İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 5, Sayı 2, Kış (Aralık) 2016, www.inijoss.net ALEVÎ/KIZILBÂŞ-BEKTÂŞÎ BUYRUKLARIʼNDAN HAREKETLE ve GENEL AHLÂK İLKELERİNE GÖRE TALİP, REHBER, PÎR VE MÜRŞÎD İLİŞKİLERİ Hasan ÇELİK Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı
[email protected] Serkan BALCI Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Halk Bilimi Anabilim Dalı
[email protected] ÖZET Bu çalışmamızda; Alevî/Kızılbâşlığın ve Bektaşîliğin temel yazılı kaynakları olarak kabul edilen ve yüzyıllardır erkân (âdâb) kurallarını şekillendiren Buyruklarʼdan hareketle talip, rehber, pîr ve mürşîd ilişkilerinin karşılıklı işleyiş ölçülerini değerlendireceğiz. Talib(ler)in inanca (yolʼa) ve inanç önderlerine karşı sorumlulukları, pîr ve mürşîdliğin Alevî/Kızılbâş-Bektaşî toplumlarındaki önemi, yol büyüğü olarak kabul edilen “dede”lerin veya ‟babaˮların birbirlerine ve taliplerine/dervîşlerine karşı sorumlukları makale de incelenip, okurların eleştirilerine sunulacaktır. Sevgiyi ve hoşgörüyü yüklenen bireyler yetiştirmeyi ve manevi aşamaların neticesinde de nefs-i kâmilʼe yani insan-ı kâmilʼe erişmeyi en temel hedef olarak kabul eden bu tasavvufi yolun manevi eğitim aşamalarından örnekleri de çalışmada araştırmacıların dikkatlerine sunulacaktır. Alevî/Kızılbâş-Bektâşî inancına mensup bireylerin (taliplerin/muhîblerin) yüzyıllardır davranışlarına referans olarak gösterdikleri ve genel anlamda âhlak ilkelerini içeren Buyruklar'dan hareketle sürdürülen erkânların çok