Vlerësohet Kontributi Ynë Në Misionet Paqëruajtëse

Organ Qendror i Ministrisë së Mbrojtjes Mbrojtja

Viti i 86-të i botimit Mars 2018/ Nr. 3 Intervista

Ministeriali i NATO-s në Bruksel 14-15 shkurt 2018 Xhaçka-Stoltenberg Vlerësohet kontributi ynë në misionet paqëruajtëse Botues: Qendra e Kulturës, Medias, Botimeve të Mbrojtjes dhe Muzeut Drejtoria e Kulturës, Medias dhe Botimeve të Mbrojtjes

Adresa: Rruga e Dibrës/ Garnizoni “Skënderbej”

Revista mund të gjendet në formatin elektronik (pdf) në adresën: http://www.mbrojtja.gov.al/index.php/ revista mbrojtja publikime/revista-mbrojtja Organ Qendror i Ministrisë së Mbrojtjes Viti i 86-të i botimit Nr. 3/ 2018

© Ministria e Mbrojtjes Materialet e publikuara në këtë revistë nuk mund të riprodhohen elektronikisht apo fizikisht e të përdoren për qëllime përfitimi, pa marrë autorizim nga botuesit e saj. ërmbajtja P Numri 3 Përkujtimore 4 Ministeriali i NATO-s 8 6 vjet pa Dëshmorin e Atdheut kapiten Xhaçka-Stoltenberg Feti Vogli Vlerësohet kontributi ynë në misionet paqëruajtëse ceremonia Ministrja e Mbrojtjes, Olta 10 Përkujtohet 37 vjetori i Xhaçka, zhvilloi një takim të rënies së dëshmorëve veçantë me sekretarin e të Fekenit Përgjithshëm të NATO, Jens Stoltenberg, gjatë takimi... Forca Tokësore 16 Fillon Kursi XI-të i 6 QenDra stërvitore e Fa Forcave Speciale 130 rekrutë të rinj nisen Baza Ajrore Farkë drejt Bunavisë 23 Helikopterët Cougar: 130 djem e vajza janë kandi- Stërvitje për misione datët më të rinj për oficerë në brenda dhe jashtë vendit Forcat e Armatosura. Për 9 javë ata do të jenë pjesë e Stër- Mehmet Pashë Dërralla vitjes Individuale Bazë, në... 40 Ministri i parë i luftës dhe fryma e re e Kombit shqiptar 14 Stërvitja “Puma”

Gjeneral Kollçaku, inspektoi stafi stërvitjen “Fekeni 18-01” Ded Kola Shef i Shtabit të Përgjithshëm Shef i Sektorit të Botimeve të FARSH gjeneral brigade Bardhyl Kollçaku, inspektoi & Kryeredaktor javën që kaloi, datë 8 shkurt, Stërvitjen 72-orëshe të Batal- Gazetarë: ionit të Dytë të... Mimoza Golikja Albert Zholi Saimir Alija 18 intervista

Gjeneralbrigade Redaktore korrektore: Avdiaj: Viti 2018 vit Anila Doda sfidash dhe prioritetesh Graphic Designer: Intervistë me gjeneralbrigade Afërdita Hysaj Vladimir AVDIAJ, Komandant i Forcës Ajrore. Gjatë vitit 2018 Forca Ajrore do të marrë...

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 3 Ministeriali i NATO-s në Bruksel 14-15 shkurt 2018 Xhaçka-Stoltenberg Vlerësohet kontributi ynë në misionet paqëruajtëse Sekretari i Përgjithshëm i NATO, Jens Stoltenberg, vlerësoi angazhimin për buxhetin në fushën e mbrojtjes dhe kontributin njerëzor të ushtarakëve tanë në misionet paqeruajtëse

inistrja e Mbrojtjes, që do të mbahet në Bruksel në 11 Grupit të Planifikimit Bërthamor. Olta Xhaçka, zhvilloi dhe 12 korrik. Takimi i ministrave të “Kjo është pjesë e konsultimeve një takim të veçantë Mbrojtjes të NATO-s, pra më 14-15 tona të rregullta për të mbajtur me sekretarin e shkurt 2018 në Bruksel, kishte në forcat bërthamore të NATO-s të Përgjithshëm të qendër të diskutimeve përgatitjen sigurta, të mbrojtura dhe efektive”, NATO, Jens Stol- për Samitin e ardhshëm të NATO-s cilësoi në konferencën për shtyp Mtenberg, gjatë takimi të ministrave në korrik 2018. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s të Mbrojtjes të vendeve anëtare të Ministeriali filloi me takimin e Jens Stoltenberg, që mbajti përpara NATO, që u mbajt në datat 14 dhe 15 shkurt në Bruksel. “E informova sekretarin e Përgjithshëm mbi angazhimin e Shqipërisë, që brenda vitit 2024, 2% e Prodhimit të Brendshëm Bruto t’i dedikohet fushës së mbrojtjes, si edhe rikonfirmova rritjen e anga- zhimit të vendit tonë në të gjitha misionet e NATO dhe BE, apo edhe në misionin e ri kombëtar siç janë emergjencat civile”, - tha ministrja Xhaçka pas takimit. Nga ana e tij, zoti Stoltenberg, vlerësoi angazhimin e Shqipërisë për të përmbushur detyrimet e ndërmarra në kuadër të buxhetit, dedikuar në fushën e mbrojtjes. Sekretari i Përgjithshëm i NATO njëherësh vlerësoi kontributin njerë- zor të vendit tonë në misionet paqeruajtëse, për përkushtimin dhe profesionalizimin e ushtarakëve tanë. Takimi i ministrave të Mbrojtjes të vendeve anëtare të NATO, u zhvillua gjatë dy ditëve në Bruksel, merr një rëndësi të veçantë, pasi i paraprin takimeve përgatitore të Samitit të kryetarëve të shteteve anëtare të Aleancës së Atlantikut të Veriut,

4 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 takimeve të ministrave të Mbrojtjes të NATO-s, më 13 shkurt 2018 kur njoftoi mbi agjendën e këtij ministeriali të datës 14-15 shkurt 2018, por dhe në Deklaratën hyrëse që dha para fillimt të takimeve të Min- istrave të Mbrojtjes të NATO-s më 14 shkurt 2018. Por ndërkohë modernizimi i Strukturës së Komandës së NATO-s, ishte vendimi i rëndësishëm i takimit ministror, “për të siguruar që njëzetenëntë kombet të mund të veprojnë si një, shpejt dhe në mënyrë efektive”. Aleatët ranë dakord të krijojnë dy komanda të reja, një për Atlantikun dhe një komandë mbështetëse për lëvizjen ushtarake brenda Europës, si dhe një Qendër Sekretari amerikan të re Operacioni Cyber. Pra rënia dakord për të krijuar këtë Komandë të re të Forcave të Përbashkëta për Atlantikun që do i Mbrojtjes, vlerëson të përqëndrohet “në mbrojtjen e linjave të komunikimit të detit midis Amerikës së Veriut dhe Evropës, si dhe infrastrukturës kritike”, ishte bashkëpunimin çështje e rëndësishme në vendimet e këtij ministeriali. “Komanda do të luante një rol vendimtar në krizë me Shqipërinë dhe konflikt. Tetëdhjetë për qind e Zonës së Përgjegjësisë së SACEUR jatë takimit të ministrave të Mbrojtjes të vendeve anëtare mbulohet nga uji dhe ne duhet të të NATO-s në Bruksel, ministrja e Mbrojtjes Olta Xha- qëndrojmë përpara kërcënimeve të Gçka pati një takim të veçantë me sekretarin amerikan të mundshme si në det dhe nën të”. Mbrojtjes James N. Mattis. Në bisedën miqësore të zhvilluar Prandaj krijimi i një komande të re gjatë punimeve të këtij Ministeriali, sekretari Mattis vlerësoi bash- mbështetëse për të përmirësuar këpunimin dypalësh Shqipëri-SHBA, sidomos në fushën e sigurisë lëvizjen e shpejtë të trupave dhe dhe Mbrojtjes. pajisjeve brenda Evropës “është Takimi me sekretarin Mattis i paraprin vizitës së ministres Xha- një pjesë kyçe e parandalimit dhe çka në Departamentin Amerikan të Mbrojtjes në muajin prill. mbrojtjes tonë kolektive”. Ndërkohë në takimin Ministerial të NATO-s që u xhvillua në Bruk- Në ditën e dytë të takimit,më 15 sel në datat 14 dhe 15 shkurt Ministria e Mbrojtjes Olta Xhaçka u shkurt 2018, ministrat e Mbrojtjes takua edhe me Ministren e Mbrojtjes të Gjermanisë Ursula von der të NATO-s diskutimet e tyre i përqen- Leyen ku u bisedua për marrëdhëniet midis dy vendeve në fushën druan mbi sigurinë dhe mbrojtjen e ushtarake, por edhe situatën e sigurisë në rajon. NATO-s, dhe rolin e Aleancës në projektimin e stabilitetit dhe luftën pothuajse i gjithë territori i mbajtur të kërkesës nga qeveria irakiane kundër terrorizmit, “në progresin dikur nga ISIS në Irak dhe Siri është dhe Koalicioni Global, do ta vendosë tonë në zbatimin e qëndrimit tonë rimarrë. Më shumë se shtatë e praninë e NATO-s në “një bazë më të parandalimit dhe mbrojtjes”, gjysmë milion njerëz janë çliruar”, të fortë”, me procedurat e për- gjithashtu në “rolin e NATO-s në tha Jens Stoltenberg, “por ISIS do caktuara për gjenerimin e forcave projektimin e stabilitetit dhe luftën të mbetet një kërcënim edhe kur ata dhe financimin. “Kjo do të ndihmojë kundër terrorizmit”. NATO kon- nuk mbajnë asnjë territor. Kështu ta bëjë Irakun më të sigurt dhe tribuon në Koalicionin Global për që trajnimi për forcat irakiane është ne jemi më të sigurt”. Kështu që të Mposhtur ISIS me fluturimet e çelësi”. Prandaj ndërsa Koalicioni lidhur me këtë, takimi ministror i mbikëqyrjes AWACS dhe trajnimin zhvendos fokusin nga operacionet Mbrojtjes i NATO-s ra dakord mbi për forcat irakiane. “Koalicioni ka luftarake në ndërtimin e kapac- fillimin e planifikimit për një mision bërë përparim të madh, kryesisht iteteve, “mbështetja e trajnimit trajnimi të NATO-s në Irak, me qëllim për shkak të elasticitetit dhe profe- të NATO-s do të bëhet edhe më e të nisjes së misionit në Samitin e sionalizmit të forcave irakiane. Sot, rëndësishme”. Madje në përgjigje NATO-s në korrik.

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 5 Qendra Stërvitore e FA lerësim dhe promovim në bazë të meritokracisë dhe trajtim përherë e më tepër dinjitoz për 130 rekrutë të rinj ushtarakët shqiptarë, ishte mesazhi kryesor që Vministrja e Mbrojtjes Olta Xhaçka, nisen drejt Bunavisë u dha efektivëve të Batalionit III Nga 130 kandidatë, 10 kandidate janë femra dhe 10 kandidatë janë me arsim të lartë të Këmbësorisë (b3k) në Poshnje, djem e vajza janë kandidatët më të rinj për oficerë ditën e dielë, më 25 shkurt, gjatë në Forcat e Armatosura. Për 9 javë ata do të jenë qëndrimit të saj në Berat, në 130pjesë e Stërvitjes Individuale Bazë, në Shkollën e kuadër të mbledhjes së qeverisë Trupës në Bunavi (Vlorë). Në ceremonë e përcjelljes së rekrutëve të në këtë qark. Në vizitën e saj në rinj, zhvilluar ditën e hënë, më 19 shkurt 2018 paradite ministrja e b3k, ministrja Xhaçka shoqërohej Mbrojtjes, Olta Xhaçka, vlerësoi numrin në rritje të vajzave dhe të nga zëvendësministri i Mbrojtjes z. rinjve me arsim të lartë, të cilët kanë aplikuar dhe janë përzgjedhur Petro Koçi dhe komandanti i Forcës për të të qenë së shpejti pjesë e Forcave të Armatosura. Tokësore gjeneral brigade Nazmi “Si ministre e Mbrojtjes do të doja ta përmirësoja akoma më shumë Cahani. raportin gjinor në favor të vajzave. Sot vlerësoj prirjen e rritjes së Fillimisht ministrja Xhaçka falën- këtij numri dhe kërkoj që kjo të kihet parasysh në vazhdimësi. Nga deroi të gjithë efektivët e këtij batal- ana tjetër, fakti që për statusin e ushtarakëve të rinj aplikojnë dhe ioni për angazhimin dhe kontributin e vajza dhe djem me arsim të lartë, na bën të gjithëve shpresplotë se tyre në përmbytjet e fundit, sidomos niveli intelektual dhe ai i profesionistëve në ushtrinë tonë do të jetë tani që Emergjencat Civile janë nën gjithmone edhe më i garantuar. përgjegjësinë e institucionit që ajo Për këto nevojitet padiskutim që drejton. “Dua të ndalem pak tek testimet në çdo fazë të tyre të kryehen me shumë rregullsi, me shumë seriozitet, me disiplinë dhe transparencë të lartë”, - tha ministrja Xhaçka në fjalën e saj. Në cilësinë e ministres së Mbrojtjes, ajo siguroi të rinjtë dhe familjarët e tyre se do të gjenden pranë në rrugëtimin e bukur dhe plot sfida. “Ministria e Mbrojtjes dhe Shtabi i Përgjithshëm do t’ju gjenden pranë për përmirësimin e vazhdueshëm të infstrukturës dhe bazës materiale për t’u interesuar për vështirësitë e shfaqur në praktikën e përdit- shme të punës suaj. Ju siguroj se bashkë me gjithë efektivin e FA do të jemi krah jush për t’i shkuar deri në fund dhe me sukses detyrave tuaja, pjesë e kësaj saj rruge të bukur por me plot vështirësi, kufizime, që sapo keni hyrë. Të gjithë bashkë po punojmë që karriera juaj e saponisur, sikundër edhe e gjithë efektivëve të FA, të vlerësohet dhe të promovohet, në bazë të meritave dhe performancës të treguara gjatë punës. Reforma që kemi nisur do t’i krijojë mundësi të gjithëve që të shprehin sa më mirë nivelin e përgatitjes profesionale në shërbim të FA por dhe të rrisin nivelin profesional në përgjithësi të FA, për rrjedhojë edhe cilësinë e realizmit të detyrave të përbashkëta”, - deklaroi Ministrja e Mbrojtjes. Sipas statistikave të muajve të fundit, raporti mes numrit të ap- likantëve që kanë shpehur dëshirë për të qenë pjesë e FA dhe atij të kandidatëve të përzgjedhur është gati 3 me 1. Të rinjtë që u nisën për në Buvani, 130 vetë, ku 10 kandidate janë femra dhe 10 kandidatë me arsim të lartërezultuan fitues të testit fizik, intelektual dhe psikologjik, për rekrutimet e reja për ushtarë/detarë aktivë në Forcat e Armatosura.

6 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 loi një bisedë të shkurtër edhe Batalionit III të Këmbësorisë (b3k) në Poshnje me ushtarakët që kanë kaluar me sukses testet për t’u bërë pjesë e kontingjentit të ardhshëm shqiptar, Misionet paqeruajtëse, i cili do të shërbejë në misionin e NATO Resolute Support në Kabul të Afganistanit, në kuadër të rritjes së kontributit të vendit tonë dhe përgjegjësi për vete e të tjerët shtimit të trupave shqiptarë në Ministrja Xhaçka:”Vetëm ata që vërtet meritojnë, janë ata që do të shkojnë këtë mision. Ministrja Xhaçka i siguroi ata për në mision dhe kur them meritë, kam parasysh përgatitjen për këtë ditë” një proces përzgjedhës të rregullt, Emergjencat Civile që tashmë janë e cila u shpreh se ishte në dijeni të të bazuar tërësisht në meritë dhe fushë përgjegjësie e Ministrisë së vështirësive dhe nevojave të ush- për të cilin mori konfirmimin e tyre. Mbrojtjes, sepse e kam parë kon- tarakëve dhe për të cilat shprehu “Është shumë e rëndësishme që ky tributin, dedikimin, përkushtimin, angazhimin e saj për një trajtim më të jetë një proces, i cili vlerëson më profesionalizmin e gjithsecilit prej dinjitoz për secilin prej tyre. të mirët, që vlerëson meritokracinë jush në ato operacione shumë të Më tej ministrja Xhaçka zhvil- dhe vlerëson ata njerëz që vërtet vështira në fillim të dhjetorit, krye- janë të përgatitur për të shkuar në sisht në zonën e Fierit dhe të Vlorës, por edhe këtu në Berat me punën e jashtëzakonshme që ka bërë gjithsecili prej jush për t’i ardhur në ndihmë atyre banorëve që vuanin pasojat e motit të keq” - tha ministrja Xhaçka,

misione paqeruajtëse, sepse sigurisht, ju të gjithë e kuptoni që është një përgjegjësi jashtëzakonisht e madhe që merrni mbi vete, jo vetëm për t’i shërbyer vendit tonë, por edhe për të projektuar siguri atje ku shkoni. Që do të thotë mbroni të tjerët edhe mbroni veten dhe duhet të jeni maksimalisht të përgatitur për këtë moment dhe prandaj insis- toj që këto testime, që ky moment vlerësimi të jetë sa më i hapu, sa më transparent edhe gjithsecili prej jush të jetë i qartë për vlerësimin që merr dhe për vlerësimin që merr shoku juaj. Vetëm ata që vërtet meritojnë, janë ata që do të shkojnë në mision dhe kur them meritë, kam parasysh përgatitjen për këtë ditë. Dhe që ky mjedis të jetë më konkurrues dhe të promovojë realisht cilësinë dhe profesionalizmin, duhet të jeni të gjithë në garë më njeri – tjetrin.”

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 7 Përkujtimore ë mjediset e batalionit të Forcave Speciale, u zhvillua të martën më 20 shkurt, ceremonia përkujtimore me rastin 6 vjet pa Dëshmorin e 6 -vjetorit të rënies Nnë krye të detyrës të Dëshmorit të Atdheut, kapiten Feti Vogli, në misionin luftarak “Eagle 4”, në e Atdheut kapiten Kandahar, Afganistan.Në ceremoni morën pjesë ministrja e Mbrojtjes znj. Olta Xhaçka, shefi i Shtabit të Përgjithshëm të FARSH gjeneral Feti vogli brigade Bardhyl Kollçaku, komandanti i Forcës Tokësore, gjeneral “Dëshmorit të Atdheut”, kapiten Feti Vogli, brigade Nazmi Cahani, komandanti i Batalionit të Forcave Speciale humbi jetën në misionin luftarak “Eagle 4”, kolonel Ilirjan Dauti, komandantë forcash dhe repartesh autonome të në Kandahar, Afganistan Shtabit të Përgjithshëm, miq, famil- jarë dhe të afërm të Dëshmorit të dej kufirit, nuk harrojmë për asnjë Komandanti i batalionit të Forcave Atdheut kapiten Feti Vogli. Ministrja moment, se NATO është mburoja më Speciale, kolonel Ilirjan Dauti, në e Mbrojtjes Olta Xhaçka, në fjalën e e besueshme përballë çdo agresioni fjalën e mbajtur në këtë ceremoni saj u shpreh se vepra e të rënëve dhe barbarie që shfaqet pranë dhe përkujtimore, u shpreh ndër të tjera nuk harrohet, por ajo do të kujtohet larg vendndodhjes sonë gjeografike. se: “…ne e nderojmë me respekt, e e do të respektohet brez pas brezi Çmimi sublim i kapiten Feti Voglit na kujtojmë me dëshpërim, por askush dhe se do të vlerësohet edhe në të tregon se forcat që na kërcënojnë nuk mund ta kuptojë dhembjen dhe ardhmen për arritjen e objektivave. vlerat, parimet dhe mënyrën tonë të humbjen më shumë se familja e tij. U “Nga Afganistani në Irak, nga të jetuarit në një sistem demokratik bënë 6 vjet nga dita kur nëna humbi Çadi në Bosnje, nga Kosova në Mali, dhe shoqëri të lirive dhe të drejtave birin, bashkëshortja udhëtarin e saj nga Adriatiku në Egje dhe kudo që na të njeriut, janë akoma aty, duke e të jetës, fëmija prindin, vëllai vëllanë kërkohet, shembulli i Feti Voglit na sfiduar çdo ditë mjedisin e sigurisë dhe kolegët shokun që do t’iu mun- mëson se detyra dhe përkushtimi sonë kolektive”, - deklaroi ministrja gojë gjatë, megjithatë kujtimi i Fetiut për sigurinë e paqen, i bën ush- e Mbrojtjes gjatë ceremonisë ku do të mbetet i gjallë në mendjet dhe tarakët tanë të marrin mbi vete merrni pjesë familjarë të Dëshmorit zemrat e të gjithëve…” - tha ndër rrezikun e sfidave të përditshme, të Atdheut dhe kolegë të tij. të tjera kolonel Dauti. veçanërisht në misione. Rënia në krye të detyrës e kapiten Feti Vo- glit, është dëshmi e faktit, se ju, jo vetëm keni zgjedhur një profesion të vështirë, por edhe se kurajo, përkushtimi, vetëmohimi dhe mbi të gjitha, profesionalizmi juaj, janë tiparet, që përshkojnë integritetin tuaj si bij fisnikë të popullit, si shër- bëtorë besnikë të atdheut. Është kjo arsyeja që shembulli i kapiten Feti Voglit dhe ushtarakëve shqiptarë në misione, frymëzon brezat e rinj sot e kurdoherë”, - deklaroi ministrja. Sipas ministres Xhaçka, prania e Shqipërisë në Aleancën e NATO dhe përkushtimi ynë, sikundër e dësh- mon edhe shembulli i Feti Voglit, janë pjesë e vlerave të patjetërsueshme që shoqëritë e vendeve partnere me ne, besojnë, mbrojnë dhe pro- movojnë. “Ne si shqiptarë, këndej dhe an-

8 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 Portreti i Dëshmorit Feti Vogli në panteonin e martirëve të luftës në Afganistan

Nënkolonel Kasem SALIASI Kabul, Afganistan

jashtë vjetori i rëniës në krye të detyrës të Dëshmorit të Atdheut, Kapiten GFeti Vogli është përkujtuar në një ceremoni të veçantë, të zhvilluar në mjediset e komandës së “Mbështetjes së Luftës” në vendin ku ai luftoj dhe dha jetën në Afganistan. Me iniciativën e Përfaqësuesit të Lartë Ushtarak Kombëtar Shqiptar në Afgani- Ceremonia përkujtimore me ras- stan Kolonel Altin Kurti, portreti i dëshmorit të atdheut Kapiten Feti Vogli, vendoset në panteonin përkujtimorë midis portreteve të dhjetra ushtarakëve të NATOs të rënë tin e 6-vjetorit të rënies në krye të në krye të detyrës në Afganistan. detyrës së Dëshmorit të Atdheut, Ishin ftuar dhe merrnin pjesë në këtë ceremoni; Gjeneral Brigade Michael Fenzel kapiten Feti Vogli, u përmbyll me ven- Drejtor i Planifikimit të Mbrojtjes, drejtues të lartë të komandës dhe shtabit të “RS” si dhe ushtarakë dhe civilë të tjerë kolegë të kontigjentit shqiptar në këtë dosjen e kurorave pranë bustit të tij, komandë. në nderim dhe respekt të sakrificës Gjeneral Fenzel, në fjalën e rastit vlerësoj dhe çmoj kontributin e Ushtrisë Shq- sublime të tij, në shërbim të paqes iptare në përgjithësi dhe në veçanti të ushtarakëve shqiptarë të pranishëm në mision për tu përqëndruar më pas tek dëshmori Kapiten Feti Vogli. dhe demokracisë. Midis të tjerash Gjeneral Fenzel theksoj Kapiten Feti Vogli, humbi jetën se: “Sot është një ditë tepër e veçantë 6 vite më parë në Afganistan, ku për të kujtuar një nga shokët e armëve i cili sakrifikoj jetën në emër të paqes në këtë shërbeu si pjesë e kontingjentit vend Kapiten Feti Vogli. Pikërisht si sot paqeruajtës “Eagle 4” të batalionit gjashtë vite më parë ai dha jetën në shërbim të Forcave Speciale. Ai është pjesë- të liris për popullin e Afganistanit. Vendosja e portretit të tij në panteonin e dhjetra tari i parë i Forcave të Armatosura martirëve të tjerë që kanë dhënë jetën në që humb jetën në një mision jashtë këtë mision i shton më tepër energjitë këtij vendit. gjeneratori i cili na frymëzon e na nxit për të punuar më me përkushtim në punën tonë. Ai vërtet iku në moshë të re por vepra dhe emri i mirë që la pas do të kujtohen nga ne dhe brezat e tjerë që do të vijnë”. Kolonel Kurti në emër të SHSHP të FA dhe MM, falenderoi në radhë të parë Gjen- eral Fenzel, për përkrahjen dhe ndihmën që ai dha në vendosjen e portretit të Kapiten Vo- glit në këtë panteon. Ai falenderoj gjithashtu edhe të gjithë të pranishmit të cilët nderuan me praninë e tyre në ceremoni. Me tej Kolonel Kurti midis të tjerash theksoj se: të gjithë ata që punuan me Kapiten Feti Voglin, e njohën si një njeri i cili shkëlqeu me pasionin e tij për punën dhe për këtë ai gëzoj respekt dhe besim nga të gjithë kolegët dhe bashkëluftëtarët e tij. Gjatë gjithë kohës së shërbimit të tij atë e karakterizoj përkushtimi i lartë ndaj detyrës. Si e tillë, vendi ynë, Shqipëria, jo vetëm që i nderon e respekton heronjtë e vetë por gjen tek ata edhe forcën për të ecur përpara. Në të njëjtën kohë, Shqipëria është e angazhuar për të kontribuar për paqen dhe do të vijojë të luftojë kundër terrorizmit global. Më pas moderatori i ceremonisë, Nënkolonel Ken Smith (SHBA) lexoj me zë të lartë për të gjithë të pranishmit jetëshkrimin në portretin e kapiten Voglit. Pas kësaj të gjithë të pranishmit në ceremoni, me radhë, bënë homazh dhe u falën duke shfaqur respekt të thellë para portretit ta dëshmorit kapiten Vogli. Për realizimin e kësaj ceremonie u angazhuan me përkushtim të veçantë të gjithë ushtarakët Shqiptar që aktualisht shërbejnë në komandën “Resolute Support” në Kabul si; Kolonel Altin Kurti, Nënkolonel Kasem Saliasi, Major Alkion Dalanaj dhe Nënkolonel Edvis Spahi si dhe stafi i Institutit Gjerman të Gjeografisë me në krye Nënkolonel Thomas Hirsch. Kapiten Vogli la pas veprën e tij që vështirë se do të mund të harrohet, ai është tashmë pjesë e memories jo vetëm kombëtare shqiptare por edhe në Afganistan. Ai tashmë do të kujtohet e nderohet edhe nga të gjithë ndërkombëtarët që do të shërbejnë në këtë komande. Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 9 Përkujtohet 37 vjetori i rënies së dëshmorëve të Fekenit ë datën 6 shkurt Besnik Shehu, Bilbil Pashaj, Bujar Komandës së Doktrinës dhe Stër- 2018 pranë Obelis- Aga, Ilir Gramatiko, Nexhip Çopa, vitjes, Akademisë së Forcave të kut të Dëshmorëve Qemal Lika, Pëllumb Rrapo” Armatosura si dhe u vendondosën të Fekenit në Garni- Kolonel Braneshi shprehu tufa me lule nga familjarët, të zonin “Skënderbej” mirënjohjen e thellë prindërve e të afërmit dhe shokët e tyre.Më 6 u zhvillua ceremonia afërmve të dëshmorëve të Fekenit shkurtit 1981 gjatë një stërvitje Mpërkujtimore me rastin e 37 vje- si dhe shokëve të tyre, që në çdo 6 dimërore të studentëve të ish- torit të rënies së Dëshmorëve të shkurt kanë qënë së bashku për të Shkollës së Lartë të Bashkuar të Fekenit. Në ceremoni ishin të pran- respektuar aktin e tyre heroik. Oficerëve në Feken, për shkak të ishëm: Zëvëndësministri i Mbrojtjes Në emër të bashkëkohësve rënies së dy ortekëve të dëborës zoti Petro Koçi, Shefi i Shtabit të dhe familjarëve foli ish pedagogu që u shkëputën nga mali i Meçekut Përgjithshëm të FA General Brigade i përgatitjes fizike dhe ushtarake humbën jetën 3 pedagogë dhe 8 Bardhyl Kollçaku, Zëvendësshefja zoti Mark Mici, i cili në fjalën e tij studentë të Shkollës së Lartë të e Shtabit të Përgjithshëm të vlerësoi aktin heroik të pedagogëve Bashkuar të Oficerëve. Në kujtim FA Gjeneral Brigade Manushaqe dhe studentëve të Shkollës të cilët të veprës së tyre të pavdekshme Shehu, Komandanti i Komandës së Doktrinës dhe Stërvitjes Gjeneral Brigade Bajram Begaj, Zëvëndësko- mandanti /Zëvëndësrektori i Aka- demisë së Forcave të Armatosura Kolonel Edmond Braneshi, familjarë, të afërm dhe bashkëkohës të dësh- morëve, ushtarakë të Ministrisë së Mbrojtjes, Shtabit të Përgjithshëm të FA si dhe Akademisë së Forcave të Armatosura. Zëvëndëskomandanti i Akade- misë së Forcave të Armatosura, Kolonel Edmond Braneshi në fjalën e rastit falënderoi të pranishmit, kujtoi misionin fisnik dhe aktin heroik të ushtarakëve që ranë në krye të detyrës për të mos vdekur kurrë. “…Sot në 37 - vjetorin e rënies në krye të detyrës së Dëshmorëve të Fekenit vijmë të gjithë së bashku për të përkujtuar veprën e tyre madhore, që mbart në vetvete një histori duke i dhënë përjetësinë 11 dëshmorëve. 6 shkurti është dita e mesazhit të sakrificës, që ruan dhe trans- meton ndjenjën vetëmohuese të trimërisë dhe guximit, aq sa e dhimbshme është edhe e lavdishme me vetmohim dhe heroizëm arritën një rrugë në Tiranë mban emrin për gjithë ushtarakët shqiptarë. të shpëtonin shumë jetë njerëzisht. “Rruga Dëshmorët e Fekenit”. Akti heroik i tyre ka lartësuar fig- Jemi këtu për të nderuar kujtimin “Bijtë e pavdekshëm të Shkollës urën e personalitetin e të gjithë dhe veprën e pavdekshme të tyre”. së Bashkuar të Oficerave” me au- ushtarakëve dhe protogonistëve të Të gjithë të pranishmit mba- tor Kadri Shametaj - është libri kësaj ngjarjeje. Ndaj jemi këtu për jtën një minutë heshtje në shenjë që i kushtohet 11 dëshmorëve, të shprehur nderimin e respektin respekti për 11 dëshmorët e 6 oficerë e studentë, që dhanë jetën për jetën dhe veprën e dëshmoreve shkurtit.Pranë Obeliskut të Dësh- e tyre të re në krye të detyrës për tanë: Komandantit të Batalionit morëve të Fekenit u vendosën ku- shpëtimin e shokëve nga orteku i Dushan Shameti, Shefit të planëz- rora me lule në emër të Ministrisë dëborës në qëndrën stërvitore të imit Çlirim Pulaj, petagogut Nikol- së Mbrojtjes, Shtabit të Përgjith- Fekenit. laq Bero, studentëve: Aleko Gjoni, shëm të Forcave të Armatosura, Majore Merita Alimuçaj

10 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 Në tetor-stërvitja “Kastrioti-18”

ë ambientet e auditoriumit të Ministrisë së Mbrojtjes, filloi Nditën e hënë, më 26 shkurt, punimet seminari për procesin e pla- nëzimit operacional me personelin e Shtabit të Përgjithshëm. Në hapjen e punimeve të këtij seminari morën pjesë Shefi i Shtabit të Përgjithshëm të FARSH, gjeneral brigade Bardhyl Kollçaku, drejtori i Operacioneve dhe Stërvitjes në SHPFA, kolonel Ilir Xhe- bexhia, si dhe drejtorët e drejtorive në SHPFA. Në përshëndetjen e tij në këtë seminar, Shefi i Shtabit të Përgjith- shëm të FARSH, gjeneral brigade Bardhyl Kollçaku, pasi theksoi rëndësinë e përgatitjes së shtabeve për planëzimin dhe drejtimin e operacioneve luftarake dhe jo luftarake, u shpreh ndër të tjera se: ”Ky seminar do të jetë në funksion të përgatitjes së personelit të Planëzimi operacional Shtabit të Përgjithshëm për stër- vitjen komando shtabi “Kastrioti- 18”, që do të zhvillohet në muajin me personelin e Shtabit tetor të këtij viti. Në vijim drejtori i Operacio- neve dhe Stërvitjes në Shtabin e Përgjithshëm, kolonel Ilir Xhebexhia të Përgjithshëm prezantoi punën e bërë për për- gatitjen seminarit, përmbajtjen e elit për zbatimin e procedurave dhe drejtua nga Sektori i Trajnimit tij si dhe theksoi nevojën e anga- të planëzimit dhe drejtimit të dhe Stërvitjen, në Drejtorinë e zhimit të gjithë personelit pjesë- operacioneve. Seminari u zhvillua Operacioneve dhe Stërvitjes, në marrës për arritjen e objektivit që nga data 26 shkurt 2018 deri më Shtabin e Përgjithshëm të Forca ka të bëjë me aftësimin e person- datë 2 mars 2018 dhe u organizua e të Armatosura.

Gjeneral Kollçaku inspekton Bazën Ajrore, Kuçovë ë datën 9 shkurt 2018, Shefi i Shtabit të të kësaj baze, si dhe më pas inspektuan nga afër mje- Përgjithshëm të FARSH gjeneral brigade diset e Bazës, duke u njohur me infrastrukturën dhe MBardhyl Kollçaku, bëri një vizitë njohëse në kapacitetet që kjo bazë ofron. Bazën Ajrore, Kuçovë. Gjen- eral Kollçaku shoqërohej nga zëvendësshefi i Shtabit të Përgjithshëm gjeneral brigade Manushaqe Shehu, komandanti i Forcës Ajrore, gjeneral brigade Vladimir Av- diaj, komandantët e Forcave dhe drejtorë të drejtorive në SHPFA. Gjatë kësaj vizite, Shefi i Shtabit të Përgjith- shëm, nëpërmjet një brifin- gu, u informua mbi misionin, detyrat dhe gjendjen aktuale Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 11 ë datën 15 shkurt Gjeneral Kollçaku uron 2018 në mjediset e auditoriumit “Gjen- gjeneralin Rrahman Rama eral Enrico Tellini” të Garnizonit “Skënder- bej” u zhvillua sesioni Mshkencor me temë “Ndërhyrja e NATO-s në Kosovë dhe pavarë- Gjeneral Kollçaku: sia e saj”, organizuar nga akade- mistët e Kursit të Lartë të Oficerit nën kujdesin e Departamentit të Lidershipit dhe Shkencave Sho- FSK rol konstruktiv qërore të Fakultetit të Sigurisë dhe Mbrojtjes. Në sesionin shkencor morrën pjesë Shefi i Shtabit të Përgjith- shëm të FA Gjeneral Brigade Bard- në stabilitetin rajonal hyl Kollçaku, Zëvendësministri i Mbrojtjes i Forcës së Sigurisë së e rastin e 10 vjetorit të Pavarësisë së Kosovës, Kosovës zoti Burim Ramadani, Ko- shefi i Shtabit i Forcave të Armatosura të Repub- mandanti i Forcës së Sigurisë së Mlikës së Shqipërisë gjeneral brigade Bardhyl Kollçaku, Kosovës Gjeneralleitënant Rrahman ka uruar komandantin e FSK-së, gjenerallejtënant Rrahman Rama, Zëvendësshefja e Shtabit të Rama. Në letër, shefi i Shtabit të Përgjithshëm të FA të Përgjithshëm të FA Gjeneral Brigade Shqipërisë, shprehet. ,,Me rastin e 10 vjetorit të Pavarësisë Manushaqe Shehu, Komandanti i Ko- së Kosovës, më lejoni që në emrin e Forcave të Armatosura të mandës së Doktrinës dhe Stërvitjes Republikës së Shqipërisë, por edhe në emrin tim personal, t’ju Gjeneral Brigade Bajram Begaj, përcjell urimet më të sinqerta e të përzemërta. Ky përvjetor, Komandantët e Forcave, drejtorë shënon një datë jubilare jo vetëm për popullin e Kosovës, por drejtorie në SHP, Zëvendëskoman- danti /Zëvendësrektori i Akademisë për të gjithë shq- së Forcave të Armatosura Kolonel iptarët kudo që Edmond Braneshi, ushtarakë të ndodhen. Në këto shtabit të KDS, QDK, kurset insti- dhjetë vite, jo tucionalë të Akademisë së Forcave vetëm janë hed- të Armatosura, etj. hur themelet e Fjalën e hapjes në sesionin shken- forta të shtetit cor e mbajti Shefi i Departamentit të Kosovës, por të Lidershipit dhe Shkencave Sho- hapat e bëra qërore Kolonel Prof. Asoc. Dr. Agim për konsolidimin Sula. Zëvendësministri i Forcës së dhe integrimin Sigurisë së Kosovës zoti Burim Ra- madani, theksoi se viti 2018 është e këtij shteti viti i Skënderbeut, viti i 20 vjetorit në strukturat të rënies së heroit Adem Jashari si Euro-Atlantike dhe i 10 vjetorit të Pavarësisë së janë të konsid- Kosovës. Uroj që sesioni shkencor erueshme”. të shkojë mbarë dhe jemi krenar Më tej, gjen- për mbështetjen e dhënë nga shteti erali Bardhyl Kollçaku, shkruan: ,,Pjesë e rëndësishme dhe Shqiptar si dhe nga vendet e tjera vitale e shtetit të Kosovës është edhe Forca e Sigurisë së të NATO-s e BE. Bashkëpunimi Kosovës, e cila me shërbimin e saj ndaj qytetarëve të Re- ynë është i hapur dhe njëkohësisht publikës së Kosovës, ka arritur të krijojë besimin dhe krenari shëmbull i bashkëpunimit në rajon brenda vendit, ndërkohë që gëzon mbështetje ndërkombëtare drejt rrugës për në NATO dhe në Bashkimin Europian”. gjithnjë e në rritje”. Në përshëndetjen e tij në këtë Në fund, shefi i Shtabit të FA të Republikës së Shq- sesion shkencor, komandanti i Ko- ipërisë, gjenerali Kollçaku shkruan: “Forcat e Armatosura mandës së Doktrinës dhe Stërvitjes, të Republikës së Shqipërisë vlerësojnë jashtëzakonisht gjeneral brigade Bajram Begaj, pasi shumë rolin dhe kontributin e Forcave të Sigurisë së falënderoi të gjithë të pranishmit Kosovës në drejtim të forcimit të stabilitetit në rajon. u shpreh se: “Sot mbushen 10 FARSH do të vijojnë mbështetjen për FSK transformimin vjet nga shpallja e Pavarësisë së dhe integrimin sa më të shpejtë në strukturat Euro- Kosovës. Deri në këtë ditë u desh Atlantike të sigurisë, si dhe të forcojë bashkëpunimin një luftë e gjatë, gati shekullore, që dypalësh në fusha të ndryshme ushtarake”. ajo, në tokën e vet, të dhënë nga zoti, të shijonte lirinë si dikur, mote

12 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 saj si shtet demokratik dhe funk- 10 vjetori i Pavarësisë dhe sional”. Nënkolonel Shpëtim Gjepali mbajti kumtesën “Krimet e luftës nga forcat ushtarake e policore- 19 vjetori i ndërhyrjes të NATO-s jugosllave në Kosovë”. Nënkolonel Dritan Merdani mbajti kumtesën “Argumentet ligjore pro ndërhyrjes së NATO-s në Kosovë”. Nënkolonel “Ndërhyrja e Lavdim Çota mbajti kumtesën “Ar- gumentet ligjorë kundër ndërhyrjes së NATO-s në Kosovë”.Nënkolonel Bedri Qoli mbajti kumtesën “Raporti NATO-s në Kosovë i Komisionit Ndërkombëtar për Ko- sovën”. Përfundimet e punimeve të Ses- ionit Shkencor “Ndërhyrja e NATO-s dhe pavarësia e saj” në Kosovë dhe pavarësia e saj” u mbajtën nga Zëvendëskomandanti Sesion shkencor me rastin e 10 vjetorit të Pavarësisë së Kosovës i Akademisë së Forcave të Armato- sura Kolonel Prof. Asoc. Dr. Edmond dhe 19-vjetorit të ndërhyrjes ushtarake të NATO-s në Kosovë Braneshi, i cili vlerësoi punën e bërë nga akademistët e Kursit të Lartë më parë… U deshën 10 vite për të gjeneral brigade Bardhyl Kollçaku, i të Oficerit në veçanti akademistët ardhur në 17 shkurt 2008… Kosova cili duke shprehur kënaqësinë e tij, e ardhur nga Kosova dhe Departa- sot është një realitet evropian dhe theksoi se ky sesion është një evo- menti i Lidershipit dhe Shkencave ndërkombëtar, ka në themel të vet kim që i bëhet Ushtrisë Çlirimtare Shoqërore. Ky Departament, thek- orientimin properëndimor, orien- të Kosovës dhe 10 - vjetorit të soi ai - krahas mësimdhënies ka timin drejt ekonomisë së tregut, Pavarësisë së Kosovës. Gjithashtu, gjetur hapësirat e nevojshme për demokratizimin e vendit, barazinë e gjeneral brigade Kollçaku, falënderoi punë kërkimore, për ti bërë pjesë qytetarëve, respektimin e lirive dhe kontributin e dhënë nga FSK në të eventeve kombëtare dhe njëkohë- të drejtave të njeriut, respektimin e emergjencat civile, ku sot inauguro- sisht për të shpalosur vlerat e tyre vlerave më të mira të minoriteteve, het dhe një nga urat në Korçë, ku të brendshme. Është mirë që në stabilizimin në rajon dhe ndërkom- FSK ka dhënë kontributin e saj. këtë kuadër, edhe temat kursore të bëtar dhe mbi të gjitha është një Më pas, aktiviteti ka vazhduar bëhen prezent në këtë auditor, gjë shtet modern që bazohet në vlerat me referate nga studentë kosovarë që do të rrisë përgjegjësinë për një më të mira perëndimore…”, - u dhe shqiptarë të Kursit të Lartë të punë me cilësi më të lartë kërkimore shpreh ndër të tjera gjeneral bri- oficerit, në Akademinë e Forcave të e shkencore. Në përfundim të fjalës gade Begaj. Armatosura shqiptare. Kolonel Braneshi i uroj të pranish- Një përshëndetje e veçantë në Nënkolonel Bekim Fejzullahu, mit për 10 vjetorin e pavarësisë së këtë aktivitet u adresua nga shefi i mbajti kumtesën “Rruga e Kosovës Kosovës. Shtabit të Përgjithshëm të FARSH, drejt pavarësisë dhe konsolidimit të Merita Alimuçaj

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 13 Stërvitja 72-orëshe e Kompanisë III “Puma” Gjeneral Kollçaku, inspektoi stërvitjen “Fekeni 18-01”

hef i Shtabit të Përgjithshëm të FARSH gjeneral brigade Bardhyl Kollçaku, inspektoi në datë 8 shkurt, Stërvitjen 72- orëshe të Batalionit të Dytë të Këmbësorisë së Forcës STokësore (b2kFT), “Fekeni 18-01”. Në këtë inspektim ai shoqërohej nga zëvendësshefja e Shtabi të Përgjith- shëm të Forcave të Armatosura gjeneral brigade Manushaqe Shehu, komandanti i Forcës Tokësore, gjeneral brigade Nazmi Cahani, komandanti i b2k kolonel Arjan Hila, drejtorë drejtorish në SHP, si dhe përfaqësues nga shtabi i Forcës Tokësore. Në fjalën e tij drejtuar trupave të këtij reparti elitë jo vetëm të Forcës Tokësore, por edhe të Forcave të Armatosura, gjeneral brigade Kollçaku, pasi vlerësoi përgatitjen e tyre profesionale, u shpreh ndër të tjera: “...ishte kënaqësi e veçantë për mua, por besoj edhe për gjithë Jemi sot këtu për të siguruar gjeneral profesionalizmi i tyre do të vijë vetëm drejtorët e Shtabit të Përgjithshëm, brigade Cahanin dhe kolonel Hilën, se duke u rritur” - u shpreh gjeneralë që të ndiqnim nga afër përfundimin e do na keni gjithmonë pranë për t’ju brigade Shehu. stërvitjes 72-orëshe të Kompanisë III mbështetur në objektivin madhor, që Stërvitja “Fekeni 18-01” u zhvillua “Puma”. Një planëzim i shkëlqyer nga është certifikimi i grup - batalionit....” në rajonin stërvitor të Fekenit dhe shtabi i batalionit, i cili u konkretizua - tha ndër të tjera gjeneral brigade i përkiste karakterit të luftimit më- me aplikimin tepër profesional të të Kollçaku, në fjalën e tij drejtuar efek- symës. Inspektimi i gjeneral brigade gjithë efektivit ushtar oficer dhe nëno- tivëve të b2kFT. Kollçakut, përkoi me fazën e tretë të ficer në terren. Gëzohem që shikoj Një vlerësim të veçantë për stër- zhvillimit të “Fekeni-18”, e cila përf- që tradita e shkëlqyer, që ky repart vitjen e trupave të b2kFT, shprehu shinte ekzekutimin e stërvitjes dhe ka krijuar ndër vite, jo vetëm që nuk edhe zëvendësshefja e Shtabi të realizimin e vlerësimit. është ndërprerë për asnjë moment Përgjithshëm të FARSH gjeneral Dinamika e veprimeve gjatë kësaj gjatë rrugëtimit të tij të lavdishëm në brigade Manushaqe Shehu, e cila faze, përshiu realizimin me sukses historinë e Forcave të Armatosura, përgëzoi të gjithë efektivin e b2kFT, të një sërë detyrave si: përcaktimi por shikoj me kënaqësi të madhe që ka për masat e marra për realizimin e një i rrugëve të lëvizjes; përgatitja me arritur një nivel vërtetë mbresëlënës, stërvitje reale dhe me standarde, si- artileri e mësymjes; afrimi në vijën duke qenë një repart i denjë për ecur pas kërkesave të NATO duke vlerësuar kryesore të mbrojtjes së armikut; më të njëjtin hap me homologët e tij në mënyrë të veçantë pjesëmarrjen e marrja e objekteve të përcaktuara në në Aleancë. Ju përgëzoj dhe ju falën- efektivit femër në këtë stërvitje. planin e luftimi;, mbështetja me artileri deroj për emocionin e veçantë, që më “Vura re se asgjë nuk i dallonte e mësymjes, si dhe futja në luftim e dhuruat me demonstrimin tuaj tepër ato, në fushën e luftimit nga kolegët rezervës për realizimin e detyrës së profesional”. e tyre meshkuj. Vura re me krenari largët. Shtabi i Përgjithshëm dhe Ministria moralin e tyre të lartë, krenarinë për Të gjitha këto veprime të kryera e Mbrojtjes, krenohet me efektivë të uniformën që mbajnë veshur. Shpresoj me përpikmëri dhe profesionalizëm të nivelit tuaj, duke iu pasur gjithmonë dhe besoj shumë se në të ardhmen lartë nga efektivët e b2kFT, u ndoqën në vëmendjen e veçantë, si bërthama numri i vajzave që do t’i bashkohen në çdo hap të tyre me vëmendje të kryesore e transformimit dhe ndërtim- Forcave të Armatosura, do të jetë veçantë nga shefi i Shtabit të Përgjith- it të grup batalionit, një objektiv ky që edhe më i madh. Por jo vetëm numri, shëm gjeneral brigade Bardhyl Kollçaku po bëhet i prekshëm nga dita në ditë. por jam e bindur se edhe cilësia dhe dhe stafi që e shoqëronte. 14 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 ëvendësshef i Shtabit të Përgjith- shëm të Forcave të Armatosura, Gjenerale Shehu-atasheu turk kapiten Turksoy Zgjenerale brigade Manushaqe Shehu, priti më 7 shkurt, në një takim kortezie zëvendës atasheun ushtarak të Republikës së Turqisë në Shqipëri, Bashkëpunimi ushtarak kapiten Adem Turksoy. Qëllimi i takimit ishte urimin e gjenerale Shehut me rastin e marrjes së detyrës së re, atë Shqipëri-Turqi në interes të përbashkët Zëvendësshefit të Shtabit të Përgjith- shëm të Forcave të Armatosura. Gjenerale brigade Shehu, pasi i uroi mirëseardhjen në Shtabin e Përgjith- shëm të Forcave të Armatosura Shqiptare e njohu atë me zhvillimet më të fundit në FARSH. Gjatë takimit, Gjenerale brigade Shehu ka vlerësuar bashkëpunimin shumë të mirë midis dy vendeve, Shqipërisë dhe Turqisë dhe në këtë kuadër bashkëpunimin në fushën e mbrojtjes dhe sigurisë, e cila ka konsistuar në arsimimin dhe kualifikimin e ushtarakëve shqiptare në akademitë dhe shkollat ushtarake turke në të gjitha nivelet dhe llojet e forcave. “Pjesëmarrja në stërvitje të përbashkëta, mbështetja logjistike, shkëlqyer dhe me tendenca për konso- tosura turke kanë dhënë dhe vazhdojnë bashkëpunimi në kuadër të opera- lidim të mëtejshëm”, u shpreh ndër të të japin ndihmë Forcave të Armatosura cioneve ushtarake në përmbushje të tjera gjenerale brigade Shehu. Nga ana shqiptare në fusha të ndryshme si, në angazhimeve të Aleancës dhe më gjerë i tij zëvendës atasheu ushtarak i Re- fushën e edukimit, trajnimit, logjistike, për menaxhimin e krizave në funksion publikës së Turqisë në Shqipëri, e uroi të shëndetësisë dhe në atë të mision- të paqes dhe stabilitetit, modernizimi gjenerale brigade Shehun për marrjen eve të përbashkëta në dobi të sigurisë i Forcave të Armatura shqiptare, si e detyrës së re të Zëvendësshefit të dhe paqes kudo në botë. Në fund të dhe kurimi i ushtarakëve në spitalet Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të takimit të dy bashkëbiseduesit shpre- ushtarake të Turqisë, është treguesi Armatosura shqiptare dhe theksoi me hën bindjen se bashkëpunimi ushtarak më i qartë, prandaj jam shpresëplotë nota pozitive bashkëpunimin e shkëlqyer Shqipëri-Turqi është i shkëlqyer dhe do se ky bashkëpunim dhe mbështetje në midis dy vendeve dhe në veçanti ato në të njohë gjithmonë rritje në interes të fushën ushtarake, ndër vite ka qenë i fushën e mbrojtjes, ku Forcat e Arma- përbashkët. Gjenerale Shehu-kolonel Tutuianu Bashkëpunimi ushtarak me Rumaninë ka njohur progres ëvendësshefi i Shtabit të Përgjithshëm të FARSH, mani.Gjithashtu ky bashkëpunim ka konsistuar dhe në Zgjenerale brigade Manushaqe Shehu, priti në 31 janar stërvitjet e përbashkëta dhe shumëkombëshe si dhe në një takim kortezie atasheun ushtarak të Republikës së pjesëmarrjet e përbashkëta në misionet paqeruajtëse në Rumanisë në vendin tonë, kolonel Florin Tutuianu. Pasi i Irak, Afganistan dhe KFOR. Pjesëmarrja e ushtarakëve uroi mirëseardhjen në Shtabin e Përgjithshëm të Forcave rumun në Kursin e Lartë për Sigurinë dhe Mbrojtjen që të Armatosura, gjeneral Shehu e njohu atë me zhvil- zhvillohet pranë Akademisë së FA në Shqipëri, është limet më të fundit në Forcat e Armatosura shqiptare. një tjetër tregues i këtij bashkëpunimi midis vendeve Gjenerale Shehu gjatë takimit vlerësoi bashkëpunimin e tona”, u shpreh ndër të tjera gjeneralë brigade Shehu deritanishëm në fushën e mbrojtjes dhe sigurisë midis ushtarakëve rumunë. Atasheu ushtarak rumun, kolonel dy vendeve. Tutuianu, shprehu gatishmërinë e Forcave të Armatosura “Bashkëpunim ushtarak midis dy vendeve tona është rumune për vijimin dhe rritjen e bashkëpunimit ushtarak për tu vlerësuar pasi ka njohur progres në fushën e midis dy vendeve dhe ofroi mundësinë e pjesëmarrjes trajnimit dhe edukimit të ushtarakëve shqiptarë në Ru- gjatë vitit 2019 të trupave tona në stërvitje të përbash- këta, si dhe pjesëmarrjen e personelit ushtarak në kurse të ndryshme trajnimi në Rumani.Të dy bashkëbiseduesit shkëmbyen mendime të përbashkëta për vijimin e projektit “Women’s leader in Security and Defense”, ku Ruma- nia është lider në këtë projekt dhe që gjenerale Shehu ka qenë pjesëmarrëse në konferencën e 13-të “The Gender Mainstreaming in Security and Defense Leadership- a comprehensive approach”, zhvilluar në Bukuresht në qershor 2017. Të dy bashkëbiseduesit shprehën bindjen se bashkëpunimi ushtarak Shqipëri-Rumani do të njohë gjithmonë rritje në interes të përbashkët, duke rithek- suar se ky bashkëpunim është i rëndësishëm, jo vetëm në kuadër të bashkëpunimit dy palësh, por edhe si dy vende anëtare të NATO-s.

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 15 Forca Tokësore Fillon Kursi XI-të i Forcave Speciale reth 50 ushtarakë, efektivë të Forcave dhe reparteve të ndryshme të Forcave të Armatosura Rreth 50 ushtarakë, efektivë të filluan ditën e enjte, më 1 reparteve të FA filluan kursin shkurt 2018, kursin e XI- Rtë bazë të Forcave Speciale. Në cer- bazë 6-mujor të Forcave Speciale emoninë e organizuar me këtë rast, në ambientet e batalionit të Forcave Speciale të Forcës Tokësore(bFSFT) merrnin pjesë: zv/omandanti i Forcës Tokësore gjeneral brigade Dedë Prenga, shefi i shtabit të FT kolonel Petrit Çuni, komandanti i batalionit “ të Forcave Speciale kolonel Ilirjan Dauti, komandanti i Qëndrës Stër- vitore të FT Kolonel Dritan Stroni, si dhe përfaqësues nga shtabi i Forcës Tokësore. Aktiviteti u hap nga komandanti i Batalionit të Forcave Speciale, kolonel Ilirjan Dauti. Pasi iu uroi mirëseardhjen të ftuarave në cere- beretën e Forcave Speciale. Më dhe më e përzgjedhur e Forcave të moni kolonel Dauti bëri një përmbled- tej gjeneral Prenga, kërkoi nga të Armatosura…”- tha në fjalën e tij hje të asaj cfarë përfaqëson ky kurs gjithë kursantët mobilizim disiplinë gjeneral Prenga. Më tej ai shprehu si dhe të sfidave me të cilat pritet dhe vendosmëri, për të asimiluar bindjen e tij personale, se stafi i in- të përballen pjesëmarrësit në të.“Të plotësisht programin e këtij kursi struktorëve, me përgatitjen e tyre përfundosh këtë kurs, do të thotë të rëndësishëm, jo vetëm për që vjen nga eksperienca disavjeçare të sfidosh aftësitë ekstreme fizike pjesëmarrësit në të, por edhe për në këtë repart elitë të Forcës dhe psiqike, duke u bërë i aftë të për- instruktorët, drejtuesit e batalionit Tokësore do të dijë të përcjellë shtatesh me mjedisin që të rrethon të Forcave Speciale por edhe më edhe tek kursantët e këtij kursi që dhe të prevalosh mbi çdo situatë në gjerë. starton, njohuritë më të mira duke detyra luftarake, por gjithashtu edhe “Kur të ndodheni përballë sfidave bërë që në fund të gjashtë muajve sfidave të ndryshme, që mund të dhe vështirësive të kursit, mendoni ata do të kenë arritur rezultate të hasen në jetën e përditshme. vetëm një gjë, ju jeni pjesa elitë shkëlqyera. Unë jam besimplotë, se në për- fundim të këtij kursi, efektivi që do të certifikohet si operator special do të ketë marrë një set tjetër njohur- ish dhe konceptesh ushtarake dhe një përqasje të re në mënyrën e të planëzuarit dhe të vepruarit.”- tha ndër të tjera komandanti i batalionit të Forcave Speciale, kolonel Ilirjan Dauti. Ceremonia u përshëndet edhe nga zv/komandanti i Forcës Tokësore gjeneral brigade Dedë Prenga, i cili fillimisht përgëzoi organizatorët e këtij kursi për procesin e përzgjed- hjes së kandidatëve të cilët do të kenë mundësinë që për gati gjashtë muaj, të tregojnë se e meritojnë

16 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 ë ambientet e batalionit “Ko- mando” të Forcës Tokësore, Kursi i XIII-të 3 Nu zhvillua ditën e hënë, datë 5 shkurt 2018, ceremonia e fillimit të kursit të XIII-të “komando.”Në mujor “Komando” këtë aktivitet të thjeshtë. por tepër domethënës, merrnin pjesë: komadant i Qendrës Stërvitore të Tre muaj për rritjen e aftësive operacionale Forcës Tokësore(QSFT), kolonel Dri- tan Stroni, zv/komandanti i batalionit dhe profesionale të trupave “komando” të Forcave Speciale n/kolonel Artur Loka, si dhe specialisti i operacioneve në G3/7 FT n/kolonel Behar Mara. Fjalën e hapjes, e mbajti zv/komandanti i batalionit “Komando”, major Melsi Hysaj. Ky i fundit pasi falenderoi të pranishmit për prezencën, fillimisht bëri një rezym të asaj çfarë përfaqëson kursi “Komando”. “Ky kurs, është një domosdosh- mëri për rritjen e aftësive operacionale dhe profesionale të trupave “komando” si dhe është vazhdimësi e traditës së këtyre trupave… dua të garantoj se batalioni “Komando”, do të vazhdojë të trajnojë dhe stërvisë ushtarakë të aftë, për të mundësuar përmbushjen me sukses të të gjitha detyrave” - tha ndër të tjera në fjalën e tij, major Hysaj. Ceremonia, u përshëndet gjithashtu edhe nga komandanti i Qendrës Stërvitore kolonel Dri- pjesëmarrësit në këtë kurs tepër të vazhdojë për një periudhë tre mujore tan Stroni, i cili përgëzoi të gjithë veçantë për efektiavat “Komando”, dhe në të priten të trajtohen tema pjesëmarrësit në këtë kurs, duke vendosmëri, profesionalizëm dhe të luftës në prapavijë të armikut, vlerësuar dëshirën dhe pasionin që disiplinë të lartë, pasi vetëm kështu alpinizëm, goditje objekti, topografi, ata kanë për tu rritur profesional- ata do të mund të kapërcejnë çdo zbulim etj. isht, duke marrë çdo ditë e më tepër vështirësi, që paraqet kursi i kësaj Ervin Hodo njohuri të reja në profesionin e tyre. natyre. FSK kontribut për Forcat e Kolonel Stroni, kërkoi nga të gjithë Kursi i XIII-të “komando”, do të Armatosura

Kursi “Junior Staff Training Course” Britanikët trajnojnë Grup-Batalionin e Këmbësorisë së lehtë jë grup instruktorësh të Forcave të Armatosura ditë vlerësohet si tepër i rëndësishëm për të gjithë Ntë Mbretërisë së Bashkuar, zhvilluar nga data 12 pjesëmarrësit në të, duke qenë se GBLK në të ardh- shkurt deri në 16 shkurt 2018 kursin “Junior Staff men parashikohet të bashkëveprojë ngushtësisht me Training Course” me oficerët shqiptarë të Grup - Bata- trupat britanike. lionit të Lehtë të Këmbësorisë (GBLK). Qëllimi i këtij kursi, eshte pajisja e ushtarakëve shqiptarë me njohuritë bazë në lidhje me Procesin e Planizimit Operacional si dhe me Doktrinën Ushtarake të Mbretërisë së Bashkuar. Kursi në fjalë, u zhvillua në mjediset e Forcës Tokësore, me pjesëmarrjen e 31 oficerëve të funk- sioneve të ndryshme si komandant toge, komandant kompanie, oficer shtabi batalioni nga Forca Tokësore dhe Komanda e Mbështetjes.Ky trajnim, i cili zgjati 4

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 17 Intervista Gjeneralbrigade AVDIAJ Viti 2018 vit sfidash dhe prioritetesh Intervistë me gjeneralbrigade Vladimir AVDIAJ, Komandant i Forcës Ajrore

“Gjatë vitit 2018 Forca Ajrore do të marrë pjesë në Intervistoi: MIMOZA GOLIKJA dy stërvitje shumëkombëshe. Stërvitja e parë “Adriatic

Strike 2018” do të zhvillohet në Slloveni dhe stërvitja e jeneral Vladimir Avdi- dytë “Suber Junction 2018” në Gjermani”. aj, Shtypi Ushtarak ka ndjekur hap pas hapi angazhimin e Forcës Ajrore, dhe jo vetëm, në emergjencën civile Gtë kohëve të fundit, në operacionet humanitare, në stërvitjet brenda dhe jashtë vendit në rreshtimin në krah të partnerëve në NATO etj. Gjithashtu ne e kemi pasqyruar këtë angazhim të Forcës Ajrore, krahas veprimtarisë dinjitoze të Forcave tona të Armato- sura. Nisur nga Direktiva e Mbrojtjes 2018, pyetja e parë që dua t’ju drej- toj është në lidhje me objektivat dhe synimet për vitin 2018. Cilat janë ato?

Forca Ajrore me kapacitetet e saj vazhdon të përmbushë misionin e saj kushtetues në mbrojtjen e sovranitetit të hapësirës ajrore, në bashkëpunim me NATO-n, mbështetjen e Forcave të Armatosura me transport ajror, përbal- limin e emergjencave civile dhe dhënien e ndihmës në mbështetjen e autoriteteve civile me transport mjekësor dhe në bështetje të Policisë së Shtetit. Angazhimi i deritanishëm i aseteve të Forcës Ajrore në stërvitjet brenda dhe jashtë vendit, marrja pjesë në operacionet humanitare në ndihmë të komunitetit kanë mundësuar një pr-

18 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 ezantim dinjitoz të tyre dhe janë një për Forcën Ajrore dhe theksuat gjithçkaqë përmbledh konceptin e bazë e fortë për përmbushjen me prioritet kryesor kapacitetet stërvitjes ajrore. Si do të jetë ajo cilësi të paketës së Objektivave të ushtarake dhe profesionalizmin e për këtë vit? Kapaciteteve për vitin 2018. tyre. Mund të na thoni diçka rreth Viti 2018 është një vit sfidash helikopterëve COUGAR dhe për- Stërvitja ajrore do të vijojë të dhe prioritetesh për Forcën Ajrore. gatitjes së tyre, çfarë hapash jeni jetë prioritet dhe si qëllim do të Primare për vitin 2018 do të jetë duke ndërmarë në lidhje me ta, për ketë ruajtjen dhe aftësimin e ekui- rritja e niveleve cilësore operacio- të marrë pjesë në operacione të pazheve fluturuese për kryerjen e nale, duke synuar shndërrimin e drejtuara na NATO? operacioneve në kushte të pamjes tyre në një forcë, të mirëmotivuar, së kufizuar dhe në kushte ekstreme të mirëstërvitur dhe të mirëpajisur, Përgatitja, kompletimi dhe çerti- të motit. Në fokus të stërvitjeve të aftë për të realizuar operacione/ fikimi nga strukturat e NATO-s i dy ajrore do të jetë përgatitja dhe stërvitje të një spektri të gjerë helikopterëve AS 532 AL “Cougar”, pjesëmarrja në stërvitjet ndërkom- “joint” dhe “combined”, fokusuar në për të rritur kapacitetet operacio- bëtare, mbështetja e stërvitjeve Direktivën e Mbrojtjes-2018 dhe në nale dhe ndërveprueshmërinë, me të strukturave të FARSH-s, si dhe moton: Mission First, e cila kërkon para se gjithash rritjen e nivelit të përgatitjes dhe gatishmërisë operacionale nga të gjithë repartet operacionale të Forcës Ajrore. Me qëllim realizimin e prior- iteteve dhe objektivave strategjikë, puna e strukturave të Forcës Ajrore do të përqëndrohet në përm- bushjen e detyrimeve në kuadër të NATO-s, detyrimet kushtetuese, rritja e kapaciteteve ushtarake dhe profesionalizmit të tyre, si dhe rritja e kontributit tonë në komunitet. Gjithashtu rëndësi e veçantë do t’i kushtohet përmbushjes së objek- qëllim pjesëmarrjen në misione dhe organizimi i një stërvitje kërkim- tivave strategjikë, të cilët synojnë stërvitje të përbashkëta, si brenda shpëtimi me pjesëmarrje jo vetëm rritjen graduale të kapaciteteve dhe jashtë vendit (në kuadër të të strukturave të Forcës Ajrore, ushtarake, bazuar në standardet NATO/BE), ka filluar tashmë dhe por edhe të strukturave të tjera e NATO-s, duke realizuar kërkesat vijon puna në praktikë për arritjen civile dhe ushtarake. operacionale për të marrë pjesë në e kapaciteteve të nevojshme me Koncepti i stërvitjes ajrore, si misonet e mbrojtjes kolektive dhe qëllim pjesëmarrjen në stërvitje/ dhe i të gjithë elementëve të tjerë ato paqeruajtëse të drejtuara nga operacione me NATO-n në fillim të saj, gjatë vitit 2018 do të foku- Aleanca. të vitit 2019. Si objektiv mbetet sohet për të siguruar personel dhe Gjatë vitit 2018, synojmë rritjen përmbushja e Kërkesave Opera- mjete ajrore (helikopterë) të gat- e kapaciteteve operacionale për vë- cionale për pajisjen e helikopterëve shme për tu dislokuar në një zonë zhgimin, monitorimin në mënyrë të COUGAR dhe ekuipazheve fluturues operacioni të drejtuar nga NATO, pandërprerë të hapësirës ajrore me të gjithë elementët e domos- me qëllim që t’i shërbejë trajnimit të Republikës së Shqipërisë në doshëm për të operuar në kushte të ekuipazheve fluturuese dhe el- bashkëpunim me NATO-n, nëpërm- ekstreme meteorologjike, natën dhe ementëve të komandim-kontrollit jet realizimit të fazës së parë ditën. Realizimi i këtyre kërkesave gjatë pjesëmarrjes në stërvitjet të projektit të modernizimit të do të bëjë rritjen e operacionalitetit jashtë vendit tonë si “Saber Junc- Sistemit të Integruar të Vëzhgimit të helikopterëve të Gjeneratës së tion 18” dhe “Adriatic Strike 18”. të Hapësirës Ajrore, duke realizuar IV, me qëllim pjesëmarrjen me din- Ekuipazhet tona fluturuese një kontroll të sigurtë të mjeteve jitet, në misionet jashtë vendit në trajnohen me qëllim pjesëmar- tona ajrore kombëtare, rritjen e kuadër të NATO-s dhe detyrimeve rjennë stërvitje të drejtuara nga sigurisë së fluturimit, lidhjen me që kemi ne në këtë aleancë. strukturat eNATO-s dhe aleatët, Sistemin e Integruar të Mbrojtjes si “Adriatic Strike 18”, “Saber Ajrore dhe Raketore të NATO-s, si Zoti gjeneral, përgatitja Junction 18”, “Albanian Lion 18”, dhe me sistemin e menaxhimit të dhe pjesëmarrja në stërvitjet SAR etj, si dhe për të marrë pjesë trafikut ajror civil të vendit tonë. ndërkombëtare, mbështetja e nëmbështetje të operacioneve stërvitjeve të strukturave tona të brenda vendit për përballimin e Zoti Avdiaj, ju përmendët ob- FA, stërvitjet e kërkim-shpëtimit emergjencave civile në kushte jektivat dhe e cilësuat vitin 2018 me pjesëmarrje të strukturave të specifike të motit në ndihmë të një vit sfidash dhe prioritetesh tjera civile dhe ushtarake është autoriteteve lokale, stërvitje ajrore

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 19 sipas versioneve të përdorimit të helikopterëve, SAR, MEDEVAC, Transport Trupash, VIP, ambulancë ajrore, apo edhe në mbështeje të Policisë së Shtetit. Risi për vitin 2018 është se ekuipazhet fluturuese do të trajnohen dhe aftësohen për të kryer fluturime me pesha të varura Bampy Bucket (kovat që do të shërbejnë për fikjen e zjarreve). Programi i stërvitjes ajrore ka filluar që në fillim të vitit dhe ai zhvillohet në përputhje me misionin dhe detyrat e Forcës Ajrore, ku synojmë të standardizojmë dhe konsolidojmë stërvitjen individuale dhe kolektive të ekuipazheve fluturuese. Në planet e arsimimit dhe stërvitjes për 2018 është marrë e ekuipazheve fluturuese. “Combined Resolve-8”, të zhvil- parasysh edhe njohja, përditësimi luara në Gjermani, si në procesin dhe zbatimi i doktrinave nga të Tashmë Forca Ajrore, e ka kri- e planëzimit ashtu dhe në atë të gjitha strukturat e Forcës Ajrore, juar eksperiencën e saj me pjesë- ekzekutimit duhet të shërbejë në intensifikimin e procesit të stan- marrje në stërvitje shumëkom- rritjen e mëtejshme të aftësive dardizimit të STANAG që mbësh- bëshe krahas Forcave të NATO-s, taktiko-operacionale dhe ndërve- tesin Objektivat e Kapaciteteve kam parasysh këtu pjesëmarrjen pruese për realizimin e objektivit dhe prioritetet e Forcave të Ar- në dy stërvitje ndërkombëtare vi- të Forcës Ajrore për marrjen pjesë matosura. tin e kaluar. Do të jetë forca juaj me dy helikopterë, në operacione Për vitin 2018 do të punojmë këtë vit pjesëmarrëse në stër- të drejtuar nga NATO, pas vitit seriozisht për mbajtjen në gatish- vitje të tilla shumëkombëshe? 2019. mëri të mjeteve ajrore me qëllim Stërvitjet e përbashkëta me pjesëmarrjen në operacione të Sigurisht. Siç u shpreha edhe strukturat e tjera të Forcave ndryshme ajrore në përmbushje të më sipër, gjatë vitit 2018 Forca të Armatosura, kanë treguan detyrimeve tona për përballimin e Ajrore do të marrë pjesë në dy se strukturat tona ajrore bash- Emergjencave Civile dhe ndihmën stërvitje shumëkombëshe. Stërvit- këveprojnë me profesionalizëm të ndaj komunitetit. ja e parë “Adriatic Strike 2018”do lartë, duke zbatuar procedurat Vëmendje do t’i kushtojmë edhe të zhvillohet në Slloveni dhe stër- standarde të operimit, koordinimit, stërvitjes dhe kryerjes sëpro- vitja e dytë “Suber Junction 2018” komunikimit, bashkëpunimit dhe grameve të kalimit të pilotëve për në Gjermani. ndërveprueshmërisë. të fluturuar nga një tip helikopteri Eksperienca e fituar vitin e Procesi i modernizimit të Bazës në tjetrin, kjo për të rritur op- kaluar nga pjesëmarrja në stër- Ajrore Farkë ka bërë që personeli eracionalitetin dhe gatishmërinë vitjet “Saber Junction 17” dhe të përballet me kërkesa të shumta

20 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 në drejtim të zotërimit të njohurive e aftësive të domosdoshme për Gjeneral Avdiaj-kolonel Cornacchia njohjen e përdorimin e procedurave standarde të operimit sipas STAN- Forca Ajrore kërkon AG-ëve të implementuar. Pjesëmarrja e Forcës Ajrore mbështetje nga italianët në stërvitjet shumëkombëshe që përmendëm më lart, do të shër- Atasheu ushtarak italian kolonel Fabio Cornacchia zhvilloi më 8 shkurt, një bejë për aftësimin dhe shkëmbimin takim pune me komandantin e Forcës Ajrore gjeneral brigade Vladimir Avdiaj. e experiencës ndërmjet vendeve të Qëllimi i takimit ishte diskutimi mbi fushat e bashkëpunimit dypalësh për vitin Aleancës, rritjen profesionale të 2018. Gjeneral brigade Vladimir Avdiaj e njohu atasheun ushtarak italian me ekuipazheve tona fluturuese, për- nevojat e Forcës Ajrore për pjesë këmbimi për teknikën ajrore, trajnimin e ballimin e ngarkesës së stërvitjes personelit, pilot/teknik dhe kontrollor ajror. Atasheu ushtarak italian kolonel në kushte pothuajse reale. Fabio Cornacchia, shprehu angazhimin dhe gatishmërinë për vazhdimin e Këto stërvitje janë në funksion mëtejshëm të bashkëpunimit midis dy vendeve. të përmbushjes së detyrimeve tona që rrjedhin nga anëtarësimi në NATO dhe kontribuojnë në rritjen e ndërveprueshmërisë, zba- timit të procedurave standarde, përmirësimin e zhvillimit të kapaciteteve dhe aftësive operacionale në kryerjen e operacioneve luftarake në një mjedis të përbashkët dhe shumëkombësh. Nisur edhe nga pjesëmarrja në dy stërvitjet e zhvilluara në Gjer- mani në vitin 2017, po punojmë për eleminimin e mangësive të hasura dhe po marrim masat e nevojshme për një pjesëmarrje sa më dinjitoze gjatë 2018.

Zoti gjeneral, vitet e fundit janë të shumta. Nisur nga këto Me qëllim përmirësimin e punës efektivët e Forcës Ajrore i kemi fenomene, kushtet atmosferike por për pjesëmarrjen në operacionet parë të japin shembuj të vërtetë edhe terreni që ofron Shqipëria, SAR, në Shtabin e Përgjithshëm heroizmi në emergjencat civile, Forca Ajrore disponon helikopterët të Forcave të Armatosura është po gjithashtu kemi parë se po modernë dhe shumë funksionalë ngitur dhe funksionon Qendra e ndeshemi shpesh e më shpesh me COUGAR dhe EC-145, të cilët Kërkim-Shpëtimit SAR, me të cilën pjesëmarrjen në operacionet SAR plotësojnë kapacitetet e nevojshme ne kemi kontakte dhe bashkëpunim nga ana e efektivave të Forcës operacionale për pjesëmarrjen në të vazhdueshëm. Ajrore. Ç’është ky shërbim dhe si operacione të tilla. Ne kemi një eksperiencë të realizohet nga ana juaj? Menjëherë pas marrjes së mirë nga pjesëmarrja e viteve të urdhërit për një mision SAR spe- fundit në këto operacione, si dhe Rastet e Emergjencave Civile cialistët e Forcës Ajrore analizojnë po punojmë pë realizimin e kërke- janë një ndër fenomenet e shpesh- faktorët që ndikojnë në realizimin save operacionale për eleminimin e ta që po has vendi ynë këto vitet me sukses dhe pa premisa për ng- mangësive që mund të hasen gjatë e fundit. Nisur nga kjo, edhe jarje të jashtëzakonshme, siç janë: zhvillimit tëoperacioneve SAR. gatishmëria dhe operacionaliteti faktorët meteorologjikë, zona e Me qëllim eliminimin e të mangë- në instancat përkatëse të këtij kërkimit, tipologjia e misionit etj. sive dhe diskutimin e problema- shërbimi janë rritur. Një hallkë e Operacionet e kërkim-shpëtimit tikave të dala në misionet SAR, rëndësishme në gjithë zinxhirin e SAR që nga fillimi i saj e deri në për- sugjeroj organizimine takimeve të komandim-drejtimit dhe realizimit fundim karakterizohen nga një koor- përbashkëta me të gjitha struk- të këtyre misioneve është edhe dinim dhe bashkëveprim i situatës turat e Forcave të Armatosura Forca Ajrore. Kjo forcë me struk- dhe veprimeve midis strukturave që angazhohen në operacionet të turat dhe repartet e saj është të Qendrës së Bashkuar Operacio- tilla. Me anë të këtyre takimeve përpjekur me gjithë mundësitë për nale (QBO), Qendrës së Komandim apo edhe stërvitjeve të përbash- të realizuar në kohë dhe më së miri Kontrollit të Forcës Ajrore (QKR), këta synohet improvizimi i dhënies misionin e saj. Shërbimit Meteorologjik Ushtarak së ndihmës së shpejtë nga ajri sa Pjesëmarrja në misione të tilla dhe Bazës Ajrore Farkë. më shpejt të jetë e mundur pranë

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 21 QKR së Forcës Ajrore, pasi reagimi përbërje të Forcës Ajrore, e cila het me një radar të gjeneratës së me helikopter mundëson dhënien operon pa ndërprerje gjatë 24 fundit, që prodhohet nga kompania e ndihmës së parë për njerëzit në orëve, duke luajtur një rol shumë prestigjoze “Lockheed Martin” në rrezik shumë më shpejt se çdo lloj të rëndësishëm në koordinimin, SHBA. Në kuadër të marrjes së ra- tjetër ndërhyrjeje. ekzekutimin dhe komandim kon- darit të ri Forca Ajrore ka hartuar trollin e operacioneve ajrore të një plan të detajuar dhe konkret Personeli, teknika ajrore, Aleancës, realizimin e Policimit pasi teknologjia e avancuar dhe teknika tokësore dhe infrastruk- Ajror, shkëmbimin e pamjes ajrore operimi i këtij radari kërkojnë masa tura janë zemra dhe muskujt e dhe kordinimin e të gjitha aktiv- të mirë studiuara për përgatitjen e Forcës Ajrore në mbështetje për iteteve ajrore në operacionet personelit shfrytëzues, përgatitjen përballimin e Emergjencave Civile. humanitare dhe në operacionet në e terrenit për vendosjen e tij, si A kanë nevojë ato për zhvillim dhe Emergjencat Civile. dhe gjithë masat e tjera për një për përmirësim? Prioritet për vitin 2018 është operim të suksesshëm. kalimi i kësaj qendre nga faza Instalimi i radarit të ri do të Forca Ajrore është gjithmonë “testing mode” në operaciona- sigurojë mbulimin ajror tëterritorit në pararojë të operacioneve të litet të plotë “operational mode”. të vendit tonë, si dhe do të ofrojë Emergjencave Civile. Siç u shpreha Operacionaliteti është kërkesa një pamje tësituatës ajrore në kohë dhe më lart, për shkak të tipologjisë kryesore e sistemit të vëzhgimit, reale.Ndërtimi i një sistemi modern së operacionit, kushteve dhe ter- pasi është treguesi kryesor i efek- të vëzhgimit ajror krijon mundësi renit që ofron vendi ynë, pjesëmar- tivitetit dhe realizimit tëmisionit për të arritur kërkesat operaciona- rja e helikopterëve të Forcës Ajrore të Forcave Ajrore “Për sigurimin e le të kontrollit të hapësirës ajrore në këto lloj operacionesh është sovranitetit ajror të Republikës së për realizimin e Policimit Ajror, si vendimtare. Të shumta janë op- Shqipërisë”. dhe për zbulimin e objekteve ajrore eracionet në rastet e përmbytjeve, Forca Ajrore do të modernizo- edhe në lartësi më të ulëta. zonave të blokuara nga dëbora, apo edhe në ndihmë të të plagosurve në rast aksidentësh, apo fatkeqësish natyrore. Tradita vazhdon, dhe ne sërish do të jemi aty. “Ekuipazhet tona fluturuese trajnohen me qëllim Ekuipazhet tona fluturuese pjesëmarrjennë stërvitje të drejtuara nga strukturat tashmë janë familjarizuar me op- e NATO-s dhe aleatët, si “Adriatic Strike 18”, “Saber eracione të tilla, por gjithmonë ka Junction 18”, “Albanian Lion 18”, SAR etj, si dhe nevojë për përmirësime dhe rritje profesionalizmi. Këtë vit Forca për të marrë pjesë në mbështetje të operacioneve Ajrore do të rrisë kapacitetet brenda vendit për përballimin e emergjencave e saj operacionale, duke marrë ‘ civile në kushte specifike të motit në ndihmë të pjesë edhe në operacionet e fikjes autoriteteve lokale, stërvitje ajrore sipas versioneve së zjarreve. Kemi siguruar paisjet përkatëse për këtë qëllim dhe jemi të përdorimit të helikopterëve, SAR, MEDEVAC, në fazën e trajnimit të ekuipazheve Transport Trupash, VIP, ambulancë ajrore, apo edhe ajrore për fluturime në operacione në mbështeje të Policisë së Shtetit”. të shuarjes së zjarrit, apo fluturimet me pesha të varura dhe Bampy Bucket (kovat për fikjen e zjarreve).

Gjeneral Avdiaj, do të donim një përgjigje lidhur me blerjen dhe instalimin e radarit të ri. Në çfarë faze jeni konkretisht tani me zbatimin e këtij projekti dhe si do të jetë operacionaliteti juaj, në çfarë niveli?

Qendra e Kontroll Raportimit përbën strukturën bazë të integrimit në Sistemin e Integruar të Mbrojtjes Ajrore dhe Mbrojtjes Ra- ketore të Aleances (NATINAMDS). Ajo është një strukturë kyçe në

22 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 Baza Ajrore Farkë Helikopterët Cougar: Stërvitje për misione brenda dhe jashtë vendit Ky është fluturimi i parë në formacion helikopterësh për vitin 2018, për Trajnim për njësitë rritjen e shkallës së gatishmërisë operacionale për realizimin e misionit detare që veprojnë ë Bazën Ajrore Farkë, në zba- luar në Gjermani, me qëllim përgatitjen në det tim të Planit Vjetor të Stër- e ekuipazheve fluturues në stërvitjet e Në datën 20 dhe 23 Nvitjes Ajrore, u zhvilluan më 22 përbashkëta që do të zhvillohen brenda shkurt 2018, në mje- shkurt 2018, fluturimet në formacion dhe jashtë vendit në të ardhmen. diset e Repartit Special të helikopterësh, fillimisht me dy dhe më Ky ishte fluturimi i parë në forma- Drejtorisë së Kufirit dhe pas me tre helikopterë Cougar. cion helikopterësh për vitin 2018, i Migracionit Delta-Forcë, Fluturimet në formacion he- cili kërkon nivel të lartë angazhimi për Radhimë, Vlorë, si dhe në likopterësh zhvillohen si vijimësi e ekuipazhet ajrore, si dhe përqendrim Drejtorinë Vendore për trajnimit të ekuipazheve fluturues, në maksimal për ruajtjen e masave të Kufirin dhe Migracionin, përmbushje të objektivit të kapacitetit parrezikshmërisë së fluturimit. Trajnimi Durrës, nga specialistët të Forcës Ajrore, me synim kompak- i ekuipazheve fluturues do të vazhdojë e Forcës Detare, kapiten tësimin e ekuipazheve fluturuese për njëkohësisht dhe me një përgatitje të i rangut të tretë Artan fluturime në formacion, si dhe dhënia e thelluar teorike me ekuipazhet e tjera, Malo, kapiten i rangut të eksperiencës së fituar në stërvitjet e për rritjen e shkallës së gatishmërisë tretë Ilirjan Kristo dhe përbashkëta, që u zhvilluan vitin e ka- operacionale për realizimin e misionit. kapitenlejtënant Enkel Lule u trajnuan efektivë të institucioneve që kanë inte- resa në det për përdorimin e pajisjeve dhe radarëve që disponojnë këto mjete. Qëllimi i këtij aktiviteti është rritja e operacionalitetit dhe ndërvepruesh- mërisë së njësive detare për zbatimin e ligjshmërisë në det.

Forca Ajrore Transporti Mjekësor me helikopter pranë njerëzve në nevojë jësia e Transportit Mjekësor me Helikopter sione të cilat ishin të shpërndara nga veriu në jug të si pjesë e strukturave operacionale të Bazës Shqipërisë, përkatësisht në Sarandë, Bajram Curri, NAjrore Farkë në Forcën Ajrore, është një hallkë Burrel dhe Korçë. Gjatë fundjavës u bë transportimi e rëndësishme, që bën të mundur transportimin e të i dy të plagosurve në dy aksidente në Korçë dhe sëmurëve nga të gjitha zonat e vendit drejt spitaleve në Burrel drejt Spitalit Universitar të Traumës, të kryeqytetit apo edhe jashtë tij. Me moton “Të Tiranë. Gjithashtu u bë transportimi i një personi shpëtojmë çdo jetë në rrezik” ka kryer me sukses të sëmurë nga Saranda, si dhe transportimi i një detyrën e saj në dhënien e ndihmës fëmije të sëmurë nga Bajram së parë dhe shpëtimin e jetës së Curri, drejt Qendrës Spi- njerëzve, duke u ndodhur në çdo talore Universitare “Nënë kohë, në çdo skaj të vendit, në Tereza”, Tiranë. Njësia çdo orë të ditës dhe në çdo stinë e Transportit Mjekësor të vitit, sidomos kjo në kushtet me Helikopter, do të va- gjeografike dhe klimaterike të zhdojnë të qëndrojë në vendit tonë. gatishmëri për realizimin Gjatë fundjavës që kaloi he- e misionit, në të gjitha likopteri EC-135, kreu katër rastet kur do të kërkohet misione si ambulancë ajrore, mi- ndërhyrja e tyre.

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 23 ë Qendrën Stërvitore të Forcës Ajrore, filloi të hën Qëndra Stërvitore e Forcës Ajrore Nmë 19 shkurt 2018, Kursi i Avancuar i Oficerit të Forcës Ajrore (KAO). Për këtë qëllim, në ambientet Fillon Kursi i Avancuar i e Garnizonit të Kuçovës, u zhvillua edhe ceremonia e fillimit të këtij kursi. Në fjalën e hapjes shefi i Qen- Oficerit të Forcës Ajrore (KAO) drës Stërvitore të Forcës Ajrore, nënkolonel Adrian Kuli theksoi se: “Fillojmë sot Kursin e Avancuar të Oficerit (KAO) të Forcës Ajrore, një kurs ky institucional që shërben si kusht për marrjen e gradës së “kapitenit”. Një falënderim i veçantë shkon për komandantin e Forcës Ajrore gjeneral brigade Vladimir Avdiaj dhe për bashkëpunimin me Bazën Ajrore Kuçovë, të cilat bënë të mundur sigurimin e gjithë in- frastrukturës së duhur për krijimin e kushteve normale për jetesë, trajnim dhe stërvitje të personelit kursant të ardhur nga repartet e në 12 javë mësimore dhe në total komandantit të këtyre strukturave; ndryshme të Forcës Ajrore si dhe përfshin 360 orë mësimore. Kurri- thellimin e njohurive për artin taktik, nga forcat e tjera.” kulumi i këtij kursi synon përgatitjen mbi vendin dhe rolin e nënrepartit në Në përfundim duke iu uruar e kursantëve me njohuri të plota përbërje të repartit në operacionet suksese nënkolonel Kuli kërkoi nga teorike dhe shprehitë praktike për: e ndryshme luftarake, paqeruajtëse kursantët: disiplinë, angazhim se- konceptet bazë të udhëheqjes ush- e humanitare. Ky kurs zhvillon af- rioz, mobilizim dhe përkushtim gjatë tarake të lidershipit taktik; thellimin tësitë organizuese, drejtuese dhe gjithë periudhës së kursit, me qëllim e njohurive në fushën e artit taktik analizuese nëpërmjet zhvillimit prak- asimilimin dhe përvetësimin e plotë dhe menaxhimin e stërvitjes; për- tik dhe metodik të mësimeve; për- të programit mësimor dhe stërvitor gatitjen e tyre si lider i ardhshëm gatit pjesëmarrësit për drejtimin e të këtij kursi si dhe arritjen e rezul- në drejtimin e strukturave të ulta nënrepartit në gjithë aktivitetin e tij; tateve sa më të larta në përfundim në Forcën Ajrore; dhënien e njohu- jep njohuritë më të domosdoshme të tij. Kursi i Avancuar i Oficerit rive të reja tekniko - profesionale, në zgjidhjen e detyrave operacionale të Forcës Ajrore (KAO), zhvillohet organizative e metodike në rol të të repartit.

Çertifikata mirënjohjeje për fituesit e (CISM 2018)

ë ”Ditën e Ndërkombëtare të Sporteve (CISM 2018)”, i cili u zhvillua në datën 12 shkurt Nnë kodrat e Liqenit Artificial, në Tiranë, Ko- manda e Doktrinës dhe Stërvitjes u përfaqësua nga studentët e Kursit të Arsimimit të Përgjithshëm të Oficerëve (KAPO). Gara u zhvillua në dy disiplina, 10 km për vrapuesit djem dhe 6 km për vrapueset vajza. Në kategorinë e vajzave, vendin e parë e zuri kadete Xhuliana Tahillari nga Komanda e Doktrinës dhe Stër- vitjes. Komandanti i KDS gjeneral brigade Prof. Asoc. Bajram Begaj në shenjë mirënjohje për fitueset e garës organizoi një ceremoni të thjeshtë për tu shpërndarë çertifikata mirënjohjeje 5 vajzave, të cilat zunë vendet e para. Komandanti i KDS gjeneral brigade Prof. Asoc. Bajram Begaj pasi uroi fitueset dhe i përgëzoi për karrierën ushtarake, me punë dhe vullnet shpresojmë garën, u shpreh ndër të tjera se: “Përgatitja serioze të arrini dhe realizoni objektivat tuaja.. Ne do të jemi fizike,pjesëmarrja në garë, është një fillim i mbarë për gjithmonë mbështetja juaj”.

24 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 Komandanti i Forcës Tokësore gjeneral brigade Nazmi Cahani

ë auditorin e Ministrisë së Mbrojtjes, Komandanti i NForcës Tokësore gjeneral brigade Nazmi Cahani mbajti një Leksion mbi Forcën Tokësore leksion njohës mbi Forcën Tokë- sore për studentët e Akademisë së Forcave të Armatosura. Të pranishëm ishin shefi i Shtabit të për studentët e AFA Përgjithshëm të FARSH e Forcës Tokësore për për- gjeneral brigade Bardhyl gatitjen serioze të efektivëve Kollçaku, komandanti i KDS ushtarakë për përfaqësimin gjeneral brigade Prof. Asoc. dinjitoz pranë forcave aleate Bajram Begaj, stafi peda- në misionet jashtë vendit, gogjik dhe gjithë kursantët Afganistan, Irak, Kosovë, etj. e kurseve në AFA. Misioni Gjatë leksionit nga auditori i FT, infrastruktura, arma- u ngritën një sërë pyetjesh timi, personeli, arsimimi, dhe diskutimesh në lidhje stërvitja, operacionet dhe me Forcën Tokësore. Në për- sfidat që e presin Forcën fundim të leksionit Koman- Tokësore ishin cështjet danti i KDS gjeneral brigade kryesore të trajtuara në Prof. Asoc. Bajram Begaj në leksion. Gjithashtu, gjeneral shenjë falenderimi i dorëzoi Cahani, risolli edhe njëherë gjeneral Cahanit certifikatë në vëmendje rëndësinë dhe mirënjohje. angazhimin që ka Komanda

Kursi i Avancuar i Oficerit Komanda Mbështetëse: 43 kursantë nga strukturat e FA ë mjediset e Qendrës Stërvitore (QS) të Komandës teorike në klasa dhe stërvitjeve praktike në terren dhe NMbështetëse u zhvillua të hënën, më 19 shkurt, në reparte sipas specialiteteve.” ceremonia e fillimit të kursit KAO në specialitet Furnizim, Komandanti i Komandës Mbështetëse kolonel Gaspër Transport-Mirëmbajtje, Armatim-Municion dhe Xhenio. Lala në fjalën e tij përshëndetëse uroi të gjithë kursantët Të pranishëm në këtë ceremoni ishin komandanti i Ko- e KAO për fillimin e këtij kursi kaq të rëndësishëm. Jam mandës Mbështetëse, kolonel Gasper Lala, komandanti i bindur që me fillimin e këtij kursi ju do të aftësoheni i QS kolonel Besnik Sylaj, si dhe komandantët e struk- profesionalisht në rol të drejtuesit të ardhshëm të turave vartëse të KM.Në fjalën e hapjes komandanti i QS nënreparteve në FA. Kursi qe ne hapim sot në QS është kolonel Sylaj, pasi falënderoi komandantin e KM dhe ko- mjaft domethënës sepse arrin të përmbushë filozofinë mandantet e strukturave vartëse të KM për pjesëmar- tonë të arsimimit dhe stërvitjes, i cili synon rritjen e rjen në këtë ceremoni u shpreh: “Sot kam kënaqësinë e shkallës së profesionalizmit të ushtarakëve, që shërbe- veçantë t’ju uroj në këtë ceremoni, një fillim të mbarë jnë në strukturën e Komandës Mbështetëse dhe ato që të Kursit të Avancuar të Oficerit. Ky kurs institucional shërbejnë në strukturat e tjera të FA, - u shpreh kolonel synon formimin profesional të oficerëve të Forcave të Lala. Në këtë kurs marrin pjesë rreth 43 kursantë nga Armatosura me qëllim dhënien e njohurive tekniko - të gjitha strukturat e FA. Ky kurs përfundon më datë profesionale, organizative, metodike dhe aftësimin në 11 maj 2018. rol të drejtuesit të ardhshëm të nënreparteve në FA. Në këtë kuadër, dëshiroj të inkurajoj edhe personelin mësimdhënës të Qendrës Stërvitore, që të angazhohen dhe përkushtohen për të mundësuar arritjen e rezultateve dhe realizimin e objektivave, nëpërmjet mësimeve

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 25 Anija amerikane “Ross” në Gjirin e Vlorës “Iliria” dhe “USSRoss”në stërvitje të përbashkët e cila ka publikuar në rrjetin social Adriatik. Destojeri amerikan DDG-7, Nga Shefqet Kërcelli facebook, disa fotografi nga mo- është në përbërje të Flotës së 6-të mentet e zhvillimit të operacionit. të SHBA, me vendbazim në Rota të ë kuadër të bash- Në statusin e saj ministrja Xhaçka Spanjës. Anija mbështet operacionet këpunimit ushtarak shkruan,”Ndërkohë që kolegët e e aleatëve të NATO-s dhe mbron midis Shqipërisë dhe tyre të anijes “Butrinti” patrullojnë interesat kombëtare të SHBA në Ev- SHBA, ka mbërritur në në detin Egje, ekuipazhi i anijes “Il- ropë. Gjatë kësaj stërvitje anija jonë javën e pare të shkurtit iria” në Adriatik ka qenë pjesë e një “Iliria” kishte për qëlllim të zbulonte, në Portin e Vlorës anija stërvitjeje të përbashkët luftimi në identifikonte dhe siguronte anijen e ushtarake amerikane “Ross”, e cila N det me shkatërruesin e marinës NATO-s, detyrë të cilën e realizoi me zhvilloi një vizitë portuale tre ditore së SHBA, “USSRoss”, përfundon efikasitet e profesionalizëm. Në për- dhe një stëvitje të përbashkët të ministrja. Kjo nuk është stërvitja fundim të stërvitjes së përbashkët planifikuar më parë me anije të Flotës e parë mes forcave ushtarake shq- midis dy anijeve mike, Commander sonë Detare. Kjo vizitë portuale i iptare dhe atyre amerikane, pasi të Bryan S. Gallo, Drejtues, Komandant shërben forcimit të marrëdhënieve dyja vendet janë pjesë e Aleancës së i grupit të lëshimit të raketave të tashmë jetëgjatë midis dy vendeve Traktatit të Atlantikut Verior. USS Ross (DDG 71) dhe Lt. Ryan tona dhe për t’u lejuar marinarëve Konkretisht më datën 7 shkurt Sisler, Oficeri ekzekutiv i DDG-71, mundësinë të përjetojnë mikpritjen 2018, anija flamurtare e Forcës Ross, përshëndetën ekuipazhin e e Vlorës dhe kulturën e pasur të Detare shqiptare, “Iliria”, (P-131), anijes sonë “Iliria”, si detarë dhe si Shqipërisë. zhvilloi stërvitjen e përbashkët me miq, ashtu sic dinë të përshëndetin Në ceremoninë e organizuar me anijen e Flotës së 6-të të SHBA, de- detarët. Fotografia e realizuar me këtë rast në anije, ishin të pran- strojerin me raketa, të klasit Arleigh mjeshtëri nga fotoreporteri i Flotës ishëm zëvendësministri i Mbrojtjes, Burke, USS RossDDG-71, në detin së 6-të të SHBA, Kyle Steckler, z. Petro Koçi, shefi i Shtabit të Përgjithshëm të FARSH, gjeneral brigade Bardhyl Kollçaku, ambasadori i SHBA, në Tiranë, z. Donald Lu, gjeneralë, drejtorë drejtorish në SHP, si dhe autoritete të qeverisë vendore. Ambasadori Lu tha se të gjithë duhet të kuptojnë rëndësinë që ka ushtria në funksionet demokratike të çdo shoqërie: “Një nga misionet tona është të ndihmojmë të rinjtë shqiptarë të respektojnë profesionin e ushtarakut. Të gjithë, pavarësisht moshës duhet të kuptojmë rolin e ushtrisë në mbrojtjen e shoqërisë së lirë në mbarë botën”. Lajmi është publikuat edhe nga ministrja e Mbrojtjes, Olta Xhaçka,

26 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 Misione ndërkombëtare Stërvitje me nënrepartet e grup-batalionit eFP në Letoni Toga EOD e FARSH në misionin e Prezencës së Përparuar të Përforcuar në Letoni (NATO eFP BG) ipas njoftimit zyrtar të Komandës Mbështetëse të Forcave të Armatosura Stë datës 20 shkurt 2018, Toga EOD e FARSH në misionin e Prezencës së Përparuar të Përforcuar në Letoni (NATO eFP BG), vijon misionin duke u stërvitur me gjithë nënrepartet e grup-batalionit eFP në Letoni. Gjatë kësaj faze, kjo togë është nënreparti përgjegjës për trajnimin e nënreparteve të tjera për asgjësimin e municioneve të paplasura (UXO), si dhe në luftën ndaj pajisjeve eksplozive të improvizuara (C-IED). Ky trajnim demonstrues u zhvillua në kuadër të stërvitjes Claymore Prime, sipas së cilit gjithë grup-batalioni është duke u stërvitur që me fillimin e këtij misioni. Në kuadër të integrimit të nënreparteve të manovrës në grup-batalion, shpreh realizëm, dashuri detarësh në lidhje me luftën ndaj pajisjeve eksplozive të improvizuara, personeli i togës dhe profesionalizëm në stërvitje EOD po trajnon të gjithë nënrepartet e manovrës së grup-batalionit si kompaninë polake të tankeve “Scorpions”, kompaninë italiane të mekanizuar të këtij lloji. Sigurisht, stërvitje të “Ardita”, kompaninë e mekanizuar kanadeze “India” (LAV 6.0 Coy), kompaninë tilla të përbashkëta midis Flotës së e mekanizuar spanjolle “Leon”, baterinë kanadeze si dhe togën sllovene të SHBA dhe Forcës Detare, ne kemi kimisë (CBRN).Kjo është faza e fundit e trajnimit përpara se grup-batalioni të disa vite që i realizojmë me sukses dalë në fushim për certifikim. Komandanti i kontigjentit, major Eduart Kaloshi në detin Jon dhe Adriatik. shprehet se i gjithë efektivi i togës ka qenë i përgatitur dhe i motivuar për të realizuar me sukses këtë stërvitje. “Tek efektivi shikoj një ndjenjë të fortë E pata ëndëruar këtë fotografi besimi dhe sigurie që ata kanë në vetvete. Të gjithë janë të angazhuar për me stërvitje detarësh që në korrik të realizimin me sukses të kësaj stërvitje. Ata ndihen si një trup i vetëm ku secili vitit 1986, kur kryqëzorët amerikanë ka rolin dhe përgjegjësit sipas funksionit organik për ta bërë këtë trup të jetë lundronin për në Split dhe Kroaci për solid dhe i pandashëm”, - u shpreh major Kaloshi. Gjithashtu për realizimin vizitë portuale dhe furnizim. Ndërsa e kësaj detyre është dashur një përgatitje profesionale, është kryer rikonji- cioni në terren, koordinimi me nënrepartet e tjera deri në provën paraprake. ne i ndiqnim me syrin e radarëve, Procedurat operacionale të zbatuara, eksperienca dhe pajisjet moderne bënë grykat e topave dhe silurat e anijeve. që ekipi EOD i FARSH në këtë trajnim të bënte një paraqitje të shkëlqyer, e Një kakofoni që u vërtetua mbas rë- cila u vlerësua maksimalisht nga të gjithë pjesëmarrësit. nies së murit të Berlinit. Sot, më gëzon ky fakt, që një fotografi e tillë, Ushtria Turke: traditë e përshëndetjes së detarëve, e ëndërruar para 40 vitesh u bë realitet. Faleminderit kolegëve tanë të Flotës së 6-të të SHBA, me të 5 automjete për Flotiljen cilët ne tashmë jemi lidhur ngushtë e pazgjithshmërisht, ashtu si një nyje Detare të Pashalimanit e fortë marinarësh. ë Flotiljen Detare të Pashalimanit, bashkëpunimin shumë vjecar midis Anija ka qëndruar tre ditë në Nu zhvillua më 9 shkurt, ceremonia flotës turke dhe asaj shqiptare, e Portin e Vlorës, në kuadrin e bash- e marrjes në dorëzim të 5 autom- cila ka qenë kryesisht në fushën e këpunimit dhe marrëdhënieve ush- jeteve për transport mallrash dhe arësimimit ushtarak, në dhurimin e tarake dypalëshe. Anija “Ross” trupash, dhuratë e Ushtrisë Turke. ndihmave logjistike dhe infrastruk- Në ceremoninë e marrjes në dorëzim turore, vizitat e anijeve turke në kishte në bord një ekuipazh prej 350 të këtyre automjeteve morën pjesë portet tona, vizitat e delegacioneve vetë dhe ka qenë pjesë e dhjetëra Komandanti i Forcës Detare, gjen- të niveleve të ndryshme dhe zhvil- operacioneve ushtarake, më e fundit eralmajor Ylber Dogjani, zv/atasheu limi i stërvitjeve të përbashkëta në atyre në Siri.Pas Shqipërisë, anija i ushtarak i Republikës së Turqisë në kuadër të NATO-s. Nga ana e tij, është drejtuar Spanjës dhe më pas vendin tonë, kapiten Adem Turksoi, kapiten i rangut të II-të Erton En- Komandanti i Njësisë Logjistike turke gerek, shprehu falënderim për pritjen Shteteve të Bashkuara të Amer- në Bazën e Pashalimanit, kapiten i e organizuar nga pala shqiptare dhe ikës.Këto lloj vizitash demonstrojnë rangut të I-të Ertan Engerek, drej- bashkëpunimin e deritanishëm midis përkushtimin tonë ndaj stabilitetit tues të Flotiljes Detare Pashaliman, dy flotave, duke theksuar vijimësinë në rajonal dhe sigurisë detare në kuadro dhe detarë të Flotiljes, etj. e këtij bashkëpunimi në fusha me këtë rajon jetësor të botës. Fillimisht të pranishmit i përshën- interes reciprok, si dhe gatishmërinë deti komandanti i Forcës Detare, e palës turke për të ndihmuar Forcën Shënim: Lajmi për këtë stërvitje Gjeneral Major Ylber Dogjani, i cili Detare shqiptare. Mjetet e dhuruara është përcjellë dhe tek faqja zyrtare mbasi falënderoi ushtarakët turq për nga pala turke do jenë në përdorim të e Flotës së 6-të të SHBA. dhurimin e 5 automjeteve, evidentoi Flotiljes Detare Pashaliman

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 27 Pas 3 orë ecje në këmbë FA shpëtojnë nënën e sëmurë të dy fëmijëve

ita e martë, e datës 27 shkurt ka qënë e vështirë për Brigadën e Mbështetjes Ra- jonale të Kukësit, pjesë e strukturave tëD Forcave të Armatosura. Por jeta e njeriut është më e shtrejtë së çdo gjë. Pas 3 orë ecjeje në këmbë, Forcat Armatosura kanë arritur të transportojnë për në spitalin rajonal të Kukësit një 38- vjeçare, e cila ishte e bllokuar në shtëpinë e saj në fshatin Tejdrinë të njësisë administrative Ujmisht në bashkinë e Kukësit, në gjendje të rëndë shëndetësore. Trëndafile Miçi, nënë e dy fëmijëve, paraqitej me tempera- turë të lartë trupore, 40 gradë dhe e kishte të pamundur të transportohej për në spital për shkak të bllokimit të rrugës nga bora. Menjëherë pas marrjes së njoftimit, efektivët e Brigadës së Mbështetjes Rajonale të Kukësit dhe një mjet i rëndë, u nisën drejt fshatit Tejdrinë. Për shkak të trashësisë së borës, ushtarakëve iu desh të ecnin edhe për rreth 1 orë e gjysmë në këmbë deri në shtëpinë e të sëmurës. Pas marrjes së 38-vjeçares, efektivët e transportuan me barelë deri te mjeti i rëndë, për ta dërguar më pas në spitalin e Kukësit, nën kujdesin e mjekëve. Kryeministri Edi Rama në një postim në rrjetin e tij social “Fa- cebook” ka përshëndetur punën e ushtarëve të Forcave të Arma- tosura, të cilët pas 3 orësh ecje në këmbë kanë shpëtuar nënën e

28 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 Trëndafile Miçi, nënë e dy fëmijëve, paraqitej me temperaturë të lartë trupore, 40 gradë dhe e kishte të pamundur të transportohej për në spital për shkak të bllokimit të rrugës nga bora. Menjëherë pas marrjes së njoftimit, efektivët e Brigadës së Mbështetjes Rajonale të Kukësit dhe një mjet i rëndë, u nisën drejt fshatit Tejdrinë. sëmurë të dy fëmijëve në fshatin “ Efektivë të FA të Brigadës së Tejdrinë të Kukësit. ”HERONJTË E Mbështetjes Rajonale të Kukësit DITËS-Pas 3 orësh ecje në këmbë, gajtë transportit për në spitalin FA shpëtojnë nënën e sëmurë të rajonal të Kukësit të një 38-vjeçareje dy fëmijëve në fshatin Tejdrinë të Kukësit”. “I falenderoj shumë për ndihmën që na kanë dhënë,” shprehet Trëndafile Miçi. Mark Nufi ishte mjeku roje që e priti dhe që e ka ndjekur gjëndjen e saj shendetë- sore. Ai tha se pacentja tani është jashtë çdo rreziku. “Është jashtë çdo lloj rreziku. Është shumë mirë. Diagnoza e saj është helmim ushqi- mor. Ajo mund të rri edhe tre ditë. Nuk ka pse të rrijë më,” thotë ai. Në lidhje me këtë operacion ka folur edhe majori i FA Kastriot Im- eraj. “Në një kohë rekord u nisën forcat dhe mjetet për transportimin e të sëmurës nga fshati Ymisht në drejtim të Kukësit,”, ka thënë ai. “Rruga ishte një terren tepër i vështirë. Pasi shkuam në fshatin Tejdrinë nuk kalohej më me mjete transporti. Organizova efektivin me barrelë për të tërhequr të sëmurën për ta sjellë në Kukës,” thotë Mirton Kerxhalliu, kapiten i FA. Fshati Tejdrinë është pjesë e njësisë administrative Ujmisht, njësi në të cilën bëjnë pjesë edhe 6 fshatra të tjerë si: Lusën, Resk, Malqene, Ujmisht, Zall-Lusën dhe Skavicë të cilat shtrihen në Jug- Perëndim të rrethit të Kukësit në të dy anët Luginës së Drinit të Zi. Kjo zone apo ky vend banim dësh- mohet si vendbanim që nga shek. III-IV pas Krishtit, ku ka luajtur një rol të rendësishëm në ngjarjet historike. Ujmishti përmendet si pronë e Kastriotëve e më pas e Dukagjinasve. Duhej të vinte viti 1529 që Ujmishti të përmendej në kadastrat osmane.

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 29 Intervista

KFOR-i ishte misioni i parë për mua dhe përvoja më e mirë e punës, nisur nga çdo kënd- vështrim. Me bindje e them, që jam ndjerë e privilegjuar dhe me fat që m’u krijua mundësia për të qenë në vazh- dimësi pjesë e kontributit që femrat ushtarake shqiptare japin në misione, me qëllim lënien gjurmë nëpërmjet prezencës tonë.

Eshtë privilegj të lësh gjurmë në misionet e FA Intervistë me nënkolonele Alda Sula, shefe e Departamentit të Doktrinës dhe Publikimeve Doktrinare në Qendrën e Doktrinës dhe Kërkimit, në KDS, për shtypin ushtarak

Shtabit e Grupimit të Mbështetjes bashkëpunim, duke përfituar shumë. Intervistoi: Mimoza GOLIKJA Logjistike të Përbashkët të KFOR- Për t’u kthyer te pyetja juaj, KFOR-i it, si dhe Përfaqësuese e Lartë ishte misioni i parë për mua dhe për- ënkolonele Alda Sula, Ushtarake Shqiptare. Ky ishte për voja më e mirë e punës, nisur nga çdo mirë se erdhët në ju misioni i parë? këndvështrim. Me bindje e them, që faqet e shtypit ush- jam ndjerë e privilegjuar dhe me fat tarak. Ju jeni një emër Së pari, meqë m’u dha rasti, që m’u krijua mundësia për të qenë i njohur për redaksinë më lejoni që të shpreh publikisht në vazhdimësi pjesë e kontributit tonë dhe jo vetëm për konsideratat dhe falenderimet e qëfemrat ushtarake shqiptare japin shkakN të bashkëpunimit të hershëm mia për shtypin ushtarak, për të në misione, me qëllim lënien gjurmë që keni pasur me gazetën “Ushtria” gjithë stafin, për bashkëpunimin e nëpërmjet prezencës tonë. Këtu dhe revistën “Mbrojtja”, si autore vazhdueshëm që kemi pasur ndër nuk dëshiroj të flas për veten, pasi e një numër shkrimesh. Sot dëshi- vite dhe predispozicionin pozitiv e pjesëmarrja në një mision të zhvesh rojmë t’ju kemi përsëri në faqet e mbështetës ndaj punës sonë të disi nga individualiteti, duke të per- shtypit tonë, por, këtë herë, në ro- përditshme, në interes të promovi- sonalizuar me kombësinë, me forcën lin e të intervistuarës. Ka pak kohë mit dhe percjelljes së mesazheve të e armatosur të një vendi, me gjininë që jeni kthyer nga misioni i NATO-s, ndryshme nga aktiviteti i FA. Duke që ti përfaqëson. Përzgjedhja ime KFOR në Kosovë, ku ishit prej një e personalizuar, do të doja të thoja në këtë mision, me dy detyra, atë periudhë gjashtë mujore si Shefe e se jam ndjerë mjaft komode nga ky të Shefit të Shtabit të Grupimit të

30 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 Mbështetjes Logjistike të Përbash- për të bërë, ishte të shfletoja më Sic doli dhe tek pyetja juaj e kët të KFOR-it dhe të Përfaqësueses shumë rreth KFOR-it, rreth detyrave parë, angazhimi im në misionin në së Lartë Ushtarake Shqiptare, nga të mia funksionale, të merrja kontakt KFOR përkoi me dy detyra shumë ana e lidershipit ushtarak e civil, me kolegët e mi pararendës për t’u të rëndësishme, ajo e Shefit të rriti tek unë besueshmërinë dhe një- informuar më në detaje mbi përm- Shtabit të Grupimit të Mbështetjes kohësisht më impenjoi maksimalisht bushjen e detyrës. Tashmë janë bërë Logjistike të Përbashkët të KFOR- për një përfaqësim sa më dinjitoz shumë vite që ne japim kontributin it (JLSG), dhe e Përfaqësueses së e realizim të suksesshëm të mis- tonë edhe në Kosovë dhe përvoja nuk Lartë Ushtarake Shqiptare (PLU). ionit. Kjo e ka një arsye, por dhe një mungon. Ajo që bën diferencën është JLSG është një nga njësitë e KFOR- përgjigje..... mbështetja maksimale fakti se si i mirëpresim personalisht it i cili në përputhje me misionin e dhe e drejtpërdrejtë që lidershipi angazhimet që na jepen. Kjo i takon KFOR-it, ka për detyrë të sigurojë ynë i ka dhënë dhe vazhdon t’u japë pjesës së paradislokimit. Prezantimi mbështetjen operacionale logjistike femrave ushtarake, duke na bërë të i panoramës së aktivitetit në KFOR e xheniere ushtarake për forcat e ndjehemi më krenare e të vlerësuara, nga personeli ynë, të cilin do të KFOR-it, dhe lëvizjen e lirë. KFOR-i më të përgjegjshme e kurajoze në zëvendësonim, ishte një tjetër ele- në Kosovë, bazuar në misionin që përballimin dhe përmbushjen edhe të ment inkurajues që ndikoi ndjeshëm ka, është reaguesi i tretë pas Poli- këtyre sfidave, siç është angazhimi tek unë, duke e sjellë misionin si cisë së Kosovës, EULEX, në drejtim në mision. FALENDERIMIT i shtohet plotësisht të realizueshëm e me të sigurimit të një mjedisi të qetë dhe PREMTIMI për angazhim e im- sukses. Përgjigjet e tyre pozitive e të sigurtë, të mbështetjes dhe penjim të vazhdueshëm e dinjitoz, në rreth vazhdimësisë së misionit, më koordinimit të ndërhyrjeve humani- çdo rast e në çdo sfidë që na paraq- entuziasmuan dhe më shërbyen jo tare ndërkombëtare dhe prezencës itet e që do të përballemi. Në njëfarë vetëm mua, por dhe pjesëtarëve civile, të mbështetjes së zhvillimit mënyre, nuk po shkoja në një “rrugë të tjerë të grupit, si frymëzim se të një Kosove stabël, demokratike, të pashkelur”. Një tjetër nënkolonele mbarëvajtja e misionit deri në për- multietnike dhe paqësore, si dhe ka përfaqësuar denjësisht pozicionin fundim do të ishte e sigurt. Ana të zhvillimit të Forcës së Sigurisë më parë, sikundër dhe unë ia dorë- psikologjike dhe morale në këtë së Kosovës. Në këtë kuadër, shefi zova këtë detyrë po një gruaje të aftë rast del e një rëndësie të veçantë. i Shtabit të JLSG është këshilltari ushtarake. Kjo stafetë, le të çojë në Marrja dhe dorëzimi i detyrave nga i parë i komandantit të JLSG për rritjen e imazhit të figurës së femrës kolegët tanë shqiptarë, na mbushi të gjitha çështjet konceptuale e së FARSH dhe kontributit të saj në plot kurajë dhe besim, duke i parë si doktrinare logjistike, duke udhëzuar, misione, siç është dhe misioni për të modelin më të mirë për vazhdimësinë menaxhuar, koordinuar me të gjithë cilin ne po flasim. e detyrave të ngarkuara. Ajo që më stafin në emër të kom. JLSG, për bëri përshtypje ishte fakti që person- të vendosur prioritetet e punës Si vend anëtar i NATO-s që nga eli ynë në KFOR mbulonte pozicione së komandës. Gjithashtu, është viti 2009, vendi ynë kontribuon në tepër të rëndësishme e kyçe, duke përgjegjësi kryesor për efiçencën KFOR. Nënkolonele Sula, si erdhi ky vërtetuar më së miri rëndësinë e e brendshme të punës së të gjithë mision për ju dhe çfarë nënkupton prezencës dhe kontributit tonë, i cili stafit, për koordinimin e realizimit të pozicioni juaj në shtabin e KFOR? ka ardhur gjithmonë në rritje edhe detyrave, me qëllim zhvillimin e vepri- në Kosovë. meve e aktiviteteve të komandës së U ndjeva mjaft mirë kur mora njoftimin se së shpejti më duhej të përgatitesha për të shkuar me mision në Kosovë. Ishim një grup i vogël, ndoshta jo si misionet me trupat e kontingjenteve, por përgjegjësitë, detyrat dhe objektivat ishin po aq të rëndësishme, po aq të mëdha ndaj vendit, ndaj uniformës së FARSH dhe NATO-s. Që në fillim, ajo që më shqetësonte ishte ndjenja e përgjegjësisë për detyrën që më priste së bashku me grupin ku bëja pjesë. Tek unë ndikonin shumë fak- torë. Së pari, për një ushtarak karriere, lidhur dhe me detyrat e kryera ndër vite, angazhimi në një mision do të ishte tepër sinjifikativ. Së dyti, siç u shpreha dhe në fillim të interv- istës, nuk do të shkoja në një rrugë të panjohur. Por, ajo që më mbetej

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 31 JLSG. Në mungesë të komandantit var që shërbente në KFOR, të cilët, merr drejtimin e njësisë. nëpërmjet kësaj interviste dëshiroj Gjithcka e thënë më lart, nënkup- t’i falenderoj për ndihmën e dhënë; tonin për mua më shumë përgjegjësi, ndihmën e mbështetjen e palodhur të angazhim, komunikim, racionalitet, ambasadës sonë të akredituar në Ko- korrektësi, e më pak kohë të lirë. sovë, e vecanërisht të amabsadorit tonë atje, z. Qemal Minxhozi. Puna Znj. Nënkolonele, ju jeni një ush- e veprimtaria ime në KFOR-National/ tarake që gjatë karrierës suaj, keni JLSG COS-AL SNR, në cdo aspekt kryer shumë trajnime dhe kurse ishte e ndërthurur. të ndryshme. Si ishte jeta juaj e përditshme në mision dhe të qënit Znj. nënkolonele, duke qenë në larg familjes suaj për një kohë kaq pozicionin e shefit të Shtabit të të gjatë? Grupimit të Mbështetjes Logjistike të Përbashkët të KFOR-it (JLSG), Gjatë karrierës sime jam përpjekur a kërkohet një koordinim i ngushtë jo rrallë herë të sfidoj vështirësitë me kolegët apo shefat e degëve të e paraqitura, lodhjen dhe, here- tjera të shtabit të KFOR-it, apo herë, të pamundurën. Themi që edhe me personelin tjetër të njësive vështirësitë na forcojnë, por kur bie vartëse. Si ishte ky komunikim? Si fjala tek familja, edhe distanca më e është të shërbesh në KFOR? vogël ndikon. Mision-familje, dy terma sa të ndryshme, po aq të ngjashme. Pjesëmarrja në mision ishte një Për nga ritmi ditor i aktivitetit, no- nga sfidat e radhës, ndoshta sfida cioni “kohë” përbën ngjashmërinë, më e madhe e deri tanishme. Misioni, ndërsa nocioni “cultural diversity’’ po të flasim me gjuhën e një ‘’ after- përbën diferencën. Për 6 muaj e action revieë’’, ishte një ‘’qasje gjith- kupton se je shkëputur nga familja përfshirëse’’, në drejtim të gjuhës së tradicionale dhe je bërë pjesë e një përbashkët të komunikimit, që ishte “multinational family’’. Fakti që vij jo anglishtja, por në thelb mirëkup- nga një familje ushtarake dhe kam timi, afrimiteti, mirësjellja, bisedat e krijuar po një familje ushtarake, e ndryshme që të njihnin më nga afër zbut paksa ndjesinë e largësisë dhe me kolegët jo vetëm të 16 vendeve mallit, sado që është i pashmang- të njësisë së JLSG,por edhe me per- shëm. Edhe teknologjia ka ndikuar sonelin e njësive të tjera të KFOR-it, pozitivisht në këtë drejtim. Pas një apo përfaqësuesit e lartë ushtarakë dite të ngarkuar, lodhja zhdukej që lëvizja në të gjitha njësitë e varësisë të vendeve respektive kontribuuese; në momentin kur kthehesha nëd- së KFOR-it, të veproja si ‘’Acting cultural diversity, ndarja e kulturave homë dhe flisja me familjen, duke më Commander’’, në mungesë të ko- të ndryshme në cdo fushë; gender dhënë ndjesinë e të qënit përsëri një mandantit për një periudhë kohore prespective, që edhe pse detyrat mama që interesohet për shëndetin, relativisht të gjatë; të merrja pjesë nuk njihnin diferencim, përsëri, të mësimet, ushqimin etj. Por dhe dis- në evente, përvjetore të ndryshme binte në sy trajtimi dhe respekti ndaj tanca jo shumë e largët dhe krijimi kulturore, të organizuara nga KFOR-i figurës femërore. i mundësive për të ardhur me leje si dhe nga vendet e tjera kontribuese, Prezenca femërore në KFOR pranë familjes, ka bërë që ditët të ikin duke qënë se mbuloja dhe detyrën e ishte e konsiderueshme. Të gjitha shpejt, koha të kalojë e bashkë me të Përfaqësuesit të Lartë Ushtarak. Si këto të krijonin një mjedis komod dhe pritja për përfundimin e misionit. e tillë, nuk kanë munguar mbledhjet pune, duke të mundësuar ingranimin Për familjen, më e rëndësishme ka dhe takimet me personelin dhe kon- e menjehershëm në ritmin ditor të qënë shëndeti im dhe përmbyllja me tigjentin shqiptar, mbi udhëzimet për misionit, sikundër dhe shmangien sukses e misionit. mbarëvajtjen e këtij misioni, për të e cdo lloj stresi që natyrshëm lind, shmangur stresin, problematika që sidomos kur bëhet fjalë për një mi- Po si është dita në një mision? mund të lindnin e kështu me radhë. sion të parë. Në njësinë e JLSG dhe Por në cdo hap, kam patur pranë ndi- jo vetëm, unë gjeta një lidership të Ajo është e mbushur me trajnime, hmën e kolegëve të mi të JLSG nga suksesshëm, përgjegjësi të ndara sidomos kur je në fillimet e tua të 16 vende të NATO-s dhe jo-NATO, dhe e shumë tëqarta, një marrëdhënie para, takime, mbledhje, inspektime, të personelit ushtarak shqiptar, si ai punë reciproke ekselente, bash- përgatitje raportesh, etj. Në ditët që shërbente në shtabin e KFOR-it, këpunim dhe komunikim të bazuar e para të miat në mision, por dhe ashtu dhe nga personeli i kontigjentit mbi besueshmërinë, këshillim në në vazhdimësi, më qëlloi të kryeja të Pejës.Kam patur bashkëpunimin nivel ekspertësh, gjithcka në interes trajnimin e “Key Leader Training’’, të dhe ndihmën edhe të personelit koso- të realizimit të misionit. Ishte ky

32 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 nivel komunikimi me të gjitha këto armët, municionin dhe eksplozivin vemendjen ishte fakti që çdo drejtues elemente që cuan në finalizimin e disa në mbarë Kosovën; shkatërrimin e i cili merr rotacionin e radhës sjell prej projekteve më kryesore që njësia armëve; mbështetjen për krijimin e me vehte dhe nje slogan të tijën me e JLSG kishte marrë përsipër, si: “by institucioneve civile, rendit dhe ligjit, një mesazh shumë domethënës, të pass” i urës “beyli MBJ”, inagurimi sistemit gjyqësor dhe penal, procesit skalitur në logon e KFOR-it. Mesazhi i hangarit të NATO-s në aeroportin zgjedhor si dhe aspekteve të tjera i Gjeneral Fungo-s e nëpërmjet tij i ushtarak, zhvillimi i konferencave të të jetës politike, ekonomike dhe sho- KFOR-it ishte “ Trust and Commit- ndryshme për HNS, shtrime rrugësh, qërore të Kosovës. Gjithashtu, një ment”- “Besueshmeri e Angazhim”. transportim donacionesh në ra- vëmendje e veçantë vazhdon t’i kush- Tashmë besueshmëria e prezences jone të ndryshme të Kosovës, në tohet edhe mbrojtjes së pakicave. Kjo së KFOR-it është vendosur në Ko- mbështetje të projekteve të BCU/ përfshin patrullat e rregullta pranë sovë, kështu që Gjeneral Cuoci solli CIMIC, pjesëmarrje në stërvitje të enklavave të pakicave, pikat e kontrol- një tjetër slogan kuptimplotë: “En- ndryshme me skenarë EOD, etj. Të lit, eskortimin për grupet minoritare, deavour Commitment”- “Angazhimi gjitha këto projekte u realizuan në mbrojtjen e vendeve të trashëgimisë i Përpjekjeve”. koordinim e bashkëpunim të ngushtë si manastiret dhe donacionet përf- jo vetëm me njësitë e tjera të KFOR- shirë ushqimin, veshmbathjen dhe Shpesh herë delegacione nga it, por edhe me strukturat civile furnizimet shkollore. Të gjitha këto Këshilli i Atlantikut të Veriut dhe jashtë KFOR-it si dhe me Forcën e prekin e cënojnë sigurinë jo vetëm të personalitete të tjera të vendeve Sigurisë së Kosovës/ FSK. Kur ke Kosovës por edhe atë rajonale. të NATO-s dhe vendeve partnere punuar 6 muaj, mund të thuash me Kontributi i vendit tone, si pjesë vizitojnë KFOR-in. Po ju sjell në gojën plot se të shërbesh në KFOR e NATO-s, në këtë mision, është vëmendje vizitën e ministrit të është një eksperiencë sa unike aq një kontribut jo vetëm për paqen e Mbrojtjes të Republikës së Shq- dhe emocion më vete. E them këtë, stabilitetin në Kosovë, por edhe për ipërisë, znj Olta Xhaçka, në selinë e duke patur parasysh edhe traditën e sigurinë rajonale. Ky kontribut ka KFOR-it, më 24 nëntor 2017, vizitë organizimit të përcjelljes së person- ardhur në rritje, me shtimin, në fillim që përkoi me kohën e misionit tuaj. elit që përfundon misionin. Aty merr të vitit të kaluar, e një kontingjenti të Kur folëm paraprakisht së bashku vlerësimet e kolegëve, vlerësimet e forcave speciale të KFT, i cili kryen për këtë intervistë ju më treguat eprorëve, ndan opinionet e një pune detyra në terren. Por jo vetëm, pr- për emocionin dhe krenarinë që 6 mujore të përbashkët. ezenca jonë është dhe po rritet edhe ndjetë. Mund të ndani me lexuesit në përfshirjen e pozicioneve kyçe në diçka nga kjo vizitë? Çfar e dallon këtë mision nga mi- shtabin e KFOR-it. sionet e tjera te NATO-s, në të cilat Festat kombëtare marrin më Forcat tona të Armatosura janë Periudha gjashtë-mujore e mis- shumë kuptim kur ndodhesh jashtë pjesëmarrëse dhe që ndoshta mund ionit tuaj përkoi dhe me ndryshimin kufijve të vendit tënd dhe përjetimi të quhen edhe më të rezikshme? ekomandës midis komandantit të është më ndryshe. Unë këtë ndjesi KFOR-it, gjeneralmajor Xhovani e kam provuar edhe më parë. Por, Mandatet e misioneve paqerua- Fungo dhe pasuesit të tij gjeneral këtë radhë, festa e Ditës së Flamu- jtëse janë bërë gjithnjë e më kom- Salvatore Cuoci. Si ishte të punoje rit ishte e veçantë se, përpos faktit plekse. Jemi të ndërgjegjshëm se me ta? se po e festonim në mision, në këtë koncepti i sigurisë nuk është më ai ditë me ne u bashkua dhe Ministri i klasiku, lufta. Të gjithë e dimë se që Kur fola pak më lart për komu- Mbrojtjes, znj Olta Xhaçka. Person- nga muaji qershor 1999, NATO mori nikimin në KFOR, me komunikimin e alisht, mund të them që ishte eventi drejtimin e misionit paqeruajtës, lidershipit pata parasysh jo vetëm më i bukur, dhe emocionet shtohen me ndërhyrjen e saj në Kosovë, në lidershipin e njësisë ku unë punoja kur urimet për festën kombëtare mbështetje të përpjekejve të shumta dhe stafin e tij, duke filluar nga Kol. përcillen drejpërsëdrejti nga ministri të ndërkombëtarve për ndërtimin Prieler(AUT), Kol. Prammer(AUT), ynë i Mbrojtjes, nga komandanti i e paqes dhe sigurimin e një zone por edhe lidershipin e KFOR-it. Do KFOR-it, nga të gjithë drejtuesit e të stabilizuar. Detyrat që realizon të dëshiroja të ndaja dy momente tjerë madhorë ushtarakë, përfaqë- KFOR-i, të bëra prezent në website që unë i kam shkëputur nga puna ime suesit e lartë ushtarakë të vendeve zyrtar si burime të hapura, për këdo me dy gjeneralët e lartpërmëndur kontribuuese në KFOR, nga kolegët që kërkon të informohet rreth tij, të KFOR-it: ndihma e gjeneralma- tanë të huaj, kolegët tanë kosovarë, përfshijnë ndihmën për kthimin ose jor FUNGO, në lidhje me finalizimin përfaqësuesit e FSK, si dhe të am- zhvendosjen e personave të zhven- e marrëveshjes teknike midis dy basadës sonë në Kosovë, të cilët na dosur dhe refugjatëve; rindërtimin vendeve tona, Shqipërisë e Italisë për nderuan me pjesëmarrjen e gjerë të dhe deminimin; ndihmën mjekësore; mbështetjen logjistike të kontingjen- tyre në ceremoninë që ne organizuam sigurinë dhe rendin publik; mbrojtjen tit tonë të Pejës, si dhe ndihma e me këtë rast, duke uruar dhe shijuar e vendeve të trashëgimisë kulturore; pakursyer e gjeneralmajor CUOCI mbi festën tonë. Teksa për të pranishmit, sigurinë kufitare; ndalimin e kon- organizimin e ditës së flamurit dhe shfaqeshin pamjet filmike mbi pro- trabandës së armëve ndërkufitare; vizitës së Ministrit të Mbrojtjes, Znj. gresin e Forcave të Armatosura ndër zbatimin e një programi amnistie për Olta Xhaçka. Por ajo që më tërhoqi vite, në dokumentarin e përgatitur

33 pjesë në shumë stërvitje brënda vendit, mund të them se edhe stër- vitjet tona qëndrojnë në të njëjtin nivel për nga organizimi, mënyra e zhvillimit etj. Megjithatë, sjellja e përvojave dhe elementeve të reja gjithmonë është pozitive.

Qendra e Doktrinës dhe Kër- kimit në KDS, është qendra e mendimit dhe studimit të Doktrinës Ushtarake. Ndërkohë ju jeni Shefe e Departamentit të Doktrinës dhe Publikimeve Doktrinare në këtë për këtë qëllim nga QKMBM, vëreja villohen atje të cilat gjithashtu janë qendër. Si është të kthehesh nga interesimin maksimal dhe reagimet shumë të rëndësishme, për shem- një mision si ai i KFOR-it dhe të positive të tyre, të cilat më vonë bull një nga këto stërvitje që përkoi hysh përsëri në zyrën akademike, u pasuan edhe në diskutimet e lira me qëndrimin tuaj ishte “Silver nga ku ke munguar për gjashtë të përbashkëta me shprehje si: Sabre”, kryer së bashku nga KFOR, muaj? “do gjejmë mundësinë të vizitojmë EULEX, Policia e Kosovës, Forcat Shqipërinë; do dëshirojmë të rivijmë e Sigurisë së Kosovës dhe Agjensia E ritheksoj, është një përvojë e përsëri e të provojmë ushqimet tuaja e Menazhimit të Urgjencës të Ko- cila gjen konkretizim edhe në punën të mrekullueshme, etj’’. Fakti që sovës. Pra kjo stërvitje, si një nga që aktualisht kryej pranë QDK.Pjesë e ministrja Xhaçka, e preu tortën (një veprimtaritë më të rëndësishme referencave të punës sime në KFOR, tortë simbolike me flamurin shqiptar, të trajnimit, u krye dhe u kryesua ka qënë dhe Doktrina e NATO-s, e realizuar nga kolegët kosovarë), nga KFOR. Si vijnë këto stërvitje AJP 4.6 për Grupin e Mbështetjes duke na patur në krah mua dhe ofi- në syrin e një ushtaraku karriere Logjistike të Përbashkët, ajo ç’ka kjo ceren tjetër shqiptare, ishte shumë të FA shqiptare? doktrinë ofron dhe si është realiteti domethënës. Interesi i saj, vëmendja E vërtetë, stërvitja, të cilës ju konkret në KFOR. Shefi i Departa- dhe mbështetja që personalisht dhe iu referuat, është një nga stërvitjet mentit të Doktrinës dhe Publikimeve institucionalisht na ofron ne fem- më të rëndësishme, që KFOR-i e Doktrinare, në Qendrën e Doktrinës rave, u evidentua edhe në këtë detaj, cilëson si “flagship-exercise”. Është dhe Kërkimit, pranë Komandës së duke na shtuar besimin në forcën e një stërvitje e realizuar nën drejtimin Doktrinës dhe Stërvitjes, përgjigjet lidershipit e disiplinës, duke na bërë e zëvendëskomandantit të KFOR-it, për realizimin e detyrave të Depar- ta ndjejmë veten të privilegjuar që Gjeneral Brigade János CSOMBÓK, tamentit në funksion të zhvillimit të edhe ne jemi pjesë e kontributit të me përfshirjen e të gjithë aktorëve Doktrinës së Përbashkët, monito- vendit tonë në misionet paqerua- që ju përmëndët, e me objektiv rimit dhe harmonizimit të publikimeve jtëse, duke kontribuuar sado pak në për të përmirësuar mirëkuptimin të përbashkëta, manualeve, rregul- stabilitetin dhe paqen në rajon. Cer- e ndërsjellë në lidhje me rolet, af- loreve, procedurave standarde dhe emonisë festive i parapriu takimi që tësitë dhe kapacitetet e tyre për botimeve të tjera, në përputhje me MM zhvilloi me komandantin e KFOR- reagim emergjent në trazirat civile hierarkinë doktrinare dhe publikimet it dhe me gjithë personelin ushtarak dhe operacionet e skenarëve të e NATO-s, përgatitjen e botimit shqiptar që shërben në mision në emergjencave të fatkeqësive në nivel të Revistës Ushtarake, si organ KFOR. Vlerësimi i performancës së të Kosovës. Dhe jo vetëm. Është dhe teorik-shkencor i KDS. Në grupet e trupave tona këtu në mision, ishte zhvillimi i stërvitjes “Dragon Fire’’, përbashkëta të punës për rishikimin, në fokus të të gjitha diskutimeve të i zhvilluar nga batalioni i manovrës ripunimin e publikimeve doktrinare në përbashkëta. taktike të KFOR-it, në bashkëpunim FA, do të sillet pse jo edhe përvoja me njësitë e tjera, një ndër të cilat e marrë nga misionet, në lidhje me Më sipër ju na treguat rreth ishte dhe njësia ku unë shërbeja. problematikat e fushës. asaj që bëhet në KFOR. Pra ky mi- Objekti i kësaj stërvitjeje ishte prak- sion nuk është një mision luftarak. tikimi për planifikimin dhe kryerjen e Do ta donit një mision të dytë? Është një operacion i udhëhequr nga sulmit ajror, operacioneve të kër- NATO, (nën autoritetin e Kombeve kimit për të rritur ndërveprimin me Nuk do t’i thoja jo një angazhimi të Bashkuara) për mbështetjen e kontingjentet shumëkombëshe të tjetër në mision. Ajo që dëshiroj të paqes në Kosovë që nga 12 qer- KFOR-it, sikundër dhe gatishmëria shpreh në përfundim të intervistës shori i 1999 në mbështetje të operacionale e EOD. Në të dyja këto është që gjithmonë jam e gatshme të përpjekjeve më të gjera ndërkom- stërvitje unë kam marrë pjesë nga jap më të mirën time të mundshme, bëtare për të ndërtuar paqen dhe afër dhe do të thoja që janë përvoja në kryerjen me profesionalizëm të të stabilitetin në rajon. Por duam të shumë të mira për t’i sjellë edhe tek gjitha angazhimeve dhe detyrimeve dimë diçka rreth stërvitjeve që zh- ne. Si një ushtarake që kam marrë të ndërmarra.

34 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 Intervista Kolonel Stroni: QSFT “fidanishtja” ku rriten liderat ushtarakë Intervistë me kolonel Dritan Stroni, komandant i Qendrës Stërvitore të Forcës Tokësore

endra Stërvitore e Forcës Tokësore (QSFT), përbën një nga elementët më të rëndësishme në or- ganikën e kësaj njësie elitareQ të FARSH. Në një intervistë për gazetën “Ushtria” komandanti i QSFT kolonel Dritan Stroni, na njeh më konretisht më atë cfarë kjo Qendrës përfaqëson dhe me punën që kryhet nga përsoneli i saj për përgatitjen e ushtarakëve që trajnohen në të.

Z. Kolonel cili është misioni dhe miratuar me Urdhër të Ministrit të lëvizshmëri, kundër-lëvizshmëri dhe disa nga detyrat kryesore të Qendrës Mbrojtjes nr. 1083, datë 30.05.2017, qëndrueshmëri të trupave dhe jo ele- Stërvitore të Forcës Tokësore? kurse funksionale për nevojat e Forcës ment logjistik (Combat Service Sup- Tokësore, kurset e gjuhës angleze për port). Mirëmbajtja e infrastrukturës Qendra Stërvitore e Forcës Tokë- nivelet 1/0/1/0, 1/1/1/1 dhe 2/1/2/1 është një funksion apo detyrë logjis- sore është një nga institucionet e për efektivat e Forcës Tokësore, si tike që mbulohet nga forcat xheniere sistemit të arsimimit dhe stërvitjes dhe kurse të ndryshme familjarizuese (MILENG). të Forcave të Armatosura që ka si sipas nevojave dhe kërkesave. Kurset përgjegjësi kryesore arsimimin dhe institucionale që zhvillohen në këtë A janë modulet mësimore që ap- stërvitjen individuale, kualifikimin dhe Qendër janë Pjesa e dytë (e special- likohen në Qendrën që ju drejtoni, aftësimin e oficerëve, nënoficerëve itetit) e Kursit Bazë të Nënoficerit, në përputhje me nevojat e që kanë dhe ushtarëve të Forcave të Arma- Pjesa e dytë e Kursit të Avancuar të realisht ushtarakët në punën e tyre tosura në specialitetet e forcave Nënoficerit, Kursi Bazë i Oficerit dhe të përditshme? të luftimit (Combat elements) dhe Kursi i Avancuar i Oficerit. mbështetjes të luftimit (Combat Sup- Vlen të theksohet se në misionin Fillimisht, duhet të pranojmë tezën port). Gjithashtu pjesë e përgjegjësisë dhe përgjegjësitë aktual të Qendrës se zhvillimi dhe përmirësimi nuk kanë të Qendrës Stërvitore të Forcës Tokë- Stërvitore të Forcës Tokësore nuk fund. Në këtë këndvështrim, dua të sore është edhe zhvillimi i kurseve në është marrë në konsideratë përcak- vlerësoj punën e bërë deri tani nga gjuhën anglisht për efektivat e Forcës timi doktrinar për forcat luftuese dhe trupa mësimore dhe gjithë aktorët Tokësore për nivelin 1/0/1/0, 1/1/1/1 ato të mbështetjes të luftimit, pasi në e tjerë, që kanë rol në këtë proces dhe 2/1/2/1. këtë qendror zhvillohen kurset insti- jashtë Qendrës Stërvitore të Forcës tucionale në specialitetet këmbësori, Tokësore si në hartimin e kurikulave, Çfarë kursesh zhvillohen në këtë zbulim, artileri tokësore dhe kimi, si metodikave mësimore dhe stërvitore Qendër? dhe kurset funksionale të forcave spe- dhe leksioneve të kurseve. Kështu, ciale dhe komando, por nuk përfshihen duke pranuar tezën e zhvillimit të Në Qendrën Stërvitore të Forcës specialitetet apo funksionet e tjera vazhdueshëm, programet mësimore Tokësore zhvillohen kurset institu- që janë pjesë të këtyre grupeve si, dhe stërvitore duhet të rishikohen cionale për oficerë, nënoficerë dhe xhenio, policia ushtarake apo ndërlid- dhe përmirësohen, për t’iu përgjigjur ushtarë sipas përcaktimit të bërë në hje. Kështu më konkretisht specialiteti kërkesave dhe standardeve të kohës. “Konceptin e arsimimit dhe trajnimit i xhenios është element i mbështetjes Ne kemi filluar një proces, për rishi- individual të personelit në FARSH” të së luftimit që ka për detyrë të sigurojë kimin e programeve mësimore që

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 35 kemi aktualisht, si dhe hartimin e “Për miratimin e politikave dhe proce- Rishikimi programeve mësimore për programeve të reja, për kurset të durave standarde të emërimit të per- kurset institucionale dhe funksionale, ndryshme brenda përgjegjësisë së sonelit në Forcat e Armatosura”, si si dhe hartimi i programeve të reja Qendrës Stërvitore. Ky proces in- dhe Urdhrit të Ministrit të Mbrojtjes mësimore dhe stërvitore për kurse fluencohet nga disa faktorë, por më nr. 670, datë 11.04.2016 “Për mira- funksionale do të jetë në vëmendje të rëndësishmit për të qenë të suk- timin e politikës dhe procedurës për të vazhdueshme për t’iu përgjigjur sesshëm janë; miratimi i standardeve menaxhimin e specialiteteve në Forcat kërkesës për zhvillim të vazhdueshëm dhe objektivave të kurseve, saktësimi i e Armatosura”. Menaxhimi i burimeve profesional. Rritja e kontributit të mekanizmit për hartimin dhe rishikimin njerëzore mund të luaj një rol të rëndë- Qendrës Stërvitore përtej arsimimit e programeve, kryerjen e oponencës sishëm në këtë çështje. dhe stërvitjes individuale të person- dhe miratimi i tyre, standardizimi dhe elit duke mundësuar ekspertizë në miratimi i metodikave dhe leksioneve, Cilat ishin disa nga arritjet e Q.S planëzimin dhe zhvillimin e stërvitjeve përfshirja në gjithë proceset e per- gjatë vitit 2017? kolektive. Një ekspert i mirë, mund sonelit me ekspertizë dhe profesion- të jetë shumë i vlefshëm në fazën e alizëm në fushat dhe specialitetet Qendra Stërvitore gjatë vitit 2017, ekzekutimit të stërvitjeve kolektive në respektove, përcaktimi i kohëzgjatjes ka përmbushur të gjitha detyrimet e rolin e trajnuesit. Qendra Stërvitore, së kurseve në varësi të programit dhe programit të arsimimit dhe stërvitjes pavarësisht kushteve dhe situatës ku aftësisë së kursantëve për të absor- në Forcat e Armatosura. Kështu janë është, zotëron potenciale për të bërë buar programin. Lidhur me përputhjen zhvilluar 14 kurse të ndryshme insti- më shumë. Është detyrim i të gjithë e nevojave që kanë ushtarakët për tucional dhe funksional, me kohëzgjatje niveleve të komandimit dhe kontrollit të zotëruar aftësi që kërkohen nga rreth 3 muaj secili, duke arsimuar dhe për të mundësuar dhe çliruar këtë funksioni i punës që do të kryejnë pas stërvitur në total 373 oficer, n/oficer aftësi dhe kontribute. përfundimit të kursit, dua të saktësojë dhe ushtar. Megjithëse në pikëpamje se këto kurse japin njohuri të përgjith- të organikës, Qendra Stërvitore e Çfarë mendoni se duhet ndrysh- shme në specialitete të caktuara për Forcës Tokësore ka efektivin më të uar në interes të realizimit të këtyre t’i përgatitur ushtarakët për një nivel vogël krahasuar me strukturat e tjera objektivave? më lart të punës, ekspertizës apo të ngjashme në Forcat e Armatosura, gradës. Pra, kjo qëndron në themel volumi i kurseve të kryera dhe numri i Është e vështirë të listosh dhe të objektivave të kurseve dhe orienton kursantëve të arsimuar dhe stërvitur kufizosh nevojat dhe kërkesat për të punën tonë. ka qenë i konsiderueshëm. arritur objektivin madhor për një forcë Rishikimi dhe miratimi i programeve profesioniste. Qendra Stërvitore është Sa i kualifikuar është stafi i in- mësimore për kurset institucionale një kontribuuese në përmbushjen e struktorëve të Q.S? dhe funksionale ka pasur një vëmendje këtij objektivi nëpërmjet detyrimeve që të veçantë dhe është një proces në va- ajo ka. Duhet të jemi të ndërgjegjshëm Dua të jem realist në lidhje me zhdim. Zhvillimi është një nga kërkesat dhe realist për të analizuar arritjen ekspertizën dhe profesionalizmin e kryesore për një forcë profesioniste. e objektivave me mundësitë që kemi. trupës mësimore të Qendrës Stërvi- Gjithashtu Qendra Stërvitore Pavarësisht kufizimeve mendoj se ka tore. Aktualisht, pas zhvillimit të disa ka dhënë kontributin e saj në pro- shumë për të bërë pa u vënë nën pre- kurseve institucionale dhe funksionale, cesin e rishikimit të dokumenteve që sionin e ‘pamundësisë’. Duhet të ekz- pa harruar kurset e gjuhës së huaj rregullojnë dhe normojnë procesin e istoj vetëm vullneti i mirë dhe ndjenja të zhvilluar nga Seksioni i Gjuhës së arsimimit dhe stërvitjes në Forcat e për zhvillim. Kështu një çështje Huaj, mund të them se ekspertiza Armatosura. Gjykojmë se më shumë që do të influenconte pozitivisht dhe profesionalizmi i trupës mësimore duhet bërë në lidhje me këtë çështje, në përmbushjen e objektivave të për të zhvilluar një proces mësimor si dhe institucionet duhet të ud- Qendrës Stërvitore do të ishte dhe stërvitor me standarde është në hëheqin ekspertizën dhe kontributin e rishikimi dhe plotësimi i gjithë hier- nivele të kënaqshme. Dua të theksoj individit dhe jo individi t’i jap ‘frymën’ arkisë të dokumenteve kryesore të se ka instruktor që janë shumë pro- vendimmarrjes institucionale. arsimimit dhe stërvitjes në Forcat fesionist dhe të aftë, si për shembull Një vëmendje të veçantë në ak- e Armatosura me qëllim sigurimin instruktorët e Seksionit të Këmbë- tivitetin e Qendrës Stërvitore për e një sistem efektiv të arsimit dhe sorisë apo Gjuhës së Huaj, por mund 6-mujorin e dytë të vitit 2017 mori stërvitjes. Rishikimi i strukturës së të them se më shumë duhet të bëhet vlerësimi i veprimtarisë së saj për Qendrës Stërvitore, duke marrë në nga seksionet e tjera. Gjithashtu, nuk përmbushjen e detyrimit për ar- konsideratë përcaktimet doktrin- mund të lë pa përmendur këtu edhe simimin dhe stërvitjen individuale të are, ekspertizën dhe efektivitetin, rolin e instruktorëve nënoficer, të cilët trupave në specialitetet e Forcave do t’i jepte përgjegjësinë dhe rolin janë larg standardeve dhe kërkesave Tokësore, analizimi i kësaj veprimtarie që i takon kësaj qendre. Ofrimi i ek- ndaj tyre. Është e rëndësishme të sipas këndvështrimit DOTMLPFI dhe spertizës së nevojshme nëpërmjet pranojmë se më shumë duhet bërë propozimi i masave dhe kërkesave të menaxhimit të burimeve njerëzore në këtë drejtim për të krijuar ek- nevojshme për rritjen e efektivitetit dhe respektimit të politikave krye- spertizën e nevojshme në Qendrën të kësaj strukture në përmbushjen e sore në Forcat e Armatosura për Stërvitore me qëllim implementimin misionit dhe detyrave kryesore. këtë qëllim do të rriste efektivitetin e një procesi mësimor e stërvitor dhe profesionalizmin. Gjithashtu cilësor dhe me standarde. Është e Çfarë objektivash keni për vitin nuk duhet harruar mundësimi i një nevojshme që në Qendrën Stërvitore 2018? infrastrukture për të zhvilluar ak- të shërbejnë ekspertët më të mirë të tivitetin normalisht dhe përmbushur fushave respektive që zotërojnë aftësi Përmbushja e detyrimeve që buroj- detyrimet. Të gjitha këto janë të të mira në procesin e mësimdhënies. në nga programi arsimor dhe stërvitor prekshme, të realizueshme dhe larg Këtu përparësi merr përmbushja e i Forcave të Armatosura është një nga pamundësisë. detyrimeve të Urdhrit të Ministrit të objektivat kryesor që përbën priorite- Mbrojtjes nr.1446, datë 06.10.2014 tin kryesor të Qendrës Stërvitore. Intervistoi: Major Ervin HODO

36 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 Shpallet Kampione e Ballkanit Ushtarakja Luiza Gega fiton medalje ari në Stamboll

vjeçarja Luiza metrave me kohën kohën 4:06:65, cilët fituan medalje ari dhe u Gega, pjestare e që është edhe rekordi kombëtar në shpallën kampionë të Ballkanit Forcave të Arma- këtë disiplinë.Luiza Gega, sportin e gjatë Lojërave Ndërkombëtare të 30tosura të Shq- atletikës e ka nisur që në moshën Sallave të Mbyllura javën që kaloi ipërise, ka dalë e parë në garën 14 vjeçare dhe ka ndjekur shkollën në Stamboll të Turqisë. Në një ballkanike të 3000 m, që u zhvillua në e mesme “Mjeshtëria Sportive” në postim në faqen e saj, ambada e Stamboll të Turqisë, duke rrëmbyer Durrës e më pas “Universitetin e SHBA-së në Tiranë, shprehet se: edhe medaljen e artë në Mitingun Sporteve” në Tiranë.Por ecuria posi- “Urime atletëve shqiptarë Luiza Ndërkombëtar të Sallave të Mbyl- tive e atletëve tanë në Stamboll nuk Gega dhe Izmir Smajlaj të cilët lura në Stamboll të Turqisë duke i ka është mbydhur me kaq. Shkodrani fituan medalje ari dhe u shpallën shtuar vetes edhe një tjetër medalje. Izmir Smajlaj ka kërcyer më tepër kampionë ballkani gjatë Lojërave Garat e atletikës u zhvilluan më 17 se atletët e tjerë duke marrë med- Ndërkombëtare të Sallave të Mb- shkurt 2018. Kampionia shqiptare aljen e artë me rezultatin 7.80 yllura që u mbajtën dje në Stamboll ka shënuar kohën më të shpejtë 9 m kërcim.Vend ky që i ka dhënë të Turqisë”. “Gega fitoi në garën e minuta e 06 sekonda, duke mposhtur titullin Kampion i Ballkanit. Ndër- 3000 metërshit ndërsa Smajlaj në rivalet e tjera. Një vit më parë po në kohë Ambasada e SHBA-së në kërcim së larti”, shprehet ambasada Stamboll, atletja 29-vjeçare mori Tiranë ka uruar atletët shqiptarë SHBA-së në Tiranë, duke postuar medaljen e artë në garën e 1500 Luiza Gega dhe Izmir Smajlaj të dhe foton e dy sportistëve.

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 37 Rrustem Berisha-Radmilla Shekerinska Stërvitje e përbashkët kosovaro-maqedonase “Shqiponja 6’’

ë 2 shkurt 2018, ministri i Forcës së Sigurisë së Ko- sovës, z.Rrustem Berisha priti në Prishtinë, minis- Mtren e Mbrojtjes të Republikës së Maqedonisë, zonjën Radmilla Shekerinska-Jankovska.Fillimisht të dy ministrat zhvilluan takim vetëm për vetëm dhe më pas u zhvillua takimi i përbashkët i të dy delegacioneve, me ç ‘rast u bisedua për marrëdhëniet e mira dypalëshe, aktivitetet konkrete si bashkëpunimit shumë të frytshëm përfundoi ministri Berisha. dhe për vazhdimin e marrëdhënieve me Ministrinë për Forcën e Sigurisë Ministrja Radmila Shekerinska- në të ardhmen.Me këtë rast, min- së Kosovës dhe Forcën e Sigurisë Jankovska tha se marrëdhëniet e istri Berisha falënderoi ministren së Kosovës. Ajo tha se kapacitetet mira me FSK-në do të vazhdojnë Shekerinska për bashkëpunimin shkollore, trajnuese dhe stërvitore edhe në të ardhmen, duke thelluar e mirë dhe konkret me Minis- janë të gatshme dhe në dispozicion këtë bashkëpunim edhe më tutje. trinë e Mbrojtjes së Maqedonisë, për aktivitete të përbashkëta. Ajo përmendi edhe shkollimin ush- për gatishmërinë për zgjerimin e Të dy ministrat, Berisha dhe tarak dhe programin e ri të NATO-s Forca e Sigurisë së Kosovës fushave të bashkëpunimit si dhe Shekerinska-Jankovska, pas ta- për shkollime ushtarake dhe, siç për shkëmbimet tjera në fushën kimit, para gazetarëve, konfirmuan tha ajo, kur kadetët e vendeve e trajnimeve, shkollimeve si dhe gatishmërinë për vazhdimin e bash- tona shkollohen dhe bashkëpunojnë ushtrimeve fushore. këpunimit dhe mbështetjen recip- bashkë mirë tani, këtë frymë do ta Ministri Berisha konfirmoi aspi- roke, bazuar mbi Memorandumin e bartin edhe në të ardhmen si ush- ratën e Republikës së Kosovës për bashkëpunimit ndërmjet dy minis- tarakë.Ministrja Shekerinska tha Anëtarësim në NATO dhe integrim trive, të dy vendeve tona. gjithashtu se sipas planit të bash- në Bashkimin Evropian, duke thek- Rëndësi e veçantë tha min- këpunimit për këtë vit, ndërmjet dy suar se marrëdhëniet e mira me istri Berisha i është kushtuar ministrive ne do të marrim pjesë në vendet anëtare të NATO-s dhe ven- përfaqësimit të komuniteteve jo ushtrimin “Shqiponja 6’’ si dhe do det që aspirojnë për t’u anëtarë- shumicë, si dhe është bërë një ta shfrytëzojmë për stërvitje dhe suar në NATO është prioritet i yni. hap më shumë edhe me hartimin trajnim edhe Qendrën e Trajnimit Në kontekst të kësaj, ministri Ber- e Strategjisë për integrim të ko- për Kërkim-Shpëtim të FSK-së. isha foli edhe për përgatitjet për muniteteve ku aktualisht FSK-ja Ndërsa, sa i përket transformimit transformimin e FSK-së në Forca ka brenda strukturës së saj mbi të FSK-së në Forca të Armatosura të Armatosura të Kosovës(FAK) si 10%. ,,Në kuadër të kësaj është ajo tha se përkrahin transformimin Forcë e të gjithëve dhe për të gjithë transformimi i FSK-së në FAK me ndryshime kushtetuese dhe qytetarët e vendit. përmes ndryshimeve kushtetuese, shtoi: “Ne e përkrahim qëndrimin Nga ana e saj, ministrja e në bashkëpunim të ngushtë me të e bashkësisë ndërkombëtare se Mbrojtjes së Republikës së Maqe- gjithë faktorët politikë dhe përfaqë- duhet të respektohen të gjitha donisë tha se Ministria që ajo suesit politikë të komuniteteve, në procedurat, situata politike dhe drejton është e gatshme për kul- koordinim të plotë me partnerët të gjitha situatat e ndjeshme në tivimin, zgjerimin dhe avancimin e tanë ndërkombëtarë dhe NATO-në’’, rajon’’.

3838 MbrojtjaMbrojtja / /Nr. Nr. 3 3- Mars- Mars 2018 2018 Kursi “Kapiteni i karrierës” në SHBA Togeri Albert Asllani oficeri më i mirë ndërkombëtar ficeri i Forcës së Sigurisë së I pranishëm gjenerali Timothy Orr, komandanti i Gardës Kombëtare të Ajovës OKosovës, togeri Albert Asllani, pas një trajnimi gjashtëmujor në shkollën ushtarake ,,United States Army Cyber Center of Excellence” FSK parakalon në 10 vjetorin në Fort Gordon të Shteteve të Bashkuara të Amerikës (SHBA) u nderua me çmimin “Colonel Alan C. e Pavarësisë së Kosovës Dexter, OBE, Award”. Këtë çmim e marrin studentët ë përvjetorin e dhjetë të shpalljes së Pavarësisë së Republikës e dalluar të cilët tregojnë arritje së Kosovës, më 18 shkurt 2018 në sheshin “Zahir Pajaziti” të të larta akademike si dhe pro- Prishtinës, u mbajt manifestimi qendror, ku parakaluan edhe fesionalizëm dhe lidership gjatë kuadratet e njësive të Forcës së Sigurisë së Kosovës dhe Poli- N studimeve. Çmimi “Colonel Alan cisë së Kosovës.Në përvjetorin e dhjetë të shpalljes së Pavarësisë së Republikës së Kosovës, në tribunë ishin prezentë edhe ministri i MFSK- së, Rrustem Berisha, komandanti i FSK-së, gjenerallejtënant Rrahman Rama, komandanti i Gardës Kombëtare të Ajovës, gjenerali Timothy Orr dhe zyrtarë të lartë të Ministrisë dhe oficerë madhor të FSK-së. Manifestimi filloi me intonimin e Himnit shtetëror të Kosovës nga Orkestra frymore e FSK-së.Më pas, komandanti i FSK-së, gjeneralle- jtënant Rrrahman Rama, raportoi para presidentit Thaçi, për gatish- mërinë e Forcave të Sigurisë së Kosovës për parakalim. Në fjalën e tij, presidenti i Republikës së Kosovës, njëherësh edhe komandant suprem i FSK-së, Hashim Thaçi tha, se: ,,bërja e këtij shteti dhe çlirimi i Kosovës i ka bashkuar breza të tërë të cilët flijuan gjithçka për të bërë realitet shtetin sovran dhe demokratik, e cila para 10 viteve pikërisht, më 17 shkurt, që ishte dhe do të mbetet ngjarja më e rëndë- C. Dexter, OBE, Award” për Toger sishme e popullit tonë. Herën e fundit kur kishim një parakalim të FSK-së, Albert Asllanin është edhe një ishte para katër viteve. FSK-ja i kishte kryer të gjitha përgatitjet për dëshmi se Forca e Sigurisë së t’u transformuar në Forcë të Armatosur të Kosovës, fatkeqësisht ne Kosovës është në rrugë të duhur si politikë e Kosovës, nuk ishim në gjendje që t’i përcjellim si duhet në sa i përket ngritjes profesionale hapa Forcat e Armatosura të Kosovës, por tani gjërat kanë ndryshuar të pjesëtarëve të saj, dhe se ky në Kosovë. Si president i Kosovës jam i vendosur që shtetin e Kosovës kualitet profesional është duke u ta bëjmë me ushtrinë e tij, dhe atë sa më shpejt që është e mundur” dëshmuar edhe jashtë vendit si tha ai.Presidenti Thaçi, më tej shtoi se “FSK dhe Policia e Kosovës të në: shkollime, trajnime, operacione, cilat janë më të mirat në rajon, janë edhe fuqia e shtetit dhe garancia përfshirë këto edhe në akademitë më e mirë e sigurisë dhe stabilitetit të vendit tonë, prandaj momenti i më prestigjioze në botë. Toger Al- shumëpritur i zyrtarizmit të ushtrisë tonë është duke trokitur në derën bert Asllani pas kthimit nga SHBA- e hapur.Partnerët tanë strategjitë dhe NATO janë duke e përkrahur plotë- të do të vazhdojë shërbimin në sisht këtë proces të ushtrisë së Kosovës, sepse ajo do të jetë vetëm një Komandën e Forcave Tokësore (KFT) vlerë tjetër e shtuar në shërbim të paqes dhe stabilitetit në rajon dhe duke bartur përvojat e tij të fitu- më gjerë”, tha më tej presidenti i Kosovës Hashim Thaçi. ara në këtë trajnim specialistik në Pas fjalës së presidentit Hashim Thaçit, parakaluan kuadratet e FSK- të mirë të avancimit dhe ngritjes së: Trupa Frymore, Njësia Ceremoniale, dhe shtatë kuadratet e FSK-së, profesionale të FSK-së. Në këtë dhe pesë kuadrate të Policisë së Kosovës.Në manifestim ishin të pran- trajnim kanë marr pjesë oficerë nga ishëm udhëheqësit shtetëror të Kosovës, si dhe dhjetëra delegacione shumë vende të botës. Ky është shtetërore, burrështetas, presidentë, kryeministra, ministra, mysafirë të shumtë nga trupa-diplomatike, KFOR-it, si dhe mijëra qytetarë të trajnim special për përgatitjen e Kosovës dhe trojeve etnike. oficerëve (Kapiten) të karrierës.

Nr.Nr. 33 -- MarsMars 2018/2018/ MbrojtjaMbrojtja 3939 Mehmet Pashë Dërralla Ministri i parë i luftës dhe fryma e re e Kombit shqiptar (Me rastin e 175 vjetorin e lindjes dhe 100 vjetorin e vdekjes së Mehmet Pashë Dërrallës)

Kolonel Prof. Asoc. Dr. Zaho GOLEMI Shef/Dekan i Fakultetit të Sigurisë dhe Mbrojtjes Akademia e Forcave të Armatosura

ehmet Pashë Dërralla ishte atdhetari, patrioti, ushtaraku i zgjuar, dëshmitar i pavarësisë shqiptare, Ministri i parë i Luftës, që me jetën dhe veprimtarinë e tij shkroi epokë lavdie dhe krenarie kom- bëtare. Gjeneral Dërralla ka qenë ideator, Morganizator, udhëheqës dhe frymëzues i mjaft kuvendeve mbarëkombëtare. Ai ishte ushtarak karriere që shërbeu në situata luftarake dhe në kohë të vështira pushtimi. Orientimi i tij ishte krejtësisht i qartë e i kthjellët drejt atdhetarizmit dhe Shqipërisë së pavarur. Sa herë do të kujtohet siguria e kombit në themel ka mendimin dhe vep- rimin e burrit tetovar që solli një frymë të re në qeverinë e parë të shqiptarëve. Ai nuk u ul në poltronin e butë të Ministrisë së Luftës dhe as e pranoi atë si privilegj, por vetëm si përgjegjësi përpara kombit. Gjeneral Dërralla i vuri aftësitë, eksperiencën e mençurinë në funksion të qeverisë së parë të shqiptarëve të udhëhequra nga Ismail Qemal Bej Vlora. Ai i vuri shpatullat një Shqipërie të dalë nga robëria shekullore osmane, që nga fqinjët shikohej si një “copëz”, për t’u gëlltitur. Pashai tetovar më 1912-tën ishte në mugutirë të burrërisë, por në kulmet e mençurisë dhe eksperiencës luftarake të mbledhur në zjarrin e betejave për lirinë e shqiptarëve. Mehmet Dërralla mblodhi rreth vetes bashkë me Isa Boletinin, kreshnikun e Kosovës 70 oficerët e parë, 155 kapterë dhe rreth 5000 vullnetarët e parë që janë edhe Mehmet Pashë Dërralla embrioni i Ushtrisë Kombëtare Shqiptare me përvojë lindore dhe perëndimore. Mehmet Dërralla, në kulmin e karrierës së gjeneralit të ushtrisë osmane çmoi më së parë shqiptare. Në krye të intelektualizmit ushtarak të rëndësishme fatet e Shqipërisë se sa zbukurimin e shqiptar dhe gjeneralizmit të kohës ishte padyshim Me- supeve me spaleta e grada. Burrat e mençur të kombit hmet Pashë Tetovari, që firmoste “Mehmet Rruzhdiu”. shqiptar krijuan për herë të parë traditën ushtarake shq- Është ky emri zyrtar i gjeneral Dërrallës. Me këtë emër iptare me Ministrinë e Parë të Luftës në Vlorë. Gjeneral pashai ka firmosur në më të shumtën e herës aktet e Dërralla bashkë me kryeministrin Ismail Beun zgjodhën qeverisë në funksionin e Ministrit të Luftës. Mehmet Major Ali Shefqet Shkupin në krye të shtatmadhorisë Pashë Dërralla nuk merakosej për kualitetet dhe titullin e

40 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 “Pashait”, as për vlerësimet”, “ushtarak i zellshëm dhe me perspektivë”, “ushtarak karriere i suksesshëm”, që osma- nët i kishin pakursim. Pashai tetovar është një nga figurat më të ndritura të historisë së kombit shqiptar, të shtetit të ri shqiptar, një nga patriotët më të mëdhenj të kombit, ndër të parët që u vu në krah të Ismail Qemalit për të krijuar pavarësinë e shtetit shqiptar, ndër figurat më eminente dhe heroike kombëtare në për- pjekjet për krijimin e shtetit shqiptar, sot e 106 vite më pare. Burri i Tetovës Mehmet Mehmet Pashë Dërralla, gjeneral i Pashë Dëralla tashmë I përket Ushtrisë Perandorake, i ulur majtas, gjithë kombit. Ai është ndër të bashkë me disa ushtarë në shërbim rrallët e asaj plejade, përjetë- të tij në vitin 1878 sisht i denjë për të merituar falënderimet e shqiptarëve. së Pollogut. Mehmeti bashkëpatriot i Vojsavës, kreu Ai e hapi trimërisht e mencurisht udhën e madhe drejt arsimin fillor në Tetovë, kurse shkollën e mesme e kreu lirisë e mëvetësisë së shqiptarëve në Ballkan. Mehmet në Shkup. Pas shkollimit në vendlindje, ndoqi studimet Hasan Dëralla, është dekoruar pas vdekjes në nëntorin e larta në Akademinë Ushtarake të Stambollit, të cilën e vitit 1992, me “Urdhrin për veprimtari patriotike të e përfundoi me rezultate të shkëlqyera. Për disa vite klasit I”, me motivacionin “Si komandant i njohur i forcave do shërbente në Anadoll, i emëruar në një regjiment kryengritëse të viteve 1910-1912 dhe si ministër i këmbësorie. Në 40 vjet të jetës së tij (1878-1918) Luftës në Qeverinë e Përkohshme të Vlorës, ka dhënë ishte mjaft aktiv në luftën për liri, pavarësi e çlirim ndaj një kontribut të shquar në krijimin dhe organizimin e gjithfarë pushtuesish të trojeve shqiptare. U arsimua Ushtrisë Kombëtare Shqiptare”. në tri nivelet ushtarake më të mira të kohës (gjimnaz, shkollë e lartë, akademi ushtarake prestigjioze). Meh- Trualli i mençurisë dhe trimërisë i kombit arbëror met Pashë Dërralla ishte ushtarak karriere; që arriti Pollogu i Iliridës ku lindi nëna e Gjergjit, Vjosava gradën pasha/general që në moshën 35 vjeçare. Ai Tribalda, një shqiptare e madhe ishte i përkushtuar dhe specialist në përmasa të një strategu ushtarak të përmasave të mëdha. Gjeneral Mehmet Rruzhdiu (Dërralla) lindi në vitin 1843 në Dërralla shërbeu në disa funksione të larta shtetërore fshatin Gradec ose Draudaran të krahinës së Pollogut e ushtarake, brenda dhe jashtë hapësirës së vilajeteve pranë Tetovës. Gjyshi i Mehmetit ka qenë Kurt Dërralla, shqiptare. Kudo ishte model i përsosmërisë ushtarake, që i përket fillimit të shekullit të XIX, ndërsa stërgjyshi profesionale, teorike dhe praktike. Gjeneral Dërralla ka patrioti i njohur tetovar Ruzhdi Dërralla. Fakt është se qenë ideator, organizator, udhëheqës dhe frymëzues “Dërralla” ka kuptimin “derë e halleve” të kombit, por i mjaft kuvendeve mbarëkombëtare si në Prizren si dhe “Derë e rrallë”. Dërrallajt në historinë arbërore një ndër protagonistët e Lidhjes Shqiptare të Priz- kanë hyrë me katër mbiemra: Dërralla, Kalkanderi, Ru- renit, të viteve 1878-1881; në Pejë; në Vlorën ku u zhdia dhe Kosova. Pollogu është një nga tetë rajonet e hodhën themelet e shtetit të ri shqiptar që nënshkroi Maqedonisë së sotme, dhe ndodhet në veriperëndim të Pavarësinë e Shqipërisë. Ka qenë mendimtar, komandant vendit, që kufizohet në perëndim me hapësirën shqiptare, në beteja, drejtues me përmasa strategjike në trevat e në veri me Kosovën, ndërsa brenda vendit kufizohet me Kosovës, por shquhet në kryengritjet e mëdha të viteve rajonin jugperëndimor dhe rajonin e Shkupit. Nga Pollogu 1910 deri në vitin 1912. Ai ishte anëtar i Qeverisë së i Iliridës ishte edhe nëna e Gjergj Kastriotit Skënderbeut, Përkohshme në Shtetin e parë Shqiptar të Ismail Bej Vojsava Tribalda, një shqiptare, nga vendi ku patriotizmi Vlora, ku mbajti detyrën e Ministrit të parë të Luftës në është gatuar që në rrënjë. Gjon Muzaka, bashkëkohas historinë ushtarke kombëtare. Ishte me plotë kuptimin e e bashkëluftëtarë i Skënderbeut dhe njohës i mirë i fjalës themelues i Ushtrisë së parë Kombëtare, në vitet aristokracisë së Shqipërisë në “Gjenealogjinë” e tij në 1912-1914. Mehmet Pashë Dërralla ishte personalitet tre vende e përmend nënën e Gjergjit, Vojsavën; ndërsa që përfaqëson virtytet më të çmuara të një kombi. Ishte Marin Barleti, biograf dhe autor i jetës së Skënderbeut, komandant i garnizonit të Stambollit, i internuar politik na çon në Pollogun e origjinës së nënës së Skënder- nga Stambolli 9 vjet në Bagdat; ndërsa një vit e gjysëm beut, Vojsavës, që ishte e bija e njërit ndër princërit do t’i kalonte në burgjet e Portës së Lartë Osmane, më të njohur të familjes Tribalda sundimtar të krahinës ndër më të tmerrshmet e kohës.

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 41 54 përfaqësues të tjerë. Gjeneral Mehmet Dëralla, në veprimtarinë e tij atdhetare në kuvende, në besëlidhje, në pajtime gjaqesh apo regjistrimin e vullnetarëve, kurdo- herë, thoshte: “Jena shqiptarë, s’e duam të huajin në vatrat tona, vetëm lufta me mendë e me pushkë ka me na qitë në dritë”. Sinjifikative është drejtimi i Ministrisë së Luftës nga Dërralla, detyrë për të cilën ishte zgjedhur me 42 vota. Ai e veshi postin e Ministrit të Luftës me prestigj mbarëkombëtar. Veprimtaria e Gjeneral Dërrallës është lidhur ngushtësisht me bashkëpunimin e ngushtë me Hasan Bej Prishtinën, që e bashkonte ndjenja atdhetare dhe reputacioni që kishin këta dy atdhetarë.

Ministri i Luftës me ideale të qarta për Atdheun dhe Kombin

Në kujtesën historike të kombit shqiptar por edhe e dokumentuar në arkiva është tashmë katërcipërisht e vërtetuar se, “Ideali i tij suprem ishte Atdheu dhe Kombi i bashkuar. Mehmet Dërralla është pinjoll i një trungu atdhetar nga Gradec ose në Draudarunin e thellësisë së shekujve ilir, arbëror, daradan, në një katund jo të zakonshëm të Tetovës. Lindja, rritja dhe edukimi në një familje të pasur ekonomikisht e të pastër në sjellje, tradita atdhetare, kulturë fisnore, konturuan fizonominë e ardhshme të personalitetit të tij. Në këtë periudhë kjo trevë sikurse gjithë hapësirat shqiptare ishte nën Deklarata e Pavarësisë së Perandorinë Osmane. Mësimet e para i mori në shkollën Shqipërisë, 28 Nentor 1912 e Tetovës e më pas arsimin e mesëm e kreu në Shkup. Ai u edukua me aspiratat e mëdha për liri e qytetari të Jeta në shërbim të kombit Rilindjes Kombëtare. Familja, mjedisi atdhetar, zgjerimi i e Gjeneral Mehmet Pashë Dërrallës njohurive shkollore, gjeti tek Mehmeti terren miqësor për të kuptuar ngjarjet që përcillte shoqëria shqiptare. Tek ai Plejada e ushtarakëve madhorë që kishin shërbyer u ngulitën idetë patriotike, vlerat progresive, mospajtimi për Perandorinë Osmane por që me shpalljen e Pavarë- me robërinë osmane etj. Gradualisht u formuan vlerat e sisë së Shqipërisë erdhën dhe shkrinë jetën e tyre për një atdhetari me dinjitet, luftëtar aktiv dhe i devotshëm Shqipërinë lidhet para së gjithash me antagonizmin e për liri e Atdhe. tyre me qeverinë e Stambollit. Ministri i Luftës gjen- Profesioni ushtarak i karrierës pëlqehej nga shq- erali me pamje shtatlartë Mehmet Pashë Dërralla në iptarët. Ai konsiderohej privilegj për familjet dhe oxhaqet bashkëpunim të ngushtë me Kryetarin e qeverisë Ismail e mëdha dhe të pasura ekonomikisht. Duke dëgjuar Qemal Vlora krijuan lidhje të ngushta me patriotët të këshillën e mirë të babait të tij, Mehmet Dërralla, me shquar si Haxhi Zeka, Bajram Curri, Idriz Seferi, etj, vullnet e dëshirë ndoqi studimet ushtarake. Duke shfaqur duke u angazhuar gjerësisht në problemet e mbrojtjes intelekt, vullnet, korrektësi e pasion, diplomohet në Aka- kombëtare shqiptare. Gjeneral Dërralla kishte identitetin deminë e parë Ushtarake në Stamboll. Mbarimi me rezul- e tij me formim thellësisht kombëtar. Ai nuk përfilli as tate të shkëlqyera të studimeve ushtarake, emërohet në medaljet e heroizmit dhe as privilegjet që rridhnin nga një regjiment këmbësorie në Anadoll. Këtu shërbeu me Porta e Lartë. Gjeneral Dërralla edhe përpara Pavarësisë përpikmëri të lartë dhe nga të dhënat e përkufizuara “i kishte kapur momentin historik duke marrë përgjegjësi zellshëm, me prespektivë”, i jepet e drejta për studime në duke luajtur rol të rëndësishëm, krahas burrave të Shkollën e Lartë, në Akademinë e Dytë të Shtatmadho- shquar të Lidhjes së Prizrenit, për organizimin e vepri- risë në Stamboll. Duke qenë në funksione të rëndësishme meve luftarake. Gjenerali tetovar u vu në dispozicion të si shtatmadhor, demonstroi dije, aftësi profesionale, Ushtrisë Vullnetare të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, mbajti raporte të moralshme në detyrë e shoqëri si dhe u caktua këshilltar ushtarak i Sulejman Vokshit, i cili prirje drejtuesi e organizatori ushtarak. Suksesi në kar- bënte detyrën e ministrit të Luftës të Lidhjes së Priz- rierë falë aftësive dhe shkallës së lartë të përkushtimit renit. Burime dokumentare evidentojnë se ai u caktua në të gjitha detyrat e ngarkuara, do ta bënin Mehmet komandant i Forcave Ushtarake të Lidhjes së Prizrenit Pashë Dërrallën që në moshën 35-vjeçare të përligjte për viset e Maqedonisë, vlerësuar kjo si një zonë me kualitetet e titullit të “Pashait”, që nënkuptonte atë të rëndësi strategjike. Mehmet Dëralladhe babai i tij, gjeneralit. I graduar kështu me gradën më të lartë të Hasan Dërralla janë nënshkrues të akteve të Lidhjes, kohës do të niste nga detyrat e reja që do t’i besonte Statutit, “Kararname”, urdhëresave/Talimat, bashkë me komanda e lartë, fillimisht si komandues xhandarmërie

42 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 në Bagdad të Irakut. Më pas do të vijonte në Halep të renit dhe autonomia e saj u shtypën në vitin 1881. Në të Sirisë dhe më tej për t’u transferuar në Selanik, që në njëjtën linjë vazhdoi aktiviteti i atdhetarit Mehmet Dër- atë kohë përfaqësonte një nga portet më të rëndësishëm rallës edhe pas shtypjes së Lidhjes Shqiptare të Prizrenit të Perandorisë Osmane në Ballkan. Nga Selaniku, Meh- nga ushtria osmane e dërguar nga Stambolli. Prej këtij met Pashë Dërralla, do të merrte emërimin në vilajetin e momenti, gjeneral Dërralla do të kontribuonte në Kuven- Kosovës për të shërbyer në kryeqendrën e tij në Shkup, din e Pejës, që u zhvillua më 23 deri 29 janar 1899, një në Manastir. Më tej kreu funksionin e komandantit të organizatë politiko-ushtarake mbarëshqiptare, i dyti për qarkut të Prizrenit në të cilin bënte pjesë: Tetova, Gjakova nga rëndësia pas Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Gjeneral dhe Luma e Kukësit. Pikërisht me këtë detyrë gjeneral Dërralla spikati ndër 450 delegatët, duke lënë përshtypje Dërralla, do t’i jepte fund karrierës si oficer i Ushtrisë prej udhëheqësi dhe drejtuesi ushtarak, atij i takoi nderi Osmane. Për gjeneral Dërrallën filloi një karrierë tjetër, si burrë, mendimtar, organizator e drejtues i mençur të me një profil të ri. Në shenjë proteste hoqi spaletat dhe ishte përkrah Haxhi Zekës. Sidoqoftë përballë taboreve yjet e gjeneralit të Ushtrisë Osmane dhe i’u përkushtua osmane, kjo lëvizje detyrohet të dështojë. Kuvendi i Pejës çështjes kombëtare. Pas këtij momenti gjenerali u vu në pësoi të njëjtin fat: u shtyp pa i mbushur qëllimet dhe dispozicion të Ushtrisë Vullnetare të Lidhjes Shqiptare të objektivat e saj. Dhe Mehmet Dërralla ndërroi taktikë Prizrenit. Ishte koha kur Lëvizja Kombëtare Shqiptare kul- dhe kështu ai u vu në krye të aksioneve të veçuara të monte një moment historik. Gjithnjë si general, i shërbeu grupeve të vogla vullnetare, duke iu kundërvënë që në Shqipërisë në organet vetëqeverisëse dhe të ushtrisë embrion synimeve e veprimeve të monarkive ballkanike si së kombit të vet. Pikë kthese në jetën e tij ishte Kuvendi të Serbisë, Bullgarisë e Greqisë. Në këtë krizë Mehmet i Prizrenit. Për lëvizjen ai ishte një nga ushtarakët e Pashë Dërralla u kap nga forcat osmane dhe u internua vetëm të profilizuar, me kulturë të gjerë akademike dhe në shkretëtirat e Irakut prej nga u kthye prej aty nga me përvojë ushtarake. Duke u çmuar dhe vlerësuar këto viti 1908, falë një amnistie të përgjithshme, që u dha cilësi dhe vlera moralo-atdhetare, të kushtueshme në atë pas kryengritjes xhonturke. Në situatën e mëvonshme kohë historike për kombin atij iu afrua vendi i këshilltarit Mehmet Dërrallës, ju ofrua një fuksion i lartë në ushtrinë dhe luajti rolin e një reformatori në shtabin e Sulejman osmane, por ai e refuzoi prerazi, duke vënë në dukje se, Vokshit, i cili ishte patriot i madh, veprimtar e figurë e tashmë i përkiste tjetër kauze që kishte të bënte me shquar e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Gjenerali popullor idealin kombëtar. I ngazëllyer nga liria e fituar, 65 vjeçari Sulejman Vokshi kryente detyrën e Ministrit të Luftës tetovar udhëtoi nga Bagdati në Selanik, e më pas në Shkup, ku Meh- met Dërralla u prit dhe u shoqërua me madhështi deri dhe me të shtëna topi, si traditë në nderim të gjener- alëve. Konti Leo- pold Berthold, diplomat i shquar dhe ministër i Jashtëm i Austro-Hungarisë do të shprehej se, “I internuari politik Mehmet Pashë Dërralla është një burrë me tipare Shpallja e Pavarësisë në Vlorën historike të flamurit, 28 nëntor 1912 të theksuara shqiptare, i pajisur me kulturë të gjerë së kabinetit qeveritar të Lidhjes Shqiptare. dhe ndjenja të pastra atdhetare”. Roli i Mehmet Pashë Dërrallës në organizimin dhe drejtimin e kryengritjeve të Supbashkuar, babë e bir në frontin e luftëtarit popullor mëdha të Kosovës spikati veçanërisht në vitet 1910 deri 1912. Ishin këto beteja që kulmuan me atë të verës së Dukuri e veçantë dhe e admirueshme ishte se në vitit 1912, e cila shënoi marrjen e Shkupit, ish-qëndrës organizimin politik e ushtarak të Lidhjes Shqiptare të së vilajetit. Kryengritësit shqiptarë, tashmë tronditën Prizrenit, morën pjesë dhe dhanë ndihmesë të vyer dy tërë mjedisin ballkanik, në të cilin faktori shqiptar filloi të figura të familjes Dërralla: Hasan Dërralla i ati, më tepër bëhej dominant. Në fokusin e lëvizjes së tyre u vendos si politikan dhe Mehmet Dërralla, i biri, si strateg ush- në këtë periudhë shpërfillja e hegjemonizmit të shteteve tarak. Betejat e ashpra, dëmtime të rënda për osmanët, fqinje siç ishte Serbia, Mali i Zi, Bullgaria dhe Greqia, të për afro 3 vjet, e afirmuan Mehmet Dërrallën si prijës i cilat prej kohësh investonin për strategjinë e tyre që talentuar i një lufte popullore. Lidhja Shqiptare e Priz- kishte të bënte me mohimin e ekzistencës së kombit

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 43 Ismail Qemali, Isa Buletini dhe delegatët e Kuvendit të Vlorës, nentor 1912 shqiptar, në mënyrë që të zgjeronin territoret e tyre. njoftohej Mehmet Pashë Dërralla i qarkut të Prizrenit, që përmblidhte rrethinat e Tetovës, Prizrenit, Gjokovës Në shërbim të sulltanit, por me mendje te mëmëdheu dhe të Lumës së Kukësit për ngjarjen e madhe te kombit, Kuvendin e Vlorës. Ndërsa në zanafillën e shtetit Sikurse kreshniku i Kosovës Isa Buletini, edhe Me- të ri shqiptar, me shpalljen e Pavarësisë Kombëtare më hmet pashë Deralla ka shërbyer në oborrin e Sulltan 28 nëntor 1912, Kuvendi i mbledhur në Vlorë e në të Hamitit. Ai shërbeu dy herë si komandant i garnizonit cilin merrnin pjesë të gjitha viset shqiptare, Ministër i të Stambollit, detyrë që më vonë e ka kryer edhe Ali Luftës i qeverisë së kryesuar nga plaku i bardhë i flamurit Shefqet Shkupi. Ishte një ndër gjeneralët e oborrit dhe Ismail Qemal Vlora, u caktua Mehmet Pashë Dërralla. drejtonte një pjesë të trupës mbrojtëse të Pallatit Gjeneral Dërralla u propozua në këtë post të lartë nga Mbretëror në Top Kapi Sarayë. Dokumentet për këtë burri i shquar i Kosovës martire Isa Boletini. Kuvendi janë në arkivat e Stambollit. Historianë të ndryshëm si Kombëtar i Vlorës, si kulmi i kuvendeve të njëpasnjëshme Zija Shkodra kanë gjetur emrin e tij në fillim të viteve krahinore, ndërkrahinore e kombëtare në historinë 1870, derisa ishte në Stamboll, me shumë urdhra të mijëravjeçare të Shqipërisë, kurorëzoi shpalljen e pa- lëshuar për gardën, një pjesë e së cilës drejtohej nga varësisë dhe zgjedhjen e organeve drejtuese të shtetit nënkolonel (Yarbay) dhe colonel (Allbay) Mehmet Dëralla, të ri shqiptar. Në vitin 1878, pra 140 vjet më parë, në duke u referuar viteve 1870-1877. Mehmet pasha në Kuvendin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, përfaqësues këtë periudhë pati një situatë të kompleksuar në lidhje dhe firmëtar i Tetovarëve ishte, i ati Hasani, ndërsa në me formimin dhe riformimin e familjes, për situatat që vitin 1912, në Kuvendin Kombëtar të Vlorës, oxhaku i po përjetonte. Me Nadiden, e cila ishte vajza e madhe Dërrallajve përfaqësohej nga Mehmet Pashë Dërralla, e Guvernatorit çerkez të Bagdadit., pati edhe fëmijën e burri që ka hyrë në histori dhe në këngën e popullit: parë nga ajo martesë që ishte I biri, Gajuri. Fundi i vitit “Mehmet pashë Dëralla,/Rritur me përshesh baruti, / 1908 shënon përfundimin e karrierës së tij ushtarake Të kishte shku fjala dhe palla, /Lisit i vije te supi…”. Ai për Perandorinë Osmane. Kthehet në Selanik, me gruan nënshkroi në memorien e përjetshme të kombit shqiptar, Nadide. Gradën e gjeneralit të fituar më 1878 e dorëzoi, që është gdhendur me shkronja të arta në historinë e për shkak të zhgënjimit nga premtimet e xhonturqve kombit tonë “Shqipëria më sot të bëhet më vehte, e më 1908, duke mbyllur kështu karrierën 30-vjeçare në lirë e mosvarme”. Ky moment u fiksua në fotografinë shërbim të Perandorisë Osmane dhe pas shumë vitesh historike në krah të Ismail Qemalit e Luigj Gurakuqit, në peripecish jetësore, angazhimesh ushtarake, Mehmet mes të delegatëve dhe iu prezantua popullit liridashës Pashë Deralla ju përkushtua çështjes shqiptare. të Vlorës duke dalë në ballkon, në radhën e parë të Kabinetit qeveritar, me rastin e përvjetorit të pare të Kreshniku i Kosovës Isa Boletini ngritjes së Flamurit. propozon Mehmet Dërrallën për “Ministër Lufte” Burrë i shquar i shqiptarisë kërkonte Gjeneral Mehmet Pashë Dërralla ishte një nga pro- 56.000 km² për shtetin e shqiptarëve tagonistët kryesorë të qëndresës shekullore përballë sulmeve serbo-malazeze, të cilat synonin pushtimin Më 4 dhjetor 1912, u zhvillua mbledhja e pestë e e Shqipërisë Veriore. Nën komandën e tij, luftëtarët kuvendit për zgjedhjen e qeverisë. Kryeministri Isamil Qe- shqiptar i bllokuan forcat serbe në hapësirën ndërm- mali, udhëheqës i madh i Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, jet Drinit të Bardhë dhe Drinit të Zi. Ismail Qemali së i pari Kryeministër në historinë e Shqipërisë, shtroi bashku me Hasan Bej Prishtinën, ishin një çift brilant i kushtet e kriteret që duhet të përmbushin Ministrat: binomit të përbashkuar historik të kombit shqiptar, gjatë “Të kënaqin Evropën në njerën anë dhe Stambollin në udhëtimit për në Vlorë më 1912. Ata porositën që të anën tjetër; të jenë emra të njohur në Shqipëri, por dhe

44 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 jashtë saj”. Që në votimin e parë, të qeverisë së parë kohës, gjeneral Mehmet Dërralla quhej dhe Kalkanderi, shqiptare, gjenerali Mehmet Pashë Dërralla u votua me emër i qytetit të Tetovës ku ai kishte lindur. Meritë 42 vota, duke u radhitur i treti pas Luigj Gurakuqit me e Mehmet Dërallës ishte organizimi i Komandës së 54 vota dhe Myfit Bej Libohovës me 52 vota. Dikasteri i Përgjithshme dhe Shtabin Madhor me strukturat për- Luftës dhe Ministri vinin të tretët për nga rëndësia pas katëse dhe në varësi të tyre strukturat në prefektura atij të Punëve të Jashtme dhe Ministrisë së Brendshme. e nënprefektura, komuna e fshatra, duke u përcaktuar Gjenerali 69-vjeçar, me përvojë mbi 40 vjet drejtimi dhe edhe përgjegjësitë lëndore e territoriale. Edhe pse komandimi, zuri vendin parësor në Qeverinë e parë të ishte figura e parë e Ministrisë së Luftës, kontribuoi shtetit shqiptar. Ai bëri betimin: “për Atdhe dhe për personalisht në hartimin e “Rregullore për organiz- Kombin shqiptar”. Ishte betimi më suprem, pasi, siç ka imin e përkohshëm të Ministrisë së Luftës”, më 13 shkruar historiani i kombit Marin Barleti “Dashuria për prill 1913, në hartimin e “Rregullores së Qeverisë Atdhe është më e madhja nga të gjitha. Ajo qëndron mbi së përkohshme mbi formimin e Milicisë Shqiptare”, çdo dashuri tjetër”. Ndaj dhe ushtarakët e emigruar në më 3 qershor 1913; në organizimin e strukturës së vende të ndryshme dhe ushtarët e oficerët që ende ishin Milicisë shqiptare, për ruajtjen e rendit e të qetësisë në shërbimin ushtarak të ushtrisë turke, e mirëpritën publike, me misionin “për mbrojtjen e vendit deri sa të caktimin e Mehmetin në postin e ministrit të Luftës. formohet ushtria e rregullt” etj. Një ndër studiuesit e Organizimi, sistemimi, furnizimi e drejtimi ku ndihej veprimtarisë atdhetare të Ministrit të Parë të Luftës më e ngutshme, u vlerësua nga Ministri Dërralla, Zeqirja Idrizi, ka bërë këtë vlerësim, “Ai shkëlqeu në detyra më e parë shtetërore. Me forcat e ardhura në gjerdanin e personaliteteve ushtarake të kohës së Vlorë, formoi një trupë të vogël të armatosur. Pjesën tij,…ishte nga më të shndritshmit, sepse vendosi më të madhe e vendosi në brezin e Vlorës dhe në themelet e para të Ushtrisë Kombëtare Shqiptare… Qafën e Llogorasë, për t’u ruajtur nga ndonjë sulm i një model për brezat e gjeneralëve dhe oficerëve mundshëm i trupave greke e osmane. Kështu Minis- shqiptarë të çdo niveli për të gjitha kohërat, si një tri i parë i Luftës, nisi detyrën e vështirë të cilën në gjeneral me karrierë, i mendimit ushtarak dhe politik, i emër të popullit Kuvendi i Vlorës i’a ngarkoi këtij burri organizimit në paqe dhe i drejtimit në fushën e luftës, të shquar të Shqipërisë. Ministri Mehmet Dërralla u me dimensione të mëdha historike të veçanta. Mbi të përqëndrua në këto drejtime kryesorë në punën e min- gjitha shëmbëlltyrë e njeriut, që mbi gjithçka e në çdo istrisë: përpjekjet për sigurimin e mbrojtjen në planin situatë, e njihte popullin dhe vendin e tij. Korrekt me e jashtëm si një parim bazë në politikën e diplomacinë vartësit, komunikues e që ngjallte besim te të tjerët e shtetit; administrat lokale në mënyrë të prerë dhe dhe armik i brutalitetit, i arrogancës dhe i ashpërsisë. pa ushqyer asnjë iluzion të merrte në dorë situatën Ai mbetet një shembull i përmasave jo të zakonshme ushtarake e të rendit; autoritetet civile e ushtarake për të gjithë ushtarakët dhe gjeneralitetin shqiptar osmane të dorëzoheshin tek shteti shqiptar për të të gjitha brezave. Në Gradec, më 28 nëntor 2011, vepruar në bazë të rregullave si një shtet i pavarur; Mehmet Pashë Dërralla u nderua duke përuruar një mbrojtja e Shqipërisë më tepër se ushtarake ishte bust në sheshin që mban emrin e tij, në qendër të diplomatike dhe përqëndrimi i vëmendjes për të penguar qytetit, si edhe një shkollë që mban emrin “Mehmet përparimin dhe sprapsjen e trupave pushtuese në vijat Dërralla”. Presidenti i Shqipërisë, para lapidarit të e ndaluara etj. tij në Tetovë, në prill 2012, e quajti gjeneral Mehmet Dërallën: “Një nga figurat më të ndritura të historisë Vizionar me njohuri teorike, organizative e strategjike së kombit shqiptar, të shtetit të ri shqiptar, një nga patriotët më të mëdhenj të kombit tonë…ndër të Organizimi i Forcave të Armatosura përbën një parët që u vu në krah të Ismail Qemalit për të krijuar ligjësi për çdo shtet e qeveri. Ndaj në Shqipëri, edhe pavarësinë e shtetit shqiptar, një nga figurat më vet ministri Dërralla që në fillim të dhjetorit të vitit eminente dhe heroike kombëtare në përpjekjet për 1912 e shikonte si domosdoshmëri dhe nga rrethanat krijimin e shtetit shqiptar, sot e 100 vite më parë”. që diktohej, për marrjen në dorëzim dhe mbrojtjen e Është fakt se dita e festës Kombëtare të Forcave lirisë e të pavarësisë së fituar pas tërheqjes për- të Armatosura Shqiptare, 4 dhjetor 1912, kohë në fundimtare të ushtrisë osmane, çlirimin e pjesës së të cilën ishte Ministër lufte, lidhet dhe me emrin e vendit të pushtuar nga sllavët e grekët, bërjes ballë kontributin e Mehmet Pashë Dërrallës, tetovarit me të ndërhyrjes së mundshme ushtarake dhe gjenocidit palcë arbërore. Ministria e Mbrojtjes e dekoroi Gjeneral nga vendet fqinje, stabilizim të rendit dhe qetësisë Mehmet Pashë Dërrallën me medaljen “Për shërbime të së prishur etj. Ministri i parë i Luftës, gjeneral Dër- shquara” në 4 dhjetor 2009 në përvjetorin e 97-të, të ralla dispononte njohuri teorike dhe përvojë të gjatë Forcave të Armatosura Shqiptare. Megjithatë vlerësimi organizative në nivel taktik, operativ dhe strategjik. i kësaj figure të ndritur të historisë sonë kombëtare Por bazë ai pati dhe traditën luftarake, mjeshtërinë duhet të dalë në dritë. Asnjëherë nuk është vonë të e luftëtarëve dhe të kapedanëve popullorë, të cilat vlerësohet e djeshmja, duke mos e lënë pluhurin e har- janë dhe baza në fillimin e historikut të ushtrisë së resës të bjerë mbi vlerat e klasit më të lartë. Vepra e rregullt shqiptare, e cila që nga 4 dhjetori 1912 ka atdhetarëve shkëlqen në çdo kohë dhe asnjëherë nuk përshkruar një rrugë sa orgjinale aq dhe me vlera. është vonë për të nderuar ata që kanë vënë gurë të Gjatë kohës dhe në shumë dokumente arkivore të qoshes së historisë tonë kombëtare.

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 45 Kronologji e jetës dhe veprimtarisë modhorisë në Stamboll, që ishte një ndër akademitë më së Mehmet Pashë Dërrallës prestigjioze për kohën (e themeluar që në vitin 1834) dhe fiton gradën “binbash”(major). Amaneti i Pashait: Katër vilajetet si katër 1874-1877. Vetëm në tre katër vjet falë aftësive shtyllat e kombit me gjak, gjuhë e histori të shkëlqyera të komandimit dhe të drejtimit ushtarak përparon me shpejtësi në gradat ushtarake “yarbaj”/ 1843. Lindi në fshatin Gradec (ose Draudaran) të nënkolonel dhe “allbaj”/kolonel. Mehmet pashë Dëralla Pollogut pranë Tetovës. Mehmeti ishte djali i vetëm i shërben në oborrin e Sulltanatit, dy herë si komandant Hasan Dërrallës. Gjyshi i tij ka qenë Kurt Dërralla, që i i garnizonit të Stambollit, drejtues i trupës mbrojtëse përket fillimit të shekullit të XIX, ndërsa stërgjyshi patri- të Pallatit Mbretëror në Top Kapi Sarayë me gradën oti i njohur tetovar Ruzhdi Dërralla. Dërralla ka kuptimin ushtarake Yarbay dhe Allbay. “derë e halleve” të kombit, por dhe “Derë e rrallë”. Si janar 1878. Mehmet Pashë Dërralla caktohet ko- ndarje administrative sot Gradeci i përket Gostivarit. mandant i Vilajetit të Kosovës, ku në moshën 35 vjeçare 1843-1844. Pranë fshatit Gradec në Pallçisht të ju dha grada “Pasha”, që aktualisht është e njësuar me Tetovës, zhvillonte aktivitet kundërosman një figurë dhe gradën ushtarake gjeneralbrigade, që përligjte kualitetet prijës i madh i shqiptarëve, që në histori njihet si Kry- më të larta cilësore ushtarake. Në vijimësi e shohim engritja kundërosmane e Dervish Carrës. Kryengritjet në funksionin e qeveritarit dhe komandantit të qarkut ishin frymëzim i parë për Mehmet Dërrallën. të Prizrenit që përfshinte edhe Gjakovën, Tetovën dhe 1855-1860. Kreu arsimimin fillor pranë vendlindjes së tij në Tetovë. Dërrallajt në historinë shqiptare kanë hyrë me katër mbiemra: Dërralla, Kalkanderi, Ruzhdia dhe Ko- sova. 1860-1865. Kreu me sukses arsimimin e mesëm (gjimnaz) në qytetin që më vonë do të quhej “qyteti i shkronjave të shqipes” në Manastir. 1866. Futet nën armë në shërbim të Perandorisë osmane ku ngjit me shpejtësi shkallët e karrierës ushtarake dhe hier- arkinë administrative ushtarake osmane. 1866-1867. Kreu studimet në Akademinë e parë ushtarake të Shtatmadhorisë në Stamboll, akademi që ishte hapur që më 1834.Vlerësimi për djaloshin tetovar ishte “i zellshëm, i disiplinuar dhe me perspektivë”. 1867-1869. komandant i xhandarmërisë në Bagdad, Irak 40 firmëtarët e pavarësisë me gradën “yzbash” (kapiten). së shqipërisë, nëntor 1912 1870. Lindi i biri i Mehmet Dërrallës, Halim Bej Dërralla, që ishte pinjoll dhe vazhdues i derës së madhe të Dërral- Lumën. lajve. Kishte prirje luftarake dhe komanduese. Shpejt ai 10.6.1878. Kuvendi i Lidhjes shqiptare të Prizrenit. u bë dhe bashkëluftëtar me babain e tij. Pashai 35 vjeçar, duke u bërë karrierë si oficer i ushtrisë 1870-1872. Mehmet Dërralla caktohet komandant osmane dhe iu përkushtua çështjes kombëtare; ishte i xhandarmërisë në zonën e Halepit në Siri. delegat i Tetovës, bashkë me Esad pashë Tetovën/Dëralla, 1872. Shërbeu në një rregjiment këmbësorie në Sheh Mustafa Tetova, Rexhep pashë Dëralla, Hasan pjesën e Anadollit dhe më tej në detyra madhore në Musharanuredin, Haxhi Sadiku, Mehmet Efendiu, Abdyl Selanik, ku ishte një nga portet më të rëndësishëm të Rrufi, Riza Fuati. Perandorisë Osmane në Ballkan. Vlerësimi në detyrat që 2-4.9.1878. Aksioni i Gjakovës kundër Mehmet Ali shërbeu ishte: “ushtarak karriere i suksesshëm”. Pashës dhe Abdulla Pashë Drenit. Mehmet Dërralla, 1872-1873. Kreu studimet në akademinë e Shtat- në kulmin e karrierës së pashait osman çmoi më të

46 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 rëndësishme fatin e Shqipërisë se sa spaletat, gradat takon Shqipërisë në të katër vilajetet e saj”. e medaljet e heroizmit osman. Maj 1908. Ministri i Jashtëm i Austro-Hungarez 1878. Mehmet Dëralla, është nënshkrues i akteve dhe diplomat i shquar, Konti Leopold Berthold, në një të LSHP: Statuti/Kararname, urdhëresave/Talimat-eve prononcim të tij në prag të amnistisë së Sulltanatit bashkë me 54 përfaqësues patriotë të tjerë shq- osman do të shprehej se, “I internuari politik Mehmet iptarë. Pashë Dërralla është një burrë me tipare të theksuara 1878. Është viti që shënon aktin e parë të tragjedisë shqiptare, i pajisur me kulturë të gjerë dhe ndjenja të shekullore të metodës gjenocide të dëbimit të 150.000 pastra atdhetare”. shqiptarëve. Hasan Dërralla ishte kundërshtari i parë 5.7.1908. Pjesëmarrës në kuvendin e Ferizajt dhe antigjenocid si një ndër feudalët më të mëdhenj të nënshkrues i telegramit që iu dërgua Sulltanit, ku kër- kohës. kohej: “Të rivendoset kushtetuta e vitit 1876”. 5-8.1.1880. Beteja vendimtare e Velikës e Pepajt 20.7.1908. Bashkë me Ismail Qemali, Hasan Prishti- ku sprapsën përfundimisht mësymjet e përsëritura të na, Nexhip Draga, Mufid Gjirokastra ishin anëtar të komi- Knjaz Nikollës që kishin filluar në nëntor e dhjetor të sionit për marrëveshje me xhonturqit në Stanmboll. vitit 1879. 23.7.1908. Rivendoset kushtetuta e viti 1876 Prill maj 1881 është periudha kur shuhet veprimtaria dhe urdhërohen zgjedhjet e reja në vend nën trysninë e e LSHP, që zgjati 3 vjet. madhe të popullsisë së vilajetit të Kosovës. Ky vendim i 1878-maj 1881. Këshilltar ushtarak akademik i Sule- Sulltanatit u mirëprit dhe në Tetovë, Pollog, ku u kthye jman Vokshit, i cili bënte detyrën e ministrit të Mbrojtjes edhe Halim bej Tetova, i biri i Mehmet Dërrallës, i sho- të Lidhjes shqiptare të Prizrenit. qëruar me rreth 150 shqiptarë të tjerë. 23-29.1.1899. Merr pjesë në Kuvendin e Pejës të Korrik 1908. Me kërkesë të parisë së vilajetit të organizuar nën drejtimin e Haxhi Zekës bashkë me 450 Kosovës, xhonturqit vendosën Mehmet pashë Dërrallën delegatë të tjerë. Mehmet Dërralla u bë bashkëautor i prefekt në qytetin e Prizrenit dhe Hasan Tahsin pashën Lidhjes së Pejës. si guvernator/vali të Janinës. 29 janar 1899. Mehmet Dërralla ishte një prej 1909. Mehmet Dëralla zhvillon një aktivitet të den- hartuesve të programit me 11 pika, “aktit të besës” dur me klubin “Bashkimi” të Stambollit, ku me nismën e me 12 nene dhe apelit “Rruga e shpëtimit është në Dr. Ibrahim Temos, të Mehmet Dërallës e doktor Zenel besa-besën”. Kuvendi miratoi me unanimitet të plotë Abedinit u formua “Komiteti Nismëtar Kombëtar” në propozimet e pashait të Tetovës për rrugën e shpëtimit Aksaraj të Stambollit. që është Besa-Besën për Shqipërinë. 27.10.1909. U formua “Komitetit Kombëtar” në 1900. Pas shtypjes së kryengritjes së Pejës së shtëpinë e Aqif Pashës, me rreth 80 pjesëmarrës, të bashku me 30 aktivistët më të shquar të kësaj lëvizje cilët ishin deputetë të parlamentit osman si dhe intelek- izolohet fillimisht në Selanik dhe më tej, për 8 vjet në tualë të shquar. Halep të Sirisë dhe në shkretëtirat e Irakut pranë Bag- 5-6.11.1909. Mbledhja e dytë e “Komitetit Kom- datit. Sulltan Hamiti II pati frikë të eliminonte Mehmet bëtar” për të eleminuar gjakderdhjen me pjesëmarrës Pashë Dërrallën sepse ai e kishte sfiduar autoritetin Mehmet Dëralla, Sulejman pasha (senator), Aziz pasha perandorak dhe fama e tij ishte e përhapur nga Brigjet (deputet i Beratit), Hasan Prishtina (deputet) dhe Rex- e Adriatikut e deri në brigjet e Detit të Zi. hep efendi Tetova. 1901. Mehmet Dërralla pasi merr njoftim për 1908-1912. Oxhaku i Dërallajve në Tetovë do të vdekjen e gruas së parë, aty ku ishte në internim në shndërrohej në një çerdhe të shqiptarizmës. Meh- Bagdat martohet me një grua çerkeze dhe pati me të met Pasha dhe i biri Halimi ishin kurdoherë në krye të dy djem: Hysenin dhe Gajurin dhe dy vajza: Hanxherin lëvizjeve të mëdha atdhetare, duke dhënë ndihmesë dhe Nigjarin. jo vetëm me trimërinë, guximin, logjikën, por edhe me 1907. Një letër e Mehmet Dërrallës mbrin në Tetovë pasurinë e tyre.Të dy sëbashku ata do të prisnin e do për të birin, Halimin: “Edhe pse me zemër të plagueme të përcillnin në shtëpinë e madhe në Tetovë, patriotë e ndër vise të Bagdatit, zemra më rreh e fluturon ndër atdhetarë si Sali Gjukën, Bedri Pejanin, Bajram Currin, ato bjeshkë e kepa për me puthun ato sokola që duan Isa Boletinin, Mid’hat Frashërin, Hamdi Ohrin, Hoxhë me çlirua vendin prej osmanllisë”. Vokën dhe dhjetra atdhetarë të tjerë nga krejt viset 1908. Përfiton nga amnistia e xhonturqve dhe pas etnike shqiptare. 8 vjet internimi, kthehet në vendlindje. Në Shkup është 1910-1912. Mehmet Pashë Dërralla u vendos në pritur me 21 të shtëna të topave, pasi ishte zakon kur krye të organizimit dhe zhvillimit të mbi 55 kryengritjeve kthehej ndonjë gjeneral ushtarak, nderohej ushtarak- të mëdha të Kosovës që kulmuan në verën e vitit 1912, isht. 20.000 luftëtarë detyruan shpalljen e amnistisë që shënoi marrjen e Shkupit, ish-qendrës së vilajetit të së përgjithëshme. Kosovës. Shqiptarët tronditën mjedisin ballkanik, ku në 1908. Mehmet Dëralla merr ftesë nga xhonturqit, këtë periudhë ata shpërfillën hegjemonizmin e shteteve “për rikthim në Ordu/ushtri”, si “i mirëpritur të rivishte fqinje siç ishte Serbia, Mali i Zi, Bullgaria dhe Greqia. uniformën e gjeneralit të ushtrisë”. Austro-hungarezët 5.1.1912. Në “Arabati Baba Teqe” të Tetovës, u kanë të dokumentuar përgjigjen e tij: “U jam mirënjohës mbajt takimi për zgjedhjet parlamentare të xhonturqëve, për bamirësinë, por tashti i takoj tjetërkujt. Jeta time i që do zhvilloheshin më 15 janar 1912.

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 47 21-25.5.1912. Kuvendi i Junikut me 250 delegatë 20-25.11.1912. Armata e tretë serbe me 63 mijë u mbajt me qëllimin imediat për zgjerimin e veprimeve vetë e drejtuar nga gjenerali terrorist Boxhidar Jankoviç luftarake të kryengritësve, ku shtroi si një detyrë të i bie kryq e tërthor Kosovës me thirrjet histerike: “një ngutshme bashkërendimin dhe organizimin e kryengritjes mijë për një” dhe “gjak, gjak, gjak shqiptar!” Monarkitë në shkallë kombëtare. Programi i këtij kuvendi ishte “Liria ballkanike satelite të Fuqive të Mëdha i ishin sulur si administrator e Shqypëniës”. asnjëherë 60.000 km² të truallit shqiptar. 14-23.7.1912. Kuvendi i Ferizaj ishte i dyti pas ku- 25-30 nëntori 1912. Masakra barbare në Qarkun vendit të parë të 5-23 korrikut 1908. Në Ferizaj ishin e Prizrenit ku përfshihej edhe Tetova e Shkupi, ushtria mbledhur rreth 15.000 luftëtarë. Pjesëmarrës ishin famëkeqe serbe shkoi në thikë e bajonetë mbi 5000 nga sanxhaku i Prishtinës, Sanxhaku i Pejës, i Prizrenit shqiptarë. dhe krahinave veriore të Kosovë. Qëllimi ishte shpallja 28.11.1912. Ismail Qemal Bej Vlora dhe patriot e kushtetutës së vitit 1876, rivendosja e rendit kush- të tjerë shpallën pavarësinë e Shqipërisë; ndërkohë që tetues dhe Shqipëria autonome. Mehmet Pashë Dërralla, Isa Bej Buletini dhe patriotë të Korrik 1912. Sukses me rëndësi strategjike i grupi- tjerë ishin rrugës për Vlorë. mit në katërkëndëshin Gjilan-Prizren-Lumë-Tetovë. Ideja 29.11.1912. Mehmet Dërralla, Isa Buletini dhe e kryengritjeve çlirimtare ishte e gjeneralit Mehmet patriot të tjerë mbërritën në Vlorë rreth orës 14.00, Pashë Dërralla, ku me fjalën e tij ende pa u përplasur në pasi ishte shpallur Pavarësia shqiptare. Ata vinin nga dyluftim 430 ushtarë të Korpusit osman të Manastirit Kosova një ndër 4 vilajetet Shqiptare me rreth 22.000 dezertuan në anën e luftëtarëve të lirisë. km² si dhe rreth 40% të popullsisë shqiptare. 23.12.1912. Takimi i Gjilanit i 70 prijësave luftëtarësh 30.11.1912. Merr pjesë si delegatë të përzgjedhur shqiptarë të Kosovës, ku Mehmet Dëralla hodhi idenë në mbledhjen e dytë të Kuvendit Kombëtar, ku në pro- e autonomisë dhe të kryengritjes së përgjithëshme për tokollin e mbledhjes është e dokumentuar: “Si delegatë marrjen e Shkupit. të rinj erdhën z. Mehmet Pashë Dërralla, Isa bej Boletini, 9.8.1912. Kryengritjet e idejuara nga Mehmet Ajdin Draga, Dervish bej Ipeku nga Peja e Kosovës, etj…”. Pashë Dërralla çuan në Memorandumin e Ferizajt, që Ata nënshkruan aktin historik që, “Shqipëria më sot ndryshe është quajtur historikisht “14 pikat e Hasan të bëhet më vehte, e lirë dhe e mosvarme..”. Mehmet Prishtinës”. Pashë Dërralla në atë kohë quhej tetovar megjithëse 12.8.1912. Sulltani për të qetësuar situatën e kri- Tetova dhe Gostivari së bashku i takonin Sanxhakut të juar nga trazirat në vilajetin e Kosovës, e emëroi Mehmet Prizrenit. Pashë Derrallën “Mytesarif” në Prizren. 4.12.1912. Mehmet Dërralla me propozim të Isa 13.8.1912. Forcat kryengritëse shqiptare çliruan Buletinit zgjidhet Ministër i Luftës në qeverinë e Ismail Shkupin dhe përjetuan çaste solemne. Vilajeti i Kosovës Qemalit me 42 vota dhe zë vend në tavolinën e përfaqë- gëzonte çlirimin e parë krahinor. Shkupi ishte shuplaka suesve mbarëkombëtarë shqiptarë të katër vilajeteve. më e rëndë që kishte marrë Perandoria Osmane nga Ishte kurorëzuar ëndërra shekullore e shqiptarëve që shqiptarët që prej Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Populli është fiksuar në foton e 63 delegatëve të Kuvendit të e himnizoi përjetësisht në vargje: “Janë tmerrue shtatë Vlorës. (Mehmet Dërralla i Kosovës është në rreshtin Kralia, Sot në Shkup ka ra Shqipnia”. e parë i treti në të djathtë të Ismail Qemalit). 8.10.1912. Mehmet Dëralla i propozon Zeqi pashës, 4.12.1912. Mehmet Pashë Dëralla me një përvojë komandantit turk të Tetovës, për të bashkuar forcat komandimi e drejtimi mbi katër dekadash bëri betimin shqiptaro-osmane kundër sulmeve të ushtrisë serbe, suprem që ishte i përngjashëm me betimin që ka që në fakt nuk u pranua. shkruar historian i kombit shqiptar Marin Barleti: 27.10.1912. Edhe pse u organizua mbrojtje e për- “Dashuria për Atdhe është më e madhja nga të gjitha; bashkët, forcat osmane të korpusit të VII-të në gadishul- ajo qëndron mbi çdo dashuri tjetër!” lin e Rumelisë (Ballkanit) braktisën Tetovën e Gostivarin 20 dhjetor 1912. Mehmet Pashë Dërralla në dhe u zhvendosën drejt Kërçovës. funksionin e Ministrit të Luftës hartoi një platformë 28.10.1912. Mehmet Dërralla familjarisht shkon të krijimit të një force të armatosur kombëtare të në Dibër të Madhe, ku ndodheshin edhe Isa Boletini, ndarë në tri etapa gradualiteti, që janë: Etapa e Elez Isufi, Ajdin Draga, e shumë luftëtarë të tjerë shq- piketimit (dhjetor 1912), Etapa e sanksionimit (janar- iptarë. qershor 1913) dhe Etapa e tretë e konkretizimit Nëntor 1912. Ndërkohë që Mehmet Dërralla me Isa (1913-1914). Buletinin dhe të tjerë u nisën drejt Vlorës për Kuvendin Janar 1913. Mehmet Pashë Dërralla bashkëren- e madh të Pavarësisë, i biri i Mehmet Dërrallës, Halimi doi veprimet dhe gjeti mirëkuptim me dy gjeneralë udhëhoqi një çetë prej 200 luftëtarësh tetovarë për e komandantë të mëdhenj të ushtrisë osmane me mbrojtjen e trojeve shqiptare. shqiptarin Ali Riza Pasha i Armatës Perëndimore 21.11.1912. Mehmet Dërralla, Isa Buletini, Vehbi të Omanëve dhe Hasan Riza Pashën komandant i Agollin e bashkë me patriotë të tjerë u nis nga Dibra garnizonit të Shkodrës që pranoi të luftonte për për në Vlorë, sepse ishte anulluar shkuarja në Durrës. mbrojtjen e Shkodrës nën flamurin shqiptar. Në këtë Delegatët udhëtuan me kuaj në rrugëkalimin Dibër-Bo- kohë mbrojtja e Shqipërisë më shumë se ushtarake rovë-Rupnik-Librazhd-Elbasan-Belsh-Fusha e Dumresë- ishte diplomatike, ku beteja diplomatike vazhdonte në Lushnjë-Imeshtë-Mbrostar-Fier-Mifol-Vlorë. Londër në konferencën e ambasadorëve nën drejtimin

48 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 e Eduard Grey-it. Luftës dhe të Komandantit të Përgjithshëm të Ushtrisë 30.3.1913. Në kohën kur Ismail Qemali, Isa Boleti- kombëtare shqiptare. nin dhe Luigj Gurakuqi u nisën në krye të delegacionit Prill-fillimmaji 1913. Qeveria e Përkohshme e Vlorës qeveritar shqiptar, për në kryeqytetet e Europës në mungesë të Kryeministrit drejtohej nga Mehmet Pa- Perëndimore si Romë, Vjenë, Paris e deri në Londër, shë Dërralla si në aspektin e punëve të brendëshme edhe drejtimi i punëve të Qeverisë së Përkohshme të Vlorës në takime me diplomat të plotëfuqishëm e një numër ju besua Mehmet pashë Dërrallës përfaqësuesish të huaj sidomos me konsujt e Fuqive të Mars 1913. Mehmet Dërralla me mbështetjen e Mëdha të vendosur në Vlorë ose që vinin në ata muaj kryeministrit hartuan platformat e shmangjes së balla- me klimë të nxehtë politike. faqimeve ushtarake me Aleancën Ballkanike në truallin 4.5.1913. Mehmet Pasha bëhet inisiator i theme- shqiptar, por ju vu kusht atyre që të largoheshin nga limit të shtabit Madhnuer (Shtabit Madhor), ku në këtë vendi ynë. Fakt është se aktet e qeverisë Mehmet detyre u caktua Major Ali Shefqet Shkupi që vinte nga Pashë Dërralla, i ka firmosur në më të shumtën me detyra e komandantit të garnizonit të Stambollit, por siglën: “Mehmet Ruzhdiu”, ku për mbiemër ka marrë që ishin nga e njejta trevë. emrin e stërgjyshit. 4.5.1913. Me inisiativë të Mehmet Pashë Dërrallës Mars 1913. U dërguan dy telegrame të hartuar në këtë datë të krijimit të Shtatmadhorisë u zbatua në Ministrinë e Luftës dhe në bashkëpunim me kryemi- praktika e shumë ushtrive perëndimore që ndau Minis- nistrin për Komandën e trupave serbe në Durrës si trinë e Luftës nga aparati i Shtabit të Përgjithshëm si dhe për Mbretin e Greqisë, ku në thelb kërkohej lirimi organ lufte. Që në atë kohë u përcaktua hallka organike i tokave shqiptare, pasi tani Shqiptarët kishin shpal- Brigadë me batalione, kompani e toga, që i përgjigjej çdo lur pavarësinë. prefekture (nahije). 22.4.1913. Nën drejtimin e Mehmet Dërrallës 3.6.1913. Hartohet “Rregullore e Qeverisë së për- hartohet rregullorja e parë e Ushtrisë shqiptare për kohshme mbi formimin e Milicisë Shqiptare”. Rregullorja organizimin e përkohshëm të Ministrisë së Luftës “Milicia Shqiptare” kishte mision “për mbrojtjen e vendit me një faqe me 7 nene. Plaku i urtë por me zemër deri sa të formohet ushtria e rregullt”. Ishte në varësi luftarake afroi rreth vetes rreth 70 oficerë dhe 150 të ministrit të Luftës, si strukturë ushtarake dhe “çdo nënoficerë që kishin shërbyer në ushtrinë osmane dhe prefekturë do të konsiderohet si brigadë, ndërsa çdo ishin të shkolluar, e të ndershëm për të plotësuar nënprefekturë një batalion, kurse komunat sa një kom- radhët e ushtrisë, policisë, xhandarmërisë e milicisë pani. Qytetet janë konsideruar kompani të veçanta, kurse së rregullt shqiptare. Ushtarakë të tjerë që u bënë fshatrat toga milicie. Kryetarët e tyre do të gradohen. pjesë e ekipit të tij ishin: Ismail Haki Tatzati, Rexhep Rekrutohen moshat 20-40 vjeç. Komandat e milicisë Shala, Mustafa Maksuti, Mustafa Aranitasi, Ali Fehmi do kishin regjistërin e ngjarjeve në formë statistike Kosturi, Hysen Prishtina, etj. vjetore, ku gjithë ngjarjet raportoheshin në Ministrinë 22 Prill 1913. Mehmet Pashë Dërralla menjëherë e Luftës”. pas hartimit të rregullores së parë, nxjerr urdhresa 28.6.1913. Konsulli austro-hungarez Lejhanetz i që thotë: “derisa të krijohet Komanda e Përgjithshme, atashuar në Vlorë pas takimit me Ministrin shqiptar të detyrat që i përkasin kësaj komande do t’i ngarkohen Luftës dërgonte në Vjenë këtë mesazh: “Administrata Ministrit të Luftës. Kjo nënkuptonte se Mehmet Pashë e Qeverisë së Përkohshme të Vlorës kërkon sa më Dërralla kryente njëherësh dy funksione të Ministrit të shpejt në dispozicion një numër librash shërbimi lidhur me organizimin, stërvitjen e shërbimin e brendshëm të armëve të ndryshme të ushtrisë si këmbësoria, artileria, xhenioja, prapavija, shëndetësia”. Maj-qershor 1913. Në Vlorë pranë Ministrisë së Luftës dhe Shtabit Madh- nuer formohet një kompani model. Kjo nismë pasoi me formimin e xhandarmërisë, forcave aktive të ushtrisë, forcave rezervë, forcat vullnetare. Egjithë ushtria e kësaj periudhe me të gjithë llojet e forcave kishte nën armë 12.000 luftëtarë. Tetor 1913. Ministri i Shtëpia e Pavarësisë në Vlorë në 28.11.2017 Luftës, bashkë me oficerët

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 49 holandezë, koloneli De Veer, formoi një xhandarmëri me me Dervish Himën, me përkrahjen e Hasan Prishtinës, pesë mijë vetë me kontrata 6 mujore, me uniformë të Bajram Currit, Isa Boletinit kanë bërë përpjekje për të përafërt me atë italiane. Edhe oficerët ishin me kontratë hyrë në lidhje me kryengritësit fshatarë të Shqipërisë 6-mujore. së Mesme për të luftuar kundër pushtuesve serbë. 1913. Ministria e Luftës e shtriu autoritetin e saj 3.9.1914. Vilhelm Vidi largohet përfundimisht nga ushtarak në mënyrë të përputhshme me shtrirjen e Durrësi dhe Shqipëria. U krijua një situatë e vështirë autoritetit të Qeverisë së Përkohshme të Vlorës që për qëndrimin e patriotëve të çështjes kombëtare në erdhi gjithmonë duke u zgjeruar. Durrës, prandaj morën rrugën për Shkodër. 21.10.1913. Ministri i Luftës mbajti një fjalim për Tetor 1914. Mehmet Pashë Dërralla kapet në qyetarët e Vlorës, ku fokusi ishte drejtimi ushtarak dhe pabesi bashkë me birin Halim Bej Dërralla, arrestohet tokat e popullsia shqiptare. Ndër të tjerash në miting dhe dërgohen të lidhur në Krallovë të Bullgarisë, ku u shpreh: “As desha dhe as munda që ta jap Ministrinë akuzohen nga gjykata ushtarake bullgare. Por me ndi- e Ushtrisë për Esat Pashë Toptanin sepse këtë detyrë hmën e disa patriotëve shqiptarë të Shkupit arratisen të shenjtë ja kishte besuar Kongresi Kombëtar i Vlorës nga burgu dhe vazhdojnë jetën nëpër malet e Sharrit që përfaqsonte gjithë trevat shqiptare. të përndjekur nga bullgarët dhe serbët. 3.12.1913. Miratohet akti i “kontratave 6-mujore Fillimviti 1915. Mehmet Dërralla dhe patriot të për oficerët”, me rregulla për disiplinën, ndëshkimet, tjerë shkojnë në zonën e Shkodrës, edhe pse edhe në organizimin e këshillit disiplinor dhe këshillit të luftës” Shkodër përndjekja e tyre vijonte. nga Qeveria e Përkohshme e Vlorës, por në këtë kohë Qershor 1915. Mehmet Dërralla, u arrestua në ministri Dëralla pati dhënë dorëheqjen nga kabineti qe- Shkodër së bashku me Aqif pashë Elbasanin, Luigj veritar. Mehmet pashë Dëralla u largua nga Qeveria e Gurakuqin, e patriot të tjerë që gjurmoheshin e Vlorës. Gazeta “Përlindj’ e Shqipniës” njoftonte: “Min- mbikëqyreshin rigorozisht nga “Crna Rukës”/“Dora e istri i Luftës hoqi dorë. Zoti Mehmet pashë Dërralla, i Zezë” serbo-malazese dhe “Bella Rukës”/”Shoqëria e cili që ditën kur u çpall liria gjendet si ministër i Luftës, Fshehtë Ushtarake”. e gjet me nevojë të apë lënien nga nëpunësia që kish”. Nëntor 1915. Mehmet Dërralla i kapur në mal- “Qeveria e Përtashme ka zanë një rrugë dhespotike, let e Sharit nga forcat serbo-bullgare dërgohet në krejt kundër ndjenjave liberale”. burg, në kështjellën e Karllovës në Bullgari, dhe më 30.12.1913. Dekret i Qeverisë së Vlorës: “Mbi vonë transferohet në qelitë e Podgoricës edhe pse formimin e Gjindarmërisë së Përkohshme shqiptare në vazhdonte të ndiqej me sy survejues nga Cetinja, krahinat e jugut”. Beogradi dhe Sofja vetëm se ishte shqiptar me ideale 1913. Bandat serbo-sllave organizuan në fshatin të vendosura shqiptare. e lindjes së ministrit shqiptar të luftës në Gradec një 5.11.1915. Trupat serbe në Luginën e Vardarit në ndër masakrat çnjerëzore, ku në afërsi të varrezave fushën e Pollogut masakruan 149 martirë shqiptarë, të fshatit pushkatuan 163 burra se gjoja ishte bërë ku nga trungu i Dërrallajve ranë heroikisht këta burra: vrasja e një ushtari serb me emrin Zafir. Mbijetuan Musliu, Shabani, Fetah, Jahja, Jamini, Abduramani, vetëm 3 veta. Ahmeti, Ismaili, Isai, Mehmeti. Dhjetor 1913. Ministri i Luftës pasi dorëhiqet, nuk 1916. Pas pushtimit austro-hungarez të Shq- largohet nga trevat shqiptare, por qëndron në Durrës. ipërisë e Malit të Zi u liruan nga burgu dhe Mehmet Gazetat “Liri e Shqipërisë”, “Përlindj’ e Shqipniës” dhe Dërralla me patriotë të tjerë; pas lirimit nga burgu “Shqypnia e re”, e Hilë Mosit njoftuan se: “Ministri i shkoi në Pejë, tek e mbesa e tij, Esma Begolli. Luftës hoqi dorë”, por jo nga çështja shqiptare. 1918. Përndjekja e tij vazhdon dhe humb jetën në 22. janar 1914. Jep dorëheqjen Qeveria e Për- Podgoricë, i helmuar nga klika antishqiptare, burri i kohshme e Vlorës dhe mandatin qeverisës i’a desoi shquar Mehmet Hasan Dërralla në moshën 75 vjeçare. dhe i’a dorëzoi Komisionit Ndërkombëtar të Kontrollit Mehmet Dërralla është njohur me katër mbiemra: Teto- (KNK). va, Kalkanderi, Ruzhdija dhe Kosova. Mehmet Dërralla Mars 1914. Mehmet pashë Dërralla caktohet mbylli sytë me amanetin: “Amanet burra, katër shtyl- prefekt i Elbasanit nga Vidi, në vendin që lëshoi Aqif lat e kombit të përbashkuara”, që ishin katër Vilajetet Pashë Biçaku. shqiptare me një bashkësi, me një gjuhë, me një gjak 23.5.1914. Mehmet Dërralla ndërmjetësoi me dhe me një histori. kryengritësit shqiptarë me flamur të bardhë në dorë 1921. Kur u konstituua Parlamenti i parë shqiptar i për armëpushimin me trupat qeveritare, ndërkohë biri i Mehmet Dërrallës, Halim Bej Dërralla ishte deputet që ishin vrarë 13 vullnetarë shqiptarë kryengritës. i trevave shqiptare të Maqedonisë. Ndërhyrja e tij mbylli gjakderdhjen. Dhjetor 1924. Presidenti shqiptar duke kaluar nëpër 28.5.1914. Mehmet Dërralla shkoi në Shijak si Tetovë shkon një natë tek shtëpia e Dërrallajve (tek Halim përfaqësues të Komisionit Ndërkombëtar, që të hynte Mehmet Dërralla). në bisedime paqësore. Studiuesit gjykojnë se Mehmet 1925-1928. Halim Mehmet Dërralla rizgjidhet de- Pashë Dërralla ishte në shërbim të princit Vid dhe putet në Parlamentin shqiptar të Tiranës. qeverisë së Turhan Pashë Përmetit, për të mirën e 1930 dhe 1931. Halim Mehmet Dërrallës, jurist i çështjes kombëtare. njohur dhe atdhetar i shquar i birit të Ministrit të parë 5.8. dhe 11.8.1914. Mehmet Dëralla, së bashku të Luftës i bëhet dy herë atentat, por që të dyja herët

50 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018 një shkollë që mban emrin “Mehmet Dërralla”. 26.11.2012. Mehmet Pashë Dërralla, ministri i parë i luftës në qeverinë shqiptare nderohet me Urdhrin “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” nga kryetari i shtetit shqiptar. 2013. Në Gradec të Tetovës pas një shekulli është ngritur “Lapidari i lirisë”, që u kushtohet 163 burrave të ekzekutuar nga Serbo-sllavët në vitin 1913. Mehmet Pashë Dërralla ka tre buste: nje bashkë me Ministrat e tjerë në Vlorë të përgatitur nga Skulptori Sotir Kosta nga Përmeti, një në Tetovë të përgatitur nga dy shqiptarë nga Tetova si dhe një skulpture mbi kale që ndodhet në muzeun e Londrës. Maj 2014. Publikohet Revista shkencore ndërkom- bëtare “Diskutime”, nr. 11/2014, me titull “Neo- shqiptarizma e Mehmet Pashë Dërrallës”, publikim i Qendrës për Marrëdhënie ndërkombëtare dhe studime ballkanike & Akademia diplomatike shqiptare me qendër në Tetovë.

Bibliografia: • Historia e Shqipërisë, Vëllimi I, Akademia e Shkencave, Tiranë, 1959. • Historia e popullit shqiptar, Vëllimi II, Botim i Akademisë së Shkencave, Shtëpia Botuese “Toena”, Tiranë, 2002. • Historia e popullit shqiptar, Vëllimi III, Botim i Akademisë së Shkencave, Shtëpia Botuese “Toena”, Tiranë, 2007. • Buletini Arkivor Ushtarak, Qershor, Tiranë, 2011. • Gjergj Titani, Proletar Hasani, Personalitete Ushtarake shqiptare në vite, 1912-dhjetor 2012, Vëllimi i parë, Shtypshkronja Gentgrafik, Tiranë, 1997. • Draft-studim Personalitete ushtarake shqiptare, Tiranë, 2012-2014. (AQFA). • Çelebiu, Evlia, Shqipëria parë tre shekujsh, Enciklopedia shqiptare e mesjetës shqiptare, Shtëpia Botuese “Besa”, Tiranë, 2000. • Proletar Hasani, Kush e ka drejtuar ushtrinë shqiptare, Tiranë, 2001. • Histria e Ushtrisë shqiptare, Organizimi, pjesa e parë, Shtëpia bot. ushtrisë, Tiranë, 2008. • Buda, Aleks, Shqipëria përballë krizës Lindore të viteve 1878-1881, Tiranë, 1978. ka qenë të dështuara. • Alpan Nexhip;Kaçi,Nesip;Shqiptarët në Perandorinë Os- 1933. Halim Mehmet Dërralla si rrezultat i presio- mane, Monografi Tiranë:Albin, 1997. neve të mëdha të mercenarëve serbë dhe me miratimin • Kylçe, Sulejman, Shqipëria në historinë osmane, Tiranë: e mbretit të shqiptarëve vendoset në Tiranë. Globus R, 2004. (përkthyer dhe pajisur me shënime nga 1934. Halim Mehmet Dërralla sëmuret dhe shkon Zyber Hasan Bakiu). • Mantranit, Robert, Historia e Perandorisë Osmane, për një vizitë tek mjeku. Por vetëm pak çaste pas vizitës Tiranë: Dituria, 2004. mjekësore vdes në mënyrë misterioze sikurse dhe babai • Eqerem Bej Vlora, Kujtime (1885-1925), Tiranë: Shtëpia i tij, çka vërteton atë se personalitetet e lëvizjes kom- botuese e Librit & Komunikimit. (sipas kujtimeve të babait bëtare shqiptare jo rrallë i ka prerë plumbi, shpata dhe të tij, Syrja Bej Vlora-ish deputet i parlamentit osman). helmi, por jo në pak raste janë prerë edhe në besë. • Fjalorit Enciklopedik, Tiranë: Baucchus, 2002. 30.11.1992. Dekret i Presidentit shqiptar me • Eqerem bej Vlora. Kujtime 1885-1925, Tiranë: Shtëpia dekret nr. 376 datë 30.11.1992, dekoron Mehmet e Librit dhe e Komunikimit, (Botuar për herë të parë nga Pashë Dërrallën me “Urdhërin për veprimtari Patriotike Instituti i Studimeve për Evropën Juglindore në Mynih të të Klasit të Parë”. Gjermanisë në vitin 1973), 2003. 4.12.2009. Në përvjetorin e 97-të, të Forcave të • Golemi, Zaho, Buletini Arkivor ushtarak, “Ministri i Parë Armatosura Shqiptare, Ministri i Mbrojtjes së RSH, e i Luftës”, Tiranë, Mars 2011. • Jacques, Edëin. Shqiptarët, (Historia e popullit shqiptar dekoroi Gjeneral Mehmet Pashë Dërrallën me medaljen nga lashtësia deri në ditët e sotme), Fasano, Itali: Grafis- “Për shërbime të shquara”. chena, (Botimi i parë 1996), 2003. 28.11.2011. Në fshatin e lindjes në Gradec, u ven- • Smirnova, Nina D. Historia e Shqipërisë përgjatë shekullit dos busti në sheshin që mban emrin e tij, ku është edhe XX, Tiranë: Ideart, 2004.

Nr. 3 - Mars 2018/ Mbrojtja 51 FA shpëtojnë nënën e sëmurë të dy fëmijëve

52 Mbrojtja / Nr. 3 - Mars 2018