mogelijk een lichtgewicht salderen na 2020. moment 1 procent van onze stroom via module te produceren en buigzaamheid te creëren. Paradoxaal, want enerzijds is solar dé zonne-energie en kunnen moeiteloos 5 energiebron van de toekomst en ander- 20 procent op het net invoeden. En dan zijds is het aandeel van solar in de elek- zijn we 10 jaar verder. Ons energienet AFMETINGEN 3 triciteitsmix statistisch gezien nauwelijks behoort tot de beste drie ter wereld. Het Wij kunnen iedere maat aan. Benieuwd? waarneembaar met het blote oog. Net behoud van salderen kost de overheid Vraag naar de mogelijkheden. nu het startschot klinkt, gooit de sector niets, maar levert de overheid minder de handdoek in de ring. Onbegrijpelijk. geld op. Een wezenlijk verschil. Het gaat ren loslaten en te snel meepraten over CEL LAY-OUT EN VORM 4 om de wil van politici en de druk vanuit alternatieven is koren op de molen van De vorm van uw paneel alsmede de lay-out van de cellen 6 Het onderwerp salderen staat altijd de markt en de kiezers. de VVD en de fossiele sector. Door de is aan te passen aan uw toepassing en wensen. garant voor geanimeerde discussies. prille solar sector over vijf jaar al bij het We weten allen dat de toekomst van Ten tweede kan het zo zijn dat over vijf grof vuil te zetten, vernietigen we juist CEL CONFIGURATIE 5 de solar sector nog steeds drijft op de jaar elektrische opslag een stuk goed- hét instrument voor de versnelling van Poly- of monokristallijne cellen. Serie lengte en breedte en kurk die salderen heet. Ruim 80 procent koper is dan nu (van 450 euro naar 200 de energietransitie. tussenruimte binnen de mogelijkheden naar wens aangeleverd. van de zonnepanelen wordt nog steeds euro per kilowatt). Ook zal een wattpiek geplaatst op particuliere daken. Daarvoor zonne-energie nog goedkoper zijn, zijn Ter afsluiting. Onzekerheid in iedere markt is salderen van levensbelang. Stopt het consumenten bewuster en is de sector leidt tot kopersstaking. Dat zagen we eer- KLEUR EN TRANSPARANTIE 6 salderen nu, dan droogt de hele pv- nog professioneler. Maar als we salderen der rond eenmalige solar subsidierondes De achtergronden van de Specials leveren wij solar markt op; einde oefening van bijna al over vijf jaar in de ban doen – zelfs met en het begin van de importheffing. Alleen transparant en in allerlei kleuren. Zo kunnen wij uw module 10.000 voltijdsbanen en 1,5 miljard euro een soort overgangsregeling – ligt de al de evaluatie van het salderen door lichtdoorlatend maken of personaliseren. 7 binnenlandse omzet. sector op z’n gat. Alleen al de onzeker- minister Kamp van 2017 tot 2020 leidt tot heid tussen 2017 en 2020 gaat de sector vragen en aarzelingen bij klanten. NOG VEEL MEER 7 Bangmakerij? Allerminst. We hebben in negatief beïnvloeden. Zonne-energie naadloos integreren binnen uw ontwerp andere Europese landen gezien hoe van Wij moeten als sector de afschaffing van biedt meer mogelijkheden dan wij hier kunnen vermelden. de ene op de andere dag de hele sector Ten derde kunnen eerlijkheidshalve op de salderingsmaatregel politiek onhaal- Bent u geïnspireerd? Neem dan gerust contact op de nek is omgedraaid. lokaal niveau de netten overbelast raken. baar maken. In ieder geval tot 2025. om de mogelijkheden met ons te verkennen. Dat zijn echter dé perfecte plekken Daar moeten wij ons voor inzetten. Dat Dat Den Haag tegenstrijdige signalen voor proeftuinen en pilots. In samen- doen we door sterke partners aan ons te afgeeft met aan de ene kant duurzaam- werking tussen burgers, netbeheerders binden en ons verder te verenigen. We heidsdoelstellingen en aan de andere kant energiebedrijven, overheid en solar hebben stichting ZON, Holland Solar, de het uitblijven van een daadwerkelijk op de professionals kan de groei en installatie Vereniging Duurzame Energie en meer lange termijn gerichte duurzame indus- gerealiseerd worden van energieopslag, dan 250.000 huishoudens en bedrijven triepolitiek mag geen verbazing wekken in smart home-oplossingen, smart grids, met zonnepanelen. Wat let ons? Laat je Zonne-energie zou overal toepasbaar ons fossiele landje. Wat wel verbijsterend seizoensopslag en de verdere integratie horen en word actief in de sector. moeten zijn, ook als de standaardmaten is, is dat ik veel duurzaamheids- en solar tussen zon-pv en zonthermie. professionals hoor kraaien dat ‘salderen Solar sector, wij staan voor het behoud ontoereikend zijn. Daarom produceert onhoudbaar is na 2020’ of ‘dat een mooie Als laatste punt is het belangrijk dat de van salderen tot minimaal 2025, voor Orange Solar Specials innovatieve overgangsregeling na 2020 al voldoende solar sector invloed uitoefent op Den zekerheid en stabiel meerjarenbeleid, is’. De grootst mogelijke onzin! Haag en daartoe moeten we ons huis- proeftuinen en pilots met energieopslag zonnepanelen op maat. werk goed doen. Ook door na te denken en voor een Nederland dat haar energie Allereerst is de (on)houdbaarheid van over alternatieven. Alternatieven ná 2025 grotendeels haalt uit zonne-energie. salderen na 2020 een politieke keuze die op z’n vroegst. Het behoud van salde- Zonnestroom én zonnewarmte. Daag ons uit met uw unieke toepassing! +31 (0)165 76 38 26 Orange Solar Specials B.V. | Belder 1 | 4704 RK Roosendaal solar MAGAZINE | december 2015 37 SPECIALS.O-SOLAR.COM Nieuwe leden Toekomst Holland solar Nederlandse Vereniging salderen Duurzame Energie Ontwerpen zonder Bender Benelux: producent van bewa- In de NVDE werkgroep Decentrale kings-apparatuur voor het meten en Na enkele intensieve voorbereidende Stroomopwekking, startend in december, bewaken van ongeaarde en geaarde bijeenkomsten onder leiding van Herman zal gewerkt worden aan toekomstige beperkingen elektrische netstelsels. Wijffels hebben 7 brancheverenigin- opties van het salderen. Daartoe zijn Coöperatie sunforce: advies- en verkoop- gen – waaronder Holland Solar – en alle leden van de NVDE uitgenodigd om met Enphase Energy organisatie voor zonnestroomsystemen, 13 bedrijven op 15 juli 2015 samen de deelnemers af te vaardigen naar de werk- werkend met vaste installatiebedrijven Nederlandse Vereniging Duurzame Ener- groep en zal ook expertise en ervaring die zorgdragen voor de installatie. gie opgericht. In de NVDE worden de van buiten de NVDE worden ingebracht. Green4Energy: specialist in advies, ver- krachten van de leden gebundeld voor De wens van de sector voor een stabiele koop en installatie van duurzame installa- de politieke lobby voor en communicatie groei van de markt voor pv-systemen, tietechnieken, het uitvoeren van bespa- over duurzame energie in Den Haag. ook na 2020, zal een belangrijke richtlijn ringsonderzoeken en energiemonitoring. De huidige Duurzame Energie Koepel voor de discussies worden. Daarbij zal De Beijer RTB: specialist in innovatieon- zal geleidelijk opgaan in de nieuwe rekening worden gehouden met stimulan- derzoek en het ontwikkelen van nieuwe vereniging. De NVDE-leden maken zich sen voor innovaties die toekomstige over- product-marktcombinaties. sterk voor een energievoorziening die belasting van het net moeten voorkomen, EigenEnergie.net: dunne fi lmspecialist en volledig is gebaseerd op hernieuwbare zoals vraagsturing en opslag. exclusief distributeur van STION voor energie, uiterlijk in 2050, en tekenen Noord-Europa. Het bedrijf ontzorgt in- daar ook voor. Holland Solar-voorzitter Investering subsidie The World Leader in Microinverter Technology stallateurs op het gebied van fi nanciën, Erik Lysen is lid van het interim-bestuur marketing en kennis. van de NVDE. Holland Solar heeft ook The Enphase System: Empowering Solar Technology Duurzame Energie een zware stem gehad in de benoeming Enphase heeft de manier waarop de zonne-energie branche installaties uitvoert van de voorzitters van de werkgroepen De Investering Subsidie Duurzame Ener- radicaal veranderd. Onze technologie levert aanzienlijke langetermijnvoordelen op. Resultaten Holland solar Decentrale Stroomproductie (Lysen) en gie (ISDE-regeling) zal naar verwachting Kleinschalige Warmte (Van Amerongen). per 1 januari 2016 van start gaan. In 2016 • Probleemloze installatie en uniek ontwerp Met trots kunnen we vertellen dat Specifi eke onderwerpen op het gebied is er een budget van 70 miljoen euro. • Gemakkelijk uitbreidbaar dankzij een gestandaardiseerde methodologie Holland Solar het afgelopen jaar de van zonne-energie – zoals cursussen, Holland Solar is, onder de vlag van NVDE, • Kostenbesparing tijdens de hele levenscyclus van het systeem www.enphase.com/nl sector heeft vertegenwoordigd en workshops, brochures, conferenties samen met DHPA (branchevereniging mooie resultaten heeft geboekt: (bijvoorbeeld de Sunday) en acties (bij- warmtepompen) en NBKL (Vereniging van 1. De Regeling Verlaagd Energiebelas- voorbeeld Tel de Zon) – blijven de verant- Biomassa Ketelleveranciers) nauw betrok- tingtarief voor collectieven (Postco- woordelijkheid van Holland Solar. ken geweest bij de detaillering van de deroos) is aangepast van 7,5 naar regeling. In dit proces zijn enkele cruciale 9 eurocent per kilowattuur. verbeteringen ingebracht die van groot 2. Holland Solar werkt mee aan een belang zijn voor het realiseren van de zeer interessante ondersteuningsre- agenda gewenste groei van de markt van zonne- geling zonnewarmte (geldig vanaf warmtesystemen. De zonnewarmteleden 1 januari 2016). Veiligheidstrainingen van Holland Solar komen in december 3. Holland Solar is medeoprichter en www.hollandsolar.nl bijeen om de details van de regeling te bestuurslid van de Nederlandse Ver- Kom ook je kennis opfrissen op een bespreken en marketingstrategieën op eniging Duurzame Energie (NVDE, de van de volgende trainingsdagen: elkaar af te stemmen. opvolger van DE Koepel). Holland Solar • 10 december 2015 (Nieuwegein) is voorzitter van de NVDE-werkgroepen • 13 januari 2016 (Nunspeet) decentrale stroomopwekking (toekomst • 27 januari 2016 (Veldhoven) salderen) en kleinschalige warmte. • 10 februari 2016 (Middelharnis) 4. Oprichting Stichting Zonne-energie • 23 februari 2016 (Zaandam) Recycling Nederland (ZRN). • 10 maart 2016 (Doetinchem) 5. Diverse workshops over regelgeving • 22 maart 2016 (Nuth) ecodesign en veiligheid; er is een apart boekje uitgebracht ‘Veilig wer- ken op daken’. 6. Organisatie van de Solar Days met actie ‘Tel De Zon’ en het grootste Word lid van Holland solar! zonne-energiecongres: de Sunday. Aansluiten bij Holland Solar? Het ledenbestand is opgebouwd uit 7. Publicatie rapport “Ruimte representanten van de voortbrengingskolom voor zowel zonnewarmte als voor Zonne-energie”. zonnestroom. Holland Solar is al 30 jaar de vereniging voor bedrijven die 8. Lidmaatschap NEC82 normcommis- zich professioneel bezighouden met zonne-energie in Nederland. sie (aanpassingen NEN1010). Nieuwe leden zijn van harte welkom. Vul op de website www.hollandsolar.nl een 9. En daarnaast vele interviews, nieuws- contactformulier in en u ontvangt meer informatie over lidmaatschap! brieven, commentaren en artikelen.

solaR MaGaZINE | december 2015 39 Encon en Pure Energie bieden SDE+-uitdagingen het hoofd: ‘Grote projecten kosten veel tijd, energiebedrijven willen niets of nauwelijks iets geven voor zonnestroom’ In een reeks artikelen belicht solar Magazine de grote hausse aan pv-projecten die in 2014 gehonoreerd is via de sDE+-regeling. In dit vierde artikel spreekt de redactie met Encon. Het bedrijf heeft de engineering en het projectmanagement verzorgd voor 3 miljoen vierkante meter aan pv-installaties in Europa en is nu in Nederland bezig met diverse sDE+-projecten, goed voor ruim 50 megawattpiek. Verder spreekt de redactie met Pure Energie/ Raedthuys dat 22 megawattpiek – 80.000 zonnepanelen – bij Tata steel in IJmuiden gaat plaatsen met sDE+-subsidie.

Energieadviesbureau Encon is gespe- WDP Dakstabiliteit Eigenverbruik Projecten Gebrek aan professionaliteit cialiseerd in het realiseren van ener- Koning Willem-Alexander opende in ‘Wat je wel ziet – en dat is een eyeope- Een van de zaken die enigszins te- Een ander bedrijf dat Encon bege- Ondanks de grote hoeveelheid projec- giebesparingen en kostenreducties op september op het dak van het Zwolse ner – is dat het daadwerkelijk ontwik- genvalt is volgens Verbaas het eigen leidde is GDF SUEZ. Deze startte dit ten waarbij hij betrokken is, moet Ver- technische installaties. Daarbij worden distributiecentrum van Wehkamp kelen van de projecten relatief veel tijd verbruik. ‘Met name in het weekend voorjaar met de bouw van twee zon- baas vaststellen dat het in Nederland ook alle denkbare hernieuwbare ener- het eerste grote pv-project uit het 30 kost’, stelt Verbaas. ‘Alvorens tot de moet er soms veel geïnjecteerd worden neparken in Nijmegen en Zwolle, goed erg traag gaat met de ontwikkeling van gievormen betrokken. Encon heeft in de megawatt portfolio van WDP. Encons bouw over te kunnen gaan, worden er en dat komt de business case niet ten voor in totaal 7.500 zonnepanelen. Dit grote zonnedaken en –parken. ‘Mensen zonne-energiesector twee hoofdactivi- werkzaamheden voor WDP lopen uiteen 4 zaken onderzocht bij de verschillende goede. Dit is overigens te verklaren zijn twee SDE+-projecten uit 2013. In hebben heel veel ideeën en willen ook teiten. Allereerst begeleidt het bedrijven van haalbaarheidsstudies, engineering, gebouwen waar WDP eigenaar van is. Al- door het type gebouwen. Enerzijds 2014 heeft GDF SUEZ een subsidie graag, maar een zonne-energieproject die op enige wijze willen investeren in het opstellen van de bestekken, de lereerst is er het trafovermogen om vast gaat het om vastgoed voor ‘standaard’ voor een dakgebonden project in Den ontwikkelen is nu eenmaal niet zo een pv-installatie. Het gaat hierbij om tendering-procedure, bouwmanage- te stellen hoeveel zonnestroom ingevoed logistiek, anderzijds om vastgoed voor Helder weten te verkrijgen. eenvoudig. Een groot aantal projecten grotere projecten; van dakgebonden ment en de uiteindelijke opleveringen, kan worden bij de netbeheerder. Ten geautomatiseerde magazijnsystemen Een ander groot projecten waarbij wordt bottom-up – via bijvoorbeeld pv-systemen tot grondgebonden zon- inclusief prestatiecontroles van de tweede is er de hoeveelheid dakopper- zoals bij Wehkamp. Die laatste catego- Encon betrokken is, is de vuilstortplaats energiecoöperaties – ontwikkeld en neparken en projecten met honderden geleverde pv-systemen. Encon heeft vlak. Daarnaast is er het eigen verbruik. rie gebouwen gebruikt natuurlijk ook in Avri in Gelderland die van minimaal 7 eerlijkheidshalve word ik daar niet zo huurwoningen. Ten tweede voert Encon bij al het vastgoed van WDP nog vóór WDP wil de zelfconsumptie maximalise- het weekend redelijk wat energie. Een megawatt aan zonnepanelen wordt blij van. Het ontbreekt aan kennis en in opdracht van banken technische de aanvraag van SDE+-beschikkingen ren om zo min mogelijk zonnestroom in derde categorie vastgoed betreft wa- voorzien. Encon voert ook de techni- professionaliteit waardoor veel initiatie- Due Diligence-onderzoeken uit om de een haalbaarheidsstudie uitgevoerd. het elektriciteitsnet te hoeven injecteren rehouses met een koelingsvraag. Daar sche Due Diligence uit voor een 24-tal ven doodbloeden.’ fi nanciële en technische risico’s van Verbaas: ‘Helaas is dat voor lang niet en teglijkertijd de win-win met de klant wordt ook 24 uur per dag en 7 dagen SDE+ projecten van Rooftop Energy. In dit kader is de SDE+-regeling volgens pv-projecten in kaart te brengen. Het alle SDE+-projecten met een beschik- te optimaliseren. Het vierde en laatste per week veel stroom verbruikt.’ Desso is weer een ander voorbeeld Verbaas onvoldoende kritisch. ‘In een bedrijf draait momenteel overuren om king gebeurd. Omdat WDP dit wél heeft element is de dakstabiliteit.’ ‘Momenteel In gevallen waar het eigen verbruik laag dat volgens Verbaas tot de verbeelding groot aantal gevallen is er eerst subsi- vele tientallen megawattpieken aan gedaan, weten zij vrijwel zeker dat ze wordt de laatste hand gelegd aan de is, zal de zonnestroom verkocht moeten spreekt. Zij realiseert op 2 verschillende die aangevraagd en is men daarna pas SDE+-projecten te begeleiden, onder de systemen kunnen gaan bouwen. studies naar de dakstabiliteit’, vertelt Ver- worden aan energieleveranciers. Ver- locaties in totaal 2,5 megawatt aan pv- gestart met de projectontwikkeling. In meer voor het Belgisch-Nederlandse Momenteel worden 7 locaties, goed baas. ‘Positief is dat WDP heel veel pan- baas: ‘De grote energiebedrijven willen systemen met een SDE+-beschikking feite hoef je voor een systeem onder vastgoedbedrijf WDP. voor 7 megawattpiek, onderhands aan- den heeft laten bouwen met de intentie nauwelijks iets vergoeden voor die uit 2014 en Encon begeleidt hen hierbij. de 500 kilowattpiek maar 1 of 2 A4’tjes besteed. Deze zullen begin volgend jaar om er ooit zonnepanelen te laten plaat- zonnestroom. Vaak enkel het wettelijke Verbaas: ‘Desso is koploper in duur- in te vullen. Dat werkt een dergelijke gebouwd worden.’ sen. Hierdoor kan vrijwel ieder dak met 15 minimum dat vastgelegd is; 70 procent zaamheid en deze pv-systemen passen ontwikkeling in de hand. Mijns inziens is tot 20 kilogram per vierkante meter belast van de prijs op de APX.’ helemaal in zijn duurzaamheidsbeleid.’ het dan ook beter om met professionele worden en staat de dakstabiliteit vrijwel projectontwikkelaars te werken. Zulke nergens een pv-systeem in de weg.’ partijen hebben een track record en de benodigde kennis.’ u

40 solaR MaGaZINE | december 2015 solaR MaGaZINE | december 2015 41 Desalniettemin hoopt Verbaas dat de SDE+-regeling in 2016 voor zonne- Dit alles leidde uiteindelijk begin 2015 dat het bedrijf over enkele jaren ook stroom betere kansen biedt dan in tot een positieve beschikking. ‘Sinds- nog bestaat. Dat is bij Tata Group het 2015. ‘Dit jaar hebben wij als sector dien zijn binnen Tata Steel de laatste geval; het is een van de grootste bedrij- vrijwel volledig achter het net gevist. handen op elkaar gekregen om het ven ter wereld. De kans is dan ook groot Komend jaar is er aanzienlijk meer project ook daadwerkelijk te laten uit- dat er zonnepanelen van Tata Power budget, maar anderzijds helpt het voeren’, aldus Arninkhof. Nu de komst Solar op de daken komen.’ niet dat de 8 miljard euro in twee van het megaproject offi cieel bekend is verschillende rondes beschikbaar gemaakt, breekt een nieuwe fase aan. Kansspel gesteld wordt.’ ‘Wij hebben in het project verschillende Zoals gezegd omvat het Tata Steel-pro- DAGEN ZONNE-ENERGIE faseringen’, duidt Raymond Hutten ject circa de helft van het pv-vermogen 365GEVEN JE MEER ONAFHANKELIJKHEID die binnen Pure Energie verantwoor- dat Raedthuys in 2014 met succes voor delijk is voor de realisatie van het Tata haar klanten heeft aangevraagd. Arnink- Pure Energie: Steel-project. ‘Momenteel vindt de hof: ‘Voor de andere 28 à 33 megawatt SMA is de sterkste partner om de maximale projectvoorbereiding plaats waarbij de zal in de komende maanden door onze opbrengst van uw SDE+ projecten te garanderen. ‘Engineeringsfase resultaten van de haalbaarheidsstudie klanten de knoop doorgehakt worden. en de specifi eke opbrengstberekenin- Eén jaar na het verkrijgen van de be- Surf snel naar www.SMA-Benelux.com/SDE cruciaal voor succes gen samengevoegd worden. Vervolgens schikking moet immers aan RVO via het en bekijk onze unieke totaaloplossing! breekt de engineeringsfase aan, waarbij “stoplicht-moment” de status doorge- pv-project Tata steel’ een zogenaamde “request for quota- geven worden. Wij verwachten dat in het tion” wordt uitgevoerd en een markt- komende kwartaal nieuwe projecten uit Staalbedrijf Tata Steel en Pure Energie partij geselecteerd zal worden. Het is de pijplijn zullen rollen. Niet alles van de onthulden half november dat zij 80.000 niet ondenkbaar dat er vanwege de genoemde 50 à 55 megawatt zal gerea- zonnepanelen gaan plaatsen op de gewenste snelheid meer dan één EPC- liseerd worden, maar Tata Steel gene- daken van de productielocatie van het contractor wordt ingeschakeld om het reert momenteel dusdanig veel positieve staalbedrijf in IJmuiden. In totaal is voor project te bouwen. Wij verwachten dat aandacht dat het de keuzes van andere 13 gebouwen op het terrein met succes eind 2016 de eerste zonnepanelen het bedrijven positief zal beïnvloeden.’ SDE+-subsidie uit 2014 verkregen. dak op zullen gaan. Daarbij zal vrijwel En of er in 2016 wederom een groot aan- het gehele vermogen dat via de SDE+ tal SDE+-aanvragen voor pv-projecten Pure Energie is het energiemerk van aangevraagd is, benut gaan worden.’ gehonoreerd zullen worden, blijft volgens Raedthuys. Raedthuys is al meer Arninkhof vooralsnog onduidelijk. ‘Het dan 20 jaar actief in de energiemarkt Proefopstelling principe van de SDE+-regeling waarbij als ontwikkelaar en beheerder van Op het dak van de Koudbandwalserij verschillende duurzame energieopties vele windmolenparken. ‘Sinds enkele 2 bij Tata Steel in IJmuiden is al een met elkaar moeten concurreren, leidt jaren zijn wij actief in de markt van proefopstelling met 20 Tata Power So- ertoe dat het jaarlijks onzeker is hoeveel zonne-energie’, vertelt Michel Arnink- lar-zonnepanelen geplaatst. ‘Deze test zonne-energieprojecten een serieuze hof, manager Solar bij Raedthuys. ‘In is onder meer belangrijk, omdat Tata kans maken. Het is een loterij. In 2014 2014 hebben wij voor onze klanten Steel een gesloten distributienet heeft. leidde dit tot winst en in 2015 tot verlies. met succes 50 à 55 megawatt SDE+- Bovendien is het een kans om het effect De tijd zal leren wat 2016 brengt.’ subsidie aangevraagd. Met het project van vervuiling op de zonnepanelen te van Tata Steel is een vermogen van 22 meten. Alle gegevens worden straks in megawattpiek, een investering van 23 de engineeringsfase meegenomen.’ miljoen euro en een oppervlak van 25 De engineeringsfase is volgens Hutten hectare fabrieksdaken gemoeid. De en Arninkhof voor ieder pv-project cru- 80.000 zonnepanelen moeten circa 22 ciaal. ‘In het geval van Tata Steel is het megawattpiek aan opgesteld vermo- extra belangrijk omdat er zeer speci- gen vertegenwoordigen.’ fi eke omstandigheden gelden. Het gaat niet alleen om een industriële site, maar Verschillende faseringen ook nog eens om een locatie langs de ‘Via via zijn wij in 2014 in contact ge- kust waar zout en wind veel invloed zul- raakt met Tata Steel om hun wens tot len hebben.’ het plaatsen van zonnepanelen op haar Een ander nog niet genoemd facet is de productieterrein in vervulling te laten wens van Tata Steel om zonnepanelen gaan’, memoreert Arninkhof. ‘Alvorens de van haar eigen divisie Tata Power Solar subsidieaanvraag in te dienen, hebben wij te plaatsen. Arninkhof: ‘Wij kiezen als de locatie uitvoerig bestudeerd en overleg bedrijf het liefst voor een zonnepanelen- gevoerd met de Rijksdienst voor Onder- merk dat naast het produceren van zon- nemend Nederland (RVO) om zeker aan nepanelen nog andere activiteiten heeft. de randvoorwaarden te voldoen.’ Dit om meer zekerheid te hebben

solaR MaGaZINE | december 2015 43 silicon Module super league breidt hegemonie uit

In de rubriek ‘over de grens’ neemt de redactie van solar Magazine een kijkje in het buitenland. Deze maand een reportage over de wereldwijde afzet van zonnepane- len en de rol die de ‘silicon Module super league’ (red. de 6 grootste pv-fabrikanten ter wereld) hierin speelt.

Met een volgens consultancybureau Doordat het bedrijf in tegenstelling tot teit voor zonnecellen als zonnepanelen in GlobalData verwachte toename van haar concullega’s de productiecapaciteit 2016 op te schalen tot 5,2 gigawatt. ruim 27 procent van het wereldwijd niet wezenlijk heeft uitgebreid, valt het geïnstalleerde pv-vermogen, beslaat bedrijf buiten de top 5. de zonnepanelenmarkt dit kalenderjaar De verwachte zonnepanelenafzet in 2015 van de 47,8 gigawatt. Het opgestelde vermogen Ondertussen heeft JA Solar aangekon- silicon Module super league (sMsl) bedraagt: bedraagt daarmee wereldwijd 223,2 digd haar productiecapaciteit fors uit 1. Trina Solar 5,5-5,6 gigawatt gigawatt. China leidt dit jaar de dans te breiden. Zowel voor zonnecellen als 2. Canadian Solar 4,6-4,9 gigawatt met vermoedelijk 17,6 gigawatt nieuw pv- zonnepanelen worden in 2016 de fabrie- 3. Jinko Solar 4,2-4,5 gigawatt vermogen en wordt op gepaste afstand ken uitgebreid tot een vermogen van 5 4. JA Solar 3,42-3,52 gigawatt gevolgd door de 8,2 gigawatt van Ame- gigawatt. Bovendien wordt de productie 5. Hanhwa Q Cells 3,2-3,4 gigawatt rika. Voormalig marktleider Duitsland zal van wafers opgeschroefd naar 1,5 giga- 6. Yingli 2,5-2,8 gigawatt slechts 1,8 gigawatt verwelkomen. watt, een verhoging van 500 megawatt. De uitbreidingen, die uiterlijk halver- Net als vorig jaar zal Trina Solar de groot- wege volgend jaar klaar moeten zijn, De hegemonie van de SMSL wordt met ste pv-fabrikant zijn. Het bedrijf verkocht vinden zowel binnen als buiten China de genoemde cijfers en de op handen in 2014 maar liefst 3,5 gigawatt aan zon- plaats. Zo opende JA Solar eerder dit zijnde uitbreidingen in het achterhoofd nepanelen, dit jaar zal dat naar verwach- jaar nog een nieuwe zonnecellenfabriek dus groter en groter. Onderzoekers ting 5,5 tot 5,6 gigawatt bedragen. Trina in Maleisië met een productiecapaciteit van Solar Media voorspellen dat de Solar behaalde in het derde kwartaal van van 400 megawatt. SMSL in 2016 de grens van 50 procent 2015 zelfs een omzetrecord. Als eerste marktaandeel gaan naderen. Voor de fabrikant ooit wist het in één kwartaal 1,7 Ook Canadian Solar heeft forse uitbrei- overige modulefabrikanten, wereldwijd gigawatt aan zonnepanelen te verkopen. dingen aangekondigd. De waferproductie enkele honderden, zal het dan ook steeds De huidige groei komt volgens het bedrijf wordt komend jaar uitgebreid van 400 moeilijker worden om te concurreren met grotendeels door de sterke vraag in China megawatt naar 1 gigawatt, de zonnecel- bedrijven die jaarlijks 3 tot 6 gigawatt zon- en Amerika. Bovendien groeien de Indi- lenproductie van 2,5 naar 3,4 gigawatt en nepanelen verschepen. ase en Thaise pv-markt snel en plukt het de zonnepanelenproductie van 4,33 naar bedrijf hier de vruchten van. 5,63 gigawatt. Jinko Solar heeft op haar En dan nog dit: het is geen enkele Chi- beurt ook forse uitbreidingen aangekon- nese fabrikant gelukt om drie jaar op rij Viel vorig jaar Sharp uit de top 5 van digd. Zo moet de productiecapaciteit de grootste zonnepanelenleverancier pv-fabrikanten, dit jaar is Yingli de grote voor wafers in 2016 toenemen met 300 ter wereld te zijn. Zowel Suntech als verliezer. De verkoop van zonnepanelen megawatt tot 3,3 gigawatt, voor zonne- Yingli waren dichtbij, maar lukten het door de Chinese fabrikant Yingli is in het cellen met 500 megawatt tot 3 gigawatt diverse redenen niet. Trina Solar kan derde kwartaal vrijwel gehalveerd en over en voor zonnepanelen met 1 gigawatt tot in 2016 de eerste fabrikant worden die het gehele kalenderjaar zal het bedrijf 5,3 gigawatt. Een andere gigant, Hanwha het wel lukt… slechts 2,5 tot 2,8 gigawatt verkopen. Q Cells, meldt zowel de productiecapaci-

solaR MaGaZINE | december 2015 45 VSK.NL

De spin-off van alles winnende Nederlandse studentenraceteams: ‘De doorbraak van morgen PRESTATIE IN is het rare idee van gisteren’ INSTALLATIE De Nederlandse studententeams wonnen recent alles wat er te winnen viel tijdens de World Solar Challenge. Het Nuon Solar Team van de TU Delft won de koningsklasse. Solar Team Twente eindigde als tweede. Solar Team Eindhoven won met Stella Lux bovendien de Cruiser Class. Om het feest compleet te maken won het Twentse team tijdens de afsluitende ceremonie de Technical Innovation Award. Maar wat is nu eigenlijk de spin-off voor het Nederlandse bedrijfsleven? De redactie van Solar Magazine vroeg het aan enkele insiders.

Volgens Carlo van de Weijer, director specifieke onderdelen van onze zonne- niet andersom, maar je moet oog heb- Strategic Area Smart Mobility bij TU auto’s. Op deze manier proberen wij ben voor compleet andere insteken.’ Eindhoven (TU/e), speelt het bedrijfs- onze concurrenten iedere race weer ‘Bedrijven die voor hun innovatie leven een erg grote rol bij alle studen- een stapje voor te blijven. Daarnaast afhankelijk zijn van alleen hun eigen tenteams van de TU/e. ‘Naast geldelijke leveren bedrijven een significante R&D-afdeling alleen, zijn ten dode middelen brengen ze vooral in-kind financiële bijdrage. Na de race zien opgeschreven’, vervolgt Van de kennis en materiaal in, maar daarnaast wij vaak (oud-)teamleden een afstu- Weijer. ‘Maar los van deze innovatie- ook de ervaring op bijvoorbeeld het deerstage lopen bij onze partners of boost zijn er ook andere voordelen gebied van projectmanagement en daar zelfs gaan werken. Aangezien voor bedrijven. Alleen de toegang VSK. VAKBEURS VOOR VERWARMING, het werken met deadlines. Het is niet de Nederlandse zonnewagens dit jaar tot getalenteerde studenten, die je te onderschatten hoe belangrijk die nog beter gepresteerd hebben dan ook nog uitgebreid aan het werk kunt SANITAIR, KLIMAATBEHEERSING EN bagage is voor de verdere carrière van normaal, is er dit jaar erg veel media- zien is al een reden om betrokken te de studenten.’ aandacht geweest. Dit zou misschien raken. Maar ook de inherent positieve KOUDETECHNIEK. zelfs kunnen leiden tot een extra boost pr die de samenwerking genereert, Boost verkoop zonnepanelen in de verkoop van zonnepanelen.’ de demowaarde van de voertuigen, ‘Ook binnen ons team speelt het en de interne betrokkenheid die het bedrijfsleven een heel grote rol’, Stella op jaarverslagen samenwerken met een studententeam aldus Elise Nannings van Solar Team Voor de bedrijven zijn er volgens Van tot gevolg heeft telt mee. De Stella van Twente. ‘Zonder onze 170 partners de Weijer immers tal van redenen om Solar Team Eindhoven stond vorig jaar zou ons team niet bestaan. Het is dan te participeren in de TU/e-studenten- op opvallend veel jaarverslagen afge- KENNIS OMHOOG, VERBRUIK OMLAAG ook een partnerproject pur sang. De teams. ‘Ik denk dat de belangrijkste beeld. Het lijkt mij oprecht een van de T/M  reden waarom bedrijven meedoen toegevoegde waarde voor bedrijven beste investeringen voor bedrijven, Betere, slimme, energiezuinige woningen, gebouwen en industriële met het project is per bedrijf verschil- kan zijn dat het werken met out-of- ook uit ervaring sprekend. Iedereen FEBRUARI omgevingen. Om dit te realiseren is deskundigheid onmisbaar. Daarom is lend. Bedrijven vinden het bijvoorbeeld the-box denkers bijna voorwaardelijk mag zich bij ons melden, met kleine of interessant dat ze met veel technische wordt voor het echt kunnen innoveren. grote plannen.’ er de VSK. De vakbeurs voor verwarming, sanitair, klimaatbeheersing en JAARBEURS studenten in aanraking komen, of om- Veel ideeën zitten nogal vastgeroest in koudetechniek. dat het een duurzaam project is waar ze het brein van professionals. Waar vaak Van de Weijer besluit: ‘Wij zijn ervan IN UTRECHT zichzelf actief mee kunnen promoten. iedereen denkt dat iets niet mogelijk overtuigd dat de studententeams bij- VSK is de aanjager van duurzame innovatie. Vier dagen lang komen alle Dit ondanks dat er in het verleden nog is, is het goed met iemand te spiegelen dragen aan het uitdragen van de iden- installatiedisciplines samen om de prestaties van producten en de knowhow niet rechtstreeks nieuwe bedrijvigheid die dat nog nooit is verteld en daarom titeit van de TU/e als een dynamisch uit het team voortgekomen is.’ een frisse kijk kan hebben op de mo- en resultaatgericht innovatiewalhalla. van professionals naar een hoger plan te tillen. Er worden ontwikkelingen ‘Zonder bedrijven zouden ook wij niet gelijkheden. Het is niet voor niets dat De technische universiteit is een stuk gedeeld, ervaringen besproken, uitdagingen gede nieerd en successen de resultaten kunnen behalen zoals het gros van de nieuwe bedrijven ont- hipper geworden. Dat heeft aantrek- getoond. Dat is wat we noemen Prestatie in installatie vanuit de kern. wij dat nu doen’, stelt Winnifred Noor- staat vanuit een universitaire wereld; kingskracht op scholieren; op jongens lander van het Nuon Solar Team. ‘Wij kijk naar Google, Microsoft en Face- én ook steeds meer op meisjes. De krijgen de kans om in samenwerking book. De doorbraak van morgen is het groei in het aantal studenten zal zeker GA VOOR GRATIS TOEGANG NAAR met bedrijven onderzoek te doen naar rare idee van gisteren. Het is helaas een beetje hierdoor te verklaren zijn.’ VSK.NL/REGISTREREN solar MAGAZINE | december 2015 47 16 & 17 MAART 2016 | EXPO HAARLEMMERMEER

De grootste Solar vakbeurs ‘Maak van die geitewollensok in de Benelux een geilewollensok’ ‘Plankgas geld verdienen met je huis is de boodschap.’ ‘Nefi t is de Nokia van de toekomst.’ ‘Maak van die geitenwollensok een geilewollensok.’ Het is de sunday 2015 in 3 quotes.

Net als in 2014 wist de Sunday als Ne- Niemand meer op het dak derlands grootste zonne-energiecongres Of zoals Peter Franje van het Ne- bijna 200 bezoekers te trekken. Het derlands Verbond Toelevering Bouw Nationaal target naar ochtendprogramma van de Sunday (NVBT) het verwoordde: ‘Nu worden 10 gigawatt in 2023 kende dit jaar een verrassend element: zonnepanelen vrijwel altijd achteraf op een rondetafelgesprek waarbij de zonne- het dak geschroefd. Wij willen eigenlijk Het Nationaal Actieplan Zon- energiesector in gesprek en discussie niemand meer op het dak hebben en nestroom (NAZ) heeft tijdens de ging met de bouwkolom en woningcor- een dak met geïntegreerde zonnepa- Sunday bekendgemaakt haar poraties. De toekomst van gebouwin- nelen in één keer op de woning hijsen.’ ambitie bij te stellen. In plaats van Bezoeken? tegratie, oftewel building integrated pv ‘Dus een dakpan als zonnepaneel?’, 4 gigawattpiek in 2020 kan volgens Gratis aanmelden op (bipv) was de rode draad. Dagvoorzitter wilde Du Mosch weten. Dennis de de initiatiefnemers in 2023 10 giga- solarsolutions.nl met en BN’er Frank du Mosch leidde het Jong van Solarcentury Benelux: ‘Alles wattpiek pv-vermogen in Neder- schouwspel in goede banen. kan, maar de vraag is vanaf wanneer land opgesteld staan. Het NAZ is de invitatiecode het economisch rendabel is. Momen- een samenwerkingsverband onder 16solarmagazine leuren teel zou het op systeemniveau 2 keer leiding van DNV GL. ‘Verduurzaming is voor de bouwsector zo duur zijn. Dat is voor een mooie villa Consultancybureau Berenschot vanaf 01.01.2016 een kans waarbij nog heel grote pro- misschien acceptabel, maar voor een onthulde tijdens de Sunday de blemen op te lossen zijn’, diende Helen rijtjeshuis niet.’ roadmap ‘Bouwen aan bipv’. In de Visser van Bouwend Nederland Du Mo- roadmap zijn 11 targets verwoord: sch op zijn openingsvraag van repliek. Architect Harold van de Ven van Best 1. Functie-integratie. Visser concludeerde dat ‘veel bouwbe- Architecten hield er de meest uitge- 2. Vorm-, maat- en kleurfl exibiliteit drijven heel mooie concepten hebben sproken mening op na: ‘Als iedereen tegen acceptabele kostprijs. ontwikkeld, maar dat de business case aan deze tafel zegt “ik kom volgend 3. Vorm-, maat- en kleurfl exibiliteit van energieneutrale of energieleverende jaar terug en heb dan een nul-op- tegen acceptabel rendement. woningen nog niet sluitend is.’ de-meterwoning”, dan heb je het zelf 4. Vergroten keuze in substraten. Ingrid Pierik van woningbouwcorpo- ervaren en weet je hoe het is. Zo- 5. Bundeling van marktvraag voor Dé beurs voor: installateurs, bouwsector, de energiesector, ambtenaren, ratie Wonion concludeerde dat de lang Nefit mensen nog een cv-ketel ontwikkeling nieuwe producten. woning- en gebouwbeheerders, architecten en consultants verschillen per woningcorporatie wel verkoopt in plaats van een warmte- 6. Collectieve overheids- en markt- erg groot zijn. ‘Dat is ook niet gek. pomp is het kwartje nog niet gevallen. benadering voor awareness. Wij moesten in 2011 letterlijk leuren Nefit is het Nokia van de toekomst. 7. Drempelverlaging keuze voor met zonnepanelen, maar nu komen “Plankgas” geld verdienen met je huis bipv via informatievoorziening. de mensen vanzelf naar ons toe. Daar is de boodschap en dat begrijpt de 8. Nieuwe businessmodellen. hebben wij echter wel veel tijd in moe- gemiddelde Nederlander wel. Maak 9. Samenwerking in de keten. ten steken. Bipv is mijns inziens een duurzaamheid daarom blauw en niet 10. Cross-sectoraal samenwerken. volgende stap. Onze eerste nieuw- groen. Maak van die geitenwollensok 11. Integratie bipv in opleidingen. bouwwoningen beschikken er al over.’ een geilewollensok.’

solaR MaGaZINE | december 2015 49 in 2020 zeer omvangrijk zijn’, vervolgt Ostermann. ‘De opkomst van enerzijds hernieuwbare energie en anderzijds smart homes zullen tezamen met de introductie van de deeleconomie op- slagsystemen een enorme boost geven. Om haar potentie waar te maken zullen opslagsystemen wel aan de wensen en eisen van de markt en de consument moeten voldoen.’

Gidsland Want er zijn volgens Ostermann uitda- gingen genoeg. ‘Zo moeten natuurlijk de batterijkosten omlaag, moet een gunstig regelgevend kader gecreëerd worden, moeten er op maat gemaakte opslagconcepten komen voor iedere individuele situatie en moeten de sys- temen klaar zijn voor smart grids en smart homes. En, zeer belangrijk is dat Komt de markt van opslagsystemen tot wasdom? de opslagsystemen over geavanceerde softwarefuncties beschikken. Om al deze redenen zal het businessmodel ‘Nederland heeft de potentie om voor producenten van opslagsystemen – en dus ook voor Sonnenbatterie – evolueren. Van sec hardwareleverancier gidsland te worden’ zijn wij al uitgegroeid tot software- én hardwareleverancier en zal hier in de toekomst ook de servicecomponent nog aan toegevoegd worden.’

In Duitsland wordt momenteel een ‘opslagsystemen: een Rembrandt of een schilderijtje van een gaan wij niet meer betalen voor een logischerwijs snel dalen. Binnen vijf à De voornaamste conclusies van één dag kwart van de zonnepanelen verkocht jongetje van drie?’ Het was de centrale vraag tijdens smart kilowattuur, maar voor een systeem.’ zeven jaar betalen wij in plaats van 500 Smart Storage Solutions (red. waarvan met een opslagsysteem. Een zegen Dat de huidige salderingsregeling voor euro nog maar 150 euro voor de opslag de organisatie in handen was van Solar voor de Duitse netbeheerders omdat storage solutions. Drie sprekers – Marko Kruithof (stedin), zonnepanelen een sta-in-de-weg is van één kilowattuur. Waar energie- Solutions Int.)? ‘Er zijn alleen al zo veel het hen de mogelijkheid biedt piekbe- Peter Notten (TU/e) en Christoph ostermann (sonnenbatterie) – voor de uitrol van opslagsystemen, is dichtheid honderd jaar geleden de li- samenstellingen van lithium-ionbatterijen lastingen van het netwerk te reduceren. volgens Kruithof klip en klaar. ‘Wij zijn miterende factor was en de elektrische dat het haast onmogelijk is om door de Iets wat volgens Kruithof, manager spraken uitgebreid over de ‘gamechanger’ in de energiemarkt: als netbeheerder vóór opslag. Het helpt auto niet van de grond kwam, is dat nu bomen het bos te zien in de wereld van Duurzaamheid & Vernieuwing bij Ste- energieopslagsystemen. enorm als consumenten hun opgewekte absoluut niet het geval.’ opslagsystemen’, aldus Notten. Kruit- din dat 2,1 miljoen klanten en 44.875 energie zelf opslaan zodat wij niet meer hof: ‘Nederland heeft de potentie om kilometer elektriciteitskabel kent, ook opslagsystemen nodig. Daarbij moeten ven is op alle vernieuwingen. Wetge- koper in de grond hoeven te stoppen. sleuteltechnologie gidsland te worden op het gebied van de Nederlandse netbeheerders zouden wij onze assets, het Stedin-netwerk dat ving is immers altijd de waarheid in Tegelijkertijd zou het heel jammer zijn Sonnenbatterie is in Duitsland de energietransitie zoals het dat vroeger moeten verwelkomen. ‘Nederlandse een waarde heeft van 6 miljard euro, de achteruitkijkspiegel.’ als de salderingsregeling wordt afge- marktleider als het gaat om lithium- was met zijn dijken.’ Of zoals Ostermann netbeheerders doen al honderd jaar gebruiken om de transitie te versnel- schaft, dan ontbreekt de stimulans om ionopslagsystemen. Het bedrijf dat het verwoordt: ‘Ook Nederland is een hetzelfde, maar de wereld verandert. len. Daarbij gaan wij als netbeheerder salderingsregeling in te zetten op duurzame energie.’ 120 medewerkers telt heeft tot de dag van de voornaamste Europese markten Op een continent als Afrika worden onszelf niet in een commerciële wereld In de dagelijkse praktijk wordt Stedin van vandaag 8.000 opslagsystemen voor opslagsystemen.’ geen energienetten meer aangelegd, begeven, maar willen wij wel het vlieg- volgens Kruithof met ongekend veel limiterende factor verkocht in Duitsland en Amerika. Chief zij gaan off-grid. Het zijn de toekom- wiel zijn. Wij willen de kip-ei-discussie veranderingen geconfronteerd. Zo is ‘1 kilowattuur lithium-ion batterij is 5 tot executive offi cer Christoph Ostermann stige systemen die wij misschien wel ook voor opslagsystemen doorbreken.’ er de snelle opmars van elektrische 10 kilogram, 1 kilowattuur is 23 euro- toonde tijdens Smart Storage Solutions gaan adopteren en als die autarkische Het zijn volgens Kruithof een vijftal za- auto’s, de vraag naar meer fl exibiliteit, cent, 1 kilowattuur opslaan in water be- een optimistische blik op de marktont- wereld er komt, worden de netbeheer- ken die het beleid van Stedin bepalen. de elektrifi catie van de energievoor- tekent 360.000 liter water 1 meter hoog wikkeling: ‘Wij zijn dit jaar met onze ders overbodig.’ Allereerst zijn het de verouderde as- ziening, de toenemende systeeminte- oppompen. Kortom, in opslag gaat activiteiten in Amerika gestart. Mijns sets – ‘sommige transformatoren zijn gratie en wordt de energiehuishouding een gigantische hoeveelheid energie inziens zijn opslagsystemen cruciaal Digitalisering 60 tot 70 jaar oud’ – die voor beper- steeds decentraler. ‘Waar het nog zitten.’ Het zijn woorden die hoogle- in de duurzame energietoekomst. Het Het Nederlandse energienet behoort tot king zorgen. Daarnaast zijn er minder aan ontbreekt is de mogelijkheid om raar Peter Notten tijdens het congres is de belangrijkste ontwikkeling van de de top 3 van de wereld en kent slechts inkomsten, neemt de digitalisering toe, met opslagsystemen ook seizoenen uitsprak. ‘Vandaag de dag vergt een mensheid. Opslag is dé sleuteltechno- 20 minuten per jaar een storing. ‘Toch zijn er veel nieuwe spelers en regels te overbruggen, dat is essentieel. Niet auto die 140 kilometer elektrisch kan logie, het is het missende puzzelstukje moet er niet meer koper in de grond en komen er steeds meer kwaliteitsei- voor niets zitten wij dan ook in meer rijden een investering van 10.000 euro voor hernieuwbare energie.’ om die zekerheid te waarborgen. Het sen. ‘Bij dit alles geldt ook nog eens dan tien proeftuinen. Eén ding wordt voor de batterijcapaciteit. Als wij meer ‘Op het kruispunt van drie wereld- moet slimmer en anders en dus heb je dat de huidige wetgeving niet geschre- in die pilots al duidelijk: in de toekomst batterijen gaan produceren, zal de prijs wijde megatrends zal de opslagmarkt

50 solaR MaGaZINE | december 2015 solaR MaGaZINE | december 2015 51 4, 5 en 6 oktober 2016 Brabanthallen Den Bosch solaR aCTIVITEITENKalENDER

19 januari 2016 2-3 maart 2016 16-17 maart 2016 solar Business Day solar Market Workshop solar solutions De Solar Business Day is het jaarlijkse Solar Power Europe, het voormalige Solar Solutions is op 16 en 17 maart 2016 Hét platform voor duurzame solar netwerk- en kennisevent - georga- EPIA, organiseert begin maart in Brussel alweer toe aan haar vierde editie. De enige niseerd door Solar Solutions Int. – waar voor de 11e keer de Solar Market Work- op zichzelf staande Nederlandse zonne- energieopwekking en energiebesparing ruim 100 zonne-energie-ondernemers sa- shop. Dit evenement zoomt in op de energiebeurs kent een beursconcept 2.0; menkomen. De Solar Business Day 2016 ontwikkeling van de wereldwijde zonne- gericht op netwerken, sales, workshops staat in het teken van marketing, saldering energiemarkt met diepgravende analyses en trainingen. Solar Magazine is opnieuw en smart home. van internationale consultants. hoofdmediapartner van deze vakbeurs. www.solarbusinessday.nl www.solarpowereurope.org www.solarsolutions.nl

18-19 februari 2016 15-17 maart 2016 26 mei 2016 Making solar Bankable Energy storage Europe The solar Future Nl Amsterdam is het toneel van dit evene- Met vijftienhonderd bezoekers uit meer Solarplaza organiseert voor de acht- ment, georganiseerd door Solar Plaza. dan veertig verschillende landen was de ste keer de Nederlandse editie van de Deze nieuwe tweedaagse conferentie is vierde editie van Energy Storage Europe internationale conferentiereeks ‘The Solar erop gericht om nieuw kapitaal te verkrijgen dit jaar een groot succes. Ook in 2016 Future’. Bezoekers mogen een line-up voor zonne-energie in opkomende markten vindt dit event plaats in het beurs- en verwachten met frisse sprekers omtrent de Facts & Figures Vakbeurs Energie 2015 in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. congrescentrum van Düsseldorf. nieuwste marktontwikkelingen. www.makingsolarbankable.com www.energy-storage-online.com www.thesolarfuture.nl • 44% van de bezoekers heeft concrete investeringsplannen op korte termijn • 56% van de bezoekers heeft daarin een beslissende rol, waarvan 32% eindbeslisser • Hoogste bezoekerswaardering ooit In het Zonnetje

specials solar Magazine 2016: Top 3 interesse bezoekers solar solutions 2016, EU PVsEC 2015 • 33% energiebesparing in woningen & gebouwen en Vakbeurs Energie 2016 • 30% duurzame energieopwekking In het kalenderjaar 2016 zal Solar Magazine voor drie grote • 11% opslag & distributie van energie evenementen een redactionele special vervaardigen. Voor de vakbeurs Solar Solutions zal dit als hoofdmediapartner gebeuren in de editie van maart 2016 en voor de Vakbeurs Verkoop weer gestart Energie 2016 in de editie van september 2016. Verder zal voor de Intersolar Europe en de EU PVSEC, die dit jaar We hebben onder andere alweer de volgende partijen aan boord voor 2016: gelijktijdig in juni plaatsvinden in München, een speciale Engelstalige editie vervaardigd worden.

In het eerste nummer van het kalenderjaar vervaardigt Solar Magazine een geïntegreerde redactionele special over Solar Solutions. Bezoekersdoelgroepen zijn installatiebedrijven, bouwbedrijven, de energiesector, woning- en gebouwbe- heerders, (semi)overheid, architecten en consultants. Solar Solutions Int. richt zich voornamelijk op beslissers. In 2016 breidt de beurs uit naar opslagsystemen, home automation, smart energy solutions en microgrids. Interesse in deelname? Neem contact op met Rein Bosma via kennen een eigen inhoudelijk programma en aparte presentaties In de derde editie van het kalenderjaar – in september 2016 op de beursvloer. Op het gebied van duurzame mobiliteit kun- 06 – 38 14 52 24 of [email protected] – zal Solar Magazine een beursspecial vervaardigen over nen bezoekers terecht op de aangrenzende vakbeurs Ecomobiel. Vakbeurs Energie 2016, met uiteraard geconcentreerd op het zonne-energiegedeelte van de beurs. Het evenement is gericht Wilt u redactioneel of commercieel participeren in een van “De Vakbeurs Energie heeft in 2015 een fikse metamorfose ondergaan. In recente jaren vond ik de bezoekers- op duurzame energieopwekking en energiebesparing. Binnen de speciale edities van Solar Magazine in het kalenderjaar aantallen bij beurzen in het algemeen erg tegenvallen. Maar deze beurs overtrof alle verwachtingen: de Vakbeurs Energie zijn 2 specifi eke platforms ingericht: 2016? Neem dan via het e-mailadres [email protected] eindelijk weer eens een beurs met veel én relevante bezoekers!” - Dhr. P. (Peter) Desmet, Solarclarity Energie & Gebouw en Energie & Industrie. Beide platforms contact met ons op.

Inco-locatiemet: Partner: Onderdeelvan: solaR MaGaZINE | december 2015 53 www.vakbeursenergie.nl solaR INDUsTRIE REGIsTER ColoFoN

Jaargang 6 - nr. 4 december 2015 ClickFit / FlatFix (Esdec BV) Mastervolt Solar Magazine is een onafhankelijk Montagesystemen voor zonnepanelen Producent omvormers inclusief monitoring vakblad en verschijnt vier keer per jaar Paderbornstraat 4, 7418 BP Deventer Snijdersbergweg 93, 1105 AN Amsterdam in een oplage van 15.000 exemplaren, T. +31 570 624 177 / F. +31 570 621 485 T. + 31 20 342 21 00 / E. [email protected] waarvan 7.000 exemplaren in hard copy en E. info@click-fi t.com / I. www.click-fi t.com I. www.mastervolt.com 8.000 digitale exemplaren. © EG Media

Uitgever & Hoofdredacteur Edwin van Gastel (EG Media) (E). [email protected] DMEGC Benelux P r o fi N R G Productie van zonnecellen en -panelen Groothandel in Zonnepanelen Eindredactie T. + 31 15 369 31 31 Leidsestraatweg 20, 3481 EX Harmelen Els Stultiens (EG Media) E. [email protected] T. +31 (0)30 265 8512 / E. info@profi nrg.nl I. www.dmegc.nl I. www.profi nrg.nlwww.profi nrg.nl Vormgeving Bette van Loenen (EG Media)

Fotografi e Robert van den Berge en Vincent Knoops Hielkema Testequipment BV siebert Nederland Producent klimaatkamers zonnepanelen Digitale displays voor pv-systemen Redactieadviesraadleden Pre compliance testen zonnepanelen Jadedreef 25, 7828BH Emmen M. Weeda (BOM); P. Wyers (ECN); A. Kuypers Vluchtoord 23, 5406XP Uden T. +31 591 633 444 / E. [email protected] (TNO) en A. de Vries (Holland Solar) E. [email protected] / I. www.hielkematest.nl I. www.siebert-solar.com

lamers High Tech systems solarClarity BV Turn key projects en equipment building Importeur en groothandel PV materialen De Vlotkampweg 36-38, 6545 AG Nijmegen Flevolaan 21, 1382 JX Weesp Partners solar Magazine T. +3124 371 67 77 / E. [email protected] T. + 31 294 769 028 / E. [email protected] I. www.lamersHTS.com I. www.solarclarity.nl

lapp Benelux B.V. Top systems Producent solar kabels, wartels en connectoren Zonne-energieopslagsystemen ambassadeurs solar Magazine Van Dijklaan 16, 5581 WG Waalre Duitslandweg 13, 2411 NT Bodegraven E. [email protected] T. +31 172 650 737 / I. www.eigenstroom.nu I. www. lappbenelux.com E. [email protected]

libra Energy BV VDH solar BV Importeur en groothandel PV-producten Groothandel van complete pv-systemen Heemstederweg 14, 1902 RP Castricum Frankrijklaan 9, 2391 PX Hazerswoude-Dorp T. +31 251 656 277 T. +31 172 235 990 / E. [email protected] E. [email protected] / I. www.libra-energy.eu I. www.vdh-solar.nl

© EG Media 2015 - Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming Indak PV tegen opdak prijzen van de uitgever. Redactie en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo betrouw- baar mogelijke uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventueel voorkomende onjuistheden.

54 solaR MaGaZINE | december 2015 Bezoek www.sunstation.nl WIJ LEVEREN ALLES BEHALVE DE ZON!

ALLES VOOR EEN COMPLEET ZONNESTROOM SYSTEEM BIJ DE GROOTSTE DISTRIBUTEUR VAN NEDERLAND. kijk voor ons volledige portfolio op: www.solarclarity.nl