MIASTO NIEZŁOMNE Szanowni Państwo
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Numer okazyjny / 2019 „NIE ZŁAMIE WOLNYCH ŻADNA KLĘSKA” Pamietamy!� Warszawa, 1 sierpnia 2019 MIASTO NIEZŁOMNE Szanowni Państwo, 1 sierpnia 1944 roku rozpoczął się je- den z najbardziej heroicznych epizodów II wojny światowej i historii Polski. Tego dnia wybuchło Powstanie Warszawskie. Przeciwko silnie uzbrojonym Niemcom stanęło kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego. Bili się o wolną Polskę, o swoją godność i honor. Jesteśmy ostatnim pokoleniem, które może osobiście podziękować Powstań- com za ich bohaterstwo i odwagę. Za gotowość do największego poświęcenia w imię miłości do Ojczyzny. Skorzystajmy z tej niepowtarzalnej okazji, by odnaleźć bohaterów i przeka- zać im wyrazy wdzięczności za postawę, która ukształtowała kolejne pokolenia Polaków. Oddajmy też hołd wszystkim, których już z nami nie ma. Jak płk. Ry- szardowi Białousowi „Jerzemu” – legen- darnemu dowódcy Batalionu „Zośka”, którego prochy właśnie powróciły do Ojczyzny. Jego pogrzeb na Powązkach Wojskowych to z pewnością symboliczny POWSTALI moment w historii współczesnej Polski. Dowódcy Powstania Warszawskiego wykazywali się rozwagą, W 75. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego składam wyrazy podzię- umiejętnością planowania, odwagą i bohaterstwem – mówi kowania i szacunku wszystkim Powstań- historyk Mariusz Olczak. com. Zapewniam, że nigdy o Was nie za- pomnimy. Chwała niezłomnej Warszawie i jej obrońcom! Kim byli dowódcy Powstania Warszawskiego? w wojnie z bolszewikami, a w kampanii dowódca 82 Syberyjskiego Pułku Strzel- Przede wszystkim warto powiedzieć, że wrześniowej bił się jako zastępca dowódcy ców w Brześciu, w 1939 r. uczestnik obro- osoby, które pracowały w konspiracji od brygady kawalerii. W podziemiu był za- ny Modlina. Od czerwca 1940 r. walczył początku wojny i dowodziły oddziałami stępcą gen. Stefana Roweckiego „Grota”, w konspiracji. Natomiast gen. Tadeusz w podziemiu, głównie w Armii Krajowej, komendanta głównego Związku Walki Pełczyński „Grzegorz”, szef sztabu miały też długie doświadczenie wojskowe. Zbrojnej, a po jego aresztowaniu w lipcu KG AK, to legionista, w latach międzywo- Gen. Tadeusz Komorowski „Bór”, ko- 1943 r. został komendantem AK. jennych szef Oddziału II Sztabu Główne- mendant główny AK, który zdecydował Podobną drogę przeszedł gen. Antoni go zajmującego się wywiadem i kontrwy- o wybuchu powstania, karierę wojskową Chruściel „Monter”, komendant Okręgu wiadem, w konspiracji od jesieni 1939 r. rozpoczął jeszcze w armii austro-wę- Warszawskiego AK, a w powstaniu do- Dowódcy największych oddziałów gierskiej i w jej szeregach walczył podczas wódca całości sił Okręgu Warszawskiego powstańczych też byli doświadczony- Mariusz Błaszczak I wojny światowej. Potem brał udział m.in. AK. To żołnierz Legionu Wschodniego, mi oficerami, zaprawionymi w bojach, minister obrony narodowej Dokończenie na następnej stronie Numer okazyjny/2019okazyjny 2 Dokończenie ze strony 1 w większości jeszcze le- „Wigry”. W czasie walk gionowych. Przykładem na Woli 4 sierpnia, jest płk Jan Mazur- w momencie za- kiewicz „Radosław”, grożenia barykady dowódca Zgrupo- „Gryf” prze- wania „Radosław”, szedł do natar- w skład którego cia, porywając wchodziły m.in. za sobą cały bataliony „Zośka” oddział. Dzięki i „Parasol”. Wal- temu zdobyto czył w I Brygadzie dom, który za- Legionów Polskich, bezpieczył bary- wojnie polsko-bol- kadę i broniony szewickiej, był ofi- POR.JAN RODOWICZ przez nią odcinek. cerem kontrwywiadu „ANODA” Oddziału II SG, a w konspiracji Zdarzało się, że podczas walki dowodził Kedywem, czyli Kierownictwem na czele oddziałów stawali zwykli żoł- Dywersji Komendy Głównej AK. nierze, którzy przejmowali dowodzenie po rannych lub poległych dowódcach... Doświadczenie bojowe mieli też młodsi po- Szczególnie na Starym Mieście i Czer- wstańczy dowódcy… niakowie, gdzie toczyły się dramatyczne To prawda. Ci młodzi oficerowie swoje i ciężkie walki, szeregowi żołnierze, któ- pierwsze boje stoczyli we wrześniu 1939. rzy z racji swojego charakteru, osobowo- Tutaj przykładem jest Ryszard Białous ści, wyszkolenia czy odwagi, stawali się „Jerzy” czy Jan Kajus Andrzejewski ważnymi dowódcami. Przykładem jest „Jan”. Obaj byli saperami, walczyli w woj- Zbigniew Blichewicz „Szczerba”, aktor nie obronnej 1939 r. Podczas powstania i oficer funkcyjny w Batalionie „Bończa”. Andrzejewski dowodził Brygadą Dywer- W czasie walk na Starówce zasłynął bra- sji „Broda 53” i poległ 31 sierpnia na Sta- wurowymi natarciami na katedrę św. Jana, rym Mieście, podczas próby przebicia ze za które został odznaczony krzyżem Vir- Starówki do Śródmieścia. Dowodzenie tuti Militari, wyznaczono go też na do- oddziałem przejął po nim por. Białous, wódcę 101 kompanii tego batalionu. Z ko- który w konspiracji i powstaniu stał na lei w czasie walk o Rynek Starego Miasta czele Batalionu „Zośka”. Przeszedł ze w momencie załamania się powstańczej swoimi żołnierzami cały szlak bojowy od obrony łączniczka plut. Barbara Chojnac- Woli przez Stare Miasto do Czerniako- ka „Czarna Baśka” z Batalionu „Bończa” wa. Jako dowódca sprawdził się chwyciła za karabin maszyno- w boju, był odpowiedzial- wy i poderwała kolegów do ny za swoich żołnierzy, walki prowadząc z bary- umiał też zaplano- kady ogień do Niem- wać i przeprowa- ców atakujących od dzić spektakular- strony Barbakanu. ne akcje, jak np. zdobycie obozu Jakie akcje mi- „Gęsiówka”. litarne w trakcie POWSTANIEC WARSZAWSKI – ZGRUPOWANIE „RADOSŁAW” Z kolei naj- walk w Warsza- młodsi dowódcy wie można wy- Na początku sierpnia 1944 podczas walk na Woli żołnierze Zgrupowania „Ra- powstańczy, od różnić pod wzglę- dosław” zdobyli niemieckie magazyny mundurowe na ul. Stawki. W magazynach poziomu dowódcy dem sprawności znaleziono m.in. kurtki maskujące używane przez oddziały SS, które stały się plutonu i drużyny, dowodzenia? wkrótce podstawowym elementem wyposażenia powstańczego pod nazwą „pan- to młodzi chłopcy MJR JAN KAJUS Na pewno zdo- terki”. Harcerze z batalionów „Zośka” i „Parasol” nosili na nich biało czerwone wywodzący się czę- ANDRZEJEWSKI „JAN” bycie 5 sierpnia opaski i Krzyż Harcerski. Powstaniec uzbrojony jest w pistolet maszynowy Błyska- sto z harcerstwa, wy- przez żołnierzy Ba- wica kal. 9 mm, produkowany przez podziemne wytwórnie uzbrojenia, będący pol- szkoleni wojskowo w konspiracji, ab- talionu „Zośka” tzw. Gęsiówki, ską wersją angielskiego pistoletu maszynowego Sten MK. 2 i niemieckiego MP- solwenci podziemnych podchorążówek. czyli obozu koncentracyjnego KL War- 40. Do przenoszenia magazynków powstaniec wykorzystuje niemiecką ładownicę Przykładem jest Jan Rodowicz „Anoda”, schau, mieszczącego się przy ul. Gęsiej na trzy magazynki. który podczas powstania walczył na Woli na Woli. To była profesjonalnie przy- Tekst: Paweł Rozdżestwieński, rysunek: Jarosław Wróbel jako zastępca dowódcy 3 plutonu „Fe- gotowana wojskowa akcja, poprzedzona lek” Batalionu „Zośka”. Odznaczył się rozpoznaniem. Jej celem było uwolnienie 8 sierpnia w walkach o cmentarze wolskie, więźniów, ale też polepszenie powstań- gdzie został ciężko ranny. Potem, mimo czego połączenia Śródmieścia ze Starym świeżo zaleczonych ran, dołączył do swo- Miastem. Zdobycie Gęsiówki to jeden jego oddziału na Górnym Czerniakowie, z większych sukcesów powstańczych i do aby znów walczyć w pierwszej linii. Jego dziś symbol Powstania Warszawskiego. SZLIŚMY WALCZYĆ Z WIARĄ postawa to przykład heroiczności i moc- nego charakteru. Kolejny raz ciężko ra- Rozmawiała Anna Dąbrowska mówi por. Daniela Ogińska „Pszczoła”, żołnierz niony, został ewakuowany pontonem 7 Pułku Piechoty AK „Garłuch” przez Wisłę na Pragę. Mariusz Olczak, historyk, Dziś, tak jak 75 lat temu mamy środek lata Pani do Powstania? To był rozkaz, koniecz- Jakie cechy, poza silnym charakterem, były po- archiwista, i stolica jest pełna młodych ludzi… ność, odruch? trzebne w dowodzeniu? zastępca dyrek- Wtedy było upalnie. Dało się wyczuć Dla nas młodych w tamtych czasach wej- Oprócz zwykłych cech żołnierskich tora Archiwum ogromne napięcie. Podejrzewaliśmy, że coś ście w konspirację wojskową było ogrom- ważne były rozwaga, umiejętność plano- Akt Nowych wielkiego się szykuje. Widzieliśmy Niem- nym przywilejem. Każdy z nas uważał to wania, ale też odwaga, a niekiedy także bo- w Warszawie, ców wycofujących się na drugą stronę Wi- za wyróżnienie. Dostaliśmy szansę, by haterstwo, za które żołnierze honorowani m.in. autor sły. Dało się rozpoznać panikę. Gdybym to rozprawić się z Niemcami. Nie było w tym byli krzyżami Virtuti Militari. Podczas biografii ja dowodziła Powstaniem, rozpoczęłabym żadnego nakazu. Każdy z nas uważał to za walk w stolicy nadano ponad 100 tych naj- „Jan Rodowicz je trzy dni wcześniej. Wtedy w Warszawie swój obowiązek i była to sprawa oczywista. wyższych polskich odznaczeń wojennych. Anoda. Życie i śmierć byli tylko Niemcy, którzy ochraniali swoje Do tego stopnia, że do dziś czuję żal, kiedy Pierwszy wniosek o pośmiertne nada- bohatera »Kamieni na Szaniec«" (2015) gmachy i instytucje. z koleżanką zostałyśmy wycofane z Okęcia nie krzyża VM za czyn bojowy dotyczył i współautor wyboru źródeł „Okręg War- i nie mogłyśmy pomóc naszym chłopcom, ppor. Tadeusza Kubalskiego „Gryfa”, szawa-Miasto ZWZ i Okręg Warszawski Dowódcy zdecydowali jednak inaczej, co wpły- którzy byli ranni w czasie walk o lotnisko. zastępcy dowódcy drużyny w Batalionie ZWZ-AK” (2018) nęło na życie Pani pokolenia. Dlaczego poszła Dla nas był to dyshonor. 3 1 sierpnia – 75. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego Numer okazyjny/2019 NACZELNY WÓDZ wobec POWSTANIa Generał Kazimierz Sosnkowski był zdecydowanie przeciwny wybuchowi powstania w Warszawie