BIURO USŁUG INWESTYCYJNYCH Sp. z o. o. 71-502 Szczecin, ul. Odzie żowa 12 C/1 Biuro w Poznaniu: 61-625 Pozna ń, ul. Hawela ńska 1 NIP 851-27-31-231 REGON 812 357 386 KRS 0000015298 Spółka zarejestrowana w S ądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie, XIII Wydział Gospodarczy KRS

R A P O R T O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną

Adres inwestycji: województwo zachodniopomorskie powiat: łobeski gmina: Łobez obręb geodezyjny: Łobżany działki o nr ewidencyjnym gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170 obręb geodezyjny: Dalno działki o nr ewidencyjnym gruntu: 20, 22/2, 25 obręb geodezyjny: Łobez działki nr ewidencyjnym gruntu: 104/2, 105

Zespół autorów: w zakresie projektowych rozwiązań technicznych mgr inż. Maciej Rychlewski mgr inż. Łukasz Żarnowski mgr inż. Anna NyczBenkwitz lic. Magdalena Rybińska w zakresie uwarunkowań przyrodniczych dr Dariusz Janicki

Szczecin, grudzień 2011r.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Wykorzystanie dla innych celów całości lub części niż uzyskanie decyzji środowiskowej dla ZEW Łobżany bez zgody autorów Raportu zabronione.

RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

SPIS TREŚCI

1. Wstęp 6

2. Cel opracowania raportu, uwarunkowania formalno prawne 9

3. Metodyka sporządzania raportu 12

4. Opis planowanego przedsięwzięcia 15

4.1. Lokalizacja przedsięwzięcia 15 4.2. Charakterystyka przedsięwzięcia oraz warunki użytkowania terenu w fazie budowy i eksploatacji 16 4.3. Cechy procesu produkcyjnego 19 4.4. Przewidywane rodzaje i ilości zanieczyszczeń, wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia 21

5. Opis elementów przyrodniczych środowiska objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko 22

5.1. Położenie geograficzne, rzeźba terenu 22 5.2. Budowa geologiczna, surowce mineralne 23 5.3. Gleby, użytkowanie gruntów 23 5.4. Warunki hydrologiczne 23 5.5. Warunki klimatyczne 24 5.6. Szata roślinna 24 5.6.1. Szata roślinna terenu gminy 24 5.6.2. Szata roślinna obszaru projektowanej inwestycji 27 5.7. Fauna 28 5.7.1. Fauna terenu gminy 28 5.7.2. Fauna obszaru projektowanej inwestycji 28 5.7.2.1. Płazy i gady 28 5.7.2.2. Ptaki 29 5.7.2.3. Ssaki, w tym nietoperze 51

5.8. Obszary i obiekty chronione oraz cenne przyrodniczo 53

6. Opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami 56

7. Opis analizowanych wariantów 57

7.1. Opis przewidywanych skutków dla środowiska w przypadku nie podejmowania przedsięwzięcia 60 7.2. Wariant proponowany przez inwestora oraz racjonalny wariant alternatywny 61 7.3. Określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych wariantów, ze wskazaniem wariantu najkorzystniejszego dla środowiska 62 7.4. Wariant rekomendowany przez inwestora 66

8. Uzasadnienie proponowanego wariantu ze wskazaniem jego oddziaływania na środowisko 67

8.1. Oddziaływania na etapie budowy 67

8.1.1. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę i powietrze 67 8.1.2. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajobraz 69 2 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

8.1.3. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na dobra materialne, zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków 77

8.2. Oddziaływanie na etapie eksploatacji 77

8.2.1. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę i powietrze 77 8.2.2. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajobraz 93 8.2.3. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na dobra materialne, zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków 102

8.3. Oddziaływanie na etapie likwidacji 102

8.3.1. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę i powietrze 102 8.3.2. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajobraz 103 8.3.3. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na dobra materialne, zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków 110

8.4. Oddziaływanie na obszary chronione, w tym obszary Natura 2000, cenne obszary występowania szaty roślinnej i fauny, krajową i regionalną sieć ekologiczną 111

8.5. Oddziaływanie skumulowane 112

8.6. Oddziaływanie transgraniczne 114

8.7. Skutki ewentualnej awarii 114

9. Opis przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko, obejmujący bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko, średnio i długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływanie na środowisko wynikające z istnienia przedsięwzięcia, wykorzystywania zasobów środowiska oraz emisji 115

10. Opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczenie i kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru 118

11. Porównanie proponowanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o których mowa w art. 143 – ustawy z dnia 28 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska 121

12. Konieczność ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania oraz określenia granic takiego obszaru, ograniczeń w zakresie przeznaczenia terenu, wymagań technicznych dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich 122

13. Analiza możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem 122

14. Przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na etapie budowy i eksploatacji, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru 124

15. Wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy, jakie napotkano opracowując raport 125

16. Streszczenie w języku niespecjalistycznym 127 3 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

17. Podstawa prawna opracowania oraz wykorzystane materiały 150

17.1. Podstawa prawna 151 17.2. Spis materiałów źródłowych 152 17.3. Wykaz rysunków i tabel 153

18. Załączniki 156

4 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

5 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

1. Wstęp

W wielu krajach Europy energetyka wiatrowa staje się coraz poważniejszym źródłem energii elektrycznej. Przyjęta w 2001 r. przez Sejm RP "Strategia rozwoju energetyki odnawialnej" określa cel ilościowy w postaci 7,5 % udziału energii ze źródeł odnawialnych w krajowym bilansie zużycia energii pierwotnej do 2010 r. i 14% w 2020 r. W przyjętym 23 stycznia 2008 r. przez Komisję Europejską projekcie dyrektywy o promocji wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, jednym z elementów pakietu reform 3 x 20 % Polska ma mieć udział 15%, aby razem z innymi krajami członkowskimi UE w 2020 r. mogła osiągnąć 20 % energii ze źródeł odnawialnych. Moc produkowanych turbin wiatrowych rośnie z roku na rok w tempie ponad 30 %. Liderami w tej dziedzinie na terenie Europy są Niemcy, Hiszpania i Dania. Szacuje się, że w 2020 roku wiatr może zaspokajać aż 20% światowego zapotrzebowania na prąd.

Rys. 1. Zestawienie moc zainstalowanych elektrowni wiatrowych

W Polsce sektor ten nie ma jeszcze tak dużego znaczenia jak w innych krajach Europy, chociaż liczba zainstalowanych do 2010 r. generatorów prądu wzrosła znacząco. W „Założeniach polityki energetycznej Polski do roku 2020" zaplanowano do 2010 r. sukcesywny udział i wzrost energii odnawialnej w krajowym zużyciu energii pierwotnej. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 r. może także służyć osiągnięciu pewnej części celów określonych w aktualnej Polityce Ekologicznej Państwa, która podkreśla potrzebę zmniejszenia uciążliwości sektora energetycznego i przemysłu, w tym przede wszystkim konieczność dalszego ograniczenia emisji do środowiska z procesów wykorzystywania paliw i wytwarzania energii, zasadniczej poprawy jakości powietrza, a także promocji wykorzystywania „przyjaznych dla środowiska” zasobów odnawialnych. Scenariusz „ekologiczny” zakłada bardziej umiarkowane tempo wzrostu zapotrzebowania na energię, przy wykorzystaniu w perspektywie do roku 2030, co najmniej 50 % potencjału „energetyki odnawialnej”. W Polsce najkorzystniejsze warunki do produkcji energii wiatrowej są na wybrzeżu Bałtyku i na Suwalszczyźnie, a także w pasie nizin centralnych od Słubic po Warszawę. Potencjał wiatru wiejącego nad Polską oszacowany został na około 8090 mld kWh rocznie, czyli aż dwie trzecie krajowego zużycia prądu. Moc zainstalowana w energetyce wiatrowej w Polsce to ~1489 MW (źródło: URE stan na 06.09.2011 r.). Wśród inwestycji wyróżnić można kilkanaście profesjonalnych projektów oraz pojedyncze turbiny lub zespoły kilku turbin o małej mocy rozsiane po całym kraju. Łącznie w Polsce posadowionych jest 484 koncesjonowanych źródeł. Nasycenie elektrowniami wiatrowymi w Polsce należy do najniższych w Europie. Moc zainstalowana w energetyce wiatrowej na mieszkańca, to 0,012 kW, a na km2 obszaru lądowego przypada 1,44 kW. Najwięcej tego rodzaju obiektów powstało w województwie zachodniopomorskim i pomorskim, gdzie do dziś zrealizowano tam kilka dużych farm elektrowni wiatrowych. Wynika to między innymi z najlepszych warunków wiatrowych, jakie występują w tych województwach na tle całego kraju.

6 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Tabela 1. Największe projekty na terenie Polski (stan 15.01.2011) źródło: www.psew.pl , informacja własne

Lokalizacja Województwa Moc

Łęki Dukielskie podkarpackie 10 MW

Żurawica podkarpackie 10 MW

Kamieńsk łódzkie 30 MW

Nowa Wieś wielkopolskie 10 MW

Dobrzyń kujawskopomorskie 34 MW

Wielkopolska wielkopolskie 51 MW

Radwanki/Margonin wielkopolskie 120 MW

Ostrowo kujawskopomorskie 30 MW

Kisielice warmińskomazurskie 40,5 MW

Malbork pomorskie 18 MW

Sztum pomorskie 14,5 MW

Piecki warmińskomazurskie 32 MW

Suwałki podlaskie 41,4 MW

Puck pomorskie 22 MW

Łebcz II pomorskie 10 MW

Lisewo pomorskie 10,8 MW

Zajączkowo i Widzino pomorskie 90 MW

Cisowo zachodniopomorskie 18 MW

Karścino zachodniopomorskie 69 MW

Tychowo zachodniopomorskie 34,5 MW

Tymień zachodniopomorskie 50 MW

Pobłocie Małe zachodniopomorskie 13,5 MW

Śniatowo zachodniopomorskie 32 MW

Karcino zachodniopomorskie 76,5 MW

Karnice zachodniopomorskie 31 MW

Zagórze zachodniopomorskie 30 MW

Jagniątkowo zachodniopomorskie 30,6 MW

Drozdowo zachodniopomorskie 20,7 MW

Krzęcin zachodniopomorskie 6 MW

Żeńsko zachodniopomorskie 7,5 MW

Choszczno zachodniopomorskie 6 MW

7 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Na terenie północnozachodnim Polski w ostatnich kilku latach zrealizowano kilka dużych farm elektrowni wiatrowych. Do największych należą farma wiatrowa w Zagórzu na terenie gminy Wolin posiadająca moc 30 MW, farma wiatrowa w Zajączkowie na terenie gminy Kobylnica posiadająca moc 48 MW, farma wiatrowa w Tymieniu zlokalizowana na pograniczu gmin Będzino i Ustronie Morskie posiadająca moc 50 MW, farma w Karcinie o mocy 76,5 MW oraz będąca jeszcze w budowie farma wiatrowa w Karścinie, na terenie gminy Karlino posiadająca moc 69 MW. Kolejne mniejsze nieco zespoły elektrowni wiatrowych zlokalizowane są między innymi w gminie Darłowo, w sąsiedztwie miejscowości Cisowo i Barzowice. W 2010 r. eksploatację rozpoczęły elektrownie wiatrowe zlokalizowane m.in. w gminie Margonin (województwo wielkopolskie) 49 szt. o łącznej mocy 120 MW (największa farma wiatrowa w Polsce), a ponadto Farma Wiatrowa Karnice (województwo zachodniopomorskie) 13 szt. elektrowni wiatrowych o łącznej mocy 31 MW. Na terenie centralnej Polski realizowane są nowe projekty. W ostatnim roku zakończono budowę Parku Wiatrowego Wielkopolska o mocy całkowitej 52,5 MW zlokalizowanego na terenie gminy: Pępowo, Piaski, Nekla, Środa Wielkopolska, Bojanowo, Rydzyna i Śmigiel. Elektrownie wiatrowe zlokalizowane w tych gminach zostały już uruchomione

Tabela 2. Projekty w realizacji źródło: www.psew.pl

Lokalizacja Województwo Moc

Górzyca lubuskie

Rzepin lubuskie

Golice lubuskie 38 MW

Skrobotowo zachodniopomorskie 26 MW

Pelplin zachodniopomorskie 48 MW

Żuromin mazowieckie 30 MW

Gołdap warmińskomazurskie 69 MW

Taciewo podlaskie 30 MW

Krzęcin zachodniopomorskie 14 MW

Przewaga, w kwestiach ekologicznych, elektrowni wiatrowych nad elektrowniami konwencjonalnymi pozyskującymi energię ze spalania węgla jest niezaprzeczalna. Przyczynia się w znaczący sposób do poprawy czystości powietrza, a tym samym poprawy jakości klimatu, stanowiąc w ten sposób jedno z głównych narzędzi realizacji postanowień Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z 1992r. i Protokołu z Kioto.

Elektrownie konwencjonalne w celu wytworzenia 1 kWh emitują do środowiska: 5 8g SO 2; 3 6g NO x;

750 1250g CO 2; 40 70g pyłów. Jeśli chodzi o elektrownie wiatrowe nie emitują one żadnych pyłowych i gazowych zanieczyszczeń powodujących zubożanie atmosfery. Emisja zanieczyszczeń ma negatywny wpływ na środowisko. Za ich przyczyną powstają kwaśne deszcze, smog i efekt cieplarniany. Przykładowo spodziewana roczna produkcja energii w farmie wiatrowej w Zagórzu oceniana jest pomiędzy 63 a 70 milionami kWh, w konwencjonalnej elektrowni opalanej węglem skutkowałaby to roczną emisją dwutlenku węgla (CO 2) w wysokości ok. 45.000 ton, dwutlenku siarki (SO 2) ok. 300 ton, a tlenków azotu (NO x) ok. 100 ton.

Ponadto do najważniejszych korzyści ekologicznych energetyki wiatrowej zaliczyć należy:
ograniczone zużywania zasobów paliw kopalnych; wiatr stanowi niewyczerpalne, odnawialne źródło energii,
brak emisji gazów cieplarnianych tj. dwutlenku węgla, tlenków siarki czy tlenków azotu, brak emisji pyłów (bezemisyjne),
brak wytwarzania odpadów stałych i gazowych, brak degradacji i zanieczyszczania gleby, brak degradacji terenu oraz strat w obiegu wody,
uniknięcie zjawiska spadku poziomu wód podziemnych, które towarzyszy wydobyciu surowców kopalnych,
współistnienie z rolniczym wykorzystaniem gruntu, zajęcie jedynie niewielkiej powierzchni pod fundamenty urządzeń i drogi serwisowe, 8 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

najmniejszy wpływ na ekosystemy spośród znanych technologii wytwarzania energii.

Wśród niektórych korzyści społecznych i gospodarczych wyróżnić można:
wpływ na rynek pracy tworzenia nowych miejsc pracy,
niskie koszty eksploatacyjne pozyskiwania energii wiatru,
brak kosztów paliwa (źródło pozbawione ryzyka wahań cen paliw, pozwalające na wyeliminowanie wpływu wahań cen paliw na gospodarkę),
wpływy z podatków od nieruchomości dla gmin,
dodatkowe dochody z tytułu dzierżawy gruntów dla społeczności lokalnych,
stymulacja rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw,
wpływ na zrównoważony rozwój,
wpływ na rozwój i aktywizację regionów.

2. Cel opracowania raportu, uwarunkowania formalno – prawne

Celem niniejszego Raportu jest przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko inwestycji polegającej na budowie zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany składającego się z 2 elektrowni wiatrowych o mocy do 2,5 MW każda wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, w gminie Łobez, powiecie łobeskim, woj. zachodniopomorskim, dalej zwanej ZEW Łobżany . W celu przeprowadzenia oceny oddziaływania inwestycji na środowisko wnioskiem z dnia 29 kwietnia 2011 r., uzupełnionym 13 maja 2011 r. firma DOMREL Biuro Usług Inwestycyjnych Sp. z o.o. wystąpiła do Burmistrza Łobza o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na „Budowie zespołu dwóch elektrowni wiatrowych Łobżany, o łącznej mocy do 5 MW wraz z niezbędną infrastrukturą zlokalizowanych na działkach o nr ewid. 104/2 i 105 obręb 2 miasta Łobez, o nr ewid. 20, 22/2 i 25 obręb Dalno, o nr ewid. 17, 42/1, 55/4, 158, 159, 160 i 170 obręb Łobżany, obejmującej swym oddziaływaniem teren działek o nr ewid. 104/2 i 105 obręb 2 miasta Łobez, o nr ewid. 59/3 obręb Poradź, o nr ewid. 81, 82, 83, 91/2, 92/3 i 98/1 obręb Prusinowo, o nr ewid. 16/13, 18, 19/14, 19/15, 20, 22/2 i 25 obręb Dalno, o nr ewid. 13/2, 17, 18/1, 18/2, 19, 20/3, 20/4, 20/5, 34, 35, 36, 37, 38, 40, 41, 42/1, 42/2, 50/1, 52, 53, 54, 55/1, 55/2, 55/4, 55/5, 55/6, 57, 68, 76, 78, 158, 159, 160, 165 i 170 obręb Łobżany." Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt. 6 lit. b Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r. Nr 213, poz. 1397), przedmiotowa inwestycja polegająca na budowie 2 elektrowni wiatrowych o mocy jednostkowej do 2,5 MW, służących do produkcji energii elektrycznej poprzez wykorzystywanie siły wiatru do obrotu wirnika, zalicza się do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (dla których sporządzenie raportu jest fakultatywne) – „instalacje wykorzystujące do wytwarzania energii elektrycznej energię wiatru inne niż wymienione w § 2 ust. 1 pkt 5, o całkowitej wysokości nie niższej niż 30 m”. Zgodnie z art. 71 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.), uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Na podstawie art. 63 i art. 64 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.), Burmistrz Łobza wystąpił do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie oraz do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Łobzie o opinię w sprawie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięcia oraz sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Szczecinie, postanowieniem z dnia 06 czerwca 2011 r. (data wpływu 09.06.2011 r.), znak: WST.K.4240.22.2011.AL stwierdził potrzebę przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla ww. przedsięwzięcia oraz określił jego zakres. Opiniując potrzebę konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, zgodnie z art. 78 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.), Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Łobzie opinią sanitarną Nr PSNNZ407/29/777/HŻ/20011 z dnia 27.05.2011 r. (data wpływu 22.06.2011 r.)

9 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. również stwierdził potrzebę przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla ww. przedsięwzięcia określając jednocześnie jego zakres. Mając powyższe na uwadze Burmistrz Łobza postanowieniem z dnia 22 czerwca 2011 r., znak: IK.6220.6.4.2011.MM nałożył obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla planowanego przedsięwzięcia oraz ustalił zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko zgodnie z art. 66, ust. 1, ust. 2 i ust. 6 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.), ze szczególnym uwzględnieniem: 1. Opisu elementów przyrodniczych środowiska, objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia, opartego na przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej terenu, obejmującej faunę, florę i siedliska przyrodnicze, (przy czym inwentaryzacja przyrodnicza terenu winna obejmować co najmniej jeden udokumentowany pełny okres wegetacyjny roślin i okres rozrodu lokalnie występujących zwierząt oraz cztery okresy fenologiczne ptaków i nietoperzy), 2. Opisu warunków środowiskowych w miejscu lokalizacji przedsięwzięcia oraz w jego sąsiedztwie, 3. Przedstawienia w formie tabelarycznej charakterystyki i występowania migrującej fauny (tj. ornitofauny i chiropterofauny), z uwzględnieniem oceny w cyklu rocznym:
przebiegu tras, kierunków i wysokości przemieszczania się fauny,
lokalnych i regionalnych schematów przemieszczania się,
sezonowości występowania,
związków pomiędzy występowaniem ptaków, a ich siedliskami w okolicach inwestycji z odniesieniem się do możliwości odpoczynku i żerowania w okresie koczowisk oraz w okresie zimowiska, migracji wiosennej (od końca lutego do końca maja), jesiennej (od połowy lipca do końca listopada) oraz w okresie występowania lęgów (od początku marca do połowy lipca), 4. Przedstawienia metodyki prowadzenia monitoringu przedinwestycyjnego, prowadzonego we wszystkich okresach rocznego cyklu życiowego ptaków: lęgowym, przelotu jesiennego, zimowania oraz przelotu wiosennego oraz nietoperzy, 5. Określenia wpływu inwestycji na szlaki migracyjne fauny oraz miejsca ich odpoczynku i żerowania w trakcie sezonowych wędrówek, 6. Przedstawienia zagadnień (granice inwestycji, miejsca występowania badanej flory i fauny, trasy przelotu) w formie graficznej oraz przedstawienia dokumentacji fotograficznej, 7. Szczegółowego określenia na mapie lokalizacji planowanej inwestycji w odniesieniu do wyznaczonych oraz proponowanych do utworzenia obszarów Natura 2000, obszarów chronionych, rzadkich i zagrożonych siedlisk przyrodniczych, które znajdują się w strefie oddziaływania planowanej inwestycji, 8. Przedstawienia pełnego zakresu celów ochrony obszarów Natura 2000, w tym czynników, które stanowią o wartości przyrodniczej obszarów na terenie, których projektuje się inwestycję, lub w sąsiedztwie, których zlokalizowana jest inwestycja podania wszystkich siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt wymienionych w Załącznikach do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 510) oraz w Dyrektywie Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, zlokalizowanych w granicach planowanej inwestycji oraz na obszarze oddziaływania projektowanej inwestycji, 9. Przedstawienia listy gatunków ptaków z Załącznika do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. z 2004 r. Nr 220, poz. 2237) oraz z Załącznika do Dyrektywy Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikich ptaków, zlokalizowanych na obszarze planowanej inwestycji oraz w jej sąsiedztwie (lęgowych, prawdopodobnie lęgowych, żerujących), 10. Opisu przewidywanych działań mających na celu zapobieganie lub ograniczanie negatywnych oddziaływań projektowanej inwestycji na środowisko, w tym na cele i przedmiot ochrony obszarów objętych programem Natura 2000 oraz integralność i spójność tych obszarów, 11. Przedstawienia w formie graficznej projektowanej farmy wiatrowej w obrębie ewidencyjnym Łobżany na tle istniejących i projektowanych farm wiatrowych, znajdujących się w pobliżu przedmiotowej inwestycji, wraz z zaznaczoną odległością między nimi w szczególności należy uwzględnić lokalizację farm wiatrowych na terenie gminy: Łobez, Radowo Małe, Resko, Węgorzyno, Brzeźno i Świdwin, 12. Przedstawienia oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko i jego komponenty, uwzględniając przewidywane oddziaływania skumulowane, w powiązaniu z innymi istniejącymi lub projektowanymi farmami wiatrowymi, a także planami w szczególności należy uwzględnić lokalizację farm wiatrowych na terenie gminy: Łobez, Radowo Małe, Resko, Węgorzyno, Brzeźno i Świdwin, 13. Przedstawienia informacji od właściwego organu o faktycznym zagospodarowaniu i przeznaczeniu terenów wokół planowanej inwestycji, zgodnie z art. 113 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony 10 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 862), wraz z określeniem najbliższej odległości terenów, o których jest mowa w ww. aktach prawnych od każdej projektowanej elektrowni wiatrowej, 14. Przedstawienia w formie graficznej izolinii hałasu dla pory dnia i nocy na mapach ewidencyjnych, z zaznaczoną istniejącą zabudową mieszkaniową i zagrodową, 15. Przedstawienia i omówienia wyników obliczeń, dotyczących emisji hałasu dla pory dziennej i nocnej, 16. Określenia skutecznych metod zabezpieczenia terenów wymagających ochrony przed negatywnym wpływem przedsięwzięcia na istniejący klimat akustyczny, 17. Opisu towarzyszącej infrastruktury komunikacyjnej (m.in. dróg dojazdowych, łączących projektowaną elektrownię wiatrową z drogami publicznymi) i technicznej (m.in. kablowej sieci elektroenergetycznej) oraz przedstawienia jej trasy przebiegu, 18. Określenia numerów działek, na których planuje się ustawienie masztu elektrowni wiatrowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą, 19. Podania informacji, czy w związku z realizacją przedmiotowej inwestycji na terenie działek gruntowych objętych zamierzeniem inwestycyjnym, planuje się wycinkę drzew i krzewów, a. w przypadku wycinki drzew należy określić:
ilość, gatunki oraz obwód drzew mierzony na wysokości 1,30 m od podstawy, wraz z zaznaczeniem ich lokalizacji na mapie,
wpływ działań polegających na wycince drzew m.in. na gatunki ptaków podlegających ochronie gatunkowej, b. w przypadku wycinki krzewów należy określić:
ilość oraz gatunki, wraz z zaznaczeniem ich lokalizacji na mapie,
wpływ działań polegających na wycince krzewów m.in. na gatunki ptaków podlegających ochronie gatunkowej, 20. Przedstawienia informacji na temat usytuowania projektowanego zamierzenia inwestycyjnego względem występowania: obszarów wodno błotnych oraz innych obszarów o płytkim zaleganiu wód podziemnych, obszarów leśnych, obszarów objętych ochroną, w tym stref ochronnych ujęć wód i obszarów ochronnych zbiorników wód śródlądowych, obszarów o krajobrazie mającym znaczenie historyczne, kulturowe lub archeologiczne, a także obszarów przylegających do jezior. Zaleca się wykorzystanie wytycznych pochodzących z opracowań:
Chyralecki P., Pasłowska A. (red.) pn. „ Wytyczne w zakresie ocen oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki" (Szczecin, 2008 r.), rekomendowane przez Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej oraz Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Zachodniopomorskie Towarzystwo Ekologii Praktycznej,
„Tymczasowe wytyczne dotyczące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze " (2009 r.), rekomendowane przez Państwową Radę Ochrony Przyrody oraz Porozumienie dla Ochrony Nietoperzy, 21. Opisu planowanego przedsięwzięcia, a szczególności: a. charakterystyki całego przedsięwzięcia i warunków użytkowania terenu w fazie budowy i eksploatacji lub użytkowania, b. głównych cech charakterystycznych procesów produkcyjnych, c. przewidywanych rodzajów i ilości zanieczyszczeń, wynikających z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia. 22. Opisu przewidywanych skutków dla środowiska w przypadku niepodejmowania przedsięwzięcia, 23. Opisu analizowanych wariantów, w tym: a. wariantu proponowanego przez wnioskodawcę oraz racjonalnego wariantu alternatywnego, b. wariantu najkorzystniejszego dla środowiska wraz z uzasadnieniem ich wyboru, 24. Określenia przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych wariantów, w tym również w przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, a także możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko, 25. Uzasadnienia proponowanego przez wnioskodawcę wariantu, ze wskazaniem jego oddziaływania na środowisko, w szczególności na: a. ludzi, rośliny, zwierzęta, grzyby i siedliska przyrodnicze, wodę i powietrze, b. powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajobraz, c. dobra materialne, d. wzajemne oddziaływanie między elementami, o których mowa w lit. ac, 26. Opisu metod prognozowania zastosowanych przez wnioskodawcę oraz opisu przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko, obejmujący bezpośrednie, pośrednie, wtórne, 11 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

skumulowane, krótko, średnio i długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływanie na środowisko, wynikające z: a. istnienia przedsięwzięcia, b. wykorzystywania zasobów środowiska, c. emisji, 27. Opisu przewidywanych działań, mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, 28. Jeżeli planowane przedsięwzięcia jest związane z użyciem instalacji, porównanie proponowanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o których mowa w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, 29. Wskazania, czy dla planowanego przedsięwzięcia jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska oraz określenie granic takiego obszaru, ograniczeń w zakresie przeznaczenia terenu, wymagań technicznych dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich, 30. Przedstawienia zagadnień w formie graficznej, 31. Przedstawienia zagadnień w formie kartograficznej w skali odpowiadającej przedmiotowi i szczegółowości analizowanych w raporcie zagadnień oraz umożliwiającej kompleksowe przedstawienie przeprowadzonych analiz oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, 32. Analizy możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem, 33. Przedstawienia propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na etapie jego budowy i eksploatacji lub użytkowania, 34. Wskazania trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy jakie napotkano opracowując raport, 35. Streszczenia w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w raporcie, w odniesieniu do każdego elementu raportu, 36. Nazwiska osoby lub osób sporządzających raport, 37. Źródła informacji, stanowiących podstawę do sporządzenia raportu, 38. Jeżeli dla planowanego przedsięwzięcia jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania, do raportu powinna być dołączona poświadczona przez właściwy organ kopia mapy ewidencyjnej z zaznaczonym przebiegiem granic obszaru, na którym jest konieczne utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania, 39. Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien uwzględniać oddziaływanie przedsięwzięcia na etapach jego realizacji, eksploatacji lub użytkowania oraz likwidacji.

3. Metodyka sporządzania raportu

Niniejsze opracowanie będące raportem oddziaływania na środowisko projektowanej inwestycji przeprowadzono zgodnie z art. 66 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.). Składa się ono z części ogólnej i analitycznej. W części ogólnej scharakteryzowano przedsięwzięcie, jego położenie, uwarunkowania geologiczne, geomorfologiczne, inżynierskie, hydrologiczne, klimatyczne, walory krajobrazu naturalnego i kulturowego. Część analityczna będąca właściwą oceną oddziaływania projektowanego przedsięwzięcia na stan środowiska i walory przyrodnicze, zawiera opis elementów środowiska objętych zakresem przewidywanego oddziaływania, analizę potencjalnie znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko, opis działań mających na celu zmniejszenie oddziaływań na środowisko i zdrowie ludzi, a także analizę wariantów przedsięwzięcia oraz wskazanie dotyczące ewentualnego ustanowienia obszarów ograniczonego użytkowania, analizę możliwych konfliktów społecznych, jak również przedstawienie propozycji monitoringu. W szczególności raport zawiera skutki wpływu planowanej inwestycji na lokalną i ponadlokalną sieć obszarów chronionych, w tym europejską sieć ekologiczną Natura 2000, a także stanowiska chronionych i rzadkich gatunków roślin i zwierząt oraz ocenę wpływu na funkcjonowanie korytarzy ekologicznych i szlaki migracji zwierząt.

METODA PROGNOZOWANIA ODDZIAŁYWAŃ W ZAKRESIE UWARUNKOWAŃ PRZYRODNICZYCH

I. CZĘŚĆ ORNITOLOGICZNA Obszar poddany monitoringowi jest większy niż powierzchnia projektowanej farmy wiatrowej (projektowane dwie sztuki elektrowni). Celem powiększenia obszaru jest analiza oddziaływania farmy nie tylko w 12 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. bezpośrednim sąsiedztwie lokalizacji elektrowni, ale kierując się zasadą przezorności, także na terenach bezpośrednio przylegających. Przez co obszar obserwacji jest większy niż teren potencjalnego oddziaływania inwestycji w miejscu lokalizacji poszczególnych elektrowni (rys. 2). W trakcie monitoringu na obszarze monitoringu stosowano różne metody obserwacji dostosowane do konkretnych grup zwierząt, koncentrowano się na grupach szczególnie podatnych na oddziaływanie elektrowni wiatrowych, czyli ptaków i nietoperzy. Obserwacje ptaków prowadzono w oparciu o metody powszechnie stosowane w ornitologii, których opisy zawarte są w literaturze przedmiotu (m.in.: Tomiałojć 1980, 1997; Bibby at. all 1992; Tomiałojć i Stawarczyk 2003; Chylarecki i inni 2006; Chylarecki i Jawińska 2007; Morrisom et. all 2007; Chylarecki i Pasławska 2008; Vorisek et. All 2008). Metodykę badań oparto również na propagowanym schemacie opracowanym przez PSEW i PIGEO (2011). W pracach terenowych stosowano 4 metody:
transektu badawczego,
stałych punktów obserwacyjnych,
metody kwadratów stosowane programie MPPL (monitoring pospolitych ptaków lęgowych),
cenzus lęgowy gatunków kluczowych. W trakcie obserwacji na obszarze monitoringu notowano przynależność taksonomiczną ptaków, liczebność, kierunek i wysokość przelotów oraz miejsca obserwacji. Część ptaków przelatujących na większych wysokościach i w oddaleniu nie została zidentyfikowana, w miarę możliwości określano rodzaj lub wyższą jednostkę taksonomiczną. W trakcie prac terenowych wykonano 25 wielogodzinnych obserwacji, w tym 6 całonocnych:
okres zimowy – 3,
okres migracji wiosennych – 6,
okres lęgowy i koczowisk – 6,
okres migracji jesiennych – 10. W trakcie prac prowadzono następujące zadania: 1. badania transektowe, 2. badania na stałych punktach obserwacyjnych – natężenie wykorzystania przestrzeni powietrznej, 3. badania w protokole MPPL – powierzchnia próbna, 4. badanie cenzusu gatunków kluczowych.

Rysunek 2. Lokalizacja transektu i punktów obserwacyjnych

13 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

II. CZĘŚĆ CHIROPTEROLOGICZNA W trakcie prac oparto się na metodyce zalecanej przez EUROBATS oraz stosowanej szeroko w pracach terenowych (m.in. Kowalski i inni 2000, Szkudlarek i Paszkiewicz 2000, Szkudlarek i Paszkiewicz 2001, Sachanowicz i Ciechanowski 2005, Rodrigues & all 2006). Dane zbierane były przy wykorzystaniu stałych punktów obserwacji oraz transektów. Dane uzyskano stosując noktowizor oraz detektory ultradźwiękowe. Sygnały rejestrowano przy pomocy detektorów AnaBat i Petersson. Analizy zapisów ultradźwiękowych dokonywano za pomocą programów bioakustycznych. Dodatkowo prowadzono obserwacje noktowizorami I+ i II generacji, które umożliwiały ocenę wykorzystania przestrzeni ponad zasięgiem detektorów. Obserwacje latających nietoperzy oraz analizy dźwiękowe wykonywano w okresie od 0,5 h przed zmierzchem do 4 h po zmierzchu, oraz całonocne. Dane zbierano z transektów i punktów nasłuchowych. Punkty nasłuchowe wyznaczono w miejscach lokalizacji projektowanych elektrowni wiatrowych. Prace prowadzono zgodnie z 3 zadaniami: 1. rejestracja głosów nietoperzy i ich analiza, 2. kontrole potencjalnych kolonii rozrodczych, 3. kontrole potencjalnych miejsc hibernacji. Łącznie wykonano 20 obserwacji, w tym 4 nasłuchy całonocne.

Rysunek 3. Rozmieszczenie transektów i punktów nasłuchowych

W trakcie obserwacji przelotów ptaków i nietoperzy notowano wysokości w trzech kryteriach wysokościowych:

od powierzchni ziemi do 90 m, czyli poniżej dolnego zasięgu łopat elektrowni,
od 90 do 190 m, czyli obszar pracy łopat elektrowni,
powyżej 190 m, czyli powyżej górnego zasięgu łopat elektrowni.

Powyższa analiza umożliwiła wstępne określenie potencjalnego zagrożenia parku wiatrowego dla przemieszczających się ptaków i nietoperzy. 14 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

METODA PROGNOZOWANIA HAŁASU

Na potrzeby niniejszego Raportu sporządzono symulację emisji hałasu od planowanych elektrowni wiatrowych. Do prognozowania hałasu emitowanego przez elektrownie wiatrowe zastosowano program komputerowy WindPro (moduł DECIBEL). Określając zasięg hałasu przemysłowego należy ustalić lokalizację inwestycji w terenie i określić wartości dopuszczalnych poziomów dźwięku A na terenach przyległych do terenu inwestycji, zgodnie z przepisami prawnymi obowiązującymi w czasie wykonywania oceny, z jednoczesnym uwzględnieniem wydanych decyzji lokalizacyjnych, jak również wytypować wszystkie źródła hałasu na terenie inwestycji, zarówno na otwartej przestrzeni, jak i na budynkach. Za pomocą Modułu WindPRO DECIBEL możliwe jest określenie miejsc (punktów) wrażliwych na hałas, jak również większych obszarów opisanych przez wielokąt. Wielokąty te mogą być rysowane myszką na mapie w tle. Program kalkuluje punkt na wielokącie o największym oddziaływaniu hałasu i drukuje współrzędne i poziom hałasu dla punktu podanego w raporcie. Dla każdego wielokąta/pozycji można wprowadzić maksymalny dozwolony poziom dźwięku. W ten sposób jest możliwe równoczesne przeprowadzenie kalkulacji dla poziomu izofon o wartości 45 dB i 40 dB. Turbiny wstawiane do programu można znaleźć w katalogu programu, który zawiera więcej niż 500 różnych typów i modeli. Jeśli żadne dane na temat emisji hałasu nie są podane w katalogu, dane te można wprowadzić ręcznie na początku kalkulacji. Tereny ochrony przed hałasem i/lub pozycje są wprowadzane graficznie na mapie umieszczonej na ekranie monitora. Dla każdego terenu/pozycji może być wprowadzona minimalna odległość do najbliższej turbiny wiatrowej i maksymalny dozwolony wpływ w dB(A). Analizę dotyczącą uciążliwości i zasięgu hałasu emitowanego z terenu inwestycji przeprowadza się zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826 z dnia 05 lipca 2007 r.). Moduł DECIBEL może przeprowadzić kalkulacje oparte na pięciu modelach:
Międzynarodowy standard ISO 96132 (zastosowany w analizie),
Dania: Wytyczne Departamentu Środowiska,
Holandia: ILHR1301,
poprawiony model duński,
poprzednie niemieckie wytyczne VDI 2714.

4. Opis planowanego przedsięwzięcia

4.1. Lokalizacja przedsięwzięcia

Przedmiotowe przedsięwzięcie zlokalizowane jest w gminie Łobez, położonej w środkowej części województwa zachodniopomorskiego, około 80 km na południe od miasta Szczecina, w powiecie łobeskim. Gmina Łobez położona jest peryferyjnie w stosunku do:

głównych obszarów aktywności gospodarczej województwa zachodniopomorskiego: obszaru aglomeracji szczecińskiej, strefy nadmorskiej i przygranicznej, obszarów pojezierzy (potencjalne obszary aktywności),
głównych ośrodków obsługi: metropolitalnych i regionalnych,
głównych przejść granicznych (Kołbaskowo, Świnoujście, Krajnik Dolny),
dróg krajowych o funkcji międzynarodowej, transgranicznej i międzyregionalnej,

Główne powiązania zewnętrzne gminy Łobez zapewniają drogi:
droga wojewódzka nr 147 relacji Wierzbięcin Troszczyno Wołkowo – Łobez,
droga wojewódzka nr 148 relacji Starogard (Łobeski) Łobez Drawsko Pomorskie,
droga wojewódzka nr 151 relacji Świdwin Łobez Węgorzyno Recz Barlinek – Gorzów Wielkopolski,

Obszar gminy Łobez graniczy z terenami następujących gmin:
od zachodu Radowo Małe,
od północy Resko,
od południa Węgorzyno,
od północnego wschodu Świdwin,
od północnegowschodu Brzeżno,
od południowegowschodu Drawsko Pomorskie.

15 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Rysunek 4. Lokalizacja inwestycji na terenie gminy Łobez

Lokalizacja ZEW Łobżany

Analizowana inwestycja będzie zlokalizowana na północ od miasta Łobez w obrębach geodezyjnych Łobżany, Dalno, Łobez. Lokalizację przedsięwzięcia przewidziano na terenie otwartym w pobliżu miejscowości: Dalno, Trzeszczany, Łobżany, Łobez. Działki, na których planowane są elektrownie wiatrowe o łącznej powierzchni ok. 10 ha mają wyłącznie przeznaczenie rolnicze. Na działkach, na których mieści się inwestycja oraz w strefie oddziaływania inwestycji nie mieszczą się żadne zabudowania mieszkaniowe. Obszar ma funkcję rolniczą i komunikacyjną.

Tabela 3. Lokalizacje elektrowni wiatrowych wraz z infrastrukturą techniczną

Numer działki Obręb geodezyjny Właściciel

17 osoba prywatna

160 Gmina Łobez Łobżany 42/1 osoba prywatna

159 Gmina Łobez

16 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

55/4 osoba prywatna

158 Gmina Łobez

170 Zarząd Dróg Wojewódzkich

20 Zarząd Dróg Wojewódzkich

22/2 Dalno osoba prywatna

25 Gmina Łobez

104/2 Gmina Łobez Łobez 105 Skarb Państwa ENEA

Tabela 4. Współrzędne posadowienia elektrowni wiatrowych ZEW Łobżany Współrzędne w układzie współrzędnych 2000 zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 2000r. Numer działki Obręb Właściciel w sprawie państwowego sytemu powierzchnia odniesień przestrzennych (Dz. U. Nr 70, poz. 821)

Numer elektrowni elektrowni Numer X Y

EW 1 5540727 5949325 17 Łobżany osoba prywatna

EW 2 5540375 5948862 55/4 Łobżany osoba prywatna

4.2. Charakterystyka przedsięwzięcia oraz warunki użytkowania terenu w fazie budowy i eksploatacji

Inwestycja, której dotyczy Raport polega na budowie 2 elektrowni wiatrowych wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną. W ramach inwestycji określanej, jako Zespół elektrowni wiatrowych Łobżany planuje się zastosowanie urządzeń charakteryzujących się następującymi parametrami technicznymi:

Tabela 5. Dane techniczne elektrowni wiatrowych projektowanego ZEW Łobżany

Parametry moc energetyczna pojedynczej elektrowni do 2,5 MW liczba planowanych elektrowni wiatrowych 2 szt. wysokość wieży do 140,0 m

średnica wirnika trójskrzydłowego do 110,0 m wysokość elektrowni ze śmigłem w jego górnym położeniu do 195,0 m

Tabela 6. Dane techniczne projektowanej infrastruktury technicznej

Parametry minimalna szerokość dróg dojazdowych 4,0 m powierzchnia placu montażowego ok. 900 m2 linie kablowe i linie światłowodowe SN 17 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Przeznaczenie obiektu Elektrownie wiatrowe służą jedynie do wytwarzania energii elektrycznej, która sprzedawana będzie operatorowi energetycznemu ENEA S.A. Elektrownie wiatrowe są jednym z popularniejszych rozwiązań pozyskiwania energii z odnawialnych źródeł energii. Projektowane elektrownie wiatrowe wykorzystywać będą ruch powietrza do obrotu wirnika i w ten sposób wytwarzana będzie energia elektryczna, która zostanie za pomocą linii kablowych przesłana do zakładów dystrybucji energii elektrycznej a dalej do krajowych sieci energetycznych.

Sposób funkcjonowania elektrowni Projektanci projektujący sposób funkcjonowania planowanych elektrowni wiatrowych przyjęli następujące założenia:
elektrownie zaprojektowane są na bezobsługowy automatyczny pomiar warunków pracy i sterowania, wymagają jedynie okresowych przeglądów i konserwacji,
funkcjonowanie elektrowni polega na wykorzystaniu energii wiatru do obrotu śmigła turbiny, turbina obracając się generuje w prądnicy prąd elektryczny,
turbina wyposażona jest w kontrolowaną przez mikroprocesor regulację nachylenia śmigieł wirnika, która zapewnia ciągłe i optymalne dostosowanie kąta nachylenia do kierunku i siły wiatru,
turbina jest automatycznie wyłączana przy prędkości wiatru przekraczającego 25 m/sek., gondola wraz z śmigłami ustawia się wzdłuż kierunku wiatru minimalizując w ten sposób obciążenie konstrukcji masztu,
elektrownie wiatrowe posiadać będą urządzenia odgromowe oraz oznakowanie przeszkodowe informujące o lokalizacji obiektu ostrzegające statki powietrzne,
w ciągu roku zakłada się dwukrotny przegląd techniczny obiektu. Okres użytkowania elektrowni wiatrowych przyjmuje się na 25 lat.

Zasady zagospodarowania terenu Planowane jest posadowienie 2 elektrowni wiatrowych. Obiekt stanowi pojedyncza elektrownia wiatrowa, złożona z generatora energetycznego wraz z wirnikiem na maszcie rurowym. Elektrowni towarzyszy infrastruktura, tj.: drogi dojazdowe, place montażowe, energoelektryczna linia kablowa SN, linie kablowe światłowodowe do transmisji danych. Teren wokół elektrowni i w miejscu wykopów pod fundamenty zostanie po zakończeniu prac inwestycyjnych pokryty warstwą gleby. Umożliwi to dalsze użytkowanie rolnicze terenów wokół konstrukcji poszczególnych wież. Projektowane drogi dojazdowe będą połączone droga wojewódzką nr 148.

Forma obiektu Formę obiektu stanowi monumentalna konstrukcja masztu rurowego usytuowana na terenie użytków rolnych poza obszarami zabudowanymi. Wszystkie elementy nadziemne elektrowni wiatrowych, tj. śmigła i gondola wirnika pomalowane będą na kolor jasny. Końce łopat śmigła na odcinku 1/3 długości śmigła zostaną pomalowane (wg wymogów rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 13 stycznia 2006 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu zgłaszania oraz oznakowania przeszkód lotniczych (Dz. U. nr 9 poz. 53) w 5 pasów o jednakowej szerokości, prostopadle do dłuższego wymiaru łopaty śmigła: 3 na kolor czerwony i 2 na biało. Lokalizacja samych elektrowni połączona jest z istniejącymi drogami publicznymi (droga wojewódzka 148) poprzez przebudowywane drogi gminne i projektowane drogi dojazdowe oraz projektowane place montażowe, które usprawnią istniejące systemy komunikacyjne na terenie inwestycji. Teren wokół elektrowni i jej fundamentów zostanie, po ukształtowaniu, pokryty warstwą gleby umożliwiając jego dalsze użytkowanie rolnicze. Wszystkie obiekty zespołu jak elektrownie wiatrowe wraz z fundamentami, droga dojazdowa i plac montażowy oraz podziemne elektroenergetyczne linie kablowe zostały zaprojektowane i przewidziane do budowy w sposób określony w przepisach, w tym technicznobudowlanych, zgodnie z zasadami aktualnej wiedzy technicznej i sztuki budowlanej.
wirnik składa się z trzech łopat, piasty wirnika, wieńców obrotowych oraz napędów służących do zmiany kąta natarcia łopat. Łopaty wirnika wykonane są z żywicy epoksydowej lub poliestru ze wzmocnieniem włóknem szklanym i są powleczone lakierem poliuretanowym. Powłoka lakiernicza stanowi dostateczne zabezpieczenie przed erozją i promieniowaniem ultrafioletowym. Kształt łopat wirnika opiera się na specjalnym profilu aerodynamicznym zaprojektowanym dla dużych turbin wiatrowych. Konstrukcja struktury łopat jest zgodna z wytycznymi dotyczącymi certyfikacji turbin wiatrowych i obliczona jest dla okresu użytkowania. Moc elektrowni można regulować, a odbywa się to przy pomocy zmiany kąta natarcia poszczególnych łopat (pitch regulation).
gondola zadaniem gondoli jest połączenie trzech łopat wirnika z wałem głównym mechanicznego układu napędowego. Piasta jest przykręcona do wału wirnika za pomocą złącza kołnierzowego. W celu 18 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

wykonywania prac konserwacyjnych można wejść do wnętrza piasty przez kołpak, który wyposażony jest w odpowiednie włazy i reling, służący do zabezpieczenia personelu serwisującego.
wieża rurowa wieże z elementów stalowych lub betonowych i stalowych składają się z kilku sekcji, które są skręcane ze sobą za pomocą kołnierzy pierścieniowych w przypadku sekcji betonowych łączenie za pomocą cięgien.

Układ konstrukcyjny obiektu Konstrukcję elektrowni stanowi rurowa wieża zamocowana w żelbetowej płycie fundamentowej.

Układ drogowy obiektu Projektanci projektujący układ drogowy planowanych elektrowni wiatrowych przyjęli następujące założenia:
do projektowanych elektrowni wiatrowych doprowadzona będzie droga dojazdowa: do EW 1 o długości ok. 800 m i ok. 300m do EW 2, a także plac montażowy o nawierzchni tłuczniowej,
każda z dróg dojazdowych połączona będzie zjazdem z drogą wojewódzką nr 148,
dopuszczalne spadki placu montażowego 2%,
odwodnienie planuje się z powierzchni dróg i placów montażowych za pomocą spadków, spływ wody do gruntów.

Sposób przesyłu wytwarzanej energii Energia elektryczna wytwarzana w siłowniach wiatrowych będzie przesyłana liniami kablowymi SN do istniejącego GPZ Łobez. Przesył energii elektrycznej wytworzonej przez elektrownie wiatrowe będzie realizowany na napięciu średniego napięcia (SN) za pomocą zespołu linii kablowych elektroenergetycznych typu XRUHAKS w układzie trójfazowym układanym w ziemi kablem, gdzie typ i przekrój żyły roboczej uzależniony jest ściśle od przesyłanej mocy na konkretnym odcinku. Lokalizację zespołu linii kablowych, przewiduje się w istniejących pasach drogowych lub w gruntach o funkcji rolniczej, umieszczone pod powierzchnią ziemi. Dodatkowo bezpośrednio przy elektrowni dopuszcza się lokalizację kontenera ze złączem kablowym. Wewnątrz kontenera zostaną zainstalowane urządzenia pomiarowe i zabezpieczające, wraz z instalacją łączącą linie kablowe wyprowadzone od elektrowni wiatrowej z projektowaną linią kablową prowadzącą do GPZ w Łobzie. Długość linii kablowej wyniesie ok. 4 km.

Wykorzystanie terenu w fazie realizacji i eksploatacji Właściwe funkcjonowanie projektowanych elektrowni wiatrowych zarówno w fazie realizacji, jak i eksploatacji zapewnia się poprzez wybudowanie dróg gruntowych o ulepszonej nawierzchni tłuczniowej zakończonych placem montażowym. Plac montażowy w czasie prowadzenia prac budowlanych służyć może jako miejsce składowania materiałów. Projektowane linie kablowe łączące generator elektrowni wiatrowych ze stacją transformatorową 110/15 kV i kanalizacja światłowodowa zostaną położone w ziemi i nie będą przeszkadzały w rolniczym użytkowaniu gruntów. Po wybudowaniu elektrowni wiatrowych teren wokół nich zostanie w znacznej mierze przywrócony do stanu pierwotnego i będzie użytkowany nadal w sposób rolniczy.

Lokalizacja elektrowni wiatrowych oraz infrastruktury komunikacyjnej i technicznej przedstawione zostały w załączniku nr 4.

4.3. Cechy procesu produkcyjnego

Wszystkie elektrownie wiatrowe wykorzystywać będą do wytwarzania energii elektrycznej ruch powietrza, przekładający się na obroty wirnika. Produkcja energii (ruch wirnika) rozpocznie się przy prędkości wiatru ok. 3,5 m/s, a przy prędkości powyżej ok. 25 m/s nastąpi wyłączenie pracy elektrowni. Nominalną moc elektrownie osiągną przy prędkości wiatru ok. 12,5 m/sek. Do głównych cech charakterystycznych procesu związanego z wytwarzaniem energii elektrycznej przy wykorzystaniu siły wiatr, ze względu na ochronę środowiska należy:
brak zużycia wody,
brak ścieków technologicznych,
brak zorganizowanych i niezorganizowanych emisja gazów i pyłów do powietrza, w tym również emisji gazów cieplarnianych (zero emisyjne),
eksploatacja instalacji nie powoduje przekroczenia standardów jakości środowiska poza terenem do którego prowadzący instalację ma tytuł prawny,

19 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

procesy produkcyjne realizowane na terenie instalacji ze względu na ich rodzaj i skalę nie powodują znacznego zanieczyszczenia poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości,
charakter procesu wytwarzania energii elektrycznej i nie powoduje zaliczenia elektrowni wiatrowej do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej
elektrownie wiatrowe są źródłem hałasu o podwyższonym poziomie dźwięku,
elektrownie wiatrowe jako obiekty o dużej wysokości i kontrastowym kolorze w stosunku do tła nieba oraz powierzchni ziemi z różnymi formami jej użytkowania dodatkową z będącymi w ruchu śmigłami, wpływa na krajobraz, stanowiąc znaczącą dominantę krajobrazową.

Tabela 7. Cechy procesu produkcyjnego

Cecha procesu produkcyjnego Identyfikacja

Emisja zanieczyszczeń do powietrza

gazy

gazy cieplarniane (CO 2, CO, CH 4 )

pyły

Inne emisja

hałas x

promieniowanie elektromagnetyczne x

niejonizujące x

infradźwięki x

Wytwarzanie odpadów

odpady niebezpieczne x

odpady inne niż niebezpieczne x

zmieszane odpady komunalne

Oddziaływanie na elementy środowiska

Elementy biotyczne

zdrowie ludzi

awifauna x

szata roślina

fauna (inna niż ptaki) x

Elementy abiotyczne

powierzchnia ziemi

krajobraz x

klimat akustyczny x

woda

powietrze

Ryzyko wystąpienia poważnej awarii przemysłowej

20 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

duże ryzyko

zwiększone ryzyko

Zużycie wody

Wytwarzanie ścieków

sanitarne

technologiczne

wody opadowe i roztopowe x

4.4. Przewidywane rodzaje i ilości zanieczyszczeń, wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia

Elektrownie wiatrowe zaliczane są do źródeł tzw. ekologicznie czystej energii, zwanej także „zieloną energią”, wytwarzanej z odnawialnego źródła energii – wiatru. Dzięki zamianie energii kinetycznej wiatru na energię elektryczną, siłownie wiatrowe przyczyniają się do zmniejszenia emisji do atmosfery substancji szkodliwych (SO x, NO x, CO x) oraz pyłów wytwarzanych w konwencjonalnych elektrowniach. Zmniejszenie emisji

CO 2 do atmosfery, przyczynia się do hamowania zjawiska globalnego ocieplania, które może mieć w przyszłości katastrofalne skutki ekologiczne. Elektrownie wiatrowe są urządzeniami bezobsługowymi. Nie wymagają budowy dodatkowych urządzeń sanitarnych, wodnokanalizacyjnych czy zaplecza socjalnego dla pracowników. W związku z tym nie następuje wytwarzanie odpadów produkcyjnych i nie zachodzi potrzeba uzbrojenia terenu w sieć wodnokanalizacyjną. W trakcie eksploatacji Zespół elektrowni wiatrowych Łobżany nie będzie wykorzystywać żadnych paliw, materiałów, wody ani innych surowców. ZEW Łobżany będzie wykorzystywać wyłącznie energię kinetyczną wiatru oraz niewielkie ilości energii elektrycznej do rozruchu a na późniejszym etapie do funkcjonowania systemów sterujących turbin oraz potrzeb funkcjonowania stacji transformatorowej i przeszkodowego oświetlenia elektrowni. Ponadto przewiduje się zużycie oleju przekładniowego, oleju hydraulicznego oraz oleju transformatorowego, których prognozowane ilości zostały podane w rozdziale 8.2.2 Podsumowując, energia wiatrowa jest czystą ekologicznie formą energii i charakteryzuje się szeregiem pozytywnych cech:
brak zanieczyszczenia powietrza,
uniknięcie zmian stosunków wodnych i podgrzewania wód powierzchniowych,
technologia prawie bezodpadowa; na etapie eksploatacji wytwarzane są odpady związane wyłącznie z pracami konserwacyjnonaprawczymi,
brak eksploatacji kopalń głębinowych lub powierzchniowych i zagrożenia promieniowaniem jonizującym. W trakcie eksploatacji przedsięwzięcia wytwarzane będą emisje:
emisja hałasu wynikająca z obracających się łopat wirnika,
występujące promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące od generatora oraz linii kablowej,
infradźwięki,

Tabela 8. Rodzaje zanieczyszczeń wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia

Rodzaj zanieczyszczenia Identyfikacja

Ścieki sanitarnoporządkowe brak

Ścieki technologiczne brak

Wody opadowe występują

Emisja pyłów brak

Emisja gazów, w tym cieplarnianych brak

21 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Uwalnianie substancji niszczących warstwę ozonową brak

Emisja odpadów niebezpiecznych występują

Emisja odpadów innych niż niebezpieczne występują

Emisja zmieszanych odpadów komunalnych brak

Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące występują

Jonizujące promieniowanie elektromagnetyczne brak

Emisja hałasu do otoczenia występują

Wibracja występują

Infradźwięki występują

Na etapie budowy analizowane przedsięwzięcie będzie wykorzystywało niewielkie ilości surowców, materiałów, paliw i energii. Dotyczyć to będzie głównie wody wykorzystywanej do celów socjalnobytowych ekip budowlanych oraz paliw i energii elektrycznej do obsługi sprzętu na placu budowy, jak i do obsługi transportu. Będą to ilości nieznaczne, jednak trudne do oszacowania na obecnym etapie zaawansowania inwestycji.

5. Opis elementów przyrodniczych środowiska objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko

5.1. Poło żenie geograficzne i rzeźba terenu

Zgodnie z podziałem Polski na jednostki fizycznogeograficzne J. Kondrackiego (1998) Gmina Łobez położona jest w obrębie:
prowincji Niż Środkowoeuropejski,
podprowincji Pojezierze Południowobałtyckie,
makroregionu Pojezierze Zachodniopomorskie,
mezoregionów:  Wysoczyzna Łobeska,  Pojezierze Drawskie Gmina Łobez w części północnozachodniej położona jest w obrębie Wysoczyzny Łobeskiej, natomiast w części południowowschodniej – na Pojezierzu Drawskim. Obszar gminy Łobez charakteryzuje bogata rzeźba terenu i znaczne różnice w krajobrazie. Głównymi czynnikami, które kształtowały krajobraz okolic Łobza, były lądolód i rzeki. Lodowiec pozostawił równinne, niekiedy lekko sfalowane moreny denne płaskie oraz pagórkowate moreny denne faliste i moreny czołowe. Utworzone przez lądolód tereny przez tysiące lat modyfikowane były przez rzeki, okresowe strumienie i wiatry. Dominującą formę stanowi wysoczyzna morenowa położona 60120 m n.p.m. Rzeźba wysoczyzn głównie: falisto płaska, w części wschodniej pagórkowata. Wysoczyznę łobeską o średniej wysokości 60120 m n.p.m. rozcinają doliny Regi i jej dopływów o stromych zboczach i wysokościach dna dolin około 5075 m n.p.m. Charakterystycznymi formami rzeźby tego mezoregionu są doliny wcięte w prawie płaską wysoczyznę morenową. Doliny te częściowo są wykorzystane przez Regę i jej dopływy: Starą Regę, Reską Węgorzę i Łożnica. Wysoczyzna Łobeska rozciąga się pomiędzy Równiną Nowogardzką i Równiną Gryficką od zachodu i południowegozachodu po Pojezierze Drawskie na wschodzie. Od północy ogranicza ją Równina Białogardzka, a od południa Pojezierze Ińskie. Wysoczyzna zajmuje znaczną część obszaru gminy – dolinę Regi oraz tereny położone na zachód od niej. Wysoczyzna Łobeska obejmuje w zasadzie płaski obszar moreny dennej, gęsto poprzecinany głębokimi dolinami rzecznymi z licznymi wąwozami i parowami. Wysokość wzniesień przekracza tu nieznacznie 100 m n.p.m. Najbardziej interesująca jest dolina Regi. Szczególnie ciekawy jest odcinek poniżej Łobza, gdzie rzeka płynie licznymi zakolami środkiem szerokiej na ponad 2 km doliny o wysokich stromych zboczach. Różnice wysokości przekraczają 50 m. W obrębie Pojezierza Drawskiego wyróżnia się trzy ciągi moren czołowych fazy pomorskiej oraz zaznaczające się między nimi zagłębienia wytopiskowe po martwym lodzie. Obszar Pojezierza Drawskiego, silnie pofałdowany i pagórkowaty, obejmuje utwory moreny dennej falistej i moreny czołowej (południowowschodnie

22 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. partie gminy). Wzniesienia sięgają tu 130 m n.p.m. Najwyższe wzgórze gminy, górujące nad jez. Nowe Zajezierze, osiąga 139 m n.p.m.

5.2. Budowa geologiczna, surowce mineralne

W budowie geologicznej przeważają zdecydowanie gliny morenowe spiaszczone i piaski gliniaste. Piaski lodowcowe i wodnolodowcowe naglinowe występują w partiach krawędziowych wysoczyzny i dolin rzecznych. Grunty organiczne mady i piaski aluwialne występują w dolinach rzecznych, w rynnach jeziornych i zagłębieniach terenowych pochodzenia polodowcowego.

W gminie występują złoża surowców o różnym stopniu udokumentowania:
mineralnych w rejonach Poradzą, Karwowa, Prusinowa i Worowa,
kredy jeziornej na wschód od Rynowa,
złoża torfu.

5.3. Gleby, użytkowanie gruntów

Gleby gminy zostały utworzone z utworów czwartorzędowych. Silnie są związane ze skałą macierzystą. Najbardziej powszechne są słabe gleby bielicowe wytworzone na bazie piasków i glin z zasypania lodowcowego i wodnolodowcowego. Rzadziej spotykane są urodzajne gleby brunatne okolice Bełczny, Poradza i Trzeszczyny. Miejscami występują gleby torfowe, wyścielające obniżenia terenu, powstałe często wskutek zanikania zbiorników wodnych (dolina Regi w okolicach Łobza, Unimia, Zachełmia). W obszarze gminy:
dominują grunty orne o średniej przydatności rolniczej (na około 60% areału 4 i 5 kompleks przydatności rolniczej w IV kl. bonitacyjnej),
znaczny jest udział gleb dobrych w rejonach Dobieszewa i Łobza (w 2 kompleksie przydatności w III kl. bonitacyjnej),
gleby słabe występują głównie w rejonach Budziszcza, Wysiedla, Zagórzyc i na północny wschód od Worowa (6 i 7 kompleks przydatności rolniczej w VI kl. bonitacyjnej).

5.4. Warunki hydrologiczne

Sieć hydrograficzną tworzy rzeka Rega i jej dopływy oraz niewielkie jeziora, cieki podstawowe i rowy. Gmina położona jest w górnej zlewni rzeki Regi (zlewnia I rzędu), w obszarze wyznaczonym zlewniami II i III rzędu jej dopływów:
Łożnicy (całość zlewni w granicach gminy),
Starej Regi (północnozachodnia część zlewni),
Reskiej Węgorzy i jej dopływu Brzeźnickiej Węgorzy (północnowschodnia część zlewni),
Mielnicy (w dolnym biegu wschodnia część zlewni),
Mołstowej (część obszaru bifurkacji w rejonie jeziora Klępnicko, w górnym biegu). W gminie występują nieliczne i niewielkie jeziora. Do większych zaliczyć należy jeziora rynnowe:
Klępnicko o pow. 64,15 ha (w krajobrazie leśnołąkowym),
Karwowo o pow. 33,3 ha (śródleśne),
Duże (Strzmiele lub Biały Zdrój) o pow. 54,7 ha (wysychające i zarastające). Do większych akwenów zaliczyć należy jezioro Nowe Zajezierze o pow. 30,69 ha (śródpolne z kurtyną zalesień). Do mniejszych zaliczyć należy jeziora: Chełm, Dobieszewo, Świętoborzec, Radostowo i Byszewo oraz jezioro w Łobzie o pow. od 5 ha do 15 ha. W tej grupie jezior dominują bezodpływowe jeziora wytopiskowe położone wśród lasów. W bezpośrednim sąsiedztwie granic gminy znajdują się jeziora:
Konie, Jurkowo i Mielno w gminie Radowo Małe (w sąsiedztwie Dobieszewa),
Gągnowo i Gągnowo Małe w gminie Drawsko Pomorskie (w sąsiedztwie kolonii Rynowo),
Pęczerzyno w gminie Brzeźno (w sąsiedztwie Tarnowa).

Zasoby wód podziemnych wg dotychczasowego rozpoznania zalicza się do modułu 15 m3/h/km2. Zasoby te w 80% zalegają w II poziomie użytkowym. Główny poziom użytkowy występuje na głębokości od 40 do 100 m. Możliwości zasobowe głębszych poziomów użytkowych nie są zbadane. Dotychczasowe rozpoznanie zasobów wód podziemnych w kat. „B" zaspokaja potrzeby zaopatrzenia w wodę dla gminy. 23 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

W obszarze gminy nie stwierdza się wód termalnych o temperaturach umożliwiających zastosowanie w ciepłownictwie.

5.5. Warunki klimatyczne

W obszarze gminy klimat jest surowszy i bardziej wilgotny niż w innych rejonach województwa zachodniopomorskiego. Stanowi krainę przejściową pomiędzy cieplejszymi obszarami nadmorskimi, a chłodniejszymi i bardziej obfitymi w opady obszarami Pojezierzy. Warunki klimatyczne dość korzystne dla rolnictwa:
temperatura w okresie wegetacyjnym 12,4° C, a w okresie od V do VII 14,9°C,
długości obszaru wegetacyjnego 210215, dni o podwyższonej wilgotności (przy niekorzystnych dla rolnictwa minimum i maksimum opadowego),
średnia roczna suma opadów waha się od 550 do 660 mm,
większa niż w innych rejonach województwa zachodniopomorskiego liczba dni z pokrywą śnieżną (średnio 57,6 dnia),
występują dobre warunki przewietrzania wysoczyzny (występują jednak lokalne inwersje w rynnach dolin i obniżeń)

5.6. Szata roślinna

5.6.1. Szata roślinna terenu gminy

Flora i fauna tereny gminy Łobez jest dobrze rozpoznana. Opracowana w roku 1999 przez Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie „Waloryzacja przyrodnicza gminy Łobez” stanowi cenne źródło informacji na temat elementów przyrody ożywionej i nieożywionej zewidencjonowanych na terenie gminy Łobez.

Gmina Łobez wg geobotanicznego podziału Polski położona jest w Pasie Równin i Wysoczyzn Pomorskich w krainie Pojezierza Pomorskiego, Okręg WałeckoDrawski. Wg „Mapy roślinności potencjalnej" obszar gminy charakteryzuje duża różnorodność siedlisk. Zalicza się je do siedlisk:
subatlantyckiego kwaśnego lasu bukowodębowego typu pomorskiego (o dominującej powierzchni) na wschód od doliny Regi i w widłach tej doliny,
żyznej buczyny niżowej oraz kontynentalnego boru mieszanego (na południu gminy),
niżowego łęgu olszowego i olszowojesionowego przemiennie z olsem środkowoeuropejskim i grądem subatlantyckim bukowodębowograbowym,
kontynentalnego boru bagiennego.

Zbiorowiska roślinne najmniej przekształcone zachowały się w obszarach leśnych i łąkowych w dolinach rzecznych oraz obniżeniach terenowych poza obszarami zmeliorowanymi. Duży, zwarty kompleks leśny Obrębu Węgorzyno zajmuje południową część gminy, zaś na pozostałym obszarze znajduje się kilka mniejszych kompleksów Obrębu Łobez, rozdzielonych dużymi terenami rolniczymi. Lasy mają charakter typowo gospodarczy, są zdominowane przez drzewostany sosnowe, podczas gdy potencjalną roślinność naturalną na tych terenach stanowią głównie bory mieszane PinoQuercetum i lasy mieszane FagoQuercetum. ż Charakter bardziej zbliżony do naturalnego mają enklawy lasów bagiennych, łęgowych i grądowych, związane z nieckami i dolinami rzecznymi. Tylko w miejscach szczególnych, najczęściej trudno dostępnych, utrzymały się małe fragmenty ekosystemów o cechach naturalności. Należą do nich m.in.:

roślinność wodna i przybrzeżna

 podwodne zbiorowiska roślinne wód płynących Występowanie: w szybkim nurcie rzeki Regi, zwłaszcza w jej przełomowym odcinku koło Łobza, a także w dalszym biegu, Gatunki charakterystyczne: rdestnica grzebieniasta, jeżogłówka pojedyncza, glon gałęzatka, sinica Lingbia sp., turzyca prosowata, skrzyp błotny,

 roślinność wód stojących Występowanie: jeziora eutroficzne, jeziora występujące w sąsiedztwie doliny Regi, a jednocześnie związane z doliną Brzeźnickiej Węgorzy, z kalcifilnymi 24 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

fitocenozami mechowiskowymi i łąkowymi (Łobeski Zespół Przyrodniczo Krajobrazowy), Gatunki charakterystyczne: ramienice Chara sp. div. oraz pływacz zwyczajny, moczarka kanadyjska, kłoć wiechowata,

 szuwary przybrzeżne Występowanie: zbiorowiska turzycowiskowe torfowisk niskich zapełniających niecki jeziorne, Gatunki charakterystyczne: ponikło błotny, oczeret jeziorny, pałka wąskolistna, manna jadalna, trzciny, marek szerokolistny, szczaw lancetowaty, karbieniec pospolity, mięta wodna,

 zespół „lilii wodnych” NupharoNymphaeetum albae Występowanie: w jeziorach i łachach rzecznych o wodach eutroficznych, takich jak jez. Klępnica, jez. Karwowo, jez. Dobieszewo czy jez. Radostowo, Gatunki charakterystyczne: grzybień, grążel, rdest pływający, rdestnica pływająca, wywłócznik kłosowy, mech wodny Fontinalis antipyretica, pływacz zwyczajny i rogatek sztywny,

 zespół grzybieni północnych Nymphaeetum candida Występowanie: ubogie wody mezotroficzne; w gminie Łobez stwierdzono to zbiorowisko na mszarze w potorfiach śródleśne jeziorko 1,5 km na SE od stadniny koni w Łobzie i na zatopionym kwaśnym łozowisku, położonym w odległości 2,0 km na SW od miejscowości Bonin, Gatunki charakterystyczne: grzybień, jeżogłówka najmniejsza,

 strefa roślinności nasuwającej się na lustro wody Występowanie: obrzeża jeziorek mezotroficznych, Gatunki charakterystyczne: turzyca nitkowata i turzyca bagienna,

 zbiorowisko roślin swobodnie pływających na powierzchni wody Występowanie: powierzchnie jeziora Klępnica Mała oraz całe jeziorko zaporowe, utworzone na uchodzącym do Brzeźnickiej Węgorzy cieku, łączącym jez. Kociatkowo i jez. Niwka, Gatunki charakterystyczne: żabiściek pływający, osoka aloesowata, grzybień biały i grążel żółty,

 zespół okrężnicy bagiennej Występowanie: w zatopionej olszynie bagiennej w kompleksie lasów „Zielonej Góry” koło Łobza (Łobeski Zespół PrzyrodniczoKrajobrazowy); na okrajkach łozowisk na podłożu torfowym, w zbiornikach okresowo wysychających (Łobeski Zespół PrzyrodniczoKrajobrazowy; torfowisko wysokie bagienny bór sosnowy i kwaśne łozowisko położone w odległości 2,0 km na SW od miejscowości Bonin), Gatunki charakterystyczne: okrężnica bagienna,

 szuwary trzcinowe Występowanie: jezioro Biały Zdrój (jez. Strzemiele), Gatunki charakterystyczne: paproć nerecznica błotna, turzyca nibyciborowata, szalej jadowity, jaskier jadowity, przetacznik bobownik, jeżogłówka gałęzista i inne,

 roślinność lobeliowa IsoëtoLobelietum Występowanie: jezioro Chełm 9 śródleśne jezioro 3 km na zachód od Łobza, Nadl. Łobez Obręb Łobez (ŁŁ) oddz. 226 f,g 227a,d230 b), Gatunki charakterystyczne: lobelia jeziorna, trzcina, pałka wąskolistna, grążel żółty, ponikło błotne, turzyce: nitkowata i dzióbkowata,

 szuwary błotne Występowanie: w dolinie Regi i innych strumieni i cieków, a także w nieckach jeziornych. Gatunki charakterystyczne: mozga trzcinowata, turzyca prosowata, turzyca błotna, turzyca brzegowa, turzyca sztywna i turzyca zaostrzona, grzybień biały i grążel żółty, kłoć wiechowata Cladietum marisci,

roślinność torfowiskowa 25 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

 torfowiska niskie Występowanie: obszary porośnięte olsami, szuwarami i turzycowiskami; częściowo zmeliorowane i przekształcone w użytki zielone, Gatunki charakterystyczne: kozłek dwupienny, turzyca żółta, turzyca łuseczkowata, ponikło skąpokwiatowe, Drepanocladus intermedium, Bryum pseudotriquetrum, pływacze: zwyczajny i drobny, ramienice Chara sp., sitowie leśne i ostrożeń, storczyk, sit tępokwiatowy, bodziszek i wiązówka,

 torfowiska przejściowe i wysokie Występowanie: południowa część gminy; trzęsawiska mające postać kożucha zwanego płem, pokrywającego powierzchnię jeziorek, bądź mszary otoczone okrajkiem wypełnionym wodą, Gatunki charakterystyczne: turzycy nitkowata, bobrek trójlistky, czermień błotna, siedmiopalecznik błotny, turzyca bagienna, rosiczka okrągłolistna, bagnica torfowa, torfowce: Sphagnum cuspidatum, Sph.fallax, Sph. Palustre, turzyca dzióbkowata, wełnianka wąskolistna, bagno zwyczajne, żurawina, torfowiec Sphagnum magellanicum, mchy właściwe Polytrichum strictum i Caliergon stramineum, przygiełka biała, wełnianka pochwowata i bagno,

roślinność murawowa

 niskie murawy nabrzeżne z ostrzewem spłaszczonym i sitem ściśnionym Występowanie: występują przy jeziorze na terenie proponowanego Łobeskiego Zespołu PrzyrodniczoKrajobrazowego, Gatunki charakterystyczne: babka zwyczajna, koniczyna biała, grzebienica pospolita, wiechlina łąkowa odm. wąskolistna,

 murawy piaskowe Występowanie: na zboczach doliny Regi i na porzuconych od lat odłogach, Gatunki charakterystyczne: sporek wiosenny, mietlica psia, chroszcz nagołodygowy, zespół kocanka piaskowa, jasieniec piaskowego, bratek polny, jastrzębiec kosmaty, goryczel jastrzębcowata, koniczyna różnoogonkowa,

 ciepłe murawy Występowanie: na słonecznych wysokich zboczach po wschodniej stronie doliny Regi, Gatunki charakterystyczne: czyścica drobnokwiatowa, rozchodniki: ostry, sześciorzędowy i wielki, macierzanka zwyczajna, goździenicznik wycięty, tymotka Boehmera, goździki kartuzek i kropkowany, wilżyna ciernista i inne gatunki przywiązane do ciepłych, nasłonecznionych siedlisk,

roślinność leśna  olsy, czyli bagienne lasy olszowe występujące najczęściej na podłożu torfowym; gatunkiem charakterystycznym jest turzyca długokłosa, występująca w runie,  oles porzeczkowy cechujący się występowaniem porzeczki czarnej oraz gatunków szuwarowych i turzycowiskowych jak np. kosaciec żółty, lub turzyca błotna i innych; występują także młaki źródliskowe z takimi gatunkami jak rzeżucha gorzka, przetacznik bobowniczek, potocznik wąskolistny,  oles torfowcowy z dobrze rozwiniętą warstwą mszystą z udziałem torfowców Sphagnum squarrosum, Sph. nemoreum, Sph. Fimbriatum,  łozowska Salicetum pentandrocinereae zarośla wierzbowe mające charakter kwaśny i wykazujące powiązania z olsem torfowcowym,  łęgi reprezentowane przez typ lasu łęg olszowojesionowy z charakterystycznym gatunkiem runa czartawa drobna, której towarzyszy czartawa pospolita i niekiedy czartawa pośrednia,  buczyny lasy liściaste z dębem szypułkowym i nierzadko świerkiem; gatunki runa: kosmatka owłosiona, zawilec gajowy, gajowiec żółty, wiechlina gajowa i mech Mniam hornum,  lasy mieszane liściaste i bory mieszane zdominowane przez sosnę, z dębem i bukiem, z elementami runa lasów liściastych, należące do zespołu FagoQuercetum. Występują 26 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

też bory mieszane dębowo sosnowe, gdzie w runie dominują gatunki borowe jak borówki: brusznica i czarna jagoda, a warstwę mchów budują: Pleurozium schreberi, Hylocomium splendens i gatunki z rodzaju Dicranum. Lasy na torfowiskach przejściowych to brzezina bagienna, której drzewostan budują: brzozy: brodawkowata i omszona z domieszką sosny. Na dnie lasu występują torfowce Sph. plumulosum, Sph. fimbriatum, Sph. fallax, a są także partie brzezin, w których mech płonnik odmiany bagiennej Polytrichum commune uliginosum tworzy okazałe poduchy. Gatunkami charakterystycznymi boru bagiennego są: borówka bagienna, bagno zwyczajne, w runie zaś występują: Sphagnum magellanicum oraz wełnianka pochwowata, żurawina, a także rosiczka.

roślinność segetalna i ruderalna Występowanie: rozpowszechnione na terenach zabudowanych i na przydrożach, Gatunki charakterystyczne: w obrębie upraw zbóż zespół AphanoMatricarietum z gatunkami charakterystycznymi: skrytek polny i rumianek pospolity, ostróżeczka polna, owies głuchy, chaber bławatek, nawrot polny, mak polny, gorczycę polną, przetacznik perski; w obrębie upraw zbóż uprawach buraków cukrowych i ziemniaków na żyznych i alkalicznych glebach gliniastych zespół Lamio Veronicetum politae z gatunkami charakterystycznymi: przetacznik lśniący, wilczomlecz obrotny, mlecz kolczasty i jasnota różowa, przetacznik perski, dymnicę pospolitą.

5.6.2. Szata roślinna obszaru projektowanej inwestycji

Flora badanego obszaru składa się z gatunków pospolitych związanych z uprawami rolnymi oraz zadrzewieniami śródpolnymi. Cały obszaru inwestycji położony jest na terenach rolniczych z uprawami zbóż. Na obszarze opracowania brak kompleksów leśnych, jedynie przy północnej granicy przylega część niedużego kompleksu leśnego. Na pozostałym terenie znajdują się niewielkie śródpolne skupiska drzew i zakrzewień (głównie brzoza, topole, wierzby itd.). Flora oczek śródpolnych z wąskimi pasami krzewów i drzew jest silnie zdegradowana w wyniku wysychania w okresie letnim. Wzdłuż dróg z Łobza do reska i z Łobza do Łobżan znajdują się różnej długości szpalery drzew i krzewów (głównie lipa, klon, topola, głogi, róże, drzewa owocowe itd.). Przydrożny szpaler drzew wzdłuż drogi z Łobza do Łobżan, stanowiącej południową granicę obszaru monitoringu, jest ciągły. Szpaler zakrzewień i drzew wzdłuż drogi z Łobza do Reska, stanowiącej zachodnią granicę obszaru monitoringu, jest nieciągła z ubytkami o różnej długości. Na obszarze opracowania można wyróżnić zbiorowiska roślinne:
pola uprawne,
nieużytki,
śródpolne oczka wodne,
skupiska drzew wzdłuż dróg oraz niewielkie kompleksy leśne. Przeważająca część obszaru opracowania położona jest na gruntach rolnych, obsiewanych zbożem. Uprawą towarzyszą gatunki charakterystyczne dla monokultur uprawowych, kosmopolityczne i nie objęte ochroną prawną. Nieużytki występują w obniżeniach gruntu, często z oczkami wodnymi, zlokalizowane głównie w zachodniej i południowowschodniej części terenu inwestycji. Roślinność hydrogeniczna jest słabo wykształcona, ponieważ większość oczek wyschła w okresie lata i nie odbudowała lustra wody do zimy. Powoduje to ich eliminację i rozwój w zagłębieniu roślinności ruderalnej. Stałe oczka śródpolne utrzymywały się tylko w dwóch miejscach w znacznej odległości od obu projektowanych elektrowni wiatrowych. Oczko przy zachodniej granicy położone jest ok. 0,8 km i ok. 0,78 km od obu elektrowni. Drugie oczko w południowowschodniej części terenu w sąsiedztwie zabudowań wsi Łobżany w odległości ok. 0,44 km i ok. 0,42 km od obu projektowanych elektrowni. Ze względu na ich odległość, inwestycja nie będzie wywierała żadnego negatywnego wpływu na roślinność tych ekosystemów. Nie będzie również zamieniać poziomu wód gruntowych tych ekosystemów. Wzdłuż dróg gminnych i polnych pomiędzy miejscowościami rosną szpalery drzew i zakrzewień, tworzone głównie przez lipy, topole, olchy, klony, wierzby, głogi, róże, zdziczałe drzewa owocowe i inne. W miejscach projektowanego posadowienia wież elektrowni wiatrowych oraz infrastruktury towarzyszącej nie wykazano gatunków roślin objętych ochroną prawną lub zagrożonych wyginięciem. Na obszarze projektowanej inwestycji, a zwłaszcza w miejscach projektowanej lokalizacji elektrowni, nie wykazano gatunków roślin ani siedlisk, priorytetowych dla specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000 i będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty. W trakcie kontroli terenowej bezpośrednio na obszarze opracowania w miejscach projektowanego posadowienia fundamentów elektrowni wiatrowych nie wykazano gatunków roślin objętych ochroną 27 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. prawną lub zagrożonych wyginięciem. Na obszarze projektowanej inwestycji nie wykazano gatunków ani siedlisk ujętych w Dyrektywie Siedliskowej i priorytetowych dla utworzenia obszaru Natura 2000 (Dz. U. Nr 94, poz. 795 z 2005 r.).

5.7. Fauna

5.7.1. Fauna terenu gminy

Świat zwierzęcy charakterystyczny jest dla regionalizacji geobotanicznej. Związany jest głównie ze środowiskiem:
wodnobłotnym i reprezentowany przez rzadkie i cenne gatunki ptactwa, płazów i gadów (w tym 4 gatunki zagrożone w Europie i w Polsce),
wodami o charakterze górskim (łosoś, troć wędrowna, pstrąg, pliszka górska),
leśnym (ptactwo i zwierzyna łowna),
polnym z ograniczeniem populacji zwierzyny w ubiegłych dekadach przez chemizację i przemysłowe ukierunkowanie rolnictwa wielkoobszarowego. W obszarze gminy występują chronione gatunki ptactwa, w tym zagrożone w skali globalnej (3 gatunki), w Polsce (17 gatunków) oraz na Pomorzu Zachodnim (8 gatunków).

5.7.2. Fauna obszaru projektowanej inwestycji

Stwierdzone w trakcie prac terenowych gatunki zwierząt, na które może oddziaływać projektowana inwestycja, przedstawiono w tabelach w dalszej części opracowania. W trakcie prac wykazano 50 gatunków zwierząt poddanych analizie, z czego 46 ptaków oraz 4 nietoperzy . Do określenia znaczenia terenu parku wiatrowego dla migracji, wykorzystano gatunki, na które elektrownie wiatrowe mogą wywierać bezpośredni lub pośredni wpływ w trakcie przemieszczeń, czyli nietoperze i ptaki. Ze względu na, w większości areału, monotypowy charakter krajobrazu, zdominowanego przez uprawy rolne oraz zanik całkowity lub okresowy części oczek śródpolnych, teren monitoringu charakteryzuje się małą różnorodnością siedliskową. To skutkuje mniejszą różnorodnością gatunkową zwierząt. Występuje mniej gatunków w mniejszych liczebnościach, w porównaniu do terenów sąsiadujących.

5.7.2.1. Płazy, gady

Na obszarze monitoringu brak rozwiniętej sieci hydrograficznej. Brak cieków i większych zbiorników wodnych. W obniżeniach terenu powstały oczka śródpolne, które tworzą potencjalne miejsca przebywania i rozrodu płazów. Jednak, jak wspomniano wcześniej, większość z nich uległa podsuszeniu lub całkowitemu wyschnięciu w okresie lata. Zanik wody w okresie lata spowodował, że nie nadawały się do rozwoju kolejnego pokolenia płazów. W okresie prac terenowych w niektórych obserwowano pojedyncze żaby w okresie wiosennym, jednak pod koniec wiosny, gdy oczka zaczęły zanikać w większości nie stwierdzono larw. Na obszarze monitoringu były tylko 3 małe oczka śródpolne: przy zachodniej granicy i w południowowschodniej części przy zabudowań Łobżan. Ostatecznie stwierdzono tylko tezy gatunki płazów na obszarze monitoringu (tab. 9). Oczka położone są w znacznej odległości od projektowanych lokalizacji elektrowni (ok. 0,8 i 0.4 km). Oddalenie oczek gwarantuje, że projektowany zespół elektrowni wiatrowych nie będzie oddziaływał negatywnie na nie, a tym samym na populacje płazów tego terenu.

Tabela 9. Wykaz stwierdzonych płazów i gadów na obszarze monitoringu Ochrona Dyrektywa Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska PCKZ 1 PCLZ 2 prawna Siedliskowa 3

1. Ropucha szara Bufo bufo +

2. Żaba jeziorkowa Rana lessonae +

3. Żaba trawna Rana temporaria +

4. Zaskroniec zwyczajny Natrix natrix +

28 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Oznaczenia: 1PCKZ – Polska czerwona księga zwierząt; 2PCLZ – Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce; „+” obecność na liście; 3załącznik II Dyrektywy Siedliskowej

Obszar monitoringu stanowi monokultura rolnicza z nielicznymi zadrzewieniami śródpolnymi. Taki krajobraz charakteryzuje się ubóstwem siedlisk preferowanych przez gady. W okresie prac terenowych stwierdzono tylko zaskrońca zwyczajnego (tab. 9). Obserwowano go sporadycznie, jedynie 2 razy w okresie prac. Występował w pobliżu oczka przy zachodniej granicy obszaru monitoringu, w odległości ok. 0.8 km od najbliższej projektowanej lokalizacji elektrowni. Można stwierdzić, że projektowane przedsięwzięcie nie będzie negatywnie oddziaływać na populację zaskrońca. Zebrane dane pozwalają stwierdzić, że projektowane przedsięwzięcie nie będzie w istotny negatywny sposób oddziaływać na populację płazów i gadów obszaru monitoringu.

5.7.2.2. Ptaki

Obszar projektowanego zespołu elektrowni wiatrowych ZEW Łobżany charakteryzuje się dominującym krajobrazem rolniczym. Tworzy go kompleks pól uprawnych położonych pomiędzy zabudowaniami wsi Łobżany a drogą ŁobezResko. Niewielkie powierzchnie zajęte są przez nieużytki, np. w postaci skupisk zakrzewień i zadrzewień śródpolnych oraz oczek śródpolnych. Praktycznie cały obszar pozbawiony jest lasów, jednak północna granica przylega do małego kompleksu leśnego. Obszar opracowania przylega od strony zachodniej i południowej do dróg trwałych asfaltowych. Przez obszar opracowania przebiegają drogi polne stanowiące dojazd do pól. Pozbawione są przydrożnych szpalerów zadrzewień. Większość oczek śródpolnych w granicach obszaru monitoringu ulegała częściowemu lub całkowitemu wyschnięciu. Monotypowy krajobraz rolniczy i okresowy zanik większości oczek wodnych, udostępnia niewiele nisz ekologicznych, przez co różnorodność gatunkowa jest mała. Łącznie na obszarze monitoringu stwierdzono występowanie, co najmniej 46 gatunków ptaków , z czego część wykorzystywała teren do przelotów lub żerowania. Niewielka liczba gatunków lęgnie się na obszarze monitoringu, spowodowane to jest zapewne mała liczbą zakrzewień i zadrzewień śródpolnych, tym samym mała ilością miejsc do gniazdowania. Część gatunków mimo przebywania na terenach sąsiadujących zalatywała na obszar opracowania w celu żerowania lub odpoczynku w trakcie migracji. Poniżej w tabelach przedstawiono wykaz gatunków ptaków obserwowanych na obszarze monitoringu. W dalszej części opracowania, podano pułap przelotów oraz znaczenie terenu dla ptaków. Poniżej w tabeli 10 przedstawiono wykaz wszystkich gatunków ptaków zaobserwowanych na obszarze monitoringu i bezpośrednim sąsiedztwie.

Tabela 10. Wykaz stwierdzonych gatunków ptaków na obszarze monitoringu Dyrektywa Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Status PCKZ 2 PCLZ 3 Ptasia 1

1. gęś zbożowa Anser fabalis Ł

2. gęgawa Anser anser Ł

3. krzyżówka Anas platyrhynchos Ł

4. kuropatwa Perdix perdix Ł

6. bocian biały Ciconia ciconia OG +

7. błotniak stawowy Circus aeruginosus OG +

8. myszołów Buteo buteo OG

9. myszołów włochaty Buteo lagopus OG

10. pustułka Falco tinnunculus OG

11. łyska Fulica atra Ł

12. śmieszka Larus ridibundus OG

13. grzywacz Columba palumbus Ł

29 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

14. Sierpówka Streptopelia decaocto OG

15. kukułka Cuculus canorus OG

16. jerzyk Apus apus OG

17. dzięciołek Dendrocopos minor OG

18. skowronek Alauda arvensis OG

19. dymówka Hirundo rustica OG

20. pliszka żółta Motacilla flava OG

21. pliszka siwa Motacilla alba OG

22. jemiołuszka Bombycilla garrulus OG

23. rudzik Erithacus rubecula OG

24. kos Turdus merula OG

25. kwiczoł Turdus pilaris OG

26. muchołówka szara Muscicapa striata OG

27. sikora uboga Poecile palustris OG

28. bogatka Parus major OG

29. modraszka Cyanistes caeruleus OG

30. pełzacz ogrodowy Certhia brachydactyla OG

31. gąsiorek Lanius collurio OG +

32. sroka Pica pica czOG

33. kawka Corvus monedula OG

34. gawron Corvus frugilegus czOG

35. wrona siwa Corvus cornix czOG

36. kruk Corvus corax czOG

37. szpak Sturnus vulgaris OG

38. wróbel Passer domesticus OG

39. mazurek Passer montanus OG

40. zięba Fringilla coelebs OG

41. dzwoniec Carduelis chloris OG

42. szczygieł Carduelis carduelis OG

43. czyż Carduelis spinus OG

44. makolągwa Carduelis cannabina OG

45. trznadel Emberiza citrinella OG

46. potrzeszcz Emberiza calandra OG

30 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Oznaczenia: 1Dyrektywa Ptasia załącznik 1; 2Polska czerwona księga zwierząt; 3Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce; OG ochrona prawna; czOG częściowa ochrona prawna; Ł gatunek łowny; + w załączniku I Dyrektywy Ptasiej.

Na 46 gatunków ptaków, 3 są przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, umieszczone w załączniku I Dyrektywy Ptasiej (tab. 10). Zdecydowana większość objęta jest ścisłą ochroną prawną, cztery objęte są częściową ochroną prawną a nieliczne są gatunkami łownymi (tab. 10). Mimo, że większość ptaków jest prawnie chroniona, to należy zaznaczyć, że zdecydowana większość z nich należy do gatunków kosmopolitycznych, pospolitych, licznych lub bardzo licznych w regionie i Pomorzu Zachodnim.

Okres migracji jesiennych Ten okres fenologiczny, oprócz okresu lęgowego, jest najważniejszym okresem w badaniach nad oddziaływaniem elektrowni wiatrowych na awifaunę. W trakcie migracji jesiennych ptaki zazwyczaj przemieszczają się szerokimi frontami w trakcie wędrówek. Jednocześnie migracje dla większości gatunków rozciągnięte są w czasie. Zatem są mniej intensywne od wiosennych, ale trwają dłużej. Spowodowane to jest, między innymi, brakiem konkurencji w zajmowaniu terenów lęgowych oraz powoli zmniejszająca się dostępność pokarmu. Ptaki mają czas na zgromadzenie rezerw energetycznych na wędrówki. W tym okresie często obserwowane są koczujące stada, często dochodzące do kilkukilkunastu tysięcy ptaków oraz zgromadzenia – sejmiki gatunków długodystansowych jak żurawie czy bociany. Jest to jednocześnie okres najciekawszy, ponieważ wraz z odlatywaniem części gatunków na tereny cieplejsze, do nas przylatują gatunki z zimniejszych rejonów globu, np. z tundry syberyjskiej czy północy Europy. Zachodzi swoista wymiana gatunkowa, jednak ograniczona do niewielu gatunków np. myszołów włochaty, drzemlik, gęsi zbożowe czy niektóre wróblowe. Na 34 gatunki ptaków, 2 są przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, umieszczone są w załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Zdecydowana większość objęta jest ścisłą ochroną prawną, nieliczne objęte są częściową ochroną prawną a niektóre są gatunkami łownymi (tab. 11). Mimo, że większość ptaków jest prawnie chroniona, to należy zaznaczyć, że większość z nich należy do gatunków kosmopolitycznych, pospolitych, licznych lub bardzo licznych w regionie i Pomorzu Zachodnim.

Tabela 11. Wykaz stwierdzonych gatunków ptaków w okresie migracji jesiennych Status Dyrektywa Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska PCKZ 3 PCLZ 4 ochronny 1 Ptasia Z1 2

1. gęś zbożowa Anser fabalis Ł

2. gęgawa Anser anser Ł

3. krzyżówka Anas platyrhynchos Ł + 4. błotniak stawowy Circus aeruginosus OG

5. myszołów Buteo buteo OG

6. śmieszka Larus ridibundus OG

7. grzywacz Columba palumbus Ł

8. sierpówka Streptopelia decaocto OG

9. jerzyk Apus apus OG

10. skowronek Alauda arvensis OG

11. dymówka Hirundo rustica OG

12. pliszka żółta Motacilla flava OG

13. pliszka siwa Motacilla alba OG

14. rudzik Erithacus rubecula OG

15. kos Turdus merula OG

31 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

16. muchołówka szara Muscicapa striata OG

17. bogatka Parus major OG

18. modraszka Cyanistes caeruleus OG

19. gąsiorek Lanius collurio OG +

20. sroka Pica pica czOG

21. kawka Corvus monedula OG

22. gawron Corvus frugilegus czOG

23. wrona siwa Corvus cornix czOG

24. kruk Corvus corax czOG

25. szpak Sturnus vulgaris OG

26. wróbel Passer domesticus OG

27. mazurek Passer montanus OG

28. zięba Fringilla coelebs OG

29. dzwoniec Carduelis chloris OG

30. szczygieł Carduelis carduelis OG

31. czyż Carduelis spinus OG

32. makolągwa Carduelis cannabina OG

33. trznadel Emberiza citrinella OG

34. potrzeszcz Emberiza calandra OG

Oznaczenia: 1OG ochrona prawna; czOG częściowa ochrona prawna; Ł gatunek łowny; 2Dyrektywa Ptasia załącznik 1; 3Polska czerwona księga zwierząt; 4Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce; + w załączniku I Dyrektywy Ptasiej.

Ponieważ analizowany obszar był niewielki oraz charakteryzował się dominacja monokultury rolniczej, liczebność ptaków była niewielka. Stąd wartość tego terenu dla awifauny była mała. Ten stan związany był również z wysychaniem oczek śródpolnych, których większość zanikała już w połowie lata.

Tabela 12. Całkowita liczebność gatunków w okresie migracji jesiennych

Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska N

1. gęś zbożowa Anser fabalis 18

2. gęgawa Anser anser 9

3. krzyżówka Anas platyrhynchos 12

4. błotniak stawowy Circus aeruginosus 6

5. myszołów Buteo buteo 14

6. śmieszka Larus ridibundus 7

7. grzywacz Columba palumbus 88

8. sierpówka Streptopelia decaocto 9

32 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

9. jerzyk Apus apus 9

10. skowronek Alauda arvensis 32

11. dymówka Hirundo rustica 28

12. pliszka żółta Motacilla flava 6

13. pliszka siwa Motacilla alba 7

14. rudzik Erithacus rubecula 18

15. kos Turdus merula 12

16. muchołówka szara Muscicapa striata 3

17. bogatka Parus major 14

18. modraszka Cyanistes caeruleus 5

19. gąsiorek Lanius collurio 1

20. sroka Pica pica 6

21. kawka Corvus monedula 11

22. gawron Corvus frugilegus 22 23. wrona siwa Corvus cornix 9

24. kruk Corvus corax 18

25. szpak Sturnus vulgaris 140

26. wróbel Passer domesticus 38

27. mazurek Passer montanus 14

28. zięba Fringilla coelebs 32

29. dzwoniec Carduelis chloris 38

30. szczygieł Carduelis carduelis 18

31. czyż Carduelis spinus 7

32. makolągwa Carduelis cannabina 14

33. trznadel Emberiza citrinella 12

34. potrzeszcz Emberiza calandra 4

W zgrupowaniach ptaków współdominowały wróblowe i siewkowe, stanowiące odpowiednio 19,9 % i 12,5 % całości awifauny (tab. 13).

Tabela 13. Struktura dominacji poszczególnych gatunków ptaków w okresie migracji jesiennych

Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska D

1. szpak Sturnus vulgaris 19,9

2. grzywacz Columba palumbus 12,5

3. wróbel Passer domesticus 5,4

33 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

4. dzwoniec Carduelis chloris 5,4

5. skowronek Alauda arvensis 4,6

6. zięba Fringilla coelebs 4,6

7. dymówka Hirundo rustica 4,0

8. gawron Corvus frugilegus 3,1

9. gęś zbożowa Anser fabalis 2,6

10. rudzik Erithacus rubecula 2,6

11. kruk Corvus corax 2,6

12. szczygieł Carduelis carduelis 2,6

13. myszołów Buteo buteo 2,0

14. bogatka Parus major 2,0

15. mazurek Passer montanus 2,0

16. makolągwa Carduelis cannabina 2,0

17. krzyżówka Anas platyrhynchos 1,7

18. kos Turdus merula 1,7

19. trznadel Emberiza citrinella 1,7

20. kawka Corvus monedula 1,6

21. gęgawa Anser anser 1,3

22. sierpówka Streptopelia decaocto 1,3

23. jerzyk Apus apus 1,3

24. wrona siwa Corvus cornix 1,3

25. śmieszka Larus ridibundus 1,0

26. pliszka siwa Motacilla alba 1,0

27. czyż Carduelis spinus 1,0

28. błotniak stawowy Circus aeruginosus 0,9

29. pliszka żółta Motacilla flava 0,9

30. sroka Pica pica 0,9

31. modraszka Cyanistes caeruleus 0,7

32. potrzeszcz Emberiza calandra 0,6

33. muchołówka szara Muscicapa striata 0,4

34. gąsiorek Lanius collurio 0,1

W strukturze dominacji wyższych taksonów dominują wróblowe, które stanowiły ponad 70% (rys. 5). Subdominantem okazały się siewkowe – 18%. Pozostałe taksony stanowiły łącznie 9% całości awifauny (rys. 5).

34 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Rysunek 5. Struktura dominacji taksonów ptaków w okresie migracji jesiennych

Wykorzystanie przestrzeni przez wędrujące ptaki było niewielkie. Zarejestrowano 36 przelotów ptaków w niewielkich stadach. Pierwsze niewielkie przeloty obserwowano pod koniec sierpnia, byli to przedstawiciele siewkowych i wróblowych, głównie łuszczaki i śpiewające. Następnie stopniowo intensywność przelotów i wielkość stad zwiększała się, osiągając maksimum na przełomie września i października. Następnie spadała, a ostatnie większe przeloty obserwowano w pierwszej dekadzie listopada. Ostatnie przeloty wykazano w połowie listopada. Ptaki przemieszczały się na różnych wysokościach. Jednak można było wyróżnić pewien schemat – ptaki większe długodystansowe, przemieszczały się zazwyczaj na większym pułapie, często powyżej górnego zasięgu łopat projektowanych elektrowni. Odmiennie postępowały szponiaste, które przemieszczały się na różnych wysokościach. Natomiast większość wróblowych (dominujący takson) przemieszczała się na głównie na niskich pułapach. Część ptaków np.: skowronki, kruki, rudziki czy sikory jest osiadła i pozostaje na zimę w kraju. Część gatunków pozostaje na zimę w pobliżu zabudowań ludzkich, korzystając z kryjówek i dostępności pokarmu np. grzywacze czy wróble. Dlatego w sąsiedztwie zabudowań nierzadko są gatunkami dominującymi lub subdominującymi.

Dane zgromadzone dla terenu monitoringu wskazują, że obszar ten nie stanowi istotnego terenu dla migracji ptaków, zwłaszcza długodystansowych. Liczebności poszczególnych gatunków należy uznać za niskie w skali regionu i nie mające większego znaczenia dla całości ptaków migrujących.

Na podstawie zebranych danych można, stwierdzić, że obszar projektowanej inwestycji, nie pełni szczególnie istotnego miejsca na szlakach migracyjnych. Stąd można wnioskować, że projektowane przedsięwzięcie nie będzie w istotny sposób oddziaływać negatywnie na awifaunę migrującą.

Okres zimowania Ten okres jest zazwyczaj ciężki dla ptaków, ze względu na pogarszające się warunki atmosferyczne oraz drastycznie zmniejszająca się bazę pokarmową dla wszystkich grup troficznych. W tym czasie większość gatunków przebywa w cieplejszych regionach Europy i Afryki. W kraju pozostaje część gatunków i jednocześnie pojawiają się przybysze z północy, np. myszołów włochaty. Niektóre gatunki zmieniają częściowo behawioru pojawiając się bliżej zabudowań ludzkich, korzystając z większej dostępności pokarmu. Należy zaznaczyć, w tym miejscu, że w ciągu ostatnich 2 lat zmienił się częściowo klimat na Pomorzu. Jeszcze do 2008 r. zimy w Polsce były praktycznie bez pokrywy śnieżnej, zaś temperatura oscylowała pomiędzy niewielkim mrozem a temperaturami dodatnimi. To spowodowało zmniejszenie migracji i pozostawanie większej liczby ptaków w czasie zimy. Od 2009 r. znowu mamy do czynienia z ostrymi mrozami i długim zaleganiem pokrywy śniegowej. Dlatego w kolejnych latach mogą wystąpić niewielkie zmiany jakościowe i ilościowe awifauny.

W tym okresie stwierdzono 18 gatunków . Nie stwierdzono żadnego gatunków z załącznika 1 Dyrektywy Ptasiej . Generalnie liczebność poszczególnych taksonów była niewielka, w porównaniu z innymi okresami fenologicznymi.

35 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Tabela 14. Wykaz stwierdzonych gatunków ptaków w okresie zimowym Dyrektywa Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Status PCKZ PCLZ Ptasia 1

1. kuropatwa Perdix perdix Ł

2. myszołów Buteo buteo OG

3. myszołów włochaty Buteo lagopus OG

4. grzywacz Columba palumbus Ł

5. skowronek Alauda arvensis OG

6. jemiołuszka Bombycilla garrulus OG

7. sikora uboga Poecile palustris OG

8. bogatka Parus major OG

9. modraszka Cyanistes caeruleus OG

10. sroka Pica pica czOG

11. gawron Corvus frugilegus czOG

12. wrona siwa Corvus cornix czOG

13. kruk Corvus corax czOG

14. wróbel Passer domesticus OG

15. mazurek Passer montanus OG

16. zięba Fringilla coelebs OG

17. dzwoniec Carduelis chloris OG

18. trznadel Emberiza citrinella OG

W zgrupowaniu ptaków dominowały wróblowe i siewkowe. Sporadycznie pojawiały się drapieżne – myszołów i myszołów włochaty, ten ostatni obserwowany był sporadycznie. Rozmieszczenie ptaków było nierównomierne, najmniejsza różnorodnością gatunkową charakteryzował obszar w środkowej części monitoringu, który z powodu braku roślinności krzewiastej i drzewiastej, stanowił odkryty, wystawiony na intensywne działanie mrozu i wiatru w okresie zimy. Pojedyncze ptaki, jak i ich stada obserwowano głównie w części północnej w pobliżu lasu i śródpolnych enklaw zadrzewień, dających ochronę oraz w południowo wschodniej części obszaru w pobliżu zadrzewień i zabudowań ludzkich. To pozwala sądzić, że otwarte części terenu miały zdecydowanie mniejsze znaczenie dla ptaków w tym okresie fenologicznym. Ponieważ w tej strefie projektowana jest lokalizacja elektrowni, to można wysnuć wniosek, że ewentualne oddziaływanie ich na zimujące ptaki powinno być bardzo małe. Większość obserwowanych ptaków przemieszczała się w 1 bezpiecznej strefie (< 90m).

Tabela 15. Całkowita liczebność gatunków w okresie zimowania

Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska N

1. kuropatwa Perdix perdix 3

2. myszołów Buteo buteo 4

3. myszołów włochaty Buteo lagopus 2

4. grzywacz Columba palumbus 36

36 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

5. skowronek Alauda arvensis 18

6. jemiołuszka Bombycilla garrulus 41

7. sikora uboga Poecile palustris 12

8. bogatka Parus major 5

9. modraszka Cyanistes caeruleus 6

10. sroka Pica pica 2

11. gawron Corvus frugilegus 14

12. wrona siwa Corvus cornix 4

13. kruk Corvus corax 6

14. wróbel Passer domesticus 24

15. mazurek Passer montanus 11

16. zięba Fringilla coelebs 14

17. dzwoniec Carduelis chloris 22

18. trznadel Emberiza citrinella 8

Analizując liczebność poszczególnych gatunków, widać, że dominowały dwa ptaki: jemiołuszka i grzywacz. Stanowiły one ponad 33% całości awifauny (tab. 16). Subdominowały wróble i dzwońce.

Tabela 16. Struktura dominacji poszczególnych gatunków w okresie zimowym

Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska D

1. jemiołuszka Bombycilla garrulus 17,7

2. grzywacz Columba palumbus 15,5

3. wróbel Passer domesticus 10,3

4. dzwoniec Carduelis chloris 9,5

5. skowronek Alauda arvensis 7,8

6. gawron Corvus frugilegus 6,0

7. zięba Fringilla coelebs 6,0

8. sikora uboga Poecile palustris 5,2

9. mazurek Passer montanus 4,7

10. trznadel Emberiza citrinella 3,4

11. modraszka Cyanistes caeruleus 2,6

12. kruk Corvus corax 2,6

13. bogatka Parus major 2,2

14. myszołów Buteo buteo 1,7

37 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

15. wrona siwa Corvus cornix 1,7

16. kuropatwa Perdix perdix 1,3

17. myszołów włochaty Buteo lagopus 0,9

18. sroka Pica pica 0,9

W zimie w populacji ptaków występował zdecydowany dominant, były nimi wróblowe, które stanowiły 81% całości awifauny. Subdominowały siewkowe, z grzywaczem na czele. Pozostałe taksony stanowiły łącznie zaledwie 4% całości populacji (rys. 6).

Rysunek 6. Struktura dominacji taksonów ptaków w okresie zimowym

Zebrane dane wskazują, że obszar przedsięwzięcia nie stanowi istotnego miejsca dla zimowania awifauny. Stąd można wnioskować, że projektowane przedsięwzięcie nie powinno w istotny sposób oddziaływać na ptaki zimujące na tym terenie.

Okres migracji wiosennych Okres wędrówek ptaków a wiosennych w szczególności należy do jednych z najciekawszych procesów w przyrodzie. Związany jest ze zmianą miejsca przebywania w wyniku zmiany na gorsze warunków atmosferycznych a tym samym ograniczenie dostępności pokarmu, niemożności wychowania potomstwa i koniecznością szukania miejsc nadających się do przetrwania okresu zimowego na lęgowiskach. Stąd ptaki podejmują wędrówki w cieplejsze rejony ziemi, z Polski kierują się głównie na zachód oraz południe i południowy zachód. Wędrówką podlega większość ptaków, w tym wiele krajowych. Najbardziej znanym przykładem jest migracja bocianów białych. Odbywa się ona dwoma drogami do Afryki. Przez cieśninę Bosfor lub Gibraltar. O trasie przelotu decyduje miejsce lęgowiska. Polskie bociany przemieszczają się do Afryki przez Bosfor. Po zakończeniu niekorzystnych warunków zimowych następuje masowy powrót migrantów na dawne tereny lęgowe. Duża część ptaków powraca w rejony swoich narodzin, część zatrzymuje się w innych dogodnych miejscach. Migracja wiosenna jest krótsza niż jesienna i występuje w krótszym okresie. Związane jest to również z chęcią zajęcia jak najlepszych rewirów lęgowych i miejsc gniazdowania, co zmusza ptaki do szybkiego powrotu. Część ptaków np. szponiaste pojawiła się już w końcowym okresie zimy w lutym i początku marca. Następnie wraz z poprawą warunków atmosferycznych pojawiały się kolejno pozostałe gatunki. Należy zaznaczyć, że niewielka część rodzimych gatunków pozostaje na zimę w kraju lub migruje na niewielkie odległości. Stąd skład gatunkowy z tego okresu fenologicznego jest mieszanką migrantów wiosennych oraz lokalnie zimujących ptaków. W tym okresie wykazano 31 gatunków na obszarze monitoringu (tab. 17). Większość gatunków należała do pospolitych i kosmopolitycznych związanych z siedliskami pól uprawnych oraz zadrzewieniami. Jednak wykazano także gatunki związane z wodami np.: krzyżówka, gęgawa. Przelatywały nad obszarem monitoringu.

38 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Tabela 17. Całkowita liczebność poszczególnych gatunków w okresie migracji wiosennych

Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska N

1. gęś zbożowa Anser fabalis 8

2. gęgawa Anser anser 6

3. krzyżówka Anas platyrhynchos 3

4. kuropatwa Perdix perdix 5

5. błotniak stawowy Circus aeruginosus 1

6. myszołów Buteo buteo 8

7. śmieszka Larus ridibundus 6

8. grzywacz Columba palumbus 56

9. sierpówka Streptopelia decaocto 8

10. skowronek Alauda arvensis 21

11. dymówka Hirundo rustica 6

12. rudzik Erithacus rubecula 18

13. kos Turdus merula 12

14. muchołówka szara Muscicapa striata 1

15. sikora uboga Poecile palustris 46

16. bogatka Parus major 6

17. modraszka Cyanistes caeruleus 7

18. pełzacz ogrodowy Certhia brachydactyla 1

19. sroka Pica pica 7

20. kawka Corvus monedula 4

21. gawron Corvus frugilegus 28

22. wrona siwa Corvus cornix 6

23. kruk Corvus corax 14

24. szpak Sturnus vulgaris 11

25. wróbel Passer domesticus 32

26. mazurek Passer montanus 11

27. zięba Fringilla coelebs 8

28. dzwoniec Carduelis chloris 28

29. szczygieł Carduelis carduelis 21

30. makolągwa Carduelis cannabina 19

31. trznadel Emberiza citrinella 12

39 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Jednymi z pierwszych ptaków, które się pojawiały były: myszołów zwyczajny (część zapewne osiadła lub zimująca w niewielkiej odległości), skowronki (część zimowała) oraz grzywacze i wróble (część zimowała), które zaczęły pojawiać pod koniec lutego. Następnie pojawiały się kolejne gatunki z dominacją wróblowych. Pozostałe gatunki pojawiały się stopniowo, nasilenie przelotów nastąpiło na przełomie marca i kwietnia. Liczba przelotów stopniowo rosła od kilku do kilkunastu na dobę w marcu i kwietniu. Największe stada tworzyły: grzywacze, sikory i wróble, często były to stada mieszane. Pojedyncze osobniki dotyczyły głównie ptaków drapieżnych. Generalnie można stwierdzić, że przeloty w trakcie okresu migracji przebiegały głównie wokół granic obszaru monitoringu. Ptaki przemieszczały się wzdłuż kompleksów leśnych, doliny Regi i Starej Reg, a także wzdłuż szpalerów drzew. Środkowa przestrzeń pól była przez ptaki wykorzystywana w mniejszym stopniu, zapewne ze względu na monotypowy krajobraz, pozbawiony zakrzewień i zadrzewień śródpolnych. Należy dodać, że część oczek śródpolnych była zdegradowana, przez podsychanie, a niektóre w lecie prawie całkowicie wysychają. Stąd tracą walory przyrodnicze i w mniejszym stopniu przyciągają ptaki. Poza tym częściowo ulega zanikowi strefa makrofitów wokół ich brzegów, co skutkuje zanikiem mikrosiedlisk przydatnych do lęgów i schronienia. W tym okresie dominowały wróblowe, stanowiące 76%. Subdominantami były blaszkodziobe i siewkowe. Pozostałe taksony stanowiły łącznie 14% całości awifauny (rys. 7).

Rysunek 7. Struktura dominacji poszczególnych taksonów w okresie migracji wiosennych

Uzyskane dane wskazują, że obszar projektowanej farmy wiatrowej nie był miejscem szczególnie istotnym dla migrujących ptaków.

Okres lęgowy W trakcie tego okresu obserwowano gatunki gniazdujące na obszarze monitoringu jak i przemieszczające się z terenów sąsiadujących w celu żerowania lub przelatując nad obszarem monitoringu na tereny sąsiadujące. Stwierdzono 40 gatunków, wśród których dominowały ptaki małe, należące do wróblowych. Dominantem ilościowym były grzywacze (186 osobników) i szpaki (134 osobników) (tab. 18). Należy zaznaczyć, że grzywacze obserwowano stale a szpaki rzadko. Szpaki ilościowo dominowały poprzez rejestrację dużego stada liczącego 86 osobników pod koniec tego okresu i początku okresu migracji. Najrzadziej obserwowano gatunki związane z terenami podmokłymi: blaszkodziobe i brodzące oraz szponiaste. Wyjątkiem był dominujący wśród szponiastych myszołów zwyczajny, który stanowiły łącznie 80% wszystkich ptaków drapieżnych. Rzadziej pojawiał się błotniak i pustułka. Oba gatunki drapieżne rejestrowano w postaci przelotów pojedynczych osobników.

Tabela 18. Wykaz stwierdzonych gatunków ptaków w okresie lęgowym

Dyrektywa Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Status PCKZ PCLZ Ptasia 1

1. krzyżówka Anas platyrhynchos Ł

2. kuropatwa Perdix perdix Ł

40 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

3. bocian biały Ciconia ciconia OG +

4. błotniak stawowy Circus aeruginosus OG +

5. myszołów Buteo buteo OG

6. pustułka Falco tinnunculus OG

7. łyska Fulica atra Ł

8. śmieszka Larus ridibundus OG

9. grzywacz Columba palumbus Ł

10. sierpówka Streptopelia decaocto OG

11. kukułka Cuculus canorus OG

12. jerzyk Apus apus OG

13. dzięciołek Dendrocopos minor OG

14. skowronek Alauda arvensis OG

15. dymówka Hirundo rustica OG

16. pliszka żółta Motacilla flava OG

17. pliszka siwa Motacilla alba OG

18. rudzik Erithacus rubecula OG

19. kos Turdus merula OG

20. muchołówka szara Muscicapa striata OG

21. sikora uboga Poecile palustris OG

22. bogatka Parus major OG

23. modraszka Cyanistes caeruleus OG

24. pełzacz ogrodowy Certhia brachydactyla OG

25. gąsiorek Lanius collurio OG +

26. sroka Pica pica czOG

27. kawka Corvus monedula OG

28. gawron Corvus frugilegus czOG

29. wrona siwa Corvus cornix czOG

30. kruk Corvus corax czOG

31. szpak Sturnus vulgaris OG

32. wróbel Passer domesticus OG

33. mazurek Passer montanus OG

34. zięba Fringilla coelebs OG

35. dzwoniec Carduelis chloris OG

41 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

36. szczygieł Carduelis carduelis OG

37. czyż Carduelis spinus OG

38. makolągwa Carduelis cannabina OG

39. trznadel Emberiza citrinella OG

40. potrzeszcz Emberiza calandra OG

Zdecydowana większość zarejestrowanych gatunków, mimo objęcia ochroną prawną, należy do taksonów pospolitych i kosmopolitycznych w skali regionu i Pomorza. Na uwagę zasługą gatunki kluczowe: bocian biały, błotniak stawowy i gąsiorek (wymienione gatunki zostały omówione w dalszych rozdziałach). Zaznaczyć należy, że zarówno bocian jak i błotniak nie odbywały lęgów w granicach obszaru monitoringu ani w promieniu 1 km o projektowanych elektrowni. W promieniu do 500 m od lokalizacji elektrowni nie gniazdowali również migranci długodystansowi ani ptaki o większych rozmiarach, które byłby poddane bezpośredniemu oddziaływaniu pracujących turbin. Większość z nich przelatywała w pobliżu, jednak sytuacje kolizyjne należy uznać za nisko prawdopodobne. Jak wskazują obserwacje z działających farm wiatrowych w województwie, szponiaste potrafią omijać elektrownie lub przelatują pomiędzy nimi. Natomiast gąsiorek przemieszcza się zazwyczaj poniżej 50 m, czyli w trefie poniżej dolnej granicy łopat wirnika. Również w jego przypadku nie stwierdzono gniazdowania w promieniu 150 m od projektowanej lokalizacji elektrowni.

Tabela 19. Całkowita liczebność poszczególnych gatunków w okresie lęgowym

Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska N

1. krzyżówka Anas platyrhynchos 4

2. kuropatwa Perdix perdix 11

3. bocian biały Ciconia ciconia 2

4. błotniak stawowy Circus aeruginosus 4

5. myszołów Buteo buteo 11

6. pustułka Falco tinnunculus 4

7. łyska Fulica atra 2

8. śmieszka Larus ridibundus 4

9. grzywacz Columba palumbus 186

10. sierpówka Streptopelia decaocto 8

11. kukułka Cuculus canorus 4

12. jerzyk Apus apus 25

13. dzięciołek Dendrocopos minor 2

14. skowronek Alauda arvensis 66

15. dymówka Hirundo rustica 24

16. pliszka żółta Motacilla flava 8

17. pliszka siwa Motacilla alba 6

18. rudzik Erithacus rubecula 22

19. kos Turdus merula 14

42 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

20. muchołówka szara Muscicapa striata 3

21. sikora uboga Poecile palustris 38

22. bogatka Parus major 12

23. modraszka Cyanistes caeruleus 9

24. pełzacz ogrodowy Certhia brachydactyla 3

25. gąsiorek Lanius collurio 5

26. sroka Pica pica 7

27. kawka Corvus monedula 8

28. gawron Corvus frugilegus 28

29. wrona siwa Corvus cornix 11

30. kruk Corvus corax 14

31. szpak Sturnus vulgaris 134

32. wróbel Passer domesticus 56

33. mazurek Passer montanus 23

34. zięba Fringilla coelebs 14

35. dzwoniec Carduelis chloris 16

36. szczygieł Carduelis carduelis 6

37. czyż Carduelis spinus 6

38. makolągwa Carduelis cannabina 14

39. trznadel Emberiza citrinella 22

40. potrzeszcz Emberiza calandra 12

Monotypowy krajobraz skutkował małą liczbą ptaków gnieżdżących się na obszarze opracowania. Na 40 obserwowanych taksonów, tylko 5 odbywało lęgi w bezpośrednim sąsiedztwie (do 150 m) projektowanych elektrowni. Większość gatunków odbywała lęgi poza obszarem monitoringu, zalatując z przylegających terenów. Natomiast teren ten wykorzystywała do żerowania i przelotów po między różnymi siedliskami.

Tabela 20. Ptaki odbywające lęgi w promieniu 150 m od projektowanych elektrowni

Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska N par par/10 ha

1. skowronek Alauda arvensis 3 2,4

2. pliszka żółta Motacilla flava 1 0,8

3. rudzik Erithacus rubecula 1 0,8

4. bogatka Parus major 1 0,8

5. trznadel Emberiza citrinella 1 0,8

Wśród wykazanych taksonów, dwa gatunki: grzywacz i szpak zdecydowanie dominowały w zgrupowaniach ptaków. Wskaźnik dominacji wyniósł dla nich odpowiednio: 21,7% i 15,8% (tab. 21). Subdominantami były skowronki i wróble. Pozostałe gatunki obserwowano rzadziej.

43 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Tabela 21. Struktura dominacji poszczególnych gatunków ptaków w okresie lęgowym

Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska D

1. grzywacz Columba palumbus 21,9

2. szpak Sturnus vulgaris 15,8

3. skowronek Alauda arvensis 7,8

4. wróbel Passer domesticus 6,6

5. sikora uboga Poecile palustris 4,5

6. gawron Corvus frugilegus 3,3

7. jerzyk Apus apus 2,9

8. dymówka Hirundo rustica 2,8

9. mazurek Passer montanus 2,7

10. rudzik Erithacus rubecula 2,6

11. trznadel Emberiza citrinella 2,6

12. dzwoniec Carduelis chloris 1,9

13. kos Turdus merula 1,7

14. kruk Corvus corax 1,7

15. zięba Fringilla coelebs 1,7

16. makolągwa Carduelis cannabina 1,7

17. bogatka Parus major 1,4

18. potrzeszcz Emberiza calandra 1,4

19. kuropatwa Perdix perdix 1,3

20. myszołów Buteo buteo 1,3

21. wrona siwa Corvus cornix 1,3

22. modraszka Cyanistes caeruleus 1,1

23. sierpówka Streptopelia decaocto 0,9

24. pliszka żółta Motacilla flava 0,9

25. kawka Corvus monedula 0,9

26. sroka Pica pica 0,8

27. pliszka siwa Motacilla alba 0,7

28. szczygieł Carduelis carduelis 0,7

29. czyż Carduelis spinus 0,7

30. gąsiorek Lanius collurio 0,6

31. krzyżówka Anas platyrhynchos 0,5

44 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

32. błotniak stawowy Circus aeruginosus 0,5

33. pustułka Falco tinnunculus 0,5

34. śmieszka Larus ridibundus 0,5

35. kukułka Cuculus canorus 0,5

36. muchołówka szara Muscicapa striata 0,4

37. pełzacz ogrodowy Certhia brachydactyla 0,4

38. bocian biały Ciconia ciconia 0,2

39. łyska Fulica atra 0,2

40. dzięciołek Dendrocopos minor 0,2

Wśród zarejestrowanych taksonów zdecydowanie dominowały wróblowe, które stanowiły 70% całości awifauny. Subdominowały siewkowe. Pozostałe taksony rejestrowano w mniejszych ilościach (rys.8).

Rysunek 8. Struktura dominacji poszczególnych taksonów w okresie lęgowym

Na podstawie zebranych danych można stwierdzić, że obszar projektowanej inwestycji nie powinien w istotny sposób oddziaływać negatywnie na awifaunę lęgową.

Charakterystyka przelotów ptaków

Kierunek i pułap przelotów poszczególnych gatunków ptaków jest zmienny i zależny głównie od okresu fenologicznego, lokalizacji ich docelowych miejsc gniazdowania, warunków topograficznych na trasie lotu oraz siłą i kierunkiem wiatrów. Generalnie ptaki można podzielić na dwie grupy: lecące na wysokich pułapach oraz lecące na niskich pułapach. Związane jest to z odległością pokonywaną w trakcie lotu oraz budową ciała poszczególnych ptaków. Generalnie migranci długodystansowi (np. łabędzie, gęsi, żurawie itd.) o większych rozmiarach odbywają przeloty na większych wysokościach, natomiast ptaki mniejsze wybierają niższe pułapy. Łabędzie krzykliwe notowano na wysokości ponad 8 000 m, krzyżówki na ponad 6 000 m a bociany na ponad 5 000 m. Natomiast mniejsze ptaki np. wróble, żeby czy łuskowce lecą na niskich wysokościach kilkudziesięciu czy kilkuset metrów. W okresie lęgowym większość ptaków przemieszczała się w strefie 1 (rys. 9). Około 8% lotów przebiegało w strefie 2. Więcej przelotów zanotowano w strefie 3, co związane było z większą aktywnością polujących szponiastych. Większość ptaków odbywała przeloty na niskim pułapie, w celu żerowaniu lub przelotów do gniazd. 45 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Pod koniec tego okresu część niskich przelotów odbywały gromadzące się na skraju wsi oraz polach młode osobniki ptaków, które koczowały gromadząc się przed rozpoczęciem migracji. Najwięcej przelotów obserwowano w strefach ekotonowych m.in.: skraju kompleksu leśnego, ciągów zadrzewień przydrożnych oraz skraju zabudowań ludzkich.

Rysunek 9. Frekwencja przelotów ptaków w poszczególnych okresach fenologicznych, dla całego obszaru monitoringu

Okres lęgowy Migracje jesienne

Okres zimowy Migracje wiosenne

W okresie migracji jesiennych wykorzystanie stref przelotów było nierównomierne, jednak podobne w strefach 2 i 3 (rys. 9). Prawdopodobnie związane to jest z większą liczbą przelotów migrantów długodystansowych na wyższych pułapach. Jednak najczęściej wykorzystywaną strefą była strefa 1 (do 90 m). W tej strefie przelatywała większość gatunków (F = 93 %) (rys. 9). Na wyższym pułapie przelatywały głównie duże ptaki: gęsi i szponiaste. Większość małych ptaków wróblowych i część szponiastych, a także siewkowców, w tym migranci krótkodystansowi przelatywali w 1 strefie. Najmniej wykorzystywaną strefą była strefa 2 (F = 3 %). 46 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

W okresie zimowym ze względu na niekorzystne warunki atmosferyczne ptaki przemieszczały się na niewielkich wysokościach lub przysiadały na ziemi, konstrukcjach ludzkich oraz krzewach i drzewach. Zebrane dane pokazują, że najbardziej wykorzystywaną przestrzenią była pułap do 90 m n.p.m. (rys. 9). Przestrzeń ta wykorzystywana była przez 96% ptaków. Najniższą frekwencję stwierdzono na pułapie ponad 190 m, tylko 1% (rys. 9). Natomiast przestrzeń w gradiencie od 90 do 190 m, która odpowiada przestrzeni zajmowanej przez pracujące wirniki projektowanych elektrowni wiatrowych, była wykorzystywana przez ptaki w niewielkim zakresie i wyniosła 3% całości przelotów (rys. 9). W okresie migracji wiosennych stopień wykorzystania przestrzeni był nieco odmienny niż w okresie zimowiska. Zwiększył się udział wykorzystania przestrzeni w drugiej i trzeciej strefie 3, i podobnie jak w okresie migracji jesiennych frekwencje w obu były zbliżone F=3% (90 190 m), co prezentuje rysunek 9 powyżej. Zmiany związane były ze zwiększeniem przelotów migrantów długodystansowych oraz zwiększonego ruchu w trakcie migracji wiosennych, spowodowanego masowym powrotem ptaków na tereny lęgowe. Niemniej nadal dominuje strefa 1 (96%). Pułapy przemieszczających się taksonów ptaków zostały zaprezentowane na rysunkach poniżej (rys. 10 13). Widać na nich, że część taksonów przemieszczała się głównie w 1 strefie. Natomiast część taksonów pojawiała się w dwóch lub trzech strefach. Dotyczy to przede wszystkim blaszkodziobych, szponiastych i niektórych wróblowych należących do krukowatych. Gęsi migrowały na wyższych pułapach. Natomiast szponiaste polując wykorzystywały wszystkie trzy strefy, od wypatrywania zdobyczy w strefie trzeciej i drugiej do chwytania zdobyczy w strefie 1 i 2. Podobnie kruk i gawron poszukiwały pokarmu wykorzystując 1 i 2 strefę.

Rysunek 10. Przeloty w układzie wertykalnym w okresie lęgowym i dyspersji

Rysunek 11. Przeloty w układzie wertykalnym w okresie migracji jesiennych

47 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Rysunek 12. Przeloty w układzie wertykalnym w okresie zimowym

Rysunek 13. Przeloty w układzie wertykalnym w okresie migracji wiosennych

Kierunki tras migracyjnych pokrywały się z ogólnymi tendencjami podawanymi w literaturze. W trakcie migracji jesiennych dominuje kierunek zachodni i zachodniopołudniowy prowadzący z terenów zimowych na tereny o wyższej temperaturze w zachodniej i południowej Europie oraz Afryce. Natomiast w okresie migracji wiosennych, sytuacja się odwraca. Dominują wtedy kierunki wschodnie i północne. Jak pokazują diagramy poniżej, kierunki przelotów na obszarze monitoringu nie odbiegały od ogólnych tendencji. Na obszarze monitoringu dominują kierunki zachodniopołudniowe na jesień i wschodniopółnocne na wiosnę.

48 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Rysunek 14. Częstotliwość kierunkowych migracji ptaków w okresie migracji jesiennych i wiosennych w poszczególnych obszarach elementarnych

Migracje jesienne Migracje wiosenne

W układzie horyzontalnym ptaki w okresie migracji przemieszczały się głównie wzdłuż kompleksów leśnych pomiędzy ramionami Regi oraz doliny Reg (rys. 15, 16). Preferowane były trasy wzdłuż zadrzewień i oczek wodnych pomiędzy ramionami Regi oraz w sąsiedztwie zadrzewień wzdłuż doliny Regi. Obszar monitoringu był pomijany w tym okresie. Przeloty przez obszar monitoringu były nieliczne i złożone z małych stad. Może miało na taki układ fakt, że teren monitoringu w środkowej część pozbawiony jest śródpolnych skupisk krzewów i drzew. Odkryty teren nie zapewniał miejsc ukrycia, spoczynku. Na rysunkach poniżej przedstawiono schematycznie główne trasy przelotów w sąsiedztwie obszaru monitoringu i projektowanych elektrowni wiatrowych. Podobny schemat przelotów obserwowano zarówno w czasie migracji jesiennych jak i wiosennych (rys. 15, 16).

Rysunek 15. Schemat najczęstszych tras przelotów w trakcie migracji jesiennych

49 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Rysunek 16. Schemat najczęstszych tras przelotów w trakcie migracji wiosennych

W okresie powrotów wiosennych, kierunek przelotów był odmienny, jednak można zauważyć podobny schemat, ale w odwrotnym kierunku na północ i północnywschód.

Zebrane dane pozwalają na stwierdzenie, że projektowana farma wiatrowa nie powinna w istotny negatywny sposób oddziaływać na awifaunę migrującą przez obszar inwestycji, a w szczególności migrantów długodystansowych. Stąd można stwierdzić, że w odniesieniu do okresu migracji nie stwierdzono istotnych zagrożeń w realizacji projektowanej budowy farmy wiatrowej.

Charakterystyka gatunków kluczowych Wśród ptaków występują gatunki cenne przyrodniczo, które są rzadkie lub zagrożone wyginięciem w skali kraju i Europy. Należą do nich taksony przede wszystkim będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty – umieszczone w załączniku I Dyrektywy Ptasiej oraz na światowych oraz krajowych czerwonych księgach. W tym rozdziale omówiono występowanie wspomnianych wyżej ptaków, uważanych za podatne na kolizje z elektrowniami wiatrowymi. W trakcie prac stwierdzono trzy gatunki ptaków kluczowych: bocian biały, błotniak stawowy i gąsiorek. Żaden z nich nie odbywał lęgów w sąsiedztwie projektowanych elektrowni. Gąsiorek nie odbywał lęgów do 150 m, a bocian i błotniak w promieniu do 1 km od projektowanej lokalizacji elektrowni.

Tabela 22. Wykaz gatunków kluczowych stwierdzonych na obszarze monitoringu Dyrektywa Czerwona Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Ptasia Księga

1. bocian biały Ciconia ciconia +

2. błotniak stawowy Circus aeruginosus +

3. gąsiorek Lanius collurio +

Poniżej na rysunku 17 przedstawiono miejsca najczęstszej obserwacji gatunków kluczowych. 50 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Rysunek 17. Miejsca najczęstszych obserwacji i gniazdowania gatunków kluczowych

Bocian biały – obserwowany sporadycznie na polach obszaru monitoringu, głównie przy wschodniej granicy, w pobliżu zabudowań Prusinowa. Nie stwierdzono jego gniazdowania w najbliższej miejscowościach: Łobżany i Trzeszczyna. Na obszarze monitoringu nie stwierdzono jesiennych sejmików bocianich. Gatunek niezagrożony negatywnym oddziaływaniem inwestycji.

Błotniak stawowy – obserwowany głównie w północnozachodniej i południowej części obszaru monitoringu, w okresie lęgowym jak i pozalegowym. Pojawiał się pojedynczo w trakcie żerowania. Nie odbywał lęgów w promieniu do 1 km od projektowanych lokalizacji elektrowni. Gatunek niezagrożony negatywnym oddziaływaniem inwestycji.

Gąsiorek – obserwowany przy wschodniej i południowej granicy obszaru monitoringu, gdzie występowały zakrzewienia i zadrzewienia śródpolne. Przemieszczał się zazwyczaj pojedynczo. Nie stwierdzono gniazdowania w promieniu 150 m od projektowanej lokalizacji elektrowni. Przemieszczał się tylko w 1 strefie. Gatunek niezagrożony negatywnym oddziaływaniem inwestycji.

Reasumując, można stwierdzić, że projektowana budowa zespołu elektrowni wiatrowych, nie powinna w istotny sposób negatywnie oddziaływać na awifaunę analizowanego obszaru, w tym gatunków kluczowych oraz populację ptaków w ujęciu regionalnym.

5.7.2.3. Ssaki w tym nietoperze

W trakcie prowadzonego monitoringu skupiono się również na nietoperzach, ssakach, na które mogą wywierać wpływ pracujące elektrownie wiatrowe. Oddziaływanie negatywne w odniesieniu do tych zwierząt skupia się na możliwości kolizji latających nietoperzy z łopatami wirników oraz wystąpieniem barotraumy w wyniku zmian ciśnienia przy przelocie pomiędzy łopatami.

Nietoperze W trakcie prowadzonego monitoringu skupiono się na ssakach, na które mogą wywierać wpływ pracujące elektrownie wiatrowe. Do tej grupy zaliczono nietoperze oraz duże ssaki parzystokopytne. Obserwacje wskazują,

51 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

że nietoperze preferowały tereny północne i południowe, na których znajdują się kompleksy zadrzewień i skupiska zadrzewień śródpolnych. Na obszarze projektowanej lokalizacji elektrowni praktycznie notowano nieliczne latające nietoperze. Wykorzystywały terem wokół zadrzewień oczek śródpolnych. Natomiast częściej obserwowano je na pozostałych terenach obszaru monitoringu, także w strefach ekotonowych wieśpole przy wsi Łobżany, granicy terenu projektowanej farmy wiatrowej. Nieliczne osobniki stwierdzono również przy kompleksie leśnym przy północnej granicy obszaru inwestycji. Wykazano 4 gatunki: nocka rudego, karlika malutkiego i większego oraz borowca wielkiego . Wszystkie objęte są ochroną prawną. Żaden z nich nie jest przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, nie jest umieszczony w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej .

Tabela 23. Wykaz stwierdzonych gatunków nietoperzy

Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska PCLZ IUCN

1. Nocek rudy Myotis daubentonii LR:lc

2. Karlik malutki Pipistrellus pipistrellus LR:lc

3. Karlik większy Pipistrellus nathusii LR:lc

4. Borowiec wielki Nyctalus noctula LR:lc

Oznaczenia: CLZ –czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych, IUCN – między narodowa unia ochrony przyrody. LR:lc – niższego ryzyka, najmniejszej troski.

W trakcie prac notowano również zauważone przelatujące nietoperze, jednak będąc poza zasięgiem detektorów nie zostały oznaczone i umieszczone w tabelach jako nieoznaczone. W trakcie prac określono średni indeks aktywności nietoperzy na podstawie zebranych danych, jako jednostki aktywności per godzina.

Tabela 24. Indeks aktywności dla poszczególnych gatunków

Lp. Gatunek Transekty Punkty Średnia

1. Nocek rudy 1,2 0,6 0,9

2. Karlik malutki 2,2 1,6 1,9

3. Karlik większy 1,9 0,9 1,4

4. Borowiec wielki 0,8 0,4 0,6

5. Nieoznaczone 0,4 0,2 0,3

Średnia całości 1,0

Tabela 25. Indeks aktywności dla poszczególnych rodzajów

Lp. Rodzaj Transekty Punkty Średnia

1. Nocki 1,2 0,6 0,9

2. Karliki 4,1 2,5 3,3

3. Borowce 0,8 0,4 0,6

4. Nieoznaczone 0,4 0,2 0,3

Średnia całości 1,3

Zebrane dane pozwalają na określenie cenności obszarów dla nietoperzy oraz stopnia wykorzystania przez nie przestrzeni nad obszarem monitoringu. 52 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Nietoperze przemieszczały się głównie wzdłuż kompleksu leśnego, szpalerów zadrzewień i zakrzewień, wokół śródpolnych oczek wodnych oraz wzdłuż zabudowań ludzkich wsi Łobżany. Wysokość przelotów była zazwyczaj niska od 1 m do 15 m, co jest znacznie poniżej dolnej granicy łopaty wirnika elektrowni. Część osobników przemieszczała się wyżej, np. borowiec , notowano go na pułapie ok. 1030 m. Literatura podaje, że potrafi latać nawet na pułapie 100 m i wyżej. Jednak na obszarze monitoringu, rzadko przekraczał 20 m. Jest to gatunek preferujący kompleksy leśne i skupiska zadrzewień. Gatunek ten przemieszczał się wzdłuż strefy ekotonowej lasów przy północnej granicy obszaru monitoringu. Pozostałe gatunki preferowały niskie pułapy lotów. Nocek rudy obserwowany był głównie w południowej części monitoringu, gdzie znajdowały się oczka wodne, zadrzewienia śródpolne i zabudowania wsi Łobżany. Zaobserwowano ciekawe zjawisko behawioralne. Pojawiał się nielicznie, loty odbywał do ok. 15 m. Jest to jeden z najpospolitszych gatunków, niezagrożonych w skali kraju. Preferuje tereny z dostępem do zbiorników wodnych. Karliki obserwowano w czasie żerowania wokół skupisk zadrzewień wzdłuż dróg polnych i oczek śródpolnych. Często polował w pobliżu zabudowań ludzkich i na drogach przebiegających przez wieś. Preferują tereny antropogeniczne gdzie zwykle znajdują miejsca schronienia. Karliki to jedne z częstszych gatunków nietoperzy, pospolite w całym kraju. Dominowały w składzie gatunkowym nietoperzy. Wykazane nietoperze, to taksony polujące na owady na wysokości od kilku do kilkunastu metrów, głównie w obrębie lub sąsiedztwie oczek wodnych, zadrzewień śródpolnych, wzdłuż szeregów drzew rosnących przy drogach oraz w pobliżu zabudowań ludzkich, czyli miejsc gdzie prawdopodobieństwo ich kolizji z elektrowniami wiatrowymi jest znikome, ponieważ są oddalone od lokalizacji wież elektrowni wiatrowych. Nietoperze latały w niedużej odległości od zabudowań i zadrzewień, rzadko wlatując głębiej na obszar pól uprawnych, latając pomiędzy oczkami śródpolnymi. Najczęściej trzymały się do 5 do 15 m od skupisk drzew. Ujęciu całościowym, stwierdziłem większość przelotów tych ssaków na niskich pułapach poniżej dolnego zasięgu pracujących łopat wirników. Wykorzystanie 1 strefy przez nietoperze daje pewność, że ewentualne sytuacje konfliktowe mogą występować bardzo rzadko. Dla lepszej ochrony, zaleca się odsunięcie elektrowni co najmniej 200 m od skupisk zakrzewień i zadrzewień śródpolnych. Nie stwierdzono istotnych miejsc hibernacji nietoperzy, jak również większych kolonii letnich i rozrodczych na obszarze monitoringu i najbliższym sąsiedztwie. Za cenne dla nietoperzy należy uznać szpalery zadrzewień wzdłuż dróg, strefę ekotonową kompleksu leśnego przy północnej granicy obszaru monitoringu oraz tereny nad oczkami śródpolnymi i przy wsi Łobżany. Analiza lotów nietoperzy nie skłania do wyłączenia jakichkolwiek fragmentów obszarów spod inwestycji, poza zachowaniem podanych powyżej odległości od zadrzewień. Na podstawie zebranych danych, można stwierdzić, że projektowana budowa farmy wiatrowej nie będzie w istotny negatywny sposób oddziaływać na ssaki obszaru monitoringu. Nie będzie negatywnie wpływać na populacje nietoperzy w ujęciu lokalnym i regionalnym.

5.8. Obszary i obiekty chronione oraz cenne przyrodniczo

Przestrzenny system ochrony przyrody tworzą tereny o zróżnicowanym statusie prawnym i o rozmaitych funkcjach: Natura 2000, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty przyrody, zespoły przyrodniczokrajobrazowe, użytki ekologiczne, pomniki przyrody. Gmina Łobez położona jest poza obszarami węzłowymi ECONETPOLSKA o randze międzynarodowej i krajowej wskazanymi do ochrony. W oparciu o waloryzację przyrodniczą gminy Łobez (1999 r.) wskazuje się do ochrony obszary węzłowe o znaczeniu ponadlokalnym (patrz: poniżej) Obszar projektowanej farmy wiatrowej i jej otuliny nie jest objęty jakąkolwiek formą ochrony przyrody. Na badanej powierzchni nie znajdują się żadne planowane ani istniejące formy ochrony. Wg „Waloryzacji przyrodniczej gminy Łobez” opracowanej w 1999 r. przez Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie do powierzchni uznanych za cenne także dla fauny, położonych w bezpośrednim sąsiedztwie projektowanej lokalizacji elektrowni należą: OChKII, OChKIII, ZPKII, UE 610 (rys. 18). Wg. waloryzacji stanowią one miejsce przebywania i rozrodu głównie głazów i kilku gatunków ptaków w tym żurawia. Należy jednak zaznaczyć, że w roku 2010 w trakcie opracowania waloryzacji przyrodniczej województwa zachodniopomorskiego (BKP 2010), dokonano rewaloryzacji przyrodniczej całego województwa na potrzeby tworzonego planu zagospodarowania przestrzennego województwa Zachodniopomorskiego. W jej wyniku projektowane wcześniej obiekty zdegradowano i wykreślono w wyniku utraty większości istotnych walorów przyrodniczych. Po rewaloryzacji z pokazanych na rysunku 18 obiektów, nie pozostał żaden. W chwili obecnej obszar monitoringu, nie sąsiaduje z żadnymi obszarami projektowanymi do objęcia ochroną prawną. Obszar monitoringu sąsiaduje jedynie z dwiema ostojami Natura 2000: „Dorzeczem Regi” i „Ostoją Ińską”.

53 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Rysunek 18. Położenie elektrowni wiatrowych na tle nieistniejących już, a projektowanych w przeszłości obszarów cenny przyrodniczo wykazanych w waloryzacji przyrodniczej gminy Łobez (Piątkowska i inni 1999)

Istniejące obiekty W sąsiedztwie (do 10 km) położone są obiekty ekologicznej sieci Natura 2000. Stanowią je najbliższe ostoje: „Dorzecze Regi” i „Ostoja Ińska”. Istniejące ostoje znajdują w różnej odległości od terenu monitoringu tj. od 1,6 km do 6 km (rys. 19).

Rysunek 19. Położenie obszaru monitoringu na tle regionalnej sieci Natura 2000

54 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Rysunek 20. Położenie elektrowni wiatrowych na tle lokalnej sieci Natura 2000

Potencjalny specjalny obszar ochrony siedlisk „Dorzecze Regi” PLH320049 Rega ma ogromne znaczenia jako nieliczna z polskich rzek, do których na tarło wchodzi łosoś. Niestety zabudowa hydrotechniczna głównego koryta i części dopływów sprawia, że łosoś podczas swojej wędrówki dopływa tylko do okolic Rejowic na Redze oraz Rzesznikowa na Mołstowej, natomiast co bardzo ważne, w całości dostępna jest dla niego Struga Lubieszowska, gdzie zresztą notuje się co roku sporą liczbę gniazd tarłowych. Poza tym znane tarliska znajdują się jeszcze w Redze poniżej zapory w Rejowicach, a także w Gryficach pod zaporą i Trzebiatowie (między mostami i przy ujściu młynówki) oraz w Mołstowej w okolicy ujścia potoku Brodziec. Typowo górski charakter dopływów i górnego odcinka koryta Regi sprawia, że świetne warunki do bytowania i rozmnażania mają tam głowacz białopłetwy i minogi, natomiast miejsca o twardym, piaskowym dnie, ale z dużo wolniejszym przepływem chętnie zasiedlają kozy i larwy minogów. W obszarze występuje w sumie 15 siedlisk przyrodniczych zajmujących ponad 30% powierzchni obszaru. Obszar jest ważną ostoją występującego w obrębie Polski w zasadzie tylko w województwie zachodniopomorskim grądu subatlantyckiego. Jest tu ponad 1.300 ha tego siedliska 8,4% obszaru, co stanowi ok. 16% grądów subatlantyckich chronionych w sieci N2000 w Polsce i ponad 6% zasobów tego siedliska w kraju). Obszar jest także ważny dla osiągnięcia odpowiedniej reprezentatywności i regionalnej zmienności lasów łęgowych (prawie 1.700 ha 10,8% obszaru). Mimo niewielkiego udziału procentowego, relatywnie duże powierzchnie, kluczowe w kontekście zmian dokonywanych w skali województwa ma ten obszar dla takich siedlisk jak: torfowiska przejściowe (95,8 ha), lasy bagienne (68,3 ha) i dąbrowy śródlądowe (367,7 ha). Podkreślić też należy bogactwo florystyczne i faunistyczne doliny, co poświadczają długie listy gatunków ważnych (rzadkich i zagrożonych). Mimo zabudowy hydrotechnicznej przegradzającej rzekę na przeważającej długości koryto rzeczne ma naturalny charakter podobnie jak cały krajobraz znacznej części doliny. Dolina stanowi korytarz ekologiczny o znaczeniu regionalnym. Oddalony ok. 1,6 km od obszaru inwestycji (rys. 20).

Obszar specjalnej ochrony ptaków „Ostoja Ińska” PLB330008 Ostoja ptasia o randze europejskiej E 08. Występuje co najmniej 29 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W ostoi gniazduje ponad 140 gatunków ptaków. Bardzo ważna ostoja bielika i kilku innych gatunków drapieżnych, kilku gatunków kaczek i żurawia (>1% populacji krajowej). W okresie lęgowym obszar zasiedla c. 10% populacji krajowej (C3) 55 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. cyraneczki, gągoła i krakwy, co najmniej 1% populacji krajowe (C3 i C6) następujących gatunków ptaków: cyranka, gęgawa, nurogęś, perkoz rdzawoszyi, samotnik, bąk (PCK), bielik (PCK), błotniak stawowy, bocian czarny, kania czarna (PCK), kania ruda (PCK), orlik krzykliwy (PCK), puchacz (PCK), rybitwa czarna, rybitwa białowąsa (PCK), przepiórka, strumieniówka i zimorodek; w stosunkowo wysokim zagęszczeniu (C7) występują: bocian biały, derkacz, gąsiorek, lerka, muchołówka mała, trzmielojad, dzięcioł czarny, perkozek, zausznik, łabędź niemy, płaskonos i srokosz. W okresie wędrówek występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego (C2) następujących gatunków: bielik (3035 osobników) i żuraw (18002000 osobn.); w stosunkowo wysokim zagęszczeniu występują: łabędź krzykliwy (do 480 osobn.), cyraneczka (1000 osobn.), siewka złota (do 450 osobników), łęczak (do 800 osobników) i batalion (do 1200 osobników). Dobrze zachowane zbiorowiska roślinne zwłaszcza leśne, oprócz nich, duże znaczenie przyrodnicze ma roślinność wodna i terenów podmokłych. Występują tu też cenne zespoły roślinności łąkowej. Na terenie ostoi znajdują się stanowiska licznych storczykowatych. Jeziora: Ińsko, Wisola i Krzemień są jeziorami ramienicowymi, o bardzo dobrze wykształconych siedliskach, występują w nich rzadkie i zagrożone gatunki glonów. Obszar ma duże znaczenie dla fauny, w szczególności dla ptaków (patrz wyżej) oraz płazów (12 gatunków) i gadów (4 gatunki) ze względu na duży udział dobrze zachowanych siedlisk podmokłych. Występują tu 3 gatunki ryb z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Stosunkowo niska gęstość zaludnienia, niski stopień urbanizacji i uprzemysłowienia oraz odśrodkowy układ hydrograficzny ostoi sprzyja zachowaniu i ochronie wartości przyrodniczych. Zachodni skraj areału wilka w Polsce. Położony ok. 6 km od obszaru inwestycji (rys. 20).

6. Opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

W gminie Łobez występują liczne zabytki podlegające ochronie wpisane do rejestru i w ewidencji znajdujące się w zasobie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków. Charakterystyczne dla gminy jest występowanie obszarów o wartościach kulturowohistorycznych w zakresie:
zespołów rezydencjonalnych i ich pozostałości (z reguły wpisanych do rejestru) oraz położonych w ich sąsiedztwie zespołów gospodarczofolwarcznych wraz z towarzyszącym mieszkalnictwem charakterystyczne dla historycznych ośrodków rolnictwa wielkoobszarowego,
pozostałości zespołu staromiejskiego w Łobzie z czytelnym w planie układzie urbanistycznym,
zespoły ruralistycznoetnograficzne wsi, w większości pochodzenia średniowiecznego o układzie owalnicowym ze strefami ochrony konserwatorskiej,
zespoły sakralne z zielenią towarzyszącą z reguły pocmentarna z nielicznymi zachowanymi grobami i ich pozostałościami,
budynki o wartości historycznoarchitektonicznej występują we wszystkich jednostkach osadniczych gminy, za wyjątkiem wsi Meszne. Mniej licznie występują obiekty w zabudowie siedliskowej charakterystyczne dla małych gospodarstw rodzinnych oraz zabudowy fabrycznoprzemysłowej (głównie w Łobzie, a na terenie gminy młyny i ich pozostałości).

Tabela 26. Wykaz stanowisk archeologicznych w gminie Łobez zlokalizowanych najbliżej w stosunku do projektowanej inwestycji ZEW Łobżany

Lokalizacja Wyszczególnienie

Strefa WI pełnej ochrony archeologicznokonserwatorskiej, wykluczającej wszelką działalność inwestycyjną i inną. Strefa "W.l" obejmuje stanowiska wpisane do rejestru zabytków i ujęte w ewidencji służby ochrony zabytków Świętoborze, stan. 14 (AZP: 2615/29) grodzisko z wczesnego średniowiecza wpisane Łobez do rejestru zabytków pod nr 704 decyzją z dnia 28 listopada 1971 r., znak: KI.I.6801/19/71 stan. 1 (AZP: 2516/26) osada ze starożytności, kultury łużyckiej, wczesnego Łobżany średniowiecza wpisane do rejestru zabytków pod nr 716 decyzją z dnia 14 grudnia 1971 r. znak: KI.I.6801/36/71 Worowo stan. 1 (AZP: 2416/173) cmentarzysko, grodzisko stan. 29 (AZP: 2516/63) cmentarzysko (kurhan), wpisane do rejestru Worowo zabytków pod nr 706 decyzją z dnia 10 listopada 1971 r, znak: KI.1.6801/17/71 Worowo stan. 30 (AZP: 2516/64) cmentarzysko (kurhan)

56 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Worowo stan. 31 (AZP: 2516/65) cmentarzysko (kurhan)

Worowo stan. 32 (AZP: 2516/66) cmentarzysko (kurhan)

Strefa W II częściowej ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych, dopuszczającej inwestowanie pod określonymi warunkami. Strefa 'W.II" obejmuje stanowiska ujęte w ewidencji służby ochrony zabytków

Prusinowo stan. 2 (AZP: 2515/68)

Prusinowo stan. 5 (AZP: 2515/71)

Prusinowo stan. 13 (AZP: 2515/73)

Przyborze stan. (AZP: 2515/79)

Strefa W III

stan. 1 (AZP: 2616/1); stan. 1 (AZP:2716/1); stan. 2 (AZP:2716/2); stan. 3 (AZP:2716/3); stan. 4 (AZP:2716/4); stan. 5 (AZP:2716/5); stan. 6 (AZP:2716/6); stan. 7 (AZP:2716/7); stan. 8 (AZP:2716/8); stan. 9 (AZP:2716/9); stan. 10 (AZP:2716/10); stan. 11 (AZP:2716/11); stan. 12 (AZP:2716/12); stan. 13 (AZP:27 Bonin 16/13); stan. 14 (AZP:2716/14); stan. 15 (AZP:2716/15); stan. 16 (AZP:2716/16); stan. 17 (AZP:2716/17); stan. 18 (AZP:2716/18); stan. 19 (AZP:2716/19); stan. 20 (AZP:2716/20); stan. 21 (AZP:2716/21); stan. 25 (AZP:2716/25); stan. 28 (AZP:27 16/28) Wysiedle stan. 3 (AZP: 2616/46); stan. 4 (AZP:2716/47); stan. 5 (AZP:2716/48); stan. 6 (AZP:2716/49); stan. 8 (AZP:2716/51); stan. 9 (AZP:2716/52); stan. 10 (AZP:27 16/53); stan. 11 (AZP:2716/54); stan. 13 (AZP:2716/56); stan. 14 (AZP:2716/57); stan. 15 (AZP:2716/58); stan. 16 (AZP:2716/59); stan. 17 (AZP:2716/60); stan. 19 (AZP:2716/62); stan. 20 (AZP:2716/63) stan. 1 (AZP: 2616/2); stan. 2 (AZP: 2615/17); stan. 3 (AZP: 2615/18); stan. 4 (AZP: 2615/19); stan. 5 (AZP: 2615/20); stan. 6 (AZP: 2615/21); stan. 7 (AZP: 26 15/22); stan. 8 (AZP: 2615/23);stan. 9 (AZP: 2615/24);stan. 10 (AZP: 2615/25); stan. 11 (AZP: 2615/26); stan. 16 (AZP: 2615/31); stan. 17 (AZP: 2615/32); stan. 18 (AZP: 2615/33); stan. 19 (AZP: 2615/34); stan. 20 (AZP: 2615/35); stan. 21 Łobez (AZP: 2616/3); stan. 22 (AZP: 2616/4); stan. 23 (AZP: 2616/5); stan. 28 (AZP: 25 15/41); stan. 31 (AZP: 2615/37); stan. 32 (AZP: 2615/38); stan. 33 (AZP: 26 15/39); stan. 39 (AZP: 2615/45); stan. 41 (AZP: 2615/47); stan. 42 (AZP: 26 15/48); stan. 45 (AZP: 2615/51); stan. 49 (AZP: 2615/55); stan. 50 (AZP: 26 15/56); stan. 51 (AZP: 2615/57); stan. 62 (AZP: 2615/68); stan. 63 (AZP: 2615/69 Łobżany stan. 2 (AZP: 2516/27); stan. 3 (AZP: 2516/28); stan. 4 (AZP: 2616/6) stan. 1 (AZP: 2515/67); stan. 3 (AZP: 2515/69); stan. 4 (AZP: 2515/70); stan. 6 (AZP: 2515/72); stan. 7 (AZP: 2516/29); stan. 8 (AZP: 2516/30); stan. 9 (AZP: 25 Prusinowo 16/31); stan. 10 (AZP: 2516/32); stan. 11 (AZP: 2516/33); stan. 12 (AZP: 25 16/34); stan. 14 (AZP: 2515/74); stan. 15 (AZP: 2515/75); stan. 16 (AZP: 25 15/76); stan. 17 (AZP: 2515/77); stan. 18 (AZP: 2515/780 stan. 2 (AZP: 2515/80); stan. 3 (AZP: 2515/81); stan. 4 (AZP: 2515/82); stan. 6 (AZP: 2515/84); stan. 7 (AZP: 2515/85); stan. 9 (AZP: 2515/87); stan. 10 (AZP: 25 15/88); stan. 11 (AZP: 2515/89); stan. 12 (AZP: 2515/90); stan. 13 (AZP: 25 Przyborze 15/91); stan. 14 (AZP: 2515/92); stan. 15 (AZP: 2515/93); stan. 19 (AZP: 25 15/97); stan. 20 (AZP: 2515/98); stan. 22 (AZP: 2515/100); stan. 25 (AZP: 25 15/103) stan. 1 (AZP: 2616/28); stan. 3 (AZP: 2616/30); stan. 5 (AZP: 2616/32); stan. 7 Suliszewice (AZP: 2616/34); stan. 10 (AZP: 2616/37); stan. 13 (AZP: 2616/40) stan. 6 (AZP: 2416/174); stan. 6 (AZP: 2516/42); stan. 7 (AZP: 2516/43); stan. 8 (AZP: 2516/44); stan. 9 (AZP: 2515/111); stan. 10 (AZP: 2516/45); stan. 11 (AZP: 2516/46); stan. 12 (AZP: 2416/76); stan. 16 (AZP: 2516/50); stan. 17 (AZP: 25 Worowo 16/51); stan. 19 (AZP: 2516/53); stan. 20 (AZP: 2516/54); stan. 28 (AZP: 25 16/62); stan. 33 (AZP: 2416/161); stan. 34 (AZP: 2416/163); stan. 35 (AZP: 24 16/164); stan. 36 (AZP: 2416/165); stan. 38 (AZP: 2416/169); stan. 39 (AZP: 24 16/171); stan. 40 (AZP: 2416/172) Wysiedle stan. 3 (AZP: 2616/46); stan. 4 (AZP: 2616/47); stan. 5 (AZP: 2616/48); stan. 6 (AZP: 2616/49); stan. 8 (AZP: 2616/51); stan. 9 (AZP: 2616/52); stan. 10 (AZP: 26 16/53); stan. 11 (AZP: 2616/54); stan. 13 (AZP: 2616/56); stan. 14 (AZP: 26 16/57); stan. 15 (AZP: 2616/58); stan. 16 (AZP: 2616/59); stan. 17 (AZP: 26 16/60); stan. 19 (AZP: 2616/62); stan. 20 (AZP: 2616/60)

57 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Tabela 27. Zabytkowe obszary i obiekty o wartości historycznej w gminie Łobez zlokalizowane najbliżej w stosunku do projektowanej inwestycji ZEW Łobżany

Lokalizacja Wyszczególnienie

obszar starego miasta w zakresie układu przestrzennego i siatki ulic wzgórze zamkowe z reliktami zamku i zespołem zieleni komponowanej (przewidywane wprowadzenie strefy „K" ochrony konserwatorskiej) kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa, nr rej. 521, najbliższe otoczenie (zabytkowy bruk wokół kościoła został wymieniony na inną nawierzchnię) Łobez budynek poczty przy ul. Rapackiego 12 / nr rej. 1246

budynek mieszkalny ul. Niepodległości 7 / nr rej. 1394 zespół stadniny koni, zespół rezydencjonalno pałacowy ze stadniną (zabudowa, park, zieleńce) ul. Świętoborzec / nr rej. 213

kościół pw. św. Józefa nr rej. A64, dec. z dnia 25 kwietnia 2001 r.

zespół podworski nr rej. A110, dec. z dnia 21 grudnia 2002 r. strefa „K" objęta ścisłą ochroną konserwatorską z tytułu wpisu do rejestru zabytków założenia parkowego nr rej. 924. dec. z dnia 3 grudnia 1980 r., w tym: układ komunikacyjny w obrębie dziedzińca i parku, rozplanowanie zabudowy, jej gabaryty, kompozycja i skład gatunkowy zieleni parkowej Bonin strefa „B" obejmująca układ przestrzenny wsi owalnicowej, układ dróg okalających nawsie, linie zabudowy, gabaryty wysokościowe i formy dachów budynków mieszkalnych strefa „K" obejmująca cmentarz położony na płd. od zabudowań

strefa „K" obejmująca cmentarz (2 nagrobki i zieleń) położony na płd. od parku obiekty ujęte w ewidencji gminnej: remiza strażacka, budynki mieszkalne nr 4, 6, 7, 8, 9, (dawna szkoła),11, 12, 15, 17, 19, 20, 21 strefa „K" obejmująca zespół parkowodworski wpisany do rejestru zabytków nr rej. 847, w tym: układ komunikacyjny historycznego założenia parkowego, kompozycja i Dalno skład gatunkowy zieleni parkowej, dwór, który stanowi dominantę kompozycyjną założenia

Łobżany pałac, murowany z 1880 r. ujęty w ewidencji gminnej

obiekty w ewidencji gminnej: budynek nr 1 (dawna szkoła), budynek mieszkalny nr 3 (z pierwszej ćw. XIX w. przebud. w XX w.) Prusinowo cmentarz (nieczynny), położony na płd.wsch. od zabudowań wsi

strefa "K" obejmująca park krajobrazowy w historycznych qranicach. wpisany dorejestru zabytków nr rei.844,w tym: historyczny układ komunikacyjny (ścieżki, aleje parkowe), kompozycję i skład gatunkowy zieleni parkowej, Przyborze strefa "K" obejmująca cmentarz położony na płdzach. krańcu wsi ujęty w ewidencji gminnej obiekty ujęte w ewidencji gminnej: budynek nr 1, dawna szkoła,

strefa „K" obejmująca zespół parkowodworski w granicach historycznego założenia ujęty w ewidencji konserwatorskiej w tym: gabaryty oraz charakterystyczne elementy ukształtowania elewacji dworu, kompozycja i skład gatunkowy zieleni parkowej Suliszewice strefa „K" obejmująca cmentarz w centrum wsi

obiekty ujęte w ewidencji gminnej: dwór i budynki mieszkalne nr 9, 29

strefa „K" obejmująca park krajobrazowy, XIXwieczny w historycznych granicach Trzeszczyna wpisany do rejestru zabytków nr rej. 843 strefa ”A" obejmująca teren cmentarza kościelnego wraz z kościołem, wpisanym do rejestru zabytków nr rej. 553 strefa „B" obejmująca układ przestrzenny wsi owalnicowej (nawsie), w tym: układ dróg obejmujących nawsie, linie zabudowy, szerokości frontów działek, gabaryty Worowo wysokościowe, formy dachów i charakterystyczne elementy ukształtowania elewacji strefa „K" obejmująca aleję prowadzącą do Prusinowa na płd. od folwarku obiekty ujęte w ewidencji gminnej: oficyna dworska, budynki mieszkalne nr 8,9,10,20 (czworak), 58 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

strefa „B" obejmująca układ przestrzenny wsi owalnicowej, w tym: układ dróg obiegających nawsie i linie zabudowy, gabaryty wysokościowe, formy dachów i charakterystyczne elementy ukształtowania elewacji, starodrzew na krańcach nawsia strefa „A" obejmująca teren cmentarza przykościelnego wraz z kościołem wpisanym do rejestru zabytków nr rej. 225 Wysiedle strefa „K" obejmująca park podworski położony na płdwsch. krańcu wsi

strefa „K" obejmująca cmentarz na płd. krańcu wsi

obiekty ujęte w ewidencji gminnej: remiza, budynki mieszkalne nr 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 14, 15, 16, 21

Na terenie gminy Łobez znajduje się kilkanaście parków wpisanych do rejestru zabytków na podstawie decyzji wydanej przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Tabela 28. Parki na terenie gminy Łobez wpisane do rejestru zabytków – stan na 31 marca 2010

Lokalizacja Nr rejestru Wyszczególnienie

park położony przy stadninie koni o charakterze leśnym; obecnie jest zdziczały, z dużą ilością podrostów, w runie duże płaty konwalii; w drzewostanie m.in.: dąb obw. 365, 450 Bonin 924 z 03.12.1980 r. cm; szpaler dębowy obw. 335, 435 cm, świerk obw. 225 cm, skupienie buków obw. 270 cm; ponadto lipa drobnolistna, wiąz i drągowina park dworski, powstały w II połowie XIX w, krajobrazowy, leśny o pow. ok. 3,0 ha; drzewostan stanowią rodzime gatunki iglaste, liściaste z domieszką gatunków ozdobnych; park ciągnie się od dawnego pałacu łagodnym grzbietem między wąwozami w kierunku doliny Regi; zachowany 847 z 26.01.1979 r. Dalno starodrzew: 5 okazałych modrzewi obw. 290 cm, buk

czerwony obw. 280 cm; buki obw. 250 cm; lipy obw. 270 cm; świerk obw. 180 cm; oraz klony, kasztanowce, dąb czerwony; na krańcu parku duży płat barwinka Vinca minor ; przy pałacu wielopienny jawor i lipa drobnolistna o obw. 300 cm park i zieleńce z 3 ćw. XIX wieku wchodzące w skład zespołu Łobez A213 z 22.04.2005 r. stadniny koni, ul. Świętoborzec 2, 3, 3a, 13, 14 park dworski, powstały w II połowie XIX w , krajobrazowy o pow. ok. 2,5 ha; park nad wąwozem, pięknie położony na wysokim skłonie zbocza wzniesienia morenowego; zachowany 844 z 26.01.1979 r. starodrzew składający się głównie z rodzimych drzew Przyborze liściastych; obficie kwitnące lipy (drobnolistne) obw. 305; buki, z tego dwa okazalsze zamarły; klony, kasztanowce; zadrzewienie parku ma charakter krajobrazowy i ochronny (gleb ochronny i wiatrochronny) park dworski, powstały w II połowie XIX w, krajobrazowy o pow. ok. 2,5 ha; drzewostan stanowią głównie gatunki rodzime: lipa drobnolistna obw. 420 cm i inne obw. 300, Trzeszczyna 843 z 26.01.1979 r. 305, 340 cm; buk czerwony obw. 170 cm; buk zwyczajny obw. 270 cm, ładny świerk obw. 235 cm; oraz jawory, jesiony i dęby park dworski, powstały w II połowie XIX w, naturalistyczny, pow. ok. 4,0 ha. Ładny i dosyć bogaty ale zachwaszczony park o urozmaiconej konfiguracji; w drzewostanie głównie gatunki rodzime liściaste z domieszką iglastych; starodrzew z przewagą buka i dębu: buki czerwone obw. 215, 240 cm, Suliszewice w ewid. WKZ dwa platany obw. 160 cm; daglezje obw. 195 cm; dęby obw. 285, 345, 355 cm; szpaler buków obw. 265 przechodzący w buczynę o charakterze leśnym z zawilcami i kokoryczką w runie; na niektórych drzewach bluszcz Hedera helix; inne drzewa: wejmutka, świerki, lipy, brzozy park dworski, powstały w II połowie XIX w, naturalistyczny, pow. ok. 1,8 ha. Drzewostan stanowią głównie gatunki liściaste rodzime:buk czerwony obw.335 cm, dąb Wysiedle w ewid. WKZ bezszypułkowy obw.325cm, graby. obw. 250, 270 cm, dęby szypułkowe obw. 270, 315 cm i bluszcz. W sąsiedztwie parku kilka okazałych lip 59 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

7. Opis analizowanych wariantów

W niniejszym rozdziale odniesiono projektowaną inwestycję do tzw. wariantu zerowego polegającego na niepodejmowaniu przedsięwzięcia oraz wariantów alternatywnych – inwestycyjnych, które oceniono w odniesieniu do skutków, jakie będą wywoływały dla przestrzeni i dla poszczególnych elementów środowiska, a także zdrowia i życia ludzi. W procesie analizy wariantów inwestycyjnych brano pod uwagę różne warianty rozmieszczenia elektrowni wiatrowych względem:
istniejących i projektowanych form ochrony przyrody wokół terenu całej inwestycji,
istniejącej zabudowy mieszkalnej/ zagrodowej.

7.1. Opis przewidywanych skutków dla środowiska w przypadku niepodejmowania przedsięwzięcia

Odstąpienie od realizacji przedmiotowego przedsięwzięcia („opcja zerowa”) spowoduje, iż nie zostaną zrealizowane cele stawiane dla tej inwestycji w aspekcie środowiskowym :

redukcja emisji gazów cieplarnianych, w tym CO 2, a przez to przeciwdziałanie dalszym zmianom klimatu,

poprawa jakości powietrza, uniknięcie emisji SO 2, NO x i pyłów do atmosfery,
minimalizacja powstawania odpadów stałych i gazowych, odorów czy ścieków, brak zanieczyszczenia wód i gleby, brak degradacji terenu i strat w obiegu wody, które mają miejsce przy produkcji energii w konwencjonalnych elektrowniach i elektrociepłowniach,
oszczędność ograniczonych zasobów paliw kopalnych,
przeciwdziałanie spadkom poziomu wód podziemnych, które towarzyszy wydobyciu surowców kopalnych (węgla),
zmniejszenie negatywnego wpływu na ekosystemy technologia nie wymaga dużych powierzchni, w przeciwieństwie do technologii konwencjonalnych (tereny zajmowane przez kopalnie, elektrownie, linie transportowe do przewozu surowca), jej wykorzystanie spośród znanych technologii powoduje najmniejszy wpływ na ekosystemy, oraz cele w aspekcie rozwoju gospodarczego gminy / regionu/kraju:
stworzenie warunków do rozwoju energetyki wykorzystującej odnawialne źródła energii,
ożywienie gospodarcze terenu gminy,
tworzenie sieci lokalnych źródeł energii, które pozwalają na uniezależnienie się kraju od zewnętrznych źródeł energii,
unikniecie wysokich kosztów eksploatacyjnych energii ze źródeł konwencjonalnych (energia wiatrowa źródło pozbawione ryzyka wahań cen paliw, pozwalające na wyeliminowanie wpływu wahań cen paliw na gospodarkę)’
rozwój nowych sektorów i generowanie przychodów dla państwa, samorządów lokalnych i przedsiębiorstw (w tym wpływów podatkowych),
stworzenie nowych miejsc pracy,
dywersyfikacja źródeł energii i zmniejszenie uzależnienia od importu energii, w szczególności od importu surowców, a przez to wzrost bezpieczeństwa energetycznego,
wpływ na zrównoważony rozwój.

Niekorzystnym skutkiem natomiast będzie pogłębianie się niekorzystnych zjawisk w tej gminie związanych z jej niskim potencjałem gospodarczym i bezrobociem. Realizacja inwestycji ZEW Łobżany przyczyniłaby się do zminimalizowania ww. problemów. Budowa elektrowni wiatrowych oraz innych planowanych w pobliżu w późniejszym czasie wiąże się z potrzebą zatrudnienia miejscowych firm budowlanych do wykonania fundamentów, dróg dojazdowych i placów montażowych oraz linii elektro – energetycznych i teletechnicznych. Po wybudowaniu ZEW Łobżany inwestor zobowiązany będzie, na mocy obowiązującego prawa, do płacenia corocznie podatków od budowli na rzecz gminy. Wpływy z tego tytułu do budżetu gminy spowodują jego znaczną poprawę na najbliższych kilkadziesiąt lat. Umożliwi to jednocześnie realizację innych potrzebnych inwestycji społecznych na terenie gminy zaplanowanych na najbliższe lata przez jej włodarzy np. wykonanie kanalizacji ściekowej w miejscach gdzie w obecnych czasach jeszcze jej brakuje, wyremontowanie świetlic wiejskich, które obecnie są w złym stanie i wymagają nakładów finansowych czy też wybudowanie chodników na wsiach. Brak realizacji przedsięwzięcia niesie ze sobą także negatywne dla środowiska skutki. Ich rozmiar wymaga analizy polityki energetycznej Polski i Unii Europejskiej. Energia wiatrowa jest jednym z głównych

60 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. odnawialnych źródeł energii (OZE). W aktualnej sytuacji prawnej i politycznej (polityka energetyczna) zakłady energetyczne są zmuszone wprowadzać do swojego bilansu także energię pochodzącą ze źródeł odnawialnych. Niespełnienie określonych limitów rodzi ze sobą konsekwencje finansowe w postaci opłat, co może powodować wzrost cen energii. Dotychczasowy rozwój OZE w Polsce z trudem zaspokaja potrzeby tak uregulowanego rynku energetycznego. Przy ciągłym wzroście zużycia energii w Polsce i w Europie rozwój źródeł konwencjonalnych powinien być proporcjonalny do rozwoju mocy pozyskiwanych z OZE. W tej sytuacji należy uznać energetykę wiatrową jako źródło czystej energii, której stosowanie nie niesie ze sobą negatywnych dla środowiska skutków związanych z emisją gazów i pyłów do atmosfery. Podsumowując względy społeczne i gospodarcze przemawiają za potrzebą realizacji budowy ZEW Łobżany. Przedsięwzięcie i cele jemu stawiane wpisują się w politykę sektorową Polski i UE. W wielu krajach Europy energetyka wiatrowa staje się coraz poważniejszym źródłem energii elektrycznej. Obecnie buduje się coraz więcej takich elektrowni, przede wszystkim tam, gdzie wieją silne wiatry. W Polsce najkorzystniejsze warunki do produkcji energii wiatrowej są na wybrzeżu Bałtyku i na Suwalszczyźnie, a także w pasie nizin centralnych od Słubic po Warszawę. Potencjał wiatru wiejącego nad Polską oszacowany został na około 8090 mld kWh rocznie, czyli aż dwie trzecie krajowego zużycia prądu. Rozwijanie i promocja odnawialnych źródeł energii jest jednym z głównych założeń przyjętego 28.03.2006 r. „Programu dla elektroenergetyki”, ponieważ Polsce sektor ten nie ma jeszcze tak dużego znaczenia jak w innych krajach Europy. W "Założeniach polityki energetycznej Polski do roku 2020" zaplanowano do 2010 r. sukcesywny udział i wzrost energii odnawialnej w krajowym zużyciu energii pierwotnej. Przyjęta w 2001 r. przez Sejm RP "Strategia rozwoju energetyki odnawialnej" określa cel ilościowy w postaci 7,5% udziału energii ze źródeł odnawialnych w krajowym bilansie zużycia energii pierwotnej do 2010 r. i 14% w 2020 r. W przyjętym 23 stycznia 2008 r. przez Komisję Europejską projekcie dyrektywy o promocji wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, jednym z elementów pakietu reform 3x 20% jest założenie, iż Polska do końca 2020r. ma mieć 15% udziału energii ze źródeł odnawialnych tak, aby razem z innymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej w 2020r. mogła osiągnąć 20% energii ze źródeł odnawialnych. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. „Prawo energetyczne” nakłada z urzędu na przedsiębiorstwo sieciowe obowiązek zakupu energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii. Moc produkowanych turbin wiatrowych rośnie z roku na rok w tempie ponad 30%. Liderami w tej dziedzinie na terenie Europy są Niemcy, Hiszpania i Dania. Szacuje się, że w 2020 roku wiatr może zaspokajać aż 20% światowego zapotrzebowania na energię elektryczną, co pokrywa się z przyjętymi założeniami projektu dyrektywy o promocji wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Najwięcej tego rodzaju obiektów powstało w województwie zachodniopomorskim i pomorskim, gdzie do dziś zrealizowano tam kilka dużych farm elektrowni wiatrowych. Wynika to między innymi z najlepszych warunków wiatrowych jakie występują w tych województwach na tle całego kraju.

7.2. Wariant proponowany przez inwestora oraz racjonalne warianty alternatywne

Przeprowadzona analiza wariantów została wykonana z zastosowaniem dwóch kryteriów: geograficznego i przyrodniczego. Kryterium geograficzne warunkowało lokalizację elektrowni wiatrowych w przestrzeni i położenie względem jednostek urbanistycznych oraz obiektów/obszarów projektowanych i istniejących objętych ochroną prawną. Kryterium przyrodnicze warunkowało lokalizację elektrowni wiatrowych względem zasobów przyrodniczych terenu i potencjalnej możliwości negatywnego oddziaływania inwestycji na zasoby przyrodnicze obszaru przedsięwzięcia i terenów bezpośrednio przylegających. Lokalizacja elektrowni wiatrowych była uwarunkowana m.in.:
warunkami wiatrowymi (prędkość i kierunek wiatru), wstępna analizę wietrzności,
możliwością pozyskania gruntów pod elektrownie i infrastrukturę towarzyszącą,
możliwością włączenia się do sieci energetycznej,
wynikami wstępnej analizy siedliskowoflorystycznej i screeningu faunistycznego.

Tabela 29. Charakterystyka wariantów realizacyjnych przedsięwzięcia Wariant Wariant alternatywny 1 alternatywny 2 Konfiguracja zał. nr 2 zał. nr 3 zespołu elektrowni wiatrowych

Liczba elektrowni wiatrowych 2 szt. 2 szt. 61 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Moc pojedynczej turbiny do 2,5 MW do 2,5 MW wiatrowej

Wysokość piasty do 140 m do 140 m

Całkowita wysokość elektrowni do 195 m do 195 m wiatrowej

Średnica wirnika do 110 m do 110 m

7.3. Określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych wariantów, ze wskazaniem wariantu najkorzystniejszego dla środowiska

Wariant alternatywny 1 W wariancie 1 elektrownie wiatrowe zostały rozmieszczone w linii prostej wzdłuż biegnącej obok drogi wojewódzkiej. Liczba planowanych elektrowni wyniosła 2 sztuki. Rozmieszczone były na obszarze pól uprawnych.

Tabela 30. Współrzędne lokalizacyjne ZEW Łobżany w wariancie 1 w układzie 2000 (zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 2000r. w sprawie państwowego systemy odniesień przestrzennych – Dz. U. Nr 70, poz. 821) Współrzędne Elektrownie w układzie współrzędnych 2000 5949076 1. EW 1 5540327 5948710 2. EW 2 5540419

Wyniki przeprowadzonej przez inwestora analizy hałasu potwierdziły, że inwestycja może być realizowana w tym kształcie bez jakiegokolwiek negatywnego wpływu na klimat akustyczny sąsiadujących z projektowanym przedsięwzięciem terenów zabudowy mieszkaniowej i innych terenów akustycznie chronionych. Jednakże pewne wątpliwości budziło posadowienie elektrowni EW 1, wysuniętej o ok. 100 m na północ, od niewielkiego skupiska drzew.

Tabela 31. Odległość elektrowni wiatrowych od najbliższych skupień drzew i kompleksów leśnych wariant 1

Odległość Elektrownie wiatrowe Nieużytek Niewielki ze skupiskiem drzew kompleks leśny

EW 1 100 m 200 m

EW 2 475 m 250 m

W obawie przed wystąpieniem jakiejkolwiek kolizji projektowanej inwestycji z elementami przyrody ożywionej oraz mając na uwadze zapisy zawarte w opracowaniu „Tymczasowe wytyczne dotyczące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze (wersja II, grudzień 2009), zalecające zachowanie co najmniej 200 m odległości elektrowni wiatrowych od granic lasów i niebędących lasem skupień drzew o powierzchni 0,1 ha lub większej, oraz potencjalnych miejsc zwiększonej aktywności nietoperzy, inwestor dokonał modyfikacji konfiguracji ZEW Łobżany. Modyfikacja ta polegała na przesunięciu elektrowni wiatrowych na tzw. „odległość bezpieczną” – tj. odległość wynoszącą co najmniej 200 m od kompleksów leśnych lub skupień drzew niebędących lasem.

Wariant alternatywny 2 W konsekwencji dokonania przesunięć elektrowni wiatrowych EW 1 i EW 2 powstał wariant 2, który zakładał również posadowienie 2 elektrowni wiatrowych o mocy do 2,5 MW. Odległości elektrowni wiatrowych od skupień drzew i kompleksu leśnego w najbliższym sąsiedztwie projektowanej inwestycji wynosiły odpowiednio:

62 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Tabela 32. Odległość elektrowni wiatrowych od najbliższych skupień drzew i kompleksów leśnych wariant 2

Odległość Elektrownie wiatrowe Nieużytek Niewielki ze skupiskiem drzew kompleks leśny

EW 1 400 m 250 m

EW 2 325 m 200 m

Na podstawie tej konfiguracji wykonano wstępne analizy oddziaływania planowanej inwestycji na środowisko w aspekcie jej wpływu na klimat akustyczny.

Tabela 33. Współrzędne lokalizacyjne ZEW Łobżany w wariancie 2 w układzie 2000 (zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 2000r. w sprawie państwowego systemy odniesień przestrzennych – Dz. U. Nr 70, poz. 821) Współrzędne Elektrownie w układzie współrzędnych 2000 5540727 1. EW 1 5949325 5540375 2. EW 2 5948862

Tabela 34. Zagospodarowanie terenów wokół elektrowni ze wskazaniem rodzajów terenów, o których mowa w art. 113, ust. 2, pkt. 1 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. – Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150 ze zm.) i Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. nr 120, poz. 826) – wariant 2 Przybliżona Dopuszczalne poziomy hałasu wg odległość (m) Rozporządzenia Ministra Środowiska z elektrowni dnia 14 czerwca 2007r. w sprawie Punkt pomiarowy/ typ wiatrowych od dopuszczalnych poziomów hałasu w Elektro zabudowy (rodzaj granic środowisku (Dz. U. nr 120, poz. 826) wnie terenu) ∗∗∗ najbliższych

terenów pora nocna pora dzienna chronionych akustycznie Punkt pomiarowy A: tereny wypoczynkowo 477 45 dB(A) 55 dB(A) rekreacyjne – Łobżany Punkt pomiarowy B: tereny zabudowy 1029 45 dB(A) 55 dB(A) zagrodowej – Trzeszczyna EW 1 Punkt pomiarowy C: tereny zabudowy 636 45 dB(A) 55 dB(A) zagrodowej – Łobżany 1 Punkt pomiarowy D: tereny zabudowy 610 45 dB(A) 55 dB(A) zagrodowej – Łobżany 2 Punkt pomiarowy A: tereny wypoczynkowo 473 45 dB(A) 55 dB(A) rekreacyjne – Łobżany Punkt pomiarowy B: tereny zabudowy 639 45 dB(A) 55 dB(A) zagrodowej – Trzeszczyna EW 2 Punkt pomiarowy C: tereny zabudowy 588 45 dB(A) 55 dB(A) zagrodowej – Łobżany 1 Punkt pomiarowy D: tereny zabudowy 650 45 dB(A) 55 dB(A) zagrodowej – Łobżany 2 ∗ rodzaj zabudowy określono na podstawie aktualnych map ewidencyjnych oraz wizji lokalnej

63 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Inwestor dokonał analizy emisji hałasu dla wariantu 2 przy zastosowaniu kliku typów urządzeń o podobnych parametrach.

Jednakże inwestor zastrzega sobie prawo do zastosowania urządzeń o innych parametrach niż wyszczególnione w niniejszym opracowaniu, pod warunkiem spełniania standardów środowiskowych w zakresie emisji hałasu dla najbliższych terenów chronionych akustycznie.

1. Analiza hałasu przy zastosowaniu urządzeń typ I załącznik 6 i 11

parametry turbin wiatrowych moc urządzeń 2,5 MW średnica wirnika 99,8 m wysokość wieży 100 m maksymalna moc akustyczna urządzeń 106 dB(A) moc akustyczna urządzeń stłumiona (2 poziom tłumienia) 105 dB(A)

Tabela 35. Wyniki kalkulacji poziomu hałasu dla wariantu 2 przy zastosowaniu urządzeń – typ I

Wartości poziomu hałasu emitowanego Normy hałasu zgodnie z przez elektrownie (2 szt.) na granicy Rozporządzenia Ministra Punkty pomiarowe najbliższych terenów akustycznie Środowiska z dnia 14 czerwca na granicy chronionych najbliższych 2007 r. w sprawie terenów dopuszczalnych poziomów moc akustyczna akustycznie hałasu w środowisku (Dz. U. Nr urządzeń moc akustyczna chronionych 120, poz. 826) stłumiona do urządzeń 106 dB(A) 105 dB(A) pora nocna pora dzienna pora nocna pora dzienna

A 43,7 dB(A) 44,7 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

B 37,8 dB(A) 38,9 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

C 40,5 dB(A) 41,5 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

D 40,2 dB(A) 41,2 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

2. Analiza hałasu przy zastosowaniu urządzeń – typ II załącznik 7 i 12

parametry turbin wiatrowych moc urządzeń 2,3 MW średnica wirnika 101 m wysokość wieży 99,5 m maksymalna moc akustyczna urządzeń 107 dB(A) moc akustyczna urządzeń stłumiona (3 poziom tłumienia) 104 dB(A)

Tabela 36. Wyniki kalkulacji poziomu hałasu dla wariantu 2 przy zastosowaniu urządzeń – typ II

Wartości poziomu hałasu emitowanego Normy hałasu zgodnie z przez elektrownie (2 szt.) na granicy Rozporządzenia Ministra Punkty pomiarowe najbliższych terenów akustycznie Środowiska z dnia 14 czerwca na granicy chronionych najbliższych 2007 r. w sprawie terenów dopuszczalnych poziomów akustycznie moc akustyczna hałasu w środowisku (Dz. U. Nr chronionych urządzeń moc akustyczna 120, poz. 826) stłumiona do urządzeń 107 dB(A) 104 dB(A) pora nocna pora dzienna pora nocna pora dzienna

64 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

A 42,4 dB(A) 45,5 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

B 36,5 dB(A) 39,6 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

C 39,2 dB(A) 42,3 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

C 38,9 dB(A) 42,0 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

3. Analiza hałasu przy zastosowaniu urządzeń typ III załącznik 8 i 13

parametry turbin wiatrowych moc urządzeń 2,5 MW średnica wirnika 100 m wysokość wieży 100 m moc akustyczna urządzeń 105 dB(A)

Tabela 37. Wyniki kalkulacji poziomu hałasu dla wariantu 2 przy zastosowaniu urządzeń typ III Normy hałasu zgodnie z Punkty pomiarowe Rozporządzenia Ministra na granicy Wartości poziomu hałasu emitowanego Środowiska z dnia 14 czerwca najbliższych przez elektrownie (2 szt.) na granicy 2007 r. w sprawie terenów najbliższych terenów akustycznie dopuszczalnych poziomów akustycznie chronionych (pora nocna i dzienna) hałasu w środowisku (Dz. U. Nr chronionych 120, poz. 826) pora nocna pora dzienna

A 43,8 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

B 38,0 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

C 40,6 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

D 40,3 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

4. Analiza hałasu przy zastosowaniu urządzeń typ IV załącznik 9 i 14

parametry turbin wiatrowych moc urządzeń 2,3 MW średnica wirnika 82 m wysokość wieży 108,4 m moc akustyczna urządzeń 104 dB(A)

Tabela 38. Wyniki kalkulacji poziomu hałasu dla wariantu 2 przy zastosowaniu urządzeń typ IV Normy hałasu zgodnie z Punkty pomiarowe Rozporządzenia Ministra na granicy Wartości poziomu hałasu emitowanego Środowiska z dnia 14 czerwca najbliższych przez elektrownie (2 szt.) na granicy 2007 r. w sprawie terenów najbliższych terenów akustycznie dopuszczalnych poziomów akustycznie chronionych (pora nocna i dzienna) hałasu w środowisku (Dz. U. Nr chronionych 120, poz. 826) w porze nocnej pora nocna pora dzienna

A 42,8 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

B 36,8 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

C 39,5 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

D 39,2 dB(A) 45,0 dB(A) 55,0 dB(A)

65 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

W wyniku analizy, w przypadku wszystkich czterech zastosowanych typów urządzeń o różnych parametrach otrzymano wartości hałasu mieszczące się w granicach dopuszczalnych norm hałasu wynikających z Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826). W związku z tym można stwierdzić, że przedsięwzięcie ZEW Łobżany w wariancie 2 nie będzie miało negatywnego wpływu na klimat akustyczny najbliższych terenów chronionych akustycznie.

Podsumowując przeprowadzone analizy stwierdza się, że:
ZEW Łobżany w wariancie 1  zlokalizowany jest zbyt blisko terenów leśnych; odległość poniżej 200 m,
ZEW Łobżany w wariancie 2  jest optymalnie zlokalizowane w przestrzeni,  analizy emisji hałasu wykazały brak przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu,  znajduje się w bezpiecznej odległości od skupisk drzew, kompleksów leśnych > 200 m.

7.4. Wariat rekomendowany przez inwestora

Obecnie rozpatrywana lokalizacja, będąca propozycją inwestora jest lokalizacją wypadkową szeregu koncepcji i wariantów alternatywnych. Przy wyborze miejsca lokalizacji ZEW Łobżany kierowano się nie tylko wymogami walorów wiatrowych, ale także wymogami ochrony ludzi i środowiska. W ramach prac studialnych opartych na analizie dostępnych materiałów oraz wyników obserwacji przyrodniczych, wnioskodawca zaproponował wariant inwestycji najbardziej optymalny z punktu widzenia społecznego, ekonomicznego i przyrodniczego. Wariant proponowany przez wnioskodawcę to wariant alternatywny 2, polegający na lokalizacji 2 elektrowni wiatrowych o mocy pojedynczej turbiny do 2,5 MW.

Tabela 39. Parametry ZEW Łobżany w wariancie 2 – do realizacji

Elektrownie Parametry

Współrzędne w układzie współrzędnych 2000

X Y

EW 1 5540727 5949325

EW 2 5540375 5948862

Moc akustyczna urządzeń dla pory nocnej do 105 dB (A) dB(A) dla pory dziennej do 107 dB (A)

Moc urządzeń (MW) do 2,5 MW

Średnica wirnika do 110 m

Wysokość piasty do 140 m

W przypadku omawianej inwestycji wybór wariantu inwestycji sprowadzał się do:
wyboru lokalizacji, gdzie nie występują konflikty z walorami przyrody ożywionej i nieożywionej, zasobami archeologicznymi i kulturowymi,  zachowanie odpowiednich odległości istniejących i projektowanych obszarów chronionych oraz obszarów Natura 2000,  zachowanie odpowiednich odległości od pozostałych obszarów lub obiektów będących potencjalnym miejscem aktywności awifauny i chiropterfauny, (szczegółowy opis oddziaływań na ww. elementy przedstawione są w rozdziale 8. Uzasadnienie proponowanego wariantu ze wskazaniem jego oddziaływania na środowisko),

66 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

zminimalizowania ryzyka wystąpienia konfliktów społecznych oraz spełnienie wymogów ochrony ludzi i środowiska przed hałasem poprzez:  odpowiednią lokalizację i konfigurację elektrowni wiatrowych,

Realizacja takiego wariantu nie wprowadza dodatkowych zagrożeń, ograniczeń i uciążliwości środowiskowych w odniesieniu do terenów sąsiadujących. Przyjęty plan zagospodarowania działki nie ogranicza korzystania z sąsiednich terenów w dotychczasowy sposób.

8. Uzasadnienie proponowanego wariantu ze wskazaniem jego oddziaływania na środowisko

Oddziaływania środowiskowe projektowanej inwestycji zostały poddane analizie w rozbiciu na trzy fazy: realizacji (budowy), eksploatacji i likwidacji. Faza eksploatacji będzie związana z długoterminowym oddziaływaniem na środowisko, natomiast fazie budowy i likwidacji wystąpią oddziaływania krótkoterminowe. Oddziaływania inwestycji na środowisko na etapie budowy będą dotyczyły:
przekształceń powierzchniowych podłoża i gleby również miejscowej likwidacji wierzchniej warstwy litosfery,
trwałego przekształcenia szaty roślinnej, głównie agrocenoz, które stanowią główną formę zagospodarowania terenu planowanej farmy,
zmian klimatu akustycznego w granicach rozpatrywanego obszaru i emisji do powietrza związanych z pracą ciężkiego sprzętu oraz ze zwiększonym ruchem pojazdów obsługujących plac budowy. Oddziaływanie w fazie eksploatacji będzie dotyczyło przed wszystkim:
klimatu akustycznego,
walorów krajobrazowych,
awifauny, chiropterofauny. Etap likwidacji planowanego przedsięwzięcia będzie związany z usunięciem elementów konstrukcyjnych siłowni, wybudowanej infrastruktury oraz rekultywacją terenu. Oddziaływanie na środowisko będzie okresowe i porównywane do oddziaływań w trakcie budowy.

8.1. Oddziaływania na etapie budowy

8.1.1. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na ludzi, szatę roślinną, faunę, wodę i powietrze

WPŁYW NA LUDZI Ze względu na dużą odległość terenów projektowanych pod lokalizację elektrowni wiatrowych od zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej, ich budowa i montaż wraz z infrastrukturą towarzyszącą nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i komfortu życia mieszkańców okolicznych miejscowości. Uciążliwości w postaci nadmiernego hałasu mogą wystąpić w czasie transportu pracowników na teren budowy, wywozu urobku z wykopów pod fundamenty elektrowni, transportu materiałów budowlanych i elementów konstrukcyjnych oraz samego montażu. Poziom mocy akustycznej maszyn budowlanych szacuje się na 100 – 110 dB. Źródłem hałasu będzie miejsce prowadzenia prac budowlanych oraz drogi dojazdowe do placu budowy. Poziomy dźwięku generowane na etapie budowy, zwłaszcza związane z ruchem pojazdów ciężarowych mogą przyjmować wartości odbierane jako uciążliwe na terenach zamieszkanych. Szacuje się, że w odległości ok. 100 m od placu budowy poziom hałasu nie przekroczy 60 – 70 dB(A). Podsumowując, oddziaływanie na ludzi na etapie budowy będzie przejściowe, ograniczone do godzin dziennych godzinach dziennych, które całkowicie ustanie po zakończeniu budowy.

WPŁYW NA SZATĘ ROŚLINNĄ Planowany ZEW Łobżany będzie zlokalizowany w obrębie pól pozostających w intensywnym użytkowaniu. Lokalizacja turbin i infrastruktury nie będzie wymagała ingerencji w cenną szatę roślinną, w tym w siedliska przyrodnicze z listy załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, gdyż brak takich gatunków i siedlisk objętych ochroną prawną w miejscach lokalizacji projektowanych elektrowni. Najbliższe siedliska będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty zlokalizowane są w znacznej odległości, w granicach ostoi siedliskowej Dorzecze Regi. Tym samym oddziaływanie na spójność i ciągłość tej ostoi nie wystąpi.

67 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Teren projektowanej lokalizacji elektrowni i placów montażowych, nie jest także miejscem występowania roślin i grzybów objętych ochroną gatunkową i/lub posiadających status ginących lub zagrożonych wyginięciem. Także nie występują tu rośliny wymienione na liście załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Wystąpi czasowe wyłączenie niewielkiej powierzchni upraw rolnych (zbóż) z działalności rolniczej, co przy wielkości agrocenozy nie będzie stanowić istotnej straty. W przypadku konieczności usunięcia egzemplarzy krzewów czy drzew należy w ramach wyrównania strat przeprowadzić nasadzenia po zakończeniu tego etapu. Prace należy uzgodnić z prowadzącym monitoring przedrealizacyjny. Z powyższych powodów można stwierdzić, że oddziaływanie na cenną szatę roślinną na etapie realizacji inwestycji nie wystąpi. Należy je ocenić jako nieistotne.

WPŁYW NA FAUNĘ Wpływ na świat zwierząt nie będzie istotny. Farma zostanie zlokalizowana na terenach intensywnie użytkowanych rolniczo, niestanowiących atrakcyjnego siedliska dla zwierząt. Główne oddziaływanie na zwierzęta związane będzie z wysokim poziomem hałasu wytwarzanego przez maszyny budowlane. W związku z występowaniem drgań i hałasu towarzyszących budowie może nastąpić ewentualna okresowa migracja fauny żyjącej na tym obszarze lub na terenach otaczających, z wyjątkiem gatunków łatwo podlegających synantropizacji o dużych zdolnościach adaptacyjnych do zmiennych warunków środowiskowych. Usunięcie wierzchniej warstwy gleby spowoduje naruszenie środowiska życia fauny glebowej (podobnie jak w przypadku prac polowych, orki itp.), jednak po ustaniu prac budowlanych gatunki glebowe będą mogły ponownie się rozwijać. Ponadto monitoring przedrealizacyjny wykazał, że teren lokalizacji elektrowni i placów budowlanych jest mało wartościowy dla zwierząt, ze względu na monotypowy charakter agrocenozy. Brak na nim oczek śródpolnych, więc nie będzie zagrażał lokalnej populacji płazów. Nie mniej należy chronić okresowe wykopy przed wpadaniem płazów i gadów. Przed każdorazowym wznowieniem prac należy przeglądnąć wykopy i w razie obecności płazów, także innych zwierząt, należy im pomóc opuścić wykop. Prace budowlane nie będą negatywnie wpływać na ptaki, ponieważ lokalizacja elektrowni oddalona jest od najbliższych zadrzewień ok. 0,2 km, a sam teren planowanych prac ziemnych zajmują uprawy rolne o małej wartości dla ptaków. Monitoring wykazał gniazdowanie tylko 5 gatunków ptaków w promieniu 150 m od lokalizacji elektrowni. Łącznie w tym promieniu wykazano lęgi 7 par ptaków, które należą do pospolitych. Ten etap inwestycji nie będzie negatywnie oddziaływał na lokalną populację nietoperzy. Monitoring wykazał małą aktywność nietoperzy na obszarze monitoringu i w pobliżu lokalizacji elektrowni wiatrowych. W miejscach posadowienia wież brak oczek śródpolnych, a najbliższe zadrzewienia śródpolne znajdować się będą w odległości ok. 0,2 km, więc poza miejscami wykorzystywanymi przez większość nietoperzy. Poza tym prace ziemne nie spowodują negatywnego wpływu na nietoperze. Ewentualny wpływ może powstać wraz z budową samej wieży, która będzie miała wysokość do 110 m. Jednak z uwagi na znikome wykorzystanie przez nietoperze miejsc lokalizacji wież i oddalenia od zadrzewień, można stwierdzić, że ewentualne negatywne oddziaływanie będzie znikome lub nie wystąpi wcale. Prace wykonywane na etapie budowy będą miały marginalny wpływ nie tylko na szczególnie cenną faunę, ale także na pospolite gatunki zwierząt. Oddziaływanie ma charakter lokalny, czasowy i ustąpi po zakończeniu prac budowlanych

WPŁYW NA WODY PODZIEMNE I POWIERZCHNIOWE Elementem wyróżniającym badaną powierzchnię jest występowanie kompleksów pól z uprawami zbóż oraz brak dużych cieków wodnych. Na badanym obszarze zewidencjonowano 2 oczka śródpolne. Oczko przy zachodniej granicy położone jest ok. 0,8 km i ok. 0,78 km od obu elektrowni. Drugie oczko w południowo wschodniej części terenu w sąsiedztwie zabudowań wsi Łobżany w odległości ok. 0,44 km i ok. 0,42 km od obu projektowanych elektrowni. Ze względu na ich odległość, inwestycja nie będzie wywierała żadnego negatywnego wpływu na roślinność tych ekosystemów. Nie będzie również zamieniać poziomu wód gruntowych tych ekosystemów. W związku z tym nie prognozuje się negatywnego wpływu inwestycji na wody powierzchniowe. Ewentualny wpływ inwestycji na etapie budowy może ograniczać się do ewentualnego niewielkiego zanieczyszczenia wód podziemnych substancjami ropopochodnymi z maszyn budowlanych. Tę hipotetyczną sytuację można wyeliminować poprzez odpowiedni nadzór na pracą urządzeń i ich stanem technicznym. Realizacja projektu nie powoduje ingerencji w zasoby wód powierzchniowych i wód podziemnych, a więc oddziaływanie oceniono jako neutralne.

WPŁYW NA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Budowa elektrowni wiatrowej nie przyczyni się do powstania znaczącego zagrożenia środowiska w zakresie emisji pyłów i gazów do powietrza. Na etapie realizacji inwestycji jedynym źródłem zanieczyszczenia powietrza będą pojazdy samochodowe transportujące sprzęt i urządzenia oraz maszyny budowlane, a także pracujące urządzenia i maszyny w czasie 68 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. budowy ZEW Łobżany. Wykorzystywany sprzęt budowlany i transportowy będzie źródłem nieznacznego pylenia wtórnego, mogącego powstawać podczas poruszania się pojazdów po drogach gruntowych i w czasie transportu materiałów. Nie stanowi on większego zagrożenia i problemu dla zasobów przyrodniczych i ludzi. Teren inwestycji stanowią obszary otwarte. Emisja gazów silnikowych nie będzie stanowić większego zagrożenia i problemu dla zasobów przyrodniczych oraz zdrowia i życia ludzi, gdyż stężenia tych gazów będą wielokrotnie niższe od dopuszczalnych. Należy zaznaczyć, ze realizacja przedsięwzięcia będzie rozłożona w czasie, dlatego negatywny wpływ na powietrze nie będzie miał charakteru skumulowanego i swoim natężeniem dla każdej pojedynczej elektrowni nie będzie przekraczał przeciętnego wpływu jaki powstaje podczas prac polowych (żniwa, zbiór roślin okopowych). Aby zminimalizować negatywne oddziaływanie przedsięwzięcia na powietrze w fazie realizacji należy spełniać następujące zasady:
dbać o prawidłową eksploatację i właściwą konserwację maszyn budowlanych i środków transportu celem uniknięcia wzrost zużycia paliwa oraz ilości wydzielanych spalin,
nie przeciążać maszyn i pojazdów oraz nie eksploatować na najwyższych obrotach silników, gdyż zwiększa to emisję spalin. Sprzęt używany podczas robót powinien spełniać wymagania odnośnie ochrony przed hałasem i gazami spalinowymi, podane w przedmiotowych rozporządzeniach i normach,
nie palić ognisk na terenie budowy a zwłaszcza opon, rozpuszczalników, farb itp.,
zabezpieczyć i oznakować drogi dojazdowe by zapewnić bezpieczeństwo użytkownikom oraz usprawnić akcję logistyczną,
dążyć do maksymalnego skrócenia i usprawnienia cyklu inwestycyjnego poprzez sprawne zarządzanie projektem. Zasięg oddziaływania zanieczyszczeń gazowych i emitowanych zanieczyszczeń pylistych będzie miało charakter lokalny, ograniczony do miejsca prowadzenia prac i jego bezpośredniego otoczenia.

8.1.2. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajobraz

WPŁYW NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI Wpływ inwestycji na środowisko glebowe w fazie budowy ograniczy się do niewielkiego obszaru. Zakres i stopień tego oddziaływania będzie zależał przede wszystkim od sposobu i kultury technicznej prowadzonych prac budowlanych. Oddziaływanie farmy wiatrowej będzie miało związek z niezbędnymi robotami ziemnymi jakie należy wykonać przed posadowieniem wiatraków. Będzie to: budowa fundamentów elektrowni, budowa dróg dojazdowych i wykopanie rowów na podziemne przyłącze kablowe. Efektem tego będzie naruszenie bądź trwałe przekształcenie wierzchniej warstwy gruntu w celu konieczności budowy tymczasowych dróg, prac ziemnych w celu przygotowania wykopów pod fundamenty elektrowni, kable energetyczne, samego montażu elektrowni wraz z towarzyszącą infrastrukturą oraz miejsca składowania urobku. O ile w przypadku wykopów na kable wydobyty urobek zostanie wykorzystany do przykrycia przewodów, o tyle w przypadku fundamentów należy liczyć się z faktem, iż wydobyta ziemia będzie wymagała zagospodarowania na miejscu, bądź wywiezienia i zagospodarowania poza terenem farmy. Oddziaływanie to będzie miało charakter krótkotrwały i odwracalny, za wyjątkiem miejsc posadowienia siłowni wiatrowych wraz placami montażowymi i drogami dojazdowymi. Po zakończeniu prac teren wokół inwestycji przywrócony zostanie do stanu poprzedniego i możliwe będzie dalsze użytkowanie rolnicze. Podsumowując oddziaływanie na powierzchnię ziemi nastąpi wyłącznie na etapie realizacji przedsięwzięcia, który wiąże się z koniecznością:
wykonania dróg dojazdowych, placów montażowych i tymczasowych placów składowych. Wykonanie tych robót powinno zostać poprzedzone zdjęciem z zabudowywanej powierzchni warstwy urodzajnej gleby i złożeniem jej „na odkład” w pobliżu. Po zakończeniu budowy i zdemontowaniu obiektów tymczasowych (łuki na zakrętach dróg dojazdowych umożliwiające dojazd pojazdów z długimi elementami konstrukcyjnymi oraz plac składowy elementów konstrukcyjnych wokół budowanej turbiny), zmagazynowana wcześniej gleba powinna zostać rozplanowana na całej naruszonej powierzchni. Pozwoli to na przywrócenie powierzchni ziemi do pierwotnej funkcji,
wykonania fundamentu . Ingerencja na powierzchni do głębokości około 3 m p.p.t. i średnicy do 20 m. Należy zdjąć warstwę urodzajną i zmagazynować ją do czasu zakończenia robót budowlano montażowych. Po zakończeniu budowy i zdemontowaniu obiektów tymczasowych, zmagazynowana wcześniej gleba powinna zostać rozplanowana na całej naruszonej powierzchni. Pozwoli to na przywrócenie powierzchni ziemi do pierwotnej funkcji. Nadmiar urobku należy wywieźć poza plac budowy i zagospodarować najlepiej poprzez wykorzystanie jako podkład pod drogi dojazdowe dla kolejno budowanych elektrowni. 69 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

wykonania okablowania zewnętrznego . W pasie planowanego wykopu pod okablowanie należy zdjąć warstwę urodzajną gleby o miąższości 2040 cm, odłożyć „na odkład” na jedną stronę planowanego wykopu, a następnie wykonać wykop. Po ułożeniu kabli, przy zasypywaniu wykopu należy zadbać o zagęszczenie gruntu do pierwotnego stopnia naturalnego zagęszczenia. Do ostatecznego uporządkowania terenu po zakończeniu budowy należy wykorzystać zgromadzony humus i rozścielić go na warstwie jałowej. Reasumując należy stwierdzić, że prace związane z realizacją inwestycji nie spowodują znaczących przekształceń środowisku glebowego.

WPŁYW NA ŚRODOWISKO GLEBOWE W KONTEKŚCIE WYTWARZANIA ODPADÓW Do zanieczyszczeń środowiska jakie wystąpią na etapie budowy planowanego przedsięwzięcia należy zaliczyć odpady.

Ilość odpadów na etapie budowy jest trudna do przewidzenia. W oparciu o informacje przekazane przez producenta oraz doświadczenia własne dokonano identyfikacji określonych rodzajów odpadów, które następnie zakwalifikowano do odpowiednich grup zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów. Poniższa tabela przedstawia planowane rodzaje i ilości odpadów do wytworzenia przez okres trwania prac budowlanomontażowych.

Tabela 40. Przewidywane odpady do wytworzenia na etapie budowy Przewidywana do wytworzenia ilość odpadów Kod odpadu Rodzaj odpadu (ilość przypadająca na 1 elektrownię) Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury 17 drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych)

17 01 Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej

Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów 17 01 07 0,3 Mg ceramicznych i elementów wyposażenia ∗ inne niż wymienione z 17 01 06 17 01 82 Inne niewymienione odpady 0,2 Mg

17 02 Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych

17 02 01 Drewno 0,1 Mg

17 02 03 Tworzywa sztuczne 0,05 Mg

17 04 Odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali

17 04 05 Żelazo i stal 0,1 Mg

17 04 11 Kable inne niż wymienione w 17 04 10 0,05 Mg

17 05 Gleba i ziemia

Gleba i kamienie inne niż wymienione 17 05 04 > 1 000 m 3 w 17 05 03

17 06 Materiały izolacyjne oraz konstrukcyjne zawierające azbest

Materiały izolacyjne inne niż 17 06 04 0,05 Mg wymienione w 17 06 01 i 17 06 03

17 09 Inne odpady z budowy, remontów i demontażu

Zmieszane odpady z budowy, 17 09 04 remontów i demontażu inne niż 0,1 Mg wymienione w 17 09 0103 Odpady opakowaniowe, sorbenty tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania 15 ochronne nieujęte w innych grupach

70 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

15 01 Odpady opakowaniowe

15 01 01 Opakowania z papieru i tektury 0,05 Mg

15 01 02 Opakowania z tworzyw sztucznych 0,15 Mg

15 01 05 Opakowania wielomateriałowe 0,10 Mg Opakowania zawierające pozostałości ∗ substancji niebezpiecznych i nimi 15 01 10 0,05 Mg zanieczyszczone (opakowania po materiałach malarskich)

15 02 Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne

Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym ∗ filtry olejowe nieujęte w innych 15 02 02 < 0,02 Mg grupach), tkaniny do wycierania (czyściwo) i ubrania ochronne Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe nieujęte w innych 15 02 03 grupach), tkaniny do wycierania < 0,05 Mg (czyściwo) i ubrania ochronne inne niż 15 02 02 ∗ Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 13 05, 12 i 19)

13 07 ∗ Odpady paliw ciekłych śladowe ilości

∗ Odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i 13 02 śladowe ilości smarowe

13 01 ∗ Odpadowe oleje hydrauliczne śladowe ilości

Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i 12 tworzyw sztucznych Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni i tworzyw 12 01 sztucznych

12 01 13 Odpady spawalnicze 0,02 Mg

20 Odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie

20 03 Inne odpady komunalne

20 03 01 Niesegregowane odpady komunalne 0,2 Mg przez okres budowy Szlamy ze zbiorników bezodpływowych 20 03 04 1200 l/ miesiąc służących do gromadzenia nieczystości ∗ odpady niebezpieczne

Miejsce i sposób magazynowania odpadów Na terenie inwestycji nie będą występowały składowiska odpadów w rozumieniu aktualnie obowiązujących przepisów.

Odpady wytwarzane na terenie inwestycji gromadzone/ magazynowane będą najpierw w pobliżu miejsca lokalizacji siłowni wiatrowych. Magazynowaniem określa się czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem odzyskiem lub unieszkodliwieniem. Odpady będą magazynowane na placu budowy, a następnie sukcesywnie przekazywane do odzysku, unieszkodliwiania lub docelowego składowania. Należy przeprowadzić selektywną zbiórkę „u źródła” wytwarzanych odpadów. Odpady, które będą powstawać w związku z realizacją przedsięwzięcia należy segregować i sukcesywnie przekazywać do odzysku lub unieszkodliwiania. Wszystkie odpady muszą być ewidencjonowane zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 30, poz. 213). Transport odpadów z miejsc ich magazynowania odbywać się będzie w oparciu o środki transportu odbiorców odpadów. Transport odpadów niebezpiecznych będzie odbywał się zgodnie z przepisami obowiązującymi w tym zakresie. W poniższej tabeli zestawiono miejsca i sposoby magazynowania dla poszczególnych rodzajów odpadów wytwarzanych na terenie inwestycji.

71 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Tabela 41. Miejsca i sposoby magazynowania odpadów powstałych na etapie budowy Miejsce Sposób magazynowania Kod odpadu Rodzaj odpadu magazynowania odpadów Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury 17 drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych)

17 01 Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej

Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów Przed budynkiem 17 01 07 Zamknięty kontener stalowy ceramicznych i elementów Plac budowy wyposażenia inne niż wymienione z 17 01 06 Przed budynkiem 17 01 82 Inne niewymienione odpady Zamknięty kontener stalowy Plac budowy

17 02 Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych

Przed budynkiem 17 02 01 Drewno Zamknięty kontener stalowy Plac budowy

Przed budynkiem 17 02 03 Tworzywa sztuczne Zamknięty kontener stalowy Plac budowy

17 04 Odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali

Magazyn techniczny 17 04 05 Żelazo i stal Zamknięta beczka stalowa Plac budowy

Kable inne niż wymienione w Magazyn techniczny 17 04 11 Zamknięta beczka stalowa 17 04 10 Plac budowy

17 05 Gleba i ziemia

Gleba i kamienie inne niż Przed budynkiem 17 05 04 Hałdy przy wykopie wymienione w 17 05 03 Plac budowy

17 06 Materiały izolacyjne oraz konstrukcyjne zawierające azbest

Materiały izolacyjne inne niż Przed budynkiem 17 06 04 wymienione w 17 06 01 i 17 Zamknięty kontener stalowy Plac budowy 06 03

17 09 Inne odpady z budowy, remontów i demontażu

Zmieszane odpady z budowy, remontów i Przed budynkiem 17 09 04 Zamknięty kontener stalowy demontażu inne niż Plac budowy wymienione w 17 09 0103 Odpady opakowaniowe, sorbenty tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania 15 ochronne nieujęte w innych grupach

15 01 Odpady opakowaniowe

Opakowania z papieru i Przed budynkiem 15 01 01 Zamknięty kontener stalowy tektury Plac budowy Opakowania z tworzyw Przed budynkiem 15 01 02 Zamknięty kontener stalowy sztucznych Plac budowy Opakowania Przed budynkiem 15 01 05 Zamknięty kontener stalowy wielomateriałowe Plac budowy

Opakowania zawierające pozostałości substancji ∗ niebezpiecznych i nimi Magazyn techniczny Szczelne i zamknięte 15 01 10 zanieczyszczone Plac budowy pojemniki (opakowania po materiałach malarskich)

15 02 Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne

Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry ∗ olejowe nieujęte w innych Magazyn techniczny Szczelne i zamknięte 15 02 02 grupach), tkaniny do Plac budowy pojemniki wycierania (czyściwo) i ubrania ochronne

72 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe nieujęte w innych Magazyn techniczny 15 02 03 grupach), tkaniny do Zamknięty kontener stalowy Plac budowy wycierania (czyściwo) i ubrania ochronne inne niż 15 02 02 ∗ Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 13 19)

∗ Magazyn techniczny Szczelne i zamknięte 13 07 Odpady paliw ciekłych Plac budowy pojemniki

∗ Odpadowe oleje silnikowe, Magazyn techniczny Szczelne i zamknięte 13 02 przekładniowe i smarowe Plac budowy pojemniki

∗ Magazyn techniczny Szczelne i zamknięte 13 01 Odpadowe oleje hydrauliczne Plac budowy pojemniki Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw 12 sztucznych Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni i tworzyw 12 01 sztucznych ∗ Przed budynkiem 12 01 13 Odpady spawalnicze Zamknięty kontener stalowy Plac budowy

20 Odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie

20 03 Inne odpady komunalne

Niesegregowane odpady Przed budynkiem 20 03 01 Zamknięty kontener stalowy komunalne Plac budowy Szlamy ze zbiorników bezodpływowych służących Przed budynkiem 20 03 04 Zbiorniki bezodpływowe do gromadzenia Plac budowy nieczystości ∗ odpady niebezpieczne

Oleje odpadowe będą zbierane i magazynowane w sposób określony w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi, tzn.:
będą zbierane i magazynowane selektywnie według wymagań wynikających ze sposobu ich przemysłowego wykorzystania lub unieszkodliwiania,
nie będą mieszane z innymi odpadami i substancjami, w tym zwłaszcza z odpadami stałymi, odpadami PCB, olejem napędowym, olejem opałowym, płynami chłodniczymi, płynami hamulcowymi oraz innymi substancjami i preparatami chemicznymi nie będącymi olejami,
zbierane będą do szczelnych pojemników, wykonanych z materiałów trudno palnych, odpornych na działanie olejów odpadowych, odprowadzających ładunki elektryczności statycznej, wyposażonych w szczelne zamknięcia, zabezpieczonych przed stłuczeniem,
pojemniki będą odpowiednio oznaczone napisem „OLEJ ODPADOWY”, informacją o kodzie lub kodach odpadu wynikającą z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206),
pojemniki będą magazynowane w miejscach utwardzonych, zabezpieczonych przed zanieczyszczeniami gruntu i opadami atmosferycznymi, wyposażonych w urządzenia lub środki do zbierania wycieków tych odpadów,
miejsc magazynowania olejów odpadowych udostępnione będą, w celu opróżnienia lub wymiany pojemnika, wyłącznie dla właścicieli pojemników lub przedsiębiorców zajmujących się gospodarowaniem tymi olejami odpadowymi.

Sposób zagospodarowania odpadów Przewiduje się następujące postępowanie z generowanymi odpadami:
wszystkie odpady generowane przez obiekt będą podlegały ewidencji ilościowej i jakościowej,
odpady, które mogą stanowić zagrożenie dla środowiska, do czasu wywozu ich do utylizacji lub do dalszego wykorzystania, będą selektywnie gromadzone, w wydzielonych, szczelnych i zamkniętych pojemnikach,
transport odpadów niebezpiecznych odbywać się będzie zgodnie z przepisami o przewozie materiałów niebezpiecznych,
inwestor zawrze stosowne umowy na odbiór odpadów, sprawdzając czy firmy odbierające są w stanie zgromadzić bądź unieszkodliwić dany ich rodzaj zgodnie z wszelkimi wymogami w tym zakresie. 73 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Większość odpadów z wyjątkiem 15 01 02, 15 01 05, 15 02 03, 12 01 13, 17 01 07, 17 01 82, 17 02 03,17 04 11, 17 06 04, 20 03 01, 20 03 04, 13 07, 13 02, 13 01, 15 01 10 ∗, 15 02 02 ∗ inwestor zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2008r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym, nie będącym przedsiębiorcami, do wykorzystania na ich własne potrzeby, oraz dopuszczalnych metod odzysku (Dz. U. 235, poz. 1614) może przekazać właśnie tym osobom do ich wykorzystania.

Tabela 42. Sposób postępowania z odpadami powstałych na etapie budowy Sposób Kod Rodzaje odpadów postępowania z odpadami Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury 17 drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych)

17 01 Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej

Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych odbierane przez jednostki 17 01 07 materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż zajmujące się odzyskiem i wymienione z 17 01 06 ∗ recyklingiem odbierane przez jednostki 17 01 82 Inne niewymienione odpady zajmujące się odzyskiem i recyklingiem

17 02 Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych

odbierane przez jednostki zajmujące się odzyskiem i recyklingiem lub 17 02 01 Drewno przekazywane osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącymi przedsiębiorcami do wykorzystania na ich własne potrzeby odbierane przez jednostki 17 02 03 Tworzywa sztuczne zajmujące się odzyskiem i recyklingiem

17 04 Odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali

odbierane przez jednostki zajmujące się odzyskiem i recyklingiem lub 17 04 05 Żelazo i stal przekazywane osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącymi przedsiębiorcami do wykorzystania na ich własne potrzeby odbierane przez podmioty 17 04 11 Kable inne niż wymienione w 17 04 10 zajmujące się recyklingiem

17 05 Gleba i ziemia

wykorzystane (w części) bezpośrednio na placu budowy do wypełnienia wykopów po pracach związanych z posadowieniem fundamentu; rozplantowanie ziemi po zakończeniu robót budowlano 17 05 04 Gleba i kamienie inne niż wymienione w 17 05 03 montażowych lub przekazywane osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącymi przedsiębiorcami do wykorzystania na ich własne potrzeby

17 06 Materiały izolacyjne oraz konstrukcyjne zawierające azbest

Materiały izolacyjne inne niż wymienione w 17 06 01 i 17 06 odbierane przez jednostki 17 06 04 03 zajmujące się odzyskiem i 74 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

recyklingiem

Odpady opakowaniowe, sorbenty tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania 15 ochronne nieujęte w innych grupach

15 01 Odpady opakowaniowe

odbierane przez jednostki zajmujące się odzyskiem i recyklingiem lub 15 01 01 Opakowania z papieru i tektury przekazywane osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącymi przedsiębiorcami do wykorzystania na ich własne potrzeby

odbierane przez jednostki 15 01 02 Opakowania z tworzyw sztucznych zajmujące się odzyskiem i recyklingiem odbierane przez jednostki 15 01 05 Opakowania wielomateriałowe zajmujące się odzyskiem i recyklingiem

15 02 Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne

Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe nieujęte w odbierane przez jednostki 15 02 03 innych grupach), tkaniny do wycierania (czyściwo) i ubrania zajmujące się odzyskiem i ochronne inne niż 15 02 02 ∗ recyklingiem Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i 12 tworzyw sztucznych Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni i tworzyw 12 01 sztucznych odbierane przez jednostki 12 01 13 Odpady spawalnicze zajmujące się odzyskiem i recyklingiem

20 Odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie

20 03 Inne odpady komunalne

odpady kierowane na składowiska 20 03 01 Odpady komunalne odpadów komunalnych odbierane przez jednostki Szlamy ze zbiorników bezodpływowych służących do 20 03 04 zajmujące się wywozem gromadzenia nieczystości nieczystości

Odpady niebezpieczne wymienione w tabeli poniżej, ich odbiór oraz dalsze zagospodarowanie powierzone będzie specjalistycznej firmie, posiadającej niezbędne pozwolenia oraz sprzęt do bezpiecznego załadunku i przewozu poszczególnych rodzajów odpadów oraz stosowane porozumienia/ umowy ze specjalistycznymi firmami prowadzącymi przerób i unieszkodliwianie poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych.

Tabela 43. Sposób postępowania z odpadami niebezpiecznymi

Sposób Kod Rodzaje odpadów postępowania z odpadami Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 13 i 19)

13 07 ∗ Odpady paliw ciekłych odzyskiwane i ∗ unieszkodliwiane w 13 02 Odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe instalacjach na terenie kraju i województwa 13 01 ∗ Odpadowe oleje hydrauliczne

Odpady opakowaniowe, sorbenty tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania 15 ochronne nieujęte w innych grupach

15 01 Odpady opakowaniowe

75 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

∗ Opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych i odbierane przez jednostki do 15 01 10 nimi zanieczyszczone (opakowania po materiałach malarskich) spalania

15 02 Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne

odzyskiwane i Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe nieujęte w ∗ unieszkodliwiane w 15 02 02 innych grupach), tkaniny do wycierania (czyściwo) i ubrania instalacjach na terenie kraju i ochronne województwa

Zgodnie z obowiązującymi przepisami każdy podmiot gospodarczy (wytwórczy, usługowy), który wytwarza odpady niebezpieczne, niezależnie od ilości, zobowiązany jest uzyskać odpowiednie zezwolenie w odpowiednim do miejsca wytwarzania starostwie (art. 8 Ustawy o odpadach) lub składać informacje o wytworzonych odpadach. Bez takiego zezwolenia, w którym określone jest między innymi „miejsce i warunki składowania oraz transportu (…) z uwzględnieniem selektywnego postępowania z odpadami niebezpiecznymi nadającymi się do wykorzystania” nie może funkcjonować żaden podmiot gospodarczy wytwarzający takie odpady. Sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko ZEW Łobżany będzie nowoczesnym przedsięwzięciem realizującym w sposób ciągły kompleksowe strategie ochrony środowiska. Inwestor zamierza prowadzić na terenie elektrowni wiatrowych działania zmierzające do minimalizacji wytwarzania odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko poprzez:
inwestor będzie stosował takie sposoby produkcji, które zapobiegają powstawaniu odpadów lub pozwalają utrzymać na możliwie najniższym poziomie ich ilość, a także ograniczają negatywne oddziaływanie na środowisko lub zagrożenie życia lub zdrowia ludzi,
będzie postępował z odpadami w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami,
odpady będą przekazywane podmiotom, które uzyskały zezwolenie właściwego organu na prowadzenie działalności w zakresie gospodarki odpadami,
odpady magazynowane będą na terenie, do którego posiadacz odpadów ma tytuł prawny,
odpady będą zbierane w sposób selektywny,
będzie prowadził ilościową i jakościową ewidencję odpadów zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów i listą odpadów niebezpiecznych,
wszystkie odpady niebezpieczne będą przechowywane w szczelnych opakowaniach, w wyznaczonych miejscach i przekazywane do odzysku lub unieszkodliwienia specjalistycznym firmom,
odpady możliwe do wykorzystania i przetwarzania będą również przekazywane uprawnionym podmiotom celem realizowania tych procesów zgodnie z wymogami ustawy,
odpady, które nie mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstania, będą, uwzględniając najlepszą dostępną technikę lub technologię, o której mowa w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, przekazywane do najbliżej położonych miejsc, w których mogą być poddawane odzyskowi lub unieszkodliwione,
wytwórca nie będzie mieszał odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów oraz mieszał odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne,
transport odpadów niebezpiecznych z miejsc powstania do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania odpadów odbywać się będzie z zachowaniem przepisów obowiązujących przy transporcie materiałów niebezpiecznych i przeprowadzany będzie przez uprawione podmioty (unieszkodliwianiu poddaje się te odpady, z których uprzednio wysegregowano odpady nadające się do odzysku),
odpady przeznaczone do odzysku lub unieszkodliwienia, z wyjątkiem składowania będą magazynowane na placu budowy wyłącznie przez okres realizacji prac budowlanomontażowych (ok. 8 mcy),
odpady przeznaczone do składowania będą magazynowane jedynie w celu zebrania odpowiedniej ilości tych odpadów do transportu na składowisko odpadów (okres magazynowania – czas trwania prac budowlanomontażowych.

WPŁYW NA KLIMAT AKUSTYCZNY Montaż obiektu odbywać się będzie przy pomocy dźwigów samojezdnych. Wszystkie powyższe prace wykonywane będą przy użyciu pełnosprawnych pojazdów emitujących w trakcie pracy hałas o poziomie około 100110 dB(A). Wzrost poziomu hałasu może mieć krótkotrwały wpływ na faunę zakrzewień i zadrzewień śródpolnych wokół terenów inwestycji, przy czym dyskomfort akustyczny może odczuwać okresowo jedynie ludność pobliskich miejscowości. Prace muszą być jednak wykonywane w taki sposób, ażeby nie zostały przekroczone wartości wynikające z obowiązujących przepisów, tj. zgodnie z wymogami rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826). Biorąc pod uwagę zakres inwestycji oraz że prace budowlanoinstalacyjne prowadzone będą w porze dziennej 76 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. można prognozować, że poziom dźwięku poza terenem inwestycji spowodowany pracą maszyn budowlanych i towarzyszących im urządzeń technicznych, a także zwiększony ruch pojazdów samochodowych nie spowoduje przekroczenia poziomu dopuszczalnego dla tej pory dnia. Mając na uwadze, że uciążliwość ta będzie miała charakter okresowy, typowy dla prac budowlanych, dotyczyła będzie jedynie czasu realizacji inwestycji i ustąpi wraz z zakończeniem prac. Prognozuje się, że okresowy niekorzystny wpływ na klimat akustyczny wokół prowadzonych robót będzie akceptowalny jako tymczasowe zjawisko typowe dla każdej budowy, nie stanowiące zagrożenia dla środowiska.

WPŁYW NA KRAJOBRAZ Na tym etapie, oddziaływanie elektrowni wiatrowych będzie niewielkie. Wpływ inwestycji na dysharmonię krajobrazu będzie się zwiększał wraz ze wzrostem wysokości wież w czasie ich montażu. Na podstawie zebranych danych, na etapie realizacji inwestycji nie przewiduje się istotnego negatywnego oddziaływania inwestycji na krajobraz.

8.1.3. Oddziaływanie na dobra materialne, zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków

Na analizowanym obszarze brak jest jakichkolwiek obiektów i obszarów chronionych wpisem do rejestru zabytków. Wyłącznie w sąsiedztwie planowanej inwestycji w okolicznych miescowościach występują zabytkowe obszary i obiekty o wartości historyczne. Na analizowanym obszarze realizacji inwestycji nie zewidencjonowano także stanowisk archeologicznych. ZEW Łobżany na etapie budowy nie będzie oddziaływał na dobra kultury. Zostanie on w całości zlokalizowany na terenach rolniczych, poza granicami stref ochrony konserwatorskiej. Prace budowlane będą obejmowały jedynie teren działek przewidzianych pod inwestycje, na których brak jest elementów uznanych za istotne dla ochrony dóbr.

8.2. Oddziaływanie na etapie eksploatacji

8.2.1. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na ludzi, szatę roślinną, faunę, wodę i powietrze

WPŁYW NA LUDZI PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE Źródła pola elektromagnetycznego występującego w środowisku można podzielić na dwa rodzaje:
naturalne naturalne promieniowanie Ziemi, Słońca i jonosfery. Ze wszystkich pól naturalnych najlepiej znane jest pole geomagnetyczne, którego natężenie wynosi od 16 do 56 A/m; nad powierzchnią Ziemi występuje również naturalne pole elektryczne o natężeniu około 120 V/m przy normalnej pogodzie,
sztuczne o częstotliwości 50Hz, emitowane głównie przez urządzenia elektryczne. Specyfika pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez takie urządzenia powoduje, że można w jego przypadku oddzielnie rozpatrywać składową elektryczną i magnetyczną. Pole magnetyczne towarzyszy każdemu przepływowi prądu, a pole elektryczne występuje wszędzie tam, gdzie pojawia się napięcie elektryczne.

Tabela 44. Przykłady sztucznych źródeł pole elektromagnetycznego źródło: www.oddziaływaniewiatrakow.pl

Wartości pola magnetycznego o częstotliwości 50Hz spotykane w środowisku

Urządzenia elektryczne Natężenie powszechnego użytku pola magnetycznego

Pralka automatyczna 0,3 A/m w odległości 30 cm

Monitor komputerowy 0,1 A/m w odległości 10 cm

Odkurzacz 5 A/m w odległości 30 cm

Wartości pola elektrycznego o częstotliwości 50Hz spotykane w środowisku

Urządzenia elektryczne Natężenie powszechnego użytku pola elektrycznego 77 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Pralka automatyczna 0,13 kV/m w odległości 30 cm

Monitor komputerowy 0,2 kV /m w odległości 10 cm

Odkurzacz 0,13 kV /m w odległości 30 cm

Urządzenia i instalacje elektryczne wytwarzają w swoim otoczeniu PEM o częstotliwości 50Hz, które powstają na skutek obecności napięcia (pole elektryczne składowa elektryczna E) oraz w wyniku przepływu prądu (pole magnetyczne składowa magnetyczna H). Powstające w organizmie ludzkim prądy dodatkowo mogą powodować wydzielanie się mocy elektrycznej o gęstości wywołującej w krańcowych przypadkach nagrzewanie się organizmu (tzw. efekt termiczny działania pola), bądź w przypadkach oddziaływania niższych wartości zakłócenia w pracy układu krążenia (tzw. efekt metermiczny działania pola). Wartość wspomnianych prądów dodatkowych jest funkcją wielkości poziomu oddziaływania PEM i jego częstotliwości. Przy długotrwałym oddziaływaniu PEM o dużych poziomach i częstotliwości następują zakłócenia w funkcjonowaniu organizmu, zwłaszcza w pracy układu krążenia i układu nerwowego, powodując dolegliwości i zmniejszenie odporności organizmu. Główne objawy to: ogólne osłabienie, apatia, pogorszenie wzroku, oznaki stałego zmęczenia czy złego samopoczucia, braku koncentracji itp. Trudno przewidzieć dokładne skutki, gdyż każdy organizm w zależności od indywidualnych predyspozycji reaguje w różnym stopniu i w różnym czasie. Stwierdzono ponadto również szkodliwe oddziaływanie PEM na inne organizmy żywe (fauna, flora) oraz na środowisko naturalne (woda, powietrze). Wniosek nasuwa się taki, iż nieodzowna i konieczna jest ochrona ludzi i środowiska przed oddziaływaniem PEM, a powinna ona polegać przede wszystkim na:
eliminacji obszarów intensywnego wpływu PEM o wartościach przekraczających dopuszczalne poziomy charakteryzowane poprzez wartości graniczne natężenia pola elektrycznego składowa elektryczna E [V/m] i pola magnetycznego – składowa magnetyczna H [A/m],
odpowiedniej separacji przestrzennej miejsc pobytu ludzi od obszarów o zbyt intensywnym poziomie pola elektromagnetycznego. Warto pamiętać, iż obowiązujące w wielu krajach przepisy nakazujące ograniczanie przebywania ludzi w zasięgu PEM o f = 50 Hz, powstały na podstawie zaleceń podawanych przez wyspecjalizowane instytucje międzynarodowe zajmujące się zagadnieniami ochrony środowiska przed PEM. Wzorem dla przepisów kilku państw były zalecenia Międzynarodowego Towarzystwa Ochrony przed Promieniowaniem (IRPA) oraz Europejskiego Komitetu Normalizacji Elektrotechnicznej (CENELEC). Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO World Health Organization), będącej światowym autorytetem w dziedzinie badań wpływu pola elektrycznego na organizm ludzki, określa się, że stacja energetyczna jako prawidłowo wykonana i eksploatowana nie ma szkodliwego wpływu na zdrowie i życie ludzi. Obowiązujące w wielu krajach przepisy i zalecenia oparte są przede wszystkim na wynikach wielu badań empirycznych. Przy ustalaniu wartości dopuszczalnych kierowano się zasadą, że czynnik, co, do którego istnieją przypuszczenia, iż może być szkodliwy, np. PEM, należy ograniczać na tyle, na ile jest to możliwe bez ponoszenia nadmiernych kosztów decydujących o cenie 1 kWh energii elektrycznej. W przepisach kilku krajów, w tym polskich, natężenie pola E ≤ 1 kV/m uważane jest za całkowicie bezpieczne, nawet przy długotrwałym w nim przebywaniu. Przepisy w innych krajach np. Austrii. Niemczech, Włoszech, przyjmują za całkowicie bezpieczną wartość natężenie pola na poziomie E ≤ 5 kV/m. Oznacza to, iż polskie przepisy w zakresie ochrony przed oddziaływaniem PEM należą do jednych z najbardziej rygorystycznych. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) za bezpieczne dla zdrowia natężenie pola elektrycznego o częstotliwości 50 Hz, uważa się:
5 kV/m – w przypadku nieograniczonego czasu narażenia,
5 kV/m–10 kV/m – przy czasie narażenia ograniczonym do kilku godzin dziennie. Podane wielkości dotyczą wyłącznie otwartych przestrzeni. Promieniowanie wewnątrz budynków jest znikome i pomijane. W Polsce dopuszczalne poziomy promieniowania elektromagnetycznego regulowane są przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów dotrzymywania tych poziomów (Dz. U. z 14 listopada 2003 r. Nr 192, poz. 1883). Rozporządzenie określa dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku, zróżnicowane dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz miejsc dostępnych dla ludności, a także zakresy częstotliwości promieniowania, dla których określa się parametry fizyczne, charakteryzujące oddziaływanie pól na środowisko. Tabele poniżej przedstawiają wartości dopuszczalne poziomów pól elektromagnetycznych, zróżnicowane dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz dla miejsc dostępnych dla ludności. 78 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Tabela 45. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową Wielkość fizyczna Składowa Składowa magnetyczna Gęstość mocy Zakres częstotliwości PEM elektryczna

50 Hz 1 kV/m 60 A/m

Tabela 46. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych dla miejsc dostępnych dla ludności Wielkość fizyczna Składowa Składowa magnetyczna Gęstość mocy Zakres częstotliwości PEM elektryczna

0 Hz 10 kV/m 2 500 A/m

od 0 Hz do 0,5 Hz 2 500 A/m

od 0,5 Hz do 50 Hz 10 kV/m 60 A/m

od 0,05 kHz do 1 kHz 3/f A/m

od 0,001 MHz do 3 MHz 20 V/m 3 A/m

od 3 MHz do 300 MHz 7 V/m

2 od 300 MHz do 300 GHz 7 V/m 0,1 W/m

Na terenach z zabudową mieszkaniową i w miejscach, gdzie zlokalizowane są żłobki, przedszkola, szpitale, internaty, natężenie pola elektrycznego o częstotliwości 50 Hz, nie może być wyższe niż 1kV/m, natomiast graniczna wartość pola magnetycznego wynosi 60A/m. Według danych literaturowych natężenie pola elektrycznego i magnetycznego o częstotliwości 50 Hz wytwarzanego przez napowietrzne linie elektromagnetyczne ma następujące wartości:
pola pod liniami najwyższych napięć 220 – 400 kV: 1 – 10 kV/m i 0,8 – 40 A/m, w odległości 150 m od linii 400 kV: poniżej 0,5 kV/m i poniżej 4 A/m,
pola pod liniami wysokiego napięcia 110 kV: 0,5 – 4 kV/m i poniżej 16 A/m,
pola pod liniami średniego napięcia 10 – 30 kV: poniżej 0,3 kV/m i 0,8 – 16 A/m. Wokół linii napowietrznych i stacji elektroenergetycznych występuje zarówno pole elektryczne, jak i magnetyczne. Są to pola o bardzo niskiej częstotliwości (50 Hz), stąd też ich ewentualny wpływ na organizmy żywe jest niewielki i potrzeba dużych natężeń, aby wywołać jakiekolwiek zmiany w organizmach. W przypadku siłowni wiatrowych źródłami promieniowania są:
generatory i transformatory montowane w turbinach,
stacje transformatorowe,
linie średniego i wysokiego napięcia. W energetyce wiatrowej rozpatrywanymi źródłami promieniowania elektromagnetycznego mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko są stacje transformatorowe WN/SN (wysokie napięcie/średnie napięcie) i linie wysokiego napięcia 110 kV. W przypadku przedmiotowego przedsięwzięcia nie planuje się budowy stacji transformatorowej na terenie farmy wiatrowej, a więc problem wytwarzania pola elektromagnetycznego o niskiej częstotliwości i jego negatywnego oddziaływania na organizmy żywe nie istnieje. Energia elektryczna wytwarzana w siłowniach wiatrowych będzie przesyłana liniami kablowymi SN do istniejącego GPZ Łobez. Przesył energii elektrycznej wytworzonej przez elektrownie wiatrowe będzie realizowany na napięciu średniego napięcia (SN) za pomocą zespołu linii kablowych elektroenergetycznych w układzie trójfazowym układanym w ziemi kablem, gdzie typ i przekrój żyły roboczej uzależniony jest ściśle od przesyłanej mocy na konkretnym odcinku. Lokalizację zespołu linii kablowych, przewiduje się w istniejących pasach drogowych lub w gruntach o funkcji rolniczej, umieszczone pod powierzchnią ziemi. Dodatkowo bezpośrednio przy elektrowni dopuszcza się lokalizację kontenera ze złączem kablowym. Wewnątrz kontenera zostaną zainstalowane urządzenia pomiarowe i zabezpieczające, wraz z instalacją łączącą linie kablowe wyprowadzone od elektrowni wiatrowej z projektowaną linią kablową prowadzącą do GPZ w Łobzie. Nie przewiduje się na terenie parku stosowania linii napowietrznych oraz dodatkowych transformatorów. Cała sieć łącząca poszczególne elektrownie wiatrowe będzie realizowana na średnim napięciu.

79 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Generatory prądu stanowią źródło niejonizującego promieniowania elektromagnetycznego o częstotliwości 100Hz. W przypadku generatorów niekorzystne oddziaływanie może występować w przypadku, gdy organizm znajduje się w odległości do kilku metrów od generatora i przy długotrwałej ekspozycji. Generator urządzenia wiatrowego wytwarza napięcie 0,4 kV i jest umieszczony w ekranowanej obudowie generatora (gondola) oraz zamknięty w przestrzeni otoczonej metalowym przewodnikiem o właściwościach ekranujących, co w konsekwencji powoduje, że wpływ elektrowni wiatrowej na kształt klimatu elektromagnetycznego środowiska jest równy zero. Gondola stanowi zabezpieczenie dwojakie tzn. eliminuje pole magnetyczne oraz stanowi izolację akustyczną. Generatory prądu w wiatrakach umieszczone są na wysokości co najmniej 100 m nad ziemią (zależnie od wysokości wieży, tu: do ok. 140 m), w związku z czym poziom pola elektromagnetycznego generowane przez elementy elektrowni w poziomie terenu (na wysokości 1,8 m) jest w praktyce pomijalny, gdyż wypadkowe natężenie pola elektrycznego wynosi one ok. 9 V/m, tj. znacznie poniżej wartości występującej naturalnie. Wypadkowe pole magnetyczne wyniesie w tym miejscu ok . 4,5 A/m, a więc również mniej niż naturalne pole naturalne. Przewody łączące generator z traformatorem umieszczone są w stalowej rurze, która stanowi element nośny całej konstrukcji i jest również samoistnym ekranem jakiegokolwiek pola magnetycznego. Pozostała cześć urządzenia wiatrowego wykonana jest z materiałów epoksydowych, które nie stanowią nośnika fal magnetycznych ani też nie zakłócają propagacji fal radiowych. Promieniowanie z generatora znajdującego się na szczycie wieży nie będzie docierało do powierzchni ziemi i przebywających na niej ludzi. Już samo takie usytuowanie gwarantuje brak oddziaływania na organizmy żywe. Promieniowanie z linii średniego napięcia (SN ) jest znikome. W przypadku linii podziemnej dodatkowo grunt stanowi izolację (nie jest przewodnikiem tego typu promieniowania) stąd też promieniowanie jest znikome i nie wykracza poza obwód kabla odseparowanego od powierzchni ziemi warstwą izolatora, jakim jest grunt. W związku z powyższym promieniowanie emitowane przez urządzenia i infrastrukturę towarzyszącą siłowniom wiatrowym nie będzie wykraczało poza dopuszczalne wartości określone Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów dotrzymywania tych poziomów. Biorąc pod uwagę, że promieniowanie elektromagnetyczne generowane przez turbiny wiatrowe, mierzone na poziomie 1,8 m nad gruntem nie przekracza wartości pól elektroenergetycznych występujących w naturze, nie ma podstaw do stwierdzenie iż elektrownie wiatrowe mogą powodować jakiekolwiek oddziaływania na zdrowie ludzi przebywających w ich okolicy.

Tabela 47. Pole elektromagnetyczne wytwarzane przez elektrownie wiatrową na tle innych urządzenia źródło: www.oddziaływaniewiatrakow.pl Wartość Elektrownia Elektryczna dopuszczalna dla Suszarka do włosów Rodzaj pola wiatrowa (na maszynka do terenów (10 cm) wys. 1,8 m) golenia (5 cm) zabudowanych Wartość pola 1000 V/m 9 V/m 700 V/m 800 V/m elektrycznego Wartość pola 60 A/m 4,5 A/m 121200 A/m 4 A/m magnetycznego

HAŁAS Hałas w medycynie to wszelkiego rodzaju dźwięki szkodliwe dla zdrowia człowieka zarówno ze względu na możliwość uszkodzenia jego narządu słuchu, jak również niekorzystnie wpływające na jego psychikę. Hałasem mogą tutaj być dźwięki niepożądane z powodu ich nadmiernego natężenia (za głośne), nieodpowiedniego widma (np. za wysokie, lub za niskie), a także drażniące. Z punktu widzenia psychologii hałas jest dźwiękiem nieprzyjemnym i niepożądanym, powodującym drażliwość, zmęczenie całego organizmu a szczególnie słuchu. Hałas ma wpływ na zdrowie i kondycję człowieka. Jego działanie można rozpatrywać w trzech płaszczyznach:
bezpośrednie na ucho środkowe i wewnętrzne,
pośrednie na układ nerwowy i psychikę,
na zasadzie odruchu na inne narządy. Szkodliwość działania hałasu na organizm człowieka objawia się zmęczeniem, gorszą wydajnością nauki, trudnościami w skupieniu uwagi, zaburzeniami orientacji, podwyższeniem ciśnienia krwi, bólem i zawrotami głowy, czasowym lub trwałym uszkodzeniem słuchu. U małych dzieci hałas budzi duży niepokój, niepewność, zagubienie, powoduje płacz. Nie wszyscy są jednakowo wrażliwi na hałasowe uszkodzenie słuchu. Istnieją czynniki predysponujące zależne od genów, ogólnego stanu zdrowia, warunków środowiskowych. 80 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Najbardziej wrażliwi na działanie hałasu są ludzie młodzi i małe dzieci. Szczególnie narażone są osoby, u których w rodzinie występuje niedosłuch, osoby długo przebywające w głośnym otoczeniu, aktualnie chore, leczone lekami potencjalnie uszkadzającymi słuch, cierpiące na stany zapalne uszu, wreszcie same mające niedosłuch, który w wyniku przebywania w hałasie może się pogłębić. U osób dorosłych, hałas o natężeniu przekraczającym próg bólu działający impulsowo, jednorazowo i krótkotrwale może spowodować ostry uraz akustyczny. Natomiast przewlekły uraz akustyczny powstaje na skutek długotrwałego narażenia na hałas nieprzekraczający progu bólu, zwykle o natężeniu 90 95 dB ( decybeli) lub niewiele wyższym. Dotyczy to głównie osób pracujących w niekorzystnych warunkach akustycznych. Wibracja towarzysząca hałasowi potęguje uszkodzenie słuchu. Działanie hałasu na narząd słuchu może powodować następujące zjawiska:
adaptację w czasie trwania bodźca dźwiękowego,
czasowe, krótko lub długotrwałe upośledzenie słyszenia, spowodowane zmęczeniem słuchowym wracające do normy po kilku minutach lub kilkunastu godzinach od zakończenia ekspozycji na hałas,
trwałe upośledzenie słyszenia.

Źródła hałasu Ogólnie wiadomo, że pracy każdej elektrowni wiatrowej towarzyszy hałas. Pochodzi on od obracających się łopat, wirnika generatora i przekładni. Zwykle jego natężenie nie jest duże, ale jest on jednak monotonny, przez co ujemnie oddziałuje na psychikę człowieka. Dlatego też hałas od siłowni wiatrowych należy monitorować, by można było go racjonalnie ocenić i właściwie dobrać adaptacje akustyczne. Wielkość poziomu dźwięku hałasu wynikająca z funkcjonowania instalacji wykorzystującej siłę wiatru do produkcji energii uzależniona jest od poziomu wytwarzanej mocy, prędkości obrotowej wirnika oraz konstrukcji siłowni. Działanie turbiny wiatrowej powoduje uboczne hałasy pochodzenia mechanicznego oraz aerodynamicznego. Hałasy pochodzenia mechanicznego, powstające w związku z działaniem prądnicy i przekładni, ze względu na jakość rozwiązań technicznych i „punktowość” źródła są słyszalne i rozróżnialne od szumów tła (głównie wiatru) tylko w bliskim sąsiedztwie – najwyżej do ok. 150 m przy złym stanie technicznym urządzenia. Hałasy aerodynamiczne powstają wskutek kontaktu powietrza ze śmigłami na stosunkowo dużej (około 500 m2) powierzchni omiatania. Mają one charakter szerokopasmowego szumu z widmową gęstością energii akustycznej dość równomierną w pasmach częstotliwości słyszalnych. Ponieważ hałas wiatraka o charakterze białego szumu jest maskowany szumem wiatru na innych przeszkodach terenowych, to w aspekcie dokuczliwości można rozpatrywać tylko słyszalne tzw. czyste tony, które mogą powstawać na nierównościach śmigieł. Jednak producenci poświęcają najwyższą uwagę zapewnieniu możliwie najgładszej powierzchni śmigieł i wykonaniu ich w sposób uodparniający na korozję, osadzanie się zanieczyszczeń (w tym insektów) i inne mechaniczne czynniki mogące powodować uszkodzenia. Falowanie jednostajnego szumu (powodowane fluktuacjami ciśnienia podczas ruchu płata śmigła przy korpusie wieży) wynosi 12 dB i praktycznie jest słyszalne (rozróżnialne) do odległości ok. 180 m od wiatraka.

Tabela 48. Poziom hałasu emitowanego przez różne źródła www.oddziaływaniewiatrakow.pl

Źródło hałasu Poziom hałasu (dB)

Granica słyszalności 0

Poziom hałasu tła w porze nocnej 2040

Cicha sypialnia 35

Elektrownia wiatrowa oddalona o 350 m 3545

Droga o dużym ruchu pojazdów oddalona o 5 km 3545

Samochód jadący z prędkością 65 km/h oddalony o 100 m 55

Rozmowa 60

Ciężarówka jadąca z prędkością 50 km/h oddalona o 100 m 65

Miejski ruch uliczny 90

Młot pneumatyczny oddalony o 7 m 95

Samolot odrzutowy oddalony o 250 m 105

81 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Dzięki zaawansowanym technologiom izolacji gondoli, hałas mechaniczny został w stosowanych obecnie modelach turbin ograniczony do poziomu poniżej szumu aerodynamicznego. Hałas mechaniczny może być słyszalny w starszych modelach turbin, które są nierzadko demontowane i wyprzedawane za granicą a następnie instalowane w Polsce. Poziom emitowanego hałasu mechanicznego nie wzrasta wraz ze wzrostem wielkości turbiny w takim tempie, jak obserwuje się to w przypadku szumu aerodynamicznego. W związku z tym, że źródłem szumu aerodynamicznego jest przepływające przez łopaty wirnika powietrze, hałas ten jest nieunikniony i dominuje w bezpośrednim sąsiedztwie farmy wiatrowej (Pedersen & Waye, 2004). Pomimo zmian konstrukcyjnych, mających na celu obniżenie natężenia szumu aerodynamicznego poprzez obniżenie „prędkości końcówek” śmigła (najlepiej tak, by nie przekraczała ona 65 m/s) czy też wprowadzenie regulacji ustawienia kąta łopat (tzw. pitch control system), hałas aerodynamiczny został w znacznym stopniu ograniczony, ale nie udało się go wyeliminować całkowicie. Sąsiadujący z farmami wiatrowymi mieszkańcy często przyznają w przeprowadzanych badaniach opinii publicznej, że słyszą „świst” i „szum” dobiegający z rejonu inwestycji (Pedersen & Waye, 2004). Natężenie emitowanego przez farmę hałasu uzależnione jest od wielu czynników, przede wszystkim od sposobu rozmieszczenia turbin w obrębie farmy oraz ich modelu, ukształtowania terenu, prędkości i kierunku wiatru oraz rozchodzenia się fal dźwiękowych w powietrzu. Przykładowo, wraz ze wzrostem prędkości wiatru wzrasta poziom szumu aerodynamicznego emitowanego przez turbinę. Jednocześnie jednak wzrasta natężenie szumu wiatru, który w dużym stopniu maskuje dźwięki emitowane przez turbinę. To, w jaki sposób będziemy odbierać dźwięki emitowane przez turbiny (czy będą one dla nas uciążliwe czy nie), w głównej mierze uzależnione będzie od poziomu tzw. hałasu tła oraz od naszej odległości od farmy (University of Massachusetts, 2006). Otaczająca nas przestrzeń pełna jest, bowiem różnorodnych dźwięków związanych z naszym codziennym funkcjonowaniem. Jeżeli ich natężenie jest zbliżone do poziomu hałasu emitowanego przez pracującą turbinę, dźwięki emitowane przez znajdującą się w naszym sąsiedztwie farmę wiatrową będą dla nas właściwie „nierozróżnialne” od otoczenia (Pedersen & Waye, 2004). Kluczowym narzędziem zabezpieczania przed uciążliwością ze strony hałasu generowanego przez elektrownie wiatrowe, jest utrzymanie odpowiedniej odległości tych instalacji od terenów zabudowy mieszkaniowej. Odległość ta powinna wynikać z przeprowadzonych przez ekspertów analiz, które pozwolą ustalić granice terenu, na którym nie będą przekroczone właściwe standardy akustyczne, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826). Dla lokalnych społeczności najistotniejszą normą jest wysokość hałasu dopuszczalna na terenie zabudowy mieszkaniowej w porze nocnej, która wynosi 45 dB. Istotne jest także określenie progu słyszalności wiatraków w punktach szczególnie wrażliwych, czyli przede wszystkim miejsc stałego przebywania mieszkańców, zwłaszcza w porze nocnej. Hałas na poziomie nieco mniejszym niż 45 dB, mimo iż nie powoduje przekroczenia norm może powodować obniżenie komfortu, jeśli będzie obcym dźwiękiem dominującym w otoczeniu. Problemem może być monotonność dźwięku i jego długotrwałe oddziaływanie na psychikę człowieka.

Analiza inwestora Merytoryczne podstawy analizy hałasu generowanego przez pracujące elektrownie wiatrowe:
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku,
Polska Norma PNISO 96132 Akustyka. Tłumienie dźwięku podczas propagacji w przestrzeni otwartej. Ogólna metoda obliczania,
Koncepcja programowoprzestrzenna przedsięwzięcia – przewidywana lokalizacja elektrowni wiatrowych, rzędne punktów posadowienia,
Dokumentacja i dane techniczne dotyczące różnych typów stosowanych obecnie elektrowni wiatrowych. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, wyrażone wskaźnikami L Aeq D i L Aeq N, podane są w tabeli 1 załącznika do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826). Wskaźniki

LAeq D i L Aeq N mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby. Dla hałasu emitowanego przez instalacje, wskaźnik L Aeq D odnosi się do przedziału czasu odniesienia równego 8 najmniej korzystnym godzinom dnia kolejno po sobie następującym a wskaźnik L Aeq N mają odnosi się do przedziału czasu odniesienia równego 1 najmniej korzystnej godzinie nocy. Wartości poziomów dopuszczalnych są zależne od funkcji urbanistycznej, jaką spełnia dany teren. Ich zakres podzielono na 4 klasy. Dla terenów wymagających intensywnej ochrony przed hałasem określane są najniższe poziomy dopuszczalne, natomiast dla terenów gdzie ochrona przed hałasem nie jest zagadnieniem krytycznym poziomy dopuszczalne są najwyższe. Przyjęta podstawa kategoryzacji terenów – ich funkcja urbanistyczna – jednoznacznie wskazuje na ścisłe związki między ochroną środowiska przed hałasem a zagospodarowaniem 82 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

przestrzennym. W świetle powyższego rozporządzenia obiektami akustycznie chronionymi są między innymi tereny mieszkaniowe. Dla terenów upraw rolnych oraz terenów produkcyjnousługowych nie podaje się wartości normatywnych hałasu w środowisku.

Tabela 49. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku od instalacji

Dopuszczalny poziom hałasu w dB

Pozostałe obiekty i działalność Drogi lub linie kolejowe będąca źródłem hałasu

LAeq D przedział czasu Lp. Rodzaj terenu LAeq N L L odniesienia Aeq D Aeq N przedział czasu przedział czasu przedział czasu równy odniesienia równy odniesienia odniesienia 8 najmniej 1 najmniej równy 16 równy korzystnym korzystnej godzinie godzinom 8 godzinom godzinom dnia, nocy kolejno po sobie następującym a. Strefa ochronna „A” uzdrowiska 1. 50 45 45 40 b. Tereny szpitali poza miastem a. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b. Tereny zabudowy związanej ze 2. stałym lub czasowym pobytem 55 50 50 40 dzieci i młodzieży c. Tereny domów opieki społecznej d. Tereny szpitali w miastach a. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b. Tereny zabudowy 3. 60 50 55 45 zagrodowej c. Tereny rekreacyjno wypoczynkowe d. Tereny mieszkaniowousługowe Tereny w strefie śródmiejskiej miast 4. 65 55 55 45 powyżej 100 tys. mieszkańców

Zgodnie z punktem 2a tabeli powyżej dopuszczalny poziom hałasu emitowany przez projektowane elektrownie wiatrowe na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, wyrażony równoważnym poziomem dźwięku A w dB nie powinien przekroczyć następujących wartości:

LAeq D = 50,0 dB dla pory dnia

LAeq N = 40,0 dB dla pory nocy

natomiast zgodnie z punktem 3b tabeli 1 dopuszczalny poziom hałasu na terenach zabudowy zagrodowej nie powinien przekroczyć następujących wartości:

LAeq D = 55,0 dB dla pory dnia

LAeq N = 45,0 dB dla pory nocy

Zgodnie z punktem 3c tabeli dopuszczalny poziom hałasu na terenach rekreacyjnowypoczynkowych nie powinien przekroczyć następujących wartości:

LAeq D = 55,0 dB dla pory dnia

LAeq N = 45,0 dB dla pory nocy

Biorąc pod uwagę, że obiekty parków wiatrowych czynne są przez całą dobę, jako kryterium zasięgu hałasu należy przyjąć wartość normatywną dla pory nocy wynoszącą w przypadku zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej 40,0dB, natomiast w przypadku zabudowy zagrodowej i rekreacyjnowypoczynkowej 45,0dB. 83 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

W celu oceny wpływu elektrowni wiatrowych ma klimat akustyczny, inwestor dokonał szczegółowej kalkulacji propagacji hałasu, obejmującej określenie wartości i zasięgu hałasu emitowanego do środowiska z terenu projektowanego ZEW Łobżany. Jako podstawę do obliczeń i określenia zasięgu oddziaływania przyjęto dane zawarte w dokumentacji i informacji technicznej producentów różnych typów elektrowni wiatrowych. Niektóre z elektrowni wyposażone są w urządzenia pozwalające regulować ich parametry w zależności od pożądanego na danym terenie poziomu emisji hałasu. Szczegółowe analizy hałasu zostały opisane w rozdziale 7. Dodatkowo inwestor dołączył do niniejszego opracowania stosowane raporty obrazujące (załącznik 6):
dane wyjściowe,
otrzymane wartości hałasu na granicy terenów chronionych akustycznie,
strefę oddziaływania. Analizy poziomu hałasu emitowanego przez elektrownie wiatrowe potwierdzają fakt, iż realizacja ZEW Łobżany w wariancie 2 nie będzie miała negatywnego wpływu na klimat akustyczny terenów sąsiadujących z planowanym przedsięwzięciem (patrz: tabela poniżej).

Tabela 50. Wartości emitowanego przez elektrownie wiatrowe hałasu (w porze nocnej i dziennej) w wariancie 2 (do realizacji) na granicy terenów chronionych akustycznie

Wartości poziomu hałasu Dopuszczalne poziomy hałasu wg emitowanego przez Rozporządzenia Ministra elektrownie (2 szt.) na Środowiska z dnia 14 czerwca Punkty pomiarowe na granicy granicy najbliższych 2007r. w sprawie dopuszczalnych najbliższych terenów terenów akustycznie poziomów hałasu w środowisku akustycznie chronionych chronionych (Dz. U. nr 120, poz. 826)

Pora nocna Pora dzienna Pora nocna Pora dzienna

Urządzenia typ 1 105 dB(A) 106 dB(A) Punkt pomiarowy A Łobżany 43,7 dB(A) 44,7 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny rekreacyjnowypoczynkowe Punkt pomiarowy B Trzeszczyna 37,8 dB(A) 38,9 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny zabudowy zagrodowej Punkt pomiarowy C – Łobżany 1 40,5 dB(A) 41,5 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny zabudowy zagrodowej Punkt pomiarowy D – Łobżany 2 40,2 dB(A) 41,2 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny zabudowy zagrodowej

Urządzenia typ 2 104 dB(A) 107 dB(A) Punkt pomiarowy A Łobżany 42,4 dB(A) 45,5 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny rekreacyjnowypoczynkowe Punkt pomiarowy B Trzeszczyna 36,5 dB(A) 39,6 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny zabudowy zagrodowej Punkt pomiarowy C – Łobżany 1 39,2 dB(A) 42,3 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny zabudowy zagrodowej Punkt pomiarowy D – Łobżany 2 38,9 dB(A) 42,0 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny zabudowy zagrodowej

Urządzenia typ 3 105 dB(A) 105 dB(A) Punkt pomiarowy A Łobżany 43,8 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny rekreacyjnowypoczynkowe Punkt pomiarowy B Trzeszczyna 38,0 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny zabudowy zagrodowej Punkt pomiarowy C – Łobżany 1 40,6 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny zabudowy zagrodowej Punkt pomiarowy D – Łobżany 2 40,3 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny zabudowy zagrodowej

Urządzenia typ 4 104 dB(A) 104 dB(A) Punkt pomiarowy A Łobżany 42,8 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny rekreacyjnowypoczynkowe Punkt pomiarowy B Trzeszczyna 36,8 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny zabudowy zagrodowej 84 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Punkt pomiarowy C – Łobżany 1 39,5 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny zabudowy zagrodowej Punkt pomiarowy D – Łobżany 2 39,2 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A) tereny zabudowy zagrodowej

Wnioski 1. przy budowie ZEW Łobżany zostaną wykorzystane elektrownie wiatrowe wyprodukowane zgodnie z nowoczesnymi technologiami, w konstrukcji, których zastosowano wszelkie możliwe rozwiązania ograniczające emisje hałasu. 2. obecnie w otoczeniu terenu planowanego pod budowę elektrowni wiatrowych nie ma żadnych stacjonarnych źródeł hałasu i warunki akustyczne są tylko okresowo degradowane przez hałasy maszyn rolniczych podczas prac polowych, 3. obliczenia poziomu hałasu przeprowadzono dla ekstremalnych warunków, kiedy poziom hałasu jest największy, 4. na podstawie uzyskanych wyników nie przewiduje się (w granicach błędu prognozy) przekroczenia wartości normatywnej w środowisku na granicy terenów akustycznie chronionych wywołanej uruchomieniem elektrowni wiatrowych dla pory dziennej i pory nocnej, 5. nie ma potrzeby stosowania szczególnych rozwiązań ograniczających oddziaływanie elektrowni na środowisko ani zmiany usytuowania elektrowni, 6. przeprowadzona analiza wykazała, że projektowane zamierzenie inwestycyjne polegające na budowie 2 elektrowni wiatrowych może być zrealizowane w zaplanowanym kształcie, 7. na etapie eksploatacji należy szczególną uwagę zwrócić na dokonywanie okresowych konserwacji ruchomych elementów turbiny celem ograniczania hałasów mechanicznych oraz usuwanie ewentualnych powstałych nierówności i zanieczyszczeń na śmigłach, by nie powodowały one niepożądanych tonalnych hałasów aerodynamicznych,

Metody zabezpieczenia terenów przed negatywnym wpływem inwestycji na klimat akustyczny: W celu zapobiegania, zmniejszania lub kompensowania szkodliwych oddziaływań na środowisko projektowanego przedsięwzięcia w postaci przekroczeń hałasu przewiduje się:
na etapie planowania:  wybór odpowiedniej lokalizacji zachowanie odpowiednich odległości od terenów mieszkalnych,  wybór odpowiedniej technologii i mocy urządzeń,  właściwa konfiguracja farmy wiatrowej,  przeprowadzenie wstępnych kalkulacji poziomy ciśnienia akustycznego, która pozwolą wyeliminować warianty przedsięwzięcia, przy których emisja hałasu przekracza lub niesie ryzyko przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu,  zastosowanie urządzeń z systemem regulacji kąta łopat (tzw. pitch control system) w celu ograniczenia hałasu aerodynamicznego,  zastosowanie urządzeń o odpowiedniej technologii izolacji gondoli w celu ograniczenia hałasu mechanicznego,
na etapie eksploatacji:  systematyczna konserwacja i naprawa urządzeń mechanicznych,  po uruchomieniu instalacji elektrowni wiatrowej zostaną wykonane pomiary poziomu hałasu,  w przypadku stwierdzenia po uruchomieniu elektrowni wiatrowych przekroczeń wartości dopuszczalnego poziomu hałasu na terenach zabudowy mieszkaniowej i innych terenach chronionych akustycznie mogą być wykonane dodatkowe adaptacje akustyczne, ograniczające emisję hałasu do otoczenia (redukcja mocy akustycznej urządzeń, czasowe wyłączenie urządzeń w porze nocnej). Analizując oszacowane poziomy hałasu można stwierdzić, że dopuszczalne wartości poziomu hałasu na granicy najbliższych terenów chronionych akustycznie nie będą przekraczały wartości dopuszczalnych, określonych dla pory nocnej jak i dziennej w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826).

HAŁAS INFRADŹWIĘKOWY Mianem hałasu infradźwiękowego określa się dźwięki lub hałas o widmie częstotliwości zawartym w zakresie od 2 Hz do 16 Hz (polska norma PN86/N01338). Obecnie w literaturze coraz powszechniej używa się pojęcia hałas niskoczęstotliwościowy, które obejmuje zakres częstotliwości od około 10 Hz do 250 Hz. Infradźwięki wchodzące w skład hałasu infradźwiękowego, wbrew powszechnemu mniemaniu o ich niesłyszalności, są odbierane w organizmie specyficzną drogą słuchową (głównie przez narząd słuchu). 85 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Słyszalność ich zależy od poziomu ciśnienia akustycznego. Stwierdzono jednak dużą zmienność osobniczą w zakresie percepcji słuchowej infradźwięków, szczególnie dla najniższych częstotliwości. Progi słyszenia infradźwięków są tym wyższe, im niższa jest ich częstotliwość i wynoszą na przykład: dla częstotliwości 6 ÷ 8 Hz około 100 dB, a dla częstotliwości 12 ÷ 16 Hz około 90 dB. Poza specyficzną drogą słuchową infradźwięki są odbierane przez receptory czucia wibracji. Progi tej percepcji znajdują się o 20 ÷ 30 dB wyżej niż progi słyszenia. Długości fal infradźwięków wynoszą od 17 do 170 m (Fachverband für Strahlenschutz e.V.: Leitfaden „Nichtionisierende Strahlung“, Infraschall, Köln 2005). Właśnie przez długość fal oraz poprzez powolne wahania wartości ciśnienia akustycznego właściwości infradźwięków są bardzo różnorodne. Fale te tłumione są przez powietrze w bardzo znikomym stopniu, a budowle i ich elementy (takie jak na przykład okna) tłumią zaledwie kilka decybeli (od 0 do 10 dB). Dopiero po przekroczeniu poziomu ciśnienia akustycznego o wartości 140 dB infradźwięki mogą powodować szkodliwe zmiany w organizmie ludzkim.

Człowiek stosunkowo często narażony jest na oddziaływanie hałasu niskoczęstotliwościowego. Źródła tego typu hałasu w środowisku człowieka można podzielić na dwie grupy: źródła naturalne i źródła sztuczne (techniczne). Do grupy źródeł naturalnych należą: wybuchy wulkanów, trzęsienia ziemi, turbulencje powietrzne i wodne, grzmoty, gwałtowne wiatry, wodospady, burze geomagnetyczne, załamania fal morskich przy brzegu, meteoryty, góry lodowe itp. Większość źródeł naturalnych emituje fale o bardzo niskich częstotliwościach (0,01 ÷ 3 Hz). Do grupy źródeł technicznych należą głównie powszechne w zakładach produkcyjnych maszyny przepływowe, takie jak: sprężarki tłokowe wolnoobrotowe, wentylatory przemysłowe, turbodmuchawy, ssawy, okrętowe silniki spalinowe, lotnicze silniki odrzutowe oraz przemysłowe maszyny i urządzenia takie jak: urządzenia energetyczne elektrowni cieplnych (młyny, kotły, kominy), piece hutnicze, formierki i kraty wstrząsowe oraz środki komunikacji i transportu, a nawet długie mosty obciążone ruchem. Ciągle jeszcze prowadzone są badania w wyniku, których identyfikowane są nowe źródła hałasu niskoczęstotliwościowego i infradźwięków. Hałas infradźwiękowy odbierany jest przez człowieka zarówno drogą słuchową jak i poprzez receptory wibracji rozłożone na całym ciele. Jego działanie uciążliwe charakteryzuje się subiektywnie określanymi stanami nadmiernego zmęczenia, dyskomfortu, senności, zaburzeniami równowagi, sprawności psychomotorycznej oraz zaburzeniami funkcji fizjologicznych. Obiektywnym potwierdzeniem tych stanów są zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, charakterystyczne dla obniżenia stanu czuwania, co jest szczególnie niebezpieczne dla operatorów maszyn i urządzeń. Bardzo nieprzyjemnym efektem oddziaływania tego typu hałasu jest uczucie wibrowania narządów wewnętrznych, które nasila się (aż do zniszczenia struktury organu) wraz ze wzrostem poziomu ciśnienia akustycznego. Zjawisko to związane jest z pobudzaniem do drgań organów wewnętrznych, których częstotliwości rezonansowe leżą w tym zakresie. Najczęściej uciążliwe oddziaływanie infradźwięków odczuwane jest, gdy poziom ciśnienia akustycznego przekracza progi percepcji. Trzeba jednak przyznać, że szczególnie w zakresie niskich częstotliwości występują w percepcji hałasu infradźwiękowego znaczne różnice osobnicze. Często zdarzają się osoby nadwrażliwe, które szczególnie intensywnie odczuwają uciążliwy charakter oddziaływania tego typu hałasu na organizm ludzki. Energia towarzysząca infradźwiękom może wywoływać zjawisko rezonansu narządów wewnętrznych człowieka, odczuwalne już od 100 dB, a poziom ciśnienia akustycznego 162 dB wywołuje ból ucha środkowego.

Jedynie w niektórych krajach wprowadzono dotychczas normy dotyczące niezdrowego poziomu infradźwięków. Większość tych norm opiera się jednak na badaniach w odniesieniu do miejsca pracy i standardowego czasu pracy. W Szwecji i Norwegii istnieje taka regulacja dotycząca pracy w fabrykach w Szwecji poziom hałasu infradźwiękowego nie może przekroczyć poziomu 110 dB przy częstotliwości 2 do 20 Hz i ośmiogodzinnym czasie pracy, w Norwegii natomiast jest to wartość 120 dB przy częstotliwości 4 – 31,5 Hz (Brüel, P.: ISO Working Group Work for Infrasound and Ultrasound with particular Relation to Determination of Standards and Limitations for Working Environments, FANAK B 1/ AK 1, nr 2 – 79). W Niemczech nie wprowadzono dotychczas żadnych wartości maksymalnych infradźwięków w miejscu pracy, ustalono jedynie wartość graniczną 140 dB (Por. niemiecka norma VDIRichtlinie 2058 Blatt 2: Beurteilung von Lärm hinsichtlich Gehörgefährdung; Beuth Verlag Berlin, czerwiec 1988).

Zakresy oddziaływania infradźwięków można podzielić w ten sposób:
poniżej 120dB. Krótkie oddziaływanie infradźwięków na człowieka nie jest szkodliwe. Skutki długiego przebywania pod ich wpływem nie są jeszcze znane,
między 120 a 140dB. Przebywanie w polu takich fal może wywoływać uczucie zmęczenia oraz lekkie zaburzenia procesów fizjologicznych,
między 140 a 160dB. Nawet, krótkie dwuminutowe działanie infradźwięków powoduje zachwiania równowagi i wymioty. Dłuższe oddziaływanie może wywołać trwałe uszkodzenia organiczne,

86 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

powyżej 170dB. Poddane takim falą zwierzęta zmarły z powodu przekrwawienia płuc (testów na ludziach nie przeprowadzano).

Elektrownie wiatrowe są również źródłem hałasu infradźwiękowego, który według wielu obiegowych opinii osiąga duże poziomy i stanowi zagrożenie dla otoczenia. Infradźwięki mogą wystąpić w środowisku nawet w znacznych odległościach od źródła. Turbiny wiatrowe są także źródłem tzw. infradźwięków, czyli fal dźwiękowych o niskich częstotliwościach (poniżej 20 Hz), które pomimo tego, że są niesłyszalne dla ludzkiego ucha mogą być odbierane/wyczuwane przez organizm ludzki. Udokumentowano jednak, że poziom infradźwięków emitowanych przez turbiny wiatrowe znajduje się dużo poniżej progu odczuwalności człowieka. Takich pomiarów dokonywano np. w Niemczech. W roku 2002 dokonano pomiarów przy turbinie o mocy 1,65 MW typu Vestas V66. W odległości 100 m od urządzenia stwierdzono empirycznie poziom hałasu infradźwiękowego o wartości 25 dB przy częstotliwości 10 Hz (Por. DEWI Magazin, nr 20, luty 2002). Zgodnie z normą DIN 45680 próg odczuwalności wynosi przy takiej częstotliwości około 95 dB. Poziom hałasu infradźwiękowego wynosił, więc w tym przypadku o ponad 30 dB mniej. Na tej podstawie i na podstawie innych wieloletnich badań stwierdzono, że poziom infradźwięków emitowany przez elektrownie wiatrowe jest całkowicie nieodczuwalny dla ludzi. Ogólnie można stwierdzić, że w odległości ok. 350 m od turbiny hałas infradźwiękowy wytwarzany przez nią znajduje się w przedziale od 35 do 45 dB (Por. AWEA Comments to BLM draft PEIS, 10 grudnia 2004), jest więc zbliżony do otoczenia w typowym gospodarstwie domowym. Do dnia dzisiejszego nie ma żadnych potwierdzonych naukowo dowodów, które łączą poziom hałasu o niskiej częstotliwości (infradźwięki) emitowany przez turbiny wiatrowe z ich negatywnym wpływem na zdrowie ludzkie. Biorąc pod uwagę ponad 68 tyś. turbin wiatrowych zainstalowanych na całym świecie i działających przez ponad 20 lat, nie stwierdzono żadnych skutków ubocznych ani nie zebrano dowodów na stwierdzenie, że technologia ta jest niebezpieczna dla ludzi (Dane za Brytyjskim Stowarzyszeniem Energetyki Wiatrowej – British Wind Energy Association: Low frequency noise and wind turbines). Według empirycznych pomiarów wykonanych na zlecenie Urzędu Ochrony Środowiska kraju związkowego Bawaria (Bayerische Landesamt für Umweltschutz) dokonano pomiaru hałasu infradźwiękowego emitowanego przez turbinę wiatrową o mocy 1 MW. Punkt pomiarowy znajdował się w odległości 250 m od urządzenia – na balkonie domu mieszkalnego. Na wynik badania miały wpływ również infradźwięki typowe dla otoczenia, ponieważ nie dokonano korekty hałasu infradźwiękowego. Po jej dokonaniu można się spodziewać wyników na wyraźnie niższym poziomie. Wyniki pomiaru przedstawione są w poniższej tabeli (Landesumweltamt Nordrhein Westfallen, Materialien nr 63: Windenergieanlagen und Immissionsschutz, Essen 2002):

Tabela 51. Wyniki pomiaru hałasu infradźwiękowego emitowanego przez turbinę wiatrową o mocy 1 MW

Wyniki częstotliwość 8 Hz 10 Hz 12,5 Hz 16 Hz 20 Hz wynik pomiaru 72 dB 71 dB 69 dB 68 dB 65 dB próg słyszalności 103 dB 95 dB 87 dB 79 dB 71 dB

Poziom infradźwięków, których źródłem jest farma wiatrowa jest jednak zwykle niższy od tzw. tła, czyli poziomu infradźwięków, których naturalnym źródłem jest wiatr czy fale morskie. Co więcej, dotychczasowe doświadczenia i badania wykazały, że infradźwięki wytwarzane przez turbiny nie są odbierane przez organizm człowieka (Howe Gastmeier Chapnik Limited, HGC Engineering, 2006). W związku z tym, że przeciwnicy farm wiatrowych często próbują wykazać ich wpływ na pogarszanie się stanu zdrowia, zarówno psychicznego jak i fizycznego, osób mieszkających w ich sąsiedztwie (Harry, 2007), uciążliwość hałasu emitowanego przez turbiny wiatrowe oraz jego wpływ na samopoczucie i zdrowie człowieka stały się obiektem szeregu badań naukowych. Ich wyniki nie wykazały jednak, aby hałas ten powodował zaburzenia zdrowia psychicznego oraz dobrego samopoczucia, np. przyczyniając się do zaburzeń snu czy wywołując uczucie niepokoju (Swedish Environmental Protection Agency, 2003). Wyniki badania przeprowadzonego w okresie letnim (od maja do czerwca) 2000 roku w Szwecji wśród mieszkańców gospodarstw domowych zlokalizowanych w bliskim sąsiedztwie elektrowni wiatrowych; każdy z respondentów miał widok ze swojego domu na min. 1 elektrownię wiatrową; badania dotyczyły hałasu na zewnątrz budynków wykazały, że hałas nieprzekraczający 32,5 dB był przez nich właściwie niezauważalny. 79% badanych zadeklarowało swoje przyjazne nastawienie do energetyki wiatrowej. Zaledwie 25% respondentów

87 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. oceniło elektrownie wiatrowe jako uciążliwe, z czego większość należała do grupy mieszkańców narażonych na hałas o wyższym natężeniu.

Tabela 52. Wyniki badań przeprowadzonych w Szwecji (Eja Pedersen, 2004)

Poziom hałasu (dB)

< 30 dB 30 – 32,5 32,5 – 35 35 – 37,5 37,5 – 40 > 40

% badanych

Niezauważalny 75 61 38 15 15 4

Zauważalny, ale 25 24 28 47 35 40 nieuciążliwy

Mało uciążliwy 0 14 17 26 23 12

Raczej uciążliwy 0 0 10 6 8 8

Bardzo uciążliwy 0 0 8 6 20 36

W Polsce według Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, hałas infradźwiękowy na stanowiskach pracy był charakteryzowany przez: równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G odniesiony do 8godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy (wyjątkowo w przypadku oddziaływania hałasu infradźwiękowego na organizm człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach w tygodniu) oraz szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego. W przypadku stanowisk pracy młodocianych i kobiet w ciąży obowiązują inne wartości dopuszczalne. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet, nie wolno zatrudniać kobiet w ciąży w warunkach narażenia na hałas infradźwiękowy, którego: równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G, odniesiony do 8 godzinnego dobowego, określonego w kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy przekracza wartość 86 dB , szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego przekracza wartość 135 dB. Jednymi z osób, które zajęły się pomiarami oraz analizą zjawisk akustycznych z zakresu infradźwięków towarzyszących pracy elektrowni wiatrowych byli dr inż. Ryszard Ingielewicz i Adam Zagubień z Politechniki Koszalińskiej. Pomiary dokonano na farmie wiatrowej złożonej z 9 elektrowni wiatrowych typu Vestas V80 – 2,0 MW (Optispeed). Ze względu na brak kryteriów oceny hałasu infradźwiękowego w środowisku naturalnym, posiłkując się kryteriami dotyczącymi stanowisk pracy, stwierdzono, że praca elektrowni wiatrowych nie stanowi źródła infradźwięków w poziomach mogących zagrozić zdrowiu ludzi. Szczególnie, że elektrownie wiatrowe są lokalizowane w odległościach niemniejszych niż 400 m od zabudowy mieszkalnej. W odległości 500 m uzyskane wartości osiągnęły maksymalnie 82,7 dB (Lin) i 78,4 dBG i były praktycznie do poziomów tła. Również inwestor zlecił wykonanie pomiarów hałasu infradźwiękowego na istniejącym już Zespole Elektrowni Wiatrowych w Nekli, w powiecie wrzesińskim, woj. wielkopolskie. Badania zostały wykonane przez Powiatową Stację SanitarnoEpidemiologiczną w Stargardzie Szczecińskim, posiadającą stosowane upoważnienie do wykonywania tego typu pomiarów (Certyfikat akredytacji PCA nr AB 568, Polskie Centrum Akredytacji w Warszawie). Pomiary wykonano przy 3 pracujących elektrowniach wiatrowych o mocy 2,5 MW zlokalizowanych w terenie płaskim, o użytkowaniu rolniczym z zabudową zagrodową, przy wietrze wiejących ze średnia prędkością 3,4 m/s, w porywach do 6 m/s. W wyniku pomiarów otrzymano następujące wyniki:

Tabela 53. Pomiary hałasu infradźwiękowego

Częstotliwości środkowe oktaw (Hz)

2 4 8 16 31,5

88 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Hałas 68,2 80,4 74,7 66,0 58,2 infradźwiękowy tło

1. przy wieży elektrowni 75,4 84,9 85,7 73,1 70,7

2. 100 m 87.3 92,7 91,5 90,7 78,5

3. 164 m 78,8 80,0 83,6 81,1 78,8

4. 200 m 75,5 83,1 78,0 76,7 72,3

5. 300 m 85,0 82,5 80,5 76,3 74,3

6. 400 m 63,8 70,7 73,1 59,4 56,2

7. 500 m 80,3 87,8 83,0 85,9 72,8

8. 700 m 80,5 76,9 71,6 66,9 55,1

Z powyższych wartości wynika, że poziom hałasu infradźwiękowego emitowanego przez elektrownie wiatrowe nie różni się istotnie od poziomu hałasu infradźwiękowego tła. Obserwujemy, że wraz ze wzrostem odległości od wieży elektrowni hałas infradźwiękowy emitowany przez urządzenia zbliża się do poziomów tła. Aktualnie nie ma obowiązujących dokumentów wskazujących na dopuszczalne poziomy emitowanych infradźwięków. Rozporządzeniem MPiPS z dnia 16 czerwca 2008r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy z dnia 29 listopada 2002r. zmieniono treść załącznika nr 2 do ww. rozporządzenia uchylając całkowicie zapis w pkt. 2 „hałas infradźwiękowy”. W związku z brakiem regulacji dotyczących dopuszczalnych poziomów hałasu infradźwiękowego wyniki odniesiono do obowiązujących wcześniej przepisów w tym zakresie. Zgodnie z Rozporządzeniem MPiPS z dnia 29 listopada 2002r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 79) z 1998r., poz. 513) – dopuszczalne natężenie wynosi od 102 dB dla częstotliwości środkowych pasm oktawowych 4 – 31,5 Hz. Wobec powyższego poziomy hałasu infradźwiękowego emitowanego przez elektrownie wiatrowe nie wykracza poza ustalone normy. Obecnie rozpatrywane jest przyjęcie nowych dopuszczalnych wartości hałasu infradźwiękowego, uwzględniające obecny stan wiedzy i stosowane w innych krajach kryteria oceny, gdzie podstawą oceny hałasu infradźwiękowego będzie dopuszczalny równoważny poziom ciśnienia akustycznego , skorygowany charakterystyką częstotliwościową G, odniesiony do 8godzinnego dnia pracy lub tygodnia pracy, wynoszący 102 dB (102 dBG) oraz szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego równy 145 dB (145 dB(Lin)). Przeciwne wyniki przedstawia szczególnie głośno komentowana publikacja dr Niny Pierpont, z Uniwersytetu Princeton „Wind Turbine Syndrome A Report on Natural Experiment”. Opracowanie to poświęcone jest tzw. „syndromowi turbiny wiatrowej”– zespołowi objawów, które według autorki wynikają z bliskiego sąsiedztwa turbin wiatrowych, a w szczególności emitowanego przez nie hałasu i infradźwięków. O ile wielu naukowców twierdzi, że problem wrażliwości na hałas zaczyna się w psychice człowieka, a problemy zdrowotne są tylko tego konsekwencją, wskazując tym samym na brak bezpośredniego związku pomiędzy narażeniem na hałas a stanem zdrowia, Nina Pierpont całkowicie odrzuca taką teorię twierdząc, że hałas powoduje w organizmie człowieka łańcuch fizycznych przemian i zaburzeń, które to w rezultacie prowadzą do problemów z psychiką i samopoczuciem człowieka. Według niej proces ten wygląda następująco: hałas powoduje zmiany ciśnienia powietrza i wibracje, które to wywołują m.in. pulsowanie w klatce piersiowej, wewnętrzne wibracje całego organizmu, dzwonienie w uszach czy bóle głowy, prowadzące w rezultacie do zaburzeń w funkcjonowaniu mózgu przyczyniających się do bezsenności czy zaburzeń koncentracji. Wibracje sprawiają, że organizmowi wydaje się, że się porusza (podobnie jak w przypadku choroby morskiej czy lokomocyjnej), powodując tym samym zaburzenie równowagi mózgu. Jednakże, pośród naukowców i w dotychczasowej literaturze dominują następujące poglądy:
Noble Environmental Power, LLC. Wind fact sheet #5: Are modern wind turbines noisy? p. 2. www.noblepower.com/faqs/documents/0608 23NEPSoundFromWindTurbinesFS5G.pdf. “odbiór hałasu uzależniony jest od tego, co sądzimy na temat jego źródła – negatywne podejście do źródła hałasu sprawia, że stajemy się bardziej „narażeni” na jego oddziaływanie”
Leventhall, Geoff . 2004. Notes on low frequency noise from wind turbines with special reference to the Genesis Power Ltd. Proposal near Waiuku, NZ. Prepared for Genesis Power/Hegley Acoustic Consultants, June 4, p. 7. 89 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

“bardzo niski poziom hałasu o niskich częstotliwościach oraz infradźwięków nie stanowi przyczyny problemów zdrowotnych. Jeśli takie problemy rzeczywiście się pojawią, nie wynikają one raczej z samego hałasu, ale prawdopodobnie ze stanu emocjonalnego danej osoby (np. gdy osoba ta była zestresowana i zaniepokojona jeszcze przed wybudowaniem farmy wiatrowej).”
Maria McCaffery, dyrektor generalny BWEA  wg raportu Światowej Organizacji Zdrowia z 2004 roku energetyka wiatrowa jest najbardziej „łagodnym” ze sposobów wytwarzania energii elektrycznej, w kontekście szkodliwego wpływu na ludzkie zdrowie,  jako dowód swojej teorii dr Nina Pierpont cytuje m.in. pracę Dr Neila Todd z Uniwerystetu w Manchester. Dr Neil Todd sprostował jednak, że ich badania nie dowodzą tego, by istniał jakikolwiek bezpośredni związek pomiędzy emisją hałasu i wibracji przez turbiny wiatrowe a uruchomieniem się w ludzkim organizmie łańcucha „reakcji akustycznopsychologicznych”, o których pisze w swoim materiale Pierpont,  raport Pierpont nie może stanowić dowodu istnienia Wind Turbine Syndrome – grupa badanych osób była zbyt mała, zabrakło również odniesienia do tzw., grupy kontrolnej
EPSILON Associates Inc  praca Niny Pierpont nie wykazała istnienia związku przyczynowoskutkoweg pomiędzy stanem zdrowia a sąsiedztwem turbin wiatrowych,  brak danych dotyczących natężenia hałasu w gospodarstwach domowych, w których mieszkały osoby rzekomo cierpiące na Wind Turbine Syndrome. Badania Pierpont opierają się głównie na odczuciach tych osób.
Eja Pedersen Pedersen zauważyła jednak ciekawe zależności osoby, które odnosiły ekonomiczne korzyści z istnienia farmy wiatrowej nie skarżyły się na dokuczliwość z ich strony. Często okazywało się nawet, że mieszkają one w bliższej odległości od turbin niż osoby skarżące się na kłopoty ze snem itp. Wniosek z badania Pedersen: Nie ma żadnych dowodów na to, by hałas emitowany przez turbiny wiatrowe wpływał szkodliwie na zdrowie człowieka. W odpowiedzi na liczne głosy społeczeństwa dot. potencjalnie negatywnego oddziaływania elektrowni wiatrowych, a w szczególności emitowanego przez nie hałasu infradźwiękowego na zdrowie człowieka, Amerykańskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej oraz Kanadyjskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej powołały interdyscyplinarny panel naukowy, w którego skład weszli niezależni eksperci, którego zadaniem było dokonanie analiz aktualnej literatury dotyczącej potencjalnego negatywnego oddziaływania hałasu emitowanego przez elektrownie wiatrowego. Efektem prac jest opublikowany w grudniu 2009r. raport pt. „Wind Turbine Sound and Heath Efffects. An export Review” (Colby, D.W., Dobie, R. Leventhall, G., Lipscomb, D.M, McCunney, R.J., Seilo, M.T., Sondergaard, B., 2009). Autorzy raportu doszli do następujących wniosków: 1. wibracje ciała człowieka wywoływane dźwiękiem o częstotliwościach rezonansu mają miejsce tylko w przypadku bardzo głośnych dźwięków (powyżej 100 dB). Biorąc pod uwagę poziom hałasu emitowanego przez elektrownie wiatrowe, w ich przypadku nie mamy do czynienia. 2. hałas emitowany przez elektrownie wiatrowe nie stwarza ryzyka pogorszenia ani utraty słuchu. Z ryzykiem takim możemy mieć do czynienia dopiero wtedy, gdy poziom ciśnienia akustycznego przekracza 85 dB. Hałas emitowany przez elektrownie nie przekracza tej granicy ciśnienie akustycznego. 3. nie ma żadnych wiarygodnych badań i dowodów na to, by elektrownie wiatrowe wywoływały tzw. Chorobę wibroakustyczną – jednostkę chorobową powodującą zaburzenia w całym organizmie człowieka. Przeprowadzone badania wykazały, że ryzyko zachorowania na tę chorobę pojawia się w przypadku ciągłej, minimum 13to tygodniowej ekspozycji na dźwięki o niskich częstotliwościach, emitowane na poziomie ok. 100 dB, czyli o ok. 5060 dB wyższym od tego, który emitują elektrownie wiatrowe, 4. negatywne oddziaływanie elektrowni wiatrowych na zdrowie i samopoczucie człowieka w wielu przypadkach wywołane jest przez tzw. efekt nocebo (przeciwieństwo efektu placebo). Uczucie niepokoju, depresja, bezsenność, bóle głowy, mdłości czy kłopoty z koncentracją to objawy powszechnie występujące u każdego człowieka i nie ma żadnych dowodów na to, że częstotliwość ich występowania wyraźnie wzrasta wśród osób mieszkających w sąsiedztwie farm wiatrowych (powodując tzw. „wind turbine syndrome”). Efekt nocebo łączy występowanie tego typu objawów nie z potencjalnym źródłem poczucia takiego dyskomfortu (w tym przypadku farmą wiatrową), ale z negatywnym nastawieniem do niego i brakiem akceptacji jego obecności. 5. „Wind turbine syndrome” opiera się na niewłaściwej interpretacji danych fizjologicznych osób potencjalnie cierpiących na tę jednostkę chorobową. Jego zidentyfikowane objawy w rzeczywistości składają się na tzw. zespół rozdrażnienia, który może być wywołany przez wiele czynników i którego nie można wiązać tylko i wyłącznie z obecnością elektrowni wiatrowych 90 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Ponadto, opierając się na dostępnych informacjach i badaniach należy stwierdzić, iż zjawisko emisji infradźwięków jest silnie powiązane z konstrukcją siłowni wiatrowych. Mianowicie, kluczowym elementem jest położenie łopat wirnika względem gondoli, po stronie nawietrznej lub zawietrznej. Elektrownie, w których rotor znajduje się po stronie nawietrznej, emitują bardzo niskie poziomy infradźwięków. Pomiar wykonany nawet w nieznacznej odległości od tych siłowni wykazuje poziomy znacznie poniżej istotnych wartości. Tak niskie poziomy infradźwięków są bez znaczenia w ocenie oddziaływania siłowni wiatrowych na środowisko. Inaczej jest w przypadku konstrukcji elektrowni, w których rotor znajduje się po stronie zawietrznej. Takie siłownie generują znaczące infradźwięki, które mogą naruszać bezpieczne dla zdrowia poziomy, w odległości sięgającej do kilkuset metrów od punktu emisji. Na większych dystansach poziom infradźwięków spada poniżej istotnego poziomu. W kwestii dźwięków emitowanych przez turbiny wiatrowe, większość naukowców jest więc zgodnych – nie ma żadnych dowodów na to, by hałas czy infradźwięki, których źródłem są elektrownie wiatrowe, wywierały negatywny wpływ na nasze zdrowie lub samopoczucie, o ile nie są zlokalizowane bezpośrednio (mniej niż 500 m) w okolicy stałego przebywania ludzi. Potwierdziły to niezależne badania przeprowadzone m.in. przez Uniwersytet w Massachusetts (USA), Uniwersytet w Groningen (Holandia), Uniwersytet w Salford (Wielka Brytania) czy Swedish Environmental Protection Agency

Biorąc pod uwagę następujące fakty:
raport Światowej Organizacji Zdrowia z 2004 roku stwierdzający, że energetyka wiatrowa jest najbardziej „łagodnym” ze sposobów wytwarzania energii elektrycznej, w kontekście szkodliwego wpływu na ludzkie zdrowie,
do dnia dzisiejszego nie ma żadnych potwierdzonych naukowo dowodów, które łączą poziom hałasu o niskiej częstotliwości (infradźwięki) emitowany przez turbiny wiatrowe z ich negatywnym wpływem na zdrowie ludzkie,
przy ponad 68 tyś. turbin wiatrowych zainstalowanych na całym świecie i działających przez ponad 20 lat, nie stwierdzono żadnych skutków ubocznych ani nie zebrano dowodów na stwierdzenie, że technologia ta jest niebezpieczna dla ludzi,
dopiero po przekroczeniu poziomu ciśnienia akustycznego o wartości 140 dB infradźwięki mogą powodować szkodliwe zmiany w organizmie ludzkim,
badania wykonane na zlecenie inwestora, przeprowadzone przez Powiatową Stację Sanitarno Epidemiologiczną w Stargardzie Szczecińskim na istniejącym parku elektrowni wiatrowych w zakresie emisji hałasu infradźwiękowego,
charakterystykę przedsięwzięcia:  projektowane turbiny wiatrowe posiadać będą konstrukcję o rotorze umiejscowionym od strony nawietrznej, co skutkować będzie bardzo niską emisją infradźwięków poziomy znacznie poniżej istotnych wartości, które są bez znaczenia w ocenie oddziaływania siłowni wiatrowych na środowisko,  poziom hałasu emitowanego przez ZEW Łobżany nieprzekraczający dopuszczalnych norm hałasu dla pory nocnej i dziennej określonych Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826).  bezpieczna odległość inwestycji od terenów chronionych akustycznie, stwierdza się, że przedsięwzięcie nie będzie źródłem emisji hałasu infradźwiękowego , który mógłby w jakikolwiek sposób wpływać negatywnie na tereny objęte inwestycją i leżące w bezpośrednim sąsiedztwie tego terenu.

WPŁYW NA SZATĘ ROŚLINNĄ Na tym etapie nie będą podejmowane żadne działania, które będą powodować jakiekolwiek niekorzystne zjawiska dla roślinności i flory, w tym:  siedlisk przyrodniczych ujętych na liście załącznika I dyrektywy Siedliskowej,  siedlisk gatunków roślin ujętych na wykazie załącznika II Dyrektywy Siedliskowej,  siedlisk gatunków grzybów i roślin chronionych ściśle i częściowo oraz siedlisk gatunków grzybów i roślin ujętych na wykazach czerwonych list i czerwonych ksiąg. Zwłaszcza, że takowych brak w miejscach planowanego posadowienia wież i placów serwisowych. Ponadto elektrownie wiatrowe zlokalizowane są na terenach pół uprawnych. Również pracujące turbiny, sieć elektroenergetyczna oraz prowadzone przeglądy oraz remonty nie będą w sposób bezpośredni i pośredni oddziaływać na elementy szaty roślinnej. Pracujące turbiny nie powodują ograniczeń w dostępie roślin do wody, substancji pokarmowych i światła. Brak jest przekonywujących danych naukowych, że pracujące elektrownie wiatrowe powodują zmniejszenie plonów upraw rolnych.

91 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Tak więc należy stwierdzić, że na tym etapie oddziaływanie ZEW Łobżany będzie niezauważalne dla szaty roślinnej oraz upraw rolnych zlokalizowanych wokół planowanych elektrowni wiatrowych.

WPŁYW NA FAUNĘ ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM PTAKÓW I NIETOPERZY Jak wskazano w rozdziałach poprzednich, obszar inwestycji, w przeważającej części, zajmuje agrocenoza. Brak dużych kompleksów leśnych, występują skupiska zakrzewień i zadrzewień śródpolnych. Szpalery przydrożne znajdują się tylko wzdłuż zachodniej i południowej granicy. Brak również większych zbiorników wodnych i sieci melioracyjnej. Na kilka śródpolnych oczek tylko trzy zachowały wodę cały rok, większość z nich wysychała w lecie, tracąc swoje walory przyrodnicze. Taka fizjografia sprawiła, że obszar inwestycji charakteryzował się małą różnorodnością gatunkową i niską liczebnością ptaków i nietoperzy. Stwierdzone liczebności ptaków były niskie, zaś skład jakościowy wyróżniał się pospolitością. Na obszarze przedsięwzięcia wykazano tylko trzy gatunki ptaków będące przedmiotem zainteresowania Dyrektywy Ptasiej: bocian biały, błotniak stawowy i gąsiorek . Żaden z nich nie gniazdował w promieniu 150 m od lokalizacji elektrowni. Bocian i błotniak nie gniazdował w promieniu 1 km od lokalizacji elektrowni. Bocian obserwowany był sporadycznie przy krawędzi obszaru monitoringu, z dla od lokalizacji elektrowni. Podobnie błotniak stawowy, który zalatywał sporadycznie nad teren przedsięwzięcia w celu żerowania i przelotów siedliskowych. Większość z 46 stwierdzonych gatunków ptaków objęta jest ochroną prawną ścisłą lub częściową. Jednak należy zaznaczyć, że są to taksony bardzo pospolite w regionie i kraju, duża część kosmopolityczna. Na uwagę zasługuje fakt znikomego udziału w awifaunie migrantów długodystansowych i gatunków kluczowych, na które ewentualnie mogłyby oddziaływać projektowane elektrownie wiatrowe. Dotychczasowe obserwacje terenowe nie wskazują na możliwość częstego powstawania sytuacji konfliktowych pomiędzy pracującymi elektrowniami wiatrowymi a migrującymi zwierzętami. Większość przemieszczających się ptaków, przelatuje na wysokościach poniżej lub powyżej zasięgu oddziaływania pracujących wirników projektowanych elektrowni wiatrowych. Ptaki, które obserwowano w strefie 2 (90 – 190 m) – zasięgu łopat wirników, należą głównie do gęsi, szponiastych i krukowatych. Jak pokazują dane literaturowe oraz obserwacje własne autora opracowania z istniejących parków wiatrowych, możliwość kolizji myszołowów i krukowatych z wiatrakami jest bardzo mała. Ptaki te, z zwłaszcza szponiaste, doskonale orientują się w przestrzeni omijając pracujące elektrownie lub przelatując nad nimi. Literatura krajowa, jak na razie, nie podaje przypadków zderzeń tych ptaków z elektrowniami wiatrowymi. Podobnie jest z nietoperzami. Stwierdzono je głównie poza otwartymi terenami agrocenozy, na których projektuje się lokalizacje elektrowni. Obserwowano je przede wszystkim w pobliżu oczek wodnych, skupisk roślinności śródpolnej, szpalerów zadrzewień przydrożnych i w sąsiedztwie zabudowań ludzkich. W odróżnieniu od wymienionych siedlisk, otwarte rozległe agrocenozy są mało atrakcyjne dla tych ssaków. Monokultura rolna charakteryzuje się ubóstwem gatunkowym owadów latających, będących głównym składnikiem diety nietoperzy. Poza tym wysokie źdźbła zbóż doskonale chronią owady np. szarańczaki i epigeiczne chrząszcze przed zlokalizowaniem i schwytaniem przez nietoperze. Dlatego większość nietoperzy poluje na obszarach zróżnicowanych siedliskowo, odznaczających się dużym bogactwem owadów, jak: oczka wodne, zakrzewienie i zadrzewienia, lasy czy zabudowania gospodarskie. Dodatkowo tereny otwarte pól nie dostarczają nietoperzom kryjówek i miejsc rozrodu. Jak pokazały badania na tym obszarze, nietoperze przemieszczały się głównie wzdłuż kompleksu leśnego położonego na północ od elektrowni, szpalerów zadrzewień i zakrzewień, wokół śródpolnych oczek wodnych oraz wzdłuż zabudowań ludzkich wsi Łobżany. Wysokość przelotów była zazwyczaj niska od 1 m do 15 m, co jest znacznie poniżej dolnej granicy łopaty wirnika elektrowni. Część osobników przemieszczała się wyżej, np. borowiec, notowano go na pułapie ok. 1030 m, jednak notowano go rzadko w oddaleniu od miejsc lokalizacji elektrowni. Poza tym posiadają aparat echolokacyjny, który umożliwia im ominięcie elektrowni wiatrowych. Dane literaturowe, wskazują, że nietoperze mogą ginąć głównie w wyniku barotraumy (niszczenie układu oddechowego). Może to wystąpić przy przelocie nietoperza przez poruszające się łopaty wirnika. Jak pokazały obserwacje, na obszarze inwestycji nietoperze przemieszczały się zazwyczaj na wysokościach poniżej dolnego zasięgu łopat. Dlatego to zagrożenie, w odniesieniu do przedmiotowej inwestycji, można uznać za niewielkie.

Nie mniej należy zaznaczyć, że w trakcie eksploatacji farmy wiatrowej może dość do pojedynczych kolizji zwierząt w elektrowniami. Jednak zebrane dane sugerują, że takie wydarzenie, jeżeli wystąpi to sporadycznie i nie powinno mieć znaczenia dla całości populacji danego zwierzęcia w ujęciu regionalnym i krajowym. Jeżeli taka sytuacja wystąpi, właściciel powinien na swój koszt, podjąć niezbędne kroki w celu minimalizacji takich zdarzeń oraz jeśli jest to możliwe przywrócenia zwierzęcia środowisku. Dlatego zaleca się wykonanie porealizacyjnego monitoringu w okresie budowy oraz dwóch lat od uruchomienia elektrowni wiatrowych. Na obszarze przedsięwzięcia i bezpośrednim sąsiedztwie nie stwierdzono:
skupisk migrantów długodystansowych ptaków,
skupisk i miejsc gniazdowania gatunków kluczowych,
sejmików bocianów i żurawi,
istotnych tras migracji ptaków, 92 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

miejsc hibernacji nietoperzy będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty,
większych kolonii rozrodczych nietoperzy,
większych kolonii letnich nietoperzy,
tras migracji nietoperzy. Na podstawie zebranych dotąd danych można stwierdzić, że projektowany ZEW Łobżany nie spowoduje istotnego negatywnego oddziaływania w odniesieniu do ptaków i ssaków.

WPŁYW NA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Elektrownie wiatrowe w czasie eksploatacji nie będą źródłem jakiejkolwiek emisji zanieczyszczeń do atmosfery, a więc nie będą wywierać szkodliwego wpływu na stan powietrza atmosferycznego. W trakcie jej pracy nie zachodzą żadne procesy technologiczne powodujące emisje pyłów i gazów do atmosfery. Energetyka wiatrowa w swojej naturze jest ekologiczną metodą pozyskiwania energii ze źródła odnawialnego, jakim jest wiatr. Funkcjonowanie elektrowni wiatrowych przyczynia się do redukcji emisji zanieczyszczeń atmosferycznych.Dla przykładu konwencjonalna elektrownia opalana węglem kamiennym produkując 1 MWh energii emituje do atmosfery przeciętnie 216 kg dwutlenku siarki (SO 2), 73 kg tlenków azotu (NO x), 11,6 kg pyłów. Emituje także duże ilości dwutlenku węgla (CO 2) odpowiedzialnego za ocieplanie się klimatu na Ziemi.

Konkludując należy stwierdzić, że funkcjonowanie ZEW Łobżany w związku z możliwością ograniczenia pracy elektrowni konwencjonalnych oraz możliwością zastąpienia u lokalnych użytkowników konwencjonalnych źródeł energii cieplnej energią elektryczną, będzie powodować lokalne i globalne zmniejszenie stężenia zanieczyszczeń stałych emitowanych do powietrza. Należy pamiętać także o tym, że produkowana energia może być wykorzystywana do produkcji paliwa wodorowego, które w najbliższych latach będzie powszechnie używane do napędu samochodów. Wówczas produkcja tej energii przyczyni się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń produkowanych przez samochody. Podjęcie realizacji inwestycji nie spowoduje pogorszenia dzisiejszych parametrów stanu czystości powietrza w obrębie obszaru gminy Łobżany i poza nią. Natomiast może znacznie przyczynić się do zwiększenia dostępności tego rodzaju nośnika energii. Takie działanie może być odczuwalne w warunkach lokalnych i globalnych. Reasumując należy stwierdzić, że planowana inwestycja na etapie funkcjonowania nie wprowadza dodatkowych elementów pogarszających stan czystości powietrza. Tak, więc oddziaływanie rozważanej zmiany należy ocenić jako korzystne.

8.2.2. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajobraz

ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI Przekształcenia powierzchni ziemi, wyłączywszy fazę budowy urządzeń energetyki wiatrowej, będą nieznaczne. Nadto, nie ulegną większej zmianie cechy konfiguracyjne terenu. Trudno orzec czy ucierpi na tym estetyka terenu. Niewątpliwą zaletą siłowni wiatrowych jest fakt, iż energia elektryczna wytwarzana jest w sposób bezemisyjny i prawie bezodpadowy. Jednakże w wyniku procesu technologicznego będą powstawały odpady związane z eksploatacją urządzeń wchodzących w skład elektrowni, głównie będą to oleje i smary, stanowiące odpady niebezpieczne. W wyniku funkcjonowania przedsięwzięcia okresowo (prace konserwacyjne i przeglądy) będą wytwarzane odpady, które według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów posiadają następującą klasyfikację:

Tabela 54. Przewidywane odpady do wytworzenia na etapie eksploatacji Przewidywana do wytworzenia Kod Rodzaj odpadu ilość odpadów odpadu (ilość przypadająca na 1 elektrownię) OLEJE ODPADOWE I ODPADY CIEKŁYCH PALIW ( Z WYŁĄCZENIEM OLEJÓW JADANYCH 13 ORAZ GRUPY 05, 12, 19)

13 01 ∗ Odpadowe oleje hydrauliczne 7,5 t/ 20 lat

13 02∗ Odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 500 l/ 2 lata

Odpadowe oleje i ciecze stosowane jako elektroizolatory oraz 13 03 ∗ 500 l/ 5 lat nośniki ciepła

93 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

ODPADY OPAKOWANIOWE: SORBENTY, TKANINY DO WYCIERANIA, MATERIAŁY 15 FILTRACYJNE, UBRANIA OCHRONNE NIEUJĘTE W INNYCH GRUPACH

15 01 Odpady opakowaniowe

15 01 01 Opakowania z papieru i tektury > 0,1 Mg

15 01 02 Opakowania z tworzyw sztucznych > 0,1 Mg

15 02 Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne

Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe nieujęte w innych grupach), tkaniny do 15 02 03 > 0,02 Mg wycierania (czyściwo) i ubrania ochronne inne niż 15 02 02 ∗

16 ODPADY NIEUJĘTE W INNYCH GRUPACH

16 02 Odpady urządzeń elektrycznych i elektronicznych

∗ Zużyte urządzenie zawierające niebezpieczne 16 02 13 > 0,1 Mg elementy inne niż wymienione w 16 02 09 Zużyte urządzenia inne niż wymienione w 16 16 02 14 > 0,1 Mg 02 0916 02 13

∗ Niebezpieczne elementy lub części składowe 16 01 15 > 0,1 Mg usunięte z zużytych urządzeń

Elementy usunięte z zużytych urządzeń inne niż 16 02 16 > 0,1 Mg wymienione w 16 02 15 ∗

16 06 ∗∗∗ Bateria i akumulatory

16 06 01 Baterie i akumulatory ołowiowe > 0,1 Mg

16 06 02 Baterie i akumulatory niklowokadmowe > 0,1 Mg

ODPADY Z BUDOWY, REMONTÓW I DEMONTAŻU OBIEKTÓW BUDOWLANYCH ORAZ 17 INFRASTRUKTURY DROGOWEJ

17 01 Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej

17 01 81 Odpady z remontu i przebudowy dróg > 0,1 Mg

17 01 82 Inne niewymienione odpady > 0,1 Mg

17 02 Odpady drewna, szkła, tworzyw sztucznych

17 02 01 Drewno > 0,1 Mg

17 02 03 Tworzywa sztuczne > 0,1 Mg

17 04 Odpady i złomy metali oraz stopów metali

17 04 05 Żelazo i stal > 0,5 Mg

17 04 11 Kable inne niż wymienione w 17 04 10 > 0,5 Mg

∗ odpady niebezpieczne

Sposób magazynowania odpadów

Tabela 55. Sposób magazynowania odpadów powstałych na etapie eksploatacji Sposób Kod Rodzaj odpadu Miejsce magazynowania magazynowania odpadu odpadów OLEJE ODPADOWE I ODPADY CIEKŁYCH PALIW (Z WYŁĄCZENIEM OLEJÓW JADANYCH 13 ORAZ GRUPY 05, 12, 19)

94 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

wywożone na bieżąco w miejsce odzysku lub unieszkodliwiania ∗ Odpadowe oleje przez podmioty posiadające szczelne i zamknięte 13 01 hydrauliczne stosowne zezwolenia do pojemniki transportu odpadów niebezpiecznych wywożone na bieżąco w miejsce Odpadowe oleje odzysku lub unieszkodliwiania ∗ silnikowe, przez podmioty posiadające szczelne i zamknięte 13 02 przekładniowe i stosowne zezwolenia do pojemniki smarowe transportu odpadów niebezpiecznych wywożone na bieżąco w miejsce Odpadowe oleje i ciecze odzysku lub unieszkodliwiania ∗ stosowane jako przez podmioty posiadające szczelne i zamknięte 13 03 elektroizolatory oraz stosowne zezwolenia do pojemniki nośniki ciepła transportu odpadów niebezpiecznych ODPADY OPAKOWANIOWE: SORBENTY, TKANINY DO WYCIERANIA, MATERIAŁY 15 FILTRACYJNE, UBRANIA OCHRONNE NIEUJĘTE W INNYCH GRUPACH

15 01 Odpady opakowaniowe

Opakowania z papieru i wywożone na bieżąco w miejsce zamknięty kontener 15 01 01 tektury odzysku stalowy Opakowania z tworzyw wywożone na bieżąco w miejsce zamknięty kontener 15 01 02 sztucznych odzysku stalowy

15 02 Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne

Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe nieujęte w innych grupach), wywożone na bieżąco w miejsce zamknięty kontener 15 02 03 tkaniny do wycierania odzysku stalowy (czyściwo) i ubrania ochronne inne niż 15 02 02 ∗

16 ODPADY NIEUJĘTE W INNYCH GRUPACH

16 02 Odpady urządzeń elektrycznych i elektronicznych

Zużyte urządzenie zawierające ∗ niebezpieczne wywożone na bieżąco w miejsce zamknięty kontener 16 02 13 elementy inne niż odzysku stalowy wymienione w 16 02 09 Zużyte urządzenia inne wywożone na bieżąco w miejsce zamknięty kontener 16 02 14 niż wymienione w 16 odzysku stalowy 02 0916 02 13 wywożone na bieżąco w miejsce Niebezpieczne odzysku lub unieszkodliwiania elementy lub części przez podmioty posiadające szczelne i zamknięte 16 01 15 ∗ składowe usunięte z stosowne zezwolenia do pojemniki zużytych urządzeń transportu odpadów niebezpiecznych Elementy usunięte z zużytych urządzeń wywożone na bieżąco w miejsce zamknięty kontener 16 02 16 inne niż wymienione w odzysku stalowy 16 02 15 ∗

16 06 ∗∗∗ Bateria i akumulatory

Wywożone na bieżąco w miejsce odzysku lub unieszkodliwiania Baterie i akumulatory przez podmioty posiadające szczelne i zamknięte 16 06 01 ołowiowe stosowne zezwolenia do pojemniki transportu odpadów niebezpiecznych

95 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Wywożone na bieżąco w miejsce odzysku lub unieszkodliwiania Baterie i akumulatory przez podmioty posiadające szczelne i zamknięte 16 06 02 niklowokadmowe stosowne zezwolenia do pojemniki transportu odpadów niebezpiecznych

ODPADY Z BUDOWY, REMONTÓW I DEMONTAŻU OBIEKTÓW BUDOWLANYCH ORAZ 17 INFRASTRUKTURY DROGOWEJ

17 01 Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej

Odpady z remontu i wywożone na bieżąco w miejsce zamknięty kontener 17 01 81 przebudowy dróg odzysku stalowy Inne niewymienione wywożone na bieżąco w miejsce zamknięty kontener 17 01 82 odpady odzysku stalowy

17 02 Odpady drewna, szkła, tworzyw sztucznych

wywożone na bieżąco w miejsce zamknięty kontener 17 02 01 Drewno odzysku stalowy wywożone na bieżąco w miejsce zamknięty kontener 17 02 03 Tworzywa sztuczne odzysku stalowy

17 04 Odpady i złomy metali oraz stopów metali

wywożone na bieżąco w miejsc zamknięty kontener 17 04 05 Żelazo i stal odzysku lub utylizacji stalowy Kable inne niż wywożone na bieżąco w miejsc zamknięty kontener 17 04 11 wymienione w 17 04 odzysku lub utylizacji stalowy 10 ∗ odpady niebezpieczne

Z uwagi na fakt, iż powstawanie odpadów podczas fazy eksploatacji wiąże się wyłącznie z przeprowadzaniem prac konserwacyjnych i naprawczych, czas magazynowania odpadów będzie ograniczony do okresu trwania konserwacji (do kilku dni). Odpady będą zbierane w sposób selektywny i odpowiednio magazynowane na placu montażowym przy elektrowni, która wymaga przeprowadzania prac naprawczych. Odpady następnie będą odbierane z miejsc ich powstawania przez uprawnione podmioty na podstawie wcześniej podpisanych umów. Wykorzystywane środki materiałowo pędne (smar, olej przekładniowy itp.) posiadają dużą żywotność eksploatacyjną, co pozwala na małą ingerencją podczas eksploatacji elektrowni wiatrowych. Jeżeli doszłoby do uzupełniania przekładni, siłowników itp. środkami technicznymi lub ich wymiany to czynności te odbywają się zgodnie z przepisami prawnymi ochrony środowiska dotyczącymi utylizacji zużytych środków pędnych i smarów. Oleje odpadowe będą zbierane i magazynowane w sposób określony w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi, tzn.:
będą zbierane i magazynowane selektywnie według wymagań wynikających ze sposobu ich przemysłowego wykorzystania lub unieszkodliwiania,
nie będą mieszane z innymi odpadami i substancjami, w tym zwłaszcza z odpadami stałymi, odpadami PCB, olejem napędowym, olejem opałowym, płynami chłodniczymi, płynami hamulcowymi oraz innymi substancjami i preparatami chemicznymi nie będącymi olejami,
zbierane będą do szczelnych pojemników, wykonanych z materiałów trudno palnych, odpornych na działanie olejów odpadowych, odprowadzających ładunki elektryczności statycznej, wyposażonych w szczelne zamknięcia, zabezpieczonych przed stłuczeniem,
pojemniki będą odpowiednio oznaczone napisem „OLEJ ODPADOWY”, informacją o kodzie lub kodach odpadu wynikającą z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206),
pojemniki będą magazynowane w miejscach utwardzonych, zabezpieczonych przed zanieczyszczeniami gruntu i opadami atmosferycznymi, wyposażonych w urządzenia lub środki do zbierania wycieków tych odpadów,
miejsca magazynowania olejów odpadowych udostępnione będą, w celu opróżnienia lub wymiany pojemnika, wyłącznie dla właścicieli pojemników lub przedsiębiorców zajmujących się gospodarowaniem tymi olejami odpadowymi. Odpady przeznaczone do składowania/ unieszkodliwiania/ odzysku będą magazynowane jedynie w celu zebrania odpowiedniej ilości tych odpadów do transportu na składowisko odpadów (okres magazynowania – czas trwania prac serwisowych: 1 – 2 dni). Następnie będą wywożone w miejsce odzysku lub unieszkodliwiania przez podmioty posiadające stosowne zezwolenia do transportu odpadów niebezpiecznych 96 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Sposób zagospodarowania odpadów Dla właściwego postępowania z olejami odpadowymi wprowadzono w Ustawie o odpadach art. 39 (Dz.U. z 2001 r. Nr 62, poz. 628 wraz ze zmianami " Dz. U. z 2003 r. Nr 7, poz. 78) szczegółowe zasady gospodarowania odpadami, które będą zastosowane w przypadku przedmiotowego przedsięwzięcia. Są one następujące:
oleje odpadowe będą w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi poprzez regenerację, rozumianą jako każdy proces, w którym oleje bazowe mogą być produkowane przez rafinowanie olejów odpadowych, a w szczególności przez usunięcie zanieczyszczeń, produktów utleniania i dodatków zawartych w tych olejach,
jeżeli regeneracja olejów odpadowych jest niemożliwa ze względu na stopień ich zanieczyszczenia, oleje te powinny być poddane innym procesom odzysku,
jeżeli regeneracja olejów odpadowych lub innych procesów odzysku są niemożliwe, dopuszcza się ich unieszkodliwianie,
odpady w postaci olejów odpadowych, powstałych w wyniku prowadzonej przez niego działalności gospodarczej będą przekazana podmiotowi gwarantującemu zgodne z prawem ich zagospodarowanie,
zakazuje się mieszania olejów odpadowych z innymi odpadami niebezpiecznymi, w tym zawierającymi PCB, w czasie ich zbierania lub magazynowania,
zakazuje się zrzutu olejów odpadowych do wód, do gleby lub do ziemi. Oleje odpadowe będą przechowywane w zbiornikach naziemnych lub w szczelnych opakowaniach nieprzekraczających pojemności 1 m3 pod zadaszeniem i na utwardzonej powierzchni. Zgodnie z Art. 11 pkt 4 Ustawy o odpadach, transport odpadów niebezpiecznych z miejsc ich powstawania do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania odpadów odbywa się z zachowaniem przepisów obowiązujących przy transporcie materiałów niebezpiecznych. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 5 marca 2001 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 22, poz. 251) odpady niebezpieczne, dla których przepisy o transporcie materiałów niebezpiecznych nie określają sposobu opakowania, powinny być usuwane w opakowaniach wykonanych z materiału odpornego na działanie składników umieszczanych w nich odpadów i posiadać szczelne zamknięcia, zabezpieczające przed przypadkowym rozproszeniem odpadów w trakcie transportu i czynności załadunkowych i rozładunkowych". W przypadku zbiórki i regeneracji (odzysku) olejów przepracowanych, najbardziej racjonalnym rozwiązaniem wydaje się zlecanie tego obowiązku "organizacji odzysku". Wynika to przede wszystkim ze specyfiki odpadu (odpady niebezpieczne), technicznych uwarunkowań zbiórki i magazynowania (niezbędny specjalistyczny sprzęt) oraz skomplikowanych metod regeneracji i unieszkodliwiania. Na podstawie art. 36 ust. 14 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) każdy odbiór odpadów olejowych z zakładu, powinien być potwierdzony dokumentem obrotu odpadami niebezpiecznymi zwanym kartą przekazania odpadu. Wzór karty przekazania odpadu jest określony w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 152, poz. 1736). Karta odpadu jest wystawiana przez zakład (warsztat) wytwarzający odpady. Przy jej wypełnianiu należy zwrócić uwagę na kod i nazwa odpadu, który należy wpisać zgodnie z katalogiem odpadów (Dz. U. 2001, Nr 112, poz.1206). Ze względu na to, że przewóz odpadów może odbywać się wyłącznie transportem posiadającym dopuszczenie do przewozu ładunków niebezpiecznych, w kartę odpadów wpisuje się także numer rejestracyjny pojazdu odbierającego odpady. Kopię karty odpadu powinien otrzymać usuwający (odbierający) odpady. Ewidencja wytwarzającego odpady musi być identyczna z ewidencją usuwającego odpady. Usuwający odpady musi posiadać na tą działalność zezwolenie. Podlega on także obowiązkowi składania raportów z obrotu odpadami do władz administracji Państwowej. Większość odpadów z wyjątkiem 15 01 02, 15 02 02 ∗, 15 02 03, 12 01 13, 17 02 03, 17 04 11, 13 03 ∗, 13 02 ∗, 13 01 ∗, 16 02 15 ∗, 16 02 16, 16 06 ∗ inwestor zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2008r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym, niebędącym przedsiębiorcami, do wykorzystania na ich własne potrzeby, oraz dopuszczalnych metod odzysku (Dz. U. 235, poz. 1614) może przekazać właśnie tym osobom do ich wykorzystania.

Tabela 56. Sposób postępowania z odpadami powstałych na etapie eksploatacji Sposób Kod Rodzaje odpadów postępowania z odpadami OLEJE ODPADOWE I ODPADY CIEKŁYCH PALIW (Z WYŁĄCZENIEM OLEJÓW JADANYCH 13 ORAZ GRUPY 05, 12, 19)

97 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Odpadowe oleje przekazywane uprawnionym podmiotom w celu odzysku poprzez 13 01 ∗ hydrauliczne regenerację lub unieszkodliwiania Odpadowe oleje silnikowe, przekazywane uprawnionym podmiotom w celu odzysku poprzez 13 02 ∗ przekładniowe i smarowe regenerację lub unieszkodliwiania Odpadowe oleje i ciecze stosowane jako przekazywane uprawnionym podmiotom w celu odzysku poprzez 13 03 ∗ elektroizolatory oraz nośniki regenerację lub unieszkodliwiania ciepła ODPADY OPAKOWANIOWE: SORBENTY, TKANINY DO WYCIERANIA, MATERIAŁY 15 FILTRACYJNE, UBRANIA OCHRONNE NIEUJĘTE W INNYCH GRUPACH

15 01 Odpady opakowaniowe

odbierane przez jednostki zajmujące się odzyskiem i Opakowania z papieru i 15 01 01 recyklingiem, lub jednostkom organizacyjnym, nie będącym tektury przedsiębiorcami, do wykorzystania na ich własne potrzeby Opakowania z tworzyw 15 01 02 odbierane przez jednostki zajmujące się odzyskiem i recyklingiem sztucznych

15 02 Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne

Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe nieujęte w innych odbierane przez jednostki zajmujące się odzyskiem i 15 02 03 grupach), tkaniny do recyklingiem, w części kierowane na składowisko odpadów wycierania (czyściwo) i ubrania ochronne inne niż 15 02 02 ∗

16 ODPADY NIEUJĘTE W INNYCH GRUPACH

16 02 Odpady urządzeń elektrycznych i elektronicznych

Zużyte urządzenie zawierające niebezpieczne 16 02 13 ∗ odbierane przez uprawnione jednostki w celu odzysku i recyklingu elementy inne niż wymienione w 16 02 09 Zużyte urządzenia inne niż 16 02 14 wymienione w 16 02 0916 odbierane przez uprawnione jednostki w celu odzysku i recyklingu 02 13 Niebezpieczne elementy lub przekazywane uprawnionym podmiotom w celu odzysku poprzez 16 01 15 ∗ części składowe usunięte z regenerację lub unieszkodliwiania zużytych urządzeń Elementy usunięte z 16 02 16 zużytych urządzeń inne niż odbierane przez uprawnione jednostki w celu odzysku i recyklingu wymienione w 16 02 15 ∗

16 06 ∗∗∗ Bateria i akumulatory

Baterie i akumulatory 16 06 01 odbierane przez uprawnione jednostki w celu odzysku i recyklingu ołowiowe Baterie i akumulatory 16 06 02 odbierane przez uprawnione jednostki w celu odzysku i recyklingu niklowokadmowe ODPADY Z BUDOWY, REMONTÓW I DEMONTAŻU OBIEKTÓW BUDOWLANYCH ORAZ 17 INFRASTRUKTURY DROGOWEJ

17 01 Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej

Odpady z remontu i 17 01 81 odbierane przez uprawnione jednostki w celu odzysku i recyklingu przebudowy dróg

17 01 82 Inne niewymienione odpady odbierane przez uprawnione jednostki w celu odzysku i recyklingu

17 02 Odpady drewna, szkła, tworzyw sztucznych

98 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

odbierane przez jednostki zajmujące się odzyskiem i recyklingiem 17 02 01 Drewno lub jednostkom organizacyjnym, nie będącym przedsiębiorcami, do wykorzystania na ich własne potrzeby

17 02 03 Tworzywa sztuczne odbierane przez jednostki zajmujące się odzyskiem i recyklingiem

Odpady i złomy metali oraz odbierane przez jednostki zajmujące się odzyskiem i 17 04 recyklingiem, w części kierowane na składowisko odpadów stopów metali odbierane przez jednostki zajmujące się odzyskiem i 17 04 05 Żelazo i stal recyklingiem, lub jednostkom organizacyjnym, nie będącym przedsiębiorcami, do wykorzystania na ich własne potrzeby Kable inne niż wymienione 17 04 11 odbierane przez podmioty zajmujące się recyklingiem w 17 04 10

Sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko Technologia wytwarzanie energii elektrycznej z energii wiatru jest technologią bezodpadową. Jednakże, regularnie w czasie funkcjonowania elektrowni wiatrowych będą przeprowadzone prace konserwacyjno naprawcza, w wyniku, których wytworzone zostaną pewne ilości odpadów związane głównie z eksploatacją urządzeń wchodzących w skład elektrowni: oleje i smary, stanowiące odpady niebezpieczne. Inwestor podejmie stosowane środki, aby zminimalizować ilość wytwarzanych odpadów oraz ich negatywny wpływ na środowisko:
inwestor będzie postępował z odpadami w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami,
inwestor będzie prowadził ilościową i jakościową ewidencję odpadów zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów i listą odpadów niebezpiecznych,
odpady będą zbierane w sposób selektywny,
odpady będą na bieżąco odbierane z miejsc ich powstawania przez uprawnione podmioty,
wszystkie odpady niebezpieczne będą przechowywane w szczelnych opakowaniach, w wyznaczonych miejscach i przekazywane do odzysku lub unieszkodliwienia specjalistycznym firmom,
powstające odpady będą odbierane przez uprawnione jednostki gospodarcze zajmujące się zagospodarowaniem i unieszkodliwianiem odpadów, w celu zapobiegania usuwania ich poprzez palenie w piecu, zakopywanie, wylewanie do kanalizacji,
postępowanie z olejami przepracowanymi powinno zgodne z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i pracy z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi
oleje odpadowe będą w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi poprzez regenerację,
jeżeli regeneracja olejów odpadowych jest niemożliwa ze względu na stopień ich zanieczyszczenia, oleje te powinny być poddane innym procesom odzysku,
jeżeli regeneracja olejów odpadowych lub innych procesów odzysku są niemożliwe, dopuszcza się ich unieszkodliwianie,
odpady, których nie udało się poddać odzyskowi, powinny będą unieszkodliwiane, aby składowane były wyłącznie te odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe z przyczyn technologicznych lub nie uzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych,
wytwórca nie będzie mieszał odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów oraz mieszania odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne,
transport odpadów niebezpiecznych z miejsc powstania do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania odpadów odbywać się będzie z zachowaniem przepisów obowiązujących przy transporcie materiałów niebezpiecznych i przeprowadzany będzie przez uprawione podmioty (unieszkodliwianiu poddaje się te odpady, z których uprzednio wysegregowano odpady nadające się do odzysku),
zakazuje się zrzutu olejów odpadowych do wód, do gleby lub do ziemi.

WPŁYW NA KLIMAT ZEW Łobżany nie będzie powodować zauważalnych zmian w warunkach wietrznych i termicznych. Jednakże globalnie oddziaływanie tego rodzaju inwestycji uważanych za elektrownie ekologiczne należy uznać za szczególnie korzystne dla uwarunkowań klimatycznych i bioklimatu. Elektrownie wiatrowe mogą mieć niewielki wpływ na klimat lokalny większe skupiska wiatraków mogą być przyczyną zmniejszenia prędkości wiatru. Obniżenie siły wiatru może wystąpić w promieniu obrotu wirnika. Energia kinetyczna wiatru zostaje zamieniona na energię mechaniczną wirnika. Analizując wpływ na klimat w skali globalnej, elektrownie wiatrowe przyczyniają się do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Pod tym względem „zielona energia” zdecydowanie dominuje nad konwencjonalnymi elektrowniami, w których głównym

99 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. surowcem jest węgiel kamienny. Ok. 20% ogólnej emisji gazów cieplarnianych na świecie jest wytwarzanych podczas produkcji energii w konwencjonalnych elektrowniach. Wyprodukowanie 1 kWh w konwencjonalnej elektrowni opalanej węglem wiąże się z emisją do atmosfery ok. 684 kg CO 2. Wyprodukowanie 1kWh w elektrowniach wiatrowych zapobiega przedostaniu się do atmosfery 684 kg CO2, co przyczyni się do spowolnienia postępującego globalnego ocieplenia klimatu. Tak, więc oddziaływanie w ramach tego elementu oddziaływanie na etapie funkcjonowania ZEW Łobżany należy ocenić jako nieznacznie korzystne.

WPŁYW NA KRAJOBRAZ NATURALNY Wizualna specyfika projektowanych elektrowni wiatrowych polega przede wszystkim na tym, że projektowane obiekty budowlane:
należą do grupy obiektów bardzo wysokich,
w zgrupowaniach ze względu na odległości między poszczególnymi siłowniami wynoszące minimum 400 m, tworzą „przesłonę” krajobrazową na różnych poziomach,
mają relatywnie kontrastowy kolor w stosunku do tła bezchmurnego nieba, powierzchni ziemi z różnymi formami jej użytkowania,
śmigła elektrowni wiatrowych przez znaczny czas są w ruchu, co zwraca uwagę i „przykuwa" wzrok obserwatora,
ruchome śmigła powodują okresowo refleksy świetlne przy określonym położeniu Słońca i śmigieł w warunkach bezchmurnej pogody,
konstrukcje siłowni rzucają okresowo cień, zależny od wysokości Słońca,
posiadają oznakowanie dzienne, w postaci białoczerwonych lub białopomarańczowych pasów (3 czerwone bądź pomarańczowe i 2 białe), prostopadłych do osi podłużnej łopaty, gdzie skrajny pas powinien być koloru czerwonego lub pomarańczowego a ich szerokość winna się mieścić w granicach 6,08,5 m (bez nich elektrownie byłyby bardziej neutralne, mniej eksponowane w krajobrazie),
elektrownie wiatrowe nie są widoczne w nocy (o lokalizacji informuje nas oznakowanie lotnicze nocne czerwona lampa na szczycie gondoli). Stąd elektrownie wiatrowe jako budowle wysokie, lokalizowane na terenach odkrytych o małej szorstkości, nie pozostają obojętne dla krajobrazu. Rekonesans terenowy w woj. zachodniopomorskim i wielkopolskim w rejonach funkcjonujących już elektrowni wiatrowych wykazał m.in., że:
z bliskiej odległości elektrownie wiatrowe stanowią element obcy w krajobrazie ze względu na jednoznacznie techniczny charakter i brak możliwości zamaskowania w związku z jej wysokością,
wraz ze wzrostem odległości obserwowania elektrowni wiatrowych ich dysonans krajobrazowy maleje, co wynika przede wszystkim z tego, że konstrukcja nośna elektrowni jest stosunkowo wąska, prawie całkowity zanik elektrowni w monotonnym krajobrazie o równinnym ukształtowaniu tereny następuje w odległości ok. 8 km istotne znaczenie krajobrazowe mają odległości do ok. 4 km,
bardzo istotną cechą wpływającą na postrzeganie elektrowni wiatrowych w krajobrazie jest ich koncentracja w zespołach im większa liczba siłowni tym większy dysonans krajobrazowy,
istotną cechą elektrowni wiatrowej wpływającą na jej postrzeganie w krajobrazie jest kolorystyka konstrukcji obserwowana elektrownia ma kolor jasnoszary jest ona estetyczna z bliska i z daleka; Dowództwo Wojsk Lotniczych żąda w niektórych przypadkach pomalowania na czerwono końcówek śmigieł da to zamierzony efekt dobrej widoczności i tym samym kontrastowości krajobrazowej elektrowni,
wiodący wpływ na postrzeganie elektrowni ma ukształtowanie terenu na rozległym obszarze otaczającym oraz jego pokrycie roślinnością drzewiastą,
istotnym uwarunkowaniem postrzegania elektrowni, zmiennym w czasie, są warunki pogodowe, a przede wszystkim stan zachmurzenia, w tym kolor chmur i kierunek oświetlenia elektrowni w stosunku do obserwatora,
na ekspozycję krajobrazową elektrowni i ich postrzeganie silnie wpływa lokalizacja w zasięgu widoczności z dróg, zwłaszcza, gdy znajdują się one blisko, stanowi dominantę krajobrazową i pozostaje długo w zasięgu widoczności obserwatorów jadących drogą. Jednocześnie walory estetyczne są bardzo subiektywne, zależne od osobistych upodobań i poglądów obserwatora. Stąd każda ingerencja człowieka w krajobraz naturalny może być przyczyną negatywnych odczuć, które są związane przede wszystkim z wprowadzeniem obiektu stanowiącego dominantę krajobrazową na terenach, na których wcześniej nie występowały. Wpływ farmy na krajobraz będzie uzależniony od wielu czynników, takich jak:

100 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

1. ukształtowanie terenu siłownie położone na terenach równinnych, płaskich, bądź zlokalizowane na wzniesieniach są lepiej widoczne, niż jest to w przypadku terenów falistych i pagórkowatych. Widoczność ograniczają lasy i zadrzewienia, szpalery drzew a także zwarta zabudowa, 2. odległość siłowni od obserwatora siłownie znajdujące się w bliskiej odległości od zabudowy zwartej są silniej narażone na ekspozycję. Z bliskiej odległości wieża siłowni wiatrowej wraz z wirnikiem jest trudna do zamaskowania głównie ze względu na wysokość konstrukcji. Stanowi zdecydowanie element obcy w krajobrazie naturalnym ze względu charakter industrialnotechniczny. Ze wzrostem odległości od miejsca lokalizacji siłowni wiatrowych oddziaływanie na krajobraz stopniowo maleje. Ma to związek z konstrukcją nośną siłowni, która jest stosunkowo wąska, przez co stopniowo zanika wraz ze zwiększaniem odległości między wieżą, a obserwatorem tak, aby w odległości ok. 357 km (w zależności od widzialności) pozostać już całkowicie niezauważalną, 3. warunki pogodowe m.in. stan zachmurzenia (w tym też kolorystyka chmur) oraz kierunek oświetlenia w stosunku do miejsca obserwatora. Elementy te mogą powodować zarówno zwiększenie kontrastu „konstrukcjakrajobraz” lub powodować jego całkowity zanik, 4. liczba siłowni i ich kolorystyka oddziaływanie na krajobraz farm wiatrowych o mniejszej ilości wiatraków jest zdecydowanie korzystniejsze, niż w przypadku dużych parków. Znaczenie ma tez barwa elektrowni. Jasne matowe kolory sprawiają, iż kontrast między siłownią, a otoczeniem jest mniejszy i nie istnieje zjawisko odbijania promieni od konstrukcji. W przypadku zastosowania farby białej efekt wizualny wiatraków z małej odległości jest korzystny, jednakże na tle nieba jest dość silnie kontrastujący z daleka. Zastosowanie koloru szarego pomniejsza widoczność z dużych odległości, z bliska obniża jednak estetykę konstrukcji.

Negatywny wpływ elektrowni wiatrowych na otaczający krajobraz maleje wraz ze wzrostem odległości od inwestycji. Na tej podstawie wyróżniono następujące strefy tzw. „wizualnego oddziaływania elektrowni wiatrowych” źródło: www.windenergythefacts.org: 1. strefa I – odległość do 2 km od farmy wiatrowej – farma wiatrowa jest elementem dominującym w krajobrazie; obrotowy ruch wirnika jest wyraźnie widoczny i dostrzegany przez człowieka, 2. strefa II – odległość od 1 do 4,5 km od farmy wiatrowej w warunkach dobrej widoczności – elektrownie wiatrowe wyróżniają się krajobrazowo i łatwo je dostrzec, ale nie są elementem dominującym; ruch wirnika jest widoczny i przyciąga wzrok człowieka, 3. strefa III – odległość od 2 do 8 km od farmy wiatrowej – elektrownie wiatrowe są widoczne, ale nie są „narzucającym się” elementem w krajobrazie. W warunkach dobrej widoczności można dostrzec obracający się wirnik, ale na tle swojego otoczenia same turbiny wydają się być stosunkowo niewielkich rozmiarów, 4. strefa IV – odległość powyżej 7 km od farmy wiatrowej – elektrownie wiatrowe wydają się być niewielkich rozmiarów i nie wyróżniają się znacząco w otaczającym krajobrazie; obrotowy ruch wirnika z takiej odległości jest właściwie niedostrzegalny Biorąc pod uwagę:
charakter inwestycji,
ilość planowanych do posadowienia elektrowni wiatrowych (2 szt.),
ukształtowanie terenu,
dominacja gruntów rolnych, głównie ornych,
niewielka lesistość.
rozmieszczenie elektrowni względem jednostek osadniczych, tras komunikacyjnych. sformułowane następujące wnioski:
wysokie wieże elektrowni wiatrowych, lokalizowane na otwartych fragmentach terenu będą widoczne z odległości nawet kilkunastu kilometrów i staną się elementem krajobrazu,
elektrownie wiatrowe w rejonie pobliskich miejscowości postrzegane będą z odległości do kilku kilometrów jako obiekty o dużej wysokości,
elektrownie wiatrowe będą widoczne z różnej odległości z dróg:  droga wojewódzka 148 – odległość w prostej linii w kierunku zachodnim: EW 1 700 m EW 2 240 m  droga wojewódzka 147 – odległość w prostej linii w kierunku południowowschodnim: EW 1 2800 m EW 2 2250 m  droga wojewódzka 147 – odległość w prostej linii w kierunku południowozachodnim: EW 1 2700 m EW 2 2800 m 101 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

 dróg powiatowych i gminnych.
elektrownie będą eksponowane krajobrazowo z następujących miejscowości:  Łobżany w kierunku zachodnim,  Łobez w kierunku północnym,  Dalno w kierunku północnowschodnim,  Trzeszczany w kierunku wschodnim,  Przyborze w kierunku południowowschodnim,  Prusinowo w kierunku południowym.

W celu ochrony krajobrazu oraz dążąc do złagodzenia powstających kontrastów krajobrazowych przyjmuje się następujące zasady:
spod lokalizacji elektrowni wiatrowych wyłącza się obszary wykluczone z zainwestowania ze względów kulturowych,
unikanie lokalizacji elektrowni wiatrowych w odległości mniejszej niż 500 m od budynków mieszkalnych,
stosuje się lekką optycznie konstrukcję rurową; inne słupy, np. kratownicowe, choć ażurowe i teoretycznie mniej widoczne wydają się być gorszym rozwiązaniem,
stosowanie w obrębie zespołu elektrowni wiatrowych, konstrukcji o tej samej wysokości,
należy malować turbiny wiatrowe, łącznie z konstrukcją nośną słupów na jasny kolor (biały lub jasnopopielaty),
wokół siłowni wiatrowych należy zachować istniejące zadrzewienia śródpolne,
lokalizacja elektrowni powinna być ustalona możliwie najbliżej istniejących dróg, jednak nie bliżej niż 100 m od szpalerów zadrzewień przydrożnych, co pozwoli zapobiec degradacji terenu w czasie budowy i późniejszej ich eksploatacji. Lokalizacja ZEW Łobżany na północ od m. Łobez nie wpłynie znacząco na percepcję otaczającego krajobrazu. Jednakże projektowane elektrownie wiatrowe zlokalizowane w tym rejonie będą swoistym elementem antropogenizacji krajobrazu.

8.2.3. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na dobra materialne, zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków

W rejonie oddziaływania planowanej inwestycji nie znajdują się: szkoły, szpitale, obiekty użyteczności publicznej lub militarnej. Na obszarze, gdzie mają być zlokalizowane elektrownie występują zabytki i dobra kultury, a więc: nieruchomości lub rzeczy ruchome, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową (art.3. Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami). Obiekty zabytkowe znajdują się na terenie okolicznych miejscowości poza zasięgiem oddziaływania elektrowni wiatrowych. Oddziaływanie inwestycji na zabytki i krajobraz kulturowy na etapie eksploatacji można uznać za neutralne.

8.3. Oddziaływanie na etapie likwidacji

Przewidywany okres eksploatacji farmy wiatrowej wynosi ok. 30 lat. Po upływie tego czasu możliwe są dwa rozwiązania dotyczące terenu zajmowanego przez farmę:
stare, wycofane z eksploatacji turbiny zostaną zastąpione nowymi, bardziej nowoczesnymi;
farma zostanie zlikwidowana, a teren przez nią obecnie zajmowany zrekultywowany. W przypadku całkowitej likwidacji, zakres oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko będzie podobny jak w przypadku budowy elektrowni. W przypadku likwidacji elektrowni wiatrowych nastąpi:
przywrócenie krajobrazu z przed budowy instalacji elektrowni,
znaczące obniżenie poziomu dźwięku w rejonie likwidowanych instalacji,
konieczność przeprowadzenia złomowania konstrukcji,
likwidacja fundamentów – postępowanie z odpadami zgodnie z obowiązującymi (szczególnie z odpadami niebezpiecznymi – oleje przepracowane, smary),
konieczność przeprowadzenia rekultywacji terenu w kierunku rolnym.

8.3.1. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na ludzi, szatę roślinną, faunę, wodę i powietrze 102 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

WPŁYW NA LUDZI Z uwagi na zakres inwestycji należy wykluczyć jakiekolwiek oddziaływanie fazy likwidacji inwestycji na zdrowie okolicznych mieszkańców. Pewno uciążliwości mogą pojawić się w czasie transportu zdemontowanych części konstrukcyjnych siłowni wiatrowych, odpadów budowlanych z rozbiórki dróg dojazdowych, placów montażowych i fundamentów. Uciążliwości te to hałas, zapylenie, wibrację związane z pracą środków transportu i specjalistycznego sprzętu budowanego. Uciążliwości będą miały charakter krótkotrwały i przejściowy, ograniczony do czasu likwidacji inwestycji. Na podstawie zebranych danych nie przewiduje się istotnego negatywnego oddziaływania etapu likwidacji inwestycji na zdrowie ludzi.

WPŁYW NA SZATĘ ROŚLINNĄ Zasadniczo, wg dzisiejszej wiedzy możemy stwierdzić, że na tym etapie wpływ na szatę roślinną będzie zbliżony jak w trakcie budowy ZEW Łobżany. Tereny zajęte przez infrastrukturę inwestycji powinny zostać zrekultywowane w kierunku przywrócenia ich dawnego rolniczego charakteru.

WPŁYW NA FAUNĘ Uciążliwościami emitowanymi na etapie likwidacji inwestycji będą: hałas, zapylenie, zanieczyszczenia spalinami, wibracje. Głównym czynnikiem mającym ewentualny wpływ na zwierzęta jest hałas, wytwarzany przez sprzęt budowlany, a przede wszystkim obecność ludzi. Mniej istotne jest oddziaływania związane z wytwarzaniem spalin czy samym przemieszczaniem się sprzętu budowlanego i środków transportu. Na tym etapie może dochodzić do czasowego opuszczenia terenów wokół placów posadowienia wież elektrowni w czasie ich demontażu i rozbiórki dróg, placów montażowych i fundamentów przez zwierzęta. Chociaż przy skali ocenianego przedsięwzięcia będzie to mało zauważalne. Oczywiście wybór terminu tych prac także nie pozostanie bez znaczenia dla tego zjawiska. O ile będzie ono prowadzone np. jesienią wówczas te prace nie będą praktycznie miały jakiegokolwiek wpływu na faunę. Na tym etapie nastąpi stopniowy zanik ewentualnego oddziaływania wież na przemieszczające się ptaki i nietoperze, ponieważ te sztuczne przeszkody zostaną rozebrane. Mając na uwadze zapisy rozdziału dot. zasobów fauny stwierdza się, że etap likwidacji inwestycji nie pogorszy w znaczącym zakresie wartości faunistycznej tego obszaru i terenów sąsiednich i nie będzie stanowił istotnego zagrożenia dla fauny.

WPŁYW NA WODY Likwidacja inwestycji nie niesie bezpośredniego zagrożenia dla zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych oraz gruntów. Szczególną uwagę należy zwrócić na nie dopuszczenie do wycieku substancji ropopochodnych w trakcie transportu i demontażu. W przypadku, gdy prace demontażowe prowadzone będą z zachowaniem odpowiedniej organizacji pracy i z zastosowaniem nowoczesnego sprzętu technicznego, nie powinien zaistnieć ich negatywny wpływ na stan wód podziemnych i powierzchniowych.

WPŁYW NA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Źródłem zanieczyszczenia powietrza w fazie likwidacji, będą pojazdy samochodowe transportujące sprzęt i urządzenia oraz maszyny budowlane. Następować będzie emisja tlenku węgla, tlenki azotu, węglowodory oraz dwutlenek siarki w wyniku pracy silników spalinowych, a także w związku z ruchem pojazdów i pracami ziemnymi wystąpi również emisja pyłu. Zasięg oddziaływania zanieczyszczeń gazowych i emitowanych zanieczyszczeń pylistych będzie ograniczony w fazie likwidacji do granic inwestycji.

8.3.2. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajobraz

WPŁYW NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI Oddziaływanie na powierzchnię ziemi i środowisko glebowe na etapie likwidacji inwestycji będzie miało podobny charakter jak na etapie budowy i ograniczone będzie do niewielkiego obszaru.

103 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Oddziaływanie farmy wiatrowej będzie miało związek z naruszeniem wierzchniej warstwy gruntu wskutek przeprowadzania robót demontażowych konstrukcji wieży, robót rozbiórkowych dróg dojazdowych i placów montażowych. Oddziaływanie to będzie miało charakter krótkotrwały i odwracalny, a po zakończeniu prac teren wokół inwestycji przywrócony zostanie do stanu poprzedniego i możliwe będzie dalsze użytkowanie rolnicze. Reasumując należy stwierdzić, że prace związane z likwidacją inwestycji nie spowodują znaczących przekształceń środowisku glebowego.

WPŁYW NA ŚRODOWISKO GLEBOWEGO W KONTEKŚCIE WYTWARZANIA ODPADÓW Okres eksploatacji farmy wiatrowej wynosi do 30 lat. Nie jest przesądzone, co stanie się z elektrowniami po upływie tego czasu. Inwestor zakłada, że po zakończeniu eksploatacji siłowni nastąpi usunięcie konstrukcji, albo wyeksploatowane elektrownie zostaną zastąpione nowymi. W przypadku likwidacji inwestycji obejmującej zdemontowanie elektrowni wiatrowych oraz rozbiórkę dróg dojazdowych, placów montażowych powstaną głównie odpady budowlane.

Na etapie likwidacji inwestycji, która wiąże się z usunięciem całej konstrukcji, łącznie z fundamentem oraz z rekultywacją terenu i przywróceniem mu rolniczych wartości powstaną następujące rodzaje odpadów:

Tabela 57. Rodzaje i ilość odpadów przy likwidacji przedsięwzięcia Przewidywana do wytworzenia Kod odpadu Rodzaj odpadu ilość odpadów (Ilość/ 1 szt. elektr.wiatr.) ODPADY Z BUDOWY, REMONTÓW I DEMONTAŻU OBIEKTÓW BUDOWLANYCH ORAZ 17 INFRASTRUKTURY DROGOWEJ (WŁĄCZAJĄC GLEBĘ I ZIEMIĘ Z TERENÓW ZANIECZYSZCZON.)

17 01 Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej

Odpady z betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i 17 01 01 400 Mg remontów Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, 17 01 07 odpadowych materiałów ceramicznych i elementów 5 Mg wyposażenia inne niż wymienione z 17 01 06 17 01 81 Odpady z remontu i przebudowy dróg 100 Mg

17 01 82 Inne niewymienione odpady < 50 Mg

17 02 Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych

17 02 01 Drewno > 0,1 Mg

17 02 03 Tworzywa sztuczne 25 Mg

17 04 Odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali

17 04 05 Żelazo i stal 400 Mg

17 04 11 Kable inne niż wymienione w 17 04 10 < 1 Mg

17 06 Materiały izolacyjne oraz konstrukcyjne zawierające azbest

Materiały izolacyjne inne niż wymienione w 17 06 01 17 06 04 < 0,05 Mg i 17 06 03

17 09 Inne odpady z budowy, remontów i demontażu

Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu 17 09 04 2 Mg inne niż wymienione w 17 09 01 03

16 ODPADY NIEUJĘTE W INNYCH GRUPACH

16 02 Odpady urządzeń elektrycznych i elektronicznych

104 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Zużyte urządzenia inne niż wymienione w 16 02 09 16 02 14 65 Mg 16 02 13 ∗ Niebezpieczne elementy lub części składowe usunięte 16 01 15 śladowe ilości z zużytych urządzeń Elementy usunięte z zużytych urządzeń inne niż 16 02 16 < 5 Mg wymienione w 16 02 15 ∗

16 06 ∗∗∗ Bateria i akumulatory < 0,05 Mg

ODPADY OPAKOWANIOWE: SORBENTY, TKANINY DO WYCIERANIA, MATERIAŁY 15 FILTRACYJNE, UBRANIA OCHRONNE NIEUJĘTE W INNYCH GRUPACH

15 02 Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne

Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe 15 02 02 ∗ nieujęte w innych grupach), tkaniny do wycierania śladowe ilości (czyściwo) i ubrania ochronne

Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe 15 02 03 nieujęte w innych grupach), tkaniny do wycierania 0,01 Mg (czyściwo) i ubrania ochronne inne niż 15 02 02 ∗ OLEJE ODPADOWE I ODPADY CIEKŁYCH PALIW (Z WYŁĄCZENIEM OLEJÓW JADANYCH 13 ORAZ GRUPY 05, 12, 19)

13 01 ∗ Odpadowe oleje hydrauliczne śladowe ilości

13 02 ∗ Odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 1 000 litrów

∗ Odpadowe oleje i ciecze stosowane jako 13 03 700 elektroizolatory oraz nośniki ciepła 13 07 ∗ Odpady paliw ciekłych 75

20 ODPADY KOMUNALNE ŁĄCZNIE Z FRAKCJAMI GROMADZONYMI SELEKTYWNIE

20 03 Inne odpady komunalne

0,2 Mg 20 03 01 Niesegregowane odpady komunalne przez okres budowy

Szlamy ze zbiorników bezodpływowych służących do 20 03 04 1200 l/ miesiąc gromadzenia nieczystości Zakładając likwidację siłowni należy położyć nacisk na rekultywację terenu. Technicznie najbardziej pracochłonne będzie usunięcie fundamentu i wywiezienie gruzu na składowisko odpadów. Wykopy powstałe w wyniku usunięcia fundamentu będzie należało wypełnić piaskiem gliniastym oraz nawieźć substratem glebowym, przywracając teren do rolniczej używalności. Konstrukcje elektrowni będą musiały zostać poddane złomowaniu.

Sposób magazynowania odpadów

Tabela 58. Sposób magazynowania odpadów powstałych na etapie likwidacji Kod Sposób magazynowania Rodzaj odpadu Miejsce magazynowania odpadu odpadów ODPADY Z BUDOWY, REMONTÓW I DEMONTAŻU OBIEKTÓW BUDOWLANYCH ORAZ 17 INFRASTRUKTURY DROGOWEJ (WŁĄCZAJĄC GLEBĘ I ZIEMIĘ Z TERENÓW ZANIECZYSZCZONYCH)

17 01 Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej

Odpady z betonu oraz Przed budynkiem Zamknięty kontener 17 01 01 gruz betonowy z Plac budowy stalowy rozbiórek i remontów Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów Przed budynkiem Zamknięty kontener 17 01 07 ceramicznych i Plac budowy stalowy elementów wyposażenia inne niż wymienione z 17 01 06 Odpady z remontu i Przed budynkiem Zamknięty kontener 17 01 81 przebudowy dróg Plac budowy stalowy Inne niewymienione Przed budynkiem Zamknięty kontener 17 01 82 odpady Plac budowy stalowy

105 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

17 02 Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych

Przed budynkiem Zamknięty kontener 17 02 01 Drewno Plac budowy stalowy

Przed budynkiem Zamknięty kontener 17 02 03 Tworzywa sztuczne Plac budowy stalowy

17 04 Odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali

Przed budynkiem Zamknięty kontener 17 04 05 Żelazo i stal Plac budowy stalowy

Kable inne niż Przed budynkiem Zamknięty kontener 17 04 11 wymienione w 17 04 10 Plac budowy stalowy

17 06 Materiały izolacyjne oraz konstrukcyjne zawierające azbest

Materiały izolacyjne inne Przed budynkiem Zamknięty kontener 17 06 04 niż wymienione w 17 06 Plac budowy stalowy 01 i 17 06 03

17 09 Inne odpady z budowy, remontów i demontażu

Zmieszane odpady z budowy, remontów i Przed budynkiem Zamknięty kontener 17 09 04 demontażu inne niż Plac budowy stalowy wymienione w 17 09 01 03

16 ODPADY NIEUJĘTE W INNYCH GRUPACH

16 02 Odpady urządzeń elektrycznych i elektronicznych

Zużyte urządzenia inne Magazyn techniczny 16 02 14 niż wymienione w 16 02 Zamknięte kontenery Plac budowy 0916 02 13 Niebezpieczne elementy ∗ lub części składowe Magazyn techniczny 16 01 15 Zamknięte kontenery usunięte z zużytych Plac budowy urządzeń Elementy usunięte z zużytych urządzeń inne Magazyn techniczny 16 02 16 Zamknięte kontenery niż wymienione w 16 02 Plac budowy 15 ∗

∗ Magazyn techniczny Szczelne i zamknięte 16 06 Bateria i akumulatory Plac budowy pojemniki ODPADY OPAKOWANIOWE, SORBENTY TKANINY DO WYCIERANIA, MATERIAŁY 15 FILTRACYJNE I UBRANIA OCHRONNE NIEUJĘTE W INNYCH GRUPACH

15 02 Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne

Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry ∗ olejowe nieujęte w Magazyn techniczny Szczelne i zamknięte 15 02 02 innych grupach), tkaniny Plac budowy pojemniki do wycierania (czyściwo) i ubrania ochronne Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe nieujęte w Magazyn techniczny 15 02 03 innych grupach), tkaniny Zamknięte kontenery Plac budowy do wycierania (czyściwo) i ubrania ochronne inne niż 15 02 02 ∗ OLEJE ODPADOWE I ODPADY CIEKŁYCH PALIW (Z WYŁĄCZENIEM OLEJÓW JADANYCH 13 ORAZ GRUPY 05, 12, 19)

∗ Odpadowe oleje Magazyn techniczny Szczelne i zamknięte 13 01 hydrauliczne Plac budowy pojemniki Odpadowe oleje ∗ Magazyn techniczny Szczelne i zamknięte 13 02 silnikowe, przekładniowe Plac budowy pojemniki i smarowe

106 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Odpadowe oleje i ciecze Magazyn techniczny Szczelne i zamknięte 13 03 ∗ stosowane jako Plac budowy pojemniki elektroizolatory oraz

nośniki ciepła Magazyn techniczny Szczelne i zamknięte 13 07 ∗ Odpady paliw ciekłych Plac budowy pojemniki

20 ODPADY KOMUNALNE ŁĄCZNIE Z FRAKCJAMI GROMADZONYMI SELEKTYWNIE

20 03 Inne odpady komunalne

Niesegregowane odpady Przed budynkiem 20 03 01 Zamknięty kontener stalowy komunalne Plac budowy Szlamy ze zbiorników

bezodpływowych Przed budynkiem Szczelny zbiornik 20 03 04 służących do Plac budowy bezodpływowy gromadzenia nieczystości

Oleje odpadowe będą zbierane i magazynowane w sposób określony w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi, tzn.:
będą zbierane i magazynowane selektywnie według wymagań wynikających ze sposobu ich przemysłowego wykorzystania lub unieszkodliwiania,
nie będą mieszane z innymi odpadami i substancjami, w tym zwłaszcza z odpadami stałymi, odpadami PCB, olejem napędowym, olejem opałowym, płynami chłodniczymi, płynami hamulcowymi oraz innymi substancjami i preparatami chemicznymi nie będącymi olejami,
zbierane będą do szczelnych pojemników, wykonanych z materiałów trudno palnych, odpornych na działanie olejów odpadowych, odprowadzających ładunki elektryczności statycznej, wyposażonych w szczelne zamknięcia, zabezpieczonych przed stłuczeniem,
pojemniki będą odpowiednio oznaczone napisem „OLEJ ODPADOWY”, informacją o kodzie lub kodach odpadu wynikającą z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206);
pojemniki będą magazynowane w miejscach utwardzonych, zabezpieczonych przed zanieczyszczeniami gruntu i opadami atmosferycznymi, wyposażonych w urządzenia lub środki do zbierania wycieków tych odpadów,
miejsc magazynowania olejów odpadowych udostępnione będą, w celu opróżnienia lub wymiany pojemnika, wyłącznie dla właścicieli pojemników lub przedsiębiorców zajmujących się gospodarowaniem tymi olejami odpadowymi.

Sposób zagospodarowania odpadów Przewiduje się następujące postępowanie z generowanymi odpadami:
wszystkie odpady generowane przez obiekt będą podlegały ewidencji ilościowej i jakościowej,
odpady, które mogą stanowić zagrożenie dla środowiska, do czasu wywozu ich do utylizacji lub do dalszego wykorzystania, będą selektywnie gromadzone, w wydzielonych, szczelnych i zamkniętych pojemnikach,
transport odpadów niebezpiecznych odbywać się będzie zgodnie z przepisami o przewozie materiałów niebezpiecznych,
inwestor zawrze stosowne umowy na odbiór odpadów, sprawdzając czy firmy odbierające są w stanie zgromadzić bądź unieszkodliwić dany ich rodzaj zgodnie z wszelkimi wymogami w tym zakresie. Większość odpadów z wyjątkiem 15 01 02, 15 01 05, 15 02 03, 12 01 13, 17 01 07, 17 01 81, 17 01 82, 17 02 03, 17 04 11, 17 06 04, 17 09 04, 16 02 14, 16 02 15 ∗, 16 02 16, 20 03 01, 20 03 04, 13 07 ∗, 13 02 ∗, 13 01 ∗, 13 03 ∗, 15 01 10 ∗, 15 02 02 ∗ inwestor zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2008r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym, nie będącym przedsiębiorcami, do wykorzystania na ich własne potrzeby, oraz dopuszczalnych metod odzysku (Dz.U. 235,poz. 1614) może przekazać właśnie tym osobom do ich wykorzystania.

Tabela 59. Sposób postępowania z odpadami powstałych na etapie likwidacji Sposób Kod Rodzaje odpadów postępowania z odpadami 107 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

ODPADY Z BUDOWY, REMONTÓW I DEMONTAŻU OBIEKTÓW BUDOWLANYCH ORAZ 17 INFRASTRUKTURY DROGOWEJ

17 01 Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej

odbierane przez jednostki zajmujące się odzyskiem i recyklingiem lub Odpady z betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i odbierane przez osoby fizyczne lub 17 01 01 remontów jednostki organizacyjne, nie będące przedsiębiorcami do wykorzystania na ich własne potrzeby Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odbierane przez jednostki zajmujące 17 01 07 odpadowych materiałów ceramicznych i elementów się odzyskiem i recyklingiem wyposażenia inne niż wymienione z 17 01 06 odbierane przez jednostki zajmujące 17 01 81 Odpady z remontu i przebudowy dróg się odzyskiem i recyklingiem odbierane przez jednostki zajmujące 17 01 82 Inne niewymienione odpady się odzyskiem i recyklingiem

17 02 Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych

odbierane przez jednostki zajmujące się odzyskiem i recyklingiem lub odbierane przez osoby fizyczne lub 17 02 01 Drewno jednostki organizacyjne, nie będące przedsiębiorcami do wykorzystania na ich własne potrzeby odbierane przez jednostki zajmujące 17 02 03 Tworzywa sztuczne się odzyskiem i recyklingiem

17 04 Odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali

odbierane przez jednostki zajmujące się odzyskiem i recyklingiem lub odbierane przez osoby fizyczne lub 17 04 05 Żelazo i stal jednostki organizacyjne, nie będące przedsiębiorcami do wykorzystania na ich własne potrzeby odbierane przez podmioty zajmujące 17 04 11 Kable inne niż wymienione w 17 04 10 się recyklingiem

17 06 Materiały izolacyjne oraz konstrukcyjne zawierające azbest

Materiały izolacyjne inne niż wymienione w 17 06 01 odbierane przez jednostki zajmujące 17 06 04 i 17 06 03 się odzyskiem i recyklingiem

17 09 Inne odpady z budowy, remontów i demontażu

Materiały izolacyjne inne niż wymienione w 17 06 01 odbierane przez podmioty zajmujące 17 06 04 i 17 06 03 się recyklingiem i odzyskiem

16 ODPADY NIEUJĘTE W INNYCH GRUPACH

16 02 Odpady urządzeń elektrycznych i elektronicznych

odbierane przez uprawnione Zużyte urządzenia inne niż wymienione w 16 02 09 16 02 14 jednostki w celu odzysku i 16 02 13 unieszkodliwiania odbierane przez uprawnione Niebezpieczne elementy lub części składowe 16 01 15 ∗ jednostki w celu odzysku i usunięte z zużytych urządzeń unieszkodliwiania odbierane przez uprawnione Elementy usunięte z zużytych urządzeń inne niż 16 02 16 jednostki w celu odzysku i wymienione w 16 02 15 ∗ unieszkodliwiania

108 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

ODPADY OPAKOWANIOWE, SORBENTY TKANINY DO WYCIERANIA, MATERIAŁY 15 FILTRACYJNE I UBRANIA OCHRONNE NIEUJĘTE W INNYCH GRUPACH

15 02 Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne

Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe odbierane przez podmioty zajmujące 15 02 02 ∗ nieujęte w innych grupach), tkaniny do wycierania się recyklingiem (czyściwo) i ubrania ochronne Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe odbierane przez podmioty zajmujące 15 02 03 nieujęte w innych grupach), tkaniny do wycierania się recyklingiem (czyściwo) i ubrania ochronne inne niż 15 02 02 ∗ OLEJE ODPADOWE I ODPADY CIEKŁYCH PALIW (Z WYŁĄCZENIEM OLEJÓW 13 JADANYCH ORAZ GRUPY 05, 12, 19) przekazywane uprawnionym 13 01 ∗ Odpadowe oleje hydrauliczne podmiotom w celu odzysku poprzez regenerację lub unieszkodliwiania przekazywane uprawnionym 13 02 ∗ Odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe podmiotom w celu odzysku poprzez regenerację lub unieszkodliwiania przekazywane uprawnionym Odpadowe oleje i ciecze stosowane jako 13 03 ∗ podmiotom w celu odzysku poprzez elektroizolatory oraz nośniki ciepła regenerację lub unieszkodliwiania przekazywane uprawnionym 13 07 ∗ Odpady paliw ciekłych podmiotom w celu odzysku poprzez regenerację lub unieszkodliwiania

20 ODPADY KOMUNALNE ŁĄCZNIE Z FRAKCJAMI GROMADZONYMI SELEKTYWNIE

20 03 Inne odpady komunalne odpady kierowane na składowiska 20 03 01 Niesegregowane odpady komunalne odpadów komunalnych Szlamy ze zbiorników bezodpływowych służących do zabierane przez podmioty zajmujące 20 03 04 gromadzenia ni0eczystości się wywozem nieczystości

Sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko Technologia wytwarzanie energii elektrycznej z energii wiatru jest technologią bezodpadową. Jednakże, regularnie w czasie funkcjonowania elektrowni wiatrowych będą przeprowadzone prace konserwacyjno naprawcza w wyniku, których wytworzone zostaną pewne ilości odpadów związane głównie z eksploatacją urządzeń wchodzących w skład elektrowni: oleje i smary, stanowiące odpady niebezpieczne. Inwestor podejmie stosowane środki aby zminimalizować ilość wytwarzanych odpadów oraz ich negatywny wpływ na środowisko:
inwestor będzie postępował z odpadami w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami,
inwestor będzie prowadził ilościową i jakościową ewidencję odpadów zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów i listą odpadów niebezpiecznych,
odpady będą zbierane w sposób selektywny,
odpady będą na bieżąco odbierane z miejsc ich powstawania przez uprawnione podmioty,
wszystkie odpady niebezpieczne będą przechowywane w szczelnych opakowaniach, w wyznaczonych miejscach i przekazywane do odzysku lub unieszkodliwienia specjalistycznym firmom,
powstające odpady będą odbierane przez uprawnione jednostki gospodarcze zajmujące się zagospodarowaniem i unieszkodliwianiem odpadów, w celu zapobiegania usuwania ich poprzez palenie w piecu, zakopywanie, wylewanie do kanalizacji,
postępowanie z olejami przepracowanymi powinno zgodne z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i pracy z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi
oleje odpadowe będą w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi poprzez regenerację,
jeżeli regeneracja olejów odpadowych jest niemożliwa ze względu na stopień ich zanieczyszczenia, oleje te powinny być poddane innym procesom odzysku,
jeżeli regeneracja olejów odpadowych lub innych procesów odzysku są niemożliwe, dopuszcza się ich unieszkodliwianie,

109 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

odpady, których nie udało się poddać odzyskowi, powinny będą unieszkodliwiane, aby składowane były wyłącznie te odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe z przyczyn technologicznych lub nie uzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych,
wytwórca nie będzie mieszał odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów oraz mieszania odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne,
transport odpadów niebezpiecznych z miejsc powstania do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania odpadów odbywać się będzie z zachowaniem przepisów obowiązujących przy transporcie materiałów niebezpiecznych i przeprowadzany będzie przez uprawione podmioty (unieszkodliwianiu poddaje się te odpady, z których uprzednio wysegregowano odpady nadające się do odzysku),
zakazuje się zrzutu olejów odpadowych do wód, do gleby lub do ziemi.
odpady przeznaczone do odzysku lub unieszkodliwienia, z wyjątkiem składowania będą magazynowane na placu budowy wyłącznie przez okres realizacji prac demontażowych (ok. 8 mcy),
odpady przeznaczone do składowania będą magazynowane jedynie w celu zebrania odpowiedniej ilości tych odpadów do transportu na składowisko odpadów (okres magazynowania – czas trwania prac demontażowych)

WPŁYW NA KLIMAT AKUSTYCZNY Prace demontażowe będą odbywać się przy pomocy specjalistycznego sprzętu budowlanego, pojazdów emitujących w trakcie pracy hałas o poziomie około 100 dB(A). Wzrost poziomu hałasu może mieć krótkotrwały wpływ na faunę zakrzewień i zadrzewień śródpolnych wokół terenów inwestycji, przy czym dyskomfort akustyczny może odczuwać okresowo jedynie ludność pobliskich miejscowości. Prace muszą być jednak wykonywane w taki sposób, ażeby nie zostały przekroczone wartości wynikające z obowiązujących przepisów, tj. zgodnie z wymogami rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826). Biorąc pod uwagę, że prace demontażowe prowadzone będą w porze dziennej można prognozować, że poziom dźwięku poza terenem inwestycji spowodowany pracą maszyn, a także zwiększony ruch pojazdów samochodowych nie spowoduje przekroczenia poziomu dopuszczalnego dla tej pory dnia. Uciążliwość ta będzie miała charakter okresowy, i dotyczyć będzie jedynie czasu likwidacji inwestycji. Prognozuje się, że okresowy niekorzystny wpływ na klimat akustyczny wokół prowadzonych robót demontażowych będzie akceptowalny, jako zjawisko tymczasowe, nie stanowiące zagrożenia dla środowiska.

WPŁYW NA KRAJOBRAZ Na tym etapie, oddziaływanie elektrowni wiatrowych będzie ulegało sanacji. Wpływ inwestycji na dysharmonię krajobrazu będzie się zmniejszał wraz z zaawansowaniem prac demontażowych. Na podstawie zebranych danych nie przewiduje się istotnego negatywnego oddziaływania inwestycji na krajobraz.

8.3.3. Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na dobra materialne, zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków

Na tym etapie likwidacji oddziaływanie inwestycji na dobra materialne, będzie znikome. Może dojść do przejściowej i krótkotrwałej ingerencji w istniejące drogi polne, pola uprawne, spowodowanej transportem zdemontowanych konstrukcyjnych części elektrowni wiatrowych, odpadów budowlanych powstałych z rozbiórki fundamentów, dróg dojazdowych, placów montażowych. Na obszarze inwestycji brak jest obiektów i obszarów chronionych wpisem do rejestru zabytków oraz stanowisk archeologicznych. Na podstawie zebranych danych nie przewiduje się istotnego negatywnego oddziaływania inwestycji na dobra materialne, zabytki i krajobraz kulturowy. Pobliskie tereny zostaną przywrócone do stanu pierwotnego, sprzed realizacji inwestycji.

8.4. Oddziaływanie na obszary chronione, w tym obszary Natura 2000, cenne obszary występowania szaty roślinnej i fauny, krajową i regionalną sieć ekologiczną, w tym korytarze ekologiczne

ODDZIAŁYWANIE NA OBSZARY CHRONIONE

Analiza położenia planowanego ZEW Łobżany na tle sieci obszarów chronionych, w tym na tle europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000, pozwala stwierdzić, że inwestycja ta na wszystkich etapach jej istnienia nie 110 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. będzie źródłem emisji substancji lub czynników, które w odniesieniu do struktur przyrodniczych objętych już ochroną lub planowanych do ochrony mogłyby oddziaływać istotnie negatywnie. Na obszarze projektowanej inwestycji w promieniu 10 km od lokalizacji elektrowni wiatrowych, nie występują obszary objęte ochrona prawną poza elementami Natura 2000 poddanymi analizie w rozdziale następnym. W waloryzacji przyrodniczej gminy Łobez z 1999 r. (Piątkowska i inni) zaprojektowano utworzenie kilkunastu obszarów chronionych w promieniu do 3 km od projektowanych elektrowni (patrz rozdział 5.8.). Przeprowadzona weryfikacja waloryzacji wykazała zmniejszenie ich zaznaczenia przyrodniczego co skutkowało skasowaniem tych obszarów. Ostatecznie w promieniu do 10 km od elektrowni brak obszarów chronionych (poza Natura 2000) oraz projektowanych do objęcia ochroną.

ODDZIAŁYWANIE NA OBSZARY NATURA 2000

W promieniu do 10 km od elektrowni znajdują się dwa obszary ekologicznej sieci Natura 2000 (patrz rozdział 5.8.). Tworzą je: ostoje: „Dorzecze Regi” (w odległości ok. 1,6 km od najbliższej elektrowni) i „Ostoja Ińska” (ok. 6 km od najbliższej elektrowni). Przedmiotami ochrony ostoi siedliskowej „Dorzecze Regi” są: 15 siedlisk przyrodniczych, 6 gatunków ryb i 6 gatunków bezkręgowców (SFD, MOS 2011). Żadne z wymienionych zwierząt nie występuje w sąsiedztwie projektowanych elektrowni wiatrowych. W miejsce planowanego posadowienia elektrowni i infrastruktury towarzyszącej nie stwierdzono gatunków roślin i zwierząt oraz siedlisk będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty. Przedmiotami ochrony ostoi ptasiej „Ostoja Ińska” są: 29 gatunków ptaków. Trzy z nich obserwowano na obszarze monitoringu w sąsiedztwie projektowanych lokalizacji elektrowni wiatrowych: bocian biały, błotniak stawowy i gąsiorek. Wymienione taksony obserwowano sporadycznie, głownie w okresie lęgowym i migracji jesiennych. Występowały pojedynczo na obrzeżach obszaru monitoringu, w oddaleniu od lokalizacji elektrowni wiatrowych. W promieniu do 1 km od elektrowni, nie stwierdzono ich gniazdowania. Poza tym notowano je w niewielkich liczebnościach zazwyczaj pojedyncze osobniki. Łącznie w całym okresie rocznego monitoringu obserwowano: 2 osobniki bociana białego, 11 osobników błotniaka stawowego, 6 osobników gąsiorka. Tak małe ilości tych ptaków pokazują, że teren inwestycji nie stanowi dla nich istotnego obszaru. Dodatkowo nie notowano w sąsiedztwie elektrowni sejmików bocianów ani żurawi. Nad obszarem przedsięwzięcia nie notowano istotnych tras migracji, stwierdzono tylko 68 przelotów migracyjnych, głównie małych ptaków wróblowych. Praktycznie nie obserwowano przelotów migrantów długodystansowych ani gatunków kluczowych umieszczonych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Mając na uwadze powyższą analizę i odległość ostoi od miejsc projektowanej lokalizacji elektrowni, a także fakt, że przedsięwzięcie nie przylega ani nie przecina systemu ostoi, można stwierdzić, że projektowane przedsięwzięcie nie będzie negatywnie oddziaływać na przedmioty ochrony ostoi oraz ciągłość i spójność ekologicznego systemu Natura 2000.

8.5. Oddziaływanie skumulowane

Analizy oddziaływania skumulowanego wykonane w ramach niniejszego opracowania brały pod uwagę istnienie przedmiotowej inwestycji oraz innych przedsięwzięć o podobnym charakterze, planowanych lub istniejących obszarze sąsiadującym z obszarem ZEW Łobżany. Na podstawie posiadanych informacji ustalono, że projektowany ZEW Łobżany znajduje się na obszarach, w pobliżu których w odległości kilkunastu kilometrów są planowane także inne farmy wiatrowe.

ODDZIAŁYWANIE SKUMULOWANE EMISJA HAŁASU

Biorąc pod uwagę znaczne odległości ZEW Łobżany od ww. parków wiatrowych można stwierdzić, że nie wystąpi efekt skumulowany w zakresie emisji hałasu.

Tabela 60. Istniejące i projektowane farmy wiatrowe znajdujące się w sąsiedztwie ZEW Łobżany Orientacyjne odległości ZEW Łobżany Obręb Farma wiatrowa Działki od Gmina ewidencyjny (planowana inwestycja) planowanych

farm wiatrowych

111 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Budowa farmy elektrowni wiatrowych Karwowo o łącznej mocy 57 MW wraz z 9, 10, 11, 14/1, 15/1, drogami dojazdowymi, 16/1, 17/1, 19/1, 19/2, placami montażowymi, 20/1, 20/2, 65, 66, Karwowo siecią kablową 20/30 kV, ŁOBEZ 79/2, 79/3, 79/ 4, 6,5 km 1. sterowniczą oraz 79/5, 81, 84, 85, 92, telesterowniczą na terenie 21, 22, 23, 24, 177/2 gminy Łobez zlokalizowanej w okolicy miejscowości Karowo Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach IK.MM.7624/0210/10 z dnia 02 sierpnia 2011 r. Budowa farmy wiatrowej Bełczyna 19/1, 66 złożonej z 17 elektrowni wiatrowych o łącznej mocy Klępnica 2, 62/4, 97/2, 98 ŁOBEZ 3 km 2. łącznej 25,5 MW w okolicy miejscowości Poradz, Poradz 90, 92/9, 103 Klępnica, Bełczyna Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach IK.MM.7624/D01/10 z dnia 25 stycznia 201 r. Budowa farmy Wiatrowej RADOWO Zachełmie 7 km 3. Meszne MAŁE Postępowanie w toku Budowa farmy elektrowni wiatrowych Borkowo o RADOWO łącznej mocy 14 MW wraz z Borkowo 12 km 4. MAŁE infrastrukturą towarzyszącą w okolicy m. Borkowo Postępowanie w toku 12/4, 9, 8/1, 18, 13, Naćmierz 14/6, 15, 16, 20/12, 17, 13 RESKO 30/5, 30/4, 29, 28, Przemysław 27/3, 26, 9, 11/1,11/2, 8/3, 8/2, 8/1, 7, 6/2, Budowa zespołu elektrowni 6/1, 5 wiatrowych Naćmierz o 14, 19/1, 66, 15/5, Bełczyna mocy całkowitej do 59,5 65/14, 63/5 4 km 5. MW wraz z infrastrukturą 183/2, 182, 181/2, Poradz towarzyszącą 181/3 Przyborze 73/3, 72 i 70/2, ŁOBEZ 17, 16/9, 16/13, 18, Dalno 19/14, 19/16, 19/18, 22/1, 23, 24 102, 104/2, 106/11 i 002 m. Łobez 105 Postępowanie w toku Budowa dwóch elektrowni wiatrowych o mocy 500 kW wraz z urządzeniami RESKO Policko 223/2 i 245/2 18 km 6. służącymi do przesyłania energii elektrycznej

Postępowanie w toku Budowa jednej turbiny wiatrowej o mocy 2 MW RESKO Ługowina 15 km 7. wraz z niezbędną infrastrukturą Postępowanie w toku Budowa farmy elektrowni 154, 259/9, 259/10, wiatrowych zlokalizowanych RESKO Ługowina 259/11,260, 269/1, 15 km 8. w obrębie Ługowina 264, 271/4 Postępowanie w toku Szonowice Budowa farmy wiatrowej Brzeżno, złożonej z 36 szt. elektrowni BRZEŹNO Pęczerzyno 6 km wiatrowych o łącznej mocy 9. Wilczkowo 90 MW Półchleb Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach OŚ.P7624/124/07/08/09/10/2011 z dnia 21.01.2011 r. 112 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

ODDZIAŁYWANIE SKUMULOWANE – inne inwestycje

W trakcie rozwoju infrastruktury gospodarczej danego regionu powstają obiekty, które mogą w różnorodny sposób wpływać na środowisko przyrodnicze. Przy pojedynczej lokalizacji oddziaływanie zazwyczaj jest niewielkie, co potwierdził niniejszy raport. Jednak przy bliskim położeniu wielu obiektów, oddziaływanie może się kumulować.

Najbliższa działająca elektrowni wiatrowa znajduje się w Nowogardzie w odległości ok. 32 km na północny zachód. Najbliższy istniejący park elektrowni wiatrowych znajduje się w odległości ok. 34 km na północ przy miejscowości Wartkowo. Kolejne istniejące FW położone są w okolicach: Krukowa, Myślina, Gościna i Karlina w odległości odpowiednio ok. 40 km, 42 km, 44 km i 43 km. Następnymi w kolejności są parki wiatrowe przy miejscowości Golczewo – położony w odległości ok. 50 km oraz park wiatrowy przy miejscowości Tychowo – położony w odległości ok. 51 km. Inne działające farmy wiatrowe zlokalizowane są już powyżej 50 km.

Ponieważ wymienione powyżej farmy położone są w znacznej odległości od przedmiotowej inwestycji można stwierdzić, że nie wystąpi efekt skumulowany. Efekt ten może się pojawić w ujęciu lokalnym, pomiędzy farmami wiatrowymi położonymi w odległości mniejszej niż 10 km od siebie. Jak pokazuje rysunek w bliskiej odległości leżą 4 projektowane farmy wiatrowe. Ich bliskość może potencjalnie wpływać na zmiany szlaków migracji ptaków i nietoperzy, co mogłoby mieć negatywne oddziaływanie. Analiza raportów środowiskowych poszczególnych projektów wykazała, że szlaki migracyjne przebiegają głownie dolinami Regi i Starej Regi oraz pomiędzy nimi nad skupiskami zbiorników wodnych lub kompleksami leśnymi. Główne trasy przelotów autorzy poszczególnych opracowań wykazali pomiędzy lokalizacjami zespołów elektrowni wiatrowych. W ten schemat wpasowuje się przedmiotowe przedsięwzięcie, które leży pomiędzy trasami istotnych przelotów.

Dostępne informacje o przestrzennym przebiegu szlaków migracyjnych ptaków, zawarte w różnych publikacjach, danych niepublikowanych zawartych w raportach o oddziaływaniu na środowisko (dostępne w Urzędach Gmin) oraz wyniki obserwacji terenowych dla przedmiotowej inwestycji pozwalają na sformułowanie następujących wniosków:
główne krajowe i regionalne szlaki migracji ptaków znajdują się poza przedmiotową inwestycją, a jednocześnie pomiędzy pozostałymi projektami,
pomiędzy poszczególnymi lokalizacjami parków wiatrowych znajdują się przestronne korytarze wolnej przestrzeni, pozwalające na nieskrępowane przemieszczanie się zwierząt,
najbliższa działająca elektrownia wiatrowa znajduje się w odległości ok. 32 km, zaś farmy wiatrowej ok. 34 km,
wyniki przyrodniczych monitoringów przedinwestycyjnych poszczególnych farm wiatrowych, nie wykazały istotnego negatywnego oddziaływania na środowisko przyrodnicze,
ze względu na oddalenie przedmiotowej inwestycji od innych istniejących farm wiatrowych i rozkład tras przelotów, można stwierdzić, że nie dojdzie do powstania efektu skumulowanego.
ze względu na oddalenie przedmiotowej inwestycji od innych projektowanych farm wiatrowych i rozkład tras przelotów, można stwierdzić, że nie dojdzie do powstania efektu skumulowanego.

Rysunek 21. Lokalizacja farm wiatrowych w promieniu 10 km

113 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Dostępne informacje przyrodnicze z terenów projektowanych i istniejących w sąsiedztwie farm wiatrowych oraz wyniki obserwacji terenowych z obszaru przedmiotowego przedsięwzięcia pozwalają z dużym prawdopodobieństwem na stwierdzenie, że przedmiotowa inwestycja budowy Zespołu Elektrowni Wiatrowych przy miejscowości Łobżany wraz z innymi przedsięwzięciami w regionie nie będzie wywierać efektu skumulowanego.

8.6. Oddziaływanie transgraniczne

Projektowana inwestycja budowy 2 elektrowni wiatrowych w gminie Łobez wraz z infrastrukturą towarzyszącą nie ma oddziaływania transgranicznego. Obszar inwestycji jest położony od granicy państwa z Niemcami w linii prostej w kierunku zachodnim o około 90 km oraz od granicy z Czechami w linii prostej w kierunku południowym o około 330 km. Jest to odległość zbyt duża na to, aby jakiekolwiek negatywne oddziaływania mogące wystąpić w skali lokalnej dotarły do innego państwa. Ponadto farma wiatrowa nie będzie emitować jakichkolwiek substancji i związków chemicznych do środowiska. Jednakże możliwe jest pozytywne oddziaływanie przedsięwzięcia w skali globalnej (więc mogące być sklasyfikowane jako transgraniczne) skutkujące zmniejszeniem efektu cieplarnianego przez zastąpienie paliwa kopalnianego, odnawialnym przy produkcji prądu i związanej z tym mniejszej emisji do powietrza gazu cieplarnianego jakim jest CO 2, emitowany dziś z węglowych elektrowni zawodowych produkujących energię elektryczną.

8.7. Skutki ewentualnej awarii

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008r., Nr 252, poz. 150 z późn. zmianami) w art. 3, ust. 23 definiuje „poważną awarię przemysłową jako „zdarzenie w szczególności emisję, pożar lub eksplozję powstałe w toku procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem". Jednocześnie w 114 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. powyższej ustawie znajdują się zapisy definiujące substancję niebezpieczną jako substancje, które „(...) ze względu na swoje właściwości chemiczne, biologiczne lub promieniotwórcze mogą (…) spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi lub środowiska (…)". W toku budowy elektrowni wiatrowych i urządzeń im towarzyszących oraz ich działania nie będzie się stosowało żadnych substancji niebezpiecznych. Prawo ochrony środowiska w art. 243 wskazuje, że „ochrona środowiska przed poważną awarią (…) oznacza zapobieganie zdarzeniom mogącym powodować awarię oraz ograniczenie jej skutków dla ludzi i środowiska. Uwzględniając powyższe poniżej przedstawiono sytuacje awaryjne, które mogą wystąpić w trakcie eksploatacji elektrowni wiatrowych oraz możliwe środki zaradcze:
przekroczenie górnej granicy prędkości wiatru oraz zmęczenie materiału budującego elementy konstrukcyjne. Środki zaradcze: planowane do budowy elektrownie wiatrowe posiadają automatyczny system wyłączenia pracy przy prędkości wiatru powyżej 25 m/s,

oderwania elementów konstrukcyjnych lub w ostateczności przewrócenia konstrukcji oderwanie elementów wirnika i przewrócenie konstrukcji wieży elektrowni jest bardzo mało prawdopodobne. Środki zaradcze: lokalizowanie elektrowni w odległości uniemożliwiającej spowodowanie strat przyrodniczych w wyniku katastrofy, regularnie przeprowadzone konserwacje urządzeń, diagnozowanie pracy turbiny.

awaryjne sytuacje w systemie elektroenergetycznym (zwarcia międzyfazowe i doziemne) z wieloletnich doświadczeń eksploatacyjnych wynika, że skutki ewentualnej awarii ograniczają się do wydzielonego terenu stacji i nie przenoszą się na obszary przyległe. Środki zaradcze: wykrywanie przez rezerwujące się nawzajem systemy zabezpieczeń, automatyki i bezzwłocznie eliminowane poprzez wyłączenie zasilania; czas definitywnego wyłączenia zwarcia nie przekracza ułamków sekundy.

skażenie środowiska glebowego spowodowane ewentualnym wyciekiem oleju. Środki zaradcze: w przypadku transformatorów olejowych – wyposażenie ich w miski olejowe o pojemności większej niż objętość stosowanego w transformatorach oleju. W razie wycieku przejmą one całość wydostającego się oleju, uniemożliwiając skażenie środowiska, oraz regularnie przeprowadzane prace konserwacyjne (opróżniania mis olejowych do specjalnie do tego przeznaczonych zbiorników i wywożenie do zakładów utylizacji).

9. Opis przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko, obejmujący bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko, średnio i długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływanie na środowisko wynikające z istnienia przedsięwzięcia, wykorzystania zasobów środowiska oraz emisji

Na podstawie analizy poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego stwierdzono, iż planowana inwestycja będzie w większości neutralnie lub nawet pozytywnie oddziaływać na znaczną część komponentów środowiskowych.

Na etapie budowy nie wystąpią znaczące oddziaływania. Oddziaływanie fazy budowy to oddziaływanie typowe i nieuniknione ze względu na samą istotę procesu inwestycyjnego, jak:
lokalne przekształcenia powierzchni ziemi,
likwidacja pokrywy glebowej,
likwidacja mało wartościowej szaty roślinnej,
nagromadzenie odpadów budowlanych,
okresowe uciążliwości związane z zapyleniem i hałasem powodowane przez poruszające się pojazdy transportowe oraz sprzęt budowlany, będące skutkiem przeprowadzanych robót związanych z budową fundamentów, dróg i placów montażowych. Oddziaływanie to jednak należy uznać za krótkotrwałe, gdyż ustąpi po wybudowaniu inwestycji. Tereny po zakończeniu inwestycji, wokół planowanych lokalizacji elektrowni wiatrowych, pozostaną w dotychczasowym użytkowaniu, tj. w rolniczym.

Potencjalnie znaczące oddziaływania na środowisko wynikające z istnienia przedsięwzięcia Znaczące oddziaływania na środowisko inwestycji polegającej na budowie farmy wiatrowej są charakterystyczne dla etapu funkcjonowania (eksploatacji) przedsięwzięcia .

Jednym z tych oddziaływań może być wpływ na krajobraz (szczegółowy opis oddziaływań w rozdziale 8.2.2.). Planowane przedsięwzięcie obejmuje obszar zmodyfikowany przez człowieka, niecechujący się szczególnymi walorami krajobrazowymi i siedliskowymi. 115 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Budowa siłowni wiatrowych powoduje pojawienie się w wiejskim środowisku, wśród pól rolnych, antropologicznej formy o charakterze technicznym i relatywnie dużych rozmiarach – całkowita wysokość do ok. 195 m (wirnik + wieża). Pojawienie się tak wysokich budowli stanowi ingerencję w krajobraz i stanowi dominantę krajobrazową, mogącą wpływać zarówno negatywnie, jak i pozytywnie na wizualną percepcję okolicy i jej estetyczną ocenę. Ze względu na zagospodarowanie i użytkowanie terenów rolniczych można przyjąć, że wiatraki nie powodują ograniczeń w gospodarowaniu przestrzenią. Subiektywne odbieranie przez psychikę ludzką nowych budowli może być również pozytywne jako elementów urozmaicające krajobraz. Same siłownie jako rodzaj alternatywnej energetyki mogą być uważane za urządzenia bardziej estetyczne od wież telefonii komórkowych czy sieci energetycznych wysokiego napięcia powszechnie występujących już w krajobrazie wiejskim. ZEW Łobżany będzie stanowił bezspornie element antropizacji krajobrazu.

Planowana inwestycja nie spowoduje istotnie negatywnego oddziaływania na obszar Natura 2000 , nie wpłynie na integralność tych obszarów oraz nie stanowi zagrożenia dla celu i przedmiotu ochrony najbliżej położonych obszarów Natura 2000. Także, jak to omówiono szeroko w rozdziale 8.2.1. zatytułowanym „Oddziaływanie na środowisko, w szczególności na ludzi, szatę roślinną, faunę, wodę i powietrze ” plan realizacji ZEW Łobżany nie spowoduje wystąpienia znaczącego oddziaływania w zakresie:
cennych siedlisk przyrodniczych,
siedlisk cennych gatunków flory i grzybów,
siedlisk cennych gatunków zwierząt bezkręgowych i kręgowych,
kolizji ptaków i nietoperzy z pracującymi turbinami.

Potencjalnie znaczące oddziaływania na środowisko wynikające z emisji Planowane przedsięwzięcie należy do działań ekologicznych. Energetyka wiatrowa jest bezemisyjną metodą pozyskiwania energii – w rozumieniu zanieczyszczeń stałych, bądź gazowych. W trakcie pracy elektrowni wiatrowych wytwarzana jest tzw. czysta energia. Technologia ta charakteryzuje się zerową emisją zanieczyszczeń gazowych i stałych do powietrza, wody oraz gleby. Faza eksploatacji odbywa się bez emisji spalin i zanieczyszczeń, a odpady powstają głównie podczas przeglądów i eksploatacji i będą w całości wywożone z terenu działek i zagospodarowane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Planowane przedsięwzięcie będzie powodować:

emisje hałasu do środowiska,
emisje promieniowania elektromagnetycznego,
drganie (wibracje) – miejscowo w miejscu pomadowania wieży.

Jako potencjalnie znaczące spośród ww. oddziaływań ocenić można wyłącznie emisję hałasu , która w przypadku analizowanego przedsięwzięcia nie będą wykraczać poza normy przewidziane obowiązującym w Polsce Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826).

Przeprowadzone analizy (szczegółowy opis oddziaływania ZEW Łobżany na klimat akustyczny został opisany w rozdziale 7 i 8.2.1.) wykazały, iż oddziaływanie zespołu elektrowni wiatrowych w rejonie m. Łobżany nie wpłynie negatywnie na warunki akustyczne analizowanego terenu. Poziom hałasu na granicy najbliższych terenów chronionych akustycznie nie przekroczy dopuszczalnych wartości wskazanych w ww. Rozporządzeniu zarówno w porze dziennej, jak i nocnej.

Potencjalnie znaczące oddziaływania na środowisko wynikające z wykorzystania zasobów środowiska W przypadku przedmiotowego przedsięwzięcia znaczące oddziaływanie wynikające z wykorzystania zasobów środowiska nie istnieje. Głównym zasobem środowiska wykorzystywanym w tej technologii jest wiatr będący odnawialnym zasobem naturalnym.

Tabela 61. Przewidywane znaczące oddziaływanie planowanego przedsięwzięcia na środowisko przyrodnicze Rodzaj oddziaływania Przedmiot oddziaływania i sposób przeciwdziałania oddziaływaniom FAZA BUDOWY prace ziemne związane z budową stopy fundamentowej, położeniem i linii energetycznej i telesterowniczej, budową dróg dojazdowych, placów montażowych pod dźwig, budowa konstrukcji wieży o wysokości do 140 m, gondoli elektrowni wiatrowej montowanej na wierzchołku wieży, wirnika gondoli o średnicy do 110 m, którego śmigło w szczytowym momencie będzie znajdowało się na wysokości do 195,0 m.

116 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

preferowany czas prowadzenia prac budowlanych to okres przed rozpoczęciem wegetacji/ rozrodu lub po zbiorach/ po okresie rozrodu, przez co nastąpi wyeliminowanie zniszczenia plonów i minimalizacja oddziaływania negatywnego na zwierzęta. Oddziaływanie negatywne może wystąpić w przypadku drobnych ssaków oraz BEZPOŚREDNIE płazów i gadów, które w trakcie wędrówek lub polowania mogą wpadać do głębokich wykopów, z których nie będą mogły się wydostać. Należy tym zwierzętom umożliwić bezpieczne wydostanie się z tych wykopów lub zabezpieczyć wykopy przed wpadaniem do nich zwierząt. Zajęcie areału gruntów pod elektrownie, drogi dojazdowe oraz place montażowe, które dotychczas posiadały status użytków rolnych. POŚREDNIE brak WTÓRNE brak SKUMULOWANE brak w trakcie budowy konstrukcji wież elektrowni wiatrowych mogą wystąpić przypadki zderzenia się z nimi lecących nocą ptaków. Dotychczas takie przypadki mogły się KTÓRTKOTERMINOWE zdarzać, co najwyżej wyjątkowo. Stąd należy przypuszczać, że ewentualne kolizje ptaków z konstrukcjami dźwigu i budowanych wież, w trakcie tego etapu, będą sporadycznie miały miejsce, a ich skala będzie raczej niewielka. Ewentualna ingerencja w zakrzewienia i zadrzewienia przydrożnych rosnących przy drogach gruntowych prowadzących do poszczególnych miejsc lokalizacji elektrowni wiatrowych, a którymi inwestor zamierza transportować materiały i części do budowy poszczególnych elektrowni wiatrowych może spowodować uszczerbek dla lokalnych populacji średniolicznych gatunków ptaków polnych i związanych z tego ŚREDNIOTERMINOWE rodzaju zadrzewieniami i zakrzaczeniami. Może to prowadzić także do zniszczenia miejsc żerowania i przebywania zwierząt. Jednakże będzie to miało wpływ przejściowy i po zakończeniu prac budowlanomontażowych oraz odtworzeniu tych zadrzewień i zakrzaczeń należy się spodziewać powrotu zwierząt na zajmowany wcześniej teren i odbudowę bioróżnorodności. zajęcie areału gruntów pod elektrownie, drogi dojazdowe oraz place montażowe, STAŁE które dotychczas posiadały status użytków rolnych. w trakcie budowy wystąpi czasowe zwiększenie hałasu, co może prowadzić do chwilowego oddziaływania na bytującą tu faunę. Również na taką sytuacje może CHWILOWE rzutować obecność (widok) pracujących ludzi i sprzętu. Jednakże należy podkreślić, że taka potencjalna sytuacja może wystąpić, lecz jej prawdopodobieństwo wydaje się być niewielkie. realizacja tego przedsięwzięcia przyczyni się do produkcji energii elektrycznej bez emisji gazów cieplarnianych, pyłów, produkcji odpadowego ciepła, bez konieczności wydobycia węgla brunatnego, co powoduje olbrzymie przekształcenia POZYTYWNE w terenie, węgla kamiennego lub uranu, co stwarza szereg problemów, lub bez konieczności budowy tam, co rodzi także bardzo poważne zmiany w obrębie ekosystemów rzecznych. przekształcenie naturalnego krajobrazu, stwarzanie potencjalnego zagrożenia dla zwierząt poruszających się w przestrzeniach, zajęcie areału gruntów pod NEGATYWNE elektrownie, drogi dojazdowe oraz place montażowe, które dotychczas posiadały status użytków rolnych. FAZA EKSPLOATACJI konstrukcja wieży rurowej o wysokości do 140 m n.p.t., gondoli elektrowni wiatrowej montowanej na wierzchołku wieży, wirnika gondoli o średnicy do 110 m, którego śmigło w szczytowym momencie będzie znajdowało się na wysokości do 195,0 m. nie można całkowicie wykluczyć braku kolizji przemieszczających się w powietrzu zwierząt z konstrukcjami elektrowni wiatrowych w celu oszacowania skali tego zjawiska należy prowadzić monitoring poinwestycyjny oraz w razie potrzeby BEZPOŚREDNIE inwestor podejmie odpowiednie działania ratunkowe, zajęcie areału gruntów pod elektrownie, drogi dojazdowe oraz place montażowe, które dotychczas posiadały status użytków ornych POŚREDNIE brak WTÓRNE brak

117 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

brak jest podobnych inwestycji w sąsiedztwie analizowanego obszaru. Jednakże są planowane. Tym niemniej stworzenie planowanej ZEW i innych farm obecnie SKUMULOWANE przygotowywanych nie będzie w przyszłości wpływać w sposób skumulowany na stan cennych siedlisk przyrodniczych, flory i fauny. KTÓRTKOTERMINOWE brak ŚREDNIOTERMINOWE brak zajęcie areału gruntów pod elektrownie, drogi dojazdowe oraz place montażowe, STAŁE które dotychczas posiadały status użytków rolnych CHWILOWE brak realizacja tego przedsięwzięcia przyczyni się do produkcji energii elektrycznej bez emisji gazów cieplarnianych, pyłów, produkcji odpadowego ciepła, bez konieczności wydobycia węgla brunatnego, co powoduje olbrzymie przekształcenia w terenie, POZYTYWNE węgla kamiennego lub uranu, co stwarza szereg problemów, lub bez konieczności budowy tam, co rodzi także bardzo poważne zmiany w obrębie ekosystemów rzecznych przekształcenie naturalnego krajobrazu, stwarzanie potencjalnego zagrożenia dla NEGATYWNE zwierząt poruszających się w przestrzeniach, emisja hałasu FAZA LIKWIDACJI prace ziemne związane z demontażem stopy fundamentowej, linii energetycznej i telesterowniczej, dróg dojazdowych, placów montażowych, demontaż konstrukcji wieży o wysokości do 140,0 m, gondoli elektrowni wiatrowej montowanej na wierzchołku wieży, wirnika gondoli o średnicy do 110 m. W trakcie tych czynności wystąpić mogą podobne oddziaływania jak w trakcie budowy.

Jednocześnie należy podkreślić, że znaczące korzystne oddziaływania tej inwestycji wystąpi w odniesieniu do atmosfery. Natomiast nie oceniono, aby któreś z oddziaływań było istotnie negatywne.

10. Opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczenie i kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru natura 2000 oraz integralność tego obszaru

W celu minimalizacji ewentualnego negatywnego oddziaływania elektrowni wiatrowych na środowisko przyrodnicze inwestor będzie podejmował działania zapobiegawcze i ograniczające negatywny wpływ ZEW Łobżany, a w przypadku spowodowania szkód przyrodniczych lub środowiskowych – kompensujących je.

A. ETAP PRZEDINWESTYCYJNY 1. wybór odpowiedniej lokalizacji
wykonanie przedinwestycyjnego monitoringu przyrodniczego (ornitologiczny i chiropterologiczny) pozwalającego na rozpoznanie lokalizacji pod kątem występowania awifauny,
unikanie lokalizowania elektrowni wiatrowych:  na obszarach użytkowanych intensywnie przez ptaki,  w miejscach koncentracji występowania gatunków znanych ze swej kolizyjności, takich jak np.: ptaki drapieżne (szponiaste), mewy i rybitwy, ptaki migrujące nocą, sowy oraz wybrane gatunki wykonujące w powietrzu pokazy godowe,  w miejscach koncentracji ptaków blaszkodziobych oraz siewkowych w odniesieniu, do których stwierdzono silne reakcje unikania elektrowni wiatrowych, prowadzące do utraty siedlisk tych ptaków,  na obszarach wyjątkowo cennych dla awifauny lęgowej,
zebranie możliwie wszystkich dostępnych dane o walorach chiropterologicznych okolic planowanej farmy elektrowni wiatrowych, co pozwali na wykluczenie tych obszarów lokalizacji elektrowni, gdzie istnieje ryzyko negatywnego wpływu na nietoperze,
stosowanie się do zapisów opracowania „Tymczasowe wytyczne dotyczące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze” (wersja II, grudzień 2009) w kwestii zakazu lokalizacji elektrowni:  we wnętrzu lasów i niebędących lasem skupień drzew,  w odległości mniejszej niż 200 m od granic lasów i niebędących lasem skupień drzew o powierzchni 0,1 ha lub większej,  w odległości mniejszej niż 200 m oraz brzegów zbiorników i cieków wodnych wykorzystywanych przez nietoperze,

118 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

 na obszarach Natura 2000 chroniących nietoperze lub w ich sąsiedztwie – w odległości mniejszej niż 1 km od znanych kolonii rozrodczych i zimowisk nietoperzy z gatunków będących przedmiotem ochrony na danym obszarze,  na obszarach, na których w regionalnych lub lokalnych opracowaniach dotyczących potencjalnych lokalizacji elektrowni wiatrowych wykluczono ich lokalizację ze względu na stwarzane zagrożenia dla nietoperzy,
przeprowadzenie monitoringu przedrealizacyjnego pozwalającego ocenić aktywność nietoperzy w rejonie lokalizacji inwestycji i na podstawie otrzymanych wyników tychże badań  zachowanie co najmniej 200 m odległości elektrowni wiatrowych od ważnych żerowisk i miejsc zwiększonej aktywności nietoperzy, przy czym przyjęta odległość powinna być uzależniona od stwierdzonych gatunków, rodzaju siedliska i innych okoliczności,  zachowanie co najmniej 200 m odległości elektrowni wiatrowych od liniowych elementów krajobrazu (np. alei, szpalerów drzew, innych zadrzewień i zakrzewień), których wykorzystywanie przez nietoperze potwierdzono w wyniku badań,  rezygnacja z części elektrowni wiatrowych na farmie lub zmiana ich umiejscowienia, w celu uniknięcia lokalizacji elektrowni wiatrowych na przecięciu istotnych szlaków migracji lub w innych miejscach o wysokiej aktywności nietoperzy,
zachowanie odpowiednich odległości od terenów przeznaczonych na stały pobyt ludzi oraz pozostałych terenów chronionych akustycznie, gwarantujących spełnienie obowiązujących norm emisji wynikających z Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826),

2. wybór technologii
wybór turbin wolnoobrotowych i generatorów o mniejszej emisji drgań obniżenie możliwości wystąpienia efektu stroboskopowego i drgań,
wybór zespołów mechanicznych siłowni wiatrowej posiadających rozwiązania konstrukcyjne z użyciem materiałów dźwiękochłonnych, materiałów kompozytowych z uwzględnieniem odpowiednich profilów łopat wirnika, które zmniejszają poziom dźwięku pracującej elektrowni,
stabilizacja gruntu w pobliżu fundamentów wież należy stabilizować w celu uniknięcia erozji gleby,
zastosowanie konstrukcji rurowej, która w mniejszym stopniu wpływa na ptaki niż konstrukcja kratowa,
wyposażenie turbin wiatrowych w nowoczesne rozwiązania technologiczne, zapewniające mniejszą emisję hałasu do środowiska,
zastosowanie w obrębie farmy jednego typu elektrowni,
zastosowanie odpowiedniej kolorystki (wieże i łopaty wirnika pomalowane na kolor jasny, pastelowy, matowy) w celu eliminacji zjawiska refleksów świetlnych; końcówki łopat zostaną pomalowane zgodnie z wytycznymi dotyczącymi oznakowania przeszkód powietrznych,

3. odpowiednia konfiguracja elektrowni wiatrowych w obrębie zespołu
wybór opcji zakładającej jak największą produktywność przy jak najmniejszych konsekwencjach dla środowiska przyrodniczego i zdrowia ludzi,

4. wykonanie analizy oddziaływania akustycznego inwestycji
analiza pozwalająca wyeliminować warianty przedsięwzięcia, przy których emisja hałasu przekracza lub niesie ryzyko przekroczenia dopuszczalnych norm.

B. ETAP REALIZACJI 1. właściwy nadzór i organizacja robót budowlanych w celu zapobiegania zanieczyszczeniu środowiska przez substancję ropopochodne z maszyn i urządzeń budowlanych, 2. prowadzenie prac budowlanych związane z realizacją dróg dojazdowych i montażowy tak, aby w jak najmniejszym stopniu uległa zniszczeniu znajdująca się w pobliżu roślinność zwłaszcza drzewa rosnące najczęściej wzdłuż lokalnych dróg, 3. odpowiednie składowanie zdartej warstwy gleby i jej ponowne wykorzystanie w celu przywrócenia stanu początkowego po ukończeniu budowy, 4. stosowne zabezpieczenie wykopów na czas przerw w budowie w celu niedopuszczenia do wpadania zwierząt (płazy, gady, ssaki) do wykopów; sprawdzenie zawartości wykopów, a w razie obecności zwierząt umożliwić im ich opuszczenie, 5. postępowanie z odpadami powstałymi na etapie budowy w sposób zgodny z przepisami ustawy o odpadach, w szczególności gromadzenie poszczególnych rodzajów odpadów w przystosowanych do tego

119 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

celu kontenerach, przekazywania odpadów do transportu, odzysku lub unieszkodliwiania jedynie wyspecjalizowanym firmom odpady, 6. wyposażenie placu budowy w środki pozwalające na natychmiastowe zebranie ewentualnych wycieków substancji ropopochodnych, 7. wyłączanie maszyny i urządzeń podczas przerw w pracy, 8. przywrócenie po zakończeniu prac budowlanomontażowych terenu wokół wież do stanu pierwotnego, 9. odtworzenie ewentualnych straty w szacie roślinnej, 10. w przypadku, gdy budowa będzie dotyczyć stanowisk o znaczeniu archeologicznym; postępowanie zgodnie z odpowiednimi procedurami.

C. ETAP EKSPLOATACJI 1. zastosowana technologia
wyposażenie turbin w odpowiednie zabezpieczenie na wypadek silnych wiatrów w celu zminimalizowania możliwości wystąpienia sytuacji awaryjnych.

2. odpowiednia konserwacja elektrowni wiatrowych
przeprowadzanie regularnych konserwacji i kontroli stanu technicznego pracujących turbin,
przeprowadzanie prac serwisowych polegających na wymianie oleju hydraulicznego i przekładniowego w odpowiednich warunkach pogodowych, przy braku opadów; w trakcie prowadzenia prac teren wyposażyć w substancje do szybkiego zebrania ewentualnych, przypadkowych wycieków,

3. przeprowadzenie poinwestycyjnego monitoringu ornitologicznego i chiropterologicznego; w przypadku otrzymania wyników monitoringu porealizacyjnego wskazujących na regularne i częste przypadku śmiertelne wśród ptaków i nietoperzy, zalecane jest podjęcie działań łagodzących i minimalizujących negatywny wpływ.

Z doświadczenia wiadomo, że znaczna część zwierząt ofiar kolizji z przeszkodami stworzonymi przez człowieka nie ginie natychmiast, lecz po pewnym czasie wskutek utraty mobilności w wyniku doznanych urazów. Stąd działaniem minimalizującym skutki takiej ewentualności byłoby leczenie i rehabilitowanie rannych ptaków i nietoperzy, a koszty tych zabiegów powinien ponosić właściciel lub użytkownik farmy wiatrowej. Konkludując stwierdza się, że w przypadku podjęcia przez Inwestora prawidłowej technicznie realizacji inwestycji, z uwzględnieniem przedstawionych w niniejszym opracowaniu wszystkich wniosków i sugestii, nastąpi minimalizacja oddziaływania inwestycji na awifaunę.

D. ETAP LIKWIDACJI
przywrócenie terenu w kierunku rolniczego wykorzystania, przeprowadzenie rekultywacji miejsc, w których znajdowały się drogi dojazdowe oraz fundamenty elektrowni wiatrowych,
usunięcie substancji ropopochodnych z elektrowni przed ich demontażem oraz przekazywanie podmiotom koncesjonowanym w zakresie ich unieszkodliwiania,
poddanie odzyskowi lub unieszkodliwieniu wyeksploatowanych siłowni zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi.

W przypadku wystąpienia szkody w środowisku w myśl ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2007 r. nr 75, poz. 493 z późniejszymi zmianami) podmiot korzystający ze środowiska w rozumieniu art. 3 pkt. 20 ustawy Prawo ochrony środowiska, prowadzi działalność stwarzającą ryzyko szkody w środowisku lub inną działalność, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt. 2, powoduje bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku i jest zobowiązany jest do podjęcia działań zapobiegawczych, przez które rozumie się zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie działania podejmowane w związku ze zdarzeniem, działaniem lub zaniechaniem powodującym bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku, w celu zapobieżenia szkodzie lub zmniejszaniu szkody, w szczególności wyeliminowanie lub ograniczenie emisji. Jednocześnie w sytuacji wystąpienia szkody w środowisku podmiot korzystający ze środowiska jest zobowiązany do podjęcia działań naprawczych w celu naprawy lub zastąpienia w równoważny sposób elementów przyrodniczych lub ich funkcji, które uległy szkodzie, w szczególności oczyszczanie gleby i wody, przywracanie naturalnego ukształtowania terenu zalesianie, zadrzewianie lub tworzenie skupień roślinności na danym terenie. Koszty przeprowadzenia powyższych działań ponosi podmiot korzystający ze środowiska chyba, że wykaże, że bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku lub szkoda w środowisku zostały spowodowane przez inny wskazany podmiot oraz wystąpiły mimo zastosowania przez podmiot korzystający ze środowiska właściwych środków bezpieczeństwa. W przypadku powstania zagrożenia 120 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

środowiska naturalnego należy powiadomić organ samorządu terytorialnego o jego wystąpieniu, a następnie podjąć stosowne działania, w celu usunięcia skutków awarii.

11. Porównanie proponowanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o których mowa w art. 143 – ustawy z dnia 28 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska

Funkcjonująca elektrownia wiatrowa wytwarza energię elektryczną wykorzystując odnawialne pierwotne źródło energii – wiatr (tzw. energetyka zielona, alternatywna, ekologiczna), w sposób nieszkodzący środowisku przyrodniczemu. Na podstawie informacji o stosowanej technologii należy uznać, że proponowane rozwiązania reprezentują wysoki poziom technologiczny i pozwalają na dopełnienie standardów jakości środowiska w najbliższej okolicy. W trakcie eksploatacji elektrowni wiatrowej nie stosuje się substancji niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne związanych bezpośrednio z wytwarzaniem energii elektrycznej. Pośrednio używane są w eksploatacji smary, oleje hydrauliczne, farby do konserwacji, itp. Technologia wytwarzania energii elektrycznej z wykorzystaniem energii wiatru nie wymaga w fazie eksploatacji zużywania wody oraz surowców i materiałów (jest technologią bezodpadową) pomijając nieznaczne ilości podczas okresowej konserwacji, z których większość nadaje się do odzysku. Rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji dotyczy głównie hałasu, co zostało opisane w pozostałych rozdziałach. Analizowana technologia produkcji energii elektrycznej jest porównywalna we wszystkich tego typu przedsięwzięciach. Różnice dotyczą modyfikacji konstrukcyjnych i zastosowanych materiałów. Koncepcja budowy elektrowni wiatrowej opracowana zostanie wg obecnie obowiązujących norm budowlanych, sanitarnych i BHP, z zastosowaniem technologii i urządzeń spełniających obecne wymogi techniczne. Planowane urządzenia do produkcji energii oraz urządzenia pomocnicze nie wytwarzają nadmiernego hałasu. W miarę postępu technicznego, poszczególne urządzenia pomocnicze mogą być zastępowane przez urządzenia nowocześniejsze, na miarę możliwości technicznych i ekonomicznych inwestora. Zdaniem autorów raportu projektowana instalacja spełnia wymogi zawarte w art. 143 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627) wraz z późniejszymi zmianami. Artykuł ten podaje, że: Technologia stosowana w nowo uruchamianych lub zmienianych w sposób istotny instalacjach i urządzeniach powinna spełniać wymagania, przy których określaniu uwzględnia się w szczególności:

Stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń Ze względu na specyfikę inwestycji należy stwierdzić, że eksploatacja elektrowni wiatrowych nie wymaga stosowania substancji o dużym potencjale zagrożeń.

Efektywne wytwarzanie i wykorzystanie energii Produkcja energii elektrycznej poprzez wykorzystanie energii wiatru jest obecnie jedną z najbardziej efektywnych i nowoczesnych technik wykorzystania energii odnawialnych. Nadto planuje się zastosować turbinę energetyczną o wysokiej sprawności. Zastosowana turbina wiatrowa jest obecnie jedną z najnowocześniejszych turbin na rynku.

Zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw Zastosowane elektrownie wiatrowe w trakcie eksploatacji nie wymagają przyłączenia wody i charakteryzują się niskim zużyciem materiałów w stosunku do uzyskiwanych mocy.

Stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku powstających odpadów Zastosowano technologię małoodpadową, a w aspekcie uzyskiwanych korzyści środowiskowych i mocy elektrowni wiatrowych należy uznać, że ilość wytwarzanych odpadów będzie znikoma.

Rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji Wykorzystanie siły wiatru do produkcji energii elektrycznej tzw. „zielonej energii” spowoduje znaczny spadek ogólnej wielkości emisji pyłowogazowej do środowiska.

Wykorzystanie porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie zastosowane w skali przemysłowej Nowoczesne elektrownie wiatrowe są z powodzeniem eksploatowane na skalę przemysłową w wielu częściach globu. Poprzez instalacje zastosowanych nowoczesnych turbin wiatrowych, z rozwiązaniami opisanymi w niniejszym opracowaniu, będą z pożytkiem wykorzystane procesy już wdrożone do praktyki przemysłowej.

121 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Wykorzystanie analizy cyklu życia produktów Ten punkt nie dotyczy projektowanego przedsięwzięcia, gdyż nie będą wytwarzane żadne produkty.

Postęp naukowotechniczny Można stwierdzić, że projektowane przedsięwzięcie spełnia ten wymóg gdyż instalowane są, zupełnie nowe urządzenia o zmniejszonym oddziaływaniu w stosunku do stosowanych do tej pory urządzeń produkujących energie elektryczną. Dotyczy to głównie eliminacji oddziaływań emisyjnych CO 2, pyłu czy tlenków azotu oraz świadczy o najefektywniejszym, możliwym wykorzystaniu energii odnawialnej wiatru.

12. Konieczność ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania oraz określenia granic takiego obszaru, ograniczeń w zakresie przeznaczenia terenu, wymagań technicznych dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich

Artykuł 135, ust. 1 „Prawa ochrony środowiska” (Dz. U. nr 62 z 2001 r., poz. 627 wraz z późniejszymi zmianami) stwierdza, że jeżeli z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technologicznych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu, to dla oczyszczalni ścieków, składowiska odpadów komunalnych, kompostowni, trasy komunikacyjnej lotniska, linii i stacji elektroenergetycznej oraz instalacji radiokomunikacyjnej tworzy się obszar ograniczonego użytkowania. Czyli przepis dopuszcza stworzenie takiego obszaru jednak dla wymienionych enumeratywnie przedsięwzięć oraz sytuacji, gdy z analizy oddziaływań przyszłego przedsięwzięcia na środowisko ustalono, że nie da się ograniczyć tych oddziaływań do terenu, do którego użytkownik instalacji posiada tytuł prawny.

W analizowanym przypadku budowy nowej instalacji do wykorzystania energii wiatru na cele energetyczne, nie zachodzi potrzeba tworzenia obszaru ograniczonego użytkowania . W niniejszym raporcie wykazano, że oddziaływania, które mogą przemieszczać się poza teren własności inwestora, tj. zanieczyszczenia powietrza, hałas, promieniowanie czy ścieki – nie stworzą w fazach budowy, eksploatacji i likwidacji nowego obiektu ponadnormatywnych zagrożeń. Nie znajduje, więc zastosowania pierwsza z ewentualnych przesłanek do stworzenia obszaru ograniczonego użytkowania. Ponadto, jak stanowi przytoczony przepis – taki obszar może być stworzony jedynie dla określonej, dość wąskiej liczby przedsięwzięć. Na liście przedsięwzięć, dla których można stworzyć obszar ograniczonego użytkowania nie ma elektrowni wiatrowych. Dla takich przedsięwzięć ustawodawca wymaga, aby drogą rozwiązań technicznych, ograniczyć oddziaływanie w sposób zapewniający nie pogorszenie standardów jakości środowiska poza terenem inwestycji. Taki jest również zamiar Inwestora i takie są ustalenia niniejszego opracowania. Podsumowując, należy stwierdzić, że przedsięwzięcie polegające na budowie i późniejszej eksploatacji ZEW Łobżany nie ma możliwości, ani potrzeby tworzenia obszaru ograniczonego użytkowania.

13. Analiza możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem

Każdemu człowiekowi przysługuje prawo do życia w zdrowym środowisku, tj. niezagrażającym zdrowiu fizycznemu i psychicznemu. Państwo tworząc system kontroli stanu środowiska dostarcza mieszkańcom społeczności lokalnej informacji ekologicznej. Obowiązująca od 15 listopada 2008 roku ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko daje każdemu, bez względu na obywatelstwo czy interes prawny prawo do informacji o środowisku i jego ochronie oraz zapewnia udział społeczeństwa w postępowaniach w sprawach z zakresu ochrony środowiska, polegających na prawie składania uwag i wniosków, w tym również w postępowaniu w sprawie oceny oddziaływania planowanych przedsięwzięć na środowisko. Mieszkańcy terenów objętych inwestycją i terenów sąsiadujących mają prawo do współdecydowania w kwestiach dotyczących nowych inwestycji przemysłowych (przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko) postrzeganych jako potencjalnie zagrażających środowisku społecznoprzyrodniczemu lub też jako stanowiących ryzyko ekologicznozdrowotne. Na postawie praktyki związanej z realizacją przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko wiadomo, że takiemu przedsięwzięciu często towarzyszą konflikty i niepokoje społeczne. Każda nowa inwestycja budzi zawsze zrozumiałe opory ludności, gdyż zmienia stan istniejący, do którego osoby zamieszkujące dany teren były przyzwyczajone. 122 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Inwestycje o nieznanym przeznaczeniu na temat, których obiegowe informacje nie zawsze są pozytywne budzą opór tym większy. Często źródłem protestu jest nie np. stopień uciążliwości przedsięwzięcia, ale sposób podejmowania decyzji, wykluczający daną społeczność lokalną z tego procesu. Celem badania opinii społecznej w procedurze oceny oddziaływania na środowisko jest dostarczenie informacji mieszkańcom oraz zebranie (przed podjęciem prac nad realizacją przedsięwzięcia) ocen alternatywnych propozycji i sugestii dotyczących planowanego projektu. Ponieważ nie można kształtować rzeczywistości bez działań inwestycyjnych należy fakt protestów społecznych przyjmować za fakt oczywisty i normalny wychodząc jednak z równoległą działalnością, która by nastroje społeczne tonizowała i uspakajała. Przy braku wiedzy o oddziaływaniu przedsięwzięcia oraz niezapoznaniu się z rzeczywistymi wynikami zagrożenia popartymi pomiarami szkodliwego czynnika, konflikt bezpośredni musi wystąpić. Za konflikt pośredni należy rozumieć wystąpienia osób niezwiązanych bezpośrednio z konkretnym przedsięwzięciem i jego usytuowaniem, a jedynie widzących zagrożenie w ogólnej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Tego typu protesty stanowią jednak tylko niewielką część ogólnej ilości protestów i odwołań.

W dniu 29 kwietnia 2011 r. Biuro Usług Inwestycyjnych Domrel Sp z o.o wystąpiło z wnioskiem o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, polegającego „Budowie zespołu dwóch elektrowni wiatrowych Łobżany, o łącznej mocy do 5 MW wraz z niezbędną infrastrukturą zlokalizowanych na działkach o nr ewid. 104/2 i 105 obręb 2 miasta Łobez, o nr ewid. 20, 22/2 i 25 obręb Dalno, o nr ewid. 17, 42/1, 55/4, 158, 159, 160 i 170 obręb Łobżany, obejmującej swym oddziaływaniem teren działek o nr ewid. 104/2 i 105 obręb 2 miasta Łobez, o nr ewid. 59/3 obręb Poradź, o nr ewid. 81, 82, 83, 91/2, 92/3 i 98/1 obręb Prusinowo, o nr ewid. 16/13, 18, 19/14, 19/15, 20, 22/2 i 25 obręb Dalno, o nr ewid. 13/2, 17, 18/1, 18/2, 19, 20/3, 20/4, 20/5, 34, 35, 36, 37, 38, 40, 41, 42/1, 42/2, 50/1, 52, 53, 54, 55/1, 55/2, 55/4, 55/5, 55/6, 57, 68, 76, 78, 158, 159, 160, 165 i 170 obręb Łobżany." Organ właściwy do wydania decyzji, bez zbędnej zwłoki, podał do publicznej wiadomości informację o przystąpieniu do przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i wszczęciu postępowania w przedmiotowej sprawie. Podanie do publicznej wiadomości nastąpiło poprzez obwieszczenie na tablicy Urzędu Miejskiego Łobez oraz na stronie urzędu w dniu 19 maja 2011 r. Zgodnie z Ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach każdy ma prawo składania uwag i wniosków na etapie przeprowadzenia postępowania ooś. Zainteresowani mogą składać uwagi i wnioski w formie pisemnej, ustnie do protokołu lub też za pomocą środków komunikacji elektronicznej bez konieczności opatrywania ich bezpiecznym podpisem elektronicznym. Organ prowadzący postępowanie ma obowiązek rozpatrzenia wszystkich uwagi i wnioski, które wpłynęły, a w uzasadnieniu decyzji, podać informacje o udziale społeczeństwa w postępowaniu oraz o tym, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa. Jak dotąd w przypadku przedmiotowego przedsięwzięcia nie odnotowano protestów społeczności lokalnych ani też organizacji przyrodniczych. Mając na uwadze zapisy niniejszego raportu można uznać, że wnioskowane przedsięwzięcie nie będzie stanowiło zagrożenia dla ludzi i środowiska. W związku z tym nie przewiduje się również wystąpienie jakichkolwiek protestów, zarzutów, skargi i odwołań na etapie przeprowadzania procedury ooś.

Doświadczenia gmin na terenie, których wybudowano w Polsce farmy wiatrowe, dowodzą, że elektrownie wiatrowe pozytywnie wpływają na rozwój turystyki. Turbiny postrzegane są jako atrakcje turystyczne, a z czasem stają się lokalnymi symbolami. Budowa odnawialnych źródeł energii korzystnie wpływa na rozwój na rozwój gminy, jako przyjazne środowisku. Środki uzyskane z tytułu podatków mogą być przeznaczone m.in.: na rozwój turystyki, projekty ekologiczne, które przyciągać będą turystów do przyjazdu i wypoczynku na terenie gminy. Zdaniem autorów przede wszystkim pracownicy inwestora i/lub urzędnicy miejscy winni wyprzedzająco, w niezbędnym zakresie bez nadmiernego i niepotrzebnego uszczegóławiania publikowanych danych poinformować ludność przede wszystkim mieszkańców okolicznych miejscowości o planowanych w ich sąsiedztwie zmianach i zamiarach inwestycyjnych. Utrzymywanie jakiejkolwiek tajemniczości zamiarów jest niecelowe, może się przyczynić do niepotrzebnych zadrażnień i projekcji wyobrażeń mieszkańców znanych im z innych obiektów. W działaniach informacyjnych, rozsądnie dozowanych należy eksponować pozytywne aspekty całego przedsięwzięcia związane z budową nowego obiektu. Szczególną uwagę należy zwrócić na mieszkańców i użytkowników posesji zlokalizowanych najbliżej terenu inwestycji. 123 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Podsumowując należy stwierdzić, że nie istnieje, zdaniem autorów żadna możliwość powstania poważnego konfliktu społecznego związanego z projektowanym przedsięwzięciem na tle ekologicznym. Można mieć, więc nadzieję, iż budowa nowoczesnych elektrowni wiatrowych zyska aprobatę lokalnej społeczności.

14. Przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na etapie budowy i eksploatacji, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru

Analiza całokształtu problematyki realizacji przedmiotowej inwestycji, a w szczególności zagrożeń jakie mogą wystąpić dla zdrowia i życia ludzi oraz dla walorów przyrody ożywionej pozwoliła ustalić następujące etapy przeprowadzania monitoringu/ obserwacji/ pomiarów jakie powinny być wdrożone w odniesieniu do ZEW Łobżany:

monitoring poinwestycyjny w zakresie zasobów przyrodniczych,
pomiary poziomu hałasu funkcjonującego ZEW Łobżany.

Etap eksploatacji Powstanie ZEW Łobżany, jego budowa i użytkowanie wymaga przyszłego monitoringu oddziaływania inwestycji na awifaunę i chiropterofaunę przeprowadzonego przez doświadczonego w takich pracach przyrodnika. Ten monitoring porealizacyjny należy wykonać zgodnie z metodyką zawarta w literaturze przedmiotu, posiłkując się zaleceniami zaproponowanymi przez PSEW/PIGEO (2011) i EUROBATS. Mając na względzie wytyczne odnoszące się do realizacji badań monitoringowych w zakresie chiropterofauny (Rodriguez et al. 2008, z uwzględnieniem krajowych warunków Kepel et al. 2009) i awifauny zalecany jest porealizacyjny monitoring ptaków i nietoperzy wokół wież od chwili rozpoczęcia budowy wież elektrowni i dalej przez okres minimum 2 lat od uruchomienia elektrowni.

Zaleca się również wykonanie akustycznej analizy porealizacyjnej tj. wykonanie pomiarów poziomu hałasu po uruchomieniu farmy w rejonie najbliższej położonych terenów chronionych akustycznie. W przypadku stwierdzenia przekroczeń konieczne będzie ograniczenie mocy akustycznej poszczególnych elektrowni lub ich czasowe wyłączanie w porze nocnej. Pomiar należy przeprowadzić zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji lub odpowiednim aktem normatywnym obowiązującym w momencie wykonywania monitoringu porealizacyjnego.

Tabela 62. Propozycja monitoringu poinwestycyjnego oddziaływania przedsięwzięcia ZEW Łobżany na środowisko przyrodnicze

Monitoring porealizacyjny ptaków

skład gatunkowy i liczebność, a w odniesieniu do ptaków obserwowanych w locie również wysokość przelotu w rozbiciu na 3 pułapy (do wysokości dolnego zakresu pracy śmigła, w strefie pracy śmigła, powyżej śmigła w stanie wzniesienia) i kierunek przelotu, a także śmiertelność w wyniku kolizji,
określenie liczebności gatunków gniazdujących na terenie objętym przedsięwzięciem, przeprowadzone w sezonie lęgowym, Zakres
badanie kolizyjności ptaków z turbinami wiatrowymi, w sposób pozwalający na dostrzeżenie wszystkich martwych i rannych ptaków,
cenzus gatunków kluczowych,
monitoring śmiertelności,
ocena zmiany natężenia wykorzystania terenu przez ptaki w porównaniu z okresem przedrealizacyjnym,
od czasu rozpoczęcia budowy wież elektrowni do czasu Czas pomiarów/ częstotliwość uruchomienia elektrowni,
2 letni monitoring po uruchomieniu elektrowni wiatrowych,
metodyki prac terenowych zawarte w literaturze przedmiotu, Metodyka
wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki PSEW/PIGEO 2011, dostosowane do warunków lokalnych, Sprzęt, oprogramowanie nasłuch, sprzęt optyczny i noktowizyjny, biegli ochrony przyrody, osoby mające wieloletnie doświadczenie w Wykonanie kwestiach oddziaływania elektrowni wiatrowych na zasoby przyrodnicze,

124 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Monitoring porealizacyjny nietoperzy

analiza jakościowa i ilościowa populacji nietoperzy,
wykorzystanie terenu inwestycji przez nietoperze, Zakres
ocena zmiany natężenia wykorzystania terenu w porównaniu z okresem przedrealizacyjnym,
oszacowanie ewentualnej śmiertelności nietoperzy w wyniku kolizji, • od czasu rozpoczęcia budowy wież elektrowni do czasu Czas pomiarów/ częstotliwość uruchomienia elektrowni, • 2 letni monitoring po uruchomieniu elektrowni wiatrowych, EUROBATS, Tymczasowe wytyczne dotyczące ocen oddziaływania elektrowni Metodyka wiatrowych na nietoperze (Kepel i inni 2011), Sprzęt, oprogramowanie noktowizory generacji min. II, detektory szerokopasmowy, biegli ochrony przyrody, osoby mające wieloletnie doświadczenie w Wykonanie kwestiach oddziaływania elektrowni wiatrowych na zasoby przyrodnicze,

Tabela 63. Propozycja monitoringu poinwestycyjnego w zakresie emisji hałasu dla ZEW Łobżany

Monitoring w zakresie poziomu hałasu

pomiar rzeczywistego klimatu akustycznego elektrowni wiatrowych na Zakres granicy najbliższych terenów chronionych akustycznie wykonanie pomiarów kontrolnych po uruchomieniu elektrowni wiatrowych; Czas pomiarów/ częstotliwość pomiary należy wykonać przy różnych warunkach wietrzności, w różnych porach doby i roku zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska a z dnia 4 listopada 2008r. Metodyka w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz.U. Nr 206, poz. 1291) Sprzęt, oprogramowanie mierniki hałasu osoby przygotowane pod względem technicznym i merytorycznym do Wykonanie przeprowadzania tego rodzaju pomiarów i interpretacji wyników/ instytucje akredytowane

15. Wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy, jakie napotkane opracowując raport

Rozpatrywane w niniejszym raporcie przedsięwzięcie polegające na budowie 2 elektrowni wiatrowej o mocy do 2,5 MW każda, należące do inwestycji mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko nie jest inwestycją o charakterze nowatorskim i przełomowym, zarówno ze względu na lokalizację na terenie woj. opolskiego, jak również pod kątem doświadczeń autorów niniejszego raportu. Elektrownie wiatrowe na lądzie są inwestycjami od kilku lat coraz częściej spotykanymi. Identyfikacja rodzajów i zakresu potencjalnych wpływów oraz sposoby ich łagodzenia pochodzi jednak przede wszystkim z krajów zachodnich, gdzie wpływ elektrowni wiatrowych na środowisko został dobrze poznany. Stamtąd też pochodzą główne wytyczne i normy przy planowaniu lokalizacji elektrowni wiatrowych. Opracowanie przedmiotowego raportu dotyczącego wpływu budowy elektrowni wiatrowych na środowisko wymagała przeprowadzenia szeregu złożonych działań m.in. w zakresie symulacji propagacji hałasu, obserwacji ruchu miejscowego i przelotnego ptactwa, oszacowania lokalnych wartości krajobrazowych i przyrodniczych, a następnie dokonania analiz uzyskanych wyników oraz sformułowania wniosków. Analiza wpływu projektowanego ZEW Łobżany została sporządzona na podstawie materiałów posiadanych przez inwestora, dokumentacji gminy Łobez, wizji terenowych, a także przeprowadzonych badań i analiz. Materiały te pozwoliły na dokonanie pełnej oceny oddziaływania projektowanego przedsięwzięcia. Wielu informacji dostarczyły wyniki badań monitoringowych przeprowadzonych na istniejących już farmach wiatrowych oraz wyniki rocznego monitoringu przeprowadzonego dla przedmiotowej inwestycji. W trakcie opracowywania raportu i prognozowania wpływu przedsięwzięcia na środowisko napotkano na pewne niedostatki lub luki we współczesnej wiedzy technicznej i ustawodawstwie:
trudności w określaniu wpływu infradźwięków emitowanych przez elektrownie wiatrowe na człowieka . Możliwy wpływ występuje po kilku dekadach ekspozycji na infradźwięki, a dodatkowe źródła tych fal (źródła naturalne i inne źródła sztuczne) niemal uniemożliwiają ocenę rzeczywistego wpływu elektrowni. W tym zakresie brak jest również stosownych przepisów prawnych określających wartości dopuszczalne. Istniejące dotychczas normy, a na dzień dzisiejszy nieobowiązujące dotyczyły emisji infradźwięków wyłącznie na stanowiskach pracy, a pomijały zupełnie emisję hałasu infradźwiękowego 125 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

rozchodzącego się w przestrzeni otwartej. W związku z tym jest szczególnie istotne ze względów profilaktycznych umieszczanie elektrowni wiatrowych kilkaset metrów od zabudowy mieszkalnej, co w przypadku analizowanego przedsięwzięcia ma miejsce.

126 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

16. Streszczenie w języku niespecjalistycznym

CEL I ZAKRES RAPORTU Celem niniejszego raportu było przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko inwestycji polegającej na budowie zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt. 6 lit. b Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r. Nr 213, poz. 1397) przedmiotowa inwestycja zalicza się do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko – „instalacje wykorzystujące do wytwarzania energii elektrycznej energię wiatru inne niż wymienione w § 2 ust. 1 pkt. 5, o całkowitej wysokości nie niższej niż 30 m”. W odpowiedzi na wniosek inwestora – firmy DOMREL Biuro Usług Inwestycyjnych Sp. z o.o. o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację ww. przedsięwzięcia z dnia 29 kwietnia 2011 r. – Burmistrz Łobza postanowieniem znak: IK.6220.6.4.2011.MM z dnia 22 czerwca 2011 r. nałożył obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla planowanego przedsięwzięcia oraz określił zakres raportu, który należało sporządzić w pełnym zakresie ustawowym zgodnym z art. 66 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.).

Niniejsze opracowanie składa się z części ogólnej i analitycznej . W części ogólnej scharakteryzowano przedsięwzięcie, jego położenie, uwarunkowania geologiczne, geomorfologiczne, inżynierskie, hydrologiczne, klimatyczne, walory krajobrazu naturalnego i kulturowego. Natomiast część analityczna obejmowała analizę potencjalnie znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko, opis wariantów przedsięwzięcia, oraz analizę możliwych konfliktów społecznych, jak również przedstawienie propozycji monitoringu porealizacyjnego. Przy analizowaniu oddziaływania elektrowni na środowisko przyrodnicze wspierano się wynikami monitoringu przedrealizacyjnego awifauny i chiropterofauny.

Obszar poddany monitoringowi przyrodniczemu był większy niż powierzchnia projektowanej farmy wiatrowej. Celem powiększenia obszaru jest analiza oddziaływania farmy nie tylko w bezpośrednim sąsiedztwie lokalizacji elektrowni, ale kierując się zasadą przezorności, także na terenach bezpośrednio przylegających. W trakcie monitoringu na obszarze monitoringu stosowano różne metody obserwacji dostosowane do konkretnych grup zwierząt, koncentrowano się na grupach szczególnie podatnych na oddziaływanie elektrowni wiatrowych, czyli ptaków i nietoperzy. Obserwacje ptaków prowadzono w oparciu o metody powszechnie stosowane w ornitologii, których opisy zawarte są w literaturze przedmiotu (m.in.: Tomiałojć 1980, 1997; Bibby at. all 1992; Tomiałojć i Stawarczyk 2003; Chylarecki i inni 2006; Chylarecki i Jawińska 2007; Morrisom et. all 2007; Chylarecki i Pasławska 2008; Vorisek et. All 2008). Metodykę badań oparto również na propagowanym schemacie opracowanym przez PSEW i PIGEO (2011). W trakcie prac terenowych wykonano 25 wielogodzinnych obserwacji, w tym 6 całonocnych: okres zimowy – 3, okres migracji wiosennych – 6, okres lęgowy i koczowisk – 6, okres migracji jesiennych – 10. Obserwacje nietoperzy prowadzono w oparciu o metodkę zalecaną przez EUROBATS oraz stosowaną szeroko w pracach terenowych (m.in. Kowalski i inni 2000, Szkudlarek i Paszkiewicz 2000, Szkudlarek i Paszkiewicz 2001, Sachanowicz i Ciechanowski 2005, Rodrigues & all 2006). Dane zbierane były przy wykorzystaniu stałych punktów obserwacji oraz transektów. Dane uzyskano stosując noktowizor oraz detektory ultradźwiękowe. Sygnały rejestrowano przy pomocy detektorów i dodatkowo noktowizorów I+ i II generacji, które umożliwiały ocenę wykorzystania przestrzeni ponad zasięgiem detektorów. Obserwacje latających nietoperzy oraz analizy dźwiękowe wykonywano w okresie od 0,5 h przed zmierzchem do 4 h po zmierzchu, oraz całonocne. Dane zbierano z transektów i punktów nasłuchowych. Punkty nasłuchowe wyznaczono w miejscach lokalizacji projektowanych elektrowni wiatrowych. Prace prowadzono zgodnie z 3 zadaniami: rejestracja głosów nietoperzy i ich analiza, kontrole potencjalnych kolonii rozrodczych, kontrole potencjalnych miejsc hibernacji. Łącznie wykonano 20 obserwacji, w tym 4 nasłuchy całonocne.

Dla określenia poziomu emisji hałasu do planowanych elektrowni wiatrowych zastosowano program komputerowy WindPro (moduł DECIBEL).

127 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

LOKALIZACJA PRZEDSIĘWZIĘCIA Przedmiotowe przedsięwzięcie zlokalizowane jest w gminie Łobez, położonej w środkowej części województwa zachodniopomorskiego, około 80 km na południe od miasta Szczecina, w powiecie łobeskim.

Lokalizacja inwestycji na terenie gminy Łobez

Lokalizacja ZEW Łobżany

Analizowana inwestycja będzie zlokalizowana na północ od miasta Łobez w obrębach geodezyjnych Łobżany, Dalno, Łobez. Lokalizację przedsięwzięcia przewidziano na terenie otwartym w pobliżu miejscowości: Dalno, Trzeszczany, Łobżany, Łobez . Działki, na których planowane są elektrownie wiatrowe o łącznej powierzchni ok. 10 ha mają wyłącznie przeznaczenie rolnicze. Na działkach, na których mieści się inwestycja oraz w strefie oddziaływania inwestycji nie mieszczą się żadne zabudowania mieszkaniowe. Obszar ma funkcję rolniczą i komunikacyjną.

Lokalizacje elektrowni wiatrowych wraz z infrastrukturą techniczną

Numer działki Obręb geodezyjny

17, 160, 42/1, 159,55/4, 158, 170 Łobżany

20, 22/2, 25 Dalno

104/2, 105 Łobez

128 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Współrzędne posadowienia elektrowni wiatrowych ZEW Łobżany Współrzędne Numer Numer działki w układzie współrzędnych 2000 Obręb Właściciel elektrowni powierzchnia X Y

EW 1 5540727 5949325 17 Łobżany osoba prywatna

EW 2 5540375 5948862 55/4 Łobżany osoba prywatna

OPIS WARUNKÓW ŚRODOWISKOWYCH Gmina Łobez w części północnozachodniej położona jest w obrębie Wysoczyzny Łobeskiej , natomiast w części południowowschodniej – na Pojezierzu Drawskim . Obszar gminy Łobez charakteryzuje bogata rzeźba terenu i znaczne różnice w krajobrazie. Głównymi czynnikami, które kształtowały krajobraz okolic Łobza, były lądolód i rzeki. Wysoczyzna Łobeska zajmuje znaczną część obszaru gminy – dolinę Regi oraz tereny położone na zachód od niej. Wysoczyzna Łobeska obejmuje w zasadzie płaski obszar moreny dennej, gęsto poprzecinany głębokimi dolinami rzecznymi z licznymi wąwozami i parowami. Obszar Pojezierza Drawskiego, silnie pofałdowany i pagórkowaty, obejmuje utwory moreny dennej falistej i moreny czołowej (południowowschodnie partie gminy). Wzniesienia sięgają tu 130 m n.p.m. Najwyższe wzgórze gminy, górujące nad jez. Nowe Zajezierze, osiąga 139 m n.p.m.

W budowie geologicznej przeważają zdecydowanie gliny morenowe spiaszczone i piaski gliniaste. Piaski lodowcowe i wodnolodowcowe naglinowe występują w partiach krawędziowych wysoczyzny i dolin rzecznych. Grunty organiczne mady i piaski aluwialne występują w dolinach rzecznych, w rynnach jeziornych i zagłębieniach terenowych pochodzenia polodowcowego.

Gleby gminy zostały utworzone z utworów czwartorzędowych. Najbardziej powszechne są słabe gleby bielicowe wytworzone na bazie piasków i glin. Rzadziej spotykane są urodzajne gleby brunatne okolice Bełczny, Poradza i Trzeszczyny. Miejscami występują gleby torfowe, wyścielające obniżenia terenu, powstałe często wskutek zanikania zbiorników wodnych (dolina Regi w okolicach Łobza, Unimia, Zachełmia). W obszarze gminy dominują grunty orne o średniej przydatności rolniczej (na około 60% areału 4 i 5 kompleks przydatności rolniczej w IV kl. bonitacyjnej). Znaczny jest udział gleb dobrych w rejonach Dobieszewa i Łobza (w 2 kompleksie przydatności w III kl. bonitacyjnej). Gleby słabe występują głównie w rejonach Budziszcza, Wysiedla, Zagórzyc i na północny wschód od Worowa (6 i 7 kompleks przydatności rolniczej w VI kl. bonitacyjnej).

Sieć hydrograficzną tworzy rzeka Rega i jej dopływy oraz niewielkie jeziora, cieki podstawowe i rowy. Gmina położona jest w górnej zlewni rzeki Regi (zlewnia I rzędu), w obszarze wyznaczonym zlewniami II i III rzędu jej dopływów: Łożnicy, Starej Regi, Reskiej Węgorzy, Mielnicy, Mołstowej W gminie występują nieliczne i niewielkie jeziora. Do większych zaliczyć należy jeziora rynnowe: Klępnicko, Karwowo, Duże Zasoby wód podziemnych wg dotychczasowego rozpoznania zalicza się do modułu 15 m3/h/km2. Zasoby te w 80% zalegają w II poziomie użytkowym. Możliwości zasobowe głębszych poziomów użytkowych nie są zbadane. Dotychczasowe rozpoznanie zasobów wód podziemnych w kat. „B" zaspokaja potrzeby zaopatrzenia w wodę dla gminy.

W obszarze gminy klimat jest surowszy i bardziej wilgotny niż w innych rejonach województwa zachodniopomorskiego. Stanowi krainę przejściową pomiędzy cieplejszymi obszarami nadmorskimi, a chłodniejszymi i bardziej obfitymi w opady obszarami Pojezierzy.

Flora i fauna tereny gminy Łobez jest dobrze rozpoznana. Opracowana w roku 1999 przez Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie „Waloryzacja przyrodnicza gminy Łobez” stanowi cenne źródło informacji na temat elementów przyrody ożywionej i nieożywionej zewidencjonowanych na terenie gminy Łobez. Zbiorowiska roślinne najmniej przekształcone zachowały się w obszarach leśnych i łąkowych w dolinach rzecznych oraz obniżeniach terenowych poza obszarami zmeliorowanymi. Lasy mają charakter typowo gospodarczy, są zdominowane przez drzewostany sosnowe, podczas gdy potencjalną roślinność naturalną na tych terenach stanowią głównie bory mieszane PinoQuercetum i lasy mieszane FagoQuercetum. Charakter bardziej zbliżony do naturalnego mają enklawy lasów bagiennych, łęgowych i grądowych, związane z nieckami i dolinami rzecznymi. Tylko w miejscach szczególnych, najczęściej trudno dostępnych, utrzymały się 129 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. małe fragmenty ekosystemów o cechach naturalności: roślinność wodna i przybrzeżna, roślinność torfowiskowa, roślinność muranowa, roślinność leśna, roślinność segetalna i ruderalna.

Flora badanego obszaru składa się z gatunków pospolitych związanych z uprawami rolnymi oraz zadrzewieniami śródpolnymi. Cały obszaru inwestycji położony jest na terenach rolniczych z uprawami zbóż. Na obszarze opracowania brak kompleksów leśnych, jedynie przy północnej granicy przylega część niedużego kompleksu leśnego. Na pozostałym terenie znajdują się niewielkie śródpolne skupiska drzew i zakrzewień (głównie brzoza, topole, wierzby itd.). Flora oczek śródpolnych z wąskimi pasami krzewów i drzew jest silnie zdegradowana w wyniku wysychania w okresie letnim. Wzdłuż dróg z Łobza do reska i z Łobza do Łobżan znajdują się różnej długości szpalery drzew i krzewów (głównie lipa, klon, topola, głogi, róże, drzewa owocowe itd.). Przydrożny szpaler drzew wzdłuż drogi z Łobza do Łobżan, stanowiącej południową granicę obszaru monitoringu, jest ciągły. Szpaler zakrzewień i drzew wzdłuż drogi z Łobza do Reska, stanowiącej zachodnią granicę obszaru monitoringu, jest nieciągła z ubytkami o różnej długości. Uprawą towarzyszą gatunki charakterystyczne dla monokultur uprawowych, kosmopolityczne i nie objęte ochroną prawną. Nieużytki występują w obniżeniach gruntu, często z oczkami wodnymi, zlokalizowane głównie w zachodniej i południowowschodniej części terenu inwestycji. Stałe oczka śródpolne utrzymywały się tylko w dwóch miejscach w znacznej odległości od obu projektowanych elektrowni wiatrowych. Oczko przy zachodniej granicy położone jest ok. 0,8 km i ok. 0,78 km od obu elektrowni. Drugie oczko w południowowschodniej części terenu w sąsiedztwie zabudowań wsi Łobżany w odległości ok. 0,44 km i ok. 0,42 km od obu projektowanych elektrowni.

Świat zwierzęcy terenu gminy charakterystyczny jest dla regionalizacji geobotanicznej i związany głównie ze środowiskiem: (1) wodnobłotnym i reprezentowany przez rzadkie i cenne gatunki ptactwa, płazów i gadów (w tym 4 gatunki zagrożone w Europie i w Polsce); (2) wodami o charakterze górskim (łosoś, troć wędrowna, pstrąg, pliszka górska); (3) leśnym (ptactwo i zwierzyna łowna) (4) polnym z ograniczeniem populacji zwierzyny w ubiegłych dekadach przez chemizację i przemysłowe ukierunkowanie rolnictwa wielkoobszarowego. W obszarze gminy występują chronione gatunki ptactwa, w tym zagrożone w skali globalnej (3 gatunki), w Polsce (17 gatunków) oraz na Pomorzu Zachodnim (8 gatunków). Ze względu na, w większości areału, monotypowy charakter krajobrazu, zdominowanego przez uprawy rolne oraz zanik całkowity lub okresowy części oczek śródpolnych analizowany obszar planowanej inwestycji charakteryzuje się małą różnorodnością siedliskową . W trakcie prac wykazano 50 gatunków zwierząt poddanych analizie, z czego 46 ptaków oraz 4 nietoperzy.

I. PŁAZY I GADY Obszar monitoringu stanowi monokultura rolnicza z nielicznymi zadrzewieniami śródpolnymi oraz brakiem cieków i większych zbiorników wodnych. W obniżeniach terenu powstały oczka śródpolne, które tworzą potencjalne miejsca przebywania i rozrodu płazów . Jednak, większość z nich uległa podsuszeniu lub całkowitemu wyschnięciu w okresie lata. Na analizowanym obszarze stwierdzono występowanie ropuchy szarej, żaby jeziorowej, żaby trawnej . Taki krajobraz charakteryzuje się ubóstwem siedlisk preferowanych przez gady . W okresie prac terenowych stwierdzono tylko zaskrońca zwyczajnego . Obserwowano go sporadycznie, jedynie 2 razy w okresie prac. Występował w pobliżu oczka przy zachodniej granicy obszaru monitoringu, w odległości ok. 0.8 km od najbliższej projektowanej lokalizacji elektrowni.

II. PTAKI Monotypowy krajobraz rolniczy i okresowy zanik większości oczek wodnych, udostępnia niewiele nisz ekologicznych, przez co różnorodność gatunkowa jest mała. Łącznie na obszarze monitoringu stwierdzono występowanie co najmniej 46 gatunków ptaków , z czego część wykorzystywała teren do przelotów lub żerowania. Na 46 gatunków ptaków, 3 są przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, umieszczone w załączniku I Dyrektywy Ptasiej (bocian biały, błotniak stawowy, gąsiorek ). Zdecydowana większość objęta jest ścisłą ochroną prawną, cztery objęte są częściową ochroną prawną a nieliczne są gatunkami łownymi. Mimo, że większość ptaków jest prawnie chroniona, to należy zaznaczyć, że zdecydowana większość z nich należy do gatunków kosmopolitycznych, pospolitych, licznych lub bardzo licznych w regionie i Pomorzu Zachodnim.

Gatunki ptaków na obszarze monitoringu: gęś zbożowa, gęgawa, krzyżówka, kuropatwa, myszołów włochaty, myszołów, łyska, pustułka, śmieszka, grzywacz, sierpówka, kukułka, jerzyk, dzięciołek, skowronek, dymówka, pliszka żółta, pliszka siwa, jemiołuszka, rudzik, kos, kwiczoł, muchołówka szara, sikora uboga, bogatka, modraszka, bocian biały, błotniak stawowy, gąsiorek, pełzacz,

130 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. ogrodowy, sroka, kawka, gawron, wrona siwa, kruk, szpak, wróbel, mazurek, zięba, dzwoniec, szczygieł, czyż, makolągwa, trznadel, potrzeszcz .

1. Okres migracji jesiennych Na stwierdzone w okresie migracji jesiennych 34 gatunki ptaków , 2 są przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, umieszczone są w załączniku I Dyrektywy Ptasiej (błotniak stawowy, gąsiorek ). Zdecydowana większość objęta jest ścisłą ochroną prawną, nieliczne objęte są częściową ochroną prawną a niektóre są gatunkami łownymi. Mimo, że większość ptaków jest prawnie chroniona, to należy zaznaczyć, że większość z nich należy do gatunków kosmopolitycznych, pospolitych, licznych lub bardzo licznych w regionie i Pomorzu Zachodnim. Gatunki ptaków stwierdzone w okresie migracji jesiennych: gęś zbożowa, gęgawa, krzyżówka, błotniak stawowy, myszołów, śmieszka, grzywacz, sierpówka, jerzyk, skowronek, dymówka, pliszka żółta, pliszka siwa, rudzik, kos, muchołówka szara, bogatka, modraszka, gąsiorek, sroka, kawka, gawron, wrona siwa, kruk, szpak, wróbel, mazurek, dzwoniec, zięba, szczygieł, czyż, makolągwa, trznadel, potrzeszcz. W zgrupowaniach ptaków współdominowały wróblowe i siewkowe , stanowiące odpowiednio 19,9 % i 12,5 % całości awifauny. W strukturze dominacji wyższych taksonów dominują wróblowe , które stanowiły ponad 70%. Subdominantem okazały się siewkowe – 18%. Pozostałe taksony stanowiły łącznie 9% całości awifauny.

Struktura dominacji taksonów ptaków w okresie migracji jesiennych

Wykorzystanie przestrzeni przez wędrujące ptaki było niewielkie. Zarejestrowano 36 przelotów ptaków w niewielkich stadach. Pierwsze niewielkie przeloty obserwowano pod koniec sierpnia, byli to przedstawiciele siewkowych i wróblowych , głównie łuszczaki i śpiewające . Następnie stopniowo intensywność przelotów i wielkość stad zwiększała się, osiągając maksimum na przełomie września i października. Następnie spadała, a ostatnie większe przeloty obserwowano w pierwszej dekadzie listopada. Ostatnie przeloty wykazano w połowie listopada. Ptaki przemieszczały się na różnych wysokościach. Jednak można było wyróżnić pewien schemat – ptaki większe długodystansowe, przemieszczały się zazwyczaj na większym pułapie, często powyżej górnego zasięgu łopat projektowanych elektrowni. Odmiennie postępowały szponiaste, które przemieszczały się na różnych wysokościach. Natomiast większość wróblowych (dominujący takson) przemieszczała się na głównie na niskich pułapach.

2. Okres zimowania W tym okresie stwierdzono 18 gatunków . Nie stwierdzono żadnego gatunków z załącznika 1 Dyrektywy Ptasiej. Generalnie liczebność poszczególnych taksonów była niewielka, w porównaniu z innymi okresami fenologicznymi. Gatunki ptaków stwierdzone w okresie zimowym: kuropatwa, myszołów, myszołów włochaty, grzywacz, skowronek, jemiołuszka, sikora uboga, bogatka, modraszka, sroka, wrona siwa, kruk, wróbel, mazurek, zięba, dzwoniec, trznadel. W zgrupowaniu ptaków dominowały wróblowe i siewkowe . Sporadycznie pojawiały się drapieżne – myszołów i myszołów włochaty , ten ostatni obserwowany był sporadycznie.

131 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Analizując liczebność poszczególnych gatunków, widać, że dominowały dwa ptaki: jemiołuszka i grzywacz. Stanowiły one ponad 33% całości awifauny. Subdominowały wróble i dzwońce. W zimie w populacji ptaków występował zdecydowany dominant, były nimi wróblowe, które stanowiły 81% całości awifauny. Subdominowały siewkowe , z grzywaczem na czele. Pozostałe taksony stanowiły łącznie zaledwie 4% całości populacji.

Struktura dominacji taksonów ptaków w okresie zimowania

3. Okres migracji wiosennych W tym okresie wykazano 31 gatunków na obszarze monitoringu. Większość gatunków należała do pospolitych i kosmopolitycznych związanych z siedliskami pól uprawnych oraz zadrzewieniami. Jednak wykazano także gatunki związane z wodami np.: krzyżówka, gęgawa . Gatunki ptaków stwierdzone w okresie migracji wiosennych: gęś zbożowa, gęgawa, krzyżówka, kuropatwa, błotniak stawowy, myszołów, śmieszka, grzywacz, sierpówka, skowronek, dymówka, rudzik, kos, muchołówka szara, sikora uboga, bogatka, modraszka, pełzacz ogrodowy, sroka, kawka, gawron, wrona siwa, kruk, szpak, wróbel, zięba, dzwoniec, szczygieł, makolągwa, trznadel. Jednymi z pierwszych ptaków, które się pojawiały były: myszołów zwyczajny (część zapewne osiadła lub zimująca w niewielkiej odległości), skowronki (część zimowała) oraz grzywacze i wróble (część zimowała), które zaczęły pojawiać pod koniec lutego. Następnie pojawiały się kolejne gatunki z dominacją wróblowych . Największe stada tworzyły: grzywacze, sikory i wróble , często były to stada mieszane. Pojedyncze osobniki dotyczyły głównie ptaków drapieżnych. Ptaki przemieszczały się wzdłuż kompleksów leśnych, doliny Regi i Starej Reg, a także wzdłuż szpalerów drzew. W tym okresie dominowały wróblowe , stanowiące 76%. Subdominantami były blaszkodziobe i siewkowe . Pozostałe taksony stanowiły łącznie 14% całości awifauny.

Struktura dominacji poszczególnych taksonów okresie migracji wiosennych

132 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

4. Okres lęgowy W trakcie tego okresu obserwowano gatunki gniazdujące na obszarze monitoringu jak i przemieszczające się z terenów sąsiadujących w celu żerowania lub przelatując nad obszarem monitoringu na tereny sąsiadujące. Stwierdzono 40 gatunków , wśród których dominowały ptaki małe, należące do wróblowych . Dominantem ilościowym były grzywacze (186 osobników) i szpaki (134 osobników). Należy zaznaczyć, że grzywacze obserwowano stale a szpak i rzadko. Szpaki ilościowo dominowały poprzez rejestrację dużego stada liczącego 86 osobników pod koniec tego okresu i początku okresu migracji. Najrzadziej obserwowano gatunki związane z terenami podmokłymi: blaszkodziobe i brodzące oraz szponiaste . Wyjątkiem był dominujący wśród szponiastych myszołów zwyczajny , który stanowiły łącznie 80% wszystkich ptaków drapieżnych. Rzadziej pojawiał się błotniak i pustułka . Oba gatunki drapieżne rejestrowano w postaci przelotów pojedynczych osobników. Gatunki ptaków stwierdzone w okresie lęgowym: krzyżówka, kuropatwa, bocian biały, błotniak stawowy, myszołów, pustułka, łyska, śmieszka, grzywacz, sierpówka, kukułka, jerzyk, dzięciołek, skowronek, dymówka, pliszka żółta, pliszka siwa, rudzik, kos, muchołówka szara, sikora uboga, bogatka, modraszka, pełzacz ogrodowy, gąsiorek, sroka, kawka, gawron, wrona siwa, kruk, szpak, wróbel, mazurek, zięba, dzwoniec, szczygieł, czyż, makolągwa, trznadel, potrzeszcz. Na uwagę zasługą gatunki kluczowe: bocian biały, błotniak stawowy i gąsiorek . Zaznaczyć należy, że zarówno bocian jak i błotniak nie odbywały lęgów w granicach obszaru monitoringu ani w promieniu 1 km o projektowanych elektrowni. W promieniu do 500 m od lokalizacji elektrowni nie gniazdowali również migranci długodystansowi ani ptaki o większych rozmiarach, które byłby poddane bezpośredniemu oddziaływaniu pracujących turbin. Monotypowy krajobraz skutkował małą liczbą ptaków gnieżdżących się na obszarze opracowania. Na 40 obserwowanych taksonów, tylko 5 odbywało lęgi w bezpośrednim sąsiedztwie (do 150 m) projektowanych elektrowni. Większość gatunków odbywała lęgi poza obszarem monitoringu, zalatując z przylegających terenów. Ptaki odbywające lęgi w promieniu 150 m od projektowanych elektrowni: skowronek, pliszka żółta, rudzik, bogatka, trznadel. Wśród wykazanych taksonów, dwa gatunki: grzywacz i szpak zdecydowanie dominowały w zgrupowaniach ptaków. Wskaźnik dominacji wyniósł dla nich odpowiednio: 21,7% i 15,8%. Subdominantami były skowronki i wróble . Pozostałe gatunki obserwowano rzadziej. Wśród zarejestrowanych taksonów zdecydowanie dominowały wróblowe , które stanowiły 70% całości awifauny. Subdominowały siewkowe . Pozostałe taksony rejestrowano w mniejszych ilościach

Struktura dominacji poszczególnych taksonów okresie lęgowym

5. Charakterystyka przelotów ptaków Kierunek i pułap przelotów poszczególnych gatunków ptaków jest zmienny i zależny głównie od okresu fenologicznego, lokalizacji ich docelowych miejsc gniazdowania, warunków topograficznych na trasie lotu oraz siłą i kierunkiem wiatrów. Generalnie ptaki można podzielić na dwie grupy: lecące na wysokich pułapach oraz lecące na niskich pułapach. Związane jest to z odległością pokonywaną w trakcie lotu oraz budową ciała poszczególnych ptaków. W okresie lęgowym większość ptaków przemieszczała się w strefie 1. Około 8% lotów przebiegało w strefie 2. Więcej przelotów zanotowano w strefie 3, co związane było z większą aktywnością polujących szponiastych. Większość ptaków odbywała przeloty na niskim pułapie, w celu żerowaniu lub przelotów do gniazd. Pod koniec tego okresu część niskich przelotów odbywały gromadzące się na skraju wsi oraz polach młode 133 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. osobniki ptaków, które koczowały gromadząc się przed rozpoczęciem migracji. Najwięcej przelotów obserwowano w strefach ekotonowych m.in.: skraju kompleksu leśnego, ciągów zadrzewień przydrożnych oraz skraju zabudowań ludzkich. W okresie migracji jesiennych wykorzystanie stref przelotów było nierównomierne, jednak podobne w strefach 2 i 3. Prawdopodobnie związane to jest z większą liczbą przelotów migrantów długodystansowych na wyższych pułapach. Jednak najczęściej wykorzystywaną strefą była strefa 1 (do 90 m). W tej strefie przelatywała większość gatunków. Na wyższym pułapie przelatywały głównie duże ptaki: gęsi i szponiaste. Większość małych ptaków wróblowych i część szponiastych, a także siewkowców, w tym migranci krótkodystansowi przelatywali w 1 strefie. Najmniej wykorzystywaną strefą była strefa 2. W okresie zimowym ze względu na niekorzystne warunki atmosferyczne ptaki przemieszczały się na niewielkich wysokościach lub przysiadały na ziemi, konstrukcjach ludzkich oraz krzewach i drzewach. Zebrane dane pokazują, że najbardziej wykorzystywaną przestrzenią była pułap do 90 m n.p.m. Przestrzeń ta wykorzystywana była przez 96% ptaków. Najniższą frekwencję stwierdzono na pułapie ponad 190 m, tylko 1%. Natomiast przestrzeń w gradiencie od 90 do 190 m, która odpowiada przestrzeni zajmowanej przez pracujące wirniki projektowanych elektrowni wiatrowych, była wykorzystywana przez ptaki w niewielkim zakresie i wyniosła 3% całości przelotów. W okresie migracji wiosennych stopień wykorzystania przestrzeni był nieco odmienny niż w okresie zimowiska. Zwiększył się udział wykorzystania przestrzeni w drugiej i trzeciej strefie 3, i podobnie jak w okresie migracji jesiennych frekwencje w obu były zbliżone F=3% (90 190 m). Zmiany związane były ze zwiększeniem przelotów migrantów długodystansowych oraz zwiększonego ruchu w trakcie migracji wiosennych, spowodowanego masowym powrotem ptaków na tereny lęgowe. Niemniej nadal dominuje strefa 1 (96%). Z obserwacji wynika, że część taksonów przemieszczała się głównie w 1 strefie. Natomiast część taksonów pojawiała się w dwóch lub trzech strefach. Dotyczy to przede wszystkim blaszkodziobych, szponiastych i niektórych wróblowych należących do krukowatych. Gęsi migrowały na wyższych pułapach. Natomiast szponiaste polując wykorzystywały wszystkie trzy strefy, od wypatrywania zdobyczy w strefie trzeciej i drugiej do chwytania zdobyczy w strefie 1 i 2. Podobnie kruk i gawron poszukiwały pokarmu wykorzystując 1 i 2 strefę. Kierunki tras migracyjnych pokrywały się z ogólnymi tendencjami podawanymi w literaturze. W trakcie migracji jesiennych dominuje kierunek zachodni i zachodniopołudniowy prowadzący z terenów zimowych na tereny o wyższej temperaturze w zachodniej i południowej Europie oraz Afryce. Natomiast w okresie migracji wiosennych, sytuacja się odwraca. Dominują wtedy kierunki wschodnie i północne. Na obszarze monitoringu dominują kierunki zachodniopołudniowe na jesień i wschodniopółnocne na wiosnę. W układzie horyzontalnym ptaki w okresie migracji przemieszczały się głównie wzdłuż kompleksów leśnych pomiędzy ramionami Regi oraz doliny Reg. Preferowane były trasy wzdłuż zadrzewień i oczek wodnych pomiędzy ramionami Regi oraz w sąsiedztwie zadrzewień wzdłuż doliny Regi. Obszar monitoringu był pomijany w tym okresie. Przeloty przez obszar monitoringu były nieliczne i złożone z małych stad. W okresie powrotów wiosennych, kierunek przelotów był odmienny, jednak można zauważyć podobny schemat, ale w odwrotnym kierunku na północ i północnywschód.

6. Charakterystyka gatunków kluczowych W trakcie prac stwierdzono trzy gatunki ptaków kluczowych będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty – umieszczone w załączniku I Dyrektywy Ptasiej: bocian biały, błotniak stawowy i gąsiorek. Żaden z nich nie odbywał lęgów w sąsiedztwie projektowanych elektrowni. Gąsiorek nie odbywał lęgów do 150 m, a bocian i błotniak w promieniu do 1 km od projektowanej lokalizacji elektrowni. Bocian biały – obserwowany sporadycznie na polach obszaru monitoringu, głównie przy wschodniej granicy, w pobliżu zabudowań Prusinowa. Nie stwierdzono jego gniazdowania w najbliższej miejscowościach: Łobżany i Trzeszczyna. Na obszarze monitoringu nie stwierdzono jesiennych sejmików bocianich. Gatunek niezagrożony negatywnym oddziaływaniem inwestycji. Błotniak stawowy – obserwowany głównie w północnozachodniej i południowej części obszaru monitoringu, w okresie lęgowym jak i pozalegowym. Pojawiał się pojedynczo w trakcie żerowania. Nie odbywał lęgów w promieniu do 1 km od projektowanych lokalizacji elektrowni. Gatunek niezagrożony negatywnym oddziaływaniem inwestycji. Gąsiorek – obserwowany przy wschodniej i południowej granicy obszaru monitoringu, gdzie występowały zakrzewienia i zadrzewienia śródpolne. Przemieszczał się zazwyczaj pojedynczo. Nie stwierdzono gniazdowania w promieniu 150 m od projektowanej lokalizacji elektrowni. Przemieszczał się tylko w 1 strefie. Gatunek niezagrożony negatywnym oddziaływaniem inwestycji.

III. SSAKI W TYM NIETOPERZE Na obszarze projektowanej lokalizacji elektrowni praktycznie notowano nieliczne latające nietoperze . Wykorzystywały teren wokół zadrzewień oczek śródpolnych. Natomiast częściej obserwowano je na pozostałych terenach obszaru monitoringu, także w strefach ekotonowych wieśpole przy wsi Łobżany, granicy terenu 134 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. projektowanej farmy wiatrowej. Nieliczne osobniki stwierdzono również przy kompleksie leśnym przy północnej granicy obszaru inwestycji. Wykazano 4 gatunki: nocka rudego, karlika malutkiego i większego oraz borowca wielkiego . Wszystkie objęte są ochroną prawną. Żaden z nich nie jest przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, nie jest umieszczony w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej. Wysokość przelotów była zazwyczaj niska od 1 m do 15 m, co jest znacznie poniżej dolnej granicy łopaty wirnika elektrowni. Część osobników przemieszczała się wyżej, np. borowiec , notowano go na pułapie ok. 1030 m. Literatura podaje, że potrafi latać nawet na pułapie 100 m i wyżej. Jednak na obszarze monitoringu, rzadko przekraczał 20 m. Jest to gatunek preferujący kompleksy leśne i skupiska zadrzewień. Gatunek ten przemieszczał się wzdłuż strefy ekotonowej lasów przy północnej granicy obszaru monitoringu. Pozostałe gatunki preferowały niskie pułapy lotów. Nocek rudy obserwowany był głównie w południowej części monitoringu, gdzie znajdowały się oczka wodne, zadrzewienia śródpolne i zabudowania wsi Łobżany. Zaobserwowano ciekawe zjawisko behawioralne. Pojawiał się nielicznie, loty odbywał do ok. 15 m. Jest to jeden z najpospolitszych gatunków, niezagrożonych w skali kraju. Preferuje tereny z dostępem do zbiorników wodnych. Karliki obserwowano w czasie żerowania wokół skupisk zadrzewień wzdłuż dróg polnych i oczek śródpolnych. Często polował w pobliżu zabudowań ludzkich i na drogach przebiegających przez wieś. Preferują tereny antropogeniczne gdzie zwykle znajdują miejsca schronienia. Karliki to jedne z częstszych gatunków nietoperzy, pospolite w całym kraju. Dominowały w składzie gatunkowym nietoperzy. Ujęciu całościowym większość przelotów tych ssaków obserwowano na niskich pułapach poniżej dolnego zasięgu pracujących łopat wirników. Wykorzystanie 1 strefy przez nietoperze daje pewność, że ewentualne sytuacje konfliktowe mogą występować bardzo rzadko. Dla lepszej ochrony, zaleca się odsunięcie elektrowni co najmniej 200 m od skupisk zakrzewień i zadrzewień śródpolnych. Nie stwierdzono istotnych miejsc hibernacji nietoperzy , jak również większych kolonii letnich i rozrodczych na obszarze monitoringu i najbliższym sąsiedztwie.

Obszary i obiekty chronione oraz cenne przyrodniczo Przestrzenny system ochrony przyrody tworzą tereny o zróżnicowanym statusie prawnym i o rozmaitych funkcjach: Natura 2000, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty przyrody, zespoły przyrodniczokrajobrazowe, użytki ekologiczne, pomniki przyrody. Gmina Łobez położona jest poza obszarami węzłowymi ECONETPOLSKA o randze międzynarodowej i krajowej wskazanymi do ochrony. W oparciu o waloryzację przyrodniczą gminy Łobez (1999 r.) wskazuje się do ochrony obszary węzłowe o znaczeniu ponadlokalnym. Obszar projektowanej farmy wiatrowej i jej otuliny nie jest objęty jakąkolwiek formą ochrony przyrody. Na badanej powierzchni nie znajdują się żadne planowane ani istniejące formy ochrony. W sąsiedztwie (do 10 km) położone są obiekty ekologicznej sieci Natura 2000. Stanowią je najbliższe ostoje: „Dorzecze Regi” i „Ostoja Ińska”. Istniejące ostoje znajdują w różnej odległości od terenu monitoringu tj. od 1,6 km do 6 km.

Położenie elektrowni wiatrowych na tle lokalnej sieci Natura 2000

135 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘWZIĘCIA Inwestycja, której dotyczy raport polega na budowie 2 elektrowni wiatrowych wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną. Elektrownie wiatrowe służą jedynie do wytwarzania energii elektrycznej, która sprzedawana będzie do dystrybutora sieci. Wszystkie elektrownie wiatrowe będą wykorzystywać do wytwarzania energii elektrycznej ruch powietrza, przekładający się na obroty wirnika. Produkcja energii (ruch wirnika) rozpocznie się przy prędkości wiatru ok. 3,5 m/s, a przy prędkości powyżej ok. 25 m/s nastąpi wyłączenie pracy elektrowni. Nominalną moc elektrownie osiągną przy prędkości wiatru ok. 12,5 m/sek. Obiekt stanowi pojedyncza elektrownia wiatrowa, złożona z generatora energetycznego wraz z wirnikiem na wieży rurowej:
monumentalna konstrukcja masztu rurowego wieża zbudowana z elementów stalowych lub betonowych i stalowych, skręconych ze sobą za pomocą kołnierzy pierścieniowych; w przypadku sekcji betonowych łączenie za pomocą cięgien,
gondola zadaniem gondoli jest połączenie trzech łopat wirnika z wałem głównym mechanicznego układu napędowego. Piasta jest przykręcona do wału wirnika za pomocą złącza kołnierzowego. W celu wykonywania prac konserwacyjnych można wejść do wnętrza piasty przez kołpak, który wyposażony jest w odpowiednie włazy i reling, służący do zabezpieczenia personelu serwisującego,
wirnik składa się z trzech łopat, piasty wirnika, wieńców obrotowych oraz napędów służących do zmiany kąta natarcia łopat. Łopaty wirnika wykonane są z żywicy epoksydowej lub poliestru ze wzmocnieniem włóknem szklanym i są powleczone lakierem poliuretanowym. Powłoka lakiernicza stanowi dostateczne zabezpieczenie przed erozją i promieniowaniem ultrafioletowym. Wszystkie elementy nadziemne elektrowni wiatrowych, tj. śmigła i gondola wirnika pomalowane będą na kolor jasny. Końce łopat śmigła na odcinku 1/3 długości śmigła zostaną pomalowane w 5 pasów o jednakowej szerokości, prostopadle do dłuższego wymiaru łopaty śmigła: 3 na kolor czerwony i 2 na biało. Elektrowni towarzyszy infrastruktura, tj.: drogi dojazdowe, plac montażowy, energoelektryczna linia kablowa SN i linie kablowe światłowodowe do transmisji danych. Do projektowanych elektrowni wiatrowych doprowadzone będą drogi dojazdowe i place montażowe o utwardzonej nawierzchni, względnie na podbudowie z gruntu stabilizowanego. Szerokość projektowanych dróg dojazdowych wynosić będzie do ok. 4 m, a powierzchnia zabudowy jednej elektrowni z placem montażowym do ok. 900 m2. Produkowana energia elektryczna będzie przesyłana projektowanymi liniami kablowymi SN do istniejącego GPZ Łobez. Przesył energii elektrycznej wytworzonej przez elektrownie wiatrowe będzie realizowany na napięciu średniego napięcia (SN) za pomocą zespołu linii kablowych elektroenergetycznych w układzie trójfazowym układanym w ziemi kablem. Lokalizację zespołu linii kablowych przewiduje się w istniejących pasach drogowych lub w gruntach o funkcji rolniczej, będą one umieszczone pod powierzchnią ziemi.

Dane techniczne elektrowni wiatrowych projektowanego ZEW Łobżany

Parametry

Dane techniczne projektowanych elektrowni wiatrowych moc energetyczna pojedynczej elektrowni do 2,5 MW liczba planowanych elektrowni wiatrowych 2 szt. wysokość wieży do 140,0 m

średnica wirnika trójskrzydłowego do 110,0 m wysokość elektrowni ze śmigłem w jego górnym położeniu do 195,0 m

Dane techniczne projektowanej infrastruktury technicznej minimalna szerokość dróg dojazdowych 4,0 m długość dróg ok. 1100 m powierzchnia placu montażowego ok. 900 m 2 linie kablowe i linie światłowodowe SN długość linii kablowej ok. 4 km

136 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Elektrownie wiatrowe zaliczane są do źródeł tzw. ekologicznie czystej energii, zwanej także „zieloną energią”, wytwarzanej z odnawialnego źródła energii – wiatru. Cechami charakterystycznymi procesu związanego z wytwarzaniem energii elektrycznej przy wykorzystaniu siły wiatr są: (1). brak zużycia wody; (2). brak ścieków technologicznych, brak zorganizowanych i niezorganizowanych emisji gazów i pyłów do powietrza, w tym również emisji gazów cieplarnianych (zero emisyjne); (3). eksploatacja instalacji nie powoduje przekroczenia standardów jakości środowiska poza terenem do którego prowadzący instalację ma tytuł prawny; (4). procesy produkcyjne realizowane na terenie instalacji ze względu na ich rodzaj i skalę nie powodują znacznego zanieczyszczenia poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości; (5). charakter procesu wytwarzania energii elektrycznej i nie powoduje zaliczenia elektrowni wiatrowej do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej; (6). elektrownie wiatrowe są źródłem hałasu o podwyższonym poziomie dźwięku; (7). elektrownie wiatrowe jako obiekty o dużej wysokości i kontrastowym kolorze w stosunku do tła nieba oraz powierzchni ziemi z różnymi formami jej użytkowania dodatkową z będącymi w ruchu śmigłami, wpływają na krajobraz, stanowiąc znaczącą dominantę krajobrazową.

WARIANTY PRZEDSIĘWZIĘCIA W procesie inwestycyjnym brano pod uwagę realizację przedsięwzięcia w różnych wariantach, które następnie poddano ocenie pod względem ich oddziaływania na środowisko.

Wariant „0” wiązał się z odstąpieniem od realizacji przedmiotowego przedsięwzięcia, co skutkowałoby brakiem realizacji celów stawianych dla tej inwestycji w aspekcie środowiskowym (redukcja emisji gazów cieplarnianych, poprawa jakości powietrza, uniknięcie emisji SO 2, NO x i pyłów do atmosfery, minimalizacja powstawania odpadów stałych i gazowych itp.) oraz w aspekcie rozwoju gospodarczego gminy/ regionu/kraju.

Wariant 1 zakładał posadowienie 2 elektrowni wiatrowych o mocy do 2,5 MW każda, na obszarze pół uprawnych, w linii prostej wzdłuż biegnącej obok drogi wojewódzkiej. Wyniki przeprowadzonej przez inwestora analizy hałasu potwierdziły, że inwestycja może być realizowana w tym kształcie bez jakiegokolwiek negatywnego wpływu na klimat akustyczny sąsiadujących z projektowanym przedsięwzięciem terenów zabudowy mieszkaniowej i innych terenów akustycznie chronionych. Jednakże pewne wątpliwości budziło posadowienie elektrowni EW 1, wysuniętej o ok. 100 m na północ, od niewielkiego skupiska drzew. W obawie przed wystąpieniem jakiejkolwiek kolizji projektowanej inwestycji z elementami przyrody ożywionej oraz mając na uwadze zapisy zawarte w opracowaniu „Tymczasowe wytyczne dotyczące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze (wersja II, grudzień 2009), zalecające zachowanie co najmniej 200 m odległości elektrowni wiatrowych od granic lasów i niebędących lasem skupień drzew o powierzchni 0,1 ha lub większej, oraz potencjalnych miejsc zwiększonej aktywności nietoperzy, inwestor dokonał modyfikacji konfiguracji ZEW Łobżany. Modyfikacja ta polegała na przesunięciu elektrowni wiatrowych na tzw. „odległość bezpieczną” – tj. odległość wynoszącą co najmniej 200 m od kompleksów leśnych lub skupień drzew nie będących lasem.

W konsekwencji dokonania przesunięć elektrowni wiatrowych EW 1 i EW 2 powstał wariant 2 , który zakładał również posadowienie 2 elektrowni wiatrowych o mocy do 2,5 MW. Inwestor przeprowadził następnie kalkulacje emisji hałasu wytwarzanego przez elektrownie wiatrowe dla czterech różnych typów urządzeń, o których parametry kształtowały się w granicach: (1) moc urządzeń od 2,3 do 2,5 MW; (2) średnica wirnika od 82 do 101 m; (3) wysokość wieży od 99,5 do 108,4 m; (4) moc akustyczna urządzeń 104 do 105 dB (A). W wyniku analizy, w przypadku wszystkich czterech zastosowanych typów urządzeń o różnych parametrach otrzymano wartości hałasu mieszczące się w granicach dopuszczalnych norm hałasu wynikających z Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826).

W toku analiz wariantem najkorzystniejszym dla środowisko okazał się wariant 2, ze względu na optymalną lokalizację w przestrzeni, tzn. na terenach upraw rolniczych o małej wartości przyrodniczej, znajduje się w bezpiecznej odległości od skupisk drzew, kompleksów leśnych, od istniejących i projektowanych obszarów Natura 2000 oraz obszarów chronionych. Ponadto analizy emisji hałasu wykazały również brak przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu na terenach chronionych akustycznie znajdujących się w sąsiedztwie inwestycji.

137 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Wyniki kalkulacji emisji hałasu od projektowanych elektrowni wiatrowych

Wyniki kalkulacji emisji hałasu dB(A)

Urządzenia Dopuszczalne poziomy hałasu wg Rozporządzenia Ministra Typ I Typ II Typ III Typ IV Środowiska z dnia Punkt 14 czerwca pomiarowy/ 2007r. ws typ dopuszczalnych zabudowy poziomów hałasu (rodzaj w środowisku terenu) ∗∗∗ (Dz. U. nr 120, 105 dB(A) 104 dB(A) poz. 826) 105 dB(A)105 dB(A)106 dB(A)104 dB(A)107 wiatrowych w układzie 2000 2000 w układzie wiatrowych

Pora Pora Współrzędne posadowienia elektrowni elektrowni posadowienia Współrzędne nocna dzienna Pora Pora Pora Pora Pora Pora Pora Pora Pora nocna nocna nocna nocna nocna dzienna dzienna dzienna dzienna dzienna

Punkt pomiarowy A: tereny 45 43,7 44,7 42,4 45,5 43,8 42,8) 55 dB(A) wypoczynkowo dB(A) rekreacyjne – Łobżany Punkt pomiarowy B: tereny 45 EW 1 37,8 38,9 36,5 39,6 38,0 36,8 55 dB(A) zabudowy dB(A) X 5540727 zagrodowej – Y 5949325 Trzeszczyna

Punkt EW 2 pomiarowy C: X 5540375 tereny 45 Y 5948862 40,5 41,5 39,2 42,3 40,6 39,5 55 dB(A) zabudowy dB(A) zagrodowej – Łobżany 1 Punkt pomiarowy D: tereny 45 40,2 41,2 38,9 42,0 40,3 39,2 55 dB(A) zabudowy dB(A) zagrodowej – Łobżany 2 ∗ rodzaj zabudowy określono na podstawie aktualnych map ewidencyjnych oraz wizji lokalnej

Jednakże inwestor zastrzega sobie prawo do zastosowania urządzeń o innych parametrach niż wyszczególnione w niniejszym opracowaniu, pod warunkiem spełniania standardów środowiskowych w zakresie emisji hałasu dla najbliższych terenów chronionych akustycznie.

W przypadku omawianej inwestycji wybór wariantu inwestycji sprowadzał się do: (1) wyboru lokalizacji, gdzie nie występują konflikty z walorami przyrody ożywionej i nieożywionej, zasobami archeologicznymi i kulturowymi (zachowanie odpowiednich odległości istniejących i projektowanych obszarów chronionych oraz obszarów Natura 2000; zachowanie odpowiednich odległości od pozostałych obszarów lub obiektów będących potencjalnym miejscem aktywności awifauny i chiropterofauny); oraz (2) zminimalizowania ryzyka wystąpienia konfliktów społecznych oraz spełnienie wymogów ochrony ludzi i środowiska przed hałasem poprzez odpowiednią lokalizację i konfigurację elektrowni wiatrowych,

UZASADNIENIE PROPONOWANEGO WARIANTU ZE WSKAZANIEM JEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Oddziaływania środowiskowe projektowanej inwestycji zostały poddane analizie w rozbiciu na trzy fazy: realizacji (budowy), eksploatacji i likwidacji. 138 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Oddziaływanie inwestycji na etapie budowy będzie miało charakter lokalny, czasowy i ustąpi po zakończeniu prac budowlanych oraz będzie dotyczyło takich elementów jak: 1. środowisko glebowe oddziaływanie farmy wiatrowej będzie miało związek z niezbędnymi robotami ziemnymi, jakie należy wykonać przed posadowieniem wiatraków. Efektem tego będzie naruszenie bądź trwałe przekształcenie wierzchniej warstwy gruntu w celu konieczności budowy tymczasowych dróg, prac ziemnych w celu przygotowania wykopów pod fundamenty elektrowni, kable energetyczne, samego montażu elektrowni wraz z towarzyszącą infrastrukturą oraz miejsca składowania urobku. O ile w przypadku wykopów na kable wydobyty urobek zostanie wykorzystany do przykrycia przewodów, o tyle w przypadku fundamentów należy liczyć się z faktem, iż wydobyta ziemia będzie wymagała zagospodarowania na miejscu, bądź wywiezienia i zagospodarowania poza terenem farmy. Oddziaływanie to będzie miało charakter krótkotrwały i odwracalny, za wyjątkiem miejsc posadowienia siłowni wiatrowych wraz placami montażowymi i drogami dojazdowymi. Po zakończeniu prac teren wokół inwestycji przywrócony zostanie do stanu poprzedniego i możliwe będzie dalsze użytkowanie rolnicze.

2. szata roślinna inwestycja będzie zlokalizowana w obrębie pól pozostających w intensywnym użytkowaniu, gdzie stwierdzono brak jakiejkolwiek cennej szaty roślinnej, w tym w siedlisk przyrodniczych z listy załącznika I Dyrektywy Siedliskowej; miejsc występowania roślin i grzybów objętych ochroną gatunkową i/lub posiadających status ginących lub zagrożonych wyginięciem; roślin wymienionych na liście załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Najbliższe siedliska będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty zlokalizowane są w znacznej odległości, w granicach ostoi siedliskowej Dorzecze Regi. Tym samym oddziaływanie na spójność i ciągłość tej ostoi nie wystąpi.

3. siedliska ludzkie ze względu na dużą odległość terenów projektowanych pod lokalizację elektrowni wiatrowych od zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej, ich budowa i montaż wraz z infrastrukturą towarzyszącą nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i komfortu życia mieszkańców okolicznych miejscowości. Uciążliwości w postaci nadmiernego hałasu mogą wystąpić w czasie transportu pracowników na teren budowy, wywozu urobku z wykopów pod fundamenty elektrowni, transportu materiałów budowlanych i elementów konstrukcyjnych oraz samego montażu. Poziomy dźwięku generowane na etapie budowy, zwłaszcza związane z ruchem pojazdów ciężarowych mogą przyjmować wartości odbierane jako uciążliwe na terenach zamieszkanych. Szacuje się, że w odległości ok. 100 m od placu budowy poziom hałasu nie przekroczy 60 – 70 dB(A).

4. fauna oddziaływanie na zwierzęta związane będzie z wysokim poziomem hałasu oraz i drganiami wytwarzanymi przez maszyny budowlane co może przyczynić się do okresowej migracji fauny żyjącej na tym obszarze lub na terenach otaczających, z wyjątkiem gatunków łatwo podlegających synantropizacji o dużych zdolnościach adaptacyjnych do zmiennych warunków środowiskowych. Ponadto monitoring przedrealizacyjny wykazał, że teren lokalizacji elektrowni i placów budowlanych jest mało wartościowy dla zwierząt, ze względu na monotypowy charakter agrocenozy. Brak na nim oczek śródpolnych, więc nie będzie zagrażał lokalnej populacji płazów. Nie mniej należy chronić okresowe wykopy przed wpadaniem płazów i gadów. Monitoring wykazał gniazdowanie tylko 5 gatunków ptaków w promieniu 150 m od lokalizacji elektrowni. Łącznie w tym promieniu wykazano lęgi 7 par ptaków, które należą do pospolitych. Ten etap inwestycji nie będzie negatywnie oddziaływał na lokalną populację nietoperzy. Monitoring wykazał małą aktywność nietoperzy na obszarze monitoringu i w pobliżu lokalizacji elektrowni wiatrowych. W miejscach posadowienia wież brak oczek śródpolnych, a najbliższe zadrzewienia śródpolne znajdować się będą w odległości ok. 0,2 km, więc poza miejscami wykorzystywanymi przez większość nietoperzy. Poza tym prace ziemne nie spowodują negatywnego wpływu na nietoperze. Ewentualny wpływ może powstać wraz z budową samej wieży, która będzie miała wysokość do 110 m. Jednak z uwagi na znikome wykorzystanie przez nietoperze miejsc lokalizacji wież i oddalenia od zadrzewień, można stwierdzić, że ewentualne negatywne oddziaływanie będzie znikome lub nie wystąpi wcale. Prace wykonywane na etapie budowy będą miały marginalny wpływ nie tylko na szczególnie cenną faunę, ale także na pospolite gatunki zwierząt. Oddziaływanie ma charakter lokalny, czasowy i ustąpi po zakończeniu prac budowlanych.

5. wody powierzchniowe i podziemne – na badanym obszarze zewidencjonowano 2 oczka śródpolne. Oczko przy zachodniej granicy położone jest ok. 0,8 km i ok. 0,78 km od obu elektrowni. Drugie oczko w południowo wschodniej części terenu w sąsiedztwie zabudowań wsi Łobżany w odległości ok. 0,44 km i ok. 0,42 km od obu projektowanych elektrowni. Ze względu na ich odległość, inwestycja nie będzie wywierała żadnego negatywnego wpływu na roślinność tych ekosystemów. Nie będzie również zamieniać poziomu wód gruntowych tych ekosystemów. W związku z tym nie prognozuje się negatywnego wpływu inwestycji na wody powierzchniowe. Ewentualny wpływ inwestycji na etapie budowy może ograniczać się do ewentualnego niewielkiego zanieczyszczenia wód podziemnych substancjami ropopochodnymi z maszyn budowlanych. Tę hipotetyczną sytuację można wyeliminować poprzez odpowiedni nadzór nad pracą urządzeń i ich stanem technicznym.

139 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

6. powietrze atmosferyczne – brak znaczącego zagrożenia środowiska w zakresie emisji pyłów i gazów do powietrza. Na etapie realizacji inwestycji jedynym źródłem zanieczyszczenia powietrza będą pojazdy samochodowe transportujące sprzęt i urządzenia oraz maszyny budowlane wykorzystywane w czasie budowy ZEW Łobżany. Sprzęt budowlany i transportowy będzie źródłem nieznacznego pylenia wtórnego, mogącego powstawać podczas poruszania się pojazdów po drogach gruntowych i w czasie transportu materiałów. Nie stanowi on większego zagrożenia i problemu dla zasobów przyrodniczych i ludzi.

7. dobra materialne, zabytki i krajobraz kulturowy na analizowanym obszarze brak jest jakichkolwiek obiektów i obszarów chronionych wpisem do rejestru zabytków jak również stanowisk archeologicznych. ZEW Łobżany na etapie budowy nie będzie oddziaływał na dobra kultury, gdyż zostanie on w całości zlokalizowany na terenach rolniczych, poza granicami stref ochrony konserwatorskiej w bezpiecznej odległości od obiektów zabytkowych.

8. powierzchnia ziemi wpływ inwestycji na środowisko glebowe w fazie budowy ograniczy się do niewielkiego obszaru. Zakres i stopień tego oddziaływania będzie zależał przede wszystkim od sposobu i kultury technicznej prowadzonych prac budowlanych. Oddziaływanie farmy wiatrowej będzie miało związek z niezbędnymi robotami ziemnymi, jakie należy wykonać przed posadowieniem wiatraków. Będzie to: budowa fundamentów elektrowni, budowa dróg dojazdowych i wykopanie rowów na podziemne przyłącze kablowe. Efektem tego będzie naruszenie bądź trwałe przekształcenie wierzchniej warstwy gruntu w celu konieczności budowy tymczasowych dróg, prac ziemnych w celu przygotowania wykopów pod fundamenty elektrowni, kable energetyczne, samego montażu elektrowni wraz z towarzyszącą infrastrukturą oraz miejsca składowania urobku. O ile w przypadku wykopów na kable wydobyty urobek zostanie wykorzystany do przykrycia przewodów, o tyle w przypadku fundamentów należy liczyć się z faktem, iż wydobyta ziemia będzie wymagała zagospodarowania na miejscu, bądź wywiezienia i zagospodarowania poza terenem farmy.

9. klimat akustyczny wszystkie powyższe prace wykonywane będą przy użyciu pojazdów i sprzętu emitujących w trakcie pracy hałas o poziomie około 100110 dB(A). Wzrost poziomu hałasu może mieć krótkotrwały wpływ na faunę zakrzewień i zadrzewień śródpolnych wokół terenów inwestycji, przy czym dyskomfort akustyczny może odczuwać okresowo jedynie ludność pobliskich miejscowości. Biorąc pod uwagę zakres inwestycji oraz że prace budowlanoinstalacyjne prowadzone będą w porze dziennej można prognozować, że poziom dźwięku poza terenem inwestycji spowodowany pracą maszyn budowlanych i towarzyszących im urządzeń technicznych, a także zwiększony ruch pojazdów samochodowych nie spowoduje przekroczenia poziomu dopuszczalnego dla tej pory dnia. Mając na uwadze, że uciążliwość ta będzie miała charakter okresowy, typowy dla prac budowlanych, dotyczyła będzie jedynie czasu realizacji inwestycji i ustąpi wraz z zakończeniem prac.

10. krajobraz na tym etapie, oddziaływanie elektrowni wiatrowych będzie niewielkie. Wpływ inwestycji na dysharmonię krajobrazu będzie się zwiększał wraz ze wzrostem wysokości wież w czasie ich montażu. Na podstawie zebranych danych, na etapie realizacji inwestycji nie przewiduje się istotnego negatywnego oddziaływania inwestycji na krajobraz.

Oddziaływanie w fazie eksploatacji będzie dotyczyło takich elementów jak:

1. siedliska ludzkie
promieniowanie elektromagnetyczne W przypadku siłowni wiatrowych źródłami promieniowania są: generatory i transformatory montowane w turbinach, stacje transformatorowe, linie średniego i wysokiego napięcia. W energetyce wiatrowej rozpatrywanymi źródłami promieniowania elektromagnetycznego mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko są stacje transformatorowe WN/SN (wysokie napięcie/średnie napięcie) i linie wysokiego napięcia 110 kV. W przypadku przedmiotowego przedsięwzięcia nie planuje się budowy stacji transformatorowej na terenie farmy wiatrowej, a więc problem wytwarzania pola elektromagnetycznego o niskiej częstotliwości i jego negatywnego oddziaływania na organizmy żywe nie istnieje. Inwestycja obejmuję budowę zespołu siłowni wiatrowych i podziemnego przyłącza kablowego średniego napięcia. Produkowana energia elektryczna będzie przesyłana projektowanymi liniami kablowymi SN do istniejącej GPZ Łobez, a dalej istniejącą linią napowietrzną 110kV do krajowych sieci energetycznych. Nie przewiduje się na terenie parku stosowania linii napowietrznych oraz dodatkowych transformatorów. Cała sieć łącząca poszczególne elektrownie wiatrowe będzie realizowana na średnim napięciu. W przypadku generatorów niekorzystne oddziaływanie może występować w przypadku, gdy organizm znajduje się w odległości do kilku metrów od generatora i przy długotrwałej ekspozycji. Generator urządzenia wiatrowego wytwarza napięcie 0,4 kV i jest umieszczony w ekranowanej obudowie generatora (gondola) oraz zamknięty w 140 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. przestrzeni otoczonej metalowym przewodnikiem o właściwościach ekranujących, co w konsekwencji powoduje, że wpływ elektrowni wiatrowej na kształt klimatu elektromagnetycznego środowiska jest równy zeru. Gondola stanowi zabezpieczenie dwojakie tzn. eliminuje pole magnetyczne oraz stanowi izolację akustyczną. Generatory prądu w wiatrakach umieszczone są na wysokości co najmniej 100 m nad ziemią (zależnie od wysokości wieży, tu: do ok. 140 m), w związku z czym poziom pola elektromagnetycznego generowane przez elementy elektrowni w poziomie terenu (na wysokości 1,8 m) jest w praktyce pomijalny, gdyż wypadkowe natężenie pola elektrycznego wynosi ok. 9 V/m, tj. znacznie poniżej wartości występującej naturalnie. Wypadkowe pole magnetyczne wyniesie w tym miejscu ok . 4,5 A/m, a więc również mniej niż pole naturalne. Przewody łączące generator z transformatorem umieszczone są w stalowej rurze, która stanowi element nośny całej konstrukcji i jest również samoistnym ekranem jakiegokolwiek pola magnetycznego. Pozostała cześć urządzenia wiatrowego wykonana jest z materiałów epoksydowych, które nie stanowią nośnika fal magnetycznych, ani też nie zakłócają propagacji fal radiowych. Promieniowanie z generatora znajdującego się na szczycie wieży nie będzie docierało do powierzchni ziemi i przebywających na niej ludzi. Już samo takie usytuowanie gwarantuje brak oddziaływania na organizmy żywe. Promieniowanie z linii średniego napięcia (SN ) jest znikome. W przypadku linii podziemnej dodatkowo grunt stanowi izolację (nie jest przewodnikiem tego typu promieniowania) stąd też promieniowanie jest znikome i nie wykracza poza obwód kabla odseparowanego od powierzchni ziemi warstwą izolatora, jakim jest grunt. W związku z powyższym promieniowanie emitowane przez urządzenia i infrastrukturę towarzyszącą siłowniom wiatrowym nie będzie wykraczało poza dopuszczalne wartości określone Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów dotrzymywania tych poziomów.

hałas Ogólnie wiadomo, że pracy każdej elektrowni wiatrowej towarzyszy hałas. Pochodzi on od obracających się łopat, wirnika generatora i przekładni. Zwykle jego natężenie nie jest duże, ale jest on jednak monotonny. Dlatego też hałas od siłowni wiatrowych należy monitorować, by można było go racjonalnie ocenić i właściwie dobrać adaptacje akustyczne. Wielkość poziomu dźwięku hałasu wynikająca z funkcjonowania instalacji wykorzystującej siłę wiatru do produkcji energii uzależniona jest od poziomu wytwarzanej mocy, prędkości obrotowej wirnika oraz konstrukcji siłowni. Natężenie emitowanego przez farmę hałasu uzależnione jest od wielu czynników, przede wszystkim od sposobu rozmieszczenia turbin w obrębie farmy oraz ich modelu, ukształtowania terenu, prędkości i kierunku wiatru oraz rozchodzenia się fal dźwiękowych w powietrzu. Kluczowym narzędziem zabezpieczania przed uciążliwością ze strony hałasu generowanego przez elektrownie wiatrowe jest utrzymanie odpowiedniej odległości tych instalacji od terenów zabudowy mieszkaniowej. Odległość ta powinna wynikać z przeprowadzonych przez ekspertów analiz, które pozwolą ustalić granice terenu, na którym nie będą przekroczone właściwe standardy akustyczne, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826). Dla lokalnych społeczności najistotniejszą normą jest wysokość hałasu dopuszczalna na terenie zabudowy mieszkaniowej w porze nocnej, która wynosi 40 dB dla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i 45 dB dla zabudowy zagrodowej oraz dla pory dziennej odpowiednio 45 dB i 55 dB. W celu oceny wpływu elektrowni wiatrowych ma klimat akustyczny, inwestor dokonał szczegółowej kalkulacji propagacji hałasu, obejmującej określenie wartości i zasięgu hałasu emitowanego do środowiska z terenu projektowanego ZEW Łobżany. Jako podstawę do obliczeń i określenia zasięgu oddziaływania przyjęto dane zawarte w dokumentacji i informacji technicznej producentów różnych typów elektrowni wiatrowych. Niektóre z elektrowni wyposażone są w urządzenia pozwalające regulować ich parametry w zależności od pożądanego na danym terenie poziomu emisji hałasu. Analizy poziomu hałasu emitowanego przez elektrownie wiatrowe potwierdzają fakt, iż realizacja ZEW Łobżany w wariancie 2 nie będzie miała negatywnego wpływu na klimat akustyczny terenów sąsiadujących z planowanym przedsięwzięciem. Analizując oszacowane poziomy hałasu można stwierdzić, że dopuszczalne wartości poziomu hałasu na granicy najbliższych terenów chronionych akustycznie nie będą przekraczały wartości dopuszczalnych, określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826).

hałas infradźwiękowy Mianem hałasu infradźwiękowego określa się dźwięki lub hałas o widmie częstotliwości zawartym w zakresie od 2 Hz do 16 Hz (polska norma PN86/N01338). Obecnie w literaturze coraz powszechniej używa się pojęcia „hałas niskoczęstotliwościowy”, które obejmuje zakres częstotliwości od około 10 Hz do 250 Hz. Elektrownie wiatrowe są również źródłem hałasu infradźwiękowego, który według wielu obiegowych opinii osiąga duże poziomy i stanowi zagrożenie dla otoczenia. Udokumentowano jednak, że poziom infradźwięków

141 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. emitowanych przez turbiny wiatrowe znajduje się dużo poniżej progu odczuwalności człowieka. Takich pomiarów dokonywano np. w Niemczech. Do dnia dzisiejszego nie ma żadnych potwierdzonych naukowo dowodów, które łączą poziom hałasu o niskiej częstotliwości (infradźwięki) emitowany przez turbiny wiatrowe z negatywnym wpływem na zdrowie ludzkie. Poziom infradźwięków, których źródłem jest farma wiatrowa jest jednak zwykle niższy od tzw. tła, czyli poziomu infradźwięków, których naturalnym źródłem jest wiatr czy fale morskie. Co więcej, dotychczasowe doświadczenia i badania wykazały, że infradźwięki wytwarzane przez turbiny nie są odbierane przez organizm człowieka. W odpowiedzi na liczne głosy społeczeństwa dot. potencjalnie negatywnego oddziaływania elektrowni wiatrowych, a w szczególności emitowanego przez nie hałasu infradźwiękowego na zdrowie człowieka, Amerykańskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej oraz Kanadyjskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej powołały interdyscyplinarny panel naukowy, w którego skład weszli niezależni eksperci, którego zadaniem było dokonanie analiz aktualnej literatury dotyczącej potencjalnego negatywnego oddziaływania hałasu emitowanego przez elektrownie wiatrowego. Efektem prac jest opublikowany w grudniu 2009r. raport pt. „Wind Turbine Sound and Heath Efffects. An export Review” (Colby, D.W., Dobie, R. Leventhall, G., Lipscomb, D.M, McCunney, R.J., Seilo, M.T., Sondergaard, B., 2009). Autorzy raportu doszli do następujących wniosków: (1). wibracje ciała człowieka wywoływane dźwiękiem o częstotliwościach rezonansu mają miejsce tylko w przypadku bardzo głośnych dźwięków (powyżej 100 dB). Biorąc pod uwagę poziom hałasu emitowanego przez elektrownie wiatrowe, w ich przypadku nie mamy z tym do czynienia; (2). hałas emitowany przez elektrownie wiatrowe nie stwarza ryzyka pogorszenia ani utraty słuchu. Z ryzykiem takim możemy mieć do czynienia dopiero wtedy, gdy poziom ciśnienia akustycznego przekracza 85 dB. Hałas emitowany przez elektrownie nie przekracza tej granicy ciśnienia akustycznego; (3). nie ma żadnych wiarygodnych badań i dowodów na to, by elektrownie wiatrowe wywoływały tzw. chorobę wibroakustyczną – jednostkę chorobową powodującą zaburzenia w całym organizmie człowieka. Przeprowadzone badania wykazały, że ryzyko zachorowania na tę chorobę pojawia się w przypadku ciągłej, minimum 13to tygodniowej ekspozycji na dźwięki o niskich częstotliwościach, emitowane na poziomie ok. 100 dB, czyli o ok. 5060 dB wyższym od tego, który emitują elektrownie wiatrowe; (4). negatywne oddziaływanie elektrowni wiatrowych na zdrowie i samopoczucie człowieka w wielu przypadkach wywołane jest przez tzw. efekt nocebo (przeciwieństwo efektu placebo). Uczucie niepokoju, depresja, bezsenność, bóle głowy, mdłości czy kłopoty z koncentracją to objawy powszechnie występujące u każdego człowieka i nie ma żadnych dowodów na to, że częstotliwość ich występowania wyraźnie wzrasta wśród osób mieszkających w sąsiedztwie farm wiatrowych (powodując tzw. „wind turbine syndrome”). Efekt nocebo łączy występowanie tego typu objawów nie z potencjalnym źródłem poczucia takiego dyskomfortu (w tym przypadku farmą wiatrową), ale z negatywnym nastawieniem do niego i brakiem akceptacji jego obecności; (5). „Wind turbine syndrome” opiera się na niewłaściwej interpretacji danych fizjologicznych osób potencjalnie cierpiących na tę jednostkę chorobową. Jego zidentyfikowane objawy w rzeczywistości składają się na tzw. zespół rozdrażnienia, który może być wywołany przez wiele czynników i którego nie można wiązać tylko i wyłącznie z obecnością elektrowni wiatrowych W kwestii dźwięków emitowanych przez turbiny wiatrowe większość naukowców jest więc zgodnych – nie ma żadnych dowodów na to, by hałas czy infradźwięki, których źródłem są elektrownie wiatrowe, wywierały negatywny wpływ na nasze zdrowie lub samopoczucie, o ile nie są zlokalizowane bezpośrednio (mniej niż 500 m) w okolicy stałego przebywania ludzi. Potwierdziły to niezależne badania przeprowadzone m.in. przez Uniwersytet w Massachusetts (USA), Uniwersytet w Groningen (Holandia), Uniwersytet w Salford (Wielka Brytania) czy Swedish Environmental Protection Agency Biorąc pod uwagę następujące fakty: (1). raport Światowej Organizacji Zdrowia z 2004 roku stwierdzający, że energetyka wiatrowa jest najbardziej „łagodnym” ze sposobów wytwarzania energii elektrycznej, w kontekście szkodliwego wpływu na ludzkie zdrowie; (2). do dnia dzisiejszego nie ma żadnych potwierdzonych naukowo dowodów, które łączą poziom hałasu o niskiej częstotliwości (infradźwięki) emitowany przez turbiny wiatrowe z ich negatywnym wpływem na zdrowie ludzkie; (3). w przypadku turbin wiatrowych zainstalowanych na całym świecie i działających przez ponad 20 lat, nie stwierdzono żadnych skutków ubocznych ani nie zebrano dowodów na stwierdzenie, że technologia ta jest niebezpieczna dla ludzi; (4). dopiero po przekroczeniu poziomu ciśnienia akustycznego o wartości 140 dB infradźwięki mogą powodować szkodliwe zmiany w organizmie ludzkim; (5). badania wykonane na zlecenie inwestora, przeprowadzone przez Powiatową Stację SanitarnoEpidemiologiczną w Stargardzie Szczecińskim na istniejącym parku elektrowni wiatrowych w zakresie emisji hałasu infradźwiękowego; (6). Uwzględniając parametry przedsięwzięcia stwierdza się, że przedsięwzięcie nie będzie źródłem emisji hałasu infradźwiękowego, który mógłby w jakikolwiek sposób wpływać negatywnie na tereny objęte inwestycją i leżące w bezpośrednim sąsiedztwie tego terenu.

2. szata roślinna na tym etapie nie będzie podejmowanych żadnych działań, które będą powodować jakiekolwiek niekorzystne zjawiska dla roślinności i flory, w tym: siedlisk przyrodniczych ujętych na liście załącznika I dyrektywy Siedliskowej, siedlisk gatunków roślin ujętych na wykazie załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, siedlisk gatunków grzybów i roślin chronionych ściśle i częściowo oraz siedlisk gatunków grzybów i 142 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. roślin ujętych na wykazach czerwonych list i czerwonych ksiąg. Zwłaszcza, że takowych brak w miejscach planowanego posadowienia wież i placów serwisowych. Również pracujące turbiny, sieć elektroenergetyczna oraz prowadzone przeglądy oraz remonty nie będą w sposób bezpośredni i pośredni oddziaływać na elementy szaty roślinnej. Pracujące turbiny nie powodują ograniczeń w dostępie roślin do wody, substancji pokarmowych i światła. Brak jest przekonywujących danych naukowych, że pracujące elektrownie wiatrowe powodują zmniejszenie plonów upraw rolnych.

3. fauna obszar inwestycji, w przeważającej części, zajmuje agrocenoza. Brak dużych kompleksów leśnych, występują skupiska zakrzewień i zadrzewień śródpolnych. Szpalery przydrożne znajdują się tylko wzdłuż zachodniej i południowej granicy. Brak również większych zbiorników wodnych i sieci melioracyjnej. Na kilka śródpolnych oczek tylko trzy zachowały wodę cały rok, większość z nich wysychała w lecie, tracąc swoje walory przyrodnicze. Taka fizjografia sprawiła, że obszar inwestycji charakteryzował się małą różnorodnością gatunkową i niską liczebnością ptaków i nietoperzy. Stwierdzone liczebności ptaków były niskie, zaś skład jakościowy wyróżniał się pospolitością. Na obszarze przedsięwzięcia wykazano tylko trzy gatunki ptaków będące przedmiotem zainteresowania Dyrektywy Ptasiej: bocian biały, błotniak stawowy i gąsiorek. Żaden z nich nie gniazdował w promieniu 150 m od lokalizacji elektrowni. Bocian i błotniak nie gniazdował w promieniu 1 km od lokalizacji elektrowni. Bocian obserwowany był sporadycznie przy krawędzi obszaru monitoringu, z dla od lokalizacji elektrowni. Podobnie błotniak stawowy, który zalatywał sporadycznie nad teren przedsięwzięcia w celu żerowania i przelotów siedliskowych. Większość z 46 stwierdzonych gatunków ptaków objęta jest ochroną prawną ścisłą lub częściową. Jednak należy zaznaczyć, że są to taksony bardzo pospolite w regionie i kraju, duża część kosmopolityczna. Na uwagę zasługuje fakt znikomego udziału w awifaunie migrantów długodystansowych i gatunków kluczowych, na które ewentualnie mogłyby oddziaływać projektowane elektrownie wiatrowe. Dotychczasowe obserwacje terenowe nie wskazują na możliwość częstego powstawania sytuacji konfliktowych pomiędzy pracującymi elektrowniami wiatrowymi a migrującymi zwierzętami. Większość przemieszczających się ptaków, przelatuje na wysokościach poniżej lub powyżej zasięgu oddziaływania pracujących wirników projektowanych elektrowni wiatrowych Ptaki, które obserwowano w strefie 2 (90 – 190 m) – zasięgu łopat wirników, należą głównie do gęsi, szponiastych i krukowatych. Jak pokazują dane literaturowe oraz obserwacje własne autora opracowania z istniejących parków wiatrowych, możliwość kolizji myszołowów i krukowatych z wiatrakami jest bardzo mała. Ptaki te, z zwłaszcza szponiaste, doskonale orientują się w przestrzeni omijając pracujące elektrownie lub przelatując nad nimi. Literatura krajowa, jak na razie, nie podaje przypadków zderzeń tych ptaków z elektrowniami wiatrowymi. Podobnie jest z nietoperzami. Stwierdzono je głównie poza otwartymi terenami agrocenozy, na których projektuje się lokalizacje elektrowni. Obserwowano je przede wszystkim w pobliżu oczek wodnych, skupisk roślinności śródpolnej, szpalerów zadrzewień przydrożnych i w sąsiedztwie zabudowań ludzkich. W odróżnieniu od wymienionych siedlisk, otwarte rozległe agrocenozy są mało atrakcyjne dla tych ssaków. Monokultura rolna charakteryzuje się ubóstwem gatunkowym owadów latających, będących głównym składnikiem diety nietoperzy. Poza tym wysokie źdźbła zbóż doskonale chronią owady np. szarańczaki i epigeiczne chrząszcze przed zlokalizowaniem i schwytaniem przez nietoperze. Dlatego większość nietoperzy poluje na obszarach zróżnicowanych siedliskowo, odznaczających się dużym bogactwem owadów, jak: oczka wodne, zakrzewienie i zadrzewienia, lasy czy zabudowania gospodarskie. Dodatkowo tereny otwarte pól nie dostarczają nietoperzom kryjówek i miejsc rozrodu. Jak pokazały badania na tym obszarze, nietoperze przemieszczały się głównie wzdłuż kompleksu leśnego położonego na północ od elektrowni, szpalerów zadrzewień i zakrzewień, wokół śródpolnych oczek wodnych oraz wzdłuż zabudowań ludzkich wsi Łobżany. Wysokość przelotów była zazwyczaj niska od 1 m do 15 m, co jest znacznie poniżej dolnej granicy łopaty wirnika elektrowni. Część osobników przemieszczała się wyżej, np. borowiec, notowano go na pułapie ok. 1030 m, jednak notowano go rzadko w oddaleniu od miejsc lokalizacji elektrowni. Poza tym posiadają aparat echolokacyjny, który umożliwia im ominięcie elektrowni wiatrowych. Dane literaturowe, wskazują, że nietoperze mogą ginąć głównie w wyniku barotraumy (niszczenie układu oddechowego). Może to wystąpić przy przelocie nietoperza przez poruszające się łopaty wirnika. Jak pokazały obserwacje, na obszarze inwestycji nietoperze przemieszczały się zazwyczaj na wysokościach poniżej dolnego zasięgu łopat. Dlatego to zagrożenie, w odniesieniu do przedmiotowej inwestycji, można uznać za niewielkie. Nie mniej należy zaznaczyć, że w trakcie eksploatacji farmy wiatrowej może dość do pojedynczych kolizji zwierząt w elektrowniami. Jednak zebrane dane sugerują, że takie wydarzenie, jeżeli wystąpi to sporadycznie i nie powinno mieć znaczenia dla całości populacji danego zwierzęcia w ujęciu regionalnym i krajowym. Jeżeli taka sytuacja wystąpi, właściciel powinien na swój koszt, podjąć niezbędne kroki w celu minimalizacji takich zdarzeń oraz jeśli jest to możliwe przywrócenia zwierzęcia środowisku. Na obszarze przedsięwzięcia i bezpośrednim sąsiedztwie nie stwierdzono: skupisk migrantów długodystansowych ptaków, skupisk i miejsc gniazdowania gatunków kluczowych, sejmików bocianów i żurawi, istotnych tras migracji ptaków, miejsc hibernacji nietoperzy będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, większych kolonii rozrodczych nietoperzy, większych kolonii letnich nietoperzy, tras migracji nietoperzy.

143 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

4. klimat globalnie oddziaływanie tego rodzaju inwestycji uważanych za elektrownie ekologiczne należy uznać za szczególnie korzystne dla uwarunkowań klimatycznych i bioklimatu. Elektrownie wiatrowe przyczyniają się do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Pod tym względem „zielona energia” zdecydowanie dominuje nad konwencjonalnymi elektrowniami, w których głównym surowcem jest węgiel kamienny. Ok. 20% ogólnej emisji gazów cieplarnianych na świecie jest wytwarzanych podczas produkcji energii w konwencjonalnych elektrowniach. Wyprodukowanie 1kWh w elektrowniach wiatrowych zapobiega przedostaniu się do atmosfery 684 kg CO 2.

5. krajobraz naturalny biorąc pod uwagę charakter inwestycji, ilość planowanych do posadowienia elektrowni wiatrowych (2 szt.), ukształtowanie terenu, dominacja gruntów rolnych, niewielka lesistość, rozmieszczenie elektrowni względem jednostek osadniczych, tras komunikacyjnych sformułowano następujące wnioski:
wysokie wieże elektrowni wiatrowych, lokalizowane na otwartych fragmentach terenu będą widoczne z odległości nawet kilkunastu kilometrów i staną się elementem krajobrazu,
elektrownie wiatrowe w rejonie pobliskich miejscowości postrzegane będą z odległości do kilku kilometrów jako obiekty o dużej wysokości,
elektrownie wiatrowe będą widoczne z różnej odległości z dróg: elektrownie wiatrowe będą widoczne z różnej odległości z dróg: droga wojewódzka 148 – odległość w prostej linii w kierunku zachodnim EW 1 700 m, EW 2 240 m; droga wojewódzka 147 – odległość w prostej linii w kierunku południowo wschodnim EW 1 2800 m, EW 2 2250 m; droga wojewódzka 147 – odległość w prostej linii w kierunku południowozachodnim EW 1 2700 m, EW 2 2800 m; dróg powiatowych i gminnych.
elektrownie będą eksponowane krajobrazowo z następujących miejscowości: Łobżany w kierunku zachodnim, Łobez w kierunku północnym, Dalno w kierunku połnocnowschodnim, Trzeszczyna w kierunku wschodnim, Przyborze w kierunku południowowschodnim, Prusinowo w kierunku południowym Lokalizacja ZEW Łobżany na północ od m. Łobez nie wpłynie znacząco na percepcję otaczającego krajobrazu. Jednakże projektowane elektrownie wiatrowe zlokalizowane w tym rejonie będą swoistym elementem antropogenizacji krajobrazu.

6. dobra materialne, zabytki i krajobraz kulturowy w rejonie oddziaływania planowanej inwestycji nie znajdują się: szkoły, szpitale, obiekty użyteczności publicznej lub militarnej. Na obszarze, gdzie mają być zlokalizowane elektrownie występują zabytki i dobra kultury, a więc: nieruchomości lub rzeczy ruchome, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową (art.3. Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami). Obiekty zabytkowe znajdują się na terenie okolicznych miejscowości poza zasięgiem oddziaływania elektrowni wiatrowych. Oddziaływanie inwestycji na zabytki i krajobraz kulturowy na etapie eksploatacji można uznać za neutralne.

Przewidywany okres eksploatacji farmy wiatrowej wynosi ok. 25 lat. Po upływie tego czasu możliwe są dwa rozwiązania dotyczące terenu zajmowanego przez farmę: (1). stare, wycofane z eksploatacji turbiny zostaną zastąpione nowymi, bardziej nowoczesnymi; (2). farma zostanie zlikwidowana, a teren przez nią obecnie zajmowany zrekultywowany. W przypadku całkowitej likwidacji , zakres oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko będzie podobny jak w przypadku budowy elektrowni. W przypadku likwidacji elektrowni wiatrowych można się liczyć z wystąpieniem oddziaływania na następujące elementy środowiska:

1. siedliska ludzie – należy wykluczyć jakiekolwiek oddziaływanie fazy likwidacji inwestycji na warunki życia okolicznych mieszkańców. Pewno uciążliwości mogą pojawić się w czasie transportu zdemontowanych części konstrukcyjnych siłowni wiatrowych, odpadów budowlanych z rozbiórki dróg dojazdowych, placów montażowych i fundamentów. Uciążliwości te to hałas, zapylenie, wibracje związane z pracą środków transportu i specjalistycznego sprzętu budowanego. Uciążliwości będą miały charakter krótkotrwały i przejściowy, ograniczony do czasu likwidacji inwestycji.

2. szata roślinna zasadniczo, wg dzisiejszej wiedzy możemy stwierdzić, że na tym etapie wpływ na szatę roślinną będzie zbliżony jak w trakcie budowy ZEW Łobżany. Tereny zajęte przez infrastrukturę inwestycji powinny zostać zrekultywowane w kierunku przywrócenia ich dawnego rolniczego charakteru.

3. fauna uciążliwościami emitowanymi na etapie likwidacji inwestycji będą: hałas, zapylenie, zanieczyszczenia spalinami, wibracje. Głównym czynnikiem mającym ewentualny wpływ na zwierzęta jest hałas, wytwarzany przez sprzęt budowlany, a przede wszystkim obecność ludzi. Mniej istotne jest oddziaływania 144 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. związane z wytwarzaniem spalin czy samym przemieszczaniem się sprzętu budowlanego i środków transportu. Na tym etapie może dochodzić do czasowego opuszczenia terenów wokół placów posadowienia wież elektrowni w czasie ich demontażu i rozbiórki dróg, placów montażowych i fundamentów przez zwierzęta. Chociaż przy skali ocenianego przedsięwzięcia będzie to mało zauważalne. Oczywiście wybór terminu tych prac także nie pozostanie bez znaczenia dla tego zjawiska. O ile będzie ono prowadzone np. jesienią wówczas te prace nie będą praktycznie miały jakiegokolwiek wpływu na faunę. Na tym etapie nastąpi stopniowy zanik ewentualnego oddziaływania wież na przemieszczające się ptaki i nietoperze, ponieważ te sztuczne przeszkody zostaną rozebrane.

4. wody powierzchniowe i podziemne likwidacja inwestycji nie niesie bezpośredniego zagrożenia dla zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych oraz gruntów. Szczególną uwagę należy zwrócić na niedopuszczenie do wycieku substancji ropopochodnych w trakcie transportu i demontażu.

5. powietrze atmosferyczne źródłem zanieczyszczenia powietrza w fazie likwidacji będą pojazdy samochodowe transportujące sprzęt i urządzenia oraz maszyny budowlane. Następować będzie emisja tlenku węgla, tlenki azotu, węglowodory oraz dwutlenek siarki, pyłu w wyniku pracy silników spalinowych, a także w związku z ruchem pojazdów i pracami ziemnymi. Zasięg oddziaływania zanieczyszczeń gazowych i emitowanych zanieczyszczeń pylistych będzie ograniczony do granic inwestycji .

6. klimat akustyczny prace demontażowe będą odbywać się przy pomocy specjalistycznego sprzętu budowlanego, pojazdów emitujących w trakcie pracy hałas o poziomie około 100110 dB(A). Wzrost poziomu hałasu może odczuwać okresowo jedynie ludność pobliskich miejscowości. Biorąc pod uwagę, że prace demontażowe prowadzone będą w porze dziennej można prognozować, że poziom dźwięku poza terenem inwestycji spowodowany pracą maszyn, a także zwiększony ruch pojazdów samochodowych nie spowoduje przekroczenia poziomu dopuszczalnego dla tej pory dnia. Uciążliwości te będą miały charakter okresowy, i dotyczyć będzie jedynie granic inwestycji i czasu trwania robót demontażowych.

7. krajobraz na tym etapie, oddziaływanie elektrowni wiatrowych będzie ulegało sanacji. Wpływ inwestycji na dysharmonię krajobrazu będzie się zmniejszał wraz z zaawansowaniem prac demontażowych.

Do zanieczyszczeń środowiska, jakie wystąpią na każdym etapie realizacji planowanego przedsięwzięcia, należy zaliczyć odpady. Ilość odpadów jest trudna do przewidzenia. Odpady na etapie budowy będą powstawać w związku z prowadzonymi robotami budowlanymi. Na tym etapie należy spodziewać się powstania dużej ilości odpadów budowlanych i opakowaniowych. Niewątpliwą zaletą siłowni wiatrowych jest fakt, iż energia elektryczna wytwarzana jest w sposób bezemisyjny i prawie bezodpadowy. Jednakże w wyniku procesu technologicznego będą powstawały odpady związane z eksploatacją urządzeń wchodzących w skład elektrowni, przeprowadzanymi pracami konserwacyjnymi i przeglądami. Do głównie wytwarzanych odpadów na etapie eksploatacji będą należeć oleje i smary, stanowiące odpady niebezpieczne. Okres eksploatacji farmy wiatrowej wynosi do 25 lat. Nie jest przesądzone, co stanie się z elektrowniami po upływie tego czasu. Inwestor zakłada, że po zakończeniu eksploatacji siłowni nastąpi usunięcie konstrukcji, albo wyeksploatowane elektrownie zostaną zastąpione nowymi. W przypadku likwidacji inwestycji obejmującej zdemontowanie elektrowni wiatrowych oraz rozbiórkę dróg dojazdowych, placów montażowych powstaną głównie odpady budowlane. Podsumowując na wszystkich etapach realizacji inwestycji powstawać będą odpady o następujących kodach:
17 Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych); podgrupy 17 01, 17 02, 17 04, 17 05, 17 06, 17 09,
16 Odpady nie ujęte w innych grupach; podgrupy 16 02, 16 06,
15 Odpady opakowaniowe, sorbenty tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach; podgrupy 15 01, 15 02,
13 Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19); podgrupy 13 01, 13 02, 13 03, 13 07 (odpady niebezpieczne),
20 Odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie; podgrupa 20 03. Inwestor będzie postępował z odpadami w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami. Odpady wytwarzane na terenie inwestycji gromadzone/ magazynowane będą najpierw w pobliżu miejsca lokalizacji siłowni wiatrowych na placu budowy, a następnie sukcesywnie przekazywane do odzysku, unieszkodliwiania lub docelowego składowania. Odpady, które mogą stanowić zagrożenie dla środowiska, do czasu wywozu ich do utylizacji lub do dalszego wykorzystania, będą selektywnie gromadzone, w wydzielonych, szczelnych i zamkniętych pojemnikach. Inwestor zawrze stosowne 145 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. umowy na odbiór odpadów z podmiotami, które uzyskały zezwolenie właściwego organu na prowadzenie działalności w zakresie gospodarki odpadami.

ODDZIAŁYWANIE NA OBSZARY CHRONIONE, W TYM OBSZARY NATURA 2000, CENNE OBSZARY WYSTĘPOWANIA SZATY ROŚLINNEJ I FAUNY, KRAJOWĄ I REGIONALNĄ SIEĆ EKOLOGICZNĄ, W TYM KORYTARZE EKOLOGICZNE

Analiza położenia planowanego ZEW Łobżany na tle sieci obszarów chronionych, w tym na tle europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000, pozwala stwierdzić, że inwestycja ta na wszystkich etapach jej istnienia nie będzie źródłem emisji substancji lub czynników, które w odniesieniu do struktur przyrodniczych objętych już ochroną lub planowanych do ochrony mogłyby oddziaływać istotnie negatywnie. Na obszarze projektowanej inwestycji w promieniu 10 km od lokalizacji elektrowni wiatrowych, nie występują obszary objęte ochrona prawną poza elementami Natura 2000. W waloryzacji przyrodniczej gminy Łobez z 1999 r. (Piątkowska i inni) zaprojektowano utworzenie kilkunastu obszarów chronionych w promieniu do 3 km od projektowanych elektrowni. Przeprowadzona weryfikacja waloryzacji wykazała zmniejszenie ich zaznaczenia przyrodniczego co skutkowało skasowaniem tych obszarów. Ostatecznie w promieniu do 10 km od elektrowni brak obszarów chronionych (poza Natura 2000) oraz projektowanych do objęcia ochroną. W promieniu do 10 km od elektrowni znajdują się dwa obszary ekologicznej sieci Natura 2000. Tworzą je: ostoje: „Dorzecze Regi” (w odległości ok. 1,6 km od najbliższej elektrowni) i „Ostoja Ińska” (ok. 6 km od najbliższej elektrowni). Przedmiotami ochrony ostoi siedliskowej „Dorzecze Regi” są: 15 siedlisk przyrodniczych, 6 gatunków ryb i 6 gatunków bezkręgowców (SFD, MOS 2011). Żadne z wymienionych zwierząt nie występuje w sąsiedztwie projektowanych elektrowni wiatrowych. W miejsce planowanego posadowienia elektrowni i infrastruktury towarzyszącej nie stwierdzono gatunków roślin i zwierząt oraz siedlisk będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty. Przedmiotami ochrony ostoi ptasiej „Ostoja Ińska” są: 29 gatunków ptaków. Trzy z nich obserwowano na obszarze monitoringu w sąsiedztwie projektowanych lokalizacji elektrowni wiatrowych: bocian biały, błotniak stawowy i gąsiorek. Wymienione taksony obserwowano sporadycznie, głownie w okresie lęgowym i migracji jesiennych. Występowały pojedynczo na obrzeżach obszaru monitoringu, w oddaleniu od lokalizacji elektrowni wiatrowych. W promieniu do 1 km od elektrowni, nie stwierdzono ich gniazdowania. Poza tym notowano je w niewielkich liczebnościach zazwyczaj pojedyncze osobniki. Łącznie w całym okresie rocznego monitoringu obserwowano: 2 osobniki bociana białego, 11 osobników błotniaka stawowego, 6 osobników gąsiorka. Tak małe ilości tych ptaków pokazują, że teren inwestycji nie stanowi dla nich istotnego obszaru. Dodatkowo nie notowano w sąsiedztwie elektrowni sejmików bocianów ani żurawi. Nad obszarem przedsięwzięcia nie notowano istotnych tras migracji, stwierdzono tylko 68 przelotów migracyjnych, głównie małych ptaków wróblowych. Praktycznie nie obserwowano przelotów migrantów długodystansowych ani gatunków kluczowych umieszczonych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Mając na uwadze powyższą analizę i odległość ostoi od miejsc projektowanej lokalizacji elektrowni, a także fakt, że przedsięwzięcie nie przylega ani nie przecina systemu ostoi, można stwierdzić, że projektowane przedsięwzięcie nie będzie negatywnie oddziaływać na przedmioty ochrony ostoi oraz ciągłość i spójność ekologicznego systemu Natura 2000.

PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO WYNIKAJĄCE Z ISTNIENIA PRZEDSIĘWZIĘCIA, WYKORZYSTYWANIA ZASOBÓW ŚRODOWISKA ORAZ EMISJI Znaczące oddziaływania na środowisko inwestycji polegającej na budowie farmy wiatrowej są charakterystyczne wyłącznie dla etapu funkcjonowania (eksploatacji) przedsięwzięcia . Jednym z tych oddziaływań może być wpływ na krajobraz . Planowane przedsięwzięcie obejmuje obszar zmodyfikowany przez człowieka, nie cechujący się szczególnymi walorami krajobrazowymi i siedliskowymi. Budowa siłowni wiatrowych powoduje pojawienie się w wiejskim środowisku, wśród pól rolnych, antropologicznej formy o charakterze technicznym i relatywnie dużych rozmiarach – całkowita wysokość do ok. 195 m (wirnik + wieża). Pojawienie się tak wysokich budowli stanowi ingerencję w krajobraz i stanowi dominantę krajobrazową, mogącą wpływać zarówno negatywnie, jak i pozytywnie na wizualną percepcję okolicy i jej estetyczną ocenę. Ze względu na zagospodarowanie i użytkowanie terenów rolniczych można przyjąć, że wiatraki nie powodują ograniczeń w gospodarowaniu przestrzenią. Subiektywne odbieranie przez psychikę ludzką nowych budowli może być również pozytywne jako elementów urozmaicające krajobraz. Same siłownie jako rodzaj alternatywnej energetyki mogą być uważane za urządzenia bardziej estetyczne od wież telefonii komórkowych czy sieci energetycznych wysokiego napięcia, powszechnie występujących już w krajobrazie wiejskim. ZEW Łobżany będzie stanowił bezspornie element antropizacji krajobrazu. 146 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Planowana inwestycja nie spowoduje istotnie negatywnego oddziaływania na obszar Natura 2000 , nie wpłynie na integralność tych obszarów oraz nie stanowi zagrożenia dla celu i przedmiotu ochrony najbliżej położonych obszarów Natura 2000. Planowane przedsięwzięcie należy do działań ekologicznych. Energetyka wiatrowa jest bezemisyjną metodą pozyskiwania energii – w rozumieniu zanieczyszczeń stałych, bądź gazowych. Jednakże planowane przedsięwzięcie będzie powodować: (1). emisje hałasu do środowiska; (2). emisje promieniowania elektromagnetycznego; (3). drganie (wibracje) – miejscowo w miejscu posadowienia wieży. Jako potencjalnie znaczące spośród ww. oddziaływań ocenić można wyłącznie emisję hałasu , która w przypadku analizowanego przedsięwzięcia nie będą wykraczać poza normy przewidziane obowiązującym w Polsce Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826). Przeprowadzone analizy w ramach niniejszego opracowania wykazały, iż oddziaływanie zespołu elektrowni wiatrowych w rejonie m. Łobżany nie wpłynie negatywnie na warunki akustyczne analizowanego terenu. Poziom hałasu na granicy najbliższych terenów chronionych akustycznie nie przekroczy dopuszczalnych wartości wskazanych w ww. Rozporządzeniu zarówno w porze dziennej, jak i nocnej. W przypadku przedmiotowego przedsięwzięcia znaczące oddziaływanie wynikające z wykorzystania zasobów środowiska nie istnieje. Głównym zasobem środowiska wykorzystywanym w tej technologii jest wiatr będący odnawialnym zasobem naturalnym.

ODDZIAŁYWANIE SKUMULOWANE W trakcie rozwoju infrastruktury gospodarczej danego regionu powstają obiekty, które mogą w różnorodny sposób wpływać na środowisko przyrodnicze. Przy pojedynczej lokalizacji oddziaływanie zazwyczaj jest niewielkie, co potwierdził niniejszy raport. Jednak przy bliskim położeniu wielu obiektów, oddziaływanie może się kumulować. Najbliższa działająca elektrowni wiatrowa znajduje się w Nowogardzie w odległości ok. 32 km na północny zachód. Najbliższy istniejący park elektrowni wiatrowych znajduje się w odległości ok. 34 km na północ przy miejscowości Wartkowo. Kolejne istniejące FW położone są w okolicach: Krukowa, Myślina, Gościna i Karlina w odległości odpowiednio ok. 40 km, 42 km, 44 km i 43 km. Następnymi w kolejności są parki wiatrowe przy miejscowości Golczewo – położony w odległości ok. 50 km oraz park wiatrowy przy miejscowości Tychowo – położony w odległości ok. 51 km. Inne działające farmy wiatrowe zlokalizowane są już powyżej 50 km. Ponieważ wymienione powyżej farmy położone są w znacznej odległości od przedmiotowej inwestycji można stwierdzić, że nie wystąpi efekt skumulowany. Efekt ten może się pojawić w ujęciu lokalnym, pomiędzy farmami wiatrowymi położonymi w odległości mniejszej niż 10 km od siebie. W bliskiej odległości od ZEW Łobżany leżą 4 projektowane farmy wiatrowe. Ich bliskość może potencjalnie wpływać na zmiany szlaków migracji ptaków i nietoperzy, co mogłoby mieć negatywne oddziaływanie. Analiza raportów środowiskowych poszczególnych projektów wykazała, że szlaki migracyjne przebiegają głownie dolinami Regi i Starej Regi oraz pomiędzy nimi nad skupiskami zbiorników wodnych lub kompleksami leśnymi. Główne trasy przelotów autorzy poszczególnych opracowań wykazali pomiędzy lokalizacjami zespołów elektrowni wiatrowych. W ten schemat wpasowuje się przedmiotowe przedsięwzięcie, które leży pomiędzy trasami istotnych przelotów. Dostępne informacje o przestrzennym przebiegu szlaków migracyjnych ptaków, zawarte w różnych publikacjach, danych niepublikowanych zawartych w raportach o oddziaływaniu na środowisko oraz wyniki obserwacji terenowych dla przedmiotowej inwestycji pozwalają na sformułowanie następujących wniosków: (1) główne krajowe i regionalne szlaki migracji ptaków znajdują się poza przedmiotową inwestycją, a jednocześnie pomiędzy pozostałymi projektami; (2) pomiędzy poszczególnymi lokalizacjami parków wiatrowych znajdują się przestronne korytarze wolnej przestrzeni, pozwalające na nieskrępowane przemieszczanie się zwierząt; (3) najbliższa działająca elektrownia wiatrowa znajduje się w odległości ok. 32 km, zaś farmy wiatrowej ok. 34 km; (4) wyniki przyrodniczych monitoringów przedinwestycyjnych poszczególnych farm wiatrowych, nie wykazały istotnego negatywnego oddziaływania na środowisko przyrodnicze; (5) ze względu na oddalenie przedmiotowej inwestycji od innych istniejących farm wiatrowych i rozkład tras przelotów, można stwierdzić, że nie dojdzie do powstania efektu skumulowanego; (6) ze względu na oddalenie przedmiotowej inwestycji od innych projektowanych farm wiatrowych i rozkład tras przelotów, można stwierdzić, że nie dojdzie do powstania efektu skumulowanego.

ODDZIAŁYWANIE TRANSGRANICZNE Projektowana inwestycja budowy 2 elektrowni wiatrowych w gminie Łobez wraz z infrastrukturą towarzyszącą nie ma oddziaływania transgranicznego. Obszar inwestycji jest położony od granicy państwa z Niemcami w linii prostej w kierunku zachodnim o około 90 km oraz od granicy z Czechami w linii prostej w

147 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. kierunku południowym o około 330 km. Jest to odległość zbyt duża na to, aby jakiekolwiek negatywne oddziaływania mogące wystąpić w skali lokalnej dotarły do innego państwa. Ponadto farma wiatrowa nie będzie emitować jakichkolwiek substancji i związków chemicznych do środowiska. Jednakże możliwe jest pozytywne oddziaływanie przedsięwzięcia w skali globalnej (więc mogące być sklasyfikowane jako transgraniczne) skutkujące zmniejszeniem efektu cieplarnianego przez zastąpienie paliwa kopalnianego, odnawialnym przy produkcji prądu i związanej z tym mniejszej emisji do powietrza gazu cieplarnianego jakim jest CO 2, emitowany dziś z węglowych elektrowni zawodowych produkujących energię elektryczną.

DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZENIE I KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU W celu minimalizacji ewentualnego negatywnego oddziaływania elektrowni wiatrowych na środowisko przyrodnicze inwestor na każdym etapie procesu inwestycyjnego zastosował rozwiązania, które ograniczą lub wyeliminują negatywny wpływ elektrowni wiatrowych na środowisko. Do działań tych należało m.in.: (1). wybór odpowiedniej lokalizacji i wykonanie przedinwestycyjnego monitoringu przyrodniczego (ornitologiczny i chiropterologiczny) pozwalającego na rozpoznanie analizowanego terenu pod kątem awifauny i chiropterofauny, a następnie dokonanie ponownej konfiguracji ZEW Łobżany; (2). wykonanie analizy pozwalającej wyeliminować warianty przedsięwzięcia, przy których emisja hałasu przekracza lub niesie ryzyko przekroczenia dopuszczalnych norm, a następnie dokonania modyfikacji posadowienia elektrowni wiatrowych zachowując odpowiednie odległości od terenów przeznaczonych na stały pobyt ludzi oraz pozostałych terenów chronionych akustycznie, o których mowa w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826), Elementem istotnym przy planowaniu tego rodzaju inwestycji był również wybór technologii tj.: (1). wybór turbin wolnoobrotowych i generatorów o mniejszej emisji drgań w celu obniżenie możliwości wystąpienia efektu stroboskopowego i drgań; (2). zastosowanie materiałów dźwiękochłonnych, materiałów kompozytowych z uwzględnieniem odpowiednich profilów łopat wirnika, które zmniejszają poziom dźwięku pracującej elektrowni; (3). wyposażenie w zabezpieczenia na wypadek silnych wiatrów w celu zminimalizowania możliwości wystąpienia sytuacji awaryjnych; (4). zastosowanie konstrukcji rurowej, która w mniejszym stopniu wpływa na ptaki niż konstrukcja kratowa; (5). zastosowanie w obrębie farmy jednego typu elektrowni; (6). zastosowanie odpowiedniej kolorystki (wieże i łopaty wirnika pomalowane na kolor jasny, pastelowy, matowy) w celu eliminacji zjawiska refleksów świetlnych; końcówki łopat zostaną pomalowane zgodnie z wytycznymi dotyczącymi oznakowania przeszkód powietrznych, Inwestor na etapie funkcjonowania ZEW Łobżany będzie podejmował działania zapobiegawcze i ograniczające negatywny wpływ ZEW Łobżany, a w przypadku spowodowania szkód przyrodniczych lub środowiskowych – kompensujących je. Do ww. działań zalicza się: (1). odpowiednią konserwację elektrowni wiatrowych, tj. przeprowadzanie regularnych konserwacji i kontroli stanu technicznego pracujących turbin, przeprowadzanie prac serwisowych polegających na wymianie oleju hydraulicznego i przekładniowego w odpowiednich warunkach pogodowych; (2). przeprowadzenie poinwestycyjnego monitoringu ornitologicznego i chiropterologicznego. W przypadku wystąpienia szkody w środowisku w myśl ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2007 r. nr 75, poz. 493 z późniejszymi zmianami) inwestor zobowiązuje się do podjęcia działań naprawczych w celu naprawy lub zastąpienia w równoważny sposób elementów przyrodniczych lub ich funkcji, które uległy szkodzie na danym terenie.

PROPOZYCJE MONITORINGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ETAPIE BUDOWY I EKSPLOATACJI, W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU Powstanie ZEW Łobżany, jego budowa i użytkowanie wymaga przyszłego monitoringu oddziaływania inwestycji na awifaunę i chiropterofaunę przeprowadzonego przez doświadczonego w takich pracach przyrodnika. Ten monitoring porealizacyjny należy wykonać zgodnie z metodyką zawarta w literaturze przedmiotu, posiłkując się zaleceniami zaproponowanymi przez PSEW/PIGEO (2011) i EUROBATS. Mając na względzie wytyczne odnoszące się do realizacji badań monitoringowych w zakresie chiropterofauny (Rodriguez et al. 2008, z uwzględnieniem krajowych warunków Kepel et al. 2009) i awifauny zalecany jest porealizacyjny monitoring ptaków i nietoperzy wokół wież od chwili rozpoczęcia budowy wież elektrowni i dalej przez okres minimum 2 lat od uruchomienia elektrowni. Zaleca się również wykonanie akustycznej analizy porealizacyjnej tj. wykonanie pomiarów poziomu hałasu po uruchomieniu farmy w rejonie najbliższej położonych terenów chronionych akustycznie. W przypadku stwierdzenia przekroczeń konieczne będzie ograniczenie mocy akustycznej poszczególnych elektrowni lub ich 148 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie. czasowe wyłączanie w porze nocnej. Pomiar należy przeprowadzić zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji lub odpowiednim aktem normatywnym obowiązującym w momencie wykonywania monitoringu porealizacyjnego.

PORÓWNANIE PROPONOWANEJ TECHNOLOGII Z TECHNOLOGIĄ SPEŁNIAJĄCĄ WYMAGANIA, O KTÓRYCH MOWA W ART. 143 – USTAWY Z DNIA 28 KWIETNIA 2001R. PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA Zdaniem autorów raportu projektowana instalacja spełnia wymogi zawarte w art. 143 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.). Zastosowana technologia jest technologią wykorzystywaną na skalę przemysłową w wielu częściach globu. Cechą wyróżniającą tę technologię jest zmniejszone oddziaływanie w stosunku do stosowanych do tej pory urządzeń produkujących energię elektryczną

(eliminacja oddziaływań emisyjnych CO 2, pyłu, tlenków azotu). Ponadto technologia ta należy do prawie bezemisyjnych i bezodpadowych metod wytwarzania energii i uwzględnia w szczególności: zastosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń, racjonalne zużycie wody i innych surowców oraz materiałów i paliw.

KONIECZNOŚĆ USTANOWIENIA OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA ORAZ OKREŚLENIA GRANIC TAKIEGO OBSZARU, OGRANICZEŃ W ZAKRESIE PRZEZNACZENIA TERENU Mając na uwadze zapisy artykułu 135, ust. 1 „Prawa ochrony środowiska”, (Dz. U. nr 62 z 2001 r., poz. 627 wraz z późniejszymi zmianami) stwierdza, że w przypadku przedmiotowej inwestycji nie zachodzi potrzeba tworzenia obszaru ograniczonego użytkowania , gdyż wykazano, że oddziaływania, które mogą przemieszczać się poza teren własności inwestora, tj. zanieczyszczenia powietrza, hałas, promieniowanie itd. nie stworzą w fazach budowy, eksploatacji i likwidacji nowego obiektu ponadnormatywnych zagrożeń.

KONFLIKTY SPOŁECZNE ZWIĄZANE Z PLANOWANYM PRZEDSIĘWZIĘCIEM Obowiązująca od 15 listopada 2008 roku ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko daje każdemu, bez względu na obywatelstwo czy interes prawny prawo do informacji o środowisku i jego ochronie oraz zapewnia udział społeczeństwa w postępowaniach w sprawach z zakresu ochrony środowiska, polegających na prawie składania uwag i wniosków, w tym również w postępowaniu w sprawie oceny oddziaływania planowanych przedsięwzięć na środowisko. Mieszkańcy terenów objętych inwestycją i terenów sąsiadujących mają prawo do współdecydowania w kwestiach dotyczących nowych inwestycji postrzeganych jako potencjalnie zagrażających środowisku społeczno przyrodniczemu lub też jako stanowiących ryzyko ekologicznozdrowotne. W przypadku przedmiotowego przedsięwzięcia jak dotąd nie odnotowano protestów społeczności lokalnych, ani też organizacji przyrodniczych. Mając na uwadze zapisy niniejszego raportu można uznać, że przedsięwzięcie nie będzie stanowiło zagrożenia dla ludzi i środowiska. W związku z tym nie przewiduje się również wystąpienie jakichkolwiek protestów na tle środowiskowym w przyszłości.

TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY, JAKIE NAPOTKANO OPRACOWUJĄC RAPORT W trakcie opracowywania raportu i prognozowania wpływu przedsięwzięcia na środowisko napotkano na pewne trudności w określaniu wpływu infradźwięków emitowanych przez elektrownie wiatrowe na człowieka . Możliwy wpływ występuje po kilku dekadach ekspozycji na infradźwięki, a dodatkowe źródła tych fal (źródła naturalne i inne źródła sztuczne) niemal uniemożliwiają ocenę rzeczywistego wpływu elektrowni. W tym zakresie brak jest również stosownych przepisów prawnych określających wartości dopuszczalne. Istniejące dotychczas normy, a na dzień dzisiejszy nie obowiązujące dotyczyły emisji infradźwięków wyłącznie na stanowiskach pracy, a pomijały zupełnie emisję hałasu infradźwiękowego rozchodzącego się w przestrzeni otwartej. W związku z tym jest szczególnie istotne ze względów profilaktycznych umieszczanie elektrowni wiatrowych kilkaset metrów od zabudowy mieszkalnej, co w przypadku analizowanego przedsięwzięcia ma miejsce.

149 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

17. Postawa prawna opracowania oraz wykorzystane materiały

17.1. Podstawa prawna

Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne (Dz. Urzędowy WE 1985, L 175/40),
Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urzędowy WE 1992, L 206/7),
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE (Dz. Urzędowy WE 2009, L 140/16),
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko” (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 201, poz. 1237),
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 18 maja 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2005 r., Nr 113 poz. 954),
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2007 r., Nr 88, poz. 587),
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2001 r., Nr 100, poz. 1085 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009, Nr 151, poz. 1220, z późn. zm.),
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r., Nr 201, poz. 1237),
Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r., Nr 121, poz. 1226 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r., Nr 185, poz. 1243, z późn. zm.),
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2005 r., nr 175 poz. 1458),
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r., Nr 80, poz. 717 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r., Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006, Nr 89, poz. 1071),
Ustawa z dnia 8 stycznia 2010 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2010, Nr 21, poz. 104),
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r., Nr 115, poz. 1229 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2007 r., Nr 75, poz. 493 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 31 sierpnia 1995 r. o ratyfikacji Konwencji o różnorodności biologicznej (Dz. U. z 1995 r., Nr 58, poz. 565),
Konwencja o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej oraz ich siedlisk naturalnych (Konwencja Berneńska) (Dz. U. z 1996 r., Nr 58, poz. 263),
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010, Nr 213, poz. 1397),
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 sierpnia 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. z 2007 r., Nr 158, poz. 1105),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz. U. z 2004 r., Nr 168, poz. 1765),
Rozporządzenie rady Ministrów z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych (Dz. U. z 2005 r., Nr 45, poz. 433),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. Nr 25, poz. 133), 150 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. Nr 237, poz. 1419),
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000 (Dz. U. z 2010 r., Nr 77, poz. 510),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz. U. z 2002 r., Nr 122, poz. 1055),
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2002 r., Nr 217, poz. 1833),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r., Nr 192, poz. 1883),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 r., Nr 120, poz. 826),
Polska Norma PNISO 96132: Akustyka. Tłumienie dźwięku podczas propagacji w przestrzeni otwartej,
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz. U. z 2008 r., Nr 206, poz. 1291),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie kryteriów oceny wystąpienia szkody w środowisku (Dz. U. z 2008 r., Nr 82, poz. 501),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz. U. Nr 206, poz. 1291),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r., Nr 112, poz. 1206),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącym przedsiębiorcami, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku (Dz. U. z 2006 r., Nr 75, poz. 575 z późniejszymi zmianami),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz. U. z 2006 r., Nr 49, poz. 356),
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 października 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać telekomunikacyjne obiekty budowlane i ich usytuowania (Dz. U. z 2005 r., Nr 219, poz. 1864),
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75 poz. 690),

17.2. Spis materiałów źródłowych

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Łobez – zmiana, luty 2010 r.,
Prognoza oddziaływania na środowisko programu ochrony środowiska dla gminy Łobez na lata 2010 2013 z perspektywą na lata 20142017, wrzesień 2010 r.,
Program ochrony środowiska dla powiatu łobeskiego na lata 20092012 z perspektywą na lata 2013 – 2016, grudzień 2009 r.,
Waloryzacja przyrodnicza gminy Łobez, Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie, 1999 r.
Opis techniczny projektowanej inwestycji,
Dane o zagospodarowaniu terenu i obiektów,
Mapa sytuacyjnowysokościowa skala 1:10000,
Warunki fizjograficzne określone na podstawie map i wizji lokalnej,
Natura 2000 Standardowy formularz danych dla obszarów specjalnej ochrony (OSO) dla obszarów spełniających kryteria obszarów o znaczeniu wspólnotowym (OZW) i dla specjalnych obszarów ochrony (SOO),
Wyniki przedrealizacyjnego monitoringu awifauny i chriopterofauny na obszarze planowanego ZEW Łobżany,
Janicki D. 2011. Raport z przyrodniczego monitoringu przedrealizacyjnego zespołu elektrowni wiatrowych „Łobżany” w gminie Łobez.

151 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Wytyczne
EUROBATS 2008. Guidelines for consideration of bats in wind farm Project”. Zeszyt nr 3,
Metodyka monitoringu potencjalnego wpływu elektrowni wiatrowych na ptaki, P. Busse, J. Antczak, P. Zyska, 2006 r.,
Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki, PSEW 2011 r.,
Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych, PIGEO 2011 r.,
Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze, PSEW 2011 r.,
Wytyczne w zakresie prognozowania oddziaływań na środowisko farm wiatrowych, 2011 r.

Literatura
Berger L. 2000. Płazy i gady Polski. Klucz do oznaczania. PWN WarszawaPoznań.
Busse P. 1973. Przedstawianie dynamiki wędrówek ptaków. Not. Orn. 14 (34): 68 – 77.
Chylarecki P., Jawińska D. & Kuczyński L. 2006. Monitoring pospolitych ptaków lęgowych. Raport z lat 20032004. OTOP, Warszawa.
Chylarecki P., Jawińska D. 2007. Monitoring pospolitych ptaków lęgowych. Raport z lat 20052006. OTOP, Warszawa.
Chylarecki P., Pasławska A. 2008. Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki. PSEW, Szczecin.
Czeraszkiewicz R. i Oleksiak A. (red.). Ptaki wodnobłotne na Pomorzu Zachodnim. OTOP, Szczecin.
Głowaciński Z. (red.) 2004. Polska Czerwona Księga Zwierząt. PWRiL. Warszawa.
Głowaciński Z. 2004. Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. PWN, Warszawa.
Gromadzki M. (red.) 1994. Ostoje ptaków w Polsce. Biblioteka monitoringu środowiska, OTOP Gdańsk.
Janicki D. 2003. Elektrownie wiatrowe. Możliwości pogodzenia ekonomii i ochrony przyrody. W: Ciaciura M. (red.). XVI Ogólnopolskie sympozjum "Alternatywne źródła energii dobrodziejstwa i zagrożenia. Wisełka.
Janicki D. 2006. Lokalizacja farm wiatrowych na Pomorzu Zachodnim. W: Lewandowski P. Energia odnawialna na Pomorzu Zachodnim. Hogben, Szczecin: 247254.
Janicki D. 2009a. Raport o oddziaływaniu na środowisko projektowanej farmy wiatrowej w obrębach: Bełczna, Klępnica, Poradz w gminie Łobez. Biosfera, Szczecin.
Janicki D. 2009b. Raport o oddziaływaniu na środowisko projektowanej farmy wiatrowej w obrębach: Słonowice, Brzeżno, Pęczerzyno, Wilczkowo i Półchleb w gminie Brzeżno. Biosfera, Szczecin.
Janicki D. 2010. Raport z przyrodniczego monitoringu przedrealizacyjnego farmy elektrowni wiatrowych „Łobżany”. Okres migracji jesiennych. Biosfera, Szczecin.
Janicka D, Janicki D. 2002a. Lokalizacja wybranych obszarów objętych ochroną prawną na obszarze województwa zachodniopomorskiego (mapa s. 386). W: Jasnowska J. (red.) 2002. Przyroda Pomorza Zachodniego. Oficyna In Plus, Szczecin.
Janicka D., Janicki D. 2002b. Obszary chronionego krajobrazu województwa zachodniopomorskiego. W: Jasnowska J. (red.) 2002. Przyroda Pomorza Zachodniego. Oficyna In Plus, Szczecin.
Janicki D., Trzeciak M. 2004a. Obszary chronione. Obszary objęte ochrona prawną. W: Koźmiński Cz. I Michalska B. (red.). Atlas zasobów i zagrożeń klimatycznych Pomorza. Akademia Rolnicza w Szczecinie.
Janicki D., Trzeciak M. 2004b. Obszary chronione. Obszary spełniające kryteria systemu Natura 2000. W: Koźmiński Cz. I Michalska B. (red.). Atlas zasobów i zagrożeń klimatycznych Pomorza. Akademia Rolnicza w Szczecinie.
Jerzak L., Kavanagh B.P., Tryjanowski P. (red.) 2005. Ptaki krukowate Polski. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Kondracki J. 2001. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencja Bońska),
Koźmiński Cz., Michalska B. (red.) 2004. Atlas zasobów i zagrożeń klimatycznych Pomorza. Akademia Rolnicza w Szczecinie.
Liro A. (red.) 1998. Strategia wdrażania krajowej sieci ekologicznej ECONETPolska. Fundacja IUCN Polska, Warszawa.
Liro A., DyduchFalniowska A., MakomaskaJuchlewicz M. 2002. Natura 2000. Europejska sieć ekologiczna. Ministerstwo Środowiska, Warszawa.
MakomaskaJuchiewicz M., Perzanowska J., Zając K. 2001. Dyrektywa Siedliskowa występujące w Polsce gatunki ważne dla Wspólnoty Europejskiej. Chr. Przyr. Ojcz. 57,2: 5 60.
Morrison M.L., Sinclair K.C., Thelander C.G. 2007. A sampling framework for conducting studies of the influence of wind energy developments on birds and other animals. IN: De Lucas M., Janss G.F.E., Ferrer M. Birds and wind farms. Quercus.
Piątkowska D., Szczepaniak P., Wiraszka P. 1999. Waloryzacja przyrodnicza gminy Łobez. Operat generalny. BKP, Szczecin.
PrestonMafham K. 2004. Frogs & Toads. The New compact study guide and identifier. Silverdale Boks.

152 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Rodrigues L., Bach L., Biraschi L., DubourgSavage MJ., Goodwin J., Harbusch Ch., Hutson T., Ivanova T., Lutsar L., Parsons K. 2006. Wind Turbines and Bats: Guidelines for the planning process and impact assessments. Advisory Committee.
Soliński I., Solińska M. 2001. Ekologiczne podstawy systemu wspierania rozwoju energetyki odnawialnej (www.elektrowniewiatrowe.org.pl/ek_wsp_rozw.htm).
Tomiałojć L. 1976. Skróty i znaki zalecane w badaniach ilościowych nad ptakami. Not. Orn. 17(12): 40 44.
Tomiałojć L. 1980. Kombinowana odmiana metody kartograficznej do liczenia ptaków lęgowych. Not. Orn. 21(14): 33 – 62.
Tomiałojć L. 1990. Ptaki Polski rozmieszczenie i liczebność. PWN, Warszawa.
Tomiałojć L. 1997. O potrzebie spójnego systemu monitorowania liczebności ptaków lęgowych w Polsce. Not. Orn. 38(3): 239254.
Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP "Pro Natura", Wrocław.
Winkelbrandt A., Bless R., Herbert M., Kröger K., Merck T., NetzGerten B., Schiler J., Schubert S., SchweppeKraft B. 2000. Empfehlungen des Bundesamtes fűr Naturschutz zu naturschutzvertrąglichen Windkraftanlagen. Bundesamt fur Naturschutz, Bonn.
Woś A. 1999. Klimat Polski. PWN, Warszawa.
http://www.mos.gov.pl.

17.3. Wykaz rysunków, tabel

Rysunki Rysunek 1. Zestawienie moc zainstalowanych elektrowni wiatrowych Rysunek 2. Lokalizacja transektu i punktów obserwacyjnych Rysunek 3. Rozmieszczenie transektów i punktów nasłuchowych Rysunek 4. Lokalizacja inwestycji na terenie gminy Łobez Rysunek 5 Struktura dominacji taksonów ptaków w okresie migracji jesiennych Rysunek 6. Struktura dominacji taksonów ptaków w okresie zimowania Rysunek 7. Struktura dominacji poszczególnych taksonów okresie migracji wiosennych Rysunek 8. Struktura dominacji poszczególnych taksonów w okresie lęgowym Rysunek 9. Frekwencja przelotów ptaków w poszczególnych okresach fenologicznych, dla całego obszaru monitoringu Rysunek 10 . Przeloty w układzie wertykalnym w okresie lęgowym i dyspersji Rysunek 11. Przeloty w układzie wertykalnym w okresie migracji jesiennych Rysunek 12. Przeloty w układzie wertykalnym w okresie zimowym Rysunek 13. Przeloty w układzie wertykalnym w okresie migracji wiosennych Rysunek 14. Częstotliwość kierunkowych migracji ptaków w okresie migracji jesiennych Rysunek 15. Schemat najczęstszych tras przelotów w trakcie migracji jesiennych Rysunek 16. Schemat najczęstszych tras przelotów w trakcie migracji wiosennych Rysunek 17. Miejsca najczęstszych obserwacji i gniazdowania gatunków kluczowych Rysunek 18. Położenie elektrowni wiatrowych na tle nieistniejących już, a projektowanych w przeszłości obszarów cenny przyrodniczo wykazanych w waloryzacji przyrodniczej gminy Łobez (Piątkowska i inni 1999 ) Rysunek 19. Położenie obszaru monitoringu na tle regionalnej sieci Natura 2000 Rysunek 20. Położenie elektrowni wiatrowych na tle lokalnej sieci Natura 2000 Rysunek 21. Lokalizacja farm wiatrowych w promieniu 10 km

Tabele Tabela 1. Największe projekty na terenie Polski (stan 15.01.2011) źródło: www.psew.pl , informacja własne Tabela 2. Projekty w realizacji źródło: www.psew.pl Tabela 3. Lokalizacje elektrowni wiatrowych wraz z infrastrukturą techniczną Tabela 4. Współrzędne posadowienia elektrowni wiatrowych ZEW Łobżany Tabela 5. Dane techniczne projektowanego ZEW Łobżany Tabela 6. Dane techniczne projektowanej infrastruktury technicznej Tabela 7. Cechy procesu produkcyjnego Tabela 8. Rodzaje zanieczyszczeń wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia Tabela 9. Wykaz stwierdzonych płazów i gadów na obszarze monitoringu

153 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Tabela 10. Wykaz stwierdzonych gatunków ptaków na obszarze monitoringu w okresie migracji jesiennych Tabela 11. Wykaz stwierdzonych gatunków ptaków w okresie migracji jesiennych Tabela 12. Całkowita liczebność gatunków w okresie migracji jesiennych Tabela 13. Struktura dominacji poszczególnych gatunków ptaków w okresie migracji jesiennych Tabela 14. Wykaz stwierdzonych gatunków ptaków w okresie zimowym Tabela 15. Całkowita liczebność gatunków w okresie zimowania Tabela 16. Struktura dominacji poszczególnych gatunków w okresie zimowym Tabela 17. Całkowita liczebność poszczególnych gatunków w okresie migracji wiosennych Tabela 18. Wykaz stwierdzonych gatunków ptaków w okresie lęgowym Tabela 19. Całkowita liczebność poszczególnych gatunków w okresie lęgowym. Tabela 20. Ptaki odbywające lęgi w promieniu 150 m od projektowanych elektrowni Tabela 21. Struktura dominacji poszczególnych gatunków ptaków Tabela 22. Wykaz gatunków kluczowych stwierdzonych na obszarze monitoring. Tabela 23. Wykaz stwierdzonych gatunków nietoperzy Tabela 24. Indeks aktywności dla poszczególnych gatunków Tabela 25. Indeks aktywności dla poszczególnych rodzajów Tabela 26. Wykaz stanowisk archeologicznych w gminie Łobez zlokalizowanych najbliżej w stosunku do projektowanej inwestycji ZEW Łobżany Tabela 27. Zabytkowe obszary i obiekty o wartości historycznej w gminie Łobez zlokalizowane najbliżej w stosunku do projektowanej inwestycji ZEW Łobżany Tabela 28. Parki na terenie gminy Łobez wpisane do rejestru zabytków – stan na 31 marca 2010 Tabela 29. Charakterystyka wariantów realizacyjnych przedsięwzięcia Tabela 30. Współrzędne lokalizacyjne ZEW Łobżany w wariancie 1 w układzie 2000 (zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 2000r. w sprawie państwowego systemy odniesień przestrzennych – Dz. U. Nr 70, poz. 821) Tabela 31. Odległość elektrowni wiatrowych od najbliższych skupień drzew i kompleksów leśnych wariant 1 Tabela 32. Odległość elektrowni wiatrowych od najbliższych skupień drzew i kompleksów leśnych wariant 2 Tabela 33. Współrzędne lokalizacyjne ZEW Łobżany w wariancie 2 w układzie 2000 (zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 2000r. w sprawie państwowego systemy odniesień przestrzennych – Dz. U. Nr 70, poz. 821) Tabela 34. Zagospodarowanie terenów wokół elektrowni ze wskazaniem rodzajów terenów, o których mowa w art. 113, ust. 2, pkt. 1 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. – Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150 ze zm.) i Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. nr 120, poz. 826) – wariant 2 Tabela 35. Wyniki kalkulacji poziomu hałasu dla wariantu 2 przy zastosowaniu urządzeń typ I Tabela 36. Wyniki kalkulacji poziomu hałasu dla wariantu 2 przy zastosowaniu urządzeń typ II Tabela 37. Wyniki kalkulacji poziomu hałasu dla wariantu 2 przy zastosowaniu urządzeń typ III Tabela 38. Wyniki kalkulacji poziomu hałasu dla wariantu 2 przy zastosowaniu urządzeń typ IV Tabela 39. Parametry ZEW Łobżany w wariancie 2 – do realizacji Tabela 40. Przewidywane odpady do wytworzenia na etapie budowy Tabela 41. Miejsca i sposoby magazynowania odpadów powstałych na etapie budowy Tabela 42. Sposób postępowania z odpadami powstałych na etapie budowy Tabela 43. Sposób postępowania z odpadami niebezpiecznymi Tabela 44. Przykłady sztucznych źródeł pole elektromagnetycznego źródło: www.oddziaływaniewiatrakow.pl Tabela 45. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową Tabela 46. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych dla miejsc dostępnych dla ludności Tabela 47. Pole elektromagnetyczne wytwarzane przez elektrownie wiatrową na tle innych urządzenia źródło: www.oddziaływaniewiatrakow.pl Tabela 48. Poziom hałasu emitowanego przez różne źródła www.oddziaływaniewiatrakow.pl Tabela 49. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku od instalacji Tabela 50. Wartości emitowanego przez elektrownie wiatrowe hałasu (w porze nocnej i dziennej) w wariancie 2 (do realizacji) na granicy terenów chronionych akustycznie

154 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

Tabela 51. Wyniki pomiaru hałasu infradźwiękowego emitowanego przez turbinę wiatrową o mocy 1 MW Tabela 52. Wyniki badań przeprowadzonych w Szwecji (Eja Pedersen, 2004) Tabela 53. Pomiary hałasu infradźwiękowego Tabela 54. Przewidywane odpady do wytworzenia na etapie eksploatacji Tabela 55. Sposób magazynowania odpadów powstałych na etapie eksploatacji Tabela 56. Sposób postępowania z odpadami powstałych na etapie eksploatacji Tabela 57. Rodzaje i ilość odpadów przy likwidacji przedsięwzięcia Tabela 58. Sposób magazynowania odpadów powstałych na etapie likwidacji Tabela 59. Sposób postępowania z odpadami powstałych na etapie likwidacji Tabela 60. Istniejące i projektowane farmy wiatrowe znajdujące się w sąsiedztwie ZEW Łobżany Tabela 61. Przewidywane znaczące oddziaływanie planowanego przedsięwzięcia na środowisko przyrodnicze Tabela 62. Propozycja monitoringu poinwestycyjnego oddziaływania przedsięwzięcia ZEW Łobżany na środowisko przyrodnicze Tabela 63. Propozycja monitoringu poinwestycyjnego w zakresie emisji hałasu dla ZEW Łobżany

155 RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO INWESTYCJI PN.: Budowa „Zespołu elektrowni wiatrowych Łobżany” wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, położonej w obrębie geodezyjnym: Łobżany na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 17, 160, 42/1, 159, 55/4, 158, 170; Dalno na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 20, 22/2, 25; Łobez na terenie działek o nr ewidencyjnych gruntu: 104/2, 105, gmina Łobez, powiat łobeski, woj. zachodniopomorskie.

18. Załączniki

Załącznik nr 1. Postanowienie Burmistrza Łobza z dnia 22 czerwca 2011 r., znak: IK.6220.6.4.2011.MM w sprawie konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko i określenia zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko Załącznik nr 2. Mapa poglądowa lokalizacji ZEW Łobżany w wariancie 1 Załącznik nr 3. Mapa poglądowa lokalizacji ZEW Łobżany w wariancie 2 – do realizacji Załącznik nr 4. Mapa ewidencyjna lokalizacji ZEW Łobżany (elektrownie wiatrowe wraz z infrastrukturą towarzyszącą – komunikacyjną i techniczną) w wariancie 2 – do realizacji Załącznik nr 5. Zasięg oddziaływania emitowanego przez elektrownie wiatrowe hałasu – izofony hałasu dla pory nocnej Załącznik nr 6. Analiza rozprzestrzeniania się hałasu w porze nocnej dla elektrowni wiatrowych typu I Załącznik nr 7. Analiza rozprzestrzeniania się hałasu w porze nocnej dla elektrowni wiatrowych typu II Załącznik nr 8. Analiza rozprzestrzeniania się hałasu w porze nocnej dla elektrowni wiatrowych typu III Załącznik nr 9. Analiza rozprzestrzeniania się hałasu w porze nocnej dla elektrowni wiatrowych typu IV Załącznik nr 10. Zasięg oddziaływania emitowanego przez elektrownie wiatrowe hałasu – izofony hałasu dla pory dziennej Załącznik nr 11. Analiza rozprzestrzeniania się hałasu w porze dziennej dla elektrowni wiatrowych typu I Załącznik nr 12. Analiza rozprzestrzeniania się hałasu w porze dziennej dla elektrowni wiatrowych typu II Załącznik nr 13. Analiza rozprzestrzeniania się hałasu w porze dziennej dla elektrowni wiatrowych typu III Załącznik nr 14. Analiza rozprzestrzeniania się hałasu w porze dziennej dla elektrowni wiatrowych typu IV Załącznik nr 15. Lokalizacja ZEW Łobżany na tle istniejących form ochrony przyrody Załącznik nr 16. Lokalizacja ZEW Łobżany na tle potencjalnych form ochrony przyrody Załącznik nr 17. Lokalizacja ZEW Łobżany na tle stanowisk chronionych gatunków zwierząt. Załącznik nr 18. Lokalizacja ZEW Łobżany na tle chronionych gatunków flory i grzybów Załącznik nr 19. Lokalizacja ZEW Łobżany na tle siedlisk przyrodniczych Załącznik nr 20. Lokalizacja ZEW Łobżany na tle istniejących i projektowanych farm wiatrowych na terenie gmin sąsiadujących z gminą Łobez

156