Andrej Josic vertrekt bij het LAKS: ‘Laat de portemonnee niet leidend zijn’

MAGAZINE

Komt u de Banenafspraak na? / Scan Passend Onderwijs / Ongelijk = oneerlijk: 5 visies / Achterhoeks vo gaat krimp te lijf / Vermue (PvdA) wil écht maatwerk

Magazine voor voortgezet onderwijs Juni 2016 / jaargang 10 7 ADVERTENTIE

Cursussen In Arnhem of Gouda

Persoonlijk budget Vervangingen Wetgeving, registratie en relatie Registratie van vervangingen en met formatieplanning de relatie met formatieplanning

Starten met Foleta in het VO Financiën en formatieplanning Inrichten van programma, tips en Incompany training. Neem hier- trucs in het gebruik voor contact op via 030 - 20 40 214

Lesplanning Voor direct inschrijven cursussen, kijk op: www.foleta.nl Van statistische prognose tot en met het rooster

Specialist in Formatieplanning, Les- en Taaktoedeling

interim-managementinterim-management & leiderschapsontwikkeling& leiderschapsontwikkeling in hetin het onderwijs! onderwijs!  Onze interim-managers hebben ruime ervaring binnen het onderwijs en zijn inzet- baar op vraagstukken rondom:

 Onderwijskundig leiderschap  Verandermanagement   Project- en programmamanagement  •  •  •  • 

  Weten wat wij voor ú kunnen betekenen?  www.huizengavanderbrugge.nl 

Advertentie VO-magazine 87x131.indd 1 19-5-2016 10:59:38 IN DIT NUMMER

6 Andrej Josic 16 Hart voor de PAUL ROSENMÖLLER / VOORZITTER Een persoonlijk gesprek hulpconciërge met de scheidende Wajongers Rick en Fundamentele keuzes LAKS-voorzitter over Sander doen het prima Velen van u zijn druk doende met de eindsprint van dit leerlingparticipatie (“op bij Scholengroep schooljaar. Dan volgt een welverdiende vakantie die u de de goede weg”), het Spinoza. Maar komt gelegenheid geeft een beetje los te komen van het werk. leenstelsel (“desastreus!”) iedereen de Banen­ Toch zullen er momenten zijn waarin u vooruit zult kijken en zijn eigen toekomst. afspraak na? naar het nieuwe schooljaar. Vast staat dat er dan veel gaat gebeuren. De Verenigde Staten krijgen een nieuwe president, wij krijgen een nieuw kabinet. Het nieuwe regeer­akkoord zal ongetwijfeld veel aandacht hebben voor het onderwijs. Wat kunnen we daarvan verwachten? Het is mijn stellige overtuiging dat we dat als sector voor een groot deel zelf in de hand hebben. Er dienen zich grote vraagstukken aan. De curriculumherziening zal doorgaan en de fase van scherpe keuzes zal zich aandienen. De aandacht voor de leraar zal toenemen waarbij verbetering van de lerarenopleidingen en meer ontwikkeltijd in plaats van lestijd hoog op de agenda staan. En dan is de vraag wat het antwoord wordt op de gesigna­ 24 Ongelijk = 34 In Den Haag leerde vergroting van de kansenongelijkheid. Zowel de oneerlijk Joyce Vermue (PvdA) Onderwijsinspectie als de OESO luidden de alarmbel. Niet alle leerlingen wil écht maatwerk, Tijdens de ALV van 2 juni jl. riep minister Bussemaker hebben gelijke kansen. inclusief de mogelijk­ het VO nadrukkelijk op met concrete ideeën te komen. Wat doen we tegen heid een enkel vak Tegelijkertijd gaf ze ruimte om kritisch naar delen van de toenemende twee­ lager af te sluiten. het beleid van OCW zelf of de inspectie te kijken. Dat deling? Vijf meningen. betekent dat we goed moeten nadenken over hoe we de over­gangen in ons stelsel kunnen versoepelen. Van PO naar VO, van vmbo naar mbo of havo, etc. Het roept ook de vraag op of we de voortgaande categoralisering als uitkomst van de marktwerking accepteren of niet. En, nog fundamenteler, is een keuze op elf- of twaalfjarige leeftijd voor veel leerlingen niet te vroeg? En hoe zouden we op En verder een moderne manier talentontwikkeling en maatwerk 4 Kort / agenda kunnen combineren met een later keuzemoment? 5 1 Minuutje Als de onderwijssector die vragen gezamenlijk kan beant­ 10 Nieuw: scan Passend Onderwijs woorden, kan de politiek er nauwelijks omheen en is de 13 ‘2Doc: Maatschappijleer’ on tour basis voor de onderwijsparagraaf van het regeerakkoord 22 VO in beeld gelegd. We moeten nu geen tijd verliezen. De verbetering 30 Samen de krimp te lijf van ons onderwijs is gebaat bij initiatieven van onderop. 38 Intervisie voor school- en teamleiders De vakantie geeft u misschien wat ruimte om hier eens 40 An De Moor: ‘fier op taal’ grondig over na te denken. Een goede investering in een 42 Wie werkt waar / Colofon spannend schooljaar. Fijne vakantie!

VO-magazine 7 / Juni 2016 3 KORT

VO2020 WERKT! Wat vertelt u op de open dag van uw school over koppelen aan strategisch HRM en talentontwikkeling? Of over de inrichting van het uw schoolorganisatie.­ personeelsbeleid en de organisatie? Wat ervaart u op VO2020 Werkt! van de VO-raad dit moment en waar wilt u over een paar jaar staan? daagt u uit om na te denken over Daar draait de conferentie VO2020 Werkt! op 27 hoe u uw eigen ambities uit het Sectorakkoord de september om: een confrontatie met eigen ambities en komende jaren gaat realiseren. Een dag vol debat en de realisatie daarvan. Misschien ligt de focus bij u op interactie met collega’s die helpt om talentontwikkeling­ het voorkomen van zittenblijven, het aanbieden van en de professionele inrichting van uw school verder diploma’s op maat en/of meerdere niveaus in één klas. te ontwikkelen. En wellicht bent u al op weg om deze doelen te Meld u nu aan op www.vo2020.nl/werkt

Nieuwe cao Laatste serie Leerlabs De CAO VO 2016-2017 is een feit nu onderwijs­ Het project Leerling 2020 start in september 2016 met de bonden AOb en FvOv hebben bekendgemaakt dat laatste serie Leerlabs. Scholen die samen met andere scholen hun leden instemmen met het onderhandelaars­ aan de slag willen met een vraagstuk rondom gepersonaliseerd akkoord CAO VO 2016-2017. De VO-raad en de leren en ICT kunnen zich nu inschrijven tot en met 17 juni. andere bonden maakten eerder al bekend akkoord Deze serie biedt plaats voor 10 Leerlabs en loopt tot en met te gaan. Momenteel wordt de inhoud van het december 2018. onderhandelaarsakkoord vertaald naar cao-teksten. leerling2020.nl/inschrijvenleerlabs/ Het is de verwachting dat deze teksten in juni gepubliceerd worden. De nieuwe CAO VO 2016- 2017 wordt per 1 juli 2016 van kracht en heeft een Bestrijding tweedeling looptijd tot 1 oktober 2017. Wat kunnen we als vo-sector (nog meer) doen om de kansen­ gelijkheid in het onderwijs te bevorderen? De afgelopen periode is – naar aanleiding van rapporten van de Onderwijs­ inspectie en de OESO over toenemende kansenongelijkheid – STEUN ONZE JUBILEUMACTIE! zowel binnen als buiten het onderwijs veel over dit vraagstuk Plaats nu een advertentie op de VO-marktplaats gesproken. Ook op de Algemene Leden­vergadering van de en steun onze jubileumactie voor Haïti. Bied uw VO-raad van 2 juni stond het centraal. Na een inleiding van expertise aan (of huur die van een ander in!) minister Bussemaker gingen de leden daar in groepen in en vergroot de opbrengst van ons project voor gesprek over mogelijke oplossingsrichtingen. rampbestendige scholen in Haïti. Lees het verslag van de ALV op www.vo-raad.nl jubileumactie.vo-raad.nl/marktplaats

10AGENDA Leerlabs

22 Masterclass ‘Verandertrajecten in de 30 Startbijeenkomst leernetwerken JUN school: de rol van schoolleiders’ JUN ‘Werken aan succesvolle doorstroom’ Wie Schoolleiders Wie Bestuurders en schoolleiders Waar Eindhoven Waar Nog niet bekend

22 Beroepsstandaard voor bestuurders: 13 Start leergang ‘Strategisch HRM JUN ja of nee? SEP in het vo’ Wie Bestuurders Wie Schoolleiders en bestuurders Waar Amersfoort Waar Den Dolder

4 VO-magazine 7 / Juni 2016 1 MINUUTJE

Uit onderzoek van TNS/NIPO in opdracht van Wordt het thuisbezoek door ouders niet als Verus, Vereniging voor katholiek en christelijk controlerend ervaren? onderwijs, blijkt dat iets meer dan een kwart van “Nee, de reacties zijn positief. Ouders en leerlingen de ouders in Nederland een docent thuis op bezoek vinden het leuk; er wordt vaak iets feestelijks van krijgt, terwijl de helft van hen dat belangrijk vindt. gemaakt. Thuis­bezoek is een onderdeel van onze Op Gymnasium Beekvliet in Sint-Michielsgestel is identiteit. Het past in onze visie dat de leerling centraal thuisbezoek van oudsher onderdeel van leerlingen­ staat. Dat is te lezen in de informatie over de school zorg. Rector Carla Faassen vertelt over het effect. en wordt duidelijk gecommu­niceerd, dus als ouders voor onze school kiezen, weten zij van tevoren dat Wie doet de thuisbezoeken en met welk doel? thuisbezoek erbij hoort.” “Thuisbezoek hoort bij de identiteit van onze school en is vanuit de historie zo gegroeid. We doen het alleen in Vragen de thuisbezoeken niet veel tijd? het eerste jaar. Voor de herfstvakantie heeft iedere “Ooit hebben ze vanwege de uren van docenten ter mentor samen met een vakdocent alle leerlingen uit zijn discussie gestaan. Maar iedereen is het erover eens dat eerstejaarsklas thuis bezocht. Op deze manier leren zij de thuisbezoek een investering is die veel opbrengt. ouders en de leerlingen goed kennen. Dat is ook de reden Iedereen doet eraan mee omdat het zo’n duidelijk waarom we het school­kamp met overnachting aan het onderdeel van onze school is. En er zitten nu weliswaar begin van het schooljaar doen in plaats van aan het einde. 150 leerlingen in het eerste jaar, maar mentoren hebben Met thuisbezoek zetten we het contact met ouders en de eerste twee jaar dezelfde klas en gaan in het tweede leerlingen meteen goed neer. Er wordt een stevige basis mentorjaar niet meer op thuisbezoek.” gelegd voor de leerlingenzorg in de verdere schooljaren. De opbrengst is onder andere vertrouwen tussen ouders, leerling en school.”

13 Studiemiddag ‘Overdracht: 23 24-uurs Algemene SEP het kan nog warmer’ NOV ledenvergadering (ALV) Wie Schoolleiders, teamleiders en decanen Wie Leden VO-raad Waar Utrecht Waar Vianen

15 Leergang Financieel Leiderschap SEP Wie Bestuurders, controllers en Kijk voor meer informatie op schoolleiders www.vo-raad.nl/bijeenkomsten Waar Doorn

VO-magazine 7 / Juni 2016 5 INTERVIEW

ANDREJ JOSIC (LAKS) ‘HET GROTE GELD TREKT MIJ NIET’

6 VO-magazine 7 / Juni 2016 Leerlingen die docenten beoordelen: de wereld op zijn kop? Nee, de nieuwe onderwijswereld ziet er zo uit! Dit is mede te danken aan Andrej Josic (19). In juni neemt hij afscheid als voorzitter van het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS). We blikken met hem terug op fel bevochten doelen en kijken vooruit naar zijn toekomst.

Tekst: Marguerite Irrgang / Fotografie: Josje Deekens

Jullie hebben met de VO-raad een convenant schoolbestuurders, maar in de praktijk werkt het vaak over leerlingparticipatie gesloten. Wat ging anders. We horen regelmatig verhalen over leerlingraden daaraan vooraf? die moeten vechten voor hun inspraak. Leerlingen “De VO-raad heeft de code ‘Goed bestuur’. Deze is hebben nu inspraak via de medezeggenschapsraad, maar vorig jaar herzien. We zagen in deze code niets terug dat is voor ons niet genoeg. Het zou mooier zijn geweest over leerlingparticipatie. In eerste instantie waren we als het stelsel echt werd aangepast. Het convenant is op dus niet blij. We hebben toen een ludieke actie gevoerd dit moment het hoogst haalbare, jammer genoeg.” en de volgende dag werden we gebeld door Paul Rosen­ möller, de voorzitter. Toen ik de telefoon opnam, dacht “Ieder jaar dat leerlingenraden niet wettelijk ik in eerste instantie dat we de lul waren. Hij was vast erkend gefaciliteerd zijn, is een jaar te lang”, was niet blij met onze actie en belde om ons de les te lezen. een van jouw uitspraken toen je werd aangesteld Maar het telefoongesprek verliep heel anders. Hij vond als voorzitter. Genoeg bereikt op dit gebied? ook dat de leerlingparticipatie aandacht verdient. Hij “Dat de leerlingenparticipatie is uitgemond in nieuwe was het met ons eens en vond het een goed plan om de wetgeving over docentenevaluatie door leerlingen is mijn leerlingparticipatie te professionaliseren en afspraken hoogtepunt. We hebben de leerlingparticipatie onder te maken over het faciliteren van ervan op scholen. meer onder de aandacht gebracht bij de politiek. Het We hebben toen samen met de VO-raad de site samen­ LAKS heeft een handboek uitgebracht over het evalueren spraak­inonderwijs.nl gemaakt. Doel is om samenspraak van docenten en dat heb ik overhandigd aan Pieter in het voortgezet onderwijs te versterken en meer Duisenberg en Karin Straus van de VVD. Toen ging het verbinding tussen schoolleiders en scholieren mogelijk balletje rollen. Het resultaat was beter dan ik had durven te maken. Dit was al een stap in de goede richting. dromen. Dit boek werd erg enthousiast ontvangen. We Daarnaast hebben we afspraken gemaakt in een hebben er ook heel goed over gedacht en er is veel werk convenant. De leden van de VO-raad hebben inmiddels in het boek gaan zitten. Gespreksrondes en discussies ingestemd met het convenant en op 17 juni stemmen de met zowel leerlingen als docenten zijn erin verwerkt. leden van het LAKS erover. Als ook zij akkoord gaan, De Tweede Kamerleden stonden erg achter onze visie treedt het convenant op 1 september in werking.” en uiteindelijk is er in de Tweede Kamer een nieuwe wet aangenomen. Daarin staat dat scholen verplicht worden ‘Er zijn conservatieve docenten om in hun schoolplan te beschrijven wat ze aan docenten­ die vinden dat wij docenten evaluatie te doen. Deze wet gaat komend schooljaar in. Voor ons was dit een enorme overwinning.” aan de schandpaal nagelen’ Het plan om docenten door leerlingen te laten Een convenant, is dat voldoende? evalueren, heeft er lang gelegen. Was er veel “We zijn ermee op de goede weg. Nog liever had ik de protest van docenten en scholen? leerlingparticipatie als wet door de Tweede Kamer willen “Dat was er zeker. Er zijn conservatieve docenten die krijgen, maar dat is helaas niet gelukt. Ik denk nog steeds vinden dat wij docenten aan de schandpaal nagelen. dat dit nodig is. We strijden bij LAKS voor harde We werden snotneuzen genoemd en ze reageerden zich afspraken over rechten en plichten die een school heeft op ons af. We hebben heel wat vervelende e-mails op het gebied van de leerlingenraad. Bijvoorbeeld dat er ontvangen. Toch zijn we altijd doorgegaan. We zijn al een leerlingenraad komt als één persoon dit wil. Wij er bij het LAKS namelijk van overtuigd dat leerlingen missen nog vastomlijnde regels waar een school zich aan prima kunnen evalueren. Nu is het vaak zo dat een moet houden. Bij de VO-raad praat ik met welwillende docent door een docent wordt geëvalueerd.

VO-magazine 7 / Juni 2016 7 INTERVIEW ‘Het is irritant als je tien minuten moet wachten omdat de docent het geluidsknopje niet kan vinden’

De beoordelende docent komt dan in de les kijken en opeens volwassen collega’s te hebben. Er werken hier dat weet de andere docent ook van te voren. Wij willen beleidsmedewerkers die voor drie jaar in dienst zijn en dit graag op een andere manier doen en daarom zijn die ouder zijn. Ze zijn op de hoogte van bepaalde zaken we een hele tijd in overleg geweest met de stichting en goed ingelezen en met de wisselingen hier is het prettig Leerkracht. Daar wordt nu de app Onze les ontwikkeld. om een aantal vaste mensen te hebben. Maar ik was op­ Deze app laat leerlingen niet alleen die ene les, maar alle eens bestuurder van een club waar allerlei verschillende lessen over de langere termijn bekijken. Daarnaast is de soorten mensen werken. Dat was vooral even wennen.” evaluatie anoniem en geeft de app geen cijfers. Een leer­ ling geeft tips en tops. Zodra de app klaar is, willen we Begin dit jaar verscheen een rapport over radicali­ als LAKS graag meewerken aan de promotie ervan.” sering in het onderwijs. Docenten krijgen steeds vaker te maken met verschillende denkbeelden in In 2015 hebben jullie ook het meldpunt ‘Help! de klas. Vinden jullie dit als LAKS een zorgelijke Mijn docent is digibeet’ in het leven geroepen. ontwikkeling? Ook een manier waarop de docent kan worden “Radicalisering in de klas maakt lessen als burgerschap geëvalueerd. Was de app Onze leraar niet genoeg? moelijker. Toch zijn deze lessen heel belangrijk. Wat “Het idee van dit meldpunt komt voort uit de LAKS- mij betreft heeft de school een belangrijke rol in de monitor 2014-2015. Heel regelmatig gaven er leerlingen ontwikkeling van een leerling. Mijn ouders komen uit aan dat ze ontevreden zijn over hoe de docent met ex-Joegoslavië en ik heb op school gemerkt dat ik toch ICT omgaat. Het is irritant als je tien minuten moet een andere achtergrond heb. Ik had een hele andere visie gaan zitten wachten voordat de les begint, omdat de op de Tweede Wereldoorlog meegekregen, vanuit een docent het geluidsknopje niet kan vinden. Dit keer ander perspectief, en van Nederlandse tradities wist ik werd de docent niet persoonlijk geëvalueerd. Je kon niet zoveel. Dat hoeft niet erg te zijn, maar het is wel anoniem een klacht indienen. We vonden het belang­ heel fijn als je op school die kennis en achtergronden rijk om te laten zien dat dit een probleem is dat met meekrijgt. Daarom is discussiëren en debatteren volgens een goede training van de docent kan worden onder­ mij belangrijker dan ooit. Hierdoor leer je om te gaan vangen. Het werd demotiverend voor leerlingen en met verschillende mensen en achtergronden. Het is ook het is helemaal niet nodig.” belangrijk voor het begrip voor elkaar in de klas. Als je veel van elkaar weet, kun je elkaar ook beter begrijpen. ‘Lageropgeleide ouders kijken soms Ik denk dat de school een aandeel kan hebben in de anders tegen zaken aan’ persoonsvorming en de sociale ontwikkeling van een leerling. Ik denk dat ouders het niet alleen kunnen. In deze tijd is het belangrijk dat een school dit goed beseft.” Je hebt nu twee jaar bij het LAKS achter de kiezen. Had je er graag nog een jaartje aangeplakt? Het LAKS heeft ook een visiedocument geschreven “Nee, twee jaar LAKS is genoeg. Er zit persoonlijk over maatwerk. Moet het onderwijssysteem weer voor mij geen ontwikkeling meer in. De frisse wind flexibeler worden? en de motivatie die ik leverde, is iets minder groot. “Wij willen dat iedere leerling kan excelleren. Er zijn Ik merk dat dingen gewoon worden. In het begin steeds minder scholen die niet aan rendementsdenken voelde ik mijn hart kloppen als ik in de wacht stond doen. Met een goed slagingspercentage sta je als school voor een radio-interview. Nu heb ik dat niet meer. goed aangeschreven. Fijn voor de school, maar minder De dagen waarop ik talloze media te woord moet fijn voor de leerlingen. Op steeds minder scholen hebben staan, zijn ook niet meer zo interessant. Soms krijg leerlingen de mogelijkheid om door te stromen. Er komen je de hele dag dezelfde vragen. Lange interviews vind bij het LAKS regelmatig klachten van leer­lingen die van ik nog wel interessant.” (Gelukkig maar – red.) te voren al uitgesloten worden van hun examen. Dit omdat de kans dat ze slagen klein is. Er wordt dan een Hoe zagen jouw dagen eruit? anti-examencontract afgesloten. Dat is een van de voor­ “In het eerste jaar was ik vicevoorzitter en in het beelden. We horen ook regelmatig dat het voor vmbo’ers tweede jaar voorzitter. In het laatste jaar had ik drie steeds moelijker wordt om de havo te doen. Ze mogen taken. Ik was woordvoerder, lobbyist en gaf leiding aan bijvoorbeeld niet blijven zitten. Doorstroomcijfers het dagelijks bestuur. Het was in het begin vreemd om spelen hierbij een grote rol. We vinden dit soort

8 VO-magazine 7 / Juni 2016 CV ANDREJ JOSIC

Woonplaats Uithoorn

Afstudeerrichting Vwo economie en maatschappij

Baan Voorzitter LAKS - tot half juni

Leest New York Times

Muziek BLØF

praktijken niet passen bij het onderwijs. Een school Hoe ziet het onderwijs er in jouw ogen over hoort niet bezig te zijn met doorstroomcijfers en twintig jaar uit? slagings­percentrages. Het belangrijkste is de leerling “Ik hoop dat het onderwijs over twintig jaar veel flexibeler en zijn ontwikkelingskansen. Het onderwijssysteem is geworden. Dat er dan latere selectie van leerlingen moet flexibeler worden en iemand moet op verschil­ plaatsvindt en dat de kloof tussen arm en rijk veel lende niveaus kunnen leren. In de politiek zijn er nu minder invloed heeft op het onderwijs. Dat iedereen ook initiatieven op dit gebied, maar wat ons betreft gelijke kansen krijgt.” mag het allemaal nog specifieker. Ik denk dat scholen veel meer uit een leerling kunnen halen.” ‘Dat een PvdA-minister [het leenstelsel] op haar geweten heeft, vind ik te erg ‘Het leenstelsel pak desastreus uit!’ Dat schreef het LAKS onlangs boven een persbericht. Is het voor woorden’ leenstelsel een nagel aan jouw doodskist? “Ja, het doet pijn dat dit erdoor is gekomen. We hebben Zit je volgend jaar weer in de medezeggen­ toch echt intensief campagne gevoerd op scholen, maar schapsraad bij de universiteit? de actiebereidheid was niet groot. Dat een PvdA-minister “Nee, dat ben ik niet van plan. Mijn plannen zien er dit op haar geweten heeft, vind ik te erg voor woorden. heel anders uit. Mijn studie wordt belangrijk. Ik ga Ze heeft de kloof tussen arm en rijk alleen maar vergroot. rechten of economie studeren. Verder blijf ik het onder­ Dit draagt niet bij aan een sociale maatschappij. We wijs zeker volgen en ik wil me graag inzetten voor een hebben geprotesteerd op het Malieveld en in de actie­ politieke partij. Ik ben al een tijdje stilzwijgend lid van periode heb ik daar ongeveer gewoond. Het resultaat is een partij. Welke dat is, laat ik pas in juni weten. Dat jammer genoeg niet wat ik voor ogen had.” hou ik echt nog even voor me.”

Is het LAKS de nieuwe PvdA? Hoe ziet jouw leven er over tien jaar uit? “We ijveren voor de minder bedeelde student, maar we “Ik kijk nooit zo ver vooruit. Veel dingen komen door zijn geen politieke partij. We vinden als bestuur dat de geluk of toeval. Ik had van tevoren niet in mijn hoofd portemonnee niet leidend moet zijn. Ik ben bang dat dat ik voorzitter van het LAKS zou worden. Ik zag een te veel mensen afhankelijk worden van hun ouders. vacature en heb voor de grap gesolliciteerd. Misschien Lageropgeleide ouders kijken soms anders tegen zaken word ik ooit minister van Onderwijs, misschien inkoper aan. Ik heb zelf ouders die niet door konden leren en op de bloemenveiling in Aalsmeer. Ik weet in ieder geval die niet begrijpen waarom ik dat wel wil als ik mezelf dat ik dolgraag iets voor de maatschappij wil doen. daarvoor in de schulden moet steken. Dat levert nog Het grote geld trekt mij niet.” weleens discussie op. Ik kies ervoor om door te gaan studeren, maar ik kan me ook voorstellen dat je er voor kiest om geen schulden te maken.”

VO-magazine 7 / Juni 2016 9 BIJPRATEN Passend onderwijs: SCAN HELPT BIJ GOED GESPREK

AOb, CNVO én VO-raad eensgezind aan tafel? Samen de schouders eronder? Het Steunpunt Passend Onderwijs VO kreeg het voor elkaar. Dit resulteerde in de scan Passend Onderwijs, een instrument dat binnen scholen het gesprek over passend onderwijs op een laag­ drempelige manier op gang kan brengen. Hoe hebben betrokkenen de samenwerking ervaren en wat vinden ze van de scan?

Tekst: Martijn Laman / Illustratie: Robert Vulkers

‘VINGER AAN DE POLS BIJ LERAREN’ te maken heeft. Daarom vonden wij het als CNV Onderwijs belangrijk om bij elke stap in de ontwikkeling van de scan, de vinger aan de pols te houden bij leraren. Kyra Keybets, beleidsmedewerker passend Dat zie je terug in de scan. We laten met deze samen­ onderwijs CNV Onderwijs: werking zien dat we ook sectorbreed echt samen actie kunnen ondernemen. Wat we van onze achterban bijvoorbeeld hebben meegenomen, is dat leraren “Ons uitgangspunt is altijd dat je vragen over wat regelmatig botsen op de financiële kant van passend nodig is voor passend onderwijs vooral aan de mensen onderwijs: ‘het geld is op’. Maar je wilt je als docent op de werkvloer zelf moet stellen. Alleen zo krijg je eigenlijk niet uit het veld laten slaan door dat feit. een goed beeld van de dagelijkse praktijk van docenten. Dan moet je kunnen doorvragen: hoe wordt dat geld Voor passend onderwijs is meer nodig dan een cursus, verdeeld? Welke alternatieven zijn er? Een gesprek over het gaat om de wisselwerking binnen de school. de scanresultaten geeft ook zicht op ieders beeld van de Daarom speelt het gesprek zo’n grote rol bij de scan. organisatie van passend onderwijs op schoolniveau. Dat Een individuele docent ziet een leerling met extra is in het belang van de leerling. Kun je een leerling de ondersteunings­behoefte vaak maar een paar keer per beste hulp bieden als niet alle betrokkenen goed op de week. Als je als docent dan bepaalde expertise mist, hoogte zijn?” wil je op dat moment kunnen handelen. Dan is het essentieel dat je de weg kent in de zorgstructuur van jouw school. ‘We laten zien dat we Nu staat het beleid rond passend onderwijs in het sectorbreed echt samen actie voortgezet onderwijs vaak nog ver van leraren af. kunnen ondernemen’ Terwijl juist de leraar heel direct met passend onderwijs

10 VO-magazine 7 / Juni 2016 ‘HELE SCHOOL KAN AAN DE SLAG’ Op sectorniveau moeten we wel al in een vroeg stadium de koppen bij elkaar kunnen steken. Wanneer de AOb alleen op een eindresultaat kan schieten, worden we toch Esther Sloots, beleidsmedewerker in een reactieve positie gebracht. Aan de andere kant passend onderwijs AOb: hebben wijzelf natuur­lijk wel eerst bepaald wat nu het gemeenschappelijke doel is. Wij wilden bijvoorbeeld voorkomen dat het een ‘afrekeninstrument’ zou worden. “Deze samenwerking is misschien niet gebruikelijk, Nou, daar bleek de VO-raad hetzelfde in te zitten. maar liep heel soepel. Het werk ging vooral uit van de Op passend onderwijs streven we allemaal hetzelfde na. VO-raad, maar wij konden continu input leveren en Natuur­lijk zijn wij als AOb sterk gericht op het meedenken, bijvoorbeeld over het niveau waarop de personeel, maar we vinden het allemaal belangrijk dat vragen worden gesteld. Die gezamenlijkheid leidt tot passend onderwijs zo goed mogelijk loopt. We zijn ook een beter en breed gedragen product. Wij kunnen goed heel tevreden met het resultaat. Via de scan kunnen de inschatten welke vragen in de scan handig zijn voor de mensen die aan het werk zijn met passend onderwijs werkvloer. En bij de antwoordmogelijkheden hebben zelf aangeven hoe het nu eigenlijk gaat. En het gesprek we een ‘weet niet’ toegevoegd, omdat er op de werkvloer daarover kan op elk niveau zorgen voor meer nog een heleboel onduidelijk is. De terminologie is duidelijkheid.” ook belangrijk - veel leraren weten niet wat een school­ ondersteuningsprofiel is, terwijl ieder bestuur daarmee bezig is. Het mooie van deze scan is dat eigenlijk de ‘Op het gebied van passend hele school ermee aan de slag kan, van team tot school­ onderwijs streven we allemaal leiding. Zo krijg je een volledig beeld, waarvoor je hetzelfde na’ werkelijk samen de verantwoordelijkheid draagt.

VO-magazine 7 / Juni 2016 11 BIJPRATEN

PRAKTIJKTEST: SG LELYSTAD

In de ontwikkelingsfase verzorgde Scholengemeenschap Lelystad een try-out van de scan Passend Onderwijs. Jan de Wit, psycholoog bij het Samenwerkingsverband VO Lelystad en eindexamensecretaris bij Scholengemeenschap Lelystad, begeleidde dit eerste contact tussen scan en praktijk: Wat is de scan Passend Onderwijs? “Met tien respondenten was de try-out totaal niet representatief, De scan Passend Onderwijs geeft natuurlijk. Maar voor de scan was het nuttig. In het domein Jeugdzorg inzicht in het passend onderwijs bij zijn bijvoorbeeld nog wat vragen toegevoegd. We zagen ook dat met u op school en kan worden ingevuld name vragen over het samenwerkingsverband, samenwerking met door iedereen die op professionele gemeenten en financieel beleid veel ‘weet-niet’-antwoorden kregen - manier betrokken is bij onderwijs en wat een prachtig uitgangspunt voor een gesprek kan zijn. Analyse van leerlingen. De uitkomst geeft aan­ de uitkomsten was niet het primaire doel, maar de try-out maakte wel knopingspunten voor gesprekken, het besef los dat passend onderwijs in heel de school goed maakt ontwikkelgebieden zichtbaar geïntegreerd moet worden. De centrale directie bespreekt momenteel en helpt bij de evaluatie van de of en wanneer we de echte scan gaan uitvoeren. Op beleidsniveau is voortgang van passend onderwijs. het gevoel vaak toch dat passend onderwijs al goed op de rails staat. Naast CNV Onderwijs en de AOb Hoe dichter bij de werkvloer, hoe minder dat gevoel leeft. In 2013 waren ook het Nederlands Jeugd­ ben ik afgestudeerd als psycholoog met een scriptie over passend instituut, de Nederlandse Vereniging onderwijs. Daaruit bleek dat docenten vooral behoefte hebben aan van Schooldecanen en Leraren­ training in pedagogische en didactische vaardigheden richting begeleiders en vertegenwoordigers kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte. Maar ook dat de van samenwerkingsverbanden en positieve ervaring van zo’n training op zich al een boost geeft aan de scholen partners bij de ontwikkeling self-efficacy en attitude van docenten.” van de scan Passend Onderwijs. Vul de scan in op www.scanpassendonderwijs.nl

‘WE HEBBEN ELKAAR NODIG’

Mike Jolink, senior adviseur Steunpunt passend onderwijs. De benodigde condities en rand­ Passend Onderwijs VO: voorwaarden vertalen zich in een bepaalde onder­ steunings­behoefte, die je alleen achterhaalt als je het met elkaar hebt over passend onderwijs. “Uit onderzoek van Oberon naar wat er in het veld Een leuk aspect is dat de introductie van de scan speelt rond passend onderwijs, bleek dat onderwijs­ niet afhankelijk is van een schoolleider. Verschil­lende professionals vooral behoefte hebben aan iets dat hen personen binnen de organisatie kunnen de scan onder binnen de school helpt bij het voeren van het juiste collega’s initiëren. De scan is opgedeeld in heldere gesprek over passend onderwijs. Met dat doel is de thema’s en besteedt nadrukkelijk aandacht aan zaken scan ontwikkeld. Zo hoort er een gespreks­hand­leiding als de omgang met verschillen, reflectie met leerlingen bij. Aan andere ondersteunings­componenten werken en de communicatie met omgevings­partners, zoals we nog. Ook daarvoor willen we niet uitgaan van ouders. In hoeverre organiseer je dat? Zijn leerlingen veronderstellingen, maar van de feitelijke behoefte. zich bewust van hun mogelijkheden? Weten docenten Bijzonder is dat AOb, CNVO en VO-raad in heel dit waar zij terecht kunnen? Dat levert waardevolle infor­ traject als serieuze gesprekspartners zijn opgetrok­ken, matie op. We hopen dat de scanresultaten fungeren als tot en met de inhoudelijke vormgeving van de scan. een soort spiegel, waarmee je je positie met betrekking Heel prettig dat dat gelukt is, want op de uitvoering tot passend onderwijs nauwkeurig kunt bepalen. Het is van passend onderwijs hebben we elkaar gewoon nodig. ook nuttig als je ontdekt dat jij of collega’s iets niet weten. Natuurlijk is het aan de schoolleiding om te faciliteren, Dat kan best confronterend zijn voor een school­leiding te ontwikkelen, te organiseren. Tegelijkertijd moeten die er alles aan doet om passend onderwijs goed te ook de docenten op klassikaal niveau zelfstandig en in organi­seren, maar het zou evengoed een belangrijk samenwerking met collega’s vorm kunnen geven aan signaal zijn.”

12 VO-magazine 7 / Juni 2016 VPRO DOC Burgerschapsvorming op tournee BIJ LEF MAG HET SCHUREN

De veelbesproken documentaire ‘2Doc: Maatschappijleer’ volgt beginnend docent maatschappijleer Daan Faasen, die zijn leerlingen vooral maatschap­pe­ lijke bevlogenheid wil meegeven. Tijdens een scholentour doet de documentaire de Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB) aan. Hier is het debat over burger­ schap verankerd in de schoolcultuur. ‘Discussiëren leer je door het te doen.’

Tekst: Martijn Laman / Fotografie: ‘Een van de jongens’

In een kring zitten ze, de OSB-docenten en directie­ is tenslotte nog wat anders dan er in je doen en laten leden die op deze maandagmiddag als onderdeel van de vorm aan geven. “Ik denk dat wij daar op een bijzondere scholentour stil­staan bij burgerschapsvorming, met als manier op inspelen, maar er is geen recept. Volgens mij uitgangspunt het advies van Platform Onderwijs2032 geven scholen er in, pakweg, Tilburg evengoed op een om daar in het onder­wijs meer aandacht aan te besteden. eigen manier vorm aan.” Op de Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB) begint letterlijk iedere les (‘tot gym aan toe’) in een kring. ‘Burgerschap vereist dat we de “Die kring is een uiting van onze schoolcultuur”, jongeren in die hokjes weer met vertelt een docent, “net als het feit dat leerlingen van elkaar laten praten’ alle niveaus tot hun vijftiende samen in de klas zitten. Er is bij ons altijd ruimte voor een gesprek, wat ontzet­ tend bijdraagt aan het leren discussiëren.” Streetwise Op de OSB wordt burgerschapsvorming integraal De OSB ligt middenin de Bijlmer, een gemeenschap benaderd, vanuit de gedachte dat elk vak aanknopings­ die letterlijk alle windstreken samenbrengt. Nederland punten biedt. “Al is het bij het ene vak meer zoeken dan in een notendop? Ja én nee, vinden de docenten: “Een bij het andere.” Het typeert de school dat leerlingen dorp als Etten-Leur hoort evenveel bij Nederland.” En en docenten vanaf het allereerste moment weten hoe ook de OSB bestaat niet alleen uit de streetwise kids van verschillend mensen en perspectieven kunnen zijn. Zuidoost: “In elk klas zitten wel leerlingen uit Abcoude. “Omdat meningen en culturen hier zo uitwaaieren, Dat is twintig minuten fietsen van hier, maar een totaal is het gewoon noodzaak om je in elkaar te verdiepen. andere wereld.” De ‘buitenlui’ vinden het vaak best Dat is een groot voordeel.” spannend om in de grote stad naar school te gaan. Nu het belang van burgerschapsvorming in een advies is Maar als een docent met zijn klas een fietstochtje naar vastgelegd, waken de docenten er vooral voor dat het in Abcoude maakt, worden de rollen omgedraaid: “Ineens een cognitief hokje belandt. Veel weten over burgerschap kijken die stoere boys en girls hun ogen uit: weilanden,

VO-magazine 7 / Juni 2016 13 koeien!” Verschillen zijn er overal en in allerlei op­ Stellig zichten. “Het gaat erom dat je daar als docent gebruik De ontmoeting als kern van burgerschapsvorming is van kunt maken.” voor de OSB aanleiding om vanaf het eerste moment aandacht te besteden aan gespreksvaardigheden. Leer­ Inleven lingen én docenten raken vertrouwd met het voeren van Elke discussie over burgerschap draagt begrippen als gesprekken en het vormen van een eigen mening. “De ‘radicalisering’ en ‘asielzoekers’ met zich mee. Misschien stelligheid van die veertienjarige blijkt dan vaak toch omdat die begrippen in verband worden gebracht met niet even doordacht en leunt vaak op een andere bron.” mensen die zich buiten dat burgerschap lijken te plaatsen Als docent is het in zo’n geval de kunst om een con­ en mensen die er deel van willen worden. En ook omdat structieve discussie aan te zwengelen, bijvoorbeeld over burgerschap een allesbehalve homogeen begrip lijkt. actualiteiten, zonder leerlingen in het harnas te jagen. Wat moet in 2032 het eindresultaat zijn van burger­ In de VPRO-documentaire trof leraar Daan Faasen een schaps­vorming? Volgens de docenten is dat voor een bovenbouwklas die niet gewend was onder­ling in gesprek deel niet te definiëren omdat de maatschappij constant te gaan. Hij zegt: “Daar worstelde ik mee. Discussiëren verandert. Het kan wel inhouden dat je in staat bent als leer je alleen door het te doen en het resultaat te ervaren. mens om te gaan met al die veranderingen. “Dan is het Daarom zou het mooi zijn als iedere leerling er al vanaf onze rol om jongeren met dat aanpassingsvermogen de de onderbouw aan kan wennen.” wereld in te sturen.” De docenten van de OSB vinden dat het hoort bij je rol als docent, in welk vak dan ook, om te beschikken over ‘Leerlingen hoeven die aanslag ook de vaardigheden waarmee je vakinhoud kunt koppelen weer niet zes lesuren achter elkaar aan burgerschapsvorming. Waarbij je in de teams bespreekt wie wat doet, voor een goed evenwicht. te bespreken’ “Want leerlingen hoeven die aanslag ook weer niet zes lesuren achter elkaar te bespreken.” In de veelbesproken VPRO-documentaire ‘2doc: maatschappijleer’ brengt beginnend docent Daan LEF Faasen (vandaag op de OSB aanwezig) met zijn klas Over de voorbereiding van nieuwe docenten op hun een bezoek aan het naburige asielzoekerscentrum, burgerschapsvormende taak bestaat bij de aanwezigen waar de leerlingen in gesprek gaan met leeftijdsgenoten. wat scepsis. “Ik vrees dat docenten in opleiding er niet “Voor mij is dát de essentie van burgerschapsvorming: mee bezig zijn, behalve bij maatschappijleer. En zeker de ontmoeting tussen mensen”, zegt een docent. als er onder leerlingen ‘botsende sentimenten’ bestaan, “Elkaar zien en spreken. Je kunnen inleven in de ander durven soms ook ervaren docenten dat moeilijke gesprek en beseffen hoe verschillend we nu eenmaal zijn.” niet aan. Maar je kunt het ook over elkaar hebben. Waar Die instelling lijkt soms ver weg, getuige de recente kom je vandaan, wat vind je belangrijk? Als je dat van ‘communicatie’ tussen volwassenen op sociale media: elkaar weet, kan een gesprek over radicalisering minder sommigen dulden überhaupt geen discussie, anderen heftig worden.” missen, netjes gezegd, de link tussen vertellen en Om gespreksvaardigheden te stimuleren, ontwikkelden luisteren. Jongeren zijn daar allesbehalve blind voor: docent geschiedenis en maatschappijleer Mihai Popa en “Een leerling zei het heel mooi: ‘Heb toch respect voor ‘vaste gastdocent’ Tanja Jadnanansing (tevens Tweede het feit dat wij van jullie willen leren.’” Mede daarom Kamerlid voor de PvdA) de interactieve methode LEF: duren oudergesprekken op de OSB twintig minuten. Luisteren, Empathie tonen, Feedback geven. Het zijn “Die gaan óók over wat er thuis speelt. Zo ontdek je communicatieve richtingaanwijzers die gesprekken over vanuit hoeveel verschillende waardensystemen ouders willekeurig welk onderwerp in goede banen leiden. leven en kinderen opgroeien.” “Het mag schuren bij LEF, leerlingen staan soms recht

14 VO-magazine 7 / Juni 2016 VPRO DOC

ONDERTUSSEN IN ETTEN-LEUR

In Amsterdam-Zuidoost stond ‘Etten-Leur’ kortstondig symbool voor het idee dat Nederland meer is dan je directe omgeving. Tijd voor een ‘weerwoord’ van Ivo Pertijs, docent maatschappijleer en burgerschapscoördinator van de Katholieke Scholengemeenschap Etten-Leur, eveneens gastheer van de scholentour: “Onze visie op burgerschapsvorming hebben we ‘van onderaf’ vormgegeven. Dat leverde een beeld op van de kritische en betrokken burger waarnaar we streven. Leerlingen moeten op een gezonde manier mondig leren zijn, kritisch kunnen denken, kunnen samenwerken. Dat zie je terug in de ruimte voor inspraak van onze leerlingen. Ook iedere collega kan in het kader van burgerschap projecten initiëren. In samenwerking met de gemeente loopt er nu een niet-vakgebonden project van waaruit leerlingen van alle niveaus inspraak hebben op het jongerenbeleid. Ik denk niet dat je burgerschapsvorming ‘in de provincie’ makkelijker of moeilijker kunt waarmaken. Al zijn er zeker verschillen. Die heterogeniteit in Zuidoost, daar moeten wij ons best voor doen: de wereld de school in halen, zelf op stap gaan. Tijdens de scholentour viel trouwens op dat leerlingen de term ‘burgerschap’ niet kenden. Pas bij de uitleg viel het kwartje: ‘Dan doen we heel veel aan burgerschap!’ En daar gaat het om.”

tegenover­ elkaar”, vertelt Jadnanansing. “Dat is juist het een goed functionerende leerlingenraad krijgt. De school mooie: de ruimte die we bieden aan het moeilijke gesprek. beschikt al wel over een heuse jongerenrechtbank waar Je maakt bespreekbaar wat onbespreekbaar was.” LEF ‘echte’ zaken worden behandeld door jongeren die een stimuleert ook de ontwikkeling van die andere voor­ cursus hebben gevolgd om advocaat van de verdachte, waarde voor goed burgerschap: zelf nadenken. Dat het OM en de rechter te kunnen zijn. “Zo leren mag je best zien als een sociale vaardigheid, want zelf jongeren heel direct over burgerschap.” nadenken vergt óók ontvankelijkheid voor de gedachten van anderen. Hokjes Omdat het onderwijs de enige plek is waar je ieder mens Kring op jonge leeftijd kunt bereiken, begrijpen de docenten Kringgesprekken, heterogene groepen en een brede wel waarom de overheid voor burgerschapsvorming een scholengemeenschap alleen zijn niet voldoende om beroep op hen doet. Maar: “Afgelopen decennia zijn burgerschapsvorming werkelijk integraal te benaderen, jongeren door de organisatie van het onderwijs vooral zeggen de docenten: “Het is belangrijk om altijd in hokjes gezet. Burgerschap vereist dat we jongeren uit richting te geven aan je pedagogische en onderwijs­ die hokjes weer met elkaar laten praten.” Het is een les kundige doelen. Het helpt ons bijvoorbeeld om heel die de organisatie van de scholentour ongetwijfeld bewust na te denken over de klassenindeling en die meeneemt naar De Balie, in dat ‘andere’ Amsterdam, iedere zes weken te veranderen. Zo leren jongeren met waar op 15 juni het slotdebat plaatsvindt. iedereen samen­werken en omgaan.” Om als school zelf de gewenste gemeen­schap in de maatschappij te Een livestream van het slotdebat is woensdagavond weerspiegelen, zouden docenten graag zien dat de OSB 15 juni te volgen op vpro.nl/maatschappijleer.

VO-magazine 7 / Juni 2016 15 PARTICIPATIEWET Aan het werk met het Sociaal Akkoord ‘MES SNIJDT AAN TWEE KANTEN’

Werkgevers met meer dan 25 werknemers moeten een bepaald percentage mensen met een arbeids­ beperking in dienst nemen. Scholengroep Spinoza in de regio Haaglanden heeft daar al ervaring mee. Dit jaar kijkt het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid of in het hele voortgezet onderwijs de quota zijn gehaald.

Tekst: Hanneke van der Linden / Fotografie: Josje Deekens

ONLINE MAGAZINE Hoe werkt de Banenafspraak in de praktijk? Waar moet een werkgever op letten? En hoe doen anderen het? Deze en andere vragen komen aan bod in ‘Samen voor meer banen’. Dit online magazine bevat verhalen uit de praktijk en laat werkgevers uit de marktsector, overheid en onderwijs zien wat er in hun omgeving op het gebied van de banen­afspraak gebeurt. Ook bevat het handige informatie, zoals een toolkit en links. www.samenvoormeerbanen.nl

16 VO-magazine 7 / Juni 2016 Aan het werk met het Sociaal Akkoord ‘MES SNIJDT AAN TWEE KANTEN’

Volgens de nieuwe Wet banenafspraak en quotum werkte mee aan hun aanstelling. Schoolleider Erwin arbeidsbeperkten, vastgelegd in het Sociaal Akkoord van Zomervrucht van het Veurs Lyceum heeft binnen de 2013, moeten werkgevers met meer dan 25 werknemers bestaande exploitatie een werkplek kunnen genereren (of 40.575 verloonde uren) een bepaald percentage en afdelingsmanager Arjen Ravensbergen van het ‘s mensen met een ziekte of handicap in dienst nemen: het Gravendreef College heeft een extra plaats weten te quotum arbeidsbeperkten. In 2016 kijkt het ministerie creëren. van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) of de Beide schoolleiders onderstrepen dat het om volwaardige afgesproken aantallen voor 2015 zijn gehaald; ook in arbeidsplaatsen gaat. Zomervrucht: “We nemen niet zo het onderwijs. Voldoen werkgevers daar niet aan, dan maar iedereen aan en vragen om bepaalde competenties. kan het zijn dat zij vanaf 2018 een quotumheffing van Behalve het vermogen om goed om te kunnen gaan met €5000,- per niet-ingevulde arbeidsplaats per jaar moeten leerlingen en collega’s, is dat discipline, zodat we erop betalen. aan kunnen dat ze op tijd op hun werk zijn. Hiervóór hadden we een wat mindere ervaring, maar over Rick Volwaardig ben ik zeer tevreden. Als er financiële en organisatorische Voor een vacature die door een Wajonger kan worden ruimte voor is, zou ik graag willen dat hij blijft.” ingevuld, kunnen scholen terecht bij een van de 35 Ook Ravensbergen is heel tevreden. “Het mes snijdt regionale Werkbedrijven of een zogeheten Werkgevers­ aan twee kanten. Sander is top met de leerlingen. Hij Servicepunt: een samenwerkingsverband tussen UWV is echt op zijn plek en dat vinden de andere conciërges en gemeenten. ook. Daarnaast geef je iemand een kans en daar heb je Scholengroep Spinoza in Leidschendam-Voorburg en als maatschappij een verplichting toe, zeker als school. Den Haag heeft twee Wajongers als hulp-conciërge in Ook wij hebben kwetsbare leerlingen. Met name bij dienst genomen. Rick Struik en Sander Zuiderwijk doen leerlingen aan de onderkant van onze opleiding, die kleine onderhoudsklusjes, ondersteunen bij surveillance we met zorgtrajecten hebben omgeven en van harte in de pauzes en nemen nu en dan portierstaken over. hebben ondersteund om hun diploma te halen, vraag HR-manager Jaap-Willem Westhoek heeft Struik en ik me regelmatig af waar deze kwetsbare groep terecht Zuiderwijk met behulp van het UWV en jobcoaches van komt. Als we zo veel hart voor hen hebben op school, een re-integratiebedrijf aan het werk geholpen. Op de dan vind ik dat de maatschappij ook mag werken aan scholen waar de twee mannen inmiddels aan de slag zijn, een vervolg.” was de schoolleiding van meet af aan enthousiast en

VO-magazine 7 / Juni 2016 17 p ‘GEEN DAG IS HETZELFDE’

Rick Struik (22) , hulpconciërge Veurs Lyceum, Leidschendam:

“Tot een paar jaar terug was ik net als iedere jongen vooral bezig met voetballen en mijn mbo-opleiding tot timmerman, toen ik een infectie aan mijn rug kreeg. Vier jaar heb ik met een bacterie in mijn lichaam rondgelopen. Voordat ik genezen was, heb ik vijf operaties aan mijn rug moeten ondergaan. Ik heb mijn timmermansopleiding niet af kunnen maken en kwam voor acht maanden thuis te zitten. Dat vond ik echt niet lekker. Ik heb veel liever iets te doen. Via het UWV kon ik hier op school werken als hulpconciërge. Zes jaar geleden zat ik zelf nog op de middelbare school en zei ik dat ik nooit meer terug naar school wilde, maar nu zit ik er toch, haha!

‘Ik kan nog steeds grapjes maken, maar de leerlingen luisteren ook naar me’

Ik ben heel blij met mijn baan. Na een proefperiode van twee maanden heb ik nu een halfjaarcontract en draai volledig mee op basis van 25 uur. In het begin moest ik wennen aan de drukte en wilden de kinderen me nog weleens uittesten tijdens het surveilleren in de pauzes. Het leeftijdsverschil met de leerlingen is klein en dat vond ik wel eens lastig. Om overwicht te hebben zodat ze naar me luisterden. Dat is nu over, ik kan nog steeds grapjes maken, maar ze luisteren ook naar me. Voor alles kan ik terecht bij Raymond, de conciërge die mij begeleidt. Ik vraag het gewoon als ik iets niet weet. We zijn hier recht voor z’n raap en ik kan met iedereen even goed overweg. Het leukste van mijn werk vind ik de afwisseling. Lokalen opknappen, schilderen, stoelen en tafels repareren, surveilleren of de portier vervangen, ik doe het allemaal en geen dag is hetzelfde. Er wordt naar me geluisterd en ik voel me serieus genomen, dat is fijn. Het liefst zou ik op termijn 40 uur willen werken en als het even kan alsnog een diploma halen.”

18 VO-magazine 7 / Juni 2016 PARTICIPATIEWET p ‘HIER WORD IK GEZIEN’

Sander Zuiderwijk (31), hulpconciërge ‘s Gravendreef College, Den Haag:

“Ik heb nogal wat meegemaakt. Vroeger was ik nogal een straatschoffie, zeg maar. Ik heb van alles gedaan: sociaal-pedagogisch werk in buurthuizen, schoonmaakwerk in hotels en ik heb als lasser zelfs nog een explosie meegemaakt. Maar altijd van die korte en tijdelijke baantjes. Ik ben vader en heb sinds drie jaar een dochtertje; dat betekent meer verantwoordelijkheid. Via een re-integratie­ traject ben ik hier gekomen en nu heb ik een halfjaarcontract.

‘Ik heb wel een klik met de ‘boefjes’ van school’

In het begin moest ik wennen aan hoe docenten en collega’s met elkaar omgaan. Het is een ander milieu. Maar ik ben hier warm ontvangen door de andere conciërges en ik heb veel aan Bart, de hoofdconciërge die mij begeleidt. Het werk wat ik doe, vind ik erg leuk. Vooral het contact met de ‘boefjes’ van school. Daar heb ik wel een klik mee en ik merk dat die eerder naar mij luisteren dan naar een andere volwassene. Ik zit nu halverwege mijn halfjaarcontract, maar ik wil heel graag blijven. Door dit werk heb ik sociale contacten, ik voel me meer gewaardeerd en weer onderdeel van de maatschappij. Dat je erbij hoort, dat geeft mij een positieve ‘boost’. Ik was uit mijn ritme en moest wennen aan vaste tijden, maar nu wil ik op termijn wel 40 uur werken. Ik hoop dat het hier op deze school kan. Hier word ik persoonlijk benaderd, hier word ik gezien. Niet dat ze me ontzien of zo, er wordt echt geen onzin aan me verteld. Iedereen is eerlijk tegen me, ook als ik iets niet goed doe. Daar kan ik goed tegen hoor, dat vind ik juist fijn.”

VO-magazine 7 / Juni 2016 19 ADVERTORIAL ADVERTORIAL

daar niet door beïnvloed te worden. Maar het is toch zonde PRATEN als je aanleg hebt voor techniek en er niet voor kiest op Collega-ambassadeur Jill Horstman: “Voor mij is de basis van verkeerde redenen?” belangrijkste winst van de gastles dat de leerlingen gaan praten. Met elkaar, met de decaan, thuis aan tafel. Als ze ONWETENDHEID de klas uitlopen en onderling verder praten, dan weet ik Het heeft deels ook te maken met onwetendheid, denkt dat het goed zit. Dan heb je het gesprek op gang gebracht.” chemiestudent Chamid. “Techniek is overal, we kunnen niet zonder. Maar tegelijkertijd denken veel leerlingen dat OOK AMBASSADEURS IN DE KLAS? techniek ingewikkeld is. Of alleen mannenwerk. Terwijl De Ambassadeurs van de Techniek zijn actief in heel er juist heel veel uitdaging en carrièreperspectief in zit. Nederland en komen kosteloos langs op middelbare Met de gastles willen we laten zien hoe breed techniek scholen. De voorlichting is bedoeld voor alle leerlingen die Chamid Sulchan – Ambassadeur van de Techniek de van Ambassadeur – Sulchan Chamid eigenlijk is. En dat er op alle niveaus leuke banen zijn, vol voor hun sector/profi elkeuze staan. Een gastles aanvragen? afwisseling.” Kijk op www.techniektalent.nu/ambassadeurs.

DRIJFVEREN Chamid Sulchan maakt de gastlessen altijd zo persoonlijk LOB EN TECHNIEK Gastles Ambassadeurs van de Techniek geeft scholieren beter beeld mogelijk. “We draaien geen standaardverhaaltje af. Ik Wat weten uw leerlingen over werken in de probeer elke leerling individueel te prikkelen na te denken techniek? Door beroepsoriënterende activiteiten over de eigen drijfveren. Zonder keihard techniek te (bijvoorbeeld de gastlessen van de Ambassadeurs) pushen: de leerlingen moeten voor zichzelf gaan nadenken en op onderzoek uit te gaan, vormen leerlingen zich Een kijkje in de wat ze willen en kunnen. Daarin geven we ze hopelijk een een beeld van hun mogelijkheden. Met techniek als zetje. Soms kloppen ze direct na de gastles al aan voor interessante – maar zeker niet enige – optie. Ga meer informatie. Daar doe je het voor.” voor tips en tools over LOB en techniek naar wereld van techniek www.techniektalent.nu/lob.

Beter kiezen begint met inzicht in de beroepsmogelijkheden en ontdekken wat je leuk vindt. De Ambassadeurs van de Techniek geven middelbare scholieren tijdens gastlessen een duidelijk en realistisch beeld van techniek. Voor jongeren, door jongeren. “We laten de leerlingen nadenken over hun eigen drijfveren.”

De een werkt als projectvoorbereider voor een lesprogramma. De rolmodellen brengen met hun bouwbedrijf, de ander zit in het laatste jaar van zijn persoonlijke verhaal hun enthousiasme over op de hbo-opleiding Chemie. Samen met ruim honderd andere leerlingen, middenin hun eigen belevingswereld. “We jonge technici geven Jill Horstman en Chamid Sulchan als zijn jong, hebben zelf kortgeleden in de schoenen van de Ambassadeurs van de Techniek gastlessen aan middelbare leerlingen gestaan”, zegt Horstman (21). “We hadden hun

scholieren. “Zelf vond ik het op de havo ook heel moeilijk broer of zus kunnen zijn. En weten ook hoe moeilijk het is de Techniek van – Ambassadeur Jill Horstman om te kiezen,” zegt Chamid (21). “Als ambassadeur wil ik om goed te kiezen. Dat zorgt voor een klik.” leerlingen helpen met hun keuze, door te laten zien wat de mogelijkheden zijn in de techniek. Hoe completer hun 7 WERELDEN beeld, hoe beter ze kunnen kiezen.” Een gastles duurt een lesuur, waarin de ambassadeurs de leerlingen na een introfi lm meenemen door ‘de 7 werelden van techniek’: van Voeding & Gezondheid tot Wetenschap & Ontdekken. Hierin is voor elke leerling wel iets te vinden. ‘Laat leerlingen nadenken Oók voor meiden: zij kiezen beduidend minder vaak voor techniek dan jongens en kunnen op speciale aandacht van over hun eigen drijfveren’ de ambassadeurs rekenen.

BEÏNVLOED INTERACTIEF Horstman: “Meiden durven vaak simpelweg niet te kiezen De ambassadeurs, afkomstig uit de regio van de voor techniek. Als al je vriendinnen kiezen voor verzorging school, verzorgen in duo’s klassikaal een interactief of economie, dan moet je stevig in je schoenen staan om

TT_advertentie_advertorial_A3_4.indd Alle pagina's 19-05-16 17:37 ADVERTORIAL ADVERTORIAL

daar niet door beïnvloed te worden. Maar het is toch zonde PRATEN als je aanleg hebt voor techniek en er niet voor kiest op Collega-ambassadeur Jill Horstman: “Voor mij is de basis van verkeerde redenen?” belangrijkste winst van de gastles dat de leerlingen gaan praten. Met elkaar, met de decaan, thuis aan tafel. Als ze ONWETENDHEID de klas uitlopen en onderling verder praten, dan weet ik Het heeft deels ook te maken met onwetendheid, denkt dat het goed zit. Dan heb je het gesprek op gang gebracht.” chemiestudent Chamid. “Techniek is overal, we kunnen niet zonder. Maar tegelijkertijd denken veel leerlingen dat OOK AMBASSADEURS IN DE KLAS? techniek ingewikkeld is. Of alleen mannenwerk. Terwijl De Ambassadeurs van de Techniek zijn actief in heel er juist heel veel uitdaging en carrièreperspectief in zit. Nederland en komen kosteloos langs op middelbare Met de gastles willen we laten zien hoe breed techniek scholen. De voorlichting is bedoeld voor alle leerlingen die Chamid Sulchan – Ambassadeur van de Techniek de van Ambassadeur – Sulchan Chamid eigenlijk is. En dat er op alle niveaus leuke banen zijn, vol voor hun sector/profi elkeuze staan. Een gastles aanvragen? afwisseling.” Kijk op www.techniektalent.nu/ambassadeurs.

DRIJFVEREN Chamid Sulchan maakt de gastlessen altijd zo persoonlijk LOB EN TECHNIEK Gastles Ambassadeurs van de Techniek geeft scholieren beter beeld mogelijk. “We draaien geen standaardverhaaltje af. Ik Wat weten uw leerlingen over werken in de probeer elke leerling individueel te prikkelen na te denken techniek? Door beroepsoriënterende activiteiten over de eigen drijfveren. Zonder keihard techniek te (bijvoorbeeld de gastlessen van de Ambassadeurs) pushen: de leerlingen moeten voor zichzelf gaan nadenken en op onderzoek uit te gaan, vormen leerlingen zich Een kijkje in de wat ze willen en kunnen. Daarin geven we ze hopelijk een een beeld van hun mogelijkheden. Met techniek als zetje. Soms kloppen ze direct na de gastles al aan voor interessante – maar zeker niet enige – optie. Ga meer informatie. Daar doe je het voor.” voor tips en tools over LOB en techniek naar wereld van techniek www.techniektalent.nu/lob.

Beter kiezen begint met inzicht in de beroepsmogelijkheden en ontdekken wat je leuk vindt. De Ambassadeurs van de Techniek geven middelbare scholieren tijdens gastlessen een duidelijk en realistisch beeld van techniek. Voor jongeren, door jongeren. “We laten de leerlingen nadenken over hun eigen drijfveren.”

De een werkt als projectvoorbereider voor een lesprogramma. De rolmodellen brengen met hun bouwbedrijf, de ander zit in het laatste jaar van zijn persoonlijke verhaal hun enthousiasme over op de hbo-opleiding Chemie. Samen met ruim honderd andere leerlingen, middenin hun eigen belevingswereld. “We jonge technici geven Jill Horstman en Chamid Sulchan als zijn jong, hebben zelf kortgeleden in de schoenen van de Ambassadeurs van de Techniek gastlessen aan middelbare leerlingen gestaan”, zegt Horstman (21). “We hadden hun scholieren. “Zelf vond ik het op de havo ook heel moeilijk broer of zus kunnen zijn. En weten ook hoe moeilijk het is de Techniek van – Ambassadeur Jill Horstman om te kiezen,” zegt Chamid (21). “Als ambassadeur wil ik om goed te kiezen. Dat zorgt voor een klik.” leerlingen helpen met hun keuze, door te laten zien wat de mogelijkheden zijn in de techniek. Hoe completer hun 7 WERELDEN beeld, hoe beter ze kunnen kiezen.” Een gastles duurt een lesuur, waarin de ambassadeurs de leerlingen na een introfi lm meenemen door ‘de 7 werelden van techniek’: van Voeding & Gezondheid tot Wetenschap & Ontdekken. Hierin is voor elke leerling wel iets te vinden. ‘Laat leerlingen nadenken Oók voor meiden: zij kiezen beduidend minder vaak voor techniek dan jongens en kunnen op speciale aandacht van over hun eigen drijfveren’ de ambassadeurs rekenen.

BEÏNVLOED INTERACTIEF Horstman: “Meiden durven vaak simpelweg niet te kiezen De ambassadeurs, afkomstig uit de regio van de voor techniek. Als al je vriendinnen kiezen voor verzorging school, verzorgen in duo’s klassikaal een interactief of economie, dan moet je stevig in je schoenen staan om

TT_advertentie_advertorial_A3_4.indd Alle pagina's 19-05-16 17:37 22 VO-magazine 7 / Juni 2016 VO IN BEELD

Waar ’s Gravendreef College, Den Haag Wanneer Donderdag 2 juni, 19.20 uur Wat Theater-musicalklas 3G voert de musical Under Pressure op. Het verhaal speelt 300 jaar in de toekomst.

Fotografie: Josje Deekens

VO-magazine 7 / Juni 2016 23 360 ° Wat doen we tegen de tweedeling? GELIJKE TALENTEN, GELIJKE KANSEN

Nederland heeft een zeer efficiënt onderwijssysteem, overheid kan natuurlijk wel iets doen om gelijke kansen schrijft de Onderwijsinspectie in haar jaarverslag (zie te bevorderen. Op zich hoeft het vroege selectiemoment kader), maar de verschillen tussen leerlingen met lager in het voortgezet onderwijs niet kwalijk te zijn. Veel en hoger opgeleide ouders worden groter. Leerlingen met relevanter is op welke basis je selecteert en hoe rigide laagopgeleide ouders komen ongeacht hun intelli­gentie de selectie is. We weten uit onderzoek dat objectieve vaker in lagere onderwijsregionen terecht. Wat is de toetsing belangrijk is bij het bieden van gelijke kansen. oorzaak en welke maatregelen zijn wenselijk om die Dus als een late Cito-toets de ongelijkheid vergroot, is ongelijkheid recht te trekken? Je kunt er op verschillende dat iets wat je niet zou moeten willen. Als die trend zich manieren naar kijken, zo blijkt uit gesprekken met voortzet, moet je daar iets aan doen. Een ander punt is schoolleiders/bestuurders Saskia Grotenhuis en Henk van dat brede scholengemeenschappen steeds meer Ommen, docente Sandra Bolkenbaas, onderwijs­socioloog versmallen. Ook dat werkt kansenongelijkheid in de Herman van de Werfhorst en Peter Hulsen, directeur van hand, want op een brede scholengemeenschap kunnen Ouders&Onderwijs. Zij reageren op de drie meest in het leerlingen – soms met iets meer tijd – beter op het juiste oog springende bevindingen van de Onderwijsinspectie. niveau geplaatst worden. Dat gebeurt op een minder rigide manier en is beter te organiseren. De overheid stelt zich op dat punt te afwachtend op en moet over­ Vroege selectie wegen meer te sturen. Lokale overheden zouden zich De Onderwijsinspectie: ‘Kinderen van laagopgeleide bijvoorbeeld actiever kunnen opstellen en door middel ouders krijgen vaker een lager advies van de basis­ van huisvestingsbeleid brede scholengemeenschappen school dan zij aan kunnen en ze stromen minder kunnen stimuleren. Scholen zelf hebben ook een gemakkelijk door naar een hoger niveau. Leerlingen verantwoordelijkheid: zij zouden de consequenties van worden steeds vroeger op niveau geplaatst, onder hun keuzes meer moeten bezien vanuit het perspectief andere door de sterke groei van homogene brug­ van gelijke kansen.” klassen, de afname van dubbele adviezen en de toename van het aantal categorale scholen.’ Saskia Grotenhuis, directeur-bestuurder van Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB): “Op een Herman van de Werfhorst, socioloog: “Welk beleid brede scholengemeenschap hebben kinderen, vooral de overheid ook voert, er zal altijd ongelijkheid blijven die met een gemengd schooladvies, meer kans zich te bestaan. Het is iets van alle tijden en plaatsen. Maar de ontwikkelen. Helaas staat de brede brugperiode onder

24 VO-magazine 7 / Juni 2016 Het Nederlandse onderwijs is van hoge kwaliteit, schrijft de Inspectie van het Onderwijs. Wel is er een GELIJKE punt van zorg: niet alle leerlingen hebben gelijke kansen. Talent van leerlingen met laagopgeleide ouders wordt niet benut omdat zij vaker TALENTEN, op een laag onderwijsniveau terechtkomen. Hoe kijken een wetenschapper, schoolleider, docent en ouderorganisatie hier tegenaan?

GELIJKE KANSEN Tekst: Carolien Nout / Fotografie: Dirk Kreijkamp

druk doordat steeds meer ouders kiezen voor een categorale school, zeker in grote steden zoals Amsterdam. Wij hebben bijvoorbeeld moeite om voldoende havo- en vwo-leerlingen binnen te krijgen. Ik vind dat jammer, want daardoor sluiten kinderen met hoogopgeleide ouders zich in, in een wereld van alleen hoogopgeleiden en daardoor missen ook zij een kans op een brede vorming. Margalith Kleijwegt schetst (in haar rapport 2 werelden, 2 werkelijkheden, red.) dat er twee werelden ontstaan in de samenleving en dus ook op school. Dat is natuurlijk niet goed. Het gaat om het samenbrengen van hoog- en laagopgeleiden en van verschillende culturen in het onderwijs. Ik zou willen dat de politiek en schoolbesturen de brede scholengemeenschap steunen, in woorden en daden. Bijvoorbeeld door een brugklasbonus: met die financiële prikkel voor een breed aanbod laat de politiek zien dat ze de brede brugklas en het uitstel van selectie daadwerkelijk ondersteunt. Schoolbesturen maken zich naar mijn mening te weinig druk over segregatie. Leven en laten leven is te veel het motto in het onderwijsaanbod. Het ontbreekt aan regionale sturing op een breed aanbod van heterogene brugklassen met uitstel van selectie. De discussie over het weer naar voren halen van de Cito-eindtoets beperkt de focus op het eigenlijke probleem: de vroege selectie. Er waren goede redenen om de Cito-toets later af te

VO-magazine 7 / Juni 2016 25 DE VO-RAAD EN DE KANSENDISCUSSIE­

Voorzitter Paul Rosenmöller schrijft in zijn hebben dat de kansenongelijk­heid versterkt. weeklog van half april: “De analyse van de Wellicht geldt dat ook voor het veelbesproken­ Inspectie vraagt om een eensgezind en effectief onderwerp van de vroegkeuze van onze antwoord vanuit het onderwijs­veld. De vraag is leerlingen. Hoe dan ook, het is de moeite aan welke knoppen we moeten draaien. Vast waard gezamenlijk te werken aan een agenda staat dat enig realisme nodig is over wat op waarin kinderen met gelijke mogelijkheden schoolniveau kan worden bereikt als de gelijke kansen krijgen, ongeacht de opleiding samenleving als geheel steeds meer trekjes van hun ouders.” vertoont van segregatie. Vast staat ook dat dit Op de ALV in juni stond het onderwerp ook een complex vraagstuk is dat niet met een druk op de agenda. Daarnaast zal er op latere op de knop oplosbaar is. De nieuwe regels voor momenten tijd en ruimte zijn voor een goed de overgang po-vo lijken een neveneffect te debat.

‘Schoolbesturen maken zich te weinig druk over segregatie’

nemen; we moeten dat niet al na een jaar weer een goed idee. Je kunt veel leerlingen op twaalfjarige terugdraaien.” leeftijd heel goed typeren en gelijksoortige leerlingen, die dezelfde pedagogische-didactische aanpak nodig Peter Hulsen, directeur van Ouders&Onderwijs: hebben, bij elkaar zetten. Deze discussie over gelijke “Als ouderorganisatie merken wij dat veel vo-scholen kansen wordt wel erg zwaar aangezet. We hebben het liefst een enkelvoudig advies van de basisschool net intensief op excellentie ingezet omdat uit PISA- willen. Het is belangrijk te blijven werken aan de onderzoeken bleek dat we Europees gezien de zwakkere kwaliteit van het basisschooladvies. Van basisscholen leerlingen relatief beter bedienen en te weinig uit de moeten we kunnen verwachten dat ze het schooladvies boven het maaiveld uitstekende leerlingen halen. Er niet alleen op de cijfers in de bovenbouw baseren, zijn net allerlei excellentieprogramma’s en we mogen maar dat ze breed kijken naar de kansen van een kind, het verschil maken – en omdat de verschillen dan te voorbij de taalproblemen of sociale achtergrond. Ik groot worden, zou de overheid moeten ingrijpen? Ik vind het goed als de mogelijkheden om te stapelen vind dat zwabberbeleid. Natuurlijk is het belangrijk om worden verbeterd, want sommige leerlingen – vooral elke leerling op zijn niveau aan te spreken en kansen te uit de lagere inkomensgroepen – hebben misschien bieden. Vroege selectie hoeft geen probleem te zijn, als meer tijd nodig om op hetzelfde eindniveau te komen er maar voldoende mogelijkheden zijn om te switchen dan kinderen die van huis uit worden gestimuleerd. en te stapelen. Daar zitten wel knelpunten, zoals tussen Scholen moeten zorgen voor maatwerk en de drempels vmbo en havo, of mbo en hbo. Het zou goed zijn als op de overgangsmomenten, van de basisschool naar het stapelen gemakkelijker wordt en kinderen die later rijp voortgezet onderwijs, of van vmbo naar havo, zo veel zijn, de mogelijkheid krijgen om een niveau hoger te mogelijk wegnemen. Wij zien inderdaad dat veel ouders gaan. Dat meer ouders kiezen voor categorale scholen bewust kiezen voor categorale scholen. Het is belangrijk komt ook doordat ze een kleine, veilige school belangrijk dat brede scholengemeenschappen en categorale scholen vinden. Je ziet hier verschillende trends door elkaar volwaardig naast elkaar kunnen bestaan. Dat bevordert lopen. Dit is niet gemakkelijk op te lossen.” dat er voor elk kind een passende middelbare school is.”

‘Op zich hoeft het vroege De factor ‘thuis’ selectiemoment niet kwalijk te zijn’ De Onderwijsinspectie: ‘Hoogopgeleide ouders zijn meer betrokken geraakt bij de schoolloopbaan van Henk van Ommen, rector/bestuurder van het hun kinderen. Zij kiezen bewuster, gaan naar betere Baarnsch Lyceum: “Een brede brugklas is niet per se scholen. Hun kinderen gaan vaker naar huiswerk­

26 VO-magazine 7 / Juni 2016 360° HERMAN VAN DE WERFHORST Hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Amsterdam “Ik roep politici op hun afwachtende houding te v laten varen en meer te sturen op gelijke kansen. Ook scholen zelf moeten consequenties van schoolbeleid meer bekijken vanuit het perspectief van gelijke kansen.”

HENK VAN OMMEN Rector/bestuurder van het Baarnsch Lyceum, school voor havo/vwo “Het zou goed zijn als stapelen gemakkelijker v wordt en je kinderen die later rijp zijn, de mogelijkheid en de tijd biedt om een niveau hoger te gaan.”

SASKIA GROTENHUIS Directeur-bestuurder van Open School­ gemeenschap Bijlmer (OSB) “Het is echt een verantwoordelijkheid van v scholen, bestuurders en politiek om ons niet alleen op de onder- of bovenkant te richten, maar te zorgen voor een breed aanbod waarin het moment van selectie uitgesteld kan worden.”

SANDRA BOLKENBAAS Docente vmbo Lentiz Scholengroep, en genomineerd voor Leraar van het jaar 2014 “Kinderen die een hoger niveau willen, geven v we altijd een kans. Ook al doen ze er langer over. Beperkingen in het systeem zie ik niet. Wel mankeert er wat aan de maatschappelijke waardering voor het vmbo.”

PETER HULSEN Directeur van Ouders&Onderwijs “Kansenongelijkheid kunnen scholen niet alleen oplossen: we moeten het breder trekken. Verbind v sport en cultuur en allerlei mooie maatschappe­ lijke initiatieven op school en maak het een plek waar mensen kunnen aanhaken om bijvoorbeeld ook vrijwillig bij te dragen aan de kansen van kinderen.”

VO-magazine 7 / Juni 2016 27 WAT SIGNALEERT DE INSPECTIE?

Het Nederlandse onderwijs is van hoge kwaliteit, vo‑afdelingen flink gedaald; er zijn bijna geen schrijft de Inspectie van het Onderwijs in De zeer zwakke afdelingen meer. Staat van het Onderwijs 2014-2015. Dat geldt Naast deze mooie resultaten zijn er ook zorgen. zeker ook voor het voortgezet onderwijs. Het Het onderwijs biedt kinderen van laagopgeleide gemiddelde slagingspercentage is hoog (92,5%) ouders niet dezelfde kansen als die van hoog­ en bijna alle afdelingen (95%) voldoen aan de opgeleide ouders. De Onderwijsinspectie ziet basiskwaliteit. In vergelijking met voorgaande dat leerlingen met laagopgeleide ouders vaker jaren is het aantal zwakke en zeer zwakke doorstromen naar een lager onderwijsniveau. p

klassen en toets­trainingen en hun kinderen krijgen veel waarde aan intelligentie en hoge diploma’s. Maar vaker medische indicaties wanneer deze op onder­ zonder vakmensen kunnen we niet: wie verzorgt onze delen achterblijven. Scholen spelen in op de vraag kinderen of ouderen, of repareert een auto? Hoger van ouders.’ opgeleid zijn betekent niet beter zijn, of zelfs een beter mens zijn. Laag- of hoogopgeleid, men kent elkaar Peter Hulsen, directeur van Ouders&Onderwijs: slecht. Mensen hebben soms echt een vooroordeel over “Natuurlijk moeten scholen leerlingen steunen die het vmbo. Politici en bestuurders zijn vaak zelf hoog­ thuis minder breed hebben, bijvoorbeeld financieel bij opgeleid. Ik nodig ze graag uit om eens in de school te de aanschaf van een noodzakelijke iPad. Ook moeten kijken, dan zien ze de positieve kant van het vmbo.” ze oog hebben voor de kansen van kinderen van wie de ouders minder betrokken zijn bij het onderwijs, bijvoorbeeld door ze huiswerk op school te laten maken. Wat te doen? Maar scholen kunnen dat niet alleen: het is belangrijk De Onderwijsinspectie: ‘Ook leraren en schoolleiders om het breder te trekken. Verbind sport en cultuur en spelen een rol. Zij hebben, vaak onbewust, hogere allerlei mooie maatschappelijke initiatieven op school en verwachtingen van leerlingen van hoger opgeleide maak het een plek waar mensen kunnen aanhaken om ouders. Ook beleid en toezicht hebben hun effect. bijvoorbeeld ook vrijwillig bij te dragen aan de kansen Onderwijs, overheden en andere sectoren zullen de van kinderen. Gemeenten kunnen daarbij het overzicht handen ineen moeten slaan om toenemende houden, want niet iedere school hoeft hetzelfde te doen. tweedeling te keren.’ Vergeet niet dat deze discussie over gelijke kansen ook iets zegt over hoe je als samenleving tegen het onderwijs Herman van de Werfhorst, socioloog: “Het onderwijs­ aankijkt. Het is een maatschappelijk vraagstuk. Niemand beleid (welke keuzes je maakt en hoe je het onderwijs streeft bewust naar een tweedeling in de samenleving.” inricht) heeft altijd een groter effect op kinderen uit de lagere opgeleide milieus. Kinderen uit de hogere milieus Sandra Bolkenbaas, docente Lentiz Scholengroep: komen er wel. Natuurlijk moeten zij ook goed onderwijs “Ik kom veeleisende ouders tegen die het maximale krijgen, maar ze worden geen slachtoffer van een brede voor hun kind willen. We gaan niet zomaar mee in wat schoolgemeenschap of brugperiode zoals sommigen ouders willen, het gaat om waar het kind gelukkig van beweren. Dat is aantoonbaar niet waar. De winst aan wordt. Kinderen die een hoger niveau willen doen, de onderkant is veel groter dan het verlies aan de geven we altijd een kans. Ook al doen ze er langer over. bovenkant.” Beperkingen in het systeem zie ik niet. Wel mankeert er wat aan de maatschappelijke waardering van het vmbo. Henk van Ommen, rector/bestuurder van het Dat merk ik ook als vmbo-docent: hoe minachtend er Baarnsch Lyceum: “Voor mij is opvoeding belangrijk: soms over mijn vak wordt gepraat. Die discussie is veel persoonsvorming en niet alleen cognitie. Ik wil dat relevanter. Blijkbaar hechten wij in onze maatschappij leerlingen wereldburgers kunnen worden. We moeten

28 VO-magazine 7 / Juni 2016 360°

Ze krijgen lagere basisschooladviezen en deze leerlingen van lager opgeleide ouders hebben worden niet vaak bijgesteld op basis van de vaak een zwakkere kwaliteit, minder bevoegde eindtoets. Ook in de eerste drie jaar van het leraren, een hoger ziekte­verzuim en een hoger voortgezet onderwijs stromen deze leerlingen verloop van personeel. Soms zijn ze ook vaker af. Bovendien gaan ze minder vaak naar gesitueerd in kansarme wijken. Ook op het het hoger onderwijs dan in eerdere jaren. De gebied van veiligheidsbeleving en passend Inspectie constateert dat de verschillen tussen onderwijs zijn verschillen tussen scholen scholen groeien. Scholen met grote groepen zichtbaar.

nu niet, na een Inspectierapport, vanuit een Pavlov- kunt zijn op een profielwerkstuk natuurkunde, een reactie van alles willen veranderen. We weten al vijftig column die je geschreven hebt of een werkstuk techniek. jaar dat herkomst invloed heeft op de schoolloopbaan. Dat verhaal moet je in de school zelf hebben, dan zie je Er wordt een hype van gemaakt. Ik deel de stelling niet dat elk kind ertoe doet!” dat onderwijs de verschillen vergroot. Bijna vijftig procent van de leerlingen gaat nu naar havo of hoger, Sandra Bolkenbaas, docente Lentiz Scholengroep: dat was in mijn jeugd, veertig jaar geleden, wel anders. “Ik vind het belangrijk dat je als docent alle leerlingen Dat is een knappe prestatie van het onderwijs. Hebben een ondernemende houding aanleert, los van hun kinderen gelijke kansen, daar gaat het om!” achtergrond of herkomst. Dan bied je ze de kans om hun leven richting te geven en zich te ontwikkelen. Het gaat niet alleen om de cognitieve vakken. Juist ‘Er zijn net allerlei excellentie­ op het vmbo is het belangrijk om ook andere dingen programma’s en nu zou de overheid te leren, zoals een bedrijf opzetten. Kinderen van laag­ opgeleide ouders zijn vaak on­voldoende uitgedaagd of moeten ingrijpen? Ik vind dat aangesproken op hun kritisch denkvermogen. Dat is zwabberbeleid’ iets wat we ze moeten meegeven in het onderwijs. Wij werken met het concept ondernemend leren. Wat wil ik leren? Met die vraag openen we het gesprek Saskia Grotenhuis, directeur-bestuurder van met de leerling. We gaan aan de slag met negatieve Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB): “Ik neem overtuigingen en buigen ze om naar succeservaringen. het hoogopgeleide, rijke ouders niet kwalijk dat ze het Iedere indivi­duele leerling moet eigenaar zijn van zijn beste voor hun kind willen. Ik vind het niet goed om een leerproces en uitdagingen aangaan. Zo bieden zij beschuldigende vinger naar ze uit te steken. Natuurlijk zichzelf kansen om van te leren. Als ze onzeker zijn of kunnen wij niet alles compenseren voor leerlingen twijfelen, zeg ik vaak: maar kijk eens hoe trots je zou die uit een ander milieu komen. Dat verschil is er nu zijn als je dit resultaat zou halen. Daar gaat het om. eenmaal. Wel kunnen wij hen meer kansen bieden en Bij onder­nemend leren werk je eigenlijk naar gepersona­ meer aandacht geven aan de brede vorming en dus aan liseerd leren toe. Iedere leerling kan meer of minder aan de ontwikkeling van alle leerlingen. Ik vind het echt een bepaald vak werken. Onze tweedeklassers zaten vorig een verantwoordelijkheid van scholen, bestuurders en jaar voor de helft op een hoger niveau dan was ingeschat. politiek, om ons niet alleen op de onder- of bovenkant Dat is niet omdat wij ze pushen, maar omdat we ze te richten, maar te zorgen voor een breed aanbod, en alle uitdagen. Wij hebben inderdaad hoge verwachtingen leerlingen meer kansen te bieden door selectiemomenten van leerlingen, maar dat werkt alleen als het samengaat uit te stellen. Het kan anders, merk ik op onze school, met vertrouwen en de goede ‘growth mindset’.” door leerlingen te laten ervaren dat ieder kind zijn eigen talenten, interesses en cultuur meebrengt. Dat je trots

VO-magazine 7 / Juni 2016 29 IN DE PRAKTIJK ACHTERHOEKSE SCHOLEN INVESTEREN IN VERTROUWEN SAMEN DE KRIMP TE LIJF

Hoe houd je bij krimp je onderwijsaanbod zo goed mogelijk in stand? In de oostelijke Achterhoek werken scholen aan een oplossing. Daarbij weten zij één ding zeker: dit lukt alleen wanneer je het samen aanpakt.

Tekst: Marijke Nijboer / Fotografie: Dirk Kreijkamp

“We hebben de ontkenningsfase nu wel achter de rug”, samen een breed en gevarieerd aanbod in dit deel van de zegt Jan Put, rector van de Scholengemeenschap Achterhoek overeind kunnen houden. Dat is niet simpel, Marianum in Groenlo. Zijn leerlingenaantal van 1900 omdat elke school haar aanbod graag in eigen huis wil is tot nu toe vrij stabiel gebleven, maar de komende houden. Daarom investeren we allereerst in het elkaar vijf jaren verwacht hij een afname tot 1500 leerlingen. beter leren kennen.” “We zullen op alle vo-scholen in deze regio een vergelijkbare ontwikkeling zien.” Procesbegeleider Dit lastige feit geldt dus ook voor de twee andere Samen met hun gemeenten dienden de vier scholen brede scholengemeenschappen waarmee hij regelmatig bij het ministerie van OCW een aanvraag in voor extra om tafel zit: het Christelijk College Schaersvoorde bekostiging van procesbegeleiding bij leerlingendaling. (in Aalten, Dinxperlo en Winterswijk) en het Gerrit “Echte samenwerking begint bij vertrouwen, elkaar Komrij College in Winterswijk. De vierde partner is weten te vinden, elkaar iets durven gunnen”, zegt Pronova Praktijk­onderwijs in Winterswijk. Margareth Arnts, die aan het begin van dit schooljaar als procesbegeleider aanschoof. “De vier vinden het ‘We zijn complementaire monopolisten’ belangrijk om draagvlak te creëren en willen aansluiten bij bestaande initiatieven.” Waar het leerlingenaantal krimpt, schieten scholen soms De scholen prijzen zich ook gelukkig met hun alerte in de ‘concurrentiestand’. Volgens Put speelt dat echter provincie. Gelderland benoemde in een eerdere fase nauwelijks in de oostelijke Achterhoek. “In deze regio al een procesmanager die samen met provincie en hebben scholen allemaal een vrij duidelijk eigen gemeenten de krimp voor met name het primair voedingsgebied. We zijn complementaire monopolisten.” onderwijs in beeld bracht en naar oplossingen zocht. Dat vergemakkelijkt de samenwerking. “We zijn ons er Samen met Arnts richtten de scholen een stuurgroep sterk van bewust dat we het huidige aanbod op de en twee projectgroepen op. In de stuurgroep buigen de locaties niet kunnen blijven volhouden”, zegt de rector. rectoren en directeur zich over verschillende toekomst­ “En we zijn het er onderling over eens dat we alleen scenario’s. De schoolleiding van havo/vwo en vmbo/

30 VO-magazine 7 / Juni 2016 ACHTERHOEKSE SCHOLEN INVESTEREN IN VERTROUWEN

In de oostelijke Achterhoek heeft iedere centrumplaats één grote, brede school

praktijkonderwijs bespreekt elk in haar eigen project­ gepositioneerd. Op dit moment groeien we weer, groep hoe de scholen concreet kunnen samenwerken. doordat wij beter laten zien welke koers we met de “Er is gekozen voor een ontwikkeling vanuit het veld”, school varen en doordat we passend onderwijs bieden. licht Arnts toe. “De middenmanagers en docenten geven Zelfs voor volgend jaar verwachten we nog groei.” de samenwerking handen en voeten.” Zo wisselen de scholen hun regionale bedrijfscontacten uit en geven ‘We zitten met zijn allen in ze samen vorm aan een module Jong Ondernemen hetzelfde schuitje’ voor het vwo. Beleidsmedewerkers geven inzicht in de bedrijfs­matige aspecten van hun scholen. Arnts: Willemsen vervolgt: “Ook al kwam de daling niet door “Deze verschillende invalshoeken moeten op termijn krimp, onze medewerkers zijn zich er nu ontzettend leiden tot een fijnmazig netwerk waarbinnen het hele van bewust wat er gebeurt wanneer het leerlingenaantal palet aan onderwijs in een krimpgebied blijvend kan terugloopt. Wij hebben een sociaal plan gemaakt en worden aangeboden.” in de tussentijd zijn we als eenpitter met ons huidige bestuur gefuseerd. In de samenwerking met de andere Unieke positie scholen zijn mijn collega’s en ik dan ook degenen die Pronova neemt binnen de samenwerking een unieke vanuit ervaring praten.” positie in: deze school is de enige aanbieder van Pronova mag binnen het partnerschap de enige aanbieder praktijkonderwijs én bevindt zich op een bijzondere van praktijkonderwijs zijn, er valt voor deze school plek. “Wij krijgen kinderen uit een groot voedings­ voldoende te halen en brengen. Willemsen: “De project­ gebied. We zitten alleen vlak tegen de grens aan, groep pro/vmbo bekijkt welke opleidingen we allemaal waardoor ons voedingsgebied geen mooie cirkel is”, aanbieden, welke in de problemen komen door krimp vertelt directeur Roos Willemsen. Haar school en hoe we elkaar kunnen ondersteunen zodat we er meer maakte van 2009 tot 2014 al een forse daling van in de lucht kunnen houden. Loopbaan­oriëntatie en het leerlingen­aantal mee, van 195 naar 163. “Dat -begeleiding en passend onderwijs zijn heel belangrijke kwam vooral door de manier waarop de school was uitgangspunten. Wij brengen op die punten veel kennis

VO-magazine 7 / Juni 2016 31 IN DE PRAKTIJK

Roos Willemsen, Pronova: ‘Voor mij ligt de oplossing Jan Put, scholengemeenschap Marianum: ‘We zijn ons echt in het samenwerken’ er sterk van bewust dat we het huidige aanbod op de locaties niet kunnen blijven volhouden’

in. Het praktijkonderwijs leidt niet op tot een diploma, Directeur Willemsen van Pronova: “Voor mij ligt de maar tot arbeid of een vervolgopleiding. Daardoor oplossing echt in het samenwerken. Als je samen konden wij al jaren veel vrijer denken en op maat faciliteiten ter beschikking stelt, ontstaan er zoveel meer werken. Wij werken al lang met leerlingvolgplannen en mogelijkheden. Stel dat een havoleerling uitvoerder individuele ontwikkelings­plannen. We leveren onder­ wil worden op de bouw. Hij zou al tijdens zijn havo- wijs op maat, dat past bij de talenten van de leerling. opleiding naar de praktijkschool kunnen komen om Wij proberen eruit te halen wat erin zit, zonder technische vakken te volgen. Dan bied je volgens mij dat wij vastzitten aan een bepaalde methode of echt passend onderwijs en je anticipeert ook nog eens aan een einddoel dat gehaald moet worden.” op de krimp. Als ook andere leerlingen onze vakken volgen, kunnen wij onze opleidingen beter in de lucht Oversteken houden. We moeten wat meer vakoverstijgend werken De scholen profiteren nu al van de samenwerking. en de vaste kaders een beetje loslaten. Wat mij betreft Willemsen: “Een van onze leerlingen heeft een Duitse is de belangrijkste vraag: wat heeft de leerling nodig en moeder. Zij is goed in Duits, maar dat vak geven wij hoe gaan we dat regelen met deze vier scholen?” niet. Zij heeft lessen Duits gevolgd op het vmbo van het Gerrit Komrij College.” Ook vanaf de andere kant ‘Als je samen faciliteiten ter steken leerlingen over. Zo heeft het Gerrit Komrij beschikking stelt, ontstaan er College geen metaal­opleiding, terwijl er binnen het zoveel meer mogelijkheden’ regionale bedrijfs­leven wel vraag is naar lassers. Een aantal leerlingen van het Gerrit Komrij College heeft inmiddels een basiscursus lassen gevolgd bij Pronova. Concentreren Qua denominatie vormt het kwartet een bont gezelschap: Het is niet waarschijnlijk, denkt Arnts, dat in de ooste­ Marianum is katholiek, Schaersvoorde protestants- lijke Achterhoek zal worden gekozen voor een uitruil christelijk. Het Gerrit Komrij College is openbaar en van complete opleidingen om zo te komen tot scholen Pronova Praktijkonderwijs is een samenwerkingsschool. voor alleen vmbo, havo of vwo. “Dit zogenaamde “Hoe we daar precies mee zullen omgaan, moet zich Maastrichtse model past beter in een grootstedelijke nog wat uitkristal­liseren”, vertelt Put. “De denominaties situatie. In de oostelijke Achterhoek heeft iedere zijn echter geen heel uitgesproken thema in de samen­ centrumplaats één grote, brede school. En al ben je in werking. We zitten met de krimpende leerlingen­ vijf minuten per trein in een andere plaats, er ligt een aantallen vooral met zijn allen in hetzelfde schuitje; wereld van geschiedenis en cultuur tussen.” De ouders dat domineert de gesprekken.” en leerlingen kiezen liefst voor een school in hun eigen stad: “Iedere dag treinen of fietsen is voor veel leerlingen

32 VO-magazine 7 / Juni 2016 ADVERTENTIE

‘Het zogenaamde Maastrichtse model past beter in een Voor vertrouwen, veiligheid, grootstedelijke situatie’ rust en wederzijds respect

• Preventief en curatief Opleiding voor individuele docenten en teams • Gratis volgsysteem, door COTAN positief beoordeeld • Aanpak van pesten, erkend effectief (NJi)

Ouders, docenten en leerlingen verlangen een school die goede leerresultaten weet te behalen en de veiligheid weet te waarborgen.

een brug te ver. Ook wordt als essentiële waarde gezien dat een leerling zich echt verbonden voelt met ‘die ene eigen school’ (036) 548 94 05 [email protected] kanjertraining.nl en deze als zijn thuisplek ervaart.” Rector Put van Marianum: “De uitdaging is om bij een teruglopend leerlingenaantal met elkaar het onderwijsaanbod­ dat we nu hebben, zo goed mogelijk in stand houden. En dan liefst ook nog op een betaalbare manier. Dit jaar brengen we de situatie waarin we ons bevinden zo goed mogelijk in kaart en verken­nen we de mogelijk­ heden. Op die punten waar we niet elk vinden zelf dat de daling die de komende jaren wordt ons eigen aanbod in stand kunnen houden, verwacht, nog te overzien is. Het is niet zo dat een van gaan we zoeken naar verbindingen. Moge­ de scholen acuut in nood komt. Dat geeft ons de tijd en lijk gaan we het aanbod voor bepaalde leer­ ruimte om wat kleiner te beginnen. We bouwen nu een lingen concentreren op een of twee plekken goede samen­werking op. Vanuit die basis, en met die in plaats van drie. Afstemming­ van ons aan­ kleine stappen, kunnen we hopelijk in de toekomst, bod kan ertoe leiden dat leerlingen in een wanneer dat nodig is, grotere stappen zetten. Wij praten bepaald keuze­programma op enig moment op dit moment niet over fusies. Maar het kan natuurlijk naar een van de andere scholen gaan.” best dat een bepaald school­bestuur dat voor zijn eigen Uiterlijk in het schooljaar 2017-2018 willen scholen gaat overwegen.” de scholen pilots laten draaien. Gedacht Welke weg ook wordt gekozen, de toekomstige wordt aan bijvoorbeeld een gezamenlijke bekostiging vormt een belangrijk aandachts­punt. klas, afstem­ming van het gymnasium­ Ook op dit punt voorziet Put voor de nabije toekomst aanbod, het samen vormgeven van bepaalde nog geen echte problemen. “Maar dit is wel een punt vakken van een opleiding of van een profiel. van zorg voor de langere termijn.” Het echte cement voor samenwerking tussen scholen Klein beginnen is echter het onderlinge vertrouwen, zegt Willemsen. De scholen willen beginnen met bescheiden “Je geeft en neemt over en weer. Als dat de basis is, vormen van samenwerking. Dat kunnen denk ik dat je samen nog heel lang onderwijs kunt ze zich ook permitteren, zegt Put. “We blijven bieden. Oók met minder leerlingen.”

VO-magazine 7 / Juni 2016 33 IN DEN HAAG Tweede Kamerlid Joyce Vermue over maatwerk:

OPSTROOM; DAAR IS TOCH IEDEREEN VOOR?

Het onderwerp maatwerk leeft, in het scholenveld én in de politiek. Maar het is nog niet duidelijk of één onderdeel dat de VO-raad na aan het hart ligt, ruimte op het diploma voor een vak op een lager niveau, momenteel op voldoende steun in de Kamer kan rekenen. PvdA-Tweede Kamerlid Joyce Vermue werkt hard aan het vergroten van draagvlak hiervoor.

Tekst: Marijke Nijboer / Fotografie: Josje Deekens

Maatwerk is een van de pijlers van ‘De Nieuwe School’, belangrijk om daar recht aan te doen. Op die manier het manifest dat PvdA-partijleider Diederik Samsom en krijgt iedereen de kans om het beste uit zichtzelf te schooldirecteur Eric van ’t Zelfde eind april presenteer­ halen. Het is goed als scholen hun tempo en niveau den. De PvdA wil tijdens de volgende kabinetsperiode afstemmen op individuele leerlingen.” het maatwerkdiploma realiseren, met ruimte voor een enkel vak op een lager niveau. De partij is daarnaast voor Roerige geschiedenis voldoende differentiatie, zodat het onderwijs goed op Het maatwerkdiploma kent een korte, maar roerige leerlingen wordt toegesneden. Tegelijk moeten brede geschiedenis. Het idee werd vorig voorjaar gelanceerd scholengemeenschappen het gemakkelijker maken om op het congres van de VO-raad. De media pikten het van schooltype te wisselen en diploma’s te stapelen. meteen op. Nog datzelfde jaar pleitte de Tweede Kamer Scholen met een langere brugperiode en scholen waar via een motie voor het op korte termijn mogelijk maken leerlingen er gemiddeld langer over doen om hun diplo­ma van een maatwerkdiploma met (impliciet) de mogelijk­ te halen, mogen niet langer financieel worden gekort. heid van een vak op een lager niveau. De Onderwijsraad zag echter weinig in dit plan, dat volgens de raad neer­ ‘Maatwerk helpt scholieren om de beste kwam op een stelselwijziging. Vervolgens koos staats­ editie van zichzelf te worden’ secretaris Dekker voor een tussenoplossing: wel een maat­werkdiploma, maar alleen met vakken op een Bij het eerste punt, de ruimte voor een vak op lager hoger niveau. Er komt een experiment met maatwerk niveau, vreest het hoger onderwijs dat de waarde van en scholen die maatwerk realiseren, zullen daarvoor diploma’s hierdoor onduidelijk wordt. Diverse politieke worden beloond door de inspectie. partijen zijn ook wat terughoudend over het vak op een Tijdens een Algemeen Overleg, eind april in de Tweede lager niveau. Joyce Vermue: “In november 2015 was nog Kamer, bleek dat een aantal partijen voorstander was van een Kamermeerderheid voor de motie van mijn collega een experiment met een enkel vak op lager niveau. Het Loes Ypma, die opriep om vakken op verschillende is nog niet duidelijk of de motie van de PvdA met deze niveaus te laten volgen. Overigens stond hierbij niet strekking nu kan rekenen op een meerderheid, mede expliciet vermeld dat ook een enkel vak op een lager omdat staatssecretaris Dekker op 1 juni de motie niveau zou moeten kunnen worden gevolgd.” Strijdbaar: ontraadde. “Ik blijf zoeken naar medestanders in de Kamer. Ik ga de betreffende partijen vragen om op dit punt gezamenlijk De Onderwijsraad was heel kritisch. Waar maken op te trekken.” de partijen die nu alleen maar vakken op een hoger niveau willen, zich zorgen over? Waarom maakt u zich zo hard voor maatwerk? “De partijen die in november nog voor vakken op “De manier waarop jongeren zich ontwikkelen en hun meerdere niveaus waren, hebben zorgen over de gevolgen leerstijl verschilt van persoon tot persoon. Het is voor de waarde van het diploma. En voor de toegang tot

34 VO-magazine 7 / Juni 2016 Tweede Kamerlid Joyce Vermue over maatwerk:

IN DEN HAAG / Deze rubriek besteedt aandacht aan wat er in Den Haag gebeurt op het gebied van het voortgezet onderwijs. In deze aflevering: Joyce Vermue, Tweede Kamerlid voor de PvdA. Zij maakt zich in de Tweede Kamer sterk voor meer maatwerk en voor het maatwerkdiploma

het vervolgonderwijs. Dat zijn terechte zorgen. Maar Standpunt VO-raad willen we leerlingen gelijke kansen geven, en ruimte Voorzitter Paul Rosenmöller presenteerde geven aan de onderlinge verschillen, dan moet het maat­ onderstaande standpunten bij het ronde­ werk veel verder gaan dan de eerste stappen die nu worden tafelgesprek over maatwerk op 13 april in gezet. Scholieren behalen nu een diploma op het niveau de Tweede Kamer. van het vak waar ze het minst goed in zijn. Terwijl dat • Maak een maatwerkdiploma mogelijk, niet representatief is voor hun algehele niveau. Stel dat waarbij onder voorwaarden ook het een scholier heel goed meekomt op havoniveau met alle afsluiten van een enkel vak op een lager vakken behalve wiskunde. Die zou nu naar het vmbo niveau mogelijk is. moeten. Dat niveau is niet representatief voor zijn • Maak het plusdocument (dat vermeldt niveau bij de andere vakken.” wat de leerling heeft gedaan naast zijn diplomavakken, red.) onderdeel van het De VSNU en Vereniging Hogescholen vrezen dat ze diploma. een dure toelatingsselectie moeten opzetten. En zij • Pas de slaag/zakregeling zo aan dat willen de diploma’s van mbo, havo en vwo kunnen leerlingen worden gecompenseerd voor vertrouwen. het volgen van vakken op een hoger “Het volgen van vakken op verschillende niveaus mag niveau. inderdaad niet leiden tot selectie bij de toegang tot het • Begin zo snel mogelijk met een hoger onderwijs. Daarom is het ook goed dat we nu experiment over toelating tot het hoger door middel van een experiment gaan kijken, in overleg onderwijs. met het hoger onderwijs en het mbo, hoe we het maat­ • Laat vakken waarvoor een leerling een werkdiploma samen kunnen realiseren. Zo moet voldoende heeft gehaald bij het examen, duidelijk worden hoe we kunnen voorkomen dat dit tot staan wanneer de leerling is gezakt. nieuwe uitsluiting leidt. We willen er ook voor zorgen • Maak examens mogelijk op meerdere dat de waarde van het diploma helder blijft. Je zou bij momenten in het jaar. wijze van spreken kunnen beslissen dat een enkel vak op een lager niveau gecombineerd moet worden met een

VO-magazine 7 / Juni 2016 35 IN DEN HAAG

INGEDIENDE MOTIES OVER MAATWERK

Overgenomen door staatssecretaris Dekker: Ontraden door Dekker, op 7 juni mogelijk in Van D66: de regering roept onderwijsinstellingen stemming gebracht: op om bij toelating niet te eisen dat er vakken zijn Van PvdA, GroenLinks en D66: in overleg met het veld gevolgd op een hoger niveau. wordt het voorgenomen experiment voor toe­lating tot Van ChristenUnie: er zal worden onderzocht hoe we het hoger onderwijs verbreed naar scholieren die een het Inspectietoezicht zo kunnen inrichten dat scholen enkel vak op een lager niveau hebben afgerond. die maatwerk bieden, daarvoor beloond worden. Van PvdA: in overleg met het veld worden voorstellen Van GroenLinks: oproep aan de regering om direct na ontwikkeld om de beoordeling van scholen op basis het verschijnen van de Derde Monitor Toelatingscode­ van het onderbouwrendement af te schaffen. (over overstap van vmbo naar havo-red.), de Kamer te Van PVV: de pilot maatwerk vo wordt niet uit­gevoerd, informeren over hoe de aangenomen moties worden omdat deze onduidelijkheid schept bij de toegang tot uitgevoerd. vervolgonderwijs en arbeidsmarkt.

Moties, op 7 juni mogelijk in stemming gebracht: Ontraden door staatssecretaris Dekker, op 7 juni Van D66: in het geplande experiment met maatwerk mogelijk in stemming gebracht: wordt ook het mbo meegenomen. Van PvdA en GroenLinks: in overleg met het veld wordt Van CDA: verkennen van de mogelijkheid voor een het voorgenomen experiment voor toelating tot het schakelprogramma of doorstroomtraject voor vmbo- hoger onderwijs verbreed naar scholieren die een scholieren, zodat zij beter zijn voorbereid op mbo of enkel vak op een lager niveau hebben afgerond. havo. Van PvdA: in overleg met het veld worden voor­stellen Van SP en PvdA: de Toelatingscode voor overstap van ontwikkeld om de beoordeling van scholen op basis vmbo naar havo wordt geschrapt, zodat vmbo’ers van het onderbouwrendement af te schaffen. drempelloze toegang krijgen. Deze motie is Van PVV: de pilot maatwerk vo wordt niet uit­gevoerd, aangehouden tot na de Derde Monitor. omdat deze onduidelijkheid schept bij de toegang tot vervolgonderwijs en arbeidsmarkt.

VO-magazine is net voor de stemming op 7 juni naar de drukker gegaan.

enkel vak op een hoger niveau. Ik denk echt dat je experiment worden meegenomen. De verschillende de waarde van het diploma kunt behouden zonder moties (zie kader) helpen om te bepalen hoe het ingrijpende maatregelen. Als leerlingen met een havo­ experiment kan tegemoetkomen aan de wensen vanuit diploma en enkele vakken op een hoger niveau bij­ het onderwijsveld. voorbeeld naar de universiteit willen, zou je een Overigens gaat maatwerk wat de PvdA betreft over veel colloquium doctum (toelatingstest voor het hoger meer dan de punten waar we het nu over hebben gehad. onderwijs, red.) kunnen inzetten. Waarbij de universiteit Het gaat ook over het geven van meervoudige school­ kan kijken of de specifieke vakken op een hoger niveau adviezen, zorgen dat er brede brugklassen zijn, kijken aansluiten bij de gekozen vervolgopleiding.” hoe we scholen echt kunnen stimuleren om maatwerk meer toe te passen. Maatwerk helpt scholieren om de Zo te zien hangt er veel af van het komende beste editie van zichzelf te worden. Hier ligt een experiment. opdracht die nog niet klaar is; dit zal blijvend de aan­ “Inderdaad. Ik ben het zeer eens met de voorstellen die dacht vragen. Maar ik ben hoopvol gestemd. Maatwerk Paul Rosenmöller, voorzitter van de VO-raad, inbracht leidt immers alleen maar tot opstroom en dat is iets wat bij het rondetafelgesprek in de Tweede Kamer (zie kader), de andere partijen denk ik ook willen.” en ik vind het belangrijk dat die voorstellen goed in het

36 VO-magazine 7 / Juni 2016 VO-raad

De VO-raad bestaat in 2016 10 jaar. Dit vieren wij graag met u als lid van onze vereniging op woensdagavond 23 november en donderdag 24 november tijdens een feestelijke bijeenkomst bij het Miele Experience Center in Vianen.

2323 2324 NOV NOV NOV NOV

23 november De bijeenkomst start op 24 november Het programma van 24 woensdagavond met een diner onder leiding november ziet er globaal als volgt uit: na de van Executive Chef Miele Culinary Institute ALV-vergadering verzorgt Jan Rotmans een Jeroen Robberegt, die zijn werkervaring heeft lezing over transitie in het onderwijs. We opgedaan in diverse sterrenrestaurants, zoals vervolgen het programma na de lunch met een Grand Restaurant Karel V, Parkheuvel, De interactief gedeelte en eindigen de dag rond Nederlander en Vermeer. Na deze avond met 16.00 uur met een drankje en een hapje. verrassende sprekers en veel ruimte voor entertainment en netwerken kunt u (op eigen kosten) bij het nabijgelegen Van der Valk Hotel Vianen overnachten.

Meer informatie en aanmelden Voor informatie kunt u terecht op www.vo-raad.nl/de-vo-raad/algemene-ledenvergadering/ 24-uurs-alv-vianen. U kunt zich hier ook direct aanmelden. VO‑ACADEMIE Intervisie: leren van elkaar VRIJ, MAAR GESTRUCTUREERD

Intervisie is een vorm van collegiaal leren waarbij professionals met elkaar problemen en vragen uit hun dagelijkse werkpraktijk bespreken. Wat is de meerwaarde voor school- en teamleiders? ‘Ik heb nog nooit zo goed mijn kracht en geschiedenis gespiegeld gekregen.’

Tekst: Cindy Curré / Fotografie: Dirk Kreijkamp

Veel school- en teamleiders zijn al bekend met intervisie. Ik merkte dat ik behoefte had aan gesprekken met Over het algemeen ervaren zij deze vorm van peer-to- collega’s die ook zo’n functie hebben om echt zelf iets peercoaching als een effectieve manier om met elkaar te leren. Daarom heb ik bewust de keuze gemaakt om over vraagstukken uit de praktijk te praten. mijzelf dit traject te gunnen.” De Grunts verwachtingen Intervisiebijeenkomsten begonnen in de jaren tachtig kwamen uit: “Ik heb nog nooit zo goed mijn kracht en van de vorige eeuw als ‘ongestructureerde gespreks­ geschiedenis ook als mijn valkuil gespiegeld gekregen, bijeenkomsten van zelf gevormde groepjes beroeps­ op een ontzettend waarderende en positieve manier. beoefenaren’, zo valt te lezen in het katern ‘Leren van Eerst keken we naar wie je als mens bent en waar je Lead & Learn’ van de VO-academie. Het ongestructu­ kracht zit. Daarna naar wat die kracht doet met jou en reerde is inmiddels verdwenen; een gemeenschappelijke met anderen, en vervolgens maakten we de vertaling noemer van de verschillende intervisiestromingen anno naar de school waarin je werkt, die immers ook bepaalde 2016 is dat de periodieke bijeenkomsten volgens vaste geschiedenis heeft. Waarom hebben zij jou gekozen?” lijnen verlopen. Meestal is er een (externe) proces­ begeleider die het verloop van de bijeenkomsten Een mooi gesprek bewaakt en nemen zes tot tien personen deel aan een Het leren van elkaar was een belangrijk onderdeel van intervisiegroep. de intervisie, zo ervoer De Grunt: “Het ging niet altijd om mij. We waren vaak met elkaar aan het sparren en Gelijken spiegelen. Dat stelt je in staat om je kracht in te zetten De deelnemers aan een intervisiegroep zijn gelijken om anderen te helpen en van elkaar te leren.” en vervullen binnen hun organisatie een eenzelfde soort functie. Ze staan niet in een hiërarchische relatie ‘Dit stelt je in staat om je kracht in tot elkaar, zodat ze vrijuit kunnen spreken tijdens de te zetten om anderen te helpen’ bijeenkomsten. Dit sprak Bart de Grunt, rector van het Rembrandt College in Veenendaal, bijzonder aan De Grunt koos ervoor zijn ervaringen met intervisie toen hij afgelopen najaar begon met het intervisietraject steeds te delen op school. “Het was daarmee niet alleen Lerend Leiderschap van de VO-academie, speciaal voor mijn speeltje. Mijn collega’s op school konden met mij eindverantwoordelijk schoolleiders. meedenken.” Ook in contacten met andere partijen ging “Ik ben twee jaar geleden begonnen als eindverant­ het intervisietraject een rol spelen. “De samenwerking woordelijk schoolleider op mijn huidige school. met de MR verliep niet zo lekker. Ik heb toen tegen de

38 VO-magazine 7 / Juni 2016 OOK MEEDOEN? Wilt u dit najaar meedoen aan de intervisie­ trajecten Lead & Learn (voor middenmanagers) of Lerend Leiderschap (voor eindverantwoordelijk schoolleiders)? Kijk dan op Bart de Grunt en Wijmien Klaassen: enthousiast over intervisie www.vo-academie.nl/intervisie.

voorzitter van de MR gezegd dat ik het soort gesprek dat ik voerde op de intervisiebijeenkomsten ook graag lerend om te horen waar collega’s tegenaan lopen in hun met hem wilde voeren. Daar werd positief op gereageerd organisatie. Je deelt hoe je ermee omgaat, wat het met je en het werd echt een mooi gesprek.” doet en hoe je erop reageert. De intervisiemiddagen van De Grunt ziet in dit voorbeeld een van de kernpunten onze groep werden steeds georganiseerd op één van de van het intervisietraject. “Juist door de bewustwording scholen van de deelnemers. Zowel de plenaire bijeen­ van wie ben ik en wie en wat mijn school is, mede door komsten als de intervisiemiddagen waren voor mij heel de gesprekken met de andere deelnemers, worden dingen inspirerend. Ik heb het echt als een cadeautje voor mijn duidelijk en ontstaat er ruimte voor het maken van mijn eigen ontwikkeling ervaren.” eigen keuzes.” Ervaringen delen In verbinding Intervisie was Klaassen niet onbekend, maar het feit dat Wijmien Klaassen, afdelingsleider mavo bij het Hendrik Lead & Learn een landelijk traject is had voor haar een Pierson College in Zetten, nam deel aan het traject Lead belangrijke meerwaarde: “Ik vond het heel waardevol & Learn, dat speciaal is opgezet voor middenmanagers om in contact te komen met collega’s uit het hele land en inmiddels al drie edities heeft gehad. “Twee jaar die in dezelfde rol zitten als ik, om ervaringen te delen geleden kwam ik op het Hendrik Pierson in een team en verder te kijken dan mijn eigen schoolcultuur en waarin veel veranderingen hadden plaatsgevonden. eigen geschiedenis.” Ik wilde graag weten hoe ik in verbinding kon komen en blijven met de teamleden zonder mijn eigenheid te ‘Het is heel interessant om te horen verliezen. Dat was mijn leervraag. De intervisie heeft me waar collega’s tegenaan lopen in nieuwe inzichten gegeven over hoe ik dit kan aanpakken hun organisatie’ en hoe ik om kan gaan met bijvoorbeeld weerstand. Vooral de feedback op mijn eigen rol in het teamproces is voor mij heel waardevol geweest. Deze feedback heb Klaassen heeft behalve aan de praktische oefeningen ik meegenomen naar school en gedeeld met mijn ook veel gehad aan de lezingen: “Die prikkelen echt. teamcoördinatoren en in het MT.” Je krijgt een ander perspectief. Dat gaf mij meer Tijdens de opleiding nam iedere deelnemer een casus uit inhoudelijke achtergrond en bagage bij het kijken zijn eigen werksituatie mee. “Het is heel interessant en naar mijn eigen team en mijn rol daarin.”

VO-magazine 7 / Juni 2016 39 BLIK VAN BUITEN FIER OP DE NEDERLANDSE TAAL

Naam k An De Moor (1962)

Achtergrond k Tien jaar docent Nederlands en Engels in het voortgezet onderwijs, daarna toesprakenschrijver voor Vlaams minister Geert Bourgeois en sinds 2008 werkzaam in het hoger onderwijs. Is onder meer talenbeleidcoördinator aan Hogeschool Odisee. Bekleedt tal van nevenfuncties, zoals vicevoorzitter van het Nederlands/Vlaams Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs en lid van de Raad voor Nederlandse Taal en Letteren (Taalunie).

Gespreksonderwerp k taalfierheid

Standpunt k goede taalbeheersing is basis voor studiesucces.

Tekst: Emmanuel Naaijkens / Fotografie Dirk Kreijkamp

U zat in de jaren zeventig in Gent Het Verbond van Vlaamse Academici verschillende soorten onderwijs in het op een middelbare school die heeft u uitgeroepen tot academica van eerste jaar vo te laten verdwijnen. vergelijkbaar is met ons gymnasium. het jaar 2016. Waar hebt u dat aan te Leerlingen van zeer uiteenlopende Hoe kijkt u daarop terug? danken? niveaus zitten dan bij elkaar. Mijn zorg “Dat was een strenge ‘uniformenschool’, “Het is een blijk van waardering omwille is dat er dan te grote verschillen zijn iets wat nog altijd bestaat in Vlaanderen. van mijn engagement. Zowel profes­ waardoor een leraar te veel zou moeten Het positieve aan uniformen is dat sioneel als in mijn vrije tijd geef ik vaak differentiëren. Enerzijds zullen leer­ iedereen gelijk is. Op onze school lezingen en workshops, schrijf ik teksten lingen die bijvoorbeeld veel nood had je bijvoorbeeld ook meisjes uit en pleit ik voor meer taalfierheid, meer hebben aan extra taal daaronder lijden. de bourgeoisie, maar dat kon je aan taalwaakzaamheid en meer taalzorg. Anderzijds blijven hele goede leerlingen de kleding niet zien. Er was wel onder­ Dat is om veel redenen belangrijk: om allerlei redenen - op het vlak van scheid in taal. Die leerlingen spraken commer­cieel, professioneel, maar ook taalvaardigheid bijvoorbeeld - op hun thuis Frans – we noemen ze franskiljons. om ervoor te zorgen dat in deze moeilijke, honger zitten.” Ze keken neer op de Vlaamse meisjes. globali­serende maatschappij met heel Zo ben ik me ervan bewust geworden veel uitdagingen zoveel mogelijk mensen Wat moet het onderwijs dan doen? dat taal kan discrimineren. En dat zich zo snel mogelijk thuis voelen. “Door te investeren in taalbeleid Nederlands een prachtige taal is waar Door mensen te helpen met inte­greren verhoogt een school het beleidsvoerend je trots op moet zijn en zorg voor moet bijvoorbeeld: dat gebeurt vooral via taal. vermogen. Inzetten op het vergroten dragen.” Als je dat niet doet, komen mensen in van de taalvaardigheid van leerlingen is een sociaal isolement.” bovendien essentieel voor studiesucces. Heeft die ervaring invloed gehad op Daar draait eigenlijk alles om, want er is uw latere loopbaan? In Vlaanderen speelt - net als in een direct verband tussen beide. Daarom “We hadden hele goede leraars Neder­ Nederland - de discussie of het moet élke leraar taalontwikkelend lands die ons de liefde wisten bij te voortgezet onderwijs voldoende recht lesgeven. Er zijn leraren chemie of brengen voor enerzijds Nederlands doet aan talenten van álle kinderen. wiskunde die zeggen: wij kennen niks als taal en anderzijds als cultuurdrager. Een meerjarige brugperiode met van taal. Maar het gaat niet om iets Ze brachten mij ertoe om Nederlandse hetero­gene klassen zou kinderen extra’s, wel om een aantal essentiële taal en literatuur aan de Universiteit meer gelijke kansen geven. Hoe methodieken die gewoon te maken Gent te gaan studeren.” staat u daar tegenover? hebben met goed lesgeven. En nog dit: “De Vlaamse regering heeft recentelijk samenwerking tussen het voorgezet en beslist om de schotten tussen de het hoger onderwijs is even essentieel.”

40 VO-magazine 7 / Juni 2016 ‘Als leerlingen in het eerste jaar van het hoger onderwijs een verhandeling moeten schrijven, raken ze in paniek’

Taalontwikkelend lesgeven voor gelijkaardig onderzoek in Australië en ling moeten schrijven, raken ze in vakleraren is toch een open deur? Canada blijken dezelfde resultaten. Er paniek. Ze weten niet hoe ze hoe ze hun “Niet voor iedereen. Een mooi voor­ is namelijk een direct verband tussen de gedachten op een gestructureerde manier beeld is een hogeschool in Hasselt handspieren en de hersenen, een soort moeten neerschrijven. Samen met de waar een docente wiskunde begon muscle memory. Daarom mijn oproep Universi­teit Leuven hebben we een digi­ met taalbeleid omdat zij merkte dat de aan het voortgezet onderwijs om meer tale schrijftool ontwikkeld. Die is groten­ meerderheid van de eerstejaarsstudenten aandacht te geven aan het notuleren met deels ook geschikt voor gebruik in het maar niet slaagde voor de starttoets de hand. Leerlingen leren bovendien voortgezet onderwijs én dank zij de Taal­ wiskunde. Ze stelde vast dat daar twee hun gedachten en de leerstof beter unie nu ter beschikking voor iedereen.” belangrijke oorzaken voor waren, name­ structureren.“ lijk onvoldoende kennis van woorden­ Het tweetalig onderwijs is in schat en van grammatica. Daardoor Dus terughoudend zijn met digitale Nederland en Vlaanderen in opkomst. losten leerlingen het wiskundige media? Is dat een bedreiging voor de vraagstuk compleet verkeerd op.” “Onderwijs mag nooit zwart-wit zijn. Nederlandse taalvaardigheid? Je moet variëren en methodes combi­ “Dat vind ik een moeilijke discussie. U hebt met de Universiteit Leuven neren. Dat schrijven op een tablet of Zijn de leraren die in een andere taal onderzoek gedaan naar de betekenis laptop alleen maar korte tijd effect heeft, lesgeven daar wel taalvaardig genoeg in? van aantekeningen maken op papier. heeft ermee te maken dat de leerstof in Daar heb ik sterke twijfels bij. Het is Wat was het resultaat? die situatie onvoldoende tijd heeft via ongelooflijk moeilijk om als leraar, als je “Het onderzoek bestond eruit dat we de handspieren te verankeren in de geen native speaker bent, alle nuances een deel van de studenten tijdens een hersenen.” aan te brengen. Je moet die vreemde taal les aantekeningen lieten maken met de dan tot in de finesses beheersen, anders hand, een ander deel gebruikte een Maar er is ook weinig aandacht voor krijg je een arme huis-tuin-en-keuken­ laptop en de derde groep schreef het leren schrijven van verhandelingen taal zonder diepgang. Bovendien ben helemaal niks op. De laatste groep was of redeneringen. ik ervan over­tuigd dat een degelijke na een dag een groot deel van de kennis “Er is tot hiertoe in het Vlaams vo teveel beheersing van het Nederlands nood­ al kwijt, bij de studenten met de laptop ingezet op mondelinge taalvaardigheid. zakelijk is als funda­ment om niet alleen verdween die na een week. De studenten De slinger moet meer naar het midden. meertalig maar ook academisch en die met de hand hadden genoteerd, Het komt voor dat leerlingen een boek­ professioneel taalvaardig te kunnen wisten vijf maanden later nog heel veel bespreking in de vorm van een filmpje worden.” van die les. Leerlingen blijken meer te mogen maken, of zelfs een poppenkast­ onthouden als ze schrijven. Ze doen spel. Als die leerlingen in het eerste jaar De schrijftool is te vinden op dan aan deep level learning. Uit van het hoger onderwijs een verhande­ www.schrijfhulp.taalunie.org

VO-magazine 7 / Juni 2016 41 WIE WERKT WAAR

STICHTING ROC WEST-BRABANT STICHTING VOORTGEZET Graaf Engelbrecht, Breda ONDERWIJS HAAGLANDEN Carin Janssen wordt de nieuwe rector op Graaf Lyceum Ypenburg, Den Haag Engelbrecht in Breda. Vanaf 1 juli vervangt zij Nico Duivenvoorden is per 1 augustus benoemd Arno Janssen, die sinds 1 februari als waarnemend tot conrector onderwijs op Lyceum Ypenburg. rector was aangesteld. Carin Janssen werkt nu nog Hiervoor was hij afdelingsleider havo/vwo op het als plaatsvervangend rector op het Beatrix College Christelijk Lyceum Delft. Esther Knol wordt in Tilburg. per 1 augustus de nieuwe afdelingsleider havo bovenbouw op dezelfde school. Zij komt van het CVO ’T GOOI Knottenpark in Enschede, waar ze teamleider havo Comenius College, Hilversum bovenbouw was. Erik Dees is per 1 augustus de Rohan de Groot is per 1 augustus benoemd tot nieuwe afdelingsleider vwo onderbouw van Lyceum conrector op het Comenius College in Hilversum. Ypenburg. Hiervoor was hij onder meer afdelings­ De Groot werkt momenteel als teamleider vmbo manager ACE-afdeling gymnasium en atheneum aan Mytylschool Ariane de Ranitz in Utrecht. op het Amstelveen College.

CEDER GROEP Winkler Prins, Veendam Hervormd Lyceum Zuid, Amsterdam Dominique van Veenhuizen is per 1 augustus Renske Bootz-Sluman is per 1 augustus de nieuwe directeur deelschool kader/basis van Winkler Prins rector van het Hervormd Lyceum Zuid. Bootz in Veendam. Van Veenhuizen werkt momenteel werkt momenteel als teamleider tweetalig vwo op als teammanager vmbo techniek en zorg en welzijn Het Schoter te Haarlem. Hiervoor werkte zij onder op de Campus Winschoten. andere als rector van het Luzac Lyceum te Haarlem. IRIS Herbert Vissers College, Nieuw-Vennep Metameer, Stevensbeek en Boxmeer Rector Jos Bart van het Herbert Vissers College in Berita Cornelissen wordt de nieuwe directeur- Nieuw-Vennep neemt afscheid. Hij was sinds 2010 bestuurder van Metameer. Ze volgt per 1 januari in dienst als rector en was aangesteld voor een 2017 Harrie Koolen op, die met pensioen gaat. periode van drie tot vijf jaar. Bart wordt opgevolgd Cornelissen is nu sectordirecteur van de door Uldrik Speersma, momenteel hoofd Metameerlocatie in Boxmeer. onderwijsplein ROC Zadkin in Rotterdam.

Colofon VO‑magazine is een uitgave van de Redactieadres VO‑raad, Postbus 8282, Advertenties Uitgeverij Recent Amsterdam, VO‑raad, vereniging van scholen in het voortgezet 3503 RG UTRECHT, T 030 232 48 00, T 020 330 89 98 (Ray Aronds), www.recent.nl. onderwijs. VO‑magazine verschijnt 7 keer per jaar redactie@vo‑raad.nl, www.vo‑raad.nl. Issn 1873-1163 in een oplage van 7.000 exemplaren. Fotografie Josje Deekens (ook voorpagina), Abonnementen Besturen en de daarbij horende Redactie Cindy Curré, Ingrid Janssen, Stan Termeer Dirk Kreijkamp, iStockphoto scholen, die lid zijn van de VO‑raad ontvangen het Suzanne Visser (eindredactie),­ Linda Zeegers. VO‑magazine gratis. Een abonnement kost € 75,- Ontwerp OSAGE / communicatie en ontwerp, Utrecht Medewerkers: Marguerite Irrgang, Martijn Laman, per jaar. Beëindiging van het abonne­ ­ment dient Druk Drukkerij Damen, Werkendam Hanneke van der Linden, Emmanuel Naaijkens, schriftelijk te geschieden voor 1 juli. Marijke Nijboer en Carolien Nout. Afmelden Wilt u het VO-magazine voortaan niet meer ontvangen? Stuur dan een bericht, o.v.v. naam en adres, naar [email protected].

42 VO-magazine 7 / Juni 2016 ADVERTENTIE

Elke dag een vertrouwd gezicht voor de klas

Hetzelfde gezicht voor de klas biedt alleen maar voordelen: minder rompslomp met

overdrachten, een docent die de leerlingen persoonlijk kent en een leerkracht die bekend

is met de lesmethode. Interteach zorgt voor dezelfde vertrouwde invalkrachten.

Gekwalificeerde en ervaren docenten die van wanten weten. Want kwalitatief goed onderwijs

gaat verder dan alleen lesgeven. En niet onbelangrijk, ruim 20% minder kosten. [email protected] www.interteach.nl | Wegens succes herhaald!

Motiveer uw leerlingen

Werken aan motivatie in het voortgezet onderwijs Lesgeven aan een ongemotiveerde groep leerlingen kost u veel energie. Hoe motiveert u jongeren voor uw Locatie: onderwijs? Welke manieren van instructie geven zijn bevorderlijk voor de motivatie van uw leerlingen? En Leerhotel het Klooster, Amersfoort hoe daagt u uw leerlingen uit om hun talenten te Datum:

benutten? Woensdag 5 oktober 2016

Weet de motivatie van uw leerlingen te beïnvloeden! Inschrijven: www.medilexonderwijs.nl/motivatie

Medilex Onderwijs - Congressen en cursussen voor het onderwijs T. 030 - 700 12 20 E. [email protected]

MEDIN_VOmagazine_210x297_110616.indd 1 17-5-2016 14:51:39