Maken Van Drankbekers

Jaargang 18 BEwerken maart 2017 Kennisplatform voor afval- en recyclingsector. maken van drankbekers gaat ‘spaanplaat’ Papierfabrikant is volledigBeton circulair! in Wijsteropwerkingsinstallatie Attero investeert inkunststof Aanbouwdelen voor recycling, sloop en grondverzet Geautoriseerd distributeur Atlas Copco ‘Hydraulic Attachments’

Weert, 1 februari 2017 Persbericht Atlas Copco gaat nog nauwer samenwerken met SAES International in Weert

Met ingang van 1 februari 2017 zal SAES International als exclusieve dealer optreden voor de MB, HB sloophamers en de SDT sloopgereedschappen. Ook voor wat betreft alle originele onderdelen (en beitels) wordt SAES exclusieve dealer. Daarnaast zal Atlas Copco ook het volledige serviceprogramma dat betrekking heeft op deze producten onderbrengen bij SAES International.

Atlas Copco heeft de keuze voor de nauwe samenwerking met SAES International gemaakt op grond van de kennis en ervaring die het bedrijf in meer dan 33 jaar heeft opgedaan met de verkoop en service van sloopgereedschappen. Met SAES als partner is Atlas Copco in staat de afnemers in het segment van de zwaardere hydraulische aanbouwdelen nog beter te bedienen.

SAES International beschikt over een eigen voorraad Atlas Copco-aanbouwdelen en -onderdelen en kan daarnaast rekenen op het Atlas Copco-distributiecentrum te Hoeselt. Zo is een hoge lever- snelheid aan de markt gegarandeerd. Bovendien biedt het bedrijf de mogelijkheid tot flexibel en tijdelijk gebruik van de hydraulische attachments. Daarnaast heeft SAES International een grote voorraad aan sloophamers tot 10 ton eigen massa voor tijdelijke inzet.

Onderhoud- en reparatiewerkzaamheden kunnen worden uitgevoerd in de goed geoutilleerde werkplaats van SAES International in Weert of op klantlocatie. Klanten kunnen rekenen op betrouwbare service: 24 uur per dag, 7 dagen per week. In combinatie met de wereldwijde service van Atlas Copco is goede technische ondersteuning te allen tijde gewaarborgd.

SAES International BV Lozerweg 10 - 14 KWALITEIT NL-6006 SR Weert & SERVICE Tel. +31 (0)495-561929 JAAR + SINDS 1982 Fax +31 (0)495-561896 30 www.SAES.nl InhoudJaargang 18 | maart 2017

Splitsing BRL 2506 kwestie van tijd De achterliggende tijd is gewerkt aan de ‘splitsing’ van de BRL2506 in een deel met de milieueisen (BRL2506-2) en een deel met de overige producteisen (BRL2506-1). Aanleiding hiervoor is mede de invoering van de Europese Bouwproductenverordening en de daarop gebaseerde CE markering van bouwproducten. 11 Timmermans geeft circulaire economie nieuwe stimulans Innovaties in de kringloopeconomie moeten gemakkelijker investeerders aan kunnen 14 trekken. De Europese Commissie zet daarom een nieuw financieringsplatform op, waaraan de Europese Investeringsbank (EIB) zal deelnemen. Dit staat in plannen die Frans Timmermans, de eerste vicevoorzitter van de Europese Commissie, met zijn collega Jyrki Katainen (banen en groei) op 26 januari jl. presenteerde.

Water besparen? Korter douchen helpt niet

Op de derde Nationale Waterspaardersdag, die op 13 oktober 2016 in Diergaarde Blijdorp te Rotterdam plaatsvond, riep de Unie van Waterschappen op tot korter douchen: “Zuinig en bewust omgaan met water is essentieel.” En volgens duurzaamthuis.nl: “Wil je vandaag nog met duurzaamheid aan de slag? Dan is misschien wel de belangrijkste stap het besparen op water in en rondom het huis.” 40

BEwerken | maart 2017 1 Lokotrack® Vaak gekopieerd Nooit geëvenaard

De Lokotrack® LT1213S™ is de nieuwste mobiele combi-breker van Metso. Door zijn geringe gewicht van 55 ton, één van de lichtste in zijn klasse. Daarnaast is de Lokotrack® LT1213S™ uitgerust met een compacte dual- slope nazeef-unit welke zorgt voor de perfecte productkwaliteit. Deze breed inzetbare machine is binnen een kwartier bedrijfsklaar voor uw project!

Neem contact op met BIA voor deze machine of 1 van de andere uit de Lokotrack® serie.

BIA bv Skagerrakstraat 6 Tel. +31 (0)88 303 22 00 [email protected] 7202 BZ Zutphen Fax. +31 (0)88 303 22 99 http://netherlands.biagroup.com Inhoud Jaargang 18 | maart 2017

9 14

24 27 32

14 E nergie uit afval: Commissie geeft haar visie o. a. in dit nummer van BEwerken: O p 26 januari 2017 bracht de Europese Commissie haar mededeling naar buiten waarin de rol van energie uit afval wordt belicht. De Commissie laat daarbij duidelijk blijken dat die rol ondergeschikt is 17… Green Deal Duurzaam GWW: aan hergebruik en recycling. Volgens de Commissie samenwerken en risico delen moet met name de rol van afvalverbranding worden heroverwogen om te zorgen dat recycling 23… MIA/Vamil Regeling 2017 en hergebruik niet worden gehinderd. ® stimuleert circulaire economie Lokotrack 32… Nascheiding is het toverwoord 35 Asfaltaannemers tekenen massaal Code Vaak gekopieerd Milieuverantwoord Wegbeheer Aannemerij en verder... Het Landelijk Monitoringsoverleg Teerasfalt heeft in Nooit geëvenaard samenwerking met Bouwend Nederland Vakgroep Bitumineuze Werken aanvullend op de Code Milieuverantwoord Wegbeheer voor Wegbeheerders 29… Markt en ministerie hebben ook een code specifiek bedoeld voor de aannemerij De Lokotrack® LT1213S™ is de nieuwste mobiele combi-breker van Metso. volop vertrouwen in Green Deal opgesteld. Tijdens de Asfaltdag op 13 december 2016 tekenden aannemers massaal de Code Door zijn geringe gewicht van 55 ton, één van de lichtste in zijn klasse. 37… SPA draagt bij aan Milieuverantwoord Wegbeheer voor de Aannemerij. Daarnaast is de Lokotrack® LT1213S™ uitgerust met een compacte dual- professionalisering sector slope nazeef-unit welke zorgt voor de perfecte productkwaliteit. 53… Jaarverslag 2016 38 R ik Grashoff Groenste Deze breed inzetbare machine is binnen een kwartier bedrijfsklaar voor uw project! Politicus 2016 A ls ‘groene straatvechter’ heeft Grashoff successen Neem contact op met BIA voor deze machine of 1 van de andere uit de geboekt voor weidevogels, landschapsbescherming en verduurzaming van de landbouw. Lokotrack® serie.

BIA bv Skagerrakstraat 6 Tel. +31 (0)88 303 22 00 [email protected] BEwerken | maart 2017 3 7202 BZ Zutphen Fax. +31 (0)88 303 22 99 http://netherlands.biagroup.com Huren doe je bij Dehaco! Altijd up-to-date materieel en direct inzetbaar

Dagprijs >week STOFBEHEERSING € 99 - Waternevelaars 400V EXCL. BTW. Tera 60

Waternevelaars 230V Tera 25 Dagprijs >week € 55 - EXCL. BTW.

Dagprijs >week SLOOPMATERIEEL €83.- Hydraulische sloophamers EXCL. BTW IBEX 600GS De huur prijslijst is onmisbaar voor professionals in de sloop-, recycling- en saneringsbranche. Met DSG Sloop- en sorteergrijpers deze prijslijst beschikt u altijd over de benodigde DSG 250 Dagprijs >week informatie voor het huren van materieel bij Dehaco. € 60 - De huur prijslijst bestaat in de varianten sloop/stof EXCL. BTW. en safety/stof en geeft een duidelijk overzicht van onze verhuurvloot met bijbehorende huurprijzen. Dagprijs >week Dehaco wil professionals de mogelijkheid bieden SAFETY PRODUCTEN € om met goed onderhouden materieel te werken, 85.- zonder dat daar een investering voor nodig is. Decontaminatiewagens EXCL. BTW Door te huren bij Dehaco kunt u altijd over up-to- Deco 400 date materieel beschikken dat direct inzetbaar is Afhankelijke adembescherming en bovendien volledig is onderhouden en getest. Scott Proflow Asbestos (Vision M/L)

Dagprijs >week € 9.50 Kijk voor het volledige EXCL. BTW

huurassortiment op:

+31 (0)252 - 41 79 50 www.dehaco.nl [email protected]

Prijzen excl. BTW en 7% verzekeringspremie. Weekprijzen o.b.v. 5 werkdagen. Alle prijzen zijn exclusief verbruiksartikelen zoals: messen, brandstof, ﬁ lters, etc. Op alle aanbiedingen en overeenkomsten zijn onze Algemene Verhuurvoorwaarden van toepassing. Deze zijn te vinden op www.dehaco.nl.

201703_Dehaco_BEwerken_adv_210x297mm.indd 1 03-03-17 12:25 Voorwoord

Geachte lezer,

De crisis lijkt dan toch definitief achter ons te liggen. Het CPB voorspelt nu zelfs een Huren doe je bij Dehaco! groei van 2,1 % in het jaar 2017. De in 2016 gelanceerde circulaire economie met de opdracht om vanuit het Grondstoffenakkoord 5 transitieagenda’s op te stellen: een wenkend perspectief voor de recyclingindustrie. En in deze uitgave van BEwerken Altijd up-to-date materieel ritselt het weer van de mooie en nieuwe recyclinginitiatieven in het laatste half jaar. en direct inzetbaar Valt er nog meer te wensen? Wis en waarachtig! Helaas constateer ik met alle mooie woorden, die met name vanuit de politiek op Dagprijs >week dit vlak worden gebezigd, dat er de laatste vijf jaar eigenlijk maar bitter weinig STOFBEHEERSING € vooruitgang is geboekt. Als er bijvoorbeeld in drie jaar tijd slechts 21 gemeenten zijn 99.- bijgekomen die hun 100 kg doelstelling hebben bereikt moet er echt wel een tandje bij Waternevelaars 400V EXCL. BTW om de overige 90% van de gemeenten hun doelstelling in 2020 te laten halen. Ook ten Tera 60 aanzien van bedrijfsafval blijkt van het gemengd opgehaalde afval (3 Mton!) nog maar Waternevelaars 230V 3 % gerecycled te worden. De recyclingsector heeft een groot oplossend vermogen, maar heeft daar wel de overheid bij nodig. Geen subsidies of gedwongen winkelne- Tera 25 Dagprijs >week ring, maar slimme marktconforme regelgeving. Sinds de florijn, dollar, euro, de fop of € 55 - de bitcoin zo u wilt, is er geen beter sturingsmechanisme meer uitgevonden. Natuurlijk, EXCL. BTW. duurzaamheid heeft met overtuiging te maken, maar op het eind van de rit wordt toch altijd de rekening opgemaakt. Als recyclingsector hebben we zeer duidelijke ideeën om alsnog de doelstellingen van het VANG-beleid binnen de gewenste tijdspanne te halen. Dagprijs >week Doen zou ik zeggen! Dan kunnen we ons hierna vol concentreren op een verdere SLOOPMATERIEEL € verduurzaming van Nederland en het inrichten van de circulaire economie middels de 83.- dan opgestelde transitieagenda’s. Hydraulische sloophamers EXCL. BTW Per slot van rekening is er nog veel werk aan de winkel. Denk alleen al maar aan een IBEX 600GS erfenis als de Plastic Soup. De huur prijslijst is onmisbaar voor professionals in de sloop-, recycling- en saneringsbranche. Met DSG Sloop- en sorteergrijpers Schouders eronder, met een nieuwe kunststof opwerkingsinstallatie van Attero en de deze prijslijst beschikt u altijd over de benodigde DSG 250 Plastics Compounding van Coolrec. Dagprijs >week informatie voor het huren van materieel bij Dehaco. Een Betonakkoord prima, maar een Mia/Vamil regeling voor granulaat in beton blijkt € 60 - in een geld gedreven maatschappij blijkbaar meer opdrachtgevers in beweging te De huur prijslijst bestaat in de varianten sloop/stof EXCL. BTW. brengen. en safety/stof en geeft een duidelijk overzicht van Hoogwaardige koolstof uit afgedankte autobanden, spaanplaat uit drankbekers en onze verhuurvloot met bijbehorende huurprijzen. Dagprijs >week meer van dat soort praktijkinnovaties, daar krijgen de mensen de juiste energie van. Dehaco wil professionals de mogelijkheid bieden SAFETY PRODUCTEN € om met goed onderhouden materieel te werken, 85.- Per slot van rekening is er nog veel werk aan de winkel. EXCL. BTW zonder dat daar een investering voor nodig is. Decontaminatiewagens Denk alleen al maar aan een erfenis als de Plastic Soup. Door te huren bij Dehaco kunt u altijd over up-to- Deco 400 date materieel beschikken dat direct inzetbaar is Afhankelijke adembescherming en bovendien volledig is onderhouden en getest. Dit en meer zaken kunt u in dit nummer van BEwerken lezen. Scott Proflow Asbestos (Vision M/L) Nieuw in BEwerken is de column van leden van het Recycling Forum. Voorzitster Dagprijs >week Marieke van der Werf bijt “met een rare constatering in Den Haag” de spits af. € 50 9. Tot slot wil ik vanaf deze plek Hans Groenhuis, grondlegger en oud-directeur van EXCL. BTW Kijk voor het volledige ROVA, hartelijk danken voor zijn nalatenschap. Zijn ideeën, uitspraken en in de praktijk huurassortiment op: doorgevoerde zaken zoals omgekeerd inzamelen hebben velen in de afval- en recy- clingwereld de ogen geopend.

Ik wens u veel leesplezier.

+31 (0)252 - 41 79 50 www.dehaco.nl [email protected] Ton van der Giessen Voorzitter BRBS Recycling

201703_Dehaco_BEwerken_adv_210x297mm.indd 1 03-03-17 12:25 Korte berichten Laatste mijlpaal bereikt voor fusie Van Gansewinkel en Shanks

Nadat eerder de aandeelhouders Het formele afrondingsproces heeft inmid- en de Belgische mededingingsau- dels plaatsgevonden, waarna het gecom- bineerde bedrijf onder de nieuwe naam toriteit de fusieplannen tussen Van Renewi verder zal gaan. Gansewinkel en Shanks positief hadden beoordeeld, stemde de Nederlandse mededingingsautori- teit (ACM) op 15 februari jl. eveneens in met de voorgenomen fusie. Efteling realiseert nieuwe verblijfsrecreatie in het Loonsche Land

De Efteling besloot in oktober Eind 2015 is gestart met de voor- 2015 circa € 30 miljoen te inves- bereidende werkzaamheden. Naar verwachting kunnen de eerste teren in de bouw van een nieuw gasten in het voorjaar van 2017 vakantiepark in het noordelijk hun intrek nemen in de nieuwe deel van het Loonsche Land, accommodaties. De bouw van verblijfsrecreatie was al meegenomen grenzend aan het attractiepark in de oorspronkelijke plannen voor en het Efteling Golfpark. In een de herinrichting voor het Loonsche gebied van ruim 8 ha. worden Land. Met de uitvoering ervan krijgen de plannen nu vorm. centrale voorzieningen en vakantiehuizen gerealiseerd Internationale die passen bij de natuurlijke bestemming De Efteling wil komende jaren uitstraling van het gebied. gefaseerd doorgroeien tot een internationale bestemming met 5 miljoen bezoekers in 2020. Om het meerdaags verblijf te stimuleren en meer gasten uit het buitenland te interesseren voor een bezoek, wil de Efteling haar verblijfsmogelijk- heden uitbreiden. Na de opening van de nieuwe verblijfsaccommo- datie heeft de Efteling in totaal 3.000 bedden: 450 in het Efteling Hotel, 1.550 in vakantiepark Efte- ling Bosrijk en 1.000 in het nieuw te openen vakantiepark.

6 BEwerken | maart 2017 Nieuw voertuig in ontvangst genomen

Op 21 december jl. is in de regio Lichtenvoorde een nieuw voertuig in REMON- DIS-huisstijl in ontvangst genomen. Het gaat om een DAF 330 PK, Euro 6 voertuig met een Geesinknorba GPM IV achterlader opbouw.

Uitbreiding Recycling Maatschappij Groningen, eindelijk!

Na langdurig overleg met de gemeente Vanwege verontreiniging diende een deel met al is de locatie met een kleine 4.000 Groningen zijn Twee ‘R’ Recycling Groep van de bovenlaag te worden gesaneerd m2 uitgebreid. Dankzij deze uitbreiding en de gemeente het eindelijk met elkaar om vervolgens van een nieuwe, schone kan Recycling Maatschappij Groningen de eens geworden en werd toestemming ver- leeflaag te worden voorzien. Nadat hierop betonindustrie in de regio beter voorzien kregen voor het uitbreiden van de locatie een afdeklaag was aangebracht, konden van schone, hoogwaardige grondstoffen. aan de Gideonweg. er nieuwe depots worden ingericht. Al Gelijktijdig met de bodemsanering en de herinrichting van het terrein is ook de entree aangepakt. Er zijn nieuwe parkeer- plaatsen gerealiseerd en de verharding rondom de weegbrug is vernieuwd en voorzien van een beter afwateringssys- teem.

Elektrische kraan

Voor het vullen van de houtop- AVG verwacht hiermee niet alleen tot 70% werkinstallatie in Goch heeft op de brandstofkosten te kunnen besparen. Ook de levensduur van deze elektrische AVG eind vorig jaar een nieuwe kraan is veel langer, zo’n 30.000-40.000 uur, Liebherr LH 26 elektrische terwijl een normale kraan ongeveer 15.000 kraan in gebruik genomen. De uur meegaat. elektrische aandrijving is een bewuste, duurzame keuze.

BEwerken | maart 2017 7 Korte berichten Akzo, Avantium en RWE plannen raffinaderij op houtsnippers in Delfzijl

Chemieconcern AkzoNobel, chemisch Eerste stap energieconcern RWE/Essent een potentiële technologiebedrijf Avantium en het Duitse Als eerste stap naar de grote raffinaderij afnemer, die dit in de haar energiecentrale energieconcern RWE/Essent gaan de moge- van 100.000 ton bouwt Avantium voor in de Groningse Eemshaven kan opstoken. lijkheden onderzoeken om samen een bio- eigen rekening een proefinstallatie van raffinaderij te bouwen op het Chemie Park enkele miljoenen euro’s om de techniek Delfzijl, die moet gaan draaien op hout- met de houtsnippers geschikt te maken snippers. Naar verluidt is met de fabriek voor inzet op industriële schaal. een investering van zo’n € 100 miljoen Als de techniek voldoet en partijen vol- gemoeid. doende vertrouwen in de business hebben kan de fabriek naar verwachting over een In de raffinaderij zullen zuivere suikers jaar of vijf worden gebouwd. Als vestigings- worden gemaakt uit houtsnippers. Die plaats is Delfzijl favoriet. Met houtsnippers suikers gaan weer dienen als grondstof als grondstof bevindt zo’n bio-raffinaderij voor verven en lakken, als vervanging van zich daar op het knooppunt van chemische fossiele grondstoffen. Het nieuwe is dat en energieprocessen. met deze techniek de zuivere suikers niet Op Chemie Park Delfzijl gaat de bio- meer worden gemaakt uit ‘eerste gene- raffinaderij gebruikmaken van het daar ratie biomassa’ van voedingsgewassen als door AkzoNobel geproduceerde zoutzuur. maïs, suikerriet, suikerbiet of tarwe, maar Tegelijk heeft AkzoNobel grote belangstel- Delfzijl, waar al veel chemische uit ‘tweede generatie biomassa’, dat wil ling voor grondstoffen uit biomassa voor industrie is gevestigd, is voor de initiatiefnemers een logische locatie. zeggen groene restproducten zoals hout- zijn lakken en materialen. Voor het rest- snippers. product van de bio-raffinaderij (lignine) is

Kant-en-klare, modulaire wasinstallaties

Snelle opstelling. Zand en grind Compacte afmetingen. Gebroken stenen Verwijdering van boven- en deklagen Maximale opbrengst. Recycling van bouwen sloopafval Minimale gevolgen voor het milieu. Snel, eenvoudig en veilig onderhoud. cdeglobal.com

CDE_DUTCH_AD_187x122_SEPT 16.indd 1 02/09/2016 09:51

8 BEwerken | maart 2017 Column ENERGIE

Er is iets raars aan de hand. In de Haagse politiek staan circulaire economie en behoud van grondstoffen hoog op de agenda. Maar terwijl aan de ene kant het belang voor Nederland wordt onderstreept moet je aan de kant flink zoeken naar concrete maatregelen en budgettaire verplichtingen die de zaak daadwerkelijk verder brengen. Deze constatering dringt zich vooral op in vergelijking met het beleid dat de energietransitie stimuleert. Ik licht er een paar zaken uit.

1. Er is een Topsector Energie, die zowel duurzame innovatie stimuleert, banen creëert en kennis exporteert. De grond- stoffensector in Nederland heeft op deze drie terreinen een enorme potentie. Dat wordt in Den zijn minst een stevige innovatie-pot van waaruit doorbraken op het Haag niet ontkend, maar ondersteuning zoals in een topsector gebied van design, inzameling, verwerking, logistiek en IT kunnen blijft uit. worden gestimuleerd. Misschien geen subsidie, maar in ieder geval 2. Duurzame energie is duurder dan fossiele energie. Om de markt maatregelen die de vraag naar secundair materiaal stimuleren. te stimuleren wordt de onrendabele top van duurzame energie Misschien nog geen uit-onderhandeld akkoord, maar wel ambi- afgedekt met subsidie, de SDE+ regeling. Secundaire grondstof- ties en normen voor alle partijen die nu ondertekend hebben. En fen zijn over het algemeen duurder dan virgin materialen, maar misschien moet het behoud van grondstoffen wel direct vallen er is geen enkele regeling die op dit punt de markt evenwichtig onder de minister van Economische Zaken. Overheveling uit de maakt. milieuhoek naar het belang voor de economie maakt ongetwijfeld 3. Er is na intensief onderhandelen een langjarig energieakkoord nieuwe krachten los. gesloten, waarin alle belanghebbenden zich aan inspanning Wat ik maar wil zeggen, is dat het beleid voor circulaire economie binden. In het kader van het Rijksbrede programma Circulaire niet moet stranden in goede bedoelingen. We hebben in Neder- Economie is weliswaar een Grondstoffenakkoord gesloten, maar land een uitstekend georganiseerde sector die het vliegwiel kan dat is gebaseerd op intenties in plaats van uit-onderhandelde zijn van een slim draaiend grondstoffensysteem. Een nieuwe coali- afspraken. tie doet er goed aan om dat vliegwiel sneller te laten draaien. Het 4. De governance van de energietransitie is voor een belangrijk energiebeleid wijst de weg… deel in handen van een borgingscommissie, die buiten de politieke waan van de dag opereert. De circulaire economie is onder- Marieke van der Werf deel van de commissie I&M, waar elke fundamentele discussie Voorzitter Recyclingforum BRBS Recycling wordt gesmoord in het statiegeld-debat. Directeur Dröge & van Drimmelen

Natuurlijk: de transitie naar een duurzame energietransitie duurt al wat langer dan de inzet op een circulaire economie. Het beleids- instrumentarium loopt daarmee in de pas. Aan de andere kant: energie is via zon, wind, water, etc. oneindig aanwezig terwijl grondstoffen toch echt een keer op raken. Het wordt tijd dat politiek Den Haag zijn knopen gaat tellen. Wat willen we nu echt met de circulaire economie en wat zetten we daarvoor in? Misschien niet nóg een topsector, maar dan toch op

BEwerken | maart 2017 9 + + =

DEMAREC De Hork, 32, 5431 NS Cuijk, the Netherlands. Tel.: +31 (0) 485 442300, [email protected], www.demarec.com

10 BEwerken | maart 2017 Via Wecycle ingezamelde apparaten nog beter gerecycled Coolrec Plastics Compounding brengt kunststof korrels op specificatie

Coolrec, dochteronderneming van Van alle kunststofstromen, afkomstig uit afge- Gansewinkel, opende onlangs in Emmen dankte elektrische en elektronische pro- haar nieuwe locatie Coolrec Plastics Com- ducten, tot hoogwaardige grondstoffen. pounding. Op deze locatie produceert de De harde kunststof stromen PE (Polyethy- WEEE-recycler en leverancier van hoog- leen), PP (Polypropyleen), PS (Polystyreen) waardige secundaire grondstoffen op spe- en ABS (Acrylonitril-Butadieen-Styreen) cificatie gebrachte kunststof korrels, die worden hier opgeschoond en opnieuw rechtstreeks worden aangeboden aan pro- verwerkt tot zuivere grondstoffen. Vervol- ducenten van consumentengoederen. De gens gaan de grondstoffen naar Emmen, korrels komen voort uit het recyclingproces waar we beschikken over de technologie van afgedankte elektrische apparaten, die om deze materialen verder op specifica- onder andere via het Wecycle-inzamelsys- tie te brengen, om te zetten in kunststof teem worden aangeboden aan Coolrec. korrels en uiteindelijk aan te bieden aan producenten van consumentengoederen.” Voor het verder circulair maken van de De WEEELABEX-gecertificeerde recycler zal kunststofketen is de locatie in Emmen voor naar verwachting jaarlijks 10.000 ton kor- Coolrec van groot belang. Directeur Arjen rels leveren, waarmee het zelfstandig de Wittekoek van Coolrec: “Het is de per- circulaire keten van kunststoffen sluit. fecte vervolgstap op onze activiteiten bij Coolrec PHB in Waalwijk. Daar recyclen wij Splitsing BRL 2506 kwestie van tijd

De achterliggende tijd is gewerkt aan de termijn met het oog op het synchroon laten van de nieuwe BRL 2506 zijn deze nu ook te ‘splitsing’ van de BRL2506 in een deel met lopen van de omzettingen ruim te nemen. garanderen. Technici zullen dit ongetwijfeld de milieueisen (BRL2506-2) en een deel met weten te waarderen. Van Opdorp: “Het de overige producteisen (BRL2506-1). Aanlei- Grote stap voorwaarts productcertificaat groeit hiermee uit tot een ding hiervoor is mede de invoering van de Robin van Opdorp, lid van het Centraal College selectiemiddel.” Europese Bouwproductenverordening en de van Deskundigen 2506, typeert de splitsing als Hoewel een grote stap voorwaarts had Van daarop gebaseerde CE markering van bouw- een grote stap voorwaarts. “Het KOMO® pro- Opdorp graag gezien dat de lat nog wat hoger producten. ductcertificaat zal de afnemer straks veel meer was gelegd. “Persoonlijk zou ik het toejuichen zekerheid bieden wat betreft kwaliteit en indien in de toekomst ook ontwerpparameters Op 20 januari 2017 is de BRL 2506 deel 2 gepu- eigenschappen van het granulaat. Zo mogen deel uitmaken van de BRL 2506. Daarmee geef bliceerd in de Staatscourant. Deel 2 betreft de asfaltcentrales er dan zondermeer op vertrou- je de producenten een tool in handen waar- milieueisen die leiden tot het NL-Bsb certifi- wen dat door het opnemen van verschillende mee zij hun product exact kunnen afstemmen caat. Per 1 februari 2017 kunnen certificaten protocollen, waaronder CROW-publicatie voor het doel waarvoor het is bestemd. Dat op deze BRL worden afgegeven. 210, aan het granulaat geen teerresten meer zet de deur open voor hoogwaardige toepas- In deel 1, dat onder meer dient om de pro- kleven. Daar waar dit in de vigerende BRL sing. Naar mijn overtuiging zullen afnemers ductgroepenregeling te faciliteren, zijn 2506 nog een grijs gebied was te noemen, is ook bereid zijn hiervoor te betalen. Vergeet ondertussen ook nog enkele verbeteringen dit In de nieuwe BRL 2506 goed verankerd,” niet dat granulaat onder label-plus, zoals aangebracht. Inmiddels is dit deel aangebo- stelt Van Opdorp. Hij verwacht dan ook dat na ik het gemakshalve maar even noem, een den aan de Raad voor Accreditatie. Bij het de overgangstermijn bij de producenten het substantiële besparing op de asfaltdikte kan ter perse gaan van deze editie van BEwerken kaf van het koren zal zijn gescheiden. “Ik ben betekenen. Met andere woorden: het verdient was nog niet bekend of ook dit deel al van er vast van overtuigd dat de kwaliteit van het zichzelf terug. Helaas was de tijd nog niet rijp kracht is verklaard. Zodra ook dit een feit is, gecertificeerde product zichzelf zal bewijzen om deze wens al bij deze wijziging van de BRL verdient het aanbeveling de omzettingen van en dat zal blijken dat de ‘free riders’ aan het 2506 te honoreren,” aldus Van Opdorp. deel 1 en 2 gelijktijdig te laten plaatsvinden. In kortste eind zullen trekken.” principe geldt er een overgangstermijn van zes Bij het ontwerpen van wegen spelen kwali- maanden, maar BRBS Recycling adviseert deze teitsverwachtingen een essentiële rol. Op basis

BEwerken | maart 2017 11 Wij zijn graag uw adviseur voor......

- Milieuadvies - Cursus Afvalstoffenregelgeving - Omgevingsvergunning - Cursus Besluit bodemkwaliteit - Ruimtelijke ordening - Cursus Asbestherkenning - Afvalstoffenregelgeving

- Kwaliteit, arbo en milieu - Branchemanagement - Arbo- en veiligheidsadvies - Secretariaatsvoering - KAM Detachering - Duurzaamheid & MVO ......

Zie voor meer informatie www.misa-advies.nl of neem contact met ons op.

MiSa advies b.v. - Rijksstraatweg 69 - 4194 SK - Meteren - Postbus 159 - 4190 CD - Geldermalsen t (0345) 47 13 80 - f (0345) 47 13 81 - [email protected] - www.misa-advies.nl

12 BEwerken | maart 2017 Attero investeert in kunststof opwerkingsinstallatie in Wijster

In de afgelopen jaren investeerde Attero hoge kwaliteit dat hiervan nieuwe folies te acteren, is de burger echter nogal eens al op grote schaal in de nascheiding van zijn te maken. Met de ingebruikname zal er geneigd ook andere producten van kunst- kunststoffen uit huishoudelijk restafval in dus sprake zijn van een sluitende kringloop. stof, waaronder speelgoed, maar soms ook de bestaande afvalscheidingsinstallaties in ander afval bij de verpakkingsmaterialen Wijster en Groningen. Daarnaast bouwde Zo min mogelijk mix te stoppen. Dit heeft geleid tot discussies Attero een kunststof-sorteerinstallatie Met de investeringen in de kunststof- tussen de inzamelende gemeenten en het waar zowel nagescheiden kunststofstro- sorteerinstallatie beoogde Attero al zoveel verpakkend bedrijfsleven. Het verpakkend men als aan de bron gescheiden kunststof- mogelijk mono-stromen uit de aangeboden bedrijfsleven is namelijk van mening dat fen gezamenlijk worden gesorteerd in acht kunststofstromen te halen. In die opzet is zij de vergoeding uit het Afvalfonds hiervoor deelstromen (PET, PET-trays, PE, PP, folies, geslaagd. Daar waar elders in Europa met niet is bedoeld. Ook de sorteerder heeft mix, drankenkartons en metalen). Met de na- dan wel bronscheiding veelal maximaal het soms moeilijk om aan de contractuele bouw van een opwerkingsinstallatie op 50% aan mono-stromen wordt gehaald, verplichtingen voor hergebruik te voldoen haar locatie in Wijster sluit Attero dit jaar slaagt Attero erin tussen de 70 en 75 pro- als de hoeveelheid vervuiling stijgt. Volgens de kringloop voor kunststoffolies. cent te scoren. Zo goed mogelijk sorteren, Attero zouden gemeenten idealiter meer zodat je zo min mogelijk mix overhoudt, moeten sturen op de kwaliteit van inzame- In de nieuwe opwerkinstallatie, die naar is een keiharde noodzaak gebleken. De ling en in wijken waar dit niet mogelijk is verwachting eind 2017 in gebruik zal mix is namelijk een stuk moeilijker hoog- kiezen voor nascheiding in aanvulling op worden genomen, worden de reeds gesor- waardig te recyclen dan mono-stromen en bronscheiding. Goede samenwerking en teerde folies uit na- en brongescheiden dat heeft op het prijsniveau een negatieve betere communicatie zullen het tij moeten kunststoffen warm gewassen, gemalen invloed. Het kost dan ook veel moeite om keren. en omgesmolten tot LDPE-granulaat, een de mix goed afgezet te krijgen. Daar komt Het aanbod aan verpakkingsmaterialen directe grondstof voor de plasticindustrie. nog bij dat steeds meer Europese landen zal naar verwachting nog sterk toenemen Het grote verschil met reeds bestaande de inzameling van kunststof en de hoog- nu in het kader van het programma VANG installaties in binnen- en buitenland is de waardige recycling stimuleren terwijl de Buitenshuis de kantoor-, winkel- en dien- mogelijkheid om vervuilde folies intensief verwerkingscapaciteit van mix kunststoffen stensector ook gestimuleerd wordt om vóór te wassen met warm water en te verwerken niet in gelijke tred groeit. De impact van 2022 de hoeveelheid vrijkomend restafval tot een hoogwaardig en geurvrij granulaat. deze ontwikkelingen zal de wens naar de te halveren. De KWD-sector telt 1,2 miljoen De hiervoor benodigde warmte wordt ont- productie van vooral mono-stromen alleen bedrijven, die gezamenlijk goed zijn voor trokken aan de op deze locatie aanwezige maar vergroten. 5,3 miljoen ton afval per jaar. Daarvan afvalenergiecentrale in combinatie met wordt momenteel slechts de helft gerecy- water uit de eveneens hier voorhanden Aanbod cled. Er valt dus nog veel te winnen. Ook zijnde waterzuiveringsinstallatie. Naarmate in ons land meer gescheiden afval- daar werkt Attero graag met haar naschei- De opwerkingsinstallatie kan op jaarbasis inzameling plaatsvindt, wordt de uitdaging dings- en sorteermogelijkheden aan mee. zo’n 24.000 ton aan folies verwerken. Daar deze stromen zo hoogwaardig mogelijk waar deze folies tot nu toe als grondstof te recyclen des te groter. Een grote stap dienden voor onder meer kunststofemmers voorwaarts zou al zijn als de kwaliteit van en steigerplanken, is dankzij het unieke de ingezamelde stromen een impuls zou procedé het LDPE-granulaat van zodanig krijgen. In de drang zo duurzaam mogelijk

BEwerken | maart 2017 13 Timmermans geeft circulaire economie nieuwe stimulans

Innovaties in de kringloopeconomie teringsbanken en institutionele beleggers. Duurzame handel moeten gemakkelijker investeerders aan De deelnemers kunnen aangebrachte pro- Timmermans liet in december 2015 weten kunnen trekken. De Europese Commissie jecten gaan analyseren en ondernemers zes bestaande EU-richtlijnen voor de ver- zet daarom een nieuw financieringsplat- advies geven over de wijze waarop zij hun werking van afval en materialen aan te form op, waaraan de Europese Investe- investeringsplan moeten structureren om willen passen. Op 26 januari 2017 kwam ringsbank (EIB) zal deelnemen. aan financiers te komen. hij met een concreet voorstel om een Dit staat in plannen die Frans Timmermans, richtlijn voor het gebruik van gevaarlijke de eerste vicevoorzitter van de Europese Onduidelijke economie stoffen aan te scherpen. Door de aanpas- Commissie, met zijn collega Jyrki Katainen Een probleem is nu nog dat de kringloop- sing wordt in elektrische producten het (banen en groei) op 26 januari jl. presen- economie veelal als een te onduidelijk gebruik van lood, kwik, cadmium en vlam- teerde. concept wordt beschouwd in de investe- vertragers verder beperkt. Daarbij gaat ringswereld, zo zegt een betrokkene bij de het bijvoorbeeld om elektrische fietsen, Timmermans liet eind 2015 al weten de plannen. ‘De ideeën zijn er wel. En er is ook medische systemen en grasmaaiers met een Europese afvalberg sterk te willen terug- geen gebrek aan geld. Maar de ideeën zijn elektrische ontsteking. Timmermans wil zo dringen. Gehoopt wordt nu dat projecten soms niet goed genoeg of vinden het geld de handel in deze producten verduurzamen die daarop inspelen, beter aan investeer- niet. Dat hopen wij te veranderen.’ en de kans op reparatie en doorverkoop ders kunnen worden gekoppeld. De EIB De EU heeft nog een lange weg te gaan om vergroten. heeft al veel ervaring met milieuprojecten haar kringloopambities waar te maken. Het en is ook ontvankelijker geworden voor is de bedoeling dat in 2030 minimaal 65% investeringen die meer risico met zich van het huisafval kan worden hergebruikt. meebrengen. Het nieuwe platform moet Dat is nu 40%. ook een plek bieden aan nationale inves- Bron: FD d.d. 26 januari 2017.

Op 26 januari 2017 bracht de Europese Commissie haar medede- Energie uit afval: ling naar buiten waarin de rol van energie uit afval wordt belicht. De Commissie geeft haar visie Commissie laat daarbij duidelijk In haar actieplan voor de Circulaire Eco- infrastructuur die het deels onnodig maakt blijken dat die rol ondergeschikt nomie van 2015 benadrukt de Commissie om nieuwe AVI’s te bouwen. is aan hergebruik en recycling. dat preventie, hergebruik en recycling de In de mededeling constateert de Commis- Volgens de Commissie moet met hoofddoelen zijn. Met de jongste medede- sie dat driekwart van alle AVI-capaciteit ling wil de Commissie zorgdragen dat ook aanwezig is in een beperkt aantal landen: name de rol van afvalverbranding energie uit afval een bijdrage levert aan Duitsland, Nederland, Zweden, Frankrijk, worden heroverwogen om te de Circulaire Economie. Daartoe geeft zij Italië en Engeland. Een groot aandeel ver- zorgen dat recycling en herge- richting aan lidstaten om beter gebruik te branding in het afvalbeheer is volgens de maken van economische instrumenten en Commissie in strijd met ambitieuze doel- bruik niet worden gehinderd. capaciteitsplanning om overcapaciteit te stellingen voor hergebruik en recycling. Zij voorkomen. Ook identificeert beveelt maatregelen aan als verbrandings- zij opties om de opbrengst van belasting om problemen door overcapaci- energie uit afval te optimalise- teit aan te pakken. ren. De Commissie beveelt de volgende vier Onder energie uit afval valt ove- mogelijkheden aan als beste opties om rigens meer dan alleen verbran- meer energie te winnen uit afval: ding. Met name meeverbranden 1. Meeverbranden in centrales. Met name (in energiecentrales, cemento- vergassing van SRF (Solid Recovered vens), productie van secundaire Fuel) wordt als belangrijke optie gezien brandstoffen en anaerobe ver- 2. Meeverbranden in cementovens en kalk- gisting ziet de Commissie als ovens belangrijke opties. De Commis- 3. Optimalisaties van AVI’s zoals het gebruik sie benadrukt dat bij het plan- van superheaters en warmtepompen nen van energie uit afval juist 4. Upgrading van biogas tot biomethaan opties als meeverbranden eerst bij vergisten goed moeten worden bekeken. Daarvoor bestaat immers al een

14 BEwerken | maart 2017 F.I.R. nieuws

Ambitieuze plannen van het Europees Parlement

In januari heeft de milieucommissie van Opmerkelijk is dat er veel aandacht is voor Onder backfilling wordt ook verstaan het het Europees Parlement (voluit: Commit- de kwaliteit van gerecyclede materialen. toepassen van afval in constructies. Dit tee on the Environment, Public Health and Zo wil het Parlement dat er meer gewerkt is wat in Nederland en in andere landen Food Safety) zich gebogen over de voor- wordt aan kwaliteitsnormen en dat lidsta- gebeurd met recyclinggranulaat. Uit de stellen van de Commissie van eind 2015 ten ervoor zorgdragen dat gesorteerde stukken blijkt verder dat voorbereiding betreffende de Circulaire Economie. Het materialen een hoge kwaliteit hebben. voor backfilling niet als recycling wordt CE-pakket van de Commissie was feitelijk Aanvullend moet ook de afzet gefaciliteerd gezien. Met deze benadering zal Nederland een tweede versie van een eerder voorstel gaan worden. Lidstaten moeten maatrege- als wereldwijd koploper op recyclinggebied uit 2014, maar dan iets minder ambitieus. len treffen om de opname van secundaire terugvallen van meer dan 95% recycling Het Parlement lijkt dit weer recht te willen materialen te bevorderen. tot een schamel niveau van zo’n 20%. Een zetten. Zij komt met een grote lijst voor- gezichtsverlies dat nog weleens consequen- stellen, die een meer voortvarende aanpak Met de voorstellen van de Commissie krijgt ties kan hebben. uitstralen. Zo worden naast betere doelstel- het CE-pakket een betere basis. Helaas lingen voor de Kaderrichtlijn Afvalstoffen wordt niet overal de consequentie voor ook de voorzichtige bewoordingen van de afvalbeheer door getrokken. Een amen- Commissie (‘zou kunnen’) fermer gemaakt dement om gemengd afval verplicht te (‘moet’). De voorstellen richten zich nadruk- sorteren heeft het niet gehaald. Een ander kelijk op het faciliteren van oplossingen die belangrijk punt voor de recyclingindustrie passen bij de Circulaire Economie en op het is daarentegen juist blijven staan: de defi- verminderen van storten en verbranden. nitie van backfilling (opvulling). Hier laat het Parlement een grote kans liggen om recycling op een hoog niveau te krijgen.

Recycling en afvalverwerking De Pols Groep levert kwalitatief hoogwaardige machines en oplossingen voor recycling en afvalverwerking. De machines en oplossingen zijn toegespitst op de specifieke eisen voor bijna iedere situatie, dat resulteert in een betrouwbare en effectieve afhandeling van uw proces. Om uw installatie in top conditie te houden en de voortgang te garanderen bieden wij u een uitgebreid service en onderhoudspakket.

Alle machines zijn zowel mobiel als stationair leverbaar. Bel voor meer informatie en deskundig advies. T 0031 (0)181 - 45 88 45 E-mail [email protected] www.pols.nl

BEwerken | maart 2017 15 Beton Bewust|CSC certificering op verantwoord geproduceerd beton in Nederland

Een nieuw certificatiesysteem Afgelopen drie jaar heeft de Concrete ven op de beoordelingscriteria. Gestreefd voor verantwoord geproduceerd Sustainability Council (CSC) een wereld- wordt naar een continue verbetering en wijd certificatiesysteem ontwikkeld om daar waar het Nederland betreft zal het beton, het Beton Bewust|CSC verantwoord gewonnen grondstoffen Beton Bewust| CSC input leveren certificatiesysteem, is sinds voor de productie van beton toe te passen. 1 februari jl. voor de Neder- Het systeem geeft ook inzicht in de mate Beton Bewust|CSC in Nederland waarin een bedrijf actief is op het gebied Het certificeringssysteem in Nederland landse markt beschikbaar. van maatschappelijk verantwoord onderne- wordt vertegenwoordigd door Beton De sector wordt hierdoor men en kent beoordelingscriteria op grond- Bewust|CSC in Woerden. Beton Bewust|CSC zichtbaar duurzamer en de stoffen, de bron of herkomst, de productie is een zogeheten ‘Regional Scheme Opera- en verschillende economische, sociale en tor’ en is als regiokantoor voor Nederland transparantie wordt verbeterd. ecologische factoren. Voor de Nederlandse namens CSC bevoegd Beton Bewust|CSC De eerste certificaten worden markt zijn de beoordelingscriteria aange- certificaten uit te geven. Hiervoor hanteert naar verwachting in april op past aan de lokale omstandigheden en Beton Bewust|CSC aan de Nederlandse weten regelgeving. De criteria zijn ook markt aangepaste beoordelingscriteria die Building Holland uitgegeven. geharmoniseerd met het keurmerk Beton door onafhankelijke certificerende instel- Bewust met als doel een eenduidig systeem lingen worden gecontroleerd. Het certi- voor de Nederlandse markt te lanceren, dat ficatieproces omvat een aantal stappen. valt onder de wereldwijde CSC standaard Beton-, cement- en grondstofleveranciers en geldt voor: verantwoord gewonnen moeten zich op een website aanmelden en grondstoffen, verantwoord geproduceerd de gevraagde gegevens uploaden. Deze beton en verantwoord inkopen van beton. worden door een onafhankelijke certifi- ceringsinstelling gecontroleerd. Daarna wordt een certificaat (brons, zilver, goud en platina) afgegeven. De Beton Bewust|CSC certificaten spelen vanaf nu een essentiële rol in het creëren van duurzame betontoepassingen. Ze zijn de standaard voor de Nederlandse markt. Ook speelt Beton Bewust|CSC een rol in het duurzaam inkoopbeleid van de overheid en opdrachtgevers. Een voorbeeld hiervan is dat beton met 30% granulaat recentelijk is opgenomen in de nieuwe milieulijst (2017) Ontwikkeling van het systeem van de MIA\Vamil regeling. Op initiatief van het Cement Sustainability Initiative (CSI), onderdeel van de World Business Council for Sustainable Develop- ment (WBCSD) en cement- en de betonindustrie uit Europa, Verenigde Staten, Latijns-Amerika en Azië is een wereldwijd certificatiesysteem ontwikkeld om verantwoord inkopen van beton en cement mogelijk te maken. Het CSC-certificatiesysteem is ontwikkeld in samenwerking met de industrie en certificeringsinstellingen. Deskundigen en vertegenwoordigers van de samenleving hebben commentaar gege-

16 BEwerken | maart 2017 Nauwe samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer, elkaar bij duurzame projecten aan afspraken houden en ook het financiële risico delen. Dat noemt divisiedirecteur Age Vermeer van Dura Vermeer ‘de grootste winst’ van Green Deal Duurzaam GWW 2.0. Het akkoord werd op 17 januari door ruim zestig partijen in de sector ondertekend.

Op 17 januari 2017 ondertekende Jan Hendrik Dronkers, Green Deal Duurzaam GWW: directeur-generaal Rijkswaterstaat namens de Rijksoverheid/minister van Infrastructuur en Milieu de Green samenwerken en risico delen Deal duurzaam GWW 2.0.

De nieuwe Green Deal borduurt voort Prototype op de Green Deal GWW uit 2013, met als Goed aan de nieuwe Green Deal vindt ambitie duurzaamheid in 2020 integraal Vermeer ook dat daarmee de koe echt onderdeel te laten zijn van spoor-, grond-, bij de horens wordt gevat: “Er worden water- en wegenbouwprojecten. Volgens geen proefballonnen meer opgelaten. We Korting Vermeer sluit de nieuwe overeenkomst ook hebben het bij innovatie voortaan niet Menig aannemer bouwt al circulair. De goed aan bij de Marktvisie waar dezelfde meer over een pilot maar over een proto- nieuwe wil tot samenwerking toont vol- partijen het vorig jaar over eens werden. type. Een pilot is een dooddoener, zoiets gens Vermeer ook de bereidheid bij de “Dat akkoord gaat ook over niet strijden, als een werkgroep. Daarin vooral wordt overheid om dit circulair bouwen meer te maar samenwerken en kansen aan elkaar gepraat. Maak je een prototype, dan ga je waarderen: “Dus dat het in de prijs mag geven. Dus die twee versterken elkaar. Het aan de slag, het betekent het begin van worden verrekend of dat je als aannemer zal een langzaam en lastig proces blijven, een reeks. Als opdrachtgever timmer je dan een fictieve korting krijgt en daarbij in maar daardoor zullen er nieuwe vormen ook niet alles dicht, maar geef je bedrij- de EMVI een bepaalde voorsprong. Dan van partnering ontstaan en zal je het speel- ven de ruimte iets nieuws toe te passen. daag je als opdrachtgever bedrijven uit en veld dat de afgelopen jaren al flink anders Zij moeten die kans dan natuurlijk wel komt bij die partijen het beste naar boven. werd nog veel meer zien veranderen.” pakken.” Zolang we er maar wel voor zorgen dat we als bedrijven normale prijzen indienen en Overstag niet meer onder de kostprijs inschrijven Dat de overheid met de nieuwe Green zoals we in het verleden hebben gedaan, Deal duidelijke kaders stelt qua toekomst- want dat was idioot.” bestendigheid en met deadlines druk op de ketel zet, juicht Vermeer ook toe. “Zo hebben we in ieder geval een stip op de horizon waar we naar toe kunnen werken. Het helpt bedrijven ook om innovatief en onderscheidend te zijn. Maar dan moeten ze wel overstag. Het conservatieve moet eraf. Aan beide zijden moet de attitude van mensen veranderen. De overheid beschikt over steeds minder mankracht en kennis. Daar kunnen we als bedrijven partner in zijn. Dat is die nieuwe alliantie.”

Bron: Bouwend Nederland

BEwerken | maart 2017 17 Transitieagenda’s leiden tot een toekomstbestendige, duurzame economie

Op 24 januari jl. hebben het Nederlandse bedrijfsleven, betrokken overheden, vakbonden en milieuorganisaties op de New World Campus in Den Haag hun handtekening gezet onder het nationaal grondstoffenakkoord. In dit akkoord staan onderlinge afspraken over de ambitie de Nederlandse economie in 2050 te laten draaien op herbruikbare grondstoffen. Als tussenstation wil de overheid het gebruik van primaire grondstoffen in 2030 met 50 procent terugbrengen. Transitieagenda’s moeten het proces versnellen om te komen tot een toekomstbestendige, duurzame economie.

“Dit grondstoffenakkoord vormt de opmaat productiemethodes is deze ontwikkeling te laten worden, maar tegelijkertijd op een voor een vijftal transitieagenda’s (redactie: van invloed. Producten zullen meer en meer grotere schaalgrootte te tillen. Het gaat biomassa en voedsel, maakindustrie, kunst- circulair ontworpen moeten worden. Die dus om impact, waarbij wij ons met name stoffen, bouw en consumptiegoederen) die ‘switch’ vergt forse investeringen in de pri- focussen op grote projecten. Daarbij richten de komende vijf jaar tot uitvoering zullen vate sector. Marktprikkels zullen dan ook de wij onze pijlen niet alleen op Nederland. De worden gebracht. Hierin maken we onze weg moeten plaveien naar nieuwe business- zaadjes van de circulaire economie willen ambitie concreter: wat gaan we doen op modellen. Bezit van consumptiegoederen wij ook in de rest van de wereld laten ont- korte, middellange en lange termijn? Vanuit gaat plaatsmaken voor gebruik daarvan.” kiemen. Multinationals spelen daarin een hun eigen rol, kennis en kunde dragen alle Als voorbeeld van deze ontwikkeling noemt grote rol. De transitieagenda’s, oftewel de partijen daar hun steentje aan bij,” trapt Passenier het door Philips geïntroduceerde grote knoppen waaraan we kunnen draaien, Arnoud Passenier, taakveldcoördinator voor ‘Pay-per-Lux’. De producent garandeert moeten ons helpen om specifieke doelstel- duurzame productketens bij het ministerie daarbij gedurende een bepaalde periode lingen te realiseren.” van Infrastructuur en Milieu af. het zorgeloos gebruik van haar lichtsysteem De taakveldcoördinator illustreert zijn woor- Programma’s als Van Afval Naar Grondstof en aan het einde van de levenscyclus neemt den met een aantal voorbeelden. Zo noemt en de routekaart BioBased Economy zijn de hij alle armaturen terug en zorgt voor her- hij onder meer Unilever. Elke dag gebruiken eerste stappen geweest op weg naar die gebruik. Dat dwingt de producent om te meer dan twee miljard mensen een product circulaire economie. Passenier: “De over- kijken naar verlenging van de levensduur, van deze multinational. Als doelstelling voor gang van een lineaire naar een circulaire het zo optimaal mogelijk inzetten van licht- 2025 heeft Unilever inmiddels geëtaleerd economie vergt een systeemverandering. bronnen, et cetera. de voor haar producten benodigde verpak- Vooruitlopende daarop vonden allerlei kingsmaterialen uitsluitend uit gerecyclede experimenten en proefprojecten plaats. De Vijf sectoren dan wel op basis van biobased materialen te transitieagenda’s zijn vooral bedoeld om een De sectoren waarop de transitieagenda’s laten bestaan. Toeleveranciers spelen daar andere manier van produceren en consume- zich richten, zijn een bewuste keuze. Stuk vanzelfsprekend op in. Een ander voorbeeld ren een ‘boost’ te geven. Fossiele, kritieke voor stuk zijn het sectoren waarin al het is dat van TU Delft. Dit kennisinstituut pro- en niet-duurzaam geproduceerde grond- nodige gebeurt. Passenier: “Zij sluiten niet pageert onder andere middels workshops stoffen zullen het veld moeten ruimen voor alleen aan bij bestaande initiatieven van het circulair ontwerpen van producten. Het duurzaam geproduceerde, hernieuwbare maatschappelijke organisaties, maar ook bij ‘out of the box’ denken moet deelnemers en algemeen beschikbare grondstoffen. De de prioriteiten van de Europese Commissie. inspireren het behoud van waarde van vraag naar gerecyclede, dan wel biobased De uitdaging waar we nu voor staan is om hun product centraal te stellen. Die twee materialen zal hierdoor toenemen. Ook op die vele initiatieven niet alleen gemeengoed initiatieven komen samen in een verken-

18 BEwerken | maart 2017 ning van die partijen om voor Indonesië goed als fossiele plastics en na gebruik kan en Zuid-Oost Azië samen te verkennen of het zo worden gecomposteerd.” kleine eenmalige plastic verpakkingen terug In de bouw is ook met andere materialen, te dringen. Daarmee kunnen we de ‘ plastic zoals staalconstructies nog de nodige ‘winst’ soep’ in rivieren en de Stille Oceaan flink te boeken. Niet alleen door bouwmateria- terugdringen. len op een andere manier toe te passen, “Voorbeelden, die duidelijk verder reiken maar ook door de logistieke systemen aan dan het zo efficiënt mogelijk omgaan met te passen. “De crux zal zijn om alle infor- materialen of grondstoffen. Toepassing matie met elkaar te verbinden en te laten van hernieuwbare grondstoffen maakt ons uitgroeien tot een nieuwe standaard,” ver- tegelijkertijd minder afhankelijk van fossiele wacht Passenier. grondstoffen en gaat gepaard met terug- dringing van CO2-emissies,” aldus Passenier.

Anders De mogelijke impact van het recent gesloten Betonakkoord ziet Passenier als een voorbeeld voor andere bouwstromen. Pas- senier: “Van belang daarbij is eveneens om de functionaliteit van de producten als uit- gangspunt te hanteren. Ik denk bijvoorbeeld dat er meer dan tot nu toe voor mogelijk is gehouden met afbreekbare materialen kan worden gewerkt. Tijdelijke buizen voor kabels onder de grond behoeven indien van bioafbreekbare plastics gemaakt niet meer uit de grond gehaald worden. Ook land- bouwfolies en hondenpoepzakjes kunnen van biobased materialen worden vervaar- digd. Kwalitatief zijn die materialen net zo

BEwerken | maart 2017 19 Van der Giessen in nieuwjaarstoespraak: Hoewel er in 2016 door BRBS Recycling veel is bereikt, blijft er nog altijd werk aan de winkel

In de sfeervolle omgeving van het kasteel niet onvermeld blijven. “Het feit dat door op primaire grondstoffen zou een positief Ammerzoden hield BRBS Recycling op 18 toedoen van onze vereniging het toepas- effect uit kunnen gaan. Het creëren van januari jl. in aanwezigheid van zo’n 60 sen van recyclinggranulaat in beton nu een een gelijk speelveld tussen mobiel en stati- leden haar traditionele nieuwjaarsbijeen- plaats heeft verworven op de MIA/Vamil- onair breken blijkt ook een onderwerp van komst. lijst 2017 zie ik als een grote stimulans met aanhoudende zorg. Stuk voor stuk zaken In zijn toespraak stond voorzitter Ton een positief marketingeffect,” aldus Van waaraan nog wel wat te verbeteren valt. van der Giessen niet alleen stil bij een der Giessen. aantal mijlpalen, die in het afgelopen jaar Ondertussen is BRBS Recycling met haar Wenkend perspectief zijn bereikt. In het door hem geschetste leden in de weer om eveneens ballastgrind 2016 was ook het jaar waarin het kabinet perspectief voor 2017 voorziet hij een een beter tweede leven te geven. Het eerste het Rijksbrede programma Circulaire Eco- solide economische groei van 1,6%, die kleine resultaat daarvan is terug te vinden nomie aan de Tweede Kamer aanbood. De weliswaar iets achterblijft bij eerdere in het LAP3. Van der Giessen: “Ook onze opmaat voor een grondstoffenakkoord, verwachtingen, maar in het licht van een inspanningen om een verbrandingsverbod dat zeker nog jaren mee zal gaan en de toenemende koopkracht en aanhoudend voor recyclebare afvalstromen te realise- vele kansen voor de recyclingbedrijven lage inflatie voor 2018 uitzicht biedt op ren lijkt vruchten af te werpen. Hoewel de biedt. Weliswaar een wenkend perspec- een verdere toename tot 1,9%. beer nog niet geschoten is, erkent Rijkswa- tief, maar tegelijkertijd een uitdaging om terstaat inmiddels dat zo’n de doelen voor de recyclingsector beter en verbod werkt.” sneller gerealiseerd te krijgen. Andere door Van der Gies- sen gememoreerde mijl- 2017 palen waren de installatie Voor het nieuwe jaar ontvouwde Van der van het Recycling Forum, de Giessen een aantal in verenigingsverband eerste lustrum-editie van het te realiseren doelen, waaronder een onder- RecylingSymposium met een zoek of een op de BRL 2506 gebaseerde recordaantal bezoekers en webtool voor de brekerleden een toege- de ondertekening van het voegde waarde zou kunnen opleveren; het Actieplan bos en hout. op de politieke agenda krijgen en houden van een verbrandingsverbod; het aanha- Werk aan de winkel ken bij relevante transitieagenda’s uit het Hoewel de voorzitter zich grondstoffenakkoord; het bewerkstelligen niet ontevreden toonde van meer recycling van afvalhout en het over de bereikte resultaten, samen met NRK Recycling houden van signaleerde hij ook een een workshop voor de versteviging van de Terugblikkend op het afgelopen jaar con- aantal zaken waarvoor meer aandacht koppeling tussen de sorteerbranche en de stateert hij dat BRBS Recycling de nodige moet komen. Zo zou er onder andere maakindustrie. successen heeft weten te boeken. Onder meer waardering voor de kwaliteit van het meer op het gebied van CPR, CE en KOMO. hoogwaardig geproduceerde recyclinggra- Ook het bereikte Betonakkoord, door nulaat moeten zijn, evenals voor recycling Mark Rutte als ‘gaaf’ bestempelt, mag in zijn algemeenheid. Van een belasting

20 BEwerken | maart 2017 Beton is volledig circulair!

De publicatie ‘Nederland Lange levensduur worden primaire grondstoffen vervangen. Circulair in 2050’ van de Minis- Kenmerkend voor beton is de zeer lange Ook LCA-analyses tonen aan dat uit milieu- levensduur, zodat afdanken niet snel oogpunt geen algemene voorkeur bestaat. teries van I&M en EZ, vormt gebeurt. Indien dit toch het geval is, dan De lokale match tussen vraag en aanbod de opmaat voor een circulaire moet dit volgens genoemde publicatie en de transportafstand zijn hiervoor economie in 2050. Halverwege hoogwaardig worden gerecycled en bepalend. Indien de vraag naar fundatie- ingezet om nieuwe producten te maken. materiaal in de toekomst zou dalen, dan de 21ste eeuw passen we alleen Beton krijgt vaak een herbestemming. De zal door marktwerking de toepassing van nog duurzaam geproduceerde, ene keer door een complete gebouwtrans- betongranulaat vanzelf en probleemloos hernieuwbare of algemeen formatie waarbij het betonskelet opnieuw verschuiven naar toeslagmateriaal voor gebruikt wordt; de andere keer door beton. beschikbare grondstoffen toe en produceren we zo weinig mogelijk afval. Heeft dit consequen- ties voor de wijze waarop we nu beton produceren en recyclen? Volgens Edwin Vermeulen, technical marketing engineer bij het Cement&BetonCentrum in ’s-Hertogenbosch, is beton al volledig circulair.

“Beton is wereldwijd het meest gebruikte bouwmateriaal. Het is betrouwbaar, goedkoop en onbrandbaar en betonnen constructies hebben een zeer lange, bijna onderhoudsvrije levensduur. De grondstoffen voor cement en beton zijn wereldwijd onbeperkt beschikbaar. Deze grondstoffen (kalksteen, klei, grind en zand) zijn ook in onze regio onbeperkt beschikbaar en vallen dus onder de categorie ‘algemeen simpel hergebruik van een betonklinker. En Beter beschikbaar’. De maatschappij legt wel als er toch gesloopt wordt, dan wordt 100 Natuurlijk kan het altijd beter. Het is beter beperkingen op aan de winning hiervan. % van het betonpuin nuttig hergebruikt. een betonconstructie zo te ontwerpen dat Winning is alleen toegestaan onder de Het grootste gedeelte wordt toegepast zo veel mogelijk rekening wordt gehouden voorwaarde van maatschappelijke meer- als wegfundatiemateriaal en een kleiner met toekomstige wijzigingen in gebruik. waarde. Voor zand en grind zijn dit het deel wordt toegepast als toeslagmateriaal Het is ook beter een demontabele beton- creëren van nieuwe natuur of recreatiemo- in nieuw beton. En als er ooit geen vraag constructie te ontwerpen waarvan de gelijkheden of meer ruimte voor een rivier meer is naar fundatiemateriaal dan zal al elementen zijn her te gebruiken. Verder om overstromingen te voorkomen. Dit het betonpuin probleemloos worden toe- worden technieken ontwikkeld om beton- leidt, ook in de voorzienbare toekomst, gepast in nieuw beton. Doordat er meer puin in grind, zand en cementsteenpoeder tot voldoende beschikbaarheid van zand wordt gebouwd dan gesloopt kan het vrij- te breken en te hergebruiken. Al deze ont- en grind. komende betongranulaat maximaal 20 % wikkelingen dragen bij aan het nog verder van de vraag naar grind vervangen. ‘vergroenen’ van beton, naast de ontwik-

Het is daarbij belangrijk om vast te stel- kelingen om de CO2-emissie verder te verla- len dat de toepassing van betongranulaat gen. Maar zelfs zonder deze initiatieven is als toeslagmateriaal voor nieuw beton beton al vele jaren klaar voor 2050: beton niet beter (‘hoogwaardiger’) of slechter is volledig circulair!” (‘laagwaardiger’) is dan de toepassing als fundatiemateriaal. In beide gevallen

BEwerken | maart 2017 21 Twente gaat voor duurzaam beton

Dat hebben de 14 Twentse Doel van het convenant is het gefa- dat hergebruik is eenvoudig te verhogen, gemeenten en Netwerk Beton- seerd verhogen van het hoogwaardig binnen de bestaande regels. Het streven hergebruik van bouwgrondstoffen (20% is een circulaire economie: een econo- keten afgesproken met de circulariteit, volume% v/v van het toeslag- misch systeem waarmee je de producten ondertekening van het ‘Con- materiaal zoals zand en grind) en het verla- en grondstoffen maximaal hergebruikt gen van de CO -uitstoot van beton met 20% en waarin je de waarde zoveel mogelijk venant Duurzaam Beton’ op 2 voor het jaar 2020. Tevens is het gericht op behoudt. Met het convenant gaan de 14 15 december 2016. Wethouder 100% hergebruik, ofwel: al het beton dat Twentse gemeenten zich tot en met 2020 Engberts van de gemeente vrijkomt door sloop blijft in de keten. actief inzetten voor de uitvoering van deze Twenterand begeleidde de voor- Eveneens is het gericht op het creëren van duurzame maatregelen. eenduidigheid en uniformiteit in de bestek- bereidingen van het convenant: ken voor nieuwe wegen in Regio Twente “Met de uitvoering van deze met als doel het in gang zetten van een afspraken daalt de CO -uitstoot proces om te komen tot een regionale cir- 2 culaire economie op het gebied van beton. van beton en zorgen we ervoor dat al het vrijkomende beton uit Noodzaak stoepen, wegen en gebouwen Door de winning van grondstoffen en door de uitstoot van broeikasgas (CO2) heeft de wordt hergebruikt in nieuw productie van beton een behoorlijke impact beton. Dat is duurzaam en we op het milieu. Maximaal hergebruik is besparen zo op cement en op dus noodzakelijk. Van beton wordt maar weinig hergebruikt in nieuw beton (3%) en de winning van zand en grind.” Ook bouwsector ondertekent grondstoffenakkoord

Om het gebruik van grondstof- Bedrijven, gemeenten, provincies, Rijks- Door minder grondstoffen te gebruiken fen drastisch te verminderen overheid en maatschappelijke organisaties komen uiteindelijk minder broeikasgassen hebben zich aan het akkoord verbonden. in de lucht en wordt de opwarming van de hebben 180 partijen - waar- Ze gaan nu werken aan concrete voorstel- aarde teruggedrongen. onder Bouwend Nederland, len. Binnen een half jaar moeten de eerste Neprom, BNA, VOBN, het voorstellen er liggen op de terreinen van biomassa en voedsel, kunststoffen, maak- Cement & Betoncentrum, industrie, bouw en consumptiegoederen. Boskalis, Tauw en BRBS Recy- “We moeten af van de wegwerpcultuur en cling – op 24 januari jl. in Den anders denken over grondstoffen en afval. Al bij het ontwerp van producten moet Haag het Nationale Grond- bedacht worden hoe de grondstoffen stoffenakkoord getekend. weer opnieuw gebruikt kunnen worden”, Doel van de overeenkomst aldus staatssecretaris Sharon Dijksma (Milieu). Het kabinet wil het gebruik van is om in 2050 alle grondstof- grondstoffen in 2030 al hebben gehal- fen opnieuw te gebruiken. veerd.

22 BEwerken | maart 2017 MIA/Vamil Regeling 2017 stimuleert circulaire economie

In de MIA/Vamil Regeling 2017 onder meer betontoepassingen wordt Stimulering duurzaam materiaal is onder meer een nieuwe met zorg geproduceerd en komt tot stand Naast de code C6311 voor duurzaam beton doormiddel van selectief slopen, bronschei- draagt ook de opname van de code A 6312 maatregel C6311 ‘Duurzaam den, breek- en classificeringstechnieken, voor duurzame dakbedekking bij aan het beton(product) met tenmin- reinigingsprocessen en intensieve kwali- stimuleren van de inzet van gerecyclede ste 30% gerecycled content’ teitscontroles. Daarnaast is het gecertifi- materialen. In de praktijk betreft dit een- ceerd conform geaccepteerde normen en laags bitumen dat door de producent aan opgenomen. Hiermee is een standaarden. Het hiermee geproduceerde het einde van de levensduur gegarandeerd lang gekoesterde wens van product kan de toets als grondstof voor de wordt ingenomen om vervolgens volledig de recyclingsector om een van betonindustrie ruim doorstaan en is daar- te recyclen, waarna de herbruikbare grond- mee een goed en duurzaam alternatief stoffen in nieuwe dakbedekking worden hun topproducten ‘recycling- voor zand en grind. Door de toepassing toegepast. granulaat in circulair beton’ van recyclinggranulaat in beton kunnen gehonoreerd. Deze maatregel opdrachtgevers zich op duurzaamheids- Circulaire economie aanjagen gebied eenvoudig onderscheiden, omdat Om de circulaire economie verder aan te sluit aan bij de Green Deal het direct ook om grote volumes secundaire jagen zijn er in MIA/Vamil Regeling 2017 Verduurzaming Betonketen grondstoffen gaat. Deze maatregel sluit ook vier scheidingstechnieken met veelbe- door opdrachtgevers te aan op, dan wel kan onderdeel vormen van, lovende circulaire effecten opgenomen: onder meer BREEam, DuboCalc, BRL Bouw- • F1401 Near Infrared Afvalscheidingsinstal- stimuleren de duurzame projecten met duurzaam beton en EMVI. latie (scanner, detectiesysteem, sorteersys- beton variant met teem en transportbanden) recyclinggranulaat voor het scheiden van zwarte afvalstoffen; voor te schrijven. • F1402 Afvalscheidingsinstal- latie (invoervoorziening, Met haar jarenlange erva- MDS-systeem en opvang- ring en opgebouwde kennis voorziening) op basis van hebben BRBS Recycling en magnetische dichtheids- haar leden het initiatief scheiding (MDS); genomen een van haar top- • F1403 Scheidingsinstal- producten in de MIA/Vamil latie (scanner, detectiesys- lijst van 2017 te laten opne- teem, sorteersysteem en men. De maatregel C6311 transportbanden naar een ‘Duurzaam beton(product) inductiescheider met uit- met tenminste 30% gere- zondering van Eddy Current cycled content’ zal bouw- scheiders voor non ferro opdrachtgevers motiveren metalen en RVS op basis van om meer recyclinggranulaat inductie; (betongranulaat, thermisch • F1404 Sorteerinstallatie met gereinigd grind of ballast- robots. grind) in beton voor te schrijven. Tevens Het fiscale voordeel voor de opdrachtgever mag de maatregel gezien worden als een kan oplopen tot € 50,- per m3 beton. mentale ondersteuning vanuit de centrale Met deze stap naar de circulaire economie overheid. De centrale overheid schaart zich zullen opdrachtgevers, die nog steeds 100% hiermee namelijk openlijk achter de toepas- betongranulaat in wegen terreinfundaties sing van recyclinggranulaat in beton. Voor voorschrijven, zich achter de oren moeten private en juist ook publieke opdracht- krabben. Voor deze toepassingen is sinds gevers als de Rijksoverheid, provincies en jaar en dag menggranulaat de standaard, gemeenten zal dit het vertrouwen geven die ruim aan alle civieltechnische eisen kan om meer recyclinggranulaat in beton voor voldoen. Het beton zal namelijk meer dan te schrijven en geeft deze erkenning een nodig zijn om te worden toegepast in cir- nieuwe frisse blik op de doorgaans tradi- culaire beton. tionele bouw. Het recyclinggranulaat voor

BEwerken | maart 2017 23 Hoogwaardige koolstof uit afgedankte autobanden

Jaarlijks zamelen de Nederlandse autodemontage- en gara- gebedrijven zo’n acht miljoen afgedankte autobanden in. Met autobandeninzamelaar Kargro, die tot dusver banden vooral verwerkt tot rubber infill onder en in kunstgras- velden, richtte Black Bear de joint venture Dutch Green Carbon op. Zo’n tien miljoen euro investeerde de joint venture in Nederweert op het terrein van de autobandeninzamelaar in een sinds medio 2016 operationele plant, die uit oude autobanden hoogwaardige koolstof wint.

“In Europa zamelt Kargro jaarlijks zo’n mil- Proces joen bedrijfsautobanden in. Ongeveer de “Carbonisatie werkt met hoge temperatu- helft daarvan is nog geschikt om van een ren tot 500º C, maar omdat er net als bij nieuw loopvlak te worden voorzien om zo pyrolyse, geen zuurstof bij te pas komt, een tweede leven in te gaan. De niet meer verbranden de grondstoffen niet. De com- hiervoor in aanmerking komende banden ponenten vallen daarbij uit elkaar. Het verwerkt onze dochteronderneming Rumal rubber verdampt en wordt gebruikt voor tot rubbergranulaat dan wel tot poeder. onze eigen energievoorziening en het Op jaarbasis betreft dit ca. 35.000 ton. teruggewonnen, hoogwaardige carbon Daarnaast zamelt Lintire, een in Vianen black dient onder meer als grondstof voor gevestigde dochteronderneming van kunststof, pigment voor de verf- en inktin- Kargro, jaarlijks zo’n twee miljoen afge- dustrie of wordt door bandenfabrikanten dankte banden van personenauto’s in. weer in hun productieproces toegepast,” Nadat deze door de shredder zijn gegaan vult Pieter ter Kuile, financieel manager bij dient dit materiaal als primaire grondstof joint venture partner Black Bear, aan. Nu voor de carbonisatie-installatie in Neder- geschiedt de productie van carbon black weert,” licht directeur Jan Driessen van nog uit onvolledige verbranding van ruwe Kargro de samenwerking toe. aardolie. Het is een zeer vervuilend proces, Die geshredderde personenautobanden waarbij per ton carbon black circa 2,5 ton corresponderen met een massa van zo’n ruwe aardolie nodig is en circa 3 ton CO2 15.000 ton. Een hoeveelheid die ongeveer vrijkomt. Bij het proces van Dutch Green gelijk staat met de maximale verwerkings- Carbon komt geen CO2 in de lucht terecht. capaciteit van de centraal in de BeNeLux De CO2-reductie, die deze installatie ople- gelegen carbonisatie-installatie. vert, correspondeert met het aanplanten van een miljoen bomen.

24 BEwerken | maart 2017 Carbonisatie-installatie

Bij de bandenproductie dient de koolstof Tot de verbeelding als vulmiddel in het rubber. Het draagt Wereldwijd wordt er elk jaar 14 miljoen ton onder meer bij aan het comfort, de grip en carbon black geproduceerd. Daarvoor dient de slijtvastheid van de band. Ook vermin- onder meer aardolie als grondstof. Alleen dert carbon black het verouderingsproces de productie van de 2,2 miljard benodigde als gevolg van ultraviolette straling. nieuwe banden per jaar vergt bijna 10 miljoen Omdat de vraag naar carbon black in de ton carbon black. Daarmee slokt de bandenin- toekomst onveranderd groot zal blijven, en dustrie zo’n 70% van de totale productie op. het aanbod van afgedankte autobanden Aan de andere kant worden er jaarlijks 1 eveneens, zal de productiecapaciteit van de miljard oude banden van auto’s verwijderd, installatie naar verwachting snel worden die gezamenlijk goed zijn voor 13,5 miljoen uitgebreid met meerdere lijnen. ton afval. Daar een band voor circa 25% uit Ter Kuile: “Dankzij de nog nergens ter carbon black bestaat, correspondeert die wereld toegepaste techniek is de kwaliteit hoeveelheid met zo’n 3,4 miljoen ton her- van de door ons teruggewonnen carbon bruikbare carbon black. Als de unieke tech- black van een ongekend hoog niveau. nologie wereldwijd zou worden toegepast op Afnemers als Apollo Vredenstein, Good alle afgedankte banden, is met dit procedé Year, Michelin, maar ook AKZO (verf), Sie- 35% van de vraag van bandenproducenten gwerk (inkt) en DSM (kunststoffen) hebben te dekken. Daar voor de productie van één de door ons geproduceerde secundaire ton carbon black ca. 2,5 ton ruwe aardolie grondstof inmiddels aan uitgebreide testen benodigd is, levert dit ook nog eens jaarlijks onderworpen en laten zich positief uit.” een besparing op van 8,5 miljoen ton ruwe aardolie. En indirect nog meer, want bij het carbonisatieproces komt ook nog eens 60% aan groene energie vrij.

BEwerken | maart 2017 25 Indonesië staat bij jong en oud bekend als een populaire reisbestemming. Parelwitte stranden, een bevolking die weet wat gast- ‘Tempo Doeloe’ vrijheid betekent en heerlijk eten. ‘Senang’ en ‘tempo doeloe’ zijn woorden die een geweldige reflectie geven van die over- heerlijke vakantie op Bali, Lombo, Sumatra of één van de ander prachtige eilanden. Wie het fotoboek ‘Bali in the 1930’ van Arthur Fleischmann of het Ansichtboek ‘Groeten uit Jakarta’ van Scott Merrillees doorbladert, komt tot de ontdekking dat amper 80 jaar geleden er meer woorden en beelden zijn om de begrippen ‘senang’ en ‘tempo doeloe’ nog meer diepgang te geven. Wie deze boeken vergelijkt met de foto’s van de eigen vakantie in het laatste tic flessen worden ingezameld en geven decennium ontdekt dat er één zeer groot een kleine vergoeding voor de inzamelaar. verschil aanwezig is. Grofmazig en in Op het eiland Lombok is bijvoorbeeld een zwart wit lijken de situaties nog steeds op initiatief voor het sorteren van afval en elkaar, maar het grote verschil is het alom wordt het plastic zoveel mogelijk geschei- aanwezige plastic afval. den. Het restafval wordt verbrand, waarbij de verbrandingsrook helaas ongezuiverd Vele jaren geleden kwam ik, Rien van de het milieu in wordt geblazen. Laar voorzitter Stichting Belajaryuk, samen met mijn vrouw via een traditionele reis Waarom? door Java op Bali. Op de tweede dag van Waarom is er geen beleid m.b.t. afvalre- ons verblijf werden we uitgenodigd door Plastic hier, plastic daar cycling, waarom zijn er geen landelijke Sang Ayu Komp Lingga. Ayu wilde dolgraag Wie nog één keer naar de in Indonesië onderwijsleerprogramma’s, waarom is er haar dorp Peninjoan in het Bangli district gemaakte vakantiefoto’s kijkt, vindt op geen reguliere vuilophaaldienst, waarom aan ons laten zien. De kennismaking was bijna elke foto wel plastic dat in de prach- wordt afval langs de weg gestort, waarom het begin van een langdurige vriendschap tige sawa ligt, of op de waterstroom van is er geen sorteerinstallatie aanwezig die en de start van Stichting Belajaryuk. Al deze sawa drijft dan wel tussen eigenwijze wij in gebruik hebben in Nederland? Het vanaf onze eerste kennismaking zagen we apen op de berg ligt. Het is bijna onmo- ontbreekt zowel de mensen en de overheid het contrast tussen de toeristencentra en gelijk om nu nog een foto te maken waar aan kennis en inzicht. de lokale bevolking. Glitter, glamour en geen plastic afval op te zien is. Onlangs was er een handelsdelegatie feesten contra armoede, slechte gezond- De kinderen in Peninjoan krijgen tijdens vanuit Nederland waarin het product heidszorg, ontoereikende scholing en een hun lessen op school te horen wat de nega- Circulaire Economy werd gepromoot in harde onzekere toekomst in de sawa. Ons tieve effecten zijn van plastic in het milieu een mooi hotel in Jakarta. Wij hebben eerste project was de herbouw en herin- voor de dieren, zee, vissen en uiteindelijk getracht een ‘kartrekker voor het milieu’ richting van een schoolgebouw dat op de mens. Elke week lopen ze gezamenlijk uit Lombok naar Jakarta te laten gaan. instorten stond. Parallel daaraan hebben en ronde door het dorp en omliggende Helaas kregen we een afzegging van hem, we kleding, schoeisel, balpennen en lesma- wegen om plastic in te zamelen en op te laten we zeggen dat de afzegging met de teriaal vanuit Nederland verzonden. Missie slaan in een vergaarbak. Later wordt het Indonesische mores te maken heeft. en visie van Belajaryuk is om kinderen te plastic afval opgehaald om verwerkt te Blijft staan dat het probleem nog steeds in laten studeren en hiermee een toekomst te worden. Echter, er is momenteel onvol- omvang toeneemt en tegelijkertijd er voor bieden. Daarom zijn er ook onderwijsleer- doende kennis aanwezig bij veel mensen de leden van BRBS Recycling in Indonesië programma’s ontwikkeld met betrekking over de negatieve effecten van plastic een onontgonnen markt klaarligt met tot gezondheidszorg en bio culture en afval. De gewoonte om het bananenblad, ongekende mogelijkheden. het milieu. Het onderwijsleerprogramma dat om het eten zat in de periode ‘tempo Hopelijk kunnen we over niet al te lange milieu hebben we ontwikkeld en tot uit- doeloe’, weg te gooien, zit verankerd in tijd weer prachtige foto’s maken van die voer gebracht met de Christoffelschool het gedrag, dat overgedragen wordt aan mooie klederdracht in een zonovergoten in Tilburg en de kinderen in Peninjoan. de kinderen. Dat het bananenblad vervan- groene sawa, zonder plastics. Stichting Hierdoor zagen de kinderen, in de beide gen is door plastic laat helaas geen belletje Belajaryuk wil u hierbij graag ondersteu- werelddelen, het belang in om plastics niet rinkelen. Na de regentijd zijn de straten nen. in het milieu achter te laten maar om het in weer schoon en het plastic verdwijnt rich- te zamelen, met als gezamenlijk doel een ting zee! schoon milieu. Gelukkig zijn er steeds meer initiatieven om het plastic afval terug te dringen. Plas-

26 BEwerken | maart 2017 Plastic Soup Surfer biedt 55.000 handtekeningen in Tweede Kamer aan

De Leidse Plastic Soup Surfer, Samen met de petitie vroeg Tinga de Deze motie richtte zich onder meer op het Merijn Tinga, bood 14 februari Kamerleden een motie te ondertekenen heffen van statiegeld op kleine PET-flesjes en deze tijdens het twee dagen later om zo vervuiling van bermen, grachten, jl. meer dan 55.000 handteke- geplande algemeen overleg Circulaire rivieren, stranden en zeeën tegen te ningen aan in de Tweede Kamer. Economie in te dienen. Een ruime Kamer- gaan. Tijdens overleg op 16 februari liet meerderheid zegde hem die steun toe. staatssecretaris Sharon Dijksma de Kamer weten dat het Kabinet gaat onderzoeken wat nodig is om in drie jaar tijd 90% van de kleine plastic flesjes uit het zwerfafval te halen. Als schot voor de boeg gaf zij al aan dat aan een prijsprikkel niet zal zijn te ontkomen. In het najaar komt zij met een concreet voorstel.

Op het door de Leidenaar naar de Tweede Kamer meegenomen surfboard, gemaakt van plastic zwerflesjes, kitesurfte hij eens van Scheveningen naar Engeland.

Milieu en Omgevings- vergunning vergt kennis m-tech is gespecialiseerd in : – Omgevingsvergunningen – Managementsystemen – Veiligheidsrapportages en -studies – Milieue ectrapportages en -studies – Ruimtelijke ordening – Waterwet – IPPC – ADR-regelgeving – Afval- en bodemwetgeving – Geluid, geur, luchtkwaliteit, stikstofdepositie – Bestuursrechtelijke procedures – Natuurbescherming

Nederland België Dordrecht Roermond Brussel Gent Hasselt Namen Pieter Zeemanweg 155 Produktieweg 1g Clovislaan 82 Industrieweg 118 / 4 Maastrichtersteenweg 210 Route de Hannut 55 3316 GZ Dordrecht 6045 JC Roermond 1000 Brussel 9032 Gent 3500 Hasselt 5004 Namur T +31 475 420 191 T +31 475 420 191 T +32 2 734 02 65 T +32 9 216 80 00 T +32 11 223 240 T +32 81 226 082 [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] www.m-tech-nederland.nl

m-tech_2014_scm_adv180x132_rev_adres.indd 1 9/09/14 21:37 BEwerken | maart 2017 27 Papierfabrikant gaat ‘spaanplaat’ maken van drankbekers Met duurzame productie tracht de kleine papierproducent zich steeds meer te onderscheiden. De belangrijkste grondstof waar de Limburgers al decennia mee werken, is oud papier waar het de kleine vezels, kalk en inkt uithaalt en de cellulose gebruikt voor nieuw papier. Ondertussen is Van Houtum steeds meer andere grondstoffen gaan gebruiken. Een derde van de vezels komt inmiddels van andere grondstoffen zoals drankverpakkingen.

Joint venture Voor de te produceren ‘groene platen’ is Van Houtum een joint venture aangegaan met Noble Environment Technologies. De Limburgse papierfabrikant Van Houtum Van Houtum zitten veel bedrijven met rest- Dit Amerikaanse bedrijf heeft tien jaar gaat maximaal vijf miljoen investeren in de stromen van cellulose en vezels die ze graag onderzoek gedaan naar het procedé om productie van een soort spaanplaat, met opnieuw gebruiken. duurzame panelen te maken uit afval. onder meer drankbekers als grondstof. De daarvoor benodigde technologie is Over een jaar moeten de eerste ‘groene’ Concurrentie gepatenteerd. In Servië heeft Noble al een panelen en platen vanuit Swalmen op de in papier moordend productielijn opgezet waar cellulose rest- markt komen. Van Houtum is een van de laatst overge- stromen worden gebruikt om panelen te bleven zelfstandige papierfabrieken van maken. De ambitie is om behalve in Neder- De panelen die Van Houtum gaat maken, Nederland. Al tachtig jaar maakt het fami- land op veel meer Europese locaties een lijken op mdf of spaanplaat, maar verschil- liebedrijf toiletpapier en papieren hand- productielijn op te zetten met een lokale len in techniek en chemische samenstelling. doeken voor de (zakelijke) markt. partner. Om de vezels voor de platen met elkaar te Op het bedrijfscomplex nabij Roermond Dit voorjaar arriveert in Swalmen de eerste verbinden gaat de fabrikant alleen water, staan twee grote papiermachines. Er waren productielijn van Noble. Dan kunnen proef- druk en warmte gebruiken en geen harsen, plannen om een daarvan te vervangen door materialen worden gemaakt. De planning zoals bij mdf. De panelen kunnen gebruikt een nieuwe. Daar is voorlopig echter van is dat begin 2018 de lijn voor grootschalige worden als plafondtegels, plantenbak, afgezien vanwege de moordende con- productie operationeel is en dat deze pal meubilair en tussenwand. currentie. De overcapaciteit op de markt naast de papiermachines komt te staan Als grondstof voor de groene platen dient maakt de terugverdientijd van die miljoe- waar dan nog altijd toiletpapier en papie- afval van bedrijven en instellingen. Volgens neninvestering onzeker. ren handdoeken van de band rollen. Gemeenten nog ver weg van doelstellingen VANG-beleid

Voor 2020 heeft de overheid als doelstel- De doelstellingen zijn nog lang niet Het CBS beveelt gemeenten het Diftar-sys- ling dat gemeenten driekwart van het behaald. Slechts 40 van de 393 gemeenten teem aan. Bij dit systeem betalen inwoners huishoudelijk afval gescheiden inzamelen. behaalden de doelstelling van 100 kilo afval voor de hoeveelheid afval die ze aanbie- Op dit moment voldoet echter pas één op per persoon in 2015 volgens het Centraal den. Hoe minder afval je hebt en hoe beter de tien gemeenten hieraan. Ook moet het Bureau voor de Statistiek. Dit is wel een je afval scheidt, hoe minder geld je kwijt totale aantal kilo’s aan restafval per per- verbetering ten opzichte van voorgaande bent. Volgens de cijfers van het CBS zien soon terug naar 100 kilo. Op dit moment jaren. In 2012 waren dit pas 21 gemeenten. gemeenten dit duidelijk terug in de hoe- is dit 497 kilo afval per gemiddelde Neder- Ook voldoen slechts 28 gemeenten aan de veelheid aangeboden afval. lander. Als je dit vermenigvuldigt met het ‘driekwart-norm’. Ook ontmoedigen sommige gemeenten het aantal inwoners wordt er in ons land jaar- inzamelen van huishoudelijk afval. Zij legen lijks ruim 9,5 miljard kilo aan huishoudelijk de containers minder vaak, maar komen afval weggegooid. wel langs om gescheiden afval op te halen. Gemeenten die dit systeem hebben scoren ook beter op de doelstellingen.

28 BEwerken | maart 2017 Markt en ministerie hebben volop vertrouwen in Green Deal ‘Verduurzaming nuttige toepassing AEC Bodemas’

De grootste hoeveelheid reststof die na ver- dat deze doelstelling wordt gehaald. De weg voor dichtbevolkte regio’s, een potentieel branding in een afvalenergiecentrale (AEC) naar het minimaal voor de helft vrij toepas- exportproduct in handen!” resteert, zijn bodemassen (AEC-bodemas). baar zijn van de opgewerkte bodemassen Doordat het verontreinigde stoffen bevat, is ook door de overheid geplaveid met een Nieuwe waren bodemassen lange tijd alleen als een aantal prestaties. Van Dreumel: “Zo is er toepassingsmogelijkheden? secundair bouwmateriaal te gebruiken als bijvoorbeeld binnen de normenkaders voor “Het vrij toepassen van de opgewerkte er geen risico op uitloging naar bodem en chloride en sulfaat preciezer gekeken waar bodemassen lijkt vooralsnog hoofdzakelijk grondwater bestaat. Dat ging gepaard met toepassingen wel en niet mogelijk waren. in de wegenbouw als fundatiemateriaal en maatregelen, kosten en risico op ‘misgaan’. Dit maatwerk heeft naar onze overtuiging in betonwaren plaats te vinden. Al sluit ik In de in 2012 met de overheid gesloten Green zeker geresulteerd in de mogelijkheid voor niet uit dat er zich ook andere niches zullen Deal ‘Verduurzaming nuttige toepassing AEC AEC’s om te experimenteren zonder onverant- aandienen. De markt is naarstig op zoek naar Bodemas’ hebben de AEC’s afgesproken dat woorde milieurisico’s te lopen.” nieuwe afzetmogelijkheden en is, mits verant- zij de bodemassen zodanig gaan opwer- woord, ook bereid hierin te investeren,” weet ken dat ze uiterlijk in 2020 voor 100% vrij Voorkeur toe te passen techniek? Hoogendoorn. toepasbaar zijn, dus zonder beschermende De praktijk wijst inmiddels uit dat het opwer- Van Dreumel valt hem bij: “De markt inno- maatregelen. Als stip op de horizon stelden ken van bodemassen tot een vrij toepasbare veert. Als dat leidt tot nieuwe afzetmoge- partijen zich destijds ook tot doel dat in 2017 bouwstof, bijvoorbeeld als alternatief voor lijkheden zijn wij als overheid waar mogelijk minimaal 50% van de bodemassen nuttig zand of als toeslagmateriaal in bouwproduc- bereid die te ondersteunen.” zouden zijn toe te passen buiten de huidige ten technisch haalbaar IBC-criteria. is. Vrije toepassing als bouwmateriaal is moge- Momenteel telt Nederland 12 AEC’s met een lijk door reiniging (natte totale capaciteit van ca. 7,6 Mton, die brand- techniek) en/of vorm- baar restafval en daarmee te vergelijken gegeven toepassing bedrijfsafval omzetten in energie. Door meer (droge techniek). “Op preventie en recycling zal de hoeveelheid zich maakt het niet uit brandbaar restafval in Nederland de komende welke techniek wordt jaren gestaag afnemen. De installaties vullen toegepast. Je zou zelfs de daarmee vrijkomende capaciteit, in 2015 ook nog aan een com- ca. 1,6 Mton op jaarbasis, met restafval uit binatie van de droge Europese lidstaten die over onvoldoende en de natte techniek capaciteit beschikken en waar nog veel afval kunnen denken. Die wordt gestort. uiteindelijke afweging Volgens Dick Hoogendoorn, directeur van de laten we graag aan de Vereniging Afvalbedrijven, resteert er na het markt over. Waar het verbranden van die hoeveelheid afval zo’n 1,8 om gaat is de realisa- Mton aan bodemassen. “Die hoeveelheid zal tie van de doelstelling: een vrij toepasbaar De bodemas-wasinstallatie van HVC en Boskalis naar verwachting de komende jaren stabiel product. Persoonlijk ben ik echter wel van Environmental zorgt ervoor dat de bodemas wordt opgewerkt tot een vrij toepasbare bouwstof. blijven Met uitzondering van EEW Energy mening dat de droge techniek uiteindelijk De grootschalig geïntegreerde installatie maakt from Waste Delfzijl is namelijk geen van een product oplevert dat in een volgende de assen die overblijven na het verbranden van restafval (‘bodemassen’) schoon. Het gereinigde onze leden voor zover ik weet voornemens levensfase meer beperkingen kent,” zegt Van materiaal is een volwaardige vervanger van zand de verwerkingscapaciteit nog uit te breiden.” Dreumel. en grind en kan bijvoorbeeld worden gebruikt als fundering onder wegen en fietspaden of Hoogendoorn op zijn beurt benadrukt nog worden toegepast in asfalt en beton. Met de Tussenstap gehaald? eens dat de Green Deal er uiteindelijk toe installatie wordt invulling gegeven aan de circulaire Inmiddels is het 1 januari 2017 geweest: het moet leiden dat de schone bodemassen vrij economie en aan de Green Deal bodemassen. ijkmoment waarop minimaal 50% van de toepasbaar zullen zijn. “Mede door deze opgewerkte bodemassen vrij toepasbaar Green Deal hebben wij in Nederland inmid- moet zijn. Is die doelstelling gerealiseerd? dels een koploperspositie ingenomen op het Mari van Dreumel, programmamanager bij gebied van het verduurzamen van bodemas- het ministerie van I&M: “Concrete getallen sen. Afgelopen jaar woonde ik nog een kan ik nog niet noemen. Daarvoor is het nog symposium bij in Singapore waar veel belang- net te vroeg. Zo rond de verschijningsdatum stelling werd getoond voor onze werkwijze. van deze editie zullen wij concreet inzicht Onze kennis en kunde kan voor de sector een hebben in de huidige volumes. Vooralsnog basis zijn om die ook in het buitenland te gaan wij er op het ministerie echter vanuit implementeren. Daarmee hebben wij, zeker

BEwerken | maart 2017 29 Langs de Ladder van Lansink naar een beter milieu

Op 28 oktober 2016 zette Hans Groenhuis, na 40 jaar actief geweest te zijn in de publieke dienstverlening waarvan de laatste 20 jaar als grondlegger en directeur van ROVA, een punt achter zijn arbeidzame leven. Onder meer vanwege zijn betekenisvolle en indrukwekkende carrière werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Zijn dankwoord bevatte een toekomstgerichte boodschap: “Met afval kun je meer dan alleen maar zorgvuldig opbergen of verbranden, zelfs als dat laatste met energieterugwinning gepaard gaat.”

Ten tijde dat Groenhuis in de afvalwe- Spanning reld stapte, stond afvalbeheer nog in de Maar juist nu de scope is gericht op het kinderschoenen. De nog altijd actuele, hergebruik van verpakkingsmaterialen uit 1979 stammende, Ladder van Lansink lijken de wegen van producenten en gaf weliswaar een voorkeursvolgorde overheid niet langer parallel te lopen. aan wat betreft de verwerking van afval, In het kader van de producentenverant- maar de stap van storten naar verbranden woordelijkheid zijn overheid en bedrijfs- moest nog worden gezet. “Zolang storten leven overeengekomen dat 52% van de goedkoper was dan verbranden, bleef het verpakkingsmaterialen gerecycled wordt. water naar het laagste punt stromen. De Maar de ambities van de overheid zijn in in 1995 geïntroduceerde stortbelasting kader van het VANG-beleid ondertussen bleek uiteindelijk een probaat sturings- fors verhoogd. Groenhuis: “In 2020 rust mechanisme. Anno 2016 staan we bij een op de schouders van de gemeenten de volgend omslagpunt, die van verbranden verplichting 75% van het consumptief naar recycling, met de Wet producenten- huishoudelijk afval zodanig in te zamelen verantwoordelijkheid als een potentiële dat het kan worden gerecycled. Voor 2025 aanjager. Die wet stelt de producent even- ligt de lat zelfs op 90%. Dat veroorzaakt eens verantwoordelijk voor de afvalfase spanning. Bedrijfsleven, VNG en de recy- van haar producten. Met het bedrijfsleven cling industrie voeren in deze dan ook heeft de overheid voor allerlei deelstro- veelvuldig overleg om tot een vergelijk te men convenanten gesloten. Opcenten of komen.” verwijderingsbijdragen moeten de weg Daar komt nog bij dat steeds meer van verbranden naar recyclen meer en gemeenten ondertussen op andere inza- meer begaanbaar maken,” vindt Groen- melwijzen, waaronder diftar en omge- huis. keerd inzamelen, zijn overgestapt. Nu al zijn er gemeenten die 80% van het consumptief huishoudelijk afval voor recycling inzamelen. “Fricties kunnen dan ook

30 BEwerken | maart 2017 Een trotse Hans Groenhuis.

niet uitblijven. De producenten zien zich pakkingsafval. Groenhuis: “Met andere pensatie aan te wenden om gerecyclede geconfronteerd met steeds hogere verwij- woorden: we concentreren ons niet langer grondstoffen onder het lage btw-tarief te deringskosten en de markt dreigt het sterk op het sluiten van materiaalketens, maar laten vallen. Omgekeerd is ook denkbaar vergrote aanbod te recyclen huishoudelijk op de functionaliteit van het materiaal. op het gebruik van primaire grondstoffen afval niet meer aan te kunnen,” consta- Met gevolg dat de burger, die wat wil een extra heffing te zetten. Met dergelijke teert Groenhuis. doen voor een duurzame samenleving, stimulerende maatregelen kunnen we de in onwetendheid het ‘verkeerde’ afval in ketens op een betere manier sluiten dan Wat nu? de PMD-zak stopt en de gemeente wordt met geneuzel in de marge.” Tussen bedrijfsleven en overheid laaien opgezadeld met de financiële gevolgen. inmiddels met allerlei oneigenlijk aange- Een te gek voor woorden zijnde gang voerde argumenten discussies op wat nu van zaken, die bepaald niet bijdraagt aan wel en wat niet onder verpakkingsmate- het voornemen de stap te zetten op een riaal valt. Ter verduidelijking circuleert er hogere trede op de Ladder van Lansink.” zelfs een catalogus met 188 verschillende producten (www.afvalfondsverpakkin- Andere maatregelen gen.nl/productencatalogus). Hieruit blijkt Het onlosmakelijk met een circulaire onder meer dat de functie bepaalt of iets economie verbonden hergebruik van wel of niet met de recyclestroom mee mag. grondstoffen dient dan ook op andere Een badeendje dat ooit shampoo bevatte, wijze gestimuleerd te worden. Groenhuis: mag bijvoorbeeld mee, maar een identiek “Ooit diende een forse stortbelasting om exemplaar dat als speelgoed dienst heeft het verbranden van afval te stimuleren. gedaan niet. Iets soortgelijks speelt bij een Waarom zou, nu we de volgende trede plastic bloempot. Als deze was bestemd van de Ladder van Lansink willen betre- voor het opkweken van een plantje is het den, een substantiële verhoging van de verpakkingsafval, is deze evenwel voor- verbrandingsbelasting de wellicht wat bestemd om het plantje gedurende de duurder uitvallende recycling geen impuls gehele levensduur in vruchtbare bodem kunnen geven? De hiermee verkregen te doen staan, is er geen sprake van ver- extra inkomsten zijn wellicht als com-

BEwerken | maart 2017 31 Nascheiding is het toverwoord

Nascheiding van kunststof door de afvalverwerkende bedrijven is efficiënter en levert een beter ‘recyclaat’ op. Het maakt het leven van gemeenten eenvoudiger, vermindert de enorme administratieve rompslomp rond het recyclen en verlaagt de kosten per ton te verwerken plastic.

De verpakkende industrie en importeurs Dat is fors hoger dan andere alternatieven Betere resultaten

hebben de knuppel in het hoenderhok om CO2 te besparen. Met andere woorden Uit pilots zoals die met name in het noor- gegooid en zeggen aan te sturen op als we hetzelfde geld aan windenergie of den van Nederland worden gehouden, zou

nascheiding, te beginnen bij de grote het afvangen van CO2 zouden besteden dan volgens hen zelfs blijken dat er ruim 8 kilo

gemeenten. Zij zijn wettelijk verantwoor- kunnen we veel meer CO2 besparen. meer per huishouden gescheiden wordt bij

delijk voor de recycling van het plastic nascheiding en er dus meer CO2-opbrengst verpakkingsafval en betalen de kosten die Hogere milieuwinst voor een euro is. “Gemeenten die bron- gemeenten nu maken. Het tarief waarvoor Die lage kosteneffectiviteit is volgens scheiding en gedifferentieerde afvalstof- zij worden aangeslagen is afgelopen jaar Gradus en Dijkgraaf voor een belangrijk fenheffing combineren, komen daarbij in met 60% verhoogd. Het ligt dan ook voor deel het gevolg van een afspraak tussen de buurt, maar die methode is duurder en de hand dat zij zoeken naar de goedkoopste de Vereniging van Nederlandse Gemeen- in gemeenten met veel hoogbouw onmo- oplossing met minimaal dezelfde kwaliteit. ten en de verpakkingsindustrie. Volgens gelijk.” Inmiddels wordt grofweg de helft van de die afspraak ontvangt een gemeente voor Volgens Gradus en Dijkgraaf is het opval- plastic verpakkingen in ons land gerecycled. een ton gerecycled plastic bijna 700 euro. lend dat de Europese liberalen inmiddels De economiehoogleraren Raymond Gradus Dat bedrag is gebaseerd op de geschatte amendementen op de richtlijn hebben inge- (VU) en Elbert Dijkgraaf (EUR) delen het kosten die gemeenten maken voor het aan diend, die zelfs iedere vorm van nascheiding standpunt van de verpakkende industrie en de voordeur ophalen van plastic afval. Op willen verbieden. “Dat terwijl uit de prak- importeurs dat vooraf scheiden van plastic termijn goedkopere alternatieven, zoals tijk blijkt dat nascheiding tot steeds betere afval relatief duur is. De kosteneffectiviteit nascheiding van plastic, zijn daarbij niet resultaten leidt en er in diverse plaatsen, van kunststofrecycling — in termen van meegenomen. “Dat is jammer, ook omdat zoals Amsterdam, juist plannen voor een

kosten per ton CO2-reductie — is volgens de consument via een opslag op de bood- nascheidingsinstallatie ontstaan.” In het beide economen laag vergeleken met het schappen met plastic verpakkingsmateriaal belang van de burgers en het milieu zou terugwinnen van energie uit kunststof. “Een gewoon deze hogere kosten betaalt, terwijl de deur voor nascheiding, die in de huidige

besparing van een ton CO2 middels kunst- daar geen hogere milieuwinst tegenover richtlijn op een kier staat, volgens hen veel stofrecycling uit huishoudelijk afval kostte staat,” zeggen de hoogleraren. verder open moeten. in 2015 178 euro,” aldus de hoogleraren.

32 BEwerken | maart 2017 De Omgevingswet en de (financiële) gevolgen

Volgens de huidige planning zullen website staan ook nuttige samenvattin- organen en bevat inhoudelijke normen op 1 juli 2019 de Omgevingswet gen van deze conceptversie opgenomen, voor de bestuurlijke taakuitoefening en waardoor u een goed beknopt overzicht besluitvorming. én de bijbehorende vier uitvoe- krijgt van de belangrijkste wijzigingen. ringsbesluiten in werking treden. Op de conceptversie daarvan is inmid- Omgevingsvergunningen Weliswaar ligt de inwerkingtreding dels gereageerd door diverse bedrijven en omgevingsplannen en standsorganisaties, waaronder ook de Kort samengevat komt het er op neer dat daarvan dus nog ver weg, maar BRBS Recycling. ook in de toekomstige regelgeving voor toch is het raadzaam om alvast de Het Omgevingsbesluit bevat algemene en milieubelastende activiteiten met betrekking belangrijkste (financiële) gevolgen procedurele bepalingen, die voor ieder- tot IPPC-installaties, als bedoeld in bijlage I een van belang zijn, dus voor overheid, van de Richtlijn Industriële Emissies (RIE), nog daarvan in beeld te hebben, zodat bedrijven en burgers. Het huidige Besluit steeds een omgevingsvergunningplicht zal u namelijk daarop tijdig kunt omgevingsrecht, het Besluit ruimtelijke gelden én de provincie hierbij het bevoegd anticiperen. In dit artikel zullen de ordening en het Besluit milieueffectrap- gezag zal blijven. portage zullen opgaan in het Omgevings- In de Omgevingswet komt de omgevings- belangrijkste gevolgen daarvan besluit. vergunning beperkte milieutoets (obm) te voor de afval- en recyclingbranche Het Bal stelt rechtstreeks werkende vervallen. Ook komt in de Omgevingswet worden opgesomd, zonder dat dit rijksregels voor activiteiten in de fysieke niet meer terug de regeling omtrent de leefomgeving aan burgers, bedrijven en milieu-neutrale verandering, zoals thans is overigens een uitputtende opsom- overheden in de rol van initiatiefnemer. opgenomen in artikel 3.10, lid 3 Wet alge- ming betreft. Daarvoor is het Het gaat daarbij vooral om milieubelas- mene bepalingen omgevingsrecht en het stelsel van deze toekomstige wets- tende activiteiten en wateractiviteiten. voormalige artikel 8.19 Wet milieubeheer. Het huidige Activiteitenbesluit zal opgaan Voor de meeste omgevingsvergunningen wijziging namelijk te omvangrijk. in het Bal. voor milieubelastende activiteiten zal de In hoofdstuk 3 van het Bal staan de mil- reguliere voorbereidingsprocedure gaan De veranderingen ieubelastende activiteiten opgenomen, gelden. Dit betekent een beslistermijn van In de Omgevingswet zullen diverse wetten die van belang zijn voor de afval- en recy- 8 weken met een eventuele verlenging van worden geïntegreerd, waaronder ook bij- clingbranche. deze beslistermijn met 6 weken, dus een voorbeeld de Wet algemene bepalingen In hoofdstuk 4 van het Bal staan regels totale beslistermijn van 14 weken. Dit geldt omgevingsrecht, de Wet ruimtelijke orde- opgenomen omtrent de open overslag zelfs voor niet-belangrijke wijzigingen van ning, Wet milieubeheer en de Waterwet. van stuifgevoelige goederen en dus ook een IPPC-installatie. De Omgevingswet is inmiddels ook in het van belang zijn voor de branche. Voor sommige omgevingsvergunningen voor Staatsblad (Stb.) gepubliceerd (zie Stb. Het Bbl stelt algemene, rechtstreeks wer- milieubelastende activiteiten zal nog steeds 2016,156). In de Omgevingswet komt het kende regels aan activiteiten met betrek- een uitgebreide voorbereidingsprocedure begrip “inrichting” niet meer terug. In king tot bouwwerken, zoals bouwen en en daardoor een beslistermijn van 26 weken plaats daarvan wordt daarin gesproken slopen. Het Bbl is gericht tot iedereen die blijven gelden, in ieder geval als het gaat over milieubelastende activiteiten. deze activiteiten uitvoert, in de praktijk om (belangrijke wijzigingen aan) een IPPC- Daarnaast worden ook diverse algemene vooral burgers en bedrijven. In het Bbl installatie, als bedoeld in bijlage I van de RIE. maatregelen van bestuur uiteindelijk geïn- staan regels opgenomen, die thans nog De praktijk zal moeten uitwijzen of met tegreerd in vier algemene maatregelen in de huidige Woningwet en het Bouw- de toekomstige wetswijzigingen inder- van bestuur, te weten het Omgevingsbe- besluit 2012 opgenomen staan. daad sprake zal zijn van tijdwinst, daar sluit, het Besluit Activiteiten leefomgeving waar het gaat om de besluitvorming op (Bal), het Besluit bouwwerken leefomge- De regeling in het huidige Besluit mobiel omgevingsvergunning-aanvragen voor ving (Bbl) en het Besluit kwaliteit leefom- breken bouwen sloopafval zal komen te milieubelastende activiteiten. Zowel bij geving (Bkl). vervallen en zal ook worden opgenomen toepassing van de hiervoor genoemde De conceptversie van deze vier algemene in het Bbl. Tenslotte staan in het Bbl ook reguliere, als de uitgebreide voorbe- maatregelen van bestuur zijn gepubli- regels opgenomen, die thans nog vermeld reidingsprocedure zal namelijk geen ceerd in juli vorig jaar en ter consultatie staan in het Asbestverwijderingsbesluit omgevingsvergunning van rechtswege voorgelegd. De conceptversie daarvan 2005, voor zover het asbestverwijdering meer kunnen ontstaan, als de daarvoor kunt u zelf ook raadplegen op de web- uit bouwwerken betreft. geldende beslistermijn niet in acht wordt site Omgevingswetportaal.nl. Op deze Het Bkl richt zich uitsluitend tot bestuurs- genomen.

BEwerken | maart 2017 33 De Omgevingswet en de (financiële) gevolgen

Een andere belangrijke wijziging in de Conclusie Met de inwerkingtreding van de Omge- Omgevingswet zal zijn de introductie De inwerkingtreding van de Omge- vingswet zal namelijk ook het legesverbod van het instrument omgevingsplan. Het vingswet en de bijbehorende vier uit- voor omgevingsvergunningen voor de omgevingsplan zal breder van opzet zijn voeringsbesluiten, én de Invoeringswet activiteit milieu worden afgeschaft. Dit dan het huidige bestemmingsplan. Daar Omgevingswet zullen dus gevolgen gaan betekent dus dat, bij de thans beoogde waar het namelijk bij een bestemmings- hebben voor de praktijk. Of daarmee de inwerkingtreding van de Omgevingswet plan gaat om regels t.b.v. een goede ruim- slagvaardigheid zal worden vergroot én op 1 juli 2019, weer leges zullen kunnen telijke ordening, gaat het straks bij een de bureaucratie zal worden verkleind, zal worden geheven voor het in behandeling omgevingsplan om regels voor de fysieke de praktijk moeten uitwijzen. Weliswaar nemen van omgevingsvergunning-aanvra- leefomgeving. is er in de Omgevingswet én deze vier bij- gen voor milieubelastende activiteiten. behorende uitvoeringsbesluiten op veel Het is niet denkbeeldig dat overheden Dit zal betekenen dat in dergelijke omge- terreinen sprake van “copy paste” vanuit hiervoor aanzienlijke legeskosten in reke- vingsplannen niet alleen regels omtrent de de huidige regelgeving, maar op sommige ning gaan brengen en dan praten we niet ruimtelijke ordening, maar bijvoorbeeld vlakken is daarvan geen sprake, en is het over honderden, maar mogelijk zelfs over ook omgevingswaarden kunnen komen te dus zaak om daarop alert te zijn. duizenden euro’s. staan. Dergelijke omgevingswaarden zijn vergelijkbaar met milieunormen, die thans Parallel aan de Omgevingswet zullen er Mocht u nog vragen hebben over dit overigens ook al in bestemmingsplannen namelijk ook aanvullingswetten worden artikel of meer willen weten over de kunnen worden opgenomen, zo blijkt uit opgesteld over de onderwerpen bodem, toekomstige Omgevingswet inclusief de rechtspraak. natuur, grondeigendom en geluid. Wat uitvoeringsregelgeving, dan kunt u mij Deze omgevingswaarden in omgevings- betreft het onderwerp geluid zal name- hierover rechtstreeks bellen op nummer plannen kunnen dus ook direct van lijk de Handreiking Industrielawaai en 06-40461848 of invloed zijn op de uitoefening van uw Vergunningverlening 1998, zijnde het mailen via [email protected]. bedrijf. huidige toetsingskader voor de vergunningverlening, worden ingetrokken bij de Charles Termaat, Dit betekent dat u voortaan dus niet inwerkingtreding van de Omgevingswet. Advocaat van het brancheteam alleen alert moet zijn op de voorschrif- Afval & Recycling bij ten, die zijn opgenomen in een omge- Tip Van Iersel Luchtman Advocaten vingsvergunning voor milieubelastende Voor u heb ik nog een belangrijke tip, activiteiten, maar ook alert zult moeten vooruitlopend op de toekomstige wets- zijn op de regels, die zijn opgenomen in wijziging, waarmee u veel geld kunt een omgevingsplan. besparen. Het kan zijn dat u in de afgelopen tijd een vergunningenbestand hebt Mogelijk zal er met de inwerkingtreding opgebouwd, die mogelijk onoverzichtelijk van de Omgevingswet niet meteen iets kan zijn, en waardoor het bevoegd gezag veranderen, omdat door middel van u kan en mag dwingen om een nieuwe, overgangsrecht zal worden geregeld dat de gehele inrichting omvattende omge- de huidige bestemmingsplannen zullen vingsvergunning milieu aan te vragen, worden samengevoegd tot één omge- of dat u dit zelf overweegt, omdat u één vingsplan. overzichtelijk document wilt.

Als dit het geval is, dan raad ik u aan om hier snel werk van te maken. De ervaring leert namelijk dat de indiening van een dergelijke aanvraag voor een nieuwe, de gehele inrichting omvattende omgevingsvergunning milieu veel tijd vergt, vanwege het vooroverleg dat daarover met het bevoegd gezag moet plaatsvinden, soms wel een jaar of langer.

34 BEwerken | maart 2017 Asfaltaannemers tekenen massaal Code Milieuverantwoord Wegbeheer Aannemerij

Het Landelijk Monitoringsoverleg Teeras- den en blijken wegbeheerders (te) vaak woordelijkheid nemen en zorgen dat TAG falt heeft in samenwerking met Bouwend onvoldoende kennis in huis te hebben daadwerkelijk thermisch wordt gereinigd. Nederland Vakgroep Bitumineuze Werken wat betreft de te nemen stappen voor de CROW zal de lijst van aannemers, die de aanvullend op de Code Milieuverantwoord afvoer en verwerking van TAG. Code Milieuverantwoord Wegbeheer Wegbeheer voor Wegbeheerders ook een voor de Aannemerij hebben ondertekend, code specifiek bedoeld voor de aanne- Specifieke code beheren. Evenals de lijst van gemeenten, merij opgesteld. Tijdens de Asfaltdag op In het proces van opbreken en frezen van provincies en waterschappen, die de Code 13 december 2016 tekenden aannemers TAG en het vervolgens transporteren en Milieuverantwoord Wegbeheer hebben massaal de Code Milieuverantwoord Weg- daadwerkelijk aanleveren bij een verwer- ondertekend, zal deze lijst van aannemers beheer voor de Aannemerij. Nu ook aan- ker voor thermische reiniging vervullen eveneens op de website van CROW open- nemers hun verantwoordelijkheid nemen, aannemers een cruciale rol. Het LMO TAG baar toegankelijk zijn. Natuurlijk kunnen sluit het heeft daarom begin 2016, samen met BAM ook andere aannemers deze code onderte- net zich steeds verder om alle teerhoudend Infra B.V. en Heijmans Infra B.V. en Bou- kenen, evenals wegbeheerders die dit nog asfalt conform Nederlands beleid ther- wend Nederland Vakgroep Bitumineuze niet hebben gedaan. Zij kunnen hiervoor misch te reinigen, waardoor de daarin aan- Werken (VBW), het initiatief genomen een contact op nemen met CROW (www.crow. wezige schadelijke kankerverwekkende specifiek op de aanneming toegesneden nl/vakgebieden/infrastructuur/wegbeheer/ stoffen definitief vernietigd worden. Code Milieuverantwoord Wegbeheer te code-milieuverantwoordwegbeheer/onder-

Het in 1999 opgerichte Landelijk Moni- toringsoverleg Teerasfalt (LMO TAG) behandelt niet alleen vraagstukken rond teerhoudend asfalt, maar stelt zich ook ten doel teerhoudend asfalt vanwege daarin aanwezige schadelijke stoffen definitief uit de keten te verwijderen. Realisatie daarvan vindt plaats door het onderzoeken van verhardingen op teerhoudendheid, het selectief opbreken of frezen van teerhou- dende lagen en het opslaan, bewerken en verwerken van teerhoudend asfalt op een ontwikkelen. Over de inhoud van de code tekenaars-code-milieuverantwoord-wegbe- milieu- en arbeidshygiënisch verantwoorde is in het najaar 2016 overeenstemming heer). Het LMO TAG houdt op haar website wijze. De processtappen zijn beschreven bereikt. Daarmee stond voor aannemers de www.teerasfalt.nl bij welke overheden wel in CROW/publicatie 210 ‘Richtlijn omgaan weg vrij deze code te ondertekenen. De op en welke niet thermisch reinigen van TAG met vrijgekomen asfalt’. de Asfaltdag publiekelijk gemaakte Code voorschrijven. Hoewel het Nederlandse beleid is gericht Milieuverantwoord Wegbeheer Aanneme- op het definitief uit de keten verwijderen rij is vervolgens direct door alle aannemers van teer, doen zich nog altijd knelpunten aangesloten bij de VBW samen met CROW voor. Zo schrijven niet alle opdrachtge- ondertekend. Weer een stap dichter in de vers het thermisch laten reinigen van richting van 100% thermische verwerking het teerhoudend asfalt granulaat (TAG) van al het in Nederland vrijkomende teer- voor, verifiëren zij slecht dan wel niet of houdende asfalt. Het zijn deze aannemers dit ook daadwerkelijk heeft plaatsgevon- die, meer nog dan voorheen, hun verant-

BEwerken | maart 2017 35 Turnkey sorteersystemen en componenten voor C&D en C&I StarScreens® Anti-Wrapping StarScreens® Trommel Separators Ballistic screens Water Bath Separators PaperMagnet Mobile solutions Semi–mobile installations Construction and Demolition waste installations

Lubo Systems B.V., onderdeel van de Bollegraaf Recycling Solutions Group, is dé leverancier voor complete recycling oplossingen en losse componenten. Lubo is een system integrator, bekend om kwaliteitsoplossingen voor container-, bedrijfs-, bouwen sloopafval.

Door jarenlange ervaring en uitgebreide kennis van afvalsortering is Lubo een wereldleider in lucht- en zeeftechnologie, optische sortering en robotica. Lubo combineert kennis van de recycling markt en afvalprocessen met flexibiliteit om tot perfecte recycling oplossingen te komen die resulteren in de hoogste winst en maximale ROI voor de klant.

Lubo Systems B.V Phileas Foggstraat 85 7825 AW Emmen Nederland (0591) 668080 [email protected] www.lubo.nl

SBM Mobiele combi-breker SBM Mobiele betoncentrale SBM Immobilisatie

Mobiele combi-breker voor het breken Supermobiele betoncentrale met een Supermobiele stabilisatie/immobili- van o.a. (beton)puin, asfalt, grind en capaciteit van 65 tot en met 160 m3 satie machine met een max. productie natuursteen. per uur. van 500 ton per uur.

Jager sterk op gebied van breken, zeven, scheiden, shredderen, transporteren, windziften, mobiele- en vaste betoncentrales, immobiliseren en slijtdelen.

Contact: +31 (0) 341- 42 45 33 | www.jager-mrt.nl | [email protected]

36 BEwerken | maart 2017 Werkwijze SPA draagt bij aan De SPA Groep werkt volgens de Beroepsbe- geleidende Leerweg (BBL). Hierbij is sprake van leerwerktrajecten. Dit betekent dat professionalisering sector het bedrijf waar de medewerker, die zo’n erkende opleiding wil volgen, als leerbe- De SPA Groep uit Bodegraven, 20 jaar melaars steeds meer samenwerken met drijf erkend dient te zijn. Ravesteijn: “Ook geleden voortgekomen uit de Stichting recycling- en sorteerbedrijven. Ook binnen voor het verkrijgen van die erkenning Professionele Arbeid (SPA), biedt mede- deze sector bevinden zich op de werkvloer kunnen wij organisaties van dienst zijn. In werkers uit de afval- en reinigingsbranche nog relatief veel, in de praktijk gevormde, de praktijk zal de cursist gedurende een de mogelijkheid beroepsopleidingen te medewerkers. Kijkende naar de door hen jaar eens in de 14 dagen daadwerkelijk op volgen waarmee een erkend MBO-diploma verrichte werkzaamheden zien we dat de zijn praktijkervaring toegesneden scholing kan worden behaald. “Juist voor mensen diverse modules die wij aanbieden ook krijgen. Dat kan op een Regionaal Oplei- in onze branche die nooit een diploma voor deze doelgroep en in het verlengde dingscentrum zijn, waarmee nauw wordt behaald hebben of met een afstand tot de daarvan voor hun werkgevers, van belang samengewerkt, maar ook in company. Bij arbeidsmarkt is zo’n erkende opleiding van kunnen zijn. Te denken valt onder meer die laatste optie stemmen wij de oplei- belang. Het maakt hen minder kwetsbaar, aan het werken met een shovel, een sor- dingsbehoefte geheel op maat af, maken geeft beroepstrots en beter vakmanschap. teerkraan en afzetsystemen. Daarnaast daarvoor een plan van aanpak en aan het Tegelijkertijd vaart ook de organisatie er wordt in onze basisopleiding ook al ruim- einde van het scholingstraject wacht de wel bij. De opgedane kennis maakt de schoots aandacht geschonken aan aspecten cursist een erkend diploma op zijn eigen medewerker gemotiveerder,” weet direc- als veiligheid, gezondheid, communicatie, haalbare MBO niveau. De opleidingen zijn teur Ronald Ravesteijn. sorteren van secundaire grondstoffen, ontwikkeld in de praktijk en sluiten nauw omgaan met gevaarlijk afval en asbesther- aan bij de dagelijkse werkzaamheden, dus kenning. Wij willen dan ook onze scope direct toepasbaar. verbreden en ons eveneens gaan richten op het bieden van scholingsmogelijkheden Voordelen in de recyclingsector. Een sector met onge- De kwalificatie biedt de medewerker kende potenties, maar waar de professio- de nodige voordelen. Hij zal niet alleen nalisering van de medewerkers nog moet gemotiveerder zijn om zijn dagelijks werk plaatsvinden,” licht Ravesteijn toe. te doen nu hij zich meer bewust is van wat zijn inzet bijdraagt aan de organisatie waarvoor hij werkzaam is. Zijn mogelijkheden op de arbeidsmarkt nemen eveneens toe. Dat maakt hem tegelijkertijd minder kwetsbaar. Maar ook de werkgever is hierbij gebaat. Meer betrokkenheid op het werk een eigen keuze Ronald Ravesteijn voor het vak, gaat vaak hand in hand met een Al meer dan 20 jaar biedt de SPA Groep verhoogde inzet en doelgerichte ondersteuning aan mensen betrokkenheid. Hem en organisaties die zich bezighouden met staat een medewerker de uitvoering van Afval- en Milieubeheer ter beschikking die zijn en Beheer Openbare Ruimte (AMBOR). vak verstaat. En het toe- De opleiding op MBO-1 niveau kent genomen bewustzijn vooralsnog vier verschillende richtingen: waarmee de medewer- afvalinzameling, milieustraat, schone ker bezig is, verhoogt leefomgeving en integraal beheer open- het veiligheidsniveau bare ruimte. Inmiddels is er in de afval- en en de kwaliteit binnen reinigingsbranche ook een MBO-2 niveau, de organisatie. de 1.200ste leerling is al voor zo’n diploma onderweg en MBO-3 is in ontwikkeling. “In het licht van het programma Van Afval naar Grondstof zien we dat afvalinza- Feestelijke diplomauitreiking.

BEwerken | maart 2017 37 In navolging van het zonnefietspad in Krommenie is in het Frankrijk experimenteert Franse Normandië de eerste zonneweg geopend. De één met zonneweg kilometer lange weg, bekend Op de weg zijn 2.880 zonnepanelen de ambitie te hebben om zonnewegen te onder de naam Wattway, is in geplaatst, die beschikken over een siliconen installeren op elke 1.000 kilometer snelweg. december 2016 aangelegd en is beschermlaag. De duurzame weg, aange- geschikt voor scooters en auto’s. legd door het civiele techniekbedrijf Colas, Zonnefietspad in Krommenie moet jaarlijks 280 megawattuur aan groene Het concept van een zonneweg is niet stroom opwekken. nieuw. In Krommenie werd in 2014 de Sola- Road aangelegd, een 90 meter lang zon- Stroom gebruiken nefietspad dat in 2016 werd uitgebreid. De voor verlichting fietsers rijden over geprefabriceerde weg- De Wattway kostte zo’n vijf dekpanelen met een oppervlak van gehard miljoen euro en is aangelegd glas. Onder het glas zijn zonnecellen aan- in het Franse dorp Tourouvre- gebracht, die zonne-energie omzetten in au-Perche. De Franse regering elektriciteit. De opgewekte elektriciteit doet de komende twee jaar wordt gebruikt om verlichting en beweg- onderzoek naar de resultaten wijzering aan te drijven. In 2017 zal duide- van de zonneweg. Het is de lijk worden of het zonne-energie-fietspad bedoeling dat de zonnepane- op grote schaal economisch haalbaar is. Het len genoeg stroom opwekken duurzame fietspad is ontwikkeld door een om de straten van het Franse consortium van TNO, de provincie Noord- dorp te verlichten. Tegen Holland, Ooms Civiel en Dynniq. De micro- diverse media vertelde Ségo- omvormers zijn geleverd door Autarco. lène Royal, de Frans minister van Ecologie en Economie, Rik Grashoff Groenste Politicus 2016

Tweede Kamerlid Rik Grashoff (GroenLinks) Politici met lef is door Natuurmonumenten uitgeroepen Groen leiderschap is in deze tijd onmisbaar. tot Groenste Politicus 2016. In een nek-aan- Hoogleraar Berendse: “Intensieve land- nekrace liet hij de Kamerleden Fatma Koser¸ bouw en klimaatverandering bedreigen Kaya (D66) en Eric Smaling (SP) achter de leefomgeving van dier en mens. In een zich. Als ‘groene straatvechter’ heeft Gras- politieke arena waarin de zorg voor natuur hoff successen geboekt voor weidevogels, en milieu niet vanzelfsprekend is, heeft de landschapsbescherming en verduurzaming jury ervoor gekozen om politici met lef te van de landbouw. belonen. Grashoff maakte indruk op de jury vanwege zijn volharding op belangrijke Marc van den Tweel, algemeen directeur natuuronderwerpen.” Natuurmonumenten, typeert Grashoff als een politicus die zich met grenzeloze ener- Eerdere winnaars gie inzet voor het bereiken van zijn groene Natuurmonumenten organiseerde de idealen. Jurylid Thijs Broer (politiek redac- verkiezing Groenste Politicus dit jaar voor teur Vrij Nederland) benadrukt zijn poli- de negende keer. In 2015 werd Marianne tieke vaardigheden: “Dankzij zijn politieke Verkiezing Thieme verkozen tot Groenste Politicus. behendigheid is bijvoorbeeld het gebruik Tot 13 december 2016 kon eenieder zijn Eerdere winnaars van deze eervolle titel van het giftige bestrijdingsmiddel glyfosaat stem uitbrengen op één van de zes geno- waren gedeputeerde Van den Hout, Kamer- ook in Europa teruggedrongen. Grashoff is mineerde politici. In totaal stemden 5.850 leden Polderman, Ouwehand, Jacobi, Van een terriër met gevoel voor timing.” mensen op hun favoriete politicus. De drie Veldhoven en Van Gerven. kandidaten met de meeste stemmen zijn voorgelegd aan een vakjury, bestaande uit Frank Berendse (hoogleraar natuurbeheer), Thijs Broer en Marc van den Tweel.

38 BEwerken | maart 2017 Recycling Award 2017

Vanwege het succes in 2016 De organisatie is in handen van een vijfkop- De prijzen, waaraan een klein geldbedrag is zal de Recycling Award voor pig bestuur onder voorzitterschap van Ernst verbonden, zijn met name bedoeld als aan- Worrell met bestuursleden Henk Vereijken, jager en versterker van de contacten tussen studenten een vast onder- Jan van der Zwan, Henk Meinen en Max onderwijs, wetenschap en bedrijfsleven op deel gaan vormen van het de Vries. het gebied van recycling. Recycling Symposium. Zo ook Deze maand zullen onderwijsinstellingen op 25 oktober tijdens het worden uitgenodigd om stage- en afstu- Recycling Symposium 2017. deeropdrachten van studenten in te sturen, die binnen de genoemde thema’s vallen. De organisatie van de Recycling Award is Studenten die willen meedingen naar de geïnteresseerd in studenten van universi- Recycling Award 2017 dienen zich vervol- teiten en hogescholen, die een stage- of gens met hun stage- of afstudeeropdracht afstudeeropdracht uitvoeren, die gerela- vóór de zomer van 2017 op te geven. teerd is aan thema’s als (bouw-)recycling, Voor meer informatie kunt u contact opne- duurzaamheid, grondstoffen en circulaire Een vakkundige jury beoordeelt de inzen- men met BRBS Recycling: [email protected]. economie en of eco-design. Doelstelling dingen en nomineert de drie beste. Studen- van de Recycling Award is een bijdrage ten en begeleiders van de genomineerde leveren aan een nog betere interactie inzendingen worden uitgenodigd voor tussen opleidingsinstituten, wetenschap kosteloze deelname aan het Recycling en het bedrijfsleven op bovengenoemde Symposium, het geven van een korte pitch, thema’s. waarna de nummers één, twee en drie bekend gemaakt worden èn de Recycling Award feestelijk zal worden uitgereikt.

Duurzame grondstoffen voor uw succes

Gecertificeerd puingranulaat in elke maat en samenstelling? Bij Twee “R” Recycling Groep hebben we ons erop toegelegd. Sterker nog: we doen niet anders. Wij zijn een pure grondstoffenproducent zonder nevenactiviteiten. Door onze keuze voor specialisme zijn we bij uitstek de partner die vanuit een onafhankelijke positie bijdraagt aan úw succes. Daarbij maken onze inspanningen op het gebied van duurzaam produceren ons assortiment nog eens extra ‘groen’. Wat wilt u nog meer?

www.puinrecycling.nl

BEwerken | maart 2017 39 frisdrank vervangt door water, bespaart dus 800 liter water op eten en 25 liter op Water besparen? drinken – dat is evenveel als 40 keer korter douchen. De website duurzaamthuis.nl zou dus moeten zeggen: „Wil je vandaag nog Korter douchen met duurzaamheid aan de slag? Dan is misschien wel de belangrijkste stap anders eten helpt niet en drinken.” Morele-vrijbrief-effect Dat de landbouw verantwoordelijk is voor 90% van het wereldwijde waterverbruik komt niet alleen door wat er wordt geproduceerd (suiker, veevoer) maar ook door waar dat gebeurt. We zouden veel meer moeten verbouwen in waterrijke gebieden, zoals Noord-Europa, en veel minder in Op de derde Nationale Water- samen slechts 1 procent van onze totale gebieden waar watertekorten zijn. Geheel spaardersdag, die op 13 oktober watervoetafdruk. De rest, 99 procent, zit tegen deze logica in leunen we nu zwaar in het water dat gebruikt wordt voor het op voedselproductie elders, waaronder veel 2016 in Diergaarde Blijdorp te produceren van onze consumptiegoede- in gebieden met waterschaarste. Rotterdam plaatsvond, riep de ren. Het gaat om water dat we niet zien Terug naar het tandenpoetsen met de Unie van Waterschappen op stromen, en het is daarom psychologisch kraan dicht. Waarom laten we mensen niet ver van ons bed. Ook letterlijk: bijna de in de waan dat ze goed bezig zijn als ze tot korter douchen: “Zuinig en gehele watervoetafdruk van Nederlanders, de kraan uitzetten bij het tandenpoetsen – bewust omgaan met water is namelijk 95 procent, ligt buiten Nederland. alle beetjes helpen toch? Dat laatste is nog essentieel.” En volgens duur- En de helft daarvan betreft waterverbruik maar de vraag. Mensen zitten zo in elkaar in gebieden die kampen met waterproble- dat ze, als ze op het ene terrein iets goed zaamthuis.nl: “Wil je vandaag men. Wij, bewoners van een waterrijk land, doen, het zichzelf gunnen om op andere nog met duurzaamheid aan de met een nat klimaat, ‘drinken’ het water uit gebieden te zondigen. Dat geldt ook slag? Dan is misschien wel de verre, droge gebieden. De gevolgen daarvoor duurzaam gedrag. Door dit morele- van zijn bij ons nu niet merkbaar, maar bij vrijbrief-effect kan het aanmoedigen tot belangrijkste stap het besparen de lokale bevolking in die droge gebieden besparen van stromend water in en om het op water in en rondom het des te meer. Arme boeren hebben bijvoor- huis per saldo een averechts effect hebben huis.” Ook bedrijven benadruk- beeld geen water om hun velden te irrige- op duurzaamheid: “Thuis doen we allemaal ren, omdat de grote bedrijven die daar voor de kraan uit bij het tandenpoetsen en we ken het besparen op water: “Zo de export produceren dat opsouperen. hebben een regenton, dus nu mag ik de gebruikt het gebouw netto geen auto pakken in plaats van het ov.” water; regen wordt opgevangen Anders eten en drinken Welke veranderingen in ons consumptiepa- Recht en gefilterd tot drinkwater”, troon zijn nodig om een humanitaire ramp Mensen hier hebben er recht op goed geïn- aldus een lovende brochure te voorkomen? Vooral onze voedselpro- formeerd te zijn. Mensen in gebieden met over circulaire economie. ductie is waterintensief. Eten en drinken waterschaarste hebben recht op voldoende moeten we, maar het maakt veel uit wat water. Toekomstige generaties hebben we drinken en eten. Voor het maken van recht op een leefbare wereld. Daarom De kraan dicht bij het tandenpoetsen en een liter frisdrank is rond honderd liter moeten we stoppen met misleidende korter douchen: daar denken de meeste water nodig. Dat komt doordat de produc- aanbevelingen, en starten met eerlijke mensen aan bij zuinig watergebruik. tie van suiker heel veel water vergt. Van en complete waterbesparingsinformatie. Begrijpelijk, want dat is wat campagnes ons eten zijn vooral dierlijke producten Als het organisaties er echt om te doen is ons vertellen. Arjen Hoekstra, hoogleraar de boosdoener: die zijn verantwoorde- dat huishoudens zuiniger omspringen met watermanagement aan de Universiteit lijk voor maar liefst 43 procent van onze water, moeten ze een ander consumptiepa- Twente en Henriëtte Prast, hoogleraar aan watervoetafdruk. De productie van veevoer troon aanmoedigen. de Universiteit van Tilburg gespecialiseerd vergt heel veel water, en daardoor is het in gedragseconomie, typeren dergelijke waterverbruik voor een enkele biefstuk campagnes als misleidend. Want douchen, 3.000 liter, en vergt onze dagelijkse vlees- theezetten, wassen, afwassen, de wc door- consumptie gemiddeld duizend liter water trekken, tandenpoetsen, auto wassen, de per persoon. Plantaardig eten met dezelfde planten water geven, de tuin sproeien voedingswaarde kost 200 liter water, en en watergebruik in kantoren: ze vormen wie een dag geen vlees eet, en een glas Bron: NRC d.d. 17 november 2016.

40 BEwerken | maart 2017 Overheden maken omslag naar duurzame inkoop

De ruim 60 miljard euro aan goederen en Staatssecretaris Dijksma: “Nu is het nog te met actieplannen laten zien welke inkoop- diensten die nu jaarlijks door alle over- vaak het prijskaartje waar overheden op criteria zij gaan hanteren en hoe zij toetsen heden in Nederland worden aangeschaft afgaan. Door de nieuwe afspraken krijgen of de geleverde diensten en goederen ook moeten veel duurzamer worden. Daarvoor alle overheden nu een middel in handen duurzaam zijn. hebben op 8 december vertegenwoordi- om bij inkoop van producten en diensten gers van allerlei overheidsorganisaties op oog te hebben voor mens en milieu. Maat- Naar volledig duurzaam uitnodiging van staatssecretaris Dijksma schappelijk verantwoord inkopen moet Het manifest is een volgende fase naar (Infrastructuur en Milieu) hun handte- de norm worden. Want wie betaalt, die volledig duurzaam inkopen. Om dit uit- kening gezet onder het Manifest Maat- bepaalt. Daarmee komen leveranciers in eindelijk te bereiken lopen er al veel ini- schappelijk Verantwoord Inkopen. Hiermee beweging om duurzamer te ondernemen tiatieven vanuit de rijksoverheid. Voor de verplichten zij zich met veel scherpere eisen en geeft de overheid het voorbeeld voor vergroening van energie en vermindering voor hun inkoop van goederen en dien- duurzaam ondernemen.” van de uitstoot van broeikasgassen is eerder sten. Deze eisen variëren van effecten die Of het nu het beton is waarmee over- het Energieakkoord gesloten. Om de druk de producten en diensten hebben op het heidsgebouwen worden gebouwd, de op de schaarser wordende grondstoffen te milieu tot aan arbeidsomstandigheden in kleding waarin gemeentelijke handhavers verminderen, heeft het kabinet afgelopen de fabrieken waar de producten worden rondlopen of het papier dat in printers najaar plannen voor een circulaire econo- gemaakt. wordt gebruikt. Met dit manifest scharen mie gepresenteerd met het einddoel in nu 62 overheidspartijen en organisaties 2050 honderd procent gerecyclede grond- die publieke taken verrichten zich achter stoffen te gebruiken. afspraken om duurzamer in te kopen. Naar verwachting sluiten binnenkort nog meer overheden zich aan bij het manifest. In de zomer van 2017 moeten de ondertekenaars Bron: Persbericht I&M d.d. 8 december 2016 Verplichtstelling tot het gebruik van het LAVS

Sinds 1 maart 2017 zijn Tot voor kort was het gebruik van het LAVS Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegen- gecertificeerde bedrijven niet verplicht. Nu de SC 530 (asbestverwij- heid (I-SZW) en de Inspectie Leefomgeving dering) en SC 540 (asbestinventarisatie) en Transport (ILT) hebben toegang tot de voor asbestinventarisatie inmiddels zijn opgegaan in een nieuw cer- gegevens in het systeem. en –verwijdering verplicht om tificatieschema, waarin het gebruik van het te werken met het Landelijk LAVS als een verplichting is opgenomen, is Voortzetting er tevens een einde gekomen aan die vrij- Het LAVS is de voortzetting van het Asbest- Asbestvolgsysteem (LAVS). Deze blijvendheid. volgsysteem; een pilot-systeem uit 2009 dat webapplicatie biedt opdracht- Het LAVS zorgt ervoor dat ketenpartners de enkele woningcorporaties gebruikten om gevers de mogelijkheid de regie juiste informatie hebben en volgt de wet- informatie met ketenpartners in het asbest- en regelgeving. Zo bevat het systeem onder traject te delen en het traject te sturen. In te voeren op het volledige meer een lijst van gecertificeerde asbestin- 2012 is het LAVS op initiatief van het minis- proces van asbestsanering. ventarisatie- en verwijderingsbedrijven. Ook terie van I&M gestart met een eerste versie. verstuurt het LAVS automatisch de Omge- Doel was het vergroten van transparantie en vingsloket online- en de startmeldingen aan veiligheid voor alle betrokken partijen in de de gemeente. Via het systeem is het asbest- asbestketen. Inmiddels is het systeembeheer dossier voor alle ketenpartijen beschikbaar overgedragen aan Rijkswaterstaat. In Neder- gedurende de gehele sanering. Daarnaast land gebruiken op dit moment 82 inventari- bewaart het Landelijk Asbestvolgsysteem de satiebedrijven, 125 saneringsbedrijven en 20 dossiers voor eventueel toekomstig gebruik. asbestlaboratoria het LAVS. Certificerende en keurende instanties, de

BEwerken | maart 2017 41 ‘Land Use Change’ - waarom voorzichtigheid met LCA’s Eén ding geboden is recyclen wij

In toenemende mate ontstaat de wens om de milieu-impact van beslist niét... gebouwen en wegen te kunnen vaststellen. Daarvoor is kennis nodig van de milieu-impact van bouwproducten. Op dit ogenblik is het nog niet goed mogelijk om de totale impact te kunnen bepalen. Eén van de oorzaken daarvan is dat het zogenaamde ‘Land Use Een afvalloze samenleving: Change’ (Nederlands: verandering van landgebruik) nog niet goed kan worden beoordeeld. Land Use Change is relevant bij het in onze droom. kaart brengen van de milieueffecten met betrekking tot bodem- of landgebruik. In levenscyclusanalyses (LCA’s) wordt dit milieueffect meestal (nog) niet opgenomen omdat het geen onderdeel is van Een droom binnen handbereik, de standaarden voor deze LCA’s. dankzij onze geavanceerde

Land Use Change is de verandering van het gebruik door mensen sorteer- en recyclingmethodes en van land (bodem/grond) als gevolg van de productie van bijvoor- innovatieve recyclingconcepten. beeld bouwstoffen, de winning, ontbossing, maar ook het herstel van deze gronden. Het gaat om de invloed op mensen, flora en Want één ding recyclen wij beslist fauna en de kringlopen die hiermee gemoeid zijn. Door deze als niét: onze eigen ideeën... milieueffect mee te nemen bij de beoordeling van bouwgrondstoffen ontstaat een eerlijker beeld van de totale bouwgrond- stoffenketen. Effecten in het voordeel van recyclinggrondstoffen Wij sorteren/bewerken: zijn enerzijds dat er geen gevolgen zijn van de winning van de grondstoffen en anderzijds de effecten van storten van de betref- bouw- en sloopafval fende stoffen wordt voorkomen. Het in kaart brengen van Land Use grof huishoudelijk restafval Change is echter een gecompliceerd vraagstuk. Inmiddels zijn er wel voorstellen gedaan om de Europese LCA-norm EN 15804 aan te hout passen en daarbij, onder andere, Land Use Change mee te nemen. puin Tot het zo ver is, verdient het aanbeveling om LCA-uitkomsten niet simpelweg als cijfermatige uitkomst aan te nemen, maar deze altijd droog bedrijfsafval met verstand van zaken te blijven beoordelen.

040 - 205 44 40 [email protected] www.baetsen.com

42 BEwerken | maart 2017 BEmerken Het platform van BRBS Recycling voor bedrijven en kenniscentra

Dit katern is samengesteld door:

Lasbedrijf Alphen BV - Bia BV - Normec Certification B.V.

Dehaco B.V. - JC Bamford N.V. - Lubo Systems B.V.

POLS GROEP - DEMAREC - SAES International BV

CDE Global - MB Dustcontrol BV

BEwerken | maart 2017 43 BEmerken Lasbedrijf Alphen helpt afvalbranche besparen

“Het verminderen van de logistieke kosten hun containers veelal in Oost Europa laten Ontwikkeling samen in de afval- en recyclingbranche is onze maken. Door uitsluitend met hoogwaar- met afnemers missie. Daarom verbeteren we onze pro- dig Nederlands staal te werken, kunnen Samen met klanten komt Lasbedrijf Alphen ducten voortdurend tot in detail. Door we constante kwaliteit garanderen”, tot productinnovaties, die knelpunten in grote volumes en zeer veel transportbe- zegt algemeen directeur Jan Dijkhuis. De de logistieke processen kunnen oplossen. wegingen in deze sector, leveren kleine industrie verandert snel. “Tot voor kort The Separator is bijvoorbeeld een volu- innovaties al respectabele besparingen stond op bouwplaatsen één grote contai- mecontainer van 40 m³ voor het scheiden op.”Lasbedrijf Alphen, begonnen in 2004 ner, nu is gescheiden inzameling normaal. van bouwen sloopafval. Dat schept orde, als reparatiebedrijf voor containers, bouwt Restmateriaal is geen afval meer, maar een verhoogt de efficiëntie en reduceert knel- ze nu zelf. Inmiddels bedient het bedrijf verzameling grondstoffen.” punten en kosten. vanuit de vestigingen Woerden, Alphen aan den Rijn Rotterdam en Kou- dekerk aan den Rijn zowel lokale onder- nemingen als de grootste afvalinza- melaars en recyclers van Nederland. Het bedrijf produ- Lasbedrijf Alphen BV ceert alle containers Kuipersweg 17-21 zelf. “Daardoor 3449 JA Woerden kunnen we meestal (0348) 420399 sneller leveren dan [email protected] concurrenten, die www.lasbedrijfalphen.nl Metso introduceerd nieuwe versie Lokotrack ST4.8

portbewegingen. grondstoffen neemt toe en de eisen aan Door de betrouw- deze stoffen ook, wat resulteert dat de bare Metso Loko- materialen meer bewerkt moet worden. track ST4.8 3 deks Hiervoor is de Metso ST4.8 de ideale mobiele zeef aan mobiele oplossing en zorgt ook door te passen naar minder transportbewegingen voor minder een volwaardige energieverbruik per ton. was-installatie is er een mobiele Bekijk onze website voor meer informatie oplossing voor het wassen van diverse materialen. Door een aanvraag van een bestaande Het wassen gebeurd door meer dan 185 klant is er een nieuwe versie van de reeds nozzles welke het water verdelen op de betrouwbare Lokotrack ST4.8 ontwikkeld. zeefdekkken en de aanvoerband. Gecom- Door de jarenlange ervaring welke Metso bineerd met de bol staande zeefdekken en al heeft op het gebied van stationaire was- hoge slagkracht resulteerd dit in zuivere Bia BV installaties is dit de perfecte aanvulling op fracties en een hoge capaciteit. Skagerrakstraat 6 het mobiele gamma. Bia Bv de dealer voor Metso brekers, zeven 7202 BZ Zutphen Veel gronden afvalstoffen worden en shredders in Nederland ziet voor inno- (088) 3032200 gereinigd doormiddel van stationaire vaties als deze zeker markt in Nederland. [email protected] installaties dit geeft de nodige extra trans- Met name het gebruik van secundaire www.biagroup.com/nld-nl/

44 BEwerken | maart 2017 BEmerken Eerland Certification wordt Normec Certification

Vanaf 17 maart 2017 gaan wij verder bouw en installatietech- onder de naam ‘Normec Certification’. niek en de technische en Normec Certification is een certifice- zakelijke dienstverlening. rende instelling die al meer dan 20 jaar Dit prikkelt ons om nog werkt onder toezicht van de Raad voor actiever de markt op te Accreditatie. gaan. Bij deze aanpak De toegevoegde waarde van Normec hoort een nieuw jasje Certification bij het uitvoeren van de en daarom hebben we audits wordt gevonden in auditoren naast een nieuwe naam die een hoge mate van expertise com- ook een nieuwe website. bineren met praktijkgerichte aanpak. Aan Normec Certifica- Auditoren worden ingezet in die bran- tion als onderneming chesectoren waar ze werkzaam zijn verandert verder niets. geweest. Ze spreken daarbij niet alleen U krijgt uiteraard nog de taal van de klant, ze benaderen onze steeds de service en kwaliteit die u van klanten ook nog eens op een positieve ons gewend bent geleverd door het manier. vaste team van medewerkers. De laatste tijd zien wij dat de kwaliteit, dienstverlening en expertise die we Normec Certification B.V. leveren niet onopgemerkt blijft. Naast Stationsweg 2 ons vaste netwerk in de bodem, grond, 4191 KK Geldermalsen sloop en asbest worden we ook steeds (0345) 585000 meer benaderd voor certificatiewerk- [email protected] zaamheden in andere sectoren, zoals de www.normec.nl One-stop-shopping bij Dehaco

Of het nu gaat om verkoop, Verhuur verhuur, keuringen, reparaties Dehaco wil professionals de mogelijkheid of onderhoud van hydrau- bieden om met goed onderhouden materi- lische uitrustingsstukken, eel te werken, zonder dat daar een investe- stofbeheersingsproducten of ring voor nodig is. Door te huren bij Dehaco asbestsaneringsproducten… kunt u altijd over up-to-date materieel beschikken dat direct inzetbaar is en boven- Bij Dehaco kunt u terecht voor dien volledig is onderhouden en getest. alles wat u nodig heeft voor sloop-, recycling- en/of sane- ringswerkzaamheden. Het assortiment is zeer breed dankzij onze ‘one-stop-shopping’ filo- sofie waarbij we onze klanten zoveel mogelijk willen vrijma- ken door ze de mogelijkheid te bieden om alles op één aan te schaffen.

Dehaco B.V. Kruisbaak 25 2165 AJ Lisserbroek T 0252-417950 [email protected] www.dehaco.nl

BEwerken | maart 2017 45 BEmerken

• Automatisch remsysteem vermindert dras- Safety first met lancering nieuw tisch het risico • Ideaal veiligheidssysteem voor de meeste veiligheidssysteem bij jcb industrieën *Het Proximity Braking System is een bijko- mend hulpmiddel voor het verhogen van de soon binnen de vooringestelde veiligheid op de werksite en vervangt niet ‘gevarenzone’ rond de machine de preventiemaatregelen en standaard voor- begeeft. Meer nog schriften inzake veiligheid op de werksite. het systeem plaatst de machine automatisch in neutraal en scha- Voor meer informatie, contacteer Fiona kelt de parkeerrem in. Dewaele - JCB Benelux Public Relations. Tegelijk, wordt de voorbijganger T: +32 471 855 464 in gevaar ook gewaarschuwd E: [email protected] voor een bewegende machine dankzij een vibrerende transponder bevestigd aan de veilig- heidshelm. Het nieuwe PBS wordt gelan- ceerd als optie op het parade- JCB lanceert een nagelnieuw veiligheidssys- paardje van de JCBwielladers, teem voor haar wielladers en vermindert zo de krachtige 19-tons 457. het risico op ongevallen on-site tussen mens JC Bamford N.V. en machine. De belangrijkste kenmerken van PBS* zijn: Zandweistraat 16 Het JCB Proximity Braking System – of • Detectiezone rond de machine 4181 CG Waardenburg kortweg, PBS – zorgt automatisch voor een • Vibrerende transponder voor de helm van (0418) 654654 alarmsignaal in de cabine en activeert de de voorbijganger [email protected] remmen van de machine wanneer een per- • Alarmsignaal in de cabine voor de operator www.jcb.com Lubo systems: hoge zuiverheid maximale ROI

Lubo Systems B.V., onderdeel van de Bolle- bloemvormige sterren zijn graaf Recycling Solutions Group, is dé leve- bevestigd. De zeefgrootte rancier voor complete recycling oplossingen wordt bepaald door de en losse componenten. Lubo is een system grootte van de sterren, integrator, bekend om kwaliteitsoplossin- de ruimte tussen de ster- gen voor container-, bedrijfs-, bouwen ren en de rotatie snelheid sloopafval. van de zeef. Door deze variatie is de StarScreen® Door jarenlange ervaring en uitgebreide de perfecte oplossing voor kennis van afvalsortering is Lubo een vele zeeftoepassingen en wereldleider in lucht- en zeeftechnologie, geschikt om zelfs de moei- optische sortering en robotica. Lubo com- lijkste materialen te scheiden. De sterren van bineert kennis van de recycling markt en de StarScreen® zijn per stuk vervangbaar afvalprocessen met flexibiliteit om tot per- door het Lubo Quick Disconnect System. fecte recycling oplossingen te komen die Samen met een zeer hoge verwerkingscapa- resulteren in de hoogste winst en maximale citeit, zuiverheid en lage gebruiks- en onder- ROI voor de klant. houdskosten leidt dit tot hoge besparing van tijd en maximale ROI. Een van deze geavanceerde oplossingen Lubo Systems B.V. van Lubo Systems is de gepatenteerde Star- Phileas Foggstraat 85 Screen®, die wordt toegepast in bijvoor- 7825 AW Emmen beeld de Anti-Wrapping StarScreen® en de (0591) 668080 Fines StarScreen®. De StarScreen® bestaat [email protected] uit verschillende assen waarop robuuste www.lubo.nl

46 BEwerken | maart 2017 BEmerken Mobiele oplossingen met de hoogste effectiviteit

Het steeds groeiende productgamma van Keestrack bestrijkt tegenwoordig kaakbre- kers, kegelbrekers, percussiebrekers, vlak- zeven en stackers. Hierbij staat veiligheid en productiviteit voorop. Door gebruik van load-sensing hydraulische systemen en het gebruik van hybride aan- drijvingen, worden zowel brandstofkosten als onderhoudskosten gereduceerd.

Het ontwerp van de machines is erop gericht om ze gemakkelijk te kunnen transporteren zodat deze in de kortst mogelijke tijd inzetbaar zijn. Door deze toepassing kunt u ook het on- Bovendien zijn ze meestal zonder vergun- derhoud beter inplannen. ning te transporteren. Ook beschikt u over de mogelijkheid om geo-fencing toe te passen, het automatisch Het gebruik van het Keestrack-er telema- buiten gebruik stellen van een machine als tica systeem zorgt ervoor dat alle machines deze zich buiten bepaalde gps-parameters 24 op 7 gecontroleerd kunnen worden op bevindt. afstand. Zo kunt u uw machine op afstand monitoren. De importeur van Keestrack in Nederland Vanop afstand kunt u alle parameters van is C. van der Pols & Zn BV. POLS GROEP uw machine aflezen. U kunt testen uitvoe- Voor meer informatie kunt u contact opne- Tel. 0181-458845 ren, software updaten en rapportages uit- men met Johnny Kraai, of via [email protected] [email protected] voeren. of 0181-458845. www.pols.nl

De meest flexibele combinatie - demarec mqp en oilquick

De meest flexibele combinatie die maar heden die niet veel voorkomen binnen een dit nieuwe prototype zullen de positieve mogelijk is die van de inmiddels befaamde bedrijf. B.V. het slopen van tanks. Dedica- ervaringen met de dedicated betonschaar, DEMAREC MultiQuick Processor en een ted tankscharen zijn er vrijwel niet te koop de DCC-70, verwerkt worden. De MQP van OILQUICK snelwisselsysteem. Natuurlijk en zouden daarnaast een grote investering Demarec blijft dus altijd een up-to-date kun je met het OILQUICK snelwisselsys- vergen voor af en toe een tanksloop. Dan is stuk gereedschap!! teem binnen enkele seconden tussen de DEMAREC MQP nog altijd de optimale hydraulische uitrustingsstukken wisselen, oplossing want met een geringe investe- bijvoorbeeld van Combi-schaar naar een ring wordt de MQP omgetoverd tot aan sorteergrijper of naar een EGLI magneet. professionele tankschaar. Maar dan nog blijven er altijd werkzaam- De MQP is er in 4 modellen en leverbaar, afhankelijk van het type (25, 30,45 of 60), met 5 tot 8 verschillende bek- typen. Onlangs is er voor de MQP-30 een Houtbek, de W- 30, aan het programma toegevoegd. Deze houtbek heeft geen enkele moeite met bomen DEMAREC tot een diameter van 75 De Hork cm.. Ook wordt er druk 5431 NS Cuijk bij DEMAREC gewerkt aan +31 (0)6-53304904 een nieuwe prototype [email protected] van de Extreme-bek. In www.demarec.com

BEwerken | maart 2017 47 BEmerken Atlas Copco gaat nog nauwer samenwerken met SAES International in Weert

op deze producten In combinatie met de wereldwijde service onderbrengen bij van Atlas Copco is goede technische onder- SAES International. steuning te allen tijde gewaarborgd.

Atlas Copco heeft Voor meer informatie neemt u contact op de keuze voor de met: nauwe samenwerking met SAES Inter- national gemaakt op grond van de kennis en ervaring die het bedrijf in meer dan 33 jaar heeft opgedaan met de verkoop en service Met ingang van 1 februari 2017 zal SAES van sloopgereedschappen. Met SAES als International als exclusieve dealer optre- partner is Atlas Copco in staat de afne- SAES International BV den voor de MB, HB sloophamers en de mers in het segment van de zwaardere Lozerweg 10 - 14 SDT sloopgereedschappen. Ook voor wat hydraulische aanbouwdelen nog beter te 6006 SR WEERT betreft alle originele onderdelen (en bei- bedienen. Tel. 0495 - 561929 tels) wordt SAES exclusieve dealer. Daar- Fax 0495 - 561896 naast zal Atlas Copco ook het volledige Klanten kunnen rekenen op betrouwbare Email: [email protected] serviceprogramma dat betrekking heeft service: 24 uur per dag, 7 dagen per week. Internet: www.saes.nl

Eén machine die 550 ton materiaal per uur wast: CDE presenteert een nieuwe zandwasinstallatie

hightech zandwasin- assortiment modellen met verschillende stallatie te presente- capaciteiten die aan de vereisten van ren die voldoet aan diverse productieniveaus en materialen de behoefte die op voldoen. de markt bestaat aan efficiënte, gebruiks- Voor meer informatie gaat u naar vriendelijke, zuinige www.cdeglobal.com. en krachtige appara- tuur.”

“Deze nieuwste toevoeging aan de M-serie combineert de toevoer, sorte- CDE, de wereldwijde specialist in de ver- ring, reiniging en stapeling van materiaal werking van nat materiaal, presenteert in één chassis en levert extra toegevoegde CDE Global haar nieuwste wasinstallatie, de M5500. waarde met allerlei unieke functies. Voor- Ballyreagh Industrial Estate, Deze nieuwe machine met één chassis kan beelden daarvan zijn de grotere opbrengst Cookstown, tot 550 ton gewassen materiaal per uur van 550 ton per uur, de capaciteit voor vijf County Tyrone, produceren. producten en de cycloon-zandwasproce- BT80 9DG dure met drie doorgangen.” Northern Ireland Kevin Vallelly, Head of Product Develop- De M5500 is ideaal voor grootschalige toe- www.cdeglobal.com ment van CDE, zegt: “In 2017 legt CDE de passingen in de bouw en voor sloopafval. T: +44 28 8676 7900 lat opnieuw hoger door een krachtige, Behalve de M5500 biedt CDE een compleet [email protected]

48 BEwerken | maart 2017 BEmerken

Stof en geurbestrijding middels vaste installaties in recyclinghallen

MB Dustcontrol startte de produktie van ingezet door Recyclingbedrijven en tijdens op begane grond. Aan deze technische nevelkanonnen in eerste instantie voor de bodemsaneringen en Op- en Overslagwerk- kasten kunnen diverse machines gekoppeld Sloopsector, maar tegenwoordig worden de zaamheden. Meer en meer worden de Nevel- worden, zoals bijvoorbeeld: SprayCannon Nevelkanonnen ook met succes kanonnen ook gebruikt voor de bestrijding • RVS leidingstelsel voorzien van verstuivers van stankoverlast. De • SprayCannon 10 nevelkanonnen lenen • SprayCannon 15 zich uitstekend voor geur- • SprayCannon 25/35 beheersing doordat zeer • SprayCannon 45 eenvoudig hiervoor de juiste vloeistoffen kunnen worden vernevelt. Toch probeert MB Dust- control ook op andere vlakken continu te luiste- ren naar de wensen van de klanten. Dit heeft geresulteerd in de ontwikkeling en productie van de “Vaste Vernevelings”-installaties. MB Dustcontrol BV Deze installaties zijn spe- Industrieweg 2 ciaal ontwikkeld om aan 2254 AE Voorschoten wand of plafond te beves- (071) 5610096 tigen met een Technische [email protected] Kast voor de aansturing www.nevelkanon.nl

BEmerken

De voorgaande pagina’s hebben u het bewijs geleverd: DIT is uw podium!

BRBS Recycling biedt bedrijven en kenniscentra dit platform om kennis en ervaring te delen met de branche. Wat betekent dit concreet voor u: • Push actief uw bericht/product nieuws, uw noviteit, uw (afgeronde/lopende/interessante) project de markt in. • Juist in deze branche wordt uw extra uitleg gewaardeerd door uw doelgroep.

Voor meer informatie neem contact op met Daan Mooijman, [email protected] of bel met +31 (0)70 323 40 70.

BEwerken | maart 2017 49 HAAL MEER ÚIT UW CONTAINER Voor meer informatie bel: 0348 420399

50 BEwerken | maart 2017 50 jaar Recycling Magazine Benelux Kalender De hele crew van BEwerken feliciteert het team van Recycling Magazine Bene- vakbeurzen lux van harte met het 50-jarig bestaan. Onze complimenten gaan uit naar alle symposia hoofdredacteuren en medewerkers van RMB en De Recuperatie door de jaren heen. Een prestatie van formaat, die congressen onze felicitatie verdient! Het team van BEwerken Recycling Techniek 2017 Op 10 en 11 mei vindt, parallel aan SOLIDS Dortmund, in de Westfalenhallen eveneens een beurs plaats speciaal gericht Afval en Recycling op recyclingequipement. Solids Rotterdam 2017 Industrie 2017 Voor meer informatie: Solids Rotterdam is de enige Het jaarlijkse congres Afval en www.easyfairs.com vakbeurs voor de complete Recycling Industrie zal op 23 stortgoedsector in Nederland. De maart 2017 in het Philips Stadion Materials 2017 zevende editie staat gepland voor 4 te Eindhoven worden gehouden Deze vakbeurs, die op 31 mei en en 5 oktober 2017 en zal wederom en heeft als thema: ‘Zoeken naar 1 juni 2017 in het NH Conference in Ahoy worden gehouden. de grenzen van de techniek’. Centre Koningshof te Veldhoven Voor meer informatie: www. Meer informatie: www.afvalcongres.nl wordt gehouden, richt zich op het solidsprocessing.nl informeren van productontwikkelaars, Gemeentelijk constructeurs en engineers Recycling 2017 Grondstoffencongres 2017 over materiaalinnovaties. De 8e editie van de vakbeurs Recycling Op 30 maart 2017 vindt in De Voor meer informatie: events@ zal van 24 tot en met 26 oktober in Fabrique te Utrecht het Gemeentelijk mikrocentrum.nl de Evenementenhal te Gorinchem Grondstoffencongres 2017 plaats. worden gehouden. Voor meer Voor meer informtaie: www.NVRD.nl Sardinia 2017 informatie: www.evenementenhal.nl Van 2 tot en met 6 oktober 2017 zal Maintenance NEXT voor de 16e keer dit internationale RecyclingSymposium Maintenance NEXT bouwt van symposium in Forte Village te S. Tijdens de vakbeurs Recycling 11 tot en met 13 april 2017 Margherita di Pula (Italië) worden 2017 zal op 25 oktober ’s morgens aan de onderhoudsindustrie gehouden. Deze keer staat het voor de 6e achtereenvolgende van vandaag en morgen. symposium in het teken van keer het RecyclingSymposium Voor meer informatie: afvalmanagement en stortbeleid. worden georganiseerd. www.maintenancenext.nl Voor meer informatie: Voor meer informatie: www. [email protected] Recyclingsymposium.nl

Eindredactie en Druk Colofon beheer adressenbestand Kaasjager Makers van Communicatie BRBS Recycling Rozemarijnsteeg 1 Van Heemstraweg West 2b 5301 BX Zaltbommel 5301 PA Zaltbommel Postbus 9 Redactieraad Tel. (0418) - 68 48 78 5300 AA Zaltbommel P. Broere Fax (0418) - 51 54 53 R. Algra E-mail [email protected] M. de Vries Website www.brbs.nl

Redactie Advertenties CEV-Producties Mooijman Marketing & Sales Uitgave Morelstraat 50, 3235 EL Rockanje t.a.v. dhr. D. Mooijman BEwerken (ISSN-nummer 1566- BEwerken is een kwartaaluitgave van Tel. (0181) - 40 44 46 J. Röntgenstraat 17, 9181) wordt met uit plantaardige BRBS Recycling en wordt toegezonden aan E-mail [email protected] 2551 KS Den Haag grondstoffen gemaakte inkt gedrukt de leden van BRBS Recycling, gemeenten, Tel. (070) - 323 40 70 op hv wit halfmat MC (FSC) papier provincies, diverse ministeries, Rijkswater Vormgeving Fax (070) - 323 71 96 en ingesealed in een biologisch staat, diverse branche-organisaties op het Weevers afbreekbaar folie. Deze combinatie gebied van afvalbe- en verwerking, afval- E-mail [email protected] De redactie is niet verantwoordelijk staat garant voor een duurzaam transport, slopen en grondstoffenwinning. Website www.weevers.nl voor de advertenties in dit blad. grondstoffenmanagement. BEwerken STOFBESTRIJDING - VERNEVELING - LUCHTBEVOCHTIGING - KLIMAATBEHEERSING

SPRAYCANNON GUNT FIJNSTOF GEEN KANS!

VERKOOP VERHUUR

YCANNO CANNON ANNON ANNON RA N Y 2 YC 45 YC 90 P 15 RA 5/ A /6 A / S P 3 R 0 PR 10 S 5 P /7 S 0 S 5

WWW.SPRAYCANNON.COM

S S S S E S E S E S E S LF S LF S LF S LF S S 15 S 35 S 5 S 0 UP SC U C U C4 UP C9 PORTING PPORTING S PPORTING S PORTING S

OVERS NG - LAG - CLI BO CY DE RE M - SA P N O ER LO I S N G

- B R A N D B E S T

I J

52 MBBE DUSTCONTROLwerken | maart 2017 BV - [email protected] - 0031(0)71-5610096 STOFBESTRIJDING - VERNEVELING - LUCHTBEVOCHTIGING - KLIMAATBEHEERSING

SPRAYCANNON GUNT FIJNSTOF GEEN KANS!

VERKOOP VERHUUR

YCANNO CANNON ANNON ANNON RA N Y 2 YC 45 YC 90 P 15 RA 5/ A /6 A / S P 3 R 0 PR 10 S 5 P /7 S 0 S 5

WWW.SPRAYCANNON.COM

S S S S E S E S E S E S LF S LF S LF S LF S S 15 S 35 S 5 S 0 UP SC U C U C4 UP C9 PORTING PPORTING S PPORTING S PORTING S

OVERS NG - LAG - CLI BO CY DE RE M - SA P N O ER LO I S N G

- B R A N D B E S T

I J

G Jaarverslag 2016

MB DUSTCONTROL BV - [email protected] - 0031(0)71-5610096

2016 gaat de Nederlandse milieugeschiedenis in als het jaar waarin de politiek zich breed uitspreekt voor het realiseren van een circulaire economie in 2050.

Hoe standvastig de Nederlandse politiek en wellicht de maatschappij hierin zal zijn en hoe zeer dit kabinet daarmee ook over haar graf heen regeert, zullen we pas in de komende jaren gaan ervaren. Voor de jonge recyclingindustrie als onmisbaar onderdeel van een circulaire economie is het Rijksbrede programma Circulaire Economie goed nieuws. Vele hypes heeft de recyclingindustrie reeds doorstaan zoals Van Wieg tot Graf, Cradle to Cradle, Ketenbeleid, vele duurzaamheidsinstrumenten,

CO2-prestatieladders, Van Afval Naar Grondstof et cetera. Nooit heeft BRBS Recycling als belangenorganisatie van deze recyclingindustrie haar naam, missie of ‘ondertitel’ behoeven te wijzigen. Dat zegt iets over de tijdloze noodzaak van deze industrie in de afgelopen 40 jaar. Sterker nog, de maatschappelijke ontwikkelingen en politieke agenda’s dringen steeds meer door tot wat de kern is van deze industrie. Maar dat de recyclingindustrie hiermee in een gespreid bedje komt, mag geenszins verondersteld worden. Geen nood, want de mentaliteit van de mensen in deze industrie is er een die veel gelijkenis vertoont met de lijfspreuk van succesvolle ondernemer Camille Oostwegel: “Alles moet bevochten worden”. En daar komen mooie zaken van kunnen we nu in Limburg vaststellen. Zowel binnen als buiten de afvalsector zullen economische processen nog een stevige transitie moeten ondergaan om een maatschappij en wereld in te richten die toekomstbestendiger is. Een toekomstbeeld dat iedereen onderschrijft, maar op de weg ernaar toe en voor de inrichting ervan zal menige stammenstrijd nog uitgevochten moeten worden. Rijksbrede programma Circulaire Economie nant zoals ook VANG Buitenshuis. Hoge verwachtingen zijn er Tegen het eind van haar kabinetsperiode heeft Rutte II zich het van het project Effectiever Sorteren, waarin voor het eerst wordt lot van een duurzame economie sterk aangetrokken en heeft in gesproken over een verbrandingsverbod als sturingsmaatregel september het Rijksbrede programma Circulaire Economie aan de voor recyclebare gemengde afvalstromen. Tweede Kamer aangeboden. De Tweede Kamer was onverdeeld vol lof. Hierdoor kon staatssecretaris Sharon Dijksma snel voort Verbrandingsverbod en op basis van dit plan samen met de minister van Economische Wie in 2015 over een verbrandingsverbod sprak werd voor ‘gek’ Zaken Henk Kamp, het bedrijfsleven en maatschappelijke organi- versleten. In 2016 kwam de omslag en is een verbrandingsverbod saties op 24 januari 2017 het Grondstoffenakkoord presenteren, voor recyclebaar afval een issue, dat niet meer weg te denken is dat door circa 200 instellingen, waaronder BRBS Recycling, direct in de discussies om tot verdere recyclingoptimalisering te komen. werd onderschreven. De volgende stap is dat voor vijf prioritaire Een instrument dat investeringsbereidheid bij ondernemers in de ketens en sectoren een transitieagenda opgesteld zal worden te recyclingindustrie uitlokt en waarmee meer afvalstoffen hoger op weten: biomassa en voedsel, kunststoffen, de maakindustrie, de de Ladder van Lansink verwerkt kunnen gaan worden. bouw en consumptiegoederen. Qua idee feitelijk een inkoppertje, maar een die nog wel op Als voorbereiding op dit Rijksbrede programma Circulaire Eco- enige weerstand stuit of beter gezegd gewenning behoeft. Het nomie heeft BRBS Recycling evenals toentertijd voor het VANG- feit dat in de jaren negentig van de vorige eeuw het stortver- beleid verschillende keren overleg gevoerd met het ministerie bod, geflankeerd met een stortbelasting, de recyclingindustrie van Infrastructuur en Milieu. BRBS Recycling heeft haar ideeën geholpen heeft zich verder te ontwikkelen zal niemand kunnen vastgelegd in een apart uitgegeven visiedocument ‘Naar een ontkennen. Recyclingbedrijven beschikten toen over voor die Circulaire Economie vanuit het perspectief van de recyclingin- tijd hoogwaardige technieken als magneetbanden, windzif- dustrie’. Hierin zijn voor de vier hoofdafvalstromen (bouwen ters, waterjiggers, sterrenzeven et cetera. Nu ruim 20 jaar later sloop-, bedrijfs- (KWD), huishoudelijk- en industrieel afval) de heeft deze recyclingsector zich enorm ontwikkeld en beschikt meest in het oog springende belemmeringen en kansen aange- over industriële en zeer geavanceerde scheidingsprocessen. reikt. Ideeën op basis waarvan bestaande secundaire grondstof- Denk hierbij aan kleurscheiding voor puinachtige afvalstromen, fenstromen hoogwaardiger kunnen worden toegepast en 3 à 4 robotten, infrarood- en röntgenscheidingsprocessen, magnetic Mton afval dat nu nog gestort of verbrand wordt binnen enkele density separators en vloeistofscheidingstechnieken op basis van jaren! kan worden omgebogen naar materiaalrecycling. Hiermee zoutoplossingen. Daarmee zijn scheidingsrendementen van 95% wordt de doelstelling uit het VANG-beleid, nu onderdeel van het geen utopie meer. Rijksbrede programma, gehaald en zal in 2022 vijftig procent Hiermee kan de ‘strijd’ worden aangebonden met de op een minder gestort en verbrand worden ten opzichte van 2012. na onderste sport van de Ladder van Lansink en zal per mate- De visie van BRBS Recycling is duidelijk in het Rijksbrede pro- riaalstroom de meest hoogwaardige recyclingtechniek kunnen gramma terug te lezen, zodat de recyclingsector er alle ver- worden ingezet. trouwen in heeft dat hiermee in de komende jaren substantiële In opdracht van IenM en RWS Leefomgeving is binnen het VANG stappen gezet worden in de richting van de circulaire economie. Convenant Meer en Beter Recyclen door TAUW en KplusV onderzoek gedaan naar effectieve beleidsinstrumenten, die het schei- Convenant Meer en Beter Recyclen den van afvalstoffen verder optimaliseert. De conclusies liegen Tot medio 2016 was BRBS Recycling voorzitter van het Convenant er niet om. Geconcludeerd wordt dat een verbrandingsverbod, Meer en Beter Recyclen, waarin de diverse initiatieven vanuit het maar ook een verbrandingsbelasting mits geflankeerd door een VANG-beleid in het afgelopen jaar meer concreet werden. De exportheffing, 5 tot bijna 10% hogere scheidingsrendementen Green Deal North Sea Resources Roundabout werd op 3 maart opleveren. Veel interessanter bij de maatregel verbrandingsver- 2016 te Brussel ondertekend en heeft nu reeds een aantal grens- bod is nog de zogenaamde ‘bijvangst’. Met deze maatregel zal overschrijdende belemmeringen voor leden van BRBS Recycling 32% grof huishoudelijk afval, 60% KWD en 12% meer bouwen opgelost, positief dus. De Ladder van Lansink is via het project sloopafval gesorteerd en gerecycled gaan worden. In tonnen hoogwaardiger recycling in het ontwerp LAP 3 qua recycling betekent dit 290 kton, 1.250 kton respectievelijk 375 kton. Met in een aantal hoogwaardigheidsstappen opgedeeld, waardoor dit in totaal 1,9 Mton extra recyclingvolume wordt een enorme verdere innovatie van recycling- en scheidingstechnologie wordt bres geslagen in het volume aan gemengde afvalstromen, die gestimuleerd. Helaas is hierbij nog te weinig aandacht voor nu verbrand of gestort worden. Geconcludeerd kan worden dat industrieën, die met secundaire brandstoffen een extra boost met een verbrandingsverbod als markconforme maatregel de kunnen geven aan het realiseren van maximale energierecovery VANG-doelstelling voor deze afvalstromen snel gehaald zullen uit niet recyclebare residustromen. Een richting die, zonder een worden. Staatsecretaris blok aan het been van materiaalrecycling, een goede aanvul- Dijksma en of moge- ling vormt op maximaal recycling van afvalstoffen en waarbij in lijk haar opvolger een aantal tot de verbeelding sprekende voorbeelden zoals de kan hiermee direct cement- en kalkindustrie nog eens extra discussie-loze materi- in 2017, 2018 en aalrecycling wordt gerealiseerd. De Tweede Kamer begrijpt dit 2019 oogsten. al wel en heeft voor de exportheffing op brandbare afvalstoffen dan ook het onderscheid gemaakt tussen restafval te verbranden in afvalverbrandingsinstallaties en op specificatie geproduceerde secundaire brandstoffen ten behoeve van de procesindustrie. BRBS Recycling was in 2016 intermediair voor leden bij het weg- nemen van belemmeringen in het project Ruimte voor Regels en verder betrokken in diverse andere projecten binnen het Conve- Proeftuintje staatssecretaris Blok? Soms lijkt het wel alsof de bouw, waartoe ook puinbreekbe- drijven behoren, een proeftuintje vormen voor staatssecretaris Stef Blok van Binnenlandse Zaken. Europese regelgeving ten aanzien van CE-markering van bouwmaterialen leek ten koste te gaan van de jarenlang zorgvuldig opgebouwde kwaliteit en kwaliteitsborgingsystemen van bouwproducten. En ondanks de weldegelijk goede medewerking vanuit met name het ministerie van Infrastructuur en Milieu is te lang onduidelijkheid blijven Betonakkoord bestaan. Ondertussen is en wordt over de hoofden van de bedrij- Het eerste CEO ont- ven heen veel administratieve discussie gevoerd. Het pleit lijkt bijt op 13 februari 2016 echter nu dan beslecht, zonder dat de bedrijven veel extra admi- gold als het startschot voor een nistratieve rompslomp gaan krijgen en belangrijker nog, zonder betonakkoord dat in 2017 gefinaliseerd moet zijn. dat de kwaliteit van het recyclinggranulaat hieronder te lijden Naast de gewenste CO2-reductie bij de productie van cement heeft. U leest het goed, door Europese regelgeving zou het zo en beton kunnen beton- en recyclingindustrie zich samen zeer maar kunnen dat de kwaliteit van recyclinggranulaat dramatisch goed vinden in hergebruik van beton. Goed beschouwd heeft de onderuit gaat, omdat spelers in de markt de afnemers van recy- recyclingindustrie meer dan 25 jaar ervaring met de toepassing clinggranulaat voorhouden dat met de minimaal voorgeschreven van recyclinggranulaat als duurzaam alternatief toeslagmateriaal eisen zij voldoen aan Europese weten regelgeving. Dat klopt, in beton. Vanuit de hoogwaardigheidsgedachte en circulariteit maar vervolgens wordt wel volledig voorbijgegaan aan de kwali- is de tijd er rijp voor. Dit ook om te voorkomen dat recyclinggra- teit van het product. De kans was levensgroot aanwezig dat met nulaat te zeer in grote volumes als ophoog- en aanvulmateriaal de komst van CE-markering de kwaliteit van recyclinggranulaat wordt toegepast aangezien de funderingsmarkt verzadigd raakt. naar het laagste punt zou zijn getrokken. Want zoals PBL aan- Duidelijk is dat met het thema circulariteit en hergebruik binnen geeft ‘CE-markering is geen garantie voor kwaliteit, veiligheid afzienbare tijd relatief eenvoudig grootschalig gescoord kan en milieu’. worden binnen het Betonakkoord en kan hierin de oude mantra Door BRBS Recycling is samen met de Stichting Beheer BRL 2506 van BRBS Recycling gebezigd worden: - secundair primair en pri- veel energie gestoken in de splitsing van de BRL 2506 met een mair secundair -. milieudeel en een civieltechnisch deel. Hiermee zijn èn breker- Het Betonakkoord als samenwerkingsverband van publieke en bedrijven èn wel zo belangrijk afnemers van recyclinggranulaat private partijen is een kans om de betonketen verder te verduur- ontzorgd en blijft de kwaliteit van het product onomstreden zamen en om er als keten sterker uit te komen. Niet voor niets op peil. uitte minister-president Rutte op 5 oktober 2016 in het bijzijn De nieuwe in 2017 operationele BRL 2506 mag dan ook als grote van een bestuurslid van BRBS Recycling zijn waardering voor het verdienste worden gezien van de door BRBS Recycling nage- proces om tot een Betonakkoord te komen. “Het is gaaf dat dit streefde kwaliteit. gebeurt, het is immers zonde om zo’n mooi materiaal als beton Nu nog op milieu-hygiënisch vlak Europa de komende jaren zo onder de snelweg te stoppen.” ver krijgen om de in Nederland in de afgelopen 20 jaar opgebouwde ervaringen op het gebied van bodembescherming en Mia Vamil regeling vastgelegd in het Besluit Bodemkwaliteit, ook in Europese wet- Om verder vaart te zetten in duurzaam toeslagmateriaal voor geving verankerd te krijgen. beton is door BRBS Recycling het afgelopen jaar samen met Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu in sneltreinvaart de maatregel C6311 ‘Duurzaam beton(product) met tenminste 30% gerecycled content’ voor de nieuwe MIA/Vamil Regeling 2017 ontwikkeld. Bouwopdrachtgevers kunnen hiermee eenvoudig duurzaam bouwen en stimuleren een robuust onderdeel van de circulaire economie. Daarmee kwam de wens van de recyclingsector uit om een van hun topproducten recyclinggranulaat in circulair beton ook duurzaam gehonoreerd te krijgen. Het signaal dat de overheid hiermee afgeeft, is voor recyclingbedrijven een beloning voor hun jarenlange inspanningen te komen tot een kwalitatief steeds hoogwaardiger recyclinggranulaat voor de betonindustrie. Het fiscale voordeel voor de opdrachtgever kan oplopen tot € 50,- per m3 beton. Met deze stap naar de circulaire economie zullen opdrachtgevers, die nog steeds 100% betongranulaat in wegen terreinfundaties voorschrijven, zich achter de oren moeten krabben. Voor deze toepassingen is sinds jaar en dag menggranulaat de standaard, dat ruimschoots aan alle civieltechnische eisen voldoet. Het beton zal namelijk meer dan nodig zijn om te worden toegepast in circulair beton. Keten projecten Verbeteringen van de markt van individuele materiaalstromen laten zich in hun transitie naar een circulaire economie meer en meer sturen via ketenprojecten. Reden voor BRBS Recy- cling om hierin een sturende rol voor zich op te eisen. Lokaal beleid en handhaving Naast Dakafval is BRBS Recycling sinds 2016 ook trekker van Lokaalbeleid kon door tussenkomst van BRBS Recycling worden Actie 5 Cascadering van Hout uit het op 26 oktober mee onder- beïnvloed met als resultaat direct voordeel voor individuele tekende Actieplan Bos en Hout. Bedoeling is dat bij deze actie de leden, zoals onder meer in de gemeenten Amsterdam, Deventer, ketensystematiek wordt gehanteerd. Ook voor het hoogwaardig Groningen en Arnhem en in de provincie Gelderland. toepassen van ballastgrind, een binnen de vereniging nog intern project, ligt het opschalen tot een ketenproject voor de hand. Veel staat of valt met goede handhaving, een belangrijke hoek- Voorstellen liggen klaar voor ketenaanpakken voor de materi- steen van het milieubeleid. Zonder deze hoeksteen zakt het aalstromen gips en cellenbeton. Voor deze twee laatste stromen goedbedoelde samenstel van weten regelgeving ineen. BRBS snijdt het mes aan twee kanten. Kansen voor meer hergebruik Recycling zoekt daarom met enige regelmaat de dialoog met van gips en cellenbeton en minstens zo belangrijk, met het verantwoordelijke lokale overheden en omgevingsdiensten. welslagen van ketenprojecten voor gips en cellenbeton wordt Hierbij probeert ze het inzicht te geven dat de georganiseerde een grote bedreiging van de grootste nu nog voor 99,9 % gere- recyclingsector en overheid precies hetzelfde doel nastreven en cyclede materiaalstroom puin afgewend. Ook voor matrassen maar al te graag de rotte appels uit de mand willen. Illegaal ope- heeft BRBS Recycling geadviseerd een ketenproject te starten. rerende bedrijven zijn de goed presterende recyclingbedrijven Enerzijds om een zeer zichtbare productstroom meer en beter te een doorn in het oog en concurreren op oneigenlijke gronden. recyclen en anderzijds vanuit milieu- en veiligheidsoverwegingen Daarnaast bezoedelen deze bedrijven het imago van de sector. andere stromen recyclebaar te houden. Het is echter aan de overheid de hiervoor samen met de sector afgesproken wetten en regels te handhaven. Helaas stranden Overheidsbeleid deze signalen nogal eens in een taaie en stroperige wirwar van Al meer dan 35 jaar werpt BRBS Recycling zich op als misschien administratieve rompslomp en onoverzichtelijk procedures. In wel de grootste pleitbezorger voor weten regelgeving, die voor diverse situaties worden zaken zelfs ontkend, wordt het overleg de recyclingsector een gezond investeringsklimaat schept. ontweken en verzanden Wob-verzoeken. Samenwerking met de De enige manier om dit te realiseren is een intensieve samen- sector van recyclingbedrijven lijkt niet altijd in het vocabulaire werking en uitwisseling van informatie tussen de overheid en de van overheden voor te komen. Jammer, want daarmee wordt praktijk van recycling. Is deze samenwerking goed dan inspireert besturen van overheden veel zinvolle en praktische informatie dit aangesloten leden van de vereniging in hoge mate om ter onthouden om beter hun taak als handhaver en ook beleidsma- zake zijnde informatie te leveren. De vertaling van de praktijk ker te kunnen uitoefenen. naar noodzakelijk beleid en omgekeerd is een van de dagelijkse activiteiten van de vereniging. Leden hebben zich ook het afgelopen jaar niet onbetuigd gelaten, waardoor BRBS Recycling duidelijke visies heeft kunnen opstellen en opbouwende en gewaardeerde zienswijzen kunnen inbrengen. In het jaar 2016 zijn op een paar voor de recyclingsector belangrijke en stevige beleidsdocumenten ingesproken zoals de Omgevingswet, het Landelijk Afvalbeheerplan 3, de Guidance on the definition and classification of waste en de Wijziging Regeling Besluit bodemkwaliteit. Daarnaast vertegenwoordigde BRBS Recycling met enkele leden de recyclingsector in de werkgroep voor exportheffing van de afvalstoffenbelasting, die begin 2017 rapport aan de 2e Kamer zal uitbrengen. Europa De vereniging Voor recyclingbedrijven in Nederland is Europa van het grootste BRBS Recycling als vereniging doet het goed en leeft belang om op termijn mee te kunnen blijven doen. Reden voor als nooit tevoren. Veel leden zijn binnen de vereniging BRBS Recycling om in samenwerking met de FIR te investeren actief hetgeen een voorwaarde is om als belangenbehartiger de vaak lange termijn ontwikkelingen, die op Europeesniveau succes te hebben en de markt beetje bij beetje bij te sturen naar plaatsvinden. Op termijn zullen in deze ontwikkelingen namelijk meer en betere recycling in Nederland als ook in Europa. rechtstreeks van invloed zijn op de recyclingbedrijven. Op strategisch gebied heeft BRBS Recycling zich afgelopen jaar Een specifiek onderwerp is de nadere duiding van gevaarsei- versterkt met het Recycling Forum waarin zes experts hebben genschappen in verband met de Eural. Met deze gevaarseigen- plaatsgenomen. Het Recycling Forum vervult binnen de vereni- schappen wordt bepaald of er al of niet sprake is van gevaarlijk ging een klankbordfunctie en adviseert gevraagd en ongevraagd afval. Met name rondom ecotoxiciteit hebben zich veel discussies op strategisch en beleidsmatig gebied, waarmee het ook een afgespeeld. De FIR heeft er aan bij gedragen dat er praktische bijdrage levert aan het publieke debat. Het Recycling Forum oplossingen mogelijk zijn die goed aansluiten bij de bestaande vergroot binnen de vereniging de voor een branchevereniging Nederlandse praktijk. onontbeerlijke kennis van het maatschappelijk krachtenveld. Met deelnemers als Marieke van der Werf, Jan Paul van Soest, Menno Binnen de productnormalisatie binnen NEN en CEN heeft de Knip, Ernst Worrell, Jan Storm en Ger de Jong is het Recycling recyclingsector in 2016 haar positie verder versterkt. Forum breed van opzet en garandeert daarmee dat alle aspec- BRBS Recycling is voorzitter en penvoerder van de werkgroep ten uit dat krachtenveld in de discussie aan bod komen. Allen voor herziening samenstellingsproef voor recyclinggranulaat. De personen, die binnen hun vakgebied expert zijn op thema’s als Nederlandse inbreng is gericht op herstel van de Nederlandse in duurzaamheid, circulaire economie en recycling. de praktijk goed uitvoerbare proef. In 2016 zijn hiervoor goede vorderingen gemaakt. Nieuwe overlegstructuur In beweging zijn betekent voor een vereniging ook de juiste Ten aanzien van de te ontwikkelen Europees geharmoniseerde informatievoorziening met de juiste middelen voor en naar leden uitloogtesten voor granulaten is in 2016 onder toeziend oog van en de markt. In 2016 is de overlegstructuur van de vereniging BRBS Recycling besloten tot een compromis tussen de Neder- verbeterd en nog sterker op de inhoud gericht. Daarom is één landse kolomproef en de Duitse methodiek. Voor Nederlandse Algemene Ledenvergadering geschrapt en is het zogenaamde brekerbedrijven is dit een positief resultaat, omdat hiermee de in Centraal Overleg in juni met de diverse parallelsessies verder jaren opgebouwde datahistorie gebruikt kan blijven worden en uitgebreid. Een wijziging die door leden en donateurs wordt bedrijven hiermee voor de komende nieuwe Europese uitloog- gewaardeerd, maar ook door stakeholders, die als experts hier- test een vliegende start kunnen maken. De Europese uitloogtest voor worden uitgenodigd. Sprekers vanuit ILT, Inspectie SZW zal betrekkelijk eenvoudig door Nederlandse brekerbedrijven en RWS Leefomgeving en andere experts wilden graag leden geadapteerd kunnen worden en is daarbij ook sneller dan de over actuele zaken informeren en of met hen de rechtstreekse huidige kolomproef. discussie aan gaan. Thema’s die passeerden liepen uiteen van de Bovenstaande toont aan dat de investeringen, die leden van problematiek rondom de EVOA-beschikkingen in het afgelopen

BRBS Recycling via hun lidmaatschap van jaar, CE-markering, CO2 prestatieladder, het nieuwe LAP3 tot het de vereniging doen, zich ook in Betonakkoord, aanbesteden en zaken als de oververhitte afval- Europees verband laat uit- houtmarkt en hoe Vlaanderen/OVAM hiermee omging en betalen. gaat. In de regio-overleggen is meer ruimte gecreëerd voor donateurs, waarmee een verbeterde interactie opgang komt tussen recyclingbedrijven en hun toeleveranciers. Het steeds succesvollere Recycling Symposium mag zich in een steeds groter publiek verheugen, waarbij dit jaar, hoe kan het ook anders, de Circulaire Economie het centrale thema was, maar gericht op de praktijk, met als professionele gespreksleider Simone van Trier. Tot slot presenteerden studenten slimme recyclinginnovaties, waarna een hartver- warmende uitreiking van de Recycling Award aan de studentengroep van de Technische Universiteit Delft en Universiteit Leiden voor hun ‘Van afval naar grondstof, een keten met gedeelde verant- woordelijkheden’. De Award voor studenten gaf een nieuwe impuls aan de Recycling Award en zal in 2017 zeker weer op de rol staan. Gezamenlijk doorgaan op de ingeslagen weg In het jaar 2017, dat al even onderweg is, staan diverse voor leden en de sector van recyclingbedrijven belangrijke activiteiten van BRBS Recycling op de rol. De uitnodiging aan staatssecretaris Sharon Dijksma eind 2016 zal op 10 april 2017 verzilverd worden met een werk- bezoek van de staatssecretaris aan de sector, waarbij de gedeelde belangen worden onderstreept en noodzakelijke beleidswijzigingen besproken om de doelstellingen uit het VANG-beleid gerealiseerd te kunnen realiseren. In het jaar 2017 zal BRBS Recycling de ontwikkeling ingang zetten voor een op de BRL 2506 gebaseerd digitaal ondersteu- ningsmodule voor brekerbedrijven. In het kader van het Betonakkoord zal BRBS Recycling haar praktisch inbreng blijven leveren en met name het gebruik van recyclinggranulaat in beton verhogen mede door slimme innovaties bij brekerbedrijven. Er zullen projecten worden uit- 2017 gevoerd ten behoeve van het verlagen van het betonaandeel De wereld heeft het op veel fronten hard te verduren. De mens, in recyclinggranulaat voor de GWW-sector, maar met behoud het milieu, de aarde. Het Europees vluchtelingenprobleem, de van de civieltechnische eigenschappen, waarmee meer zuivere klimaatproblematiek, politieke instabiliteit ook in westerse betonpuin wordt vrijgespeeld voor de toenemende vraag naar landen. De Brexit en onwennig en nog moeilijk kunnen omgaan betongranulaat door de betonindustrie. Waar nodig worden de nieuwe Amerikaanse president. opdrachtgever aangespoord op verspilling van hoogwaardige Daaroverheen komt nog een lichte rimpeling als de binnenkort grondstoffen zoals onder meer de toepassing van 100 procent te houden verkiezingen. Voor het nieuwe kabinet zal milieu, betongranulaat in funderingslagen. afval en recycling een issue zijn, maar hoe groot, welke hoofd- aandachtspunten en in hoeverre het beleid van het huidige Volgens de recyclingindustrie is het uitgesloten dat ‘alles bij het kabinet wordt voortgezet is ongewis. oude blijft’. BRBS Recycling zal als convenantpartner Meer en In het totale wereldbeeld een nietig issue, maar voor de recy- Beter Recyclen haar verantwoordelijkheid nemen en als initiator clingsector van het grootste belang. Daarbij moet gezegd dat sturen op een gezamenlijk gedragen visie ten behoeve van een een goed presterende recyclingindustrie weldegelijk direct en Next Level Afval- en Recyclingindustrie. Een gedeelde ambitie indirect een positieve impact heeft op ook de grotere natio- van de individuele deelsectoren uit de afval- en recyclingindustrie nale en internationale problemen zoals werkgelegenheid en zullen tot waardevolle invulling gaan komen. grondstoffenzekerheid, klimaatverandering en de mede hier- Maatregelen ten behoeve van meer en hoogwaardig hergebruik uit voortvloeiende vluchtelingenproblematiek. Daarom is het van secundaire grondstoffen zoals onder meer verbrandingsver- noodzakelijk en gewenst dat de sector van recyclingbedrijven boden, verbrandingsbelasting en Maatschappelijk Verantwoord zich sterk blijft focussen op haar toegevoegde waarde in een Inkoop worden door BRBS Recycling gezien als belangrijke ver- toekomstige duurzame economie om letterlijk en figuurlijk het duurzamingsmaatregelen en beargumenteerd ondersteund. beste uit het afval te halen. Er zal in 2017 de nodige energie gestopt worden in de te ont- BRBS Recycling voelt zich hiervoor medeverantwoordelijk en wikkelen transitieagenda’s uit het door BRBS Recycling onderte- zal de ingezette transitie naar een Circulaire Economie blijvend kende Grondstoffenakkoord, waarbij voor de recyclingindustrie ondersteunen, evenals dat zij als een van de partners van het in de meeste agenda’s een rol is weggelegd. Convenant Meer en Beter Recyclen mede zal zorg dragen om de Voor dakafval, afvalhout, ballastgrind en zo mogelijk gips en algehele VANG-doelstelling conform afspraak te halen. In de visie cellenbeton zal de vereniging zich veelal als trekker inzetten voor van BRBS Recycling is deze VANG-doelstelling in 2022 haalbaar. betere en hoogwaardiger recyclingopties, verankert in nationale De door het CBS voorspelde positieve vooruitzichten met een weten regelgeving. Nederlandse economische groei van 1,7 procent in 2017 en Dit als greep uit de activiteiten van de vereniging BRBS Recy- gemiddeld 1,8 procent per jaar in de periode 2018-2021 komen cling in het komende jaar 2017, gestuurd door leden die een hierbij goed van pas en bieden extra versnellingskansen voor betere toekomst voor ogen hebben voor een recyclingindustrie de genoemde transitie, die met beide handen moet worden als onmisbaar en waardevol onderdeel van een duurzame maat- aangepakt. schappij. Daarnaast blijft een ongeschreven regel binnen BRBS Recycling die leden bindt… - Savoir vivre -

Ook dat is de eerder geciteerde Camille Oostwegel niet vreemd om tot resultaten te komen.

BEwerken | maart 2017 59 Locaties leden BRBS Recycling

breken sorteren breken en sorteren

Donateurs BRBS Recycling Bedrijfsnaam Adresgegevens Postcode Plaats Telefoonnummer Website Craco Nederland Groenoord 424 2401 AP Alphen a/d Rijn 0172 - 42 30 50 www.craco.nl Demarec De Hork 32 5431 NS Cuijk 0485 - 44 23 00 www.demarec.nl Duim Techniek Gildetrom 12 3905 TC Veenendaal 0318 - 52 96 38 www.duimtechniek.nl Recycling Maatschappij Feniks B.V. Gyroscoopweg 144 1042 AZ Amsterdam 020 - 480 40 20 www.feniksrecycling.nl Geha Laverman Distributieweg 31 2404 CM Alphen a/d Rijn 0172 - 47 51 53 www.geha-laverman.com IFE Bulk Benelux Groot Overeem 7 3927 GH Renswoude 0318 - 74 57 40 www.ife-bulk.nl Jager Meng- en Recyclingtechniek Nobelstraat 40a 3846 CG Harderwijk 0341 - 42 45 33 www.jager-mrt.nl Keestrack NV Taunusweg 2 B-3740 Bilzen (België) 0032 - 8951 5851 www.keestrack.com Lubo Systems B.V. Phileas Foggstraat 85 7825 AW Emmen 0591 - 66 80 80 www.lubo.nl M-Tech Nederland BV Produktieweg 1G 6045 JC Roermond 0475 - 42 01 91 www.m-tech-nederland.nl MILON bv Huygensweg 24 5482 TG Schijndel 073 - 547 72 53 www.milon.nl C. van der Pols & Zn. B.V. Stationsweg 36 3214 VK Zuidland 0181 - 45 88 45 www.pols.nl Pon Equipment B.V. Rondebeltweg 41 1329 BP Almere 088 – 737 75 44 www.pon-cat.com Saes International B.V. Lozerweg 10-14 6006 SR Weert 0495 - 56 19 29 www.saes.nl Van der Spek Vianen BV De Limiet 14 4131 NR Vianen 0347 - 36 26 66 www.vanderspek.nl Van Iersel Luchtman Advocaten Meerendonkweg 21 5216 TZ ‘s-Hertogenbosch 088 - 908 08 00 www.vil.nl Verhoeven Grondverzetmachines B.V. Den Engelsman 2 6026 RB Maarheeze 0495 - 59 66 66 www.verhoevenbv.nl Wirtgen Nederland B.V. Velsenstraat 1 4251 LJ Werkendam 0183 - 44 92 37 www.wirtgen.nl Ledenlijst

1 l Afval Service Zeeland 17 l GBN 38 l REMONDIS 53 l Van der Bel Recycling bv Duimzoom 7, 4325 HA Postbus 19172 3501 DD Utrecht Galileïstraat 18, 7131 PE Agriport 231, 1775 TA Renesse t. 030-2966485 Lichtenvoorde Middenmeer t. 0111-463626 Locaties t. 0544-395555 t. 0229-581327 2 l Attero B.V. l Hoorn : t. 030-2966485 Locaties 54 l Van der Heiden Milieu Postbus 4114 6080 AC Haelen l Roosendaal : t. 030-2966485 l Almelo : t. 0546-811322 Baardmeesweg 36, 3899 XS t. 088-551000 l Weert : t. 030-2966485 l Amersfoort : t. 0900-8834 Zeewolde Locaties 18 l Gebr. van den Brand en van Oort B.V. l Delft : t. 0900-0507 t. 036-5218200 l Landgraaf : t. 088-5502575 Koperslagerstraat 17, 5405 BS l Deventer : t. 0570-675855 55 l Van Gansewinkel Minerals l Montfort : t. 088-5502650 Uden l Doetinchem : t. 0314-348301 Postbus 2230 5600 CE Eindhoven l Tilburg : t. 088-5502200 t. 0413-273033 l Ede : t. 0318-634864 t. 040-7514692 l Venlo : t. 088-5502400 19 l H.H. van Egmond B.V. l Ermelo : t. 0341-565755 Locaties l Wijster : t. 088-5501000 Postbus 89 2230 AB Rijnsburg l Hoogkarspel : t. 0228-543110 l Maasvlakte Rotterdam : l Wilp-Achterhoek : t. 088- t. 071-4024241 l Lichtenvoorde : t. 0544-395555 l t. 0181-363099 5501000 20 l Herman van der Heiden l Nijkerk : t. 033-2459904 l Moerdijk : t. 0168-327220 3 l AVG Recycling Heijen B.V. Puinrecycling B.V. l Nijmegen : t. 024-3725255 l Veendam : t. 0598-690022 Postbus 160 6590 AD Gennep Singel 3, 1261 XP l Scherpenzeel : t. 033-2771880 l Zevenaar : t. 0316-342040 t. 0485-551220 Blaricum l Sortiva Papier en Kunststoffen 56 l Van Gansewinkel Nederland 4 l Baars Recycling B.V. t. 035-5257453 B.V. Wognum : t. 0229-284579 Postbus 8785 5605 LT Eindhoven Havenweg 30A, 6101 AB Echt Locatie l Zwolle : t. 0900-8834 t. 040-7514000 t. 0475-481103 l Huizen : t. 035-5257453 l Enkhuizen : t. 0228-312357 Locaties 5 l Baetsen Recycling B.V. 21 l Hoogeboom Raalte l Ochten : t. 0344-693303 l Amsterdam : t. 088-7003000 Locht 100, 5504 RP Stobbenbroekerweg 16, 8101 NT 39 l Renewi l Hoogeveen : t. 040-5714000 Veldhoven Raalte Postbus 28008 3828 ZG Hoogland l Rotterdam : t. 040-7514000 t. 040-2054480 t. 0572-352250 t. 033-2050200 l Rucphen : t. 040-7514000 Locaties Locatie 40 l Rewinn B.V. l Utrecht : t. 088-7003000 l Echt : t. 0475-350990 l Zwolle : t. 0572-352250 Amerikahavenweg 12, 1045 AD l Vlaardingen : t. 040-7514000 l Son : t. 0499-320660 22 l ICOVA B.V. Amsterdam l Acht : t. 040-7514000 6 l BBZ Recycling Kajuitweg 1, 1041 AP t. 020-7371387 l Drachten : t. 0512-858585 Van Konijnenburgweg 80, Amsterdam 41 l Rouwmaat Groep l Heerle : t. 0165-305305 4612 PL Bergen op Zoom t. 020-4476666 Den Sliem 93, 7141 JG l Stadskanaal : t. 040-7514000 t. 0164-260560 23 l Julianahaven Recycling B.V. Groenlo 57 l Van Happen 7 l Beekmans Recycling B.V. Postbus 8198 3301 CD Dordrecht t. 0544-474040 Sorteer & Overslag B.V. Hurkske 28, 5469 PJ t. 078-6179596 Locaties Weijerbeemd 10, 5651 GN Erp 24 l KLOK Containers BV l Groenlo : t. 0544-474040 Eindhoven t. 0413-212322 Molenvliet 4, 3076 CK l Hengelo : t. 074-2420541 t. 0499-470500 8 l Bentum Recycling Centrale B.V. Rotterdam l Losser : t. 053-5381914 Locaties Vondelingenplaat 17, 3196 KL t. 010-4929292 l Zutphen : t. 0575-519844 l Moerdijk : t. 0499-470500 Vondelingenplaat Rt. 25 l Kunststof Recycling 42 l Sinke Groep l Panningen : t. 0499-470500 t. 010-4724080 Van Werven B.V. Nishoek 38a, 4416 PE 58 l Van Loenen Milieu Locaties: Biddingringweg 23, 8256 PB Kruiningen 1e Loswal 9, 1216 BA l Recycling Kombinatie REKO Biddinghuizen t. 0113-382160 Hilversum B.V., Vondelingenplaat Rt., t. 0321 - 330573 Locaties t. 035-6242124 t. 010 - 472 40 80 26 l Langezaal Afvalverwerking BV l Goes : t. 0113-382160 59 l Van Nieuwpoort l Recycling Maatschappij Postbus 198 l Middelburg : t. 0113-382160 Bouwgrondstoffen B.V. Steenkorrel Amsterdam, 7480 AD Haaksbergen 43 l Smink Groep Postbus 120, 2800 AC t. 020 - 611 82 95 t. 053-5735800 Lindeboomseweg 15, 3825 AL Gouda l BRC Heereveen, 27 l L’Ortye Amersfoort Locatie t. 0513 - 61 51 27 Postbus 94 5430 AB Hoensbroek t. 033-4558282 l Bonder Recycling en Overslag l HAL Heerhugowaard, t. 040-8517300 44 l Smink Recycling Centrum B.V. Utrecht : t. 0182-597444 t. 072 - 571 25 00 Locaties Verlengde Tempellaan 1, 3769 CG 60 l Van Vliet Contrans l De Zaanse Puin Recycling l Maastricht : t. 043-3632808 Soesterberg Wateringveldseweg 1, 2291 HE Zaandam, t. 075 - 684 71 50 l Stein : t. 046-4331880 t. 0346-351555 Wateringen 9 l BituRec BV 28 l Maltha Nederland 45 l Sortiva B.V. t. 0174-297888 Metaalweg 15, 5800 CG Glasweg 7-9, 4794 TB Postbus 72, 1800 AB 61 l Van Vliet Den Haag Venray Heijningen Alkmaar Zonweg 13, 2516 AK t. 0478-546527 t. 0167-529529 t. 088-4721600 ‘s-Gravenhage 10 l Bork Recycling BV Locaties Locaties t. 0174-297888 Zwartschaap 46, 7934 PC l Emmen : t. 0167-529529 l Alkmaar : t. 088-4721600 62 l Van Vliet Groep Stuifzand l Heijningen : t. 0167-529529 l Haarlem : t. 088-4721600 Grote Wade 45, 3439 NZ t. 0528-331225 29 l Milieu Express l Middenmeer : t. 088-4721600 Nieuwegein Locaties Radonstraat 231, 2718 SV 46 l Stoel Milieu t. 030-2855200 l Assen : t. 0528-331225 Zoetermeer Vijfhuizerdijk 240, 2141 BH 63 l Van Vliet Hoek van Holland l Groningen : t. 050-2030001 t. 015-3695130 Vijfhuizen Nieuw Oranjekanaal 45, 3151 XL 11 l Bottelier Sloophandel B.V. 30 l Milieu Express Pijnacker t. 023-5364646 Hoek van Holland Postbus 9545 2003 LM Haarlem Ambachtsweg 56, 2641 KT 47 l Ten Brinke Recycling B.V. t. 0174-297888 t. 023-5319443 Pijnacker Postbus 277 7460 AG Rijssen 64 l Van Vliet Rotterdam 12 l Brabant BreCom B.V. t. 015-3694578 t. 0548-538685 Keenstraat 18, 3044 CD Nieuwkuijkseweg 2, 5268 LE 31 l Milieu Service Brabant B.V. 48 l Theo Pouw Groep Rotterdam Helvoirt Postbus 143 5280 AC Boxtel Postbus 40329, 3504 AC t. 0174-297888 t. 0411-641997 t. 0411-650000 Utrecht 65 l Van Werven Recycling B.V. Locaties 32 l PARO Amsterdam B.V. t. 030-2425262 Zuiderzeestraatweg 74, 8096 CB l Udenhout : t. 0411-641997 Postbus 2033, 6802 CA Locaties Oldenbroek l Vught : t. 0411-641997 Arnhem l Akkrum : t. 0566-650332 t. 0525-631441 13 l CB Caron Recycling B.V. t. 026-3513725 l Assendelft : t. 06-52529254 Locaties Postbus 408 4900 AK Oosterhout Locatie l Eemshaven : t. 0596-548900 l Balkbrug : t. 0523-656464 t. 085-1116800 l Amsterdam : t. 020-3344322 l Lelystad : t. 0320-236966 l Harderwijk : t. 0341-743843 Locaties 33 l Puinrecycling Oss B.V. l Utrecht : t. 030-2425262 l Hattemerbroek : l Emmen : t. 085-1116800 Friezenweg 18, 5349 AW l Weert : t. 0495-583330 t. 038-3761449 l Farmsum : t. 085-1116800 Oss l Mobiele Puinrecycling : l Oldebroek : t. 0525-633323 l Helmond : t. 085-1116800 t. 0412-623109 t. 030-2425262 66 l Vijfhoek l Lelystad : t. 085-1116800 34 l Putman Recycling B.V. 49 l Tol Milieu Pontonweg 10, 1332 CA l Nieuw-Vennep : Postbus 27 6930 AA Westervoort Contact 1-3, 1446 WB Almere t. 085-1116800 t. 026-3112151 Purmerend t. 036-5326433 14 l Coolrec Nederland Locatie t. 0299-646602 67 l Vink aannemingsmaatschappij b.v. Postbus 7090 5605 JB Eindhoven l Wijchen : t. 024-6411027 Locatie Wencopperweg 33, 3771 PN t. 040-8517300 35 l R.M.B. BV l Burgerbrug : t. 0226-381600 Barneveld Locaties Van Roijensweg 15, 7691 BP 50 l Twee “R” Recycling Groep B.V. t. 0342-406406 l Dordrecht : t. 040-8517300 Bergentheim Welbergweg 71, 7556 PE Locatie l Emmen : t. 040-8517300 t. 0523-238017 Hengelo l Barneveld : t. 0342-406406 l Waalwijk : t. 040-8517300 36 l Recycling Den Helder t. 074-2558010 68 l Vliko B.V. 15 l Dura Vermeer Reststoffen BV Postbus 10, 1730 AA Locaties Industrieweg 24c, 2382 NW Postbus 149, 2100 AC Winkel l Almelo : t. 0546-581555 Zoeterwoude Heemstede t. 0224-541844 l Emmen : t. 0591-630033 t. 071-5892900 t. 023-7529000 Locatie l Groningen : t. 050-3182818 69 l Wolfs Aannemingsbedrijf B.V. Locaties l Den Helder : t. 0223-637584 l Hengelo : t. 074-2432657 Sprendlingenstraat 29, 5061 KM l Nijmegen : t. 024-3738595 37 l Recycling Dongen B.V. l Veendam : t. 0598-626439 Oisterwijk l Vijfhuizen : t. 023-5332319 De Slof 36, 5107 RJ l Mobiele Puinrecycling : t. 013-5282258 16 l Dusseldorp Infra, Sloop en Dongen t. 074-2558010 Milieutechniek B.V. t. 0162-372554 51 l Van Dalen B.V. Postbus 55 Locatie Veilingweg 8, 6851 EG 7130 AB Lichtenvoorde l Waalwijk : t. 0416-333064 Huissen t. 0544-488488 t. 026-3266200 Locaties Locatie l Borne : t. 0544-488488 l Looveer : t. 026-3708164 l Deventer : t. 0544-488488 52 l Van den Enden l Doetinchem : t. 0544-488488 Ziel 18a, 4704 RS l Eibergen : t. 0544-488488 Roosendaal l Zutphen : t. 0544-488488 t. 0165-518750 MAGOTTEAUX SHAPING A WORLD OF PERFORMANCE

4 BEwerken | maart 2017