Tkurrja E Hapësirës Publike
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
TKURRJA E HAPËSIRËS PUBLIKE Qeverisja dhe Liria e Shprehjes në Kosovë Prishtinë 24 maj 2010 1 PËRMBLEDHJE 3 HYRJE 6 FALENDERIME 8 GJENDJA E HAPËSIRËS PUBLIKE 9 Uzurpimi i sferës publike 9 Partitë politike 14 Kufizimi i raportimit 17 Nënshtrimi i shërbimit publik 23 Zgjedhje të cenuara 28 Varësia nga të huajt 31 EKONOMIA POLITIKE DHE STANDARDI I JETESËS 39 Pengje të sektorit publik 41 Problemet me prokurimin publik 43 Molepsja e ambientit të biznesit 47 Pasojat 53 PËRFUNDIMI 55 Lista e Akronimeve 58 2 PËRMBLEDHJE me anë të bordeve të pavarura, të përbëra nga pjesëtarë të paanshëm dhe profesionistë. Megjithatë, qeveria është bërë shumë e aftë në Shoqëria kosovare është e trembur, ndonëse nënshtrimin e tyre, duke ruajtur njëkohësisht, në aktualisht mund të thuhet se ajo është më shumë e aspektin formal, fasadën e tyre të pavarësisë. dorëzuar sesa e frikësuar. Sfera publike është kthyer në një hapësirë të ndaluar, në vend që të Oreksi i qeverisë për një kontroll më të rreptë dhe shërbejë si arenë për një qytetari aktive dhe të për mikromenaxhimin e axhendës së lajmeve është shpenguar që ndihmon në arritjen e së mirës të shtuar. Ajo ka pasur përplasje me gazetarë të përbashkët duke e drejtuar dhe duke marrë pjesë pavarur. Qeveria ka arritur të marrë një kontroll në vendimmarrjen e qeverisë. Mungon një kulturë më të madh mbi transmetuesin publik RTK dhe e gjallërishme asocimi. Ndjenja e qytetarisë, e reklamat qeveritare devijohen prej shtypit kritik gëzimit dhe e ushtrimit të të drejtave dhe ndjenja e drejt gazetave me numër të vogël lexuesish, por që pronësisë mbi sferën publike është pak e zhvilluar. drejtohen nga ithtarë të qeverisë. Qeveria përpiqet Prania e mbikëqyrjes ndërkombëtare e zëvendëson t’i çarmatosë kritikët e saj, për shembull, duke vetëm pjesërisht aftësinë minimale të shoqërisë blerë gazetarët investigativë. Redaktorëve u bëhen kosovare për t’i kërkuar llogari institucioneve të telefonata dhe u dërgohen mesazhe të saj. drejtpërdrejta. Përdoren edhe kërcënimet. Ka pasur pretendime nga ana e krerëve qeveritarë se Sponsorët dhe mbikëqyrësit e Kosovës shpesh i gazetarët janë vënë nën mbikëqyrje. kanë dhënë përparësi një stabiliteti afatshkurtër të tipit “mungesa e lajmeve është lajm i mirë” në Marrëdhëniet mes qeverisë dhe medias e OJQ-ve vend që të marrin hapa drejt zhvillimeve të liberale janë përkeqësuar. Një tabloid i mbështetur shëndetshme, por që do të hasnin në përplasje. nga qeveria ka ndërmarrë fushata abuzimesh dhe Stabiliteti i Kosovës përbën një “gjendje të kërcënimesh të shfrenuara. Idetë e kësaj gazete ngrirë”, pra jo një pasqyrim të realitetit në terren, kanë ndikuar tek qasja zyrtare e qeverisë kundrejt por një investim stërmadh të vullnetit politik për të kritikëve të saj. Në mars 2010 ajo filloi t’i ruajtur stabilitetin. Edhe vetë prezenca akuzonte OJQ-të dhe gazetarët kritikë ndaj saj se ndërkombëtare zhvillon një debat të kufizuar, duke ishin “kundër-shtetëror”. Qeveria propozoi një ushtruar një formë shtypjeje qytetëruese dhe duke shtrëngim të mëtejshëm të ligjeve mbi OJQ-të. nxitur krijimin e asaj që filozofi Žižek e ka quajtur kombi i “dekafeinuar”. Shërbimi publik në një shtet të sapo krijuar duhet të jetë një hapësirë që lejon idealizmin. Ai duhet të Arkitektura zyrtare e institucioneve që supozohet jetë pika e takimit në të cilën njerëzit mund të të ketë një shtet modern evropian është pothuajse e ushtrojnë profesionalizmin e tyre për të mirën e kompletuar, e megjithatë elementët e saj përbërëse përbashkët. Por, rrjetet klient–patron si dhe po deformohen si rezultat i faktorëve të praktikat arbitrare të punësimit dhe pushimit nga brendshëm. Dominimi i partisë kryesore në qeveri, puna po e dëmtojnë idealizmin e etosit të sektorit gjatë dy vjetëve të para të ekzistencës së Kosovës, publik. Profesionalizmi në shërbimin publik nuk u përdor për të dobësuar institucionet, bordet dhe po arrin të konsolidohet. Servilizmi, konformizmi mediat që supozohen të luajnë rol për të mbajtur dhe heshtja janë cilësitë që po fitojnë terren. qeverinë të përgjegjshme dhe për të monitoruar Madje zyrtarët e aftë edhe janë sulmuar prej respektimin e procedurave dhe ligjeve prej qarqeve politike. Ekspertiza, identiteti dhe pushtetit ekzekutiv. Kuvendi nuk i kërkon llogari krenaria profesionale janë në nivele shumë të qeverisë. Kushtetuta e Kosovës përpiqet ta ruajë ulëta. Forcimi i profesionalizmit do të jetë i një sektorin dhe sferën publike nga uzurpimi prej rëndësie kyçe për suksesin e shtetit. interesave politike përmes vendosjes së institucioneve kosovare nën një formë karantine 3 Arena politike kosovare duhet të lejojë hapësirë shoqëri komerciale, që është e interesuar në për një përballje të lirë idesh dhe për përfaqësimin arritjen e ndryshimit, dhe në mbajtjen e një e kontingjentit të madh të të rinjve. Por, partitë e tensioni të lehtë, por të shëndetshëm me botën e konsoliduara veprojnë më shumë si “biznese politikës. Por, në Kosovë kjo nuk është duke private”, duke penguar hyrjen e njerëzve të rinj në ndodhur. skenën politike. 90% e spektrit politik të shqiptarëve të Kosovës e përcakton veten si Në fakt, ekonomia kosovare dominohet nga një “qendër e djathtë”, ndonëse në realitet ideologjia numër i vogël kompanish publike dhe private të politike ka ende një rol të dobët, për të mos thënë gërshetuara me elitën politike, ndërkohë që “që nuk luan asnjë lloj roli”. pronësia mbi asetet kyçe duket sikur nuk po diversifikohet, por po përqendrohet edhe më tej. Aktualisht, funksioni i partive politike kosovare Politikanët po pozicionohen për të vjelë përfitimet është të kanalizojnë pushtetin dhe patronazhin mbi dhe për të çimentuar ndikimin e tyre, çka shënon burimet e shtetit drejt udhëheqjeve politike, të cilat ekspansionin gradual të pushtetit politik në fushën janë vështirë për t’i thirrur në përgjegjësi apo për e ekonomisë. Në vend që të sigurojnë një hapje më t’i hequr. Ato i mbizotërojnë institucionet publike të madhe ndaj botës së jashtme për qytetarët e tyre, dhe shtetërore. Këto institucione duhen çliruar dhe klasa politike kosovare duket sikur i është duhen rimarrë për të mirën e publikut. Suksesi përshtatur tejet mirë gjendjes së gjysmë-izolimit të politik në Kosovë varet shumë nga kontrolli mbi shtetit të ri dhe jetesës nga përvetësimi i një pjese paratë, rrjetet e mbështetësve militantë dhe nga të pasurisë së pakët të atyre qytetarëve të mbajtur influenca mbi administratën. rob. Zgjedhjet e fundit lokale nuk i shpëtuan plotësisht Ndërkohë, papunësia vlerësohet në 40 – 48% dhe presioneve që kanë nënshtruar një pjesë kaq të papunësia tek të rinjtë kap 74%, por është duke u madhe të arenës publike. Votuesit, personeli i rritur më tej. Nevojitet një rritje ekonomike e qendrave të votimit dhe vëzhguesit u intimiduan qëndrueshme prej së paku 7% në vit për 10-15 nga grupe militantësh të partive politike. Në vjetët e ardhshme vetëm për ta përgjysmuar raundin e votimeve në dhjetor, partitë filluan të papunësinë deri në rreth 20-25%. Deri më tani, akuzonin njëra tjetrën aty për aty se po përdornin rritja ekonomike e projektuar aktualisht, prej 4%, militantë. Njëra prej tyre e pranoi se kishte vjen si pasojë e një rritjeje të papërballueshme të përdorur huliganë për të “mbrojtur” votat e saj. shpenzimeve kapitale nga ana e qeverisë dhe jo Në nivelin e vendvotimeve, qendrave të votimit nga dinamizmi i sektorit privat. dhe të numërimit komunal, shpesh presioni normativ mbi personelin ishte i pamjaftueshëm për Megjithatë, duket sikur qeveria nuk e konsideron t’i ndihmuar që ta kryenin profesionalisht detyrën politikbërjen efikase ekonomike si një çështje e tyre. Drejtorët e shkollave, të emëruar politikisht, mbijetese politike. Përkundrazi, pushteti i shtetit të cilët menaxhonin qendrat e votimit, përbënin përdoret për të grabitur burimet e pasurisë. hallkën e dobët të procesit. KQZ demonstroi se Përkushtimi i elitës politike ndaj promovimit të nuk ishte e aftë të përcaktonte rezultatet në asnjë konkurrencës së plotë të tregut është gjysmak. komunë ku rezultati ishte i përafërt. Elita nuk do që të humbasë kontrollin e saj mbi levat e patronazhit, që ka në dispozicion në një Vendet ish komuniste që kanë pasur suksesin më ekonomi më të manipuluar dhe duket se ka besim të madh në tranzicionin nga ekonomitë e që metodat aktuale mund ta rikthejnë atë në komanduara e të centralizuara kanë tërhequr pushtet në zgjedhjet e ardhshme. shumë investime të huaja dhe kanë lejuar që të shfaqen një shumëllojshmëri kompanish; nga ana Në vitin 2009, shumë bizneseve dhe Odës tjetër, presioni për reforma legale dhe Ekonomike të Kosovës iu desh të investojnë për të administrative është mbajtur gjallë nga ky luftuar nismat grabitqare nga ana e qeverisë, në elektorat i shumëllojshëm dhe në rritje. Një vend që t’i kanalizojnë kohën dhe përpjekjet e veta shoqëri e fortë civile zakonisht i ka rrënjët në një drejt zhvillimit,. Këto nisma synonin të krijonin 4 monopole duke u fshehur pas fasadës së kontrollit shoqërinë civile të dobët dhe në varësi, ndërkohë të cilësisë. Duket sikur qeveria e ka tejkaluar që ndërhyrjet e tyre janë më selektive se ç’do të propozimin për krijimin e një monopoli të importit mund të kishin qenë ndërhyrjet e aktorëve vendas të mishit, të cilin më pas e tërhoqi, me anë të dhe përputhen me prioritetet e interesat e tyre, që kontrolleve joformale dhe taksimit të nuk janë gjithnjë të njëjta me ato të Kosovës. jashtëligjshëm mbi disa produkte mishi – duke i konvertuar kësisoj ato që fillimisht ishin importe EULEX ka mbajtur për vete monopolin e zyrtare në importe të parregulluara me ligj. Tani organizimit të hetimeve mbi korrupsionin në qeveria e ka pranuar se ekziston nevoja për një nivele të larta, krimin e organizuar dhe krimet e reformë tërësore të qasjes së saj ndaj licencimit: luftës. Në një kohë kur Raporti i Progresit të BE-së “Na duhet të krijojmë mundësi dhe jo pengesa për i tetorit 2009 thekson alarmin e Brukselit për bizneset.” korrupsionin qeveritar dhe krimin e organizuar, veprimi ose mosveprimi i EULEX-it është bërë një Bujaria e sektorit publik përdoret për të rekrutuar përcaktues i drejtimit që do të marrë Kosova.