vairägya-çatakam

çré-bhartåhareù

I used the Vidya Bhavan Sanskrit Granthamala (#67) edition from Chowkhamba (1988) to do this transcription. It really needs a critical reading, as there seem to be several extant editions with different numberings and many interpolated verses. This text could use proofreading before we post another version of the text on line. (JKB) cüòottaàsita-candra-cäru-kalikä-caïcac-chikhä-bhäsvaro lélä-dagdha-vilola-käma-çalabhaù çreyo-daçägre sphuran | antaù-sphürjad-apära-moha-timira-präg-bhäram uccäöayan çvetaù-sadmani yoginäà vijayate jïäna-pradépo haraù ||1|| bhräntaà deçam aneka-durga-viñamaà präptaà na kiïcit phalaà tyaktvä jäti-kuläbhimänam ucitaà sevä kåtä niñphalä | bhuktaà mäna-vivarjitaà para-gåheñv äçaìkayä käkavat tåñëe jåmbhasi päpa-karma-piçune nädyäpi santuñyasi ||2|| utkhätaà nidhi-çaìkayä kñiti-talaà dhmätä girer dhätavo nistérëaù saritäà patir nåpatayo yatnena santoñitäù | manträrädhana-tat-pareëa manasä nétäù çmaçäne niçäù präptaù käëa-varäöako’pi na mayä tåñëe sakämä bhava ||3|| khaläläpäù sauòhäù katham api tad-ärädhana-parai- rnigåhyäntar-bäñpaà hasitam api çünyena manasä | kåto vitta-stambha-pratihata-dhiyäm aïjalir api tvam äçe moghäçe kima aparam ato nartayasi mäm ||4|| améñäà präëänäà tulita-visiné-patra-payasäà kåte kià näsmäbhir vigalita-vivekair vyavasitam | yad-äòhyänäm agre draviëa-mada-niùsaàjïa-manasäà kåtaà mäva-vréòair nija-guëa-kathä-pätakam api ||5|| kñäntaà na kñamayä gåhocita-sukhaà tyaktaà na santoñataù soòho duùsaha-çéta-täpa-pavana-kleço na taptaà tapaù | dhyätaà vittam ahar-niçaà nityamita-präëair na çambhoù padaà tat-tat-karma kåtaà yad eva munibhis tais taiù phalair vaïcitäù ||6|| bhogä na bhuktä vayam eva bhuktäs tapo na taptaà vayam eva taptäù | kälo na yäto vayam eva yätä- ståñëä na jérëä vayam eva jérëäù ||7|| balibhir mukham äkräntaà palitenäìkitaà çiraù | gäträëi çithiläyante tåñëaikä taruëäyate ||8|| viveka-vyäkoçe vidadhati same çämyati tåñä pariñvaìge tuìge prasaratitaräà sä pariëatä | jaräjérëaiçvarya-grasana-gahanäkñepa-kåpaëa- ståñäpätraà yasyäà bhavati marutäm apy adhipatiù ||*|| nivåttä bhogecchä puruña-bahu-mäno’pi galitaù samänäù svar-yätäù sapadi suhådo jévita-samäù | çanair yañöy utthänaà ghana-timira-ruddhe ca nayane aho müòhaù käyas tad api maraëäpäya-cakitaù ||9||

äçä näma nadé manoratha-jalä tåñëä-taraìgäkulä räga-grähavaté vitarka-vihagä dhairya-druma-dhvaàsiné | mohävarta-sudustarätigahanä prottuìga-cintä-taöé tasyäù para-gatä viçuddham alaso nandanti yogéçvaräù ||10|| na saàsärotpannaà caritam anupaçyämi kuçalaà vipäkaù puëyänäà janayati bhayaà me vimåçataù | mahadbhiù puëyaughaiç cira-parigåhétäç ca viñayä mahänto jäyante vyasanam iva dätuà viñayiëäm ||11|| avaçyaà yätäraç cirataram uñitväpi viñayä viyoge ko bhedas tyajati na jano yat svayam amün | vrajantaù svätantryäd atula-paritäpäya manasaù svayaà tyaktä hy ete çama-sukham anantaà vidadhati ||12|| brahma-jïäna-viveka-nirmala-dhiyaù kurvanty aho duñkaraà yan muïcanty upabhoga-bhäïjy api dhanäny ekäntato niùspåhäù | samprätän na purä na samprati na ca präptau dåòha-pratyayän väïchä-mätra-parigrahän api paraà tyaktuà na çaktä vayam ||13|| dhanyänäà giri-kandareñu vasatäà jyotiù paraà dhyäyatä- mänandäçru-jalaà pibanti çakunä niùçaìkam aìkeçayäù | asmäkaà tu manorathoparacita-präsäda-väpé-taöa- kréòä-känana-keli-kautuka-juñäm äyuù paraà kñéyate ||14|| bhikñä-çataà tad api nérasam eka-bäraà çayyä ca bhüù parijano nija-deha-mätram | vastraà viçérëa-çata-khaëòa-mayé ca kanthä hä hä tathäpi viñayä na parityajanti ||15|| stanau mäàsa-granthé kanaka-kalaçäv ity upamité mukhaà çleñmägäraà tad api ca çaçäìkena tulitam | sravan-mütra-klinnaà kari-vara-çira-spardhi jaghanaà muhur nindyaà rüpaà kavi-jana-viçeñair guru-kåtam ||16|| eko rägiñu räjate priyatamä-dehärdha-häré haro nérägeñu jano vimukta-lalanäsaìgo na yasmät paraù | durvära-smara-bäëa-pannaga-viña-vyäbiddha-mugdho janaù çeñaù käma-viòambitän na viñayän bhoktuà na moktuà kñamaù ||17|| ajänan dähätmyaà patatu çalabhas tévra-dahane sa méno’py ajïänäd baòiça-yutam açnätu piçitam | vijänanto’py ete vayam iha viyaj jäla-jaöilän na muïcämaù känäm ahaha gahano moha-mahimä ||18|| tåñä çuñyaty äsye pibati salilaà çéta-madhuraà kñudhärtaù çälyannaà kavalayati mäàsädi-kalitam | pradépte kämägnau sudåòhataram äliìgati vadhüà pratékäraà vyädhaù sukham iti viparyasyati janaù ||19|| tuìgaà veçma sutäù satäm abhimatäù saìkhyätigäù sampadaù kalyäëé dayitä vayaç ca navam ity ajïäna-müòho janaù | matvä viçvam anaçvaraà niviçate saàsära-kärä-gåhe saàdåçya kñaëa-bhaìguraà tad akhilaà dhanyas tu sannyasyati ||20|| dénä déna-mukhaiù sadaiva çiçukairäkåñöa-jérëämbarä kroçadbhiù kñudhitair niranna-vidhurä dåçyä na ced gehiné | yäcïä-bhaìga-bhayena gadgada-gala-truöyad-vilénäkñaraà ko dehéti vadet sva-dagdha-jaöharasyärthe manasvé pumän ||21|| abhimata-mahämäna-granthi-prabheda-paöéyasé gurutara-guëa-grämäbhoja-sphuöojjvala-candrikä | vipula-vilal-lajjä-vallé-vitäna-kuöhärikä jaöhara-piöharé duspureyaà karoti viòambanam ||22|| puëye gräme vane vä mahati sita-paöac-channa-pälé kapälià hy ädäya nyäya-garbha-dvija-huta-huta-bhug dhüma-dhümropakaëöhe | dväraà dväraà praviñöo varam udara-daré-püraëäya kñudhärto mäné präëaiù sanätho na punar anudinaà tulya-kulyesu dénaù ||23|| gaìgä-taraìga-kaëa-çékara-çétaläni vidyädharädhyuñita-cäru-çilä-taläni | sthänäni kià himavataù pralayaà gatäni yat sävamäna-para-piëòa-ratä manuñyäù ||24|| kià kandäù kandarebhyaù pralayam upagatä nirjharä vä giribhyaù pradhvastä vä tarubhyaù sarasa-gala-bhåto valkalinyaç ca çäkhäù | vékñyante yan mukhäni prasabham apagata-praçrayäëäà khalänäà duùkhäpta-svalpa-vitta-smaya-pavana-vaçänartita-bhrü-latäni ||25|| puëyair müla-phalais tathä praëayinéà våttià kuruñvädhunä bhü-çayyäà nava-pallavair akåpaëair uttiñöha yävo vanam | kñudräëäm aviveka-müòha-manasäà yatreçvaräëäà sadä vitta-vyädhi-vikära-vihvala-giräà nämäpi na çrüyate ||26|| phalaà svecchä-labhyaà prativanam akhedaà kñitiruhäà payaù sthäne sthäne çiçira-madhuraà puëya-saritäm | mådu-sparçä çayyä sulalita-latä-pallava-mayé sahante santäpaà tad api dhaninäà dväri kåpaëäù ||27|| ye vartante dhana-pati-puraù prärthanä-duùkha-bhäjo ye cälpatvaà dadhati viñayäkñepa-paryäpta-buddheù | teñäm antaù-sphurita-hasitaà väsaräëi smareyaà dhyäna-cchede çikhari-kuhara-gräva-çayyä-niñaëëaù ||28|| ye santoña-nirantara-pramuditas teñäà na bhinnä mudo ye tv anye dhana-lubdha-saìkala-dhiyas tesäà na tåñëähatä | itthaà kasya kåte kutaù sa vidhinä kédåk-padaà sampadäà svätmany eva samäpta-hema-mahimä merur na me rocate ||29|| bhikñähäram adainyam apratisukhaà bhéticchidaà sarvato durmätsarya-madäbhimäna-mathanaà duùkhaugha-vidhvaàsanam | sarvatränvaham aprayatna-sulabhaà sädhu-priyaà pävanaà çambhoù satram aväyam akñaya-nidhià çaàsanti yogéçvaräù ||30|| bhoge rogamayaà kule cyuti-bhayaà vitte nåpäläd bhayaà mäne dhainya-bhayaà bale ripu-bhayaà rüpe jaräya bhayam | çästre vädibhayaà guëe khala-bhayaà käye kåtäntäd bhayaà sarvaà vastu bhayänvitaà bhuvi nèëäà vairägyam eväbhayam ||31||

äkräntaà maraëena janma jarasä cätyujjvalaà yauvanaà santoño dhana-lipsayä çama-mukhaà prauòhäìganä-vibhramaiù | lokair matsaribhir guëä vana-bhuvo vyälair nåpä durjanair asthairyeëa vibhütayo’py apahatä grastaà na kià kena vä ||32||

ädhi-vyädhi-çatair janasya vividhair ärogyam unmülyate lakñmér yatra patanti tatra vivåta-dvärä iva vyäpadaù | jätaà jätam avaçyam äçu vivaçaà måtyuù karoty ätmasät tat kià tena niraìkuçena vidhinä yan nirmitaà susthiram ||33|| bhogäs tuìgataraìga-bhaìga-taraläù präëäù kñaëa-dhvaàsinaù stokäny eva dinäni yauvana-sukhaà sphürtiù priyäsu sthitä | tat-saàsäram asäram eva nikhilaà buddhvä budhä bodhakä lokänugraha-peçalena manasä yatnaù samädhéyatäm ||34|| bhogä megha-vitäna-madhya-vilasat-saudäminé-caïcalä äyur väyu-vighaööitäbja-paöalé-lénämbuvad bhaìguram | lélä yauvana-lälasäs tanubhåtäm ity äkalayya drutaà yoge dhairya-samädhi-siddhi-sulabhe buddhià vidadhvaà budhäù ||35||

äyuù kallola-lolaà katipaya-divasa-sthäyiné yauvana-çrér arthäù saìkalpa-kalpä ghana-samaya-taòid-vibhramä bhoga-pügäù | kaëöhäçleñopagüòha tad api ca na ciraà yat priyäbhaù praëétaà brahmaëy äsakta-cittä bhavata bhavamayämbhodhi-päraà tarétum ||36|| kåcchreëämedhya-madhye niyamita-tanubhiù sthéyate garbha-väse käntä-viçleña-duùkha-vyatikara-viñamo yauvane copabhogaù | vämäkñéëäm avajïä-vihasita-vasatir våddha-bhävo’nyasädhuù saàsäre re manuñyä vadata yadi sukhaà svalpam apy asti kiïcit ||37|| vyäghréva tiñöhati jarä paritarjayanté rogäç ca çatrava iva praharanti deham | äyuù parisravanti bhinna-ghaöä-divämbho lokas tathäpy ahitam äcaratéti citram ||38|| bhogä bhaìgura-våttayo bahuvidhäs tair eva cäyaà bhava- stat kasyeha kåte paribhramata re lokäù kåtaà ceñöataiù | äçä-päça-çatäpaçänti-viçadaà cetaù-samädhéyatäà kämotpatti-vaçät svadhämani yadi çraddeyam asmad-vacaù ||39|| sakhe dhanyäù kecit truöita-bhava-bandha-vyatikarä vanänte cittäntar-viñam aviñayäçét-viña-gatäù | çarac-candra-jyotsnädhavala-gaganäbhoga-subhagäà nayante ye rätrià sukåta-caya-cintaika-çaraëäù ||*|| brahmendrädi-marud-gaëäàs tåëa-kaëän yatra sthito manyate yat-svädäd virasä bhavanti vibhaväs trailokya-räjyädayaù | bhogaù ko’pi sa eva eka paramo nityodito jåmbhate bhoù sädho kñaëa-bhaìgure tad itare bhoge ratià mä kåthäù ||40|| sä ramyä nagaré mahän sa nåpatiù sämanta-cakraà ca tat pärçve tasya ca sä vidagdha-pariñat täç candra-bimbänanäù | udvåttaù sa räja-putra-nivahas te vandinas täù kathäù sarvaà yasya vaçäd agät småti-pathaà käläya tasmai namaù ||41|| yatränekaù kvacid api gåhe tatra tiñöhaty athaiko yaträpy ekas tad anu bahavas tatra naiko’pi cänte | itthaà nayau rajani-divasau lolayan dväv iväkñau kälaù kalyo bhuvana-phalake kraòati präëi-çäraiù ||42||

ädityasya gatägatair aharahaù saàkñéyate jévitaà vyäpärair bahu-kärya-bhära-gurubhiù kälo’pi na jïäyate | dåñövä janma-jarä-vipatti-maraëaà träsaç ca notpadyate pétvä mohamayéà pramäda-madiräm unmatta-bhütaà jagat ||43|| rätriù saiva punaù sa eva divaso matvä mudhä jantavo dhävanty udyaminas tathaiva nibhåta-prärabdha-tat-tat-kriyäù | vyäpäraiù punar-ukta-bhüta-viñayair itthaà vidhenämunä saàsäreëa kadarthitä vayam aho mohän na lajjämahe ||44|| na dhyänaà padam éçvarasya vidhivat saàsära-vicchittaye svarga-dvära-kapäöa-päöana-paöur dharmo’pi nopärjitaù | näré-péna-payodharoru-yugalaà svapne’pi näliìgitaà mätuù kevalam eva yauvana-vana-cchede kuöhärä vayam ||45|| näbhyastä prativädi-vånda-damané vidyä vinétocitä khaògägraiù kari-kumbha-péöha-dalanair näkaà na nétaà yaçaù | käntäkomala-pallavädhara-rasaù péto na candrodaye täruëyaà gatam eva niñphalam aho çünyälaye dépavat ||46|| vidyä nädhigatä kalaìka-rahitä vittaà ca nopärjitaà çuçrüñäpi samähitena manasä pitror na sampäditä | äloläyata-locanäù priyatamäù svapne’pi näliìgitäù kälo’yaà para-piëòa-lolupatayä käkair iva preryate ||47|| vayaà yebhyo jätäç cira-parigatä eva khalu te samaà yaiù saàvåddhäù småti-viñayatäà te’pi gamitäù | idäném ete smaù pratidivasam äsanna-patanä gatäs tulyävasthäà sikatilanadé-téra-tarubhiù ||48||

äyur varña-çataà nèëäà parimitaà rätrau tad-ardhaà gataà tasyärdhasya parasya cärdham aparaà bälatva-våddhatvayoù | çeñaà vyädhi-viyoga-duùkha-sahitaà sevädibhir néyate jéve värita-raìga-caïcalatare saukhyaà kutaù präëinäm ||49|| kñaëaà bälo bhütvä kñaëam pai yuvä käma-rasikaù kñaëaà vittair hénaù kñaëam api ca sampürëa-vibhavaù | jarä-jérëair aìgair naöa iva balé-maëòita-tanür naraù saàsäränte viçati yamadhänéya-vanikäm ||50|| tvaà räjä vayam apy upäsita-guru-prajïäbhimänonnatäù khyätas tvaà vibhavair yaçäàsi kavayo dikñu pratanvanti naù | itthaà mäna-dhanäti-düram ubhayor apy ävayor antaraà yady asmäsu paräìmukho’si vayam apy ekäntato niùspåhä ||51|| arthänäm éçiñe tvaà vayam api ca giräm éçmahe yävad arthaà çüras tvaà vädi-darpa-vyupaçamana-vidhäva-kñayaà päöavaà naù | sevante tväà dhanäòhyä matimalahatayemäm api çrotu-kämä- mayy apy ästhä na te cet tvayi mama nitaräm eva räjann anästhä ||52|| vayam iha parituñöä valkalais tvaà dukülaiù sama iha paritoño nirviçeño viçeñaù | sa tu bhavatu daridro yasya tåñëä viçälä manasi ca parituñöe ko’rthavän ko daridraù ||53|| phalam alam açanäya svädu pänäya toyaà kñitir api çayanärthaà väsase valkalaà ca | nava-ghana-madhupäna-bhränta-sarvendriyäëä- mavinayam anumantuà notsahe durjanänäm ||54|| açnémahi vayaà bhikñäm äçäväso vasémahi | çayémahi mahé-påñöhe kurvémahi kim éçvaraiù ||55|| na naöä nä viöä na gäyakä na ca sabhyetara-väda-cuïcavaù | nåpam ékñitum atra ke vayaà stana-bhärän amitä na yoñitaù ||56|| vipula-hådayair éçair etaj jagaj janitaà purä vidhåtam aparair dattaà cänyair vijitya tåëaà yathä | iha hi bhuvanäny anyair dhéräç caturdaça bhuïjate katipaya-pura-svämye puàsäà ka eña mada-jvaraù ||57|| abhuktäyäà yasyäà kñaëam api na yätaà nåpa-çatair dhuvas tasyä läbhe ka iva bahumänaù kñiti-bhåtäm | tad-aàçasyäpy aàçe tad-avaya-leçe’pi patayo viñäde kartavye vidadhati jaòäù pratyuta mudam ||58|| måt-piëòo jala-rekhayä bala-yatiù sarvo’py ayaà nanv aëuù sväàçékåtya sa eva saìgara-çatai räjïäà gaëä bhuïjate | ye dadyur dadato’thavä kim aparaà kñudrä daridraà bhåçaà dhig dhik tän puruñädhamän dhanakaëän väïchanti tebhyo’pi ye ||59|| sa jätaù ko’py äsén madana-ripuëä mürdhni dhavalaà kapälaà yasyoccair vinihitam alaìkära-vidhaye | nåbhiù präëa-träëa-pravaëa-matibhiù kaiçcid adhunä namadbhiù kaù puàsäm ayam atula-darpa-jvara-bharaù ||60|| pareñäà cetäàsi pratidivasam ärädhya bahudhä prasädaà kià netuà viçasi hådaya kleça-kalitam | prasanne tvayy antaù-savayamudita-cintämaëi-gaëo viviktaù saìkalpaù kim abhilañitaà puñyati na te ||61|| satyäm eva triloké-sariti hara-çiraç cumbinévac chaöäyäà sad-våttià kalpayantyäà baöa-viöapa-bhavair valkalaiù sat-phalaiç ca | ko’yaà vidvän vipatti-jvara-janita-rujätéva-duùkhäsikänäà vaktraà vékñeta duùsthe yadi hi na vibhåyät sve kuöumbe’nukampäm ||*|| paribhramasi kià mudhä kvacana citta viçrämyatäà svayaà bhavati yad yathä bhavati tat tathä nänyathä | atétam ananusmarann api ca bhävya-saìkalpaya- nnatarkita-samägamänubhavämi bhoganäham ||62|| etasmäd viramendriyärtha-gahanädäyäsakäd äçraya- çreyo-märgam açeña-duùkha-çamana-vyäpära-dakñaà kñaëät | svätmébhävam upaihi santyaja nijäà kallola-lolaà gatià mä bhüyo bhaja bhaìguräà bhava-ratià cetaù prasédädhunä ||63|| mohaà märjaya täm upärjaya ratià candrärdha-cüòämaëau cetaù svarga-taraìgiëé-taöa-bhuväm äsaìgam aìgékuru | ko vä véciñu budbudeñu ca taòil-lekhäsu ca çréñu ca jvälägreñu ca pannageñu sarid-vegeñu ca ca-pratyayaù ||64|| cetaç cintaya mä ramäà sakåd imäm asthäyiném ästhayä bhüpäla-bhrukuöé-kuöé-viharaëa-vyäpära-paëyäìganäm | kanthä-kaïcukinaù praviçya bhavana-dväräëi väräëasé- rathyä-paìktiñu päëi-pätra-patitäà bhikñäm apekñämahe ||65|| agre gétaà sarasa-kavayaù pärçvayor däkñiëätyäù paçcäl lélävalaya-raëitaà cämara-grähiëénäm | yady asty evaà kuru bhava-rasäsvädane lampaöatvaà no cec cetaù praviça sahasä nirvikalpe samädhau ||66|| präptäù çriyaù sakala-käma-dudhäs tataù kià nyastaà padaà çirasi vidviñatäà tataù kim | sampäditäù praëayino vibhavais tataù kià kalpaà sthitäs tanubhåtäà tanavas tataù kim ||67|| bhaktir bhave maraëa-janma-bhayaà hådi-sthaà sneho na bandhuñu na manmathajä vikäräù | saàsarja doña-rahitä vijayä vanäntä vairägyam asti kim itaù paramarthanéyam ||68|| tasmäd anantam ajaraà paramaà vikäsi tad brahma cintaya kim ebhir asad-vikalpaiù | yasyänuñaìgiëa ime bhuvanädhipatya- bhogädayaù kåpaëa-loka-matä bhavanti ||69|| pätälam äviçasi yäsi nabho vilaìghya diì-maëòalaà bhramasi mänasa cäpalena ‘ bhräntyäpi jätu vimalaà katham ätmanénaà na brahma saàsarasi virvåtimm eñi yena ||70|| kià vedaiù småtibhiù puräëa-paöhanaiù çästrair mahä-vistaraiù svarga-gräma-kuöé-niväsa-phaladaiù karma-kriyä-vibhramaiù | muktvaikaà bhava-duùkha-bhära-racanä-vidhvaàsa-kälänalaà svätmänanda-pada-praveça-kalanaà çesair väëig-våttibhiù ||71|| näyaà te samayo rahasyam adhunä nidräti nätho yadi sthitvä drakñyati kupyati prabhur iti dväreñu yeñäà vacaù | cetas tän apahäya yähi bhavanaà devasya viçveçitur nirdauvärika-nirdayokty-aparuñaà niùsoma-çarma-pradam ||* || yato meruù çrémän nipatati yugäntägni-valitaù samudräù çuñyanti pracura-makara-gräha-nilayäù | dharä gacchaty antaà dharaëi-dhara-pädair api dhåtä çarére kä värtä karikalabha-karëägra-capale ||72|| gätraà saìkucitaà gatir vigalitä bhrañöä ca dantävalir dåñöir nakñyati vardhate vadhiratä vaktraà ca läläyate | väkyaà nädriyate ca bändhava-jano bhäryä na çuçrüñate hä kañöaà puruñasya jérëa-vayasaù putro’py amiträyate ||73|| varëaà sitaà çirasi vékñya çiroruhäëäà sthänaà jarä-paribhavasya tadä pumäàsam | äropitäàsthi-çatakaà parihåtya yänti caëòäla-küpam iva dürataraà taruëyaù ||74|| yävat svastham idaà çaréram arujaà yävac ca düre jarä yävac cendriya-çaktir apratihatä yävat kñayo näyuñaù | ätma-çreyasi tävad eva viduñä käryaù prayatno mahän sandépte bhavane tu küpa-khananaà pratyudyamaù kédåçaù ||75|| tapasyantaù santaù kim adhinivasämaù sura-nadéà guëodärän därän uta paricarämaù savinayam | pibämaù çästraughänuta-vividha-kävyämåta-rasän na vidmaù kià kurmaù katipaya-nimeñäyuñi jane ||76|| durärädhyäç cämé turaga-cala-cittäù kñitibhujo vayaà tu sthülecchäù sumahati phale baddha-manasaù | jarä dehaà måtyur harati dayitaà jévitam idaà sakhe nänyac chreyo jagati viduñe’nyatra tapasaù ||77|| mäne mläyini khaëòite ca vasuni vyarthe prayäte’rthini kñéëe bandhu-jane gate parijane nañöe çanair yauvane | yuktaà kevalam etad eva sudhiyäà yaj jahnu-kanyä-payaù- pütägräva-giréndra-kandara-taöé-kuïje niväsaù kvacit ||78|| ramyäç candra-marécayas tåëavaté ramyä vanänta-sthalé ramyaà sädhu-samägamägata-sukhaà kävyeñu ramyäù kathäù | kopopähita-bäñpa-bindu-taralaà ramyaà priyäyä mukhaà sarvaà ramyam anityatäm upagate citte na kiïcit punaù ||79|| ramyaà harmya-talaà na kià vasataye çravyaà na geyädikaà kià vä präëa-samäsamägama-sukhaà naivädhika-prétaye | kintu bhränta-pataìga-kñapavanavyälola-dépäìkura- cchäyä-caïcalam äkalayya sakalaà santo vanäntaà gatäù ||80||

ä saàsärät tribhuvanam idaà cinvatäà tät tädåì- naiväsmäkaà nayana-padavéà çrotra-märgaà gato vä | yo’yaà dhatte viñaya-kariëo gäòha-güòhäbhimäna- kñévasyäntaù-karaëa-kariëaù saàyamäläna-léläm ||81|| yad etat svacchandaà viharaëam akärpaëyam açanaà sahäryaiù saàväsaù çrutam upaçamaika-vrata-phalam | mano manda-spandaà bahir api cirasyäpi vimåça- nna jäne kasyaiñä pariëatir udärasya tapasaù ||82|| jérëä eva manorathäç ca hådaye yätaà ca tad yauvanaà hantäìgeñu guëäç bandhya-phalatäà yätä guëajïair vinä | kià yuktaà sahasäbhyupaiti balavän kälaù kåtänto’kñamé hä jïätaà madanäntakäìghri-yugalaà muktvästi nänyo gatiù ||83|| maheçvare vä jagatäm adhéçvare janärdane vä jagad-antarätmani | na vastu-bheda-pratipattir asti me tathäpi bhaktis taruëendu-çekhare ||84|| sphurat-sphära-jyotsnädhavalita-tale kväpi puline sukhäsénäù çänta-dhvantisu rajanéñu dyu-saritaù | bhaväbhogodvignäù çiva çiva çivety uccavacasaù kadä yäsyämo’targata-bahula-bäñpäkula-daçäm ||85|| mahädevo devaù sarid api ca saiñä sura-sarid- guhä evägäraà vasanam api tä eva haritaù | suhådä kälo’yaà vratm idam adainya-vratam idaà kiyad vä vakñyämo vaöa-viöapa evästu dayitä ||*|| vitérëe sarvasve taruëa-karuëä-pürëa-hådayäù smarantaù saàsäre viguëa-pariëämäà vidhi-gatim | vayaà puëyäraëye pariëata-çarac-candra—kiraëäs triyämä nesyämo hara-caraëa-cintaika-çaraëäù ||86|| kadä väräëasyäm amara-taöiné-rodhasi vasan vasänaù kaupénaà çirasi nidadhäno’ïjali-puöam | aye gaurénätha tripurahara çambho trinayana prasédetyäkroçan nimiñam iva neñyämi divasän ||87|| udyäneñu vicitra-bhojana-vidhis tévrätitévraà tapaù kaupénävaraëaà suvastram amitaà bhikñäöanaà maëòanam | äsannaà maraëaà ca maìgala-samaà yasyäà samutpadyate täà käçéà parihåtya hanta vibudhair anyatra kià sthéyate ||*|| snätvä gäìgaiù payobhiù çuci-kusuma-phalair arcayitvä vibho tvä dhyeye dhyänaà niveçya kñiti-dhara-kuhara-gräva-paryaìka-müle | ätmärämaù phaläçé guru-vacana-ratas tvat-prasädät smaräre duùkhaà mokñye kadähaà sama-kara-caraëe puàsi seväsamuttham ||88|| ekäké niùspåhaù çäntaù päëipätro digambaraù | kadä çambho bhaviñyämi karma-nirmülana-kñamaù ||89|| päëià pätrayatäà nisarga-çucinä bhaikñeëa santuñyatäà yatra kväpi niñédatäà bahu-tåëaà viçvaà muhuù paçyatäm | atyäge’pi tanor akhaëòa-paramänandävabodha-spåçä madhvä ko’pi çiva-prasäda-sulabhaù sampatsyate yoginäm ||90|| kaupénaà çata-khaëòa-jarjarataraà kanthä punas tädåçé naiçcintyaà nirapekña-bhaikñyam açanaà nidrä çmaçäne vane | svätantryeëa niraìkuçaà viharaëaà sväntaà praçäntaà sadä sthairyaà yoga-mahotsave’pi ca yadi trailokya-räjyena kim ||91|| brahmäëòaà maëòalé-mätraà kià lobhäya manasvinaù | çapharé-sphurtenäbdhiù kñubdho na khalu jäyate ||92|| mätar lakñmi bhajasva kaïcid aparaà mat-käìkñiëé mä sma bhür bhogeñu spåhayälavas tava vaçe kä niùspåhäëäm asi | sadyaù syüta-paläça-patra-puöikä-pätraiù pavitré-kåtair bhikñä-vastubhir eva samprati vayaà våttià saméhämahe ||93|| mahä-çayyä påthvé vipulam upadhänaà bhuja-latäà vitänaà cäkäçaà vyajanam anukülo’yam anilaù | çarac-candro dépo virati-vanitä-saìga-muditaù sukhé çäntaù çete munir atanu-bhütir nåpa iva ||94|| bhikñäsé jana-madhya-saìga-rahitaù sväyatta-ceñöaù sadä hänä-däna-virakta-märga-nirataù kaçcit tapasvé sthitaù | rathyäkérëa-viçérëa-jérëa-vasanaù sampräpta-kanthäsano nirmäno nirahaìkåtiù çama-sukhäbhogaika-baddha-spåhaù ||95|| caëòälaù kim ayaà dvijätir athavä çüdro’tha kià täpasaù kià vä tattva-viveka-peçala-matir yogéçvaraù ko’pi kim | ity utpanna-vikalpa-jalpa-mukharair äbhäñyamäëä janair na kruddhäù pathi naiva tuñöa-manaso yänti svayaà yoginaù ||96|| hiàsä-çünyam ayatna-labhyam açanaà dhäträ marut-kalpitaà vyälänaà paçavas tåëäìkura-bhujas tuñöäù sthalé-çäyinaù | saàsärärëava-laìghana-kñama-dhiyäà våttiù kåtä sä nåëäà täm anveñayatäà prayänti satataà sarvaà samäptià guëäù ||97|| gaìgä-tére hima-giri-çilä-baddha-padmäsanasya brahma-dhyänäbhyasana-vidhinä yoga-nidräà gatasya | kià tair bhävyaà mama sudivasair yatra te nirviçaìkäù kaëòüyante jaraöha-hariëäù sväìgam aìge madéye ||98|| jérëäù kanthä tataù kià sitam amala-paöaà paööa-sütraà tataù kià ekä bhäryä tataù kià haya-kari-sugaëair ävåto vä tataù kim | bhaktaà bhuktaà tataù kià kadaçanam athavä väsaränte tataù kià vyakta-jyotir na väntarmathita-bhava-bhayaà vaibhavaà vä tataù kim ||*|| päëiù pätraà pavitraà bhramaëa-parigataà bhaikñyam akñayyam annaà vistérëaà vastram äçä-daçakam acapalaà talpam asvalpam urvém | yeñäà niùsaìgatäìgé-karaëa-pariëata-svänta-santoñiëas te dhanyäù saànyasta-dainya-vyatikara-nikaräù karma nirmülayanti ||99|| trailokyädhipatitvam eva virasaà yasmin mahäçäsane tal labdhväsana-vastra-mäna-ghaöane bhoge ratià mä kåthäù | bhogaù ko’pi sa eka eva paramo nityoditä jåmbhane yat-svädäd virasä bhavanti visayäs trailokya-räjyädayaù ||*|| mätar medini täta märuti sakhe tejaù subandho jala bhrätar vyoma nibaddha eña bhavatäm antyaù praëämäïjaliù | yuñmat-saìga-vaçopajäta-sukåta-sphära-sphuran-nirmala- jïänäpästa-samasta-moha-mahimä léne para-brahmaëi ||100||

çayyä çaila-çilä-gåhaà giri-guhä vastraà taruëäà tvacaù säraìgäù suhådo nanu kñiti-ruhäà våttiù phalaiù komalaiù | yesäà nirjharam ambu-pänam ucitaà ratyai tu vidyäìganä manye te parameçvaräù çirasi yari baddho na seväïjaliù ||*|| dhairyaà yasya pitä kñamä ca janané çäntiç ciraà gehiné satyaà mitram idaà dayä ca bhaginé bhrätä manaù-saàyamaù | çayyä bhümi-talaà diço’pi vasanaà jïänämåtaà bhojanaà hy ete yasya kuöumbino vada sakhe kasmäd bhayaà yoginaù ||*|| aho vä häre vä balavati ripau vä suhådi vä maëau vä loñöhe vä kusuma-çayane vä dåñadi vä | tåëe vä straiëe vä mama sama-dåço yänti divasäù kvacit puëyäraëye çiva çiva çiveti pralapataù ||*||