Cultural Heritage MEGA BOOK
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ΕΝΑ ΕΡΓΟΕΝΑ ΣΥΝΑΝΤΑ ΕΡΓΟ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ A PROJECTA PROJECTMEETING MEETING HISTORY HISTORY ΑΓΩΓΟΣΑΓΩΓΟΣ IΣΤΟΡΙΑΣ IΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ MΝΗΜΗΣΚΑΙ MΝΗΜΗΣ A PIPELINEA PIPELINE TRAVERSING TRAVERSING GREEKGREEK HISTORY HISTORY Ευρήµατα Ευρήµατα από τις ανασκαφέςαπό τις ανασκαφές του ∆ιαδριατικούτου ∆ιαδριατικού Αγωγού ΦυσικούΑγωγού Φυσικού A PROJECT MEETING HISTORY A PROJECT MEETING HISTORY Αερίου Αερίου ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΥΝΑΝΤΑ ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΥΝΑΝΤΑ ΕΝΑ ΕΡΓΟ στη Βόρεια Ελλάδαστη Βόρεια Ελλάδα Archaeological Archaeological finds from the finds from the excavations excavations for the Trans for the Trans Adriatic PipelineAdriatic Pipeline in Northern Greecein Northern Greece ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗHELLENIC ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ REPUBLIC HELLENIC REPUBLIC Υπουργείο Πολιτισμού ΥπουργείοMinistry Πολιτισμού of Culture Ministry of Culture και Αθλητισμού και Αθλητισμούand Sports and Sports Διεύθυνση Βυζαντινών ΔιεύθυνσηDirectorate Βυζαντινών of Byzantine Directorate of Byzantine και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων και Μεταβυζαντινώνand Post-Byzantine Αρχαιοτήτων Antiquities and Post-Byzantine Antiquities ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ A PROJECT MEETING HISTORY ΑΓΩΓΟΣ IΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ MΝΗΜΗΣ A PIPELINE TRAVERSING GREEK HISTORY Ευρήµατα από τις ανασκαφές του ∆ιαδριατικού Αγωγού Φυσικού A PROJECT MEETING HISTORY Αερίου ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΥΝΑΝΤΑ ΕΝΑ ΕΡΓΟ στη Βόρεια Ελλάδα Archaeological finds from the excavations for the Trans Adriatic Pipeline in Northern Greece ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ HELLENIC REPUBLIC Υπουργείο Πολιτισμού Ministry of Culture και Αθλητισμού and Sports Διεύθυνση Βυζαντινών Directorate of Byzantine και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων and Post-ByzantineΑΘΗΝΑ Antiquities 2021 | ΑΤHENS 2021 ΕΝΑ ΕΡΓΟΕΝΑ ΣΥΝΑΝΤΑ ΕΡΓΟ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ A PROJECTA PROJECTMEETING MEETING HISTORY HISTORY ΑΓΩΓΟΣΑΓΩΓΟΣ IΣΤΟΡΙΑΣ IΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ MΝΗΜΗΣΚΑΙ MΝΗΜΗΣ A PIPELINEA PIPELINE TRAVERSING TRAVERSING GREEKGREEK HISTORY HISTORY Ευρήµατα Ευρήµατα από τις ανασκαφέςαπό τις ανασκαφές του ∆ιαδριατικούτου ∆ιαδριατικού Αγωγού ΦυσικούΑγωγού Φυσικού A PROJECT MEETING HISTORY A PROJECT MEETING HISTORY Αερίου Αερίου ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΥΝΑΝΤΑ ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΥΝΑΝΤΑ ΕΝΑ ΕΡΓΟ στη Βόρεια Ελλάδαστη Βόρεια Ελλάδα Archaeological Archaeological finds from the finds from the excavations excavations for the Trans for the Trans Adriatic PipelineAdriatic Pipeline in Northern Greecein Northern Greece ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗHELLENIC ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ REPUBLIC HELLENIC REPUBLIC Υπουργείο Πολιτισμού ΥπουργείοMinistry Πολιτισμού of Culture Ministry of Culture και Αθλητισμού και Αθλητισμούand Sports and Sports Διεύθυνση Βυζαντινών ΔιεύθυνσηDirectorate Βυζαντινών of Byzantine Directorate of Byzantine και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων και Μεταβυζαντινώνand Post-Byzantine Αρχαιοτήτων Antiquities and Post-Byzantine Antiquities Επιμέλεια έκδοσης: Με τη χρηματοδότηση της εταιρείας Στεφανία Σ. Σκαρτσή Trans Adriatic Pipeline AG, στο πλαίσιο του προγράμματος Κοινωνικών και Editor: Περιβαλλοντικών Επενδύσεων που υλοποιεί, Stefania S. Skartsis και βάσει (α) του από 17.05.2016 σχετικού Μνημονίου Συντονισμός έκδοσης: Συναντίληψης και Συνεργασίας, και (β) του από 06.05.2020 Συμφωνητικού Φανή Μπούμπουλη, Βιργινία Μπαρτσώκα Συνεργασίας που έχουν υπογραφεί μεταξύ Edition coordinators: του ΤΑΡ και του Υπουργείου Πολιτισμού και Fani Boubouli, Virginia Bartsoka Αθλητισμού Επιμέλεια κειμένων: Funded by the Trans Adriatic Pipeline AG, Φανή Μπούμπουλη, Κωνσταντίνος Θεοδωρίδης, Άννα Τσοκανή in the context of its Social and Environmental Text editing: Investments programme, and as per (a) the relevant Memorandum Fani Boubouli, Konstantinos Theodoridis, Anna Tsokanis of Understanding and Cooperation (as of 17.05.2016), and Διορθώσεις: (b) the Collaboration Agreement (as of 06.05.2020) that have been signed Νίκος Νικολόπουλος, Όλγα Τσολακάκη between TAP and the Hellenic Ministry Proof reading: of Culture and Sports Nikos Nikolopoulos, Olga Tsolakaki Μετάφραση: Δημήτριος Δούμας Translation: Dimitrios Doumas Καλλιτεχνική επιμέλεια: Πάνος Κωνσταντόπουλος, Ogilvy Art editing: Panos Konstantopoulos, Ogilvy Επιμέλεια εκτύπωσης: Ogilvy Print editing: Ogilvy Εκτύπωση: Fotolio S.A. Printed by: Fotolio S.A. ISBN 978-960-386-483-7 Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων © 2021 Απαγορεύεται η εν όλω ή εν μέρει ανατύπωση, αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή των κειμένων και του εποπτικού υλικού του βιβλίου, χωρίς την έγγραφη άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού Hellenic Ministry of Culture and Sports Directorate of Byzantine and Post-Byzantine Antiquities © 2021 No part of this publication may be reproduced or republished, wholly or in part, without the prior written permission of the Hellenic Ministry of Culture and Sports 5 ΠΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ 128 EΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΣΕΡΡΩΝ 12 Πρόλογος της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Εισαγωγή / Δήμος Αμφίπολης / Δήμος Νέας Ζίχνης / Δήμος Εμμανουήλ Παππά / Δήμος Σερρών / Δήμος Ηράκλειας (Δημητρία Μαλαμίδου, Νικολέττα Πυλαρινού, Πηνελόπη Μάλαμα) 16 Πρόλογος του Γενικού Γραμματέα Πολιτισμού 142 EΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΙΛΚΙΣ 18 Πρόλογος της Γενικής Διευθύντριας Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Εισαγωγή / Ρωμαϊκό νεκροταφείο στη θέση Ίσωμα / Ρωμαϊκό νεκροταφείο στη θέση Θεοδόσια (Αναστάσιος Κεραμάρης) 22 Πρόλογος του Διευθύνοντος Συμβούλου του ΤΑΡ 154 EΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ Εισαγωγή (Αναστάσιος Κεραμάρης, Άννα Παντή). Οικισμός της μέσης νεολιθικής περιόδου 24 Το έργο του TAP στη Βόρεια Ελλάδα και η συμβολή του στην αρχαιολογική έρευνα στον Πεντάλοφο Ωραιοκάστρου (Άννα Παντή). Ρωμαϊκό νεκροταφείο στη Νέα Μεσημβρία Τζούλια Παπαγεωργίου, Στεφανία Σ. Σκαρτσή, Βιργινία Μπαρτσώκα (Αναστάσιος Κεραμάρης) (Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων) 170 EΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΠΕΛΛΑΣ 28 Ένα μεγάλο έργο υποδομής συναντά την Ιστορία Εισαγωγή (Ελισάβετ-Μπεττίνα Τσιγαρίδα). Παραλίμνη. Αρχαίος Παραλίμνιος οικισμός / Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (TAP AG) Παραλίμνη. Δρόμος και κατάλοιπα γέφυρας υστερορωμαϊκής εποχής (Αναστασία Γεωργιάδου). ΣΑΑΚ Αξού. Λάκκοι μεταβυζαντινών χρόνων στο Μελίσσι (Στράτος Νανόγλου). Ριζό. Λάκκοι 32 EΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ EΒΡΟΥ απόρριψης νεολιθικών χρόνων / Λιποχώρι. Νεκροταφείο ρωμαϊκών χρόνων (Νικόλαος Β. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή / Νεκροταφείο Γεμιστής στην περιοχή των Κήπων / Τρίκλιτη βασιλική στον Πόταμο / Παππάς) Κιβωτιόσχημος ρωμαϊκός τάφος στον Πόταμο / Νεκροταφείο στην Παλαγία (Χρύσα Καραδήμα, Ζωή Μιλτσακάκη) 184 EΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΗΜΑΘΙΑΣ Εισαγωγή / Νεκροταφείο υστερορωμαϊκών χρόνων πλησίον του οικισμού Πολλά Νερά | CONTENTS 50 EΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΡΟΔΟΠΗΣ (Αλέξανδρος Χατζηιωαννίδης, Στέργιος Λιούλιας) Εισαγωγή / Αρσάκειο. Εργαστηριακός χώρος και νεκροταφείο / Γαλήνη. Νεκροταφείο | CONTENTS υστερορωμαϊκών χρόνων / Αμαξάδες. Ιουστινιάνειο διατείχισμα - Υδραγωγείο 198 ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΦΛΩΡΙΝΑΣ Αναστασιουπόλεως (Χρύσα Καραδήμα, Μαρίνα Τασακλάκη) Εισαγωγή / Μανιάκι - Αντίγονος / Φιλώτας / Βαρικό (Χριστίνα Ζιώτα, Ιωάννα Τσιόκανου) 64 EΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΞΑΝΘΗΣ 210 EΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή (Κωνσταντίνα Καλλιντζή). Σούνιο. Αγροικία (Μαρία Χρυσάφη). Αρχαιολογικά Εισαγωγή (Αρετή Χονδρογιάννη-Μετόκη, Βίκη Λαϊνά). Ράχη Περδίκκα. Ανασκαφή οικισμού κατάλοιπα στο Γρήγορο (Κυριακή Χατζηπροκοπίου) ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων (Αρετή Χονδρογιάννη-Μετόκη, Βίκη Λαϊνά, Δήμητρα Θεοδώρου, Χαρά Λόκανα). Νεκροταφείο της πρώιμης εποχής του χαλκού στη θέση Παλιά 80 EΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΒΑΛΑΣ - ΘΑΣΟΥ Αμμορυχεία Περδίκκα (Αρετή Χονδρογιάννη-Μετόκη, Βίκη Λαϊνά, Ευανθία Μαγγουρέτσιου) Εισαγωγή / Νεκροταφείο παλαιοχριστιανικής εποχής στο Διαλεκτό / Νεκροταφείο υστεροβυζαντινής εποχής στον Ζυγό / Ευρήματα ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων 226 EΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ στην περιοχή των Φιλίππων / Προϊστορικός οικισμός στην περιοχή των Φιλίππων Εισαγωγή / Μικρός κοιμητηριακός ναός μεταβυζαντινών χρόνων κοντά στον οικισμό Ποριά / (Σταυρούλα Δαδάκη) Οικιστικά κατάλοιπα κοντά στους οικισμούς Βασιλειάδας και Βέργας (Ανδρομάχη Σκρέκα, Χαρά Σαρρηγιαννίδου) 96 ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΝΕΩΤΕΡΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ 238 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΘΕΣΕΩΝ Εισαγωγή (Θεόδωρος Πριγγόπουλος). Τα οχυρά του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Π.Ε. Καβάλας (Μαρία Τερζάκη, Νικόλαος Χολέρης) 278 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 112 EΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΔΡΑΜΑΣ 288 ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΕΠΟΠΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Εισαγωγή / Καλαμπάκι. Προϊστορικός οικισμός / Καλαμπάκι. Νεκροταφείο / Καλαμώνας. Κιβωτιόσχημος τάφος / Καλαμώνας. Καλυβίτης τάφος / Μαυρολεύκη. Λιθόστρωτη οδός 292 ΕΚΤΑΚΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ / Μαυρολεύκη. Απορριμματικοί λάκκοι / Φωτολίβος. Απορριμματικοί λάκκοι / Φωτολίβος. Λιθόκτιστος αγωγός (Ευστράτιος Παπαδόπουλος). Καλαμώνας. Ελληνιστικό εργαστήριο 294 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ημίτομων σκύφων (Ευστράτιος Παπαδόπουλος, Ευαγγελία Παϊσίδου) 6 7 FOREWORD 128 EPHORATE OF ANTIQUITIES OF SERRES 14 Foreword by the Minister of Culture and Sports Introduction / Municipality of Amphipolis / Municipality of Nea Zichni / Municipality of Emmanouil Pappas / Municipality of Serres / Municipality of Irakleia (Dimitria Malamidou, 17 Foreword by the Secretary-General of Culture Nikoletta Pylarinou, Penelope Malama) 20 Foreword by the General Director of Antiquities and Cultural Heritage 142 EPHORATE OF ANTIQUITES OF KILKIS Introduction / Roman cemetery at Isoma / Roman cemetery at Theodosia 23 Foreword by the TAP Managing Director (Anastasios Keramaris) INTRODUCTION 154 EPHORATE OF ANTIQUITES OF THESSALONIKI REGION 26 The TAP project in