Fiberstatus/Breibandstatus I Luster – Ei Stutt Oppdatering
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Fiberstatus/breibandstatus i Luster – ei stutt oppdatering Nasjonale styresmakter har sagt at utbygging av breiband i Noreg skal styrast av marknaden. Luster er ein stor kommune i areal. Luster har grisgrendt busetnad med spreidde hus og gardar både etter fjordar og innover i viker, innover i dalar og opp i sidedalar og oppetter fjellsider. Utbygging av breiband/fiber vert såleis krevjande og økonomisk utfordarande. Likevel har det komme på plass mykje bra utbygging. Fiber gjev det beste breibandtilbodet. Transportfiber er etablert frå Sogndal via Gaupne, Fortun og til Årdal (dvs frå Gaupne er det fiberveg både mot Sogndal og Årdal, frå Årdal og Sogndal mot resten av landet og verda.). Luster energiverk er juridisk eigar av fiberen det meste av vegen, men med fleire avtalepartar/finansiørar: Luster kommune, Telenor, Sognekraft, Statkraft, Statnett, Hydro. Dette er eit system som er bygd opp og utvikla gradvis dei siste 10-15 åra. Telenor har og ein del eigen fiber i kommunen. Det er og transportfiber frå Gaupne til Fåberg i Jostedalen, og Fortun-Turtagrø. Det er redundant fiber (dvs dobbel linje) Gaupne- Bluefjords datasenter. Eit godt nett av fiber er også vesentleg for å kunne etablere radiobasert breiband og ha god nok datatilgang for basestasjonar og telefonsentralar. Luster kommune har vore aktiv og fått finansiering frå både fylkeskommunen og staten til utbygging av breiband. Kommunen har likevel sjølv teke tunge løft. Det er på kommersielle vilkår etablert fiber til heimen i Gaupne, Galden/Hestnes, Nes og noko i Solvorn av Sognenett. Skjolden har fått fiber med statleg og kommunal støtte, bygd av Sognenett. I Dale i Luster vert det starta utbygging no i vår 16, anbodstingingar pågår. Hafslo sentrum og omegn og byggjefeltet Beheim får fiber vår 2017 på kommersielle vilkår levert av Sognenett. Fiber til alle kommunale bygg er på plass, med eit par unntak. Det er fiber til alle dei største verksemdene i kommunen. Dei mest moderne mjølkefjøsa med fleire robotar, vil vel etter kvart ha trong for fibertilgang. Mange område i kommunen har likevel enno ikkje fiber til heimen; heile sørsida av Lustrafjorden (Sørheim, Kroken og Urnes), Fortun, Høyheimsvik/Flahammar, Jostedalen, Marifjøra, Eikjastrondi, Indre Hafslo, Mollandsmarki, Hafslobygdi utanom byggefelta, Veitastrond. Telenor (og andre) tilbyr ADSL på koparnettet til Telenor. Bra hastigheit for dei som ligg nær sentralane, men det vert raskt lågare fart når ein kjem eit stykke frå sentralen. Mange i Luster bur 3-4 km og meir frå sentralen, då er ADSL ikkje noko godt alternativ. Sognenett har bygt ut tilbod med radiobasert breiband til mange plassar i kommunen. Dette er gjort delvis med støtte frå Luster kommune (jamfør k.sak 14.2 2013). Det er eit tilbod som har fungert bra med hastigheit på 5 til 10 mbit. Fortunsdalen har dårleg breiband. Dersom Hydro får konsesjon vil dei bygge fiber fram Fortunsdalen og dei er viljuge til å samarbeide med kommunen for å nytte den fiberen til å gje betra breibandtilhøve for folk som bur i området. Konsesjonssøknaden vert avgjort i løpet av våren er det sagt. Alternativet er å byggje radiobasert breiband. Til Veitastrond er det heller ikkje fiber. Der matar Telenor sentralen med radiolinje, slik at busetnaden der inntil vidare har rimeleg bra tilhøve for breiband, ADSL frå Telenor. Dersom det vert kraftutbygging på Veitastrond bør det absolutt spinnast fiber på den nye kraftlina til Veitastrond. Mollandsmarki får signal som går på radio via Urnes og opp til Mollandsmarki. Det er noko krevjande for dei husa som ligg innover grendi og ikkje ser Urnes. Det er no lyst ut ein ny runde frå Nasjonal kommunikasjonsmyndighet (Nkom), der kommunar kan søkje om delfinansiering av breibandutbygging der dei kommersielle aktørane ikkje finn det lønsamt å byggje ut. Søknadsarbeidet her vert samordna av Sogn og Fjordane fylkeskommune. Det er tredje runden, Luster kommune har tidlegare fått statlege tilskot til både Skjolden og Dale i Luster. Slik det no ser ut vil vi meine at Gjerde i Jostedalen og Indre Hafslo-området er dei områda som er mest aktuelle å prioritere for å søke om statlege midlar. Gjerde er eit mindre prosjekt enn Indre Hafslo, både økonomisk og i forhold til kor mange personar som kan få nytte av satsinga. Det kan vere aktuelt å dele opp utbygginga på Indre Hafslo td starte der busetnaden er tettast (Marifjøra og bustadfeltet på Lundshaugen) Målet er å auke talet på husstandar som har fiber til heimen. Det er sjølvsagt slik at det er dei dyraste utbyggingane som no står att. Mobil Både Telenor og NetCom byggjer no 4G+ i Luster. Dei største bygdene får 4G+ fyrst. Telenor seier at dei skal byggje ut alle sine basestasjonar til 4G+ i løpet av 2017. Det er bra at dei seier alle, så får vi vone dei byggjer ut dei små og. NetCom seier langt på veg det same, men dei satsar på raskare utbygging. Pr dato har dei færre basestasjonar totalt i Luster enn Telenor. Framleis er det fleire område med fast busetnad i Luster med svak og delvis manglande mobildekning. 4G skal gje betre dekning enn 3G og 2G (dei sender på eit breiare band). No i desse dagar kjem det og mobiltelefonar (dei nyaste og dyraste modellane) med voice over 4G. Det vil seie at du kan snakke over 4G, tidlegare var det berre datatrafikken som gjekk på 4G bandet. Med voice over 4G kan truleg og kvaliteten på tale bli betre på ein del plassar med marginal mobildekning i dag. Gaupne den 4.3.16 Olav Grov næringssjef .