„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

„PLAN ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO

DLA GMINY PSZCZYNA"

Opracował:

mgr inż. Damian KNURA

MAJ 2014 r.

1

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

SPIS TRE ŚCI:

I. CZ ĘŚĆ TEKSTOWA

Str. 1. Podstawy i cele opracowania Planu Zrównowa żonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego dla gminy Pszczyna …………………………………………………….…………… 4 2. Strategia zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego……………………. 10 3. Plany zrównowa żonego rozwoju transportu publicznego wy ższego szczebla ……………… 12 4. Charakterystyka gminy Pszczyna …………………………………………………………….….... 16 4.1. Transport publiczny i jego problemy ……………………………………………………… 16 4.2. Poło żenie geograficzne ……………………………………………………………….…… 17 4.3. Charakterystyka sieci drogowej …………………………………………………………… 19 4.4. Sytuacja społeczno – gospodarcza …………………………………………………….... 23 4.5. Struktura demograficzna ………………………………………………………………..…. 25 4.6. Komunikacja indywidualna …………………………...………………………………..….. 28 4.7. Komunikacja publiczna …………………………………………………………………..… 29 4.7.1. Infrastruktura kolejowa …………………………………………………………..… 31 4.7.2. Infrastruktura drogowa ………………………………………………………….... 32 4.7.2.1. Dworce autobusowe …………………………………………………..... 32 4.7.2.2. Przystanki autobusowe z uwzgl ędnieniem ich dost ępno ści dla osób niepełnosprawnych ………………………………………….….. 33 4.7.3. Lokalizacja obiektów u żyteczno ści publicznej (generatory ruchu)..…………. 34 5. Stan zagospodarowania przestrzennego …………………………………………………….…… 51 5.1. Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju ……………………………….….. 51 5.2. Plan zagospodarowania województwa śląskiego ………………………………………. 55 5.3. Plan zagospodarowania gminy Pszczyna……………………………………….……..… 59 6. Ocena i prognoza potrzeb przewozowych ………………………………………………….…….. 61 6.1. Analiza danych przekazanych przez jednostki o światowe ……………………….…… 61 6.2. Analiza danych przekazanych przez podmioty wykonuj ące regularny zarobkowy przewóz osób na terenie gminy Pszczyna……………………………………………….. 71 6.3. Analiza zachowa ń i preferencji pasa żerów na podstawie bada ń ankietowych mieszka ńców gminy Pszczyna……………………………………………………………. 75 6.4. Prognozy potrzeb przewozowych ……………………………………………..…………... 90 7. Sie ć komunikacyjna gminy Pszczyna …………………………………………………………….. 97 7.1. Linia nr U241005/1 Pszczyna – Studzionka przez Ł ąkę, Wisł ę Wielk ą ….……………. 99 7.2. Linia nr U241005/2 Studzionka – Studzionka przez Brze źce, Wisł ę Wielk ą ………….. 102 7.3. Linia nr U421005/3 Studzionka – Studzionka przez Wisł ę Wielk ą …………………….. 104 7.4. Linia nr U241005/4 Pszczyna – Studzienice przez Jankowice …………..…………….. 106 7.5. Linia nr U241005/5 Pszczyna – Ćwiklice przez Rudołtowice ……………………..…... 108

2

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

7.6. Linia nr U241005/6 Pszczyna – Pszczyna przez Por ębę ………………………………. 110 7.7. Linia nr U241005/7 Pszczyna – Pszczyna przez Czarków, Piasek .………………..... 112 8. Finansowanie usług przewozowych i ich rentowno ści …………………………………………... 115 9. Preferencje dotycz ące wyboru środków transportowych …………………………………….... 120 10. Zasady organizacji rynku przewozów ……………………………………………….…………….. 123 11. Standardy usług przewozowych …………………………………………………………………… 126 12. System informacji dla pasa żerów ………………………………………………………………….. 128 13. Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego ………………………………………….... 135 14. Podsumowanie ………………………………………………………………………………..……... 140

II. CZ ĘŚĆ GRAFICZNA 1. Plan sieci komunikacyjnej – gminne przewozy u żyteczno ści publicznej organizowane przez Gmin ę Pszczyna………………………………………………………………………………….…. 144

3

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

I. CZ ĘŚĆ TEKSTOWA

1. Podstawy i cele opracowania Planu Zrównowa żonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego

Plan Zrównowa żonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego w zakresie regularnego przewozu osób na terenie gminy Pszczyna został opracowany w oparciu o przepisy ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011 r., nr 5, poz. 13 ze zmianami) oraz przepisy wykonawcze wydane na podstawie delegacji zawartej w art. 12 ust. 5 tej ustawy (Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 maja 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu planu zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego – Dz. U. z 2011 r. nr 117, poz. 684). Powy ższa ustawa zasadniczo zmieniła dotychczasowy sposób funkcjonowania i organizowania przewozów w transporcie publicznym. Zało żyła przede wszystkim, że wykonywanie regularnego przewozu osób będzie odbywało si ę w ramach publicznego transportu zbiorowego, którego zorganizowanie le ży w gestii wła ściwego organizatora. Przewozy te zwane s ą „przewozami o charakterze u żyteczno ści publicznej”. Organizatorowi publicznego transportu zbiorowego, którym jest wła ściwa jednostka samorz ądu terytorialnego albo minister wła ściwy do spraw transportu, odpowiedzialni za organizowanie i funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego na obszarze swojej wła ściwo ści, dano mo żliwo ść korzystania z pewnych instrumentów, za pomocą których mog ą oni interweniowa ć na rynku przewozów (np. poprzez dofinansowanie), tak by zapewni ć świadczenie usług niezb ędnych z punktu widzenia interesu społecznego, których wykonywanie na zasadach rynkowych jest nieopłacalne. Zgodnie z ustaw ą przewozy fizycznie wykonuje operator publicznego transportu zbiorowego, czyli samorz ądowy zakład bud żetowy lub przedsi ębiorca uprawniony do wykonywania niezb ędnych i koniecznych z punktu widzenia ogólnego interesu społecznego usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, na podstawie zawartej z organizatorem umowy o świadczenie takich usług. Nale ży podkre śli ć, że w ustawie wyra źnie rozró żniono wykonywanie usług przez operatora od tych świadczonych przez przewo źnika, czyli przedsi ębiorc ę, który wykonuje przewozy „komercyjne” nieb ędące przewozami o charakterze u żyteczno ści publicznej i nie otrzymuje dofinansowania do tych przewozów.

4

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Podstaw ą organizowania przewozów wykonywanych przez operatora uczyniono wła śnie dokument zwany Planem Zrównowa żonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego, zwany w dalszej cz ęś ci opracowania „planem transportowym”. Plan transportowy został opracowany w celu zapewnienia zrównowa żonego oraz uwzgl ędniaj ącego oczekiwania społeczne procesu rozwoju i organizowania przewozów o charakterze u żyteczno ści publicznej. Jest to bardzo istotne, gdy ż to wła śnie mi ędzy innymi jako ść systemu transportowego decyduje o jako ści życia mieszka ńców, a tak że o warunkach rozwoju gospodarczego obszaru obj ętego planem transportowym. Plan transportowy jest dokumentem ułatwiaj ącym władzom samorz ądowym (organizatorom transportu) podejmowanie decyzji, które b ędą wpływa ć na podnoszenie jako ści oraz rozwój transportu. Wykonywanie zada ń zwi ązanych z transportem publicznym wynika nie tylko z ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, lecz tak że z ustaw „ustrojowych” poszczególnych jednostek samorz ądu. I tak jednym z zada ń gminy, które zostało okre ślone w art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy o samorz ądzie gminnym jest wykonywanie, okre ślonych ustawami, zada ń publicznych w zakresie lokalnego transportu zbiorowego. Polega to na zaspokajaniu potrzeb społecznych w zakresie zapewnienia komunikacji na terenie gminy. Gminne przewozy maj ą dawa ć zarówno mo żliwo ść przemieszczania si ę osobom, dla których inna forma transportu nie jest dost ępna, a tak że kształtowa ć zachowania społeczne w zakresie ograniczania ruchu samochodowego w miejscach, gdzie zatłoczenie dróg stwarza bariery dla funkcjonowania gospodarki oraz powa żnie obni ża jako ść życia mieszka ńców. W du żych aglomeracjach, gdzie publiczny transport drogowy osób jest rozwini ęty, przewozy pasa żerskie stanowi ą nadal około 75% całego transportu osób. Wynika to przede wszystkim z du żej dost ępno ści tego rodzaju transportu i tradycji. Sytuacja w gminie Pszczyna jest niestety odmienna, gdy ż w wyniku wieloletnich zaniedba ń i braku systemowych rozwi ąza ń społecze ństwo zostało skutecznie zniech ęcone do korzystania z transportu publicznego. Odbywało si ę to mi ędzy innymi poprzez systematyczn ą likwidacj ę kursów oraz zł ą jako ść taboru, którym przewozy były wykonywane. Tak ą polityk ę prowadził mi ędzy innymi najwi ększy przewo źnik na rynku przewozów w gminie - Przedsi ębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Pszczynie

5

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Sp. z o.o. Obecnie przewo źnik ten wykonuje niewielk ą ilo ść kursów zwi ązan ą głównie z dowozem dzieci do szkół podstawowych i gimnazjalnych na terenie gminy. Pozostałe przewozy regularne obejmuj ące swym zasi ęgiem tak że miejscowo ści gminy Pszczyna są obsługiwane przez kilku przewo źników, w przewa żaj ącej wi ększo ści taborem typu „bus” nale żą cym do małych, kilkuosobowych firm prywatnych. Głównym zadaniem organizatora jest odbudowa zaufania do transportu zbiorowego, co b ędzie w głównej mierze zależeć od przejrzystej i sprawnej realizacji tych zada ń przez samorz ąd gminy.

Opracowuj ąc plan transportowy przede wszystkim nale ży mie ć na wzgl ędzie jego szczegółowe cele: - popraw ę dost ępno ści transportowej i jako ści transportu, jako instrumentów poprawy warunków życia i usuwania barier rozwojowych; - popraw ę efektywno ści funkcjonowania systemu transportowego poprzez zwi ększenie wydajno ści przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów; - integracj ę systemu transportowego; - wspieranie konkurencyjno ści gospodarki danego obszaru; - popraw ę bezpiecze ństwa polegaj ącą na redukcji liczby wypadków oraz popraw ę bezpiecze ństwa osobistego pasa żerów; - ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne.

Analizuj ąc wy żej wymienione cele nale ży wspomnie ć, i ż spadek poziomu motoryzacji, a zwłaszcza zmiana zachowa ń komunikacyjnych wyra żana odsetkiem podró ży dokonywanych środkiem lokomocji (ang. modal share ) w Europie Zachodniej była mo żliwa dzi ęki systemowi transportu publicznego wysokiej jako ści.

6

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Liczba mieszka ńców miasta w milionach, a podział zada ń transportowych. źródło: Collin, H. J. (1990): „Integration des ruhenden Verkehrs in die Verkehrsentwicklungsplanung”

Zmiana zachowa ń transportowych stanowi zamierzony cel polityki transportowej na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Jej cele współbrzmi ą z innymi politykami sektorowymi. Z polityk ą zdrowotn ą wspólnym mianownikiem jest, zwi ększenie wysiłku fizycznego, cho ćby zwi ązanego z konieczno ści ą przej ścia stu metrów na przystanek, dzi ęki któremu podnosi się sprawno ść fizyczn ą, a tak że wzrasta odporno ść na choroby. Z polityk ą ochrony środowiska ł ączy si ę kwestia redukcji emisji zanieczyszcze ń powietrza i hałasu. Z polityk ą ochrony zabytków powi ązana jest poprzez wprowadzanie nowej jako ści przestrzeni obszarów śródmiejskich. Z polityk ą przestrzenn ą ł ączy j ą wzrost warto ści nieruchomo ści na obszarach, które uzyskuj ą szybkie poł ączenie komunikacj ą publiczn ą, czy te ż poprzez efektywniejsze wykorzystanie ograniczonego dobra, jakim jest przestrze ń miejska. Na polityk ę rozwoju lokalnego transport publiczny wpływa poprzez mo żliwo ść optymalizacji kosztów ponoszonych przez gminy – zapewnia si ę mobilno ść mieszka ńcom w zdecydowanie ta ńszy sposób, ni ż poprzez rozbudow ę infrastruktury drogowej.

7

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Zaj ęcie przestrzeni potrzebnej do przemieszczenia jednej osoby przy zachowaniu bezpiecznych dystansów pomi ędzy pojazdami. źródło: Botma H., Papendrecht H. (1991): „Trafic Operation of Bicycle Trafic”, Transportation Research Record,

Szczegółowe zasady tworzenia i budowy planu transportowego okre ślono w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym oraz rozporz ądzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 25 maja 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu planu zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego. Plan winien okre śla ć: − sie ć komunikacyjn ą, na której jest planowane wykonywanie przewozów o charakterze u żyteczno ści publicznej; − ocen ę i prognozy potrzeb przewozowych; − przewidywane finansowanie usług przewozowych; − preferencje dotycz ące wyboru rodzaju środków transportu; − zasady organizacji rynku przewozów; − po żą dany standard usług przewozowych w przewozach o charakterze użyteczności publicznej; − przewidywany sposób organizowania systemu informacji dla pasa żera.

8

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Przy jego opracowywaniu nale ży przede wszystkim uwzgl ędni ć: − koncepcj ę przestrzennego zagospodarowania kraju; − plan zagospodarowania przestrzennego województwa; − miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego; − sytuacj ę społeczno-gospodarcz ą obszaru obj ętego planem; − wpływ transportu na środowisko; − potrzeby zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, w szczególno ści potrzeby osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej zdolności ruchowej; − potrzeby wynikaj ące z kierunku polityki pa ństwa, w zakresie linii komunikacyjnych w mi ędzywojewódzkich i mi ędzynarodowych przewozach pasa żerskich oraz powiatu w zakresie linii komunikacyjnych w powiatowych przewozach pasa żerskich; − rentowno ść linii komunikacyjnych.

Ponadto w planie wykorzystano nast ępuj ące źródła i informacje: − dane eksploatacyjne i ekonomiczne dotycz ące sieci komunikacji pasa żerskiej w gminie Pszczyna; − dane statystyczne Głównego Urz ędu Statystycznego i Wojewódzkiego Urz ędu Statystycznego w Katowicach; − dane statystyczne charakteryzuj ące sytuacj ę demograficzn ą, gospodarczą i społeczn ą gminy Pszczyna; − dane z urz ędu miejskiego, urz ędu pracy, szkół i innych instytucji; − publikacje Polskiej Izby Gospodarczej Transportu Samochodowego i Spedycji; − publikacje gospodarcze (bran żowe); − ksi ąż ki i podr ęczniki po święcone tematyce publicznego transportu zbiorowego i polityce transportowej; − strony internetowe: • Gminy Pszczyna: www.pszczyna.pl • Głównego Urz ędu Statystycznego: www.stat.gov.pl • Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej: www.sejm.gov.pl

9

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

2. Strategia zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego

Zadania organizatora transportu wynikaj ące z ustawy o samorz ądzie gminnym oraz ustawy o publicznym transporcie zbiorowym na obszarze gminy Pszczyna wykonywa ć ma Burmistrz Pszczyny . Analizuj ąc potrzeby oraz oczekiwania społeczne w zakresie zapewnienia powszechnej dost ępno ści do usług publicznego transportu zbiorowego oraz z drugiej strony mo żliwo ści ekonomiczne, organizacyjne, administracyjne organizatora ustalono, że sie ć komunikacyjna, na której wykonywane b ędą przewozy o charakterze u żyteczno ści publicznej obejmie poł ączenia komunikacji gminnej w obszarze nast ępuj ących miejscowo ści gminy Pszczyna: − Pszczyna, − Czarków, − Piasek, − Brze źce, − Por ęba, − Jankowice, − Studzienice, − Ćwiklice, − Rudołtowice, − Łąka, − Wisła Wielka, − Wisła Mała, − Studzionka.

Główn ą rol ą przewozów wykonywanych na obszarze miejscowo ści obj ętych niniejszym planem jest przede wszystkim zapewnienie sprawnego dojazdu ich mieszka ńców do miasta Pszczyna, gdzie znajduje si ę wi ększa cz ęść instytucji generuj ących ruch pasa żerów. Plan sieci komunikacyjnej w przewozach gminnych został przedstawiony w dalszej cz ęś ci niniejszego opracowania.

10

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Sie ć ta ma zapewni ć poł ączenia komunikacyjne w ramach linii gminnych z uwzgl ędnieniem nast ępuj ących zada ń: − dost ępno ść do usług transportu publicznego pomi ędzy poszczególnymi miejscowo ściami gminy i miastem Pszczyna – siedzib ą gminy, wszystkim osobom, w tym zwłaszcza niepełnosprawnym; − popraw ę jako ści usług transportu publicznego – poprzez dostosowanie oferty przewozowej do preferencji i zachowa ń transportowych mieszka ńców oraz wprowadzanie nowoczesnych rozwi ąza ń technologicznych zwi ększaj ących atrakcyjno ść korzystania z tego transportu; − redukcj ę negatywnego oddziaływania transportu na środowisko, zdrowie i bezpiecze ństwo mieszka ńców oraz wizerunek gminy; − uwzgl ędnianie w rozwoju transportu efektywno ści ekonomicznej.

11

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

3. Plany zrównowa żonego rozwoju transportu publicznego wy ższego szczebla

Zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, przy opracowywaniu planu transportowego w zakresie linii komunikacyjnej lub sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasa żerskich, nale ży uwzgl ędni ć ogłoszone plany transportowe wy ższych szczebli tj. starosty oraz marszałka województwa. Jednak że, z uwagi na fakt, iż plany wy ższych szczebli nie zostały jeszcze ogłoszone, w niniejszym opracowaniu przedstawiono tylko najwa żniejsze zało żenia projektów planów: Marszałka Województwa Śląskiego i Starosty Pszczy ńskiego dotycz ące obszaru gminy Pszczyna.

Podstawowym działaniem podejmowanym przez organizatora komunikacji wojewódzkiej - Województwo Śląskie w okresie lat 2014 – 2020 b ędzie stabilizacja oferty przewozowej w zakresie pracy eksploatacyjnej w kolejowych przewozach pasażerskich. W ci ągu ostatnich kilku lat, w których oferta przewozowa była zmieniana, cz ęsto co kilka miesi ęcy, dał si ę zauwa żyć powa żny spadek zaufania do kolei, jako stabilnego środka transportu. Brak pewno ści co do utrzymania takiej samej oferty przez dłuższy czas spowodował, że podró żni, nie mog ąc np. zaplanowa ć zakupu biletów okresowych, wybierali inne środki transportu (zbiorowego lub indywidualnego). Podstaw ą przywrócenia zaufania do kolei, a tym samym powrotu podró żnych do kolei (przede wszystkim tych regularnie odbywaj ących podró że, np. do szkoły, pracy) jest ustabilizowanie oferty na okres przynajmniej 2 – 3 lat. Tylko taka oferta pozwoli na stopniow ą odbudow ę przewozów pasa żerskich. Zapewnienie stabilnej oferty przewozowej, wspartej popraw ą stanu taboru oraz stopniowym zwi ększaniem pr ędko ści handlowych (w wyniku modernizacji linii), mo że nie tylko zahamowa ć odpływ pasa żerów, ale spowodowa ć stopniowe przyci ąganie podró żuj ących innymi środkami transportu. Dodatkowo, w wyniku stosowania odpowiednich zach ęt taryfowych, bardziej atrakcyjnych w stosunku do innych środków transportu, liczba podró żnych, nawet bez zwi ększania ilo ści poł ącze ń, b ędzie systematycznie rosn ąć . Jest to niezb ędny element działa ń na rzecz zatrzymania negatywnych tendencji w transporcie kolejowym. Stabilizacja oferty przewozowej przy jednoczesnym podejmowaniu działa ń na rzecz modernizacji

12

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" taboru lub jego wymiany pozwoli na stopniowe podnoszenie standardu oferowanych usług. Innymi działaniami wspieraj ącymi utrzymanie i zwi ększenie roli transportu kolejowego będzie organizacja i budowa w ramach narz ędzia ZIT (Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych) zintegrowanych w ęzłów przesiadkowych realizowanych w ramach RPO WSL 2014-2020. Budowa węzłów przesiadkowych w rejonie stacji kolejowych, modernizacja infrastruktury kolejowej w zakresie dworców i przystanków kolejowych zwi ększaj ąca dost ępno ść dla osób z ograniczon ą mobilno ści ą (realizowanych przez spółk ę PKP PLK lub PKP S.A.), zakup nowego taboru dostosowanego do potrzeb osób z ograniczon ą mobilno ści ą, mo żliwo ści wprowadzenia integracji organizacyjnej (czasowej i taryfowej) to elementy wpływaj ące tak że na stabilizacj ę, a nast ępnie podniesienie znaczenia transportu kolejowego w obszarze województwa śląskiego. Poł ączenia autobusowe w obszarze województwa śląskiego charakteryzuj ą si ę bogat ą ofert ą przewozow ą. Przewozy w ramach transportu zbiorowego, wykonywanego w granicach administracyjnych, co najmniej dwóch powiatów, realizowane s ą na ponad 500 liniach autobusowych. Oprócz wy żej wymienionych linii komunikacji zbiorowej, na sieci drogowej województwa śląskiego realizowane s ą pasa żerskie przewozy w ramach przewozów powiatowych i przewozów gminnych oraz przewozów mi ędzywojewódzkich i mi ędzynarodowych. Siatka poł ącze ń autobusowych zapewnia bardzo dobrą dost ępno ść przestrzenn ą do tego środka transportu oraz dobr ą jego cz ęstotliwo ść , a transport autobusowy w obszarze województwa śląskiego realizuje ponad 20% pracy przewozowej w transporcie osób. Uwzgl ędniaj ąc kierunki działa ń okre ślone w dokumentach strategicznych oraz zasady tworzenia zrównowa żonego rozwoju transportu zbiorowego (d ąż enie do minimalizacji wykorzystania środków transportu szkodliwych dla środowiska), bior ąc tak że pod uwag ę rozwój infrastruktury transportowej i mo żliwo ści finansowe województwa śląskiego, zdefiniowano, i ż w latach 2014 – 2020 podstawowym działaniem w zakresie transportu użyteczno ści publicznej jest stabilizacja kolejowej oferty przewozowej i zminimalizowanie odpływu pasa żerów z transportu kolejowego. Dlatego te ż w latach 2014 – 2020 zało żono utrzymanie oferty przewozowej w wielko ści pracy eksploatacyjnej przypadaj ącej na rok 2014.

13

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Sie ć poł ącze ń kolejowych uj ętych w projekcie planu transportowego dla województwa śląskiego obejmuj ących obszar gminy Pszczyna przedstawia si ę następuj ąco: LP. Nazwa linii 1. Katowice - Tychy - Pszczyna - Czechowice-Dziedzice - Bielsko-Biała - Żywiec - Zwardo ń 2. Pszczyna - Skoczów - Ustro ń Zdrój - Wisła Uzdrowisko - Wisła Gł ębce 3. Pszczyna - Żory – Rybnik.

Nale ży podkre śli ć, i ż projekt planu transportowego województwa śląskiego nie przewiduje tworzenia głównego w ęzła przesiadkowego w gminie Pszczyna.

Projekt „Planu Zrównowa żonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego dla Powiatu Pszczy ńskiego” obejmuje 5 linii tworz ących sie ć komunikacyjn ą obejmuj ącą poł ączenia miasta Pszczyna – siedziby powiatu z miejscowo ściami b ędącymi siedzibami wszystkich gmin tworz ących powiat pszczy ński. Z uwagi na fakt, i ż wszystkie linie powiatowych przewozów u żyteczno ści publicznej rozpoczynaj ą swój bieg w Pszczynie, cz ęść sieci obejmuje tak że obszar gminy Pszczyna. W wyniku szczegółowej analizy przebiegu poszczególnych linii stwierdzono, i ż obejmuj ą one swoim przebiegiem tak że miejscowo ści tworz ące gmin ę Pszczyna zapewniaj ąc poł ączenia komunikacyjne w kierunku Pszczyny. - Linia powiatowa relacji U/2410/1 Pszczyna - Pawłowice przez Por ębę, Brze źce i Studzionk ę przy zapewnieniu wła ściwej cz ęstotliwo ści poł ącze ń mo że realizowa ć tak że zadania komunikacji wewn ątrz gminnej w relacjach: Studzionka, Brze źce, Por ęba – Pszczyna. - Linia U2410/2 relacji Pszczyna – Suszec przy zapewnieniu wła ściwej cz ęstotliwo ści poł ącze ń mo że realizowa ć tak że zadania komunikacji wewn ątrz gminnej dla osiedla Stara Wie ś. - Linia U2410/3 relacji Pszczyna – Mied źna przy zapewnieniu wła ściwej cz ęstotliwo ści poł ącze ń mo że realizowa ć tak że zadania komunikacji wewn ątrz gminnej w relacji: Ćwiklice – Pszczyna.

14

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

- Linia U2410/5 relacji Pszczyna – Kobiór przy zapewnieniu wła ściwej cz ęstotliwo ści poł ącze ń mo że realizowa ć tak że zadania komunikacji wewn ątrz gminnej w relacji: Piasek – Pszczyna. Przebieg linii tworz ących sie ć komunikacji powiatowej jest ści śle zwi ązany z konieczno ści ą wyprowadzenia tych linii do gmin s ąsiaduj ących z gmin ą Pszczyna. Linie te rozchodz ą si ę promieni ście od centrum Pszczyny w kierunku wszystkich pi ęciu gmin o ściennych obejmuj ąc swym zasi ęgiem osiedla le żą ce wzdłu ż głównych ci ągów komunikacyjnych oraz miejscowo ści gminy Pszczyna le żą ce przy trasach prowadz ących do poszczególnych gmin. Analizuj ąc kształt sieci komunikacyjnej powiatowych linii u żyteczno ści publicznej nale ży podkre śli ć, i ż organizacja komunikacji proponowana przez Starost ę Pszczy ńskiego cz ęś ciowo b ędzie tak że realizowa ć zadania komunikacji gminnej, jednak nie zapewni kompleksowej realizacji tego zadania dla całej gminy Pszczyna. W zwi ązku z powy ższym niniejszy plan powinien uzupełnia ć sie ć poł ącze ń proponowan ą w planach transportowych wy ższych szczebli tak, aby w pełni zaspokoi ć potrzeby przewozowe ogółu mieszka ńców gminy Pszczyna.

Transport publiczny wykonywany na terenie gminy Pszczyna w ramach komunikacji gminnej powinien by ć traktowany jako uzupełnienie oferty przewozowej realizowanej w ramach komunikacji powiatowej. Z uwagi na fakt, i ż gmina zobowi ązana jest do finansowania komunikacji zbiorowej u żyteczno ści publicznej na swoim terenie proponuje si ę zawarcie wła ściwego porozumienia z jednostk ą powiatow ą dotycz ącego współfinansowania realizacji przewozów gminnych w ramach linii powiatowych. Działanie takie pozwoli na unikni ęcie konieczno ści uruchamiania dodatkowej komunikacji gminnej dubluj ącej si ę na terenie gminy z komunikacj ą powiatow ą.

15

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

4. Charakterystyka gminy Pszczyna

4.1. Transport publiczny i jego problemy

Ostatnie dziesi ęciolecie przyniosło w Polsce znaczny rozwój motoryzacji. Zatłoczone, pełne pojazdów ulice, brak miejsc parkingowych, utrudniony ruch pojazdów s ą codzienno ści ą. Dopełnieniem tego wszystkiego jest zanieczyszczenie powietrza i wypadki drogowe. Niestety w parze z dynamicznym rozwojem motoryzacji nie idzie rozwój infrastruktury. Budowa nowych dróg, odci ąż aj ących centra miast, jest kapitałochłonna i długotrwała, a czasem ze wzgl ędu na istniej ącą zabudow ę oraz wymogi zwi ązane z ochron ą środowiska, praktycznie niemo żliwa. Dynamiczny rozwój motoryzacji oraz niedoinwestowanie transportu publicznego spowodowały spadek zapotrzebowania na tego typu przewozy. Efektem takiego stanu rzeczy s ą zmiany organizacyjne oraz wynikaj ące z nich zmiany metod zarz ądzania transportem publicznym. Zmiany metod zarz ądzania zostały wywołane potrzeb ą szybkiego reagowania i dostosowania si ę do wymaga ń rynku. Prawidłowo funkcjonuj ący system publicznego transportu zbiorowego powinien spełnia ć nast ępuj ące wymagania: − zapewnia ć powszechny dost ęp do usług przewozowych, − na bie żą co i nieprzerwanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe społeczno ści. Organizator transportu zbiorowego powinien dąż yć do tego, by transport publiczny w ramach przewozów o charakterze u żyteczno ści publicznej (w tym równie ż w zakresie gminnych przewozów pasa żerskich) był przyjazny dla pasa żerów, w szczególno ści poprzez: − mo żliwo ść dogodnego i sprawnego przemieszczania si ę, − zapewnienie korzystnych dla pasa żerów godzin podró żowania, poprzez właściwe uło żenie rozkładów jazdy, − zapewnienie odpowiedniego standardu świadczonych przez operatora usług w ramach przewozów o charakterze u żyteczno ści publicznej.

Gmina Pszczyna, jako organizator publicznego transportu w ramach przewozów o charakterze użyteczno ści publicznej, musi wypracowa ć taki model funkcjonowania systemu transportowego, który sprosta potrzebom przewozowym mieszka ńców wszystkich miejscowo ści gminy w ramach poł ącze ń gminnych, a jednocze śnie

16

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" uwzgl ędni mo żliwo ści finansowe bud żetu gminy oraz mo żliwo ści techniczne przewo źników – operatorów. Nale ży podkre śli ć, i ż oczekiwania mieszka ńców s ą coraz wi ększe, natomiast mo żliwo ści finansowe organizatora i techniczne operatora nie zawsze za nimi nad ąż aj ą. Bezdyskusyjny pozostaje fakt, i ż podniesienie standardów funkcjonowania transportu publicznego jest jednoznaczne z podniesieniem jako ści przejazdu jego środkami. Jednak że cz ęsto wi ąż e si ę to ze wzrostem cen za przejazd, które stanowi ą najwa żniejszy element usług przewozowych w publicznym transporcie. Wszystkie te uwarunkowania powoduj ą, że bardzo trudno jest spełni ć oczekiwania w zakresie stosowania niskich taryf za korzystanie z usług transportu publicznego.

4.2. Poło żenie geograficzne

Gmina Pszczyna zajmuj ąca powierzchni ę 174 km 2 poło żona jest w województwie Śląskim, w obr ębie makroregionu Kotliny O świ ęcimskiej i mezoregionu Równiny Pszczy ńskiej. Równina Pszczy ńska to cz ęść Kotliny O świ ęcimskiej usytuowana pomi ędzy Dolin ą Górnej Wisły i Wy żyn ą Katowick ą. Jest to równina piaszczysta zaj ęta w znacznej cz ęś ci przez bór sosnowy (Lasy Pszczy ńskie). Obszar gminy zlokalizowany jest w obr ębie Doliny Wisły w powiecie pszczy ńskim, do którego nale żą tak że gminy: Goczałkowice – Zdrój (graniczy z gmin ą Pszczyna od południa), Kobiór (od północy), Mied źna ( od wschodu), Pawłowice (od zachodu) oraz gmina Suszec (od północnego – zachodu). Gmin ę Pszczyna tworz ą miasto Pszczyna oraz sołectwa: Brze źce, Czarków, Ćwiklice, Jankowice, Ł ąka, Por ęba, Piasek, Rudołtowice, Studzienice, Studzionka, Wisła Mała i Wisła Wielka. Przez gmin ę przebiegaj ą południkowo wa żne szlaki komunikacyjne tj. linia kolejowa (relacji Warszawa – Katowice – Bielsko–Biała oraz poł ączenie z Żorami i Rybnikiem) oraz droga szybkiego ruchu DK1. Obecno ść drogi krajowej nr 1 zapewnia Pszczynie poł ączenie z autostrad ą A4. Drogi wojewódzkie nr 931, 933 i 935 zapewniaj ą poł ączenie z autostrad ą A1, która jest głównym ciągiem komunikacyjnym północ – południe (Gda ńsk – Warszawa – Katowice – Rybnik – granica pa ństwa w Gorzycach). Obszar zamieszkiwany jest przez 50689 mieszka ńców (g ęsto ść zaludnienia wynosi 291 osób/km 2).

17

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Gmina Pszczyna na tle powiatu pszczy ńskiego

Podział administracyjny gminy Pszczyna

18

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Gmina Pszczyna posiada sprzyjaj ące warunki dla rozwoju gospodarczego. Jej atutami s ą przede wszystkim: poło żenie geograficzne i dost ępno ść komunikacyjna, walory przyrodnicze oraz du ża ilo ść terenów przystosowanych do rozwijania ró żnych typów działalno ści: handlowej, wypoczynkowo-rekreacyjnej, uzdrowiskowej, przemysłowej i transportu. Stolic ą gminy, pełni ącą funkcj ę usługowo-przemysłow ą jest Pszczyna, b ędąca w ęzłem komunikacyjnym, w którym krzy żuj ą si ę szlaki drogowe. Dost ępno ść komunikacyjna jest dla wielu rodzajów działalno ści gospodarczej wa żnym czynnikiem, stanowi ącym o lokalnej atrakcyjno ści gospodarczej danego terenu. Korzystne poło żenie komunikacyjne w pobli żu drogi krajowej nr 1, wyró żnia gmin ę na tle całego regionu pszczy ńskiego, jako miejsce atrakcyjne dla inwestycji. Główn ą rol ę w gospodarce gminy odgrywa rolnictwo (56 % powierzchni gminy stanowi ą u żytki rolne) oraz handel i usługi. Poło żenie geograficzne gminy oraz poszczególnych jej miejscowo ści ma istotny wpływ na sie ć komunikacyjn ą, czyli układ linii komunikacyjnych obejmuj ących obszar działania organizatora publicznego transportu zbiorowego, jakim jest Gmina Pszczyna, bowiem przy ustalaniu przebiegu poszczególnych linii nale ży uwzgl ędni ć szereg istotnych uwarunkowa ń m.in. takich jak: − gęsto ść zaludnienia obszaru obj ętego planem transportowym, − lokalizacj ę obiektów u żyteczno ści publicznej, − rynek pracy, − edukacj ę, − ochron ę zdrowia, − kultur ę, turystyk ę i sport,

4.3. Charakterystyka sieci drogowej

W gminie Pszczyna najwi ększe znaczenie komunikacyjne maj ą nast ępuj ące drogi: - krajowa: DK 1, - wojewódzkie:

19

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Numer Lp. Relacja drogi Droga / odcinek drogi od DK 1 do granicy gminy Pszczyna w 1. DW 931 Bieru ń Stary - Pszczyna kierunku Bierunia od granicy gminy z gmin ą Pawłowice do 2. DW 933 Chrzanów - Rzuchów granicy gminy z gmin ą Mied źna

3. DW 935 Pszczyna - Racibórz od granicy z gmin ą Suszec do DK1

od skrzy żowania z DW 933 w Pszczynie do 4. DW 939 Pszczyna - Strumie ń granicy powiatu (gmina Goczałkowice- Zdrój)

Poł ączenia komunikacyjne realizowane s ą równie ż za pomoc ą sieci dróg powiatowych i gminnych.

Wykaz dróg powiatowych gminy Pszczyna: 1. S4127 tj. ul. Szewczyka w Jankowicach i Studzienicach; 2. S4132 tj. ul. Kombatantów w Ćwiklicach; 3. S4123 tj. ul. Słowackiego i Dworcowa w Piasku; 4. S4130 tj. ul. Złote Łany, Kasztanowa w Jankowicach; 5. S4131 tj. ul. Złote Łany, Zacisze i Grzybowa w Jankowicach i Ćwiklicach; 6. S4124 tj. ul. Studzienicka i Kosów w Piasku i Studzienicach; 7. S4118 tj. ul. Spokojna w Ćwiklicach; 8. S4145 tj. ul. Wycecha w Rudołtowicach; 9. S4143 tj. ul. Tetmajera, Goli i Ł ącka Grobla w Ł ące; 10. S4142 tj. ul. Gerberów i Wiejska w Pszczynie i Ł ące; 11. S4149 tj. ul. Hallera w Pszczynie; 12. S4110 tj. ul. Ł ączna w Brze źcach; 13. S4149 tj. ul. Świerczewskiego w Por ębie; 14. S4109 tj. ul. Hodowców i Pokoju w Wi śle Wielkiej i Brze źcach; 15. S4126 – S4125 tj. ul. Katowicka w Piasku i Pszczynie; 16. S4122 tj. ul. Powsta ńców Śląskich w Czarkowie; 17. S4128 tj. ul. Zawadzkiego w Ćwiklicach i Rudołtowicach; 18. S4112 tj. ul. Zdrojowa w Pszczynie;

20

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

19. S4119 tj. ul. Szymanowskiego, Chopina i Bieru ńska w Pszczynie; 20. S4111 tj. ul. Kopernika i Sznelowiec w Pszczynie; 21. S4120 tj. ul. Staromiejska w Pszczynie; 22. S4103 tj. ul. Pawia i Jedno ści w Wi śle Małej i Studzionce; 23. S4121 tj. ul. Żorska, Batalionów Chłopskich w Pszczynie i Czarkowie.

Długo ści dróg gminnych w poszczególnych sołectwach (wartości przybli żone): 1. Czarków - 12,6 km 2. Wisła Wielka - 8,52 km 3. Wisła Mała - 7,6 km 4. Jankowice - 17,03 km 5. Studzienice - 8,4 km 6. Piasek -15,27 km 7. Ł ąka - 21,7 km 8. Por ęba - 6,62 km 9. Rudołtowice - 8,0 km 10. Brze źce - 7,34 km 11. Ćwiklice - 12.5 km

Drogi gminne i wewn ętrzne na terenie miasta Pszczyna: 1. Osiedle K ępa - 1,34 km 2. Osiedle Daszy ńskiego - 8,4 km 3. Osiedle Piłsudskiego - 4,3 km 4. Osiedle Kolonia Jasna - 7,3 km 5. Osiedle Podstarzyniec i Polne domy - 7,9 km 7. Osiedle Powsta ńców Śląskich - 8,8 km 8. Śródmie ście - 0,15 km 9. Stara Wie ś - 24,8 km

Infrastruktura drogowa ulega stopniowej poprawie za spraw ą unijnych i rz ądowych dotacji przeznaczanych na remonty i modernizacje dróg.

21

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Powiązania dróg komunikacyjnych w gminie Pszczyna na tle powiatu pszczy ńskiego

22

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

4.4. Sytuacja społeczno – gospodarcza

Na terenie gminy Pszczyna tylko miasto Pszczyna jest lokalnym o środkiem gospodarczym i handlowym, posiadaj ącym długoletnie tradycje w przemy śle maszynowym. Pozostała cz ęść gminy zwi ązana jest głównie z przetwórstwem rolno- spo żywczym oraz turystyk ą i rekreacj ą wynikaj ącą z poło żenia gminy nad Zalewem Goczałkowickim. Według danych GUS (stan na 31.12.2013 r.) w gminie zarejestrowanych było 6343 jednostek gospodarczych, z czego sektor prywatny reprezentuje 6225 podmiotów, a sektor publiczny jedynie 118 podmiotów. Liczba podmiotów gospodarczych na terenie gminy Pszczyna stale ro śnie. Wzrasta głównie ilo ść podmiotów w sektorze prywatnym, w sektorze publicznym zaobserwowano spadek ilo ści podmiotów. Podmioty działaj ące w sektorze publicznym stanowi ą jedynie ok. 2 % ogólnej liczby podmiotów, a najwi ększe znaczenie odgrywaj ą pa ństwowe i samorz ądowe jednostki prawa bud żetowego (94). W sektorze prywatnym najwi ększ ą rol ę odgrywaj ą osoby fizyczne prowadz ące własn ą działalno ść gospodarcz ą (4799), spółki prawa handlowego (549) oraz stowarzyszenia i organizacje społeczne (111). Zdecydowan ą wi ększo ść podmiotów gospodarczych stanowi ą jednak osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą. W 2013 r. stanowiły one 76 % wszystkich podmiotów. Na terenie gminy Pszczyna prowadzona jest działalność gospodarcza praktycznie we wszystkich istniej ących bran żach (wg sekcji PKD). Najwi ęcej podmiotów gospodarczych (1639) prowadzi działalno ść w obszarze sekcji G (Handel hurtowy i detaliczny). Znacz ąca ilo ść podmiotów gospodarczych (1293) prowadzi działalno ść w sekcji F (Budownictwo). W podziale na wielko ść zatrudnienia dominuj ą przedsi ębiorstwa małe zatrudniaj ące do 9 pracowników (5980 podmiotów, co stanowi 94 % ogólnej liczby podmiotów). W przedziale od 10 – 49 pracowników zarejestrowanych jest 305 podmiotów gospodarczych, co stanowi 4,8 %, 55 podmiotów zatrudniaj ące od 50-249 pracowników (0,9 %) i 3 podmioty zatrudniaj ące od 250 do 999 pracowników, brak podmiotów zatrudniaj ących powy żej 1000 pracowników.

23

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Przeprowadzona stosunkowo niedawno restrukturyzacja przemysłu tak że przeło żyła si ę na niekorzystn ą sytuacj ę ekonomiczn ą i demograficzn ą mieszka ńców gminy Pszczyna. Problemy zwi ązane z upadkiem tradycyjnego przemysłu i obni żeniem pozycji miasta w województwie śląskiego generuj ą negatywne procesy społeczne i gospodarcze. Nowe rodzaje przedsi ębiorczo ści lokalnej nie s ą w stanie zrekompensowa ć utraty dotychczasowych miejsc pracy. Ponadlokalne funkcje miasta uległy znacznemu zredukowaniu. W oczach mieszka ńców atrakcyjno ść Pszczyny w regionie w stosunku do atrakcyjno ści innych pobliskich ośrodków gospodarczych stale spada.

Struktura bezrobocia

Bezrobocie zarówno istniej ące, jak równie ż te, które mo że pojawi ć si ę w przyszło ści to jeden z głównych problemów, przed którymi stan ęła polska gospodarka. Tak że w skali mikro bezrobocie stanowi jeden z najwi ększych problemów, przed rozwi ązaniem którego stan ęły samorz ądy lokalne. Ogranicza ć negatywny wzrost tego zjawiska próbuj ą one poprzez organizowanie ró żnych form aktywizacji lokalnego rynku pracy. Du ży udział w rozwi ązywaniu tego problemu maj ą tak że środki i programy Unii Europejskiej. Poziom bezrobocia w gminie Pszczyna na koniec lutego 2014 r. kształtował si ę na poziomie 1890 osób (dane Powiatowego Urz ędu Pracy w Pszczynie).

Na podstawie statystyk prowadzonych przez Powiatowy Urz ąd Pracy mo żna wyci ągn ąć nast ępuj ące wnioski:

- najwi ększ ą grup ę w śród bezrobotnych stanowi ą kobiety (54 %), - bezrobociem dotkni ęte s ą osoby młode w wieku nie przekraczaj ącym 30 lat (a wi ęc w okresie pełnej zdolno ści do pracy) oraz osoby w wieku powy żej 50 lat (ł ącznie 42 %). - najwi ększ ą grup ę w śród bezrobotnych stanowi ą o podstawowym i średnim poziomie wykształcenia, - jako pozytywn ą cech ę wynikaj ącą ze struktury obecnego poziomu bezrobocia nale ży uzna ć fakt, że s ą nim dotkni ęte głównie osoby z krótkim sta żem pracy lub bez sta żu pracy, w wieku mobilnym, a wi ęc podatne jeszcze na ró żne formy przekwalifikowania zawodowego,

24

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

- za cech ę negatywn ą nale ży uzna ć ograniczenie perspektyw dla znacznej liczby młodych mieszka ńców gminy.

4.5. Struktura demograficzna

Jak ju ż wspomniano powierzchnia gminy Pszczyna wynosi 174,14 km². Obszar ten zamieszkiwany jest przez 50689 mieszka ńców, co daje g ęsto ść zaludnienia 291 osób/km 2.

Liczba ludno ści w gminie w latach 2004 – 2013 kształtowała si ę na nast ępuj ącym poziomie:

Ludność w gminie Pszczyna Lata Liczba osób 2004 49576 2005 49831 2006 50060 2007 50062 2008 50161 2009 50277 2010 50457 2011 50547 2013 50665

25

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Ludno ść z podziałem na grupy wiekowe (stan na 02.04.2014 r.):

Grupy wiekowe Miejscowo ści 0-5 6-12 13-15 16-18 19-24 25-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-90 +91 Pszczyna 1516 1653 708 710 1819 2490 4029 3180 3718 2848 1818 718 76 Czarków 161 188 68 86 215 220 334 286 285 150 68 56 4 Piasek 246 280 121 119 243 322 577 418 477 330 196 84 10 Brze źce 87 121 41 40 72 118 203 120 151 101 54 22 5 Por ęba 74 81 28 47 100 111 146 146 149 60 61 25 1 Jankowice 251 296 125 99 219 296 503 409 346 229 152 68 10 Studzienice 143 172 56 88 158 192 291 251 250 134 83 39 4 Ćwiklice 187 194 105 86 214 288 460 398 429 230 170 68 6 Rudołtowice 71 104 41 42 72 116 183 155 153 115 65 25 4 Łąka 231 234 90 105 261 297 479 409 414 239 160 64 7 Wisła Wielka 137 170 86 93 229 225 323 303 311 181 121 61 6 Wisła Mała 107 107 50 52 115 144 191 170 177 95 79 30 7 Studzionka 158 173 94 96 210 224 334 329 270 213 140 49 3 Razem 3369 3773 1613 1663 3927 5043 8053 6574 7130 4925 3167 1309 143

Osoby najcz ęś ciej korzystaj ące z komunikacji publicznej to dzieci i młodzie ż w wieku od 7-18 lat oraz osoby starsze w wieku 61-70 lat. Na podstawie powy ższych danych grupy te licz ą odpowiednio 7049 oraz 4925 osób

Gęsto ść zaludnienia

Jednym z istotnych parametrów, pozwalaj ącym oceni ć potrzeby przewozowe danego obszaru jest g ęsto ść zaludnienia. Analizuj ąc dane informuj ące, ile osób mieszka na danym terenie mo żna wła ściwie uło żyć przebieg linii komunikacyjnych oraz wła ściwie dobra ć rodzaj środków transportu, którymi komunikacja publiczna jest realizowana. Ma to du ży wpływ na rentowno ść przewozów.

26

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Na terenie gminy Pszczyna g ęsto ść zaludnienia kształtuje si ę na nast ępuj ącym poziomie:

Liczba Powierzchnia Gęsto ść zaludnienia Gmina 2 2 mieszka ńców w km na 1 km Pszczyna 25283 22,26 1136

Czarków 2121 17,49 121

Piasek 3423 12,31 278

Brze źce 1135 7,49 152

Por ęba 1029 8,43 121

Jankowice 3003 24,65 122

Studzienice 1861 8,14 229

Ćwiklice 2835 14,37 197

Rudołtowice 1146 7,27 158

Łąka 2990 11,79 254

Wisła Wielka 2246 9,21 244

Wisła Mała 1324 7,61 174

Studzionka 2293 23,12 99

Ogółem gmina 50689 174,14 291

Na terenach wiejskich najmniejsze zag ęszczenie ludno ści wyst ępuje w Studzionce, natomiast najwi ększe w miejscowo ści Piasek. Analizuj ąc natomiast obszar całej gminy najwi ększe zag ęszczenie ludno ści notowane jest w mie ście Pszczyna. Gęsto ść zaludnienia powinna stanowi ć bardzo istotny czynnik zarówno przy doborze taboru autobusowego podczas ustalania sieci przewozowej, a tak że przy ustalaniu ilo ści przystanków autobusowych na danym obszarze. Im wi ększa g ęsto ść zaludnienia, tym ilo ść przystanków powinna by ć wi ększa. Fakt ten zostanie wzi ęty pod uwag ę podczas propozycji lokalizacji przystanków autobusowych w dalszej cz ęś ci opracowania.

27

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

4.6. Komunikacja indywidualna

Poziom motoryzacji w gminie Pszczyna na dzie ń 30.09.2013 r. przedstawiał si ę nast ępuj ąco:

1. Zarejestrowane wybrane rodzaje pojazdów mechanicznych (na podstawie danych uzyskanych z Wydziału Komunikacji i Transportu Starostwa Powiatowego w Pszczynie):

Pszczyna Lp. Rodzaj pojazdu Gmina Miasto Suma 1. Motorowery 1397 452 1849 2. Motocykle 542 293 835 3. Samochody osobowe 15504 6999 22503 4. Samochody ciężarowe 2271 1162 3433 5. w tym: DMC < 3500 kg 1920 1039 2959 6. Autobusy 49 55 104

28

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

2. Liczba pojazdów przypadaj ąca na 1000 mieszka ńców kształtuje si ę nast ępuj ąco: - motocykle i motorowery: 52 pojazdy / 1000 mieszkańców, - samochody osobowe: 441 pojazdów / 1000 mieszka ńców, - autobusy: 2 pojazdy / 1000 mieszka ńców.

Analizuj ąc dane dotycz ące liczby pojazdów przypadaj ących na 1000 mieszka ńców stwierdzono, i ż wska źnik motoryzacji kształtuje si ę na wysokim poziomie. Nale ży tak że zauwa żyć, i ż stale ro śnie liczba samochodów osobowych rejestrowanych w gminie Pszczyna. Wyra źnie daje si ę równie ż zauwa żyć wzrost liczby motocykli i motorowerów. Bior ąc pod uwag ę zatłoczenie ulic oraz rosn ące koszty paliwa jedno ślady staj ą si ę alternatyw ą dla samochodów. Trend ten pokazuje, iż mieszka ńcy gminy preferuj ą indywidualne środki transportu. Trzeba jednak że pami ęta ć, że dynamicznie rozwijaj ąca si ę komunikacja indywidualna nie jest jednak w stanie zast ąpi ć komunikacji publicznej. Wzrastaj ąca ilo ść pojazdów indywidualnych powoduje bowiem utrudnienia komunikacyjne oraz negatywnie wpływa na ekologi ę. Tylko szybki i zrównowa żony rozwój komunikacji publicznej da gwarancj ę dogodnego i wygodnego przemieszczania si ę pasa żerów oraz mo żliwo ść regularnego dojazdu do prawie wszystkich instytucji publicznych, szkół i zakładów pracy w gminie.

4.7. Komunikacja publiczna

Ze wzgl ędu na zasięg terytorialny komunikacj ę w gminie Pszczyna mo żemy podzieli ć na: • komunikacj ę regionaln ą i mi ędzyregionaln ą: poł ączenia gminy Pszczyna z miastami w województwie śląskim oraz z miastami spoza województwa śląskiego: – Rybnik – Zakopane, – Świdnica – Zakopane, – Rybnik – Krosno, – Wisła – Jastrz ębia Góra (sezonowa), – Racibórz – Kraków,

29

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

• komunikacj ę lokaln ą: linie komunikacyjne w granicach gminy oraz wykraczaj ące cz ęś ciowo do gmin o ściennych: 1. Józef Bednarek, linia Pszczyna – Pawłowice, 2. Zbigniew Czech, linie: – Rudziczka – Pszczyna, – Pszczyna – Żory, 3. Zdzisław Lenart, linia: Pszczyna – Wola, 4. Andrzej i Krzysztof Pudełko A.K. TRANS, linie: – Pszczyna – Wola, – Piasek – Pszczyna, 5. Zenon Samol, linia: Pszczyna – Strumie ń, 6. Bogdan Tworuszka, linia: Pszczyna – Tychy, 7. Marek Ogrodzki, linia: Pszczyna – Czechowice-Dziedzice, 8. Bo żena Smółka, linia: Pszczyna – Jawiszowice (linia wykracza poza granic ę województwa śląskiego – powiat o świ ęcimski, jednak że obsługuje przystanki jak komunikacja lokalna), 9. PKS i S O świ ęcim S.A., linia: – Pszczyna – Bieru ń, 10. PKS w Pszczynie Sp. z o.o. linie: (tylko przewozy szkolne) - Studzionka – Studzionka przez Wisła Wielk ą, Brze źce - Studzionka – Studzionka przez Wisła Wielk ą, Wisła Mał ą - Ćwiklice – Pszczyna przez Rudawki, Dębin ę, Rudołtowice - Pszczyna – Pszczyna przez Por ębę, - Pszczyna Stara Wie ś – Pszczyna przez Por ębę, - Pszczyna – Pszczyna przez Piasek, - Pszczyna Stara Wie ś – Pszczyna przez Piasek, - Pszczyna Stara Wie ś – Pszczyna przez Czarków, Piasek, - Pszczyna Stara Wie ś – Pszczyna przez Piasek, Czarków, - Pszczyna – Pszczyna przez Piasek, Stara Wie ś - Pszczyna – Pszczyna Stara Wie ś przez Piasek, - Pszczyna – Pszczyna Stara Wie ś przez Czarków, - Pszczyna – Czarków, - Pszczyna – Ćwiklice,

30

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

- Pszczyna – Ćwiklice, - Pszczyna – Studzienice przez Jankowice, - Pszczyna – Studzienice przez Jankowice, - Pszczyna – Studzienice przez Jankowice, - Pszczyna – Pszczyna przez Ł ąkę, - Pszczyna – Pszczyna przez Ł ąkę, - Studzionka – Studzionka przez Wisła Wielk ą, Wisła Mał ą, Brze źce,

Analizuj ąc powy ższe mo żna stwierdzi ć, i ż rynek przewozowy na obszarze gminy Pszczyna jest mocno rozdrobniony (nie mamy tutaj do czynienia z podmiotem, który odgrywa rol ę dominuj ącą i obsługuje wi ększ ą cz ęść gminy). Sytuacja taka jest niekomfortowa dla pasa żerów, gdy ż ka żdy z przewo źników stosuje własne taryfy oraz systemy biletowe, co utrudnia przemieszczanie si ę po obszarze gminy (konieczno ść przesiadek oraz nabywania biletów u ka żdego przewo źnika osobno). Ponadto podkre śli ć nale ży, i ż komunikacja gminna zwi ązana jest tylko i wył ączenie z dowozem dzieci do szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, a wi ęc kursy obejmuj ą tylko wybrane tereny gminy i wykonywane s ą wył ącznie w dni nauki szkolnej w godzinach porannych i popołudniowych. Sytuacja taka jest niekomfortowa dla pasa żerów, poniewa ż nie zapewnia si ę powszechnego, bie żą cego oraz nieprzerwanego zaspokajania potrzeb przewozowych ogółu mieszka ńców gminy. Dodatkowo ka żdy z przewo źników stosuje własne taryfy oraz systemy biletowe, co utrudnia przemieszczanie si ę po obszarze gminy (konieczno ść przesiadek oraz nabywania biletów u ka żdego przewo źnika osobno).

4.7.1. Infrastruktura kolejowa

Pszczyna stanowi stacj ę w ęzłow ą, przez któr ą przebiega linia kolejowa nr 139 Katowice – Zwardo ń – Skalite oraz linia nr 148 Pszczyna – Rybnik. Stacja obsługuje tak że ruch dalekobie żny: poci ągi do Warszawy, Gdyni i Bielska-Białej oraz poci ągi do Wrocławia i Zakopanego. W budynku zabytkowego dworca znajduje si ę poczekalnia z kas ą biletow ą. Aktualnie trwa remont dworca polegaj ący na dostosowaniu

31

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" infrastruktury do współczesnych wymogów (kompleksowe odnowienie elewacji i wn ętrza, wprowadzenie nowoczesnych rozwi ąza ń ułatwiaj ących podró żnym korzystanie z obiektu – nowy system informacji, a tak że dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych). Planowo remont miał si ę zako ńczy ć do ko ńca 2013 r., lecz termin został przesuni ęty na pocz ątek roku 2014 ( źródło: www.pszczyna.naszemiasto.pl). Pozostałe przystanki i stacje kolejowe s ą obiektami, które w wyniku restrukturyzacji kolei pa ństwowych zostały znacznie zaniedbane. Obecnie nie spełniaj ą ju ż współczesnych wymogów z zakresu obsługi podró żnych.

4.7.2. Infrastruktura drogowa

Najistotniejszym elementem z punktu widzenia pasażera s ą dworce i przystanki autobusowe, gdy ż z nich korzysta si ę bezpo średnio. Prawidłowo przygotowane przystanki autobusowe powinny spełnia ć nast ępuj ące wymagania: − by ć oznaczone zgodne z art. 2 pkt 13 ustawy Prawa o ruchu drogowym, − zawiera ć czyteln ą informacj ę o rozkładzie jazdy z uwzgl ędnieniem godzin odjazdów, rodzaju komunikacji oraz operatorów zgodnie z art. 4 pkt 8a ustawy o transporcie drogowym, − by ć oznaczone prawidłowo dobran ą nazw ą, − zapewnia ć dost ęp dla osób niepełnosprawnych.

4.7.2.1. Dworce autobusowe

Obecnie na terenie gminy Pszczyna nie ma dworca autobusowego. Dawny dworzec został sprzedany prywatnemu inwestorowi. Obecnie na jego terenie znajduje si ę market handlowy. Sytuacja ta spowodowała, że w Pszczynie nie ma miejsca na obsług ę pasa żerów. Brakuje kas biletowych oraz pomieszcze ń socjalnych dla pasa żerów i kierowców. Brak jest tak że placu manewrowego oraz parkingu dla autobusów. Szans ą na zmian ę tego stanu rzeczy jest fakt, i ż samorz ądy rozpocz ęły ju ż działania zmierzaj ące do realizacji zadania polegaj ącego na utworzeniu centrum przesiadkowego w Pszczynie w pobli żu ulic Sokoła oraz Dworcowej. Utworzenie

32

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" w tym miejscu w ęzła przesiadkowego wpłynie na promocj ę miasta, a tak że b ędzie istotnym czynnikiem pobudzaj ącym rozwój gospodarczy pobliskiego obszaru.

4.7.2.2. Przystanki autobusowe w gminie Pszczyna z uwzgl ędnieniem ich dost ępno ści dla osób niepełnosprawnych

Analizuj ąc dost ępno ść infrastruktury zwi ązanej z komunikacj ą publiczn ą do potrzeb osób niepełnosprawnych niewielu z nas zdaje sobie spraw ę z rozmiarów problemu. Ostatnie dane dotycz ące liczby osób niepełnosprawnych w Polsce pochodz ą z Narodowego Spisu Powszechnego 2011. Według wyników spisu w 2011 roku liczba osób niepełnosprawnych ogółem wynosiła około 4,7 mln (co stanowi 12,2 % ludno ści kraju), w tym około 4,2 mln posiadało prawne potwierdzenie faktu niepełnosprawno ści, a 3,4 mln spo śród nich stanowiły osoby w wieku 15 lat i wi ęcej. Według danych Badania Aktywno ści Ekonomicznej Ludno ści przeliczonych w oparciu o nowe bilanse ludno ści po spisie z 2011 roku liczba osób niepełnosprawnych w wieku 16 lat i wi ęcej w latach 2010 – 2012 kształtowała si ę na wyrównanym poziomie – 3,4 mln osób (dokładnie 3361 tys. w roku 2012). Oznacza to, że 10,8% ludno ści w wieku 15 lat i wi ęcej posiadało prawne orzeczenie niepełnosprawno ści. Liczba osób niepełnosprawnych prawnie w wieku produkcyjnym wynosiła średniorocznie 1953 tys., co stanowiło 8,4% ludno ści w tym wieku. Najcz ęstsz ą przyczyn ę niepełnosprawno ści stanowi ą schorzenia układu kr ąż enia, narz ądów ruchu oraz schorzenia neurologiczne. Relatywnie ni ższy udział procentowy osób z uszkodzeniami narz ądu wzroku i słuchu, z chorob ą psychiczn ą i upo śledzeniem umysłowym w zbiorowo ści osób niepełnosprawnych dotyczy jednak tysi ęcy osób o obni żonej sprawno ści w codziennym funkcjonowaniu, a zatem i wymagaj ących szczególnego podej ścia w edukacji, na rynku pracy i w życiu codziennym. W 2012 roku 28,3 % osób w wieku 15 lat i wi ęcej miało orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawno ści (lub orzeczenie równowa żne), 40,9 % tych osób posiadało orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawno ści (lub równowa żne) a 30,8 % - orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawno ści (lub równowa żne). Znaczna cz ęść tych osób, by prawidłowo funkcjonowa ć i nie zamyka ć si ę w przysłowiowych czterech ścianach winna by ć aktywna zawodowo. Jako, że nie

33

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" ka żdy niepełnosprawny posiada własny środek transportu wa żne jest, by infrastruktura była dostosowana do ich potrzeb. Na ulicach niwelowanie barier architektonicznych powinno dotyczy ć ci ągów komunikacyjnych, miejsc parkingowych i chodników. Minimalna szeroko ść ci ągów komunikacyjnych powinna wynosi ć 1,50 m, a lokalne zw ęż enia nie powinny by ć mniejsze ni ż 1 m. Natomiast progi i zjazdy nie mog ą przekraczać 2 cm. Rozporz ądzenia zawieraj ą wymagania odno śnie liczby, usytuowania, wymiarów i oznakowania stanowisk postojowych. Przykładowo stanowisko parkingowe dla samochodu osoby niepełnosprawnej powinno mie ć szeroko ść 3,60 m. Na przej ściach dla pieszych powinny by ć instalowane pochylnie (w tym wypadku s ą to specjalne zjazdy niweluj ące ró żnice poziomów pomi ędzy kraw ęż nikiem, a jezdni ą), których minimalna szeroko ść powinna wynosi ć 1,50 m. Wytyczne dotycz ą tak że maksymalnego pochylenia chodników, ci ągów pieszych i pochylni oraz wymiarów przystanków autobusowych, które powinny by ć usytuowane w odległo ści 1,50 m od kraw ędzi zatoki przystankowej. Tak że transport publiczny winien by ć dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych (niskopodłogowe autobusy). Z kolei dla osób niepełnosprawnych wzrokowo bardzo wa żna jest tak że powierzchnia platformy. Wyczuwalna powierzchnia o wysokim kontra ście wizualnym mo że poprawi ć dost ępno ść dla tej grupy u żytkowników i przyczyni ć si ę do lepszego postrzegania przystanków przez wszystkich pasa żerów. Odległo ść mi ędzy platform ą, a podłog ą autobusu powinna by ć mo żliwie najmniejsza (np. tak, aby wózki inwalidzkie mogły j ą płynnie pokona ć). Rozwi ązania takie, jak kraw ęż nik „Kassel” (specjalny rodzaj kraw ęż nika naprowadzaj ący autobus na przystanek bez uszkadzania ściany opony) pomagaj ą kierowcom ograniczy ć przerw ę tak, aby optymalnie wykorzysta ć istniej ącą infrastruktur ę. Niestety powy ższe wytyczne s ą jak na razie zawarte głównie w normach i aktach prawnych, natomiast w rzeczywisto ści stan dostosowania obiektów u żyteczno ści publicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych jest z reguły bardzo zły.

Oceniaj ąc punktow ą infrastruktur ę komunikacyjn ą (przystanki i dworce) w gminie Pszczyna dokonano jej podziału, tworz ąc umowne kategorie (od I do IV) obrazuj ące jej stan według zagro żeń i dost ępno ści dla osób niepełnosprawnych.

34

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Kategori ę I obejmuj ą miejsca stanowi ące najwi ększe zagro żenie i najmniejsz ą dost ępno ść dla osób niepełnosprawnych. S ą to głównie przystanki, gdzie brak jest nie tylko zatoki autobusowej, czy utwardzonego pobocza. Na tych przystankach brak jest jakiegokolwiek miejsca, gdzie osoba niepełnosprawna mogłaby bezpiecznie oczekiwa ć na autobus. W tych miejscach problemy mog ą mie ć nie tylko niepełnosprawni na wózkach, ale nawet całkowicie zdrowi ludzie, gdy ż na autobus trzeba oczekiwa ć na jezdni, lub poza jej kraw ędzi ą, gdzie znajduje si ę zazwyczaj stroma skarpa, gro żą ca upadkiem. Ponadto w miejscach tych zazwyczaj wyst ępuje du że nat ęż enie ruchu, co jeszcze pot ęguje zagro żenie. Miejsca oznaczone symbolem tej kategorii powinny w pierwszej kolejno ści zosta ć przystosowane do obsługi pasa żerów zarówno pełnosprawnych, jak i tych o ograniczonej sprawno ści ruchowej. Kategoria II dotyczy miejsc, które nie s ą tak niebezpieczne jak wymienione w kategorii I, jednak że i tak odbiegaj ą od prawidłowych standardów. Zazwyczaj wokół przystanku w takich miejscach rozpo ściera si ę trawiaste, b ądź gruntowe pobocze, które pozwala unikn ąć koniczno ści oczekiwania na autobus na jezdni, jednak że nie zapewnia wła ściwego komfortu. Zazwyczaj s ą to miejsca o mniejszym nat ęż eniu ruchu, niż w kategorii I. Miejsca takie powinny zosta ć doprowadzone do wła ściwego standardu w drugiej kolejno ści. Kategoria III obejmuje miejsca, gdzie mo żna wprawdzie oczekiwa ć na autobus nie nara żaj ąc si ę jednocze śnie na potr ącenie przez samochód, niemniej osoba niepełnosprawna mo że mie ć du że problemy, by na takie miejsce si ę dosta ć. Jest to spowodowane głównie utrudnionym dojazdem po jednej lub obydwu stronach (wyniesiony kraw ęż nik, pobocze wysypane łupkiem, w którym grz ęzn ą koła wózka, zniszczona, nierówna kostka brukowa utrudniaj ąca jazd ę). Miejsca te mo żna stosunkowo małym nakładem środków doprowadzi ć do wła ściwego stanu. Kategoria IV obejmuje miejsca, gdzie mo żna oczekiwa ć na autobus nie nara żaj ąc si ę na niebezpiecze ństwo, osoba niepełnosprawna mo że bez wi ększych problemów korzysta ć z komunikacji autobusowej.

35

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Poni żej przedstawiono przystanki, które b ędą obsługiwane przez gminne przewozy u żyteczno ści publicznej, zlokalizowane na obszarze gminy Pszczyna.

Dost ęp dla Numer niepełnosprawnych Nazwa przystanku Lokalizacja Rodzaj drogi (kategoria na zagro żeń) mapie

Pszczyna, Sokoła Sokoła gminna III 1

Pszczyna, Dworcowa Urz ąd Dworcowa powiatowa nr 4111 S IV 2 Skarbowy Pszczyna, Katowicka Park Katowicka 8 powiatowa nr 4125 S III 3

Pszczyna, Katowicka szkoła Katowicka 39 powiatowa nr 4125 S II 4

Pszczyna, Cieszy ńska Cieszy ńska/Zdrojowa wojewódzka nr 939 II 5

Pszczyna, Korfantego szpital Korfantego gminna II 6

Pszczyna, Bielska Bielska wojewódzka nr 933 II 7

Pszczyna, Żorska park Żorska 2 wojewódzka nr 933 II 8

Pszczyna, Wodzisławska Wodzisławska 1 wojewódzka nr 933 I 9

Pszczyna, Ba żantarnia Wodzisławska/Słowicza wojewódzka nr 933 II 10 Kopernika/ Pszczyna, ZUS powiatowa nr 4111 S III 11 Poniatowskiego Pszczyna, Hallera Hallera powiatowa nr 4149 S I 12

Pszczyna, Studzienicka Studzienicka / Bieru ńska gminna III 13

Pszczyna, Polne Domy Polne Domy gminna II 14 Pszczyna, Publiczne Krasi ńskiego / gminna III 15 Gimnazjum nr 4 Konopnickiej Pszczyna, Bieru ńska I Bieru ńska 29 wojewódzka nr 931 II 16

Pszczyna, Bieru ńska II Bieru ńska 59 wojewódzka nr 931 II 17 Pszczyna, Publiczne Kazimierza Wielkiego 25 gminna III 18 Gimnazjum nr 2 Pszczyna, Publiczne Staromiejska 41 gminna IV 19 Gimnazjum nr 3 Pszczyna, posesja Bieru ńska 12 powiatowa nr 4119 S I 20

Pszczyna, Szymanowskiego Szymanowskiego powiatowa nr 4119 S IV 21

Pszczyna, Stara Wie ś, I Staromiejska 12 powiatowa nr 4120 S I 22

Pszczyna, Stara Wie ś, II Staromiejska 46 powiatowa nr 4120 S II 23

Pszczyna, Stara Wie ś, III Staromiejska 50 powiatowa nr 4120 S II 24

Pszczyna, Stara Wie ś Rybnicka / Le śna wojewódzka nr 935 I 87 cegielnia Piasek Katowicka 14 powiatowa nr 4126 S II 25

Piasek, restauracja Katowicka 100 powiatowa nr 4126 S II 26 Słowackiego / Aleja Piasek, PKP powiatowa nr 4123 S I 27 Dębowa

36

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Piasek, sklep Słowackiego powiatowa nr 4123 S I 28

Piasek, Las Słowackiego powiatowa nr 4123 S II 29

Męczenników Ćwiklice, kolonia wojewódzka nr 933 I 30 Oświ ęcimskich 43 Męczenników Ćwiklice Oświ ęcimskich/ wojewódzka nr 933 IV 31 Zawadzkiego Ćwiklice, Podlesie Kombatantów powiatowa nr 4132 S II 32

Ćwiklice, 11 listopada 11 Listopada gminna I 33

Por ęba, POM Wodzisławska 25 wojewódzka nr 933 II 34 Wodzisławska/ Por ęba, poczta wojewódzka nr 933 I 35 Świerczewskiego/Wodna Por ęba, szkoła Świerczewskiego 5 powiatowa nr 4149 S I 36

Por ęba, przedszkole Świerczewskiego 73 powiatowa nr 4149 S I 37

Brze źce, szkoła Ofiar Faszyzmu/Pokoju wojewódzka nr 933 I 38 Ofiar Brze źce, kolonia wojewódzka nr 933 I 39 Faszyzmu/Wyzwolenia Brze źce, Widoki Ofiar Faszyzmu 20 wojewódzka nr 933 I 40

Brze źce, kapliczka Pokoju 55 powiatowa nr 4109 S I 41 Pokoju parking przy Brze źce, Plac Ko ścielny powiatowa nr 4109 S III 42 ko ściele Studzionka, skrzy żowanie Wodzisławska/Jedno ści wojewódzka nr 933 II 43

Studzionka, kolonia Wodzisławska/Stawowa wojewódzka nr 933 II 44

Studzionka, gimnazjum Jordana 3 gminna II 45

Studzionka Jedno ści 24 powiatowa nr 4103 S I 46

Wisła Wielka II Cieszy ńska wojewódzka nr 939 III 47

Wisła Wielka, Żagle Cieszy ńska wojewódzka nr 939 II 48

Wisła Wielka I Cieszy ńska wojewódzka nr 939 III 49

Wisła Wielka, Ko ściół Hodowców 38 powiatowa nr 4109 S I 50

Wisła Wielka, Kapliczka Hodowców 96 powiatowa nr 4109 S I 51

Wisła Wielka, Bar Milena Hodowców 138 powiatowa nr 4109 S II 52

Wisła Wielka, Pszczynka Hodowców 147A powiatowa nr 4109 S I 53

Wisła Wielka, Brzozowa Brzozowa gminna I 54

Wisła Wielka, Osiedle Cieszy ńska wojewódzka nr 939 III 55

Wisła Wielka, Kolonia Cieszy ńska wojewódzka nr 939 III 56

Czarne Doły Powsta ńców Śląskich gminna I 57

Czarne Doły, Le śniczówka Powsta ńców Śląskich gminna I 58

Stenclówka, były PGR Stenclówka były PGR gminna I 59

Wisła Mała, Kolonia Nad Jeziorem / Borsuków wojewódzka nr 939 II 60

37

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Wisła Mała, skrzy żowanie Nad Jeziorem wojewódzka nr 939 III 61

Wisła Mała, Ko ściół Pawia 13 powiatowa nr 4103 S I 62

Wisła Mała, Dom Kultury Pawia 69 powiatowa nr 4103 S I 63

Wisła, Mała Pawia 95 powiatowa nr 4103 S I 64 Męczenników Rudawki, las Oświ ęcimskich/ wojewódzka nr 933 I 65 Zawadzkiego Rudawki, obok p. Mika Zawadzkiego 243 powiatowa nr 4128 S I 66

Rudawki, sklep Zawadzkiego 198 powiatowa nr 4128 S II 67

Dębina Zawadzkiego 207 powiatowa nr 4128 S II 68

Rudołtowice, OSP Zawadzkiego 124 powiatowa nr 4128 S II 69

Rudołtowice, RSP Zawadzkiego 132 powiatowa nr 4128 S II 70

Rudołtowice I Zawadzkiego 72 powiatowa nr 4128 S II 71

Czarków, skrzy żowanie Powsta ńców Śląskich powiatowa nr 4122 S I 72 Powsta ńców Śląskich / Czarków, spółdzielnia powiatowa nr 4122 S II 73 Ko ścielna Powsta ńców Śląskich / Czarków powiatowa nr 4122 S I 74 Starowiejska Jankowice, kolonia Żubrów wojewódzka nr 931 III 75

Jankowice, gospoda Żubrów wojewódzka nr 931 III 76 Jankowice, Podlesie Żubrów 133 wojewódzka nr 931 III 77 stolarnia Studzienice, K ępa Szewczyka 33 powiatowa nr 4127 S II 78

Studzienice, Szkoła Szewczyka 74 powiatowa nr 4127 S II 79

Studzienice, spółdzielnia Szewczyka przy OSP powiatowa nr 4127 S II 80

Studzienice, las Szewczyka 164 powiatowa nr 4127 S I 81

Łąka, kolonia Turystyczna wojewódzka nr 939 II 82

Łąka, przepompownia Tetmajera 49 powiatowa nr 4143 S I 83

Łąka, ko ściół Tetmajera powiatowa nr 4143 S I 84

Łąka, gospoda Turystyczna 35 wojewódzka nr 939 III 85

Łąka, Madera Turystyczna 88 wojewódzka nr 939 III 86

38

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Ze wzgl ędu na organizacj ę ruchu w centrum Pszczyny proponuje si ę modyfikacj ę obsługi przystanku Pszczyna Korfantego szpital i przekształcenie go w przystanek dwukierunkowy. Obecny stan w znacznym stopniu komplikuje przebieg tras linii tworz ących sie ć komunikacyjn ą. W celu zapewnienia dojazdu do szpitala wymagana jest w niektórych relacjach obsługa przystanku Pszczyna Bielska, znacznie oddalonego od szpitala i przychodni. Przekształcenie przystanku Pszczyna Korfantego Szpital w przystanek dwukierunkowy b ędzie wymagało jednak przygotowania miejsca przystankowego (budowa zatoki lub przebudowa chodnika po stronie szpitala) oraz zapewnienia wła ściwego oznakowania. Działania te b ędą jednak w pełni uzasadnione. Wszystkie wymienione przystanki zostały przedstawione na poni ższej mapie.

39

„Plan zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

40

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Liczba przystanków z podziałem na poszczególne kategorie zagro żeń dla osób niepełnosprawnych przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Gmina Pszczyna

Kategoria I 34

Kategoria II 32

Kategoria III 17

Kategoria IV 4

Razem 87

41

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

udział procentowy:

Gmina Pszczyna

Kategoria I 39%

Kategoria II 37%

Kategoria III 20%

Kategoria IV 5%

Razem 100%

I tak na obszarze gminy Pszczyna stosunkowo du ża liczba przystanków (39 %) mie ści si ę w kategorii I, czyli stwarzaj ącej du że zagro żenie dla osób niepełnosprawnych. Przystanki kategorii II stanowi ą 37 % wszystkich przystanków, natomiast przystanki w pełni dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych zaledwie 5 %. Priorytetem w tej gminie winna by ć jak najszybsza poprawa infrastruktury (lub nawet stworzenie jej na nowo). Pomimo, że w realiach gminy Pszczyna z komunikacji publicznej nie korzysta zbyt wiele osób o znacznym ograniczeniu sprawno ści ruchowej na wózkach (chocia ż nie wiadomo, czy jest to

42

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" spowodowane tym, że nie maj ą oni takich potrzeb, czy te ż powodem jest wła śnie stan infrastruktury), wła ściciele przystanków powinni jak najszybciej podj ąć działania zmierzaj ące do poprawy warunków na przystankach, gdzie zagrożenie jest najwi ększe (kategoria I) oraz w miar ę mo żliwo ści na przystankach kategorii II i III. Tym bardziej, że jak wspomniano ju ż wy żej, przystanki zakwalifikowane do kategorii I stwarzaj ą zagro żenie nawet dla ludzi pełnosprawnych. Nale ży tak że d ąż yć, by jak najwi ększa ilo ść wykorzystywanych autobusów była przystosowana do przewozu osób niepełnosprawnych. Powinny to by ć nie tylko takie pojazdy, których szeroko ść drzwi i ich poło żenie umo żliwiaj ą dost ęp osobom z ograniczeniami ruchowymi (w tym na wózkach inwalidzkich), ale równie ż pojazdy posiadaj ące systemy informacji dla pasa żerów, które poprzez wy świetlanie komunikatów i przekaz foniczny pozwalaj ą głuchym i niewidomym pasa żerom na prawidłow ą orientacj ę, co do miejsca poło żenia oraz pozwalaj ą wysi ąść na wła ściwym przystanku.

4.7.3. Lokalizacja obiektów u żyteczno ści publicznej (generatory ruchu)

Najwi ększymi generatorami ruchu podró żnych s ą obiekty u żyteczno ści publicznej, czyli ogólnodost ępne budynki przeznaczone dla realizacji zada ń dotycz ących administracji, wymiaru sprawiedliwo ści, kultury, o światy, szkolnictwa, opieki zdrowotnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, turystyki, sportu, obsługi pasa żerów w transporcie. Ich rozmieszczenie jest nieprzypadkowe, gdy ż musi spełnia ć okre ślone warunki w zale żno ści od charakteru realizowanych zada ń. Organizuj ąc komunikacj ę publiczn ą na danym obszarze, nale ży przede wszystkich skupi ć si ę na tym, by zapewniała ona obsług ę miejsc, w pobli żu których obiekty takie są zlokalizowane. Jest to o tyle wa żne, gdy ż do zapewnienia pełnej funkcjonalno ści komunikacji niezb ędne jest, aby ł ączyła ona poszczególne miejsca w jakim ś okre ślonym celu, tj. żeby mieszka ńcy mogli korzysta ć z komunikacji, musi by ć ona dla nich celowa. Musi łączy ć miejsca, które stanowi ą dla mieszka ńców istotne ośrodki ich życiowych interesów i dlatego nie bez przyczyny ustala si ę linie komunikacyjne, ł ącz ące okre ślone osiedla mieszkaniowe z miejscami pracy, szkołami, urz ędami itd. Tak ą te ż funkcjonalno ść zapewnia tak że np. linia autobusowa łącz ąca miasto z k ąpieliskiem wodnym, czy aquaparkiem.

43

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Ze wzgl ędu na charakter obiektów u żyteczno ści podzielono je na nast ępuj ące kategorie: - obiekty edukacyjne, - obiekty administracyjne, - szpitale, przychodnie specjalistyczne, - obiekty sportowe, - targowiska, - dworce. Dla ustalenia potrzeb transportowych nale żało ustali ć hierarchi ę obiektów, które generuj ą zapotrzebowanie transportowe.

Obiekty edukacyjne – generuj ą bez w ątpienia najwi ększe zapotrzebowanie transportowe. Natomiast w śród samych obiektów edukacyjnych najwi ększe zapotrzebowanie na usługi przewozowe na terenie gminy generuj ą szkoły szczebli: podstawowego, gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego.

Przedszkola Publiczne 1. Przedszkole Publiczne nr 2 im. Juliana Tuwima 43-200 Pszczyna, ul. Zamenhofa 12 2. Przedszkole Publiczne nr 4 43-200 Pszczyna, ul. Narcyzów 30 3. Przedszkole Publiczne nr 7 43-200 Pszczyna, ul. Staromiejska 41 4. Przedszkole Publiczne nr 8 43-200 Pszczyna, ul. J. Kupca 1 5. Przedszkole Publiczne nr 10 43-229 Ćwiklice, ul. Zawadzkiego 5 6. Przedszkole Publiczne nr 14 43-245 Studzionka, ul. Jedno ści 7 7. Przedszkole Publiczne nr 19 43-215 Jankowice, ul. Kasztanowa 19 8. Przedszkole Publiczne nr 21 im. Misia Puchatka 43-200 Pszczyna, ul. Ksi ęż ycowa 27

44

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Zespoły Szkolno-Przedszkole 1. Zespół Szkolno-Przedszkolny im. Kornela Makuszy ńskiego 43-211 Czarków, ul. Powsta ńców Śl. 25 2. Zespół Szkolno-Przedszkolny 43-241 Ł ąka, ul. Fitelberga 1 3. Zespół Szkolno-Przedszkolny 43-211 Piasek, ul. Szkolna 4 4. Zespół Szkolno-Przedszkolny 43-243 Wisła Wielka, ul. Hodowców 38 5. Zespół Szkolno-Przedszkolny 43-215 Studzienice, ul. Szewczyka 74

Szkoły Podstawowe 1. Szkoła Podstawowa nr 1 im. Ksi ążą t Pszczy ńskich 43-200 Pszczyna, ul. Bogedaina 1 2. Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jadwigi Śląskiej 43-200 Pszczyna, ul. Katowicka 47 3. Szkoła Podstawowa nr 3 im. Jana Pawła II 43-200 Pszczyna, ul. Staromiejska 41 4. Szkoła Podstawowa nr 4 im. Józefa Pukowca 43-200 Pszczyna, ul. Konopnickiej 39 5. Szkoła Podstawowa nr 7 im. Żołnierzy Września 43-229 Ćwiklice, ul. M ęczenników O świ ęcimskich 71 6. Szkoła Podstawowa nr 8 im. Józefa Weszki 43-229 Rudołtowice, ul. A. Krzywo ń 5 7. Szkoła Podstawowa nr 11 43-200 Por ęba, ul. Świerczewskiego 10 8. Szkoła Podstawowa nr 12 43-245 Studzionka, ul. Jordana 3A 9. Szkoła Podstawowa nr 13 43-243 Wisła Mała, ul. Sokola 10 10. Szkoła Podstawowa nr 15 43-215 Jankowice, ul. Baziowa 15

45

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

11. Szkoła Podstawowa nr 18 z Oddziałami Integracyjnymi im. ks. Jana Twardowskiego 43-200 Pszczyna, ul. Ksi ęż ycowa 25 12. Szkoła Podstawowa nr 19 43-200 Brze źce, ul. Pokoju 2

Publiczne Gimnazja 1. Publiczne Gimnazjum nr 1 43-200 Pszczyna, ul. Batorego 24 2. Publiczne Gimnazjum nr 2 43-200 Pszczyna, ul. K. Wielkiego 5 3. Publiczne Gimnazjum nr 3 43-200 Pszczyna, ul. Staromiejska 41 4. Publiczne Gimnazjum nr 4 43-200 Pszczyna, ul. Konopnickiej 44 5. Publiczne Gimnazjum nr 5 43-245 Studzionka, ul. Jordana 3

Szkoły Średnie 1. Zespół Szkół Ogólnokształc ących 43-200 Pszczyna, ul. 3 Maja 7 2. III Liceum Ogólnokształc ące 43-200 Pszczyna, ul. K. Wielkiego 5 3. Powiatowy Zespół Szkół nr 1 43-200 Pszczyna, ul. Poniatowskiego 2 4. Powiatowy Zespół Szkół nr 2 43-200 Pszczyna, ul. Szymanowskiego 12 5. Zespół Szkół Ekonomicznych im. Powsta ńców Śląskich 43-200 Pszczyna, ul. ks. bpa Bogedaina 20

Szkoły Specjalne Zespół Szkół Nr 3 Specjalnych im. Janusza Korczka - Szkoła Podstawowa nr 23, - Publiczne Gimnazjum nr 7,

46

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

- Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 4, - Szkoła Przysposabiaj ąca do Pracy. 43-200 Pszczyna, ul. Zamenhofa 5

Zapewnienie dojazdu do szkół stanowi niezwykle istotny czynnik, który musi mie ć decyduj ący wpływ na przebieg gminnych linii u żyteczno ści publicznej oraz cz ęstotliwo ść kursowania autobusów. Nale ży pami ęta ć, że uczniowie szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych stanowi ą najwi ększ ą grup ę pasa żerów korzystaj ących z komunikacji publicznej. Niezb ędne jest zatem takie zorganizowanie komunikacji, aby była najbardziej przyjazna uczniom. Dogodny dojazd jest bowiem jednym z głównych czynników branych pod uwag ę podczas wyboru szkoły. Bior ąc pod uwag ę zasady przyznawania subwencji o światowej (pieni ądz „idzie” za uczniem) organizatorzy transportu, poprzez wła ściwe okre ślenie sieci komunikacyjnej oraz uło żenie rozkładów jazdy mog ą mie ć znaczny wpływ na kondycj ę finansow ą szkolnictwa w gminie .

Obiekty administracyjne – oceniaj ąc zapotrzebowanie transportowe wzi ęto pod uwag ę tylko te instytucje, które realizuj ą zadania i zaspakajaj ą potrzeby wszystkich mieszka ńców gminy. Zaznaczy ć nale ży, że poni ższa tabela nie uwzgl ędnia wielu instytucji. Nie miało to na celu pomniejszania ich rangi i znaczenia dla mieszka ńców gminy. Po prostu instytucje nie wymienione poni żej nie generuj ą a ż tak du żego zapotrzebowania transportowego.

Nazwa urz ędu lub instytucji Adres Rynek 2 Urz ąd Miejski w Pszczynie 43-200 Pszczyna ul. 3 Maja 10 Starostwo Powiatowe 43-200 Pszczyna ul. Dworcowa 23 Powiatowy Urz ąd Pracy 43-200 Pszczyna Warowna 59, Dom Pomocy Społecznej 43-200 Pszczyna ul. Dworcowa 23 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie 43-200 Pszczyna ul. 3-go Maja 4 Urz ąd Skarbowy 43-200 Pszczyna ul. ks. bp. Bogedaina 14, Sąd Rejonowy 43-200 Pszczyna ul. 3-go Maja 1, Prokuratura Rejonowa 43-200 Pszczyna ks. Biskupa Bogedaina 18, Komenda Powiatowa Policji 43-200 Pszczyna 47

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Analizuj ąc rozmieszczenie powy ższych instytucji nale ży stwierdzi ć, że pozytywne jest małe ich rozproszenie na obszarze gminy. Najważniejsze z nich znajduj ą si ę w Pszczynie i to one generuj ą najwi ększe zapotrzebowanie transportowe. Ze wzgl ędów społecznych mieszka ńcom gminy Pszczyna nale ży zapewnić dojazd do w/w urz ędów w ramach komunikacji gminnej.

Szpitale, przychodnie specjalistyczne – obecnie obiekty takie zlokalizowane s ą w Pszczynie (ulica Antesa 11). Bior ąc pod uwag ę omówione wcze śniej tendencje demograficzne (starzenie si ę społecze ństwa, wzrost liczby osób niepełnosprawnych) rola tych obiektów, jako generatorów ruchu b ędzie stale rosła. Dlatego ze wzgl ędów społecznych, buduj ąc sie ć komunikacyjn ą, nale ży zapewni ć do nich dojazd. Nale ży pami ęta ć, że z ich usług korzystaj ą przewa żnie ludzie starsi i niepełnosprawni, którzy nie dysponuj ą własnym samochodem. Bardzo istotne jest tak że dostosowanie taboru do potrzeb tej grupy pasa żerów, zapewnienie wła ściwej infrastruktury przystankowej oraz odpowiednio uło żonych rozkładów jazdy.

Obiekty słu żby zdrowia: - Szpital Powiatowy w Pszczynie, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Pogotowie Ratunkowe w Pszczynie, - Wojewódzkie Pogotowie Ratunkowe w Pszczynie, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „ARS - MED” Przychodnia Lekarska w Pszczynie, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Centrum Medyczne Panaceum w Pszczynie, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Dokawa” w Piasku, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „ESKULAP”, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Euroklinika, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Hospicjum Św. Ojca Pio w Pszczynie, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Medica” w Pszczynie, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Medica” w Wi śle Wielkiej, - Pszczy ńska Spółka Lekarska MEDICES sp. z o.o. w Pszczynie, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Med. – Jan” w Pszczynie, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Med. – Jan” w Jankowicach, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Pro - Med” w Czarkowie,

48

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

- Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Sana” w Brze źcach, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Sana” w Por ębie, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Sanus” w Pszczynie.

Obiekty sportowe – najwa żniejsze obiekty sportowe w gminie Pszczyna, które generuj ą zapotrzebowanie transportowe oraz przyci ągaj ą swoj ą atrakcyjno ści ą tak że osoby spoza gminy, to: Hale i o środki sportowe: - Hala Powiatowego O środka Sportu i Rekreacji w Pszczynie, ul. Zamenhofa 5a; - Miejska Hala Sportowa w Pszczynie, ul. Basztowa 2; - Miejski O środek Rekreacji i Sportu w Pszczynie, ul. Basztowa 4. Stadiony: - Stadion Miejski Iskra w Pszczynie , ul. Bogedeina 22; - Stadion Le śny przy Hotelu Imperium w Pszczynie, ul. Bielska 54. Ośrodki zwi ązane z rekreacj ą wodn ą: - Centrum Windsurfingu w Por ębie; - O środek Sportów Wodnych w Ł ące, ul. Piotra Skargi 44. Baseny: - Basen Clara w Por ębie, ul. Wodzisławska; - Basen w Hotelu Imperium w Pszczynie, ul. Bielska 54; - Kryta pływalnia przy Zespole Szkół Rolniczych w Pszczynie, ul. Szymanowskiego 12; - Kryta pływalnia przy Szkole Podstawowej nr 4 w Pszczynie, ul. Konopnickiej; - Kryta pływalnia w Gimnazjum nr 5 w Studzionce, ul. Jordana 3; - Kryta pływalnia przy Szkole Podstawowej nr 15 w Jankowicach, ul. Baziowa 15. Pole golfowe: - Golf Club Pszczyna, ul. Sznelowiec 30. Korty tenisowe: - Korty tenisowe przy Szkole Podstawowej nr 4 w Pszczynie, ul. Konopnickiej 44; - Korty tenisowe w hali Hotelu Imperium, ul. Bielska 54; - Korty Pszczy ńskiego Centrum Rekreacji w Pszczynie, ul. Bednorza 1.

49

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Oczywi ście ruch generowany przez te obiekty nie jest znaczny. Wynika to głównie z faktu, i ż z ich oferty korzysta si ę zazwyczaj w godzinach popołudniowych i wieczornych, kiedy cz ęstotliwo ść prowadzonej komunikacji jest mniejsza lub w weekendy, kiedy komunikacja prowadzona jest w ograniczonym zakresie. Powoduje to, że klienci korzystaj ą zazwyczaj z transportu indywidualnego. Niemniej organizuj ąc sie ć komunikacyjn ą nale ży pami ęta ć o zapewnieniu dowozu do tych obiektów.

Targowiska – dokonuj ąc oceny potoków pasa żerskich na potrzeby niniejszego opracowania stwierdzono, że targowisko zlokalizowane w Pszczynie generuje zapotrzebowanie na usługi transportowe. W dni targowe w godzinach przedpołudniowych wyst ępuje zwi ększone napełnienie środków transportu. Oznacza to, że mieszka ńcy gminy korzystaj ą z komunikacji publicznej, w celu dotarcia na targowiska. Opracowuj ąc sie ć komunikacyjn ą nale ży pami ęta ć o zapewnieniu dojazdu do tych obiektów i wła ściwie uło żyć rozkłady jazdy (przede wszystkim nale ży zapewni ć powrót w godzinach 11:00 – 12:00). Jest to istotne tak że ze wzgl ędów społecznych, gdy ż do ść du ża grupa osób robi ących zakupy na targowiskach to pasa żerowie komunikacji publicznej, którzy z uwagi na ograniczenia finansowe lub wiek nie mog ą sobie pozwoli ć na zakup samochodu.

Dworce – w chwili obecnej opisana wcze śniej infrastruktura dworcowa w Pszczynie nie stanowi istotnego generatora ruchu pasa żerskiego. Sytuacja mo że ulec zmianie w przypadku ewentualnego stworzenia w ęzła przesiadkowego poci ąg – autobus. Wtedy dworzec mógłby si ę sta ć punktem integracji sieci transportu gminnego z powiatowym, regionalnym i mi ędzyregionalnym (zarówno autobusowym jak i kolejowym). W celu ułatwienia dost ępu nale ży zapewni ć pasa żerom jak najłatwiejsze i mo żliwie najkrótsze drogi przej ścia pomi ędzy peronem, a przystankami autobusowymi oraz mi ędzy samymi przystankami.

50

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

5. Stan zagospodarowania przestrzennego

5.1. Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju

W odniesieniu do systemu transportowego polityka przestrzennego zagospodarowania kraju przede wszystkim b ędzie zmierza ć do poprawy dost ępno ści terytorialnej kraju w ró żnych skalach przestrzennych. W pierwszej kolejno ści nast ąpi przedefiniowanie hierarchii priorytetów inwestycyjnych w transporcie, które okre ślone są w średniookresowych dokumentach strategicznych. Jako najwa żniejsze traktowane b ędą inwestycje transportowe słu żą ce poprawie dost ępno ści wewn ętrznej kraju, w tym zwłaszcza zapewnienie jak najlepszych poł ącze ń pomi ędzy najwi ększymi o środkami metropolitarnymi oraz w samym obr ębie ich obszarów funkcjonalnych. W kontek ście zapewniania spójno ści Polski du że znacznie b ędzie miała rozbudowa powi ąza ń infrastrukturalnych ł ącz ących główne o środki miejskie poło żone na obszarach peryferyjnych z głównymi w ęzłami metropolii sieciowej. Przy czym metropolia sieciowa to sie ć dobrze powi ązanych i współpracuj ących ze sob ą miast. Współpraca ta stanowi warunek dla dynamizowania rozwoju kraju, umo żliwia pełniejsze wykorzystanie potencjałów rozwojowych rozmieszczonych w równych cz ęś ciach kraju, sprzyja równie ż osi ąganiu spójno ści terytorialnej i stanowi przeciwwag ę dla szybko rosn ącej dominacji stolicy kraju. Wysok ą rang ę zachowaj ą te ż inwestycje l ądowe i wodne, słu żą ce poprawie dost ępno ści polskiej przestrzeni w wymiarze europejskim. Priorytetem przestan ą by ć przedsi ęwzi ęcia słu żą ce wył ącznie tranzytowi, zwłaszcza drogowemu. W wypadku o środków poło żonych peryferyjnie ich poł ączenia z sieci ą najwi ększych o środków krajowych uzyskaj ą wy ższ ą rang ę ni ż trasy ł ącz ące je mi ędzy sob ą. Dla wspomagania procesów rozwoju na poziomie krajowym wspierane b ędą (w uzupełnieniu do działa ń prowadzonych na poziomie regionalnym) niektóre działania inwestycyjne oraz organizacyjne słu żą ce poprawie dost ępno ści (w tym tak że w zakresie transportu publicznego) do głównych miast stanowi ących w ęzły kształtuj ącej si ę metropolii sieciowej z obszarami je otaczaj ącymi – z o środków subregionalnych skupiaj ących usługi publiczne oraz z obszarów wiejskich, na których dzi ęki temu pojawi ą si ę nowe mo żliwo ści inwestycyjne i zarobkowe dla mieszka ńców. Działania krajowe b ędą obejmowały tak że rozbudow ę i modernizacj ę dost ępu do obszarów peryferyjnych, w tym

51

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" przygranicznych. Planuje si ę nast ępuj ący kształt powi ąza ń głównych o środków miejskich:

Drugim kluczowym kierunkiem polityki stanie si ę d ąż enie do minimalizacji kosztów zewn ętrznych transportu. B ędzie to realizowane poprzez zmiany technologiczne i instytucjonalne (w tym organizacyjne i fiskalne) oraz inwestycje, w szczególno ści w alternatywne źródła transportu. Zdefiniowane zostan ą segmenty rynku przewozów predestynowane do zwi ększenia udziału transportu szynowego i żeglugi. Zwi ększenie udziału i roli transportu szynowego w transporcie powinno nast ępowa ć sukcesywnie, pocz ąwszy od 2015 roku, po znacznym zaawansowaniu programów rozwoju sieci autostrad i dróg ekspresowych. W ruchu pasa żerskim b ędą to: − poł ączenia mi ędzy najwi ększymi o środkami miejskimi (w tym mi ędzynarodowe), realizowane z równoległym wykorzystaniem nowej sieci kolei du żych pr ędko ści oraz zmodernizowanych fragmentów obecnej sieci,

52

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

− linie dojazdowe do obszarów metropolitalnych i niektórych ośrodków średniej wielko ści zintegrowane z systemami transportu publicznego.

Rozbudowa infrastruktury transportowej umo żliwi oddziaływanie najsilniejszych obszarów wzrostu na o środki peryferyjne, co ma wa żne znaczenie dla zwi ększania konkurencyjno ści polskich regionów jako spójnych jednostek terytorialnych. Dla wykorzystania ró żnych potencjałów rozwojowych polskiej przestrzeni niezb ędne jest kształtowanie sieci transportowych i koordynacja realizacji polityk sektorowych. Zostanie zrealizowany kompleksowy program działa ń na rzecz poprawy dost ępno ści transportowej do o środków wojewódzkich, wzmacniania o środków subregionalnych, rozwijania naturalnego potencjału obszarów wiejskich. Dzi ęki przenikaniu zasobów z najwa żniejszych o środków wzrostu (miast wojewódzkich) do pozostałych terytoriów, w tym o środków o znaczeniu subregionalnym i lokalnym, nast ąpi ożywienie procesów rozprzestrzeniania impulsów rozwojowych z o środków metropolitalnych i innych głównych miast na ich bliższe i dalsze otoczenie. W procesie tym znacz ąca rola przypada organizacji transportu zbiorowego, zapewniaj ącego dobre poł ączenia z miastami powiatowymi i subregionalnymi. Zmniejszenie zewn ętrznych kosztów transportu mo że si ę odbywa ć za pomoc ą działa ń organizacyjnych i inwestycyjnych. Celowi temu słu ży uwzgl ędnianie w średniookresowych strategiach i planach inwestycyjnych środków transportu alternatywnych, w stosunku do transportu drogowego i zwi ązanej z nim infrastruktury. Najwa żniejszym działaniem słu żą cym poprawie dost ępno ści wewn ątrz obszarów funkcjonalnych z preferencj ą dla rozwoju transportu publicznego b ędzie integracja systemów transportu publicznego. Realizacji celu słu żyć te ż b ędzie doprowadzenie do obligatoryjnej współpracy gmin w obszarach funkcjonalnych w zakresie transportu gminnego i powiatowego , wprowadzenie systemu opłat drogowych oraz rozwój systemów „parkuj i jed ź”. W lokalnych dokumentach planistycznych zostan ą okre ślone wska źniki wdra żania tych planów w postaci okre ślonego udziału osób doje żdżaj ących do pracy transportem publicznym lub w systemie „parkuj i jed ź”, a tak że zasi ęgu wspomnianych dojazdów do pracy w kilometrach (z podaniem gmin lub miejscowo ści). Zintegrowanie transportu drogowego, kolejowego, powietrznego i żeglugi nast ąpi poprzez uwzgl ędnienie w strategiach średniookresowych wzajemnej komplementarno ści tych środków transportu, uwzgl ędnienie kosztów i korzy ści

53

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" funkcjonowania ró żnych typów transportu w kontek ście ogólnorozwojowym oraz rozbudowa inteligentnych systemów transportowych. W zakresie inwestycji pierwszoplanowe znaczenie b ędzie miała budowa i rozbudowa terminali przeładunkowych i przesiadkowych dla ró żnych form transportu, doko ńczenie inwestycji zapewniaj ących lepsz ą dost ępno ść portów morskich i rzecznych w transporcie l ądowym oraz integracja sieci lotnisk z istniej ącą i planowan ą sieci ą dróg oraz poł ącze ń kolejowych w relacjach krajowych regionalnych i metropolitalnych. W obszarach aglomeracyjnych preferowane b ędzie stosowanie modelu intermodalnego dla pasa żerskiego transportu publicznego. Jednocze śnie wprowadzone zostan ą preferencje administracyjne dla rozwi ąza ń intermodalnych. Na podstawie wskazanych celów i kierunków działa ń został nakre ślony zakres inwestycji niezb ędnych do realizacji. Zało żenia dla przewidywanych inwestycji drogowych, kolejowych i lotniskowych zostały okre ślone zgodnie z paradygmatem zintegrowanego systemu rozwoju, ł ącz ącym planowanie przestrzenne z planowaniem społeczno-gospodarczym. Wdro żenie ustalonego pakietu inwestycyjnego pozwoli na zbudowanie sieci powi ąza ń funkcjonalnych głównych ośrodków miejskich, które tworz ą otwarty układ z sieci ą europejskich o środków metropolitalnych. W ramach proponowanego zakresu inwestycji zakłada si ę realizacj ę obecnych planów rz ądowych, okre ślonych w aktach prawnych oraz dokumentach strategicznych i operacyjnych reguluj ących zało żenia inwestycji infrastrukturalnych w sektorze transportu.

54

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

5.2. Plan zagospodarowania województwa śląskiego

Plan zagospodarowania obejmuj ący obszar województwa śląskiego przewiduje, iż miasto Pszczyna b ędzie o środkiem o charakterze i funkcjach ponadlokalnych (tzw. węzeł wspomagaj ący). Ponad t ą hierarchi ą w województwie przewiduje si ę w ęzły regionalne (najbli ższe Bielsko-Biała oraz Rybnik) oraz w ęzły główne (Katowice). W zakresie transportu plan ten zakłada kształtowanie struktur przestrzennych sprzyjaj ących tworzeniu alternatywnych oraz bardziej przyjaznych środowisku sposobów transportu ni ż samochód. Będzie to realizowane poprzez nast ępuj ące działania: - wspieranie rozwoju infrastruktury komunikacyjnej o znaczeniu ponadregionalnym i regionalnym; - rozwój miast i osiedli skoncentrowanych przy w ęzłach transportu zbiorowego; - promowanie transportu zbiorowego w miastach i na obszarach aglomeracji, obejmuj ące mi ędzy innymi zagadnienia preferencji dla transportu szynowego poprzez budow ę, rozbudow ę i modernizacj ę linii kolejowych; - organizowanie zintegrowanego systemu transportowego, szczególnie w obszarach aglomeracji .

W zakresie transportu pasa żerskiego plan ten przewiduje budow ę wa żniejszych węzłów przesiadkowych transportu zbiorowego w Rybniku, Katowicach oraz Bielsku Białej. Natomiast wi ększe inwestycje powiązane z transportem w zwi ązane cz ęś ciowo z gmin ą Pszczyna będą dotyczyły nast ępuj ących zagadnie ń: – kształtowanie systemu autostrad i dróg ekspresowych (w tym równie ż w ci ągach dróg o znaczeniu mi ędzynarodowym dla powi ązania województwa z krajami Europy i z o środkami krajowymi poprzez rozbudow ę i modernizacj ę drogi S1 Pyrzowice - D ąbrowa Górnicza – Bielsko-Biała - Cieszyn - granica pa ństwa - /Brno/, – wzmacnianie sieci powiąza ń obszaru województwa z terenami s ąsiednimi, w tym na przykład poprzez usprawnianie poł ącze ń na styku z województwem małopolskim (postulowana „Droga Współpracy Regionalnej” Jaworzno – w ęzeł „Jele ń” na autostradzie A4 – Chełmek – O świ ęcim – Brzeszcze – droga ekspresowa S1),

55

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

– kształtowanie systemu powi ąza ń wewn ętrznych opartych na ci ągach dróg krajowych i wojewódzkich, w tym wzmacnianie sieci powi ąza ń wewn ętrznych poprzez realizacj ę poł ącze ń zwi ększaj ących dost ępno ść terenów Aglomeracji Rybnickiej poprzez przebudow ę dróg wojewódzkich: DW 935 Racibórz – Rybnik – – Pszczyna (z mo żliwo ści ą kontynuacji nowego przebiegu w kierunku drogi S1 i Oświ ęcimia).

W zakresie transportu kolejowego przewiduje si ę modernizacj ę linii kolejowych obj ętych umow ą AGTC (wa żniejsze linie kolejowe transportu kombinowanego) dostosowane do pr ędko ści 120 km/h dla poci ągów towarowych (cz ęś ciowo wykorzystuj ąc odcinki linii AGC): C-E 65 Tczew - Zdu ńska Wola - Tarnowskie Góry – Katowice - Pszczyna – Chybie - Zebrzydowice – granica pa ństwa (wariantowo: Tarnowskie Góry - Bytom - Gliwice - Kędzierzyn Ko źle - Rybnik – Pszczyna lub Gliwice - Rybnik – Pszczyna). Szczególny nacisk poło żony zostanie na zapewnienie poprawy obsługi pasa żerskiej na obszarach stykowych z innymi regionami (koleje regionalne), w tym wzmocnienie powi ąza ń bipolarnego układu Europolu Śląsko-Krakowskiego oraz Aglomeracji Bielskiej i Rybnickiej z Aglomeracj ą Ostrawsk ą oraz Ziemi ą Głubczyck ą.

Koncepcje modelu układu komunikacyjnego drogowego oraz kolejowego zostały przedstawione poni żej.

56

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Model układu komunikacyjnego drogowego – koncepcja

57

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Model układu komunikacyjnego kolejowego – koncepcja

58

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

5.3. Plan zagospodarowania gminy Pszczyna

Pszczyna jest gmin ą o charakterze rolniczym. Budownictwo mieszkaniowe na terenie gminy Pszczyna ma charakter przede wszystkim indywidualny. Jest to zwi ązane z charakterem i specyfik ą gminy. Budownictwo indywidualne jest lokowane głównie na terenach sołectw oraz na peryferiach miasta Pszczyna, poza ścisłym centrum oraz strefami ochrony wyznaczonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Nie przewiduje si ę szczególnego rozwoju zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i osiedlowej. Na terenach niezurbanizowanych, w niektórych rejonach gminy, istnieje mo żliwo ść rozwoju zabudowy usługowo-gospodarczej pod działalno ść przemysłu lekkiego. Cz ęść terenów gminy przeznaczona jest pod działalno ść usługow ą z zakresu sportu, turystyki i rekreacji oraz mieszkalnictwa w zakresie obsługi turystyki. Turystyka na terenie gminy wymusza ć b ędzie rozwój niewykorzystanych dot ąd mo żliwo ści. Szanse na rozwój daje m.in. rozwój sportów wodnych na terenie zbiorników Goczałkowickiego i Ł ąckiego oraz mo żliwo ść ekspozycji żubra na terenie gminy. Ze wzgl ędów ekonomicznych, na obecnym etapie rozwoju turystyki, rozbudowa infrastruktury turystycznej powinna si ę skupia ć na obszarze o najwi ększym potencjale turystycznym. Obszar taki powinien obejmowa ć osiedla Stare Miasto i Śródmie ście, Park Zwierzyniecki (od ul. Żorskiej do zbiornika Ł ąka) w Pszczynie oraz tereny wokół zbiornika Ł ąka oraz s ąsiaduj ące ze zbiornikiem Goczałkowice (na terenie sołectw: Por ęba, Brze źce, Ł ąka, Wisła Wielka). Atutami tego obszaru s ą przede wszystkim: dobre poł ączenie komunikacyjne z reszt ą gminy oraz zewn ętrznym układem komunikacyjnym, wyst ępowanie wszystkich najwa żniejszych funkcjonuj ących obecnie atrakcji turystycznych na terenie gminy, lokalizacja zdecydowanej wi ększo ści obiektów wpisanych do rejestru zabytków na terenie gminy, lokalizacja dwóch du żych zbiorników wodnych umo żliwiaj ących rozwój sportów wodnych oraz rekreacji na bardzo du żą skal ę, mo żliwo ści zagospodarowania turystycznego Parku Zwierzynieckiego. W zakresie zabudowy przemysłowej potencjalnie najwa żniejsze znaczenie ma planowane przedsi ęwzi ęcie pn. „Rozbudowa KWK „Pniówek” poprzez udost ępnienie i przemysłowe zagospodarowanie zasobów w obr ębie zło ża „Pawłowice 1”. Zamierzenie to przewiduje uruchomienie eksploatacji w ęgla w obszarze sołectwa Studzionka na poziomie roku 2018.

59

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Nale ży jednak podkre śli ć, i ż przewidywany rozwój urbanistyczny na terenie gminy Pszczyna nie b ędzie miał znacz ącego wpływu na zwi ększenie nat ęż enia przewozów podró żnych.

60

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

6. Ocena i prognozy potrzeb przewozowych

Wa żnym elementem niniejszego planu transportowego jest okre ślenie potrzeb przewozowych mieszka ńców oraz wa żniejszych instytucji publicznych w zakresie komunikacji gminnej. Najbardziej rzetelnym sposobem okre ślaj ącym realne potrzeby przewozowe jest analiza wielokierunkowa aktualnych zachowa ń mieszkańców w zakresie przemieszczania oraz zadowolenia z obecnego stanu transportu publicznego. Analiza przeprowadzona na poczet niniejszego opracowania polegała na zebraniu informacji w zakresie oceny obecnego stanu transportu publicznego i wizji jego przyszło ści na terenie gminy Pszczyna. Ocena została przeprowadzona na podstawie danych przekazanych przez: Pszczy ński Zarz ąd Edukacji, przewo źników wykonuj ących przewozy regularne na terenie gminy oraz na podstawie danych z bada ń ankietowych mieszka ńców gminy Pszczyna. W niniejszym opracowaniu wykorzystano tak że informacje zawarte w projekcie „Planu zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu pszczy ńskiego” dotycz ące komunikacji realizowanej miedzy innymi na terenie gminy Pszczyna.

Wa żniejsze informacje pozwalaj ące okre śli ć potrzeby przewozowe mieszka ńców gminy Pszczyna prezentuj ą si ę nast ępuj ąco.

6.1. Analiza danych przekazanych przez jednostki oświatowe

Liceum Ogólnokształc ące Pszczyna Dyrekcja jednostki postuluje, by zapewniony był niedyskryminuj ący mieszka ńców ró żnych cz ęś ci regionu pszczy ńskiego dojazd uczniów do szkoły i powrót do domów. Obecne godziny kursowania autobusów nie s ą w pełni dostosowane do potrzeb placówki. Tak że cz ęstotliwo ść kursowania autobusów z poszczególnych miejscowo ści nie zawsze jest zadowalaj ąca. Jednostka wnioskuje o zwi ększenie ilo ści poł ącze ń w godzinach popołudniowych. Ponadto obecnie stosowane taryfy opłat za przejazdy w komunikacji zbiorowej powinny zosta ć dostosowane do realnych mo żliwo ści ekonomicznych mieszka ńców.

61

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Powiatowy Zespół Szkół nr 1 Pszczyna Dyrekcja informuje, iż uczniowie doje żdżaj ący miedzy innymi z terenu gminy Pszczyna maj ą trudno ści z dojazdem do szkoły i powrotem do domu w ramach publicznej komunikacji autobusowej. Sytuacja powy ższa wynika ze zbyt małej ilo ści busów (autobusów) oraz ich przepełnienia. Oferowane obecnie godziny odjazdów autobusów i cz ęstotliwo ść ich kursowania nie s ą w pełni dostosowane do potrzeb uczniów tej szkoły: długi czas oczekiwania na środki transportu po zako ńczonych zaj ęciach lub całkowity brak mo żliwo ści powrotu do domu środkami komunikacji publicznej. Placówka wnioskuje o zwi ększenie liczby busów (autobusów), zarówno w godzinach porannych, kiedy uczniowie jad ą do szkoły, jak i popołudniowych (15.00 – 17.00), które s ą czasem ich powrotów do domu.

Zespół Szkół nr 3 Specjalnych Pszczyna Do szkoły ucz ęszczaj ą uczniowie z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, w zwi ązku z czym ich dowóz gminy organizuj ą indywidualnie.

Analiza liczby uczniów ucz ęszczaj ących (doje żdżaj ących) do szkół średnich z terenu gminy Pszczyna w roku szkolnym 2013/2014 roku

Szkoła

ZS nr 3 ZSO PZS nr 1 PZS nr 2 LO "21" Lp. Miejscowo ść RAZEM Pszczyna Pszczyna Pszczyna Pszczyna Pszczyna l. ucz. L. ucz. l. sł. l. ucz. l sł. l. ucz. l. ucz. GMINA PSZCZYNA 1 Brze źce 1 1 12 1 13 4 32 2 Czarków 1 15 21 1 37 10 85 3 Ćwiklice 1 18 2 18 1 24 7 71 4 Jankowice 17 1 13 35 11 77 5 Łąka 9 1 23 1 29 35 98 6 Piasek 22 16 25 11 74 7 Por ęba 5 12 24 4 45 8 Pszczyna 147 10 153 3 262 575 9 Rudołtowice 4 12 12 7 35 10 Studzienice 1 18 28 3 30 7 87 11 Studzionka 2 14 18 23 7 64 12 Wisła Mała 5 1 7 20 7 40 13 Wisła Wielka 18 36 12 66 OGÓŁEM 6 292 16 333 10 570 122 1349

62

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Analiza liczby uczniów doje żdżaj ących do szkół podstawowych i gimnazjalnych prowadzonych przez gmin ę Pszczyna w roku szkolnym 2013/2014 roku

1. Publiczne Gimnazjum Nr 2 – Pszczyna ul. Kazimierza Wielkiego 25 - trasa: Ł ąka – Pszczyna szkoła – 87 osób Ogółem: 87 osób

2. Publiczne Gimnazjum Nr 3 – Pszczyna ul. Staromiejska 41 - trasa: Pszczyna ul. Bieru ńska – Pszczyna szkoła – 27 osób - trasa: Pszczyna Osiedle Polne Domy – Pszczyna szkoła – 50 osób - trasa: Piasek – Pszczyna szkoła – 112 osób - trasa: Czarków – Pszczyna szkoła – 55 osób - trasa: Por ęba – Pszczyna szkoła – 51 osób Ogółem: 295 osób

3. Szkoła Podstawowa Nr 2 – Pszczyna ul. Katowicka 47 - trasa: Pszczyna ul. Bieru ńska – Pszczyna szkoła - trasa: Pszczyna Osiedle Polne Domy – Pszczyna szkoła Ogółem: 53 osoby

4. Publiczne Gimnazjum Nr 4 – Pszczyna ul. Konopnickiej 44 - trasa: Ćwiklice – Pszczyna szkoła – 72 osoby - trasa: Rudołtowice – Pszczyna szkoła – 29 osób - trasa: Jankowice – Pszczyna szkoła – 89 osób - trasa: Studzienice – Pszczyna szkoła – 65 osób - trasa: Pszczyna Osiedle Podstarzyniec – Pszczyna szkoła – 20 osób Ogółem: 275 osób

5. Szkoła Podstawowa Nr 4 – Pszczyna ul. Konopnickiej 39 - trasa: Pszczyna ul. Hallera – Pszczyna szkoła – 32 osoby Ogółem: 32 osoby

63

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

6. Szkoła Podstawowa Nr 7 – Ćwiklice ul. M ęczenników O świ ęcimskich 71 - trasa: Przysiółek Podlesie – Ćwiklice szkoła – 22 osoby Ogółem: 22 osoby

7. Szkoła Podstawowa Nr 8 – Rudołtowice ul. A. Krzywo ń 5 - trasa: Przysiółek Rudawki I – Rudołtowice szkoła - trasa: Przysiółek Rudawki II – Rudołtowice szkoła - trasa: Przysiółek D ębina – Rudołtowice szkoła Ogółem: 36 osób

8. Publiczne Gimnazjum Nr 5 – Studzionka ul. Jordana 3 - trasa: Brze źce – Studzionka szkoła – 28 osób - trasa: Wisła Wielka – Studzionka szkoła – 75 osób - trasa: Wisła Mała – Studzionka szkoła – 40 osób - trasa: Studzionka Stenclówka – Studzionka szkoła – 7 osób Ogółem: 150 osób

9. Szkoła Podstawowa Nr 12 – Studzionka ul. Jordana 3 - trasa: Wisła Mała – Studzionka szkoła - trasa: Studzionka Stenclówka – Studzionka szkoła Ogółem: 14 osób

10. Szkoła Podstawowa Nr 13 – Wisła Mała ul. Sokola 10 - trasa: Wisła Wielka – Wisła Mała szkoła Ogółem: 12 osób

Łącznie na terenie gminy Pszczyna z dojazdów komunikacj ą publiczn ą do szkół podstawowych i gimnazjów korzysta codziennie 976 uczniów.

Pszczy ński Zarz ąd Edukacji podkre śla, i ż potrzeby przewozowe w zakresie dojazdów do szkół w perspektywie do 2020 r. nie powinny ulec znacznym zmianom. Powy ższe wynika z aktualnych danych demograficznych. W zwi ązku z powy ższym nie planuje si ę istotnych zmian w sieci szkół podstawowych i gimnazjalnych.

64

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

W celu poznania zachowa ń komunikacyjnych oraz zadowolenia z obecnego stanu transportu publicznego wśród uczniów ucz ęszczaj ących do szkół średnich na terenie Pszczyny przeprowadzono badania ankietowe. Analiza polegała na zebraniu informacji w zakresie oceny obecnego stanu transportu publicznego i wizji jego przyszło ści na terenie gminy Pszczyna pod k ątem dojazdów do szkół oraz powrotów do domu po zako ńczonych zaj ęciach. Ankietowanie zostało przeprowadzone w śród uczniów w Zespole Szkół Powiatowych nr 2 w Pszczynie. Zebrane ankiety poddano merytorycznej ocenie. Analiza uzyskanych wyników została przeprowadzona na podstawie 202 poprawnie wypełnionych formularzy ankietowych . Zakres bada ń obejmował 6 pyta ń, dla których wyniki zaprezentowano poni żej.

W badaniach uczestniczyli uczniowie nast ępuj ących miejscowo ści:

Ilo ść ankietowanych wg miejscowo ści zamieszkania Liczba uczniów Studzienice 15 Wisła Mała 15 Wisła Wielka 26 Ćwiklice 16 Jankowice 33 Łąka 19 Piasek 13 Brze źce 8 Por ęba 14 Studzionka 13 Czarków 21 Rudołtowice 9

65

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

W badaniach ankietowych poddano ocenie nast ępuj ące zagadnienia:

1. Czy masz zapewniony wła ściwy dojazd do szkoły i powrót do domu w ramach publicznej komunikacji autobusowej? TAK 46% NIE 54%

66

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

2. Czy obecnie oferowane godziny odjazdów autobusów s ą dostosowane do twoich potrzeb? TAK 25% NIE 75%

3. Czy cz ęstotliwo ść kursowania autobusów z twojej miejscowo ści jest dla Ciebie zadowalaj ąca? TAK 22% NIE 78%

67

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

4. Czy liczba przystanków autobusowych i ich odległo ść od Twojego miejsca zamieszkania jest zadowalająca? TAK 70% NIE 30%

5. Co Twoim zdaniem nale ży zmieni ć w transporcie publicznym na terenie gminy (pod katem dojazdu młodzie ży do szkół i powrotów do miejsca zamieszkania)? Ceny biletów (za wysokie) 14% Cz ęstotliwo ść kursowania (brak poł ącze ń lub za mało kursów) 39% Punktualno ść (opó źnienia) 1% Wygoda (zatłoczenie) 2% Zmiana rozkładów jazdy 21% (niedostosowane godziny kursowania autobusów) Za mała liczba przystanków 4% Za małe autobusy 6% Wprowadzi ć darmow ą komunikacj ę 1% Nowy przystanek na Podstarzyniec 1% Ulokowa ć przystanki bli żej szkół 8% Wi ększa dost ępno ść komunikacji 2% Komunikacja po godzinie 18:00 1%

68

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

6. Czy chcesz zgłosi ć jakie ś problemy dotycz ące komunikacji publicznej i dojazdów do szkoły? Ceny biletów (za wysokie) 24% Cz ęstotliwo ść kursowania (brak poł ącze ń lub za mało kursów) 58% Punktualno ść (opó źnienia) 3% Wygoda (zatłoczenie) 15%

69

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Udział w prezentowanych badaniach wzi ęli uczniowie zamieszkuj ący na terenie gminy Pszczyna. Na podstawie powy ższych wyników stwierdzono, i ż problemy z dojazdem do szkoły ma 54 % ankietowanych uczniów, przy czym 75 % ankietowanych podaje, i ż oferowane godziny kursowania autobusów komunikacji regularnej nie s ą dostosowane do aktualnych potrzeb młodzie ży szkolnej. Równie ż oferowana obecnie cz ęstotliwo ść kursowania nie jest dostosowana do realnych potrzeb przewozowych. Uzyskane wyniki uwidaczniają realne problemy transportu publicznego na obszarze gminy Pszczyna. Obecna komunikacja nie jest dostosowana do potrzeb placówek o światowych ponadgimnazjalnych i nie spełnia podstawowego zadania – zapewnienia dojazdu do szkół i powrotu do domu po zako ńczonych zaj ęciach. Zbyt mała ilo ść poł ącze ń szczególnie poza szczytami przewozowymi, tabor niedostosowany do potrzeb przewozowych oraz godziny odjazdów kursów nieskoordynowane z rozkładami zaj ęć ró żnych szkół znacznie utrudniaj ą korzystanie z komunikacji autobusowej. Pozytywnie nale ży oceni ć wyniki dotycz ące zadowolenia z liczby i rozlokowania przystanków autobusowych na terenie gminy. 70% ankietowanych oceniło, i ż powy ższe nie wymaga zmian i jest dostosowane do potrzeb młodzie ży korzystaj ącej z komunikacji autobusowej. Najcz ęś ciej zgłaszane przez ankietowanych problemy z zakresu komunikacji autobusowej dotycz ą zwi ększenia ilo ści poł ącze ń (58% ankietowanych) oraz

70

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" dostosowania taryf za przejazdy do realnych mo żliwo ści ekonomicznych mieszka ńców gminy (24% ankietowanych). Wa żnym zadaniem dla organizatora transportu publicznego b ędzie likwidacji przepełnienia w pojazdach obecnie wykorzystywanych w komunikacji regularnej (15%). Przedstawione powy żej wyniki powinny mie ć znacz ący wpływ na kształt rozkładu jazdy, cz ęstotliwo ść kursów oraz wysoko ść taryfy opłat za przejazdy dla zaprezentowanej w niniejszym planie transportowym sieci komunikacyjnej.

6.2. Analiza przewozów wykonywanych przez podmioty wykonuj ące regularny zarobkowy przewóz osób na terenie gminy Pszczyna

W ramach prac zwi ązanych z analiz ą stanu komunikacji publicznej w rejonie pszczy ńskim przeprowadzono badania ankietowe przewo źników obsługuj ących obecnie komunikacj ę regularn ą obejmuj ącą tak że teren gminy Pszczyna. Badania dotyczyły głównie wielko ści pracy przewozowej oferowanej przez przewo źników oraz ilo ści pasa żerów korzystaj ących z komunikacji autobusowej z podziałem na dni robocze i weekendy oraz pory dnia. Aktualnie na terenie gminy Pszczyna na podstawie zezwole ń: - Burmistrza Pszczyny komunikację zbiorow ą realizuj ą: * A.K. TRANS Andrzej Pudełko, * PKS w Pszczynie Sp. z o.o., - Starosty Pszczy ńskiego komunikacj ę zbiorow ą realizuj ą: * A.K. TRANS Andrzej Pudełko, * Usługi Transportowe Przewóz Osób Józef Bednarek, * Usługi Transportowe Zdzisław Lenart, * Przewóz osób Zbigniew Czech, - Prezydenta Miasta Tychy komunikacj ę zbiorow ą realizuje: * B. Tworuszka - linia: Tychy – Kobiór – Pszczyna, - Prezydenta Miasta Żory komunikacj ę zbiorow ą realizuje: * Z. Czech – linia: Żory – Suszec – Pszczyna, - Marszałka Województwa Śląskiego komunikacj ę zbiorow ą realizuj ą: * Z. Samol – linia: Pszczyna – Strumie ń, * PKSiS O świ ęcim - linia: Pszczyna - Bieru ń,

71

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

- Marszałka Województwa Małopolskiego komunikacj ę zbiorow ą realizuje: * B. Smółka - linia: Jawiszowice – Pszczyna.

Wielko ść oferowanej pracy przewozowej mo żna okre śli ć na podstawie ilo ści linii i kursów obsługiwanych w ramach tych linii. Dla linii obejmuj ących teren gminy Pszczyna dane te kształtuj ą si ę nast ępuj ąco:

Liczba linii / kursy Organy Linie regularne (tam – powrót) Przewo źnicy zezwalaj ące relacje poniedziałek – sobota/ pi ątek niedziela PKS w Pszczynie Burmistrz Gimnazjum Studzionka – 1/ 2-3 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Gimnazjum Studzionka PKS w Pszczynie Burmistrz Gimnazjum Studzionka – 1/ 2-3 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Gimnazjum Studzionka PKS w Pszczynie Burmistrz Ćwiklice Podlesie – 1/ 3-5 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Publiczne Gimnazjum nr 4 PKS w Pszczynie Burmistrz Pszczyna Wodzisławska – 1/ 1-0 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Pszczyna Wodzisławska PKS w Pszczynie Burmistrz Gimnazjum Stara Wie ś – 1/ 1-0 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Pszczyna Wodzisławska PKS w Pszczynie Burmistrz Pszczyna Bieru ńska – 1/ 1-0 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Pszczyna Wodzisławska PKS w Pszczynie Burmistrz Pszczyna Wodzisławska – 1/ 1-0 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Stara Wie ś Gimnazjum PKS w Pszczynie Burmistrz Pszczyna Wodzisławska – 1/ 1-1 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Stara Wie ś Gimnazjum PKS w Pszczynie Burmistrz Gimnazjum Stara Wie ś – 1/ 1-0 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Pszczyna Wodzisławska PKS w Pszczynie Burmistrz Pszczyna Polne Domy – 1/ 1-0 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Pszczyna Wodzisławska PKS w Pszczynie Burmistrz Gimnazjum Stara Wie ś – 1/ 1-0 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Pszczyna Bieru ńska PKS w Pszczynie Burmistrz Pszczyna Wodzisławska – 1/ 1-0 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Stara Wie ś Gimnazjum PKS w Pszczynie Burmistrz Czarków skrzy żowanie – 1/ 1-0 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Pszczyna Wodzisławska PKS w Pszczynie Burmistrz Publiczne Gimnazjum nr 4 - 1/ 2-4 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Ćwiklice Podlesie PKS w Pszczynie Burmistrz Pszczyna Wodzisławska - 1/ 1-2 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Ćwiklice Podlesie PKS w Pszczynie Burmistrz Pszczyna Katowicka – 1/ 1-4 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Studzienice las PKS w Pszczynie Burmistrz Studzienice las – Pszczyna 1/ 4-6 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Katowicka PKS w Pszczynie Burmistrz Pszczyna Wodzisławska – 1/ 1-2 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Studzienice las PKS w Pszczynie Burmistrz Pszczyna Wodzisławska – 1/ 1-1 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny Publiczne Gimnazjum nr 2 PKS w Pszczynie Burmistrz Publiczne Gimnazjum nr 2 1/ 2-2 brak/brak Sp. z o.o. Pszczyny –Publiczne Gimnazjum nr 2 PKS w Pszczynie Burmistrz Gimnazjum Studzionka – 1/ 2-0 brak/brak Sp. zo.o. Pszczyny Gimnazjum Studzionka

72

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Burmistrz A.K.TRANS Piasek – Pszczyna 1/ 5-5 brak/brak Pszczyny

Burmistrz Razem Linie obejmuj ące tylko teren 22/36-38 brak/brak Pszczyny gminy Pszczyna

Liczba linii / kursy Organy Linie regularne (tam – powrót) Przewo źnicy zezwalaj ące relacje poniedziałek – sobota/ pi ątek niedziela

Józef Starosta Pszczyna – Pawłowice Bednarek 1/ 12-13 3-3 /brak Pszczy ński przez Por ębę, Brze źce

Zbigniew Starosta Rudziczka - Pszczyna Czech 1/ 4-4 Brak Pszczy ński przez Ćwiklice

Zdzisław Starosta Pszczyna – Wola Brak Lenart Pszczy ński 1/ 9-9 przez Rudołtowice

Starosta Pszczyna – Wola A.K.TRANS 1/ 17-18 6-7/5-5 Pszczy ński przez Ćwiklice

Starosta Linie przebiegaj ące przez co najmniej Razem dwie gminy w Powiecie Pszczy ńskim 4/ 42-44 9-10/5-5 Pszczy ński obejmuj ące teren gminy Pszczyna

– przewo źnicy prowadz ący przewozy regularne obejmuj ące teren gminy Pszczyna na podstawie zezwole ń innych jednostek samorz ądu terytorialnego:

Liczba linii / kursy Organy Linie regularne (tam – powrót) Przewo źnicy zezwalaj ące relacje Poniedziałek- Sobota/ pi ątek niedziela

Prezydent Miasta Zbigniew Czech Pszczyna – Żory 1/ 5- 4 2-2 /brak Żory

Marszałek

Województwa Zenon Samol Pszczyna - Strumie ń 1/ 14-13 3-3 / brak Śląskiego

73

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Bogdan Prezydent Pszczyna – Tychy Tworuszka Miasta Tychy 1/ 7-8 brak/brak

Marszałek Pszczyna – Bo żena Smółka Województwa 1/ 10-10 brak/brak Jawiszowice Małopolskiego Marszałek PKSiS Pszczyna – Bieru ń 1/ 6 – 6 Województwa brak/brak Oświ ęcim Śląskiego Linie wybiegaj ące poza powiat pszczy ński Razem Inne JST obejmuj ące teren gminy 5/42-41 5-5 / brak Pszczyna

Z analizy komunikacji regularnej obejmuj ącej teren gminy Pszczyna obsługiwanej w ramach linii gminnych, powiatowych i wojewódzkich wynika, że na terenie obj ętym niniejszym opracowaniem obsługiwanych s ą 243 kursy w dni robocze (w dni nauki szkolnej), 29 kursów w soboty oraz 10 kursów w niedziele i świ ęta. Najwi ęcej kursów na uruchomionych liniach stanowi ą kursy w godzinach szczytów przewozowych, co jest oczywiste ze wzgl ędu na ich opłacalno ść . Dominuj ącą grup ą pasa żerów s ą uczniowie doje żdżaj ący do szkół. Z informacji przekazanych przez przewoźników realizuj ących komunikacj ę obejmuj ącą teren gminy Pszczyna wynika, i ż potrzeby przewozowe systematycznie malej ą. Przewo źnicy chc ąc utrzyma ć wła ściwy poziom wyników ekonomicznych prowadzonej przez siebie działalno ści gospodarczej odchodz ą od obsługi nierentownych kursów w godzinach wieczornych oraz w soboty i niedziele. Uruchamiaj ą je tylko w sytuacji wyst ępowania szansy na pokrycie kosztów zwi ązanych z realizacj ą kursu. Podsumowuj ąc analiz ę komunikacji komercyjnej na terenie gminy Pszczyna zauwa ża si ę du że ró żnice w dost ępie do komunikacji mieszka ńców poszczególnych miejscowo ści. Mo żna powiedzie ć o stosunkowo dobrym lub bardzo dobrym poł ączeniu z miejscowo ściami, które s ą obj ęte liniami realizuj ącymi dowóz uczniów do szkół podstawowych i gimnazjalnych. Nale ży jednak podkre śli ć, i ż komunikacja na tych lichach realizowana jest tylko w szczytach przewozowych, w godzinach dostosowanych do potrzeb szkół. Poza tymi porami komunikacja regularna praktycznie nie istnieje. Na podstawie danych przekazanych przez przewo źników przeprowadzono analizę fluktuacji pasa żerów na poszczególnych kierunkach i liniach. Wyniki kształtuj ą si ę nast ępuj ąco: 74

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

– w komunikacji regularnej na terenie gminy Pszczyna (linie ł ącz ące poszczególne miejscowo ści gminy) dziennie przewo żonych jest około 3400 pasa żerów. W wi ększo ści s ą to uczniowie doje żdżaj ący do szkół wszystkich poziomów nauczania i powracaj ący do domów po sko ńczonych zaj ęciach. W tej grupie wszyscy posiadają bilety miesi ęczne szkolne, pozostali dodatkowi pasa żerowie korzystaj ą z biletów jednorazowych, – w dni wolne od nauki szkolnej komunikacja regularna obsługiwana jest tylko na wybranych kierunkach frekwencja w autobusach, liczba pasa żerów spada o około 80%, – w soboty z komunikacji autobusowej na terenie gminy korzysta około 80 osób, co daje napełnienie na poziomie około 3-4 osób/kurs, – w niedziele komunikacja autobusowej na terenie gminy obsługiwana jest bardzo znikomo, – w dni robocze najwi ększe napełnienie autobusów wyst ępuje w godzinach szczytów przewozowych tj. od 7:00 – 9:00 oraz od 13:00 do 17:00, w godzinach tych przewo żonych jest prawie 90% pasa żerów przypadaj ących na cały dzie ń, – w wi ększo ści przypadków przewo źnicy obsługuj ą komunikacj ę regularn ą pojazdami o pojemno ści do 30 miejsc siedz ących, za wyj ątkiem PKS w Pszczynie Sp. zo.o., – wszyscy przewo źnicy stosuj ą kasy fiskalne, przewo źnicy nie posiadaj ą stałych punktów obsługi pasa żera oraz punktów sprzeda ży biletów okresowych i miesi ęcznych na terenie gminy Pszczyna. Sytuacja ta w znacznym stopniu utrudnia dost ępno ść do usługi komunikacji publicznej pasa żerom korzystaj ącym z takiej formy transportu w dłu ższych okresach czasu, – prawie wszyscy przewo źnicy stosuj ą ulgi ustawowe i maja podpisane umowy z Urz ędem Marszałkowskim dotycz ące refundacji ulg.

6.3. Analiza zachowa ń i preferencji pasa żerów na podstawie bada ń ankietowych mieszka ńców gminy Pszczyna

W ramach prac zwi ązanych z przygotowaniem niniejszego planu transportowego przeprowadzono badania ankietowe mieszka ńców obszaru obj ętego planem. Badania dotyczyły głównie poznania zachowa ń komunikacyjnych mieszka ńców

75

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" gminy korzystaj ących z komunikacji zbiorowej, oceny jako ści obecnie świadczonych usług przewozowych oraz zapoznania si ę z oczekiwaniami pasa żerów. Ankieta dla mieszka ńców składała si ę z kilkunastu pyta ń pozwalaj ących na zebranie informacji umo żliwiaj ących okre ślenie struktury pasa żerów, celu oraz cz ęstotliwo ści wykonywanych podró ży, parametrów jako ści komunikacji oraz oczekiwa ń przyszło ściowych. Zebrane ankiety poddano merytorycznej ocenie. Analiza uzyskanych wyników została przeprowadzona na podstawie 198 poprawnie wypełnionych formularzy ankietowych.

W badaniach uczestniczyli mieszka ńcy nast ępuj ących miejscowo ści:

Miejscowo ści, w których mieszkaj ą ankietowani Liczba osób Brze źce 6 Czarków 15 Ćwiklice 11 Jankowice 11 Łąka 9 Piasek 17 Por ęba 6 Pszczyna 45 Rudołtowice 8 Studzienice 19 Studzionka 20 Wisła Mała 11 Wisła Wielka 20

76

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Ze wzgl ędu na płe ć podział grupy ankietowanych wygl ądał nast ępuj ąco:

Płe ć Liczba osób kobiety 110 męż czy źni 88 ,

Badania ankietowe przeprowadzono z zapewnieniem reprezentatywnego doboru respondentów z uwzgl ędnieniem struktury wg kryterium płci. W badaniach mieszka ńców wi ększo ść stanowiły kobiety – 56%, a odsetek m ęż czyzn kształtował si ę na poziomie 44%. 77

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

W zale żno ści od przynale żno ści do grup wiekowych podział grupy ankietowanych kształtował si ę nast ępuj ąco:

Wiek Liczba osób do 15 lat 0 od 16 do 20 lat 163 od 21 do 30 lat 13 od 31 do 40 lat 11 od 41 do 50 lat 7 od 51 do 60 lat 4 powy żej 60 lat 0

Najwi ększ ą grup ą bior ącą udział w badaniach s ą osoby w wieku 16-20 lat, czyli uczniowie szkół średnich i to oni charakteryzuj ą si ę najwi ększ ą mobilno ści ą. Nast ępne grupy wiekowe tj. od 21-30 lat oraz od 31-40 lat s ą to grupy czynne zawodowo korzystaj ące z komunikacji publicznej w celu dojazdów do pracy oraz w innych sprawach zwi ązanych z bie żą cą aktywno ści ą społeczno-ekonomiczn ą. Dodatkowo w przedziale wiekowym od 21 do 30 lat dominuj ą studenci oraz osoby rozpoczynaj ące karier ę zawodow ą. Ze wzgl ędu na brak uczelni wy ższych oraz

78

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" du żych zakładów pracy daj ących perspektywę stabilizacji życiowej grupa ta ma mało znacz ący udział w korzystaniu z komunikacji publicznej na terenie gminy. Osoby te korzystaj ą raczej z komunikacji ponadlokalnej poruszaj ąc si ę do regionalnych ośrodków przemysłowych oraz naukowych.

Badania ankietowe dotyczyły najwa żniejszych parametrów komunikacji publicznej. Uzyskano nast ępuj ące wyniki:

1. Cz ęstotliwo ść korzystania z autobusowej komunikacji zbiorowej

Jak cz ęsto Pani/Pan korzysta z przewozów autobusowych? Liczba głosów cz ęś ciej ni ż 5 razy w tygodniu 30 od 2 do 5 razy w tygodniu 57 1 raz w tygodniu 10 rzadko 100

Aby oszacowa ć cz ęstotliwo ść korzystania z komunikacji publicznej oraz zapotrzebowanie na jej wykonywanie ankietowanym zadano pytanie dotycz ące ilo ści dni w których mieszkańcy korzystaj ą z komunikacji. Bardzo du żą grup ę (44%) stanowi ą osoby korzystaj ące stale z transportu publicznego. Do tej grupy nale żą przede wszystkim uczniowie szkół średnich oraz osoby czynne zawodowo. Drug ą

79

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" grup ę stanowi ą osoby korzystaj ące bardzo rzadko z komunikacji (51 % ankietowanych). S ą to osoby średnim wieku, o średnim i wy ższym statusie społeczno-ekonomicznym, czynne zawodowo, dla których wa żnym środkiem zapewniaj ącym mobilno ść jest samochód.

2. Czynniki maj ące wpływ na wybór autobusowej komunikacji zbiorowej

Jakie czynniki powoduj ą, że korzysta Pani/Pan z komunikacji publicznej? Liczba głosów trudno ści z parkowaniem w miejscu docelowym 16 zatłoczenie dróg 13 zadowalaj ąca jako ść komunikacji publicznej 1 zły stan dróg 8 ni ższy koszt podró ży komunikacj ą publiczn ą 25 nie posiadam prawa jazdy/samochodu 121 inne 52

80

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Do najwa żniejszych czynników przyczyniaj ących si ę do korzystania z komunikacji publicznej jest brak prawa jazdy lub samochodu (51% ankietowanych). Stan ten dotyczy osób w wieku poni żej 18 lat (wynika to z obowi ązuj ących przepisów), lub osób o niskim i średnim statusie społecznym, dla których zakup i utrzymanie własnego pojazdu stanowi powa żny wydatek ze skromnego bud żetu domowego. Do ść niski wpływ na wybór podró żowania komunikacj ą publiczn ą maj ą takie czynniki, jak: brak miejsc parkingowych, zatłoczone ulice, czy zły stan dróg. 11% ankietowanych wybiera komunikacj ę publiczn ą, poniewa ż jest konkurencyjna ekonomicznie w stosunku do alternatywnych form przemieszczania si ę.

3. Cel podró ży autobusow ą komunikacj ą zbiorow ą

Prosz ę poda ć cel najcz ęś ciej odbywanych podró ży komunikacj ą publiczn ą Liczba głosów dojazd do szkoły 124 dojazd do pracy 28 zakupy 24 sprawy słu żbowe, osobiste 26 wyjazd towarzyski, rozrywka (np. kino, koncert itp.) 45 inne 25

81

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Analizuj ąc cele korzystania z komunikacji publicznej podkre śli ć nale ży, i ż jest ona najwa żniejszym sposobem przemieszczania si ę dla uczniów. Dla 46% ankietowanych celem podró ży jest dojazd do szkoły. Kolejn ą wa żną grup ą podró żuj ących s ą osoby, które przemieszczaj ą si ę komunikacj ą publiczn ą w celu realizacji spraw osobistych, słu żbowych i dojazdu na zakupy (grupa ta stanowi łącznie 29 % ankietowanych). Pozostałe cele okre ślone jako sporadyczne wyjazdy w celach towarzysko-rozrywkowych i innych zostały wskazane przez 25% ankietowanych. Na podstawie powy ższych wyników nale ży zauwa żyć, i ż komunikacja publiczna umo żliwia przede wszystkim przemieszczanie si ę mieszka ńców gminy do szkół, pracy i na zakupy. W niniejszym planie w zało żeniach potrzeb przewozowych uznano powy ższe cele za najwa żniejsze.

4. Ocena dost ępu do usług autobusowej komunikacji zbiorowej

Jak ocenia Pani/Pan dost ęp do usług świadczonych przewozowych? Liczba głosów bardzo dobry 5 dobry 40 dostateczny 73 nieodpowiedni 76

82

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Analizuj ąc dost ęp do świadczonych usług przewozowych, stwierdzono, że 39% ankietowanych oceniła go jako nieodpowiedni, 38 % jako dostateczny, a tylko 23 % ł ącznie jako dobry i bardzo dobry. Powy ższe wynika z bardzo zró żnicowanej obecnie dost ępno ści do komunikacji na terenie gminy. W niektórych miejscowo ściach autobus pojawia si ę dwa razy dziennie realizuj ąc tylko minimalne potrzeby uczniów, pomijaj ąc pozostał ą grup ę mieszka ńców. Jednocze śnie cz ęstotliwo ść kursowania oraz godziny uj ęte w rozkładzie jazdy nie s ą do ko ńca skoordynowane z prac ą jednostek o światowych. Na tak nisk ą ocen ę dost ępno ści wpływa równie ż brak alternatywy dla cz ęsto przepełnionych poł ącze ń „busowych”.

5. Ocena cech autobusowej komunikacji zbiorowej

Które z podanych cech komunikacji s ą dla Pani/Pan najistotniejsze? Liczba głosów cz ęstotliwo ść kursów 142 niezawodno ść dojazdu 57 punktualno ść 90 niski koszt 115 dost ępno ść 71 wygoda 30 pr ędko ść 21 inne 12

83

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Wśród najistotniejszych dla mieszka ńców gminy cech komunikacji publicznej wymieni ć nale ży cz ęstotliwo ść kursowania autobusów. Dla 26 % ankietowanych jest to najwa żniejsza zaleta transportu publicznego. Istotne znaczenie ma równie ż niski koszt przejazdu (21 % ankietowanych uwa ża, że komunikacja publiczna jest konkurencyjna ekonomicznie w porównaniu do alternatywnych środków transportowych, np. podró ży samochodem). Bior ąc pod uwag ę wzrost cen paliwa transport publiczny mo że w niedługim czasie sta ć si ę konkurencyjny dla indywidualnych podró ży własnym samochodem, pod warunkiem zachowania odpowiedniego poziomu cen biletów. Ponadto wa żnymi cechami komunikacji powinny by ć punktualno ść przejazdu oraz dost ępno ść do usług. Komunikacja publiczna powinna zapewnia ć stał ą, prawidłow ą i mało uci ąż liw ą dla klientów rzetelne wykonywan ą form ą regularnego przemieszczania si ę na terenie gminy. Spełnienie powy ższych warunków pozwoli na zapewnienie wła ściwej jako ści usług transportowych.

6. Ocena punktualno ści autobusowej komunikacji zbiorowej

Jak ocenia Pani/Pan punktualno ść wykonywanej usługi? Liczba głosów bardzo dobra 13 dobra 77 dostateczna 82 nieodpowiednia 23

84

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Znaczna cz ęść ankietowanych (46%) oceniła punktualno ść świadczonych na terenie gminy usług transportu publicznego jako bardzo dobr ą lub dobr ą, co świadczy o do ść wysokim standardzie prowadzonej przez prywatne firmy działalno ści przewozowej. Tylko 12% ankietowanych oceniło punktualno ść przewozów jako niedostateczn ą.

7. Ocena niezawodno ści autobusowej komunikacji zbiorowej

Jak ocenia Pani/Pan niezawodno ść wykonywanych usług przewozowych? Liczba głosów bardzo dobra 16 dobra 70 dostateczna 78 nieodpowiednia 29

Analizuj ąc niezawodno ść świadczonych na terenie gminy usług transportu publicznego wi ększo ść ankietowanych (77%) oceniła j ą ł ącznie jako dobr ą lub dostateczn ą, co świadczy o do ść wysokim standardzie prowadzonej przez prywatne firmy działalno ści przewozowej. 15% ankietowanych oceniło niezawodno ść przewozów jako nieodpowiedni ą.

85

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

8. Ocena lokalizacji przystanków autobusowych

Czy Pana/Pani zdaniem lokalizacja przystanków autobusowych jest wła ściwa? Liczba głosów tak, odpowiada mi 108 nie, proponuj ę utworzyć nowe przystanki 27 nie mam zdania 63

Wa żnym elementem wpływaj ącym na dost ępno ść komunikacji jest wła ściwa lokalizacja przystanków. Bior ąc pod uwag ę uzyskane wyniki nale ży podkre śli ć, i ż lokalizacja i zag ęszczenie obecnie istniej ących przystanków jest wła ściwe i nie wymaga wi ększych korekt. Niemniej jednak ankietowani mieszka ńcy zaproponowali utworzenie dodatkowych przystanków. Propozycje te przedstawiono w poni ższej tabeli:

Propozycje dotycz ące utworzenia nowych przystanków Liczba głosów Pszczyna Polne Domy 1 Pszczyna w pobli żu szkół średnich 4 Studzienice ul. Kosów 1 Pszczyna Stara Wie ś 2 Ćwiklice Osiedle 1

86

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Łąka 1 Pszczyna Sznelowiec 1 Studzienice koło kapliczki 1 Studzienice koło dwupasmówki 1 Studzienice niedaleko Drabi 1 Pszczyna Szymanowskiego 3

9. Wnioski w zakresie nowych poł ącze ń autobusowych

Czy Pani/Pana zdaniem nale ży utworzy ć jakie ś nowe poł ączenia bezpo średnie, now ą lini ę komunikacji publicznej? Liczba głosów nie ma takiej potrzeby 44 tak, proponuj ę nast ępuj ące poł ączenie 53 nie mam zdania 98

Analizuj ąc potrzeby przewozowe mieszka ńców gminy nale ży zastanowi ć si ę nad ewentualnym wprowadzaniem nowych relacji lub dodatkowych kursów w porównaniu do obecnie istniej ącej komunikacji publicznej. 27 % ankietowanych zaproponowało wprowadzenie zmian w komunikacji. Sugestie te dotycz ą ró żnych kierunków i relacji, ale głównie obejmuj ą poł ączenia Pszczyny z miejscowo ściami o ściennymi le żą cymi na terenie gminy. Sugestie dotyczyły równie ż komunikacji ponadlokalnej (np.

87

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" poł ączenia do Żor), jednak nie b ędą ujmowane w niniejszym planie. Poni ższa tabela prezentuje sugerowane zmiany wraz z liczb ą głosów popieraj ących dan ą propozycj ę:

Propozycje dotycz ące utworzenia nowych poł ącze ń Liczba głosów Komunikacja autobusowa, jak w latach poprzednich w okolicach Pszczyny 1 Lepsze poł ączenie przy dojazdach do szkoły 2 Wi ększa cz ęstotliwo ść kursów w godzinach popołudniowych 1 Wi ększa cz ęstotliwo ść kursów 2 Poł ączenia relacji: Piasek - Pszczyna w weekendy 1 Komunikacja wewn ątrz miasta (Kaufland - Lidl) 4 Poł ączenia relacji: Pszczyna - Ł ąka 4 Zorganizowa ć dojazd do szkół wieczorowych 1 Poł ączenia relacji: Pszczyna - Brze źce 1 Poł ączenia relacji: Stara Wie ś - Sznelowiec - Dworzec PKP 1 Poł ączenia relacji: Rudołtowice - Pszczyna 5 Poł ączenia relacji: Pszczyna - Studzienice bez gimnazjum 5 Pętla wokół Pszczyny 2 Poł ączenia relacji: Osiedle Stara Wie ś - Pszczyna 1 Poł ączenia relacji: Studzionka - Strumie ń 1 Uruchomi ć lini ę: Pszczyna - Brze źce - Wisła Wielka - Pszczyna 1 Poł ączenia relacji: Pszczyna - Jankowice 5 Poł ączenia relacji: Piasek - Pszczyna 7:00 i 15:25 2

10. Ocena godzin kursowania autobusów na liniach regularnych

Czy obecnie obowi ązuj ące godziny kursów na liniach, z których Pani/Pan korzysta odpowiadaj ą zapotrzebowaniu? Liczba głosów tak, jestem zadowolona(-y) z obecnie obowi ązuj ącego 42 rozkłady jazdy nie, proponuj ę nast ępuj ące zmiany 59 nie mam zdania 95

88

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Analizuj ąc komunikacj ę pod wzgl ędem godzin kursowania, stwierdzono, że 30 % ankietowanych ma zastrze żenia dotycz ące obowi ązuj ących rozkładów jazdy. Z przekazanych wniosków najwa żniejszymi s ą: konieczno ść zwi ększenia cz ęstotliwo ści oraz dost ępno ści komunikacji przez cał ą dob ę (od 5:00 do 22:00-23:00). Cz ęść ankietowanych zasugerowała dodatkowe zmiany, które zaprezentowano poni żej:

Propozycje dotycz ące zmian w obecnie obowi ązuj ących kursach Liczba głosów Cz ęstsze kursy od 16:00 do 21:00 2 Kursy w weekendy 3 Kursy w godzinach nocnych 9 Dostosowa ć kursy do ko ńcz ących si ę lekcji 1 Uruchomi ć poł ączenia ze Studzienicami 7:20 i 15:15 1 Uruchomi ć wi ęcej kursów rano 3 Poł ączenia Czarków - Pszczyna 8:00 i 13:00 oraz w 3 innych godzinach Przywróci ć dawny rozkład jazdy 2 Poł ączenia Pszczyna - Por ęba 1 Wi ęcej kursów w godzinach popołudniowych 1 Cz ęstsze poł ączenia Rudołtowice - Pszczyna 3 Kursy o 14:20 do Wisły Wielkiej 2 Kursy od 20:00 - 24:00 do Wisły Wielkiej 2 Uruchomi ć poł ączenia Pszczyna - Strumie ń po godz. 1 20:00 i ok. 14:10, 8:30, 9:30 Uruchomi ć krótsze kursy - żeby było szybciej 1 Poł ączenia 7:40 Stara Wie ś i po południu 1

89

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Uruchomi ć kursy wieczorne i weekendowe 5 Wi ęcej kursów od 12:00 do 14:00 1 8:20, 9:00, 10:00, 13:00, 15:30, 18:00, 19:30, 20:10, 2 20:30 Studzienice - Pszczyna, Pszczyna - Studzienice Pszczyna - Jankowice 14:35 i 15:30 1 Rudołtowice - Pszczyna 6:50, 7:45, 8:35 w Pszczynie 1 Pszczyna - Rudołtowice 15:00 1 Brak mo żliwo ści dotarcia na 1 lekcj ę z Czarkowa 1

6.4. Prognozy potrzeb przewozowych

Przewozy u żyteczno ści publicznej, dla których organizatorem b ędzie Gmina Pszczyna nakierowane b ędą na zaspokajanie potrzeb mieszka ńców całej gminy. Na podstawie wcze śniej przeprowadzonej analizy sytuacji społeczno-demograficznej oraz analizy bada ń ankietowych przeprowadzonych w śród mieszka ńców gminy mo żna jednoznacznie stwierdzi ć, że proponowana w dalszej cz ęś ci planu sie ć komunikacyjna b ędzie miała za zadanie zapewni ć poł ączenia autobusowe do szkół i zakładów pracy poło żonych w Pszczynie. Kształt sieci oraz przebieg poszczególnych linii b ędzie ści śle powi ązany z realizacj ą dowozu uczniów do szkół podstawowych, gimnazjum oraz szkół średnich. Na podstawie analizy danych demograficznych przedstawionych we wcze śniejszych rozdziałach niniejszego planu oraz danych z badania rynku przewozowego szacuje si ę, i ż 85-90 % pasa żerów, którzy b ędą korzysta ć z komunikacji autobusowej na terenie gminy to uczniowie i młodzie ż ucz ęszczaj ąca do szkół. Pozostał ą grup ę pasa żerów stanowi ć b ędą osoby dorosłe doje żdżaj ące do pracy oraz osoby korzystaj ące z autobusu dora źnie w celu dojazdu do miejsc użyteczno ści publicznej i obiektów handlowych. Kształt sieci komunikacyjnej oraz wielko ść pracy przewozowej w poł ączeniach z poszczególnymi miejscowo ściami gminy b ędą ró żne i uzale żnione przede wszystkim od liczby mieszka ńców i g ęsto ści zaludnienia. Najbardziej rozbudowana sie ć przewozów winna obejmowa ć miejscowo ści najliczniej zamieszkałe to jest: Piasek, Łąkę, Jankowice i Ćwiklice. W miejscowo ściach tych liczba mieszka ńców przekracza 2500 osób. Sołectwa o mniejszej liczbie mieszka ńców b ędą obsługiwane w mniejszym zakresie, głównie pod k ątem zaspokojenia najwa żniejszych potrzeb przewozowych (zapewnienie dojazdu dzieci i młodzie ży do placówek o światowych).

90

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Do takich miejscowo ści nale żą Wisła Mała i Rudułtowice. Nale ży wspomnie ć, i ż część miejscowo ści gminy Pszczyna zyska rozbudowany system poł ącze ń komunikacji gminnej wynikaj ący z sieci obejmuj ącej s ąsiednie sołectwa. Projektuj ąc rozkład jazdy organizator transportu winien przede wszystkim uwzgl ędni ć zapewnienie dojazdu do szkół w Pszczynie oraz Studzionce, Ćwiklicach, Rudołtowicach oraz Wi śle Małej oraz skomunikowanie z dojazdem do szkół znajduj ących si ę poza obszarem gminy w godzinach umo żliwiaj ących uczniom punktualne przybycie do szkoły. Ze wzgl ędu na ró żne godziny ko ńczenia zaj ęć w poszczególnych placówkach o światowych w popołudniowym szczycie przewozowym konieczne b ędzie zapewnienie wi ększej ilo ści poł ącze ń w kierunku poszczególnych miejscowo ści. Cz ęstotliwo ść kursów nie powinna przekracza ć 30 – 60 minut w zale żno ści od potrzeb przewozowych wynikaj ących z g ęsto ści zaludnienia. Młodzie ży nale ży równie ż zapewni ć dojazd do obiektów kulturalno-sportowych oraz du żych placówek handlowych. Bardzo wa żne, zwłaszcza dla starszych mieszka ńców gminy, jest zapewnienie poł ącze ń z placówkami u żyteczno ści publicznej takimi jak: szpital oraz przychodnie specjalistyczne w Pszczynie, wa żniejsze wydziały jednostek samorz ądowych, placówki handlowe, czy targowisko. Do w/w obiektów nale ży zapewni ć poł ączenia w szczytach przewozowych oraz w godzinach mi ędzyszczytowych w odst ępach wynosz ących maksymalnie 90 – 120 minut. Wa żnym elementem sieci komunikacyjnej b ędzie realizacja cz ęś ci kursów taborem przystosowanym do przewozu osób niepełnosprawnych na wózkach inwalidzkich lub taborem posiadaj ącym specjalnie wyznaczone miejsca dla osób niepełnosprawnych, w szczególno ści o ograniczonej sprawno ści ruchowej. B ędzie to dotyczy ć linii, które swoim przebiegiem obejmuj ą placówki słu żby zdrowia. Zaspokajanie potrzeb przewozowych miesza ńców gminy Pszczyna w ramach komunikacji gminnej zwi ązane b ędzie głównie z konieczno ści ą zapewnienia przejazdów pomi ędzy miejscem zamieszkania, a placówkami o światowymi. Potrzeby te dotyczy ć b ędą najliczniejszej grupy pasa żerów, to jest dzieci i młodzie ży. Bior ąc pod uwag ę struktur ę demograficzn ą ludno ści gminy oraz ilo ść uczniów w placówkach oświatowych szacuje si ę, i ż w komunikacji gminnej z biletów miesi ęcznych szkolnych korzysta ć b ędzie około 1400 osób, co da napełnienie na poziomie 58800 pasa żerów miesi ęcznie. Kolejn ą grup ą b ędą mieszka ńcy gminy korzystający z komunikacji w dora źnych dojazdach do instytucji u żyteczno ści publicznej (urz ędy, szpitale, sklepy, targowiska itp.) oraz korzystaj ący z komunikacji w innych celach. Grupa ta stanowi ć

91

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" będzie około 3500-4500 pasa żerów miesi ęcznie. Najmniej liczn ą grup ą s ą korzystaj ący z komunikacji gminnej podczas dojazdów z miejsca zamieszkana do miejsca zatrudnienia. Szacuje si ę, i ż z biletów miesi ęcznych pracowniczych w pocz ątkowym etapie prowadzenia komunikacji korzysta ć b ędzie bardzo mała grupa kilkunastu osób, co da napełnienie na poziomie do kilkuset pasa żerów miesi ęcznie. Tak znacz ące ró żnice w strukturze pasa żerów s ą skutkiem niewła ściwego prowadzenia polityki transportowej po 1989 roku. Otó ż w wyniku stałego spadku jako ści usług oraz ograniczania zakresu komunikacji przez firmy transportowe ludzie doje żdżaj ący do zakładów pracy zmuszeni byli do poszukiwania alternatywnych mo żliwo ści dojazdu. W wi ększo ści dokonali oni „przesiadki” do środków transportu indywidualnego (co znajduje odzwierciedlenie w przedstawionej w niniejszym opracowaniu liczbie zarejestrowanych pojazdów). Odwrócenie tego trendu b ędzie bardzo trudne. Niemniej nale ży zach ęca ć tych potencjalnych pasa żerów do korzystania z transportu publicznego. Mo żna to uczyni ć mi ędzy innymi poprzez zapewnienie w miar ę stałej siatki poł ącze ń, zadowalaj ącej cz ęstotliwo ści kursowania autobusów oraz atrakcyjnych cen biletów. Szacuje si ę, że w dniu powszednim komunikacja gminna b ędzie obsługiwa ć średnio 3000 pasa żerów. Kulminacja pasa żerów przypadnie pomi ędzy godzinami 6:45 – 8:45 oraz 13:00 – 17:00. Szczyty przewozowe charakteryzuje zró żnicowane nasilenie kulminacji przewozów. W szczycie porannym obserwowa ć b ędziemy gwałtowne zwi ększenie liczby pasa żerów w godzinach 6:45 – 7:45, przy czym maksymalna kulminacja pasa żerów przypada ć b ędzie około godziny 7:40 (dojazd do szkół na „pierwsz ą lekcj ę” oraz do zakładów pracy na godzin ę 8:00), natomiast szczyt popołudniowy b ędzie charakteryzowa ć si ę nieco łagodniejszym tempem wzrostu. Wypadnie on około godziny 14:45, co ma związek z faktem, i ż pomi ędzy godzin ą 14:30 a 15:30 najwi ększa grupa uczniów ko ńczy zaj ęcia lekcyjne. W godzinach mi ędzyszczytowych z usług przewozowych b ędzie szacunkowo korzysta ć około 30 pasa żerów w ci ągu godziny. Natomiast w soboty kulminacja napełnienia przypada ć b ędzie na godziny 8:00 – 9:00 oraz 13:30 – 14:00. Główn ą grup ą pasa żerów korzystaj ących z komunikacji w soboty b ędą osoby doje żdżaj ące do zakładów pracy oraz placówek handlowych. Ł ącznie z usług przewozowych w soboty korzysta ć b ędzie przeci ętnie 30 pasa żerów. Natomiast w niedziele i świ ęta pasa żerowie korzysta ć b ędą z komunikacji sporadycznie. Szacuje si ę, i ż w te dni z usług przewozowych korzysta ć b ędzie przeci ętnie 10-15 pasa żerów. Je żeli zało ży

92

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" si ę jej realizacj ę b ędzie ona znacz ąco nierentowna. Z uwagi na mały popyt i trwał ą nierentowno ść przewozów komunikacja gminna w soboty, niedziele i świ ęta powinna by ć wykonywana w ograniczonym zakresie. Nale ży zauwa żyć, i ż ilo ść pasa żerów b ędzie tak że ró żna w zale żno ści od pory roku. Najbardziej efektywnymi miesi ącami pod wzgl ędem ilo ści przewo żonych pasa żerów s ą: marzec, kwiecie ń, wrzesie ń i pa ździernik. Frekwencja w autobusach jest ści śle zwi ązana z trwaj ącym rokiem szkolnym (du ża liczba przewo żonych uczniów), okresem jesienno-zimowym (mieszka ńcy w mniejszym stopniu korzystaj ą z rowerów, motorowerów itp.) oraz mał ą ilo ści ą dni świ ątecznych w tych miesi ącach. Szacuje si ę, i ż w tym okresie napełnienie taboru mo że si ęga ć poziomu 63000 osób. Najsłabszym okresem dla komunikacji publicznej jest okres letni (czerwiec, lipiec, sierpie ń). Letnie wakacje szkolne oraz wi ążą cy si ę z nimi okres wyjazdów urlopowych, a tak że alternatywa dla komunikacji autobusowej, jak ą stanowi ą w tym okresie rowery i motorowery, powoduj ą znaczny spadek zapotrzebowania na komunikacj ę publiczn ą. Szacunkowo potrzeby przewozowe mog ą kształtowa ć si ę na poziomie około 5000 pasa żerów. W pozostałych miesi ącach roku potrzeby przewozowe b ędą kształtowa ć si ę na poziomie około 58000 osób.

Na prognoz ę popytu wpływ maj ą nast ępuj ące parametry bazowe: − liczba i struktura mieszka ńców; − liczba wozokilometrów; − wska źnik zmian cen podstawowego biletu jednorazowego do ceny 1 litra paliwa; − wska źnik zmian cen podstawowego biletu okresowego do ceny 1 litra paliwa; − wska źnik motoryzacji; − wska źnik bezrobocia; − wysoko ść przeci ętnych zarobków.

Bior ąc powy ższe pod uwag ę ł ączny popyt na usługi komunikacji gminnej oszacowano na poziomie 610 tysi ęcy pasa żerów rocznie. Zało żono, i ż prognozowana wielko ść popytu b ędzie w nast ępnych latach miała tendencj ę spadkow ą zwi ązan ą głównie z post ępuj ącym ni żem demograficznym i wzrostem wska źnika motoryzacji .Powy ższe dane dotycz ące liczby pasa żerów maja charakter

93

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" szacunkowy i zostały przedstawione w oparciu o występuj ący obecnie stan faktyczny. Dane te b ędą miały odzwierciedlenie w rzeczywisto ści w sytuacji, gdy linie komunikacji gminnej nie b ędą dublowane przewo źników prywatnych, którzy po 1 stycznia 2017 r. tak że mog ą wykonywa ć przewozy komercyjne (zgłoszenie przewozu).

W 2012 roku prof. dr hab. Jan Burnewicz z Uniwersytetu Gda ńskiego wykonał dla Ministerstwa Rozwoju Regionalnego ekspertyz ę pod tytułem „Prognoza popytu na transport w Polsce do roku 2020 i 2030”. Ekspertyza ta została wykorzystana w opracowaniu pt. „Strategia Rozwoju Transportu do roku 2020 (z perspektyw ą do 2030)” opracowanej przez Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. W opracowaniu tym przedstawiono prognoz ę przejazdów osób w autobusowej komunikacji pozamiejskiej przy uwzgl ędnieniu dwóch wariantów – optymistycznego i pesymistycznego – wzrostu PKB.

Opracowanie własne na podstawie „Strategii Rozwoju Transportu do roku 2020 (z perspektyw ą do 2030) opracowanej przez MTBiGM

Szacuje si ę, że spadek zainteresowania przewozami na terenie gminy Pszczyna nie b ędzie znacz ąco odczuwalny. Wg danych demograficznych przekazanych przez Pszczy ński Zarz ąd Edukacji liczba mieszka ńców w grupie wiekowej obejmuj ącej uczniów nie będzie miała tendencji spadkowej. Nale ży jednak zauwa żyć, i ż post ępuj ące starzenie si ę społecze ństwa i zwi ązany z tym wzrost liczby zachorowa ń 94

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" na schorzenia narz ądów ruchu, spowoduje, że za par ę lat osoby starsze oraz niepełnosprawne mog ą stanowi ć znacz ącą grup ę pasa żerów komunikacji zbiorowej. Dlatego w niedalekiej przyszło ści nale ży podj ąć działania zmierzaj ące do zapewnienia seniorom usług przewozowych na jak najwy ższym poziomie.

Na wielko ść popytu na usługi komunikacji zbiorowej niewielkie znaczenie b ędzie miał natomiast poziom bezrobocia. Wynika to głównie z faktu, i ż komunikacja oparta jest głównie na dowozie uczniów do placówek o światowych. Bior ąc pod uwag ę du żą liczb ę uczniów, zmiana liczby osób bezrobotnych korzystających z komunikacji publicznej nie wpłynie zdecydowanie na zmiany popytu. Istotnym elementem wpływaj ącym na zmiany popytu maj ą wska źniki zmiany cen biletów jednorazowych i okresowych w stosunku do cen paliwa. Wa żne jest, aby warto ści wska źników utrzymywane były we wła ściwych proporcjach zapewniaj ących atrakcyjno ść komunikacji publicznej w stosunku do komunikacji indywidualnej. Wielko ść zarobków równie ż b ędzie miała du ży wpływ na mobilno ść mieszka ńców gminy. Dynamika wzrostu cen paliwa, a co zatem idzie wzrost cen biletów w komunikacji publicznej s ą du żo wy ższe i nieproporcjonalne do dynamiki wzrostu wynagrodze ń, co tak że jest czynnikiem negatywnie wypływaj ącym na popyt w przewozach pasa żerskich. W celu optymalizacji działa ń zwi ązanych z polityk ą transportow ą na terenie gminy Pszczyna włodarze gminy mog ą przyj ąć dwa warianty prowadzenia polityki transportowej: pasywny i aktywny. W wariancie polityki pasywnej zało żono podejmowanie przez władze gminy wył ącznie działa ń kształtuj ących wielko ść oferty przewozowej na takim poziomie, by utrzyma ć okre ślone przychody ze sprzeda ży biletów. Działania takie mo żna opiera ć np. na wielko ści wska źnika obrazuj ącego poziom przychodów przypadających na jeden wozokilometr. Zmiany popytu w tym wariancie mog ą by ć wy ższe od przewidywanych – w przypadku wi ększego od zało żonego tempa zmniejszenia pracy eksploatacyjnej.

W wariancie polityki aktywnej zało żono, że podstaw ą działa ń władz gminnych w zakresie kształtowania oferty przewozowej b ędzie d ąż enie do zmniejszenia tempa obni żania si ę liczby pasa żerów, poprzez wła ściwe kształtowanie oferty przewozowej

95

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

(optymalizacja). Działania takie mo żna opiera ć np. na wielko ści wska źnika obrazuj ącego liczb ę pasa żerów przypadaj ących na jeden wozokilometr.

Sugeruje si ę zastosowanie polityki aktywnej. Dobrze przygotowany i elastyczny rozkład jazdy, przejrzysta i prawidłowo skalkulowana taryfa, wybrany rzetelny operator b ędą świadczy ć o wysokim poziomie przygotowania merytorycznego i praktycznego Gminy Pszczyna do pełnienia roli organizatora, co b ędzie si ę przekłada ć na efektywno ść komunikacji . Spo śród działa ń, które w najwi ększym stopniu wpłyn ą na wzrost popytu na usługi przewozowe organizowane przez Gminę Pszczyna, wymieni ć nale ży: − zmian ę tras wybranych linii, zmniejszenie liczby wariantów tras i uproszczenie oferty przewozowej; − zintensyfikowanie obsługi obszarów generuj ących najwi ększy popyt, zrealizowane kosztem redukcji poda ży na obszarach peryferyjnych, o niskim popycie na usługi komunikacji publicznej; − odej ście od ustalania tras linii i rozkładów jazdy autonomicznie dla ka żdej z linii na rzecz całej sieci komunikacyjnej; − synchronizacja rozkładów jazdy kilku linii obsługuj ących wspólnie najwa żniejsze ci ągi komunikacyjne gminy; − wprowadzenie do obsługi komunikacyjnej wył ącznie pojazdów spełniaj ących wymagania dotycz ące wieku, standardu i norm ekologicznych zało żonych przez gmin ę; − poprowadzenie tras linii komunikacyjnych przez obszary nie obsługiwane do tej pory przez komunikacj ę zbiorow ą; − poprowadzenie tras linii komunikacyjnych w pobli żu najwi ększych generatorów ruchu pasa żerskiego (szkoły, obiekty u żyteczno ści publicznej, placówki handlowe, targowiska i placówki kulturalno-oświatowe).

96

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

7. Sie ć komunikacyjna gminy Pszczyna

Oceniaj ąc wszystkie uwarunkowania dotycz ące głównie: − poło żenia geograficznego obszaru, − gęsto ści zaludnienia, − gospodarki, w tym rynku pracy i finansów publicznych, − edukacji, − ochrony zdrowia, − kultury i sportu, oraz uwzgl ędniaj ąc wcze śniej analizowane aspekty dotycz ące komunikacji publicznej i indywidualnej ustalono w efekcie: - sie ć komunikacyjn ą (układ linii komunikacyjnych) obejmuj ących obszar działania organizatora publicznego transportu zbiorowego (Gmina Pszczyna), - linie komunikacyjne – poł ączenia komunikacyjne na sieci dróg publicznych, - przystanki komunikacyjne – miejsca przeznaczone do wsiadania lub wysiadania na danej linii komunikacyjnej. Bior ąc pod uwag ę opisane wcze śniej prognozy potrzeb przewozowych, sie ć komunikacyjna dla gminy Pszczyna w ramach publicznego transportu zbiorowego obejmowa ć będzie 7 linii komunikacyjnych. Zapewni to optymaln ą obsług ę pasa żerów na obszarze wszystkich miejscowo ści gminy obj ętych planem i umo żliwi dojazd do najwa żniejszych generatorów ruchu. Planowane linie komunikacyjne obejmowa ć b ędą tylko komunikacj ę lokaln ą nie wykraczaj ącą poza granice gminy. Gminne przewozy u żyteczno ści publicznej realizowane b ędą na nast ępuj ących liniach komunikacyjnych: − linia nr U/241005/1 – Pszczyna – Studzionka przez Łąkę, Wisł ę Mał ą, − linia nr U/241005/2 – Studzionka – Studzionka przez Brze źce, Wisł ę Wielk ą, − linia nr U/241005/3 – Studzionka – Studzionka przez Wisł ę Wielk ą, − linia nr U/241005/4 – Pszczyna – Studzienice przez Jankowice, − linia nr U/241005/5 – Pszczyna – Ćwiklice przez Rudołtowice, − linia nr U/241005/6 – Pszczyna – Pszczyna przez Porębę, − linia nr U/241005/7 – Pszczyna – Pszczyna przez Czarków, Piasek .

97

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

W sieci komunikacyjnej nie ujmowano linii uj ętych jako kierunki obsługiwane w ramach powiatowych linii u żyteczno ści publicznej. Sie ć komunikacyjna gminy Pszczyna mo że zosta ć skorygowana po ogłoszeniu wła ściwych planów transportowych organów samorz ądowych wy ższych szczebli, w przypadku realizacji przewozów użyteczno ści publicznej pokrywaj ących si ę z komunikacj ą gminn ą.

98

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

7.1. Linia nr U/241005/1 – Pszczyna – Studzionka przez Ł ąkę, Wisł ę Mał ą

Trasa linii: U/241005/1 PSZCZYNA – STUDZIONKA Długo ść trasy 40 km Kierunek: Pszczyna – Studzionka Kierunek: Studzionka - Pszczyna

* Pszczyna, Szymanowskiego szkoła * Studzionka, gimnazjum * Pszczyna, Katowicka Park * Studzionka * Pszczyna, Sokoła / Dworcowa * Wisła Mała * Pszczyna, ZUS * Wisła Mała, Dom Kultury * Pszczyna, Korfantego szpital (Bielska) * Wisła Mała, ko ściół * Pszczyna, Publiczne Gimnazjum nr 2 * Wisła Mała, Kolonia * Pszczyna, Cieszy ńska * Wisła Mała, skrzy żowanie * Łąka, Kolonia * Wisła Wielka, Osiedle * Łąka, Przepompownia * Wisła Wielka, II * Łąka, Ko ściół * Wisła Wielka Żagle * Łąka, Gospoda * Wisła Wielka, I * Łąka, Madera * Wisła Wielka Ko ściół * Wisła Wielka, Kolonia * Wisła Wielka, Kapliczka * Wisła Wielka Ko ściół * Wisła Wielka, Bar Milena * Wisła Wielka, Kapliczka * Wisła Wielka, Pszczynka * Wisła Wielka, Bar Milena * Wisła Wielka, Bar Milena * Wisła Wielka, Pszczynka * Wisła Wielka, Kapliczka * Wisła Wielka, Bar Milena * Wisła Wielka Ko ściół * Wisła Wielka, Kapliczka * Wisła Wielka, Kolonia * Wisła Wielka Ko ściół * Łąka, Madera * Wisła Wielka, I * Łąka, Gospoda * Wisła Wielka, Żagle * Łąka, Ko ściół * Wisła Wielka, II * Łąka, Przepompownia * Wisła Wielka, Osiedle * Łąka, Kolonia * Wisła Mała, skrzy żowanie * Pszczyna, Cieszy ńska * Wisła Mała, Kolonia * Pszczyna, Publiczne Gimnazjum nr 2 * Wisła Mała, ko ściół * Pszczyna, Korfantego szpital * Wisła Mała, Dom Kultury * Pszczyna, Sokoła / Dworcowa * Wisła Mała * Pszczyna, Katowicka Park * Studzionka * Pszczyna, Szymanowskiego szkoła * Studzionka, Gimnazjum

Linia relacji: Pszczyna – Studzionka ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców zachodniej cz ęś ci gminy Pszczyna. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia

99

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" przewozów jak najszerszej grupie mieszka ńców, w tym: dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Pszczynie trasa linii powinna rozpoczyna ć swój bieg na ul. Szymanowskiego w pobli żu Powiatowego Zespołu Szkół nr 2, nast ępnie linia powinna przebiega ć ulicami Chopina, Katowick ą oraz ul. Dworcow ą, gdzie linia powinna obejmowa ć swoim przebiegiem planowane centrum przesiadkowe, które będzie traktowane jako główny przystanek autobusowy w Pszczynie. Nast ępnie trasa prowadzi przez Plac Targowy do przystanku Pszczyna ZUS. Z Placu Targowego linia obejmuje przejazd ulic ą Bielsk ą, na której znajduje si ę przystanek Pszczyna Bielska, wariantowy dla przystanku Pszczyna Korfantego szpital (obsługa przystanku przy Korfantego jest mo żliwa tylko w kierunku przejazdu do ul. Sokoła). Przy obsłudze trasy w kierunku Studzionka - Pszczyna, ze wzgl ędu na organizacj ę ruchu w centrum Pszczyny, pomini ęty zostanie przystanek Pszczyna ZUS, natomiast b ędzie obsługiwany przystanek Pszczyna Korfantego Szpital. Proponuje si ę przekształcenie przystanku Pszczyna Korfantego szpital w dwukierunkowy. Działanie taki pozwoli na uproszczenie trasy przejazdu na terenie Pszczyny (niepotrzebny b ędzie dojazd do przystanku Pszczyna Bielska) oraz zapewni popraw ę dost ępno ści do komunikacji dla pasa żerów doje żdżaj ących do szpitala i przychodni lekarskich. Zaproponowany przebieg linii na terenie Pszczyny pozwoli na realizacj ę dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych na terenie miasta, jak równie ż zapewni dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Antesa, co jest istotne dla starszych mieszka ńców gminy oraz zapewni dojazd do marketów handlowych maj ących swoje siedziby w centrum Pszczyny. W dalszej cz ęś ci wariantowo trasa obejmuje dojazd do przystanku Pszczyna Publiczne Gimnazjum nr 2 znajduj ącego si ę przy szkole na ulicy Kazimierza Wielkiego. Obsługa tego przystanku zapewni dojazd dzieci do szkoły z miejscowo ści Ł ąka oraz uczniom liceum z miejscowo ści Wisła Mała, Wisła Wielka, Studzionka oraz Ł ąka. Przystanek ten powinien by ć obsługiwany wariantowo tylko w wybranych godzinach zwi ązanych z rozpocz ęciem i zako ńczeniem zaj ęć w szkole. W dalszej cz ęści trasa linii biegnie ulic ą Cieszy ńsk ą w kierunku miejscowo ści Łąka. Na terenie Łąki trasa prowadzi ul. Cieszy ńsk ą i obejmuje wszystkie przystanki zlokalizowane wzdłu ż tej ulicy. Wariantowo trasa linii powinna obejmować przejazd ulicami Kasztanow ą, Goli i Tetmajera zapewniaj ąc obsług ę przystanków usytuowanych wewn ątrz wsi. Przebieg taki zapewni znacznie lepszy dostęp do

100

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" komunikacji publicznej mieszka ńcom zamieszkałym z dala od drogi wojewódzkiej 939. Z Ł ąki trasa prowadzi wzdłu ż drogi wojewódzkiej 939 do miejscowo ści Wisła Wielka obejmuj ąc wszystkie przystanki zlokalizowane wzdłu ż tej trasy. W Wi śle Wielkiej wariantowo nale ży przywidzie ć obsług ę przystanków zlokalizowanych przy ulicy Hodowców. Z Wisły Wielkiej trasa prowadzi do sołectwa Wisła Mała, a nast ępnie ulic ą Pawi ą do Studzionki. W Wi śle Małej nale ży zapewni ć wariantowo obsług ę przystanku Wisła Mała Kolonia znajduj ącego si ę na granicy gminy w kierunku Strumienia. Trasa linii ko ńczy swój bieg w Studzionce, przy szkole na ulicy Jordana. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą jest dostosowana do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Realizacja linii mo że by ć wykonywana według ró żnych wariantów, w zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanych napełnie ń. Podkre śli ć nale ży, i ż w przebiegu trasy mo żna stosowa ć tak że warianty, według których przebieg linii pomija niektóre przystanki traktowane jako odgał ęzienia głównej trasy (np. na terenie miasta Pszczyna, w Ł ące, czy Wi śle Wielkiej). Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna tak że rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym ni ż cała trasa linii.

101

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

7.2. Linia nr U/241005/2 – Studzionka – Studzionka przez Brze źce, Wisł ę Wielk ą

Trasa linii: U/241005/2 STUDZIONKA - WISŁA WIELKA - STUDZIONKA Długo ść trasy 24 km

* Studzionka, Gimnazjum * Studzionka, skrzy żowanie * Studzionka, Kolonia * Brze źce, Widoki * Brze źce, pl. Ko ścielny * Brze źce, kapliczka * Wisła Wielka, Pszczynka * Wisła Wielka, Bar Milena * Wisła Wielka, Kapliczka * Wisła Wielka Ko ściół * Wisła Wielka, Kolonia * Wisła Wielka, I * Wisła Wielka, Żagle * Wisła Wielka, II * Wisła Wielka, Osiedle * Wisła Mała, skrzy żowanie * Wisła Mała, ko ściół * Wisła Mała, Dom Kultury * Wisła Mała * Studzionka Gimnazjum

Linia relacji: Studzionka – Studzionka przez Brze źce, Wisł ę Wielk ą i Wisł ą Mał ą ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców (głównie uczniów) sołectw: Brze źce, Wisła Wielka i Wisła Mała w zakresie dojazdów do Studzionki. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów jak najszerszej grupie dzieci i młodzie ży doje żdżaj ących do szkół rozlokowanych wzdłu ż trasy. Trasa linii rozpoczyna swój bieg w Studzionce na ulicy Jordana przy szkole. Nast ępnie prowadzi ulic ą Jedno ści do ulicy Pszczy ńskiej. Ze Studzionki trasa prowadzi ulica Pszczy ńsk ą wzdłu ż drogi wojewódzkiej 933 do miejscowo ści Brze źce. W Brze źcach trasa prowadzi ulic ą Pokoju, gdzie usytuowane s ą najwa żniejsze przystanki w tej miejscowo ści. Z Brze źc linia biegnie w kierunku Wisły Wielkiej, gdzie ulicą Hodowców prowadzi do skrzy żowania z drog ą wojewódzk ą 939. Z Wisły Wielkiej linia biegnie wzdłu ż drogi

102

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" wojewódzkiej nr 939 do miejscowo ści Wisła Mała, a nast ępnie ulic ą Pawi ą do Studzionki. W Wi śle Małej nale ży zapewni ć wariantowo obsług ę przystanku Wisła Mała Kolonia znajduj ącego si ę na granicy gminy w kierunku Strumienia. Trasa linii ko ńczy swój bieg w Studzionce, przy szkole na ulicy Jordana Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą jest dostosowana do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Z uwagi na fakt, i ż głównym celem obsługi linii jest przewóz uczniów w obr ębie miejscowo ści: Studzionka, Brze źce, Wisła Mała i Wisła Wielka realizacja linii powinna by ć wykonywana tylko w dni nauki szkolnej, w godzinach zapewniaj ących dojazd przed rozpocz ęciem zaj ęć w szkołach oraz powrót do domu po zako ńczeniu lekcji. W okresie dni wolnych od nauki szkolnej (ferie i wakacje) mo żna rozwa żyć obsług ę linii w ramach skomunikowania przewozów z lini ą nr 241005/1

103

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

7.3. Linia nr U/241005/3 – Studzionka – Studzionka przez Wisł ę Wielką

Trasa linii: U/241005/3 STUDZIONKA - WISŁA MAŁA - STUDZIONKA Długo ść trasy 19 km

* Studzionka, Gimnazjum * Studzionka, skrzy żowanie * Studzionka, Kolonia * Czarne Doły, skrzy żowanie * Czarne Doły, Le śniczówka * Stenclówka * Wisła Wielka, Brzozowa * Wisła Wielka, II * Wisła Wielka, Osiedle * Wisła Mała, skrzy żowanie * Wisła Mała, ko ściół * Wisła Mała, Dom Kultury * Wisła Mała * Studzionka, Gimnazjum

Linia relacji: Studzionka – Studzionka przez Wisł ę Wielk ą i Wisł ą Mał ą ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców (głównie uczniów) sołectw: Wisła Wielka i Wisła Mała oraz przysiółków: Czarne Doły i Stenclówka w zakresie dojazdów do Studzionki. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów jak najszerszej grupie dzieci i młodzie ży doje żdżaj ących do szkół rozlokowanych wzdłu ż trasy. Trasa linii rozpoczyna swój bieg w Studzionce na ulicy Jordana przy szkole. Nast ępnie prowadzi ulic ą Jedno ści do ulicy Pszczy ńskiej. Ze Studzionki trasa prowadzi ulica Pszczy ńsk ą wzdłu ż drogi wojewódzkiej 933 do skrzy żowania z ulic ą Lipki (przy skrzy żowaniu do Mizerowa). Dalej trasa prowadzi ulic ą Powsta ńców Śląskich oraz Czarne Doły zapewniaj ąc obsług ę komunikacyjn ą przysiółków: Czarne Doły i Stenclówka. Nast ępnie linie biegnie w kierunku Wisły Wielkiej, gdzie ulic ą Brzozow ą prowadzi do skrzy żowania z drog ą wojewódzk ą 939. Z Wisły Wielkiej linia biegnie wzdłu ż drogi wojewódzkiej nr 939 do miejscowo ści Wisła Mała, a nast ępnie ulic ą Pawi ą do Studzionki. W Wi śle Małej nale ży zapewni ć wariantowo obsług ę przystanku

104

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Wisła Mała Kolonia znajduj ącego si ę na granicy gminy w kierunku Strumienia. Trasa linii ko ńczy swój bieg w Studzionce, przy szkole na ulicy Jordana Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą jest dostosowana do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Z uwagi na fakt, i ż głównym celem obsługi linii jest przewóz uczniów w obr ębie miejscowo ści: Studzionka, Wisła Mała i Wisła Wielka realizacja linii powinna by ć wykonywana tylko w dni nauki szkolnej, w godzinach zapewniaj ących dojazd przed rozpocz ęciem zaj ęć w szkołach oraz powrót do domu po zako ńczeniu lekcji. W okresie dni wolnych od nauki szkolnej (ferie i wakacje) mo żna rozwa żyć obsług ę linii w ramach skomunikowania przewozów z lini ą nr 241005/1

105

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

7.4. Linia nr U/241005/4 – Pszczyna – Studzienice przez Jankowice

Trasa linii: U/241005/4 PSZCZYNA - STUDZIENICE Długo ść trasy 18 km Kierunek: Pszczyna - Studzienice Kierunek: Studzienice - Pszczyna

* Pszczyna, Korfantego szpital (Bielska) * Studzienice, Las * Pszczyna, Żorska park * Studzienice, Spółdzielnia * Pszczyna, Szymanowskiego * Studzienice, szkoła * Pszczyna, Katowicka szkoła * Studzienice, K ępa * Pszczyna, Katowicka park * Jankowice, Podlesie stolarnia * Pszczyna, Sokoła / Dworcowa * Jankowice, Gospoda * Pszczyna, Publiczne Gimnazjum nr 4 * Jankowice, Kolonia * Pszczyna, Hallera * Pszczyna, Bieru ńska II * Pszczyna, Bieru ńska I * Pszczyna, Bieru ńska I * Pszczyna, Bieru ńska II * Pszczyna, Hallera * Jankowice, Kolonia * Pszczyna, Publiczne Gimnazjum nr 4 * Jankowice, Gospoda * Pszczyna, Sokoła / Dworcowa * Jankowice, Podlesie stolarnia * Pszczyna, Katowicka park * Studzienice, K ępa * Pszczyna, Katowicka szkoła * Studzienice, szkoła * Pszczyna, Szymanowskiego * Studzienice, Spółdzielnia * Pszczyna, Żorska park * Studzienice, Las * Pszczyna, Korfantego szpital

Linia relacji: Pszczyna – Studzienice ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców północno-wschodniej cz ęś ci gminy Pszczyna. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów jak najszerszej grupie mieszka ńców, w tym: dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Pszczynie trasa linii powinna rozpoczyna ć swój bieg na ulicy Korfantego w pobli żu szpitala oraz zespołu przychodni. Nast ępnie linia powinna przebiega ć ulicami: Żorsk ą, Szymanowskiego w pobli żu Powiatowego Zespołu Szkół nr 2, Chopina, Katowick ą (w tym wariantowo przywidziano obsług ę przystanku Pszczyna Katowicka szkoła) oraz ul. Dworcow ą, gdzie linia powinna obejmowa ć swoim przebiegiem planowane centrum przesiadkowe, które b ędzie traktowane jako główny przystanek autobusowy w Pszczynie. Taki przebieg na terenie Pszczyny pozwoli na realizacj ę dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych na terenie miasta przy ulicach 3 Maja, Poniatowskiego oraz Szymanowskiego, jak

106

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" równie ż zapewni dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Antesa, co jest istotne dla starszych mieszka ńców gminy oraz zapewni dojazd do marketów handlowych maj ących swoje siedziby w centrum Pszczyny. W dalszej cz ęś ci wariantowo trasa obejmuje dojazd do przystanku Pszczyna Publiczne Gimnazjum nr 4 znajduj ącego się przy szkole na ulicy Konopnickiej oraz dodatkowo przewiduje obsług ę przystanku Pszczyna Hallera znajduj ącego si ę w dzielnicy Podstarzyniec. Obsługa tych przystanków zapewni dojazd dzieci do szkoły z tej dzielnicy Pszczyny oraz z ulicy Bieru ńskiej i z sołectw: Jankowice i Studzienice. Przystanki te powinny by ć obsługiwane wariantowo tylko w wybranych godzinach zwi ązanych z rozpocz ęciem i zako ńczeniem zaj ęć w szkołach: SP 4 i PG 4. W dalszej cz ęś ci trasa linii prowadzi ulic ą Bieru ńsk ą w kierunku miejscowo ści Jankowice. Na terenie Jankowic trasa prowadzi ulic ą Żubrów i wariantowo przywiduje dojazd do przystanku Jankowice Podlesie. Linia obejmuje swoim przebiegiem wszystkie przystanki zlokalizowane wzdłu ż trasy przy drodze wojewódzkiej 931. Z Jankowic trasa prowadzi do Studzienic, gdzie ulic ą Szewczyka biegnie pod las do ko ńca sołectwa. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą jest dostosowana do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Realizacja linii mo że by ć wykonywana według ró żnych wariantów, w zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanych napełnie ń. Podkre śli ć nale ży, i ż w przebiegu trasy mo żna stosowa ć tak że warianty, według których przebieg linii pomija niektóre przystanki traktowane jako odgał ęzienia głównej trasy (np. na terenie miasta Pszczyna, w Jankowicach). Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żności od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna tak że rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym, ni ż cała trasa linii.

107

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

7.5. Linia nr U/241005/5 – Pszczyna – Ćwiklice przez Rudołtowice

Trasa linii: U/241005/5 PSZCZYNA - ĆWIKLICE Długo ść trasy 20 km Kierunek: Pszczyna - Ćwiklice Kierunek: Ćwiklice - Pszczyna

* Pszczyna, Korfantego szpital (Bielska) * Ćwiklice, Podlesie * Pszczyna, Żorska park * Ćwiklice, 11 Listopada * Pszczyna, Szymanowskiego * Rudawki, obok. p. Mika * Pszczyna, Katowicka park * Rudawki, sklep * Pszczyna, Sokoła / Dworcowa * D ębina * Pszczyna, Publiczne Gimnazjum nr 4 * Rudołtowice, RSP * Ćwiklice, Kolonia * Rudołtowice, OSP * Ćwiklice, skrzy żowanie * Rudołtowice, I * Rudołtowice, I * Ćwiklice, skrzy żowanie * Rudołtowice, OSP * Ćwiklice, Kolonia * Rudołtowice, RSP * Pszczyna, Publiczne Gimnazjum nr 4 * D ębina * Pszczyna, Sokoła / Dworcowa * Rudawki, sklep * Pszczyna, Katowicka park * Rudawki, obok. p. Mika * Pszczyna, Szymanowskiego * Ćwiklice, 11 Listopada * Pszczyna, Żorska park * Ćwiklice, Podlesie * Pszczyna, Korfantego szpital

Linia relacji: Pszczyna – Ćwiklice ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców wschodniej cz ęś ci gminy Pszczyna. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów jak najszerszej grupie mieszka ńców, w tym: dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Pszczynie trasa linii powinna rozpoczyna ć swój bieg na ulicy Korfantego w pobli żu szpitala oraz zespołu przychodni. Nast ępnie linia powinna przebiega ć ulicami: Żorsk ą, Szymanowskiego w pobli żu Powiatowego Zespołu Szkół nr 2, Chopina, Katowick ą oraz ulic ą Dworcow ą, gdzie linia powinna obejmowa ć swoim przebiegiem planowane centrum przesiadkowe, które b ędzie traktowane jako główny przystanek autobusowy w Pszczynie. Taki przebieg na terenie Pszczyny pozwoli na realizacj ę dowozu uczniów do szkół ponadgimnazjalnych usytuowanych na terenie miasta przy ulicach 3 Maja, Poniatowskiego oraz Szymanowskiego, jak równie ż zapewni dojazd do szpitala znajduj ącego si ę przy ul. Antesa, co jest istotne dla starszych

108

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" mieszka ńców gminy oraz zapewni dojazd do marketów handlowych maj ących swoje siedziby w centrum Pszczyny. W dalszej cz ęś ci wariantowo trasa obejmuje dojazd do przystanku Pszczyna Publiczne Gimnazjum nr 4 znajduj ącego si ę przy szkole na ulicy Konopnickiej. Obsługa tego przystanku zapewni dojazd dzieci do szkoły z sołectw: Ćwiklice, Rudołtowice i przysiółka Rudawki. Przystanek ten powinien by ć obsługiwany wariantowo tylko w wybranych godzinach zwi ązanych z rozpocz ęciem i zako ńczeniem zaj ęć w szkołach: SP 4 i PG 4. W dalszej cz ęś ci trasa linii prowadzi wzdłu ż drogi wojewódzkiej 933 ulic ą Męczenników O świ ęcimskich w kierunku sołectwa Ćwiklice. W Ćwiklicach trasa biegnie ulic ą Zawadzkiego w kierunku Rudołtowic. W Rudołtowicach linie biegnie wzdłu ż głównej ulicy Zawadzkiego do przysiółka D ębina, a nast ępnie do Rudawek. Z Rudawek trasa biegnie z powrotem do Ćwiklic, gdzie ulicami 11 Listopada oraz Kombatantów prowadzi do przysiółka Podlesie. Przedstawiony przebieg linii zapewnia wła ściwy dost ęp do komunikacji publicznej mieszka ńcom Ćwiklic oraz Rudołtowic, Rudawek i D ębiny zamieszkałym z dala od drogi wojewódzkiej 933. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą jest dostosowana do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Realizacja linii mo że by ć wykonywana według ró żnych wariantów, w zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanych napełnie ń. Podkre śli ć nale ży, i ż w przebiegu trasy mo żna stosowa ć tak że warianty, według których przebieg linii pomija niektóre przystanki traktowane jako odgał ęzienia głównej trasy (np. dojazd do przysiółka Podlesie w Ćwiklicach lub przejazd przez Rudawki i Rudołtowice). Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna tak że rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym, ni ż cała trasa linii.

109

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

7.6. Linia nr U/241005/6 – Pszczyna – Pszczyna przez Por ębę

Trasa linii: U/241005/6 PSZCZYNA - POREBA - PSZCZYNA Długo ść trasy 16 km

* Pszczyna, Sokoła / Dworcowa * Pszczyna, ZUS * Pszczyna, Korfantego szpital (Bielska) * Pszczyna, Żorska park * Pszczyna, Wodzisławska * Pszczyna, ba żantarnia * Por ęba, POM * Por ęba, Szkoła * Por ęba, Przedszkole * Pszczyna Stara Wie ś, Cegielnia * Pszczyna Stara Wie ś III * Pszczyna Stara Wie ś, Gimnazjum * Pszczyna Stara Wie ś II * Pszczyna Stara Wie ś I * Pszczyna, Szymanowskiego * Pszczyna, Katowicka park * Pszczyna, Sokoła / Dworcowa

Linia relacji: Pszczyna – Pszczyna przez Por ębę ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców sołectwa Por ęba oraz dzielnicy Pszczyny Starej Wsi. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów jak najszerszej grupie mieszka ńców, w tym: dzieci i młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Pszczynie trasa linii powinna rozpoczyna ć swój bieg w planowanym centrum przesiadkowym, które b ędzie traktowane jako główny przystanek autobusowy w Pszczynie. Nast ępnie trasa prowadzi przez Plac Targowy do przystanku Pszczyna ZUS. Z Placu Targowego linia obejmuje przejazd ulic ą Bielsk ą, na której znajduje si ę przystanek Pszczyna Bielska, wariantowy dla przystanku Pszczyna Korfantego szpital (obsługa przystanku przy Korfantego jest mo żliwa tylko w kierunku przejazdu do ul. Sokoła). Przy obsłudze trasy w kierunku przeciwnym, ze wzgl ędu na organizacj ę ruchu w centrum Pszczyny, pomini ęty

110

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" zostanie przystanek Pszczyna ZUS, natomiast b ędzie obsługiwany przystanek Pszczyna Korfantego Szpital. Proponuje si ę przekształcenie przystanku Pszczyna Korfantego szpital w dwukierunkowy. Działanie taki pozwoli na uproszczenie trasy przejazdu na terenie Pszczyny (niepotrzebny b ędzie dojazd do przystanku Pszczyna Bielska) oraz zapewni popraw ę dost ępno ści do komunikacji dla pasa żerów doje żdżaj ących do szpitala i przychodni lekarskich. Dalej trasa prowadzi ulicami: Żorsk ą oraz Wodzisławsk ą w kierunku Por ęby. W Por ębie linia obejmuje przejazd ulic ą Świerczewskiego zapewniaj ąc obsług ę przystanków usytuowanych przy tej drodze. Nast ępnie trasa prowadzi do drogi wojewódzkiej nr 935 i obejmuje przejazd ulicami Pszczy ńsk ą i Rybnick ą do dzielnicy Stara Wie ś. Na terenie dzielnicy Stara Wie ś linia prowadzi ulicami Rybnick ą, Żorsk ą oraz Staromiejsk ą zapewniaj ąc obsług ę wszystkich przystanków rozlokowanych przy tych ulicach. Linia zapewnia dojazdy uczniów do Szkoły Podstawowej nr 3 i Gimnazjum nr 3 usytuowanych na ulicy Staromiejskiej. Wariantowo mo żna zapewni ć dojazd na ulic ę Szymanowskiego w pobli że Powiatowego Zespołu Szkół nr 2. Nast ępnie linia powinna prowadzi ć ulicami: Chopina i Katowick ą do ulicy Sokoła do centrum przesiadkowego, który będzie ostatnim przystankiem linii. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą jest dostosowana do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach. Realizacja linii mo że by ć wykonywana według ró żnych wariantów, w zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanych napełnie ń. Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna tak że rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym, ni ż cała trasa linii.

111

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

7.7. Linia nr U/241005/7 – Pszczyna – Pszczyna przez Czarków, Piasek

Trasa linii: U/241005/7 PSZCZYNA - CZARKÓW - PSZCZYNA Długo ść trasy 19 km

* Pszczyna, Sokoła / Dworcowa * Pszczyna, ZUS * Pszczyna, Korfantego (Bielska) * Pszczyna, Żorska park * Pszczyna, Szymanowskiego * Pszczyna Stara Wie ś I * Pszczyna Stara Wie ś II * Pszczyna Stara Wie ś, Gimnazjum * Pszczyna Stara Wie ś III * Czarków * Czarków, spółdzielnia * Czarków, skrzy żowanie * Piasek, Las * Piasek, Sklep * Piasek PKP * Piasek Restauracja * Piasek * Pszczyna, Polne Domy * Pszczyna, Studzienicka * Pszczyna, posesja * Pszczyna Stara Wie ś I * Pszczyna Stara Wie ś II * Pszczyna Stara Wie ś, gimnazjum * Pszczyna Stara Wie ś II * Pszczyna Stara Wie ś I * Pszczyna, Szymanowskiego * Pszczyna, Żorska park * Pszczyna, Korfantego szpital * Pszczyna, Katowicka szkoła * Pszczyna, Katowicka park * Pszczyna, Sokoła / Dworcowa

Linia relacji: Pszczyna – Pszczyna przez Czarków, Piasek ma za zadanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe mieszka ńców sołectw: Czarków i Piasek. Przebieg linii został dobrany w sposób najbardziej optymalny, tak, aby zapewni ć w maksymalnym stopniu realizacj ę podstawowego zało żenia planowanej komunikacji to jest zapewnienia przewozów jak najszerszej grupie mieszka ńców, w tym: dzieci i

112

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" młodzie ży do szkół, dojazdu do placówek słu żby zdrowia oraz du żych marketów i placówek handlowych. W Pszczynie trasa linii powinna rozpoczyna ć swój bieg w planowanym centrum przesiadkowym, które b ędzie traktowane jako główny przystanek autobusowy w Pszczynie. Nast ępnie trasa prowadzi przez Plac Targowy do przystanku Pszczyna ZUS. Z Placu Targowego linia obejmuje przejazd ulic ą Bielsk ą, na której znajduje si ę przystanek Pszczyna Bielska, wariantowy dla przystanku Pszczyna Korfantego szpital (obsługa przystanku przy Korfantego jest mo żliwa tylko w kierunku przejazdu do ul. Sokoła). Przy obsłudze trasy w kierunku przeciwnym, ze wzgl ędu na organizacj ę ruchu w centrum Pszczyny, pomini ęty zostanie przystanek Pszczyna ZUS, natomiast b ędzie obsługiwany przystanek Pszczyna Korfantego Szpital. Proponuje si ę przekształcenie przystanku Pszczyna Korfantego szpital w dwukierunkowy. Działanie taki pozwoli na uproszczenie trasy przejazdu na terenie Pszczyny (niepotrzebny b ędzie dojazd do przystanku Pszczyna Bielska) oraz zapewni popraw ę dost ępno ści do komunikacji dla pasa żerów doje żdżaj ących do szpitala i przychodni lekarskich. W dalszej cz ęś ci trasa prowadzi ulicami: Żorsk ą oraz Szymanowskiego w kierunku dzielnicy Stara Wieś. W dzielnicy Stara Wie ś linia obejmuje przejazd ulic ą Staromiejsk ą oraz Batalionów Chłopskich w kierunku Czarkowa. Linia zapewnia dojazdy uczniów do Szkoły Podstawowej nr 3 i Gimnazjum nr 3 usytuowanych na ulicy Staromiejskiej oraz dojazd na ulic ę Szymanowskiego w pobli że Powiatowego Zespołu Szkół nr 2. W Czarkowie linia prowadzi ulicami: Powsta ńców Śląskich oraz Słowackiego zapewniaj ąc obsług ę wszystkich przystanków autobusowych usytuowanych na terenie tej miejscowo ści. Z Czarkowa linia biegnie ulic ą Słowackiego do Piasku, gdzie zapewniono obsług ę wszystkich przystanków zlokalizowanych na ulicach: Słowackiego i Katowickiej. Z Piasku trasa linii obejmuje dojazd do Pszczyny i obsług ę przystanków autobusowych usytuowanych na ulicach: Polnych Domów oraz Studzienickiej. Nast ępnie trasa prowadzi ulicami: Bieru ńsk ą oraz Katowick ą do przystanku ko ńcowego zlokalizowanego przy ulicy Sokoła w planowanym centrum przesiadkowym. W ramach linii przywidziano tak że ponowny dojazd na ulic ę Staromiejsk ą do Gimnazjum Publicznego i Szkoły Podstawowej nr 3 oraz do Szkoły Podstawowej nr 2 na ulicy Katowickiej. Działanie takie zapewni dost ęp do komunikacji publicznej uczniom doje żdżaj ącym do szkół z Piasku oraz z dzielnicy Polne Domy. Liczba oraz rozlokowanie przystanków obj ętych lini ą jest dostosowana do potrzeb mieszka ńców oraz g ęsto ści zaludnienia w danych miejscowo ściach.

113

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Realizacja linii mo że by ć wykonywana według ró żnych wariantów, w zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanych napełnie ń. Warianty te mog ą by ć stosowane w dni wolne od nauki szkolnej, w godzinach mi ędzyszczytowych lub podczas tzw. dojazdów, gdzie napełnienie taboru b ędzie znikome, a realizacja kursu jest wymagana. W zale żno ści od pory dnia oraz przewidywanego zapotrzebowania na usługi przewozowe mo żna jednak rozwa żyć realizacj ę kursów na odcinku krótszym, ni ż cała trasa linii.

114

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

8. Finansowanie usług przewozowych i ich rentowno ści

Prawidłowe finansowanie usług przewozowych powinno zmierza ć do jak najkorzystniejszego dostosowania poda ży do realnego popytu, zwi ększa ć poziom zaspokojenia potrzeb przewozowych oraz konkurencyjno ść wzgl ędem przewozów indywidualnych, przy jak najbardziej racjonalnym poziomie wydatków dokonywanych z środków publicznych. Podstawowym czynnikiem wpływaj ącym na poziom rentowno ści jest wła ściwe ustalenie rozkładu jazdy. Oczywi ście istniej ą takie kursy, które s ą trwale nierentowne (np. komunikacja w dni wolne od pracy), jednak, z uwagi na interes społeczny nie mo żna dokonywa ć ich całkowitej likwidacji. Niestety finansowanie nierentownych poł ącze ń nale ży do zada ń organizatora przewozów i obci ąż a jego bud żet. Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym w art. 50 i nast ępnych wskazała, w jaki sposób nale ży finansowa ć publiczny transport zbiorowy. I tak finansowanie publicznego transportu zbiorowego realizowanego w ramach u żyteczno ści publicznej na terenie gminy Pszczyna polega ć b ędzie w szczególno ści na: 1. pobieraniu opłat (wpływy ze sprzeda ży biletów i innych opłat dodatkowych) w zwi ązku z realizacj ą usług świadczonych w zakresie publicznego transportu zbiorowego, lub 2. przekazaniu operatorowi rekompensaty z tytułu: - utraconych przychodów w zwi ązku ze stosowaniem ustawowych uprawnie ń do ulgowych przejazdów oraz tych ustanowionych na obszarze wła ściwo ści danego organizatora, o ile zostały ustanowione, lub - poniesionych kosztów w zwi ązku ze świadczeniem przez operatora usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, lub 3. udost ępnianiu operatorowi przez organizatora środków transportu na realizacj ę przewozów w zakresie publicznego transportu zbiorowego.

W ramach rekompensaty operatorowi przysługuje równie ż rozs ądny zysk, o którym mowa w zał ączniku do rozporz ądzenia (WE) nr 1370/2007. Źródłami finansowania przewozów o charakterze u żyteczno ści publicznej b ędą w szczególno ści: - środki własne jednostki samorz ądu terytorialnego, b ędącej organizatorem, - środki z bud żetu pa ństwa (rekompensata z tytułu stosowania ulg ustawowych).

115

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Poza wskazanym otwartym katalogiem źródeł finansowania publicznego transportu zbiorowego, źródłami takimi mog ą by ć równie ż inne środki, takie jak: środki pomocowe prorozwojowe pozyskane z funduszów oraz ró żnego rodzaju programów unijnych. Ustawa, cho ć wprost nie reguluje tego zagadnienia, umo żliwia udzielanie dotacji celowych z bud żetu pa ństwa na wspieranie inwestycji w infrastruktur ę transportow ą oraz w środki transportu wykorzystywane w publicznym transporcie zbiorowym, przy czym dotacje takie stanowi ą pomoc publiczn ą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o post ępowaniu w sprawach dotycz ących pomocy publicznej. Przykładem takiej dotacji jest Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014 – 2020, który przewiduje wsparcie w zakresie mi ędzy innymi: - wspierania projektów zwi ększaj ących udział przyjaznych środowisku środków transportu w przewozie osób, - przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych z zakresu transportu zbiorowego przyczyniaj ących si ę do redukcji zatłoczenia motoryzacyjnego w obr ębie wi ększo ści miast, - rozbudowy sieci szynowych (SKM, linii tramwajowych i trolejbusowych), - zakupu i modernizacji taboru autobusowego i tramwajowego, - budowy i rozbudowy stacji i w ęzłów przesiadkowych, - projektów zwi ązanych z konkurencyjno ści ą przewozów kolejowych i polepszaniem ich jako ści, - pomocy na wznawianie przewozów nowoczesnymi środkami transportu szynowego na szlakach kolejowych, gdzie zlikwidowano przed laty przewozy pasa żerskie, - projektów zwi ększaj ących bezpiecze ństwo w ruchu drogowym oraz usprawnie ń w zarz ądzaniu ruchem, - wyposa żenia dróg w urz ądzenia zwi ększaj ące bezpiecze ństwo ruchu i specjalne oznakowanie przestrzegaj ące kierowców przed gro żą cymi niebezpiecze ństwami.

W praktyce jednak, bior ąc pod uwag ę aktualny stan finansów publicznych oraz panuj ący kryzys finansowy, nale ży stwierdzi ć, że wej ście w życie ustawy o publicznym transporcie zbiorowym postawiło jednostki samorz ądu terytorialnego w bardzo trudnej sytuacji. Musz ą one bowiem, w ramach swego dotychczasowego bud żetu, zorganizowa ć transport.

116

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Gmina Pszczyna, jako organizator gminnych przewozów u żyteczno ści publicznej musi by ć świadoma, i ż finansowanie publicznego transportu zbiorowego polega ć będzie w szczególno ści na: – pobieraniu opłat (wpływy ze sprzeda ży biletów) w zwi ązku z realizacj ą usług świadczonych w zakresie publicznego transportu zbiorowego, – przekazywaniu operatorowi rekompensaty z tytułu utraconych przychodów w zwi ązku ze stosowaniem ustawowych uprawnie ń do ulgowych przejazdów ze środków bud żetu pa ństwa, – przekazywaniu operatorowi rekompensaty z tytułu poniesionych kosztów (plus rozs ądny zysk) ze środków własnych gminy.

W niniejszym planie proponuje si ę, aby Burmistrz Pszczyny został organizatorem komunikacji na 7 liniach komunikacyjnych. Proponuje si ę tak że by nowo tworzone linie komunikacyjne w przyszło ści obsługiwały jak najwi ększy obszar gminy, nie obj ęty komunikacj ą organizatorów wy ższych szczebli samorz ądowych. Linie te powinny zosta ć poprowadzone tak że przez miejsca, gdzie komunikacja publiczna w ostatnim czasie została mocno ograniczona albo likwidowana. Jest to bardzo wa żne, gdy ż je żeli z przewozów korzysta taka liczba pasa żerów, że zapewnia to przewo źnikowi osi ągni ęcie dodatniego wyniku finansowego, organizator nie musi udziela ć rekompensaty z własnego bud żetu. Du że zapotrzebowanie na usługi przewozowe wynika głównie z potrzeb zwi ązanych z edukacj ą tj. przemieszczaniem si ę dzieci i młodzie ży do szkół i uczelni. Nale ży podkre śli ć, i ż podmioty prowadz ące nauczanie i szkolenia w żaden sposób nie koordynuj ą mi ędzy sob ą dobowego czasu rozpocz ęcia i zako ńczenia nauki. Zró żnicowany czas rozpocz ęcia i zako ńczenia zaj ęć z jednej strony wymusza ć będzie takie dostosowanie rozkładu jazdy, aby wychodzi ć na przeciw potrzebom, z drugiej nie b ędzie pozwala ć na takie wypełnienie autobusów w ci ągu doby, aby przychody pozwoliły pokry ć koszty usługi. Dlatego nale ży podj ąć działania zmierzaj ące do ujednolicenia i koordynacji godzin prowadzenia zaj ęć lekcyjnych w placówkach o światowych na terenie całej gminy (głównie w szkołach ponadgimnazjalnych). Zagro żeniem dla bud żetu gminy mo że by ć jedynie stały wzrost kosztów jej funkcjonowania (zwłaszcza wzrost cen paliwa). Jako, że nie mo żna całego wzrostu kosztów przerzuca ć na pasa żerów, konieczne jest wydatkowanie środków

117

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" publicznych na rekompensat ę dla operatora. W celu zwi ększenia rentowno ści przewozów pasa żerskich organizator winien na bie żą co monitorowa ć frekwencj ę w autobusach i optymalizowa ć trasy oraz rozkłady jazdy. Aby czyni ć to skutecznie nale ży sukcesywnie, co najmniej dwa razy w roku, przeprowadza ć badania i analizy popytu na usługi przewozowe poprzez obserwacje napełnie ń taboru lub badania ankietowe. Wykonywanie gminnych przewozów u żyteczno ści publicznej na terenie gminy Pszczyna przez operatora finansowane b ędzie z przychodów ze sprzeda ży biletów, dopłaty bud żetowej w formie refundacji utraconych przychodów z tytułu honorowania ulg i uprawnie ń do przejazdów bezpłatnych oraz rekompensaty z tytułu poniesionych kosztów w zwi ązku ze świadczeniem przez operatora usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego (art. 53 w zwi ązku z art. 50 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym). Szacuje si ę, że w celu prawidłowego zaspokojenia potrzeb przewozowych oraz w celu zapewnienia dojazdu do wszystkich najwa żniejszych generatorów ruchu na obszarze obj ętym planem, praca przewozowa nie mo że by ć mniejsza ni ż 450000 i maksymalnie 500000 wozokilometrów rocznie. Zakładaj ąc wybór operatora zapewniaj ącego stawk ę wozokilometra na poziomie warto ści rynkowej dla gminy Pszczyna (np. 5,00 zł brutto) szacunkowe roczne przychody ze sprzeda ży biletów wraz z dopłat ą bud żetow ą (zało żono średni ą stawk ę 3,50 zł brutto za jeden przejazd oraz szacunkowo 610 tysi ęcy pasa żerów/rok), przy przykładowej pracy przewozowej na poziomie około 480000 wozokilometrów/rok, zagwarantuj ą wska źnik rentowno ści na poziomie około 0,85. Będzie on ści śle uzale żniony od oferowanej stawki za wozokilometry, od ilo ści wykonanej pracy przewozowej oraz od poziomu stosowanej taryfy. Nale ży zało żyć, i ż przewozy gminne nie b ędą rentowne. Sytuacja ta z punktu widzenia ekonomicznego nie jest korzystna dla organizatora. Nie mo żna jednak że zapomina ć, że głównym zadaniem przewozów o charakterze u żyteczno ści publicznej jest prawidłowe zaspokajanie potrzeb ludno ści, a dopiero pó źniej ewentualne przynoszenie zysków. Wysoko ść rekompensaty przekazywanej operatorowi uzale żniona b ędzie głównie od stosowanego cennika opłat za bilety. Zakładaj ąc, że organizator b ędzie stosował taryf ę ze średni ą warto ści ą biletu jednorazowego na poziomie 3,50 zł i średni ą warto ści ą biletu miesi ęcznego na poziomie 120,00 zł (warto ści rynkowe cen biletów w roku 2013), natomiast praca przewozowa b ędzie wykonywana na poziomie wskazanym wcze śniej przy rynkowych stawkach

118

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" wozokilometra, nale ży zabezpieczy ć środki w bud żecie gminy na rekompensat ę na poziomie około 15 % warto ści potencjału finansowego rynku transportu publicznego na terenie obj ętym niniejszym planem transportowym. Przy czym, jako potencjał finansowy rynku transportowego nale ży rozumie ć iloczyn liczby wozokilometrów niezb ędnych do zabezpieczenia potrzeb transportowych mieszka ńców gminy oraz stawki wozokilometra przyj ętej przez organizatora. Oparcie rozlicze ń na przekazywaniu rekompensaty jest rozwi ązaniem wynikaj ącym z obowi ązuj ących przepisów i jednocze śnie jest form ą najbardziej korzystn ą zarówno dla operatora, jak i organizatora. W celu zagwarantowania wła ściwego poziomu kosztu wozokilometra w całym okresie trwania zawartych umów nale ży przewidzie ć mo żliwo ść waloryzacji stawki wozokilometra. Waloryzacja powinna by ć oparta o wska źniki wzrostu cen paliwa (oleju nap ędowego) oraz wska źnik wzrostu cen (podawany przez GUS). Mo żna ustalić wagowy wpływ w/w wska źników na waloryzacj ę kosztu wozokilometra. Waloryzacj ę mo żna przeprowadza ć okresowo np. kwartalnie, półrocznie lub rocznie. Ze wzgl ędu na niestabilno ść cen paliw najlepszym rozwi ązaniem z punktu widzenia organizatora byłoby przeprowadzanie waloryzacji w okresach półrocznych lub rocznych, jednak że bior ąc pod uwag ę zachowanie stabilno ści finansowej operatorów najbardziej rozs ądnym okresem jest przeprowadzanie waloryzacji co kwartał. Szacuje si ę, że średnioroczny wzrost wielko ści rekompensaty w wyniku waloryzacji b ędzie wynosił około 5 %.

119

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

9. Preferencje dotycz ące wyboru środków transportowych

Ogólnie transport dzielimy na: - drogowy, - kolejowy, - wodny, - lotniczy.

Wybieraj ąc środek transportu do obsługi komunikacji publicznej nale ży wzi ąć pod uwag ę przede wszystkim: - koszty funkcjonowania, - czas przewozu, - niezawodno ść , - dost ępno ść przestrzenn ą, - bezpiecze ństwo.

Jednak, ze wzgl ędu na uwarunkowania geograficzne oraz stan infrastruktury, przewozy pasa żerów na terenie gminy Pszczyna odbywa ć si ę b ędą za pomoc ą środków transportu drogowego. Przemawia za tym rozbudowana sie ć dróg, która pozwala przewo źnikom dotrze ć w praktycznie ka żde miejsce gminy, co powoduje, że usługi transportowe mog ą by ć świadczone i dost ępne dla praktycznie wszystkich mieszka ńców. Na korzy ść tego rodzaju transportu przemawia te ż praktyczny brak jakiejkolwiek alternatywy. Oczywi ście dominacja transportu drogowego poci ąga za sob ą tak że negatywne zjawiska. Głównie s ą to: - wzrost zanieczyszczenia środowiska i poziomu hałasu, - nadmierne obci ąż enie sieci drogowej i jej dewastacja (a tak że powstawanie korków w newralgicznych punktach gminy - szczególnie na terenie miasta Pszczyna), - wzrost poziomu zagro żenia życia obywateli poprzez wzrost wypadkowo ści.

Dlatego bardzo wa żne jest, by dokona ć wyboru takich środków transportu, które ogranicz ą powstawanie negatywnych zjawisk. Przede wszystkim nale ży zwróci ć

120

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" uwag ę na normy zu życia paliwa, poziom emisji spalin (normy Euro) oraz poziom emitowanego hałasu. Organizowanie publicznego transportu zbiorowego to równie ż okre ślenie preferencji w zakresie wyboru środków transportowych. Zakładaj ąc realizacj ę komunikacji w planowej sieci komunikacyjnej przeanalizowano głównie takie aspekty jak: ró żnego rodzaju uwarunkowania i usytuowanie poszczególnych miejscowo ści gminy Pszczyna, stan sieci dróg publicznych, potoki podró żnych, wielko ść potrzeb przewozowych na poszczególnych liniach, mo żliwo ść skomunikowania si ę pasa żerów w ramach komunikacji gminnej, powiatowej oraz wojewódzkiej, infrastruktur ę transportow ą itp.

W celu zapewnienia wła ściwych standardów realizowanej komunikacji, w umowie z operatorem nale ży okre śli ć przede wszystkim parametry taboru, jakimi maj ą by ć wykonywane usługi przewozowe, z okre śleniem szczegółów takich jak: - szeroko ść drzwi, która ma istotny wpływ na czas wsiadania i wysiadania pasa żerów oraz mo żliwo ść obsługi osób niepełnosprawnych; - pojemno ść autobusów – zapewniaj ącą bezpieczny przewóz zakładanej ilo ści pasa żerów. Szacunkowa ilo ść pasa żerów oraz zró żnicowane kształtowanie si ę potrzeb przewozowych w poszczególnych godzinach, dniach i miesi ącach wymaga stosowania taboru o szerokim przedziale pojemno ści. Proponuje si ę wprowadzenie taboru o pojemno ści od 35 do 50 miejsc siedz ących do obsługi szczytów przewozowych, taboru o pojemno ści do 28 do obsługi komunikacji w godzinach wieczornych oraz w soboty, niedziele i świ ęta, oraz autobusów o pojemno ści od 20 do 40 osób do obsługi komunikacji w godzinach mi ędzyszczytowych. Ilo ść taboru powinna by ć dostosowana do planowanej pracy przewozowej i jej rozło żenia w ci ągu dnia.

W wyniku przeprowadzonych analiz szczegółowo okre ślono preferencje dotycz ące środków transportowych do realizacji zało żonych zada ń. Dla planowanej sieci komunikacyjnej obejmuj ącej 7 linii komunikacyjnych minimalne wymagania taborowe to: • 10 pojazdów posiadaj ących liczb ę miejsc siedz ących od 35 do 50, spełniaj ących, co najmniej normy spalin okre ślone jako EURO 2;

121

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

• 7 pojazdów posiadaj ących od 20 do 40 miejsc siedz ących, spełniaj ących, co najmniej normy spalin EURO 2, Wszystkie w/w pojazdy musz ą by ć homologowane w rozumieniu art. 68 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym jako autobusy mi ędzymiastowe (kategoria homologacyjna M2 i M3). Stopniowo np. w okresie kolejnych 2-3 lat nale ży rozwa żyć wprowadzenie autobusów niskopodłogowych do obsługi wybranych kursów (np. obsługuj ących dojazdy do placówek słu żby zdrowia). Proponuje si ę równie ż wprowadzenie ograniczenia wiekowego taboru realizującego przewozy na rzecz Gminy Pszczyna, np. pojazdy nie mog ą by ć starsze ni ż 10 lat, - wła ściwa wentylacja i czysto ść maj ące wpływ na wygod ę podró ży – w perspektywie kolejnych lat nale ży rozwa żyć wprowadzenie wymogu posiadania klimatyzacji, - stan techniczny pojazdów oraz ł ączno ść kierowcy z dyspozytorni ą, policj ą, i pogotowiem ratunkowym, co ma wpływ na bezpiecze ństwo pasa żerów. Jednocze śnie operator musi zapewni ć ł ączno ść (telefon komórkowy, radiotelefon, radio CB) z ka żdym z autobusów realizuj ących komunikacj ę, - normy emisji spalin (tzw. euro), które maj ą wpływ na zu życie paliwa, a w konsekwencji na koszt realizowanego transportu. Normy te decyduj ą równie ż o poziomie wpływu środków transportu na środowisko. Tabor powinien spełnia ć normy emisji spalin minimum EURO 2. W kolejnych latach (np. co 3 lata) normy te winny by ć zaostrzane.

Nale ży podkre śli ć, że w/w pojazdy, którymi planowane jest wykonywanie przewozów na rzecz Gminy Pszczyna, to baza taborowa o wysokim standardzie. Pojazdy spełniaj ące powy ższe wymagania zapewni ą sprawn ą realizacj ę zakładanych potrzeb przewozowych, przy jednoczesnym zapewnieniu najwy ższego komfortu podró żowania. Ponadto zaostrzone normy emisji spalin przyczyni ą si ę do ograniczenia negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne. Zaplanowa ć nale ży równie ż sukcesywnie wprowadzanie i wyposa żenie autobusów we wszystkie elementy poprawiaj ące komfort przejazdu pasa żerów (klimatyzowane wn ętrze autobusu, elektroniczne wy świetlacze kierunkowe, dźwi ękowy system informacyjny), jak równie ż umo żliwiaj ące organizatorowi prowadzenie nadzoru nad realizacj ą zleconych zada ń przewozowych – wprowadzenie systemu monitorowania pojazdu poprzez system GPS.

122

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

10. Zasady organizacji rynku przewozów

Ogólne zasady organizacji rynku przewozów okre śla ustawa o publicznym transporcie zbiorowym. Zgodnie z art. 19 wybór operatora świadcz ącego usługi przewozowe na obszarze wła ściwo ści danego organizatora mo że nast ąpi ć w trybie: a. ustawy Prawo zamówie ń publicznych, b. ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi, c. bezpo średniego zawarcia umowy o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, po spełnieniu wymogów okre ślonych w art. 22 ustawy. Samorz ąd gminny mo że wybra ć równie ż alternatywn ą drog ę poprzez powołanie własnej jednostki organizacyjnej zajmuj ącej si ę transportem zbiorowym. W tym wypadku mo że skorzysta ć np. z środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na zakup autobusów spełniaj ących zaostrzone kryteria ochrony środowiska. Bior ąc pod uwag ę powy ższe zało żenia rynek przewozowy można ukształtowa ć poprzez wykreowanie przez jednostk ę samorz ądu własnej jednostki organizacyjnej lub wybór operatora w trybie ustawy Prawo zamówie ń publicznych i stworzenie monopolu na wykonywanie usług przewozowych o charakterze u żyteczno ści publicznej, lub dopuszczenie konkurencji w postaci prywatnych przewo źników. Monopol, jako forma rynku, która wyklucza wyst ępowanie na rynku zjawiska konkurencji, musi dawa ć gwarancj ę, że pojedyncza firma b ędzie w stanie zaspokoi ć potrzeby przewozowe na danym obszarze w sposób bardziej efektywny ni ż dwie lub wi ęcej firm. Monopol mo że jednak prowadzi ć do powstania potencjalnego konfliktu pomi ędzy efektywno ści ą ekonomiczn ą, a zasad ą konkurencji, gdy ż wi ększa liczba firm przewozowych na rynku to wi ększa konkurencja cenowa, co z zasady jest bardziej korzystne dla pasa żerów. Oczywi ście nawet utworzenie własnej jednostki nie daje gwarancji, że przewozów na liniach komunikacyjnych u żyteczno ści publicznej nie zacznie komercyjnie wykonywa ć prywatny przewo źnik. Jest to mo żliwe, gdy ż zgodnie z art. 20 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, operatorowi nie mo żna przyzna ć prawa wył ącznego, o którym mowa w rozporz ądzeniu (WE) nr 1370/2007. Rynek mo że by ć tak że organizowany i rozwijany poprzez wprowadzenie zasady konkurencyjno ści przewo źników. Władze jednostki samorz ądu mog ą podj ąć decyzj ę

123

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" o otwarciu rynku komunikacji na danym obszarze. Nale ży podkre śli ć, i ż stosunkowo niewielkie zaanga żowanie sektora prywatnego w transport zbiorowy stanowi du żą barier ę w rozwoju stosunków konkurencyjnych. Dodatkowo przewo źnicy prywatni s ą zainteresowani wykonywaniem usług przewozowych wył ącznie na liniach komunikacyjnych, które zapewniaj ą rentowno ść , co jest niekorzystne ze wzgl ędów społecznych. Przewo źnicy prywatni mog ą jednak zapewni ć dwie wymierne korzy ści: po pierwsze kapitał pozwalaj ący ograniczy ć bezpo średnie zaanga żowanie środków publicznych w funkcjonowanie własnych jednostek komunalnych (np. ograniczenie inwestycji taborowych), po drugie wy ższ ą efektywno ść świadczenia usług, a wi ęc ni ższe koszty przy porównywalnej jako ści usług. Prywatni przewo źnicy wł ączeni lub dopuszczeni do systemu komunikacji przyczyniaj ą si ę do obni żenia kosztów i do poprawy jako ści, w tym tak że do lepszego standardu taboru, jednak że stosowanie takiego modelu powoduje znaczne ograniczenie mo żliwo ści kontroli nad operatorami.

Podstawowym i najlepszym rozwi ązaniem dotycz ącym organizacji komunikacji zbiorowej na terenie gminy Pszczyna b ędzie sytuacja, kiedy operatorem zostanie jeden podmiot zewn ętrzny (firma transportowa) lub konsorcjum podmiotów wyłonione w drodze ustawy Prawo zamówie ń publicznych, b ędący wykonawc ą przewozów, a tak że realizuj ący na podstawie zawartej umowy cze ść obowi ązków organizatora, w szczególno ści w zakresie organizacji systemu informacji dla pasa żerów. Takie rozwi ązanie pozwoli jednostce samorz ądu na wła ściw ą i bezpo średni ą kontrol ę operatora. Jednak że sytuacja taka spowoduje załamanie rynku dla pozostałych przedsi ębiorców prowadz ących obecnie działalno ść przewozow ą na terenie obejmuj ącym tak że obszar gminy Pszczyna. W celu zapewnienia stabilizacji rynku nale ży rozwa żyć powierzenie przewozów kilku operatorom lub grupie stanowi ącej konsorcjum. W przypadku wyłonienia konsorcjum rozliczenie b ędzie odbywało si ę tak, jak przypadku jednego operatora. Operator, czyli przedsi ębiorca wyłoniony w drodze przetargu uzyskuje przychody za świadczone usługi bezpo średnio od pasa żerów na podstawie obowi ązuj ącej taryfy opłat uchwalonej przez samorz ąd gminny. Uzyskuje tak że dochody wynikaj ące z refundacji stosowanych ulg ustawowych oraz dodatkowo rekompensat ę, gdy przychody ze sprzeda ży biletów nie są w stanie zapewni ć pokrycia kosztów działalno ści. Sytuacja dotycz ąca wypłaty rekompensaty b ędzie miała miejsce wtedy, gdy ceny za usługi przewozowe b ędą ustalane na stosunkowo niskim poziomie, jako rezultat polityki społecznej

124

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" i transportowej. W celu ograniczenia wysoko ści wydatków dokonywanych z bud żetu jednostki samorz ądowej nale ży ogranicza ć stosowanie pozaustawowych uprawnie ń do przejazdów ulgowych i bezpłatnych, gdy ż w znacznym stopniu obni żaj ą one dochodowo ść świadczonych usług. Ponadto w ramach bud żetu przeznaczonego na realizacj ę transportu publicznego nale ży uwzgl ędni ć wypłat ę rozs ądnego zysku dla operatorów. Jednak wła ściwe rozporz ądzenie reguluj ące sposób obliczania kwoty rozs ądnego zysku nie zostało jeszcze przez Ministra Finansów wydane. Podkre śli ć nale ży, i ż powołanie do życia własnej jednostki transportowej, działaj ącej w formie zakładu bud żetowego jest obecnie ze wzgl ędu na koszty nierealne i ekonomicznie nieuzasadnione. Nale ży jednak pami ęta ć, że posiadanie przez samorz ąd samodzielnie lub wspólnie z inn ą jednostk ą samorz ądu terytorialnego 100 % udziałów w spółce transportowej czyni t ą spółk ę podmiotem wewn ętrznym (art. 2 lit. j Rozporz ądzenia (WE) nr 1370/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 pa ździernika 2007 r. dotycz ącego usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasa żerskiego), który mo że realizowa ć kompleksowo gminne przewozy u żyteczno ści publicznej. Z podmiotem takim mo żna zawrze ć umow ę na świadczenie usług przewozowych w sposób bezpo średni (zgodnie z art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym). Natomiast w przypadku podmiotu wewn ętrznego, w którym jednostka samorz ądu terytorialnego samodzielnie lub wspólnie z inn ą jednostk ą samorz ądu terytorialnego nie posiada 100 % udziałów lub akcji tego podmiotu wewn ętrznego, umowa o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego zawarta bezpo średnio, powinna przyj ąć form ę koncesji na usługi. Warunkiem jest sprawowanie nad t ą spółk ą przez organy publiczne kontroli analogicznej do tej, jak ą sprawuj ą nad własnymi słu żbami. Podkre śli ć nale ży, i ż ze wzgl ędu na wielko ść pracy przewozowej, jaka zostanie powierzona operatorowi, umowa na świadczenie usług przewozowych powinna by ć zawarta na dłu ższy okres czasu (co najmniej 3 lata). Jest to minimalny okres, jaki zagwarantuje wyłonionemu w drodze przetargu operatorowi spłat ę kapitału zainwestowanego w realizacj ę przewozów (przygotowanie i wyposa żenie autobusów, amortyzacja zakupionego taboru, przygotowanie zaplecza technicznego, pozyskanie odpowiednich pracowników).

125

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

11. Standardy usług przewozowych

Gminne przewozy pasa żerskie o charakterze u żyteczno ści publicznej b ędą realizowane jako powszechnie dost ępna usługa w zakresie publicznego transportu zbiorowego wykonywana przez operatora. Przewozy te b ędą nakierowane w szczególno ści na bie żą ce i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb przewozowych społeczno ści na obszarze gminy Pszczyna. Organizowanie i planowanie tego transportu obejmuje równie ż wymóg okre ślenia standardów jego realizacji. W szczególno ści nale ży wzi ąć pod uwag ę nast ępuj ące wymogi w zakresie:

- ochrony środowiska naturalnego – post ępuj ąca degradacja środowiska naturalnego powodowana jest z jednej strony intensywnym ruchem samochodów, powoduj ącym wysok ą emisj ę spalin, hałas oraz inne uci ąż liwo ści, takie jak zatłoczenie arterii komunikacyjnych, z drugiej za ś eksploatowaniem przez podmioty prowadz ące działalno ść z zakresu komunikacji publicznej starych, niespełniaj ących współczesnych wymogów z zakresu ochrony środowiska środków transportu. Aktualnie wszystkie nowo produkowane autobusy i ich jednostki nap ędowe musz ą spełnia ć europejskie wymogi odno śnie emisji spalin, które kategoryzowane s ą w skali od EURO 1 do EURO 5 (wdro żenie normy EURO 6 planowane jest w roku 2014). Natomiast pojazdy realizuj ące przewóz publiczny, które zostały dopuszczone do ruchu przed wdro żeniem powy ższych norm zu żywaj ą nie tylko du że ilo ści paliwa, ale dodatkowo powoduj ą emitowanie do środowiska naturalnego szkodliwych zwi ązków, takich jak: tlenek w ęgla, tlenki azotu i siarki oraz metanowych zwi ązków organicznych, przede wszystkim zwi ązków ołowiu. W celu poprawy stanu środowiska naturalnego gminy Pszczyna, planuje si ę korzystanie z autobusów spełniaj ących coraz ostrzejsze normy ochrony środowiska. Realizacja komunikacji taborem spełniaj ącym te wymagania podwy ższy standard transportu publicznego na obszarze gminy, a jednocze śnie ograniczy negatywny wpływ na środowisko naturalne. Jednoczenie podej ście to mo że mobilizowa ć innych przewo źników do odnowy posiadanego taboru. Szczegółowe gminnych przewozów u żyteczno ści publicznej zostały omówione w rozdziale 9.

126

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

- dost ępu osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej zdolno ści ruchowej do publicznego transportu zbiorowego – okre ślenie standardu usług przewozowych wi ąż e si ę ści śle z zasad ą powszechnego dost ępu obywateli do korzystania ze środków transportowych w transporcie publicznym. Zasada ta w szczególno ści powinna uwzgl ędnia ć takie organizowanie transportu oraz infrastruktury transportowej, aby w maksymalnym stopniu zapewni ć osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej zdolno ści ruchowej, samodzielny (lub za pomoc ą opiekuna), nieutrudniony dost ęp do infrastruktury (dworce, kasy, przystanki, tabor itp.), oraz mo żliwo ść przemieszczania si ę środkami transportu publicznego. D ążą c do jak najlepszego dostosowania taboru do potrzeb osób niepełnosprawnych organizator transportu powinien kła ść nacisk na to, by operator wprowadzał ró żnorakie udogodnienia, na przykład takie jak: • zapewnienie wła ściwej szeroko ści drzwi, która ma istotny wpływ na czas wsiadania i wysiadania pasa żerów oraz mo żliwo ść obsługi osób niepełnosprawnych oraz zapewnienie, by co najmniej jedne drzwi autobusu były otwierane automatycznie poprzez sterowanie z miejsca kierowcy, • wydzielenie i oznakowanie w środkach transportu przestrzeni dla pasa żerów niepełnosprawnych. Ponadto organizator transportu winien d ąż yć, by projektowane stanowiska odjazdowe i przyjazdowe na dworcach autobusowych i centrach przesiadkowych oraz cała infrastruktura towarzysz ąca zostały przystosowane do obsługi osób niepełnosprawnych oraz osób z ograniczon ą zdolno ści ą ruchow ą.

− dost ęp podró żnych do infrastruktury przewozowej – wszystkie przystanki komunikacyjne i towarzysz ąca infrastruktura przystankowa, jako miejsca przeznaczone do wsiadania i wysiadania pasa żerów na danej linii komunikacyjnej, powinny spełnia ć przynajmniej minimalne wymagania ustawowe. Wa żne jest równie ż, aby posiadały odpowiedni standard pozwalaj ący na powszechny i bezpieczny dost ęp do przystanku. Zadaniem organizatora winno by ć monitorowanie standardu w/w infrastruktury oraz kierowanie ewentualnych uwag do wła ściwych zarz ądców przystanków.

127

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

12. System informacji dla pasa żerów

Bardzo wa żnym elementem planu transportowego dla gminy Pszczyna jest okre ślenie zało żeń zintegrowanego systemu informacji dla pasa żera. Zanim pasa żer skorzysta z usługi komunikacji publicznej, powinien mie ć mo żliwo ść dost ępu i pozyskania niezb ędnych informacji o układzie i przebiegu linii, obowi ązuj ących taryfach biletowych oraz czasie przejazdu. Miejscem, gdzie mo że dokona ć powy ższych czynno ści powinien by ć tzw. zintegrowany w ęzeł przesiadkowy oraz docelowo ka żdy z wa żniejszych przystanków komunikacji autobusowej na terenie gminy Pszczyna. Zintegrowany w ęzeł przesiadkowy winien by ć wyposa żony w niezb ędn ą dla obsługi podró żnych infrastruktur ę, w szczególno ści w miejsca postojowe, przystanki, punkty sprzeda ży biletów (kasy lub biletomaty) oraz systemy umo żliwiaj ące zapoznanie si ę z w/w informacjami dotycz ącymi sieci komunikacyjnej (punkt informacyjny lub nowoczesny elektroniczny „Infokiosk”). W tym celu proponuje si ę stworzenie odpowiednich i dogodnie zlokalizowanych punktów informacyjnych – Punktów Obsługi Pasa żera.

Elektroniczny punkt informacyjny – model zewn ętrzny źródło: www.sklepcyfrowy.pl

128

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Punkt Obsługi Pasa żera to miejsce, gdzie b ędzie mo żna mi ędzy innymi: − pozyska ć informacje dotycz ące funkcjonowania zbiorowego transportu publicznego, w tym zapozna ć si ę z obowi ązuj ącymi przepisami porz ądkowymi (regulaminem przewozów), − zapozna ć si ę z mo żliwo ściami dotarcia do celu podró ży, − zapozna ć si ę z obowi ązuj ącymi taryfami biletowymi, − zakupi ć bilet bez wzgl ędu na jego rodzaj, − uzyska ć informacje o wszelkich zmianach dokonywanych w rozkładach jazdy.

Nowoczesn ą form ą Punktu Obsługi Pasa żera mog ą by ć coraz powszechniej stosowane „Infokioski”. S ą to nieskomplikowane, tanie w utrzymaniu urz ądzenia stacjonarne zapewniaj ące powszechny i kompleksowy dost ęp do informacji pasa żerskiej oraz pozwalaj ące na zakup lub doładowanie biletów komunikacji autobusowej.

Infokiosk i biletomat model stacjonarny zewn ętrzny źródło: www.gazetaecho.pl

129

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Jeden główny Punkt Obsługi Pasa żera powinien by ć zlokalizowany w dogodnym dla pasa żerów miejscu. Najlepszym rozwi ązaniem byłoby umieszczenie go w centralnej cz ęś ci miasta, w którym koncentruje si ę wiele środków transportu publicznego. Obecnie takim miejscem dla gminy Pszczyna jest ulica Sokoła w Pszczynie w pobli żu dworca kolejowego.

Punkt obsługi pasa żerów źródło: www.commons.wikimedia.org

Aby zapewni ć pasa żerom kompleksow ą obsług ę i dost ęp do usług komunikacyjnych na wysokim poziomie niezb ędna byłaby koordynacja poł ącze ń ró żnych rodzajów środków transportu niezale żnie od tego, kto jest organizatorem przewozów. Obecnie koordynacja taka praktycznie nie istnieje, gdy ż przewo źnicy autobusowi działaj ący na terenie gminy nie prowadz ą takich działa ń, co niew ątpliwie utrudnia podró ż pasa żerom zmuszonym do dokonywania przesiadek. Pewnym usprawiedliwieniem jest tutaj fakt, i ż przedsi ębiorcy ci obsługuj ą ró żne cz ęś ci gminy, co powoduje, że koordynacja taka była by bardzo trudna do realizacji. Ze wzgl ędu na brak dworca autobusowego oraz jednego głównego przystanku koordynacja praktycznie mo żliwa jest wył ącznie na niektórych lokalnych przystankach usytuowanych w Pszczynie, gdzie zaczyna si ę i ko ńczy cz ęść kursów komunikacji

130

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" publicznej funkcjonuj ącej w obszarze gminy. Dodatkowo przez obszar gminy prowadzone s ą w bardzo ograniczonym zakresie przewozy kolejowe. Koordynacja przewozów autobusowych z kolejowymi ze wzgl ędu na cz ęste zmiany rozkładu jazdy poci ągów jest praktycznie niemo żliwa i ekonomicznie nieopłacalna. Powodem jest stałe ograniczanie zakresu przewozów oraz zawieszanie kursów kolejowych. Bior ąc pod uwag ę ogrom problemów mo żna stwierdzi ć, że przed organizatorami transportu stoj ą du że wyzwania. Niew ątpliwie nale ży jednak podjąć działania, które pozwol ą, na cho ć zadowalaj ące zintegrowanie przewozów wykonywanych na obszarze gminy. Działania te sprawi ą, że komunikacja publiczna stanie si ę dla pasa żera bardziej przyjazna. Jak ju ż wspomniano powy żej pasa żerowi nale ży zapewni ć dostęp do aktualniej i rzetelnej informacji niezale żnie od miejsca sk ąd planuje i rozpoczyna podró ż. Du żą rol ę odgrywa tutaj sam przystanek autobusowy, który mo że funkcjonowa ć jako słupek przystankowy lub wiata. Na takim przystanku powinien znajdowa ć si ę aktualny rozkład jazdy, który b ędzie zawierał podstawowe informacje dotycz ące mo żliwo ści przemieszczania si ę na danej linii. Za stan i aktualizacj ę rozkładu jazdy odpowiada organizator publicznego transportu zbiorowego. Z uwagi na fakt, i ż w gminie Pszczyna wyst ępuje kilkunastu przewo źników transportu zbiorowego obsługuj ących linie komercyjne, władze gminy powinny podj ąć negocjacje w celu wypracowania wspólnego systemu informacji przystankowej dla wszystkich pasa żerów. Rozkłady jazdy zamieszczone na przystankach komunikacyjnych zawiera ć musz ą wszystkie niezb ędne informacje przewidziane w ustawie Prawo przewozowe oraz w rozporz ądzeniu w sprawie rozkładów jazdy.

Wszystkie niezb ędne informacje dotycz ące komunikacji publicznej nale ży tak że udost ępni ć przy u życiu nowoczesnych technologii, głównie drog ą internetow ą. Proponuje si ę tak że stworzenie zakładki informacyjnej dotycz ącej komunikacji publicznej organizowanej przez gmin ę Pszczyna wy świetlanej na stronie internetowej www.pszczyna.pl oraz na stronie wybranego w przyszło ści operatora. Dodatkowo, nale ży rozwa żyć opracowanie: − interaktywnego, internetowego rozkładu jazdy, − internetowego rozkładu jazdy w wersji na telefony komórkowe,

131

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

− internetowego organizera podró ży, który poda pasa żerowi potencjaln ą tras ę do celu podró ży, liczb ę koniecznych przesiadek oraz szacowny czas trwania podró ży (niezb ędna tutaj jest baza rozkładów jazdy wszystkich przewo źników komunikacji publicznej obsługuj ących obszar gminy, ł ącznie z przewo źnikami kolejowymi).

System rozkładu jazdy w wersji na telefony komórkowe źródło: www.pksmrangowo.pl oraz www.aplikacje.komorkomania.pl

Informacja pasa żerska jest jednym z wa żniejszych elementów współczesnego transportu zbiorowego. Tworzy si ę j ą po to, by zmniejsza ć zaanga żowanie pasa żerów w poszukiwanie informacji, oszcz ędza ć ich czas i zwi ększa ć wygod ę. Wizualizacja informacji dla pasa żera powinna by ć wizytówk ą organizatora i operatora i powinna przyci ąga ć zarówno swoj ą szat ą graficzn ą, jak i jasn ą i łatwo zrozumiał ą tre ści ą. Stworzenie zintegrowanego systemu informacji dla pasa żera, obejmuj ącego sie ć transportu zbiorowego w całej gminie, powinno sta ć si ę jednym z głównych działa ń organizatora transportu. System ten powinien głównie obejmowa ć stworzone w przyszło ści centrum przesiadkowe (bardzo pilne i konieczne jest podj ęcie działa ń dla stworzenia takiego centrum przesiadkowego w Pszczynie). System informacji dla pasa żera winien wykorzystywa ć do przekazywania informacji zarówno obraz jak i d źwi ęk.

132

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Główne elementy takiego systemu to: − zbiorcze tablice odjazdów i przyjazdów, − tablice informacyjne na stanowiskach (lub przystankach) odjazdowych, − monitory z informacj ą zbiorcz ą, − komunikaty głosowe na stanowiskach przystankowych, − zegary.

Nale żałoby tak że wypracowa ć jednolity system informacji stosowanych na przystankach autobusowych przez wszystkich przewo źników. Dla komunikacji gminnej proponuje si ę wprowadzenie nast ępuj ącego wzoru tabliczki przystankowej:

Powy ższa tabliczka przystankowa zawiera wszystkie najistotniejsze informacje dla potencjalnego pasa żera. Oprócz rozkładu jazdy zawieraj ącego tras ę i czas przejazdu, podana została tak że taryfa opłat za bilety jednorazowe i miesi ęczne według stref obowi ązywania. Na wa żniejszych przystankach usytuowanych na terenie obejmowanym przez planowan ą sie ć nale ży oprócz standardowej tabliczki

133

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" przystankowej umie ści ć tak że schemat sieci komunikacyjnej, regulamin przewozów oraz zbiorcz ą taryf ę opłat. Ponadto ka żdy z autobusów obsługuj ących komunikacj ę organizowan ą przez Gmin ę Pszczyna powinien by ć wyposa żony w tablic ę informacyjn ą zawieraj ącą podstawowe informacje dotycz ące sieci komunikacyjnej: − dane organizatora i operatora, − schemat sieci komunikacyjnej z podziałem na linie (wraz z opisem przebiegu linii), − taryf ę opłat za bilety jednorazowe i miesi ęczne (wraz z cenami biletów ulgowych), − zestawienie stosowanych ulg ustawowych i handlowych, − wyci ąg z przepisów porz ądkowych w gminnym regularnym przewozie osób (regulamin), który powinien zosta ć okre ślony w drodze uchwały Rady Miejskiej.

Kształt, wielko ść , wygl ąd graficzny oraz sposób zamontowania tablicy informacyjnej w autobusach mo że by ć ró żny w zale żno ści od rodzaju taboru i powinien by ć uzgadniany z operatorem.

134

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

13. Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego

Wyznaczaj ąc kierunku rozwoju publicznego transportu zbiorowego nale ży zwróci ć uwag ę na podstawow ą rol ę transportu, którą jest konieczno ść zapewnienia pasa żerom wygodnych warunków przemieszczania si ę. Dotyczy to szczególnie osób nieposiadaj ących własnych środków lokomocji – z powodów ekonomicznych, zdrowotnych, ze wzgl ędu na młody wiek, lub z jakichkolwiek innych przyczyn. Dodatkowym zadaniem transportu jest zapobieganie negatywnym skutkom nadmiernego rozwoju motoryzacji, takim jak wzrost zanieczyszczenia powietrza, wzrost poziomu hałasu, nadmierne zatłoczenie dróg i wypełnianie wszystkich wolnych przestrzeni w centrum miast przez parkuj ące pojazdy. Nowoczesny, ekologiczny, efektywny i relatywnie tani transport publiczny nie oznacza usług przewozowych na niskim poziomie jako ściowym. Wymaga on od organizatora oferowania prostej sieci poł ącze ń (bez nadmiernej ilo ści dubluj ących si ę linii) i stworzenia infrastruktury odpowiadaj ącej oczekiwaniom ka żdej z grup pasa żerskich. Utrzymanie równowagi pomi ędzy transportem publicznym, a indywidualnym jest konieczne dla zachowania odpowiednich warunków życia mieszka ńców w środowisku wolnym od nadmiaru zanieczyszcze ń, hałasu i zatłoczonych dróg. Dbaj ąc o rozwój transportu publicznego nie mo żna zatem pomin ąć elementów uprzywilejowania środków lokomocji w ruchu drogowym. Priorytet dla autobusów w ruchu drogowym jest najwa żniejszym czynnikiem podnosz ącym jako ść podró żowania transportem publicznym w stosunku do własnego samochodu. Inwestycje w zapewnienie tych priorytetów przyczyniaj ą si ę do wzrostu udziału podró ży transportem publicznym i jednocze śnie do spadku zatłoczenia na drogach. Przyspieszenie przejazdu autobusów sprzyja równie ż zmniejszeniu kosztów eksploatacji systemu transportu publicznego. Kolejny aspekt, na który nale ży zwróci ć uwag ę, wi ąż e si ę z analiz ą zmian społeczno-demograficznych w Polsce. Otó ż wszystkie wska źniki pokazuj ą, że stajemy si ę z roku na rok społecze ństwem coraz starszym. Bior ąc to pod uwag ę, bardzo wa żnym aspektem rozwoju komunikacji publicznej jest stała troska o pasa żerów starszych, niepełnosprawnych oraz wszystkich, którzy maj ą trudno ści w przemieszczaniu si ę, co b ędzie sprzyja ć ich wychodzeniu ze społecznego wyizolowania.

135

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

Nie mniej wa żnym aspektem jest równie ż zapewnienie wygodnych i bezpiecznych warunków oczekiwania na przystankach oraz wymiana taboru komunikacji na pojazdy dostosowane do potrzeb osób o ograniczonej sprawno ści ruchowej, wyrównanie poziomu peronów przystankowych z wysoko ści ą stopni wej ściowych w pojazdach oraz ograniczenie innych uci ąż liwo ści na trasach doj ść do przystanków od miejsc zamieszkania oraz od przystanków do podstawowych celów podró ży (szpital, apteki, przychodnie, urz ędy, ko ścioły, cmentarz). Uwzgl ędniaj ąc powy ższe zasady, stwierdzono, że podstawowe kierunki rozwoju transportu zbiorowego w gminie Pszczyna to: 1. zapewnienie odpowiedniej dost ępno ści do obiektów u żyteczno ści publicznej; 2. zapewnienie odpowiedniej siatki poł ącze ń; 3. minimalizacja negatywnego wpływu transportu na mieszka ńców oraz środowisko naturalne i poprawa stanu bezpiecze ństwa ruchu; 4. dąż enie do poprawy wizerunku gminy; 5. stworzenie elektronicznego biletu oraz informatycznej platformy do pobierania opłat za przejazdy komunikacj ą wszystkich przewo źników; 6. poprawa dost ępno ści osób o ograniczonej sprawno ści ruchowej do systemu transportowego; 7. tworzenie realnej konkurencji w stosunku do transportu indywidualnego; 8. poprawa integralno ści systemu transportu; 9. poprawa standardu komunikacji zbiorowej; 10. łagodzenie nierównomierno ści obsługi transportowej poszczególnych obszarów gminy; 11. budowa i przebudowa zatok i wiat przystankowych; 12. wła ściwe oznakowanie przystanków; 13. inicjatywa utworzenia zintegrowanego w ęzła przesiadkowego w Pszczynie, w celu stworzenia miejsca w gminie pozwalaj ącego na integracj ę ró żnych przewo źników oraz na przesiadk ę z komunikacji lokalnej, na regionaln ą; 14. wspieranie projektów dotycz ących zastosowania priorytetów w ruchu dla komunikacji zbiorowej poprzez wprowadzenie detekcji autobusów na kluczowych skrzy żowaniach i wy świetlanie sygnału zielonego przed zbli żaj ącym si ę autobusem; 15. popraw ę bezpiecze ństwa na przystankach poprzez zastosowanie monitoringu w wyznaczonych miejscach;

136

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

16. wprowadzenie informacji w postaci tablic elektronicznych na najwa żniejszych przystankach w gminie; 17. w celu poprawy jako ści informacji pasa żerskiej, oprócz tablic elektronicznych z wy świetlaniem rozkładu jazdy na stanowiskach centrum przesiadkowego, zastosowanie powinien znale źć elektroniczny system nadzoru i monitoringu pojazdów (wraz z informacj ą o rzeczywistych odjazdach pojazdów umieszczan ą na przystankach, w Internecie i telefonach komórkowych).

Jak ju ż było wspomniane powy żej w gminie Pszczyna funkcjonuje kilkana ście jednostek wykonuj ących usługi przewozowe. S ą to: - Powiat Pszczy ński – organizator komunikacji powiatowej, - Józef Bednarek, - Zbigniew Czech - Zdzisław Lenart - Andrzej i Krzysztof Pudełko A.K. TRANS, - Zenon Samol, - Bogdan Tworuszka, - Marek Ogrodzki, - Bo żena Smółka, - PKS i S O świ ęcim S.A., - PKS w Pszczynie Sp. z o.o. – inni przewo źnicy obsługuj ący komunikacj ę ponadregionaln ą.

Z uwagi na powy ższ ą ró żnorodno ść , głównym kierunkiem rozwoju transportu jest integracja komunikacji. Pozwoli to na kompleksowe dotarcie do mieszka ńców i uczyni transport publiczny przyjaznym dla obywatela. Zintegrowanie komunikacji powinno polega ć przede wszystkim na: − zintegrowaniu sieci komunikacyjnej, − zintegrowaniu rozkładów jazdy ró żnych przewo źników, − wprowadzeniu jednego biletu elektronicznego dla wszystkich rodzajów komunikacji publicznej (autobusowej) na terenie gminy niezale żnie od tego, jaka jednostka jest organizatorem (przy zachowaniu odr ębnych dla ka żdego organizatora cen biletów), − utworzeniu zintegrowanych w ęzłów przesiadkowych, 137

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

− obni żeniu kosztów komunikacji i utrzymaniu niskich cen biletów.

Elektroniczny bilet autobusowy źródło: www.mmbialystok.pl

Analizuj ąc zastosowanie nowatorskiego rozwi ązania, jakim jest bilet elektroniczny, nale ży wspomnie ć, i ż dzi ęki stale rozszerzanemu katalogowi zastosowa ń kart ą tak ą oprócz opłat za przejazdy komunikacj ą publiczn ą (elektroniczny bilet jednorazowy lub okresowy) mo żna równie ż płaci ć za szereg usług w mie ście lub gminie np. za wst ęp na basen, za parking lub dokonywa ć opłat miejskich lub gminnych (elektroniczna portmonetka). Elektroniczna karta mo że zosta ć wykorzystana tak że jako no śnik podpisu elektronicznego. Do najwa żniejszych zastosowa ń elektronicznego biletu w komunikacji publicznej (na przykładzie E-karty stosowanej w Rybniku) nale żą : - opłaty za pomoc ą jednej e-karty doładowanej biletami jednorazowymi przejazdów pojedynczych osób oraz np. całej rodziny lub poszczególnych jej członków; - opłaty przy wykorzystaniu jednej e-karty doładowanej biletami jednorazowymi przejazdu kilku osób, niezale żnie od rodzaju biletu - np. bilet normalny i ulgowy, z uwzgl ędnieniem stref biletowych; - mo żliwo ść optymalizacji rozkładu jazdy – dane zebrane za pomoc ą odczytów kart pozwalaj ą na analizowanie potrzeb przewozowych i dostosowywanie ich do aktualnych potrzeb mieszka ńców; - realne śledzenie potoków pasa żerskich - analiza obci ąż enia autobusów; - kontrola realizacji umów z przewo źnikami; - tworzenie statystyk i analiz biletowych - optymalizacja cennika przejazdów;

138

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

- „uszczelnienie” komunikacji miejskiej – eliminacja przejazdów bezbiletowych;

Bilety elektroniczne wykonywane s ą na ogół w formacie karty bankomatowej i łatwo mieszcz ą si ę w portfelu lub kieszeni.

Rybnicki bilet elektroniczny źródło: www.ekarta.rybnik.eu

Wszystkie zagadnienia i tematy dotycz ące realizacji transportu zbiorowego o charakterze u żyteczno ści publicznej na terenie gminy Pszczyna, b ędące przedmiotem opracowania niniejszego „Planu Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego” pozwoliły w konsekwencji na okre ślenie podstaw, które pozwol ą na prowadzenie, zgodnie z ustaw ą o publicznym transporcie zbiorowym, gminnych przewozów pasa żerskich, których organizatorem b ędzie Gmina Pszczyna. Zaznaczy ć nale ży, że „Plan Zrównowa żonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego” powinien podlega ć aktualizacji w przypadku: - opublikowania planu wojewódzkiego opracowanego przez Marszałka Województwa Śląskiego, - opublikowania planu powiatowego opracowanego przez Starost ę Pszczy ńskiego, - a tak że w wyniku wyst ąpienia nowych potrzeb w zakresie gminnej publicznej komunikacji pasa żerskiej.

139

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

14. Podsumowanie

Podstawowe zadania i cele zwi ązane z transportem zbiorowym zostały ju ż omówione we wcze śniejszych rozdziałach po świ ęconych strategii i kierunkom rozwoju transportu. Podkre śli ć nale ży i ż niniejsze opracowanie nie okre śla szczegółowego rozkładu jazdy linii komunikacyjnych zawartych w planie transportowym, a tylko okre śla zasady funkcjonowania tej komunikacji. Najwa żniejszym zadaniem wynikaj ącym z niniejszego planu jest konieczno ść podj ęcia działa ń maj ących na celu zapewnienie powszechnego dost ępu do usług przewozowych tak, aby na bie żą co i nieprzerwanie zaspokaja ć potrzeby przewozowe wszystkich mieszka ńców gminy Pszczyna Podstawowym kryterium osi ągni ęcia sukcesu przez transport publiczny jest zapewnienie pokrycia całego obszaru gminy Pszczyna, przy jednoczesnym zachowaniu wła ściwej frekwencji kursowania autobusów (taktu) przez cały dzie ń. Bardzo wa żnym czynnikiem jest blisko ść transportu publicznego – zgodnie z przyjmowanymi na zachodzie standardami (np. Zwi ązek Komunikacyjny Renu i Uj ścia Menu - Rhein-Main-Verkehrsverbund) doj ście do przystanków w przypadku komunikacji autobusowej nie powinno by ć dłu ższe ni ż 300 m. Nale ży mie ć świadomo ść , że samochód parkuje si ę zazwyczaj zdecydowanie bli żej (obok lub pod domem) i transport publiczny traci ju ż na starcie. Blisko ść przystanków jest te ż bardzo istotna w kontek ście zachodz ących zmian demograficznych. Kolejnym kryterium jest poczucie bezpiecze ństwa, na które wpływa dobrze zaprojektowana infrastruktura przystankowa i drogi doj ścia do niej oraz nowoczesny tabor. Nie mniej wa żne jest, aby pasa żer nie czuł konsekwencji coraz cz ęś ciej nieuniknionych przesiadek. Zmiana środka lokomocji powinna si ę odbywa ć w miar ę płynnie i nie by ć obci ąż eniem, nawet dla osób z dysfunkcj ą narz ądów ruchu, z zakupami, czy z wózkiem. Najpilniejszym zadaniem zarz ądców dróg winno by ć jak najszybsze przeprowadzenie modernizacji infrastruktury przystanków poprzez budow ę zatok autobusowych oraz chodników w szczególno ści w tych miejscach, które obecnie s ą niebezpieczne dla pasa żerów, a osobom z ograniczeniami ruchowymi wr ęcz uniemo żliwiaj ą korzystanie z komunikacji. W nast ępnych etapach nale ży doprowadzi ć do zniesienia barier architektonicznych w miejscach, w których obecnie dost ęp do transportu zbiorowego jest utrudniony (budowa podjazdów dla wózków,

140

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" dostosowanie zatok do obsługi autobusów niskopodłogowych). Etap ten powinien by ć cały czas monitorowany, w szczególno ści podczas przeprowadzania modernizacji dróg. Bardzo istotna mo że by ć tutaj współpraca samorz ądu z sektorem prywatnym. Podmioty gospodarcze buduj ące obiekty handlowe, budynki biurowe, budynki mieszkalne, czy inne obiekty u żyteczno ści publicznej, powinny partycypowa ć w modernizacji i budowie infrastruktury drogowej przy tych obiektach, usprawniaj ącej ich obsług ę – mog ą to by ć odcinki dróg i poł ącze ń z istniej ącymi drogami, skrzy żowania z wyposa żeniem technicznym lub miejsca postojowe i manewrowe oraz tak że przystanki transportu publicznego wraz z wyposa żeniem. Rozwi ązania takie powinny obligatoryjnie wynika ć z projektów budowlanych. Powinna to by ć infrastruktura drogowa słu żą ca budowanym obiektom nie tylko bezpo średnio, ale tak że w pewnych od nich odległo ściach. W ramach tych działa ń proponuje si ę w szczególno ści przekształcenie przystanku Pszczyna Korfantego w dwukierunkowy. Działanie takie pozwoli na uproszczenie trasy linii komunikacyjnych na terenie Pszczyny oraz zapewni popraw ę dost ępno ści komunikacji dla pasa żerów doje żdżaj ących do szpitala i przychodni lekarskich. Nowoczesne systemy transportowe, które osi ągn ęły sukces, odbiegaj ą od polskich wyobra żeń, szczególnie w zakresie kształtowania taryf. W przeciwie ństwie do tendencji obecnych w Polsce – komplikowanie taryf, na świecie d ąż y si ę do upraszczania oferty, tak, aby była zrozumiała dla klientów i nie prowadziła do sytuacji, w których okazywałoby si ę, że pasa żer nie tak ui ścił opłat ę jak powinien i jest za to karany. W celu usprawnienia obsługi pasa żerów nale ży d ąż yć do wypracowania wspólnego, elektronicznego, bezdotykowego systemu biletowego i systemu poboru opłat za przejazd w postaci biletomatów oraz zastosowa ć system SMS-owego zakupu biletu. W dalszej perspektywie dla uatrakcyjnienia podró ży komunikacj ą publiczn ą, nale ży wdro żyć system elektronicznego nadzoru i monitoringu pojazdów wraz z informacj ą o rzeczywistych odjazdach pojazdów umieszczan ą na przystankach, w Internecie i telefonach komórkowych. Nale ży tak że rozwa żyć mo żliwo ść wprowadzenia internetowego systemu dystrybucji biletów miesi ęcznych. Poprawiłaby ona sytuacj ę pasa żerów, gdy ż wi ększa ich cz ęść to ludzie młodzi, lubi ący korzysta ć z wszelkich nowinek technicznych. Dobrym rozwi ązaniem wpływaj ącym na komfort podró ży jest stosowanie w autobusach monitorów oraz komunikatów głosowych, które znacznie ułatwiaj ą

141

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" podró żowanie osobom głuchoniemym i niewidomym. Takie rozwi ązanie pozwala zarówno na komercyjne umieszczanie reklam, ale przede wszystkim ułatwia wszystkim pas pasa żerom orientacj ę w terenie oraz wskazuje nast ępny cel podró ży. Jednym z wa żnych zada ń wynikaj ących z niniejszego planu jest konieczno ść opracowania wspólnego systemu informacji dla pasa żerów, obejmuj ącego wszystkich organizatorów oraz przewo źników prowadz ących działalno ść przewozow ą obejmuj ącą swym zasi ęgiem gmin ę Pszczyna. Gmina Pszczyna jako organizator transportu powinna rozwa żyć zakup autobusów przyjaznych dla środowiska (spełniaj ącym najwy ższe normy emisji spalin – Euro 5 oraz w przyszło ści Euro 6) lub nakaza ć operatorowi w zawartej umowie, by przewozy realizował takim taborem. Takie rozwi ązanie zapewnia korzy ści nie tylko pasa żerom i środowisku naturalnemu, ale wpływa równie ż na aspekt finansowy realizowanej komunikacji, gdy ż przedkłada si ę na mniejsze zu życie paliwa. Ma to niebagatelne znaczenie, bior ąc pod uwag ę stale rosn ące ceny paliw. Mo żna tutaj równie ż rozwa żyć opłacalno ść stosowania autobusów z nap ędem elektrycznym lub hybrydowym, które ju ż pojawiły si ę na rynku. Jednak priorytetem winno by ć dostosowanie taboru do potrzeb osób o ograniczonej sprawno ści ruchowej. Najsłabsz ą stron ą transportu zbiorowego w gminie jest brak dworca (węzła przesiadkowego) w Pszczynie. Komplikuje to sytuacj ę nie tylko samym przewo źnikom, ale przede wszystkim pasa żerom, którzy obecnie s ą odprawiani w bardzo złych warunkach. Władze gminy, jak i powiatu, powinny zintensyfikowa ć prowadzone wspólne działania, by w Pszczynie powstało centrum przesiadkowe. W przypadku niezrealizowania tego celu Pszczyna stanie si ę mało istotnym o środkiem ponadlokalnym, co nie b ędzie sprzyja ć jego rozwojowi, a wr ęcz mo że si ę przyczyni ć si ę do dalszej utraty jego znaczenia na tle s ąsiednich miejscowo ści. Wysoka cz ęstotliwo ść , całodobowa oferta, dobra informacja, blisko ść przystanków i dodatkowe przywileje b ędą pomocne w zapewnieniu konkurencyjno ści transportu publicznego nad samochodem. Wszystkie w/w cechy sprawi ą, że transport publiczny w gminie Pszczyna b ędzie elastyczny, szybki i pewny podobnie jak prywatny samochód, a równocze śnie du żo ta ńszy, zwłaszcza dla wła ścicieli biletów okresowych. Jak wi ęc wida ć przed Gmin ą Pszczyna, jako organizatorem transportu stoj ą nie lada wyzwania. Niestety lata zaniedba ń doprowadziły do degradacji transportu publicznego. Obecnie, by osi ągn ąć jego zadowalaj ący poziom, trzeba wykona ć

142

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna" szereg wy żej wymienionych zada ń. W niektórych miejscach trzeba praktycznie budowa ć struktur ę transportow ą od podstaw. Niestety działania takie wi ążą si ę z konieczno ści ą dokonywania bardzo du żych wydatków z środków publicznych. Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym nakładaj ąc na jednostki samorz ądu tyle nowych zada ń jednocze śnie jasno okre śliła, z czego nale ży je finansowa ć. Maj ą to by ć przede wszystkim środki własne danej jednostki. Nale ży jednak podkre śli ć, i ż obecnie zdecydowana wi ększo ść programów odnowy lub rozwoju transportu publicznego wspierana jest ze środków Unii Europejskiej, zarówno rozdzielanych na poziomie regionalnym, jak i krajowym. Środki unijne praktycznie zast ąpiły jakiekolwiek formy wsparcia transportu publicznego z bud żetów własnych województw, czy bud żetu centralnego. O ile na obecnym etapie, jest to sytuacja z wielu wzgl ędów uzasadniona, to nale ży liczy ć si ę z tym, że w kolejnych okresach programowania ilo ść pieni ędzy b ędzie du żo mniejsza.

143

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

II. CZ ĘŚĆ GRAFICZNA

1. Plan sieci komunikacyjnej – gminne przewozy u żyteczno ści publicznej organizowane przez Gmin ę Pszczyna

Zgodnie z § 3 rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 maja 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu planu zrównowa żonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, plan transportowy winien składa ć si ę z cz ęś ci tekstowej i cz ęś ci graficznej. Cz ęść graficzna powinna zawiera ć rysunek przedstawiaj ący sie ć komunikacyjn ą w granicach obszaru, na którym ma si ę odbywa ć przewóz o charakterze u żyteczno ści publicznej. Bazuj ąc na uj ętych w cz ęś ci tekstowej niniejszego planu propozycjach ukształtowania sieci komunikacyjnej, poni żej przedstawiono rysunek sieci komunikacyjnej, na której b ędą prowadzone gminne przewozy u żyteczno ści publicznej organizowane przez Gmin ę Pszczyna. Dodatkowo nale ży wyja śni ć, że na obszarze działania organizatora nie wyst ępuj ą obecnie zintegrowane w ęzły przesiadkowe.

144

„Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Pszczyna"

145