RLedenblad van de Partijoo van de Arbeid • 5e jaargang • nummer d 1 • februari 2008 THEMANUMMER ONDERWIJS

Jeroen Dijsselbloem over de onderwijscommissie ‘We schoppen nogal wat heilige huisjes omver’

Ronald Plasterks volksverheffi ng Onderwijsdrama volgens Arnold Heertje PvdA-leden berichten uit de praktijk

Jeroen Dijsselbloem (41), voorzitter parlementaire onderzoekscommissie

Sterk en sociaal

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 1 115-02-20085-02-2008 13:06:3513:06:35 Tekst Anne Marie Zimmerman Foto Tessa Posthuma de Boer Bert-Jan Dokter komt uit een gezin de rode loper waarin politiek niet zo belangrijk was. De Rode Loper wordt uitgerold voor PvdA’ers die normaal gesproken achter ‘De achtergrond van mijn ouders en de schermen werken. Meestal willen ze dat ook graag. Voor een portret familie is CDA. Daar ben ik als jongeling in Rood wordt deze keer een uitzondering gemaakt door Bert-Jan Dokter, in meegegaan, totdat ik dacht: dit is het actief als voorzitter van het afdelingsbestuur in Oldebroek-Wezep, lid van de niet. Toen ben ik PvdA gaan stemmen.’ steunfractie en webmaster voor Oldebroek en gewest Gelderland. In 2003 werd Bert-Jan lid van de PvdA en sindsdien is hij actief in de gemeente Oldebroek-Wezep.

‘De tijd van Pim Fortuyn is een keerpunt geweest. Ik hoor niet bij de mensen die hetzelfde als Fortuyn over de samenleving denken, ik ben veel socialer. Ik wilde iets doen en ergens bij horen. De PvdA was een logische keuze.’ Bert-Jan doet veel voor de regionale samenwer- king in de werkgroep Website staten/gewest. ‘Het is belangrijk dat alle geledingen binnen de PvdA met elkaar communiceren. Voor de man op straat moet er eigenlijk niet zoveel verschil zitten tussen de lokale PvdA en de landelijke PvdA. De fractieleden doen veel werk, maar de band met de rest van de PvdA is niet zo goed, dat heeft me wel verbaasd toen ik lid werd.’ Bert-Jan zou graag zien dat de PvdA meer zicht- baar is en hij vindt dat het internet daarin een belangrijke rol kan spelen. ‘Je kunt natuurlijk pas een standpunt naar buiten brengen op het moment dat een item erg actueel is, maar in mijn ogen is het een grotere uitdaging om dat eerder te doen. Het is natuurlijk moeilijk, maar als je de discussie op een eerder moment aan- zwengelt, gebeurt er meer. Het internet is daar een geschikt medium voor. De ‘meer Rood op de digitale straat’-gedachte. Als je in een kleine afdeling de leden wilt bereiken, kun je wachten tot de pers het oppikt óf je kunt zelf een website bijhouden. Op een eigen website heb je de con- trole over wat je plaatst en kun je mensen een 24-uursplatform geven. Andere media benade- ren en je gezicht op straat laten zien, dat hoort er natuurlijk allemaal bij. Maar hoeveel makkelij- ker dan met een website wil je het nog krijgen?’ ‘Meer rood op de digitale straat’

Bert-Jan steekt veel tijd in de PvdA. ‘Als ik ergens in geloof, wil ik er ook veel voor doen. Ik ben vrij snel actief geworden voor de lokale website. Als je niet op let, ben je er zo elke avond mee bezig. Mijn computer staat ook midden in de kamer, anders zien ze me thuis nooit.’

2 ROOD februari 2008

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 2 115-02-20085-02-2008 13:06:4913:06:49 inhoud

5 6 10 12

14 18 20 22

5 FORUM 12 PROFIEL 22 REPORTAGE Reacties op een stelling over Advies van leden aan excessen in topinkomens minister Plasterk 14 ACTUEEL 6 INTERVIEW Liliane Ploumen & integriteit 25 OPINIE Jeroen Dijsselbloem, voorzitter Arnold Heertje en het onderwijsonderzoekscommissie 15 ACTUEEL onderwijsdrama De volksverheffi ng van 9 VIJF VRAGEN AAN 26 INTEGRATIE Anja Timmer over : 18 114 JAAR KLASSENSTRIJD ‘Er ontbreekt regie.’ 10 PLATFORM Geschiedenis van het sociaal- Gelijke kansen dankzij de democratisch onderwijs 28 ROOD IN DE REGIO onderwijsvernieuwingen? Water! 20 EÉN JAAR KABINET De balans opgemaakt van de voorzitter Partijgenoten, soms van spanning tussen de manier waarop wij onze idealen zouden willen Dit nummer van Rood staat in teken van het thema verwezenlijken. Het evenwicht tussen markt en overheid, vrijheid en gelijk- onderwijs. Niet voor niets, want nog maar enkele heid, collectief en individu is nog niet altijd gevonden. De Commissie Vreeman dagen geleden presenteerde de Parlementaire sprak dan ook over de noodzaak van een sterkere koppeling van beginselen Onderzoeks commissie Onderwijs onder leiding en beleid. Mensen moeten op basis van onze beginselen weten waar wij voor van Jeroen Dijsselbloem haar resultaten. Resultaten staan en wat we doen. Dat vraagt om duidelijke, richtinggevende keuzes. waar we op het Politiek forum van aanstaande Keuzes gemaakt op basis van stevige debatten in de partij. Ik ontmoet overal zaterdag uitgebreid over zullen discussiëren. En daar ben ik trots op, want mensen die zeggen dat ze graag mee willen denken en discussiëren. Daar met dit onderzoek heeft de PvdA haar verantwoordelijkheid genomen om gaan we deze bestuursperiode dan ook fors in investeren. het onderwijsbeleid uit het verleden kritisch tegen het licht te houden. We gaan het in ieder geval hebben over drie concrete thema’s: arbeid, de Onderwijsbeleid dat helaas niet altijd het gewenste resultaat heeft opgeleverd. publieke sector en integratie. Ik beloof u landelijke debatreeksen voor leden Daar trekken we vandaag dan ook lering uit voor de dag van morgen. Want en experts én inhoudelijke congressen. Dit jaar trappen we af met het thema politiek draait uiteindelijk om het bereiken van onze idealen. En aan idealen arbeid. Het Kabinet vraagt zich af hoe we tweehonderdduizend mensen aan ontbreekt het onze partij gelukkig niet. Dat ervaar ik elke keer weer bij mijn het werk krijgen. Iets wat bij de Partij van de Arbeid in vertrouwde handen is: bezoeken aan afdelingen in het land. Afdelingen waar onze lokale vertegen- arbeid is ons thema! Wij laten niemand aan de kant staan. Dit voorjaar starten woordigers en bestuurders invulling geven aan onze beginselen: spreiding van we dan ook een project over het thema arbeidsparticipatie. Een project waarin kennis, macht en inkomen. u mee kunt discussiëren en uw stem kunt laten horen. In bijeenkomsten bij u Onze beginselen zijn duidelijk, hoe zij zich verhouden tot onze koers niet in de regio én in juni op ons congres! altijd. Dat heeft verschillende oorzaken: soms weten we ons verhaal niet goed over het voetlicht te krijgen, soms is er sprake van een inhoudelijk tekort en [email protected], www.lilianneploumen.pvda.nl

februari 2008 ROOD 3

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 3 115-02-20085-02-2008 14:18:2014:18:20 brieven Cartoon Peter Pontiac

Amsterdam Zuidoost Over de politiek in Amsterdam Zuidoost, waar de PvdA sinds jaar en dag de machtigste partij Heeft u Rood iets te melden? is, hangt al vele jaren een sluier van cliëntalisme. Stuur uw brief naar: Partij van de Arbeid, Redactie Rood, postbus 1310, Harde bewijzen zijn er niet, maar het lukt de PvdA ook niet om dit beeld duidelijk te weerleg- 1000 BH Amsterdam of mail naar: [email protected]. gen. Juist in een situatie van voortdurende ver- (De redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten.) denkingen over deze vorm van politiekbedrijven dient elke schijn van belangenverstrengeling te worden vermeden en is transparantie een abso- lute voorwaarde voor geloofwaardige politiek. vastgesteld. De door het landelijke bestuur nevenfuncties. De commissie Dolman tilt niet zo Door de Amsterdamse rekenkamer is op basis van de PvdA ingestelde commissie onder zwaar aan deze politieke fouten omdat dit nu een- van een zorgvuldig onderzoek vastgesteld dat voorzitterschap van Dolman heeft net als de maal past in de politieke cultuur van Amsterdam drie leden van de PvdA-fractie ten aanzien van Amsterdamse rekenkamer en het bureau Bing, Zuidoost. de aspecten belangenverstrengeling en transpa- vastgesteld dat de betrokken fractieleden hebben In een poging om het negatieve beeld van de rantie onzorgvuldig hebben gehandeld. Door het meegestemd over subsidie van een organisatie politiek in Zuidoost te doorbreken had het voor onderzoeksbureau Bing dat een tegenonderzoek waar zij deel van uitmaken, en in sommige de hand gelegen als het eindoordeel van deze heeft verricht, zijn min of meer dezelfde feiten gevallen hebben verzuimd melding te maken van commissie zou hebben geluid dat de betrokken raadsleden terecht zijn geschorst. Nu het landelijk bestuur het blijkbaar niet aandurft om de PvdA in Amsterdam Zuidoost eindelijk te verlossen van het beeld van cliëntalisme, zal alles in Amsterdam Zuidoost bij het oude blijven. Als inwoner van dit stadsdeel en lid van de PvdA stemt mij dit zeer droevig. Bij de volgende verkiezingen voor de stadsdeelraad zal ik wederom niet op de PvdA stemmen. Ronny van de Water Het eigen risico Een hele pagina werd er gevuld met dit belangwek- kende ‘item’. Het meest opvallend was het boven- schrift over de belofte van de PvdA in het verkie- zingsprogramma: afschaffi ng van de no-claim voor de gezonde Nederlanders. Helaas werd er niet bij gezet wat ervoor in de plaats zou komen: een eigen risico, nota bene. En dat allemaal onder het motto solidariteit en het zou ‘in principe’ leiden tot lagere premies. Terloops worden nog Wéér niet goed gedaan even de ouderen genoemd die, maar dat wordt al Als ik aan veel van mijn vrienden vraag waarom ze niet gaan stemmen, volgt er altijd een stellig ant- jaren zonder cijfermatige onderbouwing geroepen, woord. ‘Waarom zou ik? Het maakt toch geen moer uit.’ Het komt door de ondoorzichtigheid van de de zorgkosten doen stijgen. Iedereen tevreden? Haagse achterkamertjespolitiek. Een volksvertegenwoordiging die weinig tot niets in de melk te brok- Nee dus. Van mijn zorgverzekeraar kreeg ik op kelen heeft, en een regeerakkoord waarin bijna alles voor de komende vier jaar is vastgelegd. Alles wat mijn vraag of ik als chronisch zieke zou worden daar niet in staat, maar wel voorbijkomt, lossen we in de achterkamertjes wel op. Het komt de geloof- beschouwd, het antwoord: ‘Verzekerden die in waardigheid allemaal niet ten goede. Heel even had ik met het aantreden van dit nieuwe kabinet de aanmerking komen voor een fi nanciële compensa- hoop dat het anders zou zijn, en dat mijn vrienden over vier jaar wel de moeite zouden nemen om tie, worden in het laatste kwartaal van 2008 geïn- naar de stembus te gaan. Een jaar later is die hoop bruut de grond ingeboord door politieke domheid formeerd door het Centraal Administratie Kantoor van de bovenste plank. Natuurlijk zijn het ontslagrecht en Uruzgan twee totaal verschillende onder- Bijzondere Zorgkosten (CAK-BZ)’. Met andere werpen. Maar het zijn tegelijkertijd twee cruciale onderwerpen op de politieke kalender. De PvdA wil woorden: iedereen betaalt het eigen risico en het ontslagrecht, het CDA Uruzgan. En wat doe je dan als volwassen politieke partij? Je wandelt naar hoort dan later over een eventuele compensatie. het torentje, doet wat handjeklap en komt er met z’n tweeën uit. Twee partijen tevreden, de Tweede Samen gevat: mijn ziektekostenverzekering gaat Kamer heeft weinig meer in de melk te brokkelen en dat scheelt een hoop gezeur. Ik weet niet óf het met € 150,– per persoon omhoog. Vooral jammer zo gegaan is, maar die zweem hangt er wel omheen. En ik snap mijn vrienden weer verrekte goed. voor degenen die het eigen risico niet kunnen Want zelf twijfel ik inmiddels aan de zin van het stemmen. Mijn advies aan de politieke leiders van voorschieten. Dit had in uw artikel moeten staan onze partij is: voorkom dit soort akkoordjes. Voer eerst in de Tweede Kamer een stevig debat over de en niet als inlossing van een verkiezingsbelofte. heikele punten en maak daarna je keuze. Niet ervoor. Pas als je dat heel lang volhoudt, kun je mis- Drs. Ben de Bruijn schien de ontstane schade aan je geloofwaardigheid nog repareren. Rob Geleijnse

4 ROOD februari 2008

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 4 113-02-20083-02-2008 18:35:2318:35:23 Samenstelling Michiel Reijnen Foto’s De Beeldredaktie PvdA forum In het PvdA Forum drie opmerkelijke meningen van PvdA- leden over een actueel en relevant onderwerp. Deze keer: Topinkomens. Bezoekers van de site konden reageren op de stelling: ‘Er moeten maatregelen genomen worden om de excessen in topinkomens aan te pakken.’

Christine Kliphuis (50, Voorburg) is communicatieadviseur. Ze heeft een bureau voor tekst, communicatieadvies en mediation en schrijft kinderboeken. ‘Nederland is geen eiland’ ‘Veel verdienen is niet per defi nitie fout en iets om je voor te schamen. In Nederland is een klimaat ontstaan waar de maatschappelijk teleurgestel- den de toon bepalen en waar iedereen die het waagt boven de midden- moot uit te stijgen, een zakkenvuller wordt genoemd. Laat het bedrijfsle- ven de inkomens van hun topbestuurders zelf reguleren. En zorg ervoor dat het economisch vestigingsklimaat in Nederland niet ten onder gaat aan de jaloezie van mensen die minder verdienen en het een ander niet gunnen. Topinkomens horen nu eenmaal bij het internationale bedrijfsle- ven. Nederland is geen eiland, maar lijkt het soms graag te willen worden.’

Henk van Bruggen (62, Middelburg) was voor hij met de VUT ging vestigingsmanager bij TNT-Post. Hij doet vrijwilligers- werk als ‘adviseur arbeidsvoorwaarden’. ‘Stop uitverkoop bedrijven’ ‘Extreme verschillen in beloning zijn nooit goed te praten. Een extreme belasting zou hiervoor een oplossing kunnen zijn. Dat bedrijven weg- lopen naar het buitenland vanwege een Nederlands of liever Europees belastingklimaat, lijkt mij een verkeerd argument. Als er veel geld te verdienen valt voor aandeelhouders en bestuurders, wordt zo’n bedrijf namelijk toch wel aan het buitenland verkocht. Kijk maar naar ABN/ AMRO. en stonden erbij en keken ernaar. Het voorkomen van de uitverkoop van Nederlandse bedrijven door zakkenvullers heeft voor mij een hogere prioriteit dan het willen aanscherpen en controleren van adviezen van de commissie Frijns.’

Melle Vos (61, Hoogezand) heeft 37 jaar gewerkt bij de rechtbank . Nu is hij met de VUT. Vos is lid van de gemeenteraad in Hoogezand-Sappemeer. ‘Zelfregulering onvoldoende’ ‘Ik ben het uiteraard eens met de stelling. Uit de praktijk blijkt dat zelf- regulering volstrekt onvoldoende is. In mijn vorige werkkring had ik te maken met ontslagprocedures. Er was een schril verschil tussen de CAO-loners en de managers en directeuren. Veel van laatstgenoemden hadden in hun contract al laten vastleggen wat ze de komende jaren zouden gaan verdienen en wat ze mee zouden krijgen bij ontslag. Daarom regels, het liefst in Europees verband. Wij als PvdA moeten niet toegeven, omdat we anders belazerd worden waar we bijstaan. Daarom: maak het waar in deze kwestie Wouter, onze achterban verwacht dat!’ U Kijk voor meer reacties op www.pvda.nl > forum

februari 2008 ROOD 5

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 5 113-02-20083-02-2008 18:35:5918:35:59 interview Tekst Michiel Zonneveld Foto Tessa Posthuma de Boer

Naar aanleiding van onvrede over de onderwijsvernieuwingen van de afgelopen twintig jaar heeft de PvdA het initiatief genomen voor een onderwijsonderzoekscommissie,. Deze werd onlangs gepre senteerd. Jeroen Dijsselbloem, voorzitter van de commissie, over de uitkomsten. Een slecht rapport

a absoluut,’ antwoordt Jeroen Dijsselbloem kon zijn om aan onze verlamming een einde ken. Dat was wat (staatssecreta- op de vraag of hij nerveus was toen hij als te maken.’ ris van Onderwijs in het derde kabinet-Lubbers) voorzitter het rapport van de parlementaire tijdens het gesprek met onze commissie zei. onderzoekscommissie naar de onderwijs- Waarvan bent u uiteindelijk het meest geschrok- ‘We moeten overigens ook weer niet doen alsof ‘J vernieuwingen moest presenteren. Het was ken tijdens het onderzoek? ‘De enorm negatieve alles wat in het onderwijs mis is gegaan, de maar afwachten hoe de bevindingen en afwe- sfeer die er in en om het onderwijs hing. Je zag schuld van de PvdA zou zijn. In het rapport stel- gingen in het rapport zouden vallen. En dat er bij veel docenten en anderen in het onderwijs- len we bijvoorbeeld vast dat bijna alle partijen in ook kritiek zou komen, leek onvermijdelijk. ‘Het veld een gevoel van cynisme ten aanzien van de de Tweede Kamer voor de wet op de basisvor- is nogal wat als je vaststelt dat de overheid een politiek. En dat terwijl er juist in het onderwijs ming stemden, inclusief de schaalvergroting in kerntaak, namelijk het garanderen van goed altijd veel politiek geëngageerde mensen rond- het voortgezet onderwijs. Er is ook kritiek moge- onderwijs, heeft verwaarloosd,’ zegt hij op zijn lopen. Veel mensen in die sector behoorden ook lijk op de manier waarop CDA-minister Wim werkkamer in het gebouw van de Tweede Kamer. tot de achterban van de PvdA. Velen waren zeer Deetman het aanpakte. Hij probeerde ook, zelfs ‘Dan kun je reacties verwachten van degenen die teleurgesteld. In de jaren negentig wilde de over- tot drie keer toe, een vorm van middenschool verantwoordelijk zijn geweest voor dat beleid.’ heid te veel in te korte tijd: de basisvorming, het door te voeren, maar hij kreeg het draagvlak niet ‘We schoppen in ons rapport verder ook nogal studiehuis, de schaalvergroting, enzovoort. En georganiseerd.’ wat heilige huisjes omver. We zijn zeer kritisch dat terwijl er geen extra geld was om de vernieu- over de wijze waarop de basisvorming en de wingen te faciliteren. Daarbij kwam het gevoel Wat is volgens u de belangrijkste conclusie die schaalvergroting op het onderwijs is ingevoerd, van docenten – en van ouders – dat veel van de uw partij moet trekken? ‘Dat de PvdA te veel en de manier waarop het zogeheten ‘nieuwe veranderingen topdown werden ingevoerd. waarde heeft gehecht aan het belang van het leren’ wordt doorgezet.’ En ik moet ook bekennen dat de manier waarop algemeen vormend onderwijs in de basisvor- PvdA-bewindslieden hun beleid bleven verdedi- ming. Dat heeft alles te maken met de oude Vreesde u niet dat uw partij door het onder- gen, me soms ontluisterde.’ emancipatiegedachte van de sociaal-democratie. zoek de kop van jut zou worden? Het rapport Het idee is dat kosten wat het kost moest wor- rekent af met een beleid van nogal wat PvdA- In welk opzicht? ‘Ze vertelden vooral dat zij het den voorkomen dat arbeiderskinderen voor het bewindslieden. ‘Het is waar dat de PvdA in goed hadden gedaan. Zelfs nu nog blijken ze behalen van hun diploma de fabriek in moesten hoge mate medeverantwoordelijk is voor wat weinig oog en gevoel te hebben voor de weerzin of naar een ambachtschool gingen. Het mocht er de afgelopen jaren is gebeurd. Niet alleen de die hun beleid heeft opgeroepen.’ nooit meer gebeuren dat talent werd onderschat. bewindslieden overigens. Het beleid is door de Je ziet dan ook grote huiver voor aparte leer- PvdA-fractie in de Tweede Kamer gesteund. Toch Je kunt ook zeggen dat ze voor hun beleid staan. routes voor jongeren voor wie dat algemeen vor- was ik een warm voorstander van het onderzoek, ‘Oh zeker, en op zich is het goed als politici dat mende en theoretische onderwijs te hoog gegre- want het biedt ons juist een kans om weer een doen. Maar je moet ook openstaan voor waar- pen was. Vanuit die gedachte is door Jacques rol in het onderwijsdebat te spelen.’ schuwingen dat het de verkeerde kant opgaat, of Wallage afgeweken van het oorspronkelijke voor reële kritiek van mensen die ook hart voor plan van de Wetenschappelijke Raad voor het Doet de PvdA dat dan niet meer? ‘Door alle het onderwijs hebben.’ Regeringsbeleid, die nadrukkelijk wel voorstelde kritiek op de onderwijsvernieuwingen bestond om binnen de basisvorming te differentiëren er bij ons wel een beetje het gevoel dat we het Waarom doen ze dat dan niet? ‘Voor een deel naar twee niveaus, plus een aparte leerroute met recht van spreken hadden verloren. Toen we een heilig geloof in het eigen gelijk. Verder is het mogelijkheid tot ambachtelijk onderwijs. Met in de fractie discussieerden over de vraag of ook een politiek verdedigingsmechanisme om het doorzetten van die visie hebben we enorme we dit onderzoek wilden, was voor mij daarom je af te sluiten voor kritiek. Laten we ook eerlijk risico’s genomen met kwetsbare leerlingen. Het een belangrijk argument dat het een manier zijn: het is soms nodig om gewoon door te pak- gevolg is dat veel jongeren helemaal zonder

6 ROOD februari 2008

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 6 113-02-20083-02-2008 18:36:5018:36:50 ‘Dit onderzoek biedt ons een kans om weer een rol in het onder- wijs debat te spelen’

vast dat in het onderwijs nu veel meer wordt gedaan aan schattend rekenen. De prestaties op dat gebied zijn verbeterd. Maar onze kritiek is dat het niet duidelijk is wie bepaalt wat er wel of niet geleerd moet worden. En als je dat niet vastlegt, is het risico levensgroot dat de onder- wijsprestaties achteruitgaan. De belangrijkste conclusie uit het rapport is dan ook dat de overheid haar eigen rol duidelijk afba- kent en zich in het onderwijsveld weer zelfbe- wust gaat opstellen. Vooral onder (voor de VVD minister van Onderwijs in het tweede kabinet-Kok) en (CDA) heeft de overheid zich teruggetrokken en te veel waarborgen losgelaten.’

Wat houdt die nieuwe rol van de overheid in? De klacht in het onderwijs was toch ook dat de over- heid zich soms tot in detail bemoeide met de bedrijfsvoering en de manier van lesgeven? diploma van school zijn gegaan. Schetst uw commissie niet een te zwart beeld ‘Dat willen we dan ook niet. Ik dat het Een factor die daarbij ook een rol speelt, is dat van het onderwijs? Uit internationaal verge- terecht is dat scholen en docenten aan de over- de omvang van de groep kwetsbare leerlingen lijkend onderzoek blijkt dat Nederland goed heid vragen zich niet bezig te houden met wat is onderschat. Er is te weinig oog geweest voor scoort. ‘Op de resultaten van die onderzoeken we in ons rapport de hoe-vraag noemen. Het de problematiek van veel allochtone leerlingen dingen we als commissie veel af. Het blijkt heel pedagogisch-didactische klimaat is iets wat de die een taalachterstand hebben. De groei van lastig om dat soort vergelijkingen te maken. scholen zelf aangaat. Zij moeten in hoge mate het aantal zorgleerlingen, dus jongeren met leer- De landen en onderwijssystemen verschillen zelf bepalen op welke wijze ze kennis en vaar- moeilijkheden, die naar het vmbo moesten, is daarvoor te veel. Tegelijkertijd kun je op basis digheden willen overbrengen. Wel vinden we dat totaal verkeerd ingeschat. van onderzoeken wel vaststellen dat in ons land de verantwoording beter geregeld moet worden. Er is overigens al een kentering geweest in het het niveau van leerlingen op basisvaardigheden Ook ten opzichte van de ouders, overigens. denken van onze partij. Daarvoor moet je Karin in de afgelopen twintig jaar is teruggelopen. We Maar het gaat ons in de eerste plaats om de wat- Adelmund krediet geven. Als staatssecretaris hebben het dan over taal en rekenen. Een goed vraag: wat willen we dat de leerlingen kennen en maakte ze het mogelijk dat leerlingen leerwerk- voorbeeld zijn de rekenprestaties van Pabo- kunnen?’ trajecten, gericht op de arbeidsmarkt, kunnen studenten.’ kiezen. Maar daarover is wel een harde confron- Wat betekent dat in de praktijk? ‘Om te beginnen tatie geweest in het kabinet. , Die kunnen dan geen staartdelingen meer moet je als overheid al in staat zijn de kwaliteit toen minister van Verkeer en Waterstaat en daar- maken. Maar we kunnen ons ook de vraag stel- van het onderwijs dat gegeven wordt, te meten. voor zelf staatssecretaris van Onderwijs heeft len of dat in de tijd van de rekenmachine zo vre- Het is niet goed dat in een stad als Amsterdam zich er tot bijna het laatst tegen verzet.’ selijk nodig is. ‘Daarover kun je van mening ver- een groot deel van de leerlingen aan het eind schillen. In ons rapport stellen we bijvoorbeeld van het basisonderwijs geen Cito-toets doet. We

februari 2008 ROOD 7

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 7 115-02-20085-02-2008 13:07:3213:07:32 JEROEN PRIVÉ

ONDERWIJSGESCHIEDENIS ‘Ik kom uit een Brabantse onderwijsfamilie. Zowel mijn beide ouders, tien ooms en tantes als mijn opa zaten in het onderwijs. Opa leer- de, als directeur van de Ambachtsschool in Gemert, de vele boerenzonen van de eerste geval gaat het om de uren dat je in de klas arme zandgronden een vak en gaf hen een les krijgt van een bevoegd docent, en onder het kans op een betere toekomst. Zelf kreeg ik bredere begrip onderwijstijd kunnen ook zelf- na de basisschool mavo-advies en haalde studie of stages vallen. Er moet vervolgens ook dankzij twee brugklassen in 1985, dus voor geld op tafel komen om aan de nieuwe norm te de grote onderwijsvernieuwingen, mijn kunnen voldoen.’ vwo-diploma. Na te zijn uitgeloot voor diergeneeskunde werd het economie in Als u vindt dat de overheid zich niet moet Wageningen.’ bemoeien met het pedagogisch-didactisch beleid DRIVE VOOR HET ONDERWIJS ‘Bij ons van de scholen, waarom dan die kritiek op het thuis was onderwijs al het allerbelangrijk- Nieuwe leren? ‘We schrijven dat enkele voor- ste. School ging voor, de rest kwam op de onderstellingen die ten grondslag liggen bij de tweede plaats. Het besef dat je jezelf kunt, invoering van het Nieuwe leren, geen of weinig nee moet verbeteren door onderwijs zit wetenschappelijke onderbouwing hebben. Er diep. Onderwijs als de belangrijkste kans in de praktijk van de school van mijn kin- is ondertussen een grote verschuiving van ken- die je krijgt. Tegelijkertijd heb ik ook van deren terug. De verschuiving binnen het nisoverdracht naar het ontwikkelen van vaardig- nabij gezien wat achtereenvolgende grote rekenonderwijs naar “schattend rekenen” heden, zelfstandig werken, contextrijk leren en veranderingen uit ‘Zoetermeer’ hebben bijvoorbeeld. Of het accent op de verbale samenwerkend leren. Je moet dan vaststellen betekend voor gemotiveerde onderwijs- kant van taalbeheersing. Maar ook de gro- dat daarmee grote risico’s zijn genomen. Verder mensen.’ tere mogelijkheden om kinderen ‘op maat’ bieden we de scholen wel enkele ‘controlevra- ERVARINGEN MET MIJN KINDEREN te helpen met eventuele problemen, wat gen’ aan voor de introductie van vormen van het ‘Sommige dingen, goed en slecht, zie ik natuurlijk pure winst is.’ Nieuwe leren; voor welke leerlingen zet ik deze methode in, welke kennis of vaardigheden wil ik ermee aanbrengen.’

Veel mensen in de onderwijswereld zeggen ook: ‘We hebben te veel waarde gehecht aan de kern van het probleem is dat Nederland in vergelijking met andere landen een klein deel het belang van het algemeen vormend van haar nationaal inkomen aan onderwijs uit- geeft? ‘Maar we zijn een heel rijk land, dus als je onderwijs in de basisvorming’ dan weer kijkt naar wat we per hoofd van de bevolking uitgeven doen we het ten opzichte van de andere landen niet slecht. Het zou daarom te bepleiten dat die verplicht wordt. Verder zouden Hoe kan je dat voorkomen? ‘Je moet om te gemakkelijk zijn om te zeggen dat de problemen alle leerlingen in groep 3 een soort begintoets beginnen bij het opstellen van de schoolexa- in het onderwijs veroorzaakt worden door een moeten krijgen, waardoor eventuele taal- en mens gebruik laten maken van mensen van bui- gebrek aan geld. Aan de andere kant kun je wel rekenachterstanden tijdig kunnen worden inge- ten de school. Zij kunnen helpen bij het maken zeggen dat het tekort aan budget een rol heeft schat. Voor het voortgezet onderwijs geldt wat van de opgaven, of het geven van opdrachten. gespeeld bij de vernieuwingen. Soms waren bud- de commissie betreft dat de overheid dient te Je moet ze ook een rol geven bij het beoordelen gettaire overwegingen zelfs leidend. Pas in deze bepalen wat het zogeheten kerncurriculum voor van de studenten. Daarmee voorkom je dat kabinetsperiode wordt er geïnvesteerd om het de leerlingen moet zijn. Over de inhoud daarvan allerlei subjectieve factoren een rol spelen bij het vak van de leraar aantrekkelijker te maken, zodat moet met vakdocenten worden gesproken, maar geven van een cijfer. Verder zou je kunnen eisen een toekomstig tekort aan leerkrachten voorko- het gaat erom dat duidelijk is wie verantwoorde- dat zowel voor het schoolexamen als het centraal men kan worden. Bezuinigingen waren ook een lijk is. Verder moeten er duidelijke leerstandaar- schriftelijk het resultaat voldoende moet zijn.’ reden om geen apart onderwijs meer te geven den komen voor basisvaardigheden als rekenen aan zorgleerlingen, en voor de fusies in het en taal.’ Als het dan om die wat-vraag gaat: waarom voortgezet onderwijs. Het was ook de echte wenst uw commissie dan wel eisen te stellen reden waarom het moeilijker is gemaakt om Worden die niet al getoetst op het examen? aan het aantal uren dat er les gegeven wordt? opleidingen te stapelen. Iemand die de mavo ‘Objectief is die toets niet. Er is inderdaad een ‘We willen ook niet alles loslaten. Als overheid had gedaan, kon daardoor veel minder makkelijk centraal schriftelijk examen. Maar bij de school- zijn we bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het doorstromen naar havo en vwo. Uit het oogpunt examens zijn de verschillen in standaard groot. onderwijsstelsel als geheel. De onderwijstijd van het geven van kansen was dat natuurlijk Leerlingen die het slecht doen op het centraal hoort daar bij. Iets anders is natuurlijk of je aan desastreus. Dat moeten we dus dringend corri- schriftelijk, worden nog wel eens aan een vol- de huidige urennorm moet vasthouden. Als geren.’ doende geholpen doordat ze op het schoolexa- commissie stellen we voor een onderscheid men een hoger cijfer kregen.’ tussen lestijd en onderwijstijd te maken. In het

8 ROOD februari 2008

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 8 115-02-20085-02-2008 13:07:5213:07:52 ANJA TIMMER (46) is sinds november 5 vragen aan… 2007 weer Tweede Kamerlid voor de PvdA. Ze heeft een brede portefeuille met onder Tekst Anne Marie Zimmerman meer maatschappelijke opvang, homobeleid, Foto Tessa Posthuma de Boer algemene zaken, koningshuis, werknemerszaken en familierecht. Van 2003 tot 2006 was Timmer ook al lid van de Tweede Kamer.

1 Typisch Anja Timmer? ‘Eerlijk, betrouwbaar en sociaal. Ik doe wat ik zeg. Als ik zaken niet kan doen omdat ze niet in de ideologie passen of niet realistisch zijn, ben ik daar eerlijk over. Sociaal houdt voor mij in dat we rekening moeten houden met en letten op de mensen om ons heen, of dat nou privé of beroepsmatig is.’

2 Waar moet meer aandacht voor komen binnen de politiek? ‘Iedereen moet meedoen en een kans krijgen. Mensen zijn echter niet gelijk. Je ziet dat binnen de politiek meer nadruk komt op de verschillen in plaats van de overeenkomsten. Je kan als politicus bijdragen aan een positievere houding van de maat- schappij door niet de tegenstellingen te benadrukken, maar juist de overeenkomsten. Als het bijvoorbeeld gaat over Marokkaanse jongeren kan ook gezegd worden dat het met het grootste gedeelte van de groep gewoon goed gaat.’

3 Hoe beïnvloedt de politiek uw privé leven? ‘Ik volg alle actualiteitenrubrieken en lees de kranten. Mijn kinderen roepen wel eens: “Nu eens een keer niet NOVA op!” Verder ben je als volksvertegenwoordiger altijd aan- spreekbaar, ook als het een keer niet uitkomt. Ik woon van maandag tot vrijdag in Den Haag en ben dus weinig thuis. Het wordt wel eens onderschat wat het betekent om vanuit de regio hier te werken.’

4 Waar heb je slapeloze nachten van? ‘Soms over de koers van de partij. In het jaar dat ik niet in de Tweede Kamer zat, snapte ik soms niet waar de partij mee bezig was. Nu volg ik het van binnenuit en de lijnen die we hier uitzetten, zijn nu weer duidelijker voor mij. Als ik mensen vraag die er van buitenaf tegenaan kijken, hebben ze nog steeds het gevoel dat we op bepaalde ter- reinen te onzichtbaar zijn.’

5 Wat zijn je ambities? ‘Ik wil proberen deze peri- ode zichtbaarder te zijn dan de vorige. Mijn portefeuille biedt daar nu ook meer mogelijkheden toe; er is veel aan- dacht voor de onderwerpen die ik heb. Ik wil ook graag iets doen aan de manier waarop de partner-alimentatie in Nederland is geregeld. Daarnaast wil ik graag een bijdra- ge leveren om Nederland sterker en socialer te maken.’

februari 2008 ROOD 9

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 9 115-02-20085-02-2008 15:39:5115:39:51 MEDIA OP PVDA PLATFORM KOMEN PARTIJDEBAT, INTERNET EN

Het NRC Handelsblad kopt in september 2007 De onderwijsvernieuwingen hebben niet geleid tot gelijke kansen voor Schoolsysteem alle leerlingen. Volgens een aantal onderwijskundigen is het effect van alle vergroot achterstand inspanningen soms zelfs averechts.

In 1998 werd de directeur van College (vmbo) in Rotterdam het Utrechtse Niels Stensen over scholen met voornamelijk olgens het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap College, Mathé Sjamaar, nog kinderen met leerachterstanden. hebben ongeveer 350.000 van de ruim 1,5 miljoen leerlingen weggestuurd omdat hij stelde ‘Ze versterken elkaars achter- V in het basisonderwijs een leerachterstand. Jaarlijks wordt er dat scholen met een meerderheid stand.’ 487 miljoen euro uitgetrokken voor het bestrijden van onderwijs- aan achterstandsleerlingen de achterstanden. ‘Het onderwijsachterstandenbeleid heeft tot doel achterstand vergroten. Diverse Dat in Nederland relatief weinig om achterstanden te voorkomen en terug te dringen, zodat kansen, schoolleiders bevestigen nu zijn allochtonen doorstromen naar leerprestaties en schoolloopbanen van deze kinderen en jongeren bevindingen vanuit de praktijk. het hoger onderwijs, was al verbeteren,’ aldus het ministerie. Naast verbetering van de school- ‘We stevenen af op een tweede- vastgesteld door de Organisatie loopbaan zou ook een beter toekomstperspectief aan deze zin ling in de samenleving en het voor Economische en Sociale toegevoegd kunnen worden. Want een eenmaal opgelopen achter- onderwijs helpt daar aan mee’, Ontwikkeling (OESO). Het ‘voor- stand achtervolgt het kind niet alleen tijdens zijn hele schoolcarrière, zegt Fred Kulik, directeur van sorteren’ op twaalfjarige leeftijd maar ook in zijn professionele carrière. Begin dit jaar besloot PvdA- het Etty Hilversum Lyceum in in het Nederlandse onderwijs- staatssecretaris van Onderwijs daarom nog eens 70 Deventer. De cumulatie van systeem, naar enerzijds vmbo miljoen extra uit te trekken voor achterstandsleerlingen. achterstand op vmbo-scholen is en anderzijds havo en vwo, is slecht voor de leerlingen, werkt volgens de OESO een belangrijke ZWART/WIT schooluitval in de hand en leidt oorzaak van de segregatie. In de Voor de PvdA zijn het verkleinen van de verschillen in de maatschap- ertoe dat met name allochtone praktijk, zeggen schoolleiders, pij en het bieden van gelijke kansen altijd de belangrijkste doelen leerlingen niet doorstromen naar betekent deze vroege selectie dat van onderwijs geweest. De PvdA staat voor goed, toegankelijk het hoger onderwijs. vooral de kansarme leerlingen en betaalbaar onderwijs voor iedereen. PvdA-woordvoerder in de naar het vmbo gaan, en de kans- Tweede Kamer Margot Kraneveldt: ‘Een van de speerpunten van het ‘Het is slecht voor deze kinde- rijke naar havo en vwo. onderwijsbeleid van de PvdA is het opheffen van achterstanden in de ren,’ zegt scheidend directeur basisvaardigheden als taal en rekenen. Dat begint al in het primair Sean Clancy van het Zuiderpark onderwijs. De scheiding van zwarte en witte basisscholen is een zeer slechte ontwikkeling, de verdeling moet gelijkwaardiger. We moeten goed onderwijs aan alle kinderen kunnen garanderen. Sommige kinderen komen automatisch op een zwarte school terecht met rela- Het Parool bericht begin dit jaar over tief veel achterstandskinderen, waardoor het nog moeilijker wordt een eventuele achterstand in te halen.’ Kraneveldt benadrukt dat je ook de sociaal-economische positie van de ouders moet versterken: ‘Want daar begint het, de kinderen beginnen hun schoolcarrière vaak ‘Superscholen’ al met een achterstand. Daarom vinden we voor- en vroegschoolse educatie (VVE) zo belangrijk. We willen VVE voor alle kinderen toe- gankelijk maken, zodat je zo vroeg mogelijk iets voor alle kinderen kan betekenen, daarin ondersteunen we het beleid van onze staats- in Slotervaart secretaris.’ Wel wijst Kraneveldt op het gevaar dat basisscholen ‘verzwarten’ wanneer ze gekoppeld worden aan VVE’s. ‘VVE moet Niet alleen onderwijs, maar ook maken: Wouter Bos (Financiën), iets positiefs zijn voor alle kinderen, niet alleen voor kinderen met gezondheidszorg, naschoolse (Wijken) en André een achterstand. De VVE moet niet een strafi nstrument worden, activiteiten, schuldhulpverle- Rouvoet (Jeugd en Gezin). Ook met gedwongen kleutertoetsen zoals de VVD en Verdonk willen. Het ning en inburgeringcursussen. de Amsterdamse wethouder moet iets positiefs zijn voor alle kinderen. Het moet kansen bieden.’ Dat moeten drie basisscholen Hennah Buyne (Onderwijs) in het Amsterdamse stadsdeel en stadsdeelvoorzitter Ahmed RUGGENGRAAT VAN ONGELIJKHEID Slotervaart over een paar jaar Marcouch mochten een krabbel- Jaap Dronkers, hoogleraar aan het Europees Universitair Instituut bieden. Aan leerlingen én hun tje zetten. in Florence, legt in zijn boek De ruggengraat van ongelijkheid een ouders. pijnlijke tegenstelling bloot. Onderwijs zou inderdaad bij uitstek de De nieuwe centra moeten gezin- manier kunnen zijn om de maatschappelijke ladder te beklimmen. Liefst drie ministers onderteken- nen helpen zich aan hun achter- Ook als je niet uit een bevoorrecht milieu komt. Maar tegelijkertijd den donderdag de afspraken die standspositie te ontworstelen. is onderwijs een manier om de bestaande maatschappelijk machts- dit allemaal mogelijk moeten verhoudingen te handhaven. Het belang van kennis is alleen maar

10 ROOD februari 2008

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 1010 113-02-20083-02-2008 18:58:1618:58:16 N REGULIERE MEDIA BIJ ELKAAR. DEZE KEER: ONDERWIJSACHTERSTANDSBELEID platform Tekst Ottolien van Rossem Foto Spaarnestad

gen werden politiek breed gedragen. Wat er wel misging, is dat we soms te weinig hebben geke- ken naar de verschillen tussen kinderen. Je moet de kansen voor iedereen vergroten, gelijke kansen voor iedereen, maar je mag niet uit het oog verlie- zen dat niet alle kinderen gelijk zijn.’

OPTIMISME OP HET VMBO Bart Engbers is directeur van het Vader Rijn College, de naar eigen zeggen zwartste school van met relatief veel achterstandsleerlingen. Maar hij is optimistisch: ‘De start van sommige kinderen is misschien wat traag, maar als ze een- maal op stoom komen dan zie je de talenten die ze hebben. Als ik zie hoe ze in het leven staan en hoe ze zich op school gedragen denk ik vaak, wat een kanjers!’ Maar hoe zorg je dat kinderen op stoom komen? ‘Wij concentreren ons op vier ankervakken: taal, rekenen, burgerschapskunde en bewegen. We dwingen de kinderen op die vak- Gelijke kansen? ken vooruitgang te boeken. Dat is soms worste- len, vooral op het gebied van schrijven, maar we toegenomen en in onze moderne kenniseco- die van huis uit goed waren in taal en rekenen. boeken resultaat.’ Dat komt overeen met de visie nomie is het onderwijs volgens Dronkers zelfs Maar kinderen met een achterstand kregen door van Dronkers dat brede vakkenpakketten niet wer- de ruggengraat van óngelijkheid geworden. Het de brede aandacht voor veel onderwerpen juist ken voor achterstandsleerlingen. Dat betekent vol- huidige onderwijssysteem houdt de verschillen minder gelegenheid om hun achterstand in te gens Engbers niet dat alle onderwijsvernieuwin- in de achtergrond van kinderen juist in stand. halen. Hetzelfde geldt voor de nadruk op zelf- gen slecht uitpakken voor achterstands leerlingen. De inspanningen van de sociaal-democraten om standig werken. Ook daar worden achterstands- ‘Naast de concentratie op de vier ankervakken iedereen gelijke onderwijskansen te bieden via leerlingen volgens Dronkers de dupe van, omdat moeten we ook een brug naar de samenleving onderwijsvernieuwingen hadden vaak averechtse ze niet genoeg begeleiding en aandacht krijgen. slaan voor deze jongeren. Je moet met de leerlin- effecten. De achterstanden van bepaalde groepen Kraneveldt: ‘Allereerst is het belangrijk om aan te gen de wijk in, de stad in, laten zien hoe ze aan in het onderwijs werden in veel gevallen juist ver- geven dat het niet alleen sociaal-democratische een sociale infrastructuur voor de stad bij kunnen groot. Het breder maken van de vakkenpakketten vernieuwingen waren. Het is te makkelijk om de dragen, dat lukt niet in de schoolbanken, daar bijvoorbeeld, had een positief effect op kinderen schuld aan de sociaal-democraten, de vernieuwin- moet je als school ruimte voor krijgen.’

Start Zoek Contact

FORUM Op het forum van pvda.nl werden mensen deze keer uitgenodigd om hun ervaringen met en hun meningen over de verschillende onderwijsvernieuwingen te delen.

Een deel van de reacties bevestigt de theorie van Jaap Dronkers. Zoals Cor nieuwingen, zij het onder bepaalde voorwaarden. Jorna Tas: ‘Het nieuwe Gradisen stelt: ‘Studiehuis: een zegen voor kinderen met gestudeerde en leren blijft een interessante onderwijsvorm, ook voor leerlingen die niet met rijke ouders, maar een ramp voor de kinderen uit een achterstands- gemakkelijk leren, mits er aan de volgende voorwaarden voldaan wordt: milieu. De verslagencultuur en zelfstandigheid heeft er helaas alleen toe docenten moeten de tijd krijgen zich hier op voor te bereiden en het moet geleid dat kinderen minder door school en meer door hun omgeving niet als middel tot bezuiniging gebruikt worden, helaas is dat maar al te gestimuleerd werden. Leraren zitten leerlingen niet meer achter de broek vaak zo.’ Ook Richard Stuivenberg is enthousiast over de vernieuwingen, maar de ouder wel.’ Jaap van Rijn voegt daaraan toe: ‘Ik ben begonnen als alleen minder over de manier waarop ze zijn ingevoerd: ‘Mijn ervaringen een enthousiaste studiehuisdocent in de jaren negentig. Ondertussen ben met onderwijsvernieuwingen zijn positief. Ze zijn hard nodig. De maat- ik daar vrijwel volledig van teruggekomen. Ik sta 28 uur in de week voor de schappij is veranderd, ons mensbeeld is veranderd, dus zal ook het onder- klas en merk dat het rendement het hoogst is als ik klassikaal les geef, de wijs moeten veranderen. De vernieuwingen hebben echter te weinig kans leerlingen via een planner gecontroleerd opgaven laat maken, individuele gekregen te ‘landen’ en de overheid heeft zich teveel op detailniveau met het aandacht besteed aan leerlingen en zorg voor afwisseling. Voor bijscholing onderwijs willen bemoeien. Scholen en leerkrachten moeten zélf weer stu- is geen tijd. Met de gemiddeld vijftig uur per week die ik werk en de hoge ring krijgen over het onderwijs. De overheid schetst de kaders, de scholen werkdruk, vind ik het lerarensalaris slecht. Mensen kiezen daarom niet voor geven daar invulling aan op een wijze die past bij hun specifi eke situatie.’ onderwijs. Dat moet veranderen.’ Maar er zijn zeker ook genoeg enthousiaste reacties op de onderwijsver- U Discussieer mee op www.pvda.nl > forum

februari 2008 ROOD 11

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 1111 115-02-20085-02-2008 13:08:2913:08:29 Armoedebeleid Tweede Kamerlid

Hans Spekman besloot de Tweede Kamer in te gaan nadat hij als wethouder in Utrecht tegen de grenzen van het overheidsbeleid aan liep. Rood vraagt naar zijn ervaring in het eerste jaar.

Van wethouder naar Kamerlid. Een groot verschil? ‘Het werk als Kamerlid is minder leuk. Natuurlijk is het een hartstikke mooie baan, want wie kan er nu werken aan iets waar hij in gelooft? Maar mijn werk als wethouder was superrechtstreeks. Iedereen kon op m’n spreekuur komen, je bedacht wat je ging doen, nam een besluit en klaar. In Den Haag gaat alles langzamer. Je moet proble- men agenderen, overleggen en medestanders zoe- ken. En de verdedigingsmechanismen in Den Haag zijn groot. Zeker als het zich afspeelt tussen minis- teries, soms lijkt het een sport om niet verantwoor- delijk te zijn voor een probleem. Zo hebben we er vorige week voor gezorgd dat mensen die gedwon- gen worden opgenomen, hun bijstandsuitkering niet verliezen. Voorheen was dat wel zo. Het ene ministerie probeert mensen beter te maken, terwijl het andere ministerie verbiedt dat er bijstand wordt betaald en er daarmee voor zorgt dat iemand bij terugkomst uit de instelling op straat staat. Dat is stompzinnig. Dergelijke mechanismen moet je doorbreken. Maar ik werk nog altijd vanuit het verhaal van mensen en probeer elke week zo veel mogelijk mensen op te zoeken. Alleen op maandag niet, dan ben ik er voor m’n drie kinderen (2, 5 en 9 jaar).’

Waarom heeft u toch voor deze overstap gekozen? ‘Als wethouder kun je heel veel. Bij Hoog Catharijne waren er twaalfhonderd daklozen die in hun eigen poep en pies sliepen, toen ik wegging waren dat er nul. Alle noodzakelijk voorzieningen zijn er geko- men. Maar op een bepaald moment loop je tegen grenzen aan. In Utrecht deden we veel aan armoe-

12 ROOD februari 2008

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 1212 118-02-20088-02-2008 08:41:1008:41:10 Tekst Michiel Reijnen Foto Hollandse Hoogte profi el uit ergernis

debestrijding, Utrecht werd zelfs uitgeroepen tot de en mijn collega Chantal Gill’ard een meest sociale gemeente van Nederland. Maar ik kon plan maken om die mensen perspectieven te bieden dat moeilijk vertellen aan een alleenstaande moeder in de landen van herkomst, in plaats van ze alleen die niet kon rondkomen omdat het rijk bezuinigde maar in het vliegtuig te zetten en dan maar te zien op armoedebeleid. Dat ergerde mij. De tweede wat ervan komt.’ ergernis was het asielbeleid. We konden mensen wel opvangen in de noodopvang, maar het mechanisme Naast asielbeleid en armoede, heeft u onder andere van mensen op straat zetten ging gewoon door. Ook de huur-en zorgtoeslag, schuldhulpverlening en dat kon ik niet veranderen vanuit Utrecht en dus uitkeringen in uw portefeuille. Met welke instelling ben ik de Tweede Kamer ingegaan, mijn ergernis benadert u deze portefeuille? achterna.’ ‘Ik geef mensen nooit op. Als ze pech hebben of een keer een misstap begaan, horen ze een nieuwe kans Heeft u in het jaar dat u in de Kamer zit, hier al iets te krijgen. Maar ik ben keihard voor mensen die aan kunnen veranderen? keer op keer misbruik blijven maken van de sociale ‘Op het gebied van armoedebestrijding denk ik wel. voorzieningen. Daar heb ik echt een hekel aan, zij Kinderen mogen niet in armoede opgroeien en wor- ondermijnen de solidariteit en het draagvlak. Dat den uitgesloten door de samenleving. Daarom heb is ook een groot verschil met de SP en GroenLinks. ik samen met twee medewerkers een plan gemaakt Daar is de fraudeaanpak een ondergeschoven kindje dat uiteindelijk door het kabinet is overgenomen. en zit men nog te veel in de zieligheidsfeer.’ Hierin is vastgelegd dat van de kinderen die nu niet mee kunnen doen omdat hun ouders te weinig geld Waar komt deze overtuiging vandaan? hebben, 50 procent aan het einde van de kabinets- ‘Ik ben altijd politiek bewust geweest. Thuis hadden periode gewoon wel mee doet. we het niet breed, omdat mijn moeder een weduwe wilde voor dit plan zijn nek uitsteken. Op het gebied was met vier jonge kinderen. Mijn vader stierf toen van asielbeleid is het moeilijker snel iets te bereiken. hij 46 was. Ik voelde thuis het verschil tussen Den Het generaal pardon is geweldig voor die 26 dui- Uyl en Wiegel. Dat voelde ik als jongetje, terwijl ik zend mensen die nu een toekomst kunnen bouwen, van de hele politiek nog niet veel begreep. Maar maar is lang niet genoeg voor de verbeteringen in tijdens de verkiezingen was er spanning in huis, het het asielbeleid die nodig zijn. Er zijn in Nederland ging ergens om! nog steeds te veel mensen die ‘met onbekende En ik merkte nu met de laatste verkiezingen dat het bestemming’ vertrekken. Ik geloof echt dat het weer ergens om ging. Want voor de kinderen die te sterke mensen zijn die ooit gevlucht zijn, of het nu maken hadden met het generaal pardon, ging het echte asielzoekers zijn of niet. Natuurlijk, niet ieder- erom of het Bos of Balkenende zou worden. En die een die hier komt, kan hier blijven. Maar de mensen zaten van de zenuwen te bibberen thuis, net als ik die terug moeten, behoren wel weer een kans te vroeger.’ krijgen in hun land, waar zij van grote betekenis kunnen zijn. Ik wil samen met , ‘Ik geef mensen nooit op. Als ze pech hebben of een keer een misstap begaan, horen ze een nieuwe kans te krijgen’

februari 2008 ROOD 13

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 1313 115-02-20085-02-2008 13:12:5913:12:59 Tekst Lilianne Ploumen Illustratie Pieter M. Dorrenboom Zo zijn onze manieren Naar aanleiding van de gebeurtenissen in Amsterdam Zuidoost waar drie politici al een half jaar onderwerp zijn van discussie, zet voorzitter Liliane Ploumen op een rij wat de afspraken over integriteit zijn, welke dilemma’s daarbij komen kijken en welke acties er door het partijbestuur en lokale afdelingen moeten worden genomen.

INTEGRITEIT De Partij van de Arbeid heeft integriteit, dus ook die van volksvertegenwoordigers en bestuurders hoog in het vaandel staan. We hebben strenge regels wat betreft fi nanciën, maar ook een gedragscode die alle politici moeten ondertekenen als ze een politieke functie voor de PvdA aanvaarden.

DE REGELS De PvdA stelt strenge eisen aan haar volksvertegenwoordi- gers. Er is een gedragscode waarin een aantal kernwaarden gedefi nieerd staat, die een richtsnoer vormen voor het handelen van politici. Deze kern- waarden zijn: betrokkenheid, geloofwaardigheid, onafhankelijkheid, open- heid, respect en verantwoordelijkheid. Politici kunnen alleen geloofwaardig beslissingen nemen als er geen twijfel is over hun integriteit en dat is meer dan je alleen aan de wet houden. De PvdA hanteert hiernaast ook strenge regels bij het accepteren van giften. Zo maakt de partij alle giften van per- sonen openbaar en accepteert de partij als een van de weinige politieke partijen in Nederland geen giften van het bedrijfsleven.

AMSTERDAM ZUIDOOST Dat integriteit kwesties zich vaak in een schemergebied bevinden, heeft de PvdA de laatste maanden in Amsterdam Zuidoost aan den lijve ondervonden. Er moest een PvdA-Commissie van Goede Diensten aan te pas komen om te oordelen of de handelswijze van drie PvdA-raadsleden hen dusdanig moet worden toegerekend dat terug- roeping uit hun vertegenwoordigde functie geboden was. De commissie moest zich bij haar oordeel baseren op twee tegenstrijdige rapporten van de Amsterdamse Rekenkamer en van het Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten plus de resultaten van een eigen accountantsonderzoek. De commissie heeft de vraag over integriteit in haar context proberen te beant- woorden en oordeelde dat de opstelling van de drie betrokkenen niet fout- probleem woordvoerder Onderwijs zijn in de Tweede Kamer, maar het loos is geweest, maar dat er geen reden was om ze terug te roepen uit hun ligt alweer ingewikkelder met een leraar die woordvoerder Onderwijs is in functie. Ook oordeelde de commissie op basis van het aanvullende onder- de gemeenteraad. Het is ongewenst dat de directeur van het Provinciale zoek dat er absoluut geen sprake van zelfverrijking is geweest. Het bestuur Landschap in de Provinciale Staten het woord voert over de aankoop van vertrouwt op het onafhankelijk oordeel van de leden van de commissie van natuurterreinen. Ongewenst, maar niet verboden. Uiteindelijk beslissen Goede Diensten onder leiding van oud-Kamervoorzitter Dick Dolman en PvdA-volksvertegenwoordigers zelf over het aannemen van nevenfuncties. neemt het oordeel van de commissie over. Ze moeten daarop altijd aanspreekbaar zijn. Indien echter het handelen van PvdA-volksvertegenwoordigers en -bestuurders in strijd is met de PvdA- GRENZEN NIET ZWART-WIT Het is lang niet altijd duidelijk waar de gedragscode, dient het partijbestuur in te grijpen. grenzen liggen, alleen al omdat niet iedereen dezelfde ideeën heeft over wat wel en niet kan. Politici leven in een glazen huis. Men beseft vaak pas ACTIES Het bestuur van de PvdA is van mening dat de discussie over als het te laat is dat politiek, werk en privé niet altijd te scheiden zijn. Dit integriteitszaken permanent gevoerd moet worden binnen alle fracties in geldt zeker voor politici op lokaal niveau. Van raadsleden wordt verwacht het gehele land. Ook vindt het bestuur dat de kennis van de gedragscode dat ze actief deelnemen aan de maatschappij. Dat ze naast hun raadslid- van de PvdA moet worden vergroot. Door middel van trainingen en gebruik- maatschap ook een (volwaardige) baan hebben. Dat ze zich inzetten voor makend van voorbeelden uit de praktijk dient er meer duidelijkheid te de voetbalclub, dat ze participeren in het sociale leven van de stad, dat ze komen over wat wel en niet kan. Het partijbestuur neemt zich dan ook voor gewoon hun kinderen naar school sturen in hun eigen stad. Dat levert soms op korte termijn het thema Integriteit op te nemen in een verplicht oplei- lastige dilemma’s op. Mag een gemeenteraadslid meestemmen over de dingsaanbod voor iedere PvdA’er die zich kandidaat stelt voor een politieke onderwijsbegroting terwijl hij/zij schoolgaande kinderen heeft? En als dat functie. Naleving, hand having en waar nodig aanscherping van de gedrags- gemeenteraadslid ook in de ouderraad zit of in het schoolbestuur? Waar code van de PvdA heeft voor het partijbestuur de komende periode top die grens ligt is niet éénduidig vast te leggen. Een onderwijzer kan zonder prioriteit.’

14 ROOD februari 2008

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 1414 113-02-20083-02-2008 18:39:4518:39:45 Tekst Ronald Plasterk Foto Tessa Posthuma de Boer 2x actueel In dit nummer waarin het onderwijs centraal staat, mag de visie van de minister van Onderwijs natuurlijk niet ontbreken. Ronald Plasterk over het wegvallen van de structuur en andere trends die het onderwijs beïnvloed hebben. Hoe zou de agenda voor het onderwijs- en het cultuurbeleid van de sociaal-democratie van vandaag er volgens hem uit moeten zien? Volksverheffi ng

e voorganger van de PvdA, de SDAP, sector te duiden in bedrijfsmatige termen werd wel eens de School meesters-, (‘afrekenen op output’), de schaalvergroting Dominees- en Advocaten-Partij en het daarmee gepaard gaande primaat van genoemd. Dat was natuurlijk om te management over professionals, dit alles in D pesten met het feit dat de partij zich opwierp combinatie met een verlies aan structuur, auto- voor de arbeiders, terwijl het kader grotendeels riteit en cultureel richtingsgevoel, werkte niet niet uit arbeiders bestond. Opvallend is ove- goed uit. Daarbij kwam de fatale combinatie rigens dat destijds het beroep van de school- van bezuinigingen en snel uitgerolde vernieu- meester als vanzelfsprekend in een rijtje werd wing in het onderwijs. gezet met andere notabelen; inmiddels lijkt dat niet meer zo vanzelfsprekend (al zou het dat wel De agenda voor het onderwijsbeleid en het moeten zijn!). Maar als je terugkijkt op eerdere cultuurbeleid van de sociaal-democratie van periodes in de sociaal-democratie dan deed vandaag zou dit moeten zijn: geen nostalgie men inderdaad niet moeilijk over het feit dat naar hoe het was, maar wel opnieuw zoeken de partij ‘de arbeidersklasse wilde verheffen’. naar richting, structuur, soms ook wel degelijk Daarbij werd een behoorlijke dosis paternalisme naar autoriteit. Elite is geen vies woord; elite niet geschuwd, denk aan de Blauwe Knoop, niet in de zin van de miljonairsfair, of mensen de beweging tegen alcohol; gezinnen werden die anderen voor zich laten hollen, maar wel verwoest doordat vader zijn loon direct naar het in de zin van mensen die het goede voorbeeld café bracht, en dus riepen de schoolmeesters, geven, die durven kiezen, richting geven, die dominees en advocaten de achterban op om grenzen durven stellen. Een van mijn voorgan- van de drank af te blijven. gers op Cultuur (geen PvdA overigens) zei ooit: De vernieuwing die de PvdA, en in feite de hele “ik ben niet zo van de volksverheffi ng”. Ik zou samenleving, na de jaren zestig doormaakte was zeggen: wij zijn dat wel! er een van bevrijding: bevrijding van armoede, Cruciaal hierbij is de goede leraar. Die leraar bevrijding van een verstikkende seksuele moraal, Anderzijds is er bij die bevrijding ook iets verlo- draag je je hele leven met je mee. Die wordt van het taboe op drugs en alcohol, van autoritaire ren gegaan. De seksuele revolutie was achteraf een stemmetje in je hoofd dat zegt: ‘Zou je niet systemen in de hele samenleving, inclusief het deels een mannenrevolutie, met onvoldoende eens wat meer je best doen, dat kan je best!’ onderwijs. In de psychiatrie werd de tegenstelling oog voor de schadelijke kanten zoals prostitutie ‘Hier ben je heel goed in, ga er mee door!’ ‘Wees tussen patiënt en gezonde mens gerelativeerd en porno. Drugs werden verheerlijkt of vergoelijkt eens wat aardig tegen die andere.’ ‘Jokken moet (‘Wel eens een normaal mens ontmoet? En, zonder oog voor de schade die ze aanrichtten. je niet doen.’ ‘Dit moet je echt weten.’ ‘Je kunt beviel het?’). In het onderwijs werd de nadruk En het wegvallen van structuur in het onderwijs, heel veel bereiken!’ De goede leraar behoort tot verlegd van kennisoverdracht naar het ontplooien wellicht goed voor de meer krachtige leerlingen de maatschappelijke elite. van de bij leerlingen als latent aanwezig veronder- en leerlingen wier ouders thuis achterstanden De agenda van volksverheffi ng maakte en maakt stelde gaven. konden signaleren en desnoods met wat bijles van de sociaal-democratie een culturele bewe- Laat er geen misverstand zijn: van die bevrijding wegwerken, maakte het voor sommige kwetsbare ging. Verheffen is veel meer dan goed verdienen; is een groot deel waardevol. Een normaal gesprek groepen lastig om maatschappelijk weerbaar te mensen met een goede opleiding en culturele over seksualiteit of voorbehoedsmiddelen was worden. Zo kon het gebeuren dat in gezinnen bagage staan sterker in het leven. De sociaal- voor veel mensen onmogelijk. Homoseksualiteit die twintig of dertig jaar geleden naar Nederland democratie vecht voor rechtvaardigheid, gelijk- was lang illegaal. Vrouwen die als ambtenaar zijn gekomen, kinderen opgroeiden die de waardigheid van mensen, maar dat doet ze uit- werkten, werden tot in de vijftiger jaren bij hun Nederlandse taal tot op de dag van vandaag niet eindelijk om mensen, alle mensen, toegang te huwelijk direct en automatisch ontslagen. En het goed beheersen, en de schooluitval tot op heden geven tot het Goede Leven, met hoofdletters.’ schoolse onderwijs van honderd jaar geleden in deze groepen navenant hoog is. heeft grote groepen leerlingen weggejaagd; zo Er zijn andere trends geweest die dit effect ver- ideaal was het allemaal niet. sterkten. De neiging om alles in de overheids-

februari 2008 ROOD 15

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 1515 118-02-20088-02-2008 08:42:2008:42:20 RRood 01-2008 p.indd 16 o o d

0 1 - 2

0 Nr. 1 • februari 2008 • samenstelling: redactieRood 0 8 p . i n d d

1

6 Gevraagd: UIT DE PARTIJ NIEUWS kandidaten! WETENSWAARDIGHEDEN, OPVALLENDE ZAKEN EN ACTUALITEITEN UIT DE REGIO, HET LAND EN UIT EUROPA Op het PvdA congres van 13 en 14 juni 2008 wordt een nieuw congrespresidium, een nieuwe PES- congresdelegatie en beroepscommissie gekozen. Plan intercitystation Harderwijk De kandidaatstelling voor deze verschillende functies is vanaf nu geopend. zijn van deze uitbreiding. Door in gesprek te gaan met zowel de Statenfracties van Gelderland Congrespresidium en Flevoland, de Tweede Kamerfractie, directie Het Congrespresidium zit het Congres, het Politiek Lelystad Airport en afdeling Lelystad heeft de Forum en de Adviesraad Verenigingszaken voor. Het werkgroep een breed gedragen plan kunnen partijbestuur is op zoek naar mensen die gezagheb- opstellen, waarin gepleit wordt voor een interci- bend zijn, betrokken zijn bij de politieke actualiteit en tystation aan de rand van de stad op de kruising bekend zijn met de partijorganisatie. Vanzelfsprekend van de snelweg A28 ( – Amersfoort), de is het van belang dat er zowel vrouwen als mannen, N302 en het spoor. Door dit station te voor- of zij nu jong of oud zijn en al of niet hun wortels in zien van een goed transferium met een snelle Nederland hebben, in het presidium zitting hebben. busverbinding naar het vliegveld, kunnen pas- sagiers eenvoudiger het vliegveld bereiken via het PES-Congresdelegatie openbaar vervoer. De locatie is gekozen naast de Alle sociaal-democratische partijen in de 27 lidstaten snelweg, waardoor het nieuwe station tevens kan van de Europese Unie samen vormen de Partij van functioneren als randstadportaal: een eenvoudige Europese Socialisten (PES). De PvdA is een van de toegang tot de randstad met voldoende parkeer- in totaal 32 volwaardige lidpartijen van de PES. De gelegenheid. Dat geeft ook de mogelijkheid om Nederlandse PES-Congresdelegatie heeft twee hoofd- bezoekers aan het Dolfi narium en de binnenstad taken: het, in samenwerking met het partijbestuur en op te vangen en via pendelbussen de stad in te de verkiezingsprogrammacommissie, leveren van een geleiden, waardoor de op dit moment grote par- concrete bijdrage aan de totstandkoming van het PES- Harderwijk – De provincie Flevoland, de gemeen- plaatsen naar Lelystad. Al het verkeer dat vanuit keerproblemen gereduceerd worden. Een motie manifest voor de Europese verkiezingen. En het intern de Lelystad, Lelystad Airport en de Schiphol het oosten naar Lelystad Airport wil, moet hier- van de Harderwijkse fractie, waarin gevraagd functioneren van de PES-partij democratischer maken. Group hebben overeenstemming bereikt over voor over de N302, door Harderwijk. wordt de mogelijkheden te onderzoeken van een uitbreiding van het vliegveld in Lelystad. Schiphol De PvdA-Harderwijk heeft een werkgroep opge- tweede station is inmiddels unaniem aangeno- Beroepscommissie wil voor 2010 tienduizend vluchten per jaar ver- richt om te kijken wat de gevolgen en de kansen men door de gemeenteraad. De beroepscommissie bestaat uit drie leden en doet bindende uitspraken over onder andere royement, een afwijzende beslissing inzake toelating tot het lidmaat- schap van de PvdA, terugroeping van een volksverte- PvdA-Eindhoven onderzoekt stageplaatsen genwoordiger uit een of meer van zijn/haar functies of onregelmatigheden bij een ledenraadpleging. Precieze Eindhoven – De PvdA-Eindhoven heeft onderzoek gedaan naar stageplaat- geleiding kan beter. De belangrijkste aanbevelingen van de onderzoekers en gedegen partijleden worden uitgenodigd om zich 115-02-2008 13:13:27

5 sen. Er is gesproken met ROC-stagebureaus, bedrijven, instellingen en zijn daarom: bundel verschillende initiatieven, wijs een stageambassadeur kandidaat te stellen voor de beroepscommissie. - 0 2 -

2 studenten. De belangrijkste conclusies zijn dat er te weinig afstemming is aan als coördinator en maak een centraal registratiepunt voor stageplaat- 0 0

8 tussen de organisaties die betrokken zijn bij stageplaatsen en dat de vraag sen en stagiairs. Voor meer informatie of het opvragen van het boekje Meer informatie over de profi elschetsen en de

1

3 naar studenten niet aansluit op het aanbod. Bepaalde studierichtingen kunt u mailen naar: [email protected]. sollicitatieprocedures vindt u op www.pvda.nl. : 1 3 :

2 hebben te veel, andere hebben juist te weinig studenten. Ook de stagebe- 7 hebben te veel, andere hebben juist te weinig studenten. Ook de stagebe- RRood 01-2008 p.indd 17 o o d

0 1 -

2 Lilianne Ploumen ontvangt 0

0 Het jongetje naast den Uyl 8 p .

i Jubileumboek PvdA-Houten n d Elke PvdA-er die wel eens op het partijbureau geweest is, kent de levensgrote foto d

1 van Den Uyl, die staat voor een volle zaal congresgangers met links op de voor- Houten – Tijdens een nieuwjaarsbijeenkomst van het 7 grond een jongetje. Dezelfde foto stond ook in het laatste decembernummer van Gewest Utrecht heeft Lilianne Ploumen het jubileumboek Rood op pagina 12. Maar wie is dat jongetje en hoe gaat het nu 30 jaar later met ter ere van 30 jaar PvdA-Houten in ontvangst genomen hem? Het jongetje heet Erik Mouw en werkt als politieagent in de regio Rotterdam van Emiel Rolink, afdelingsvoorzitter van de PvdA Houten. Rijnmond. Op de foto is hij een jaar of 8. ‘Ik werd door mijn moeder ( Rietje Koole, Het jubileumboek met de titelDoorbraak in Houten; 30 jaar actief PvdA-er) als kind vaak meegenomen naar partijbijeenkomsten, maar van de PvdA-Houten in dag dat de foto gemaakt is, staat me eigenlijk niets meer bij.’ Zelf is Erik sinds 2003 beeld verwijst lid. ‘Ik stemde al jaren PvdA en als lid kan ik de partij wat extra steunen.’ naar de naoor- logse ‘doorbraak- beweging’ in de WATERSCHAPSVERKIEZINGEN Nederlandse HOMO-EMANCIPATIE NETWERK politiek, die als In 2003 werd door Tijs Broeke en Joyce Hamilton het initiatief In november 2008 worden de verkiezingen gehouden voor de het ware met ver- genomen tot de vorming van een netwerk homo-emancipatie. Voor besturen van de waterschappen. Door een wetswijziging kunnen traging de afge- dit netwerk is een nieuw bestuur gekozen voor de periode van één ook politieke partijen aan deze verkiezingen deelnemen. Op het lopen dertig jaar ook in Houten zijn beslag heeft gekregen. jaar: Gaatse de Vries (Heemskerk) (co-)voorzitter, Herman van congres van 6 oktober is besloten dat de Partij van de Arbeid mee Een full color, chronologisch beeldverhaal over dertig jaar der Plas (Rotterdam) secretaris en Jan Beugelaar (Schoonhoven), zal doen. Mocht u interesse hebben in de kandidatuur voor het PvdA-Houten, maar ook over Houten zelf in de context van Patrick Huisman (), Watze Berger (Den Haag), Marco lidmaatschap van een waterschap dan moet u dit uiterlijk dinsdag het politieke decor op nationaal en internationaal niveau. Florijn (Leeuwarden), Norbert Wille (Velsen) en Erwin Adelmund 1 april voor 12:00 uur melden bij uw gewestelijke bestuur of de PvdA- Het beeldverhaal wordt onderbroken door columns van (Oud-Beijerland) algemene leden. kandidaatstellingscommissie van het betreffende waterschap. Uw markante fi guren uit dertig jaar PvdA-Houten. De functie van co-voorzitter staat nog open voor een vrouw. De gewestelijk bestuur kan de gegevens verstrekken. Kandidaten dienen PvdA-leden kunnen het tegen het gereduceerde tarief van nieuwe bestuursleden vinden een actief overheidsbeleid nodig uiterlijk zes weken vóór de sluitingstermijn over hun actieve en pas- € 9,50 bestellen door een e-mail met naam, adres en woon- om een samenleving te creëren en in stand te houden waarin niet sieve ledenrechten te beschikken. plaats te sturen naar [email protected]. alleen sprake is van een juridisch gelijke positie van homo’s, maar Voor nadere informatie over de sollicitatieprocedure en de profi el- ook van tolerantie voor seksuele diversiteit in alle geledingen. schets kunt u contact opnemen met uw gewestelijk bestuur. Socialisme & Democratie ‘Op zoek naar progressief Amerika’ in de aanbieding De redactie vanRood kreeg onlangs Er is een gerede kans dat in november een over de ideeënoorlog tussen linkse en rechtse het volgende mailtje: ‘Ik ben onge- Democraat de Amerikaanse presidentsverkiezin- denktanks, de rol van de media in de politiek, de veer dertig jaar geabonneerd op gen wint. Als de Democraten ook de meerder- positie van de vakbeweging, de noodzaak van S&D. Ik ben zo dom of zo verstandig 7 / 8 2007 heid behouden in de Senaat en het Huis van het creëren van een verzorgingsstaat, immigra- geweest om alle nummers te bewa- * * adri duivesteijn gerrit voerman * marijke linthorst * thijs wöltgens Afgevaardigden, zal dat een politieke verande- tie en de kernwaarden van Amerika, godsdienst ren. Ik doe er niets mee en weet ook Verder na Vreeman ring inluiden. Wat valt er precies te verwachten als inspiratiebron voor progressieve politiek en niet wat ik er mee zou moeten doen. Wie wijst de PvdA de weg ? van een wisseling van de macht? de buitenlandse politiek van Washington. Het Zuidema, woonachtig in Pittsburgh, maakte een Maar ik kan niet besluiten om alles politiek wetenschap essay In Op zoek naar progressief Amerikaschetsen boek biedt achtergrondinformatie waarmee u de fotoreportage over wat eens Steel City heette. met het oud papier mee te geven. Ik vooraanstaande Amerikaanse wetenschappers Amerikaanse verkiezingen met kennis van zaken U kunt Op zoek naar progressief Amerika bestel- geef ze graag weg aan een geïnteres- en publicisten de onhoudbare polarisatie in zult kunnen volgen. Redactie: Frans Becker, len via de webwinkel van de PvdA op seerde. Degene die ze wil hebben, kan ze bij mij ophalen.’ de VS onder Bush. Zij schrijven onder meer Menno Hurenkamp en Michael Kazin. Teake www.pvda.nl. Bestelnummer 742, prijs€ 25,- Interesse? Stuur een mailtje naar [email protected]. 113-02-2008 19:01:19 3 - 0 2 - 2 0 0

8 HEEFT U OOK NIEUWS VANUIT UW AFDELING DAT INTERESSANT KAN ZIJN VOOR HET HELE LAND? MAIL HET ONS DAN TOE: [email protected]

1 9 : 0 1 : 1 9 Geschiedenis van het sociaal-democratisch onderwijs 114 jaar klassen strijd Voor de PvdA, de partij van schoolmeesters, was het onderwijs de manier om arbeiderskinderen betere kansen te bieden. De meest bekende rode onderwijzer is Theo Thijssen. Maar zijn ‘gelukkige klas’ is niet de ‘gelukkige klas’ van vandaag. De maatschappij verandert en het onderwijs verandert mee. PvdA’ers stonden de afgelopen decennia vaak aan het roer van die veranderingen. Sociaal-democratisch onderwijsbeleid in vogelvlucht.

ij de oprichting van de SDAP in 1894 te stemmen met het gelijkstellen van openbaar vergroten. Het kleuteronderwijs en het beroeps- was de insteek van de partij dat het onderwijs en bijzonder onderwijs. Zo hoopte de onderwijs hadden daarbij hun speciale aandacht. ouderlijk milieu niet langer bepalend partij onder andere gelovige arbeiders voor zich moest zijn voor toegang tot het te winnen en de confessionele partijen over te DE MIDDENSCHOOL onderwijs. De partij wilde door de halen in te stemmen met algemeen kiesrecht. Bij aantreden van de eerste langzittende Boverheid gegarandeerd toegankelijk onderwijs Deze schoolstrijd werd uiteindelijk beslecht in PvdA-onderwijsminister voor iedereen, een algemene leerplicht en de een advies van een staatscommissie, waarin (1973-1977) was de Mammoetwet al een aantal afschaffi ng van kinderarbeid. Geloof moest een Troelstra de SDAP vertegenwoordigde, om het jaren oud. Deze wet maakte een einde aan de privé-zaak zijn; sociaal-democraten waren voor openbaar en bijzonder onderwijs fi nancieel enorme hoeveelheid schooltypen en introdu- openbaar onderwijs. In 1901 werd kinderarbeid gelijk te stellen. In 1917 werd dit in de Grondwet ceerde onder meer de brugklas. Doel van de wet afgeschaft en in datzelfde jaar werd ook de leer- opgenomen. In de jaren twintig tot zestig waren was leerlingen betere mogelijkheden te bieden plicht vanaf 6 jaar ingevoerd. Maar de verhou- de sociaal-democraten voornamelijk actief in het om door te stromen en te zorgen voor een ding tussen het confessionele en het openbare lokale onderwijsbeleid. Altijd vanuit het ideaal betere aansluiting tussen schooltypen. In zijn onderwijs veroorzaakte nogal wat politieke onderwijs toegankelijk te maken voor iedereen en Contourennota van 1975 schetste Van Kemenade strubbelingen. In 1902 besloot de partij toch in de rol van de lokale overheid in het onderwijs te zijn visie op het onderwijsbestel. Onderwijs

1901 1917

1901 afschaffif hhffi ng kinderarbeidkik d b id en invoeringi i leerplichtl lii h vanaff 6 jaarj 1968686 MMammoetwet 1998 Tweede fase 1917 fi nanciële gelijkstelling openbaar en bijzonder onderwijs 1993 Basisvorming 1999 vmbo

18 ROOD februari 2008

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 1818 115-02-20085-02-2008 14:17:2714:17:27 Tekst Ottolien van Rossem Foto’s IISG, Wikipedia redactioneel

was in zijn ogen een essentieel onderdeel in het In de jaren negentig werd ook de basisvorming alvast op voorbereid. Ze worden geacht zelfstan- verminderen van sociale ongelijkheid door sprei- ingevoerd. Het werd in het schooljaar 1993-1994 dig hun eigen studie te plannen en krijgen meer ding van kennis, macht en inkomen. voor alle scholen verplicht. Leerlingen kregen de ruimte om bijvoorbeeld in groepjes opdrachten Verder was hij een voorstander van een breed eerste jaren van de middelbare school dezelfde uit te voeren en gebruik te maken van ICT. vakkenpakket. Naast taal en rekenen, moest er vijftien vakken, die op twee verschillende niveaus Een andere verandering van de jaren negentig ook ruimte zijn voor vakken als handvaardig- gegeven werden. Het ministerie van Onderwijs was de invoering van het vmbo. In 1999 werden heid en zorg. Een academische titel moest niet stelde kerndoelen op die de leerling aan het eind de mavo, vbo en een aantal vormen van voort- langer gezien worden als het hoogst bereikbare van de basisvorming geacht werd te bereiken. Al gezet speciaal onderwijs tot het vmbo samenge- ideaal, ook praktische vaardigheden waren vrij snel ontstond er onvrede over de basisvor- voegd om zo de aansluiting op het middelbaar van essentieel belang voor de maatschappij. ming en werden er hervormingen doorgevoerd beroepsonderwijs en de havo te verbeteren. In Zijn idealen moesten gestalte krijgen in de en kregen scholen meer vrijheden. De onvrede het vmbo zijn er vier leerwegen die leiden naar middenschool waar in het hele land mee werd bleef echter bestaan. Scholen vonden het vooral het mbo. Elke leerweg heeft een andere balans geëxperimenteerd. Alle kinderen tussen 12 en moeilijk om binnen de basisvorming om te gaan tussen theorie en praktijk. De vier leerwegen zijn 15, ongeacht afkomst of talent, gingen drie jaar met leerlingen van verschillende niveaus en weer onderverdeeld in de sectoren economie, naar dezelfde soort school. Zo werden beroeps- ze vonden dat er te veel vakken en kerndoelen techniek, zorg en welzijn en landbouw. en studiekeuze op latere leeftijd gemaakt. Het waren. In augustus 2006 werden er nieuwe her- idee hierachter was dat kinderen uit kansarme vormingen doorgevoerd om aan deze klachten VERANDERING OP VERANDERING milieus beter zouden doorstromen naar hogere gehoor te geven. Het aantal vakken en kerndoe- Al deze veranderingen zijn mede onder verant- vormen van onderwijs. De experimenten met len verminderden en scholen kregen meer vrij- woordelijkheid van PvdA-staatssecretarissen en de middenschool werden niet als een succes heid in het samenstellen van het lesprogramma. -ministers ingevoerd. Veel van de vernieuwingen ervaren en het kwam niet tot wetgeving. Het Er wordt niet meer gesproken van basisvorming, stuitten op kritiek. Zo zouden kinderen met ach- ideaal van Van Kemenade om de sociale onge- maar van de onderbouw. terstand juist verder achterop raken door de brede lijkheid te verkleinen was wel de grondslag voor vakkenpakketten en het zelfstandig leren, er zou latere veranderingen in het onderwijs zoals de STUDIEHUIS EN VMBO te weinig les gegeven worden en de kwaliteit van invoering van de basisvorming en het VMBO. Ook in de bovenbouw werden er in de jaren het onderwijs zou achteruitgaan. De voorstanders Ook maakte Van Kemenade zich al hard voor het negentig een aantal veranderingen doorgevoerd. daarentegen vonden de vernieuwingen noodzake- achterstandsbeleid. In 1998 werd de tweede fase ingevoerd in de lijk en meenden dat er niets mis was met de kwa- bovenbouw van de havo ( jaar 4 en 5) en het vwo liteit van het onderwijs. Wetenschappe lijke onder- BASISVORMING ( jaar 4, 5 en 6). De pakketkeuze werd vervangen bouwing van de verschillende standpunten is niet Het einde van de jaren tachtig en het begin van door zogenoemde profi elen en het studiehuis altijd makkelijk. Het besef dat in het onderwijs te de jaren negentig werden vooral gekenmerkt werd ingevoerd, al bestaat ‘het’ studiehuis niet, veel overhoop was gehaald, leidde er in ieder door bezuinigingen, ook in het onderwijs. Zo omdat de overheid er geen regels voor heeft geval toe dat vanaf 2002 geen nieuwe blauwdruk- werd het collegegeld verhoogd en de prestatie- opgesteld. Met deze term wordt de werkwijze ken voor het onderwijs zijn ingevoerd. beurs ingevoerd. Bovendien moest schaalvergro- van scholen bedoeld waarbij leerlingen leren ting leiden tot meer effi ciency. Ook werd er een om zelfstandiger te werken. De achterliggende Informatie: Leergeld. Sociaal-democratische einde gemaakt aan de ‘oneigenlijke leerwegen’ gedachte is dat van leerlingen op het hbo of op onderwijspolitiek in een tijd van nieuwe verschillen, het zogenoemde stapelen van diploma’s, bij- de universiteit ook veel zelfstandigheid wordt Wim Meijnen en Sjoerd Karsten voorbeeld van mavo naar havo naar vwo. verwacht. Door het studiehuis worden ze hier

Van links naar rechts: Jos van Kemenade, en Jacques Wallage (door Waldemar Post), Job Cohen, Tineke Netelenbos,

1968 1993 1998 1999

Regeerperiode PvdA-bewindspersonen op het ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur: Jos van Kemenade, minister in het kabinet-Den Uyl (1973-1977) en in het Tweede kabinet-Van Agt (1981-1982) Job Cohen, staatssecretaris in het derde kabinet-Lubbers (1993-1994) Jo Ritzen, minister in het derde kabinet-Lubbers (1989-1994) en in het eerste kabinet-Kok (1994-1998) Tineke Netelenbos, staatssecretaris in het eerste kabinet-Kok (1994-1998) Jacques Wallage, staatssecretaris in het derde kabinet-Lubbers (1989-1993) Karin Adelmund, staatssecretaris in het tweede kabinet-Kok (1998-2002)

februari 2008 ROOD 19

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 1919 115-02-20085-02-2008 13:14:3713:14:37 sterk, groen en sociaal

Nebahat Albayrak, staatssecretaris van Justitie boekte hij succes. Er wordt harder opgetreden tegen homodiscriminatie en Met het aannemen van de Pardonregeling van Nebahat ook het budget voor voorlichting over homo’s en lesbiennes op scholen en Albayrak door de Tweede Kamer ging een lang gekoesterde in sportclubs steeg fors. Om kinderen vertrouwd te maken met kunst- en wens van de PvdA in vervulling. Eindelijk kwam er een eind cultuurvormen stelde Plasterk musea gratis toegankelijk voor jongeren tot aan de onzekerheid van duizenden mensen. Albayrak nam 12 jaar. Jongeren tot 18 jaar krijgen een cultuurkaart. De emancipatie van maatregelen om zo veel mogelijk te voorkomen dat gezinnen met kinderen vrouwen is weer prioriteit van het kabinetsbeleid. in vreemdelingbewaring worden gesteld. Daarnaast zorgde ze ervoor dat het in opspraak geraakte TBS-systeem veiliger werd en dat binnen afzien- Wouter Bos, minister van Financiën bare tijd de detentieboten voor vreemdelingenbewaring de deuren sluiten. De eerste begroting van Wouter Bos had een duidelijk PvdA- De kennismigrantenregeling die de toestroom van hoogwaardige kennis stempel: sociaal, solide en groen. Er wordt weer geïnvesteerd naar Nederland moet vergemakkelijken, is verder verbeterd: de zoektermijn in de samenleving: in de wijken, het milieu, het onderwijs, is verlengd naar een jaar, het salariscriterium voor jongere werknemers is de zorg, en de werkgelegenheid. De overheidsfi nanciën zijn verlaagd naar 25 duizend euro en de aanvragen van gezinsleden worden gezonder dan ooit en de lagere inkomens zijn ontzien in de koopkracht- versneld behandeld. plaatjes. Voor het eerst komen er maatregelen voor topinkomens, bijvoor- beeld door het aanpakken van excessieve beloningselementen, maar ook Ronald Plasterk, minister Onder wijs, Cultuur en Wetenschap door het versterken van de rol van de ondernemingsraden en commissaris- Wat niemand voor mogelijk hield, lukte Ronald Plasterk in sen. Eigenaren van huizen van meer dan één miljoen gaan daarover meer zijn eerste jaar als minister van Onderwijs: hij maakte meer belasting betalen. De voortgaande privatisering van staatsdeelnemingen is dan een miljard euro vrij voor een verhoging van de lera- een halt toegeroepen. Niet langer is het motto privatiseren tenzij..., maar rensalarissen. Ook op het terrein van de homo-emancipatie publiek tenzij... De privatisering van Schiphol is van de baan. PvdA 1 jaar in het kabinet

Frank Heemskerk, staatssecretaris van Economische Zaken bevoegdheidsverdeling tussen Nederland en de EU. Een verdrag dat Europa maakt zich sterk om vrijhandel niet democratischer en slagvaardiger maakt. Zo krijgen nationale parlementen meer vrijblijvend te laten zijn. Hij stimuleert Maatschappelijk invloed om onnodige Europese bemoeienis te voorkomen en kunnen mensen Verantwoord Ondernemen niet alleen in Nederland, ook via een burgerinitiatief zelf iets op de Europese agenda zetten. Timmermans tijdens bedrijvenmissies naar landen als India en China heeft zet zich daarnaast vanaf dag één in voor een volwaardig debat over Europa in hij dit op de agenda gezet. Tevens creëert hij meer ruimte voor bedrijven Nederland. Lees het weblog van Frans op www.nederlandineuropa.nl. en zelfstandigen om te ondernemen, bijvoorbeeld door microkredieten ter beschikking te stellen voor startende ondernemers. Overheidssoftware (minister van Binnenlandse Zaken wordt beschikbaar en meer toegankelijk voor nieuwe en innovatieve ict- en Koninkrijksrelaties) bedrijven. Daarnaast staan bij Frank Heemskerk de rechten van de consu- Veiligheid staat voorop in het beleid van Guusje ter Horst. In ment voorop. Zo realiseerde hij een ‘bel-me-niet-register’ om ongevraagde haar eerste jaar als minister van Binnenlandse Zaken zorgde ze telefonische verkooppraatjes een halt toe te roepen, wordt spam aan bedrij- voor vijfhonderd extra wijkagenten en kregen gemeenten 28 mil- ven strafbaar gesteld en is het automatisch langdurig verlengen van een joen euro extra voor het bestrijden van radicalisering onder jongeren en pola- internet- of telefoonabonnement niet meer toegestaan. risatie. Ernstige overlast, zoals voetbalgeweld, wordt eindelijk hard aangepakt. Guusje ter Horst wil veel meer aandacht voor preventie bij criminaliteitsbestrij- , staatssecretaris voor Europese Zaken ding, zeker als het gaat om jongeren. Daarnaast presenteerde Ter Horst samen Bij de onderhandelingen voor het nieuwe Europese hervor- met haar collega’s een plan van aanpak om het overmatig alcoholmisbruik mingsverdrag wist Frans Timmermans de inzet van het kabi- onder jongeren terug te dringen. Tevens sloot Ter Horst een bestuursakkoord net en daarmee ook de belangrijkste punten van de PvdA te met gemeenten waarbij op tal van terreinen afspraken zijn gemaakt om te wer- realiseren. Resultaat: een wijzigingsverdrag met een duidelijke ken aan één effectieve overheid in dienst van de burger.

20 ROOD februari 2008

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 2020 114-02-20084-02-2008 17:16:0817:16:08 Tekst Saskia Schinck Foto Roel Rozenburg

Jacqueline Cramer, minister van Volkshuis vesting, het budget geeft Bussemaker een fl inke impuls aan de uitbreiding en kwali- Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer teitsverbetering van de vrouwenopvang en de bestrijding van eergerelateerd In 2020 wil Cramer 30 procent minder broeikasgas, fl inke geweld en genitale verminking. Samen met twee christelijke partijen in het energiebesparingen en het gebruik van duurzame energie kabinet heeft Bussemaker ervoor gezorgd dat op het terrein van abortus van 2 procent naar 20 procent. Iedereen moet inspanningen en euthanasie de keuzevrijheid van de vrouw en de patiënt voorop blijven leveren om de ambities te halen. Het werkprogramma Nieuwe energie staan. Bussemaker stelde twintig miljoen euro extra beschikbaar voor sport, voor het klimaat bevat een pakket maatregelen per sector: industrie, ener- omdat ze vindt dat ieder kind moet kunnen sporten. gie, vervoer, landbouw en overheid. Cramer maakt zich tevens sterk voor de open ruimten in Nederland. De ongebreidelde groei van bedrijventer- Bert Koenders, minister voor Ontwikkelingssamenwerking reinen is voor een groot deel gestopt, zodat de verrommeling tegengegaan Omdat onze snel veranderende wereld om moderne ontwik- wordt. Verder is het zwerfafval aangepakt, wordt plastic gescheiden inge- kelingssamenwerking vraagt, investeert Bert Koenders in fra- zameld, zijn er subsidies voor roetfi lters, zonneboilers, woningisolatie en giele staten zoals Congo en Burundi, die niet moeten terug- energielabels voor huizen ingevoerd. vallen in chaos en oorlog. Hij zet zich in voor de gezondheid en rechten van vrouwen in ontwikkelingslanden, die het meest kwetsbaar , staatssecretaris van Volksgezondheid, zijn, maar ook de motor zijn voor ontwikkeling. Het kabinet reserveert Welzijn en Sport daarnaast 500 miljoen om ontwikkelingslanden te helpen zich aan te pas- In het beleid van Jet Bussemaker staan de cliënt en de wer- sen aan klimaatveranderingen die juist hen het zwaarst treffen. Koenders ker in de zorg centraal. Dankzij Busse maker komen er extra heeft economische groei en verdeling weer op de agenda gezet: solidari- handen aan het bed in de verpleeghuizen en zijn mantelzorg teit tussen en binnen landen. Internationale samenwerking is voor Bert en vrijwilligerswerk weer op de kaart gezet. Met bijna een verdubbeling van Koenders een zaak van iedereen, van het kabinet, bedrijven en burgers.

Eén jaar PvdA in het kabinet. Wat heeft het Nederland opgeleverd? Maakt de PvdA het verschil? Rood maakte een rondje langs de ministeries voor een inventarisatie.

Ahmed Aboutaleb, staatssecretaris van ken komt er minimaal één brede school. En op korte termijn worden er Sociale Zaken en Werkgelegenheid in de buitenschoolse opvang zestienduizend plaatsen gecreëerd om de Het afgelopen jaar kwam er extra geld beschikbaar voor wachtlijsten tegen te gaan. Dijksma wil maatwerk in het zorgonderwijs. Dat armoedebeleid (oplopend tot 80 miljoen extra in 2011), betekent extra investeringen en passend onderwijs voor ieder kind. werden de WAO-uitkeringen verhoogd naar 75 procent van het laatst verdiende loon en de WAO-herkeuringen vanaf 45 jaar stopgezet. Ella Vogelaar, minister voor Wonen, Wijken en Integratie Ook sloot Aboutaleb een akkoord met de gemeenten om te zorgen dat Het besluit om deze kabinetsperiode de huren niet meer te meer mensen uit de bijstand aan een baan worden geholpen. Aboutaleb laten stijgen dan de infl atie, was een van de eerste daden begon een grootscheepse campagne tegen het aangaan van schulden van het kabinet. Hiermee drukte de PvdA meteen haar stem- (‘Blijf positief’) en nam maatregelen om te voorkomen dat mensen in pro- pel op het kabinetsbeleid: het is de laagste huurstijging in 25 blematische schulden raken. jaar! Daarnaast ging Ella Vogelaar voortvarend aan de slag met de aanpak van de veertig grootste achterstandswijken van Nederland. Dit moeten Sharon Dijksma, staatsecretaris Onderwijs, weer prachtwijken worden: veiliger, schoner en leefbaarder met minder Cultuur en Wetenschap werkloosheid, goed onderwijs en een beter ondernemingsklimaat. Tevens De prestaties op het gebied van taal en rekenen moeten nam Vogelaar met het nieuwe Deltaplan Inburgering afscheid van het omhoog. De leerplichtwet is gewijzigd zodat falende (par- onuitvoerbare inburgeringsbeleid van Verdonk. De komende jaren gaan ticuliere) scholen eerder kunnen worden aangepakt. In het meer mensen met meer succes de Nederlandse taal leren en inburgering eerste jaar van dit kabinet regelde Dijksma dat schoolleiders er netto 275 wordt gekoppeld aan een baan, stage of vrijwilligerswerk. Integratie is kan- euro in de maand bij krijgen en dat er genoeg geld is om vijftienhonderd sen bieden en die kansen ook pakken. En weg met het wij-zij denken. nieuwe conciërges op scholen in dienst te nemen. In de veertig krachtwij-

februari 2008 ROOD 21

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 2121 114-02-20084-02-2008 17:16:1817:16:18 reportage

Rood sprak met vijf PvdA-leden die in hun dagelijks leven te maken hebben met onderwijs. Zij praten onder meer over de problemen waar zij tegenaan lopen en geven minister Plasterk advies. ‘Schaf

AstridAstrid BenBenschop (17) zit in 5-havo op het Picasso LLyceumyceum in Zoetermeer. Ze is lid van Jonge ‘Motivatie, empathisch SocialisteSocialistenn in de PvdA en wil volgend jaar de llerarenopleidingerarenople Geschiedenis gaan volgen. vermogen en zelfrefl ectie zijn belangrijk’ ‘‘IkIk ga ddee lelerarenopleiding vooral volgen, omdat geschiedegeschiedenisn een interessant vak is. Ik denk dat ik uiteindeliuiteindelijkjk niet voor de klas zal komen te staan, Barbara Knol (54) werkt al bijna dertig jaar in maar ddatat iik na het halen van de propedeuse over- verschillende functies in het onderwijs. Sinds stap naar de Universiteit om daar geschiedenis anderhalf jaar is ze directeur van een school te gaan sstuderen. voor Langdurig Zieke Kinderen (LZK) in de Op onzeonz school hebben we weinig problemen leeftijd van drie tot twintig jaar. met dede 1040-uren norm. Iedereen moet zeven uuruur ppere week in de mediatheek studeren, daar ‘Onderwijs wordt door de samenleving liggenliggen verschillende opdrachten voor ons ondergewaardeerd. Nederland is zo rijk! Er klaar.klaar. EEr wordt echter nauwelijks meer gecon- wordt zoveel over problemen als jeugdcrimi- troleerdtroleerd of je er ook echt bent. Ik denk dan ook naliteit en integratie gesproken. Potverdorie, niet datdat ik de 1040 uren haal! geef dan ook meer geld aan onderwijs uit! SommigeSommi onderwijshervormingen zijn goed. Daar naast moet de beroepsgroep zich meer HetHet is bijvoorbeeldb goed bedacht dat er meer- voor laten staan op haar professionaliteit en deredere examenmomentenexa komen, dus niet alleen meer naar zichzelf kijken. Ik ben blij en trots in mei. DatD verlaagt de werkdruk voor de leer- als ik docenten zie die vol passie met kinde- lingen.lingen. OOpp onze school is hiermee geëxperimen- ren bezig zijn. Helaas zijn er ook veel leraren teerd,teerd, mamaara er is niet goed over nagedacht: de die hun uurtjes heel mechanisch vullen. Als weekweek na ddee examens was het meteen de normale je in het onderwijs werkt, zou je je elke dag toetsweek!toetsweek! moeten afvragen: “Wat is vandaag mijn meer- MinisterMinister PPlasterk zou ervoor moeten zorgen dat waarde geweest in het leven van dat kind?” allealle lerarenleraren gemotiveerd zijn en goede didactische De kwaliteit van de beroepsgroep kan onder vaardighedenvaardighed hebben. Je ziet nu erg veel verschil: meer worden verhoogd door de lerarensala- sommigesommige lerarenl staan met veel plezier voor de rissen te verhogen. Zo wordt het vak aantrek- klas en dodoene er alles aan om iets goed uit te leg- kelijker en is er meer ruimte voor selectie aan gen, terwijlterwij het bij anderen lijkt alsof ze het alleen de poort. De keuze voor het onderwijs moet voor hethet ggelde doen. Ik merk dat verschil ook met- een positieve zijn. Motivatie, empathisch eeneen in mijnmijn resultaten.’ vermogen en zelfrefl ectie moeten belangrijke criteria zijn voor aanstaande docenten. Mijn advies aan minister Plasterk: schaf groep acht af. Onder andere doordat de puberteit tegenwoordig vroeger komt, is ‘Alle‘Alle lleraren zouden groep acht nu te heterogeen van aard. Dat werkt niet goed. Het jaar dat nu aan groep gemotiveerdgemo moeten zijn’ acht wordt besteed kan effi ciënter worden gebruikt, zeker voor de zwakke leerlingen, bijvoorbeeld om hen een schakelklas aan te bieden. En in het algemeen: mensen in het onderwijs moeten beter verdienen.’

22 ROODROOD februafebruariri 20082008

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 2222 114-02-20084-02-2008 17:27:0617:27:06 Tekst Michiel Reijnen Foto’s De Beeldredaktie groep 8 af!’

ConstantijnConst Jansen op de Haar (24) studeert gescgeschiedenish aan de lerarenopleiding in UtrecUtrechth en is namens de PvdA raadslid in diediezelfdez gemeente. Constantijn hoopt bbinnenkortinnen af te studeren.

‘Ik twitwijfel er erg sterk aan of ik wel voor de kklaslas wwil gaan staan. Omdat er zoveel is vvastgelegd,astge is er nauwelijks ruimte voor de creaticreativiteitv van de docent. Dat er vastgestel- ddee eieinddoelenn zijn is onvermijdelijk, maar hhetet is voor een docent te moeilijk om van hhetet vvastgesteldea programma af te wijken. AAlsls eenee klas bijvoorbeeld een onderwerp al uituitgebreidg heeft behandeld, ben je toch vverplichterplic dat onderwerp te behandelen. Aan de anandered kant is het moeilijk lang en uitge- bbreidreid sstil te staan bij een onderwerp waar de lleerlingeneerlin veel interesse voor hebben, zoals ddee TweedeTwe Wereldoorlog. OOverigensverig zie ik wel lichtpuntjes door het invoeinvoerenr van het nieuwe leren voor het vvmbo.mbo Het nieuwe leren geeft namelijk wel ddee mogelijkheidmo om dieper op een bepaald ondeonderwerpr in te gaan door aan te haken bij de intinteressese van de leerlingen in bepaalde ononderwerpen.der Mijn ervaringen hiermee op hhetet VVadera Rijn College in Utrecht waren erg ggoed.oed. Wat ikik Ronald Plasterk zou willen meegeven is dan ook helder: geef de leraren meer ruimtruimtee en mogelijkheden om hun eigen keu- zzee te maken.m Het zou de aantrekkelijkheid vvanan eeene vak in ieder geval enorm vergroten.’

‘Er‘E is nauwelijks ruimte voorvo de creativiteit vanva de docent’

februari 2008 ROODRROOD 23

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 2323 115-02-20085-02-2008 13:15:1413:15:14 reportage

‘Meer differentiatie bij de lerarenopleiding nodig’

Bram Wondergem (51) is anderhalve dag per vmbo vereist andere accenten, dan wanneer je week docent aan een de lerarenopleiding van de iemand opleidt om voor een vwo-klas te gaan Hogeschool Rotterdam, waar hij tweedegraads staan. docenten biologie opleidt. Daarnaast is hij Als ik minister Plasterk was, zou ik als eerste de wethouder in Eemnes. doorstroming binnen het onderwijs verbeteren. Ik ben opgegroeid met de Mammoet-wet, waarin je ‘Het grootste probleem in het onderwijs is het makkelijk kon doorstromen van mavo naar havo en toenemend lerarentekort. Een paar jaren geleden vwo. Dat is veel te lastig geworden. Ook zou ik een was het aantal inschrijvingen voor de lerarenoplei- veel sterkere koppeling creëren tussen onderwijs en ding dramatisch laag. Er zit al geruime tijd groei jeugdgezondheidszorg, samengebald in het school in studentenaantallen, maar niet voldoende om maatschappelijk werk. Dat zou winst zijn voor alle alle vacatures te kunnen opvullen. Het beroep van partijen.’’ leraar is bij scholieren en studenten minder in trek dan vroeger. Ik denk dat dit samenhangt met de ontwikkelingen in de maatschappij. Mensen, dus ook scholieren, zijn veel mondiger geworden en het beroep van leraar is daardoor heel anders dan der- tig jaar geleden. Op de lerarenopleiding leggen we daarom het accent niet alleen meer op didactische vaardigheden, maar gelukkig steeds meer op peda- gogische vaardigheden. Studenten behalen bij ons nog steeds allemaal hetzelfde diploma, terwijl er meer gedifferentieerd moet worden. Iemand opleiden tot leraar op het

‘Docenten hebben weinig doorgroeimogelijkheden’

Pauline Wenderich (28) is drie dagen per week wanneer je een managerfunctie gaat vervullen. docent Nederlands op het Leidsche Rijn College Iemand die graag lesgeeft, wil dit vaak niet. Zo in Utrecht. Daarnaast werkt ze twee dagen als ontstaat het risico dat academici geen toekomst onderwijsadviseur bij het CPS. In deze functie in het onderwijs meer zien en uit het onderwijs adviseert ze scholen, voornamelijk op het gebied verdwijnen. van taalbeleid. Wel ben ik tevreden over de manier waarop het onderwijs zich ontwikkelt. Zo is met de Wet op de ‘Als docent loop je vooral aan tegen de werkdruk. Beroepen in het onderwijs (BIO) geregeld dat er Naast de uren in de klas moet je lessen voorberei- bekwaamheidseisen komen voor het onderwijsper- den, nakijken, met ouders en collega’s praten, et soneel: docenten moeten laten zien dat ze professi-- cetera. Als je een beetje serieus met je vak bezig oneel bezig zijn. Dat is alleen maar goed, ook voor bent, haal je dat nooit binnen het reguliere aantal de docenten zelf. Je ziet gelukkig sowieso steeds uren. Bovendien zijn de klassen in Nederland veel meer professionalisering binnen het onderwijs. te groot, waardoor het bijvoorbeeld moeilijk is naar Maar er is nog wel veel te doen! niveau te differentiëren. En voor dit alles krijgen Aan minister Plasterk zou ik willen vragen in te zet-- docenten niet veel betaald. ten op kleinere klassen op alle niveaus, ook al is datat Docenten hebben weinig doorgroeimogelijkheden. verschrikkelijk duur. Ik weet zeker dat alle leraren Je kunt alleen in salaris en schaal omhoog gaan, hiervoor zouden tekenen.’

24 ROOD februari 2008

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 2424 114-02-20084-02-2008 17:28:2617:28:26 opinie

Van het huidige onderwijssysteem lijken zo langzamerhand meer tegenstanders dan voorstanders te zijn. Hoe is het zo ver gekomen en wat moet er veranderen? Arnold Heertje maakt de balans op. Serieus onderwijs, svp

e dramatische toestand van ons onderwijs is thans Maar als dit uitgangspunt wordt gekozen dan zou Plasterk in brede kring doorgedrongen. Leerlingen vechten het advies van Rinnooy Kan leraren beter te belonen naarmate Dom de kwaliteit van het onderwijs. Zij staken als zij beter vakinhoudelijk zijn opgeleid, hebben omarmd. Dan er onvoldoende lessen worden gegeven door vakbekwame zou hij veel zwaarder inzetten op een academische leraren- docenten. Zij weigeren mee te doen aan de spelletjes van opleiding. Dan zou hij het gewicht van het centraal schriftelijk bestuurders om ophok-uren als serieuze lessen Frans of wis- eindexamen met externe deskundigen herstellen. Dan zou kunde af te vinken. Ouders merken de achteruitgang in het hij toejuichen dat de scholieren, verenigd in LAKS, opkomen onderwijs als hun familieleden in het ziekenhuis overlijden voor kwalitatief hoogwaardig onderwijs en een puur kwantita- door rekenfouten van het verplegend personeel. Academisch tieve norm voor de lessentabel, weten te relativeren. Al deze opgeleide docenten zijn in groten getale vervangen door overwegingen zijn in het belang van de leerlingen. Uiteindelijk opzichters die sociale behendigheid paren aan vakinhoude- zijn zij niet gebaat bij de vele katten in de zak die zij nu lijke leegte. Ouders en leerlingen voelen zich bedot, ook al kopen. Geen serieus onderwijs, geen serieuze beoordeling en regent het valse spookcijfers en frauduleuze resultaten van geen serieus diploma. schoolexamens. Kennelijk deinst Plasterk terug voor de weerstand die een Onze partij draagt een grote verantwoordelijkheid voor het op de leerlingen en studenten gericht beleid oproept bij de drama. De bewindslieden Van Kemenade, Ritzen, Wallage en managers van de instellingen, de onderwijskundigen en de Netelenbos staan aan de wieg van alle thans als mislukt te overbodige bestuurders van vermolmde instituten. Die weer- boek staande veranderingen. Middenschool, basisvorming, stand berust op het vasthouden aan in het verleden gewor- lerarenopleiding, grote scholengemeenschappen, tweede telde machtsposities van onze partijgenoten. Strikt genomen fase, studiehuis en vmbo, ze liggen alle op de puinhoop van zou Plasterk zich hier niets van aan moeten trekken, maar de geschiedenis. Bij de commissie-Dijsselbloem is gebleken zijn ambitie nog een tweede periode van vier jaar te regeren, dat onze partijgenoten of nog steeds achter hun misbaksels maakt hem in dit opzicht afhankelijk. Niettemin wedt hij staan of beweren dat ze er niet voor verantwoordelijk zijn. zodoende op het verkeerde paard. Voor een volgende periode Een beschamend schouwspel. De criminele gevolgen van de staat hij sterker aan de start indien hij enkele resultaten heeft door Ritzen ingevoerde grootschaligheid halen regelmatig het geboekt en de huidige zig-zaglijn verlaat. Ik noem het daad- nieuws. Onze partijgenoten manifesteren zich niet alleen als werkelijk terugdringen van het management en het herstel bewindslieden, maar ook in het onderwijsveld. Als managers, van de positie van de docent. Het overhevelen van de leraren- als onderwijskundigen en als bestuurders van allerlei over- opleidingen van hbo naar de universiteit. Een einde maken bodige instituten zoals de SLO hebben zij een grote invloed aan het klimaat van intimidatie in het onderwijs. Stoppen met uitgeoefend bij het uitvoeren van het smadelijke beleid. Het het beleid van grootschaligheid. Perverse fi nanciële prikkels intimideren van leraren die er anders over denken, het opleg- elimineren en zorgen dat onze kleinkinderen weer leren reke- gen van stupide onderwijsconcepten, zoals het nieuwe leren nen, lezen en schrijven. Ophouden met realistisch rekenen, en het uitdragen van een misplaatst gelijkheidsideaal zijn realistische wiskunde, natuurkunde en scheikunde. Terug karakteristieke gedragingen van de leden van onze partij aan naar de abstractie, de ultieme bron van alle kennis, inspiratie wie machtsposities zijn toegevallen. en creativiteit. En bovenal, de voedingsbodem voor de groot- Onder deze omstandigheden is de taak voor Ronald Plasterk scheepse toepassingen die een economisch en maatschap- niet eenvoudig. Hij zou het belang van leerlingen en stu- pelijk leven kwalitatief verrijken. denten voorop moeten stellen. Immers, waar doen we het Doen we het niet dan staat ook op dit terrein de SP klaar om voor, het onderwijs op scholen en universiteiten en de zorg het van ons over te nemen. En dat zou jammer zijn. in ziekenhuizen en verpleeginrichtingen? Voor leerlingen en patiënten, als consumenten van nu en straks, zou ik zeggen. Arnold Heertje

Rood heeft ruimte voor een goed betoog. Rood stelt graag iets aan de kaak. In de rubriek Opinie kunt u uw ei kwijt. Heeft u een uitgesproken mening, of iets anders te zeggen dan wat al gezegd is over een maatschappelijk of politiek thema? Zet uw betoog op papier en stuur het ons: Redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam, of per e-mail: [email protected].

februari 2008 ROOD 25

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 2525 113-02-20083-02-2008 18:43:5018:43:50 integratie: een drieluik De integratie van verschillende bevolkingsgroepen is voor de Partij van de Arbeid een urgent politiek thema. Dat onderstreepte ook de commissie Vreeman in haar rapport. Een interview met Job Cohen, burgemeester van Amsterdam, over de aanpak in zijn stad.

n uw nieuwjaarstoespraak sprak u over een tweedeling in Amsterdam al moeilijk genoeg. De stad fungeert als een mag- de stad. In het centrum gaat het goed, maar daarbuiten neet, waar steeds maar nieuwe mensen op af komen, met vertonen jongeren onaanvaardbaar gedrag. Hoe kon die altijd andere achtergronden. Binnen dat gegeven wil ik bindend tweedeling ontstaan en wat is de oplossing? optreden en zorgen dat een ieder zich kan ontplooien, rekening ICohen: ‘Ik heb gezegd dat het in het centrum van Amsterdam, houdend met de ander. Dat doe je door hard op te treden waar binnen de ring zoals wij dat noemen, echt goed gaat. Daar zijn nodig is, en zacht waar dat kan.’ nieuwe investeringen gedaan, daar is een nieuwe dynamiek. Maar vervolgens heb ik gezegd dat er in sommige andere delen U bent burgemeester maar ook PvdA-er. Waaruit blijkt dat? van de stad jongeren zijn die we ondanks alle inspanningen ‘In de beeldvorming staat de VVD voor hard en rechts beleid, niet bereiken. Daar spelen sociaal-economische factoren in mee harder dan mijn beleid wat als soft wordt beschreven. Ik ben en factoren die met migratie te maken hebben. Immers, in het het wat dat betreft eens met , (VVD, burgemees- verleden hebben wij goedkope arbeidskrachten uit Turkije en ter van ), die na haar aantreden zei dat er geen links Marokko gehaald om hier het vuile werk op te knappen, werk of rechts beleid bestaat. Niemand spreekt ooit over de harde dat wij niet meer wilden doen. De tweede en derde generatie en kanten van mijn beleid, of de zachte hand van mijn collega uit dan vooral de jongens, veroorzaken nu problemen. We hebben Rotterdam, . Maar goed, Opstelten staat natuur- talloze instellingen en organisaties die zich allemaal met die lijk ook aan de linkerkant van de VVD, en die vleugel heeft jongens bezighouden. Maar ze slagen er niet in de problemen natuurlijk veel overeenkomsten met de wat vrijere kant van de op te lossen, integendeel. Al die clubs, al die organisaties heb- PvdA (lacht).’ ben hun eigen positie, eigen beleid, eigen aanpak. Van coördi- natie is geen sprake. De een kiest voor een harde aanpak, de Hoort bij het harde beleid ook de aanpak van drugs, prostitutie ander weer voor een zachte aanpak. Er ontbreekt dus regie en en de band tussen de onderwereld en de bovenklasse? Was de de keuze voor een heldere lijn wordt gemist. Daardoor is het mentaliteit van doorgeschoten vrijheid blijheid geen goed voor- volstrekt onduidelijk wat nu de bedoeling is van de overheid. beeld voor jongeren? Daarom wil ik een dubbele boodschap geven: kijk niet alleen ‘Dat heeft er niets mee te maken. De aanpak van de problemen naar het ene probleemkind, maar bezie het gehele gezin en kies op de Wallen is de uitvoering van de conclusies van de parle- als overheid voor één, te begrijpen, heldere lijn.’ mentaire enquêtecommissie Van Traa, waarin werd vastgesteld dat de onderwereld vooral op de Wallen de winsten konden In hoeverre verschilt het gedrag van de jongeren in uw stad witwassen. Het duurt dan een aantal jaren voor je de wettelijke van jongeren in Armuiden, in Terneuzen, in Emmeloord of instrumenten hebt waardoor je die misstanden kunt aanpak- Veendam? ken. Ons raadslid Karina Schaapman heeft daarbij aandacht ‘Natuurlijk gaat het ook hier om gedrag van jongeren, van gevraagd voor de misstanden in de prostitutie. We dachten dat jongens, en in die zin lijkt het natuurlijk op ontwikkelingen die met de legalisering van prostitutie alles in orde zou komen, nou je ook elders in het land ziet. Onze stad is echter heel divers. het tegendeel blijkt het geval. We pakken de Wallen nu aan om Mensen hebben velerlei achtergronden, maar tegelijkertijd de ontwikkelingen daar beheersbaar te maken.’ moet je erkennen dat de samenleving van Amsterdam zo groot en divers is dat gebeurtenissen in de wereld hier gelijk gevoeld Sommigen noemden de excessen op de Wallen Sodom en worden en een grote rol spelen. Zie maar, na de aanslagen in Gomorra. Een heel slecht voorbeeld van de mentaliteit dat hier de Verenigde Staten spreekt men hier niet meer over Turken en alles kan, want alles mag. Marokkanen maar over moslims. De polarisatie tussen gods- ‘Ik ben niet tegen Sodom en Gomorra, zolang het binnen de diensten is niet alleen een Amsterdams probleem, maar een regels blijft van de democratische rechtsorde, en we de uit- afspiegeling van een globale ontwikkeling. In die zin verschillen wassen bestrijden. We willen de Wallen niet weg, maar wel de de omstandigheden hier met andere plaatsen in het land.’ misstanden in de prostitutie, of het witwassen van zwart en cri- mineel geld. Maar we moeten oppassen dat we niet doorschie- Wat zijn uw uitgangspunten in het integratiedebat? ten. Het verbod op paddestoelen, paddo’s, is zo’n voorbeeld. ‘De boel een beetje bij elkaar houden is in een stad als Drugs zijn niet goed, alcohol ook niet en gelukkig wordt dat

26 ROOD februari 2008

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 2626 118-02-20088-02-2008 08:43:1808:43:18 deel 1 Tekst Jan Schuurman Hess De stad als emancipatiemachine

nu aangepakt. Ik vind wel dat we internationaal scherper stelling moeten nemen over softdrugs. Een verbod daarop is evenzeer onwenselijk als de drooglegging dat was in de crisisjaren in de Verenigde Staten.’

Wat kunnen PvdA-ers in het land ontlenen aan uw aanpak? ‘Wat ik van belang vind, is mijn onvoorwaardelijke enga- gement voor de democratische rechtsstaat. Dat impliceert dat beleid; hard waar nodig, zacht waar het kan. De demo- cratie brengt niet altijd wat je wilt; je zult de democratie moeten onderhouden. Wie had tien jaar geleden kunnen denken dat we de vrijheid van meningsuiting zouden moe- ten bespreken, of de vrijheid van godsdienst? De essentie van mijn inzet is echt de democratische rechtsstaat: dit zijn onze regels en die zullen we handhaven. Voor iedereen die van buiten komt, moet dat duidelijk zijn. En omdat hier zoveel verschillen tussen de mensen bestaan, moet je rekening met elkaar houden opdat een ieder zich kan ontwikkelen Een raadslid noemde de stad eens de eman- cipatiemachine: men komt hier binnen, schoolt zich, ver- bindt zich aan een ander, krijgt kinderen en vertrekt weer. Zo vernieuwt de stad zich steeds en verheft zij de mensen. Juist daarom is het zo van belang dat er wordt geïnvesteerd in het onderwijs. Er zijn nu te veel jongens die niet op hun talenten worden aangesproken, en dat kan de stad zich eigenlijk niet veroorloven.’

Dit is het eerste deel van een drieluik over de aanpak van een integratie. Volgend nummer Patrick Janssen, burgermeester van Antwerpen

‘Niemand spreekt ooit over de harde kanten van mijn beleid, of de zachte hand van mijn collega uit Rotterdam’

februari 2008 ROOD 27

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 2727 118-02-20088-02-2008 08:44:5408:44:54 Waterschapsverkiezingen Tekst Jan Schuurman Hess

Waterbeheer wordt een van de belangrijkste politieke thema’s als gevolg van de klimaatverandering en de unieke positie van Nederland in de wereld. In november worden waterschapsverkiezingen georganiseerd en de Partij van de Arbeid zal daar voor het eerst met eigen lijsten aan deelnemen. Waarheen met het

ot nu toe spraken waterschapsverkiezingen INHOUDELIJKE VRAGEN nauwelijks tot de verbeelding. Voor de meeste Volgens Hans Oosters, dijkgraaf en voorzitter van de com- burgers was het volstrekt onduidelijk waarom, missie die het watermanifest schrijft, was het besluit om de waarvoor en op wie ze stemden tijdens die ver- waterschappen op te heffen een ‘ongelukkig misverstand’. kiezingen. ‘Gegeven de problemen die met het toekomstig waterbeheer T Water schappen zijn echter onze oudste democratische zijn gemoeid, is het beter ons te richten op de inhoudelijke in besturen, ze spelen een cruciale rol in de organisatie en het plaats van de organisatorische vragen. Want het gaat om vragen voortbestaan van het land. Zij gaan immers over de strijd als: Zijn wij in staat om tegen aanvaardbare kosten en op een om, met en tegen het water, over de zuiverheid van water en duurzame wijze ons land ook in de toekomst droog en veilig te bij gevolg over landschap, landbouw en zorg voor natuur. houden? In hoeverre moeten ruimtelijke ordening en economi- Om die onduidelijke verkiezingen inzichtelijker te maken sche ontwikkeling inschikken ten behoeve van het waterbeheer? is de waterschapswet veranderd. Niet langer kunnen Kunnen we van de technisch beste naar de maatschappelijk individuen met een bepaald belang zich kandideren, de meest aanvaardbare oplossingen komen? Wat moeten we kandidaatstelling verloopt nu via lijsten van belangenorgani- verstaan onder een duurzame ontwikkeling van het landelijk saties en politieke partijen. De samenstelling van het water- gebied? Wat betekent de klimaatsverandering voor ons als het schapsbestuur zal meer gaan lijken op de samenstelling gaat om internationale solidariteit?’ van gemeenteraden, provinciale staten of de Tweede Kamer. ‘Het watermanifest heeft een landelijk karakter maar is niet Daardoor zullen kiezers beter kunnen zien en begrijpen wie zoiets als het verkiezingsprogramma,’ zegt dijkgraaf Lambert wat waarom doet. Verheyen, een van de schrijvers van het Watermanifest. ‘Het is veeleer een tekst op hoofdlijnen, want in ieder waterschap WATERMANIFEST spelen specifi eke kwesties.’ Voor de PvdA is het van belang De Partij van de Arbeid zit daarbij evenwel in een lastig een eigen, sociaal-democratische invalshoek te kiezen. Daarbij parket. Het congres in Rotterdam, waar het verkiezingspro- is het kostenaspect een belangrijke kwestie. Verheyen: ‘Hoe gramma voor 2006 werd vastgesteld, besloot zonder veel worden de lasten voor het waterbeleid verdeeld? En natuurlijk discussie de waterschappen af te schaffen. De PvdA wilde is voor ons de situatie in de Randstad van het grootste belang. namelijk de vier bestuurslagen tussen Rijk en gemeenten Hoe verzeker je daar veiligheid, en wie zal dat betalen? Moeten – regio, provincie, waterschap en landsdeel – terugbrengen de inwoners van Drenthe solidair zijn met het laag gelegen tot maximaal twee. Met dat voorstel wilde de partij die inge- Zuid-Holland? En wie organiseert die veiligheid? Welke over- wikkelde ‘midden’ bestuurslaag saneren en de rol van de heid wordt daarvoor verantwoordelijk? De waterschappen, of provinciebesturen verstevigen. In het regeerakkoord is het het rijk? Kijk, wij hier in Den Bosch, in het waterschap Aa en schrappen van het waterschap evenwel niet overgenomen. Maas, beveiligen de stad zo dat de bewoners eens in de 150 De realiteit is nu dat er in november weer waterschapsver- jaar kans hebben op natte voeten. Maar volgens de offi ciële kiezingen worden georganiseerd en dat het daarbij om een normen moeten wij ons beveiligen tegen een ramp eens in de verdeling van macht gaat. De rol van water wordt, naast een honderd jaar. Die extra maatregelen nemen we hier zelf, dus goed watermanagement, steeds belangrijker. zijn we ook voor die meerkosten verantwoordelijk. Maar ja, wat Op het afgelopen Congres van 6 oktober is daarom beslo- doe je met problemen die veel ingrijpender zijn, zoals in de ten dat de PvdA meedoet aan de waterschapsverkiezingen. Randstad, waarvoor de kosten bovendien ook veel hoger zullen Het landelijk partijbestuur heeft een commissie ingesteld zijn? En dan is er natuurlijk het aspect dat de bijdrage voor het die een watermanifest schrijft dat een zekere inhoudelijke waterschap niet inkomens afhankelijk is, waardoor mensen met richting zal aangeven, maar dat in de verschillende regios’s lage en middeninkomens evenveel betalen als mensen met de kan worden aangevuld, of aangepast. hoogste inkomens. Je ziet dat het bestuur van het waterschap wel degelijk te maken heeft met politiek.’

‘Zijn wij in staat om tegen aanvaardbare kosten en op een duurzame w

28 ROOD februari 2008

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 2828 113-02-20083-02-2008 18:48:4718:48:47 rood in de regio

DE FEITEN

Inhoudelijk worden die verkiezingen voorbereid door een Commissie Watermanifest onder leiding van dijk- graaf Hans Oosters. Het partijbestuur zal zich nog beraden over de vraag of het Watermanifest tijdens het congres kan worden geamendeerd.

UITGANGSPUNT WATERBEHEER 21E EEUW De Unie van Waterschappen onderschrijft de hoofd- water? principes van het waterbeheer in de 21e eeuw. Dat betekent: meer ruimte voor water, met als gedachte- RUIMTE GEVEN leidraad de drietrapsstrategie: vasthouden, bergen, De waterschapsbestuurders in het rivierengebied, geschrokken na de afvoeren en water moet meer ordenend zijn. Deze overstromingen in de jaren negentig van de vorige eeuw, hebben nu als principes brengen een belangrijke verandering teweeg fi losofi e dat zij het water de ruimte willen geven. Dat is in het overvolle in het maatschappelijk bewustzijn ten aanzien van de Nederland niet overal een vanzelfsprekende oplossing. In het verleden vraag hoe met water om te gaan. Ook waterkwaliteit, is op vele, laag gelegen plaatsen, zoals in uiterwaarden, of in de veen- waterschaarste, verdroging en het tegengaan van ver- weidegebieden van Holland, gebouwd. Dat is nauwelijks meer terug te zilting moeten onderdeel zijn van de plannen die de draaien. Bovendien is de druk om meer huizen te bouwen, vooral in de waterschappen ontwikkelen voor het nieuwe waterbe- Randstad, onverminderd hoog. Die bouwwoede kan niet zonder een heer. Waterschappen zoeken bij de uitvoering van de goede waterhuishouding; daarom zal er ruimte in en rond de steden plannen in het kader van WB21 naar een combinatie moeten worden geschapen waar water tijdelijk geborgen kan worden in met ander belangen, bijvoorbeeld natuur, wonen en geval van overlast. recreatie. Soms lukt het ook om op het platteland mogelijkheden te vinden die in de samenleving breed gedragen worden, zoals in de omgeving van EUROPESE KADERRICHTLIJN WATER de Biesbosch. Daar, in een polder van 300 hectare, hebben de boeren De Europese Kaderrichtlijn Water gaat over schoon ervoor gekozen hun boerderijen op terpen te bouwen waardoor de pol- en gezond water in rivieren, meren, kanalen, beken en der gebruikt kan worden voor een overloop en extra berging. Wanneer sloten. Schoon water om in te zwemmen, te vissen, te het water komt, via de Bergse Maas, kan het vee op de hoog gelegen varen én om te drinken. De kwaliteit van ons grond- en plaatsen in veiligheid worden gebracht. Het zijn ingrepen die erg oppervlakte hangt af van hoe wij in Nederland met veel geld kosten maar misschien, op termijn, wanneer wateroverlast water omgaan, en hoe men dit in de omliggende lan- extreem wordt, zich uitbetalen doordat de schade beperkt blijft. den doet. Onze grote rivieren stromen immers niet Vanzelfsprekend is water ook een grensoverschrijdende kwestie. alleen in Nederland. De Europese lidstaten hebben Vandaar dat de Europese Unie een richtlijn heeft opgesteld waarin daarom afspraken gemaakt over gemeenschappelijk afspraken zijn gemaakt over kwaliteit en beheer van beken en rivieren: beleid voor schoner water en duurzamer gebruik van de Europese Kader Richtlijn Water. Voor Nederland betekent dat extra dat schonere water. aandacht voor de verontreiniging van het oppervlaktewater die vaak het gevolg is van lozingen stroomopwaarts in andere landen. ‘Maar VERKIEZINGEN WATERSCHAP 2008 andere landen, stroomopwaarts, komen nu ook bij ons met hun Waterschappen zijn aparte overheden met een demo- eisen,’ vertelt dijkgraaf Verheijen. ‘Voor Wallonië betekent een schone, cratisch gekozen bestuur en een eigen belasting- levende rivier dat er vis in zit, zalm en forel, maar die krijgen door onze systeem. In november 2008 vinden landelijke water- waterkeringen geen of onvoldoende kans stroomopwaarts te trekken. schapsverkiezingen plaats voor de bestuursperiode Daardoor ervaren zij de rivieren als dood.’ 2009 t/m 2012. Doelstelling van de waterschapsver- Dorette Corbey, woordvoerder in het Europees Parlement namens de kiezingen is te komen tot een democratisch gekozen PvdA, wijst erop dat vanaf 2015 water een werkelijke prijs moet krijgen. bestuur. Het algemeen bestuur bestaat uit een bij ‘Het klimaat heeft ingrijpende gevolgen voor de waterhuishouding in reglement vastgesteld aantal leden van tenminste 18 en heel Europa. De droogte in Zuid-Europa is nu al vast te stellen en zal in ten hoogste 30 leden. De categorieën eigenaren heb- de toekomst alleen maar nijpender worden. Waterbeheer en waterzui- ben samen ten minste 7 en ten hoogste 9 zetels. vering worden van het grootste belang en Nederland kan die technie- ken exporteren. Bovendien hebben we in Europa afgesproken dat we waterproblemen niet op buurlanden afwentelen, maar in onderlinge solidariteit moeten oplossen.’ e wijze ons land in de toekomst droog en veilig te houden?’

februari 2008 ROOD 29

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 2929 113-02-20083-02-2008 18:48:5718:48:57 varia Breinbreker 20 HORIZONTAAL: 1. Trots naast blank op televisie (4+2+8); 8. Amerikanen die niet willen dat WA op de troon komt (13); 9. Spaans telefoontje op een tweewieler (8); 12. Artsen op wie wordt gescholden (9) 15. Bokita (4); 16. Help! Een woord met acht medeklinkers achterelkaar! (13); 17. Voormalig ruimte- wezen (1+1); 18. Roest (4); 20. Hobbyist in het minnespel? (10) ; 22. Afterparty (6). 23. Van binnen verscheurd? (6+8) VERTICAAL: 1. Kraamoverleg (15); 2. Engelse top; 3. Leeg maar niet waardeloos (9); 4. Examen in uitbetalingen? (15); 5. Ruzie op de dansvloer? (5); 6. Winnaar (9); 7. Wat doet nou zo’n weg? (12); 10. Niet off (2); 11. Opnieuw de instrumenten testen, maar dan harder (11); 13. Deze burgemeester lijkt twee koppen groter (2+7 of 9); 14. Heel zwart (3); 19. Twee streepjes hoog (6). 21. Versteende televisie (5)

Stuur uw oplossing vóór 5 maart naar PvdA, redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam. De winnaar ontvangt het boek Op zoek naar progressief Amerika, het WBS jaarboek 2007

DE PRIJSWINNAAR VAN DE BREINBREKER IN HET VORIGE NUMMER IS: M. Bode uit Utrecht

Bedenkt u puzzels ? Mail ons: [email protected]!

OPLOSSINGEN BREINBREKER 19: Horizontaal: 1. Onderwijssysteem; 6. Taalstreek; 8. Keer; 9. Lagere overheden; 10. Groene energie; 11. Badhok; 12. Slangen; 14. Spriet; 16. Uitzicht; 17. Waar; 18. Rugdekking; 19. Loonvoorstellen Verticaal: 1. Ontslag; 2. Draagmoeder; 3. Witte werkster; 4. Sterven; 5. Merknaam; 7. Kernenergie; 8. Kledingwinkel; 11. Bestwil; 12. Snugger; 13. Stegen; 15. Ieren.

Prijsvraag Wat gebeurt hier? Foto Roel Rozenburg

Heeft u een idee of scherpe associatie bij deze foto of Schrijf dan een origineel, krachtig onderschrift dat de foto ver duidelijkt. De winnaar ontvangt het boek Op zoek naar wéét u gewoon welk politiek moment hier wordt verbeeld? progressief Amerika, het WBS jaarboek 2007.

Stuur uw oplossing vóór 5 maart naar: PvdA, redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam of mail uw oplossing naar [email protected]. In de volgende editie van Rood wordt het werkelijke onderschrift bij de foto prijsgegeven.

De winnaar van de prijs vraag uit Rood nr. 6 is J. Zegers uit Den Haag. ‘Het zijn sterke benen, die de ‘sorg’ kunnen dragen!’ werd door de redactie als meest origineel bestempeld.Het wer- kelijke onderschrift luidde: Den Haag, 30 oktober 1995. Minister Sorgdrager van Justitie en premier Kok wachten in de Eerste Kamer op een televisieopname.

30 ROOD februari 2008

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 3030 115-02-20085-02-2008 13:24:5813:24:58 Uitgesproken agenda Maart Zaterdag 1 Politiek forum, jaarbeurs Utrecht ood RLedenblad van de Partij van de Arbeid Het partij bestuur organiseert samen 5e jaargang • nummer 1 • februari 2008 met de schrijvers van het pamfl et Meer Pit! en de Rooie Veren vijf regiobijeenkomsten om met de leden te discussiëren over hun Colofon plannen voor de toekomst van de partij. Het Rood is het positief/kritische ledenblad van partijbestuur roept u allen op om te komen. de-Partij van de Arbeid waarin leden van de partij centraal staan. Leden worden van harte Zondag 9 uitgenodigd te reageren op de inhoud van Rood Heerenveen en de redactie van ideeën, suggesties of-kopij Maandag 10 te voorzien. Rood verschijnt zes maal per jaar Arnhem en wordt gratis verspreid onder de leden van Woensdag 12 de PvdA in een oplage van 63.000-exemplaren. Niet-leden kunnen een abonnement aanvragen Rotterdam via de leden administratie (ledenadministratie@ Vrijdag 14 pvda.nl of-020-5512290). Rood verschijnt ook in HET POLITIEKE BREIN Weert gesproken vorm voor mensen met een leeshan- Zaterdag 15 dicap. Info: FNB, tel.: (0486) 486486. Wanneer een politicus aangevallen wordt Haarlem Partij van de Arbeid op zijn principes of persoon, moet hij een Herengracht 54 / Postbus 1310 1000 BH Amsterdam aantal dingen vooral níet doen. Een van Zaterdag 29 020-5512155 / www.pvda.nl die dingen is zijn opponent in de media te Duurzaamheidsfestival. Museon, Den Haag, vragen met de aanvallen te stoppen. Zo’n vanaf 13.00 uur. Met onder anderen Redactieadres: Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam oproep heeft namelijk drie ongewilde con- , Frank Heemskerk, [email protected] sequenties: het lijkt alsof de politicus zwak Bert Koenders en Frans Timmermans Redactie: is, alsof hij ondergeschikt is aan diegene Angelina Scalzo (hoofd communicatie), die hem aanviel, en het zorgt ervoor dat Jan Schuurman Hess, Michiel Reijnen, de media de aanval steeds blijft herhalen. April Ottolien van Rossem Aldus Drew Westen in zijn boek The Political Zaterdag 5 Eindredactie: Brain. Aan de hand van voorbeelden uit De JS organiseert maandelijks een dag Roselie Kommers psychologisch onderzoek en Amerikaanse vol politieke inhoud en trainingen. Art direction en vormgeving: verkiezingscampagnes laat de Amerikaanse Meld je aan via www.js.nl. Studio Pollmann, Amsterdam psycholoog zien hoe kiezers omgaan met Medewerkers aan dit nummer: politieke informatie. Westen maakt duidelijk Zaterdag 19 Wouter Bos (column), Arnold Heertje, hoe belangrijk het is om kiezers op de juiste De Afrikadag 2008 van de EVS vindt plaats Michael Juffermans (Breinbreker), Ronald manier aan te spreken en zowel bewust als in de Haagse Hogeschool in Den Haag van Plasterk, Lilianne Ploumen, Josje den Ridder, Saskia Schinck, Yasin Torunoglu, Anne Marie onbewust de juiste associaties op te roepen. 10.00 tot 17.00 uur. Voor meer informatie Zimmerman Hij legt uit dat er een verschil is tussen nega- kun je terecht op www.afrikadag.nl Fotografi e: tieve campagnes en onethische campagnes. De Beeldredaktie, Hollandse Hoogte, IISG, Aanvallen mag best, zolang het maar op Tessa Posthuma de Boer, Roel Rozenburg, een ethische manier gebeurt. Sterker: een RECTIFICATIES Spaarnestad goede campagne maakt gebruik van zowel In Rood nr. 6 staat op bladzijde 16 een Cartoon: positieve als negatieve emoties. Volgens oproep voor donaties voor de restauratie Peter Pontiac, Bussum Westen denken de democraten in de VS van de Zonnehal op de Paasheuvel. Het Illustratie: te vaak dat kiezers rationeel zijn en dat ze gironummer is foutief vermeld. Het juiste Pieter M. Dorrenboom, Rotterdam aan te spreken zijn met het opsommen van gironummer is: 79.04.800 t.n.v. St. Paas- Lithografi e: feiten en cijfers. Misschien kan over de PvdA heuvelgroep te Vierhouten o.v.v. restauratie Grafi media Amsterdam hetzelfde gezegd worden. Gelukkig voor de Zonnehal. U kunt donateur worden voor Drukwerk: € Democraten (en voor de PvdA) heeft Westen 12,50 per jaar of eenmalig een aantrek- vdBJ / Print Support, Bloemendaal een aantal adviezen. Voor wie wil weten kelijk bedrag over maken. Meer informatie: Rood verschijnt onder verantwoordelijkheid wat voor adviezen dat zijn en hoe de PvdA www.paasheuvelgroep.nl van het partijbestuur. ze toe zou kunnen passen, is dit boek een Overname van (delen van) artikelen, foto’s of illustraties aanrader. Op bladzijde 14 in Rood nr. 6 staat onder alleen na uitdrukkelijke toestemming van-de-uitgever. Josje den Ridder de bovenste foto dat het de fi le is naar de demonstratie tegen kernwapens in Amster- Drew Westen, The Political Brain, uitgeverij dam. Echter de fi le staat naar Den Haag PublicAffairs, ISBN13: 9781586484255, € 16,99 Zuid. Het is de fi le op het prins Clausplein naar de demonstratie in Den Haag. ISSN 1574-2733

mei 2007 ROOD 31

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 3131 113-02-20083-02-2008 18:50:4118:50:41 Foto Hollandse Hoogte column

Onnodige paniekzaaierij

Veel mensen vroegen zich af waarom ik vorig jaar koos voor de plek van minister van Financiën. Is dat nou een plek voor een sociaal-democraat, maakt het nu uit of er een PvdA-er of een VVD-er zit? Ja, nou en of! Laten we beginnen met de vaststelling dat ik in een mooie traditie sta van sociaal-democraten die het op die plek uitstekend deden: Lieftinck, Duisenberg, Kok, dat is niet niks. En ook alle drie ministers van Financiën die lieten zien dat je sociaal-democraten kunt vertrouwen als ze in de buurt van de schatkist verkeren: zuinig en degelijk. Dezer dagen merk ik nog een ander groot voordeel, namelijk de manier waarop het begrotingsbeleid is georganiseerd. De afgelopen jaren heb- ben we een begrotingsbeleid gehad dat in een aantal opzicht de nood- zaak tot investeringen in de publieke sector tegenwerkte. Bijvoorbeeld omdat de economische groei heel behoedzaam werd ingeschat, waar- door er minder ruimte voor investeringen was dan bij een realistische inschatting. En vervolgens werd er ook nog een keer afgesproken dat als er meevallers waren, deze niet mochten worden aangewend voor extra uitgaven, maar of de staatsschuld in gingen of gebruikt werden voor lastenverlaging. Dit dubbele slot op de deur betekende ook een dubbele rem op het doen van noodzakelijke investeringen in de publieke sector. Dat doen we nu gelukkig anders. We gaan niet meer uit van een behoed- zame, maar van een realistische raming van de groei waardoor we meer ruimte hebben. Nog steeds gebruiken we meevallers niet om meteen de uitgaven omhoog te gooien, maar spiegelbeeldig gaan we ook niet met- een bezuinigen als er tegenvallers zijn. Een begrotingsregel van Zalm die ik graag overnam en waar we in deze tijden van economische onrust ook de vruchten van plukken. In dat licht is met name de opstelling van de VVD verbijsterend. De partij die zich zo graag profi leert als degelijk en zuinig en goed voor onderne- mers en bedrijfsleven, doet op dit moment echt alles fout. Ze proberen ons een recessie aan te praten, terwijl ondernemers vooral problemen hebben om hun vacatures te vullen. Ze reageren op de economische onrust met allerlei belastingplannen en laten daarmee hun eigen als een baksteen vallen. En ze willen ons doen geloven dat ze voor belastingverlaging zijn, maar betalen het door elders te bezuinigen op de koopkracht van mensen, door bijvoorbeeld de verhoging van de WAO- uitkeringen terug te draaien of de schoolboeken terug te draaien. Allemaal opportunisme en paniekzaaierij. De Nederlandse economie gaat ongetwijfeld minder hard groeien vanwege de problemen in de Verenigde Staten. Maar we staan er goed voor en kunnen tegen een stootje. Het laatste wat we nodig hebben is een kabinet dat de onrust vergroot. Dat is noch in het belang van burgers noch in het belang van consumenten. Dat hebben we jarenlang in de oppositie betoogd. Dat kunnen we nu waarmaken. Wouter Bos, politiek leider

De volgende Rood verschijnt begin april

RRoodood 01-200801-2008 p.inddp.indd 3232 115-02-20085-02-2008 13:17:3713:17:37