İmamet Nazariyesi Bağlamında Zeydiyye’nin İmamiyye’ye Yönelik Eleştirileri Yrd. Doç. Dr. Yusuf GÖKALP Atıf / ©- Gökalp, Y. (2014). İmamet Nazariyesi Bağlamında Zeydiyye’nin İmamiyye’ye Yönelik Eleş- tirileri, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14 (1), 89-126. Öz- Bu makalenin amacı, ilk dönem Şii düşüncede ortaya çıkan fırkalaşma süreci çerçevesinde Zeydi-İmami farklılaşması ve imamet nazariyesi bağlamında Zeydiyye’nin İmamiyye’ye yönelt- tiği eleştirileri ortaya koymaktır. Zeydiyye’nin eleştirileri, Kasım b. İbrahim er-Ressi’nin “er-Red ale’r-Ravafız” isimli risalesi ve Mansur Billah Abdullah b. Hamza’nın el-Ikdu’s-Semin fi Ahka- mi’l-Eimmeti’l-Hadin isimli eserinden hareketle tespit edilmeye çalışılacaktır. Şii geleneğin iki önemli unsurunu oluşturan Zeydiyye ve İmamiyye arasındaki anlaşmazlık konularından en dikkat çekici olanı imamet konusudur. Zeydiler, özellikle, imamın açık bir nass ile tayini, imam- ların masumiyeti ve mucize sahibi olmaları, imamların gizli ve açık olan şeyler hakkında özel bir bilgiye sahip olmaları, takiyye, mehdi, bed’a ve ricat gibi belli başlı konularda İmamiyye’yi eleş- tirmektedir. Anahtar sözcükler- Şia, Zeydiyye, İmamiyye, imamet, imam, nass ve tayin, gaybet, takıyye §§§ Giriş Şia, İslam tarihinin ilk dönemlerinde, Müslümanlar arasında baş gösteren bir ta- kım ihtilaflar1 çerçevesinde, ortaya çıkarak günümüze kadar varlığını sürdüren siyasi– itikadi nitelikli bir fırkadır. Şiiliğin doğuşu ve teşekkülünün izahı ayrı bir problem olarak tartışılmakla2 birlikte Şii kaynaklardan hareketle Şia, Ali b. Ebi Talib’in Hz. Muhammed’den Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Mezhepler Tarihi Anabilim Dalı, e-posta:
[email protected] 1 Müslümanlar arasında ayrılıklarına sebebiyet veren ilk ihtilaflar hakkında bkz. Naşi el-Ekber, Ebu’l- Abbas Abdullah b. Şirşir el-Enbari, Mesailü’l-İmame-Kitabu’l-Evsat fi’Makalat, thk.