Vlaams-Nederlands woordenboek

©2003 by Standaard Uitgeverij n.v., Belgiëlei 147a, 2018 Antwerpen [email protected] www.standaarduitgeverij.be voor Nederland: Uitgeverij Het Spectrum B.V., Postbus 2073, 3500 GB Utrecht www.spectrum.nl

Redactie: Peter Bakema, Patricia Defour, Marianne Jacobs, Sabine Lefever, Maurice Vandebroek Omslag: Kris Demey Zetwerk: Aksent, Johan Buijs Druk: Walleyn

Tweede druk: maart 2004

ISBN 90 712 0662 9 NUR 627 D/2004/0034/229

Niets uit deze uitgave mag door middel van elektronische of andere middelen, met inbegrip van automatische informatiesystemen, worden gereproduceerd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever, uitgezonderd korte fragmenten, die uitsluitend voor recensies mogen worden geciteerd.

Ondanks de zorg die aan de samenstelling van de tekst is besteed, kan noch de redactie noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.

Dit woordenboek bevat enkele woorden die als merknaam worden gebruikt. Uit de opname van deze woorden kan niet worden afgeleid dat afstand wordt gedaan van bepaalde (eigendoms)rechten, dan wel dat Standaard Uitgeverij nv zulke rechten miskent. Over de culturele verschillen tussen Vlaanderen en Nederland zijn talloze clichés in omloop. Grappen maken duidelijk hoe we over elkaar denken: de Belg is dom en de Nederlander is Inleiding gierig. Komt een Nederlander bij een benzinestation in België en vraagt: Wat kost een druppel benzine? Zegt de Wie de grens tussen België en Belg: Niets, natuurlijk. Zegt de Nederland passeert, heeft dit snel in de Nederlander: Nou, druppel hem dan gaten. Alles lijkt aan de andere kant maar vol. van de grens anders te zijn: de woning- Een ander cliché heeft betrekking op bouw, de wegen, de winkels, zelfs de de levensstijl en levensinstelling. De plaatsnaambordjes. De Nederlander bourgondische, genotzuchtige, vrolijke verbaast zich over de ruimtelijke Vlaming tegenover de calvinistische, ordening van België met her en der principiële, plichtsbewuste Nederlan- verspreid staande woningen waaraan der. Uit dit cliché komen weer vele een onoverzichtelijke reeks ‘koterijen’ andere voort. De Vlaming bouwt een is vastgebouwd. De Belg verwondert zo groot mogelijk huis en rijdt in een zich over de monotone, uniforme zo duur mogelijke auto, iedere dag is nieuwbouwwijken die in het gestroom- een gastronomisch hoogtepunt. De lijnde Nederlandse landschap staan. Nederlander daarentegen bouwt en Niet alleen de geografische, maar rijdt bescheiden, hij heeft al die pracht ook de culturele grens is scherp. Al en praal niet nodig, hoogmoed komt spreken de inwoners van beide landen voor de val en de buren worden maar officieel dezelfde taal – het Nederlands jaloers. Hij wordt verteerd door schuld- – toch zijn de verschillen opvallend. gevoel als hij eet, het moet sober en Een kort gesprek is vaak al voldoende voedzaam zijn, maar lekker is zonde. om verschillen in uitspraak, zinsbouw De Nederlander zou extraverter dan de en woordenschat aan het licht te Vlaming kunnen zijn. De Vlaming brengen. Over de grens val je snel door bedenkt zich langer alvorens iets te de mand. Wie stopt en de eerste de zeggen, de Nederlander zegt vaker beste frituur of snackbar binnenstapt, eerst en bedenkt zich dan. Conflicten zal ervaren dat de meeste vertrouwde en ruzies zijn in Nederland hevig maar lekkernijen er niet zijn of anders kort, in Vlaanderen sluimeren ze heten. De bakker of het café in de langer maar kunnen de gevolgen buurt leveren dezelfde ervaring op. groter zijn. Sommigen denken dat taal- In de relatie tussen beide gebieden verschillen tussen twee gebieden een spelen inferioriteits- en superioriteits- weerspiegeling zijn van culturele gevoelens soms een rol. Nog voor de verschillen. Ook in dit woordenboek wedstrijd begonnen is, denkt de staan woorden die typisch Vlaamse Vlaming achter te liggen of verloren te gewoonten, instellingen of zaken hebben, terwijl de Nederlander het uitdrukken. Maar er zijn ook veel tegendeel denkt. Dat blijkt bijvoorbeeld gewone woorden die niet verwijzen bij het voetbal. Een wedstrijd tussen de naar iets dat typisch Vlaams is. Ten Rode Duivels en Oranje is veel slotte komen culturele verschillen intenser dan tussen andere landen en tussen Vlaanderen en Nederland niet heeft vaak het karakter van een altijd in taal tot uiting, zodat er geen volksfeest. Oranje is meestal favoriet één-op-éénverhouding is tussen taal en en zeker van de overwinning. Het cultuur. triomfgevoel van de Vlaming is des te groter als de Rode Duivels winnen. Zuid-Nederlands, Belgisch Met zulke clichés komen we meestal Nederlands of Vlaams? niet veel verder. De domme Belg doet Voor het Nederlands dat in België het in vergelijkende Europese competi- gesproken wordt, zijn verschillende, ties goed op school en de gierige min of meer ongelukkige termen in Nederlander blijkt de meest vrijgevige omloop: Zuid-Nederlands, Belgisch Europese toerist te zijn. Is het eten in Nederlands en Vlaams. Iedereen stelt België beter? Er valt iets te zeggen voor zich bij deze woorden iets anders voor de Belgische bieren en pralines, maar en de begripsverwarring is dan ook de onvolprezen Nederlandse zuivel- compleet. producten zijn er niet te koop. De benaming Zuid-Nederlands is Belgische melk is gesteriliseerd en nogal ruim en vaag. Het zou kunnen langer houdbaar dan de Nederlandse verwijzen naar het Nederlands dat in gepasteuriseerde melk, ook de smaak het zuiden van het taalgebied gespro- is totaal anders. Voor een Vlaming is ken wordt: ruwweg de Nederlandse melk alleen goed voor kinderen. Hij provincies Zeeland, Noord-Brabant en zal nooit in een café een glas melk bij Limburg plus de Belgische provincies het eten bestellen, da’s kinderachtig en West- en Oost-Vlaanderen, Antwerpen, wekt de spot van iedereen. Voor een Vlaams-Brabant en Limburg. Boven- Nederlander is een glas melk de dien heeft de benaming Zuid-Neder- gewoonste zaak van de wereld. lands geen relatie met het Belgische Bij alle verschillen zijn er ook veel grondgebied en lijkt daardoor juist het overeenkomsten. De relatie tussen de Nederlands van de eerder genoemde twee gebieden is intens en niet in het Nederlandse provincies aan te duiden. minst door de gemeenschappelijke De term Belgisch Nederlands heeft taal. De woordenschat is aan beide wel een relatie met het Belgische kanten van de grens voor het leeuwen- grondgebied, maar is in dit opzicht deel gelijk, zodat de communicatie in weinig precies, alsof in heel België de meeste gevallen geen problemen Nederlands gesproken wordt. De term oplevert. Het Nederlands is een heeft daarnaast juist een heel speci- eenheid in verscheidenheid met fieke betekenis. Hij wordt namelijk regionale verschillen, zoals het Duits of ook gebruikt om officiële woorden aan het Engels. te duiden, bijvoorbeeld op het gebied Toch kunnen taalverschillen tot van recht en bestuur. hilarische misverstanden leiden. De Vlaams is voor sommigen dan weer Nederlander die een gemeubelde te precies, alsof het beperkt is tot de studio huurt met frigo en chauffage zal provincies West- en Oost-Vlaanderen. zich toch afvragen wat hij nu precies Daar staat tegenover dat alle Neder- heeft verworven. Afspraken maken landssprekende provincies van België staat ook garant voor misverstand. (inclusief het Brussels Hoofdstedelijk Maak een afspraak om een eind te Gewest) tot de Vlaamse Gemeenschap gaan lopen in de voormiddag. Voor een behoren. De term Vlaams krijgt Belg is dit een afspraak vóór 12 uur in daardoor een ruimere betekenis die wij trainingspak, terwijl de Nederlander hier ook gebruiken. aan een wandeling denkt tussen 12 en 14 uur. Taal of dialect? Dit Vlaams-Nederlands woordenboek Het verschil tussen een taal en een beschrijft hoe de Vlaamse van de dialect is vooral een kwestie van Nederlandse woordenschat verschilt. spreiding, functie en prestige. Een Maar wat is het Vlaams precies? dialect is een taalsysteem dat slechts in een regionaal beperkt gebied in die

6 specifieke vorm voorkomt. Het is van de tijd, verschilt van gebied tot meestal niet de bestuurs- of schooltaal, gebied en van spreker tot spreker. De wordt bijna uitsluitend mondeling woordenschat van een taal is geen gebruikt en heeft een lager sociaal uniforme verzameling woorden die prestige. Talen hebben een officiële over het hele gebied verspreid zijn en status: ze zijn voorgeschreven door de waarover volledige consensus bestaat. overheid en hun normen zijn vastge- Het Vlaams is daarop geen uitzonde- legd in grammatica’s en woordenboe- ring. Variatie maakt het moeilijk om ken. Ze worden gebruikt door de een taal te beschrijven en het is om spraakmakende gemeente van politici, verschillende redenen niet eenvoudig televisiepersoonlijkheden en reclame- om te bepalen waaruit de Vlaamse makers. Ten slotte zijn talen bruikbaar woordenschat precies bestaat. in veel situaties, zowel mondeling als Ten eerste is het gebruik van stads- schriftelijk, zowel in informele als of streekdialecten in Vlaanderen veel formele situaties. algemener dan in Nederland. Veel België heeft drie officiële talen: het woorden zijn daardoor eerder tot een Nederlands, het Frans en het Duits. bepaalde plaats of regio beperkt, het Toch laat de positie van een taal zich zijn geen algemeen gebruikte woor- niet uitsluitend officieel bepalen. den. Je zou ook kunnen zeggen dat Belangrijk is ook de houding van de ieder woord zijn eigen verspreiding sprekers tegenover een bepaalde taal heeft over Vlaanderen en dat de en die is onder andere afhankelijk van verspreiding van verschillende wat ze aan die taal hebben. Franstali- woorden zelden samenvalt. Dat brengt gen zijn nu bijvoorbeeld meer geneigd met zich mee dat het niet eenvoudig, om Nederlands te leren, omdat het in zo niet onmogelijk, is om een alge- Vlaanderen economisch beter gaat dan mene Vlaamse woordenschat af te in Wallonië. In het algemeen heeft het bakenen. Nederlands in België aan prestige Ten tweede is er geen officiële norm gewonnen. Maar dit vertaalt zich ook voor het Vlaams. Er bestaan geen in de houding tegenover het Neder- officiële grammatica’s, woordenboeken lands uit Nederland. of spellingvoorschriften. Het ontbre- Veel Vlamingen staan nogal ambiva- ken van een norm of het niet volledig lent tegenover het Nederlands zoals accepteren van de Nederlandse norm Nederlanders het spreken. Aan de ene leidt vanzelf tot minder eenheid. kant associëren ze het Noord-Neder- Ten derde is het Vlaams het resultaat lands met vlotheid en gevatheid. Aan van taalcontact tussen het Nederlands de andere kant staan ze afwijzend en het Frans. In België beïnvloeden tegenover de uitspraak en het woord- beide talen elkaar, vooral in Brussel gebruik. De gedachte onmiskenbaar waar tweetaligheid veel voorkomt. De anders te zijn in taal leidt tot de roep woordenschat van het Vlaams is om een eigen Vlaamse norm. De daardoor een speelbal van een aantal Vlaamse taalsuccessen in televisiepro- centrifugale krachten, waardoor het gramma’s als Het groot dictee der Vlaams zich van het Nederlands Nederlandse taal of 10 voor taal hebben verwijdert. Aan de ene kant heeft het Vlaamse taalbewustzijn vergroot. taalcontact ertoe geleid dat veel Franse De tijd zal leren of naast het ABN ook leenwoorden en leenvertalingen in het het ABV ontstaat. Vlaams zijn opgenomen. Aan de andere kant heeft verzet tegen het Variatie in het Vlaams Frans geleid tot de creatie van Variatie in taal is op zich niets bijzon- purismen, Vlaamse woorden in plaats ders. Iedere taal verandert in de loop van Franse leenwoorden zoals bureel

7 voor bureau, droogzwierder voor Het trefwoord centrifuge en regenscherm voor paraplu. Een ingang van het woordenboek Verzet tegen het (Noord-)Nederlands bestaat uit het vetgedrukte trefwoord. leidt dan weer tot de cultivatie van Als het Vlaamse trefwoord als woord in verschillen, tot de gedachte dat het Nederlands niet voorkomt of een bepaalde Vlaamse woorden en afwijkende betekenis heeft, vermelden uitdrukkingen beter, mooier of juister we achter het trefwoord grammaticale zijn dan vergelijkbare Nederlandse. In informatie tussen ronde haakjes: (). Bij zo’n situatie van taalcontact, waarin zelfstandige naamwoorden is dit het attitudes tegenover taal een belangrijke genus (de- of het-woord) en het rol spelen en taalgebruik een politieke meervoud. Bij werkwoorden is de symboolwaarde heeft, is de variatie die vervoeging aangegeven en bij de we in het Vlaams aantreffen niet overige trefwoorden wordt de woord- verrassend. soort vermeld. Als het trefwoord een gewoon Nederlands woord is, maar in Het Vlaams-Nederlands een specifiek Vlaamse uitdrukking woordenboek voorkomt (bijvoorbeeld het trefwoord In het Vlaams-Nederlands woordenboek ei in de uitdrukking een eitje met proberen we een deel van de Vlaamse iemand te pellen hebben), dan geven we woordenschat te inventariseren, geen grammaticale informatie. waarbij we vooral oog hebben voor de verschillen met het Nederlands. In veel De betekenis gevallen gaat het om woorden en De betekenis wordt voorafgegaan door uitdrukkingen die in een min of meer een bullet (•). Wanneer een Vlaams informele sfeer gebruikt worden. Het woord verschillende betekenissen woordenboek heeft geen normatieve heeft, worden ze onder elkaar ge- bedoelingen en we willen de verschil- plaatst, voorafgegaan door een bullet. len met het Nederlands niet verheerlij- Tussen Vlaamse en Nederlandse ken, noch veroordelen. Evenmin woorden kunnen verschillende pretendeert het woordenboek volledig verhoudingen bestaan. te zijn en over de opname van som- Ten eerste zijn er woorden die zaken mige woorden of uitdrukkingen valt te noemen die in Nederland onbekend twisten. Niet alle Vlamingen kennen of zijn, zoals alarmbelprocedure, gewest, gebruiken alle woorden die hier taalrol. In zulke gevallen geven we een opgenomen zijn. betekenisomschrijving. Het Vlaams-Nederlands woordenboek Ten tweede kunnen het Vlaams en richt zich tot iedereen die in het het Nederlands verschillende woorden Nederlands geïnteresseerd is of die hebben die min of meer hetzelfde zijn ervaring aan beide kanten van de betekenen. Soms gaat het om officiële grens wil toetsen. termen, zoals schepen [in Nederland: wethouder] of procureur des konings [in De beschrijving Nederland: officier van justitie]. Zulke Elke beschrijving kan uit vier compo- Belgische woorden krijgen het label nenten bestaan: . Bij officiële termen staat vaak • het trefwoord met grammaticale het corresponderende woord dat in informatie; Nederland gebruikt wordt. Achter dit • de betekenis of het Nederlandse woord staat dan de aanduiding . synoniem; Maar er zijn ook talloze, niet-officiële • het gebruik in uitdrukkingen en voorbeelden te vinden: beenhouwer- zegswijzen; slager of luchtmatras-luchtbed. In dit • het feitelijk taalgebruik in citaten. woordenboek vermelden we dan een of

8 meer algemeen Nederlandse synonie- men van het Vlaamse woord. Ten derde zijn er woorden die zowel in België als in Nederland gebruikt worden, maar geheel of gedeeltelijk verschillen in betekenis, zoals lopen of vest. In deze gevallen geven we steeds het verschil aan, bijvoorbeeld met een formulering als ‘in België ook:’.

Uitdrukkingen of zegswijzen Een groot deel van het corpus wordt gevormd door specifiek Vlaamse collocaties, idiomen en uitdrukkingen. Deze verbindingen staan cursief en worden voorafgegaan door een liggend streepje. Na de komma volgt de betekenis of de Nederlandse tegenhan- ger van de uitdrukking.

Citaten We hebben geprobeerd om de betekenis en het gebruik van de Vlaamse woorden en uitdrukkingen te illustreren met citaten uit kranten en weekbladen die een ruime versprei- ding over heel Vlaanderen hebben. Je mag verwachten dat de woorden die je erin aantreft door een breed publiek begrepen worden. Vaak troffen we deze woorden aan in interviews en gesprekken. Ons materiaal bevat moderne citaten van de afgelopen vijf jaar. De citaten staan onder de betreffende betekenis of een uitdruk- king. Bij ieder citaat vermelden we bron en datum. De citaten zijn in een ander en kleiner lettertype gezet.

9 Selectieve bibliografie

Over Vlaanderen en Nederland Jeroen Brouwers Vlaamse leeuwen. Amsterdam: De Arbeiderspers, 1994. Steven De Foer Onder Hollanders. Een Vlaming ontdekt Nederland. Amster- dam: Balans / Leuven: Van Halewyck, 2001. Marco Heijl Een Hollander verkent Vlaanderen. Leuven: Van Halewyck, 2002. Geert van Istendael Het Belgisch labyrint. Amsterdam: De Arbeiders- pers, 14de druk, 2001. Hans Rombouts Vloeiend Vlaams. Zuidnederlands voor beginners en gevorderden. Bloemendaal: Aramith, 1990. Roland Willemyns & Wim Daniëls Het verhaal van het Vlaams. Antwerpen: Standaard / Utrecht: Het Spectrum, 2003. Els Witte [met medewerking van Jan Craeybeckx & Alain Meynen] Politieke geschiedenis van België van 1830 tot heden. Antwerpen: Standaard / Brussel: VUBPress, 6de druk, 1997.

Woordenboeken F. Claes Verschueren. Groot encyclopedisch woordenboek. Antwerpen: Standaard / Den Haag: Sdu, 10de druk, 1996. Walter de Clerck Nijhoffs Zuid- nederlands woordenboek. ’s-Gravenhage / Antwerpen: Martinus Nijhoff, 1981. Maarten van Nierop Honderd taaie belgicismen. Hasselt: Heideland-Orbis, 4de druk, 1982. P.C. Paardekooper ABN-Gids. Antwer- pen: Standaard / Den Haag: Sdu, 12de druk, 1996. Ton van der Wouden Verboden op het werk te komen. Vlaamse taal- en andere eigenaardigheden. Enschede: Siwu / Antwerpen: Maklu, 1998.

10 Gebruikte afkortingen bn. bijvoeglijk naamwoord Belgisch Nederlands, officiële Belgische term BvL Het Belang van Limburg bw. bijwoord DM De Morgen DS De Standaard FET De Financieel Economische Tijd figuurlijk GvA Gazet van Antwerpen HN Het Nieuwsblad HV Het Volk LN Het Laatste Nieuws officiële Nederlandse term verouderd vw. voegwoord vz. voorzetsel wkw. werkwoord ➔ ga naar, zie ook

11 12 13

en contrastverhogend werken. – HN, 01-02-2003

aandoen ➔ duivel

aandragen - iemand aandragen, aanbrengen, verklikken aaan (vz.) - aan wie is het alstublieft [in een aandraven winkel], wie volgt, wie is er aan de - met iets komen aandraven, met iets beurt komen aandragen - er niet aan kunnen [omdat het te hoog Wanneer hij dan met grotere en duurdere is], er niet bij kunnen, het niet kunstvoorwerpen komt aandraven, kunnen bereiken hebben de kopers elke vorm van argwaan - niet aan de hoge re, niet bij de hoge re al lang opzij geschoven. – HV, 07-02-2003 - hij is eraan, heeft verloren, is de sigaar, is erbij, zal eraan moeten aanduiden (duidde aan, aangeduid) geloven • personen aanwijzen, aanstellen, - aan 120 km per uur, (met) 120 km per benoemen uur • dingen vermelden, aangeven - aan 10 euro de kg, tegen 10 euro per • selecteren in de sport kg - aan de prijs van 10 euro, voor de prijs aanduiding (de, -en) van 10 euro • aanstelling, benoeming van perso- De pakketten werden te koop aangeboden nen aan de prijs van honderd frank. – HN, • selectie, advies in de sport 03-02-2003 Het rommelt in de Oostenrijkse ploeg na - neen aan de dictatuur, neen tegen de de omstreden aanduiding van Hermann dictatuur, weg met de dictatuur Maier en Fritz Strobl voor de afdaling op - gaat aan!, ga weg! dit WK. – BvL, 07-02-2003 aanbieden aaneen (bw.) - zich bij iemand aanbieden, zich • voortdurend, aanhoudend aanmelden • aan elkaar Islamieten kunnen zich daar tussen 8 en 18 uur aanbieden voor de slachting van aaneen- hun schapen. – HN, 04-02-2003 • aan elkaar, vooral in samenstel- - zich aanbieden voor een examen, zich lingen: aaneenbinden, aaneendoen, aanmelden, zich opgeven aaneenpraten aandacht aanfronsen (fronste aan, aan- - de aandacht trekken op, vestigen op gefronst) - aandacht! [op een opschrift], pas op!, • aanrimpelen van stoffen voorzichtig! of belangrijk!, opgelet! aangebrand (bn. en bw.) aandampen (dampte aan, aan- • gewaagd gedampt) De Aarschotse rappers van KIA kregen te • beslaan van glas horen dat hun plaat niet zal uitkomen De brillen zijn voorzien van lenzen die wegens te aangebrand en te choquerend. niet aandampen, bijna onbreekbaar zijn – FET, 19-02-2002 a15 - een aangebrande mop, gewaagde mop, partij schuine mop Dat het Parlement en regeringsleiders - dat riekt aangebrand, daar is een tegenstribbelen, van welke ideologische luchtje aan aanhorigheid ze ook zijn, is niet nieuw. – DS, 20-07-2002 aangeven - iemand iets niet aangeven, iemand iets aanhouden (hield aan, aangehou- niet nageven, iets niet achter iemand den) zoeken - met iemand aanhouden, een - dat zou je hem niet aangeven, dat zou vriend(in) hebben, een (ongeoor- je hem niet nageven, dat zou je niet loofde) relatie hebben, ongehuwd achter hem zoeken samenwonen met Lulu zelf is nog lang niet aan ondergang toe. De zangeres is de vijftig al gepas- aanhouder (de, -s), aanhoudster seerd, maar je zou het haar niet aangeven. (de, -s) – GvA, 18-01-2003 • bijzit aangewezen (bn.) aanhoudingsmandaat (het, • wenselijk, verstandig, aanbevelens- -mandaten) waardig • arrestatiebevel - het is (niet) aangewezen, het is (niet) Het internationaal gerechtshof in Den wenselijk, het is (niet) verstandig Haag verplicht België om het Natuurlijk is het niet aangewezen dat aanhoudingsmandaat voor de gewezen landen maatregelen treffen die de vraag Congolese minister van Buitenlandse verder afremmen wanneer hun economie Zaken Abdulaye Yerodia Ndombasi in te zich reeds in een dal bevindt. – DS, 05-03- trekken. – Knack, 20-02-2002 2003 - onder aanhoudingsmandaat plaatsen, Was het wel aangewezen om vier minuten arresteren, in hechtenis nemen voor het eindsignaal nog veel te wisselen De Mechelse onderzoeksrechter heeft in de veldbezetting? – HN, 10-02-2003 twee allochtonen onder aanhoudings- - reservatie aangewezen, reservering mandaat geplaatst na de steekpartij die gewenst, reservering aan te bevelen zich tijdens het weekend heeft voorge- ➔ tegenaangewezen daan in Illusion. – GvA, 11-03-2003 aanhalen (haalde aan, aangehaald) aanklagen (klaagde aan, aange- • in België niet alleen citeren, ook: klaagd) vermelden, zeggen • wantoestanden aan de kaak stellen Wij denken dat wij voldoende elementen Op grond van welke waarden zouden we hebben kunnen aanhalen om niet alleen de onderdrukking van Palestijnen, de verwijzing van de drie aangehouden Tsjetsjenen of wie dan ook aanklagen als verdachten te vragen, maar ook die van we die barbarij van eigen bodem xxx. – GvA, 05-03-2003 wegmoffelen? – DS, 20-03-2002 - ik wil nog het volgende aanhalen, ik wil nog het volgende zeggen aanklappen (klapte aan, aangeklapt) • aanpraten aanhang (de) ➔klappen - huis met aanhang, huis met toebeho- ren, huis met bijgebouwen enz. aankleven (kleefde aan, aangekleefd) - een leer/theorie/ideeën enz. aankleven, aanhorigheid (de) aanhangen, verdedigen • het horen bij een groep of politieke Terwijl de waarden die de CVP blijft a16 aankleven misschien niet meteen tot het bij verleden behoren, maar toch uit- Rwanda steunt nu het UPC en de Hema, vergrotingen zijn van een tijd waar de omdat deze milities van traditionele mensen niet meer mee akkoord gaan. – veeboeren aanleunen bij de Tutsi die in DM, 03-11-2001 Kigali de plak zwaaien. – DM, 05-03-2003 aankomstlijn (de, -en) aanpassingsklas (de, -sen) • eindstreep, finish in de sport • klas voor kinderen met een In tegenstelling met wat we verwachtten, leerachterstand, schakelklas kwam je vrij rustig over de aankomstlijn. – Tot 1975 stond ze voor de klas. Toen GvA, 03-02-2003 schakelde ze over naar de aanpassings- ➔meet klas en op 1 februari 1993 werd ze directeur. – HN, 03-07-2001 aankondigen - het kondigt zich goed aan, het belooft aanplakbrief (de, -brieven) goed te worden, het begint goed • aanplakbiljet, affiche Maar voorlopig kondigt zich alleen in de Zo verdwijnt in het Brusselse gewest VS een economisch herstel aan. – FET, binnenkort ook de eeuwenoude aanplak- 03-02-2003 brief met 'Berichten aan de bevolking'. – LN, 09-11-2002 aankondiging • advertentie in een krant aanranden (randde aan, aangerand) • in België ook: overvallen, aanvallen aankondigingsblad (het, -en) Dagen door de straten van Londen • advertentieblad, nieuwsblaadje stappen om plots een mes onder je neus Je vindt ook een overzicht van de te krijgen: Donal MacIntyre doet het met activiteiten in 'Contact', het maandelijks plezier. Vanavond laat hij zich aanranden tijdschriftje van het dienstencentrum, in om het spoor van zijn overvaller en diens de gemeentelijke informatiebrochure 'Info buit te volgen. – HN, 25-04-2002 Kapellen' en in de lokale weekbladen het 'Aankondigingsblad' en de 'Nieuwe aanschuiven (schoof aan, aange- Week'. – Gemeente Kapellen schoven) • in België ook: in de file staan, aankunnen ➔ aan filerijden, in de rij staan Zware ongevallen waren en niet. Her en aanleg der moest wel worden aangeschoven door - rechtbank van eerste aanleg, de spiegelgladde wegen. Zo was er een arrondissementsrechtbank tijdlang enkel stapvoets verkeer mogelijk Daarom werden de daaruit voortvloeiende tussen Mechelen en Willebroek. – GvA, aanslagen door de rechtbank van eerste 30-01-2003 aanleg in Antwerpen nietig verklaard. – Al snel vormt zich een brede en lange rij FET, 07-02-2003 droge kelen die geduldig aanschuiven tot ze binnen mogen. – HN, 03-03-2003 aanleiden - een tak aanleiden, opbinden aanslepen (sleepte aan, aangesleept) - die zaak blijft maar aanslepen, die aanleunen zaak blijft maar voortduren, die zaak • in België vaak : vordert maar niet - aanleunen bij, verbonden zijn met, Ze nemen het niet dat de uitbetaling van een voorkeur hebben voor, overeen- achterstallige lonen en premies voor komsten hebben met, steun zoeken eeuwig blijft aanslepen. – HN, 08-02-2003 a17 aanvijzen (vees aan, aangevezen) aanspelen • aanschroeven • kleren aanschieten, aantrekken Na twee of drie operaties zet dokter Hetao het onderstel van de meisjes vast in een aansprakelijkheid ➔ burgerlijk zelfontworpen, middeleeuws aandoende stretchmachine met ijzeren gewrichts- aantal staven en -bouten die dagelijks worden - niet in aantal zijn, het vereiste aantal 'aangevezen'. – LN, 15-05-2001 volksvertegenwoordigers om geldig - goed aangevezen zijn, behoorlijk te stemmen is niet bereikt, het dronken zijn, flink aangeschoten zijn quorum is niet bereikt Maar de timing die vorige week werd aanwerven (wierf aan, aangeworven) afgesproken – twee dagen vergaderen en • personeel in dienst nemen, aanne- woensdag stemming – is al om zeep men omdat de meerderheid niet in aantal was. Gemeenten kunnen onder ook gunstige – BvL, 29-01-2003 voorwaarden werklozen tijdelijk deeltijds aanwerven. – FET, 08-02-2003 aantrek (de) - we wensen aan te werven, we zoeken, • aantrekkingskracht, aantrekkelijk- we vragen heid - aantrek hebben, gewild zijn, in trek aanwerving (de, -en) zijn, bijval of veel aanloop hebben • indienstneming Het is niet omdat het establishment • werving, het zoeken naar weinig in hem ziet, dat hij bij kiezers geen • sollicitatieprocedure aantrek heeft. – DS, 03-01-2002 aanwervingsdienst (de) aantrekken • personeelsdienst - iemand aantrekken, iemand aanhalen, iemand dikwijls (te gast) vragen aanwervingsstop (de) • vacaturestop, personeelsstop aantrok ➔ aantrek Er komt een aanwervingsstop in alle NMBS-afdelingen die niet rechtstreeks te aanvaarden (aanvaardde, aanvaard) maken hebben met de treinexploitatie en • opnemen van leerlingen of patiënten de 40.000 werknemers zullen als gevolg van dat voorstel gemiddeld 5 procent aanvaarding (de) harder moeten werken. – DM, 07-02-2003 • oplevering van een bouwwerk De verkavelaar heeft enkele kleine aanwezigheidslijst (de, -en), gebreken vastgesteld aan de greppels en aanwezigheidsregister (het, -s) weigert daardoor de voorlopige aanvaar- • presentielijst ding van de wegen. – HN, 26-04-2002 De werkgever moet geen schriftelijk contract kunnen voorleggen aan de aanvatten (vatte aan, aangevat) inspectiediensten; de inschrijving van het • in België veel algemener: aanpakken, tijdelijke personeel op een aanwezigheids- beginnen, starten register zou volstaan. – DS, 06-02-2003 We hadden geen ronkende naam om op terug te vallen en onze verkopers staken aanzien (aanzag, aanzien) enorm veel tijd in prospectie, een taak die - iemand/iets aanzien als/voor, iemand/ ze na elk project ook weer opnieuw iets beschouwen als, iemand/iets moesten aanvatten. – FET, 07-02-2003 houden voor [in België vaak zonder de implicatie dat dit onterecht a18 gebeurt] De glastekeningen van de Gentse aaszak (de, -ken) kunstenaar Christoph Fink zorgen voor • valsspeler een speels accent, al kan een onwetende - aaszak doen, vals spelen passant ze ook aanzien voor niet- bedoelde graffiti. – HN, 28-01-2003 abattement (het, -en) De leraar Nederlands aan het Koninklijk • vermindering of vrijstelling van Lyceum wordt in de stad aanzien als een belasting, aftrekpost kenner van het Oilsjters. – LN, 27-02-2003 De vrijstelling is een abattement, wat - ik aanzie het als belangrijk, ik be- inhoudt dat eerst de gewone successie- schouw het als belangrijk rechten worden berekend, en dat de betrokkene daarop dan een korting krijgt aap in functie van zijn graad van verwantschap • domoor, ezel en leeftijd. – DS, 13-12-2002 - iemand voor de aap houden, iemand voor de gek houden abondance (de) Omdat deze zelfgenoegzame burgers - abondance gaan/spelen, alleen voor zichzelf voor aap houden en dus 'te negen slagen gaan bij het whistspel kwader trouw' leven, worden ze door Als je geen kaarten in de hand hebt, maar Roquentin voor 'schoften' uitgekreten. – je hebt wel aangekondigd dat je DS, 29-06-1999 abondance gaat, val je door de mand. – - de aap uithangen, zich aanstellen DM, 16-10-2000 - abondance op tafel, met open kaarten aard op tafel - van aard zijn om, zodanig zijn dat, van dien aard zijn dat abstractie - abstractie maken van, geen rekening aarde houden met, buiten beschouwing - dat brengt/zet geen aarde aan de dijk, laten dat helpt niets, dat zet geen zoden - abstractie gemaakt van, onafhankelijk aan de dijk van, afgezien van Het Franse denken heeft misschien nooit veel aarde aan de dijk gebracht, maar het accessiet (de, -en) is altijd aantrekkelijk, sexy en aandoenlijk • tweede plaats, tweede prijs, eervolle geweest. – DS, 26-01-2002 vermelding in een wedstrijd Maar ook de inspanningen van die Voor het eerst sinds Portugal '98 staat er werkgroep zetten weinig aarde aan de dijk nog eens een Belg bij de eerste twee aan als de CVP er niet in slaagt duidelijkheid te het eind van een WK-rallydag. Net als toen scheppen over drie cruciale zaken: het staat Freddy Loix op de voorlopige eerste leiderschap, de plaats op de politieke accessiet. – DS, 15-06-2002 landkaart en de oppositiestrategie. – FET, In de schaduw van de momenteel 09-08-2002 onaantastbare Paulissen vochten de gewezen teamgenoten Bart Brentjens en aardig Filip Meirhaeghe een boeiend duel om de in België ook: eerste accessiet uit. – DS, 29-04-2002 • eigenaardig, vreemd, zonderling • duizelig, misselijk, onpasselijk, accident (het, -en) onwel • in België vaak voor: ongeluk, ongeval, incident, probleem aardigaard (de) In Lillo spreken ze van het accident, als • zonderling, eigenaardig type het over de dood van de waardin gaat. – a19 GvA, 27-01-2003 achternagedaan) - zonder accidenten, zonder moeilijkhe- • nadoen, nabootsen den, zonder problemen achternoen (de, -en) accordeondeur (de, -en) • (late) middag, namiddag • schuifdeur, harmonicadeur De voorlopig warmste achternoen van de Nog niet bedaard drong hij vervolgens 21ste eeuw. – HN, 20-06-2000 midden in de nacht de woning van Hans C. in de Beukenlaan binnen en vernielde achterplan er een kader, tafel, kast en accordeondeur. - op het achterplan, op de achtergrond – LN, 17-09-2002 Zij hebben de Volkswagen Caddy – volgend jaar ook aan een eenvolume- accordeur (de, -s) versie toe –, de Seat Inca en de Citroën • pianostemmer C15 naar het achterplan verdreven. – LN, 17-01-2003 achter - achter boodschappen gaan, boodschap- achterpoortje (het, -s) pen halen • hiaat of onzorgvuldigheid in een wet - zoeken achter iets/iemand, zoeken of regel waarvan iemand handig naar iets/iemand gebruik kan maken om die wet of - verlangen achter iets/iemand, verlan- regel te omzeilen gen naar iets/iemand De typisch Belgische mentaliteit met - vragen achter iets/iemand, vragen naar zoeken naar achterpoortjes en streven iets/iemand naar zoveel mogelijk geld op een zo kort - wachten achter iets/iemand, wachten mogelijke tijd is soms frustrerend. – Dag op iets/iemand Allemaal, 28-05-2002 achterduims (bn. en bw.) achterruitontdooiing (de) • stiekem, in het geniep, achterbaks • achterruitverwarming van een auto Airco, mistlampen, ontwaseming en achtereen (bw.) achterruitontdooiing verbruiken elektrici- • achter elkaar teit. Dat stuwt de brandstofrekening met ongeveer een vijfde omhoog. – Bizz, achterhesp (de, -en) 06-10-2000 • achterham De fotomontage is opgevat als een achterstel (de, -len) slagerijfolder en toont het naakte lichaam • achterstand, achterstallige schuld, van xxx uit Playboy, met dat verschil dat er achterstallig loon telkens een varkenskop tussen haar Gepensioneerden krijgen in dat geval een schouders prijkt, begeleid door woorden achterstel, berekend op de tijd dat ze niet als 'Vlaamse achterhesp', 'witte pens' en meer in actieve dienst zijn. – LN, 26-07- 'kalfshersenen'. – BvL, 10-02-2001 2002 achterkeuken (de, -s) achteruit (bn.) • bijkeuken - achteruit zijn met iets, achter zijn met Zo is het kelen van een schaap in een iets, achterstand hebben achterkeuken of op een binnenkoertje uit - achteruit zijn, achterlijk zijn den boze. – HN, 08-02-2003 • washok achteruitstellen (stelde achteruit, achteruitgesteld) achternadoen (deed achterna, - iemand achteruitstellen, iemand a20 achterstellen De taken moeten dus zo worden administratie (de) gedefinieerd dat ze niemand achteruits- • in België ook: rijksdienst, overheids- tellen op grond van haar geslacht. – GvA, dienst, het ambtenarenapparaat 25-06-1999 - hij is bij de administratie, in rijks- dienst, overheidsdienst achteruitstelling (de, -en) Ook de administratie kan zich niet meer • achterstelling legitimeren door te wijzen op de wet en de grondwet. Ze moet zich permanent acteren (acteerde, geacteerd) bewijzen. – Fedra, mei 2002 - iets acteren, iets aantekenen, akte nemen van iets, nota nemen van iets administratief (bn.) • overheids-, rijks- actief - in administratieve dienst, in overheids- - iets op zijn actief hebben, iets op zijn dienst naam hebben staan, gepresteerd - administratieve loopbaan, ambtelijke hebben op een bepaald gebied loopbaan Het gerecht is ervan overtuigd dat de boeven niet alleen de streek van Heist- af- op-den-Berg als werkterrein hadden • af- [+ voltooid deelwoord] komen, uitgekozen, maar dat ze ook elders in komen aan- [+ infinitief] Vlaanderen diefstallen op hun actief - afgelopen komen, komen aanlopen hebben of nog wilden plegen. – GvA, - afgereden komen, komen aanrijden 03-02-2003 - afgestapt komen, komen aanstappen - afgewandeld komen, komen aan- activeren (activeerde, geactiveerd) wandelen • een gsm aansluiten op het mobiele netwerk afbetaling Wie zijn sms-telefoon wil activeren, moet - lening op afbetaling, lening die in zich abonneren op de dienst 'weergave termijnen wordt afbetaald oproeper', die maandelijks 2,50 euro kost. – DM, 30-01-2003 afbieden (bood af, afgeboden) • afdingen, afpingelen activiteitsjaar (het, -jaren) Omdat hij nog geen Engels kende, kon hij • dienstjaar zijn waar niet aanprijzen en evenmin Dat was duidelijk niet naar de zin van de meespelen in het afbieden. – Trends, betrokken werknemers, die blijkbaar 06-02-2003 voorgespiegeld hadden gekregen dat deze kapitalen zoals een opzegvergoeding afbollen belast zouden worden, dus tegen het - het afbollen, weggaan gemiddelde tarief van het laatste normale - bol het af!, ga weg!, scheer je weg! activiteitsjaar. – Trends, 15-11-2001 afboorden (boordde af, afgeboord) aderspat (de) • afbiezen • spatader De hoofdactiviteit van het bedrijf bestond Maar Dylans liedjes zijn als levende uit het afboorden van tapijten. – GvA, wezens: ze worden een jaartje ouder, zijn 26-05-1999 soms grieperig of verkouden, krijgen last En ook al zie je T-shirts met lange van jicht of aderspat, kortom, ze hebben mouwen opduiken, charmant blijven ze hun goede en kwade dagen. – DM, 04-10- toch dankzij de leuke kleuren en de zachte 2000 kantjes en broderies die het geheel a21 afboorden. – BvL, 10-08-2001 van valsheid in geschrifte en misbruik van vertrouwen. – DM, 31-01-2003 afdanken (dankte af, afgedankt) - personeel afdanken, personeel affront (het, -en) ontslaan • belediging, vernedering, smaad De Amerikaanse supermarktuitbater Dat wordt in Praag dan weer als een Kmart, die sedert bijna een jaar onder een affront aangevoeld. – DM, 01-03-2002 'chapter 11' (gerechtelijk akkoord) werkt, - in affronten vallen, zich schamen zal tot 326 winkels sluiten en 37.000 werknemers afdanken. – DS, 16-01-2003 affrontelijk (bn.) • beledigend, vernederend, bescha- afdanking (de, -en) mend • ontslag affronteren (affronteerde, afdankingspremie (de, -s) geaffronteerd) • afvloeiingspremie, ontslagpremie, • beledigen, voor het hoofd stoten, afvloeiingsregeling krenken ➔ afscheidspremie Een allochtoon vragen te integreren is hem provoceren en affronteren, zo menen afdelingsoverste (de, -n) Fraihi en Jahjah. – Knack, 14-02-2001 • afdelingschef Studenten textiel worden bijvoorbeeld afgaan (gaat af, afgegaan) ploegoverste, ploegleider, afdelings- in België ook: overste, verantwoordelijke technische • verbleken, verschieten van kleuren uitvoering, arbeidsanalist, vertegenwoor- • afgeven van verf diger of kwaliteitsverantwoordelijke. – • leeglopen van opgeblazen voorwer- Knack, 03-04-2002 pen afdoen afgang (de) - het gras afdoen, het gras maaien • in België ook: diarree, buikloop - de(n) afgang hebben, buikloop hebben afdreigen (dreigde af, afgedreigd) • bedreigen, afpersen, chanteren afgeborsteld (bn. en bw.) Dat maakt dan ook de kans kleiner dat • feestelijk aangekleed, op zijn rechts-nationalistische en ultrareligieuze paasbest partijtjes zijn regering om de haverklap De beau monde van Groot-Brittannië kunnen afdreigen. – DM, 20-12-2002 hield dan ook aan de goede traditie, en verscheen gisteren afgeborsteld en affaire opgedirkt op deze jaarlijkse vierdaagse - er geen affaire(s) mee hebben, er niets van paardenraces en bijhorende mee te maken hebben weddenschappen. – LN, 19-06-2002 - met iemand affaire(s) doen, met iemand zaken doen afgevaardigd ➔ beheerder, bestuur- der affairisme (het) • het gebruiken van publieke midde- afgevaardigde (de, -n) len, van politieke invloed voor privé- • vertegenwoordiger: commercieel doeleinden afgevaardigde Meteen leek het op affairisme en daarom werd Agostini voor 48 uur in voorlopige afgiftekantoor (het) hechtenis genomen, onder verdenking • kantoor waar grote hoeveelheden a22 brieven en drukwerk afgegeven overgekomen kunnen worden om ze te versturen afkorten (kortte af, afgekort) afhangen, afhankelijkheden (mv.) • in België ook: een schuld afbetalen - huis/gebouw met afhangen/afhankelijk- In ruil voor afkorten van schuldenlasten heden, huis/gebouw met toebehoren, bij de Wereldbank worden arme landen, bijgebouwen met de Wereldhandelsorganisatie WTO Uit diverse charters blijkt dat in Lebbeke al als breekijzer, 'verleid' tot het openbreken een volwaardige kerk bestond voor de van hun markten in functie van de invallen van de Noormannen in de 9de belangen van multinationale ondernemin- eeuw en dat de kerk én het domein met gen. – DS, 29-01-2003 de bijhorende afhankelijkheden in bezit - een lening afkorten, afbetalen waren van de Gentse Sint-Baafsabdij. – - al wat hij zegt/doet enz. kort niks af, al HN, 25-01-2003 wat hij zegt/doet enz. helpt niks, dient nergens voor afhouden - niet afhouden (van), niet ophouden afkorting (de, -en) met iemand lastig te vallen, aandrin- in België ook: gen • afbetaling, aflossing • termijn afhouding (de, -en) - iets op afkorting kopen/betalen, iets op • inhouding op het salaris afbetaling kopen, iets in termijnen Ofwel belasten de lidstaten even zwaar betalen door middel van een afhouding of - betaalbaar in drie maandelijkse voorheffing, wat de spaarfiscaliteit afkortingen, betaalbaar in drie volledig zou harmoniseren. – Trends, maandelijkse termijnen 06-02-2003 afkuisen (kuiste af, afgekuist) afklappen (klapte af, afgeklapt) • afvegen, schoonmaken - iemand iets afklappen, iemand iets uit Dit principe helpt u stil te staan bij elke het hoofd praten aankoop. Heb ik dit wel echt nodig? Wil ik dit wel opruimen, repareren, afkuisen, afkomen (kwam af, afgekomen) verplaatsen? – LN, 30-11-2000 • aankomen, dichterbij komen ➔schup - iemand horen/voelen/zien afkomen, iemands bedoeling snappen aflaten - met iets afkomen, met iets aan komen - een fietsband aflaten, een fietsband zetten laten leeglopen - kom maar af! [bij een vechtpartij], kom maar op als je durft! afleveren (leverde af, afgeleverd) • langskomen, op bezoek komen, • documenten afgeven, uitreiken overkomen - een diploma afleveren, uitreiken Op een dag kreeg ik telefoon van xxx (een De belangrijkste Amerikaanse instellingen bekend flamingant-briefschrijver, red.). Ik die een MBA-diploma afleveren, hebben al kende hem uit de lezersrubriek van 't aangekondigd meer aandacht te gaan Pallieterke. Of hij eens mocht afkomen? besteden aan de basisprincipes van het Een paar dagen later komt hij hier binnen. zakendoen. – Metro, 03-02-2003 – Knack, 13-11-2002 - een bevel tot arrestatie afleveren, een - kom maar eens af, kom maar eens bevel tot arrestatie uitvaardigen langs, loop maar eens aan - er is familie afgekomen, er is familie aflevering (de, -en) a23 • in België ook: feest dat om de twee, De Zwijnaardenaar wil enkele minuten van drie enz. jaar plaatsvindt zijn besttijd (2.13.24) afpitsen, maar had de jongste weken te kampen met rugpijn. aflijnen (lijnde af, afgelijnd) – LN, 19-04-2002 • iets duidelijk aftekenen, afbakenen, afgrenzen, begrenzen afrekenen Die zal, 6,5 meter hoog, langs de • een einde maken aan, afhandelen dorpskernen van Kruibeke en Bazel tot in De zanger moet echter afrekenen met het Rupelmonde lopen en het 'gecontroleerd protest van allerlei fatsoensrakkers, wat overstromingsgebied' aflijnen. – DM, uiteraard een prima gelegenheid is om 30-01-2003 een televisiereportage te maken over het nieuwe 'fenomeen', enzovoort. – DM, aflossing (de, -en), aflossingskoers 16-08-2002 (de, -en), aflossingswedstrijd (de, - met pijn/moeilijkheden enz. af te -en) rekenen hebben, met pijn/moeilijkhe- • wedstrijd waarbij renners of atleten den enz. te kampen hebben elkaar aflossen, bijvoorbeeld koppelwedstrijd en estafetteloop afrijden De stad Halle rondde zaterdag de - het gras afrijden, het gras maaien zeventiende deelneming aan de Vlaamse Het gras afrijden, gebeurt met de glimlach zwemweek af met een ludieke aflossings- en geen enkele inspanning is te veel als wedstrijd in het instructiebad in Lembeek het om hun tuintje gaat. – LN, 28-08-2002 waarbij een ploeg schepenen en een ploeg - komen afrijden, aan komen rijden van de Halse sportraad in zwembroek op de startblokken verschenen. – HN, afrotsen (rotste af, afgerotst) 27-11-2001 • bereizen, aflopen, afrijden Hij leidt een groepje leden en oud-leden, afluizen (luisde af, afgeluisd) die in heel België nagenoeg alle grote - iemand iets afluizen, aftroggelen concerten en muziekfestivals afrotsen, om Ze klaagde dan dat ze geen geld had om het de zangers en vedetten naar de zin te van te leven. Door lang te zeuren kon ze maken. – HN, 21-11-2002 de slachtoffers geld afluizen. – HN, 15-01- - een streek afrotsen, een streek aflopen, 2001 afrijden, doorkruisen afnemen afschaffen - geld afnemen, geld opnemen • door onvoorziene omstandigheden (laten) vervallen, uitvallen van een afnijpen trein • afdingen, afpingelen Het afschaffen van die treinen heeft geen - op de prijs afnijpen, op de prijs gevolgen voor het personeel bij de NMBS afdingen maar wel bij het privé-bedrijf Wagons-Lits, dat voor de dienstverlening aan boord afpellen (pelde af, afgepeld) zorgt (restauratiewagen en cabine- • afbladderen: de verf pelt af personeel). – DM, 07-02-2003 • vervellen, loslaten van de huid: mijn huid pelt af afscheidspremie (de, -s) • afvloeiingspremie, ontslagpremie, afpitsen (pitste af, afgepitst) afvloeiingsregeling • afhouden, inhouden op loon enz. De verwachting is dat zijn ontslag Vivendi • beknibbelen op, afdingen, afpingelen een forse afscheidspremie kan kosten. – • afknijpen, afpeuteren DS, 03-02-2003 a24 ➔afdankingspremie • landelijk restaurant afschieten afstand - een vuurwerk afschieten, een vuurwerk - iemand op afstand houden, iemand op afsteken een afstand houden Tenslotte vermeldt de politie ook nog dat Torhout reageerde gepast in de tweede set zelf vuurwerk afschieten op de openbare maar moest lang strijden om de weg ten strengste is verboden. – LN, thuisploeg definitief op afstand te houden. 31-12-2002 – DS, 10-02-2003 ➔gaai, hoofdvogel - iemand op afstand zetten, op iemand een voorsprong halen afschrift ➔ gelijkvormig - vanop (een) afstand, van een afstand, op een afstand afschrijven (schreef af, afgeschre- ven) afstappen (stapte af, afgestapt) • bedrieglijk overschrijven van een • uitstappen uit een openbaar vervoer- ander of uit een boek, plagiëren middel • spieken - het afstappen, weggaan, opstappen - meester, hij schrijft af! meester, hij - ter plaatse/plekke afstappen, zich ter spiekt! plaatse begeven, plaatsopneming verrichten afslaan Het parket van Brussel liet een verkeers- - iemand afslaan, iemand aftuigen, deskundige ter plekke afstappen. – LN, neerslaan, bewusteloos slaan 30-01-2003 afslag (de) afstrijden • korting, reductie - iets afstrijden, in een woordenstrijd - met afslag, met korting ontkennen, loochenen, in discussie - afslag krijgen, korting krijgen betwisten Zelfs in winkels met zogenaamd 'vaste' Terwijl alle collega's al snel door de knieën en aangeduide prijzen, kan je bij gingen, bleef de eigenwijze Virenque grootaankoop toch afslag krijgen. – FET, koppig elk dopinggebruik afstrijden. – DS, 26-07-1997 04-11-2000 - in afslag zijn, in de reclame zijn afstropen (stroopte af, afgestroopt) afspannen (spande af, afgespannen) - iemand (het vel) afstropen, iemand • door touw of draad afsluiten, afzetten, iemand te veel laten betalen afsluiten, afzetten - je kunt een kei het vel niet afstropen, In de hal van het gemeentehuis worden wie niets heeft, kan ook niet betalen affiches met 'Verboden toegang' Omdat je geen kei het vel kan afstropen: uitgedeeld en roodwitte linten afgemeten. de man heeft meestal ook weinig geld of De boeren moeten daarmee hun erf leeft van het bestaansminimum. – GvA, afspannen. – DS, 23-03-2001 14-01-2003 afspanning (de, -en) aftasten (taste af, afgetast) • herberg met stalling - iemand aftasten, iemand fouilleren Vlaming Yves Vanderlinden verbouwde een oude afspanning op een rustige en aftekenen (tekende af, afgetekend) groene plaats in de Ardennen tot • een rekening voor voldaan tekenen, restaurant-hotel L'Affenage. – Knack, kwiteren 19-12-2001 U kan natuurlijk de waarborg cash a25 betalen, een ontvangstbewijs laten 04-02-1999 aftekenen en later het geld cash terug- • chanteren vragen na afloop van het contract. – FET, 13-10-2001 aftruggelaar (de, -s) • aftroggelaar aftrappen (trapte af, afgetrapt) • chanteur - het aftrappen, ervandoor gaan, weggaan afvaardigen ➔ beheerder, bestuur- Maar als je in een kabinet zit, moet je der trouw zijn aan de regeringsbeslissingen. En als je niet akkoord gaat, moet je het afvalling (de, -en), afvallingskoers aftrappen. – DS, 26-01-2002 (de, -en), afvallingsrace (de, -s) - trap het af!, hoepel op! • afvalrace, afvalwedstrijd Eerst beginnen de overblijvende kandida- aftrekken (trok af, afgetrokken) ten aan de laatste etappe van de - een fles aftrekken, een fles opentrek- afvallingsrace. – DM, 16-12-2002 ken, ontkurken - het bed aftrekken, het bed afhalen afvegen - zijn broek aftrekken, zijn broek - het bord afvegen, het bord schoonve- uittrekken, afstrijken gen, uitvegen - wijn/bier aftrekken, wijn, bier bottelen - bloed aftrekken, bloed aftappen, bloed afvijzen (vees af, afgevezen) afnemen • afschroeven Hun inbraakpoging beperkte zich tot het aftrekker (de, -s) afvijzen van het rozet van het slot. – HN, • vloertrekker, trekker 22-11-2002 Vroeger moest hier inderdaad het bloed met de aftrekker naar buiten geveegd afwachting worden, door de vele vechtpartijen tussen - in afwachting dat, tot, in afwachting de vaak dronken zeelui. – DM, 11-02-1999 van Ik heb zowat alles geprobeerd, maar niets - we blijven thuis in afwachting dat het gaat boven de beproefde combinatie van mooier weer wordt, we blijven thuis tot een Blankin-dweil en een lekker ouder- het mooier weer wordt, in afwach- wetse rubberen zwabber (aftrekker). – DS, ting van mooier weer 22-06-2001 De burgemeester beschouwt dit als een • flesopener voorlopige oplossing in afwachting dat de politiezone zelf opnieuw beschikt over aftroeven (troefde af, afgetroefd) voldoende agenten. – FET, 11-02-2003 • in België ook: fysiek afranselen De buren vreesden dat Hughes zijn vrouw afwassen wou aftroeven en belden de politie. – DS, - afgewassen jeans, gebleekte jeans 13-11-2001 afzagen aftruggelen (truggelde af, - iemand zijn oren afzagen, iemand de afgetruggeld) oren van zijn kop afzagen, zeuren, • aftroggelen iemand vervelen door aanhoudend Gisteren ook bij de broer van Jeanneke op gezeur bezoek geweest, om nog te vernemen wat ➔zagen ze zich mij wisten te herinneren over een oud vrouwtje dat zich door mijn helden afzien De Vis haar erfenis liet aftruggelen. – DS, - een museum/tentoonstelling/stad enz. a26 afzien, bezoeken, bezichtigen, ajusteur (de, -s) bekijken • bankwerker - iemand afzien, stiekem kijken naar wat iemand aan het doen is akkoord - akkoord zijn met, akkoord gaan met, agglomeratie (de, -s) het eens zijn met • in België ook: bebouwde kom - ik ben ermee ('t) akkoord, ik ga ermee akkoord, ik ben het ermee eens agglomeratieraad (de) - het akkoord krijgen van iemand, • overkoepelende raad van de iemands fiat, instemming of 19 gemeenten van de Brusselse toestemming krijgen agglomeratie Euphony België moest eerst het akkoord De Volksunie heeft een wetsvoorstel krijgen van de partners in Duitsland en ingediend om over te gaan tot de Frankrijk. – HN, 21-12-2002 vernietiging van de verkiezingen van 21 - in akkoord met, in overleg met, met november voor de agglomeratieraad van instemming van de Brusselse agglomeratie en het uitschrijven van nieuwe verkiezingen. – al DS, 30-11-1999 - hoop en al, ten hoogste, op zijn hoogst, niet meer dan aggregaat (het), aggregatie (de) • bevoegdheid tot het geven van alaam (het) middelbaar en hoger onderwijs • gereedschap • studie als voorbereiding op Maar hoe een boerderij precies functio- die bevoegdheid neert, met welk alaam de boeren werken, De prijs van het aggregaat verlagen zal het hoe de dieren gekweekt en verzorgd verschil niet maken. Enkele duizenden worden, wat er gezaaid en geoogst wordt, franken inschrijvingsgeld, daar laat noem maar op, een stadsmens weet daar niemand zich vandaag door tegenhouden. niets meer van. – DS, 18-07-2001 – DM, 16-05-2001 • stuk gereedschap, materiaal De minister herhaalt dat ze meer nadruk Na afloop van de opnamen loop ik met wil leggen op ervaring opdoen: langere en Jan Verheyen mee naar een kaal kamertje meer zelfstandige stages dus. De waar wij, zonder spots, zonder bandje en universiteitsstudenten zullen die nadruk zonder tv-kok, en met als enig alaam een merken in hun aggregatie. – DS, krakkemikkig bandrecordertje, het 05-11-2001 volgende gesprek opnemen. – Humo, ➔geaggregeerde 12-08-2002 airhostess (de, -en) alarmbelprocedure (de) • stewardess bij de luchtvaart • grondwettelijke procedure om Sommigen zeggen wel dat je een ideologische of taalkundige minder- airhostess kunt recycleren tot winkeljuf- heden te beschermen [als drie vier- frouw, maar dat is niet hetzelfde. – DS, den van de leden van een taalgroep 05-02-2002 meent dat een bepaalde wetgevende maatregel de betrekkingen tussen de ajuin (de, -en) taalgemeenschappen in gevaar •ui brengt, wordt de behandeling De man sneed de ajuin in stukjes. – DS, geschorst en wordt de ministerraad 29-03-2002 om een advies gevraagd] • stommeling, flauwerik Nabholz lijkt ook te vergeten dat de taalwetgeving, die alleen met een a27 bijzondere meerderheid kan worden gewijzigd, een federale bevoegdheid is allee (de) gebleven. Het minderhedenvraagstuk • in België ook: overloop, ruimte hoort dus op het federale niveau thuis, en bovenaan een trap op dat niveau [...] kunnen noch de Vlamingen, noch de Franstaligen als een allee (tussenwerpsel) minderheid worden beschouwd. Dat is • kom nou! juist de essentie van het hele Belgische - allee, is het écht waar?, kom nou grondwettelijke bouwpakket, met zijn Of Beysens standpunt door veel bijzondere wetten, met de alarmbel- partijgenoten gedeeld werd? Natuurlijk procedure, de paritair samengestelde zeg ik dan dat hij een einzelgänger is. regering enzovoort. – Knack, 11-09-2002 (opgewonden) Allee, had ik moeten • procedure die bij bepaalde gebeurte- zeggen dat het fiftyfifty was? – DM, nissen of moeilijkheden moet 25-01-2003 worden gevolgd • ik bedoel De sancties hebben geleid tot een Nog twee keer slapen en we zijn er. Allee, amendering van het Europees Verdrag. slapen, zaterdag moeten we om 4u30 Een alarmbelprocedure tegen Europese vertrekken. En ik zie al zo af. – LN, lidstaten die grondrechten en democrati- 17-01-2003 sche waarden met voeten treden, werd Albert raast door over hoe goed zijn opgenomen in het Verdrag van Nice. – poulain accordeon kon spelen op haar DM, 12-07-2001 tiende, 'dat liedje van... hoe heet hij weer?, nee niet Tino Rossi, allee, dat alcoholieker (de, -s) Argentijnse...' - maar Isabelle luistert even • alcoholist niet. – DM, 16-11-2002 De grens tussen 'een leuke shopping- - allee, rood-wit, hup rood-wit namiddag' en 'de dwingende behoefte om vanalles te gaan kopen' is even smal als alleenbouw (de) die tussen 'wel een glaasje lusten' en • vrijstaande woning alcoholieker zijn. – LN, 20-10-2001 Het gaat om 22 loten voor koppel- woningen, de overige voor alleenbouw. – alcolieker (de, -s) HN, 08-01-2001 • alcoholist alleenverdeler (de, -s) alcool (de) • officieel dealer, alleenverkoper, • alcohol importeur Hij sloot enkele exclusieve contracten met algelijk (bw.) Zwitserse bedrijven en werd de alleenver- • toch, niettemin deler van hun merken. – HN, 29-06-2001 algemeen ➔ bestuurder, voeding alles algemeenheid - beneden alles, beneden alle peil - bij/met algemeenheid van stemmen, eenparig, met eenparigheid van alleszins (bw.) stemmen • in België vaak voor: in elk geval, toch Met algemeenheid van stemmen en een zeker, zeker uitbundig applaus keurden beide kamers De Farc, 18.000 manschappen sterk, heeft van de Opperste Sovjet vrijdag in Moskou het alleszins flink op de president gemunt. de nieuwe grondwet van de Sovjet-Unie – DM, 11-02-2003 goed. – DS, 09-10-2002 a28 allez ➔allee Amateurs van metaaldetectie, en zo zijn er 2.000 in dit land, krijgen het moeilijk allo (tussenwerpsel) om hun hobby nog langer te beoefenen. • hallo [...] 'Men doet alsof wij schattenjagers zijn, die zonder respect voor het verleden allumeur (de, -s) en met eigen gewin voor ogen fortuinen • aansteker opgraven', aldus een verontwaardigde xxx uit Deinze, amateur van het eerste uur. – almeteen(s) (bw.) LN, 27-01-2003 • ineens, plotseling Toen de Britse consul George Dennis, een En die visie verandert niet almeteen door- amateur van Etruskische archeologie, in dat op 11 september een westers land voor juli 1842 op een ezel de Umbrische stad het eerst op eigen bodem af te rekenen Orvieto vanuit het zuidelijke Viterbo kreeg met een terroristische aanval van naderde, genoot hij van een subliem dezelfde soort waar slachtoffers van de moment. – FET, 25-01-2003 westerse macht maar al te zeer vertrouwd mee zijn. – DS, 07-09-2002 ambetant (bn. en bw.) • vervelend, naar, lastig, hinderlijk alpijns (bn.) Bush is een ambetant, arrogant ventje. • alpine, alpien Die wil niet anders dan de baas spelen. - de alpijnse flora, de alpiene flora Zelfs de milieuverdragen lapt hij aan z'n - het alpijns skiën, alpineskiën laars. Het kappen van bossen maakt hem Op het WK alpijns skiën in het Zwitserse niets uit, mensenlevens in Irak al St. Moritz heeft de Kroatische topfavoriete evenmin. – LN, 17-01-2003 Janica Kostelic haar eerste gouden plak • ontstemd, verstoord, kregel beet. – BvL, 11-02-2003 Het zal moeten, anders blijven we achterop hollen. Het heeft allemaal heel alverman (de, -nen) veel tijd nodig. Daar loop ik soms wat • aardmannetje, kabouter, dwerg ambetant van. Vergaderen om niets te zeggen, vergaderen om het uur van een amaai, amai (tussenwerpsel) vergadering te bepalen, de communau- • uitroep van verbazing, teleurstelling taire spanning: het vreet soms aan me. of pijn – GvA, 11-01-2003 'Amai', zei de door de koninklijke wol geverfde 'Royalty'-journalist xxx, 'da's al ambetanterik (de, -en) geleden van de eerste Blijde Intredes dat • vervelend iemand, zeurpiet, lastpost ik nog zo heb moeten drummen.' – GvA, Ik woon in een rijke West-Vlaamse 24-01-2003 deelgemeente van de derde rijkste De meesten vonden wel een club, maar gemeente van Vlaanderen te midden van dat was in lagere afdelingen én tegen een veel ouders die vermoeden of hopen dat sterk verminderd contract. 'Amai, wij hun kind hoogbegaafd is. Waarna dat kind hebben aan den lijve ondervonden dat de wordt getest en blijkt dat het gewoon een gouden tijden voorbij zijn', stelt xxx die ambetanterik is. – DM, 11-01-2003 naar tweedeklasser Strombeek verhuisde. – GvA, 17-01-2003 ambeteren (ambeteerde, geambeteerd) amandelen ➔ trekken • vervelen, hinderen, lastigvallen amateur (de, -s) ambras • liefhebber: een amateur van dure • ruzie, heibel wijn/ kaarten/ sportwagens Als ze ambras willen, dan kunnen ze er a29 krijgen. Een dokwerker is geen strand- amigocratie (de) jeannet, hé. – GvA, 18-01-2003 • bestuur gekenmerkt door vriendjes- Ik kan 's middags niet zonder een bezoek politiek aan de Gaarkeuken. En 's avonds spring ik Die mediatisering is er nu al, en zal alleen er ook binnen. Ik krijg dan wel ambras maar verergeren. We gaan naar een thuis, maar dat trek ik mij niet aan. – HN, amigocratie, waarbij wie goede broodjes 13-01-2003 bakt met de media voorgetrokken wordt. - ambras met iemand hebben/zoeken, Mediavedetten worden belangrijker dan ruzie met iemand hebben/zoeken programma's en ideeën, en dat terwijl er • drukte, ophef, gewichtigdoenerij grote nood is aan politici die een visie op - ambras maken, drukte maken, zich mens en maatschappij vertolken. – HN, aanstellen, opscheppen 13-09-2003 Nederlanders zijn arrogante lui met een ambrasmaker (de, -s) grote mond en een kleine portemonnee, • druktemaker, praatjesmaker, Belgen zijn ritselaars die hun amigocratie ruziemaker tot norm hebben verheven. In zo'n • branieschopper, opschepper klimaat van wantrouwen is het natuurlijk moeilijk zakendoen. – DM, 26-06-1999 ambulancier (de, -s) • ziekendrager, ziekenbroeder amortisseur (de, -s) Ook de bestuurder van de ziekenwagen • schokbreker van een auto en een ambulancier en twee 19-jarigen in de auto werden gewond. – HV, 10-02- ancien (de, -s) 2003 • iemand met veel ervaring, oude rot in het vak, oudgediende, veteraan amen Door het afhaken van Alain xxx komt er - amen en uit, punt uit, afgelopen, nog wat meer verantwoordelijkheid bij basta 'ancien' Redgy xxx te liggen. Hij is één van Ik had niks meer te verliezen. Ik heb de sterkhouders die de 'ratjes' in derde gezegd: 'Maurice, het is genoeg geweest. klasse moeten houden. – HN, 18-01-2003 Amen en uit.' – DS, 11-01-2003 • ouderejaarsstudent, oud-student 'We begonnen goed, maar slikten domme Vandaag is Eddy xxx, een ancien van de tegengoals,' aldus Koen Daerden. kokschool van Anderlecht, de patron en 'Vooraan misten we de kansen en chef. – DM, 17-01-2003 achteraan gaven we ze weg. Dan is het amen en uit.' – BvL, 20-01-2003 ander - ten andere, bovendien, overigens, américain (preparé) (de) trouwens • filet américain Beste professor, bent uzelf zo gek op Gek genoeg stijgt de consumptie van verhuizen of draait u er uw hand niet voor américain preparé. – Knack, 14-02-2001 om dat uw levensdroom met de grond gelijk wordt gemaakt? Ten andere, wie is amigo (de, -'s) verantwoordelijk voor de ruimtelijke • gevangenis ordening in ons landje? – LN, 08-01-2003 De agenten hebben zojuist een Afrikaanse - op een ander gaan wonen/feesten enz., vrouw in de amigo opgesloten, maar geen ergens anders gaan wonen/feesten van beide partijen schijnt er zwaar aan te enz. tillen; de vrouw begint zachtjes te zingen en de agenten blijven bij de tralies staan andersvalide (de, -n) lummelen. – Humo, 26-02-2002 • gehandicapte Vijf journalisten deelden België op in a30 dertig kaarten, en stelden het menu - op antenne zijn, uitzenden, in de samen voor daguitstapjes. De gids brengt ether zijn ook tien toeristische steden in beeld, getest op hun faciliteiten voor antigel (de) andersvaliden. – GvA, 15-10-2002 • antivries(middel) Voeg voldoende antigel bij de koel- angine (de) vloeistof én additief bij de wagens die het • keelontsteking, angina van diesel moeten hebben. – GvA, 06-12- Het geeft een drukkend gevoel, angine de 2002 poitrine zoals de mensen in de volks- mond zeggen. – GvA, 14-04-2000 antipersoonsmijn, antipersonen- mijn (de, -en) animatie (de) • antipersoneelsmijn • het organiseren van allerlei activitei- Om de vijfendertig minuten wordt ten voor een levendige, gezellige wereldwijd iemand het slachtoffer van een sfeer antipersoonsmijn. – DS, 01-03-2002 Naar aanleiding van de wedstrijd 'Kunst in de Buurt' zorgt het kunstenaarscollectief apenjaren (de) 'Enter-Del' namelijk één jaar lang elke • puberteit, puberjaren, vlegeljaren: in eerste zaterdag van de maand voor zijn apenjaren zijn animatie op de tram- en buslijnen in het Queen Elizabeth II (76) wil evenmin van noorden van Gent. – LN, 31-01-2003 aftreden weten, terwijl haar zoon Charles • levendigheid, gezelligheid met zijn 54 jaar de apenjaren toch al ontgroeid zou moeten zijn. – GvA, 07-01- animator (de, -s & -en) 2003 • iemand die voor animatie zorgt Een periode van tegenslagen en ziekte, 'Sommige ouders droppen hun kinderen ups and downs en kinderen in hun hier omdat ze er nergens anders mee apenjaren leidden ertoe dat Marie-Jeanne naartoe kunnen. Dat is wel jammer', vindt zich niet lekker in haar vel voelde. – HN, animator xxx (20) van de Vilvoordse 05-12-2002 speelpleinwerking. – DM, 07-08-2002 apotheekkast (de, -en) animeren (animeerde, geanimeerd) • medicijnkastje • voor animatie zorgen Bij al te veel Belgen staan slaap- en Annabelle en haar vriendinnen moeten kalmeermiddelen van het genre Temesta een dertigtal pagadders animeren. – DM, of Valium in de apotheekkast. – DS, 22-11- 07-08-2002 2002

Anna ➔ schapraai apotheker ➔ wacht annoncenblad (het, -en) appareil (de) • advertentieblad, reclameblad • toestel, apparaat antenne apparenteren (apparenteerde, heeft • in België soms voor: steunpunt, geapparenteerd) bijkantoor • lijsten met elkaar verbinden - op antenne gaan, gaan uitzenden om restzetels te verdelen Het station richt zich nog steeds zeer • verbinden, koppelen sterk op regionaal nieuws, met twee Dat de toekomstige koning der Nederlan- journaals per dag die live op antenne den, een land dat zich laat voorstaan op gaan. – DM, 11-02-2003 zijn democratische beginselen en a31 verdediging van de mensenrechten, uitverkoren. – FET, 21-12-2002 geapparenteerd wordt met een gewezen lid van een fascistoïde junta, is blijkbaar appelsien (de, -en) alleen voor een 'kleine groep intellectue- • sinaasappel len' een probleem. – DS, 25-01-2003 Niet de appelsien hier en de citroen daar, maar de beste confituur die je ermee kunt apparentering (de) maken. – DM, 17-01-2003 • lijstenverbinding, verdeling van de restzetels waarbij het appelspijs (de) stemmenoverschot van een bepaalde • appelmoes lijst bij het overschot van een andere De spijskaart bevat niet zoveel kwantiteit, lijst wordt gevoegd [tot nu toe maar vooral kwaliteit: pensen met worden de lijsten uit de verschillende appelspijs en spek met eieren kosten elk 4 arrondissementen van een provincie euro. – LN, 26-07-2002 geapparenteerd, maar door het invoeren van provinciale kieskringen appendicite (de) bij de federale verkiezingen zal het • blindedarm(ontsteking), appendicitis systeem van apparentering daar gedeeltelijk verdwijnen] applausvervanging (de) Provinciale kieskringen moeten het • publiekswissel in de sport geschuif met reststemmen (de Een erehaag tijdens zijn laatste entree op apparentering) uit de wereld helpen. Dat een voetbalveld, een mooie muzikale systeem doet zetels soms op grillige wijze omlijsting, een applausvervanging en een van de ene kieskring naar de andere minutenlange ereronde. – DM, 04-01- springen, waardoor een kandidaat in het 2003 parlement geraakt ten nadele van een kandidaat die elders meer kiezers kon aprils ➔ gril bekoren. – DS, 21-12-2002 aprilvis (de, -sen) appartementsgebouw (het, -en) • aprilgrap • flatgebouw Dolfijntjes en een Nederlandse seks- Het echtpaar, allebei 82 jaar oud, woont er maniak bezetten Studio Brussel. Het lijkt op de eerste verdieping van een klein een aprilvis van formaat, maar big boss appartementsgebouw. – HN, 11-02-2003 Hautekiet heeft bevestigd dat het pure ernst is. – DM, 30-03-2002 appel - iemand appelen voor citroenen arbeidsgeneesheer (de, -heren) verkopen, iemand knollen voor • bedrijfsarts citroenen verkopen, iemand bedrie- gen arbeidshof (het, -hoven) Hij haalt fel uit naar de producenten van • rechtbank die in hoger beroep massaproducten die er bij het grote oordeelt over arbeids- en sociale- publiek ingaan als zoete koek en naar zekerheidsgeschillen grote winkelketens die aan dumping- Het arbeidshof van Brussel weerhield de prijzen appels voor citroenen verkopen. – discriminatie op vlak van beloning. – FET, LN, 22-03-2000 07-02-2003 appelaar (de, -s) arbeidsonbekwaam (bn. en bw.) • appelboom • door ziekte of ongeval arbeidsonge- Ook deze rupsen leven op eik, maar schikt sleedoorn en appelaar zijn eveneens De uitkeringen van alleenstaande a32 invaliden die meer dan een jaar arbeids- onbekwaam zijn, worden opgetrokken van arrangeren (arrangeerde, gearran- 45 naar 50 procent van hun vroeger geerd) geplafonneerd brutoloon. – FET, 02-05- • regelen, opknappen, repareren 2002 - een zaak/kwestie arrangeren, een zaak/kwestie regelen, in orde arbeidsrechtbank (de, -en) brengen • rechtscollege bevoegd voor De nachtvluchten worden misschien het arbeids- en socialezekerheids- lastigste dossier dat paars-groen nog vóór geschillen de verkiezingen moet arrangeren. – GvA, Achteraf zei de raadsman dat er heel wat 15-01-2003 zaken niet kloppen en deze zaak voor de arbeidsrechtbank en de Hogere Vlaamse arrondissement (het, -en) Raad uitgevochten zal worden. – LN, • onderafdeling van een 06-02-2003 provincie Het gemiddeld inkomen per hoofd Arbitragehof (het) verschilt erg van arrondissement tot • rechtscollege dat wetten, arrondissement. – DS, 11-02-2003 decreten en ordonnanties toest aan de Grondwet en dat bevoegdheids- arrondissementeel (bn.) conflicten regelt tussen de staat, de • van een arrondissement, gemeenschappen en de gewesten arrondissements- Vande Lanotte diende vorig jaar inderdaad een 'ontwerp van bijzondere wet' in om arrondissementsrechtbank (de, de bevoegdheden van de Arbitragehof uit -en) te breiden 'tot alle grondwettelijke rechten • rechtbank die in een gerechte- en vrijheden'. – DS, 29-04-2002 lijk arrondissement uitspraak doet over de bevoegdheid van lagere archi- (voorvoegsel) rechtbanken • versterkend: heel, erg, buitengewoon Meineed, noemde de procureur van de - archi-lelijk, aartslelijk arrondissementsrechtbank van Bremen De historische, soms archi-lelijke dat. – DM, 01-02-2003 tekeningen zijn van de hand van Duitse kunstenaars uit de 19de en het begin van arsenaal (het, -nalen) de 20ste eeuw. – HN, 25-01-2003 in België ook: - archi-slecht, buitengewoon slecht • werkplaats bij de spoorwegen • brandweerkazerne Ardeens (bn.) • Ardens artisanaal (bn.) Iedereen deed er zich te goed aan Ardeens • ambachtelijk, kunstambachtelijk gebraad. – LN, 04-02-2003 - artisanale bakker, warme bakker Nu hij witloof kan gaan telen voor de arm 'kwaliteitsketen witloof' van xxx, lijkt er - arm aan arm, arm in arm eindelijk een opwaardering te komen van het artisanaal product dat hij verhandelt. – armbanduurwerk (het, -en) LN, 17-01-2003 • polshorloge Toen werd de Opera One, een Zwitsers artisanaat (het, -naten) armbanduurwerk van Girard-Perregaux • vakwerk, ambachtelijk werk met een waarde van ruim 300.000 euro • handwerkers, handwerknijverheid, gestolen. – HV, 18-11-2002 ambachtelijke sector a33 In het professionele atelier worden artsensyndicaat (het) opdrachten uitgevoerd voor de non- • artsenvereniging profitsector. – HN, 10-02-2003 Het grootste artsensyndicaat, het BVAS, wil niet putten uit de enveloppe die klaar atheneum (het) ligt om de intellectuele prestaties te • staatsschool voor volledig herwaarderen. – FET, 24-04-2002 middelbaar onderwijs Een van de opvallendste vernieuwingen in ascendentenverdeling (de) het nu definitief goedgekeurde beleids- • boedelscheiding, boedelverdeling plan van de Gentse schepen van Die vormen, zoals de testamentaire Onderwijs Freya Van den Bossche (SP.A), regeling en de zogenaamde is het voornemen om in Gent de 'ascendentenverdeling' kunnen dan ook belangrijkste principes van het buiten beschouwing worden gelaten. – Freinetonderwijs ook te realiseren in een FET, 06-07-1990 apart atheneum. – DM, 17-04-2002 ascenseur (de, -s) attache (de, -s), attachke (het, -s) • lift • paperclip • papierklem ASO (het) • afkorting van: algemeen auditeur-generaal (de, auditeurs- secundair onderwijs generaal) • openbaar aanklager bij het asse (de) Krijgshof en de Raad van State •as auditoraat (het, -raten) assisen (mv.) • rechterlijke instantie die het - Hof van Assisen, gerechtshof vooronderzoek verricht bij de samengesteld uit drie beroeps- arbeidsrechtbank en de krijgsraad magistraten en een lekenjury, Volgens het auditoraat van de bevoegd voor misdaden, politieke en arbeidsrechtbank zijn Turkse bakkerijen persmisdrijven bekend als risicosector voor illegale Dit sluit meteen vrijwel alle kansen uit dat tewerkstelling van vreemdelingen. – HN, de zaak voor assisen komt. – GvA, 01-02- 23-10-2002 2003 authentisch (bn.) assistent ➔ maatschappelijk, sociaal • authentiek Ja, dat slaat de nagel op de kop: het is niet assorteren (assorteerde, onwaardig woedend te zijn indien die geassorteerd) emotie authentisch is. – BvL, 22-07-1995 • bij elkaar (doen) passen, (doen) passen bij autobatterij (de, -en) De banen van het behang komen niet • accu allemaal uit hetzelfde kleurbad, de Tot grote opluchting van de eigenares kan moderne meubels van de eetkamer de autobatterij ter plaatse worden assorteren niet met het klassieke salon, vervangen. – GvA, 09-01-2003 aan de muren hangen de meest uiteenlo- ➔batterij pende kadertjes. – HN, 13-10-2001 autocontrole (de) atelier (het, -s) • verplichte autokeuring, • werkplaats voor reparaties algemene periodieke keuring a34 Een man is er in geslaagd een ongeval te • chauffeur, automobilist veroorzaken bij de autocontrole. – HN, Autovoerder Bal werd gewond bij een 17-01-2003 aanrijding op de Gentsesteenweg. De ➔automobielinspectie brandweer moest de chauffeur uit zijn voertuig bevrijden. – GvA, 15-05-2002 automecanicien, automekanieker (de, -s) autozoektocht (de, -en) • automonteur • speurtocht, puzzelrit met de auto Davidsfonds Wachtebeke heeft ondertus- automobielinspectie (de) sen het culturele seizoen al ingezet met • verplichte autokeuring, een autozoektocht, het burchten- en algemene periodieke keuring fortenweekend en een Ierse voordracht. – De bestelling van 225 nieuwe auto's is HN, 21-11-2002 afgeblazen, terwijl dienstvoertuigen met een rode kaart van de automobielinspectie avance alleen op papier worden hersteld. – - dat is geen avance, dat helpt niet, daar Knack, 15-01-2003 schiet je niks mee op - in avance, van tevoren autopiloot (de, -piloten) • autocoureur averechtse (de) Sir Henry Burkin was in de jaren twintig - een averechtse, klap, mep en dertig een briljante autopiloot in Engeland. – DM, 31-07-2002 avondkleed (het, -kleden) • avondjurk autosalon ➔ salon Ons land mag dan (nog) geen Kournikova's herbergen, als onze autostop (de) sportvrouwen hun kimono of badpak - autostop doen, liften ruilen voor een avondkleed en hun spikes Dat er in Vlaanderen veel minder vervangen door naaldhakken, ogen ze erg 'autostop' gedaan wordt, betekent volgens chique. – GvA, 21-12-2002 Domensino overigens niet dat dit overal zo is. – LN, 31-07-2002 avondleergangen (mv.) • avondschool autostopper (de, -s) Intussen bestaan plannen om de • lifter avondleergangen van het GLTT te De meest populaire bestemmingen van verhuizen van het atheneum naar het de Belgische autostopper zijn Parijs, Zuid- naburige oud-weeshuis. – LN, 30-01-2002 Frankrijk en Spanje. – HN, 26-07-1999 avondmalen (avondmaalde, autostrade (de, -s) geavondmaald) • snelweg, autoweg • dineren, souperen, het avondmaal We hebben niet alleen drie rijstroken en gebruiken de pechstrook aangepakt, maar ook een Om goed te slapen, moet je ontbijten als brug over de autostrade. – DM, 30-04- een koning, middagmalen als een prins en 2002 avondmalen als een armoedzaaier, zegt De autostrades zijn ook gratis: die zijn een oud gezegde. – DS, 23-02-2003 betaald door de gemeenschap, maar je moet zelf niet betalen om erover te rijden. awel (tussenwerpsel) – Ché, november 2002 • nou, nou dan, welnu autovoerder (de, -s) a35 • wegligging, wegvastheid Resultaat: een verbluffende baanvastheid en een netjes voorspelbaar weggedrag. – GvA, 26-10- 2002

baar (de) • in Nederland alleen voor edele metalen, in België ook: ijzeren baar, staaf Ik kon mij ternauwernood vastgrijpen aan een ijzeren baar anders werd ik zeker bbaalkatoen (het) tegen de vloer geslagen. – BvL, 11-09- • ongebleekt katoen 2002 Op basis van een schets van de ontwerper tekent ze een patroon, waarmee een baard eerste versie van het kledingstuk wordt - in zijn baard lachen, in zijn vuistje gemaakt van baalkatoen. – Knack, 12-03- lachen 2003 Een hond van gemiddelde grootte verorbert tijdens zijn leven zon 110.000 baan (de, banen) frank aan kant-en-klaarvoedsel. Geen • straat, weg, pad wonder dat Pedigree, Friskies, Hills, - grote baan, autoweg, hoofdweg Dalgety, Heinz, en Ralson-Purina in hun - goed/niet goed over de baan kunnen baard lachen. – FET, 20-07-1996 met iemand/iets, goed/niet goed - iemand de baard afdoen, iemand overweg kunnen met iemand/iets, overtreffen, iemand de loef afsteken goed/niet goed kunnen opschieten Bij de Herkse wielertoeristenclub de met iemand Berkentrappers hebben de vrouwen de mannen de baard afgedaan. Odette baancafé (het, -s) Knaepen-Donne kroonde zich namelijk • aan een grote weg gelegen café met 72 ritten tot clubkampioene en het (-restaurant), wegcafé zilver was ex-aequo voor Sonja Polders en Een baancafé annex -restaurant tussen de Willy Hermans. – BvL, 12-11-2002 containers van de Hessenatie en P&O - iemand een vlassen/strooien baard Ports. – GvA, 06-08-2002 aandoen, iemand door schijnheilig- heid bedriegen baanrestaurant (het, -s) - Onze Heer een vlassen baard aandoen, • wegrestaurant God bedriegen door schijnheiligheid De politie betrapte op 22 augustus 2001 - iemand siroop/stroop aan/in de baard het viertal aan een baanrestaurant langs smeren, iemand stroop om de mond de E19 in Minderhout (Hoogstraten). – smeren GvA, 08-03-2003 babbelgat (het) baanvast (bn.) • babbelkous, kletskous • wegvast, met een goede wegligging Josse De Pauw is de liefhebbende maar De kindvriendelijkheid en betaalbaarheid niet altijd makkelijke echtgenoot van zijn moet u afwegen tegen de minpunten: Japanse vrouw Fumiyo en de verwonderde hoger verbruik, niet zo baanvast en – veeleer verbijsterde – vader van Hana, gevoelig voor windvlagen. – BvL, 02-02- een adorabel babbelgat dat de vader meer 2002 dan eens het zwijgen oplegt. – DM, 13-11- 2002 baanvastheid (de) b36 bache (de, -s) bakkersgast ➔ gast • dekzeil, bijvoorbeeld van een vrachtwagen baklijn ➔ backlijn bachten de kupe baksteen • het tussen de IJzer, de zee en de - met een baksteen in de maag geboren Franse grens gelegen deel van West- worden, een baksteen in de maag Vlaanderen hebben, met een baksteen in de maag Op het einde van de kroniek keert Wolfe zitten, een eigen huis willen bezitten terug naar het zo vaak bespotte Midden- Drie jaar geleden moest de gemiddelde Westen, dat Amerikaanse equivalent van Antwerpenaar met een baksteen in de Bachten de Kupe in het kwadraat. – maag nog gemiddeld 124 dagen wachten Trends, 25-07-2002 voor de Vlaamse administratie ruimtelijke - van bachten de kupe zijn/komen, uit ordening de bouwvergunning afleverde. – West-Vlaanderen komen of uit een achterlijk gebied komen bal ➔ verkleden backlijn (de) balkdonker (bn.) • zestienmeterlijn, strafschoplijn; • aardedonker, pikdonker strafschofgebied Balkdonker was het in Hern, zompig en Bovendien was dat een flagrante de wind floot van alle kanten langs mijn strafschop, maar Goddard legde de bal tot oren. – BvL, 26-02-2002 ontsteltenis van iedereen net buiten de backlijn. – LN, 04-03-2003 ballotage (de) • strafschopgebied • herstemming - grote backlijn, (rand van het) straf- Een kandidaat die naar de tweede ronde schopgebied moet is in ballotage. – DS, 10-06-2002 - kleine backlijn, (rand van het) doelgebied balloteren (balloteerde, geballoteerd) • opnieuw stemmen, herstemmen, badstad (de, -steden) óverstemmen • badplaats De stad hoopt dat ook Brugge een langere bancontact® piste bouwt, die complementair is met die • geldautomaat van de badstad. – DM, 07-03-2003 Wellicht dezelfde dader overviel even later een politieman, die geld afhaalde aan de bain de soleil (de) Bancontact-automaat van de nabijgelegen • zonnejurk Fortisbank in de Plezantstraat. – HN, 01-03-2003 bak (de) - met bancontact betalen, met een • het bakken: wafelbak, pannenkoeken- betaalkaart betalen, pinnen bak ➔ koekenbak, wafelbak band ➔ plat bak (de, -ken) bandbreuk (de) - een bak bier, een krat bier • lekke band, bandenpech Tijdens zijn diensttijd dronk hij ander- Onverstoorbaar in de vuurlijn van het halve bak bier per dag. – HN, 25-02-2003 peloton op de Muur, razendsnel weer ➔ zaad voorin na bandbreuk in de aanloop naar de Valkenberg en heel even solo op het b37 buitenblad, nota bene bij het ronden van • ongeldig maken de Eikenberg. – LN, 03-03-2003 • een kruis halen over - een cheque barreren, een cheque bangelijk (bn. en bw.) kruisen • geweldig, fantastisch, verschrikkelijk [afhankelijk van de context] basisoptie (de) - een bangelijk optreden, een heel goed/ • keuzepakket, basisleerpakket dat een heel slecht optreden studierichting bepaalt • versterkend bijwoord: heel, erg - dat is bangelijk goed gedaan, dat is basket (de) geweldig goed gedaan • verkorting van basketbal of basketbalschoen bankbriefje (het, -s) • bankbiljet baskets (mv.) De politie nam het valse bankbriefje in • basketbalschoenen, sportschoenen beslag. – LN, 23-01-2003 Het Londense duo Blaak legt meer soberheid aan de dag en combineert een bankkaart (de, -en) visnetsinglet met een al even onthullende • betaalpas, betaalkaart transparante T-shirtjurk en baskets. – In oktober vorig jaar verdedigde zestiger Knack, 26-02-2003 Albert xxx de belangen van zichzelf en zijn familie op het assisenproces van zijn zoon basketten (baskette, gebasket) in Brussel. Die was door kelners van een • basketballen, basketbal spelen nachtcafé vermoord omdat ze zijn De dokters voorspellen nu, met voor- bankkaart wilden. – DM, 27-04-2002 behoud, dat hij mogelijk in juni of juli voorzichtig weer zal kunnen lopen en bareel (de, barelen) basketten. – LN, 07-03-2003 • slagboom, spoorboom • overweg basketter (de, -s) • tolhek • basketbalspeler • dranghek Bangoura werd drie keer tot beste basketter van Guinea uitgeroepen maar barema (het, -'s) veel geld viel er in die sport niet te • loonschaal, salaristabel, salaris- verdienen en dus besloot hij zijn kans te regeling wagen in het voetbal. – DM, 07-03-2003 In functie van het aantal bezette plaatsen • basketbalschoen, hoge sportschoen in de parochies, wordt volgens een vast barema een wedde berekend. – DM, bassen (baste, gebast) 03-04-2002 • blaffen van honden • belastingtarief Het was nog even wennen voor de trouwe • tarief viervoeters. Een minderheid voelde zich niet op zijn gemak en begon bij het baremiek (bn.) starten van de film flink te bassen. – LN, • volgens de loonschaal 12-08-2002 • hoesten barmhartigheid ➔ berg • snauwen van personen barreel ➔ bareel batig - (niet) batig gerangschikt zijn, (niet) barreren (barreerde, gebarreerd) voor een benoeming in aanmerking • schrappen, doorhalen komen b38 • beslaan van ruiten of spiegels batterij (de, -en) Het achterruitje is wel nog steeds uit • accu plexiglas, wat betekent dat er geen In de Nijverheidsstraat is donderdagnacht achterruitverwarming mogelijk is. Dat de batterij uit een geparkeerde vrachtwa- voorspelt bedampte ruiten en slechte gen gestolen. – HN, 08-03-2003 zichtbaarheid bij regen, wat in ons landje al eens durft voorkomen. – LN, 22-02- bavet (de, -ten), bavette (de, -n & -s) 2002 • slabbetje Ze kregen alle twee een grote bavet bedanken omgehangen en een groot glas in hun - gij zijt bedankt/u bent bedankt, u handen met garnalen en witte wijn. – LN, wordt bedankt, dank u wel 12-03-2001 'Bwah, gij zijt bedankt,' repliceerde Urbanus op zijn Urbanus, 'zo ben ik mijn baxter (de, -s) show toch nog ergens kwijt geraakt.' – • infuus, infuusfles BvL, 08-10-1998 - zonder te bedanken, geen dank, tot uw bazaar (de, -s) dienst • warenhuis, supermarkt • rotzooi, rommel bedanking (de, -en) - de hele bazaar, alles • dankbetuiging, bedankje Ik kan twee dingen doen. De hele bazaar Zelf ontving Jean-Marie van de delegatie afbreken of iedereen op zijn plichten van het Bulgaarse Gabrovo de scepter wijzen en het einde van de rit afwachten. – 'Prins van de Balkan 2003'. 'Nu voel ik me LN, 30-10- 2000 eerst echt prins van de Balkan', ant- woordde hij in zijn bedanking. – HV, bebbel (de) 03-03-2003 • mond: zijn bebbel houden Anderen hadden dan weer last van een bedankingsbrief (de, -brieven) lawaaierige buurman ('Dieter kan zijn • bedankbrief bebbel niet houden'). – GvA, 16-09-1997 Belangrijk is dat aan de datum van de schenking een vaste of semi-vaste datum bebouwing wordt gegeven. Dit kan eenvoudig - halfopen bebouwing, twee huizen gebeuren door de kinderen een onder één kap bedankingsbrief te laten schrijven naar de De Vlaamse huishoudens wonen ook ouders en daarbij de techniek van de vaker in een halfopen bebouwing (20,4 briefenvelop te gebruiken. – FET, 21-12- tegen 17,8%), Walen betrekken beduidend 2001 vaker een rijhuis (28,6 tegen 22,6% van de Vlamingen). – FET, 14-03-2003 beddenbak (de, -ken) • ledikant [zonder matras] De beddenbak is van hetzelfde materiaal als de vloer, daardoor lijkt het alsof het bed uit de vloer komt. Een duur frame hadden we dus niet nodig. – BvL, 14-09- 2002 • bed bed ➔ aftrekken, dekken, maken, verversen bedding (de) • in België ook: tracé, baan van een bedampen (bedampte, bedampt) tram of trein

39 Deze maand nog wordt gestart met het aanbrengen van een verharding op de bediendecontract (het, -en) oude spoorwegbedding tussen Avelgem • arbeidsovereenkomst voor en Heestert. Die bedding maakt deel uit bedienden van de provinciale Waterhoekroute. – LN, De starters krijgen in het eerste jaar een 08-03-2003 bediendecontract. De kandidaat- zelfstandige krijgt bij de opstart een loon bedélen (bedeelde, bedeeld) die voor twee derde een activering is van • uitdelen, bezorgen, bestellen, zijn leefloon of werkloosheidsuitkering. – distribueren HN, 25-02-2003 Om Uw dagelijkse De Standaard toch tijdig bij U te krijgen, waren wij verplicht bedriegen de editie Antwerpen ook te bedelen in uw - zich bedriegen, zich vergissen provincie, waarvoor onze excuses. – DS, - als ik me niet bedrieg, als ik me niet 14-03-2003 vergis, ik geloof dat bedeling (de) bedrijfsrevisor (de, -en & -s) • bezorging, bestelling, levering, • onafhankelijk deskundige die voorziening, distributie, ook in de boekhouding van een bedrijf samenstellingen: huis-aan-huis- naziet, controleert bedeling, postbedeling, voedselbedeling, Ook laat de Belgische wetgeving niet toe waterbedeling dat een bedrijfsrevisor, die de jaar- Uiteraard hebben we al een huis-aan- rekeningen van een bedrijf controleert, huisbedeling van warme maaltijden, maar betaald wordt in aandelen van de dat is zonder sociaal contact. – HN, geauditeerde onderneming. – DM, 11-04- 07-01-2003 2002 bedevaarder, bedevaarster (de, -s) bedrijfsvoorheffing (de, -en) • bedevaartgang(st)er • voorheffing op de loonbelas- Iedereen was er welkom, van de ting, door inhouding op het inkomen wielerliefhebber tot de bedevaarder naar Indien de pensioenspaarder niet wil de Mariagrot, die in de onmiddellijke aankijken tegen een zware fiscale omgeving ligt. – HN, 19-03-2003 penalisatie, dan moet hij het geld in zijn pensioenspaarfonds minstens tot zijn 60 bediende (de, -n & -s) jaar aanhouden. Wie uittreedt voor hij 60 • ambtenaar, beambte of jaar wordt, betaalt bedrijfsvoorheffing van werknemer in loondienst die geen 33,25 procent. – FET, 19-03-2003 arbeider is De Antwerpse Korpschef Luc Lamine, de bedrijfszetel (de, -s) hoofdcommissarissen Luc V.B., Willy V.H., • plaats waar een bedrijf gevestigd is, Luc D.K en bediende Paul L. werden exploitatiezetel gisteren heel de dag op de rooster gelegd Ondernemingen met een bedrijfszetel door de Algemene Inspectie van de buiten Brussel zijn niet aan de doelstellin- Politiediensten. – DS, 19-03-2003 gen onderworpen. – Metro, 06-02-2003

bedrijvig (bn.) • in België ook in de neutrale beteke- nis: actief, werkzaam [zonder de bijbetekenis ijverig, druk] De politie van Mechelen heeft een bende van zeven dieven ontmaskerd. De bende

40 had het vooral gemunt op langs de weg openhield. – Knack, 19-03-2003 geparkeerde bestelwagens. Uit die voertuigen namen de daders duur beer werkmateriaal weg. De dieven waren sinds - mijn beer begint te grollen/dansen, september vorig jaar bedrijvig in mijn maag begint te knorren Mechelen, Sint-Katelijne-Waver, Zemst, - mijn beer grolt, mijn maag knort, ik Hove, Duffel en Rumst. – GvA, 20-02- heb honger 2003 bees (de, bezen) been • bes - iets aan zijn been hebben, ermee • snoepje zitten, ermee opgescheept zitten • kus - zijn/de benen onder tafel steken, gaan 'Gelukkig is Sandra hier iedere dag. Zij eten, aan tafel gaan zorgt voor de schoonmaak, dat meisje Een dag later kunnen de KAJ'ers uit heel verdient een dikke bees.' – LN, de regio hun benen onder tafel schuiven 04-03-2000 voor een lekkere maaltijd. – GvA, 27-02- 2003 beest ➔ pleister - een mager beestje, niet veel soeps, iets van weinig waarde beenhard (bn.) De persconferentie van xxx, een samen- • keihard, bikkelhard, meedogenloos werkingsverband tussen 22 Belgische De Museeuws van deze wereld zijn Boomkwekerijen, was een mager beestje. evenzeer beenhard voor zichzelf: met de Geen van de twee aangekondigde gast- kop tussen de schouders, de handen in de sprekers kwam opdagen. – LN, 13-03-2003 beugel en de blik op oneindig ploegen zij Ook de traditionele voorstanders van verder, 'tot zij niet meer weten van welke nauwere banden met het Westen vinden parochie ze zijn', dixit Schotte. – DS, de akkoorden die in Moskou vandaag 08-04-2003 worden ondertekend, maar een mager beestje. – DS, 24-05-2002 beenhouwer (de, -s) - het zwarte beest, de nachtmerrie, de • slager meest gevreesde tegenstander Vroeger was het NCMV – de voorloper Vorig seizoen ontpopte Bree zich nog tot van Unizo – een echte middenstands- het zwarte beest van Charleroi. – GvA, organisatie. Vooral de bakker en de 28-02-2003 beenhouwer om de hoek waren de leden. – Trends, 25-04-2002 beet ➔ snak

beeweg (de) • bedevaart Het schone van de streek zit in de vele kleine, vaak onbekende hoekjes, zoals een beeweg aan het kerkje van Sint-Jan-in- Eremo, en niet te vergeten in onze onovertroffen palingrestaurants. – HN, beenhouwerij (de, -en) 18-03-2003 • slagerij Hij groeide op in de beenhouwerij van zijn begankenis (de) ouders in de streek van Ath, waar hij vlees • bedevaart uitsneed en pasteien maakte, en waar hij • toeloop, drukte in een bijgebouw een weekendrestaurant Het is een hele begankenis ten huize

41 Bush. – DS, 14-03-2002 maxima begrepen tussen 23 en 26 graden. – DS, 22-06-2002 begeven - er is een betrekking te begeven, er is een behangpapier (het) betrekking vacant, er is een open- • behang staande betrekking Kussens, behangpapier of gordijnen met De gemeente heeft de keuze tussen een dezelfde print of tint als je nieuwe jurk of openstelling bij wijze van bevordering of bloes. – DS, 27-04-2002 bij wijze van aanwerving. Ze verkoos de betrekking te begeven bij wijze van beheerder bevordering. – HN, 22-02-2000 - afgevaardigd beheerder, bestuurs- voorzitter begingeneriek (de) Adjunct-stadssecretaris Freddy xxx, een • begintitels verwoed zeiler die vaak deelneemt aan Hoewel de begingeneriek trots van wal internationale wedstrijden, is afgevaardigd steekt met 'Wes Craven Presents', heeft de beheerder van de stedelijke vzw Haven- meester in het horrorgenre zich niet en Vaarinitiatie. – LN, 13-03-2003 creatief beziggehouden met dit project. – DM, 26-12-2002 beheerraad (de, -raden) • raad van bestuur begoed (bn.) Erik xxx heeft zijn ontslag aangeboden in • gegoed, bemiddeld, welgesteld de beheerraad van KV Oostende. – HN, Integendeel, besluit de studie, zelfmoor- 18-03-2003 denaars zoals de 19 die de aanslagen van 11 september uitvoerden, zijn doorgaans behoudsgezind (bn.) goed opgeleid en komen zelfs uit de • in België vaker dan in Nederland eerder begoed te noemen klasse, voor: behoudend, conservatief geenszins uit gebroken families. – HN, Maar zelfs dan blijft de schade groot in de 07-03-2003 partij. Al kunnen de Antwerpse VLD'ers zich in een behoudsgezinde reflex achter begoocheling (de, -en) Van Campenhout scharen tegen de VLD- - zich (geen) begoochelingen maken, zich top. – GvA, 02-04-2003 (geen) illusies maken Thuisploeg Oostkamp draait momenteel bek (de, -ken) op volle toeren en streeft nog een dichte in België ook: ereplaats na. Koekelare, in volle degrada- • gaspit, pit van een gasfornuis tie-strijd gewikkeld, moet zich dan ook • golf in het haar weinig begoochelingen maken. – LN, 15-02-2003 bekampen (bekampte, bekampt) • bestrijden begrafenis ➔ burgerlijk Tegen 2005 moet in Europa een agent- schap werken dat epidemieën bevecht en begraving (de, -en) voorkomt. Dit is de conclusie die de • begrafenis, uitvaart Europese Commissie nu reeds trekt uit de SARS-epidemie. Er is momenteel begrepen onvoldoende samenwerking tussen de - begrepen zijn tussen, liggen tussen, EU-lidstaten. Als er bij de kippen een schommelen tussen epidemie uitbreekt, heeft de Europese Een opstootje van warme lucht kan het Unie diverse instrumenten ter beschikking kwik in de streek van de Gaume zelfs laten om de ziekte te bekampen. – GvA, 07-04- klimmen tot 28 graden. Elders zijn de 2003 b42 Perceval werkte zich met de Blauwe • aanslagbiljet, belastingformulier Maandag Cie vanuit de marge naar het Vanaf 22 mei kan je je belastingbrief via centrum. In de jaren tachtig bekampte de internet invullen en doorsturen. – Metro, groep de ingeslapen stadstheaters met 08-04-2003 hun eigen middelen; ze deed hetzelfde maar dan beter. – DS, 28-01-2003 belet - geen belet?, stoor ik niet?, kom ik niet bekermatch (de, -en & -es) ongelegen? • bekerwedstrijd - belet zijn, verhinderd zijn Onlangs viel ik in de bekermatch tegen FC De schepen van Ruimtelijke Ordening is Groningen twintig minuten voor tijd in om beroepsbezigheden als dokter tijdelijk voor aanvoerder Chivu. – DS, 13-03-2003 belet zijn functie als schepen uit te voeren en laat zich vervangen door Etienne xxx beklaagde (de, -n) (SP.A). – LN, 06-03-2003 • persoon die voor de correctionele rechtbank, de politie- bel-etage (de, -s) rechtbank of het hof van beroep • drive-inwoning, woning met garage moet verschijnen op de gelijkvloerse verdieping en met De beklaagde zegt dat hij ondertussen de woonkamer op de eerste verdie- zijn leven heeft gebeterd. – LN, 19-03- ping 2003 Op 300 meter van het station van Geraardsbergen staat voor 210.000 euro beknibbelen (beknibbelde, beknib- (8.471.379 frank) deze woning type bel- beld) etage uit 1977 te koop. – LN, 01-06-2002 - iemand/iets beknibbelen, iemand/iets bekritiseren, op iemand/iets vitten bekomen (bekwam, bekomen) • (ver)krijgen, verwerven, ontvangen, aanvragen - van iemand iets bekomen, van iemand belgicist (de, -en) iets gedaan krijgen • voorstander van een Belgische eenheidsstaat, unitarist Hij kreeg er naderhand effectief nogal wat arrogant elitaire trekjes bij en liet zich graag opmerken als een heuse belgicist. – GvA, 09-11-2003

beliefte - naar beliefte, naar believen Toen al klaagde de Mechelse pers die belang doodrijders aan: De auto's, motorfietsen - dat heeft (geen) belang, dat is van en wielrijders gaan er naar beliefte op los (geen) belang en rijden in de stad net zo hevig als in een Meestermerken. Hun aantal is beperkt. velodroom, schreef de pers toen. – HN, Deze merken zijn gebaseerd op een 13-12-2000 universele mythe die groter is dan het merk zelf. Het land van herkomst heeft belleketrek geen belang. – Trends, 03-04-2003 - belleketrek doen, belletje trekken, beldeurtje spelen belastingbrief (de, -brieven) De pesterijen van de afgelopen weken – b43 van luide muziek tot nachtelijk belleketrek – doen ze expres, legt Rachid uit. – DM, bepotelen (bepotelde, bepoteld) 22-08-2001 • betasten, met de vingers aanraken met seksuele bedoelingen beluik (het, -en) Toen de half of heel bezopen dames en • binnenplaats, hofje, pleintje, steeg heren besloten om fun te gaan maken – De grot die hij voor 'Moevanjoe' heeft plezier bestaat niet meer – wou dat gemaakt, neemt hij over drie weken mee zeggen dat ze met nauwelijks een broek naar zijn huisje in een Kortrijks beluik. – aan hun gat mekaar in en rond het DM, 15-03-2003 zwembad zaten te bepotelen. – GvA, 03-03-2003 bemerking (de, -en) • vies maken, bevlekken, beduimelen • in België vaak neutraal, zonder ongunstige bijbetekenis: opmerking berechten • van de laatste sacramenten voorzien, bemeubelen (bemeubelde, bedienen in de katholieke kerk bemeubeld) • meubileren, van meubels voorzien bereid - bemeubeld, gemeubileerd - bereide schotel, kant-en-klare schotel, Het huis had een voordeur, een inkomhal koude schotel en ramen aan de zijkant. De woning was Stel, je hebt honger en niet al te veel tijd. ook volledig bemeubeld. – GvA, 01-02- Je loopt naar de supermarkt, koopt een 2003 bereide schotel en een drankje, betaalt aan de kassa. – DS, 21-04-2000 benadeligen (benadeligde, benadeligd) berg • benadelen - berg van barmhartigheid, bank van Het hele onderzoek kwam op gang na lening, lommerd klacht van collega's die zich daardoor Galeriehouders kunnen boeiende verhalen benadeligd wisten. – HN, 03-01-2002 vertellen over hoe bepaalde werken nooit geziene prijzen halen, terwijl de baas van benauwelijk (bn. en bw.) het Brusselse pandjeshuis met hetzelfde • benauwend, angstaanjagend, bang gemak aantoont dat zijn berg van De tunnels kronkelden voort, voerden me barmhartigheid nog nooit zo hoog is naar nu eens mijlenbrede dan weer geweest. – DM, 28-07-1998 benauwelijk enge gangetjes. – DS, 04-04- 2002 beroep - beroep doen op iemand/iets, een beneden ➔ alles beroep doen op iemand/iets, de hulp van iemand/iets inroepen benemen Bovendien mag hij beroep doen op de - plaats benemen, plaats innemen, assistentie van zijn Personal Liaison plaats beslaan Manager. 'De klant belt naar mij voor een afspraak voor een onderhoudsbeurt, maar benuttigen (benuttigde, benuttigd) hij kan in het midden van de nacht ook • gebruiken, gebruik maken van, bellen als hij uitleg nodig heeft over de benutten, te baat nemen radio.' – BvL, 12-04-2003 'En ik zal dan ook alle mogelijke middelen benuttigen om deze onwettige beslissing beroepshof (het, -hoven) aan te vechten', verklaart Alain xxx. – HV, • hof van beroep, hof van appèl, 03-01-2003 gerechtshof b44 Het beroepshof van de Amerikaanse staat bescherming ➔ burgerlijk, Civiele Washington heeft besloten dat de 600 Bescherming terrorismeverdachten die vastgehouden worden op de legerbasis van Guantanamo beschikken geen recht hebben op een proces in de - u mag beschikken, u kunt gaan VS. – Metro, 13-03-2003 Zou het niet beter zijn dan men de beesten zónder al die spullen vetmest, beroepsschool (de, -scholen) professor? Het enige wat bij die • school waar je een vak leert, vak- hormonenspuiters telt, is grof geld. En... school weet u dat uw visie omstreden is? Ik dank Hij is niet de eerste de beste: de kok komt u en u kan beschikken. – LN, 24-05-2002 van de beroepsschool Ter Duinen en werd opgeleid in toprestaurants, zoals de beschrijf (het) Brusselse Comme chez Soi. – Knack, • beschrijving van goederen, 05-03-2003 opmaking van een (ver)koopakte, notariskosten beroezen (beroesde zich, heeft zich Voor de registratierechten wil Vanhengel beroesd) het onderscheid laten vallen tussen - zich beroezen, zich bedrinken of zich bescheiden woningen met een kadastraal bedwelmen inkomen van minder dan 750 euro, De manier waarop hij zichzelf van kant waarvoor een verlaagd tarief van 6 procent maakte, duidt ook op een grote mate van – bekend als klein beschrijf – geldt, en bedachtzaamheid. Hij had een brutere woningen met een kadastraal inkomen manier kunnen toepassen, maar met van meer dan 750 euro, waarvoor een zichzelf in overleg koos hij doelbewust tarief van 12,5 procent geldt – FET, 06-04- voor een zachtere aanpak. Een vrijwel 2002 zeker zo goed als pijnloze, zachte dood. Zich beroezen aan drank en in die beschrijven verdoving de dodelijke cocktail van • in België ook: opmaken van een alcohol en gif – of slaapmiddelen, verkoopakte barbituraten naar ik vermoed, maar dat - iets op iemand (laten) beschrijven, moet de autopsie uitwijzen – zijn werk iemand iets bij testament vermaken, laten doen. – BvL, 10-03-1995 legateren beschaamd (bn.) beschuldigde (de, -n) • in België vaak een karaktertrek, niet • persoon die voor het Hof van afhankelijk van een bepaalde situatie: Assisen moet verschijnen op verlegen, schuchter beschuldiging van een misdaad Ondanks de bezwarende getuigenissen, beschaamdheid (de) blijft de beschuldigde echter beweren dat • in België ook: verlegenheid, de wagen wel degelijk bedoeld was als schuchterheid geschenk voor zijn echtgenote. – DS, 19-03-2003 beschermd - beschermde werkplaats, beschutte beschuldiging werkplaats, sociale werkplaats - iemand in beschuldiging stellen, Werken ging haar wel goed af. Ze was heel iemand in staat van beschuldiging handig en in de beschermde werkplaats stellen Bewel stelden ze dat op prijs. – BvL, 15-03- Het parket van Brussel zal de dader allicht 2003 in beschuldiging stellen van poging tot doodslag. – LN, 22-01-2003 b45 Anzegem liet een bestek opmaken. De beschuttend kostprijs van de werken wordt op ruim - beschuttende werkplaats, beschutte 92.000 euro geraamd. – HN, 14-03-2003 werkplaats, sociale werkplaats De voormalige hoofdmonitor van de bestellen beschuttende werkplaats aan de Generaal - een klant bestellen, een klant bedienen de Wittelaan is voorlopig vrijgelaten. – DS, 08-03-2003 bestemmeling (de, -en) ➔ beschermd • geadresseerde, ontvanger We bekijken dan de identiteit en herkomst beslagen van de verzender en die van de bestem- - beslagen zijn in een vak, onderlegd meling. Op basis van die gegevens kan zijn in een vak, bekwaam een lading verdacht worden en eventueel Jean-Baptiste heeft er in elk geval een worden gescand. – GvA, 05-03-2003 goed oog in en is zeer te spreken over zijn Egyptische assistenten. Die zijn volgens bestendig (bn.) hem al zo beslagen in het vak dat ze • aanhoudend, voortdurend, continu zonder problemen in Frankrijk aan de slag De installaties zijn een privé-initiatief, dus zouden kunnen. – Knack, 23-06-1999 níét officieel, van gsm-operatoren zoals Vodafone. De camera's, die dus werken beslissing ➔ treffen op basis van zonne-energie, houden bestendig de verkeersdrukte in het oog. – best GvA, 15-02-2003 • in België vaak gebruikt voor: het best, • permanent, vast, niet tijdelijk de beste manier [Net als in Neder- Voor Aron Huysmans, die bestendig in de land kan 'best' een mogelijkheid voorwacht van het peloton terug te vinden uitdrukken: als je voortmaakt, kun je was, eindigde Brussel-Opwijk met een de bus best halen; of graag, zeker wel bandbreuk bij het ingaan van de laatste betekenen: ik lust best nog een glaasje, ronde en dat net op het moment dat die die voordracht was best leerzaam. In groep de aanvallers bijna bij de lurven constructies met 'kunnen', waar in had. – LN, 03-03-2003 Nederland 'het best', 'maar beter' - Bestendige Deputatie, gebruikt worden, staat in België vaak provinciebestuur, Gedeputeerde 'best': je kunt best je voorzorgen nemen. Staten Wie in de toekomst een schattig prairie- Bij de afhandeling van de rekening 2001 hondje in huis wil halen, kan best eens stuitte de inschrijving van de drukkosten langslopen bij vzw PrairieHondenHulp- van deze Franstalige oproepingsbrieven, groep in Kessel-Lo. – LN, 04-03-2003 zo'n 500 euro, op het njet van de bestendige deputatie. – HV, 07-02-2003 bestatigen (bestatigde, bestatigd) - bestendig afgevaardigde, • vaststellen, constateren gedeputeerde Na een periode waarin het leek dat de overheid slechts moest bestatigen wat in bestoefen (bestoefte, bestoeft) overlegstructuren was beslist, heerst nu - iemand bestoefen, iemand ophemelen het geloof in de primauteit van de politiek. Ik veronderstel dat vader fier was op wat – DS, 24-04-2002 ik bereikt heb. Echt weten doe ik het niet, hij was er niet de man naar om me te bestek (het, -ken) bestoefen. – LN, 08-02-2003 • offerte, begroting, kostenberekening [in Nederland alleen bestek van een besttijd (de, -en) bouwwerk] • beste tijd, record b46 In de halve finales kwam Block tot 7.08, door geweld zich gedwongen zag afstand en deed daarmee een honderdste beter te doen van de troon, ondanks een dan haar eigen vorige besttijd (7.09), die volksraadpleging van 57% voor hem. – ze deelde met de Jamaicaanse Veronica GvA, 28-09-2001 Campbell en de Française Muriel Hurtis. – Gva, 15-03-2003 betichte (de, -n) • beklaagde, persoon die voor bestuurder de politierechtbank, de correctionele - afgevaardigd bestuurder, bestuurs- rechtbank of het hof van beroep voorzitter moet verschijnen op beschuldiging Vorig jaar kwam er naast Claus ook een van een misdrijf zakelijk directeur en afgevaardigd De betichte had als ex-werknemer nog bestuurder, Jo Craenen. – DS, 19-03-2003 geld te goed van de aannemer die op de - algemeen bestuurder, algemeen werf aan de slag was, en nam er in directeur september 2001 voor 20.000 euro De algemeen bestuurder van advertentie- machines en materialen mee. – HN, bedrijf Omnicom drukte zich uiterst 13-03-2003 positief uit over de advertentie-industrie en dit gaf natuurlijk ook vleugels aan de betoelagen (betoelaagde, betoelaagd) sector. – FET, 01-03-2003 • een toelage geven aan, subsidiëren De provincie Antwerpen is nu bereid te bestuurssecretaris (de, -sen) betoelagen, omdat het grootste deel van • hoofdambtenaar bij de de fietsroute zich in die provincie bevindt. provinciale overheid – LN, 20-03-2003 De hele zaak kwam aan het licht toen bestuurssecretaris Gert Bulté in 1997 de betoelaging (de, -en) wantoestanden aanklaagde. – HN, 13-03- • subsidie 2003 Dat de minister de betoelaging van de riolering wil doorschuiven naar de betalen ➔ pot gemeente, zit Heens hoog. – LN, 19-03- 2003 betaling ➔ gemak betrachten (betrachtte, betracht) beterkoop (bn. en bw.) • nastreven, beogen, trachten te • goedkoper bereiken of te bevorderen De GameCube van Nintendo is nog net Nu gaat het erom een zekere belange- iets beterkoop. – FET, 19-04-2002 loosheid te betrachten, zodat wij niet worden afgeleid door zaken van praktisch beternis (de) nut. – DM, 12-03-2003 • beterschap, verbetering Maar de reacties waren verdeeld. De betrachting (de, -en) deelgemeente Sint-Pieters-Rode lijkt er het • doel, verlangen, wens best van af te komen. Maar in Nieuwrode Een eerste zege bij de nieuwelingen bleek er helemaal geen beternis merkbaar. behalen, was voor het seizoen de – HV, 13-03-2001 voornaamste betrachting van Kevin Peeters, als aspirant goed voor in totaal beterswil 43 overwinningen. – HN, 20-03-2003 - om beterswil, om bestwil Het was dan meer dan een bittere betrekbaar ontgoocheling en teleurstelling wanneer - onmiddellijk betrekbaar, onmiddellijk die koning Leopold in 1950 om beterswil te betrekken, onmiddellijk te b47 aanvaarden van huizen beuling (de, -en) • worst, bloedworst betrekking Als contrast met de klassieke gastronomi- - betrekkingen hebben, met iemand naar sche ingrediënten gaf ik als hapje vooraf bed gaan, geslachtsgemeenschap regelmatig een stukje zelfgemaakte hebben beuling of eigen gepekelde hesp. – DM, ➔ openstellen, openverklaren 07-03-2003 betrouwen (betrouwde, betrouwd) beurtrol (de) • vertrouwen: op iemand betrouwen • beurt, toerbeurt, rouleersysteem Luxerestaurants hebben een prijs, en de De dorpsbewoners koken in een beurtrol mensen komen niet zomaar, ze betrou- voor de bezoekers. – DS, 06-04-2002 wen op de gidsen. – DM, 26-02-2003 In een beurtrolsysteem – om het half uur lossen we elkaar af – werken we drie taken betwisten (betwistte, betwist) af: aan het roere, op de uitkijk, in de - een wedstrijd betwisten, een wedstrijd kaartenkamer. – Knack, 21-08-2002 spelen (om), een wielerwedstrijd - volgens beurtrol, om de beurt, bij rijden, een voetbalwedstrijd spelen, toerbeurt een marathon lopen enz. Gedurende 8 dagen elke dag een beurtstaking (de, -en) wedstrijd betwisten, dat is eigenlijk te • gedeeltelijke staking met geregelde belastend. – LN, 09-08-2002 prikacties of werkonderbrekingen, - een beker/kampioenschap betwisten, het bij toerbeurt staken van verschil- spelen, rijden, lopen om de beker lende afdelingen Niet de verdienstelijke derdeprovincialer Hoeveel zou de beurtstaking van de Robinsons maar eersteprovincialer Racing NMBS nu eigenlijk aan onze economie Brugge won zondag in de vooravond de kosten? Er waren tijden dat men zich niet stadsderby en mag de volgende ronde van zo vlug aan dergelijke berekeningen zou de West-Vlaamse beker betwisten. – HN, wagen. – DM, 19-10-2001 06-11-2002 - prijs te betwisten, prijs nader overeen beurtsysteem (het) te komen, vraagprijs • werkregeling volgens een bepaald - (afdeling/dienst) betwiste zaken, schema (afdeling/dienst) geschillen Omstreeks 18 uur valt dagelijks een Ik sta in voor de juridische beleids- schoonmaakploeg binnen in het ondersteuning van de gemeente en zal Ovenmuseum. In een beurtsysteem wordt beleidsadvies geven over de behandeling ervoor gezorgd dat de geutelinggieters van geschillen en betwiste zaken. – HN, 's anderendaags zich enkel hoeven toe te 15-04-2002 leggen op oven en beslag. – HN, 14-02- 2003 betwisting (de, -en) • geschil, conflict, onenigheid bevallingsrust (de) Omdat door de betwisting en vormfouten • zwangerschapsverlof de uitbetaling bleef aanslepen, stapten de Ik ben nu nog niet zenuwachtig voor de vier naar de arbeidsrechter. – DS, 20-03- bevalling. Maar eens ik met bevallingsrust 2003 ga, zal de spanning wel beginnen stijgen. – LN, 15-02-2003 beukelaar (de, -s) • beuk, beukenboom bevloerder (de, -s) • beukenhout • persoon die vloeren en wanden met tegels bekleedt, tegelzetter b48 de technische dienst. Wie een aanslag- bevloering (de, -en) formulier kreeg voor de belasting op • vloerbedekking, vloerbekleding onbebouwde percelen, kwam zich De badkamer verschilt in stijl een beetje bevragen in het gemeentehuis. – GvA, van de rest van de woning: hier werden 18-10-2001 door vroegere eigenaars wat bizarre wijzigingen aangebracht, vooral op het bevraging (de, -en) vlak van de betegeling en de bevloering, • onderzoek, enquête die het sixtiesgevoel van de rest van de Boom gaat een groot renovatieproject woning een beetje teniet doen. – LN, voor de druk bezochte speeltuin in het 22-03-2003 gemeentelijk park opstarten. Dat gaat ruim 170.000 euro kosten. Aan dit project bevoegdheid ging een ruime bevraging van kinderen, - iets in zijn bevoegdheid hebben, ouders en grootouders vooraf. – GvA, bevoegd zijn voor iets, iets ressorteert 24-03-2003 onder hem bewaard bevolking ➔ actief - hij is goed bewaard, hij ziet er goed bewaard uit voor zijn jaren, hij ziet er bevolkingsaangroei (de) nog goed uit voor zijn leeftijd • bevolkingsgroei Een nieuw rapport voorspelt dat de beweging wereldwijde watervoorraden de komende - de bewegingen van een symfonie, de decennia met een derde slinken, als delen van een symfonie gevolg van de bevolkingsaangroei, de Overigens maken de bewerkingen van milieuvervuiling en de klimaat- vriend Desyatnikov veel lawaai. Op mij verandering. – DM, 06-03-2003 maakt dat allegaartje de indruk van een concert waar een onbeleefd of bevoordeligen (bevoordeligde, ongecultiveerd publiek tussen alle bevoordeligd) bewegingen van een symfonie frenetisch • bevoordelen begint te applaudisseren. – DM, 08-04- Ook de kritiek dat een systeem van 2000 advisering dat te sterk gebaseerd is op de mening van experts leidt tot een bewijs ➔ gedrag bevoordeligen van vernieuwende kunstvormen, nam Van Grembergen bezetsel (het) ernstig. – DM, 07-10- 2002 • bepleistering, pleisterwerk, stukadoorswerk bevoordeliging (de, -en) De temperatuur in de studio moet erg • bevoordeling hoog zijn opgelopen. Het hele interieur Als de politiek gekleurden dan geen gelijk was verwoest. Het bezetsel was van de krijgen, stellen ze zich aan als martelaars. muren en het plafond gesprongen. – GvA, Een adviesraad dient niet als melkkoe 19-03-2003 voor de bevoordeliging van sommigen. – HN, 19-02-2000 bezetten (bezette, bezet) in België ook: bevragen • muren bepleisteren, stukadoren - zich bevragen bij, inlichtingen vragen Een week de deur dicht houden, is de bij, informeren naar iets bij iemand, enige oplossing. Zo kunnen we doorwer- zich tot iemand wenden ken op het koertje, waterleiding doortrek- Het is de jongste dagen aanschuiven bij ken naar de verdieping, schilderen en b49 muren bezetten. Over veertien dagen geschreven! – DM, 19-03-2003 willen we beginnen met de werking voor jonge moeders. De kamertjes boven bie (de, -ën) moeten dus in orde zijn. – HN, 03-05- •bij 2000 • betegelen biecht - uit de biecht klappen, uit de school bezien klappen, vertellen wat men geheim - iemand/iets bezien, iemand bekijken, moet houden iemand/iets aankijken Ze beseffen erg goed dat de consequen- Zouden de Amerikaanse strijdkrachten ties verregaand kunnen zijn als ze uit de dan geen enkele vergissing gemaakt biecht klappen. – DM, 06-03-2003 hebben in hun aanvallen? Dat valt te bezien. – DS, 24-03-2003 bier - veel beziens hebben, veel bekijks - dat is geen klein bier, dat is geen hebben kleinigheid 'De boom heeft veel beziens. De buurt is - dat is klein bier, dat is een kleinigheid er best wel trots op', zegt Jaak xxx, de Ze hebben boekhoudschandalen in de VS bezieler van het boomproject. – BvL, overleefd, terrorismeaanslagen ondergaan 31-12-2003 en met de dagelijkse oorlogsdreiging leven ze nu nog. Wat Ahold presteerde, bezoedeling (de) lijkt klein bier te zijn met al het voor- • vervuiling, verontreiniging gaande. – FET, 01-03-2003 Er is niet alleen de uitstoot van ➔ bak, plat, trekken verbrandingsovens, ook van de zware nijverheid. De bezoedeling door de auto's bierbak (de, -ken) is enorm. Dat alles drijft het kankerrisico • bierkrat, krat bier niet alleen in bepaalde zones op, maar in In hetzelfde jaar liep Coorevits Tom het hele land. – LN, 07-01-2003 Lanoye tegen het lijf. En het klikte. Beiden De doden worden nu in een betonnen meenden dat er voor een geslaagde sarcofaag begraven, om de bezoedeling literaire avond méér nodig was dan een van de aarde, tijdens het ontbindings- omgekeerde bierbak en een microfoon. – proces, te beletten. – HN, 10-10- 2002 DM, 12-02-2003 bezoek ➔ geleid bierkaartje (het, -s) • bierviltje bibbergeld (het) Groot probleem want een bic en een • extra geld voor werk in een gevaar- stukje papier bleek niet voorradig. De lijke zone, gevarengeld, gevaren- wittebol kreeg dan de boodschap mee om toeslag in de kantine een bierkaartje te gaan Gedreven militairen kunnen hun basis- zoeken en daar zou hij dan wel schrijf- loon aanvullen met bibbergeld als ze zich gerief op de kop kunnen tikken. – HN, aanmelden voor vredesmissies in 19-03-2003 risicogebieden. – HN, 28-02-2003 biezen ➔ klaver bic (de, -s & -ken) • balpen bij Wij liepen op een ochtend naar het - bij dag/middag/avond, overdag, schoolgebouw en mijn zusje liep voor mij. 's middags, 's avonds Ze had op haar tas met een bic, heel stoer - (tot) bij iemand gaan, naar iemand voor haar acht jaar, 'love and peas' gaan b50 - bij middel van, door middel van bijhouden zonder dat die bij onthaal- Alle sirenes worden bij middel van stille moeders of in crèches hoeven onderge- tests dagelijks gecontroleerd op hun bracht te worden. – GvA, 23-08-2000 gebruiksklaarheid. Die tests verlopen via het radionetwerk van de Civiele Bescher- bijhuis (het, -huizen) ming en zijn niet hoorbaar voor de • filiaal bevolking. – GvA, 04-04-2003 Een smeltkroes van achtergronden en nationaliteiten in een bijhuis van het bijeen (bw.) Vlaams Cultureel Centrum. – LN, 15-03- • bij elkaar 2003 Het kernkabinet komt dan bijeen. – FET, 25-03-2003 bijkomend (bn.) - alles bijeen, alles bij elkaar genomen, • in België vaak zonder de betekenis alles welbeschouwd van ondergeschiktheid: extra, 'We hebben gekregen waarvoor we zijn supplementair: bijkomende voorwaar- gekomen', wist Wetteren-trainer Wim xxx. den 'Voor hetzelfde geld bleven we met lege Volgens de milieuraad houdt veehouder handen achter. Al vind ik dit gelijkspel De Klerck zich niet aan eerder opgelegde alles bijeen billijk.' – LN, 31-03-2003 bijkomende voorwaarden om zijn varkensbedrijf te blijven uitbaten. – HN, bijhebben 28-02-2003 • bij zich hebben - ik heb het niet bij, ik heb het niet mee, bijlage ik heb het niet bij me - in bijlage, als bijlage Vooral poëzie leent zich daartoe uitste- bijhorend (bn.) kend: er verschenen maar liefst zeven • bijbehorend, daarbij horend bloemlezingen over het onderwerp (die in In veel ondernemingen is het een bijlage door Ilja Leonard Pfeijffer worden klassieker: de papieren onkostennota met besproken). – DM, 12-03-2003 bijhorend bewijsbonnetje. – FET, 21-03- 2003 bijstandsverzekering (de, -en) • reisverzekering bijhorigheden (mv.) Touroperators, reis- en verzekeringsagen- • bijzaken ten bieden namelijk bijstand in drie grote - dat zijn allemaal bijhorigheden, dat is categorieën: een bijstandsverzekering allemaal bijzaak voor voertuigen en/of inzittenden, een • toebehoren, accessoires bagageverzekering en een annulatie- De bedoeling is in een zeer kort tijdsbe- verzekering. – Bizz, 28-03-2003 stek de hele constructie met bijhorig- ➔ reisbijstandsverzekering heden (wegdek, riolering, drainering, verlichting, vangrails, afwatering, bijsteken ➔ tand brugvoegen) aan te pakken. – GvA, 02-08- 2002 bijtreden (trad bij, bijgetreden) - iemand/een mening/een standpunt bijhouden bijtreden, het eens zijn met, bijvallen, - iets bijhouden, iets bewaren, iets delen, instemmen met, steunen verzamelen Een huisarts uit Herk-de-Stad die liever - kinderen bijhouden, oppassen, anoniem wil blijven, kan de vader voor opvangen een stuk bijtreden. – BvL, 20-03-2003 Ofwel werken man en vrouw om beurten en kunnen ze zo hun jonge kinderen bijzetten b51 - zich bijzetten, erbij komen zitten en aan mensen die kleding binnenbren- gen. – LN, 22-03-2003 bijzonder - het bijzonderste, het belangrijkste, het binnendoen voornaamste - de oogst binnendoen, de oogst Het bijzonderste is dat er aan de ingang binnenhalen van de straat een bord komt met 'alleen - iemand binnendoen, iemand versie- toegang voor bewoners'. – HN, 07-03- ren, iemand verleiden 2003 'De andere leerlingen reageerden in eerste ➔ onderwijs instantie heel terughoudend. Hun leerkracht had verteld dat er een leerling bil (de, -len) bij zou komen en dat het een vrouw was. • dij Ze hadden onderling gewed om een bak Hij sukkelt met een scheurtje in de bil. – wie mij het eerst zou "binnendoen",' lacht LN, 21-03-2003 xxx. 'en dan bleek ik de leeftijd van hun De renner van KSV Deerlijk kreeg een tik moeder te hebben.' – DM, 11-04-2003 tegen de bil en moest minutenlang bekomen van de pijn. – HN, 19-03-2003 binnenkoer (de, -en) • bout, poot van dieren • binnenplaats ➔ kippenbillen De agenten die ter plaatse gingen, vonden 17 lege hulzen op de oprit en 25 lege bilan (het) hulzen op de binnenkoer. – LN, 21-03- • balans, overzicht van de voor- en 2003 nadelen ➔ koer Volgens hem is het bilan van vier jaar paars-groen in Brussel-Halle-Vilvoorde binnenlopen (liep binnen, binnen- rampzalig. – DS, 19-03-2003 gelopen) - de bilan opmaken, de balans opmaken • binnenkomen van een bericht binnen binnennummer (het), binnenpost - binnen x dagen/x jaar, over x dagen/x (de) jaar, na verloop van • toestelnummer, intern telefoonnum- Miller reageerde snel en doortastend: mer binnen twee dagen zat de PSL in de De sociale dienst is bereikbaar in het oppositiebankjes. – FET, 08-03-2003 gemeentehuis, telefoon 059-xx.xx.xx, binnennummer 1390. – HN, 11-12-2001 binnenbreken (brak binnen, binnengebroken) binnenrijven (rijfde binnen, • inbreken binnengerijfd) Door middel van het stukslaan van een • binnenhalen, in de wacht slepen ruit konden dieven afgelopen weekend Ian Thorpe blijft op de Australische binnenbreken in een woning in de kampioenschappen de medailles Kloosterstraat. – GvA, 25-03-2003 binnenrijven, maar toont zich allerminst gelukkig met zijn tijden. – Metro, 25-03- binnenbrengen (bracht binnen, 2003 binnengebracht) • in België ook: inleveren, indienen, binnenschieten (schoot binnen, afleveren binnengeschoten) Naast de kledingstukken deelt de • de bal in het doel schieten kringwinkel ook waardebonnen uit aan Bij een vrije trap kon Hamers van dichtbij mensen die voor meer dan 10 euro kopen de openingstreffer binnenschieten. – HN, b52 17-03-2003 hoger onderwijs Zittenblijven. Bissen. Het woord alleen al binnenspelen (speelde binnen, roept bij velen pure afschuw, ellende en binnengespeeld) schrik op. – DM, 08-05-2001 • naar binnen slaan, opeten of opdrinken bisser (de, -s), bisstudent (de, -en) Mannen van de vroege shift laten daarbij • student die een jaartje moet over- wel eens een knapzak klaarmaken: vooral doen, doubleur boterhammen met gebakken spek die ze Bisser Robert xxx was van school naar binnenspelen als de maag begint te weggestuurd wegens geknoei met rammelen. – HN, 13-01-2003 doktersbriefjes. – DM, 29-04-2002 binnensturen (stuurde binnen, bitsig (bn. en bw.) binnengestuurd) • bits • inzenden, opsturen Zelfs al is het hun tweede, derde of vierde De clubs die nog ontbrekende documen- huwelijk en wordt er van te voren bij de ten moesten binnensturen, hebben notaris bitsig genegotieerd over het allemaal een papier opgestuurd, maar de voorhuwelijkscontract, voor het geval ze Licentiecommissie beoordeelt vandaag of toch niet happy ever after worden. – dat voldoende is. – BvL, 24-03-2003 Knack, 20-02-2002 binnenzicht (het, -en) bitter (de) • binnenaanzicht • cichorei In dat opzicht biedt de laatste museum- zaal in Antwerpen de ultieme illusie: een bitterpee (de) muurbrede en -hoge foto toont een • cichorei(wortel) binnenzicht in de ontruimde zijzalen, De cichoreiplant komt bij ons algemeen anno 1925. De boogvensters, de zuilen- voor en wordt in verscheidene variëteiten reeks, het spel van de perspectief: je kunt gekweekt: één waarvan de wortel, geoogst de wereld van Vredeman zo binnen- in het najaar, wordt gebrand en gebruikt wandelen... – DM, 18-09-2002 als surrogaat voor koffie (cichorei of ➔ buitenzicht bitterpee); één waarvan de bleke, buiten het licht ontwikkelde scheuten als sla bio-ingenieur (de, -s) worden gegeten (witlof of Brussels lof). – • landbouwingenieur BvL, 29-03-1994 Een kampioenschap dat de student bio- ingenieur opnieuw met de zwemsport blaffetuur (de, -turen) verzoende. – HN, 21-03-2003 • blind, vensterluik Zo vroeg op wil ook zeggen dat ik rond 16 bisjaar (het, -jaren) uur graag de blaffetuur dicht doe en ik • jaar dat een student moet overdoen mijn matras opzoek. – HN, 14-07-2001 Het 'studiefinancieringskrediet' geeft recht op twee basisopleidingen blak (bn.) (bachelorstudies van minstens drie jaar), • vlak, effen (van velden) een vervolgopleiding (master van - blak liggen, blank liggen, onder water minstens één jaar) en een aantal staan jokerpunten (goed voor het equivalent van - blak en bloot, open en bloot één bisjaar). – DS, 04-04-2003 - in de blakke zon, in volle zonlicht, onbeschermd bissen (biste, gebist) Ook papavers verwacht je natuurlijk alleen • een jaar overdoen, doubleren in het in de blakke zon. – DM, 05-01-2002 b53 Ze roddelden de blink van hun schoenen. blazen ➔ koelen – DS, 06-09-1999 blein (de, -en) blinken (blonk, geblonken) • blaar • schoenen poetsen Het zal dan vandaag de eerste keer • de vloer boenen worden, want rond de Botrange moet de - te blinken staan, in zijn hemd staan, verzorger ingrijpen en Dirks allereerste voor schut zetten blein verzorgen. – BvL, 23-04-2001 blits (de, -en) bleiten ➔ blèten • flitser van een fototoestel 'Een miss moet niet bleiten, maar lachen', vindt ze. – LN, 21-10-2002 bloed - zich kwaad bloed maken in iets, zich bles (de, -sen) ergens kwaad over maken, zich • over het voorhoofd hangende haarlok ergens aan ergeren Buyse is de bescheidenheid zelve, al ziet ➔ aftrekken, trekken de man er met zijn zwarte bles uit alsof hij nooit over de eerste vertoning van The bloem Crow heen is geraakt. – DM, 06-11-2002 - in bloem staan, in bloei staan Dat was het gevolg van het gelijktijdig in blèten bloem staan en de vruchtzetting door de • blaten extreem hoge temperaturen van half mei • huilen, blèren van zowel planten in volle grond als onder Ze willen 'Frank' zien en ze krijgen hem te tunnels. – HN, 20-07-2000 zien, zij het dan in een totaal andere gedaante, maar dat vindt niemand erg, als bloemenstoet (de, -en) ze maar kunnen lachen of blèten, of het • bloemencorso spannend en boeiend vinden. – DM, De prins en prinses lopen volgend 03-02-2003 weekend mee in de carnavalsstoet en ze zullen ook te zien zijn in de bloemenstoet bleu (de) deze zomer. – LN, 25-02-2003 • groentje, onervaren persoon, rekruut De beste leerling van de klas toonde zich bloemsuiker (de) plots een stuntelend bleutje. – HN, 21-08- • poedersuiker 2002 Dien op met bloemsuiker of met versgeslagen room. – DM, 22-03-2002 blijf - geen blijf met iemand/iets weten, geen bloemzak (de, -ken) weg weten met iemand/iets, geen • zoutzak, persoon zonder energie raad weten De Palma, die tot dan toe met een Terroristen over de hele wereld zullen met routineus gezicht als een bloemzak in zijn hun vreugde geen blijf weten zodra de zetel hing, veert recht en begint koorts- oorlog uitgebroken is. – DM, 11-03-2003 achtig in een stapel glossy tijdschriften te Dit hamstergedrag wordt nog steeds bladeren. – DS, 19-06-2002 gevolgd door beleggers die geen blijf weten met hun contant geld. – FET, 15-01- blok (de) 2003 • blokperiode, bloktijd blink (de) blokbeest (het, -en) • schoensmeer • ijverige student, student die veel b54 blokt, studeert Na drie jaar haalt ze haar diploma, met Bob grote onderscheiding. Lerares Claire xxx • iemand die tijdens een avondje uit noemt haar intelligent, discreet en geen alcohol drinkt en het gezel- gevoelig. Ze is geen fuifnummer, maar schap veilig naar huis rijdt ['Bob' is ook geen blokbeest. – HV, 20-01-2003 populair geworden dankzij een campagne van het Belgisch Instituut blokletteren (blokletterde, voor Verkeersveiligheid. Die geblokletterd) campagne is intussen in Nederland • in grote krantenkoppen schrijven, in overgenomen.] grote letters vermelden Bij een avondje uit is het beter vooraf een U hebt ze ongetwijfeld al zien hangen Bob te benoemen, zodat die zijn eigen voor tientallen ramen in Leuven, de voertuig kan besturen. – FET, 21-12-2002 raamaffiches die blokletteren tegen de - Bob zijn, geen alcohol drinken oorlog in Irak. – LN, 05-03-2003 tijdens een avondje uit zodat je iedereen veilig naar huis kunt rijden blokpolis (de, -sen) • pakketpolis, polis die verschillende BOB (de) verzekeringen samenbrengt • afkorting van: bijzondere opsporings- brigade, vroeger onderdeel van de blokrijden (het en wkw.) rijkswacht, nu opgegaan in de • bij druk verkeer, onder begeleiding federale politie van de politie, in blokken of groepen Op 13 en 19 december 1995 verricht de voertuigen rijden, zonder dat er BOB Charleroi onder leiding van René ingehaald mag worden, om files te Michaux huiszoekingen in het huis in voorkomen Marcinelle. – DM, 08-03-2003 De motards begonnen met blokrijden en verminderden de snelheid tot alle wagens bobijn (de, -en) uiteindelijk stilstonden. – LN, 18-10-2002 • spoel om garen op te winden, klos, haspel bluts (de, -en) - een bobijntje garen, een klosje garen • deuk Alles wordt via de computer geprogram- Bovendien vertoonde zijn auto nauwelijks meerd en een stevige bobijn wol wordt in een bluts. – HN, 25-03-2003 amper 23 minuten omgetoverd tot een • buil modieuze trui. – GvA, 30-10-2002 - de bluts met de buil nemen, zowel de positieve, voordelige als de negatieve, boefen (boefte, geboeft) nadelige elementen nemen • vreten, schransen 'Soms ben ik wel afgunstig op die andere Je hebt totaal geen honger, maar je moet families, zeker als we ons ergens boefen. Anders red je het niet. – LN, amuseren en Sven plots merkt dat het 03-09-2002 22 uur is', geeft Isabelle toe. 'Dat is zijn deadline, maar goed, we nemen de bluts boefer (de, -s) met de buil. Veel van die eindejaars- • vreter, vreetzak feestjes zijn toch kunstmatig opgefokt.' – We organiseerden een vrij podium, de HN, 02-01-2003 verkiezing van de grootste boefer, ballonnen of condooms blazen. – DM, blutsen 01-12-2001 - geblutst, gedeukt, ingedeukt Een van de trofeeën valt van de plank en boek raakt geblutst. – DM, 31-12-2002 - een boek kaarten, een spel kaarten b55 Als de Vlaming speelde, haalde hij tot wielrennen, maar we slagen er wel niet in voor kort zijn boek kaarten boven. Om te om een wedstrijd voor de hoogste whisten, te klaverjassen of te pokeren. – categorie op poten te zetten. – LN, 12-03- DS, 27-07-2002 2003 ➔ neerleggen boîte (de) boel • brievenbus - boel hebben/krijgen, ruzie hebben/ • aftakdoos voor elektriciteit krijgen • versnellingsbak boeleke (het, -s) bokaal (de, -bokalen) • koosnaam voor baby • inmaakpot, inmaakfles, potje, weckglas boelzoeker (de, -s) Jochen Verhoeven uit Geraardsbergen • ruziezoeker, ruziemaker wint een bokaal erwtjes en worteltjes. – Bij elke vechtpartij werd Frank ook HN, 17-03-2001 aangeduid als oorzaak van de problemen, hij kreeg de stempel een 'boelzoeker' te boks (de, -en) zijn. – DM, 12-10-2002 • vuistslag, stomp, stoot boerenbuiten (de) bol • platteland • snoepje, babbelaar, suikerbal Mijn vader was boer en ik heb het geluk 'Zetels verkopen op een vliegtuig is net dat ik op de boerenbuiten ben opge- hetzelfde als bollen verkopen in een groeid. Ik heb al die smaken van vroeger bollenwinkel', zegt xxx. – DS, 15-11-2002 nog meegekregen en die kom ik maar • bolvormig kommetje, kop zonder oor zelden tegen. – Ché, november 2002 - bol knoflook, teentje knoflook Bereiding: snijd een kapje van de bol boerenhesp (de, -en) knoflook, sprenkel er olijfolie op en wikkel • boerenham de bol in aluminiumfolie. – HN, 30-11- Op vrijdag 11 oktober, van 18 uur tot 22.30 2002 uur is er boerenkermis in school 4 in de - bolletje deeg, balletje deeg Tiense deelgemeente Grimde. Men kan er Zijn grootvader, Désiré Smidts, werkte terecht voor boerenhesp met eieren, en zowat een eeuw geleden als leerjongen in witte of zwarte pensen. – LN, 09-10-2002 de banketbakkerij Laquemant in Rijsel en creëerde de galet door een bolletje deeg in boerenstiel (de) een eenvoudig wafelijzer te stoppen. – • het boerenbedrijf DM, 01-06-2001 Men kan hier ook een beroep doen op - iemand de bol wassen, iemand een harde werkers, vaak boerenzonen- en standje geven, iemand op zijn kop dochters die om een of andere reden de geven boerenstiel niet voortzetten. – Trends, Onze trainer zou ze trouwens flink de bol 18-04-2002 wassen. Jean-Pierre xxx is niet de eerste de beste. Hij kent alle technische, tactische boetstraffelijk (bn.) psychologische details en hij houdt de • correctioneel vlam permanent in de pan. – HN, 26-05- 2000 boffen (bofte, geboft) ➔ bolwassing, hagelbol, mottenbollen, • in België ook: opscheppen, bluffen suikerbol Een schande is het. Ik hoor overal boffen dat het zo goed gaat met het Limburgse bollen (bolde, gebold) b56 • rijden, een afstand afleggen met een bon (tussenwerpsel) voertuig: die wagen bolt slecht • goed, goed zo, juist Alsof het niets is, bol ik even later het stadje Ath binnen – Aat pour les boni (de, -'s) Flamands. – DM, 03-08-2002 • batig saldo, overschot, winstaandeel Het landschap oogt uitnodigend, de ➔ mali wegen bollen vlot. – Weekend Knack, 28-08-2002 bonjour - dat zaakje wil niet bollen, dat zaakje - zo simpel als bonjour, doodeenvoudig wil niet vlotten, loopt niet vlot Zo simpel als bonjour, en grote baas • het bolspel, een soort werpspel Patrick Lefevere zag dat het goed was. – spelen LN, 19-03-2003 bollenwinkel (de, -s) bonmama (de, -'s) • snoepwinkel • oma Dat je die pil kunt kopen zoals snoep in Hieruit putte hij prestige en zo kon hij in de bollenwinkel is tegen de stroom 1891 rijk trouwen met Leonie Cleeren – oproeien. – LN, 26-12-2002 bonmama – uit de Stevoortse Elsart- • winkel, zaak molen. – BvL, 08-11-1994 Opvallend toch weer, hoe de SP.A deze ➔ bomma gebeurtenis handig aanwendt voor de promotie van de eigen bollenwinkel. – bonpapa (de, -'s) GvA, 24-12-2002 • opa • amateuristisch gedoe, Samen hadden ze dertien kinderen, onoverzichtelijke warboel: wat is dat waarvan mijn grootvader – bonpapa – hier voor een bollenwinkel? Amandus er een was. – BvL, 08-11-1994 ➔ bompa bolwassing (de, -en) • uitbrander, standje boogscheut (de) Deze inschatting werd evenwel volledig • kleine afstand, steenworp onderuitgehaald toen de VLD-top niet Op de terugweg wil ik nog even aan- aarzelde om de Antwerpse partijgenoten wippen bij vrienden die in Geraardsbergen naar Brussel te halen voor een heuse wonen, volgens de kaart een boogscheut bolwassing en vervolgens uitpakte met hier vandaan. – DM, 05-08-2002 kamerfractieleider Hugo Coveliers als kandidaat-burgemeester van buiten de boon Antwerpse gemeenteraad. – Knack, 19-03- - een boontje voor iemand, een zwak 2003 voor iemand hebben, een voorliefde voor iemand hebben bomma (de, -'s) Beiden verwachten zich aan een heel • oma speciale avond. 'Nu ik met pensioen ben, Irene is een krasse bomma van 73 die al in heb ik eindelijk tijd voor zulke evenemen- verschillende van onze producties een ten', meldt Annie. 'En ik heb een boontje rolletje vertolkte. – LN, 22-03-2003 voor prins Laurent', lacht Annemie. 'Hij is toch apart.' – LN, 12-04-2003 bompa (de, -'s) - zijn boontjes te week/weken leggen op • opa iets, zijn hoop vestigen op iets, erop De kleinste is negen jaar en die kent de gokken, verwachtingen koesteren verhalen over de oorlog die hij van zijn Op iemand die wel in het hart van de bompa heeft gehoord. – GvA, 25-03-2003 partij staat, pakweg Bart Somers, zou Stouthuyzen wel zijn boontjes te weken b57 leggen. – DS, 21-01-2003 borstel (de, -s) boord (de, -en) in België ook: • in België ook: rand van de stoep, kant • bezem van de weg • scheerkwast - iets aan boord leggen, een lastige zaak • verfkwast aanpakken, oplossen - er met de grove borstel door gaan, iets - iets goed aan boord leggen, erin slagen ruw aanpakken, er met de grove of om een lastige zaak goed aan te botte bijl in hakken pakken Je kan er met de grove borstel door gaan Kaukenas is een schot in de roos: goede of proberen zoveel mogelijk de oorspron- mentaliteit, return, gedrevenheid, jongens kelijke situatie te reconstrueren. – GvA, toch. Hij is een prof. Als we het goed aan 07-11-2000 boord leggen, zitten we met hem ➔ scheerborstel, schilderborstel, misschien voor twee of drie seizoenen verfborstel goed. – HN, 04-10-2002 bosklas (de, -sen) boorddocumenten, boordpapieren • verblijf van een klas in of bij een bos, (mv.) met naast de lessen gelegenheid tot • autopapieren verkenning van het bos Een Litouwer moet acht maand brommen 'Hanenbos wordt een centrum voor omdat hij met valse boordpapieren kinderen en jongeren die hier op kamp, rondreed. – LN, 07-03-2003 op bosklas, op natuureducatie of wat dan ook komen', vertelt gedeputeerde Jean-Pol boordsteen (de, -stenen) xxx. – HN, 15-03-2003 • stoeprand, trottoirband De werken in het laatste deel van de bosuil (de, -en) Pullewouwe – vanaf het huisnummer 95 • lomperik tot de Dokkenstraat – zijn zopas begonnen. De betongreppel en de bot (de, -ten) boordsteen werden eind februari gegoten. • laars – LN, 26-03-2003 Ik heb heel vaak moeten vragen 'Wat is dat?' 'Trek die botjes aan.' Ik dacht botjes? bord ➔ afvegen Die zitten in je lijf, waar heb je 't over? Láárzen? Oh. – Evita, juni 2002 borduur (de, borduren) - hij veegt/vaagt er zijn botten aan, het • rand kan hem niets schelen, hij lapt het • stoeprand, trottoirband aan zijn laars De bestuurder van een auto verloor - hij heeft een stuk in zijn botten, hij gisteren om 8 uur op het kruispunt van de heeft een stuk in zijn kraag Westerring met de Eikelaarstraat de Stiepelzat Straalbezopen. Het woord komt controle over zijn voertuig dat tegen de van het Duitse Stiefel of schoen. Het is borduur knalde. – HN, 07-03-2003 dus maar een kleine stap naar 'Hij heeft een stuk in zijn botten'. – HN, 22-01-1999 bordveger (de, -s) - dat hangt mijn botten uit, dat hangt • bordenwisser me de keel uit, ik heb er genoeg van Om 9.30u start de wekelijkse meeting in - (kust) mijn botten, loop naar de de multi-video-conference-zaal, ook bliksem ''Mathilde'' genoemd, waar zelfs de Professor Kabuta: 'Een Kongolese groet is bordveger nog naar nieuw ruikt. – GvA, bote. De Belgen zegden dan: kust mijn 04-03-2000 botten. Dat hadden wij vlug door.' – BvL, b58 02-10-2000 schenen. Maar ik ben altijd recht voor de - iets uit zijn botten slaan, onzin raap. Klinkt het niet, dan botst het. – LN, uitkramen 08-11-2002 Ik schrok vooral van de kwaliteit van de journalistiek: dat je zonder enige kennis boudoir (de, -s), boudoirke (het, -s) van zaken gelijk wat uit je botten kan • lange vinger slaan. – Ché, februari 2003 Lotus besliste vorig jaar zijn productie van - iets in zijn botten slaan, iets opeten of lange vingers (boudoirs) van de hand te opdrinken, iets naar binnen spelen doen. – FET, 14-03-2003 Al ruim twintig jaar lang eet ik quasi dagelijks producten uit eigen tuin en nu bouilli (de) mag dat plots niet meer. Ik blijf erbij dat • soepvlees wat we aan sproeistoffen 'in onze botten Voor ons zomerterras gaan we een aantal slaan' veel schadelijker zijn dan wat uit traditionele gerechten zoals haring, kop mijn kelder naar boven komt, maar ik zal en bouilli op een frisse, eigentijdse manier me tot dan wel aan de OVAM-richtlijnen brengen. Er zijn in 't stad al genoeg houden. – LN, 02-05-2002 carpaccio's met kruidenolie of pasta's met - hij weet er nul de botten van, hij weet zalm. – DM, 31-01-2003 er helemaal niets van • knop van een bloem of boom boule de berlin (de) • Berliner bol boter Een boule de berlin op het strand, u - hij heeft de boter gegeten/gefret, hij aangeboden door een veel te jonge krijgt de schuld, hij is uit de gratie jobstudent, die na twee dagen al In het boek Het Antwerps dialect (1995) doorheeft dat hij maar moet blijven van Jack de Graef wordt van Bob Cools brullen, de godganse dag door 'Verse gezegd dat hij altijd de boter gefret had. – bollen, verse bollen...' en niet mag GvA, 01-04-1998 struikelen over dat lillende vlees. – DS, ➔ gat 29-07-2002 boteren (boterde, geboterd) bouw (de) • een bakvorm, bakblik of bakplaat • gebouw invetten, met boter bestrijken bouwondernemer (de, -s) boterkoek (de, -en) • aannemer, aannemersbedrijf • zacht koffiebroodje [bereid met Er wordt zelfs al gefluisterd dat ze zich bladerdeegboter, vaak met rozijnen] weldra zal verloven met Jonas, de zoon van een bouwondernemer die in botermelk (de) Stockholm rechten studeert. – GvA, 25-03- • karnemelk 2003 Zo was het in de Geraardsbergse deelgemeenten de voorbije decennia bouwpromotie (de) graaien naar onder meer appels, sigaren, • projectontwikkeling stekjes, botermelk, mattentaarten, trippen De Teema-groep profileert zichzelf als een en jenever. – HN, 17-02-2003 eerlijke speler en wil het project uit het straatje van de klassieke bouwpromotie botsen halen. – DS, 13-11-2003 - klinkt het niet, dan botst het, op goed geluk af, het zij zo, ook al lukt het bouwpromotor (de, -en) niet of is men het er niet mee eens • projectontwikkelaar Ik stamp niemand met opzet tegen de Schepen van Ruimtelijke Ordening b59 Wilfried xxx onderstreepte met bouw- bovenhalen (haalde boven, boven- promotor Matexi, de eigenaar van de haalde) gronden, te willen onderhandelen in een • te voorschijn halen, uit zijn zak halen sfeer van wederzijds respect. – GvA, McCartney die stond te zwaaien met de 25-03-2003 Franse vlag. Benieuwd wat hij in het Antwerpse Sportpaleis zal bovenhalen. – bouwtoelating (de) LN, 27-03-2003 • bouwvergunning De dief deed zich voor als een potentiële Einde februari werd al een bouwtoelating klant en liet de zaakvoerster een flink verleend aan de firma Omni-Pharma, die aantal peperdure ringen bovenhalen. – ook al over een vestiging in Huizingen LN, 20-03-2003 beschikt. – LN, 26-03-2003 bovenkopen (kocht boven, boven- bouwverlof (het) gekocht) • bouwvakantie • overtroeven in het kaartspel De aanbesteding gebeurt in mei en na het bouwverlof starten in principe de werken. BPA (het) – LN, 27-03-2003 • afkorting van: bijzonder plan van aanleg, bestemmingsplan bouwwerf (de, -werven) Nu het BPA door de gemeenteraad werd • bouwterrein, bouwplaats, terrein met goedgekeurd, volgt nog een openbaar een bouwwerk in aanbouw onderzoek. – LN, 27-03-2003 Met alle onderhoudswerken die op stapel staan, mag de Scheldestad zich de braden ➔ haring komende jaren de titel bouwwerf van Vlaanderen toemeten. – Trends, 27-03- braderen (bradeerde, gebradeerd) 2003 • opruimen, afprijzen, verramsjen Vooraleer de belasting er aan komt, zijn bouwzone (de, -s) handelaars nu hun voorraden aan het • woongebied, gebied dat bestemd is braderen. – HN, 28-12-2002 voor nieuwbouw Door verkoop van de gronden kunnen we braderij (de, -en) de leninglast voor het verbouwen van • braderie, winkeldag(en) met verkoop kantoren beperken. Aangezien het perceel op straat op het gewestplan nog altijd in de De Stercke kondigde ook aan dat er eind bouwzone ligt, maken we daarvan augustus opnieuw een groots dorpsfeest gebruik. Het is natuurlijk gemakkelijk om zal plaatsvinden, met bijhorende braderij. Mechelen voor het groene imago van – HN, 20-01-2003 Zemst te laten opdraaien. – GvA, 25-03- 2003 brand - uit de brand slepen, in de wacht slepen bovenarms De Gentse ploeg hield goed stand (6-5) - het zit er bovenarms op, er vallen maar kon in de slotfase geen punt uit de harde klappen, er is hooglopende brand slepen. – HN, 17-03-2003 ruzie Binnen de Antwerpse VLD zit het er brandalcohol (de) bovenarms op. – HN, 18-03-2003 • brandspiritus Het zat er in Zuid-Afrika bovenarms op Her en der verspreid lagen ook flessen tussen een autobestuurder en de politie. – brandalcohol. – GvA, 13-11-2002 DM, 17-03-2003 brandkoffer (de, -s) b60 • brandkast Hij vroeg op 18 september 1884 zelf het Tijdens zijn afwezigheid, de man verbleef brevet met betrekking tot de uitvinding in Brussel voor zaken, gingen dieven er in van 'een metalen pyloon met een hoogte de nacht van woensdag op donderdag van meer dan 300 meter' aan. – DM, vandoor met een loodzware brandkoffer. – 20-07-2001 LN, 28-02-2003 • geldkistje bricolage (de) • knutselwerk brandraam (het, -ramen), brand- • broddelwerk venster (de, -s) De mensen gingen weg omdat het hier • glas-in-loodraam, gebrandschilderd niet aangenaam werken was en hoe meer raam mensen weggingen, hoe groter de Ze verbrijzelde een brandraam en richtte problemen werden. Het was bricolage: je ook vernielingen aan in de kerk. – LN, stond 's morgens op en je wist niet wat de 20-03-2003 dag ging brengen. Mensen verhuisden voortdurend van de ene sectie naar de breeddenkendheid (de) andere om de gaten op te vullen. – Humo • ruimdenkendheid 12-08-2002 Maar dan toont zo'n auteur dat er toch limieten zijn aan de breeddenkendheid. – bricoleren (bricoleerde, FET, 15-01-2003 gebricoleerd) • knutselen breken ➔ pot Aan de andere kant is het opvallend hoeveel mensen na hun kantooruren in Bretoen (de, -en) huis bricoleren, tuinieren of kookles • Breton volgen. – DS, 18-01-2003 De Bretoen die in 1996 Frans kampioen werd, kon nog bij verschillende ploegen briefomslag (de, -en) terecht maar besloot de wielrennerij voor • envelop bekeken te houden. – HN, 11-01-2003 De 24-jarige Brusselaar had volgens de politie de briefomslag in een vlaag van Bretoens (bn.) verstrooidheid op het dak van zijn wagen • Bretons gelegd. – LN, 14-03-2003 Ook Delhaize schraapte zijn weekdieren van de rotsen in Noorwegen, maar koos briefwisseling niet de Oostendse bereidingswijze, wel - verkoop per briefwisseling, verkoop per een oud Bretoens recept. – HN, 14-12- postorder, postorderhandel 2002 brieventas (de, -sen) breuk (de, -en) • portefeuille • vroeger om de hals gedragen ketting Onbekenden hebben de brieventas van met meestal zilveren platen, vooral een 40-jarige Mechelaar gestolen. – GvA, van een gildendeken 27-03-2003 Hij ging er vandoor met haar brieventas. brevet (het) Die werd later teruggevonden in de C&A - brevet van een uitvinding, maar het geld was er uit verdwenen. – octrooi HN, 20-03-2003 Octrooi is het officiële woord voor wat in het Engels patent heet en wat in oude brik (het) teksten nog weleens omschreven wordt • kartonnen drankverpakking als brevet. – FET, 15-12-2001 De bedoeling is de consument te doen b61 kiezen voor inleverbare flessen in plaats weekend nog niet gewonnen. – GvA, van voor pet, brik of blik. – DM, 12-03- 03-03-2003 2003 Op driejarige leeftijd reed Stefan al op een 50cc door het rennerspark. En als brocante, brocanterie (de) broekventje maakte hij meteen indruk op • (nep)antiek en curiosa zijn kleine machine. – BvL, 02-09-2002 Naast kledij vinden de kopers er ook brocante en tweedehandsboeken. – LN, brol (de) 13-03-2003 • rommel, rotzooi Bij de vorige missie naar Kabul zat er brocanteur (de, -s) blijkbaar veel brol bij de uitrusting. – DS, • handelaar in (nep)antiek 08-03-2003 Ze hebben al een zekere waarde, bij een Franse brocanteur zou je er al snel 40 brood euro per stuk voor neertellen. – Knack, - zijn brood(je) is gebakken, hij kan 11-12-2002 zonder zorg de toekomst tegemoet zien, zijn fortuin is gemaakt broebelen (broebelde, gebroebeld) Foto's van de beroemdheden met tas • brabbelen, wartaal uitslaan haalden uiteraard de pers, dus • pruttelen, borrelen Hindmarchs broodje is gebakken. – DM, Bij de middagmaaltijd drink je het beste 28-12-2002 water, want gesuikerde frisdranken of - Frans brood, stokbrood tafelbier nemen de smaak van je eten weg, - gewonnen/verloren brood, wentel- doen je maag broebelen en daardoor ga je teefjes slechter eten. – Gezond eten, KU Leuven Wel was een pan waarin de bewoners - het water broebelt, het water kookt, gewonnen brood klaarmaakten, oververhit pruttelt geraakt. – GvA, 15-05-2001 - dat is gesneden brood, dat is gesneden broek koek - zijn broek ergens aan vegen/vagen, iets aan zijn laars lappen bros (de) - zijn broek scheuren aan iets, er bekaaid • stekelhaar, zeer korte haarsnit vanaf komen, schade lijden door een verkeerde inschatting brossen (broste, gebrost) Heel wat verenigingen zouden hun broek • spijbelen, niet naar de les gaan scheuren aan de inrichting van een fuif. – Om te vermijden dat hun leerlingen BvL, 06-03-2002 vandaag massaal zouden 'brossen' - van hetzelfde laken een broek, van organiseerde de directie van het Onze- hetzelfde laken een pak Lieve-Vrouw College er alvast een - iemand de broek uitvegen, iemand de protestactie. – LN, 26-03-2003 mantel uitvegen ➔ goesting, mier brosser (de, -s) • leerling die niet naar de les gaat, broekspeld (de, -en) spijbelaar • broekveer, klem Eén schuldbewuste 'brosser' kwam zich spontaan aanbieden in het Brusselse broekventje (het, -s) commissariaat. – LN, 14-07-2000 • kleuter, broekje, broekenman Met voor dat laatste al onmiddellijk een brousse (de) stevig uitroepteken, want zo vaak heeft • wildernis, oerwoud, jungle, vooral in een broekventje van 22 in het openings- Kongo b62 Je moet al ettelijke decennia in de brousse BSO (het) gewoond hebben om de melodielijn van • afkorting van: beroeps- 'The lion sleeps tonight' niet te kennen. – secundair onderwijs LN, 26-02-2003 Negentig leerlingen van de eerste graad BSO waren de hele dag in de weer met brug borstels en verf. – LN, 26-03-2003 - de brug maken, vrij nemen of krijgen op een brugdag bucht (de) 'Gelukkig gebeurt dit op een dag dat veel • rommel, bocht, uitschot pendelaars de brug maken', zucht eerste Ik ben vies van al de bucht die ze inspecteur Willem Van Schoor van de verkopen. – GvA, 15-09-2001 NMBS. – LN, 03-11-2001 - Bruggen en Wegen, dienst bui belast met de zorg over bruggen en - onweerachtige bui, onweersbui, wegen, ongeveer zoals Rijkswater- onweer staat Na de middag wordt de atmosfeer in toenemende mate onstabiel en is er kans bruggepensioneerde (de, -n) op een onweerachtige bui. – DS, 30-08- • iemand die met brugpensioen is 2002 Verder worden ook de bruggepensio- neerden voortaan ingeschreven als buil ➔ bluts bevoorrechte schuldeisers bij een faillissement. – FET, 26-03-2003 building (de, -s) • hoog modern gebouw, flatgebouw, brugpensioen (het) torenflat • vervroegd pensioen, Een tijdelijk opgerichte vennootschap VUT heeft nu plannen om op deze kavels een Het stelsel van brugpensioen op 58 jaar, heuse building met maar liefst twintig de aanmoedigingspremie voor 58- appartementen en evenveel ondergrondse plussers, het tijdskrediet, het sectorale garages op te trekken. – LN, 14-03-2003 anciënniteitsverlof en de overeenkomst over vorming en opleiding worden buis (de, buizen) verlengd. – DM, 27-03-2003 in België ook: • kachelpijp bruin ➔ zeep • hoge hoed • onvoldoende bruis (bn.) Enkele dagen geleden belde een vader die • met koolzuur, gazeuse, met prik zei dat zijn dochter een schitterend - Spa bruis, Spa rood rapport had maar toch haar jaar moest De dame legde uit dat ze feitelijk een spa overdoen. Hij wou in beroep gaan tegen bruis wenste. – BvL, 07-02-2003 die beslissing. Toen ik verder vroeg, bleek dat zijn dochter vier buizen had, en geen bruisend (bn.) kleintjes, allemaal ergens rond de - bruisend water, 20 procent. – DM, 01-08-2002 spuitwater - een buis krijgen, afgewezen worden, Laten we beginnen niet slagen voor een examen met te zeggen dat er twee soorten buiten bruisend water op de markt zijn. – GvA, - buiten!, eruit! 22-03-2003 - raketten buiten!, weg met de raketten!

63 buiten- liep in het verleden al een veroordeling op. • + [wkw.] eruit, naar buiten + [wkw.], – HN, 18-03-2003 vooral in samenstellingen: buiten- gaan, buitengooien ontslaan, buitenzicht (het, -en) buitenlokken, buitenschoppen • buitenaanzicht ontslaan, buitensmijten Ramen zijn een heel belangrijk onderdeel ontslaan, buitensmokkelen, buiten- van het binnen- en buitenzicht van je vliegen ontslagen worden, woning. Met de juiste gordijnen kan je ze buitenzetten ontslaan een persoonlijke toets geven. – GvA, Zij vinden het buitengooien van de privé- 28-09-2002 investeerders een stap terug zetten. – ➔ binnenzicht Metro, 17-02-2003 De burgemeester zou hem onmiddellijk buizen (buisde, gebuisd) laten buitenzetten als hij zijn 'mond niet • zakken, een onvoldoende krijgen hield'. – HN, 27-03-2003 'Ik denk niet dat er veel zullen buizen', lacht ze. – BvL, 13-03-2003 buiten (de) - gebuisd worden, zakken, niet slagen - de buiten, het platteland, de natuur • laten zakken, een onvoldoende geven - van de(n) buiten zijn, op de buiten - iemand buizen bij zijn examen, laten wonen, op het platteland wonen zakken, afwijzen Niet iedereen is het daarmee eens, zeker niet de mensen die van oudsher op de bundel (de, -s) buiten wonen. – GvA, 21-03-2003 • in België soms voor: dossier buitensjotten bureel (het, burelen) - iemand buitensjotten, iemand op • bureau straat zetten, iemand eruit gooien • kantoor Het is niet omdat ik zijn broer ben, dat ik mag regisseren. Hij gelooft in mij als theatermaker. (lacht) Als ik het zwaar zou uithangen, zou hij de eerste zijn om me buiten te sjotten. – GvA, 27-02-2003 ➔ sjotten bureelbenodigdheden (de), bureelgerief (het) buitenwettelijk (bn.) • kantoorbehoeften • bovenwettelijk, bijkomend Ze namen een groot aantal sigaretten, de - buitenwettelijke voordelen, secundaire kassa en bureelbenodigdheden mee. – arbeidsvoorwaarden, wat bovenop HN, 30-10-2002 het loon komt De bijdrage wordt berekend op de bureelinrichting (de) totaliteit van de pensioeninkomsten, • kantoorinrichting ongeacht hun oorsprong (binnen- of De brochure Anders Werken geeft buitenland) en ongeacht hun aard informatie over gezellige bureelinrichting (wettelijk of buitenwettelijk). – FET, 22-12- en werkplezier. – HN, 19-09-2001 1994 ➔ extralegaal bureelruimte (de) • kantoorruimte buitenwipper (de, -s) De bureelruimte is een rechthoekig • uitsmijter, persoon belast met het vertrek van ongeveer 45 m2 met heel wat verwijderen van ongewenste gasten bergruimte, een aantal immense werk- De buitenwipper van een Ieperse dancing tafels, en alle nodige voorzieningen voor b64 telefoon, pc en internet. – LN, 22-03-2003 Een Vlaamse investeerder – in het verleden nog actief in software – heeft een burgerlijk businessplan klaar om in Hasselt op de - burgerlijke begrafenis, niet kerkelijke Philips-site te beginnen met een begrafenis onderneming die zich bezighoudt met Er worden een aangepaste geluidsinstalla- geïntegreerde burotica. – GvA, 14-12-2002 tie, een spreekstoel en andere benodigd- heden aangekocht zodat voortaan alles BuSO aanwezig is voor een burgerlijke • afkorting van: buitengewoon begrafenis. – HN, 29-11-2002 secundair onderwijs - burgerlijke partij, benadeelde persoon De samenwerking tussen een klasje uit die in een rechtszaak schadevergoe- het eerste oriëntatiejaar BuSO met een ding vraagt, civiele partij klas uit het tweede jaar beroepsonderwijs Op de tweede dag van het pedofilieproces is geen toeval. – HN, 18-03-2003 tegen leerkrachten en directeurs van het Ukkelse Collège Saint-Pierre liet Jean-Paul bussel (de, -s) xxx, een advocaat van de burgerlijke • bos, bundel partijen, kardinaal Danneels dagvaarden Het woord bouchon zou afkomstig zijn op grond van zijn vermeende burgerlijke van het oude Franse woord bousche, dat aansprakelijkheid voor het niet verlenen verwijst naar een bussel takken die van hulp aan personen in nood. – DM, sommige uitbaters boven de deur van hun 14-03-2002 uitbating hingen. – DM, 14-03-2003 - burgerlijke bescherming, civiele bescherming, bescherming bevol- buurtweg (de, -en) king • lokale weg met weinig verkeer - burgerlijk ingenieur, ingenieur met Dat is ook het streefdoel van de nieuwe een universitaire opleiding [in vzw: een fijnmazig wegennet van Vlaamse Nederland is een civiel ingenieur buurtwegen in ere herstellen dat door de iemand die civiele techniek gestu- zwakke weggebruiker en de landbouwer deerd heeft, weg- en waterbouw- gebruikt kan worden voor zachte recreatie, kundige] natuurexploratie, woon-winkel of woon- - burgerlijke aansprakelijkheid, door de school verkeer. – GvA, 16-03-2002 wet vastgestelde aansprakelijkheid, vooral voor veroorzaakte schade, BV (de, -'s) wettelijke aansprakelijkheid • afkorting van: bekende Vlaming De verplichte verzekering burgerlijke De presentatrice is er ook van overtuigd aansprakelijkheid auto is een van de dat BV's een meerwaarde bieden aan een weinige producten die nog onderworpen verkiezingslijst. – GvA, 26-03-2003 zijn aan de prijzencontrole. – DS, 26-02- 2002 bvba (de, -s) • afkorting van: besloten burgerrechtelijk vennootschap met beperkte aan- • wettelijk: burgerrechtelijk aansprake- sprakelijkheid lijk, burgerrechtelijke aansprakelijkheid Hun bvba krijgt een rekening van 3.000 Dé meerwaarde van de regeling moet op euro gepresenteerd, waarvan eveneens de burgerrechtelijk vlak gezocht worden. – helft met uitstel. – HN, 27-03-2003 FET, 21-03-2003 burotica, bureautica (de) • kantoorautomatisatie, informatica- technologie voor kantoorwerk b65 het slachtoffer dat op 5 augustus 2001 werd aangetroffen in Luttre nabij Charleroi. 'Vrouw tussen veertig en vijftig, van het Europese type, caleçon met witte strepen, sokken en kaki shirt...', meldde de federale politie in Charleroi vorig week in een fax. – DM, 17-08-2001 ccabine (de, -s), cabien (het, en) calvarietocht (de, -en) in België ook: • lijdensweg, kruistocht voor een • telefooncel bepaalde zaak • transformatorhuisje Vandaag is het op dag af vijf jaar geleden dat op de luchthaven van Oostende tien cache-pot (de, -s) mensen omkwamen toen een stuntvlieger • (sier)bloempot neerstortte. De nabestaanden hebben al Ik zoek de persoon die op de rommel- een juridische calvarietocht achter de rug, markt in Mazenzele twee antieke die momenteel aanbeland is op het sierbloempotten (cache-pots), waarvan Kanaaleiland Guernsey. Ze hebben nog één met een stuk uit, van mij gekocht altijd geen schadevergoeding gekregen en heeft. Ik heb nu ook de schaal gevonden. voelen zich in de steek gelaten door de – LN, 26-07-2002 Vlaamse overheid. – DM, 26-07-2002 Ontwikkelingshelpster Marie Alem van de cadet (de, cadetten) Association pour la promotion des • jong lid, van 12 tot 14 jaar, van een actions humanitaires au Caméroun vertelt sportvereniging over hun calvarietocht om steun. – DM, 30-07-2002 cafard (de, -s) - de cafard hebben, somber, triest zijn of camion (de, -s) een kater hebben • vrachtwagen, vrachtauto Een liedje van Nana Mouskouri, vertaald door Johnny Hoes. Ik zong het vorige camionette (de, -n & -s) maand en ik kreeg ineens de cafard. De • bestelwagen tranen sprongen in mijn ogen, liepen over Een camionette van het diepvriesgroen- mijn kaken en de mensen kéken... Ik tenbedrijf xxx in Zedelgem strandde dacht, Christiane, alsjeblieft, hou je in. eergisteren in de vooravond in een gracht Maar niks aan te doen. Ik zag mezelf in langs de Zwevezeelsestraat. – HN, 27-02- die rolstoel, dacht aan mijn ziekte en ik 2003 was vertrokken. – LN, 24-08-2002 camioneur (de, -s) café (het, -s) • vrachtwagenchauffeur - op café gaan, naar het café gaan, gaan In de autosector, maar ook bij de stappen vrachtwagens: Volvo investeert in Kunnen jullie nog gerust op straat komen technologie voor veiligere vrachtwagens, of op café gaan zonder dat je het risico en organiseert een wedstrijd voor de loopt dat supporters jullie de huid vol veilige camioneur van het jaar. – DS, schelden en verbaal uithalen? – LN, 01-03-2001 20-03-2003 canapépolitiek (de) caleçon (de, -s) • politiek die in geheim overleg, in • legging onderonsjes gevoerd wordt, vermen- Zoals bijvoorbeeld de nabestaanden van ging van politiek met privé-aangele- c66 genheden LN, 10-04-2001 Maar door zo'n tweede ronde in te bouwen, krijg je in feite weer een carboniseren (carboniseerde, onrechtstreekse verkiezing van de gecarboniseerd) burgemeester. En tussen die twee rondes • laten aanbranden, verbranden gaan we een onwaarschijnlijke opstoot 'De Dominicaanse' is volgens hen voor van canapépolitiek beleven, dat garandeer ordinaire zonnekloppers die geen andere ik u. – LN, 27-04-2002 ambitie hebben dan twee weken op hun Ook dat is een mallemolen geworden – luie achterste onder een palmboom te waarbij bloedernstige beroepspolitici zich liggen. En vervolgens gecarboniseerd en moeten meten met die BV's en dus ook wel en met Bo Derek-kraaltjes in hun haar moeten meespelen in allerlei onnozele weer in Zaventem te verschijnen. – Knack, mediaspelletjes. Of dat leidt net als de 24-05-2000 verfoeilijke canapépolitiek van het Agustatijdperk tot gevaarlijke uitwassen. – carcan (de & het, -s) HN, 21-02-2002 • belemmering, keurslijf 'Elke staatshervorming gaat uit van de caoutchouc (de & het; bn.) Vlaamse en Franstalige agenda's – en • (van) rubber, gummi erkent daardoor feitelijk de tweeledigheid van België. Maar daardoor komt Brussel capabel (bn.) altijd als laatste aan bod, en zit het in een • in België ook in ongunstige zin: hij is carcan gewrongen dat op Vlaamse en capabel om ongelukken te begaan Waalse maat gesneden is', legt Grouwels uit. – BvL, 07-03-2003 captatie (de, -s) • buitenopname voor radio of televisie carotte (de, -n) • wortel, peen captatiewagen (de, -s) • reportagewagen carottier, carottentrekker Begin jaren zeventig stonden we met een ➔ karottentrekker gloednieuwe captatiewagen in Blanken- berge. De eerste man en vrouw die met carreau (de, -s) een fles champagne bij die rijdende studio • ruit, klein vierkantje op stoffen en stonden, mochten er peter en meter van kleren worden. – HN, 16-03-2002 carreaustof (de, -fen) capteren (capteerde, gecapteerd) • ruitjesstof • radiosignalen ontvangen, opvangen In een Australisch dorpje wordt een carreaurok (de, -ken) reusachtige schotelantenne geplaatst om • geruite rok de eerste maanlanding te capteren. – GvA, 26-06-2002 carrure (de, -s) • data binnenhalen • postuur, lichaamsbouw Fysiek is zij dezelfde gebleven. Ze heeft de caracole (de, -s) carrure van een Wagner-sopraan. Maar • eetbare slak, wijngaardslak of violonistiek is zij getransformeerd. – DS, alikruik 24-05-2001 Jeanne kreeg de liefde voor de slak als het ware met de paplepel ingegoten. In 1938 cartoonale (de, -s) begon ze op zeventienjarige leeftijd in het • cartoontentoonstelling annex caracoleskraam van haar vader Georges. – -wedstrijd c67 Merkwaardig aan deze cartoonale is dat Team Kortrijk is met haar 10 jaar de cartoonisten uit alle Europese lidstaten en jongste deelneemster aan de marathon. Al kandidaat-lidstaten hun eigenzinnige, één jaar is zij actief lid. Dat zij vrijdag- schuine visie mochten geven op de namiddag Ieper haalt, is voor haar bijna Guldensporenslag en 700 jaar Vlaamse een certitude. – HN, 23-07-2002 geschiedenis. – HN, 18-07-2002 cervela (de, -'s) Cassatie ➔ Hof van Cassatie • cervelaatworst Met een cervela, een boulet of desgewenst castaar ➔ kastaar zelfs met stoofvlees. De man achter het stuur en de frietketel van de rijdende catalogeren (catalogeerde, frituur heet Ronny xxx. – BvL, 29-08-2002 gecatalogeerd) • catalogiseren chambrant (de, -s) De eerste zijn de reizen met vader en • deurlijst, deurkozijn moeder, die we gerust kunnen catalogeren onder de noemer 'avontuurlijke reizen'. – champetter (de, -s) DS, 29-07-2002 • veldwachter Het speelterrein is bij voorkeur een cataloog (de, catalogen) marktplein met minstens twee luidruch- • catalogus tige kroegen. Een wijkagent heet er nog Om die kloof te dichten, verzamelde gewoon champetter, en zijn taak is het Braspenning een cataloog van ruim 200 ervoor te zorgen dat er geen enkele wagen titels, gaande van dichtbundels en romans op het plein geparkeerd staat. – DM, tot woordenboeken en essays. – Trends, 29-06-2002 22-08-2002 • bazige vrouw categoriek (bn. en bw.) chance (de) • categorisch, vastbesloten, stellig • geluk 'Tot hier en niet verder,' zei Jef categoriek Ik heb gewoon geweldig veel chance, tegen zichzelf. Hij parkeerde zijn fiets in Hilaire. Ik eet wat ik wil. – Humo, 20-08- de droge gracht, zette zich ruggelings 2002 tegen de berm en sliep in één stuk door tot de ochtend. – BvL, 23-07-2002 chape ➔ chappe cavalcade (de, -s & -n) chapelure (de) • in België ook: carnavalsoptocht • paneermeel Dit jaar échte Merchtemse ballekes. Het ceintreren, ceintureren, centreren gemeentepersoneel maakte duizenden (ce(i)nt(u)reerde, gece(i)nt(u)reerd) gehaktballekes klaar. Daarin kropen zo'n • kledingstukken tailleren, meer taille vijftig kilogram gehakt, honderd eieren en geven ook nog chapelure. – HN, 26-08-2002 center chappe (de, -s) - van zijn center gaan/vallen, buiten • cementvloer, ondervloer bewustzijn raken, flauwvallen chappen (chapte, gechapt) certitude (de, -s) • cementeren, de cementvloer storten, • zekerheid, vaststaand feit, vaste gieten waarde We zouden daarna chappen. De beton- Julie Vanoosthuyse van het Kano en Kajak molen kwam, en we dachten dat we op c68 enkele uren tijd met een stel mensen de Daar op dat veldje achter het jeugdhuis chape er wel op zouden krijgen. – BvL, wonen we in caravans. Het is hier goed. 27-02-1999 Zelfs in de winter is het met een 'chauffage' best te doen. – GvA, 19-07- chapper (de, -s) 2002 • man die de cementvloer giet De bouw verloopt vlot. Momenteel is de chauffeur (de, -s) bezetter aan het werk. Wanneer die zijn • in België ook: automobilist en niet werkzaamheden beëindigd zijn, kan de alleen iemand die voor zijn beroep chapper beginnen en nadien de vloerder. met de auto rijdt – LN, 27-08-2002 chemiserie (de, -ën) charcuterie (de) • hemden- of lingeriewinkel • bereide fijne vleeswaren Zo bespaart u calorieën: Probeer kaas en chichi (de) charcuterie tot een minimum te beperken. • blabla, iets wat veel lijkt, maar weinig Neem kleine porties. – LN, 26-06-2002 voorstelt • winkel of winkelafdeling waar Van de jongere generatie, door eighties en voornamelijk fijne vleeswaren chichi geobsedeerde ontwerpers, kunnen worden verkocht we misschien Gaspard Yurkievich en Oscar Suleyman citeren. – DS, 03-03- charcutier (de, -s) 2000 • bereider of verkoper van fijne vleeswaren chichimadam (de, -madammen) • kakmadam, vrouw met veel pretentie charel (de, -s) • kerel Chinese inkt (de) - je bent een charel, je bent me er een • Oost-Indische inkt charette (de, -s & -n) chiro (de) • wandelwagen, kinderwagen • jeugdbeweging in Vlaanderen Madame Charette – personage in de TV1- dramareeks Stille Waters choco (de) • chocoladepasta chasse (de, -n) • waterreservoir van wc, stortbak chouchou (de) • touw of ketting om deze door te • lievelingetje trekken choucroute (de) chassen (chaste, gechast) • zuurkool • de wc doortrekken, doorspoelen Jarenlang gebruikten wij water uit een put. christen (bn.) Wij leerden zuinig omspringen met dat • christelijk water. Enkel plassen is niet chassen In het Christene Westen is de scheiding (doorspoelen) was hier een begrip en een van Kerk en Staat een voldongen feit. – douche nemen bleef tot een kort ritueel VLOS vzw, 21-03-2002 beperkt. – HN, 25-03-2000 Christus ➔ paard chauffage (de, -s) • centrale verwarming, verwarmings- chrono (de, -'s) installatie • chronometer c69 • met de chronometer opgenomen tijd Civiele Bescherming (de) Sarah werd de eerste Belgische in 12.17. • federale dienst belast met Een goede prestatie, want zowat alle hulpverlening aan de bevolking bij sprintsters zaten boven hun besttijd. rampen, burgerbescherming, Sarahs beste chrono dit jaar bedraagt Bescherming Burgerbevolking 12.09. Verleden jaar schreef ze 12.00 Het dier werd overgebracht naar de politie achter haar naam. – HN, 26-07-2002 van De Haan, waar de civiele bescherming het kwam ophalen om naar de Universi- cijnskiesrecht (het) teit van Luik te brengen, voor verder • kiesrecht afhankelijk van de betaalde onderzoek naar de doodsoorzaak. – HN, belasting, censuskiesrecht 24-03-2003 cinema (de, 's) clandestiniteit (de) • bioscoop • situatie van vluchtelingen zonder - wat een cinema, wat een kouwe officiële papieren die niet in aanmer- drukte king komen voor asiel 'Zonder veel cinema' – solotheatershow Voor de opheffing van clandestiniteit – van Jan De Smet (De Nieuwe Snaar), Nationale manifestatie: Zondag 10-12- 2002 2000 14 uur, oproep voor een betoging cintreren ➔ centreren clark (de, -s) • vorkheftruck, stapelaar cité (de, -s) • arbeiderswijk, wijk, buurt classeur (de, -s) Midden in de Brusselse Marollen, op • opbergmap, verzamelmap, ordner enkele stappen van de beroemde De galeriehoudster haalt een dikke rommelmarkt, ligt de Cité Hellemans. Het classeur boven. 'Kijk, allemaal pers- ensemble uit 1912 is niet alleen knap en knipsels over de tentoonstelling van doordacht, het is ook het eerste grote Delphine. De map puilt bijna uit.' – GvA, sociale-woningproject in de hoofdstad. – 04-04-2002 DM, 21-03-2003 Echte interviews hielden we in de cité van cliënteel (het) Waterschei. Daar hadden we het vooral • klantenkring, cliëntèle over de sfeer en de samenleving in de wijk. – BvL, 24-03-2003 codex (de, codices & codexen) • liedboek van een studenten- citerne (de, -s) vereniging • regenbak, regenput • tank, olietank coifferen (coiffeerde, gecoiffeerd) • tankwagen • haarkappen, haar opmaken 'Eerst lozen we alles in een grote citerne • vleien van 30.000 liter die wat verderop staat. Wanneer die vol is rijden we naar Aquafin coiffeur, coiffeuse (de, -s) en lozen we de inhoud op een milieu- • kapper, kapster vriendelijke manier. Ik schat dat het Vroeger hadden wij een kapper in de publiek toch 5 à 6 tankwagens zo groot als straat. Een echte. Als de zon scheen, deze zal vullen,' wijst Martine naar een stond hij buiten en keek je verwijtend na. citerne van Maes Pils. – BvL, 24-08-2002 Dat je het jezelf aandeed om met dit weer je haar zo lang te laten, ging duidelijk zijn citroen ➔ appel kappersverstand te boven. Toen ik hoorde dat hij ermee ophield, wilde ik voor de c70 laatste keer mijn haar door een heuse combattief (bn.) coiffeur laten knippen. – GvA, 24-07-2002 • strijdbaar, strijdvaardig coiffure (de, -s) combinaison (de, -s) • kapsel • onderjurk • kapsalon Een collectie in het teken van elegantie en Behalve een voorwand die nog net bleef sensualiteit, waarin weefsel wordt staan en een gesneuveld uitstalraam is opgetrokken en neergelaten als in een coiffure Karlo bedolven onder as en stof. draperie, waarin een handvol veters een Achter de toonbank staat een computer bustier wordt en jurken met lingerie- die waarschijnlijk nooit meer zal effecten herinneren aan oma's berekenen hoeveel een 'coupe' wel mag combinaison. – GvA, 08-10-2002 kosten. Door de spiegels zie je nog amper of je haardos aan een beurt met de schaar comiteit (het, -en) toe is. – LN, 18-11-2002 • comité, bestuur col (de, -s) commanderen (commandeerde, in België ook: gecommandeerd) • losse, veelal stijve boord van een • in België ook: bestellen overhemd • schuimrand commerçant (de, -en) • gewiekste zakenman, handelaar coleire, colère ➔ koleire Rivalen, zoals de NV-A-voorzitter, Geert Bourgeois, zijn nog veel strenger: collant (de, -s) 'Stevaert is een klaargestoomd product. • maillot Niemand weet nog dat hij eigenlijk Robert Dirk werd mijn Venetiaanse gondelier, mét heet. Hij is een commerçant die zichzelf strakke collant. – DS, 10-12-2001 goed verkoopt. Hij bedriegt de mensen en Een collant, een topje en een grote sjaal. ze hebben het nog graag ook.' – DS, Dat heb je vandoen om Arabische dansen 22-03-2003 aan te leren. – HN, 06-12-2001 commerce (de) colle (de) • handel • lijm De handelaars van Boortmeerbeek zijn bijzonder tevreden met de plannen van de collocatie (de, -s) NMBS. Reeds jaren hebben zij af te • juridische of medische beslissing om rekenen met pendelaars die hun wagen de iemand in een instelling te plaatsen hele dag parkeren in het centrum. Dat is nefast voor de commerce, want klanten colloqueren (colloqueerde, vonden geen parkeerplaats in het gecolloqueerd) centrum. – HN, 04-07-2002 • door een juridische of medische beslissing in een instelling plaatsen commercialiseren (commerciali- De wet voorziet ook in gesloten psychiatri- seerde, gecommercialiseerd) sche instellingen aangepast aan jongeren. • in België ook: op de markt brengen, Iets waar wij heel duidelijk behoefte aan in de handel brengen hebben, want nu colloqueren we jongeren in instellingen voor volwassenen. – DS, commissie (de, -s) 24-01-2002 • boodschap - commissies doen, boodschappen doen • provisie, makelaarsloon, courtage c71 in een opwelling van compassie had ik commissieloon (de, -lonen) even geaarzeld of ik hem zou vragen waar • provisie hij woonde en of ik hem naar huis kon brengen. Maar dat heb je met compassie. communautair (bn.) Ze kan groots zijn en zuiver, maar op het • van, over de relaties tussen moment zelf weet je er meestal geen weg Vlamingen en Walen mee. – DS, 12-03-2003 De rookpotten, die de nationale kleuren moeten uitspuwen, baren de kolonel de compensatiekas (de, -sen ) meeste zorgen. Enkele jaren geleden • kinderbijslagfonds, fonds weigerde een van de dingen dienst, zodat voor uitkering van kinderbijslag de lucht boven Brussel alleen zwart en geel kleurde. Er kwam bijna een comptabiliteit (de) communautair incident van, tot bleek dat • in België ook: boekhoudafdeling de piloot van het bewuste toestel Franstalig was en dus niet van Vlaams- compteur (de, -s) gezindheid kon beschuldigd worden. – • gas-, elektriciteits- of watermeter LN, 19-07-2002 Een chauffeur van V-Tax had op straat een nagelnieuwe gasmeter – compteur in communautarisering (de, -en) mooi Gents – gevonden. – HV, 06-06- • het overdragen van bevoegd- 2002 heden van het nationale bestuur aan het Vlaams, Waals of Brussels concentratieschool (de, -scholen) Hoofdstedelijk Gewest of aan de • school waarop overwegend Vlaamse, Franse of Duitstalige migrantenkinderen zitten Gemeenschap Een school kan ervoor kiezen zichzelf als Het communautaire luik van de 'Open elitair te profileren. Omgekeerd is een Brief' zit zelfs geheel in newspeak concentratieschool bijna verplicht verborgen. De dingen krijgen er niet eens kansarme kinderen aan te trekken om de hun naam. De fiscale communautarise- volle subsidiebuit binnen te halen. – DS, ring wordt alleen als een kans voor een 19-02-2002 verdere belastingverlaging voorgesteld. – Knack, 05-03-2003 concertatie (de, -s) • overleg communiezieltje Zoals zijn collega van de Franse Gemeen- • op mijn communiezieltje, op mijn schap, Hervé Hasquin (PRL), verwijst hij erewoord naar het regeerakkoord, waarin sprake is Daarbij zweren de evenementenbureaus van een globale aanpak van de afhankelijk- op hun communiezieltje dat het echt om heid van zorgbehoevende ouderen en een wetenschappelijke trips gaat. – Trends, concertatie met de gemeenschappen over 19-12-2002 de zorgverzekering. – FET, 27-02-2002 compagnie (de, -s & -ën) concessie (de, -s) • gezelschap: in compagnie in België ook: - het is daar krot en compagnie, het is • recht om als enige in een bepaald daar armoe troef gebied een winkel te beginnen of een product of dienst aan te bieden compassie (de, -s) • stuk grond op een kerkhof, door • medelijden iemand aangekocht om later op Ik had hem naar links zien kijken, naar begraven te worden. rechts, dan om de hoek van de straat, en Op de jongste gemeenteraad werd beslist c72 om 334 graven op het kerkhof te • consorten, soortgenoten, gelijkgezin- ontruimen. Het gaat om graven van de den periode 1973-1985 waarvoor geen Omdat niet alleen lachen maar ook fietsen concessie bestaat. – LN, 15-03-2003 gezond is, wordt de lachfietsroute officieel ingereden: een originele familiefietstocht concordaat (de, concordaten) met grappige stunts en lachnummers van • gerechtelijk akkoord, uitstel van Danie Jordens en consoorten. – BvL, betaling 12-07-2002 Het door boekhoudschandalen geplaagde telecombedrijf stevent mogelijk af op het constatatie (de, -s) grootste bankroet uit de geschiedenis. • constatering Wellicht zal het vandaag al het concordaat Dank zij experimenten aan fruitvliegen aanvragen. Dat zou een tegenvaller zijn kwamen wetenschappers bijvoorbeeld tot voor de obligatiehouders. Die hadden de constatatie dat genen gerangschikt gehoopt hun schuldpapier voor aandelen liggen op lange strengen: chromosomen. te kunnen inruilen. – DM, 22-07-2002 – DS, 21-02-2000 concurrentieel (bn.) consultatiecentrum (de, -centra) • concurrerend, competitief: • consultatiebureau concurrentiële prijzen • documentatiecentrum conducteur (de, -s) consumatie (de, -s) • in België ook: bouwopzichter, • consumptie ploegbaas Onderweg kan je een bezoekje – mèt - conducteur van bruggen en wegen, gratis consumatie – brengen aan de opzichter Duvelbrouwerij Moortgat. – LN, 08-02- 2002 conferentie (de, -s) • in België ook: onderwijzers- contacteren (contacteerde, vergadering gecontacteerd) • contact opnemen, in contact komen confiture (de, -n & -s), confituur (de, met -turen) • jam contactname (de, -s) • het maken van contacten, het in congé (de, -s) contact komen met • vrijaf, vrije dag, vakantie Na contactname met het parket van Heel Mechelen heeft donderdag congé Brugge moest de bestuurder zijn wagen genomen, want dan kan toch niemand aan de kant laten staan en zijn rijbewijs zich op zijn werk concentreren. – GvA, voor 15 dagen inleveren. – LN, 17-03-2003 26-02-2003 containerpark (de, -en) congédag (de, -en) • terrein met containers waar mensen • vrije dag afval kunnen sorteren, milieupark De mensen dagen zelfs op met papier, congégeld (het) PMD en restafval naar het containerpark. • vakantiegeld En dat terwijl ze het gewoon kunnen buitenzetten voor de afhaalronden. – LN, consomatie ➔ consumatie 24-07-2002 • camping met sta- consoorten (mv.) caravans c73 de bouw en exploitatie van de installatie. – containertrafiek (de) GvA, 02-07-2002 • containeroverslag coördinatiecentrum (het, -centra) content (bn.) • in België ook: bedrijf dat coördine- • tevreden rende taken verricht voor internatio- Sommige Belgische jongeren mogen nale concerns content zijn dat ze dit jaar een contract konden versieren. In andere landen sloeg corbillard (de, -s) de crisis veel harder toe en staan er een • lijkwagen hoop renners op de keien. – DS, 01-03- 2003 corniche (de, -s) • kroonlijst contentement (de) ➔ kornis • tevredenheid xxx, cosponsor van CSC-Tiscali, stond cornichon (de, -s) naast xxx te blinken van contentement. – • augurk HN, 13-07-2002 De brandweer werd erbij gehaald. Die correctioneel (bn., bw.) legde twee textiellussen rond de koe en - correctionele straf, straf voor hief het zware dier met een vorkheftruck een wanbedrijf, lichte vrijheidsstraf op het droge. En de boer? Die trakteerde of boete van ‘contentement'. – HN, 28-06-2002 - correctionele rechtbank, rechtbank van eerste aanleg die contractueel (de, contractuelen; bn.) correctionele straffen uitspreekt • tijdelijk ambtenaar, tijdelijk werkne- Dat echtelijke ruzies soms heel ver mer kunnen leiden, werd woensdag duidelijk De voorzitters van de federale overheids- op de zitting van de Leuvense diensten (FOD's) krijgen een correctionele rechtbank. Een ouderpaar personeelsenveloppe die ze autonoom van dertigers moest zich voor de rechter kunnen aanwenden voor het geheel van verantwoorden voor verregaande het statutair en contractueel personeel. – kinderverwaarlozing van hun drie DS, 26-07-2002 kinderen van 1, 3 en 5 jaar. – LN, 26-07- Dat betekent nog niet dat het havenbedrijf 2002 de volgende jaren massaal contractuelen kan aantrekken. De komende drie jaar côte à l'os (de) staat het overheidsbedrijf voor een zware • T-bonesteak herstructurering in de baggerafdeling. – DS, 15-01-2002 couche (de, -s & -n) - een couche verf, een laag verf controle (de, -s) - een deur drie couchen geven, drie keer - de controle over het stuur verliezen, de overschilderen macht over het stuur verliezen coupon (de, -s) coöperatieve (de, -n & -s) • in België ook: treinkaartje • coöperatie Honderd veertig varkensboeren uit cour ➔ koer Brecht, Wuustwezel, Kalmthout, Essen, Rijkevorsel en Hoogstraten zijn betrokken courant (bw.) bij het verwerkingsproject. Ze vormen • in België ook regelmatig, gangbaar, samen een coöperatieve die instaat voor gewoon: dat gebeurt courant c74 • creperen, sterven crapuleus (bn.) Wat hen overeind en samen heeft • gemeen gehouden was hun kameraadschap, Vorige week nog keilde een ontevreden solidariteit, samen creveren en afzien speler op TC De Klinkaert een vrijstaande maar ook elkaar helpen in de vreselijkste stoel door de tennischalet omdat hij zijn omstandigheden. – GvA, 06-09-2002 wedstrijd niet mocht spelen op het voor hem meest gunstige moment. Dit crimineel (bn.) noemen we niet meer ongemanierd maar - een criminele straf, straf voor eerder crapuleus. Zulke figuren blijven een misdaad, zwaardere vrijheids- beter weg van de tornooien, niemand straf staat te wachten op zulke losers. – GvA, 24-08-2002 crochet (de, -s), crochetwedstrijd • plaatselijke zang- of muziekwedstrijd crapuul (het) voor amateurs • gespuis, uitschot Ze had een goeie stem, maar het zag er Ze staan bekend als zware jongens, een niet naar uit dat ze ooit zangeres zou beruchte motorbende met wereldwijde worden: in de beroepsschool volgde ze de vertakkingen. Geen al te beste reputatie opleiding snit en naad. Ze werd ontdekt dus. 'Onterecht. Wij zijn geen crapuul', toen ze in een crochetwedstrijd in de zegt Serre, leider van de Mechelse Antwerpse Ancienne Belgique tweede Outlaws. – GvA, 13-07-2002 werd. – BvL, 03-10-2001 ➔ zangcrochet cravate ➔ kravat crocheteren (crocheteerde, creatie (de, -s) gecrocheteerd) • première, eerste voorstelling van een • haken muziek- of toneelstuk ➔ wereldcreatie croque-madame (de, -s) • tosti met ham, kaas en een gebakken crème (de, -s) ei; andere variëteiten zijn croque- • roomijs Hawaii (met ananas) en croque- - crèmeke, ijsje bolognese (met spaghettisaus) - crème fraîche, slagroom croque-monsieur (de, -s) crèmerie (de, -s & -ën) • tosti • ijssalon Het is zaterdagnamiddag en binnen zitten honderden mensen aan lange tafels creperen, crêperen (crêpeerde, achter bier of koffie. Wie honger heeft, kan gecrêpeerd) gratis spaghetti, lasagne, croque • haar omhoog kammen, touperen monsieur krijgen. – DS, 08-07-2002 cresson (de) culpabiliseren (culpabiliseerde, • waterkers, tuinkers geculpabiliseerd) Verder is er een broodje met stukjes • een schuldgevoel aanpraten hoevekip of ééntje met tonijn. Op de Men gaat hierdoor veel jongeren (als broodjes vind je steeds cresson en stukjes zouden het delinquenten of zwakkelingen wortel terug, boordevol ijzer en zijn) en hun ouders en leerkrachten (als bètacaroteen. – LN, 24-08-2002 zouden het slechte opvoeders zijn) ten onrechte culpabiliseren, en antisociaal creveren (creveerde, gecreveerd) gedrag, dat uiteraard niet kan worden c75 goedgepraat en in de hand moet worden • onbeschreven A4-papier, schrijfblok, gehouden, onterecht criminaliseren. – DS, schrijfpapier 23-08-2002 cumul (de , -s) • opeenhoping, stapeling • cumulatie, het hebben van verschil- lende banen of functies De burgemeester of schepen die verkozen wordt als parlementslid, laat zich in zijn cyclocross (de, -en) gemeente vervangen. Cumul mag niet. – • het veldrijden DS, 06-03-2002 Het circuit van Zolder betaalde aan de ➔ decumul internationale wielerunie UCI 2,1 miljoen euro om het WK op de weg te organise- cumulard (de, -s) ren. Het WK cyclocross kostte slechts een • iemand die verschillende banen of schijntje daarvan: 124.000 euro. Mis- functies heeft, baantjesjager schien zegt het wat over de internationale Men heeft me verweten dat ik een reputatie van het veldrijden. – DS, cumulard ben, maar ik heb toen, bij de 01-02-2002 omschakeling, meteen ontslag genomen • veldrit als LVZ-voorzitter. Ik ben niet vóór cumul, maar ik ben wél enkel voor decumul als cyclus (de) het in gelijke mate geldt voor alle partijen. - hogere/lagere cyclus, de drie hoogste/ Ik ben altijd parlementslid en gemeente- laagste klassen van het middelbaar raadslid geweest. – BvL, 09-07-2001 onderwijs in het vroegere Belgische onderwijssysteem cumuleren (cumuleerde, gecu- muleerd) • verschillende banen of functies gelijktijdig uitoefenen curieus (bn.) • nieuwsgierig curieuzeneus (de, -neuzen) • nieuwsgierig persoon curryworst (de, -en) • gebraden gehaktmengsel in de vorm van een worst, frikadel. Frituren verkopen opvallend meer vleesproducten dan vroeger. De top 5 is de curryworst, gevolgd door de cervelat, vleeskroket, saté en kaaskroket. De boulet of gehaktbal blijft populair en wordt door de klanten vaak rauw verorberd in afwachting van het bakken van de frieten. – GvA, 06-04-2002 cursusbladen (mv.), cursusblok (het, -ken), cursuspapier (het) c76 op de dag af x jaar geleden 5 oktober: Dag op dag dertig jaar geleden begon op Yom Kippur de naar die feest- dag genoemde oorlog tussen Israël en zijn Arabische buurlanden. 17 november: Dag op dag dertig jaar geleden werden in Athene studenten- demonstraties tegen het militaire regime gewelddadig onderdrukt. –HV, 25-02-2003 - tot een van de dagen, tot binnenkort - in zijn/een goeie/slechte dag zijn, goed- ddaar waar /slechtgehumeurd zijn • in België niet alleen gebruikt om een - in zijn dag(je) zijn, in vorm zijn plaats aan te geven, maar ook om een tegenstelling in te leiden: terwijl, dagbladhandelaar (de, -s & -laren) waar • krantenboer Daar waar de bankverzekeraar tegen 2005 Een beetje slimme dagbladhandelaar geeft uitging van een rendement op het eigen die dan weer cadeau aan de beste klant. – vermogen van minstens 20 procent, LN, 04-01-2003 streeft KBC nu naar 16 tot 18 procent. – FET, 07-03-2003 dagbladronde (de, -n & -s) Daar waar hij vorig seizoen al begin • krantenwijk februari debuteerde in de Maleisische In 1936 startte hij een dagbladronde. Hij Ronde van Langkawi richtte hij nu ietwat bracht dagelijks zowat 1.500 kranten aan later zijn steven naar Spanje waar de man in Sint-Eloois-Vijve, Sint-Baafs- achtereenvolgens de Ronde van Mallorca, Vijve, Wakken, Oeselgem en Markegem. – de Ruta del Sol en de Ronde van Valencia LN, 19-12-2001 werden gereden. – HN, 06-03-2003 dagdagelijks (bn. en bw.) dactylo (de, -'s) • dagelijks, elke dag, dag in dag uit • typist(e) • alledaags, allergewoonst • het typen Momenteel houdt het presidium zich De eerste vijf maanden volgen de vooral bezig met dagdagelijkse taken. – cursisten voltijds dagonderwijs waarin DM, 14-05-2002 vooral de taalvakken (Nederlands, Frans en Engels), dactylo en computerlessen dagklapper aan de beurt komen. – LN, 04-02-2003 • evenementenkalender, agenda Intussen zijn er al 400 abonnees, die iedere dag in hun elektronische post een verslag krijgen van allerhande activiteiten op de Feesten plus een dagklapper. – HN, 19-07-2002 dag dagorde (de) - de dag van vandaag, vandaag de dag, • agenda, lijst van te bespreken punten tegenwoordig Aanleiding was een punt op de dagorde Ambtenaren van de milieu-inspectie over een verkeersreglement voor de hadden vorige vrijdag vastgesteld dat er ontsluitingsweg in de Tuyaertsstraat. – tot de dag van vandaag nog afval wordt GvA, 01-02-2003 gestort. – HN, 11-02-2003 - het is dag op dag x jaar geleden, het is daim (de en bn.) d77 • (peau de) suède - zonder dank [als antwoord op een Het silhouet doet denken aan de dankbetuiging], geen dank Londense mode van de jaren zeventig: kachelpijpbroeken, zachte daim veter- danskoord (het, -en) schoenen, driekwartcabans, parka's en • springtouw grof gebreide truien met een ronde hals. – Opwarmen met het danskoord, waarna DM, 27-01-2003 snel de echte bokstraining volgt. – LN, 23-11-2001 dak ➔ pan darm (de, -en) dakappartement (het, -en) • rubberen of plastic slang • penthouse Voor een doodgewone sterveling blijft het dauw wellicht een droom, maar voor de bemid- - van de hemelse dauw leven, van de delde burger is het duurste dak- wind, zonder middelen van bestaan appartement van 330.000 euro (13,3 leven miljoen frank) ongetwijfeld een koopje Ver weg van de stress, leven van de voor een plekje aan het water. – GvA, 21- hemelse dauw tussen de ruïnes van een 01-2003 godverlaten Spaans bergdorp. – HN, 24-01-2002 Mijn moeder had me even voordien nog gezegd dat ik werk moest zoeken, dat ik toch niet kon leven van de hemelse dauw. – HN, 15-02-2003 dal (de, -s & -len), dalle (de, -s & -n) • (grote) vloertegel, plavuis daver (de) • trilling, het schudden, het beven damar (de, -s) - iemand de daver op het lijf jagen, • vrouwelijk lid van de marine, iemand schrik aanjagen marva Marc G. (43) uit Wervik heeft wel degelijk een schot gelost met zijn jachtwapen om dampkap (de, -pen) de minnaar van zijn echtgenote de daver • afzuigkap, wasemkap op het lijf te jagen. – HN, 11-02-2003 Langs het tuinraam en de vaste muur - met de daver op het lijf zitten, bang loopt het werkblad, met spoeleenheid, zijn werkbladen, industrieel kookfornuis en dampkap. – GvA, 08-02-2003 daveren (daverde, gedaverd) • trillen, schudden, beven dan (vw.) 'De zaal daverde tijdens de zitting onder • in België ook gebruikt in zinnen in het drilboorgeweld', vertelt een de verleden tijd: toen, daarna onderzoeksrechter. – DM, 08-02-2003 In de zaak Blokker ging hij ongemerkt op de loop met twee elektrische scheerappa- davering (de, -en) raten, een tondeuze en een elektrische • trilling, rilling tandenborstel. Dan ging het naar de • pak slaag, aframmeling speelgoedzaak Christiaensens. Daar probeerde hij een motor voor een debardeur (de, -s) speelgoedracebaan te stelen. – GvA, • slip-over, spencer 06-03-2003 Even later verschijnt de patron, in debardeur en wit overhemd, met de dank kaarten: een voor de wijn, een voor de d78 kleine gerechten. – DM, 25-10-2002 mandaat (burgemeester of schepen). – GvA, 27-04-2002 debat ➔ tegensprekelijk ➔ cumul debrayage (de) dedouaneren (dedouaneerde, • ontkoppeling(spedaal) gededouaneerd) • in- of uitklaren debrayeren (debrayeerde, Geef de voorkeur aan express koerier- gedebrayeerd) diensten, want de klassieke postdiensten • ontkoppelen nemen hun tijd om internationale zendingen te dedouaneren. – Bizz, 01-12- decalage (de) 2000 • verschil, gaping, leemte De decalage tussen film en live-spel, deemster (bn.) tussen volwassenen en kinderen, biedt • duister, donker of halfdonker stof voor heel verschillende invullingen. – DS, 07-05-2001 deemster (het), deemstering (de) • tussenperiode, tussenfase • het donker, duisternis of schemering De dagen groeien in klaarte, met decapotabel (de, -s) tederroze ochtendschemer beginnen zij • auto met open dak, auto met en eindigen in trage trilling van goud en schuifdak oranje deemstering, schoner dan in volle zomer. – DM, 14-08-1999 déclic (de) • ommekeer, andere manier van deemsteren (deemsterde, denken gedeemsterd) Zondag organiseerde hij een ontbijt, • schemeren, donker worden waarbij de spelers die weinig met elkaar praatten, naast elkaar zaten. Donderdag deftig (bn. en bw.) trokken ze naar de zee. Thierry is enorm • fatsoenlijk, net van personen gedreven bezig, hij is de juiste man om - zich deftig gedragen, zich netjes ons de declic te bezorgen. – GvA, 02-02- gedragen 2002 • net, behoorlijk, degelijk van zaken De bevalling wordt ingeleid en Alina bevalt decumul (de) van haar dode dochtertje: een klein, gaaf, • splitsing en afzonderlijke perfect meisje waar de ouders ook graag belasting van de beroepsinkomens deftig afscheid van willen nemen. – DM, van gehuwden alsof ze fiscaal 16-01-2003 alleenstaand zijn Vanaf 2004 geldt dus de decumul, en degoutant (bn.) voor echt gemeenschappelijke inkomsten • walgelijk, weerzinwekkend wordt de helft toegekend aan de ene en de xxx, Vlaams parlementslid en oorspronke- helft aan de andere partner. – DS, 29-06- lijk Dedeckers partner in crime, vond de 2002 campagne gisteren plots 'degoutant'. – • verbod op het cumuleren van HN, 14-01-2003 functies Dit akkoord heeft ook een regionaal luik degouteren (degouteerde, dat slaat op de rechtstreekse verkiezing gedegouteerd) van burgemeesters in twee ronden en op • afkering maken van, laten walgen de decumul tussen een parlementair van mandaat en een uitvoerend lokaal Laat u zich daardoor niet degouteren, en d79 let ook niet op de festivaldatum: ook off season zijn er in Hay genoeg boeken om deliberatie (de, -s) uw neus tussen te steken. – BvL, 09-06- • beraadslaging over examenuitslagen 2001 Ook als een leerling het niet eens is met - gedegouteerd zijn van, walgen van, er de beslissing van de deliberatie komt er genoeg van hebben een nieuwe werkwijze om daar tegen in te gaan. – DM, 31-01-2003 degustatie (de, -s) • proeverij delicaat (bn.) Vermits de waarheid in het glas zit, gaan - delicate stoffen, fijne stoffen we onmiddellijk over tot de degustatie. – Hun mode is er één van goede smaak en FET, 08-02-2003 delicate stoffen als chiffon, tule, zijde, satijn en bont. – LN, 04-03-2002 dekenij (de, -en) • dekenaat democratisch Met de geboorte van haar parochie- - democratische prijzen, schappelijke, federatie op 14 mei 2000 beet de gunstige prijzen, kleine prijsjes gemeente de spits af binnen de dekenij Izegem. – HN, 07-02-2003 demodé (bn.) • uit de mode dekken - de bedden dekken, de bedden opma- demoderen (demodeerde, ken gedemodeerd) • uit de mode raken, verouderen deklat (de, -ten) De verkoop van woningen stijgt alsook die • doellat in de sport van nieuwbouwappartementen, maar Meteen daarop verraste Söderström appartementen demoderen snel, zo leert vriend en vijand met een listige lob vanaf de ervaring. – HN, 03-12-1999 zowat twintig meter, die op de deklat viel. – DM, 10-02-2003 denkpiste (de, -s & -n) • denkspoor, denkoefening, gedachte- deknaam (de, -namen) gang • schuilnaam, pseudoniem Hoe meer beschermd we opgroeien, hoe Wallraff had zich onder een deknaam bij minder kans ons lichaam krijgt om een de redactie van Bild in Hannover laten flinke weerstand op te bouwen. Deze aanwerven. – GvA, 20-06-2002 denkpiste wordt bevestigd door allerlei epidemiologische studies. – Goed Gevoel, deksel (het) april 2002 • laken, deken, donsdeken - al het deksel naar zich toe trekken, al deontologie (de) het voordeel voor zichzelf houden • plichtenleer van een bepaald beroep, beroepscode delco (de, -'s) Voorzitter xxx van de vzw Cliniclowns • stroomverdeler maakt er een punt van eer van te bena- drukken dat de clowns pedagogisch delegee (de, -s), délégué (de, -s) geschoolde beroepsmensen zijn met een • (vakbonds)afgevaardigde, gedele- strenge deontologie.' – GvA, 13-02-2003 geerde, vertegenwoordiger Daar werd hij militant, delegee en maakte deontologisch (bn. en bw.) een van de allereerste bedrijfsbezettingen • volgens de beroepscode: een mee in Vlaanderen. – HN, 14-12-2002 deontologische fout d80 xxx, gedelegeerd bestuurder van de VRT, depenaliseren (depenaliseerde, heeft in een mailtje aan de personeelsle- gedepenaliseerd) den van de openbare omroep beloofd dat • uit het strafrecht halen hij in de toekomst nog 'attenter' zal zijn op deontologisch vlak. – DM, 12-03-2003 deputatie ➔ bestendig depannage (de, -s) derde leeftijd ➔ leeftijd • reparatie, servicedienst, pechdienst, takeldienst derven • hulp in nood - vlees derven, geen vlees gebruiken Maar als carnaval al verwijst naar (de depannagedienst (de, -en) vreugden van) het vlees, dan ook naar het • servicedienst, pechdienst, takeldienst tegendeel daarvan: carnavale zou verwant zijn aan het Toscaanse carnelevare , wat depannagewagen (de, -s) zoveel betekent als vlees derven. – Knack, • takelwagen 23-02-2000 Brandweerofficier xxx besliste vrijwel om een beroep te doen op het Izegemse desem (de, -s) bedrijf xxx, dat over zwaar materieel • zuurdeeg, gist beschikt om een dergelijke vrachtwagen Sporto is een brood voor sporters, en weer op de rijweg te krijgen. Een zware samengesteld op basis van tarwe, rogge, depannagewagen klaarde omzichtig de desem van witte en zwarte rogge. – LN, klus die een uur in beslag nam. – LN, 20-06-2001 23-09-2002 desemen (desemde, gedesemd) depanneren (depanneerde, • zuurdeeg doen in, gist doen door gedepanneerd) • uit een panne helpen, repareren: een desgevallend (bw.) auto depanneren • in dat geval, zo nodig, eventueel • uit de nood helpen, hulp Die laatste is er immers niet voor terug- bieden gedeinsd om enige tijd geleden haar Voor één of twee interlands kan hij de richttarief te verminderen naar het zaak depanneren. Hij kan voor een extreem lage niveau van 1,25 %, eraan onmiddellijke bevrijding zorgen die winst toevoegend dat desgevallend verdere tegen Rusland kan opleveren. – DM, dalingen zullen plaatsvinden. – DS, 08-02- 13-06-2002 2003 depanneur (de, -s) deugd • automonteur, reparateur - er deugd van/aan hebben, er deugd aan • hulp in nood beleven, genieten van, er plezier van Maar richtlijnen voor wanneer wel en hebben wanneer niet een 'designerbaby' mag gemaakt, liggen nog niet vast. In elk geval deugddoend (bn.) moet de nieuwe baby gewenst zijn en • aangenaam, weldadig, verfrissend aanzien worden als een volwaardig mens Na enkele maanden van zelden geziene en niet als een depanneur. – HN, 03-08- beursellende was dat zonder meer 2002 deugddoend. – FET, 02-02-2002 depanneuse (de, -s) deur • takelwagen - iemand aan de deur zetten, iemand de deur wijzen of iemand ont- d81 slaan behoort niet alleen het salaris in cash, drinkgeld en/of dienst inbegrepen, maar deursleutel (de, -s) ook voordelen in natura die in geld • huissleutel kunnen worden uitgedrukt en waarop de En wanneer de laatste dame van dienst, werknemer eventueel recht heeft indien tasje onder en jasje op de arm, financiën- dat in de onderneming is voorzien. – deursleutel in de ene en autosleutel in de Trends, 31-10-2002 andere hand, klaar staat om de ministe- - van dienst zijn, dienst hebben riële voordeur te sluiten, wordt er nog eens geroepen en gefloten. – BvL, 12-06- dienstbetoon (het) 2001 - politiek dienstbetoon, bemiddeling bij de overheid door een politicus, ten deze gunste van zijn of haar kiezers • in België ook gebruikt bij tijd- aanduidingen hoewel er niet de dienstdoend (bn.) nadruk op wordt gelegd: deze morgen, • waarnemend: de dienstdoende deze middag, deze avond enz., burgemeester vanmorgen, vanmiddag, vanavond Bedrijfsleider Guido De Coninck, tegelijk enz. dienstdoend suppoost van het museum, - dezen die, degenen die, zij die vindt het een jammerlijke zaak dat zo weinig mensen die bouwen of renoveren dicht eraan denken een bidet te installeren. – - dicht eindigen, bij de eersten eindi- DM, 21-06-2002 gen, vooraan eindigen [bij snelheids- wedstrijden] dienstnota (de, -'s) • dienstorder diender (de, -s) Ze verdeelt dienstnota's voor het • helper personeel en draagt de briefwisseling • opperman, metselaarsknecht rond. – HN, 22-01-2003 Om de onderhouds- en herstellingskosten beheersbaar te houden, zijn de aanwer- dienstoverste (de, -n) vingsprocedures gestart voor een metser, • diensthoofd een metser-diender, een loodgieter en een Samen met een dienstoverste spurt de schrijnwerker. – GvA, 16-03-2002 verpleegster naar de isolatiekamer. – LN, ➔ metsersdiender 25-11-2002 dienen dienvolgens (bw.) - goed gediend zijn, goed bediend • dus, derhalve, bijgevolg worden in een winkel De bewoners van afgelegen dorpen en dieperik (de) valleien zijn niet zeker dat ze door de vrije - de dieperik ingaan, naar de dieperik markt even goed gediend zullen worden gaan, naar de haaien gaan, ten onder als door de openbare nutsbedrijven. – DS, gaan, zinken 03-12-2001 Ongeveer 500 ton staal ging de dieperik in en werd daar meer dan vijftig jaar lang dienst bewerkt door de sterke stroming van het - dienst na verkoop, servicedienst, water. – DS, 13-02-2003 klantenservice - dienst inbegrepen, bediening inclusief dik (bn. en bw.) Tot het loon, één van de essentiële - een dikke leugenaar, een grote elementen van een arbeidsovereenkomst, leugenaar d82 - een dikke boer, een lomp iemand 05-02-2003 - een dikke nek, verwaand persoon, die het hoog in de bol heeft doctoreren (doctoreerde, Kortom: Timmy Simons beschikt over gedoctoreerd) kwaliteiten die al zelden samen in een • promoveren volledig team te vinden zijn, laat staan bij Doctoreren deed hij dan weer in New York één speler. Hij kan het ook goed uitleggen (Columbia University) en het Californische op radio en televisie, en heeft zeker geen Berkeley. – Trends, 06-02-2003 dikke nek. – Knack, 08-01-2003 - ergens dik lopen, veel voorkomen dodenhuisje (het, -s) ➔ dubbel • lijkenhuis, mortuarium, rouw- centrum dikoor (de) Maar velen hadden minder geluk en • bof [ziekte] vonden de dood. In het dodenhuisje naast De verdeling van de kaart houdt verband het Hospice staan tweehonderd lijken met het voorkomen van infectieziekten opgebaard. – Knack, 16-10-2002 zoals kinderverlamming, kinkhoest, klem, kroep, mazelen, hepatitis B, dikoor, rode doding (de) hond, griep en hersenvliesontsteking. – • het opzettelijk of onopzettelijk LN, 08-12-2001 beroven van iemands leven Ondanks die twijfels wordt de man nu wel direct (de en bn.) beschuldigd van onopzettelijke doding • sneltrein, intercity door onoplettendheid. – HV, 07-02-2003 - directe trein, sneltrein De vrouw werd gegrepen door de directe dodo trein Dendermonde-Gent. – LN, 24-01- • dodo doen, gaan slapen 2002 Wie 'Miss België achter de schermen' heeft gevolgd op VTM, zal wel al verbijs- dispatching (de) terd hebben zitten kijken naar het gesuk- • centrale regeling, geleiding van kel achter die schermen: preselecties in treinen, vliegtuigen of ander verkeer, koude zaaltjes, seksistische juryleden, verkeersgeleiding volwassen vrouwen die om tien uur 's Een wijkinspecteur reageerde meteen op avonds het bevel krijgen om 'dodo' te een algemene oproep via de radiocentrale gaan doen. – LN, 23-11-2002 van de dispatching van de Dilbeekse politie. – LN, 08-02-2003 doek - iemand in de doeken doen, iemand dispensarium (het, -s & -ria) beetnemen, iemand in de luren • geneeskundig adviesbureau, leggen consultatiebureau, polikliniek Zo zijn Steve Dugardein en Mbo Mpenza doel ermee bezig om fondsen te verzamelen - (vereniging) zonder winstgevend doel, voor de bouw van een dispensarium (vereniging) zonder winstbejag, ergens aan de voet van het (vereniging) zonder winstoogmerk Himalayagebergte. – HN, 11-02-2003 doelwachter (de, -s) doctoraat (het, -raten) • doelman, keeper • proefschrift, dissertatie De 23-jarige doelwachter, voor wie ook Wanneer ze op een receptie smalend Slavia Praag interesse toonde, komt van hoort spreken over het schrijven van een een Tjechische tweedeklasser. – HN, doctoraat, moet ze letterlijk kotsen. – FET, 11-01-2003 d83 dokter ➔ wacht doen - overuren doen, overuren maken dollekoeienziekte (de) Ze moeten soms overuren doen en velen • gekkekoeienziekte hebben een gezin, zodat ze al eens niet naar de les kunnen komen. – HN, 19-03- dom ➔ donderen, paard 2001 - een wandeling doen, een wandeling domino (de, -'s), dominofiche (de, maken -s), dominostekker (de, -s) - een eed doen, een eed afleggen • verdeelstekker, driewegstekker - zijn studies doen, studeren In België waar voor alles en nog wat - 160 km (per uur) doen, 160 km (per wetten en reglementen bestaan, zijn er uur) rijden echter geen normen voor dominostekkers, - een aanhouding doen, arresteren in de volksmond ook wel kattenkoppen - een hartinfarct doen, een hartinfarct genoemd. – GvA, 10-07-2001 krijgen - iemand naar huis/school enz. doen, dompelaar (de, -s) iemand naar huis/school enz. • stakker, sukkel brengen De moordenaar van Mohamed Achrak is - zich (niet) laten doen, (niet) met zich een wat paranoïde en vereenzaamde laten sollen dompelaar. – LN, 28-11-2002 - er is geen doen aan, er is geen beginnen aan dompig (bn.) ➔ dooddoen, vandoen • dampig, vol rook doening (de, -en) donderen • eigendom, zaak, winkel - te dom/lelijk/stom om te helpen Langs het parcours ligt ook het beroemde donderen, uitermate dom/lelijk/stom Sherlock Holmes Hotel. De doening heeft Z'n handlangertjes Korzel en Kwast zijn te niets te maken met de detectiveverhalen, dom om te helpen donderen. – HV, 14-11- maar een nachtje hier is een belevenis die 2001 we u willen aanraden. – HN, 21-09-2002 Ik dacht er niet aan om voor hem te donderroede (de, -s & -n) werken. Toevallig zag ik rond die tijd • bliksemafleider langs de steenweg in Astene een vervallen De donderroede, de bliksemafleider, boerencafeetje staan. Ik dacht: daar maak moest boven blijven. – HN, 09-02-2000 ik wat van, een eigen doening! – DS, 02- 08-2002 dondervlaag (de, -vlagen) • onweersbui dokker (de, -s) De werklui zaten ganse dagen in de • dokwerker, havenarbeider herberg, waar anders alleen een zeldzame boer kwam schuilen als hij op de akker dokkeren (dokkerde, gedokkerd) door een dondervlaag was overvallen. – • ratelen, rammelen vooral over DS, 10-08-1999 kasseien De Ronde Van Vlaanderen ondervindt dood geen hinder van de werkzaamheden: de - Pietje de Dood, Magere Hein renners dokkeren nog één keer over de In het gewelddadige Colombia lopen bonkige kasseistrook, pas volgend jaar mannen van in het begin van de twintig zullen die vlakker liggen. – LN, 11-02-2003 vijf keer meer kans om kennis te maken met Pietje de Dood dan vrouwen van d84 dezelfde leeftijd. – GvA, 20-08-2002 dool (de) - dood van de dorst/honger enz., heel - op de(n) dool zijn/raken, rondzwerven dorstig/hongerig enz. of geen doel meer hebben of op het verkeerde pad zijn/raken dooddoen (deed dood, doodgedaan) De mensenrechtenorganisatie wijst er ook • doden, slachten op dat naast de vluchtelingen ook duizen- De prijzen van brasseries zijn bijna even den gedeporteerden nog altijd op de dool hoog als die van restaurants, dus het is zijn en leven in krotten. – DM, 13-02-2003 ook niet dat de horecahouders mekaar door de hoge concurrentie dooddoen. – doom (de) GvA, 13-08-2002 • damp, mist, nevel - er niet veel aan dooddoen, er geen werk van maken, niet veel uitvoeren doop (de, dopen) • ontgroening van studenten doodgaarne (bw.) Dat verbod kwam er nadat, op dinsdag 8 - iemand doodgaarne zien, iemand oktober, bij de doop door de studenten- dolgraag zien club van het Sint-Aloysiusinstituut 37 Vooreerst ging Hox gebukt onder het schachten naar het ziekenhuis moesten. – besef van zijn schamele afkomst, hoewel GvA, 26-10-2002 hij zijn ouders doodgaarne zag. – DS, 21-09-2000 doopsuiker (de) • suiker(bonen) die familie en doodrijder (de, -s) vrienden bij de geboorte van een • wegpiraat kind krijgen, bruidsuiker De doodrijders moeten aangepakt Naast het assortiment chocolade, dat worden. Voor mij is de aangewezen sinds de overname bijna volledig in snelheid op de gewestwegen 70. – Ché, Vlezenbeek wordt geproduceerd, verkoopt november 2002 Jeff de Bruges ook nog een aanzienlijke hoeveelheid roomijs en doopsuiker. – doodsbeeldje (het, -s), Trends, 19-12-2002 doodsbeeldeke(n) (het, -s) • bidprentje, doodsprentje door- (voorvoegsel) • erg, heel [zoals ‘doornat', maar in doodsbrief (de, -brieven) België bij veel meer bijvoeglijke • rouwbrief, rouwkaart, overlijdensbe- naamwoorden gebruikt dan in richt Nederland] Zeven mensen die hij niet kon bereiken, - doorbraaf, door en door braaf, erg stuurde hij een doodsbrief, mèt Prior- braaf zegel. – HN, 27-12-2002 - doorgoed, door en door goed Haar welkom geeft meteen aan dat we doodsgevaarlijk (bn.) hier met een doorgoed iemand te maken • levensgevaarlijk hebben. – HN, 17-10-2000 Doodsgevaarlijk, want PMA is in heel - doorkoud, door en door koud kleine doses van 60 tot 80 mg al stukken De combinatie stootkarretje, met drie gevaarlijker dan xtc. – BvL, 26-07-2001 zakjes van samen 150 kilo, steile oprit en fijne grind zorgt ervoor dat Leo in het dooibareel (de, -barelen) zweet staat. Hoewel het doorkoud is. – - de dooibarelen sluiten, BvL, 13-12-2002 openen, bij dooiweer bepaalde wegen afsluiten of de afsluiting opheffen doordoen (deed door, doorgedaan) • doorwerken, doorzetten d85 De Italiaanse managers blijken dan weer Zowat 90 procent van Intels budget voor de workaholics: 34% van hen wil zelfs na investeringen in chipproductie gaat naar 65 blijven doordoen. – Metro, 15-01-2003 nieuwe siliconenwafers met een door- • verkwisten meter van 30 centimeter. – FET, 16-01- - de soep doordoen, pureren, zeven 2003 ➔ doorsteken doorsteken (stak door, doorgesto- dooreen (bw.) ken) • door elkaar • fijnmaken, pureren, door een Benieuwd of aflevering vier de verdenking- roerzeef halen, mixen: doorgestoken stabellen nog eens goed dooreen kan soep schudden. – GvA, 08-02-2003 'Haar dagelijks eten bestaat hoofdzakelijk uit deze drie potjes: yoghurt, romig doorgaan (ging door, doorgegaan) melkdessert, vanilledessert. Soms ook • plaatsvinden, plaatshebben zonder heel fijn doorgestoken soep, water, koffie moeilijkheden: de vergadering gaat en soms roomijs. Alles vloeibaar. Meer door om 8 uur in zaal X neemt ze niet tot zich,' zegt haar zoon. – • naar huis gaan, weggaan: ik ga maar BvL, 27-12-2002 eens door ➔ doordoen - doorgaan als, beschouwd worden als, doorgaan voor doortrappen (trapte door, door- - zich laten doorgaan voor, zich getrapt) uitgeven voor • niet goed wijs zijn, doorslaan doorgang doorwegen (woog door, door- - verboden doorgang, weg afgesloten gewogen) • zwaar wegen doorgeven • invloed hebben, van belang - iemand doorgeven [aan de telefoon], zijn iemand doorschakelen, iemand Dat is het resultaat van tegenvallers die doorverbinden: een ogenblikje, ik geef zwaarder doorwegen dan de meevallers. – u mevrouw xxx door GvA, 12-02-2003 doorheen doorwinterd (bn.) in België niet alleen gebruikt als • doorgewinterd, ervaren, gehard bijwoord, ook als voorzetsel: In een oerbezetting (drums, bas, keyboard • dwars door en gitaar) heeft het duo nog maar eens Daarmee kunnen ze doorheen de huid in getoond hoe muzikaal doorwinterd ze de mens kijken. – Trends, 10-04-2003 zijn. – GvA, 09-08-2002 • gedurende, in de loop van - doorheen de jaren, door de jaren heen doorzenden (zond door, door- Ze heeft zich doorheen vier jaar oppositie gezonden) nog niet kunnen vestigen als hét alterna- - iemand doorzenden, iemand wegstu- tief. – DS, 13-02-2003 ren of iemand ontslaan doorjager (de, -s) doos (de, dozen) • persoon die goed eet en drinkt en - een doos erwtjes, een blik erwtjes toch mager blijft, veelvraat Een afgesneden vinger in een blikje pilchards, een rattenstaart in een doos doormeter (de) worstjes,... Af en toe bekruipt ons een • doorsne(d)e, middellijn, diameter onbehaaglijk gevoel wanneer we een d86 conservenblikje openen. – BvL, 11-03-1997 diezelfde regering om het pensioenfonds - een oude doos, een oud wijf aan te zuiveren. – DM, 29-05-2002 doosopener (de, -s) dovemansgesprek (het, -ken) • blikopener • gesprek waarbij de gesprekspartners elkaar niet willen of kunnen begrij- dop (de) pen • het doppen Geen van beide partijen lijkt bereid te zijn • werklozensteun te luisteren naar de argumenten van de - van de dop leven, van een werkloos- andere. Het is het klassieke dovemans- heidsuitkering leven gesprek. – DS, 11-02-2003 - aan de dop zijn/staan, stempelen dozenopener (de, -s) dopen (doopte, gedoopt) • blikopener • ontgroenen van studenten Minder veelzijdig, maar nog kleiner is de De eerstejaars die zich wél lieten dopen, Toollogic (1.460 frank): niet groter dan lieten het niet aan hun hart komen. – LN, een creditkaart en even dun (4 mm), en 15-11-2002 dat handige kleine apparaatje is tegelijk een fles- en dozenopener, een schroeven- dopgeld (het) draaier, een vergrootglas, een kompas, • werkloosheidsuitkering een vlijmscherp mes... – HN, 23-06-1999 Omdat hij geen adres heeft, kan zijn dopgeld niet worden gestort. – BvL, 11-01- draad (de, draden) 2003 • snoer van elektrische apparaten ➔ naald doppen (dopte, gedopt) • als werkloze steun trekken, stempe- draagberrie (de, -s) len, werkloos zijn • brancard, berrie, draagbaar Een journalist, socioloog, politoloog en Dat ze in het beste geval in het gips, als ze bovenal een politicus zonder goede even pech hebben op een draagberrie, antennes in de stad kan beter gaan terug moeten keren. – DS, 08-02-2003 doppen. – DM, 24-01-2003 • soppen, dopen draai - iemand aan/in de draai houden, dopper (de, -s) iemand aan het lijntje houden, • persoon die stempelt, werkloze iemand met smoesjes bezig houden dossier (het) draaien ➔ pot, waaien • zaak, kwestie, probleem Overigens krijgt de Veiligheidsraad van de draaiing (de, -en), draai(e)nis Verenigde Naties weldra met Noord-Korea (de, -sen) een tweede heikel dossier op zijn bord. – • duizeling FET, 13-02-2003 Toen de ziekenbroeders arriveerden, - het dossier-X, de zaak-X klaagden al enkele tientallen mensen over hoofdpijn, draainissen en misselijkheid. – dotatie (de, -s) HN, 25-02-2002 • subsidie, overheidstoelage - draaiingen/draainissen hebben, Daarnaast zorgde hij ervoor dat de draaierig zijn, duizelig zijn omroep weer een gezond bedrijf werd – met de hulp van de dotatie van de draaitrap (de, -pen) Vlaamse regering en de belofte van • wenteltrap d87 Bovendien zijn, zoals bij zijn grote ➔ een voorbeeld, de functies verdeeld over de verdiepingen: een draaitrap verbindt de driegdraad (de, -draden) gelijkvloerse werkvertrekken, met de • rijgdraad woonvertrekken op de eerste verdieping en de slaapvertrekken op de tweede. – driegen (driegde, gedriegd) Knack, 09-10-2002 • met een losse draad hechten, rijgen Dat is literaire fictie, een draad om de dragee (de, -s) verhalenbundel aan mekaar te driegen. – • suikerboon FET, 08-06-2002 Nu liggen zeventien verschillende gekleurde dragees op de boreling te driepikkel (de, -s) wachten. – DM, 18-05-2001 • drievoet, driepoot, statief Met een camera op een driepikkel zijn er dragen mogelijkheden zat. – GvA, 23-01-2003 - iets naar iemand dragen, iets naar iemand brengen dringendheid (de) - zo ver het oog kan dragen, zo ver als • urgentie men kan zien De informatie die aan de patiënt wordt verstrekt, heeft betrekking op het doel van drager (de, -s) de behandeling, de aard, de graad van • bezorger, besteller van kranten of dringendheid, de duur, de frequentie, de brieven bijwerkingen, de financiële weerslag, de • houder, bezitter van een diploma of eventuele alternatieven, enz. – Trends, pas 12-12-2002 - per drager, per bode, door een bode - bij dringendheid, dringend ➔ hoogdringendheid drank ➔ kort drink (de, -s) draperie (de, -rieën) • borrel, receptie: de drink wordt u • overgordijn aangeboden door 'In feite heeft alleen de gevel nog een laagje verf nodig,' vertelt Blommaert. 'Ik drinkbaar heb nog gedreigd hier geen voet meer - drinkbaar water, drinkwater binnen te zetten, als de draperieën bleven De Wereldgezondheidsorganisatie schat hangen. Ik kon het niet meer aanzien. Ik dat 100.000 burgers gewond zullen raken wou ze desnoods zelf wassen, maar en dat 400.000 mensen door een gebrek uiteindelijk heeft het OCMW toegezegd aan drinkbaar water en ziekten als om nieuwe te hangen.' – HN, 20-12-2002 cholera, buikloop en meningitis in een levensbedreigende situatie zullen terecht- dratsen, dretsen (dretste, gedretst) komen. – DM, 04-02-2003 • spatten, spetteren • zonder doel rondlopen drinkbus (de, -sen) • veldfles drie De fietsen hebben geen versnellingen – de - drie man en een paardenkop, ander- gangen zijn relatief vlak, wat versnellingen halve man en een paardenkop overbodig maakt – en op de plaats van de Schouppe lacht dit steevast weg door te drinkbus zit een batterij die drie uur fiets- verwijzen naar dezelfde busverbinding licht garandeert. – HN, 21-12-2002 waar nooit meer op zit dan drie man en • thermos een paardenkop. – BvL, 04-08-2000 d88 drinkgeld (het) een kortsluiting. – LN, 15-07-2002 • fooi, bediening, service Wie intussen écht klaagt, zijn de mensen droogzwieren (wkw.) die het voor een stukje van drinkgeld • centrifugeren moeten hebben. – GvA, 27-12-2002 • zakgeld druivelaar (de, -s) • wijnstok drollig (bn. en bw.) Aan één enkele druivelaar hangen soms • grappig, leuk, koddig meer dan tien trossen, soms wel drie Het detail is drollig en triviaal en voedt de tegen elkaar en dat in opperbeste naïefste verhouding tot wat eigenlijk een kwaliteit. – HN, 16-11-2002 ambitieus geestelijk voorstel zou moeten zijn. – FET, 05-01-2002 drukking (de) • morele dwang, druk, pressie droog ➔ zaad Om een en ander op te volgen, en tevens om de nodige drukking te kunnen geven, droogkas (de, -sen), droogkast (de, - startte de provincie Limburg gisteravond, en) in samenwerking met de verkeersminister • wasdroger, droogautomaat Durant en met de Bond van Trein-, Tram- Witgoed zijn toestellen zoals gas- en Busgebruikers (BTTB) het spoorlijn- en elektrische fornuizen, wasmachines, comité Hasselt-Mol. – HN, 13-02-2002 vaatwasmachines, droogkasten, dampkappen, microgolf- en andere ovens. drukkingsgroep (de, -en) – Knack, 31-07-2002 • pressiegroep, belangengroep Niet met de bedoeling uit te groeien tot droogkuis (de) de zoveelste politieke drukkingsgroep • stomerij, chemische reiniging maar om KMO's, kaderleden en Afhaalmaaltijden en een poetsvrouw zelfstandigen (zoals bijvoorbeeld mogen dan al ingeburgerd zijn, we gaan kantoorhouders) te verenigen. – HV, nog niet zo snel iemand anders met onze 29-01-2003 kleren naar de droogkuis sturen. – LN, 26-11-2002 drukkookpan (de, -nen) • snelkookpan, drukpan Bovendien hangen de gebeurtenissen, alle groteske overdrijving ten spijt, een zeer overtuigend beeld op van het gedwongen samenzijn in een kleine ruimte: het gevoel van in een drukkookpan te zitten, die elk moment kan ontploffen. – DS, 16-04-1999 droogkuisen (wkw.) drummen (drumde, gedrumd) • stomen • drommen, duwen, dringen - zich in een hoek laten drummen, zich droogzak (de, -ken) in een hoek laten duwen • droogpruim, droogstoppel, saai De Vlaamse politieke partijen hebben de iemand vaste gewoonte om zich in een hoek te laten drummen waar ze nog zeer moeilijk droogzwierder (de, -s) uit geraken. – LN, 08-01-2003 • centrifuge, droger In de kelder van het appartement was een druppel (de, -s) droogzwierder in brand gevlogen door • borreltje, glaasje d89 • rioolgat, rioolkolk, opening op straat dubbel waardoor het water in de riolen loopt - dubbel en dik, geheel en al, ruim- Het regenwater vindt geen uitweg omdat schoots, dubbel en dwars; de duiker of riool onder de Groenstraat te Walt Disney World is niet meteen goed- klein is. – HV, 13-10-2000 koop te noemen, al is het zijn geld dubbel en dik waard. – HN, 08-02-2003 duim - wegens dubbel gebruik, wegens - de duimen leggen, zich gewonnen overcompleet geven, het onderspit delven, het Verkoop Canon P8500 elektronische loodje leggen, in het stof bijten schrijfmachine met bestand van 32.000 Met de (roemloze) exit van houwdegen tekens, laatste nieuwe model, wegens Scargill, de King Coal van de even histo- dubbel gebruik. – DS, 14-02-2003 rische als massale Britse mijnwerkers- - in (het) dubbel, in tweevoud, dubbel stakingen in de jaren zeventig en tachtig, - het dubbel van een contract, afschrift lijkt een tijdperk definitief afgesloten. Dat van het oude biefstukkensocialisme, dat dubbelaar (de, -s) definitief de duimen heeft moeten leggen • zittenblijver, doubleur voor het maatpakkensocialisme van Tony 'derde weg' Blair en de kameraden van dubbelen (dubbelde, gedubbeld) New Labour. – DM, 03-08-2002 • blijven zitten, doubleren Bij veel migranten loopt het al mis tijdens duimspijker (de, -s) de eerste schooljaren. Taalachterstand • punaise leidt tot dubbelen, dubbelen leidt tot een Een van de leerlingen van de kunstacade- heroriëntering naar het beroepsonderwijs mie zit in een rolstoel en had al meerdere of het vroegtijdig beëindigen van de keren een lekke band nadat hij in een schoolloopbaan. – DM, 25-07-2002 duimspijker reed. – HN, 05-02-2001 dubbelmandaat (het, -mandaten) duitenkliever (de, -s) • gecumuleerde functie, als een • vrek, gierigaard gekozen politicus twee (of meer) Er was eens een gierige boer, een echte officiële taken op zich neemt duitenkliever die op alles bezuinigde. – Silvio Berlusconi maakt een einde aan zijn DS, 20-03-2000 dubbelmandaat van premier en minister van Buitenlandse Zaken. – Knack, 20-11- duivel 2002 - iemand de du(i)vel aandoen, treiteren, plagen duffelcoat (de, -s) Iedereen plaagt of pest iedereen wel eens. • duffelse jas, duffel, houtje-touwtjejas Maar dat collega's in het onderwijs elkaar Hij is helemaal terug van weggeweest, de systematisch de duvel aandoen, wordt op goede ouwe duffelcoat. – HN, 12-10-2002 verbazing onthaald. – DM, 04-05-2002 - als je van de duivel spreekt dan zie je duffelen (duffelde, geduffeld) zijn staart, als je van de duivel • warm instoppen spreekt, trap je op zijn staart Stadswachten, fietsers en leraren die - zijn duivels ontbinden, er tegenaan toezicht houden proberen zich zo warm gaan, tekeergaan mogelijk in te duffelen tegen het barre - zich weren/tekeergaan/spartelen als een vriesweer. – LN, 10-01-2003 duivel in een wijwatervat, tekeergaan ➔ induffelen als een bezetene duiker (de, -s) duivel-doet-al (de) d90 • manusje-van-alles, duvelstoejager Dicht bij huis moest ze op de terugweg de De presentatie is in handen van Lut Van Deinsesteenweg dwarsen. Toen nog een der Eycken, Warre Borgmans en duivel- viervaksweg. – DS, 09-09-2002 doet-al Bart Peeters. – DM, 25-01-2003 dwarslat (de, -ten) duivelshaar (het) • (doel)lat in de sport • dons van jonge vogels, nesthaar In de eerste helft likte zijn vrije trap de • eerste baardhaar dwarslat en na de rust kogelde hij een paar keer net naast. – DS, 10-02-2003 duivenkot (het, -en) • duivenhok dwazerik (de, -en) • huis waar mensen voortdu- • dwaas, idioot rend in- en uitlopen of bedrijf met steeds andere werknemers in dienst Beiden dienden een klacht in nadat VLD- senator xxx in verschillende kranten onomwonden had gezegd dat de gevangenis van Aarlen een duivenkot was. – GvA, 29-01-2003 duiver (de, -s) • doffer, mannetjesduif Nu nog bestaat zijn beste kweekkoppel uit een Van Oeckel-duiver en een Van den Akkerveken-duivin. – GvA, 13-02-2003 duizend ➔ gemak duplex (de, -en) • appartement van twee etages die verbonden zijn door een inpandige trap

duts (de, -en) • stakker, sukkel De duts komt de schok naar verluidt heel moeilijk te boven, en heeft daarom troost gezocht in de armen van een rockster die zo mogelijk nog minder talent heeft. – DM, 23-01-2003 • schatje [gezegd van kleine kinderen] duvel, duvel-doet-al ➔ duivel, duivel-doet-al dwarsen (dwarste, gedwarst) • kruisen, dwars oversteken d91 ecotaks (de, -en) • soort milieubelasting De wet over de ecotaks en de ecoboni verschijnt op 10 januari in het Belgisch Staatsblad en wordt tien dagen later, op 20 januari, van kracht. – FET, 31-12-2002

editoriaal (het, editorialen) eeau de javel, eau de javelle (de) • hoofdartikel, redactioneel artikel, • bleekwater, javel redactioneel commentaar Veel van die editorialen knip ik ook uit en echappement (de & het, -en) bewaar ik in schriften. Toch als het een • in België ook: uitlaat van een editoriaal betreft waarop ik gereageerd voertuig heb. Dan plak ik er mijn lezersbrief naast. – LN, 20-07-2002 eclair (de, -s) • langwerpige soes met banketbakkers- een room, geglaceerd met chocolade of - op een, twee, drie, snel, in een wip mokka - een op drie, een op de drie Eigenlijk krijg je bij de koffie hier bijna een compleet dessert. Met – misschien eendagstoerisme (het) vergeet ik wel wat – een mini-eclair, een • dagtoerisme praline, een chocolaatje, een bonbon, We willen deze regio verder uitbouwen tot twee soorten melk, een paar suikertjes. een boeiende, toeristisch aantrekkelijke Alstublieft. – DM, 02-11-2001 regio en een rijke cultuurhistorische streek voor eendagstoerisme en korte vakanties. ecobonus (de, -sen, vaak -boni) – HN, 09-09-2002 • milieukorting De groenen willen in deze legislatuur eendagstoerist (de, -en) immers nog een aantal dossiers afwerken • dagtoerist, dagjesmens die voor hen belangrijk zijn, zoals de De eendagstoerist die kiest voor een uitstap uit de kernenergie en de invoering vakantie dichtbij vindt zijn gading bij van de ecoboni voor milieuvriendelijke Toeristische Diensten in ons land. – HN, verpakkingen. – BvL, 28-08-2002 21-02-2003 economaat (het, -en) eender (bw.) • administratieve dienst - eender welk, om het even welk, welk... • kantoor van de econoom ook Oorspronkelijk was het de bedoeling dat Van de studenten in het middelbaar de OCMW-campus een sociaal huis zou onderwijs, die hun fiets in eender welk worden, met sociaal restaurant, buiten- politiebureel moesten laten herkeuren, schoolse kinderopvang (IBO), leer- daagde zelfs 30 procent niet op. – GvA, werkplaatsen, technische diensten, 14-08-2002 economaat, kantoren en ga zo maar verder. – HN, 10-07-2002 eenklank - in eenklank met, in harmonie met, in econoom (de, -nomen) overeenstemming met in België ook: Die reflex is niet in eenklank met wat het • administrateur, financieel beheerder geloof belijdt en haalt bovendien niets uit, • huismeester in een kostschool zoals blijkt uit de steeds groeiende onkerksheid en onkerkelijkheid. – DS, e92 05-07-2002 Het ACV heeft het over een 'eerbaar compromis' en zal de tekst voorleggen eenmaal aan de algemene raad. – DS, 29-03-2002 • in België ook als voegwoord - eenmaal (dat) het vakantie is, zodra eerbiedigen het vakantie is, als het eenmaal - een reglement eerbiedigen, een vakantie is reglement nakomen - eenmaal ik op vakantie ben, zodra/als Egypte en Saudi-Arabië sturen aan op een ik op vakantie ben duidelijke boodschap aan het adres van João denkt vaak aan Luísa, maar niet Saddam Hoessein dat Irak volledig moet voortdurend, want eenmaal hij weet dat meewerken met de wapeninspecteurs en zij er het zwijgen toe doet, herneemt hij de resoluties van de VN-Veiligheidsraad zijn gezapige leventje van vroeger. – DM, moet eerbiedigen. – DS, 01-03-2003 07-08-2002 eerder (bw.) eens • in België ook: tamelijk, nogal, • in België ook gebruikt als voegwoord betrekkelijk, redelijk - eens (dat) hij, zodra hij, als hij Fahed verzon een ontsnappingsmogelijk- eenmaal heid. Zijn familie is eerder prominent. Een - eens de regenbui voorbij, na de oom wist een subsidie voor zijn bedrijfs- regenbui, als de regenbui voorbij is voorstel te verkrijgen, en eigenlijk zijn resultaten op korte termijn niet levens- eenzaat (de, eenzaten) noodzakelijk. – DM, 22-07-2002 • eenzelvig persoon, iemand die graag alleen is of afgezonderd leeft eerroof (de) 'Ik was als tiener al een eenzaat', zegt Roy. • het opzettelijk aantasten van 'Ik had wel wat vriendjes op school, maar iemands eer of goede naam door het liefst van al zat ik toch alleen op m'n hem een bepaald feit ten laste te kamer, bezig met vanalles en nog wat.' – leggen, ongeacht of men dit kan LN, 26-07-2002 bewijzen of niet eenzelvigheidskaart (de, -en) eerst • identiteitskaart • pas - hij woont op het eerste, hij woont één eer hoog, op de eerste verdieping - in eer en geweten, naar eer en geweten - eerst en vooral, éérst, op/in de eerste - verklaring op eer, verklaring op plaats erewoord Eerst en vooral deze: spreid uw risico door De voorzitter van de SEC, Harvey Pitt, uw vermogen over verschillende beleg- hoopt met de verklaring op eer van de gingscategorieën te verdelen. – DS, gedelegeerd bestuurders en financiële 20-03-2003 directeurs het vertrouwen van de beleggers in de Amerikaanse bedrijfs- eerstdaags (bw.) wereld te herstellen. – DS, 16-08-2002 • binnenkort eerbaar eetappel (de, -s &-en) • in België ook: respectabel, eerbied- • handappel waardig, aanvaardbaar Hij oogt, zoals de naam het zegt, mooi Het protocolakkoord van februari wordt rood en smaakt zoet en aromatisch. Het behouden, maar met een aantal verduide- is een eetappel die ook in de keuken kan lijkingen, zo luidt het in een mededeling. worden gebruikt. – GvA, 13-05-2000 e93 weer in orde komen, erbovenop eetappelsien (de, -en) komen • sinaasappel om op te eten [een - hij is op zijn effen, hij is weer in orde persappelsien is voor het sap] effenaf (bw.) eetmaal (het, -malen) • helemaal, zonder meer, zonder • maaltijd omweg Het is zoals bij een Chinees eetmaal, met Henin gaf de indruk effenaf bevrijd te zijn zo'n draaischijf, die even bij jou stopt en na haar zege. – GvA, 02-07-2002 dan passeert. Op dat moment kun je - effenaf belachelijk, gewoon, gewoon- beter toetasten, want die schotel komt weg belachelijk later wellicht niet meer terug. – Knack, - iets effenaf weigeren, vlakweg weigeren 07-08-2002 effort (de, -s) eetpeer (de, -peren) • inspanning, extra moeite • handpeer - een efforke doen, een extra inspanning doen eetplaats (de, -en) • eetkamer ei De woonkamer ligt centraal tussen de - een eitje met iemand te pellen hebben, keuken en de eetplaats en is uiterst een appeltje met iemand te schillen gezellig. – LN, 06-07-2002 hebben • meubilair voor de eetkamer Volgens het parket hadden de drie met het slachtoffer, die vroeger tot dezelfde bende zou behoord hebben, nog een eitje te pellen. De drie ontkenden de afrekening, maar de rechter acht hen nu toch schuldig. – HN, 01-03-2003 effectief (bn. en bw.) - met een ei (in zijn broek) zitten, in • onvoorwaardelijk: 10 jaar effectief verlegenheid zitten, bang zijn of - een effectieve straf, onvoorwaardelijke dwars in de maag liggen, boos en straf ongeduldig over iets zijn • daadwerkelijk, de facto 'We zitten met een ei', zegt Claudine - effectief worden, van kracht worden, in Rogiers, 'en we willen er iets aan doen. werking treden Het treft bijna 10.000 mensen in De splitsing van de aandelen van Picanol Vlaanderen. Als de partner overlijdt, die de weefgetouwenbouwer enkele dagen ontstaat financiële discriminatie.' – HN, geleden aankondigde, wordt effectief op 03-03-2003 2 mei. – FET, 14-03-2003 ei (tussenwerpsel) effectieven (de) - ei zo na, bijna, op het nippertje • personeelsbestand, personeelssterkte Het doelpunt zorgde voor te veel euforie Op de politieraad werd meegedeeld dat in de Brugse rangen, want binnen de van de huidige 96 effectieven er 15 minuut stond het ei zo na gelijk. – DS, mobiliteit hebben aangevraagd. Het 08-08-2002 personeelsstatuut van de geïntegreerde politie voorziet vanaf nu per kwartaal een eierkoek (de, -en) mobiliteitscyclus. – HV, 04-07-2002 • gebakken ei, omelet • eierstruif effen - op zijn effen komen/krijgen/raken, eierschelp (de, -en) e94 • eierschaal De nieuwe techniek zou het nu mogelijk eindereeks ➔ eind maken de eieren zeer langzaam op te warmen tot een temperatuur waarbij de eindgeneriek (de, -en) salmonellabacterie gedood wordt zonder • aftiteling dat de inhoud van de eierschelp veran- Maar het lijdt geen twijfel dat de moeder dert. – DM, 02-08-2002 en de zoon, die niet levend de eindgene- riek bereiken, voor Poedovkin slachtoffers eigen (zn.) zijn van de tsaristische dictatuur, net zoals - ik werk voor mijn eigen, ik werk voor de matrozen van de Potemkin voor mezelf Eisenstein. – DM, 24-07-2002 - hij werkt voor zijn eigen, hij is zelfstandige eindmeet (de) - op zijn eigen zijn, eenzaam, alleen • eindstreep, finish (willen) zijn Als het voorstel van Van Quickenborne ongeschonden de eindmeet haalt, dan eigendom ➔ naakt zullen vanaf 1 januari 2004 alle directie- leden en bestuurders van bedrijven uit de eind, einde Bel 20 hun bezoldiging en aandelenbezit - een eind aan iets stellen, een eind aan publiek moeten maken. – DM, 19-02-2003 iets maken - einde seizoen, seizoensopruiming eindtermen (de) - einde reeks, restpartij, restant • vastgestelde normen waaraan De meeste spullen zijn tweedehands, de meeste leerlingen op het einde maar Tipi's verkoopt ook nieuwe einde- van een opleiding moeten voldoen reeks-artikelen. Een bijzonder adres. – LN, Een derde van onze bezoekers zijn 17-04-2002 scholieren. De IJzertoren als Memoriaal Op zijn achttiende zouden pa en ma hem van Vlaamse Ontvoogding behoort het geld voor een eerste auto voorschieten trouwens tot de eindtermen van het om dagelijks van Aalst naar studiestad basisonderwijs. – FET, 31-07-2002 Gent te rijden. Ik hoopte op een 500-tje, maar pa was nuchter en kocht me een eindwerk (het, -en) Lancia Delta, toen een koopje als • afstudeerscriptie, eindscriptie eindereeks. – HN, 24-02-2001 Drie studenten aan de Hogeschool van ➔ straat West-Vlaanderen, richting Informatie en Communicatie Technologie, realiseerden eindejaars (de) voor hun eindwerk een website voor de • laatstejaars student VVV-Leiestreek in Deinze. – HN, 29-07- 2002 eindejaarsfeesten (de) • feesten rond Kerstmis en Nieuwjaar, eisenbundel (de, -s) jaarwisseling • eisenpakket, geheel van eisen Belgische advocaten hebben andere Ook Verhofstadt sprak voor de ervaringen, zo blijkt uit een rondvraag. 'Ik parlementsverkiezingen van 1999 nog stel een piek vast na de eindejaarsfeesten, dreigende Vlaamse taal. De VLD verleidde maar vraag me niet waarom', zegt xxx, de kiezer met een forse Vlaamse advocaat en Vlaams volksvertegenwoordi- eisenbundel. – DS, 06-07-2002 ger. – LN, 17-07-2002 elektrieker (de, -s) eindejaarspremie (de, -s) • elektricien • kerstgratificatie, eindejaarsuitkering e95 element (het, -en) Daardoor is Bush erin geslaagd het • (werk)kracht, medewerker defensiebudget te verhogen en de Wervik – voorzitter Verschaeve: 'Het is aandacht af te leiden van mensenrechten beter dan een paar jaar geleden, maar en milieu. – DM, 04-05-2002 goede elementen promoveren snel naar nationale.' – HN, 26-12-2002 enkel (bn. en bw.) Die lessen zijn nu afgeschaft. Veel - enkele tijd later, enige tijd daarna, iets jongeren vinden het beroep te lastig: later weekendwerk, voortdurend staan, geen te - enkele richting, eenrichtingsverkeer hoge vergoeding. Naar goede elementen Zo zullen auto's in enkele richting rond de is er nochtans vraag. 50 procent van de basiliek en het Elisabethpark toeren terwijl afgestudeerden aan het VI doet verder als de bussen dat in tegengestelde richting zelfstandig kapper of in dienstverband. – doen. – HN, 11-07-2002 HN, 05-12-2002 - enkel geld, kleingeld elfendertig enkel (bw.) • gebruikt om een willekeurig getal • alleen maar, slechts aan te duiden Filosofen wijdden ernstige studies aan enveloppe haar elfendertig gedaantes: punkbonbon • in België ook: budget, beschikbare uit de uitdragerij, geisha-girl, cabaret- middelen danseres met torpedo-bh, reïncarnatie van - onder open/gesloten enveloppe, in een Evita Peron, cyberpunk cowgirl, toege- open/gesloten enveloppe wijde echtgenote en moeder... – Knack, 26-02-2003 enveloppefinanciering (de) Dreigt de derde reeks van 'Kinder- • het toekennen van een bepaald ziekenhuis' niet een van de elfendertig bedrag aan een instelling die docusoaps te worden? – HV, 28-01-2003 daarmee alles moet kunnen betalen, zodat besparingen door de instelling embarras ➔ ambras zelf moeten worden doorgevoerd Begin vorig jaar schakelde Kind & Gezin, embetant ➔ ambetant op vraag van de Vlaamse overheid, over op een systeem van enveloppe- embeteren ➔ ambeteren financiering. Nu, anderhalf jaar later, worden voor het eerst de resultaten van embrayage (de, -s) dat nieuwe systeem duidelijk. Het blijkt • koppelingspedaal van een voertuig dat de enveloppes voor vele crèches lang niet voldoende zijn om alle kosten te embrayeren dekken. – DM, 07-08-2002 • koppelen bij het schakelen tussen versnellingen epistel - iemand zijn epistels lezen, iemand en streng berispen - 't en zal!, het zal niet!, in geen geval! epuratie (de) enggeestig (bn.) • zuivering, opsporing van collabora- • bekrompen van geest, kleingeestig teurs tijdens de Tweede Wereldoor- Sinds de aanslagen hebben de mensen log schrik. Hun gebrek aan onderwijs draagt er nu toe bij dat hun standpunten nog eraan houden ➔ houden enggeestiger zijn geworden dan voordien. e96 ereconsul (de, -s) - zonder (veel) erg, zonder schadelijke • honorair consul of ernstige gevolgen, niet erg Ereconsulaten: aan het hoofd staat de Ook een ziekenwagen vertraagde even de ereconsul, in feite een onbezoldigd ere- stoet. De ambulance diende ter plaatse te ambt. Ereconsuls worden gekozen uit snellen omdat een vrouw langs het mensen die ter plekke goed geïntrodu- parcours bevangen was door de drukte. ceerd zijn en de belangen van België in Zonder veel erg evenwel. – LN, 24-02- het buitenland kunnen behartigen. – GvA, 2003 19-12-2002 erop (bw.) eredame (de, -s) - het zit erop, in België ook: er is ruzie • in België ook: vrouw die als tweede is - het zal erop zitten, het zal stuiven geëindigd in een schoonheids- wedstrijd errond (bw.) De Gentbrugse xxx tapte de mooiste pint • eromheen terwijl Miss Eurobierbeurs xxx uit De zaal zelf zou een gezellige agora Heusden de Gentse xxx als eerste worden, de gebouwen errond een eredame naast zich kreeg. – LN, 15-07- winkelcentrum dat uitkijkt op het 2002 beschermde monument. Een brand, anderhalf jaar geleden, doorkruiste de ereloon (het, -lonen) plannen. De stadsfeestzaal werd bijna • honorarium compleet tot as herleid. – DS, 12-07-2002 Advocaten mogen in ons land hun ereloon volledig zelf bepalen. – DS, 12-07- ertegen 2002 - het zit ertegen, er is ruzie Iedereen wist toch vooraf dat er gegaran- deerd problemen zouden komen. Dat is op elk WK zo. Met een groep van 23 spelers, met bestuur en media daarbij zo'n vijftig man, zonder een vrouw... Dan moet je zelfs nog niet gaan voetballen. Ga met zo'n hoop een week op verlof, zelfs nog geen vijf weken, en het zit ertegen. – DM, 21-08-2002

ervan (bw.) - zij komt ervan, zij komt ervandaan

ervanonder (bw.) eremis (de, -sen) - hij is ervanonder, hij is ervandoor • plechtige eerste mis die een pas - ervanonder trekken, ervandoor trekken gewijde priester opdraagt Pater Daelman deed destijds zijn eremis estaminet (de, -s & -ten) in de parochiekerk. De viering rond zijn 50 • herberg, café jaar priesterschap wordt in contrast Zaterdag 1 maart viert Oostduinkerke 50 geplaatst. – HV, 29-08-2002 jaar carnaval in estaminet De Peerde- visscher. Er is nog meer reden tot vieren: erfenisrecht (het) tussen het estaminet en het visserij- • successierecht museum wordt, ook al voor de 25ste keer, een typische 'carnavalsfoor' gehouden. – erg HV, 28-02-2003 e97 etalagist (de, -en), etalagiste (de, exclusieve (de, -s & -n) -n & -s) • volledige afwijzing van iets/iemand: • etaleur een exclusieve hebben/stellen/uitspreken Bart is etalagist-decorateur van opleiding, tegen iets/iemand samen met vriend Ruud Kraus leidt hij Van Peel benadrukt dat CD&V geen een exclusieve interieurzaak. – BvL, exclusieven tegen personen stelt. – DM, 23-12-2000 15-03-2003 etatisering (de) executieve (de, -n) • nationalisering • tot 1993 benaming van de Het is hem te doen om verzet tegen de regering van een gewest of een 'verregaande drang om nieuwe regeltjes te gemeenschap, deelregering: de maken, de etatisering, de politisering Vlaamse Executieve bijna van heel het middenveld'. – DS, Burgemeester Louis Tobback (SP.A) heeft 11-06-2002 maandagavond tijdens de gemeenteraad aangekondigd dat Leuven een straat wil eten ➔ boter, hand noemen naar de recent overleden minister van staat en gewezen voorzitter van de evenwaardig (bn.) Vlaamse Executieve Gaston Geens, meer • gelijkwaardig bepaald een stuk van de Steengroevelaan Maar niet alle argumenten zijn even- dat door het Interuniversitair Micro- waardig. Laten we duidelijke taal spreken. Electronicacentrum (IMEC) in Heverlee – DS, 29-07-2002 loopt. – BvL, 12-06-2002 evident exploitatieweg (de, -en) • in België ook: vanzelfsprekend, voor • ventweg, parallelweg de hand liggend - het is niet evident dat, het ligt niet voor exploot (het, exploten) de hand dat • prestatie, krachttoer Het is voor ouders die hoger onderwijs Marcel leverde donderdag zelf zijn laatste hebben gevolgd, niet evident om hun kind Tour-exploot af. Hij beklom bij wijze van naar het technisch onderwijs te sturen. – middagaperitief de col de la Colombière, DS, 31-08-2002 maar wel in de omgekeerde richting. – GvA, 26-07-2002 examenkopij (de) • examenwerk expresweg (de, -en) Volgens KU Leuven-jurist xxx konden • autoweg met gelijkvloerse kruisingen studenten in de praktijk vroeger ook al een of aansluitingen beroep doen op een waarnemer tijdens De man dook plots op op de brug over de het mondeling examen en inzage expresweg aan de Canadalaan. – GvA, bekomen in de examenkopij. – DS, 22-02- 23-07-2002 2002 extralegaal (bn.) examenzittijd (de, -en) • bovenwettelijk • examenperiode, vooral van studenten - extralegale voordelen, secundaire uit het hoger onderwijs arbeidsvoorwaarden, wat bovenop ➔ zit, zittijd het loon komt • buitenwettelijk, onwettig ex-cathedraonderwijs (het) ➔ buitenwettelijk, firmawagen • hoorcolleges e98 extremis - in extremis, op het nippertje, op de valreep Maar door het onverwachte ontslag op 1 juli van Bert Anciaux werd de manifestatie in extremis afgelast. – FET, 31-07-2002 ezelsdracht (de) • iets wat te lang duurt ezelsstamp (de) • ontslag - de ezelsstamp krijgen, ontslagen worden De ezelsstamp die je in Gent tegen je gat voelde, moet sporen hebben nagelaten. Kwam dat als een verrassing en had je het al zien aankomen? – LN, 13-07-2002 ezelsvel (het, -len) • diploma Is de stijgende productie van universitaire ezelsvellen en het wagenwijd openen van onze Alma Maters noodzakelijk? – Trends, 24-10-2002

e99 West-Vlamingen Van Renterghem en Poelvoorde hun tegenstanders de factuur presenteren. – HN, 21-05-1999

faculteitskring (de, -en) • studentenvereniging van een bepaalde studierichting

faience (de, -n) • geglazuurde tegel, betegeling - muur met faience, betegelde muur f - faience in keuken, betegelde keuken fabrikeren (fabrikeerde, heeft Het is een flinke investering. Er komt gefabrikeerd) naast een nieuwe vloer, faience en • fabriceren, in elkaar zetten zoldering voorts nog een aardgasleiding en de nieuwe waterleidingen want die faciliteiten (mv.) zitten verstopt. – HN, 26-11-2002 • overheidsvoorzieningen op het gebied van onderwijs en taal voor fakteur ➔ facteur een minderheid op taalgebied faling (de, -en) faciliteitengemeente (de, -n & -s) • faillissement • gemeente met faciliteiten voor Bij het begin van de faling hebben ze ons anderstaligen verteld dat ze rekening gingen houden Enkel in de faciliteitengemeente Drogen- met de werkgelegenheid. – BvL, 24-07- bos hebben we geen vast ankerpunt. – 2002 HN, 12-07-2002 - in faling zijn, failliet zijn facteur (de, -s) fameus (bn.) • postbode • berucht, bekend in ongunstige zin Als een koning werd de sympathieke - je bent een fameuze, je valt me tegen, facteur met een escorte van zware je bent me er eentje motoren door De Gagel gereden, de wijk • in België soms zonder de ongunstige in Merksem waar hij jaar en dag de post betekenis bedeelde maar nog zoveel andere goede - een fameus biertje, een bijzonder goed dingen deed voor de mensen. – HN, biertje 02-07-2002 familiaal (bn.) • betrekking hebbend op het gezin, huiselijk, gezins- - familiaal leven, gezinsleven facturatie 'Na veertien jaar ben ik in alle opzichten • in België vaker gebruikt dan moe. Ik wil eindelijk een rustig familiaal facturering leven hebben', concludeerde Toni in '64. – HN, 01-08-2002 factuur (de, facturen) - familiaal geluk, huiselijk geluk • in België ook: rekening - familiaal bedrijf, familiebedrijf - iemand de factuur presenteren, de - familiale omstandigheden, familieom- rekening presenteren standigheden Ook bij de junioren verwachten we ons - familiale redenen, privé-redenen aan een felle strijd en hopen we dat de - familiaal helpster, gezinsverzorgster, f100 gezinshulp federalisering (de) - familiale (verzekering), verzekering • proces van staatshervorming waarbij tegen de gevolgen van wettelijke nationale bevoegdheden overgehe- aansprakelijkheid, W.A.-verzekering veld worden naar gemeenschappen en gewesten, regionalisering familie ➔ knoopsgat federalist (de, -en) familieconcessie (de) • voorstander van het federale • perceel op het kerkhof, door een staatsmodel familie aangekocht voor het begraven Ik heb ooit voorgesteld om de Vlaamse en van haar leden federale verkiezingen te laten samenval- • familiegraf len, weet u nog. Ik was toen plots geen goede federalist meer. Maar ik was wel familiekunde (de) praktisch. – DS, 06-07-2002 • genealogie feesteling (de, -en) fanionploeg (de, -en) • iemand die gevierd wordt, feest- • kernploeg, eerste elftal varken De nieuwe club krijgt nu nog een jaar de Samen met zijn vrouw Maria die in 1974 tijd om een fanionploeg te vormen, zodat overleed, kreeg de feesteling vier kinderen. men daarna in de seizoen 2003-2004 met – HN, 16-07-2002 een vierde ploeg zal starten. – HN, 08-07- 2002 feesten - iemand feesten, iemand huldigen, in fanionspeler (de, -s) de bloemetjes zetten • kernploegspeler, speler van het eerste elftal fel (bn. en bw.) • moedig, vastberaden, sterk: een felle farce (de, -n) kerel, dat is een felle • in België ook: grap • erg, hevig: fel bang/gelukkig/moe - een farce met iemand uithalen, een grap met iemand uithalen fermette (de, -n & -s) - iets voor de farce doen, voor de grap • tot landhuis verbouwde boerderij - ik heb de farce ook gehad, dat is mij • huis in boerderijstijl ook al eens overkomen, ik heb dat Wie van een rustige fermette in een zeer ook meegemaakt grote weide houdt, heeft dus in Hongkong - farcen, fopartikelen niets verloren. – LN, 20-07-2002 farde (de, -n & -s) • omslag met losse blaadjes schrijfpa- pier in het formaat van een school- schrift • map - een farde sigaretten, een slof sigaretten fardeblad (het, -en) feuter (de) • los blad papier • vilt fatsen (fatste, gefatst) fezelaar (de, -s) • spijbelen • smoezer f101 fezelen (fezelde, gefezeld) • biefstuk van de haas • fluisteren, smoezen Tientallen dozen met kilo's cote à l'os en Er staan misschien geen platanen, maar filet pur verdwenen, net als honderden place de la Loriette heeft alles van een flessen wijn, champagne en andere drank. plein in Napels. De mensen fezelen. Wie – LN, 02-07-2002 er gaat zitten, krijgt gezelschap en zonodig hulp van anderen. – DM, 04-09- fils à papa (de) 2002 • rijkeluiszoontje, verwend iemand ➔ kap finaliteit (de) fiche (de, -s) • doel, oogmerk • stekker ➔ dominofiche In de jaren '80 kwam er een omslag: toen • dossier ging men vooral kunst om de kunst centraal stellen. Vooral de artistieke fiduciaire (de, -s) finaliteit was van belang. – DM, 11-07- • administratiekantoor 2002 • gespecialiseerde studierich- fier (bn. & bw.) ting die met een einddiploma wordt - fier zijn op, trots zijn op afgesloten; specialisatie Ik ben zo fier geworden op mijn uiterlijk. Ik kijk weer graag in de spiegel. Vroeger firmawagen (de, -s) durfde ik niet naar de winkel. Ik stuurde • auto van de zaak, bedrijfsauto Jan om kleren, zo beschaamd was ik. – Niet inbegrepen in de cijfers hiernaast zijn DS, 03-05-2002 extralegale voorwaarden, zoals een - zo fier als een gieter, zo trots als een firmawagen [...], gsm, computer, pauw aandelenopties, groepsverzekering, en Met twee speelsters in de wereldtop-10 dies meer. – LN, 05-07-2002 zijn de Belgen fier als een gieter. – DS, 23-01-2003 fis (de & het, -sen) • bunzing fietsspeld (de, -en) • kreng, serpent, venijnige vrouw • broekklem, broekveer fiscaal (bn.) fietszoektocht (de, -en) - fiscaal raadgever, belastingconsulent • fietsrally, puzzelrit met de fiets fit-o-meter (de, -s) fijnkost (de,-en) • parcours met toestellen voor • delicatessen lichaamsoefeningen in de open lucht om de conditie op peil te houden fikfakken (fikfakte, gefikfakt) • stoeien, ravotten fixe (de) • prutsen, rotzooien • vast loon naast de provisie fikfakkerij (de) flamingant (de, -en) • gestoei • strijder voor de Vlaamse zaak • gepruts De auteur heeft het over zijn kleurloze familieleden, met toch één uitzondering: filet d'Anvers (de) zijn grootvader langs moeders kant, die • rookvlees, gerookt rundvlees een vooraanstaand Antwerps flamingant was. – FET, 17-07-2002 filet pur (de) f102 flandrien (de, -s) Erwin Vervecken: 'Ik kon ook niet achter • wielrenner die op zijn best is in hem door naar links manoeuvreren, want moeilijke omstandigheden als een daar zat handig zijn ploegmaat xxx. Ik voel slecht wegdek of slecht weer me toch wat geflikt. Het was iets té . Karel Steyaert – alias Karel Van Wynen- Vandaar dat ik onmiddellijk een klacht daele, alias Mac Bolle – was manager van indiende.' – DS, 14-01-2002 de Flandriens, een groep West- en Oost- Vlaamse renners die in Frankrijk de grote floche (de, -n & -s) koersen reden en die vaak domineerden. • bundeltje korte draden, franjes Om over die prestaties verslag te kunnen • kwast uitbrengen, richtte hij in 1913 Sportwereld • vrouwelijk schaamhaar op. – DS, 05-07-2002 - de floche trekken/grijpen, een gratis • harde werker ritje op de kermis krijgen De floche van de paardenmolen maakte flauw ➔ uithangen me als jongetje niet blijer. – GvA, 15-07- 2002 flèche (de, -n & -s) • knipperlicht, richtingaanwijzer van flodderen (flodderde, geflodderd) een auto • fladderen • vleien, flikfooien fles (de, -sen) In het groot park zit een jak die met zijn - bier/wijn op flessen trekken, bottelen buik en poten geklemd heeft gezeten - iemand op flessen trekken, beetnemen, tussen een hek. Hij heeft pijnstillers bedriegen. gekregen en is aan de beterhand. 'Hij komt alweer flodderen', zegt verzorger flessen (fleste, geflest) Adri. – GvA, 11-07-2002 - iemand flessen, laten zakken De 54-jarige popzanger Rod Stewart is - geflest zijn, gezakt zijn door een fotograaf betrapt terwijl hij Mijn vriendin moet nog twee jaar ergens in Venetië zit te flodderen met ene studeren. Van samenwonen is er dus xxx, een 28-jarig Engels blond fotomodel voorlopig geen sprake. Bovendien was het met lange benen. – DS, 03-05-2002 dit jaar voor haar erop of eronder met de examens, want ze is al een paar jaar floer (het) geflest geweest. – GvA, 06-07-2002 • (rib)fluweel fleuris (het) floeren (bn.) • pleuritis, pleuris • (rib)fluwelen: een floeren broek • longvliesontsteking florist (de, -en) flik (de, -ken) • bloemkweker, • politieagent, smeris bloemist En dan ontstaan er wel eens intermense- De Halse florist lijke brandjes die ik moet blussen. Dan Ben Vanhooren- vormen zich altijd twee groepen. Eentje beek won op een tegen mij. Die vragen zich luidkeels af internationale rozenwedstrijd in Doue-la- 'waarom die flik zich komt moeien.' – HV, Fontaine in de Franse Loirestreek de 02-07-2002 bronzen medaille. – HN, 25-07-2002 flikken (flikte, geflikt) fluitenier (de, -s) - iemand flikken, in de val lokken, een • scheidsrechter loer draaien Een officiële uitslag kregen de arbiters nog f103 niet, maar bij het horen van de juiste • lange afstand antwoorden sloeg het hart van menig - halve fond, middellange afstand fluitenier op hol. – GvA, 29-07-2002 - veel fond hebben, uithoudingsvermo- gen fluitjesbier (het) • flauw, smakeloos bier, bier met laag fondant (de en bn.) alcoholgehalte • pure chocolade, bittere chocolade 'Belgen kunnen maar niet begrijpen dat de wereld Heineken drinkt. Wij vinden het fonoplaat (de, -platen) fluitjesbier, pis in een fles. Onterecht • grammofoonplaat, plaat echter', zegt xxx van Beerpassion, het magazine voor de bierliefhebber. – LN, foor (de, foren) 05-01-2002 • kermis(plaats), (jaar)markt Ik groeide op de foor op, verzuimde de fluitjesmelk (het) school meer dan dat ik er les volgde en • afgeroomde melk natuurlijk werd ik ook verliefd op de • met water aangelengde melk dochter van een foorreiziger. – DM, 16-03- 2002 fluo, fluostift (de, -en) - Sinksenfoor, grote kermis in Antwer- • markeerstift pen rond Pinksteren - truken van de foor, de kneepjes van fluwijn (de & het, -en) het vak, de geheimen van het vak, de • kussensloop beroepsgeheimen Eerst werden de nu bijna twintig jaar oude foefelaar (de, -s) feiten gereconstrueerd. Hierbij werden • sjacheraar, sjoemelaar alle truken van de foor gebruikt om de Meneer Liman was een bekende advocaat mysterieuze sfeer te benadrukken. die menige rijke foefelaar uit de gevange- Bovenop de geheimzinnige muziek nis wist te houden. – DM, 27-04-2002 hanteerden de programmamakers een ongewone, bevreemdende cameravoering foefelen (foefelde, heeft gefoefeld) en montage en ze maakten overvloedig • vlug wegstoppen, wegmoffelen gebruik van een in tweeën gedeeld • bedriegen, sjoemelen scherm. – DS, 07-01-2003 Valt het menselijk contact tegen – te weinig informatie, aanpraten van foorkramer (de, -s) correcties van zogenoemde • kermisexploitant, kermisreiziger 'deformiteiten' waarmee de patiënt(e) geen probleem heeft, 'foefelen' ten foorwagen (de, -s) opzichte van het Riziv – dan is er maar • kermiswagen één boodschap: wegwezen. Er zijn genoeg bekwame plastisch chirurgen die met hun forcing (de, -en) patiënten op een zeer humane manier - de forcing voeren, het tempo opvoeren, omgaan. – Weekend Knack, 31-07-2002 het zware werk doen [uit de wielrennerij] foert (tussenwerpsel) Tijdens het kamerdebat voerde de • verrek!, bekijk het maar!, zoek het oppositie vooral de forcing toen het luik zelf maar uit! justitie aan bod kwam. – DS, 28-06-2002 Nu zeg ik 'foert', ik train en zwem gewoon voor mezelf. – DM, 29-07-2002 forfait (het) • verstek, afwezigheid op een afspraak fond (de) - forfait geven, niet opkomen of zich f104 terugtrekken, verstek laten gaan • de groep van Franstaligen (meestal Om toch nog een finaleplaats te halen Vlaamse) die zich verzetten tegen de nadat ze als negende eindigde na de gelijkberechtiging van het Vlaams schiftingen, moest ze een ploeggenote Dit is een bittere vaststelling in een met overhalen om forfait te geven. – DM, 01- spijt geschreven maar interessant boekje, 08-2002 waarin Luc Beyer de Ryke de neergang - met forfait winnen, reglementair beschrijft van de francofonie in Vlaande- winnen, zonder een wedstrijd te ren. De titel luidt Lys de Flandre. Lys staat spelen voor lelie, maar de auteur heeft het niet over de bloem, maar over de sociale groep forfaitcijfers, forfaitscore (de) de Leliaerts, welgesteld en francofoon, die • uitslag van een sportwedstrijd in historisch perspectief in tegenstelling waarbij de tegenstander verstek laat wordt gezien tot de Klauwaerts, arm maar gaan, in het voetbal bijvoorbeeld 5-0 Vlaams en proper. Zo was het vroeger. – Als Lommel uit de competitie stapt, DS, 16-07-2002 eindigen alle resterende wedstrijden op een 5-0 forfaitscore. – LN, 20-03-2003 frangipane (de, -s) • amandelspijs als vulling voor gebak form (de) Het ruikt er onweerstaanbaar naar kaneel - in form zijn, in vorm zijn, in conditie en frangipane. – GvA, 17-07-2002 zijn • gebak met amandelspijs, amandel- broodje, amandeltaart fors (de) • kracht frank (de) - veel fors hebben, sterk zijn - zijn frank is (nog niet) gevallen, hij snapt het (nog niet), hij heeft de forsbollen, forsballen (de) geestigheid, de pointe (nog niet) beet • spierballen frank (bn. en bw.) forsig (bn.) • brutaal, vrijpostig, onbeschoft • sterk, krachtig Frans (bn.) foto ➔ trekken - Frans brood, stokbrood Een gratis pakket bestaat uit een fout (de) recycleerbaar kartonnen bord met een - dat is zijn fout, dat is zijn schuld saté van varkensvlees (100 gram), een - in fout zijn, schuld hebben, fout zijn braadworst (90 gram), een slabedje en - in de fout gaan, fout zijn, fout zitten, een stuk Frans brood. – HN, 31-07-2002 tekortschieten ➔ koleire - zonder fout, in ieder geval, zonder mankeren Frans (het) ➔ haar frak (de, -ken) fransdol (bn.) • (over)jas • hevig franskiljons, anti-Vlaams - zijn frak draaien of keren, uit opportu- nisme van standpunt veranderen franskiljon (de, -s) - iemand de frak uitkloppen, iemand • Vlaming die het een pak slaag geven Frans in België wil laten overheersen ➔ pelsen Ze worden hoe langer hoe zeldzamer: de franskiljons, de verfranste Vlamingen. – francofonie (de) LN, 11-07-2002 f105 Wat kan ik, modale Europeaan, persoon- frazelen (frazelde, heeft gefrazeld) lijk doen? Blijven betogen, wat minder • stamelen, murmelen Coca-Cola drinken en af en toe naar het • zacht zingen frietkot gaan in plaats van naar McDonald's?– DM, 24-03-2003 frein (de, -en) • rem frietvet (het, -ten & -en) • frituurvet freinen (freinde, gefreind) Dat gaat van beledigingen, luide muziek freineren (freineerde, gefreineerd) en opzettelijke beschadigingen van • remmen tuinafsluitingen tot het doorsteken van autobanden, het weggieten van afvalwater fret (de) en het storten van frietvet en huisafval in • eten, vreten, voedsel andermans tuin. – HN, 17-03-2003 fretten (frette, gefret) frigo (de, -s) • eten, vreten • koelkast 'Hebt ge niet te veel paaseieren gefret?', In de vroege namiddag vertrekt Per naar hoorde ik een van de olijkste aan zijn de kliniek, maar niet vooraleer hij zijn gasten vragen. Dat is het recht-voor-de- pakje uit de frigo heeft gehaald. – BvL, raap-jargon dat vandaag bij de kijker 01-08-2002 aanslaat. – DS, 29-04-2000 ➔ boter frigobox (de, -en) • koelbox fricandon (de) • gehaktbroodje frigoboxtoerist (de, -en) • dagrecreant, dagtoerist die niet veel fricassee (de) geld uitgeeft voor eten en drinken • vleesragout Picknicken in een aangenaam en rustig Korporaal xxx (50) haast zich te zeggen kader is nagenoeg onmogelijk. Weinig dat hij ook elke dag kookt voor de stopplaatsen beschikken over tafels en pompiers. 'Vers, hé! Vandaag heb ik banken waar de frigoboxtoerist kan eten. – tomatenroomsoep en fricassee met puree HN, 06-06-2001 voorgezet. Dat vergt ook tijd.' – GvA, Dat zo'n snoepreisje naar de sterren 22 29-03-2002 miljoen euro per kop kost is voor de Zuid- ➔ videetje, vol-au-vent Afrikaanse internetmiljardair natuurlijk geen bezwaar. Maar voor de doorsnee friet, frieten frigoboxtoerist blijft het voorlopig een • in frituurolie gebakken aardappel- verre en onbereikbare droom. – GvA, reepjes, patat 30-04-2002 ➔ pak frigorist (de, -en) frietketel (de, -s) • koeltechnicus • frituurpan Elke dag van 14 tot 17 uur demonstreren frikadel (de, -len) de spuitgasten er hoe een brand in een • in België ook: gehaktbal(letje) frietketel geblust moet worden of hoe een zandzakmachine werkt. – HN, 22-07-2002 frikandon ➔ fricandon frietkot (het, -ten & -en) frisco® (de, -'s) • frietkraam, patatkraam • ijsje met chocolade errond op een f106 stokje [oorspronkelijk een merk- kunstlicht in een sterkte die van zaal tot naam] zaal verschilt in functie van de getoonde De groei moet ook komen van nieuwighe- werken. – DS, 01-03-2003 den, zoals een yoghurt-versie van de 'De verzoeningsvergadering zal niet plaats Magnum-frisco's. – DS, 01-08-2002 hebben voor zes maart en kan eventueel worden afgeblazen in functie van de frites ➔ friet resultaten van het geplande overleg met de bedrijfsleiding. Hetzelfde voor de frituur (de, frituren) geplande protestacties', stelt xxx van ACV- • frietkraam Metaal. – HN, 01-03-2003 fronsen (fronste, gefronst) functionaris (de, -sen) • plooien maken in kledingstukken, • rijksambtenaar, staatsambtenaar rimpelen funerarium (het, funeraria) froufrou (de, -s) • uitvaartcentrum, rouwcentrum • ponyhaar Als donor geef je andere mensen een Maar gelukkig voor Walter knippen de nieuw leven en worden de organen en meeste doe-het-zelvers enkel aan hun weefsels weggenomen. Bij wegname van froufrou of rondom hun oren, maar er zijn organen is er achteraf aan het lichaam uitzonderingen. – DM, 13-03-2002 niets te zien. Het groeten in het mortuarium of funerarium en de fruitpap (de) begrafenis kunnen normaal plaatsvinden. • fruithapje – GvA, 13-06-2002 fruitsap (het) fusee (de, -s) • vruchtensap • vuurpijl, stuk vuurwerk Ze haalt een paar kilometer verderop voor haar gasten de beste aardbeien van het fusiegemeente (de, -n & -s) land, koopt bij een boer uit de buurt lokale • gemeente die gevormd is door kazen en bereidt een zeer uitvoerig samenvoeging van gemeenten ontbijt: vers geperst fruitsap, een Eerder dit jaar besliste de gemeente de assortiment kazen, sirop de Liège , paté begraafplaats van Weerde te bestemmen en honing, croissants en koffiekoeken. – als centrale begraafplaats voor de Knack, 24-07-2002 fusiegemeente. – HN, 31-07-2002 frul (de, -len) fusioneren (fusioneerde, gefusio- • lintje, strikje neerd) Hoe meer fantasie, hoe liever. Ruches, zeg • samengaan, samenvoegen, fuseren maar gerust frullen, en smok zetten een Als Antwerpsupporter zeg ik neen tegen modieus, vrouwelijk en feestelijk beeld een fusie. Dat Lambrecht zijn Lokeren laat neer. Zesmaal frul en franje, telkens fusioneren met Beveren, maar dat hij zijn anders. – HN, 11-01-2003 neus uit onze stad haalt. Antwerp gaat • prul nooit samen met Ajax 3. – GvA, • sul 09-08-2002 functie fysiotherapeut (de, -en) - in functie van, afhankelijk van, op • revalidatiearts [een fysiothera- basis van, volgens, op grond van peut is in België een specialist] Het daglicht, dat royaal binnenstroomt ➔ kinesitherapeut langs het dak, wordt aangevuld met f107 fysisch (bn. en bw.) • in België vaak voor: fysiek - fysische inspanning, fysieke inspan- ning Vergeten de vrouwelijke politici dat ons beroep ook nog eens een veel zwaardere fysische inspanning vergt, wij zitten niet op een stoel om te vergaderen, maar werken soms de benen vanonder ons lijf voor een zeer laag loon. – GvA, 23-05- 2002

f108 iets houden In de klas werden gesprekken gevoerd over gevoelens als verliefd zijn, trouw zijn, elkaar gaarne zien, echtscheiding. – HN, 01-03-2002

gadeslaan (sloeg gade, gadegesla- g gen) • goed zorgen voor - zijn kleding gadeslaan, voor zijn kleding zorg dragen gaai (de, -en) • houten mikvogel op een hoge staak, gaine (de, -s) waarnaar men schiet • buikkorset, step-in • staak waarop de mikvogel staat De girdle (of gaine op zijn Vlaams) heet - de gaai afschieten, de beste zijn nu body shaper en is aan een tweede - hij denkt dat hij de gaai heeft afgescho- leven toe. – Knack, 27-11-2002 ten, hij denkt dat hij iets bijzonders Of is de zuigplek terecht démodé, zoals heeft gedaan de vleeskleurige gaine, de intiemspray en de bandana voor honden? – Knack, 16-01- gaaischieten (het en wkw.) 2002 • vogelschieten Gaaischieten, schieten met een hand- galerij (de) boog, kruisboog uitgezonderd, en • in België ook: galerie schietstanden waar bewakingsfirma's oefenen, moeten niet meer door de galet (de, -ten) administratieve molen. – LN, 08-03-1999 • wafel(tje), plat koekje Zijn grootvader, xxx, werkte zowat een gaan eeuw geleden als leerjongen in de • in België vaak voor: lopen, wandelen banketbakkerij xxx in Rijsel en creëerde de - Jantje kan al gaan, Jantje kan al lopen galet door een bolletje deeg in een • in België vaak gebruikt als hulp- eenvoudig wafelijzer te stoppen. – DM, werkwoord voor de toekomstige tijd: 01-06-2001 zullen • in België soms dubbel gebruikt: ik ga galoche (de, -s) gaan zwemmen, ik ga zwemmen • overschoen - naar de veertig, vijftig, zestig enz. gaan, Vroeger, toen schoonmaaksters nog tegen de veertig, vijftig, zestig enz. kuisvrouwen waren, bestonden er lopen plastieken galoches. Het correcte Het aantal hulpagenten moet ook naar de Nederlands is overschoenen, maar de vijftig gaan. – HN, 16-01-2003 klankkleur van galoche schildert beter het - bij iemand gaan, naar iemand gaan gebrek aan elegantie waarmee wij hier te om hem te bezoeken maken hebben. – Knack, 08-12-1999 - hij gaat voor dokter/leraar enz., hij studeert voor dokter/leraar enz. gamma (de & het, -'s) • reeks, serie, assortiment, ruime keus gaanpad (het, -en) • stoep, trottoir gang - in gang schieten, op gang komen, gaarne beginnen - iemand/iets gaarne zien, van iemand/g'Werkgevers die te laat in gang schieten of 109 te weinig inspanningen leveren, zullen in restaurant geen geval op een verlenging kunnen De garçon en rekenen', klinkt het op het kabinet- serveuse zullen Landuyt. – FET, 26-09-2002 wellicht toch liever - in gang brengen, beginnen, starten, op volledig zwart willen gang brengen werken. – Knack, - in gang steken/stellen/zetten, op gang 18-12-2002 brengen, aan de gang brengen Ik vrees dus dat er oorlog komt. De garde (de, -s) machine is in gang gezet en Amerika zal • veldwachter in geen geval gezichtsverlies willen lijden. • boswachter – GvA, 08-03-2003 • conducteur - aan/in gang zijn, bezig zijn, aan de • bewaker gang zijn - op gang zijn, op pad zijn, op stap zijn garde-boue (de, -s) - (iemand) zijn gangen (laten) gaan, • spatbord (iemand) zijn gang (laten) gaan gareren (gareerde, gegareerd) gans (bn. en bw.) - een trein gareren, een trein op een • heel, helemaal zijspoor zetten - de ganse dag, de hele dag - de auto gareren, de auto in de garage 'We exporteren zowel naar de Arabische zetten, de auto stallen landen als naar de Verenigde Staten en Wij voorzien in deze ondergrondse even- worden de ganse dag met de oorlog eens stallingplaatsen die tweehonderd- geconfronteerd', zegt directeur Myriam twintig mensen uit deze buurt eindelijk de Schepers. – BvL, 19-03-2003 kans bieden om ook hun autootje veilig te Toch bleven de verschillende brandweer- gareren. – HN, 13-03-1999 korpsen in de regio de toestand de ganse dag nauwlettend in het oog houden. – garnaal HN, 31-12-2002 - kleine garnaal, minder belangrijk - gans verwoest, helemaal verwoest iemand Ik heb de douanemensen toen gevraagd garagepoort (de, -en) om mij als kleine garnaal te laten vallen in • garagedeur ruil voor alle informatie over de grote Ze drongen ter hoogte van de Zonnekeer vissen. – DM, 02-05-2002 (kant Leopold III-laan) een auto binnen op De mensen hebben onder meer voor de zoek naar buit. Zo vonden ze de sharia gestemd omdat het andere afstandsbediening van de garagepoort rechtssysteem niet functioneerd. Dat is tot van een woning. Ze probeerden het en met corrupt, daar moet je geen grote toestelletje uit en zie, een kantelpoort ging gerechtigheid van verwachten, zeker niet open. – HN, 15-03-2003 als kleine garnaal. Maar de sharia blijkt niet zoveel anders. Opnieuw worden de garagist (de, -en) kleine garnalen bestraft. – DM, 04-05- • garagehouder 2002 De 38-jarige garagist uit Sint-Jans- Molenbeek werd echter gered door een garnierder (de, -s) vriendin aan wie Christel V. iets had gelost • garneerder, stoffeerder over het moordplan. – HN, 19-12-2002 garnieren (garnierde, gegarnierd) garçon (de, -s) • garneren, versieren, opmaken • ober, kelner, bediende in een café of Dan flink opschudden in een met ijs

110 gevulde shaker en in een glas gieten, niet meer brandt. – HN, 18-02-2003 garnieren met een citroenschijfje of een olijf. – DM, 03-05-2002 gat • meubileren - het gat uitgaan/uittrekken, weggaan, ervandoor gaan garniersel (het) - geen stamp onder zijn gat verdienen, • garneersel, versiering niets waard zijn - met zijn gat in de boter vallen, veel gasreuk (de) geluk hebben, het treffen, met zijn • gaslucht neus in de boter vallen Omstreeks 3.45 uur vrijdagochtend nam Je kan van de regen in de drop terechtko- een bewoner van een flat in de men, maar je kan ook met je gat in de Pennepoelstraat, in Mechelen een gasreuk boter vallen. Dat laatste is ons nu waar. – HN, 11-01-2003 overkomen. – LN, 09-11-2002 - geen zittend gat hebben, geen zitvlees gast (de, -en) hebben • jongen, kwajongen, kerel Je kunt de acht bewoners ook niet En je weet tenminste zeker dat die gasten verwijten een zittend gat te hebben. – de gevangenis ingaan. Anders dus niet hé, GvA, 17-04-2002 als het onderzoek te - een Jan van mijn gat, een sukkel, lang duurt worden domoor of opschepper, aansteller ze vrijgelaten voor - zijn gat uitslaan, plezier maken, ze voor de uitgaan rechtbank moeten ➔ babbelgat verschijnen, en zijn ze ribbedebie. gazet (de, -ten) – Humo, 12-08- • dagblad, krant: Gazet van Antwerpen 2002 Ik denk dat ze van mijn bestaan afwist. Ik - de gasten, de lees ook elke dag mijn gazet en ik heb gastjes, de natuurlijk wel gehoord van minister kinderen Durant, maar ik heb geen idee waarom ze • knecht, hulp: ons aan elkaar gekoppeld hebben. – bakkersgast, Humo 12-08-2002 beenhouwersgast - halve gast, leerling, jonge knecht in gazette(n)papier (het) opleiding, halfwas • krantenpapier, slecht papier - volle gast, ervaren vakman, volleerde knecht ge (voornaamwoord) • je, jij gasthuis (het, -huizen) ➔ gij • in België voor: elk soort ziekenhuis Gisterennamiddag hield de brandweer geaccidenteerd (bn.) ook voor het personeel van het OCMW- • beschadigd zijn van een auto door gasthuis in Vilvoorde een blusoefening. – een ongeval HN, 07-10-1999 Bijna alle voertuigen zijn defect of geaccidenteerd. – BvL, 11-12-2002 gasvuur (het, -vuren) • gasfornuis, gaskomfoor, gaskachel geaggregeerde (de, -n) En door een elektronisch mechanisme • leraar, die de aggregatie kan men in het rusthuis ook controleren behaald heeft, leraar met les- of het gasvuur van de bewoners 's gavonds bevoegdheid 111 Aan de Vrije Universiteit Brussel trekt de • premie die ouders voor hun pasgebo- opleiding 'geaggregeerde voor het ren baby ontvangen, kraamgeld secundair onderwijs' sinds twee jaar 50% Kersverse ouders uit Berlaar hoeven sinds meer studenten aan. – GvA, 04-12-2002 dit jaar niet meer te rekenen op een ➔ aggregatie geboortepremie. – LN, 15-01-2003 geassorteerd gebrevetteerd (bn.) • bijpassend • gediplomeerd: gebrevetteerd uitbater Waar vinden we straks nog gouden In het winkelgedeelte wordt het volledige kerstpapier met geassorteerd lint en assortiment pralines, truffels, marsepein tafelversiering? – DM, 24-03-2001 van Neuhaus aangeboden, sinds twee jaar ➔ assorteren gebrevetteerd hofleverancier. – DS, 23-11- 2002 gebaren (gebaarde, gebaard) Hij is als scheidsrechter, tornooileider en • veinzen, doen alsof gebrevetteerd lesgever de harde werker en - van niets gebaren, doen alsof zijn neus de rechterhand van zijn voorzitter. – HN, bloedt, niets laten blijken 26-09-2002 ➔ krommenaas gebroebel (het) gebenedijd • gebrabbel - geen gebenedijd woord, geen stom • geborrel woord ➔ broebelen Laurent sprak op dat ogenblik geen gebenedijd woord Nederlands en hij gebruik ➔ dubbel voelde zich er dan ook behoorlijk eenzaam en ongelukkig. – DS, 19-12-2002 gebuisd (bn.) • gezakt voor een examen, gesjeesd gebeurlijk (bn. en bw.) Als 70 van de 84 scholieren in het derde • eventueel, mogelijk: de directie is niet jaar gebuisd zijn voor het examen fysica verantwoordelijk voor gebeurlijke en de groep slechts 38 procent van de ongevallen punten haalt, dan schort er wat. – HN, 09-01-2003 ➔ buizen

gebuur (de, geburen) • buurman of -vrouw Hoboken krijgt aanstaande zondag gebuur Kontich op bezoek. – LN, 20-12- geblokt (bn.) 2002 • fors van gestalte, stevig gebouwd - geburen, buren Net zo klein, net zo geblokt, net zo - in de geburen, in de buurt razendsnel: Virton wist wat het deed toen het Gomez bij de jeugdschool van Metz gebuurte (de, -n) wegplukte. – HN, 07-11-2002 • buurt geboortelijst (de, -en) gebuurvrouw (de, -en) • lijst van mogelijke geboorte- • buurvrouw geschenken ➔ huwelijkslijst gecrispeerd (bn. en bw.) • verkrampt, gespannen geboortepremie (de, -s) gDe gebeurtenissen situeren zich in een 112 gecrispeerd naoorlogs klimaat waarbij - iets naar zijn gedacht kopen/inrichten extreem-rechtse royalisten en belgicisten enz., iets naar eigen zin of smaak komaf wilden maken met de Vlaamse kopen/inrichten enz. beweging – in diskrediet door de collaboratie – of alles wat in een Koude- gedegouteerd (bn.) Oorlogssfeer zweemde naar commu- - gedegouteerd zijn van/door iets, genoeg nisme. – DS, 23-12-2002 hebben van iets, zijn buik vol hebben van iets gedaan Als je als kiezer gedegouteerd bent van de - met iets gedaan hebben, klaar zijn met klassieke politieke partijen, zijn er genoeg iets democratische manieren om dat duidelijk - ik heb gedaan, ik ben klaar te maken (blanco stem, ongeldige, andere - iets is gedaan, iets is voorbij, afgelo- oppositiepartij genre N-VA). – Knack, 12- pen, uit 06-2002 - de les is gedaan, de les is uit - dat moet nu gedaan zijn, dat moet nu gederangeerd (bn.) afgelopen zijn • van streek, niet lekker, niet helemaal - gedaan met knoeien/liegen enz., in orde afgelopen met knoeien/liegen enz. - van iets gedaan zijn, van iets ontdaan gedrag zijn, onder de indruk zijn - bewijs/getuigschrift van goed gedrag en zeden, bewijs van goed zedelijk gedacht (het, -en) gedrag • gedachte, idee, mening, zin - ik heb er geen gedacht van, ik heb er gedrum (het) geen idee van • gedrang, drukte - een goed gedacht hebben, een goed idee Net als voor de etalages van Saks Fifth hebben Avenue aan de overkant is er een gedrum Of politici van andere partijen uitnodigen van 's ochtends tot 's avonds van mensen wel zo'n goed gedacht is, kan worden met kinderen. – DM, 14-12-2002 betwijfeld. – GvA, 27-04-2002 - een eigen gedacht hebben, een eigen Geel mening hebben • stad in België bekend om de Ik kan tientallen ploegen vormen, maar gezinsverpleging van geesteszieken het is nu de kunst om mijn eigen gedacht - van Geel komen/zijn, gek zijn, niet te blijven volgen.– GvA, 22-10-2002 goed bij zijn hoofd zijn - van gedacht veranderen, van mening veranderen geesteshygiëne (de) Ook Ecolo veranderde van gedacht en • geestelijke gezondheid, geestelijke ging even akkoord om Francorchamps gezondheidszorg uitstel te geven. – DS, 30-11-2002 In de dienst geesteshygiëne van het - in het gedacht zijn dat, van mening OCMW werkt een praatgroep voor ouders zijn dat van jongeren die drugs gebruiken. – LN, - een klein/groot gedacht van iemand 03-02-2001 hebben, een lage/hoge dunk van iemand hebben geestigaard (de, -s) - zijn gedacht doen, zijn zin doen • grapjas, humorist 'Bij de renovatie mocht ik mijn gedacht doen en het is niet de eerste keer dat ik gefoureerd (bn.) een kapel help renoveren', getuigt xxx – • gevuld met crème e.d. HN, 07-09-2002 gNog een specialiteit zijn de 'calissons', 113 gefoureerd met een pasta van amandelen, ➔ sluikstokerij meloen of marsepein. – GvA, 14-09-2002 gehomologeerd ➔ homologeren gefumeerd (bn.) • lichtgekleurd, getint zijn van glas geit (de, -en) Ronde vormen of strakke lijnen, • deux-chevaux, 2-CV, eend gefumeerd, helder of getint: glas is altijd De wagen, een oud 'geitje' van citroën mooi. – Knack, 12-09-2001 geschilderd in geel-rode kleuren waar iedereen een bod kon op doen, is gegeerd (bn.) uiteindelijk verkocht voor de som van • gewild, geliefd, gewenst, in trek, 4.250 euro. – GvA, 24-02-2003 begeerd Omdat voor de verkoop van de toestellen gekapt (het) een factuur wordt uitgeschreven, is de • gehakt (vlees) persoonlijke parkeermeter gegeerd door zelfstandigen en vrije beroepen. – HN, gekend (bn.) 20-01-2003 • bekend, vertrouwd, beroemd De Vlaamse Vereniging voor Familie- gegibber (het) kunde, afdeling Tielt, organiseert voor het • gegiechel eerst een wandel- en fietszoektocht en dit Ook al leverde hun venijn doorgaans van 7 februari tot 5 maart. Dat ze voor hun boeiender televisie op dan welk puberaal eersteling uitgerekend in Pittem belandt is gegibber dan ook. – LN, 08-12-2001 echter niet toevallig. 'De stuwende kracht ➔ gibberen achter dit initiatief is Pittemnaar xxx. Het is dan ook logisch dat hij opteert voor gegradueerd gekend terrein' aldus VVF secretaris xxx. – • een diploma van niet- HN, 31-01-2003 universitair hoger onderwijs behaald hebben gekkekoeienziekte (de) Het aantal jongeren dat afgestudeerd is • dollekoeienziekte als gegradueerd elektricien of Een Ierse tiener die aan het dodelijke elektromechanicus en toch gaat bij- Creutzfeldt-Jacob lijdt, de menselijke vorm studeren voor de titel van (industrieel) van de gekkekoeienziekte (BSE), is ingenieur, is verdubbeld aan de Katholieke begonnen met een experimentele Hogeschool Limburg (KHLim). – BvL, 14- behandeling die nog nooit is getest op 09-2002 mensen. – GvA, 14-01-2003 ➔ graduaat geklasseerd (bn.) gegradueerde (de, -n) • op de monumentenlijst opgenomen, • iemand die gegradueerd is als monument erkend en beschermd ➔ graduaat Hoewel de molen zich niet meer in zijn originele staat bevindt, is ze in 1982 gegriepeerd (bn.) geklasseerd als beschermd monument. – • grieperig DM, 24-01-2003 - gegriepeerd zijn, griep hebben De West-Vlaming is gegriepeerd en geeft gekwetst (bn.) ook voor vandaag in Sint-Niklaas forfait. – • in België ook: lichamelijk gewond, HV, 02-01-2003 geblesseerd Het bestuur hapte meteen toe, te meer geheimstokerij (de, -en) daar verdediger R. vorige week mogelijk • clandestiene stokerij gvoor meerdere weken gekwetst raakte. – 114 HN, 04-02-2003 Op zaterdag 10 november beginnen ➔ kwetsen vrijwilligers om 9 uur aan de jaarlijkse geldomhaling. – HN, 08-11-2001 gekwetste (de, -n) • gewonde geldplaatsing (de, -en) ➔ kwetsen • geldbelegging gelagzaal (de, -zalen) geleerd (bn.) • gelagkamer in een café - hij is geleerd, hij is met scha en • stationsrestauratie schande wijs geworden, hij heeft • foyer van een schouwburg leergeld betaald De plannen om een groot scherm in de gelagzaal te plaatsen, werden in laatste geleid (bn.) instantie opgeborgen. – HN, 03-02-2003 - geleid bezoek, rondleiding Donderdag 23 januari staat de beurs open gelasten (gelastte, gelast) voor het basisonderwijs met een geleid - iemand gelasten met, iemand belasten bezoek aan de Techn-on Westrijd en een met interactieve doe-beurs. – HN, 22-01-2003 - geleide reis, georganiseerde reis met geld (het) begeleiding van een gids - geld als slijk verdienen, veel geld verdienen, geld als water verdienen geleider (de, -s) xxx verdiende geld als slijk, en liet voor • conducteur zijn geliefde een paleis optrekken dat zijn • bestuurder inspiratie vond in de Orient. – DS, 08-09- 2001 gelijk (bw. en vw.) - geld plaatsen, geld beleggen - gelijk wie, onverschillig wie, wie ook - schoon geld, een hele som geld, een Hollywoodfilms over creatieve genieën mooi sommetje moeten dus wel banaal zijn. Er is niets in ➔ liggend, slijk, toegeven, toesteken, Frida dat ons laat voelen dat Frida meer uitleggen, vers een rebel dan u of gelijk wie was. – Knack, 22-01-2003 geldbeugel (de, -s) - gelijk welke persoon, welke persoon • portemonnee ook Meer dan 250 chauffeurs zullen dat alvast - gelijk wanneer, wanneer ook snel voelen in de geldbeugel, want zoveel Je moet weten dat de helft van de kaarten processen-verbaal zijn intussen opgesteld. zwarte kaarten zijn, waarvoor geen regels – LN, 05-02-2003 gelden. Die mag je gelijk wanneer, op gelijk welke manier gebruiken. – LN, geldhond (de, -en) 08-03-2003 • geldwolf, geldduivel, vrek - in gelijk welke omstandigheden, in alle Want zoals God en Allah hun trouwste omstandigheden gelovigen onverbiddelijk op de proef - gelijk (als) ik heb gezegd, zoals ik heb stellen, zo moet ook de beginnende gezegd belegger spitsroeden lopen om te - gelijk stellen, gelijk maken bij bewijzen dat hij meer is dan een kruising sportwedstrijden tussen een hebberige geldhond en een bange wezel. – Trends, 25-10-2001 gelijkaardig (bn.) • soortgelijk, gelijksoortig geldomhaling (de, -en) Een dag eerder pakte VLD-voorzitter Karel • geldinzameling gDe Gucht op een persconferentie uit met 115 een gelijkaardig voorstel. – BvL, 07-02- Gelukkiglijk heeft hij zijn vele vrienden die 2003 hem moed geven en kan hij zijn gedreven- heid uiten in zijn poëzie. – LN, 28-09- gelijken (geleek, geleken) 2002 • in België vaak naast: lijken Het team van de Archeologische Dienst gemak Waasland (ADW) legde onlangs een - op zijn zeven/duizend gemakken, tweede kogge bloot in de geul van het uiterst traag of heel makkelijk toekomstige Deurganckdok. De vondst Op zijn duizend gemakken begint de gelijkt sterk op wat in oktober 2000 aan dominee de post van de afgelopen week het licht kwam. – GvA, 12-08-2002 voor te lezen, met af en toe een grapje dat beloond wordt met gelach en goedkeu- gelijkvloers (het) rend geroep van op de kerkbanken. – • benedenverdieping, gelijkvloerse Knack, 02-10-2002 verdieping, begane grond - gemak van betaling, gemakkelijke De twintigste verdieping zal in beslag betalingsvoorwaarden, betaling in genomen worden door de opsporings- overleg, alles op afbetaling diensten en het arrondissementeel Wanneer hij niet meteen de schuld kan informatiekruispunt. Het gelijkvloers en betalen, kan de werkgever gemak van de eerste verdiepinig zijn voor zone 5 betaling vragen, aan de rechter of aan de oftwel de politie van Schaarbeek. – DM, RSZ. – FET, 15-11-2002 04-05-2002 gemakkelijkheidshalve (bw.) gelijkvormig • gemakshalve - voor gelijkvormig afschrift, voor eens- Om begrijpelijke redenen wil de vader, een luidend afschrift, voor gelijkluidend man uit Willebroek, liever anoniem afschrift blijven. We zullen hem gemakkelijkheids- halve Walter noemen en zijn zoon en gelijkvormigheidsattest (het, -en) dochter Peter en Ann. – GvA, 22-02-2003 • certificaat van overeenstemming gemakkelijkheidsoplossing geluidsmuur (de) (de, -en) • geluidsbarrière • makkelijke oplossing die niet echt Het doel van het actiecomité is de ideaal is, uitweg om moeilijkheden te verlenging en de verhoging van de oude vermijden geluidsmuur, die er al twintig jaar staat. – Als SP.A- en VLD-burgemeesters hun LN, 22-01-2003 onderwijs niet houden, dan kiezen ze vaak de gemakkelijkheidsoplossing. – DM, geluk 05-02-2003 - een geluk met een ongeluk, een geluk bij een ongeluk gemattelasseerd (bn.) • gewatteerd, opgevuld zijn van stoffen gelukken Slaagt de VLD er niet in om de belastin- gemeen gen te doen dalen, dan zal de partij er • gemeen recht, publiek recht ongetwijfeld wel in gelukken om de rokken In de praktijk ging men ervan uit dat deze te verkorten. – DS, 12-06-1999 niet gereglementeerde opties onderwor- ➔ lukken pen waren aan het gemeen recht , en dat zij derhalve belastbaar waren bij de gelukkiglijk (bw.) toekenning. – Trends, 06-02-2003 • gelukkig g 116 gemeenschap (de, -pen) eerstejaarsstudenten een generatie- • een van de drie delen van student. – FET, 21-12-2002 België met een eigen regering en parlement, bevoegd voor persoons- generiek (de) gebonden zaken, zoals onderwijs en • aftiteling, titelrol, begin- en eindtitels cultuur: de Vlaamse, Franse, Duits- van een (televisie-)film talige Gemeenschap Het nieuwe seizoen van Koppen wordt ➔ gewest ingezet met een nieuwe generiek en een nieuw, virtueel decor. – DM, 03-09-2002 gemeenschapsonderwijs (het) Het programma krijgt een nieuw logo, een • officieel onderwijs georgani- nieuwe generiek en een nieuw decor. – seerd door een gemeenschap DM, 27-01-2003 Het stadsbestuur doekte het gemeentelijk ➔ eindgeneriek basisonderwijs op. De scholen gingen over naar het gemeenschapsonderwijs. – geniet (het) HN, 07-02-2003 - hij heeft er weinig/veel geniet van, hij ➔ onderwijs heeft er weinig/veel plezier, genot van gemeentemandataris ➔ mandataris genieten (genoot, genoten) gemeentetaksen ➔ taks - genieten van een goed pensioen/ inkomen, hij heeft, geniet een goed gemeten (bn.) pensioen/inkomen • afgemeten, stijf, voorzichtig genoffel (de, -s) gemeubeld (bn.) • anjer • gemeubileerd In de zestiende eeuw kwamen daar, ook in het Frans, de prachtige namen giroffel en genoffel bij. – HN, 29-12-1999

genster (de, -s) • vonk gendarme (de, -n & -s) Al leuke reacties gekregen van de • rijkswachter ➔ rijkswacht achterban? Mitrailleurs en Agalev, dat In het verlengde daarvan kwam de moet gensters geven. – DM, 24-08-2002 verzuchting dat het niet de taak is van - gensters slaan, opzien baren, een België om gendarme van de wereld te scherpe prestatie leveren spelen. – Metro, 23-01-2003 Toch moet Amélie Poulain nog lang • bazige vrouw, dragonder, manwijf fietsen om de legendarische twee jaar en vier maanden bij te benen die Il postino gendarmerie (de) liep in de Gentse Studio Skoop. Maar • rijkswacht Amélie Poulain slaat commercieel wel • kazerne van de rijkswacht meer gensters dan die film. – DS, 26-04- ➔ rijkswacht 2002 - geen gensters slaan, weinig presteren, generatiestudent (de, -en), niet briljant zijn generatiestudente (de, -n & -s) • student(e) die zich voor het eerst in gepalaber, gepalaver (het) het eerste jaar van het hoger onder- • eindeloos gepraat wijs inschrijft De stewards pikten het niet dat ze voor Aan de universiteiten is 69 procentg van de 'profiteurs' uitgescholden werden, maar 117 gingen na veel gepalaber toch aan de slag. volksmond: 'een geraaktheid'). – HN, – LN, 29-02-2002 24-08-2001 gepeld geraken (geraakte, geraakt) - gepelde biefstuk, biefstuk uit de bil of • in België vaak voor: raken de schouder zonder de pezen - ergens aan geraken, aan iets geraken, In de zelfbedieningen kochten ze telkens iets te pakken krijgen, iets bemachti- de duurste en de goedkoopste biefstuk; in gen de slagerijen vroegen ze de verkopers telkens om 'een zeer malse biefstuk' en gerant (de, -en) 'een gepelde biefstuk'. In alle gevallen • algemenere betekenis in België: kochten ze ook nog een hoeveelheid bedrijfsleider, beheerder, filiaal- gehakt. – GvA, 25-02-1999 houder van een winkel of zaak [niet uitsluitend van een hotel of een gepermitteerd (bn.) restaurant] • gepast, wenselijk De gerant en de kassierster werden met Het is dus gepermitteerd om varkens te touwen vastgebonden op een stoel. – verminken en in worsten te draaien, maar GvA, 03-02-2003 dieren pijnloos bewerken voor de kunst mag niet. – DM, 21-01-2003 gerechtshof (het, -hoven) - dat is niet gepermitteerd, dat past niet, • rechtbank dat is ongehoord, dat is onbetamelijk Nauwelijks was hij zes maanden voordien Niet dat mijn cliënteel dan plots minder tijdens een overbrenging naar het centen had om dure auto's te kopen. gerechtshof van Nijvel uit de celwagen Maar er was toch een zekere schroom. Ze kunnen ontsnappen, of xxx gebruikte de vonden het gewoon niet gepermitteerd wisseltruc om probleemloos uit de naar de buitenwereld of naar hun gevangenis van Nijvel te ontsnappen. – personeel toe. – GvA, 10-01-2003 HN, 27-01-2003 geplekt (bn.) gerief (het) • met rotte plekken, rot zijn van • gerei, gereedschap, benodigdheden, vruchten spullen • gevlekt, smoezelig zijn van kleren Vrijdag was hij de elektrozaak binnen- gerend, had er zijn gerief van de plank geplogenheid (de, -heden) gepakt en was ermee weggelopen voordat • gewoonte, gebruik iemand er erg in had. – HV, 16-01-2003 Enkel de dagelijkse geplogenheid van een ➔ kantoorgerief, kuisgerief, school- training in de schaduw van het stedelijk gerief, tekengerief zwembad. – BvL, 17-01-2003 gerookt (het en bn.) geraadzaam (bn.) • rookvlees • raadzaam, geraden - paardengerookt, ossengerookt, gerookt Volgens NIEUW-fractieleider L. A. zou het paarden- of ossenvlees, rookvlees plaatsen van een geluidsinstallatie op de - gerookt vlees, rookvlees huidige locatie geraadzaam zijn. – HN, 13-09-2002 gerust (bn.) - iemand gerust laten, iemand met rust geraaktheid (de, -heden) laten, niet lastig vallen • beroerte - er niet gerust in zijn, er niet gerust op Elk jaar krijgen gemiddeld 23.000 mensen zijn in België een CVA of beroerte (in degWillockx verwacht niet dat de roerende 118 voorheffing die Belgen in België moeten Met zijn korte, gestuikte en rondbuikige betalen, zal worden verhoogd, hoewel de gestalte is regisseur Peter Jackson al vaak, banken daar niet echt gerust in zijn. – wellicht te vaak, vergeleken met een HN, 23-01-2003 vriendelijke kabouter. – DM, 14-12-2002 gesakker gesyndiceerd (bn.) • gemopper, gefoeter, gevloek - hij is gesyndiceerd, hij is aangesloten De eerste marathonrit, 691 km waarvan bij een vakbond 584 tegen de chrono, zorgde voor meer Vlaanderen telt zo'n 6.500 huisartsen, gesakker in de karavaan. – GvA, 09-01- waarvan 1.600 tot 1.700 gesyndiceerd. – 2003 GvA, 29-10-2002 ➔ sakkeren gesyndiceerde (de, -n) gesatureerd (bn.) • lid van een vakbond • vol, verzadigd Het is al een tijdje crisis in de muziek- getal branche: de markt is gesatureerd en de - niet in getal zijn, niet in voldoende prijzenslag woedt al langer dan vandaag. aantal aanwezig zijn op een vergade- – DM, 04-01-2003 ring geschrift (het) getouw • handschrift, schrift, wijze van - iets op het getouw zetten, iets op touw schrijven zetten - een mooi/lelijk geschrift hebben, een Plan België, het Belgische broertje van de mooi/lelijk handschrift hebben internationale kindgerichte ontwikkelings- organisatie Plan International, heeft een geselen ➔ kat actie op het getouw gezet om geld in te zamelen voor de hongersnood in Zambia gesofisticeerd, gesofistikeerd (bn. en Ethiopië. – GvA, 07-02-2003 en bw.) in België ook: getrokken (bn.) • zeer ingewikkeld, geavanceerd • vermoeid, scherp, mager van gezicht Elke zone heeft een gesofisticeerd Zijn bleke en getrokken gezicht en zijn weerstation, een reservestation en drie consequente schaamtevolle houding op sensoren. – DM, 31-01-2003 het proces spelen in zijn voordeel. – LN, • verfijnd, elegant 03-06-2002 gesteld getrouwheidskaart (de, -en) - gesteld zijn, alles hebben wat je nodig • klantenkaart hebt, klaar zijn Voor de prijs die de klant voor het pakket - lelijk/erg gesteld zijn, er erg aan toe betaalt (5 euro), krijgt de koper 500 zijn, toegetakeld zijn punten op zijn getrouwheidskaart van Dat het echt wel erg gesteld is, blijkt uit Delhaize, zodat de uitgave terugverdiend enkele sites die de commissie bezocht. – is. – LN, 20-01-2003 LN, 01-02-2003 - de gestelde lichamen, de hoogste getrouwheidspremie (de, -s) gezagsdragers • extra rente wanneer spaargeld een langere tijd op een depositoboekje gestuikt (bn.) staat • gedrongen van gestalte, klein van stuk ggetten (mv.) 119 • slobkousen ringsmaatschappij Sofico kreeg het • beenkappen Waalse Gewest het project in 1994 weer op de rails. – DM, 07-02-2003 getuig (het) ➔ gemeenschap • gereedschap • tuig van een dier gewestplan (het, -nen) • uitschot, gepeupel, tuig • officieel structuur- en bestemmingsplan voor een gebied geut (de) Zonevreemde woningen zijn huizen die in • scheut, kleine hoeveelheid vloeistof een verkeerde zone van het gewestplan Meng het eerste deel met de sjalot en de liggen. – FET, 04-02-2003 mayonaise, het tweede deel met een flinke geut bietensap. – DS, 01-02-2003 geweten - in één geut, in één keer, ononderbro- - in geweten, in gemoede, oprecht, ken eerlijk of ernstig, nauwgezet ➔ eer gevecht ➔ regel geweten ➔ weten geven ➔ verstek gewicht ➔ maat gevoelig (bn.) • in België ook: merkbaar, duidelijk, gewonnen ➔ brood opvallend, aanzienlijk: een gevoelige verbetering geworden Iedereen is het er over eens dat dit een - wat zal er van hem geworden?, wat zal gevoelige verbetering zal betekenen voor er van hem terechtkomen? de veiligheid van de zwakke weg- gebruikers. – LN, 04-12-2002 gezaag ➔ zagen gevolg gezever ➔ zeveren - voor gevolg hebben, met zich brengen, leiden tot, tot gevolg hebben gezien - zonder gevolg klasseren, seponeren, • in België niet alleen gebruikt als opzijleggen voorzetsel, ook als voegwoord: Bij het Antwerps gerecht vragen sommi- omdat, aangezien gen zich verbijsterd af waarom het onderzoek naar het schijnhuwelijk tussen gezind xxx en de Belgische xxx zonder gevolg is - hij is goed gezind, hij is goedgehu- geklasseerd – LN, 22-10-2002 meurd Gezwind en goed gezind huppelt Francis gewaarborgd ➔ inkomen Swinnen op en af. – BvL, 09-01-2003 - hij is slecht/vies gezind, hij heeft een gewest (het, -en) slechte bui, is slechtgehumeurd • een van de drie delen van België met een eigen regering en gezondheidsindex (de, -en & parlement, bevoegd voor onder meer -indices) ruimtelijke ordening, milieu, • prijsindex van producten die infrastructuur en werkgelegenheid: geen rekening houdt met de prijzen het Vlaamse, Waalse, Brussels van alcohol, tabak en benzine Hoofdstedelijke Gewest De gezondheidsindex wordt gebruikt om Dankzij de oprichting van de financie-gde lonen, sociale uitkeringen en huurprij- 120 zen aan te passen aan de inflatie. – DS, glazen 31-01-2003 - glazen aardappel, glazige aardappel ➔ index globaal gibberen (gibberde, gegibberd) • in België ook: totaal, in zijn geheel, • giechelen van meisjes alles bij elkaar en precies ['ruw Terwijl de anderen een beetje oneerbiedig geschat' in Nederland] staan te gibberen – zoiets kan toch de Het idee maakt deel uit van een globaal beste overkomen – onderneemt Thieu plan om de hele luchtvaartgroep te verscheidene pogingen om het thuisfront transformeren. – FET, 07-02-2003 te bereiken. – BvL, 11-05-2002 globaliseren (globaliseerde, gierig geglobaliseerd) - gierig met complimentjes/lof enz., • in zijn geheel nemen, samenvoegen, karig, terughoudend met compli- optellen mentjes/lof enz. Hij is gierig met woorden; hij suggereert gloeiend meer dan hij uitlegt. – DS, 15-01-2003 - op gloeiende kolen staan/zitten, op hete kolen zitten gieten (goot, gegoten) • water geven, begieten, besproeien gocart (de, -s) - de planten gieten, de planten water • skelter, trapauto geven, begieten De groep telt 29 leden en de wagen is alvast milieubewust want het is een gocart gieter ➔ fier die volledig overbouwd wordt. – LN, 04-02-2003 gij (voornaamwoord) • in spreektaal vaak voor: je, jij God ➔ hand - op een ik en een gij, in een vloek en een zucht goed ➔ ge - voor je eigen goed, voor je eigen bestwil gilet - op goed-valle-het-uit, op goed geluk af • vestje zonder mouwen dat mannen - van/op zijn goed leven, rente-nieren onder een pak dragen - zwart goed, onteigend kerkelijk bezit, • (gebreid) vestje met mouwen eigendom bij de Franse Revolutie ➔ golf aan kerk of klooster ontroofd giroffel (de) goederentrafiek • anjer • goederenstroom, goederenverkeer ➔ genoffel Oostende ten slotte zag zijn goederen- trafiek stijgen met 28%, wat voldoende glas ➔ uit was om het verdwijnen van de passagiers van Hoverspeed op te vangen. – Trends, glasbraak (de) 09-01-2003 • glasschade VLD-fractieleider Bob Vanhaverbeke vroeg goedgezind (bn.) dan weer aandacht voor de hondenpoep • goedgehumeurd en de glasbraak in de uitgaansbuurten. – ➔gezind HN, 04-02-2003 ggoesting (de) 121 • zin, trek, lust, smaak ging in een provincie Ik heb nog geen slogan, nog geen Als straks de laatste gouwbond van België campagneploeg, alles moet nog ermee stopt, verdwijnt wat de laatste jaren beginnen. Het wordt geen makkelijke een stuk folklore was geworden. – HN, opdracht, maar ik doe het met volle 26-05-2001 goesting. – GvA, 04-03-2003 'Het zijn mensen als een ander. Als zij gouwdag (de, -en) willen koppelen, dan valt daar niets over • vergadering van een gouwbond te zeggen. Het is een kwestie van Ruim 700 kabouters verzamelden goesting', giert ze het uit. – DM, 28-02- zaterdag in Dadipark voor de gouwdag 2003 van de KSA. – HN, 22-04-2002 - een broek vol goesting, geil zijn 'Met goesting bedoel ik het omgekeerde graad van depressiviteit', zegt Kristien • militaire rang Hemmerechts. 'Het is zo'n mooi, typisch - in graad stijgen, bevorderd worden Vlaams woord, dat we het in het • alcoholgehalte in procent Algemeen Nederlands zouden moeten • onderverdeling in het lager en opnemen. Want er bestaat geen alterna- middelbaar onderwijs tief. Een broek vol goesting vind ik - eerste graad, het eerste en tweede eigenlijk nog sprekender', glimlacht de leerjaar schrijfster. – GvA, 16-01-2003 - tweede graad, het derde en vierde - zijn goesting doen, doen wat hij wil leerjaar - zijn goesting eten, zoveel als men wil - derde graad, het vijfde en zesde - ieder zijn goesting, ieder zijn meug leerjaar Of we mekaar graag zagen? Niet echt, Op schooldagen is het programma maar we dachten dat het wel zou beteren. afgestemd op de derde graad van het Mis natuurlijk, want het ging alleen maar basisonderwijs, de eerste graad van het bergaf. We zijn dan maar overeengeko- secundair onderwijs en de studenten men dat ieder zijn goesting kon doen. – pedagogisch hoger onderwijs. – GvA, HN, 19-11-2002 05-02-2003 - tegen mijn goesting, tegen wil en dank, tegen mijn zin graag ➔ zien - goesting of geen goesting, tegen heug en meug graat ➔ koop, tegengoesting - geen graten in iets vinden/zien, er geen bezwaar tegen hebben, er geen been golf (de), golfje (het) in vinden, zien • (gebreid) vestje met mouwen xxx (ACOD) beweert zelfs geen graten te zien in het feit dat postbodes op vrije gouverneur (de, -s) dagen elders bijverdienen. – Krant op • hoofd van een provincie, zondag, 01-09-2002 commissaris van de koningin - zo mager als een graat, erg mager Gouverneur Balthazar schorste de beslissing van het Gentse OCMW van eind vorig jaar, waarbij het OCMW zijn Poetsdienst en Gezinszorg overdroeg aan twee vzw's. – HN, 07-02-2003 gouwbond (de, -en) graatmager (bn.) • bond van de verschillende afdelingen • broodmager, erg mager van een organisatie of jeugdbewe-gKate was met haar 1,68 meter te klein naar 122 modelnormen. Bovendien was ze graat- ➔ nummer, paling mager en had ze een lui oog. – DS, 18-01- 2003 grollen (grolde, gegrold) • brommen, knorren, een brommend gracht of rommelend geluid maken • in België ook: sloot - mijn buik/maag begint te grollen, mijn - oude koeien uit de gracht halen, oude maag begint te knorren koeien uit de sloot halen Met de regelmaat van de klok begint zijn maag te grollen en moet hij wat eten. – graduaat (het) LN, 01-06-2002 • graad in het hoger onderwijs • mopperen, knorren van het korte type [1 cyclus van 3 jaar] Koning Gyanedra schenkt zijn enige grolpot (de) dochter Prerna (24) aan haar verloofde • brompot Raj Bahadur Singh, een 29-jarige graduaat informatica. – HV, 22-01-2003 grommelen (grommelde, • studie als voorbereiding op die graad gegrommeld) ➔ gegradueerd, gegradueerde • mopperen, brommen, knorren Sinds de politiehervorming grommelen de grasplein (het, -en) gemeenten, die een flink deel van hun • grasperk, grasveld budget aan de hervorming moeten besteden. – DS, 20-01-2003 grieventrommel (de) • geheel van eisen, klachten bezwaren grond van een groep tegen de overheid, - ten gronde, in essentie, de kern van de vooral van Vlaamsgezinden zaak De eerste Vlaamse Mars op Brussel De vrouwen bedelen, de mannen klussen markeerde een omslag in de krachts- waar mogelijk bij, maar ten gronde is het verhoudingen tussen Vlamingen en einde van de bewoners nabij. – DM, Franstaligen. De Vlamingen roerden de 04-01-2003 grieventrommel, zoals dat in de taal van die tijd heette. – Knack, 16-10-2002 grondslag - aan de grondslag liggen van, ten gril grondslag liggen aan, aan de basis - aprilse grillen, veranderlijk weer in liggen van april Aprilse grillen midden in de zomer, weer- grootlint (het, -en) mannen hebben er maar één woord voor: • hoogste klasse van de de koudeput. – DM, 08-08-2002 Leopoldsorde - maartse buien, aprilse grillen, wissel- vallig weer in het voorjaar grootnonkel, grootoom (de, -s) • oudoom groen De VS-immigratiedienst leverde een - groen lachen, zuurzoet lachen, lachen tijdelijke verblijfsvergunning af, onder het als een boer die kiespijn heeft hoederecht van een eerder uitgeweken Dirk viel op tussen de manifestanten met grootnonkel in Miami. – HN, 08-04-2000 zijn groene pruik. Hij kan dan ook alleen maar groen lachen. – HV, 13-12-2002 grootstad (de, -steden) - hij is nog groen achter zijn oren, hij is • in België vaak voor: grote stad, nog niet droog achter zijn oren, hij is wereldstad nog onervaren gMenen is met 30.000 inwoners te klein 123 om als stad op te vallen in Vlaanderen, bijzonder gunstkoopje gedaan. – HN, maar door zijn ligging heeft het wel 23-02-2002 'problemen' die eigen zijn aan de grootstad. – DM, 07-02-2003 gunstmaatregel (de, -en) • gratie groottante (de, -s) De rechter had hem toen een gunst- • oudtante maatregel verleend gekoppeld aan probatievoorwaarden, waardoor hij op grootwarenhuis (het, -huizen) vrije voeten kon blijven. – HN, 07-02-2003 • warenhuis, supermarkt • uitzonderlijke maatregel Een vzw gebouwd rond de basketbalploeg zal de zaal financieren met de verkoop gunstprijs (de, -prijzen) van appartementen en een groot- • spotprijs, voordelige, verlaagde prijs warenhuis op de site die gesitueerd is Bovendien zou dat volgens hen moeten naast het voetbalstadion. – BvL, 03-02- kunnen tegen een gunstprijs voor 2003 studenten en gezinnen waarvan meer kinderen een treinkaart kopen. – HN, grosse caisse (de) 15-01-2003 • grote trom, Turkse trom gunsttarief (het, -tarieven) grossist (de, -en) • voordelig tarief, verlaagd tarief • grossier De coördinatiecentra doen financiële Alleen de apotheker en de grossist lijken verrichtingen voor bedrijven tegen een op het eerste gezicht financieel nadeel te fiscaal gunsttarief. – FET, 21-01-2003 hebben bij de maatregel. – DM, 20-12- 2002 gunstvoorwaarden (mv.) • gunstige voorwaarden gruw Om misbruiken te voorkomen en om het - een gruw hebben van, een afkeer sociale belang te onderstrepen staat in de hebben van memorie van toelichting ook dat het plan op het gehele personeel van toepassing guichet (het, -s) moet zijn en dat de gunstvoorwaarden • loket voor elke werknemer gelden. – DS, 14-11- 2002 guidon (de, -s) • fietsstuur Ik dacht dat ik het vandaag niet zou overleven. Ik schreeuwde Petacchi en Lombardi in de oortjes dat ze de dove Cipo moesten zeggen dat hij moest sprinten tot zijn guidon scheef trok. Tot het laatste greintje macht. De missie is geslaagd. – HN, 14-10-2002 gunstaanbod (het) • voordelige aanbieding gunstkoopje (het, -s) • voordelig koopje, voordelige aanbie- ding Het Gentse korps heeft alleszins eeng 124 haar - iemand van haar noch pluim(en) kennen, helemaal niet kennen Ter voorbereiding maak ik kennis met drie mensen, die ik voordien van haar noch pluim kende. – FET, 11-12-2002 - Frans met haar op, erbarmelijk, slecht, stuntelig Frans Kijk eens in de politiek. Wat minister h Tavernier bijvoorbeeld spreekt, dat is ook haag Frans met haar op, zulle. – BvL, 21-12- - achter de haag lopen, spijbelen 2002 - dat is bij/met het haar/de haren haagschool getrokken/gesleurd, dat is overdreven - haagschool houden, de school voorgesteld, dat is er met de haren verzuimen, spijbelen bijgesleept Daar staat weliswaar tegenover dat de Mannen hebben door hun extra aan school, in samenwerking met het PMS- testosteron inderdaad wat meer aanleg tot centrum, ernstige inspanningen moet fysieke agressie. Maar van daaruit de stap leveren om leerlingen die haagschool zetten naar intellectuele agressie lijkt mij lopen daarover aan te spreken en grondig bij de haren getrokken. In denksporten te begeleiden. – DS, 03-09-1999 wordt impulsief gedrag zelfs afgestraft. – GvA, 10-12-2002 haak - rood worden tot in zijn haar, blozen tot - met haken en ogen aaneen/aan elkaar over zijn oren hangen, met leugens en bedrog of slordig, zonder structuur in elkaar haarklieven (wkw.) zitten • muggenziften, vitten, haarkloven Experts klagen dat de wet met haken en Tegenover de Gentse procureur Soenen, ogen aan elkaar hangt. – De Tijd, 09-02- substituut De Rouck en speurders van de 2004 BOB van Gent kwam het tot een partijtje - uit de haak zijn, defect zijn van zaken haarklieven over gebeurtenissen uit de of niet in orde zijn, uit de toon vallen jeugd van Louf. – DM, 19-01-1998 van personen Door de hitte en de ontploffing van een haarkliever (de, -s) gasfles is de woning beschadigd. Enkele • muggenzifter, vitter, haarklover vensters zijn stuk gesprongen en de Viel er op dit concert dan echt niets aan te ramen zelf staan uit de haak. – HN, 03-01- merken? Toch wel, en je hoefde helemaal 2003 niet doorgeleerd te hebben voor haar- - zijn haak erin slaan, zich in een kliever om te horen dat een overdaad aan gesprek mengen wilde rocksongs het concert soms wat uit evenwicht bracht. – DM, 24-02-2001 haan - de haan van het kot, de baas van een haarklieverij (de) zaak of het hoofd van het gezin of de • muggenzifterij, vitterij, haarkloverij belhamel 'Toegegeven, het is haarklieverij', schrijft - Engels haantje, krielhaantje Vermeersch, 'maar de wetenschapspagina van De Standaard is van zo'n hoog niveau haantje-vooruit dat het niet ongepast is.' We hadden het • haantje-de-voorste zelf niet beter kunnen formuleren. – DS, 06-01-2003 h125 halen haarzak (de, -ken) - het halen op/van iemand/iets, het • vals spel winnen van, de overhand krijgen op - haarzak doen, vals spelen half haarzakken (wkw.) - zich half en half voelen, zich goed, • vals spelen noch slecht voelen • ruzie zoeken - twee uur en een half, twee en een half uur haarzakkerij (de) ➔ fond, gast, intern • vals spel, bedrog halfoogst (de) haas • midden augustus, 15 augustus - niet van een haas gemaakt zijn, niet Het is een traditie geworden dat op vlug zijn halfoogst, op 15 augustus, de Landelijke - haas gegeten hebben, haast hebben Gilde, afdeling Sint-Niklaas Gooik, haar - van kromme haas gebaren, zich van de oogstfeesten organiseert. – LN, 17-08- domme houden, doen of je nergens 2002 van weet Eén van de kinderen uit de buurt had een halfopen ruit ingegooid. Ze gebaarden allemaal van - halfopen bebouwing, huis dat één kromme haas, dus moest ik verscheidene zijgevel deelt met het huis ernaast, keren vragen: Wie heeft da gedaan? – HV, twee-onder-één-kapwoning 23-02-2002 Het nieuwe dorp zal plaats bieden aan minstens honderdvijftig woningen, haast hoofdzakelijk in halfopen bebouwing. – - in zeven haasten, in allerijl LN, 19-12-2002 In zeven haasten zette ik m'n fiets op de ➔ bebouwing te kleine stoep. De fiets viel om. Een grote rosbief van wel drie kilo viel uit mijn mand halfrond (het) en rolde recht in een paardenvijg. – HN, • halfronde zaal van het parlement: het 30-12-2002 parlementaire halfrond - haast en spoed is zelden goed, haastige • het parlement spoed is zelden goed Haast en spoed is zelden goed. In de halftop (bw.) krant van gisteren sloop een foutje in de • halfstok titel van het stuk over Cinécity. Niet in maart 2004 zal Cinecity van naam hallucinant (bn.) veranderen, maar in maart 2003. – GvA, • in België ook: verbijsterend, onthut- 14-09-2002 send, onvoorstelbaar, onwaarschijn- lijk hagelbol (de, -len) Volgens De Clerck is er een stembus- • hagelsteen, hagelkorrel akkoord tussen de paars-groene partijen We hebben betrouwbare informatie om door te gaan na de verkiezingen en is binnen van mensen die een hagelbol men vier maanden vóór de stembusslag van zeven centimeter bezitten. In het al begonnen met het formatieberaad. Hij Guinness Book of Records las ik dat in had het over een 'hallucinante parings- Kansas (VS) een hagelsteen is gevallen dans'. – GvA, 23-01-2003 van negentien centimeter doorsnede! – Stad wil af van 'hallucinante contracten' GvA, 20-06-1998 met publiciteitsfirma. Janssens: 'Die eerste contracten zijn hallucinant. In '91 h126 kreeg Antwerpen een minimale vergoe- hands verkopen, iets uit de hand ding van vijfduizend frank per zuil. Het verkopen tweede contract van '93 is nog erger. De - iemand aan de hand hebben, door stad kreeg geen frank, maar een paar iemand opgehouden worden, aan de vlaggen en één zuil waarin een openbaar praat gehouden worden toilet was gebouwd.' – LN, 27-02-2003 - iets aan de hand hebben, last, proble- men hebben halvelings (bw.) - uit iemands handen eten, afhankelijk • gedeeltelijk, min of meer, een beetje, zijn van iemand enigszins Omdat een bedrijf als Kirch over kop is Had u die spectaculaire overwinning gegaan, houden ze de prijzen kunstmatig verwacht? Ik had halvelings gedacht dat ik hoog. Met als slachtoffer de voetbalfan. Ik kon winnen. Ik had niet verwacht dat ik ga dit aankaarten op de eerstvolgende geen fout zou maken. – DS, 18-12-2002 vergadering van de Europese voetbalbond Uefa. Maar ik verwacht er niet veel heil hamer ➔ klop van. Ook de Uefa eet uit de hand van de tv-concerns. – HN, 16-10-2002 hamerslingeren (wkw.) - zonder handen rijden, met losse • kogelslingeren handen rijden Een politiek zwaargewicht is Kathleen xxx - onschuldige hand, iemand die door nog niet, maar met de ijzeren kogel van loting de winnaar eruit pikt het hamerslingeren jongleert de dame De vijf winnaars, door een onschuldige alsof het een plastic bal is. – GvA, 03-01- hand gekozen ontvangen elk 2 filmtickets. 2003 – BvL, 10-08-2002 hand handborstel (de, -s) - een handje toesteken, een handje • stoffer helpen, enige hulp verlenen Hij vraagt al vijf jaar een permanente Om te beginnen kunt u de opname van helper om de vuiligheid tussen stoepran- alcohol vertragen. Eet een doos sardienen den en geparkeerde wagens met de voor u uitgaat, de vis- en olijfolie is goed handborstel weg te keren tot voor de voor u. Of drink ten minste een eetlepel borstel van de veegwagen. – HN, 07-06- zuivere olijfolie. Ideaal zijn producten die 2001 de lever een handje toesteken. – FET, 28-12-2002 handeling - van de hand Gods geslagen, - ergens handeling van hebben, iets verlamd van schrik, van verbazing kunnen hanteren, iets goed kunnen Toen eigenaar Luc Simon hem op de hoogte stelde, stamelde de nietsvermoe- handelsfonds (het, -en) dende dertiger uit Denderleeuw 'dat is • handelszaak goed', waarna hij als van de hand Gods geslagen vertrok naar Brussel om zijn handelsfoor (de, -foren) cheque te innen. Luc Simon won ooit zelf • handelsbeurs, jaarbeurs de grote pot. – HN, 27-11-2002 Nu blijft er alleen nog een aaneenschake- - hij heeft er een handje van weg om, hij ling van protserige commerciële heeft er een handje van om ambassades van de grote internationale Ook andere bedrijven hebben er een huizen. Het lijkt meer op een handelsfoor handje van weg geregeld miljarden af te dan een winkelstraat. – HN, 13-12-2002 boeken op goodwill, voorraden of als herstructureringslast. – FET, 18-12-2002 handelshuis (het, -huizen) - iets uit ter hand verkopen, iets onder- • winkelpand, winkel h127 In een woning aan de Schabbestraat • hands in de sport wisten onbekenden in de nacht van Na tien minuten verloor ik de bal aan zaterdag op zondag juwelen buit te Totti, waarna Moons een handsfout moest maken. Uit het aanpalende handelshuis maken en rood kreeg. – LN, 22-10-2002 verdween een geldsom. – HN, 06-01-2003 • handelsfirma handteken (het) • handtekening Na het optreden volgde immers een handteken- en cadeautjes-sessie die langer duurde dan het concert zelf. – LN, handelsingenieur (de, -s) 20-09-2002 • persoon met een universitaire titel in de economische wetenschap- hannekesnest (het, -en) pen • bende, troep Deze maand staan de semesterexamens Maar bega niet de fout om vanaf de eerste handelsingenieur in de KUL op het dag die twee mensen op straat te zetten, programma en dus wordt het stoom want dan krijgt ge heel den hannekesnest afblazen. – LN, 07-01-2003 op uw kop. – Knack, 31-01-2001 handelsrechtbank (de, -en) hapering (de, -en) • rechtbank van koophandel, • moeilijkheid, probleem handelskamer • onderbreking: zonder haperingen De handelsrechtbank van Kortrijk maakte De omzetcurve toont sinds de eerste dag het bestaande akkoord ongedaan omdat een stijgende lijn, met een kleine hapering het bedrijf niet langer voldeed aan het in 1990. Toen verwoestte een zware brand herstelplan dat het zelf had opgesteld. – de bedrijfsinfrastructuur, maar de familie HN, 02-01-2003 noch de medewerkers legden zich bij de ramp neer. – FET, 28-12-2002 handelswoning (de, -en) • winkelpand, winkel happen Omdat de vroegere handelswoning in het - happen en snappen, snauwen centrum gelegen is, was dit volgens de bevoegde schepen Jacobs een ideale hard locatie voor de buitenschoolse kinderop- - een harde kop, een stijfkop vang. – HN, 13-03-1999 Er was zelfs een fles (of drie) vuurrode • handelsfirma wijn op tafel gekomen. Van Marcel wordt gezegd dat hij nogal een harde kop heeft, handgeklap maar die wijn was toch nog een slok - bij handgeklap, bij acclamatie koppiger. – BvL, 25-04-2002 De CVP-voorzitter wordt vandaag verkozen op een congres. Het zal een haring stemming bij handgeklap zijn. Niemand - zijn haring braadt niet, hij krijgt zijn voelde zich geroepen om tegen stemmen- zin niet trekker Stefaan De Clerck in de arena te 'Uw haring braadt niet. Door preventief treden. – DM, 09-10-1999 controles te doen, hebben we alles gedaan opdat de volksgezondheid niet in gevaar handlanger (de, -s) zou komen', schreeuwde De Crem. – HN, • in België ook: ondergeschikt helper 13-04-2000 van een metselaar, opperman - zo mager als een haring, zo mager als een lat handsfout (de, -en), handspel (het) - een haring, een broodmager iemand h128 vreemdelingen, die voor het geld kiezen. – hart DS, 03-01-2003 - ergens het hart van in zijn, zeer teleurgesteld, aangeslagen of hart(en)vreter (de, -s) ontmoedigd zijn • egoïst, onaangenaam iemand Hij leefde als een kluizenaar in het Wekelijks word ik uitgescholden voor Spaanse vissersdorp Camelle, maar toen hartvreter, dief, bemoeial, aftroggelaar... Manfred xxx afgelopen week dood Vorige week riep een kerel door de bus of gevonden werd in zijn woning, waren de ik slaag moest hebben toen ik mijn hand dorpelingen er het hart van in. – DM, omhoogstak naar de omroepradio om 04-01-2003 bijstand te vragen. – GvA, 28-02-2001 - van zijn hart een steen maken, zijn • treiteraar, pestkop gevoelens onderdrukken, ongevoelig zijn voor het leed van anderen hartinfarct We besloten dan maar van ons hart een - een hartinfarct doen, een hartinfarct steen te maken en de zaak onmiddellijk te krijgen verkopen. Ik heb veel traantjes gelaten maar sta achter de beslissing van mijn hartsgrondig (bn. en bw.) man. – HN, 23-12-2002 • hartgrondig - zijn hart opvreten/opeten, veel verdriet Essenbeek slaakt een zucht van opluch- hebben, hartzeer hebben ting. Iedereen was het omrijden en de file Ook zijn er weinig seriemoordenaars om de E429 te kruisen na negen maanden bekend die er na een paar keer genoeg werken hartsgrondig beu. – HN, 04-12- van krijgen en hun hart opvreten van spijt. 2002 – FET, 16-06-2001 - het niet aan zijn hart laten komen, zich hazenmond (de, -en) er niets van aantrekken • hazenlip Niet dat ze het aan hun hart laten komen: nergens thuis zijn mag dan ongemakkelijk heenmatch, heenwedstrijd(de) aanvoelen, het is een prima manier om je • eerste wedstrijd waarop nog een overal staande te houden. ‘Volmaakt is de revanche- of returnwedstrijd volgt man voor wie de hele wereld een vreemd Zaterdag, in de derde set van de land is.' – DS, 25-07-2002 heenmatch in Maasmechelen, liep ➔ nauw kapitein Contreras een gecompliceerde breuk op aan de linkerpink. – HN, 07-01- hartcrisis (de) 2003 • hartaanval, hartinfarct Ook de Chinezen waren niet onverdeeld heenronde (de, -n & -s) tevreden met het bezoek, ze vreesden dat • eerste helft van een competitie Elisabeth, al ver in de tachtig, de lastige Met 31 punten en een vijfde plaats in de reis niet zou aankunnen. Hun vrees werd ranglijst is men op Daknam best tevreden bijna bewaarheid, ze heeft er inderdaad over de heenronde. – GvA, 07-01-2003 een kleine hartcrisis gekregen. – Knack, 31-10-2001 heerkracht (de) • overmacht hartenklop Ik dacht dat een bedrijf dat goed beheerd - de hartenklop krijgen, hartkloppingen wordt, niet in de problemen kon komen krijgen (tenzij in geval van heerkracht). – LN, Ik wil niet te Vlaams klinken, maar ik voel 06-10-2001 tegenwoordig amper nog de hartenklop ➔ heirkracht van de lokale spelers. Het zijn allemaal h129 heimelijk hebben aan natuur om even tot rust te • in België ook: gluiperig, geniepig komen en te kunnen herbronnen. – - een heimelijke deugniet, een geniepige Knack, 01-01-2003 vent herdoen (herdeed, herdaan) heirkracht (de) • opnieuw doen, overdoen, herstellen • overmacht Toen het bij de aanvang van de derde Tot voor enkele jaren gold nog dat de periode vrij snel 3-0 werd, leek de partij onproductiviteit moest te wijten zijn aan gespeeld. Maar Turnhout vocht terug, en buitengewone omstandigheden, die bij een 3-2 tussenstand was alles te onafhankelijk zijn van de wil van de herdoen. – LN, 06-01-2003 belastingplichtige (bv. heirkracht of faillissement). – FET, 15-11-2002 herinrichten (richtte herin, her- ➔ heerkracht ingericht) • reorganiseren hekken (het, -s) We willen een zone-30 invoeren in de • hek schoolomgevingen en de omgeving van Onkruid, takken en andere rommel de Sint-Pieterskerk herinrichten. Vooral de stapelen zich op voor het hekken van het veiligheid van de fietsers moet vergroten. waterspaarbekken. De gevolgen laten zich – HN, 07-01-2003 raden. – LN, 31-12-2002 herinrichting (de, -en) helft • reorganisatie - in de helft, op de helft, halverwege Ondanks de relatieve welvaart gebeurt er dus weinig of niets. Geen herinrichting helledonker (bn.) van de dorpskern, geen vernieuwing van • aardedonker, pikdonker, stikdonker riolering in de Lege Veldkant, uitstel van Wellicht hebben de behulpzame bewoners heraanleg van de zogenaamde Blokjes- op die manier ongevallen voorkomen, straten en van het Jongerenontmoetings- want op dit stuk weg is het helledonker en centrum... Spijtig. – GvA, 07-01-2002 een hindernis merk je in zo'n omstandig- heden niet snel op. – LN, 29-10-2002 herkansen (herkanste, herkanst) • opnieuw zijn kans wagen helmen (helmde, gehelmd) Wie een positieve beoordeling krijgt, • galmen, weerklinken maakt een financiële promotie en/of stijgt op de ladder. Wie een negatieve beoorde- helpster ➔ familiaal ling krijgt, moet het jaar daarop her- kansen. – FET, 18-12-2002 hennenhok (het, -ken), hennenkot (het, -en) herleiden (herleidde, herleid) • kippenhok • in België ook: verminderen, reduce- ren, terugbrengen: iets tot de helft her herleiden - van her, opnieuw Om het rondrijden op het containerpark tot een minimum te herleiden zijn de herbronnen (herbronde, herbrond) containers herschikt. – HN, 06-01-2003 • terugkeren naar de bron, nieuwe, vooral geestelijke kracht aanspreken hernemen (hernam, hernomen) Het gaat over een duurzame toekomst • hervatten: het werk hernemen voor natuur én voor mensen, die in deze Opnieuw werken of blijven staken? Dat is hectische tijd zo vaak écht behoefte de vraag waarover de 3.100 werknemers h130 van Renault-Vilvoorde zich donderdag buigen tijdens een referendum. Volgens herpakken (herpakte, herpakt) vakbondsleiders Georges Jacquemijn - zich herpakken, herstellen, beter (ACV) en Karel Gacoms (CMB) is het werk worden, bekomen, hervatten hernemen de beste strategie. – GvA, U hebt gezegd dat Durant zich moet 08-04-1997 herpakken, maar toen had ze haar - de lessen hernemen op 1 september, de politieke vel in het parlement al gered. – lessen worden hervat op 1 september Knack, 21-05-2002 De school blijft in ieder geval maandag en Na een moeilijke start heeft de realitysoap dinsdag dicht. Het is nog niet duideliijk of Big brother zich weliswaar enigszins de lessen zullen hernomen worden en herpakt, maar dat was niet voldoende om waar de 700 leerlingen naar toe moeten. – de meubelen te redden. – DS, 04-12-2002 GvA, 29-04-2002 • herstellen, opleven: de handel/ economie herneemt Microsoft en Intel waren in heel goede doen nadat uit het halfjaarlijks onderzoek hersteldienst (de) van het Institute for Supply Management • servicedienst: eigen hersteldienst – de club van de aankoopdirecteuren – Een kapotte vlotter van het toilet volstaat bleek dat steeds meer bedrijven plannen om de hersteldienst uit te laten rukken. – hebben om meer te investeren zodra DM, 07-12-2002 duidelijk wordt dat de economie herneemt. – HV, 11-12-2002 herstellen (herstelde, hersteld) • herhalen • in België vaak gebruikt voor: - een toneelstuk hernemen, een toneel- repareren stuk weer opvoeren Het figuratieve zonnestelsel in het Cité Theater herneemt oud toneelstuk – voetgangersgebied voor de Zimmertoren HN, 22-05-2001 bevindt zich in een belabberde toestand. - een uitzending hernemen, een De stad gaat daarom bij enkele aanne- uitzending herhalen mers prijsoffertes opvragen om de constructie te herstellen. – GvA, 07-01- herneming (de, -en) 2003 • hervatting Ook de herneming van de provinciale herstelling (de, -en) competities valt in het water. In Brabant • in België vaak gebruikt voor: heeft de voetbalbond alle wedstrijden in reparatie provinciale van 3 januari tot en met De Europese richtlijn zegt dat de donderdag 9 januari afgelast. – HV, 04-01- waarborg bij consumptiegoederen zeker 2 2003 jaar geldig moet zijn. Tijdens die 2 jaar • herstel moet ook een recht op gratis herstelling of • herhaling, heruitzending vervanging van het goed verzekerd zijn. – HN, 07-01-2003 hernieuwbaar (bn.) • verlengbaar hervallen (herviel, hervallen) De renovatie was voor het CC de • weer vervallen, terugvallen: in een aanleiding om te mikken op een degelijke ziekte hervallen symfonische programmatie. Voor een Een grootschalig onderzoek bij duizenden reeks van populair getinte concerten ging vrouwen heeft bevestigd dat een nieuw het een jaarlijks hernieuwbaar contract type medicament, xxx, de kansen op aan met het Symfonieorkest van hervallen na borstkanker met de helft Vlaanderen. – GvA, 28-01-1999 vermindert en minder risico's inhoudt dan h131 de bestaande behandeling met anti- • soort bacon oestrogenen, vooral bekend onder de De kaarten zijn nog niet gedrukt. Je vindt naam xxx. – GvA, 13-12-2002 alles terug op het bord. We lezen bloed- worst met appelkompot, zuurkool met hervatten hespenspek, spek en eieren, vidée - de lessen hervatten, de lessen worden enzomeer. – HN, 02-12-1998 hervat - zich hervatten, zich herstellen hespenworst (de) Onder meer de RSI, die een idee geeft van • boterhamworst de mate waarin de trend in een overdrij- De volgende vleesbereidingen maakt xxx vingsfase komt, suggereert dat de zelf: pasteien en hammen, hespenworst, werkloosheid nog tot 6,3 procent zal fricandon en droge worsten. – Knack, stijgen om nadien – allicht in de loop van 24-04-2002 2003 – tot pakweg 5,5 procent terug te vallen. Maar daarna zal de klim zich heten (heette, geheten) hervatten, op de lange termijn mogelijk • in België ook noemen: ze heten hem tot 11 procent. – FET, 10-09-2002 Vincent herwaarderingsgebied (het, -en) hetzij (bw.) • woongebied waarin subsidies • namelijk, dat is: de prijs is erg laag, verleend worden voor aankoop of hetzij 250 euro per maand renovatie van een woning Contacten met klanten via e-mail of ter Omdat het project als herwaarderings- plaatse; behandeling van vragen/ gebied kon genieten van Vlaamse problemen [...]; confirmatie van de subsidies mogen de woningen niet op de bestellingen; deelname aan vergaderin- huurmarkt worden gegooid. – GvA, 16-11- gen; controle van de statistieken wat 2002 betreft het bezoeken van de site; ... Hetzij alle stappen die nodig zijn om de herwerken (herwerkte, herwerkt) databanken te optimaliseren en bijgevolg • opnieuw bewerken, omwerken, het gebruik ervan te doen stijgen. – herzien Vacature, 24-08-2002 Het duo herwerkt momenteel de autobiografie Tomorrow To Be Brave van hiel (de, -en) de Britse Susan Travers, de enige vrouw • hak die ooit in het Franse vreemdelingenle- - schoenen met hoge hielen, schoenen gioen geraakte. – GvA, 06-01-2003 met hoge hakken Op de Boekenbeurs werken wij samen hesp (de, -en) met drie hostessen. Het moet gezegd drie • ham schoonheden waarop de Schepper nu Neen hoor, het 'vlees' hield het midden eens echt zijn best heeft gedaan. Zij tussen gekookte hesp en kippenwit (je houden alle jonge Internetsurfers kon er trouwens aan vragen wat het was nauwgezet in het oog, maar op hoge vermits het nog leefde; het ging erom wie hielen kan je niet snel genoeg zijn. – GvA, het eerst zou bijten), de koude patatjes 04-11-1997 leken de Tweede Wereldoorlog te hebben overleefd en na wat speurwerk vond ik ook hier twee plakjes tomaat-mozzarella – op - dat zie je van hier, dat snap je zo, dat welke Belgische eindejaarsdis tref je dát is logisch, dat is vanzelfsprekend aan? – GvA, 03-01-2003 Onlangs stond de amateurploeg uit de buurt aan mijn deur. Of ik hun verzorger hespenspek (het) wilde worden. Dat zie je van hier. – GvA, h132 24-07-2002 meelopen, een ommetje maken, een blokje omlopen hiertoe (bw.) ➔ drummen - tot hiertoe, tot nu toe, tot nog toe De best presterende film in de bioscopen hoerenchance (de), hoerengeluk is tot hiertoe 'Titanic' met een opbrengst (het) van 1,8 miljard dollar. – FET, 24-12-2002 • heel veel geluk Die Antwerpse 'hoerenchance' wordt nog hinterland (het) verpletterender als je alleen de woensdag- • achterland, omliggend gebied trekkingen bekijkt. Daarin stijgt het We hebben met een helikopter boven de Antwerpse aandeel tot 29%, of 13 op de 45 streek gehangen en merkten dat het water winnaars. – GvA, 20-07-2002 in Gijzegem niet afvloeit. Het water komt uit het hinterland. – LN, 04-01-2003 hoerenkot • bordeel historiek (de) De buurtcentra van het Schipperskwartier, • geschiedenis, historisch overzicht, dat zijn de cafés. Dat zijn Annie en Jules verloop, ontwikkelingsgeschiedenis van De Zwaan. Of den Johnny van Dat Ons Kookboek mee geëvolueerd is hiernaast. Die heeft met zijn spaarcenten met de tijd, blijkt duidelijk als je de een oud hoerenkot omgebouwd tot een verschillende edities naast elkaar legt. cafeetje. – Knack, 24-07-2002 Want welk naslagwerk kan ons meer vertellen over de historiek van onze hoeveboter (de) Belgische keuken? – DS, 26-12-2002 • boerenboter Tijdens het rijzen meng je 60 cl melk met HOBU 2 dl room, 100 g gesmolten hoeveboter en • afkorting van: hoger onder- 6 eieren. Deze mengeling onder het wijs buiten de universiteit gerezen deeg werken en gedurende 1 uur Het aantal werkloze schoolverlaters is met laten rusten. – HN, 28-12-2002 meer dan 13 procent gestegen in vergelijking met vorig jaar. Vooral hoevebrood (het) universitairen en Hobu-afgestudeerden • boerenbrood vinden zeer moeilijk werk (23,8 procent In de categorie 'brood en stokbrood' meer werklozen). – HN, 10-09-2002 kaapte hij de eerste prijs weg. ‘Dit is een prestigieuze prijs', zegt Frank Deldaele. ‘Ik hoederecht (het) heb vier soorten brood moeten maken: • recht om na een echtschei- brood met Orvalbier, brood met 4 meel- ding voor de kinderen te zorgen soorten, Zuid-Frans hoevebrood en De ouders weigerden de toestemming om witbrood met roggepoolisch, een dna te nemen nadat ze door een advocaat stokbrood en een fantasiebrood.' – LN, voor een rechter in Florida waren gedaagd 03-05-2001 met de bedoeling hen het hoederecht af te nemen. – DM, 04-01-2003 hoevekaas (de) • boerenkaas hoek Zo kan u er kennis maken met Beverse - iets achter het hoekje hebben, iets hoevekaas, Beverse ambachtelijke achter de hand hebben, iets in petto chocolade, artisanale bieren uit Silly, hebben smeedhekkens uit Zwalm, de hoeve- - achter hoeken en kanten, stiekem, in slagerij Elk Zijn Deel uit Smeerebbe – het geniep Vloerzegem, artisanale fruitsappen uit - met iemand een hoekje meegaan/ Bever, ... – LN, 06-04-2002 h133 hoevekip (de, -pen) holebi (de, -'s) • boerenkip • verzamelnaam voor homo's, Wie na het wandelen, fietsen of paardrij- lesbiennes en biseksuelen den binnenkomt, kan aanschuiven aan de Behalve culi's en bobo's krijgen ook de gastentafel, een eenvoudige maar holebi's geleidelijk aan een gezicht in smakelijke keuken op basis van streek- onze maatschappij. Al heeft nog lang niet producten. Uientaart, hoevekip met iedereen van deze verzameling homo's, dragon, boerensoep, varkensvlees op lesbiennes en biseksuelen gehoord. – DS, grootmoeders wijze en een uitgebreide 08-08-2002 regionale kaastafel zijn maar een paar voorbeelden. – HN, 02-11-2002 home (het, -s) • tehuis, kindertehuis Op de E17 vlakbij Nazareth richting Antwerpen is gisterenochtend om 9.30 uur een minderjarige van de autosnelweg geplukt. Het bleek om een Kosovaarse jongen te gaan die geplaatst was in een home in Aalst. – HV, 31-12-2002 hof (de) • studentenhuis • tuin ➔ studentenhome

Hof van Cassatie (het) homologatie (de, -s) • hoogste gerechtshof dat • officiële bekrachtiging, oordeelt over de juiste toepassing van erkenning van diploma's de wet door een lagere rechtbank, Hoge Raad homologeren (homologeerde, Het wordt wel heel moeilijk om nog voor gehomologeerd) de parlementsverkiezingen een definitieve • officieel bekrachtigen, uitspraak te bekomen in de zaak, omdat erkennen van diploma's de uitspraak van het hof kan worden betwist voor het Hof van Cassatie. – FET, hond 08-01-2003 - ergens komen als een hond in een kegelspel, heel ongelegen komen hoger ➔ hoog Want bij dat laatste worden bijna onvermijdelijk onderzoeksmaatregelen hogergenoemd, hogervermeld, genomen en politiediensten geactiveerd, hogervernoemd (bn.) zaken die vlugger opvallen. Om niet te • bovengemeld, bovengenoemd, zeggen dat Verwilghen met zijn bevel tot hiervoor genoemd 'een gerechtelijk strafonderzoek' als een In hogervermeld boek had de auteur een hond in een kegelspel komt. – Knack, opdracht geschreven 'Met de beste 04-12-2002 wensen voor een levenslang beleggings- - ergens ontvangen worden als een hond succes'. – FET, 24-07-2002 in een kegelspel, slecht ontvangen worden hold-up (de, -s) Een pitbull als Elie werd er aanvankelijk • (roof)overval ontvangen als een hond in een kegelspel, Er was niets bijzonders gebeurd, vertelde en dat verbeterde niet toen de nieuwko- ze. Tenzij we iets wilden weten over een mer het aandurfde Twin Towers David onbetekenende hold-up op een Delhaize... Robinson en Tim Duncan in de kleedka- – GvA, 02-01-2003 mer de huid vol te schelden na een h134 belabberde vertoning. – HN, 29-11-2000 Hawaï te vertrekken om er te surfen. Een - daar ligt de hond gebonden, daar zit vrij ambitieus plan, vooral omwille van de hem de knoop centen. – LN, 07-12-2002 - in de hond gelogeerd zijn, in de aap gelogeerd zijn hoofdbekommernis (de) ➔ leiband • belangrijkste bekommernis, belang- rijkste zorg hondenstiel (de) De hoofdbekommernis blijft: goed werk • hondenbaan leveren. Was ik een beenhouwer, ik zou Trainer zijn, een hondenstiel. Vraag het ook letten op de samenstelling van mijn maar aan Waseige. – LN, 05-07-2002 worsten en mijn américain préparé . – Knack, 08-01-2003 honderd - tien/twintig enz. ten honderd, tien/ hoofdbrok (de) twintig enz. procent • voornaamste deel, hoofdmoot, Vijf mensen maken gebruik van hun recht hoofdschotel om twee jaar verlof te nemen tegen Dankzij hem heeft het veldrijden een tachtig ten honderd van hun wedde nieuwe wending gekregen waarbij vooral voorafgaand aan hun rustpensioen. – HN, snelle wedstrijden de hoofdbrok werden. 28-11-2002 Dus was trainen op snelheid zoveel - honderd ten honderd, helemaal, in alle belangrijker. – BvL, 07-01-2003 opzichten, voor honderd procent 'De man leek nooit honderd ten honderd', hoofding (de, -en) zegt een buur, die in hetzelfde gebouw als • titel, opschrift, briefhoofd, kop(je) V. woont. 'Hij prutste altijd aan het slot Onder de hoofding Reisinfo vind je per van zijn deur. Als je dan vroeg waarom, land een heleboel nuttige informatie over zei hij dat er altijd werd ingebroken. de mogelijkheden voor aangepaste logies, Nochtans had hij volgens mij niets. Ik toegankelijkheid van attracties en musea geloof zelfs dat hij van het OCMW leefde.' en organisaties (ook uit het commerciële – GvA, 28-11-2002 circuit) die reizen voor de doelgroep Voor Domo is de Tour al een succes na de aanbieden. – DS, 30-11-2002 zege van Virenque. En voor mij? Als ik een etappe win, is mijn Ronde honderd ten hoofdvogel (de) honderd geslaagd. – HN, 23-07-2002 • de eerste prijs, de beste prestatie De Donna-luisteraars moesten van Kerst- honger dag tot Oudejaarsavond wachten om te - op zijn honger blijven, niet voldaan, horen dat Queen met 'Bohemian ontevreden, teleurgesteld zijn Rhapsody' aan de haal ging met de Het was niet zo'n beste wereldbeker. Wat hoofdvogel. – BvL, 02-01-2003 het spektakel betreft, ben ik op mijn • de grootste flater honger gebleven. Euro 2000 haalde een - de hoofdvogel afschieten, iets bijzon- veel hoger niveau.– DS, 21-12-2002 ders doen, een bijzondere prestatie - iemand op zijn honger laten, hem niet leveren of een grote dwaasheid voldoen, iemand teleurstellen begaan, een grote stommiteit vertellen hoofd De spelers van FC Barcelona krijgen - (zich) iets in zijn hoofd steken, zich voortaan alleen nog een premie wanneer iets in het hoofd halen, zich iets ze in de competitie de hoofdvogel inbeelden of zich iets vast voornemen afschieten of wanneer ze de beker met de Maar ik dacht nog altijd niet aan werken. grote oren veroveren. – Metro, 08-11-2002 Ik had het in mijn hoofd gestoken naar De hoofdvogel qua kolder wordt h135 afgeschoten door Ecolo. Negen groene dringend, met de grootste spoed verkozenen hebben een klacht ingediend De oppositie aanvaardde het voorstel om tegen de Internationale Automobiel- het agendapunt bij hoogdringendheid te federatie (FIA). [...] Ecolo vindt dat de FIA behandelen, waardoor xxx het OCMW kan 'uit het oog verloren heeft dat het niet verlaten en xxx zijn plaats kan innemen. – haar eerste opdracht is om teams en HLN, 19-03-2003 sponsors te helpen financiële winsten te - een vergadering bij hoogdringendheid maken, maar wel om sportieve competi- bijeenroepen, een spoedvergadering ties van het hoogst mogelijke niveau te bijeenroepen organiseren'. Naar verluidt sidderen ze van angst, daar bij de FIA. – DM, 08-01- hoogstudent (de, -en) 2003 • student aan een universi- - hij denkt dat hij de hoofdvogel heeft teit of hogeschool afgeschoten, hij verbeeldt zich heel Als hoogstudent, ik was toen 25 of zo, had wat, hij is erg met zichzelf ingeno- ik eens een paar vellen over hem men geschreven en was ze op mijn bureau vergeten. Achteraf bleek dat hij ze gelezen hoog (bn. en bw.) had, tegen mijn goesting, natuurlijk. – - het hoog ophebben, verwaand zijn, het GvA, 06-09-1997 hoog in de bol hebben - hoog oplopen met, veel ophebben met, hoogte ingenomen zijn met - hoogten en laagten, wisselvalligheden, Enkele jaren geleden lapten de Stones – ups en downs die niet hoog oplopen met gatlikkers – het Wim Leemans zag er duidelijk gelukkig uit blad Teek! een proces aan de broek omdat na zijn schitterende overwinning in die snoodaards 'hun' tong op de cover Kasterlee. De voorbije weken ging het hadden gezet. – DM, 09-08-2002 immers zo'n beetje met hoogten en - op het hoogste, op de bovenste laagten. – GvA, 07-01-2003 verdieping - zie hoger, zie hierboven, zie hiervoor hoop - hoop en al, ten hoogste, op zijn hoogdag (de, -en) hoogst, niet meer dan • kerkelijke feestdag • feestdag hoorn ➔ horen Volgens het duo is oudejaar een van de hoogdagen voor bedelaars. 'Kerstmis is horen (wkw.) nog veel beter, maar vandaag hebben de - iemand/iets niet kunnen horen/zien, mensen ook veel geld op zak. En daar iemand niet kunnen luchten moeten wij van profiteren hè', lacht Pascal. – LN, 02-01-2003 horen (de, -s) - ergens horens van krijgen, ergens hoogdringend (bn. en bw.) horendol van worden, je geduld • zeer dringend, hoognodig, spoed- ergens bij verliezen eisend, onverwijld Het ergste zijn trouwfeesten. Ik verwed er Een overwerkte patholoog verwisselde de een jaarloon op dat binnen de vijf onderzoeksresultaten en vertelde de jonge minuten na mijn aankomst de deejay de vrouw dat een amputatie noodzakelijk en Plopdans heeft opgezet en door zijn hoogdringend was. – HN, 16-12-2002 micro iets geroepen heeft als 'Zitten er kaboutertjes in de zaal? Jàààà!' Ik krijg er hoogdringendheid (de) horens van. – LN, 16-11-2002 - bij hoogdringendheid, in allerijl, h136 hospitaal (het, -talen) correcte manier uit te oefenen' en vraagt • ziekenhuis Durant hem daarom van zijn taak te In 2005 worden ook de gebouwen van het ontheffen. 'Ik hou eraan U en de eerste oude hospitaal langs de Lange Torhout- minister te danken voor het vertrouwen straat omgebouwd tot zogeheten dat U in mij stelde. Het stemt mij droef U aanleunwoningen. – HN, 09-01-2003 te moeten teleurstellen.' – GvA, 02-05- 2002 hospitalisatie (de, -s) • ziekenhuisopname hout Terugbetalingen voor hospitalisatie - niet meer weten van welk hout pijlen mogen aan de basis inderdaad niet maken, niet meer weten wat te afhankelijk zijn van het inkomen, want ik beginnen, ten einde raad zijn wil dat iedereen in hetzelfde ziekenhuis De brandweerlui weten niet meer van welk kan komen. – Knack, 18-12-2002 hout pijlen maken om gehoord te worden door de politiek. – DM, 04-05-2002 hospitalisatiekosten (de) De regering van president Joseph Kabila • ziekenhuiskosten weet niet meer van welk hout pijlen De grootste makelaar van het land – 600 maken. – Knack, 06-11-2002 personeelsleden, een half miljoen - over zijn hout gaan, te ver gaan, de verzekerden voor hospitalisatiekosten – perken te buiten gaan doet vandaag de mailing op de post, - hout vasthouden!, afkloppen! [spreuk zodat zijn klanten in principe voor het om ongeluk te bezweren] einde van de week weten wat Medi-Link inhoudt. – DS, 17-12-2002 hoving (de, -en) • tuin, moestuin, bloementuin hospitalisatieverzekering (de, -en) • boomgaard • verzekering tegen ziekenhuiskosten Maar de personeelsleden van de OCMW- huis ziekenhuizen grepen ook naast een aantal - huis van vertrouwen, vertrouwens- voordelen die de collega's van de lokale adres sector genieten. Het gaat bijvoorbeeld om Café In De Klok is niet meer. Zondag maaltijdcheques of een hospitalisatie- tapten uitbaters Omer en Anna de laatste verzekering. – FET, 11-12-2002 pinten. Een stuk gezelligheid, een huis van vertrouwen en honderden anekdotes hospitaliseren (hospitaliseren, worden geschiedenis. – HN, 23-12-2002 gehospitaliseerd) - daar komt niets van in huis, daar komt - iemand hospitaliseren, iemand in een niets van terecht ziekenhuis opnemen Het is ook mogelijk dat hij de patiënt laat huis-aan-huisbedeling (de, -en) hospitaliseren op een verpleegkundige • huis-aan-huisbezorging afdeling. – HN, 17-12-2002 ➔ bedeling houden huisbewaarder (de, -s) - eraan houden dat, willen, erop staan • conciërge Premier Guy Verhofstadt: Ik hou eraan om Het complex omvat een grote en kleine John Goossens te huldigen. De laatste sportzaal, een berging, cafetaria en een jaren stak hij al zijn energie in de ontwik- woning voor een huisbewaarder. – HN, keling van Belgacom. – GvA, 09-11-2002 29-11-2002 Heinzmann besluit daaruit dat hij in eer en geweten niet in staat is zijn 'mandaat huisduif (de, -duiven) aan het hoofd van de NMBS op een • huismus, iemand die altijd thuis zit h137 Ik ben absoluut geen caféhanger. woonaccessoires, het is een alles- Integendeel, ik ben een echte huisduif. omvattende collectie met 2.500 tot 3.000 Men moet mij uit mijn huis sleuren. – stuks. – DS, 13-04-2002 HN, 26-02-2000 huisvestigingsmaatschappij (de, huisgerief, huishoudgerief (het) -en) • huisraad, huishoudelijke voorwerpen • woningbouwvereniging De Aziatische schrootbaronnen verkoch- ten de WTC-metalen door aan lokale humaniora (de) smelters, die de gietblokken op hun beurt • algemeen vormende afdeling verpatsten voor de productie van potten van het secundair onderwijs, en pannen. In landen als Zuid-Korea, voorbereidend wetenschappelijk India en China is er grote vraag naar onderwijs schroot als 'grondstof' voor huisgerief. – - de oude of klassieke humaniora, met DS, 09-09-2002 Latijn of Grieks Samen met acht andere gezinnen werden Ik dank de leraar aardrijkskunde van het ze tijdelijk gehuisvest in het militair tweede jaar klassieke humaniora voor het hospitaal van Neder-over-Heembeek. De feit dat hij mijn examencijfers verkeerd volgende dagen gaat het OCMW op zoek heeft opgeteld, waardoor het hem naar een nieuw onderdak, kleding en jammerlijk ontgaan is dat hij eigenlijk een huishoudgerief. – HV, 11-10-2002 herexamen van me had moeten afnemen. ➔ gerief – DM, 26-10-2002 - de moderne humaniora, zonder Latijn huishoudbrood (het, -broden) of Grieks • brood waarvan het gewicht, de Het Sint-Ursulalyceum ontstond in 1952. samenstelling en de prijs door de E.H. Herman Van Fraechem, de toenma- overheid bepaald is lige rector van de zusters Ursulinen, vatte het plan op een moderne humaniora op te huishoudtoestel (het, -len) richten naast het toenmalig Instituut Sint- • huishoudelijk apparaat Ursula voor technisch en beroepsonder- Wie een nieuw huishoudtoestel koopt, wijs. – HV, 30-11-2002 zou eerst aandachtig de handleiding moeten lezen vooraleer hij het apparaat in hutsekluts (de) gebruik neemt of zelfs maar aansluit. – • mengelmoes, rommeltje, warboel BvL, 26-11-2002 Als het nu nog grappige of spannende avonturen waren, maar het vervolg op het huiskring (de) acht jaar oude The Santa Clause is een • huiselijke kring fantasieloze hutsekluts van clichés en Geweld is nu eenmaal voor veel mensen postmoderne ongerijmdheden. – DS, een optie, ook in de huiskring. Om te 04-12-2002 overleven in de straten van negentiende- eeuws New York moest je wel geweld hutsepot (de) gebruiken, je had geen andere keus. – • hutspot Knack, 01-01-2003 De Aalterse afdeling van de VVVG organiseert op donderdag 16 januari een huislinnen (het) nieuwjaarsreceptie voor de Aalterse • textielwaren voor huishoudelijk gepensioneerden. Het aperitief en de gebruik, zoals tafellakens, oven- Vlaamse hutsepot worden geserveerd wanten, theedoeken enz. vanaf 12 uur in het OCMW-ontmoetings- Meubilair voor binnen en buiten, centrum. – HN, 15-01-2003 serviezen, verlichting, huislinnen, h138 huwelijkslijst (de, -en) • door een winkel samengestelde lijst van mogelijke huwelijksgeschenken, bruidslijst Een mensenleven wordt tegenwoordig ingedeeld in lijsten. Je zit nog in de moederbuik als ze uit lijsten je naam zoeken, in het ziekenhuis krijg je cadeautjes van een geboortelijst, als je later jarig bent (en een beetje slim) stel je verjaardagslijstjes samen, zodat je zeker geen nutteloze spullen ontvangt. [...] En dan zijn er de boodschappenlijstjes, de genodigden- en vriendenlijsten, verlovings-, jubileum-, samenwoonlijsten enzovoorts. Grootste naam en faam heeft echter de huwelijkslijst. – Knack, 27-03- 2002 hypothekeren (hypothekeerde, gehypothekeerd) • in België ook: in gevaar brengen, bedreigen Schaduwen is immers een vak apart. Vandaar de gewettigde vraag naar meer observatiecapaciteit. De kans die te vergroten, is echter gehypothekeerd door de beslissing van de regering om de federale Dienst Algemene Reserve (DAR) uit te breiden, ter ondersteuning van de lokale politie. – Knack, 15-01-2003

h139 ijsroom, koffie en pannenkoeken aangeboden. Meer moet dat niet zijn. – LN, 13-09-2002

ijsgang (de) - er is ijsgang, het heeft geijzeld

ik - op een ik en een gij, in een vloek en i een zucht IC-trein immatriculatie (de) • afkorting van: intercitytrein, • inschrijving, registratie trein tussen de grote steden xxx wil Belgische automobilisten er toe ➔ IR-, L-, P-trein verleiden met een Luxemburgse immatriculatie te rijden. – LN, 17-01-2000 identifiëren (identifieerde, geïdentifieerd) immatriculeren (wkw.) • identificeren • inschrijven, registreren Pakjesbedrijf DHL gaat van de vieren- identiteitskaart (de, -en) veertig Boeing 757-vliegtuigen die het • officiële pas met persoonlijke aankocht, er slechts elf in België gegevens die iedere volwassene bij immatriculeren. – DM, 24-04-2001 zich moet hebben als officieel legitimatiebewijs immo In Frankrijk is het niet verplicht een • verkorting van: immobiliën identiteitskaart bij je te hebben. In België wel. – DS, 11-09-2002 immobiliën (mv.) • vastgoed, onroerend goed iet • makelaarskantoor • iets Mede door de (zeer) lage rentestanden - iet of wat, enigszins hebben immobiliën aandelen afgelost als Niet iedereen is even erg getroffen. In het populairste beleggingsinstrument. Maar consumentensegment is de verkoop het risico op een (nieuwe) zeepbel is tegenover 2001 iet of wat gestabiliseerd, nadrukkelijk aanwezig. – Trends, 10-10- maar zeker niet gehalveerd. – Trends, 2002 24-10-2002 - het is overal iet, het is overal wat immobiliënbeurs (de) • vastgoedbeurs ieverans(t), ievers (bw.) • ergens immobiliënkantoor (het) • vastgoedkantoor ijscrème, ijskreem, ijsroom (de) Volgens de jongeren, die in 1998 hun • ijs, roomijs intrek namen in het huis dat al 30 jaar IJscrème voor honden. Eetbare deodorant. leeg stond, verliepen de contacten met de Lolly's tegen maagpijn. Belgische kassier- eigenaar en het betrokken immobiliën- sters zullen raar opkijken als je ernaar kantoor aanvankelijk zonder problemen. vraagt. In de Verenigde Staten liggen deze – HV, 21-02-2003 items al een tijdje in de rekken van alle supermarkten. – DM, 14-08-2002 immobiliënmaatschappij (de) Er worden ook bieren, frisdranken, • vastgoedmaatschappij i140 inbegrepen ➔ dienst immobiliënmakelaar (de, -s & -aren) inbeschuldigingstelling (de, -en) • vastgoedmakelaar • beslissing waarbij de Kamer van Inbeschuldigingsstelling een immobiliënmarkt (de) zaak verwijst naar het Hof van • vastgoedmarkt Assisen, en het feit omschrijft Dat de neerwaartse spiraal beteugeld kon waarvoor de beschuldigde terecht worden, was vooral te danken aan de dient te staan creatie van een nieuwe zeepbel, dit keer in - Kamer van Inbeschuldigings- de immobiliënmarkt. – DM, 05-03-2003 stelling, afdeling van het hof van beroep voor het toezicht op het immobiliënsector (de) gerechtelijk onderzoek en op de • vastgoedsector voorlopige hechtenis; beslist over het doorverwijzen van de strafvordering immobiliseren (immobiliseerde, naar een vonnisgerecht, over geïmmobiliseerd) internering of opschorting van de • in België ook van voertuigen: laten uitspraak stoppen, tot stilstand brengen, De raadkamer in Turnhout liet hen al voor parkeren de vierde keer gaan, maar opnieuw ging De politie voerde haar interventie uit en het parket in beroep. De vorige maanden kon de wagen en de twee andere bevestigde de Kamer van Inbeschul- inzittenden ter hoogte van het auto- digingsstelling in Antwerpen de aanhou- museum in de Kelchterhoefstraat ding. Het onderzoek zou bijna klaar zijn. immobiliseren. – HN, 18-09-2002 – GvA, 07-09-2002 impermeabel (de, -s) inbreuk (de, -en) • regenjas van waterdichte stof • misdrijf, overtreding Wellicht durfde hij zich aan een dergelijk verzoek niet te onttrekken en zal hij zich inbusselen (busselde in, dan, met die pretoogjes van hem, ingebusseld) besmuikt lachend en schutterig in de • in doeken wikkelen, inbakeren kraag van zijn onafscheidelijke imperme- - goed ingebusseld zijn, rijk genoeg zijn, abel hebben verschanst. – DM, 11-07-2001 in de slappe was zitten Hadden we het niet gesnoven: na de heetgebakerde praatjes van de man van inciviek (de, -en) Melle (lees Mèle) op het BRTN-pro- • politiek delinquent, vooral collabora- gramma Schalkse Ruiters kon het niet teur lang duren of Vlaanderen was vergeven U geeft België op en ijvert openlijk voor van de Melle-klonen (lees imbecielen). aanhechting van Wallonië bij Frankrijk. Beige impermeabel, walrussnor, berig. – Voelt u zich geen inciviek? Paul-Henry xxx: BvL, 21-02-1997 'Ik ben helemaal geen inciviek! Er bestaat geen civisme meer want er is geen inbeelden, zich Belgische staat meer. Zo simpel is dat.' • in België ook: zich indenken, zich – GvA, 20-03-2002 voorstellen • politiek onbetrouwbaar persoon U kan zich inbeelden dat deze problema- tiek, die een beoordeling van feiten inciviek (bn.) inhoudt, aanleiding geeft tot talrijke • getuigend van incivisme betwistingen. – FET, 18-10-2002 • gekenmerkt door gebrek aan burgerzin i141 Clerfayt en de zijnen voeren, zeer bewust, ruimte aan de Louisalaan, ook het een internationale campagne tegen het Brusselse reilen en zeilen te bestuderen. federale samenlevingsmodel dat Of het hier veel sneeuwt zoals in Canada Vlamingen en Franstaligen in België en ze voor de winter dan toch ook dikke samen uitwerkten. In alle zichzelf laarzen moet indoen? – HN, 16-02-2002 respecterende democratieën zou dergelijk inciviek gedrag ten sterkste afgekeurd induffelen (duffelde in, ingeduffeld) worden. – FET, 27-03-2002 • warm (aan)kleden Terwijl het bij ons stralend lenteweer is, incivisme (het) moesten koning Albert en koningin Paola • landverraad, collaboratie zich goed induffelen voor ze in Zuid- • gebrek aan burgerzin Frankrijk een wandelingetje konden maken. – LN, 03-04-2002 index (de) • indexcijfer van de consump- ineen tieprijzen: maandelijks bij ministeri- • in elkaar eel besluit vastgestelde coëfficiënt De Franse minister riep de leden van de om de veranderingen in de kosten VN echter op om de handen ineen te van levensonderhoud te meten en de slaan bij het verlenen van humanitaire lonen daaraan aan te passen; het hulp. – FET, 20-03-2003 indexcijfer wordt berekend op basis van een representatieve korf con- ineenfoefelen (foefelde ineen, sumptiegoederen ineengefoefeld) ➔ gezondheidsindex • slordig of snel in elkaar zetten, in elkaar flansen indexaanpassing (de) • prijscompensatie ineensteken (stak ineen, ineen- België is een beetje een uitzondering. gestoken) Maar sinds het einde van de jaren • in elkaar zetten negentig is de automatische index- Met diepvriesingrediënten en Tupperware- aanpassing meestal weggevallen. Een kommen in een handomdraai een gestegen olieprijs doet meteen de feestelijk etentje ineensteken voor koopkracht afnemen. – DM, 21-09-2002 onverwachte bezoekers? – BvL, 15-10- 2002 indexsprong (de, -en) • in elkaar zitten • het overslaan van een indexaanpassing als bezuinigings- ineenstuiken (stuikte ineen, maatregel ineengestuikt) • in elkaar storten, in elkaar zakken, indoen (deed in, ingedaan) instorten, kapot gaan • boodschappen, spullen inslaan, inkopen infirmière (de, -s) ''k Denk dat ik volgend jaar toch geen • verpleegster patatten meer ga planten. Als ge zo oud zijt, moet ge geen voorraad meer gaan ingang indoen voor een heel jaar, hé', klinkt het - verboden ingang, verboden toegang filosofisch. – HN, 27-07-2002 - vrije ingang, vrije toegang Ze heeft al een carrière als Canadese diplomate achter de rug, is Hongkong- ingangsdeur (de, -en) Chinese en gebruikt haar verblijf in • voordeur Brussel om, behalve de nieuwe winkel- Een kwajongen sloeg het dubbel glas van i142 de ingangsdeur stuk. De bende sprong in • de telefoon opleggen, ophangen de zaak en begon met haar rooftocht. – Een kwartier later hadden wij materiaal HN, 21-09-2002 voor zeventien afleveringen van deze roddelrubriek. En ware het niet geweest ingangsexamen (het, -s) dat hij moest inhaken omdat Mireille • toelatingsexamen thuis kwam, Karel had er moeiteloos nog 'Ik ben eerstejaars industrieel ingenieur. tien meer van stof voorzien. – Knack, Mijn keuze voor Groep T was bewust', 16-10-2002 zegt Seresia. 'Ik slaagde voor het ingangsexamen burgerlijk ingenieur aan inhuldigen (huldigde in, de Katholieke universiteit, maar hier kan ik ingehuldigd) een aanvullende opleiding management • een kerk inwijden, een gebouw volgen. Dat gaf de doorslag.' – LN, 16-10- plechtig openen, een standbeeld 2002 onthullen, een vaandel plechtig ➔ toegangsexamen overhandigen [ in Ned. alleen gebruikt voor personen] ingemaakt - ingemaakte kast, ingebouwde kast, inhuldiging (de, -en) muurkast, vaste kast • inwijding, plechtige opening, De inkomhal met open trap in beuk onthulling, plechtige overhandiging herbergt een toilet en een muurnis voor Dagcentrum Berkenhof was vorige vrijdag een brede ingemaakte kast. – HN, 13-10- in feeststemming naar aanleiding van de 2001 officiële inhuldiging van de nieuwe en de gerenoveerde gebouwen. – BvL, 22-10- ingenieur ➔ burgerlijk 2002 ingenottreding (de) initiatie (de) • aanvaarding, oplevering van vastgoed • inleiding, kennismaking, voorlichting • het van kracht worden, datum Zij krijgen tussen 20 en 21u een initiatie waarop iets ingaat salsa en merengue. – GvA, 25-10-2002 De (voorlopige) verkoopovereenkomst is nu ondertekend en xxx geniet van de inkaderen (kaderde in, ingekaderd) onmiddellijke ingenottreding. – HN, • in een lijst zetten, inlijsten 28-06-1999 In hun werken, waarvoor ze instonden van het maken van de foto's, het ontwikkelen, ingesteldheid (de) inkaderen en voorzien van bijhorende • instelling, houding, mentaliteit teksten, laten ze zien welke creativiteit ze 'Het wordt geen gezondheidswande- aan de dag leggen om voor dagdagelijkse lingetje maar als wij de ingesteldheid van problemen tot een oplossing te komen. – de laatste weken kunnen aanhouden BvL, 24-09-2002 moeten wij geen schrik hebben', weet • omlijsten, omgeven doelman Arvid Delvael. – HN, 25-10-2002 Bovendien zullen we de beurs moeten Weinigen kenden de man die tienduizen- inkaderen met shows en optredens. – LN, den filmspoelen op de projectoren tilde. 07-09-2002 Jef kiest nu voor een pensioen in de frisse lucht. xxx neemt de klus over. 'Enkel inkom (de) gasten met de juiste ingesteldheid • het binnengaan houden dit vol', motiveert Jef zijn • ingang, toegang opvolger. – GvA, 25-10-2002 Ze werden aan de inkom geweigerd omdat ze valse tickets op zak hadden. – inhaken (haakte in, ingehaakt) HN, 25-10-2002 i143 • entreeprijs, toegangsprijs inkt De inkom is gratis en een kwartier voor de - veel inkt doen vloeien, veel pennen in aftrap worden de toeschouwers vergast op beweging brengen een verrassende attractie op het terrein. – Over wat er precies fout liep, zal nog veel LN, 25-10-2002 inkt vloeien maar het lijkt vast te staan dat • hal, gang het op verschillende terreinen fout zat, In de inkom, het toilet, de woonkamer, de strekkende van Argentinië tot Scandinavië keuken, de slaapkamer/het bureau, de over de Verenigde Staten. – DS, 01-03- berging en de gelijkvloerse verdieping 2003 liggen vloertegels met een handelswaarde van 35,20 euro (1.420 frank)/m2. – LN, inlappen (lapte in, ingelapt) 25-10-2002 • erin doen lopen, erbij lappen inkomen inlassing (de, -en) - gewaarborgd inkomen, • plaatsing van een advertentie minimuminkomen voor bejaarden • advertentie - kadastraal inkomen, waarde van huis en grond, die de eigenaar inmijnen (mijnde in, ingemijnd) bij het belastbaar inkomen moet • op de eerste koopdag bij een optellen en op basis waarvan de openbare verkoping voorlopig onroerendgoedbelasting wordt toewijzen door een notaris berekend, huurwaardeforfait inmijning (de) inkomgeld (het) • voorlopige toewijzing • toegangsprijs 'Beste liefhebbers', spreekt hij, want zo worden kooplustigen in deze sector inkomhal (de) gemeenzaam genoemd, 'gelieve uw • hal, voorportaal aandacht voor de inmijning van een Tot eind deze maand kan men in de bijzonder mooi eigendom met een uiterst Poperingse bibliotheek een spelletje belangrijke oppervlakte van 15 aren, zeer tafelvoetbal spelen in de inkomhal of bij rustig gelegen in een aantrekkelijke mooi weer wat tafeltennissen in de woonomgeving...' – HN, 10-06-2000 bibliotheektuin. – HV, 24-10-2002 inox (het) inkomprijs (de) • roestvrij staal • toegangsprijs De architect koos samen met de bewo- De hele immo- en bankwereld zakt tussen ners voor een harmonieuze afwerking in 4 en 7 maart af naar Cannes op zoek naar metaalkleur: steunpilaren in inox, interessante investeringsprojecten. De aluminiumramen, zilverkleurige spots van inkomprijs voor de beurs is niet min: xxx, zelfs kleine metalen luidsprekers. – 1.100 euro! – HLN, 08-03-2003 Knack, 23-10-2002 inkomticket (het) inoxidabel (bn.) • toegangskaart • roestvrij Ik wil geen persoonlijke polemiek met het pretpark starten, maar 1 procent op een inpappen (papte in, ingepapt) inkomticket van 20 euro (800 frank) is • met pap, lijm bestrijken amper 0,2 euro (8 frank). Eigenlijk is die Recht hangen en zonder blazen: dat is de taks nog aan de lage kant. – LN, 18-10- kunst. 'Daarvoor moet je heel zwaar 2002 inpappen, en vanaf dat de affiche hangt er ook nog eens langs de voorkant over- i144 gaan', doceert Marjet. – GvA, 19-09-2000 06-12-2001 inpikken (pikte in, ingepikt) inrichter (de, -s) - inpikken op iets, inhaken op, inspelen • organisator op, aanknopen bij Nauwelijks was de massa zondagavond Zo kunnen die snel hun productie- weggetrokken uit Zolder of de organisato- planning aanpassen in functie van de ren zaten al rond de tafel met de inrichters dagelijkse verkoop of inpikken op van de Ronde van Frankrijk. – LN, 15-10- wisselende modetrends qua kleur, 2002 stofkwaliteit en modellen. – Trends, 24-10- 2002 inrichting (de) • organisatie inplanten (plantte in, ingeplant) • gebouwen vestigen, ergens oprich- inroepen (riep in, ingeroepen) ten, bouwen • zich beroepen op, ter verdediging Naast de uitbreiding van de oude pastorie aanvoeren: verzachtende omstandighe- moet de architect ook sanitaire voorzie- den/een argument inroepen ningen inplanten. Mogelijk kan dat in de Tegelijk kan u op uw beurt de exceptio bijgebouwen. – GvA, 24-10-2002 non adimpleti contractus inroepen: 'Ik begrijp niet waarom vzw Bosbehoud, zolang hij uw facturen niet betaalt, voert u waarvan de leden voor hun riante villa met niets meer uit. – Bizz, 25-10-2002 gazon veel meer bomen deden sneuvelen, Voldoet de overeenkomst niet aan de wet- hiertegen zo sterk protesteert', zegt Breyne, dan kan u als bouwheer de boseigenaar xxx die in zijn domein aan de nietigheid inroepen van de hele overeen- Muldersdreef vijftien villa-eenheden wil komst, ofwel van het betwiste beding. – inplanten. – HN, 22-10-2002 LN, 25-10-2002 inplanting (de) inschrijvingsplaat (de, -platen) • vestiging, oprichting, bouw • nummerplaat, kentekenplaat Wanneer u merkt dat de sleutels van uw inrichten (richtte in, ingericht) wagen gestolen zijn dan zorgt DVV voor • organiseren, op touw zetten de vervanging van het contactslot en van - inrichtende macht, bevoegd gezag, de andere sloten en als men er met uw organiserend bestuur, vooral van een nummerplaat vandoor gaat, vergoedt de onderwijsinstelling verzekeraar de kosten die gepaard gaan Jean xxx (VLD, Oostende) vindt het met de aanvraag van een nieuwe ongehoord dat de provincie, als inrich- inschrijvingsplaat. Belangrijk om weten is tende macht van het maritiem onderwijs, dat DVV geen franchise vraagt voor de daar niet bij betrokken werd. – LN, 24-10- waarborg Diefstal. – BvL, 16-01-1998 2002 De priester was jarenlang schatbewaarder inschrijvingsrecht (het) van de inrichtende macht die de school • recht om zich op een school in te Sint-Geneviève beheert. – HV, 23-10-2002 schrijven - inrichtend comité, organisatiecomité, De Vlaamse regering keurde vrijdag de organisatoren, organiserend bestuur oprichting van een autonome en Het inrichtend comité zal bovendien een netoverschrijdende commissie goed, die nota overmaken aan de procureur des het inschrijvingsrecht in het onderwijs bij konings met de vraag om te onderzoeken probleemgevallen moet beoordelen. – of er mogelijk nog strafbare feiten zijn FET, 28-09-2002 gebeurd en om die indien nodig toe te • voorkeurrecht van een aandeelhou- voegen aan het dossier Macharis. – LN, der om in te schrijven op een i145 kapitaalverhoging instelprijs (de) • inzetprijs inschrijvingstaks (de, -en) • belasting op de inverkeersstelling van een voertuig inslapen (sliep in, ingeslapen) • in België ook: inwonen, overnach- ten insleutelen (sleutelde in, instuiken (stuikte in, ingestuikt) ingesleuteld) • instorten, invallen, inslaan • in beeld brengen van ondertitels in een (televisie-)film intercommunale (de, -s) • bedrijf dat de openbare nuts- inslikken ➔ tong voorzieningen voor verschillende gemeenten onder toezicht van de inspannen (spande in, ingespannen) overheid beheert, nutsbedrijf - een proces tegen iemand inspannen, Of de prijs van de huisvuilzakken zal een proces tegen iemand aan- stijgen, hangt van de intercommunale af. spannen, iemand een proces ILvA toonde zich bereid om de vuilnis- aandoen wagens van de stad en het bijhorende De vrouw had een proces ingespannen personeel over te nemen. – LN, 25-10- omdat de tabaksgigant haar onvoldoende 2002 had geïnformeerd over de gevaren van roken. – LN, 05-10-2002 interim (de, -s) • tijdelijke betrekking als vervanger, inspanning tijdelijke baan als uitzendkracht - een inspanning doen, zich inspannen, - een interim doen/hebben, als uitzend- zijn best doen kracht werken We proberen de seizoensschommelingen insprong (de, -en) voorts op te vangen met interims. • inspringende hoek Interimarbeid wordt echter wel tot een • erker minimum beperkt. – BvL, 23-10-2002 instaan interimair (de, -s), interimaris (de, - instaan voor iets, zorgen voor iets, -sen) zich bezighouden met, belast zijn • vervanger, tijdelijke kracht, uitzend- met, de leiding hebben over, kracht Ze hebben nu wel bijstand van een instel (de) interimaris, maar een derde vaste dokter • inzet, eerste bod op onroerend goed zou geen weelde zijn. – GvA, 25-10-2002 • voorlopige toewijzing interimbureau (het, -s), interim- instellen kantoor (het, -kantoren) • inzetten, een eerste bod doen op • uitzendbureau onroerend goed Artiesten zullen zelf mogen kiezen of ze werknemer worden of zelfstandige. Een instelpremie (de) soort van interimbureau zal fungeren als • strijkgeld administratieve werkgever. – BvL, 27-09- 2002 i146 Op de jobbeurs zullen bedrijven, interim- Groot-Brittannië zich beter zou terugtrek- kantoren en de openbare sector vertegen- ken uit de Europese Unie, heeft de raad woordigd zijn uit Vilvoorde, Grimbergen, van haar geneesheer ‘met veel spijt' Kampenhout, Steenokkerzeel, Machelen ingevolgd en al haar afspraken afgezegd. en Zemst. – HN, 23-10-2002 – HN, 23-03-2002 intern invraagstelling (de) - halve intern, overblijver, iemand die 's • het in twijfel trekken middags op school of op kantoor ➔ vraag blijft inwendig intern (bn.) ➔ keuken - reglement van inwendige orde, huis- houdelijk reglement, reglement van internationaal (de, -alen) orde • international, speler die opgesteld wordt bij internationale sport- inwijkeling (de, -en) wedstrijden • immigrant Bij zijn aankomst krijgt de inwijkeling een interprofessioneel (bn.) welkomstpakket met informatie over • tussen de verschillende beroepsgroe- gezondheidszorg, administratieve pen of sectoren: interprofessioneel formaliteiten, de werking van het akkoord, interprofessioneel overleg banksysteem, onderwijs, fiscaliteit, transport en enkele basisprincipes van het interrupteur (de, -s) Canadees recht. – DS, 07-09-2002 • schakelaar inwijken (week in, ingeweken) interzonaal (bn.) • immigreren • interlokaal inwoon (de) intimiteit - kost en inwoon, kost en inwoning - begrafenis in alle intimiteit, begrafenis De werkgever biedt steeds kost en inwoon in besloten kring, in familiekring op de werkplek, bovenop het loon. De reis met auto, trein of bus betaal je echter zelf. intussentijd (bw.) – DM, 16-10-2002 • intussen De wind, intussentijd in sterkte toe- inzepen genomen, maakte het er de volgende - iemand inzepen, iemand op zijn kop deelnemers niet gemakkelijker op. – HN, geven, flink de waarheid zeggen of 17-06-2002 iemand een pak slaag geven, afstraf- fen of iemand foppen, beetnemen invetten WEMMEL 1 - ACHEL 3. Zonder Severens - iemand invetten, iemand op zijn kop (lumbago) en Patrick Davids (rib) liet geven, flink de waarheid zeggen of Avoc zich in de eerste fase inzepen. Na de iemand een pak slaag geven eerste fase toonde Avoc een grote werkmentaliteit. – BvL, 19-11-2001 involgen - iemand involgen, iemand zijn zin inzicht (het) geven, iemands wensen inwilligen, • in België ook: bedoeling, plan, aan iemand toegeven voornemen De gewezen eerste minister, die onlangs - het inzicht hebben te, de bedoeling in een ophefmakend boek schreef dat hebben om i147 - met inzicht iets doen, met opzet iets doen - met het inzicht, met het opzet, met de bedoeling inzitten (zat in, ingezeten) - met iemand inzitten, met iemand meevoelen, meeleven En hoe lang gaan wij als supporters nog lijdzaam aanzien, hoe managers, die geen moer inzitten met Lommel SK, ons clubke naar de vaantjes helpen? – BvL, 24-10- 2002 - er goed inzitten, rijk zijn, er warmpjes bij zitten inzonder (bw.) • vooral, in het bijzonder

IR-trein • afkorting van: interregiotrein, trein met stopplaatsen in de grotere gemeenten, stopt niet zo vaak als een L-trein, maar vaker dan een IC-trein [in Nederland is een interregiotrein een trein tussen de grote steden in verschillende regio's] ➔ IC-, L-, P-trein isomo (de) • piepschuim Torhout was in '95 de eerste Ivro- gemeente die isomo inzamelde. Nu zorgt Reynaert andermaal voor een primeur: namelijk het inzamelen van verpakkings- folie of zachte plastiekfolie. – HN, 27-05- 2002

i148 javel (de) • bleekwater ➔ eau de javel

jea(n)net (vaak mv.) • verwijfde homo Je mag niet te veel schmieren op televisie: het er te dik opleggen. [...] Als je bijvoor- beeld een jeannet moet spelen, echt een jeannet spelen, met alle streekjes er bij. j Dat is heerlijk om doen. – DS, 10-07-2000 Als enkele Brazilianen op de toog dansen, wordt de sfeer iets hitsiger. 'Samba- jeannetten', klinkt het vanuit een hoek en jachtpacht (de, -en) ‘Lelijke aap', als de Braziliaan Ronaldinho • huur voor het jachtrecht wordt gewisseld. Tja, we zijn terug in Antwerpen. – DS, 18-06-2002 jachtverlof (het) • jachtakte jeansvest (het, -en) In de praktijk zullen het jachtverlof en de • spijkerjack sportschutterslicentie voor die laatste Hij was gekleed in een lichtgekleurde twee categorieën geldig zijn als bezits- jeansbroek met lichte slijtageplekken op vergunning. – FET, 08-06-2002 de knieën. Daarop droeg hij een korte blauwe jeansvest. Op zijn hoofd droeg hij jachtwachter (de, -s) een donkerblauw petje met de klep naar • jachtopziener voor. – HLN, 01-02-2003 jagen jenever • goed trekken: het vuur jaagt goed in de - jenevers, jeneverbessen, in België ook: kachel aalbessen jaloers jenoffel ➔ genoffel - jaloers van, jaloers op jeugd Jan - de jeugd van het vlees, het sap, het - de (grote) Jan uithangen, de grote vocht, het vleesnat meneer spelen, veel drukte maken - Jan en (klein) Pier(ke), iedereen, Jan, jeugdbescherming (de) Piet en Klaas • bescherming van minderjari- - van zijn Jan maken, misbaar maken, gen veel noten op zijn zang hebben Allang was bekend dat Europa het ➔ pas opsluiten van minderjarigen in reguliere gevangenissen vanaf 1 januari 2002 jasmijn (de, -en) verboden had en tegen die tijd zou dit • witte of paarse sering varkentje toch wel gewassen mogen zijn: een specifieke jeugdgevangenis en een jat (de, -ten) nieuwe wet op de jeugdbescherming. – • kopje DS, 01-08-2002 - een jat koffie, een kopje koffie - een jat soep, een kommetje soep jeugdig j- jeugdig vlees, sappig, mals vlees 149 • dienst voor arbeidsbemiddeling voor jeugdkamer (de, -s) studenten • kamer van een jeugd- rechtbank jobstudent (de, -en), jobstudente • tienerkamer (de, -s) • werkstudent(e) jeugdrecht (het) De vakbond ABVV-jongeren heeft meer • kinderrecht, jeugdzorg klachten dan anders binnengekregen van Een visie die een aantal van mijn collegae, jobstudenten die voortijdig ontslagen zijn. deskundig op het vlak van jeugdrecht en – DM, 02-08-2002 jeugdcriminologie, betwisten. – DS, 02-07-2002 jeugdrechtbank (de, -en) • kinderrechtbank jeugdrechter (de, -s) jogging (de, -s) • kinderrechter • trainingspak, meer bepaald om in te joggen jeugdwerking (de, -en) Jean-Paul Gaultier bracht de legging in • jeugdafdeling van een sportclub of leder, gecombineerd met een kort rokje. vereniging Als alternatief voor de legging is er de De jeugdwerking Oberon van Urania zag luxe-jogging in mooie, zachte stoffen. – naar eigen zeggen in het zuiden van HN, 15-03-2003 Nederland zelfs vier vuurbollen, waarvan één een magnitude zes had, dus zeer johnny ➔ marina lichtgevend. De jongeren gewaagden ook van een 'zeer goede' normale meteoren- joint (de, -s) /zjwε/ activiteit, zonder cijfers te geven. – GvA, • koppeling 13-08-2002 - joint de culasse, cilinderkoppakking Als onze vader een breuk in de joint de jeuksel (het), jeukte (de) culasse had, zo ergens rond Grenoble, dan • jeuk was er nog geen Europe Assistance, geen gsm, geen gps. – DS, 29-07-2002 jeunen, zich (jeunde, gejeund) • pakking • zich amuseren, er plezier in hebben • las, voeg job (de, -s) jong (bn. en bw.) • baan, functie - jong blijven, niet trouwen Wie in aanmerking wil komen voor de job - de jongste tijd/weken/maanden/jaren, moet in het bezit zijn van een universitair de laatste tijd/weken/maanden/jaren diploma en voldoende lesuren bestuurs- De jongste maanden lopen bij het wetenschappen achter de kiezen hebben. gemeentebestuur van Ravels klachten – GvA, 01-08-2002 binnen over sluipverkeer op de Dat hooggeschoolden, die vaker een job ruilverkavelingswegen. – LN, 17-07-2002 hebben waarin overuren veeleer regel dan uitzondering zijn, meer werken per week jongedochter (de, -s) dan laaggeschoolden, is logisch. – DM, - (oude) jongedochter, ongetrouwde 07-08-2002 vrouw jobdienst (de, -en) jjonggezel (de, -len) 150 • vrijgezel beëindigd zijn, om de plannen in realiteit Hij beschrijft het milieu dat hij door en om te zetten,' meent de sportverantwoor- door kende, de kleurrijke dorpsgemeen- delijke. – HN, 01-08-2002 schap met de onvermijdelijke sociale muzikanten, de kwezel met de dikke of lange tong, de boer-jonggezel, de dokter- voorzitter van de fanfare en de popelende erfgenamen. – HN, 04-11-1999 jonkheid (de) • rijpere jeugd jonkman (de, -nen) • ongetrouwde man, vrijgezel. Hij is overal bij. 'Allemaal van na mijn pensioen hé. Ik ben jonkman, ik heb tijd.' – BvL, 18-07-2002 - oude jonkman, oude vrijer, oude vrijgezel jubilee (het, -s) • jubileum juge (de, -s) • rechter juist - dat is juist [in een winkel bij het betalen], precies gepast, in orde - het is juist twaalf uur, precies twaalf uur - juist op tijd, net op tijd - juist als, net (zo)als - een uurwerk juist zetten, een uurwerk gelijkzetten - ik moet juist mijn huiswerk nog maken, ik moet nog alleen mijn huiswerk maken junior (de, -en) • lid van een sportvereniging in de leeftijdsgroep van 16 tot 18 jaar. jury - de jury van een examen, examen- commissie justitiepaleis (het, -paleizen) • paleis van justitie, gerechtsgebouw 'We moeten niet eens wachten tot de werken voor het nieuwe Justitiepaleis j 151 • kaartwedstrijd Vier van de zeven werknemers van keukenbouwer Modelka uit Harelbeke namen zaterdagavond deel aan de kaarting van de brandweer toen na amper een kwartier een oproep binnenliep voor een brand... in hun bedrijf. – LN, 12-11- 2002

kaaskop (de, -pen) • Hollander kkaak Als geboren kaaskop vertoon ik dermate • in België ook: wang degoutant gedrag dat een trajectje aanpassen dringend noodzakelijk is. – kaal ➔ reis DM, 18-11-2002

kaap (de) kabas (de, -sen) • (numerieke) grens, mijlpaal: de kaap • tas, boodschappentas, boekentas van x halen, de kaap van x overschrij- Dat was thuiskomen, kabas tegen de den muur en snel naar het café om mijn Zelfs al is hij ondertussen de kaap van de twintig pinten te scoren. – LN, 05-10-2002 40 gepasseerd, hij heeft nog steeds de Maar als ik haar zo zie sleuren met een nieuwsgierigheid van een kind. – DM, kabas van ne grote mens... Je mag niet te 18-11-2002 zacht zijn voor kinderen, maar ik weet niet of al die huistaken en die stress wel de kaarsenpan (de, -nen) goeie onderwijsmethode zijn. – GvA, • blaker, lage kandelaar met een 15-12-2001 schaaltje als voet De schilder heeft er immers twee kabbelen (kabbelde, gekabbeld) verschillende lichtbronnen in verwerkt: de • in België ook: schiften, vooral van kaarsenpan op de stoel van zijn vriend melk Gauguin en in de linkerbovenhoek aan de Gevreesd werd dat het donderend geraas muur het gaslicht. – DM, 28-10-2000 waarmee hij langs velden en weiden snelde de melk in de uiers van de koeien kaarsroet (het) zou doen kabbelen. – DS, 22-06-1999 • kaarsvet kabberdoeske (het, -s) kaarswiek ➔ wiek • kroeg, louche café • bordeel kaart - een bepaalde kaart trekken, de kaart kabinet (het, -ten) trekken van, een bepaalde keuze • praktijk van een dokter, tandarts maken waarnaar men handelt, een enz., spreekkamer, behandelkamer bepaalde rol spelen In zijn naar ontsmettingsmiddel geurende Wij hebben de kaart getrokken van een kabinet in La Oroya knikt dokter Pedro onderwijs waarin ook het sociale, het Cueto Mirante begrijpend. – DM, 09-11- creatieve en het emotionele een belang- 2002 rijke rol spelen. – DM, 21-08-2002 •wc ➔ pak kabinetschef (de, -s) kaarting (de, -en) • chef van de politieke mede- k152

VLAAMS (K-O)def152 03/03/2004, 10:40 werkers van een minister kadet ➔ cadet

kabinetsraad (de) kadul (bw.) • ministerraad, • van slag vergadering van ministers onder Haar haren hangen maar wat kadul, haar voorzitterschap van de eerste huid glanst niet en ze heeft wallen onder minister haar ogen. – BvL, 01-07-1994 België, zo kondigde premier Verhofstadt - kadul slaan, van slag zijn na afloop van de kabinetsraad aan, vindt dat de tien vanaf 1 januari 2004 tot de kajotster (de, -s), kajotter (de, -s) Unie kunnen toetreden. – DS, 19-10-2002 • lid van de jeugdbeweging KAJ [Kristelijke Arbeidersjeugd] kadastraal ➔ inkomen Tot het einde van zijn leven liet hij zich graag een kajotter noemen – DM, 06-04- kadee (de, -s & ën) 2002 • flinke kerel, vent • losbol, boemelaar kaka (de) • jongen, deugniet • poep, uitwerpselen - kaka doen, poepen kader (het & de, -s) • lijst van een foto of een schilderij kakdoek (de, -en) • omgeving: een mooi kader • luier Als je daar met jachthoornmuziek en met een mooi kader als het park van Tervuren kake(l)nestje, kak(k)e(r)nestje en met de honderden kleuren van de (het, -s) afgevallen bladeren nog wat sfeer kan • laatstgeboren kind van een gezin, bijscheppen, weet je dat honderden benjamin, troetelkindje mensen hiernaar uitkijken. – HN, 29-10- Ze was de lievelingsdochter van Thomas, 2002 die doorgaans geheel door zichzelf in • fietsframe beslag genomen was maar zijn kakenestje op handen droeg. – DS, 01-02-2002 kaderen (kaderde, gekaderd) • overeenkomen met, passen in, kalender passen bij een geheel, een onderdeel - de kalender van de werken, het zijn van tijdschema van de werkzaamheden De garagisten kijken tot dan gratis de banden, de schokdempers, de lichten, de kalisse (de) ruitenwissers en de remmen na. De • zoethout controles kaderen in de verkeersveilig- • drop heidsactie 'Denk aan uw gezondheid' van het Belgisch Instituut voor de Verkeers- kalissestok (de, -ken) veiligheid (BIVV), die dinsdag werd • pijp drop voorgesteld. – GvA, 15-10-2002 De 900 die in België moeten verdwijnen kalle (de, -n) kaderen in het Europese besparingsplan • in België ook: kletswijf, praatzieke Olympia. – GvA, 03-07-2002 vrouw • in overeenstemming brengen met, plaatsen in een geheel, laten kallen (kalde, gekald) aansluiten bij: hoe kunnen we die • kletsen, praten, babbelen maatregelen in ons beleid kaderen? Daarna stapte hij weer verder, maar hij vergat zijn wambuis (wammes in Maas- k153

VLAAMS (K-O)def153 03/03/2004, 10:40 eik, waar ze niet spreken maar kallen ). – Knack, 26-07-2000 kantelpoort (de, -en) • raaskallen • kanteldeur Een sectionaire garagepoort wordt kalmeermiddel (het, -en) langzaam de hoogte in gerold en neemt • kalmeringsmiddel heel wat minder ruimte in beslag dan een kantelpoort. – DS, 14-09-2002 kalot (de, -ten) • in België ook: pruik, haarstukje kantjesvolk (het) Een oude heer uit de gegoede burgerij, • gepeupel, rapaille een kalot op het hoofd en een gevouwen dokument in de linkerhand, zit in een kantoorgerief (het) zetel, keert zich naar rechts en kijkt de • kantoorspullen, kantoor- toeschouwer aan. – FET, 08-01-1988 benodigdheden Meubelen en kantoorgerief zijn nog niet kamelot (de) geleverd, de gebouwen zijn amper klaar, • in België ook: slechte waar, prullen de informatica is ontoereikend en op personeelsvlak kunnen onmogelijk 3.000 kamer ambtenaren vrijgemaakt worden voor de - Kamer van Volksvertegenwoor- AOIF. – FET, 21-11-1997 digers, Tweede Kamer ➔ gerief

kampernoelie, kampernoelje kantwit (het) (de, -s) • marge, kantlijn • champignon, eetbare paddestoel Op donderdag 19 oktober organiseert Velt kap (de, -pen) een voordracht over de teelt van • capuchon kampernoelie, oesterzwam en shitake. – - op iemands kap leven/eten/drinken, op DM, 14-10-2000 iemands kosten leven/eten/drinken Hij haalde meteen ook uit naar de kan Vlaamse politici: ze stellen de Walen voor • afkorting van: kandidatuur als steuntrekkers die op de kap leven van - eerste/tweede kan, eerste, tweede de Vlamingen, ze plaatsen de solidariteits- studiejaar voor het kandidaats- mechanismen op de helling en stellen examen zich arrogant op tegenover Brussel, waar ze de exclusieve hoofdstad van Vlaande- kandidatuur (de, -turen) ren van zouden willen maken. – FET, • studie voor het kandidaatsexamen of 18-10-1996 de graad van kandidaat - onder de kap fezelen, in het geniep • graad van kandidaat fluisteren - zijn kandidatuur stellen/indienen, - op iemands kap zitten, iemand met solliciteren, zich kandidaat stellen woorden of daden benadelen Ter plaatse kunnen de kinderen hun kandidatuur stellen voor de titel Jeugd- kapblok (het, -ken) prins en Jeugdprinses 2003. – HN, 09-11- • hakblok 2002 kapitalisatiebon (de, -nen) kandidatuurstelling (de) • kasbon waarbij de interesten jaar na • sollicitatie jaar worden herbelegd in plaats van uitbetaald, soort spaarbrief kant ➔ langs Uiteraard levert een dergelijke bon iets k154

VLAAMS (K-O)def154 03/03/2004, 10:40 minder op dan de gewone kasbon of zelfs • baksteen de kapitalisatiebon. – Trends, 19-09-2002 Maar het grote probleem was het vinden ➔ kasbon van de juiste baksteen. Spaanse kareel is nauwelijks voorhanden op de kapitein (de, -s) recuperatiemarkt. – HN, 10-06-2000 • captain, aanvoerder van een sport- ploeg karot ➔ carot

kapoen (de, -en) karottentrekken (wkw.) • koosnaam voor een kind: deugniet, • uitvluchten verzinnen om iets niet te schalk, guit hoeven doen, een taak met opzet Maar wat als de leraar uw kapoen even uit traag uitvoeren, ziekte veinzen, het oog verliest op de speelplaats en er lijntrekken een ongeval gebeurt? – FET, 18-08-2001 karottentrekker (de, -s) kapoot (de, kapoten) • iemand die uitvluchten verzint om • kapotje, condoom iets niet te hoeven doen, die met opzet een taak traag uitvoert of ziekte kappen (kapte, gekapt) veinst, lijntrekker, bedrieger • hakken, fijnhakken ➔ gekapt Uitvluchten zijn karotten. Wie altijd maar • kippen, omkiepen, storten uitvluchten zoekt om niet te moeten - op iemand/iets kappen, op iemand of werken, is een karottentrekker. – GvA, iets vitten, opmerkingen maken 23-09-2000 In de Verenigde Staten doen we niet ➔ carottier anders dan kappen op de armen, de werklozen. – Knack, 06-11-2002 kartel (het, -s) • verbinding van partijen die samen karakol ➔ caracole naar de verkiezingen trekken met een gemeenschappelijke kandidaten- karakterieel (bn. en bw.) lijst, eenheidslijst • wat het karakter betreft Het kartel met Spirit maakt dat er met Karakterieel stelde vader Albert Bert zich name relatief weinig jongeren op zeker meer op als een verzoener, terwijl zijn verkiesbare plaatsen terechtkomen. – DM, schoonzus Marie-Rose Claeys zich meer 18-11-2002 profileerde als ambitieuze zakenvrouw. – DS, 20-11-2002 kas - zijn kas vullen, zijn buik vullen karamel (de, -len) - een stuk in zijn kas hebben, dronken • in België ook: toffee, snoepje [niet zijn alleen gebrande suiker] - op zijn kas krijgen, op zijn kop krijgen ➔ spijzen karamelle(n)vers (het, -verzen) • ulevellenrijmpje kasbon (de, -nen) Het ding heet You're Still Beautiful en gaat • spaarbrief, waardepapier aan toonder gebukt onder een melig karamellenvers, voor een bepaalde termijn met een maar wordt gegarandeerd een hit. – DM, jaarlijkse vaste rente 20-08-2002 ➔ kapitalisatiebon

karbonade ➔ stoofcarbonade kassei (de, -en) • kei als straatsteen, soort kinder- kareel (de, -karelen) hoofdje, kinderkopje k155

VLAAMS (K-O)def155 03/03/2004, 10:40 Mooi stadhuis met balkon, een gereno- veerde Grote Markt in kassei en het ene kat na het andere café. – DM, 08-11-2002 - andere katten (katjes) te geselen hebben, • straatweg met keien andere zaken aan zijn hoofd hebben - nu komt de kat op de koord, het spel, kasseilegger (de, -s) het gevaar gaat beginnen, nu gaan de • stratenmaker poppen aan het dansen Toen Marc in Schilde vertraagde voor een kasseisteen (de, -en) rood licht, boorde opnieuw een onoplet- • straatsteen tende automobilist zich tegen de Mitsubishi van Marc. Nu kwam de kat op kasseiweg (de, -en) de koord. [...] Op 10 oktober kreeg Marc • straatweg Hul een brief van zijn verzekeringsmaat- schappij: 'Beste cliënt, een ongeval is zo kassement (het) snel gebeurd. Geen nood echter, we gaan • raamlijst, raamwerk uw polis niet opzeggen. Maar u moet wel begrijpen dat zoveel uitgaven van onzent- kasserol (de, -len) wege niet mogelijk zijn zonder inkomsten. • (braad)pan Daarom zien we ons genoodzaakt de Bergen bonen – eerst twee uur weken, premie van uw omniumverzekering te dan zeven! – borrelden in de kasserol. – verhogen.' – LN, 05-11-2002 DS, 10-01-2000 - een kat een kat noemen, ronduit zijn mening zeggen kassierster (de, -s) Om een kat een kat te noemen: een • caissière huwelijksfeest van naar schattting ettelijke miljoenen euro – een half miljard in oude franken, als dat meer zegt – is compleet onethisch en strookt evenmin met de Vlaamse maatschappij-inrichting als vrouwen die het huis niet uit mogen. – DM, 02-09-2002 kast ➔ ingemaakt - er is geen kat, er is niemand - zijn kat sturen, niet komen opdagen kastaar (de, -s) Goegebuer, nog herstellend van een • belhamel, deugniet rugblessure, behaalde het EK-minimum, • forsgebouwde kerel maar moet zijn kat sturen. – LN, 06-11- 2002 kastanjelaar (de, -s & -laren) - zo vals als een kat zingen, vals zingen • kastanjeboom Frieda xxx is er weleens bij, blakend van Voor de meesten onder hen was het de levensdrift. Ze zingt zo vals als een kat! eerste keer dat ze deze prachtige – DS, 9-11-2002 kastanjelaar met zijn helgele herfstkleur in - dat weet ons (onze) kat ook, dat weet levende lijve zagen. – FET, 16-11-2002 iedereen - katje spelen, krijgertje spelen kasticket (het, -s) ➔ vogel • kassabon Het is altijd erg nuttig om uw kasticket kataloog ➔ cataloog zorgvuldig na te kijken vooraleer u een warenhuis verlaat. – HN, 09-11-2002 katholiek - dat is niet katholiek, dat ziet er niet kastrol ➔ kasserol katholiek uit, dat is onbetrouwbaar, k156

VLAAMS (K-O)def156 03/03/2004, 10:40 niet deugdelijk, daar is een luchtje 18-01-2002 aan kelderen (kelderen, gekelderd) kattin (de, -nen) • doen mislukken, verhinderen, de • wijfjeskat grond in boren • kattige vrouw, kattenkop De sector van het sociaal-cultureel Een leeuwin of kattin die haar man lange volwassenenwerk was altijd een koele tijd overleeft, dat kennen we niet. – DM, minnaar van het decreet. Dit is een 25-08-2001 uitgelezen kans om het in extremis te kelderen. – DM, 15-11-2002 kazak - zijn kazak draaien/keren, de huik kelen (keelde, gekeeld) naar de wind hangen, met alle • in België ook: luid schreeuwen, winden meedraaien gillen Magda Aelvoet, al dan niet aanwezig op het kernkabinet waar Louis Michel zijn fiat kemel (de, -s) kreeg, heeft de beslissing mee goedge- • grove misslag, flater, blunder keurd. Stilzwijgend of uitdrukkelijk, feit is - een kemel schieten, een bok schieten dat zij vandaag moeilijk haar kazak kan Toen hij besefte dat hij een kemel had keren. – GvA, 27-08-2002 geschoten, voegde hij daar nog snel aan toe 'die nog steeds veel vreugde biedt aan kazakdraaien (wkw.) zijn fans'. – DM, 16-06-2002 • de huik naar de wind hangen, overlopen kemp (de) • hennep kazakdraaier (de, -s) - kempkoord, henneptouw • overloper, afvallige, verrader kennen keer - succes kennen, succes hebben - negen keren op (de) tien, in negen van Bij andere ziekenfondsen zou het medisch de tien gevallen dossier geen succes kennen en ook bij de CM hinkt Franstalig België ver achterop. – keerborstel (de, -s) DS, 06-11-2002 • bezem, stoffer, veger - moeilijkheden kennen, moeilijkheden Daarna veegde zijn ploegmakker het asfalt ondervinden met een keerborstel uit over de hele baan. - de prijzen kennen een lichte stijging, de – HN, 29-07-2002 prijzen vertonen een lichte stijging De vorige Blok-campagnes blonken uit in brutale duidelijkheid. Niet voor niets kennis waren de eyecatchers een vuist, een - kennis hebben (met iemand), verke- keerborstel en een bokshandschoen. – ring hebben (met iemand) BvL, 05-03-1999 - kennis hebben van, verstand hebben van, op de hoogte zijn van kegelspel ➔ hond kenwijsje (het, -s) kei ➔ afstropen • herkenningsmelodie, tune van een tv- of radioprogramma keikop (de, -pen) Op VTM wordt het kenwijsje van de • zeer koppig persoon, stijfkop reclameblokken wel de hele dag vervan- Niettegenstaande haar kleine gestalte gen door de melodie van 'Vlaanderen stond C. V. bekend als een keikop. – HN, Boven', het officiële feestlied. – DM, 11-07- k157

VLAAMS (K-O)def157 03/03/2004, 10:40 2002 • vergadering van de eerste minister, de vice-eerste-ministers en kepie (de, -s) (een) bepaalde minister(s) die op de • uniformpet, dienstpet van een hoogte is (zijn) van de problematiek politieagent, postbode enz. die dan wordt besproken. De gemeenteraad van Sint-Niklaas beslist Die standpunten zijn al op het kern- op 29 maart wie van de drie de kepie van kabinet besproken, dus kunnen coalitie- korpschef op het hoofd mag zetten. – partijen tijdens of na de top van Praag niet GvA, 21-03-2002 ineens zeggen dat ze niet op de hoogte waren. – DS, 16-11-2002 keren (keerde, gekeerd) • vegen, schoonvegen kerselaar (de, -s) - nieuwe borstels keren goed, nieuwe • kersenboom bezems vegen schoon - Japanse kerselaar, Japanse kers - het keren van de jaren, de overgang, • kersenhout het voorbijgaan van jaren - het ergens niet kunnen keren, het er niet kunnen uithouden, ergens zijn draai niet kunnen vinden ➔ keerborstel

kerkfabriek (de, -en) kerststronk (de, -en) • kerkbestuur, lichaam belast met het • gebak of ijs in de vorm van een beheer van het kerkelijk vermogen boomstronk, speciaal rond Kerstmis De Vlaamse Gemeenschap neemt 60 in de handel gebracht procent van de kosten op zich, de De traditie om in de kerstperiode een provincie Oost-Vlaanderen 20 procent en kerststronk te eten, een gebak in de vorm de kerkfabriek en de stad elk tien procent. van een blok hout, gaat terug op een oud – HN, 15-11-2002 Germaans gebruik waarbij tijdens het joelfeest een dikke eiken tak gedeeltelijk kerkwegel (de, -s) werd opgebrand. – FET, 01-12-2001 • klein paadje, vaak langs achtertui- nen, dat het kerkgangers mogelijk keuken maakt een kortere weg te nemen - dat is interne keuken, dat gaat alleen Vlaanderen is bezaaid met kleine ons aan, dat is privé wegeltjes, jaagpaden, kerkwegels, holle VT4 wil niet eens meedelen of zij op de wegen, bospaden of veldwegen. Alleen uitzendrechten azen. 'Interne keuken', worden vele ervan niet meer gebruikt of heet het daar. – HN, 14-11-2002 zijn ze ingenomen door landbouw- bedrijven, verkavelingen of grondbezitters. keukenhanddoek (de, -en) – GvA, 16-03-2002 • theedoek Spoel de flessen vervolgens met heet kermis water en laat ze uitlekken op een schone - Vlaamse kermis, volksfeest met keukenhanddoek. – LN, 08-06-2002 kramen en tenten voor een liefdadigheidsdoel, liefdadigheids- keukenpiet (de, -en) bazaar, fancyfair • in België met gunstige bijklank: - 't zal kermis zijn, je zult ervan langs goede kok krijgen, er zal wat zwaaien keukenrobot (de, -s) kernkabinet (het) • keukenmachine k158

VLAAMS (K-O)def158 03/03/2004, 10:40 Zij leefde in de overtuiging dat het om een • kippenvel wetenschappelijk experiment ging en Twee uur lang hangt hij de macho uit, verwachtte dat haar man iedere dag maar op het einde van de show kijkt hij tevoorschijn kon komen met de nieuwste zijn moeder aan en zegt: 'Mom, this is mixer of keukenrobot. – DS, 03-08-2002 your son singing'. Dat maakt iets in me los. Het kiekenvlees-syndroom noem ik dat. k.i. – Feeling, juni 2002 • afkorting van: kadastraal inkomen ➔ inkomen kiesarrondissement (het, -en) • arrondissement als kieskring in kickeren (kickerde, gekickerd) België [nu vallen de kieskringen bij • tafelvoetbal spelen de federale verkiezingen samen met Liefhebbers van kickeren zullen in de de procinciegrenzen, behalve voor de toekomst meer geld moeten ophoesten vroegere provincie Brabant, daar voor hun favoriete tijdverdrijf. – DM, blijft het arrondissement Brussel- 16-08-2001 Halle-Vilvoorde] Technisch staat niets de volledige splitsing kieken (het, -s) van het kiesarrondissement Brussel-Halle- • kuiken, kip Vilvoorde nog in de weg. – FET, 05-11- 'Een kieken is fantastisch', zegt 2002 Vanmechelen. 'Kijk naar de rode kop van de haan, rood verwijst tegelijk naar bloed kiesbrief (de, -brieven) en liefde. Luister naar zijn geschreeuw 's • stembriefje, stembiljet morgens, bemerk hoe hij op twee poten • oproepingsbrief loopt, zoals wij... Ik ben al van kindsbeen af bezig met vogels en kippen. Thuis kiesbureel (het, -burelen) liggen er massa's documenten, cijfers, • stembureau foto's en video's over de kip. Die wrong in mijn hoofd om hiermee te beginnen, lag kiescampagne (de, -s) al jaren op de loer.' – GvA, 11-08-2000 • verkiezingscampagne • dom persoon, uilskuiken De aanslagen van 11 september 2001 en Waar de markten de voorbije weken bij de strijd tegen het terrorisme hebben de gebrek aan kopers dag na dag van hun kiescampagne in die mate overschaduwd pluimen lieten om uiteindelijk als een kaal dat de binnenlandse problemen op de kieken zonder kop rond te dwalen, krijgen achtergrond zijn geraakt. – Knack, 13-11- we sinds begin deze week een zelden 2002 geziene koperspaniek. – LN, 18-10-2002 kiesomschrijving (de) kiekenbil (de, -len) • kieskring, kiesdistrict • kippenbout, kippenpoot kiesprogramma (het, -s) kiekendraad (het) • verkiezingsprogramma • kippengaas Het kiesprogramma dat de partij gisteren bekendmaakte, vertoont opvallend veel kiekenfretter (de, -s) gelijkenissen met de voorstellen waar • Brusselaar eerder de alliantie van VLD en VU mee uitpakte. – GvA, 03-07-2000 kiekenkot (het, -en) • kippenhok kiesstrijd (de) • verkiezingsstrijd kiekenvlees (het) Het zit er dik in dat economische k159

VLAAMS (K-O)def159 03/03/2004, 10:40 onzekerheid, werkloosheid, onveiligheid kloppen, niets krijgen, met lege en migratie de kiesstrijd domineren. – handen thuiskomen FET, 22-10-2002 Monica Seles won ook de clash tegen Martina Hingis met 6-4 en 6-2, de kiezen (koos, gekozen) Zwitserse kan dus weer op haar kin • stemmen bij verkiezingen kloppen. – DM, 04-09-2002

kiezing (de, -en) kind • verkiezing - lieve kinderen hebben, een of ander En hij toont ons een kaartje dat hij zelf kind voortrekken, lievelingetjes getekend heeft en waarop hij toont hoe de hebben bruinen hun opmars voortzetten, kiezing - kinderen toegelaten, alle na kiezing. – Knack, 21-06-2000 leeftijden ➔ kopen kijken - kijken op, uitzien op kinderbed (het) - dat venster kijkt op de straat, dat • kraambed venster ziet uit op de straat Een op de tien vrouwen stierf in het kinderbed, een op de vijf kinderen werd kijkuit (de) niet ouder dan een jaar. – DM, 06-01-2001 • het uitkijken, de uitkijk - op (de) kijkuit staan/zijn, op de kindergeld (het) uitkijk staan • kinderbijslag Vanaf 1 augustus 2002 gelden voor alle kijkuit (de, -en) schoolverlaters dezelfde regels voor het • dakkapel recht op kindergeld. – GvA, 14-07-2002

kijkwoning (de, -en) kinderheil (het) • modelwoning • zuigelingenzorg in België, Vraag zeker ook naar het verschil tussen nu Kind en Gezin de standaardversie en de uitvoering van de kijkwoning. – LN, 15-03-2002 kinderkoets (de, -en) • kinderwagen Iedereen die kan rijden met een fiets, een kinderkoets, een rolstoel, een paarden- koets, een step, rolschaatsen of een ander soort wiel, – voortgedreven op spierkracht kikkeren ➔ kickeren en zonder motor – kan deelnemen. – HN, 25-10-2002 kilometriek (de) • kilometerteller kinderkribbe (de, -n) Daarom kreeg ik vaker de vraag van • crèche, kinderdagverblijf klanten of ik ook niks aan de In het centrum komt een cafetaria, naast boordelectronica en dus ook kilometriek een restaurant, een brasserie, kinder- kon doen. Vaak, na een ongeluk, of als de kribbe, fitness, virtuele supermarkt, batterij plat is geweest, staat er enzovoort. – FET, 21-09-2002 '00000000' op de teller. – BvL, 10-09- 1999 kindertuin (de, -en) • crèche, peuterschool kin 'Pesten hoort niet thuis in een regering', - op zijn kin mogen/kunnen/moeten repliceerde De Gucht. 'Dat is iets voor een k160

VLAAMS (K-O)def160 03/03/2004, 10:40 kindertuin.' – DM, 21-10-2002 hulpactie van vier maanden. – GvA, 15-04- 1999 kine (de) • verkorting van kinesitherapie klaar • helder, licht kineast (de, -en) -'s zomers is het al vroeg klaar, het is al ' • cineast vroeg licht • duidelijk kinesist, kinesitherapeut (de, -en) - klaar in iets zien, een helder inzicht • fysiotherapeut die op voor- hebben, iets goed begrijpen schrift van een arts bepaalde - het is klaar dat, het is duidelijk dat lichaamsoefeningen laat verrichten - een klare kijk op, duidelijke informatie Maar dan begon een zware revalidatie: over, een goed begrip van drie keer per week naar de kinesist, ➔ pompwater regelmatige bezoeken aan het Greet Rouffaer-huis voor brandwonden. – DS, klaarte (de) 18-11-2002 • licht, daglicht ➔ fysiotherapeut - bij de eerste klaarte, bij zonsopgang - met de klaarte, overdag kinesitherapie (de) Hier heerst meer duisternis dan klaarte, • fysiotherapie door bepaalde en het regent vaak. – DM, 11-04-2001 lichaamsoefeningen te laten verrichten klabadderen (klabadderde, geklabadderd), klabetteren kipkap (de) (klabetterde, geklabetterd) • gehakt vlees, hoofdvlees, zult [wat er • klepperen, klapperen precies bedoeld wordt, varieert van • donderen, razen streek tot streek] • babbelen, kwetteren, snateren

kippenbil (de, -len) klacht ➔ neerleggen • kippenbout, kippenpoot Als Gaia haar zin krijgt, zal het helemaal klad (de, -den) niet gedaan zijn met het eten van • klodder kippenbilletjes, maar zal de kippenbil die • handjevol, een kleine hoeveelheid, we eten drie of vier keer meer kosten dan een beetje de waterige rommel die nu in de rekken - een klad boter, een klontje boter van de grootwarenhuizen ligt. – DM, 16-01-2002 klak (de, -ken) •pet kippenvlees (het) - met zijn klak ergens naar slaan, er een • kippenvel slag naar slaan, gissen, er met de pet naar gooien kissen (kiste, gekist) - de man met de klak, Jan met de pet, • een sissend geluid maken, vooral van de gewone man vlees in de pan en vloeistoffen op een • klap, mep, slag heet oppervlak • klodder, kwak • restje, overschot kitzak (de, -ken) ➔ klik • plunjezak, oorspronkelijk van soldaten klamper (de, -s) Belgische para's pakken kitzak voor • dagroofvogel, onder meer: sperwer, k161

VLAAMS (K-O)def161 03/03/2004, 10:40 wouw, kiekendief, havik [wat er aan puur archiefbeheer doen. Ze schonen precies bedoeld wordt, varieert van het klassement van bedrijven op: ze streek tot steek] openen elke kast en gooien alle documen- ten weg die ouder zijn dan 10, 15 of 30 klank jaar. – FET, 08-06-2001 - met klank, uitstekend, overtuigend HEUVELLAND 0-IZEGEM 3: Het duel om klasse(n)gerecht (het) de rode lantaarn werd met klank • klasse(n)justitie gewonnen door Izegem. – HN, 28-10- 2002 klasseren (klasseren, geklasseerd) • op de monumentenlijst plaatsen, als klap een beschermd monument beschou- • gepraat, geklets, gebabbel wen - iemand aan de klap houden, iemand De monumentale kerkhofkapel van aan de praat houden Guigoven wordt grondig gerestaureerd - een klapke doen, een praatje maken voor een bedrag van ruim 51.000 euro. Er is altijd wel iemand om een klapke mee Omdat het om een geklasseerd monu- te doen. Die mix van culturen beschouw ik ment gaat, bedraagt de tussenkomst van als een verrijking, niet als een nadeel. – de gemeente slechts 11.000 euro. – BvL, DM, 30-10-2002 18-11-2002 • in de doofpot stoppen, zonder gevolg klappen (klapte, geklapt) laten, als afgedaan beschouwen, • praten, kletsen, babbelen seponeren Ofwel schrijf ik alles wat ik weet, en dan 'Bij het Antwerps gerecht vragen klapt er niemand nog met mij. Ofwel sommigen zich verbijsterd af waarom het schrijf ik dat niet en dan leest niemand die onderzoek naar het schijnhuwelijk tussen memoires. – Dag Allemaal, 03-09-2002 xxx en de Belgische xxx zonder gevolg is ➔ biecht geklasseerd', zegt Vlaams Blok-boegbeeld Filip Dewinter. – LN, 22-10-2002 klasagenda, klassenagenda (de, -'s) 'We vragen de bevoegde ministers om de • schoolagenda, agenda van een studie over dit tracé te klasseren als leerling [in België wordt in samen- onhaalbaar en de ontspoorde plannen- stellingen meestal klas- gebruikt, in makers terug op het juiste spoor te Nederland klassen-: klasfoto-klassen- zetten', besluit Van Hove. – HN, 05-11- foto, klasleraar-klassenleraar enz.] 2002 Het pakket bestaat uit een pedagogisch ➔ gevolg handboek voor de leerkracht, brochures voor de kinderen, twee posters voor de klasseur ➔ classeur klas en een bladwijzer voor de klasagenda om de ouders te informeren. – HN, 23-03- klastitularis (de, -sen) 2002 • klassenleraar

klasse klaver • lichting, jaar- - van de klaver naar de biezen lopen/ klasse geraken, van de regen in de drop raken, van kwaad tot erger worden klassement (het) Niemand loopt vrijwillig van de klaver • het opbergen van documenten in het naar de biezen. – GvA, 17-02-2002 archief • archief kleed (het, kleden) In Nederland bestaan er ook bedrijven die • jurk, japon [in België zelden voor k162

VLAAMS (K-O)def162 03/03/2004, 10:40 tapijt] biljartbal, Kojak, volle maan... – DS, 20-07- - iets in een nieuw kleedje steken, er een 2002 nieuw uiterlijk aan geven, iets vernieuwen kletteren Straks wordt dat liedje echter in een nieuw - slaan/vloeken/werken enz. dat het kleedje op de mensheid losgelaten: voor klettert, slaan/vloeken/werken enz. de single-versie deed Sergio een beroep dat de stukken eraf vliegen, hevig, op het Scala-koor, dat eerder onder meer flink Hooverphonic bijstond. – GvA, 14-11-2002 ➔ avondkleed, slaapkleed, trouwkleed, kleurfilm, kleurfoto, kleur-tv, zomerkleed kleurtelevisie • kleurenfilm, kleurenfoto, kleuren-tv, klein kleurentelevisie - van kleins af aan, van jongs af aan, van kindsbeen af kleutertuin (de, -en) Van kleinsaf proberen kinderen hun • kleuterschool ouders op allerlei manieren na te bootsen. – GvA, 13-09-2002 klever (de, -s) ➔ garnaal • sticker Deze rode Golf werd in het zwart klem (de) gespoten, maar de klever werd niet van de • tetanus achterruit gehaald en ook de originele nummerplaat bleef op de auto zitten. – klepper (de, -s) HN, 02-10-2002 • kei, uitblinker, knappe kerel, die veel kan of presteert klik • kanjer [van personen en van voor- - met (zijn) klikken en klakken, met werpen] alles wat hij heeft Ooit wil ik nog De lotgevallen van de - iemand met (zijn) klikken en klakken brave soldaat Svjek van Hasek uitlezen, buitengooien, iemand met zijn hele een klepper van achthonderd pagina's. – hebben en houden eruit zetten DM, 30-10-2002 Tot de deur weer opengaat, Verplaetse met zijn klikken en klakken buitenvliegt en klets Tindemans binnen mag bij een grijnzende • klap, mep, slag met de vlakke hand Reagan. – DM, 19-10-2002 • kleine hoeveelheid van iets, restje, kliekje klinimobiel (de, -en) De film opent met een surrealistische • ambulance uitgerust met apparatuur sequens waarin Rey eerst zijn dienaar om te reanimeren vraagt de spullen van een vrouw ritueel te De nieuwe klinimobiel werd in Nederland verbranden, daarna in een station waar vervaardigd en is nog groter dan de vorige een bom ontploft een bloedmooie vrouw uitvoering. – BvL, 2-11-2002 op een klets water trakteert en vervolgens op de trein met een dwerg-professor aan klinken ➔ botsen het keuvelen slaat. – Knack, 06-11-2002 kloddernat (bn.) kletskop (de, -pen) • kletsnat • kaal hoofd Daar stond ik, kloddernat, terwijl mijn • iemand met een kaal hoofd man tegen de muur hing. – HN, 24-04- Elk haartje dat verdween was weer een 1999 stukje zelfvertrouwen: kaalkop, kletskop, k163

VLAAMS (K-O)def163 03/03/2004, 10:40 kloef (de, -en) ze niet meer aan een doelpunt en een 16-7 • klomp tussenstand wees reeds op een duidelijke klopping. – HN, 20-04-2000 klokvast (bn.) - een klopping krijgen, een pak slaag • volgens de dienstregeling minstens krijgen of verliezen elk uur rijdend op een bepaalde tijd: - iemand een klopping geven, iemand een klokvaste verbinding tussen twee een pak slaag geven of iemand een steden nederlaag bezorgen Vier stadslijnen verbinden in klaverblad de stadswijken om het halfuur en klokvast kloten (klootte, gekloot) met het centrum. – HN, 21-09-2002 • belazeren, bedriegen, foppen

klokzeel (het, -zelen) kloterij (de, -en) • klokkentouw • bedrog, fopperij - iets aan het klokzeel hangen, iets aan de grote klok hangen, overal bekend- KMO, kmo (de, -'s) maken • afkorting van: kleine en Klokkenluiders zijn ambtenaren die middelgrote onderneming, midden- misbruiken aan het klokzeel hangen als ze en kleinbedrijf bij de interne hiërarchie geen gehoor De KMO-organisatie Unizo roept de vinden. – DS, 19-10-2002 winkeliers op de sperperiode correct na te ➔ zeel leven. – FET, 16-11-2002

klontjessuiker (de) knippen • suiker in de vorm van klontjes - hij mag op zijn vingers knippen, hij Normaal is een vierkante meter suikerbiet mag van geluk spreken genoeg voor de productie van een kilo - hij kan ze (goed) knippen, hij kan flink klontjessuiker. – DS, 24-07-2000 drinken

klop knoesel (de, -s) - geen klop, niets • enkel - er is geen klop te doen, er is geen klap Dokter Lagast stelde toen de goede te doen diagnose dat een kapsel in de knoesel - hij doet geen klop, hij doet niets zweefde. – LN, 16-02-2000 - een klop van de hamer krijgen, een inzinking krijgen knolselder (de) • knolselderie kloppen (klopte, geklopt) ➔ selder - facturen/brieven kloppen, facturen, brieven tikken, typen knoopsgat - zijn uren kloppen, werken, in dienst - familie van het zevende knoopsgat, heel zijn verre familie Managers die veel uren kloppen en een Hij heeft ingenieursstudies achter de rug, ongezond voedingspatroon hebben maar het nuttigst waren die studies, zegt krijgen ook met slaapproblemen af te hij, omdat er twee prinsen in zijn jaar rekenen. – FET, 16-03-2002 zaten. Prinsen van het zevende knoopsgat (ik parafraseer), maar zelfs dergelijke klopping (de, -en) prinsen hebben hun nut. – DM, 31-07- • pak slaag, afranseling 2002 • nederlaag De laatste tien minuten voor rust kwamen knop k164

VLAAMS (K-O)def164 03/03/2004, 10:40 • in België ook: knoop koeken (koekte, gekoekt) - geen knop, niets, geen bal • in België ook van personen: klitten, - naar de knoppen zijn, verloren zijn, samenkomen naar de maan zijn • kletsen, leuteren 'Science of silence' wentelt zich in een - ergens niets te koeken hebben, ergens naïeve, eenvoudige melodie die elke niets te vertellen hebben, niets in de andere muzikant naar de knoppen zou melk te brokken hebben helpen. – DS, 02-11-2002 koekenbak (de, -en) KNT • pannenkoek • afkorting van: kinderen niet toegelaten, • feestje waarop pannenkoeken verboden voor kinderen in de gebakken worden bioscoop - het is koekenbak, er is ruzie, er is Door enkele expliciete scènes kreeg de heibel, het is weer zover film in de bioscoop het etiket 'KNT' mee. Vorig jaar liep de straat acht keer onder. – LN, 09-11-2002 Acht keer alsjeblief. En vorige week was ➔ KT het weer koekenbak. – LN, 26-02-2002

kobbejager (de, -s) koelen • ragebol, soort borstel aan een lange - het zal wel koelen zonder blazen, steel [een kobbe is in sommige vanzelf kalmeren dialecten een spin] Moeten aandelen zo vlug mogelijk verkocht worden, is het beter om toch nog koe ➔ gracht, hond even de kat uit de boom te kijken, of zal het allemaal wel koelen zonder blazen? – koek DS, 27-07-2002 - koek van één deeg zijn, één pot nat zijn - het is koek en deeg tussen hen, het is koeltoog (de, -togen) koek en ei tussen hen • koelvitrine - drie dagen koeken geven/krijgen, Als tijdwinst en gemak voorop staan, een lichte straf, arrest of moet het heil van de koeltoog komen. – corvee geven/krijgen HN, 19-10-2002 Wie daar werd betrapt, kon rekenen op minstens acht dagen 'koeken' – DS, 17- koer (de, -en) 08-2002 • binnenplaats, binnenplein • speelplaats, schoolplein koeke(n)boterham (de, -men) • plaats waar de toiletten zijn • sneetje koeke(n)brood • toilet, wc

koeke(n)brood (het) koers (de, -en) • zacht, wat zoetig brood • snelheidswedstrijd van paarden of - een hart van koeke(n)brood, een hart van wielrenners van goud En een hart van koekebrood. Vragen ze koersauto (de, -'s) een speler om een ziek kindje te bezoeken • raceauto in het hospitaal, is hij er als eerste bij. – HN, 25-10-2002 koersen (koerste, gekoerst) • aan een snelheidswedstrijd meedoen koeken (de, -s) van paarden of wielrenners • ruiten in het kaartspel • racen, rennen, hardlopen, hard fietsen k165

VLAAMS (K-O)def165 03/03/2004, 10:40 De komst van een baby is voor sommige vanochtend stonden er eieren met spek renners soms het sein om wat voorzichti- op het menu. – DM, 08-11-2002 ger te koersen. – LN, 16-11-2002 koffiezet (de, -ten) koersfiets (de, -en) • koffiezetapparaat • racefiets Hij had weliswaar zijn koersfiets bij zich, koleire (de) maar dan wel een oud model. De • drift, woede CD&V'er vond het ook niet nodig in - in een Franse koleire schieten, woedend koersbroek te komen. – DS, 02-09-2002 worden Frustratie nopens de arbitrage in Kortrijk koerspaard (het, -en) Sport CB-Poperinge werd bij de bezoekers • renpaard zo groot dat Filip Mestdagh kort voor tijd Het koerspaard had dat jaar de beruchte in een Franse coleire een afsluiting tegen race voor de derde keer gewonnen. – DS, de muur shotte en daar gelukkig niemand 04-04-2002 mee verwondde. – HN, 15-01-2002

koets (de, -en) koleirig (bn. en bw.) • in België ook: kinderwagen • driftig, kwaad • dure, mooie auto ➔ kinderkoets koleriek (bn. en bw.) • choleriek, cholerisch koffer (de) Volgens het script was Zeppos een • in België ook: safe, (brand)kluisje koleriek type dat snel op de vuist ging. – ➔ brandkoffer DS, 23-08-2002

kofferzaal (de) kom (de, -men) • ruimte in een bankkantoor met • in België vaak voor: schaal, schotel, bankkluisjes pan Ook blijkt dat L. in 1995 is gearresteerd op verdenking van heling van een aantal uit komaf een kofferzaal van een bank in Doornik - komaf maken met iets, een eind geroofde kasbons. – DM, 06-07-2002 maken aan iets, ermee afrekenen of ermee voortmaken koffie ➔ maken Voor mij maakte Pim Fortuyn in zijn interview met Zinzen op schitterende koffieklets (de, -en) wijze komaf met alle ideologisch • koffiepraatje, koffiekransje geïnspireerde kritiek op zijn persoon en Naast de Oegandese maaltijd zondag in zijn politiek programma. – Humo, 21-05- Tongeren, is er die dag in Hamont ook 2002 een Afrikaanse koffieklets. – BvL, 12-01- Want de herstructurering die De Graeve 2002 doorvoerde, was indrukwekkend. Zo maakte hij komaf met het ambtenaren- koffiekoek (de, -en) statuut en wou hij ook 450 oudere • koffiebroodje, luxebroodje personeelsleden op tien jaar tijd laten Van honger of dorst zullen de tent- afvloeien. – DM, 29-05-2002 bewoners niet omkomen. Na een oproep via de radio kwam de bakker gister- komen (kwam, gekomen) ochtend koffiekoeken aan 'huis' leveren, 's - iemand zien/horen/voelen komen, zijn middags bracht de uitbaatster van de plannen doorzien, weten waar hij snackbar aan de overkant warme soep, naartoe wil k166

VLAAMS (K-O)def166 03/03/2004, 10:40 - ik zie/hoor/voel je al komen, nu zie ik GvA, 25-08-2001 wat je wilt, ik doorzie je wel - erdoor komen, beter worden, het koolmijner (de, -s) halen • mijnwerker - duur te staan komen, duur komen te staan koolput (de, -ten) - dat boek komt te verschijnen, is net • mijn, kolenmijn verschenen Met de sluiting van de koolput van Zolder in september 1992, nu bijna 12 jaar koninginne(n)hapje (het, -s) geleden, viel het doek over de steenkool- • kippenpasteitje, bladerdeeggebakje mijnen van het Kempens Bekken. – LN, met kippenragout 18-08-2001 De Belgische keuken heeft haar eigen interpretatie: de bouchée à la reine of het koolputter (de, -s) koninginnenhapje. – Knack, 27-06-2001 • mijnwerker ➔ videetje koop konkelfoes (de) - iets te koop hebben, iets in overvloed • gekonkel bezitten - ze heeft gezondheid te koop, ze is konsoorten (mv.) kerngezond • consorten, soortgelijken Als we horen dat hij slechts eenmaal per Volgens analisten moet de beslissing van jaar naar de veearts trekt voor een Nokia en konsoorten worden gezien als algemeen onderzoek dan weten we dat een oorlogsverklaring aan Qualcomm. – zijn duiven gezondheid te koop hebben. – FET, 09-11-2002 GvA, 26-09-2002 - iets te koop stellen, iets te koop zetten, kookgerief (het) aanbieden • kookgerei, kookgereedschap Het is eens iets anders, een kerkhof te Zowat een kwart van hen is sinds maart, koop stellen. – DM, 09-08-2002 al dan niet met dekens, centen en - goesting is te koop, ieder zijn meug kookgerief van de VN-vluchtelingen- organisatie Unhcr, naar hun land koord teruggekeerd. – DM, 13-06-2002 • in België soms voor: touw - aan één/dezelfde koord trekken, kookpot (de, -ten) samenspannen, in dezelfde zin • kookpan, pan handelen, één lijn trekken SP.A wil dat bewoners en schepencollege kookvuur (het) aan één koord trekken. – BvL, 16-11-2002 • fornuis, kookstel, gaspit, kookplaat ➔ kat Vrouwen rond het kookvuur, dat is altijd competitie en soms zelf een beetje ruzie. koorts ➔ maken – HN, 02-10-2002 kop koolmijn (de, -en) - iets in zijn kop steken, iets in zijn • mijn, kolenmijn hoofd halen Volgens de dokters zijn zeker nog 12 Ik zat toen nog in de vijfde humaniora en kompels ernstig gewond. De Oekraïnse had het in mijn kop gestoken dat ik een autoriteiten schatten het dodental bij de toelatingsexamen voor het Mudra wou explosie in de koolmijn op 52. Tien doen. – DM, 15-09-2001 mijnwerkers worden nog steeds vermist. – - de kop voor iets hebben, talent, aanleg k167

VLAAMS (K-O)def167 03/03/2004, 10:40 voor iets hebben • in België met een ruimere betekenis - zijn kop uitwerken, zijn zin doordrij- dan 'mannelijk en vrouwelijk ven exemplaar van dezelfde soort' ook: - een harde kop, een stijfkop een tweetal, een aantal, enkele - iemand de kop wassen, iemand op zijn kop geven, een uitbrander geven koppelwoning (de, -en) - van kop tot teen, van top tot teen, - twee-onder-een-kapwoning, twee geheel en al huizen onder één dak In een van de sleutelscènes moet Jack Bij deze koppelwoning voor twee vijftigers Grissom, gespeeld door William Petersen, ging de architecte, die werkt volgens de een lijk van kop tot teen wassen. – Knack, formule Architecten-Bouwers, mee op 13-11-2002 zoek naar het bouwterrein. – DS, 27-10- - op de kop, precies, op de kop af 2001 - 10 euro per kop, 10 euro per hoofd ➔ tweewoonst En als je ervan uitgaat dat zowat elke Belg een boekje heeft, zijn het er nog bijna koppigaard (de, -s) twee per kop. – DS, 15-11-2002 • koppig persoon - zich door de kop schieten, zich een kogel door het hoofd jagen kopstem (de, -men) De eerste maal wilde hij zich zogezegd • lijststem bij verkiezingen een kogel door de kop schieten, maar het In principe, want met een gehalveerde projectiel belandde in het plafond. Ook de impact van de kopstem zijn verkiesbare tweede kogel bleef daar steken. Toen ging plaatsen niet meer wat ze ooit geweest het geweer vanzelf af nadat de beklaagde zijn. – DM, 26-10-2002 erop in slaap was gevallen. Een uitleg die ➔ lijststem, naamstem geen steek hield, aldus de wapen- deskundige. – GvA, 05-03-2002 korf ➔ pad - kop of letter, kruis of munt - geperste kop, preskop, hoofdkaas kornis (de, kornissen) ➔ oog, oor, uitwerken • kroonlijst ➔ corniche kopen (kocht, gekocht) • troeven in het kaartspel korsten (korstte, gekorst) - kopen aan een prijs, kopen voor een • bruin bakken, bruin worden, bepaalde prijs bruineren, dichtschroeien - een kind(je) kopen, een kind(je) krijgen kort Mijn moeder moest een kind kopen. Haar - korte drank, sterkedrank tweede, maar ook al haar laatste. – DM, Noodmaatregelen zoals een plotse daling 04-05-2002 van de accijnzen op korte drank – een concurrent van bier – zijn storend. – DM, kopij (de, -en) 04-01-2002 • in België soms voor: kopie - het kort trekken, het kort maken, zich haasten kopman (de, -nen) - ik zal kort zijn, om kort te zijn, om • lijsttrekker, aanvoerder bij verkiezin- kort te gaan, kortom gen • belangrijkste renner in een wieler- kortelings (bw.) ploeg • binnenkort, weldra, spoedig • onlangs koppel (het, -s) Moody's, een kredietbeoordeelaar, liet k168

VLAAMS (K-O)def168 03/03/2004, 10:40 zich kortelings iets positiever uit over de markt van de bedrijfsobligaties. – DM, kotbaas (de, -bazen) 08-10-2002 • verhuurder van studentenkamers

korten kotbazin (de,-nen) - dat kort niet, dat is niets gekort, dat • hospita helpt niet, het is vergeefse moeite koteren (koterde, gekoterd) korttekenen (wkw.) • porren, peuteren, poken • paraferen Samen koteren in de aarde, samen beraadslagen of het goed staat zo, samen korttekening (de, -en) wat rondhangen, naar de gaten in de • paraaf laatste jaren kijken, stilstaan bij die en die, samen verkleumen in dat onverwarmde kortverhaal (het, -verhalen) achterhuis van de wereld. – DM, 04-11- • kort verhaal, novelle 2002 Met een lengte van 147 minuten vertoef je wellicht een uur langer in de bioscoop dan koterijen (mv.) de tijd die nodig is om het kortverhaal te • geïmproviseerde bijgebouwtjes, lezen. – Knack, 30-10-2002 schuurtjes achter een woning Vlamingen laten zich niet het kleinste kost (de) stukje grond ontfutselen. Zo wil het de - de kost van iets, de kosten van iets nationale identiteit. We weten ook ➔ inwoon, loonkost waarom zij daar zo aan gehecht zijn: om op die stukjes grond koterijen te bouwen. kost – Knack, 05-06-2002 - kost wat kost, (het) koste wat het kost, het koste wat het wil kotmadam (de, -men) • hospita kostelijk (bn.) • de oorspronkelijke betekenis is in kotstudent (de, -en) België nog algemeen: kostbaar, duur • student die op kamers woont Het kan niet meer dat één enkel product Aangezien de KUL in heel Vlaanderen door meerdere vestigingen tegelijkertijd studenten rekruteert, is het aandeel van wordt gemaakt. Dat maakt de productie de kotstudenten in de totale studenten- onnodig kostelijk. – DM, 23-10-2002 populatie aanzienlijk hoger dan bij andere onderwijsinstellingen. – DM, 24-08-2002 kostuum (het, -s & soms kostumen) • pak kou Het dier liet zich gewillig naar een - kou hebben, het koud hebben, kou aanhangwagen leiden, Benjamin trok een lijden kostuum aan en vertrok zonder een woord ➔ pakken, rapen, warm commentaar. – HN, 18-11-2002 kousenbroek (de, -en) kot (het, -en) • panty, maillot • hok 'Hamlet': Ethan Hawke ('Great - uit zijn kot komen, uit de hoek komen Expectations') speelt de melancholische - in zijn kot blijven, thuisblijven of stil Deen in een krijtstreeppak van Jean-Paul zijn Gaultier in plaats van een kousenbroek uit • studentenkamer de C&A. – GvA, 14-07-1999 - op kot, op kamers k169

VLAAMS (K-O)def169 03/03/2004, 10:40 kouten (koutte, gekout) komen • praten, spreken Ik kan af en toe echt uit mijn krammen De pompbediende begint gemoedelijk te schieten en dan is er geen houden aan, kouten, met een vriendelijkheid die bij ons maar normaal gezien probeer ik het bij geen pas zou hebben. – DM, 03-08-2002 argumenten te houden. – DM, 26-10-2002

kouter (de, -s) kramakkelig, kramakkig (bn.) • akkergrond, bouwland • krakkemikkig, versleten, bouwvallig, In vroegere tijden had de kouter tussen vervallen Ouwegem en Huise, net zoals ieder groot landbouwgebied toen, het uitzicht van een kramiek (de, -en) lappendeken. – HN, 18-11-2002 • krentenbrood, fijn tarwebrood met krenten kozijn (de, -en) Niet alleen brood – zoals kramiek en • neef, zoon van iemands oom of tante suikerbrood – kun je er zien vervaardigen, Een kozijn is dan een zoon van iemands maar ook truffels en chocolade. – HN, oom of tante, een neef is een zoon van 16-07-2002 iemands broer of zus. – DS, 09-04-2002 krapuleus ➔ crapuleus kraaknet (bn.) • kraakzindelijk, kraakhelder krapuul ➔ crapuul De glazen moeten kraaknet zijn, anders slaat de champagne plat. – LN, 26-10- krasselen (krasselde, gekrasseld) 2002 • knoeien, prutsen Bezoekend coach Jacky Mathijssen zag kraantjeswater (het) zijn elftal aanvankelijk krasselen. – LN, • leidingwater, kraanwater 21-10-2002 De voorbije zes maanden zijn in België Terwijl Cercle steeds meer ging krasselen zeven patiënten in het ziekenhuis en de supporters meer en meer kanker- opgenomen met zware brandwonden den, viel er een doelpunt uit de lucht. – vanwege heet kraantjeswater. – GvA, 15-11- LN, 02-09-2002 2002 • krabbelen, spartelen

kravat (de, -ten) • (strop)das

kredietopening (de, -en) krabber (de, -s) • doorlopend krediet • knoeier, prutser, beunhaas kredieturen (mv.) krablot (het, -en) • educatief verlof • kraslot Overheidsinitiatieven en stimuli met Wie met een boodschappentas naar de betrekking tot opleiding kennen geen winkel gaat of zijn statiegeldverpakkingen succes. De zogenaamde kredieturen die in inlevert, krijgt een krablot waarmee hij een 1973 werden ingevoerd, werden weinig mooie prijs kan winnen. – GvA, 08-04- gebruikt. – GvA, 08-04-2002 2002 kreperen ➔ creperen kram - uit zijn krammen schieten, erg kwaad kressen (kreste, gekrest) worden of erg actief worden, in actie • gillen, schreeuwen k170

VLAAMS (K-O)def170 03/03/2004, 10:40 Het is tof om met een hele hoop gasten • klagen, kreunen een tekst te kressen. Misschien kunnen de Maar ja, je hebt van die chagrijnige toeschouwers die niet verstaan, maar je mensen die al klagen en kriepen als in dit hebt wel de ambiance van de zang. – DM, land drie dagen na elkaar de zon schijnt. – 26-07-2002 HN, 1-07-2002

kretsen (kretste, gekretst) krijgsauditeur (de, -s) • krabben, krassen • auditeur-militair

kribbe (de, -n) Krijgshof (het) • crèche • hoogste militaire rechtbank Als gediplomeerde kinderverzorgsters, tewerkgesteld in een kribbe van de stad krijsen (krijste, gekrijst) Antwerpen, ondervinden we dagelijks dat • in België ook: huilen de kindjes er in sommige gevallen 's Twee Sims zaten door onze tussenkomst morgens gedropt worden om 's avonds, uitgebreid te ontbijten terwijl hun baby de na de boodschappen, net voor het buurt bij elkaar aan het krijsen was. – HN, sluitingsuur opgehaald te worden. – 11-07-2002 Humo, 21-05-2002 • knarsen, kraken van deuren Terwijl de subsidie voordien berekend werd aan de hand van een hele reeks kritikeren (kritikeerde, gekritikeerd) parameters, werd voortaan een bedrag • kritiseren bepaald volgens de capaciteiten van de kribbe. – DM, 07-08-2002 krocht (de, -en) ➔ kinderkribbe • kroeg, bruin café

kribbebijter (de, -s) kroezelen (kroezelde, gekroezeld) • gierigaard, vrek • kroezen, krullen • hongerlijder kroezelhaar (het) kribbelen (kribbelde, gekribbeld) • kroeshaar, krulhaar • slordig, haastig schrijven, krabbelen, De superster die zichzelf omtoverde van kriebelen zwart jongetje met kroezelhaar tot een lijkbleek spook heeft zich in een recente kriek (de, -en) video-opname digitaal laten bijkleuren. – • zure, laatrijpe, zwartrode kersensoort GvA, 30-11-2001

kriekelaar (de, -s & -laren), krieken- krol (de, -len) boom (de, -bomen) • krul • kersenboom Voor de gelegenheid waren alle wilde Het is versierd met onder meer decora- krollen uit Clijsters' haar gekamd. – HN, tieve fruitbomen. 'Helaas dragen ze niet 20-07-2001 allemaal vruchten. Mijn appelaars zijn ziek, ik heb een dooie perelaar en de krollen (krolde, gekrold) kriekelaar geeft niets meer dan pitjes met • krullen een velletje rond. Maar die boom lokt wel Te verwachten valt dan ook dat zijn vele vogels wat mooie gezichten geeft.' – mondhoeken subtiel zullen krollen als hij LN, 22-08-2000 de Amerikaanse Lucinda Rosenfeld (1969) de hand schudt. – DS, 06-02-2002 kriepen (kriepte, gekriept) • kraken, knarsen, knerpen, piepen krommenaas k171

VLAAMS (K-O)def171 03/03/2004, 10:40 - van krommenaas gebaren, doen alsof - een kruis over iets maken, het opgeven, men van niets weet, zich van de er geen verwachtingen meer van domme houden hebben Wij hebben de minister uitgedaagd om De socialisten kunnen een kruis maken publiekelijk uit te leggen wat hij daarmee over een campagne voor een verhoging bedoelde, maar hij gebaart van krommen- van de sociale uitgaven. – FET, 09-11-2002 aas. – Knack, 04-09-2002 ➔ haas kruislicht, kruisingslicht (het, -en) • dimlicht kroon - de kroon ontbloten, de eenheid van de kruislieveheer (de) kroon of regering in gevaar brengen, • kruisbeeld nl. door de geheimhouding van gesprekken met het staatshoofd te KSO (het) schenden • afkorting van: kunst-secun- Wilson ontbloot in The Victorians, dat dair onderwijs later deze week wordt uitgegeven, de Uitschieter is het kunstonderwijs (KSO) kroon van Queen Victoria. De auteur en waar liefst 84 procent van de leerlingen journalist poneert in zijn ophefmakende zegt dat ze voor drugs op school boek de spectaculaire stelling dat Victoria terechtkunnen. – DS, 30-10-2002 een buitenechtelijk kind was en zodoende onrechtmatig aanspraak maakte op de KT kroon. – DM, 03-09-2002 • afkorting van: kinderen toegelaten, voor alle leeftijden in de bioscoop krono ➔ chrono Vandaar dat het bekende onderscheid gehanteerd wordt tussen films die kroon (de, kronen) 'kinderen toegelaten' (kt) en 'kinderen niet • in België ook: krans van bloemen en toegelaten' (knt) zijn. – DM, 13-02-2001 groen ➔ KNT

krot ➔ compagnie kuis (de) • schoonmaak kruidnoot (de) - grote kuis houden, grote schoonmaak • nootmuskaat houden of orde op zaken Als mijn grootmoeder balletjes draaide, stellen was ik niet weg te slaan van haar zijde, We zullen zo'n gezin aanzetten om hun want ik was dol op rauw gehakt met huis te behangen of om eens grote kuis te kruidnoot. – Knack, 11-08-2000 houden of eens met hen naar een kringloopcentrum te gaan. – BvL, 26-10- kruidtuin (de, -en) 2002 • plantentuin Vlaams minister van Welzijn Mieke Vogels (Agalev) wil verder 'grote kuis' houden in kruim (de & het) de bijzondere jeugdzorg, om ervoor te • het beste deel van iets zorgen dat jongeren die nu in de gesloten Cocoon is uniek in zijn genre: de beurs gemeenschapsinstellingen terechtkomen verzamelt het kruim van alle merken die maar er niet thuishoren, aangepaste iets of wat met wooninrichting te maken opvang vinden. – DM, 24-10-2002 hebben. – DM, 16-11-2002 • geest, pit, verstand: er zit kruim in kuisen (kuiste, gekuist) • schoonmaken, poetsen, reinigen kruis Vroeger verkocht men mosselen tout k172

VLAAMS (K-O)def172 03/03/2004, 10:40 court. Er was alleen een prijsverschil van kwaad naar erger gaat. – DS, 13-11- tussen gekuiste en ongekuiste mosselen. 2002 – Humo, 12-08-2002 ➔ afkuisen, opkuisen, droogkuis kwakkel (de, -s) • kwartel kuisgerief (het) • vals, verzonnen bericht • schoonmaakartikelen Het levensverhaal van Venus en Serena is ➔ gerief de voorbije jaren al honderden keren verteld, aangedikt, uitvergroot. Het begin kuisvrouw (de, -en) van de saga zou een kwakkel kunnen zijn, • poetsvrouw, werkster, schoonmaak- maar vaderlief doet zijn uiterste beste om ster die in ere te houden. – Knack, 21-08-2002

kunnen ➔ uit kwalificatie (de, -s) • specialisatie in de techniek kunsthumaniora (de, -'s) van een vak • richting in de hogere klassen van de humaniora met speciale aandacht voor kunstonderwijs kwartuur (het) Ik heb toen nog een paar jaar kunst- • kwartier humaniora gedaan, en vervolgens een jaar Ze hebben zelfs een vertekend tijdsbesef: academie. – DM, 30-10-2002 drie minuten worden beleefd als was het een kwartuur. – DS, 30-03-2001 kunstmiddens ➔ midden kwatong (de, -en) kunstpatrimonium (het) • kwaadsprekend persoon • gebouwen, kunstwerken enz. die tot Kwatongen beweren dat voor een het cultureel erfgoed behoren. keizersnede werd geopteerd omdat de Een toerist die het kunstpatrimonium geboorte in hun beider agenda's moest bewondert soupeert per etmaal 119 euro passen. – DM, 03-09-2002 op. – DM, 15-11-2002 kwestie kursaal (het & de, -salen) - kwestie van, met de bedoeling om • kurhaus Beide hogescholen gingen in op de vraag In het Oostendse casino-kursaal hebben om samen allochtone maatschappelijk zaterdagavond naar schatting 6.000 werkers op te leiden, kwestie van niet mensen de laatste avond van het kursaal enkel, 'witte' werkers te hebben in bijgewoond. Het kursaal-gedeelte gaat diensten die vaak allochtonen ontvangen. anderhalf jaar dicht voor ingrijpende – HN, 19-11-2002 renovatiewerken die het gebouw een - kwestie van even te wachten, je hoeft andere look en bestemming zullen geven. maar even te wachten – GvA, 01-09-2002 - kwestie van de zaken correct te regelen, om de zaken correct te regelen kw® (de, -'s), kw'tje (het, -s) - naast de kwestie, niet terzake • regenjasje [van het merk K-Way] kwetsen (kwetste, gekwetst) kwaad • in België niet alleen psychisch, maar - het gaat van kwaad naar erger, het ook fysiek: verwonden, blesseren wordt steeds erger Vandaag komen naalden en spuiten Leterme verweet gisteren Durant dat het terecht in de grijze afvalzak of in de PMD- bij de NMBS tijdens haar ministerschap zak. Dat houdt een risico in voor de k173

VLAAMS (K-O)def173 03/03/2004, 10:40 ophalers en sorteerders van het afval. Ze kunnen zich kwetsen en eventueel een infectie oplopen. – GvA, 04-09-2002 ➔ gekwetste

kwiet (de, -en) • rare kwiet, kwibus In het boek wordt het hele verhaal op een heel welsprekende manier verteld door het hoofdpersonage, dat naar de buitenwereld wel een bizarre schizofrene kwiet is, maar in zijn eigen hoofd heel goed weet wat hij denkt. – FET, 06-11- 2002

kwijtschrift (het, -en) • kwijting, kwitantie

kwijtspelen (speelde kwijt, kwijt- gespeeld) • kwijtraken, verliezen, verspelen Met andere woorden: landen die het respect voor mensenrechten of eerlijke verkiezingen aan hun laars lapten, zouden een blaam kunnen oplopen én de toegang kwijtspelen tot de geldpotten van Nepad. – DS, 15-11-2002

k174

VLAAMS (K-O)def174 03/03/2004, 10:40 labo (het, -'s) • lab, laboratorium Topdrukte in het fotolabo: 2,2 miljoen vakantiefoto's per dag – DM, 04-09-2002

lach, lacheding, lachspel - dat is geen lach/lacheding/lachspel, daar valt niet mee te spotten, dat is geen kattepis 'Ik rijd graag bergop, maar twintig keer de “Muur” is echt geen lacheding', zweert de laagl broer van renster Sofie xxx.' – HN, 01-08- - hij heeft me laag op, heeft een lage 2002 dunk van me, slaat me niet hoog aan lachen laagte - dat is niet om mee te lachen, daar valt - hoogten en laagten, wisselvalligheden, niet mee te spotten, dat is geen ups en downs kattepis - met iets/iemand lachen, spotten met laatavond- iets/iemand, iemand uitlachen • laat op de avond in samenstellingen: ➔ groen laatavondfilm, laatavondjournaal, laatavondprogramma, laatavond- la(de) nieuws. - bij iemand in de bovenste/onderste la liggen, goed/slecht aangeschreven laattijdig (bn. en bw.) staan • laat, niet tijdig Partijen die bij het Hof niet in de bovenste Hij overwon zijn belagers en ten slotte la liggen, zijn bij een regeringsvorming werd zijn gebeente (zij het wat laattijdig, ook niet de eerste keuze. – FET, 17-11-2001 in 1791) bijgezet in de gezegende muren ➔ schuif van de Mariakapel in de middeleeuwse Collégiale Saint-Laurentkerk. – FET, 27-07- ladder 2002 - na hem mag je de ladder optrekken, niemand doet het hem na, niemand labboon (de, -bonen) kan het hem verbeteren • tuinboon - na zoiets mag je de ladder optrekken, dat doet de deur dicht, dat is het labeur (het) toppunt • zwaar werk, zware lichamelijke inspanning: hard labeur laken Het was een gunst als je aan dit labeur - het laken naar zich toe halen/trekken, kon ontsnappen terwijl je door je studie- de overhand krijgen inspanning ook van armoede bespaard In tegenstelling tot woensdag speelde ze kon blijven. – DS, 31-07-2002 minder nauwkeurig, al had ze voldoende kansen om het laken naar zich toe te labeuren (labeurde, heeft gelabeurd) halen. – HN, 12-07-2002 • zwaar werk verrichten, hard werken, - in slechte lakens zitten, er slecht aan zwoegen toe zijn, in een moeilijk parket zitten • land bewerken, het boerenbedrijf ➔ broek uitoefenen lam ➔ omgekeerd l175

VLAAMS (K-O)def175 03/03/2004, 10:40 landjuweel (het, -juwelen) lameren (lameerde, gelameerd) • in België ook: wedstrijd voor • babbelen, kletsen, ouwehoeren amateurtoneelgezelschappen De gsm is ook zo'n heilige koe: wie durft nu eindelijk eens opstaan en luidop landsverdediging zeggen dat de keizer in zijn blootje - ministerie van landsverdediging, rondloopt, dat de sfeer gewoon plat ministerie van defensie bedorven wordt wanneer in het restaurant een half dozijn dames en heren met hoge langs stem aan hun minitelefoontje beginnen te - langs de radio/televisie, door, via lameren. – DM, 01-10-1999 - langs de post, via de post, per post - langs ... om, door bemiddeling van, lamp via - tegen de lamp vliegen, tegen de lamp - langs hier, hierlangs, deze kant uit lopen De poortopening hebben we afgezet met hekken en een soort deur zodat de lampadaire (de, -s) kinderen toch langs hier binnen konden. – • staande lamp, schemerlamp LN, 03-09-2002 Licht is sfeer. Vandaar dat de ouderwetse - langs daar, daarlangs, deze kant uit lampadaire nooit zal verdwijnen. Mensen - langs waar, waar, waarlangs houden nu eenmaal van warm licht. Al die - langs achter/voor/onder/boven, achter- minimalisten mogen zeggen wat ze /voor-/onder-/bovenaan, aan de willen, uiteindelijk gaat gezelligheid boven achter-/voor-/onder-/bovenkant, alles. – DS, 16-10-1998 achter-/voor-/onder-/bovenlangs - langs de straat, aan de kant van lampetten (lampette, gelampet) - langs de wegen rijden, over • zuipen, veel drinken - langs Gent naar Brugge, via Gent naar Toen we in 1944 eindelijk waren bevrijd, Brugge gaf mijn vader me de toestemming om - een fietspad langs een kant van de een hele week te vieren. En ook na de straat, aan stoet zijn we met de ruiters nog goed - een appartement langs de zeedijk, op de gaan lampetten in het café van Fons van zeedijk Remut en in het Volkshuis, dat nu nog als - langs alle kanten, van alle kanten Onder den Toren open is. – GvA, 03-08- Ze heeft wel een apart groen bloesje 2002 gevonden, met een randje van leder voor 65 euro, maar in de paskamer blijkt het lanceerprijs (de, -prijzen) langs alle kanten te gapen. – DM, 31-08- • introductieprijs 2002 De lanceerprijs van de Zeeuwse nieuwe Maar neen, niemand heeft me geholpen. mosselen was enkel gisteren van kracht. – Integendeel, ze hebben me langs alle HN, 19-07-2002 kanten tegengewerkt hoewel ik honderden jobs heb gecreëerd. – LN, 31-08-2002 landenkamp (de, -en) - langs weerskanten/weerszijden, aan • interland weerskanten/weerszijden Bij de vrouwen wint de Russische Svetlana - langs geen kanten, helemaal niet, Khorkina voor haar landgenote Natalia volstrekt niet Ziganshiva en de Roemeense Andreea - familie langs vaders/moederskant, van Raducan. Roemenië is wel de beste in de vaders/moederskant landenkamp, waarin Nederland vijfde Trouwens, langs moederskant heeft Veerle eindigt. – DS, 07-01-2002 Mechelse roots. – GvA, 04-09-2002 - langs Waalse zijde, aan Waalse zijde l176

VLAAMS (K-O)def176 03/03/2004, 10:40 - langs de ene kant ... langs de andere genoot de Itegemnaar na. 'Onder het kant, enerzijds ... anderzijds spandoek van de laatste kilometer gaf Di Langs de ene kant een minister laten Luca er een lap op en die was er te veel ontslag nemen wegens gewetens- aan. Ik wilde wel, maar dat lukte niet.' – problemen, en langs de andere kant toch GvA, 12-09-2002 in een regering blijven die geen rekening - het zijn lappen, het is me wat houdt met die gewetensproblemen... • (schoen)zool Probeer dat maar eens uit te leggen aan - op de lappen gaan/zijn, aan de zwier de kiezer. – GvA, 28-08-2002 gaan 'Dat 'op de lappen gaan' vind ik heel langsheen belangrijk: als ge al tegen 200 per uur • langs: langsheen de grote weg werkt hebt ge die ontspanning echt wel nodig.' – HN, 31-10-2000 langsom - van langsom [+ comparatief ], hoe lapnaam (de, -namen) langer hoe + comparatief • bijnaam, spotnaam 'Van langsom meer duiken er in de 'Ik wil nagaan hoe zwaar de lijfstraf woog dressuursport, tussen de gewone die in de 14de eeuw door het gerecht voor warmbloeden, Friezen op', alsnog Van pekel- en andere zonden werd uitgespro- Hout. – GvA, 15-07-2002 ken', verklapt de gewezen leraar, die zijn - van langsom meer, hoe langer hoe lapnaam 'kabouter' dankt aan zijn meer weelderige witte baard. – LN, 05-07-2002 - van langsom drukker, hoe langer hoe drukker lappen - iemand erin lappen, iemand erbij langspeelfilm (de, -s) lappen, beetnemen • film met lange speelduur Komende maandag begint Tom Barman, laspost (de, -en) de frontman van rockgroep dEUS, met de • lasapparaat opnames van zijn langspeelfilmdebuut Any Way The Wind Blows. – DM, 25-07- last 2002 - last verkopen, vervelend zijn - ten laste vallen/zijn aan/van, ten laste lansier (de, -s) komen/worden van, voor rekening • soldaat van een tankeenheid zijn/komen van Voor het speeltuig-kunstwerk geldt lap (tussenwerpsel) dezelfde regeling als voor standbeelden. • pats Eventuele beschadigingen zijn niet - lap zeg!, verdorie!, het is weer zover! verzekerd en vallen ten laste van de stad. – GvA, 12-12-2001 lap (de, -pen) • klap, slag: iemand een lap om de oren lastenboek, lastenkohier (het, -en) geven • bestek, beschrijving en plan van een De groenen hebben geen lap gekregen. aanbesteed werk Waarom zouden ze er dan een terugge- Wij hadden veel vertrouwen in de ven? Bovendien, het zijn toch pacifisten. – leverancier. Hij had ook al gezonde kippen DM, 02-09-2002 geleverd aan Olen. In het lastenboek - er een lap op geven, er met veel stond ook dat de kippen moesten zijn enthousiasme aan beginnen, een ingeënt. – GvA, 25-07-2002 extra inspanning leveren 'Ik ging gezwind mee met de favorieten', lastig l177

VLAAMS (K-O)def177 03/03/2004, 10:40 - het lastig hebben, het zwaar, druk hebben laureaat (de, laureaten) • geslaagd kandidaat lastigaard (de, -s) • winnaar van een wedstrijd • lastig iemand Maar er is niemand die de lastigaard lavabo (de, -'s) uithangt. – HN, 29-05-2002 • wastafel, wasbak, fonteintje Nu hou ik zielsveel van mijn vriendin, lat maar 's nachts samen in een piepklein - de lat gelijk leggen, niet discrimineren, bed bij 40 graden – er was géén airco – is iedereen gelijk behandelen geen pretje, geloof me. Om je dan 's Alimentatie legt de lat gelijk. De Waalse ochtends aan een gebarsten lavabo te onderzoeker Bawin heeft in een studie moeten verfrissen. – LN, 08-08-2002 aangetoond dat vrouwen zich door het huwelijk verarmen. Ze zorgen voor de lawaaihinder (de) kinderen, mikken niet hoog in hun • geluidshinder carrière... Zolang je getrouwd bent, valt dat niet op: je merkt het pas op het laweit (het) moment van de scheiding. Alimentatie is • lawaai de gelijkmaker, en in die zin feministisch, • grote bek socialistisch en solidair: herverdelen, daar Er is natuurlijk wel rivaliteit tussen Sint- gaat het over. – DM, 06-05-2002 Truiden en Genk, maar het blijft enkel bij - een lat chocola, een reep chocola wat verbaal geweld. Een Truienaar is een vent met een groot laweit en verder niks. late (de, -s) – LN, 12-07-2002 - de late hebben, met de late staan, in de avondploeg zitten leefbaar - ik heb deze week vier lates, ik moet • in België ook: levensvatbaar, deze week vier avonden werken levenskrachtig, rendabel - leefbaar bedrijf, rendabel bedrijf laten Gandois zegt dat de regering al het het - laten verstaan, te verstaan geven, te geld dat al in het Waalse staal is gestoken kennen geven beter kan vergeten en dat er nog eens 100 - ik laat u, ik moet u laten, ik ga weg, ik miljard frank (ruim 3 miljard euro in stoor u niet langer, ik houd u niet huidige waarde) nodig is om van Cockerill langer op Sambre een leefbaar bedrijf te maken. – - veel te wensen laten, veel te wensen FET, 25-01-2003 overlaten Afwachten of toch maar starten? Als we ➔ uitschijnen worden onteigend, is het afgelopen met boeren. Waar ga ik nog de nodige ruimte lateraal vinden om een leefbaar bedrijf op te - laterale pas, breedtepas starten? – HN, 10-12-2002

Latijn leefkamer (de, -s) - ergens zijn Latijn in steken, alles voor • woonkamer, huiskamer iets doen, zijn hoofd erover breken Sommige Amerikanen brengen meer tijd Als uit hun bijdrage blijkt dat er hoe dan door in hun tuinstoel dan in hun ook geen referendum kan komen tijdens leefkamer en daar speelt goed of minder deze legislatuur, wil de commissie er ook goed weer nauwelijks een rol in, want de niet langer haar latijn in steken. – DM, verwarming wordt gewoon doorgetrokken 26-04-2000 naar de tuin. – HN, 25-07-2002 l178

VLAAMS (K-O)def178 03/03/2004, 10:40 • in België ook: regeerperiode, leefloon (het) zittingstijd, zittingsperiode van een • bestaansminimum wetgevend lichaam of een bestuurs- orgaan leeftijd Het Vlaams Parlement is immers voor de - de derde leeftijd, mensen die volledige legislatuur van vijf jaar verkozen pensioengerechtigd zijn, 65-plussers en blijft onder alle voorwaarden op post. - de vierde leeftijd, mensen van meer Dat Vlaanderen een zogenaamd dan 80 jaar, 80-plussers 'legislatuurparlement' heeft, betekent niet De eisen inzake comfort, animatie, privacy dat de Vlaamse regering in die periode en autonomie nemen toe naarmate een niet zou kunnen aftreden. – DM, 03-07- mondigere generatie de vierde leeftijd 2002 bereikt. – DS, 05-08-2002 legistiek (bn.) leegaard (de, -s) • wetgevingstechnisch • luiaard De Croo: Bij mijn aantreden als kamer- voorzitter heb ik een juridische dienst leeggoed (het) opgericht en de Kamer kan sindsdien • lege flessen legistieke kritiek leveren op wetsontwer- Zo verdwijnen de torens leeggoed voor de pen van de regering. Ik zal de naam van brouwerij en op de binnenkoer. – HN, de minister niet noemen, maar bij een van 17-07-2002 die ontwerpen hebben we 182 opmerkin- • statiegeld gen gemaakt. – Knack, 25-09-2002 Het wetsontwerp is de legistieke vertaling leer (de, leren) van een moeizaam totstandgekomen • ladder paars-groen vergelijk. – FET, 05-10-2002

leercontract (het, -en) lei (de, -en) • contract voor de opleiding van • laan, singel: de Antwerpse leien leerlingen in een vak, leerovereen- komst leiband (de, -en) - honden aan de leiband, honden aan de leersecretariaat (het, -aten) lijn • instelling die toezicht houdt op de Het gemeenteraadslid ziet dat het opleiding van leerlingen politiereglement (honden aan de leiband) te vaak aan de laars gelapt wordt. – HN, leervergunning (de, -en) 08-08-2002 • vergunning om op de openbare weg een voertuig te leren lek (de) besturen, voorafgaand aan het in België ook: rijbewijs • lik, druppel, kleine hoeveelheid Veertig tot 50 procent van alle kandidaat- • borrel chauffeurs zakt voor een eerste rijexamen. De leervergunning voor jongeren tussen leken (leekte, geleekt) 17 en 18 jaar geeft het meeste kans op • druppelen, druipen, lekken succes. – DM, 09-07-2002 lekken (lekte, heeft gelekt) legerdienst (de) • likken, oplikken • militaire dienst, dienstplicht lekkerkoek (de) legislatuur (de, -turen) • ontbijtkoek l179

VLAAMS (K-O)def179 03/03/2004, 10:40 • kosten van levensonderhoud lekstok (de, -ken) Tal van factoren hebben ervoor gezorgd • lolly dat het kostwinnersmodel terrein verloor Vroeger waren ze dolgelukkig met een en dat de samenleving er anders uitziet lekstok van vijf frank, nu hebben ze dan vroeger. De hogere levensstandaard genoeg geld voor een hele zak. – LN, en levensduurte brengen mee dat 29-12-2001 tweeverdienersgezinnen vandaag in de meerderheid zijn. – FET, 23-04-2002 lelijk ➔ donderen lever lelijkaard (de, -s) - dat ligt op zijn lever, dat ligt hem op de • lelijkerd lever, dat ligt op zijn maag, dat zit hem dwars lendenband (de, -en) Aan de nederlaag begin februari in • tailleband, ceintuur Doornik herinnert coach Casteels met een stevige regelmaat. Dat verlies ligt op de leninglast (de) lever van de Oostendenaars. – HN, 23-03- • schuldenlast als gevolg van een 2002 lening We zijn van het principe dat we meteen De opbrengst van de verkoop zal gebruikt zeggen wat er op onze lever ligt en het worden om de leninglast op de gebouwen dadelijk uitpraten. Niemand van ons loop verder af te lossen. – LN, 03-08-2002 gefrustreerd rond. – Dag Allemaal, 03-09- 2002 les - iemand de les spellen, iemand de les lezing lezen, berispen - lezing geven van, voorlezen We willen de weggebruikers op hun verantwoordelijkheden wijzen en hen niet licentiaat (de, -aten), licentiate de les spellen. – HN, 17-06-2002 (de, -s), afkorting: lic. • persoon die een universitaire letter ➔ kop studie heeft afgerond, doctorandus [binnenkort: 'master'] leurderskaart (de, -en) • vergunning om op straat of van deur licentie (de, -s) tot deur handel te drijven • studie voor het licentiaats- examen, graad van licentiaat leuren - met zich laten leuren, zich voor de gek lichaam ➔ gesteld laten houden lichten ➔ zegel leurhandel (de) • colportage lichtstoet (de, -en) • fakkeloptocht leute (de) • plezier, vrolijkheid lidboekje (het, -s) Voor de kinderen stond er een spring- • bewijs van lidmaatschap, kasteel en de Geetbetse clown Jan lidmaatschapsboekje Raymaekers en zijn zoon Johan zorgden voor leute en plezier. – LN, 12-07-2002 lidgeld (het, -en) • vaste geldelijke bijdrage die een lid levensduurte (de) van een vereniging betaalt, contribu- l180

VLAAMS (K-O)def180 03/03/2004, 10:40 tie - iemand liggen hebben, iemand Het lidgeld bedraagt maar 12,5 euro per beetnemen, iemand te slim af zijn jaar, verzekering inbegrepen. – LN, 01-08- - er bij iemand gelegen hebben, het bij 2002 iemand verkorven, verprutst hebben

lidkaart (de, -en) liggend • lidmaatschapskaart - liggend geld, contant geld Niet de aankleding van de hoeve -het dure lief (het) machinepark- en ook niet de miljoenen • vriend, vriendin, verloofde aan liggend geld. – LN, 07-06-2001

liefhebbersploeg (de, -en) lijf ➔ daver • amateurploeg lijfje ➔ onderlijfje liefhebberstoneel (het) • amateurtoneel lijfrentekas (de, -s) We nodigen graag de Mechelse theaters • lijfrentemaatschappij uit met hun producties, evenals professio- nele gezelschappen uit heel Vlaanderen, lijn (de, -en) maar er blijft ook plaats voor het • hengel(roede) liefhebberstoneel in Mechelen. – DM, • regel 07-04-2000 - punt aan de lijn, punt andere lijn, punt uit, basta liefhebbersvoetbal (het) - een paar lijnen, een paar regels • amateurvoetbal - op/over de hele lijn gelijk hebben, over de hele linie Lieveheer (de) • Jezus Christus lijststem (de, -men) Alle geestelijken met een stem prezen de • stem boven aan een verkiezingslijst Lieveheer met liedjes. – DM, 03-01-2002 Het belang van de lijststem is al afgezwakt, en in een beter verdelings- lieveheer (de, -heren) systeem van de zetels wordt in principe • kruisbeeld ook voorzien. – DS, 24-07-2002 ➔ kopstem, naamstem lieveke (het, -s) • lieveling, schatje, engeltje linnendroger (de, -s) • wasdroger, droogtrommel, droog- Lievevrouw (de) automaat • Onze-Lieve-Vrouw ➔ droogkast

lievevrouw (de, en) lintmeter (de, -s) • lievevrouwebeeld • meetlint, centimeter Die lievevrouw heb ik al zeker dertig jaar, Veilingen zijn goede plekken om rariteiten die komt nog uit de kapel van de nonnen, te kopen, maar neem je lintmeter mee, van het klooster van Sint-Jozef. – BvL, om te vermijden dat je met een reuzen- 28-04-2001 groot gedrocht thuiskomt. – BvL, 04-03- 2002 lievevrouwebeestje (het, -s) • onzelieveheersbeestje lippen (lipte, gelipt) • playbacken liggen l181

VLAAMS (K-O)def181 03/03/2004, 10:40 living (de, -s) vestigingsplaats • in België vaak voor: huiskamer lommerte (de) lochting (de, -s & -en) • schaduw, lommer • moestuin, tuin De arme man heeft echter nog maar zijn look (de & het) rug gedraaid, of zijn grootste vijanden • knoflook maken zich meester van onze lochting : de konijnen. – Trends, 08-08-2001 lookworst (de, -en) 'Om aan te sluiten bij het thema van de • met knoflook gekruide worst wandeling streekspecialiteiten zullen wij Als Pol de frieten en de lookworst heeft soep van de lochting maken', verklapt gebakken en de zigeunersaus erop heeft majoor Carlos Ameye van de Technische gegoten, roept Carina naar de klant met School voor de Voeding te Peutie. 'Voor de zijn lege dienblad: 'Het eten is klaar.' – groentesoep kunnen we terugvallen op DS, 07-06-2002 jonge prei en jonge selder, met als ondergrond kip.'– HN, 28-04-2001 loonfiche (de, -s) • loonstrookje loebas (de, -sen) • goedaardige hond loonkost (de) • goedige kerel • loonkosten Tussen zijn drukke bezigheden als Voorts maakt luidens het VEV de hoge televisiepresentator nam hij dit jaar ook loonkost Vlaanderen hyperkwetsbaar voor deel aan de preselecties van Eurosong, en een dalende conjunctuur. – DM, 05-09- zoals bekend kwam de goedaardige 2002 loebas uit Lubbeek als overwinnaar uit de bus. – DM, 25-05-2002 loonmassa (de, -'s) • lomperd, lummel • totale loonsom Ik ben een loebas, een in zichzelf Belgacom ziet loonmassa stijgen ondanks gekeerde, donkeren, weinig mededeel- herstructureringen – BvL, 11-09-2002 zame knorpot. – Dag Allemaal, 05-11-2002 • schurk, bandiet loopgracht (de, -en) • loopgraaf loet (de, -en) Dalend langs de 500 treden van de • kuur, nuk, gril, luim centrale trap, klimt de bezoeker, verdie- - zijn loeten hebben, kuren hebben ping per verdieping, in de geschiedenis Ons madam heeft haar loeten. – LN, van de Vlaamse ontvoogding op. Hij staat 18-02-2001 oog in oog met de eerste strijders voor het behoud van de Nederlandse taal, logementshuis (het, -huizen) hoort studenten flamingantische • pension, tijdelijke verblijfplaats strijdliederen zingen, zoekt zijn weg in een Een zware brand heeft zaterdagavond een loopgracht, loopt langs de vernederland- logementshuis voor illegalen in de ste universiteit van Gent en komt in de Koorstraat verwoest. De eigenaar van het Tweede Wereldoorlog en de naoorlogse gebouw is zaterdag nog aanhouden repressie terecht. – FET, 31-07-2002 omdat hij woekerprijzen vroeg voor kamers in de bouwvallige omgebouwde loopbaanonderbreking (de) opslagplaats. – LN, 02-12-2002 • tijdelijke onderbreking van het arbeidscontract, nu vervangen lokaliteit (de, -en) door het tijdskrediet • in België ook: gemeente, woonplaats, l182

VLAAMS (K-O)def182 03/03/2004, 10:40 loos beslag nemen en trok naar Congo om - loze vinken, blinde vinken klaarheid te krijgen, maar al in mei 1998 moest hij Mobutu's bezittingen lossen. – lopen (liep, gelopen) DS, 09-09-2002 • rennen, hardlopen • loskomen, losgaan - verloren lopen, verdwalen De huidlagen lossen en de ruimte Als u zich toch alleen naar het gebied ertussen wordt met vocht gevuld: een begeeft (het is het hele jaar door vrij klassieke blaar. – Apotheekkrant 2002 toegankelijk, honden toegelaten aan de • loslaten, vertellen, zeggen: geen lijn), is het niet zo eenvoudig het woord/niets lossen wandelpad zonder probleem terug te De superspurter mankt sedert Rome, wil vinden. Maar echt verloren lopen is geen woord lossen over zijn letsel, maar aartsmoeilijk. – FET, 31-08-2002 het belet Greene niet duivels snel te - scheef lopen, een scheve schaats rijden lopen. – LN, 07-07-2001 - school lopen, naar school gaan Mensen die trainer van een profclub losvijzen (vees los, losgevezen) willen worden moeten dus minstens 5 jaar • losschroeven, losdraaien school lopen aan de trainersschool. – BvL, Speurders tasten nog in het duister over 09-08-2002 hoe de zwaargewonde bestuurder het - slecht lopen, slecht gaan: de zaken voertuig kon verlaten en zijn nummerpla- lopen slecht ten kon losvijzen. – HN, 19-02-2001 - met dit antwoord zal hij niet ver lopen, met dit antwoord zal hij niet ver lot (het, -en) komen • hoeveelheid die samen hoort: stuk, partij, perceel, kavel lopend (bn.) - in loten verkopen, bij partijen verko- - lopend water, stromend water pen - lopende meter, strekkende meter Twintig lopende meter straat per huis is een gemiddelde voor het buitengebied van Vlaanderen. – DS, 29-07-2002 Maar de Vlaamse Milieu Maatschappij staat er weigerachtig tegenover omdat er te weinig huisaansluitingen per lopende meter zijn. – GvA, 22-10-2002 - lopend verband, kruisverband bij metselwerk - het groot lot winnen, de hoofdprijs, het lorejas (de) hoogste lot winnen • deugniet, schelm, schobbejak lottrekking (de, -en) los ➔ vijs • trekking, loting

losbreken L-trein (de, -en) - in tranen losbreken, in tranen • afkorting van: lokaaltrein, uitbarsten stoptrein, boemel Een L-trein vervoert in de spits 500, 600 lossen (loste, gelost) tot 700 reizigers. Vervanging door trams • niet langer vasthouden, loslaten: zijn op dezelfde sporen, is technisch en uit prooi lossen oogpunt van veiligheid nog niet geregeld Leys kon nog net de opbrengst ervan in en lost het capaciteitsprobleem bij de l183

VLAAMS (K-O)def183 03/03/2004, 10:40 infrastructuur niet op. – GvA, 25-07-2002 ➔ IC-, IR-, P-trein luik (het) • strook, vak van een formulier lucht • onderdeel, deel - uit de lucht vallen, in België vooral: 'We hebben het gevoel dat de directie van niets weten, stomverbaasd zijn voorkeur geeft aan economische belangen [in Nederland: plotseling en onver- en minder rekening houdt met het sociale wacht verschijnen] luik in deze zaak', reageerde xxx van de - in open lucht, in de open lucht liberale vakbond ACLBV gisterenmiddag. – LN, 18-01-2003 luchtbezoedeling (de) • luchtvervuiling, luchtverontreiniging lukken (lukte, gelukt) - erin lukken te/om + [pers. vnw.], luchthaventaks (de, -en) succes hebben, erin slagen • luchthavenbelasting Het leven van medestichter en eigenaar van het Kinepolis-imperium Albert Bert luchtmatras (de & het, -sen) stond in het teken van meer mensen naar • luchtbed de filmzalen lokken. Vanaf de jaren tachtig Een dag en een nacht regen hebben mijn lukte hij daar ook in. – DM, 22-05-2002 oude tent dan toch klein gekregen: mijn kleren zijn doorweekt, mijn luchtmatras lunapark (het, -en) drijft in een plasje van een halve • in België ook: speelhal, zaak met centimeter diep. – LN, 07-08-2002 speelautomaten Ze beginnen met de verbouwing van het luchtwaardin (de, -nen) brandweergebouw, investeren zo'n twintig • stewardess, airhostess miljoen frank en maken er een luxueus en 'Met haar geelzwarte VLM-sjaaltje op haar treffend lunapark van dat alles heeft van donkere kledij zag ze er net als een echte de aantrekkingskracht die van een stewardess uit,' vertelde xxx die lucht- kansspelinrichting uitgaat. – HN, 01-08- waardin-van-dienst was. Ondanks de 2002 windstoten die gisteren het luchtruim teisterden, deed Lendita het uitstekend. – luster (de, -s) HN, 24-07-2001 • hangende luchter, hanglamp Het casino maakt indruk op de toeristen luidop (bw.) met de enorme luster, de stoomtreinen • luid, hardop van Paul Delvaux, het fresco van Keith De blinden en slechtzienden zijn er niet Haring en het werk van Magritte. – LN, over te spreken dat heel wat praktische 27-07-2002 informatie tijdens tv-programma's – telefoonnummers, aankondigingen van lustrerie (de, -ën) programma's – alleen visueel en niet • lampenzaak luidop wordt weergegeven. – DS, 13-08- 2002 Voor Karel De Gucht is elke euro die aan de gezondheidszorg besteed wordt er een te veel. Het is mijn kleine verdienste dat hij dat nu toch al niet meer luidop durft zeggen. – DM, 01-02-2003

luieriken (luierikte, geluierikt) • luieren, niets doen l184

VLAAMS (K-O)def184 03/03/2004, 10:40 – HN, 10-05-2002

maand - twee/drie/een paar maand, twee/drie/ een paar maanden

maar • in België niet alleen als tegenstellend mmaag of beperkend voegwoord - dat ligt (zwaar) op mijn maag, dat ligt - het is maar dat ik nog niet gegeten heb, me (zwaar) op de maag, dat zit me het is alleen zo dat ik nog niet dwars gegeten heb Ook de smalle hoek Oude Zilverberg- - als het maar dát is, als dat alles is straat/Gentstraat ligt op de maag van de - maar natuurlijk, ja natuurlijk wijkbewoners. – HN, 20-04-2002 - maar ja hè, welja ➔ baksteen - maar nee hè, welnee

maagzout (het) maar (de, maren) • dubbelkoolzure soda, zuiveringszout • nachtmerrie voor de maag, natriumwaterstof- - van de maar/mare bereden worden, carbonaat een nachtmerrie hebben Zit je in de schemerzone tussen misselijk- heid en braken, neem dan een flinke maarte (de, -n), maartje (het, -s) schep maagzout. Dat regelt de maag- • dienstmeisje, meisje werking en verdrijft de hoofdpijn. – BvL, Tineke van Heule, ons maartje 31-12-2001 Kan werken gelijk een paardje Kan melken – kan mesten maal Kan schuren gelijk de besten. - ieder maal als/dat, telkens als Tineke van Heule, ons maartje Staat hoog in de gunst van mijn vaartje maaltand (de, -en) En als moederken haar prijst • kies Dat mijn zuster er om krijscht Hij wees me erop dat zijn laatste woord Dan lach ik een beetje in mijn baardje over het onderwerp in de verzen staat Refrein over de tragiek van de levensloop – van Liever dan 'n visch die in een goudzee kind tot grijsaard – prangend samengevat zwemt als volgt: 'Melktand! Maaltand! Rottand! Liever dan een vogel die geen sparen kent Weg tand! Tand van dood porselein!' – Liever dan een freule BvL, 31-03-2001 Tineken van Heule (bis) Tineken ons maartje in haar hemd. maaltijdcheque (de, -s) – volksliedje • vergoeding die de werknemer van de werkgever krijgt, in de vorm van een maat bon om maaltijden of voedingsmid- - met twee maten en twee gewichten delen aan te kopen werken/meten, handelen afhankelijk Het vakantiegeld voor het statutair van de situatie, met twee maten personeel gaat in drie stappen naar 65 meten procent van een maandwedde. De vorige Vóór we een abortuswet hadden, waren er CAO blijft normaal doorlopen met een illegale centra voor zwangerschaps- cadeaucheque (50 euro) en een bijko- afbreking, die door politici werden mende maaltijdcheque (4,5 euro per dag). gesteund. Van twee maten en twee m185

VLAAMS (K-O)def185 03/03/2004, 10:40 gewichten gesproken. – DS, 17-07-2002 madam(e) (de, -men) In haar reactie op voedselcrisissen in de • mevrouw EU-lidstaten werkt Europa met twee • vrouw maten en twee gewichten. Dat zegt Freddy Een achterafbuurtje in Waver, Waals- Willockx (SP.a) in een reactie op het Brabant. Beige rijtjeshuizen, plastic uitblijven van Europese maatregelen bloembakken, schrobbende madammen tegen Duitsland naar aanleiding van het in ruitjesschorten. – DM, 04-09-2002 nitrofen-schandaal. – DS, 11-06-2002 • echtgenote - een maat voor niets, zinloos, vruchte- loos, vergeefse moeite magazijn (de, -en) - van iemand de maat nemen, iemand • winkel, zaak taxeren, testen • warenhuis - de maat van twee/drie/vier enz., - de grote magazijnen, de warenhuizen tweekwartsmaat/driekwarts-/ vierkwarts-, enz. magazijnier (de, -s) • magazijnmeester maatschappelijk • magazijnbediende - maatschappelijk assistent(e), maat- Atta en Ramzi werkten jarenlang samen schappelijk werk(st)er als magazijnier in een computerbedrijf in - maatschappelijk dienstbetoon, maat- Hamburg. – DS, 31-08-2002 schappelijk werk - maatschappelijke zekerheid, sociale mager ➔ beest, graat, haring zekerheid - maatschappelijke zetel, hoofdkantoor maillot (de & het, -s) • in België ook: zwempak, badpak maatschappij (de, -en) • in België ook vereniging: muziek- majestatisch (bn.) maatschappij • majestueus, indrukwekkend

macadam (de) makaron ➔ macaron • betonweg, asfaltweg Er was de weg naar school, smalle maken macadam tussen twee beukenhagen. - de balans maken, de balans opmaken Misschien viel daar het woord België voor - de rekening maken, de rekening het eerst. Aan het prikbord hing een prent opmaken of met iemand afrekenen van besnorde en bier brouwende oude - het bed maken, het bed opmaken Belgen naast een prent van foltertuigen. – Nu, ik verwacht niet dat ze haar kamer DS, 26-06-2002 alleen poetst, maar de vaatwasser vullen of haar bed maken, moet kunnen. – LN, macaron (de, -s) 07-05-2002 • koekje van amandeldeeg, bitter- - zijn koffers maken, zijn koffers koekje pakken Daar wachten bakken en bussen met Rudi Völler kon er gisteren nog mee koffie, thee, dragees, chocolade, gekonfijte lachen, maar vandaag moeten de Duitsers kastanjes, calissons uit Aix, navettes- sowieso hun koffers maken: naar het en macaronkoekjes en allerlei ander Zuid-Koreaanse Cheju voor de volgende snoepgoed. – Knack, 10-04-2002 ronde of... naar huis. – GvA, 12-06-2002 - thee/koffie maken, thee, koffie zetten machien (het, -en) - koorts maken, koorts hebben • de machine, het apparaat, het toestel Wanneer het een infectie in zijn neus heeft, kan het kindje koorts maken. – GvA, m186

VLAAMS (K-O)def186 03/03/2004, 10:40 11-05-2002 gemoute gerst, terwijl grain – in een - tijd maken voor iets, er de tijd voor continu proces – wordt gedistilleerd uit nemen gerst en maïs. – BvL, 31-08-2002 - verlies maken, verlies lijden - wat maakt dat, wat geeft dat man - dat maakt veel, dat maakt een heel - de mannen van de vijfde Latijnse, verschil jongens van de vijfde klas van het - ik ben ziek: dat maakt dat ik niet kan gymnasium werken, daardoor kan ik niet werken - een klein manneke, jongetje - de klein mannen, de kinderen makron ➔ macaron mandaat (de, mandaten) malchance (de) • in België ook: functie van gekozen • tegenslag, pech afgevaardigde Alle kritische grondstoffen, dus ook graan, Magda Aelvoet neemt na haar ontslag als mogen bij ons pas worden geleverd met federaal minister haar mandaat niet weer pcb-certificaat, afgeleverd door een erkend op in de assemblée waarvoor ze in '99 lab. Wij houden ons aan het Good werd verkozen. – 28-08-2002 Manufacturing Practice, wat strenger is - een mandaat tot aanhouding, dan het ISO 9000 kwaliteitscertificaat. arrestatiebevel Van elke levering nemen we zelf 5 stalen. - postmandaat, postwissel, postcheque Strenger kan je niet zijn. Je moet dus echt malchance hebben om dan zoiets tegen te mandarien (de, -en), mandarine komen. – DS, 03-02-2002 (de, -n & -s), madarientje (het, -s) • mandarijn(tje) malcontent (bn.) • ontevreden mandataris (de, -sen) ➔ miscontent • persoon met een politiek mandaat: afgevaardigde, malheur (de, -s) gemeenteraadslid, provincieraadslid • ongeluk, gebrek, tegenslag, ellende, of volksvertegenwoordiger last Voor partijbonzen wordt het dus Het derde malheur dat cafés volgens moeilijker dan ooit om hun mandata- Gonissen zou nopen tot sluiten, de rissen met een goede plaats op de lijst nieuwe regeling op de caféspelen, vindt werkzekerheid te geven. – DM, 22-07- De Bauw een holle stelling. – DM, 31-07- 2002 2002 - per malheur, toevallig, per ongeluk maneuver (de, -s) - een malheur doen, een ongeluk • ongeschoolde arbeider, vooral in de begaan bouwsector

malheureus (bn.) mangelen (mangelde, gemangeld) • ongelukkig, ellendig, gebrekkig • ruilen, verwisselen

mali (het, -'s) mangeling (de, -en) • nadelig saldo, tekort, deficit • ruil, wisseling ➔ boni manier malt (de) - zijn manieren houden, zich netjes • mout, gekiemde gerst gedragen De malt bestaat voor honderd procent uit 'Sigaretten worden uitgeduwd op onze m187

VLAAMS (K-O)def187 03/03/2004, 10:40 pvc-ramen. Die jongeren mogen hier • functioneren, werken zitten, maar ze moeten hun manieren Mij ergeren de uitspraken en standpunten houden', aldus Willy en Mariella. – HN, die gebaseerd zijn op het niet weten hoe 17-09-2002 het marcheert in de islam. – DS, 09-03- 2002 manifestant (de, -en) • demonstrant mare ➔ maar Terwijl tienduizenden manifestanten tegen de globalisering naar het stadscentrum marina (de, -'s) van Genua trokken, moesten de Italiaanse • ordinair meisje ordehandhavers zaterdag opnieuw - johnny's en marina's, sjonnies en tussenkomen bij gewelddadige acties van anita's de anarchisten van het 'Black Block', de harde kern van de contestatiebeweging. – marmel ➔ marbel GvA, 21-07-2001 marmiet (de, -en) manivel (de, -len) • kookpot • zwengel, hendel - marmieten en kasserollen, potten en pannen manken (mankte, heeft gemankt) • mank gaan, hinken massa Opstaan betekende enorm veel pijn, - in massa, massaal, in groten getale manken, steunen, ik kon niets meer. – DS, 09-08-2002 mastel (de, -len) • rond plat broodje met een kuiltje in mankeren het midden, bestaande uit tarwemeel - de trein mankeren, de trein missen met anijs Elke man die iets koopt in de winkel, krijgt manneke (het, -s) er gratis een pakket bovenop dat bestaat • jongetje, ventje uit een flesje Augustijnenbier, een Keizer Karelbroodje, een mastel, een potje mantel (de, -s) mosterd, een droge worst én een bon • jas, overjas voor mannen voor een gratis jenever op de Kunstmarkt. – LN, 08-06-2002 marbel, marbol (de, -s) • knikker mastenbos (het, -sen) • dennenbos, sparrenbos marbelen (marbelde, gemarbeld) • knikkeren mastentop (de, -pen) • dennenappel, sparappel marchand (de, -s) • handelaar, koopman, -boer, venter: mastiek (de) kolenmarchand • stopverf • sjacheraar, woekeraar 'Ben je misschien historicus?', vraagt ze. 'Nee', zeg ik, 'gewoon passant, maar ik marchandise (de) kauw graag op taaie historie.' 'Als op • koopwaar, waar mastiek', lacht ze. – DM, 27-07-2002

marcheren (marcheerde, gemar- match cheerd) - match nul, gelijkspel • lopen m188

VLAAMS (K-O)def188 03/03/2004, 10:40 mate net zo lang halsbrekende toeren uithalen - in de mate van het mogelijke, voor zolang je zelf wilt. Daarvoor werden zover mogelijk immense arena's ontwikkeld die tot de grootste horen die we ooit gezien hebben. materie ➔ persoonsgebonden, De max gewoon. – GvA, 28-08-2002 plaatsgebonden maximum materniteit (de, -en) in België ook gebruikt als bijvoeglijk • kraaminrichting, kraamkliniek naamwoord of bijwoord Jonge moeders, die een blind vertrouwen • maximaal, hoogstens hebben in de begeleiding van hun ➔ minimum materniteit, worden zo haast uitgeleverd aan de belangen van een industrietak. – mazout, mazoet (de) DM, 01-08-2002 • stookolie, dieselolie - verwarming met mazout, matinaal (bn.) oliestook(inrichting) • matineus, vroeg uit de veren, vroeg - een auto op mazout, een auto die op Gelukkig voor de andere bewoners is Betty dieselbrandstof rijdt geen matinaal type en bleef ze vaak tot (na) het middaguur in bed liggen. – DS, mazouttank (de) 13-11-2000 • olietank De Duitse delegatie vloog gisteren om 10 Een aanvullend rapport van Premaz uur plaatselijke tijd (3 uur Belgische tijd) (Preventie Mazout) maakt duidelijk dat de van Seoel naar Tokyo, waar ze haar intrek dichtheidstest, die vandaag wordt gebruikt nam in de Sheraton Bay in Yokohama. om de lekkende Vlaamse mazouttanks in Twee uur voor het vertrek gaf Völler een kaart te brengen, ongeveer een op de drie wel heel matinale persconferentie. – DS, lekkende tanks over het hoofd ziet. – DS, 29-06-2002 18-04-2002

matrak (de, -ken) • gummistok, wapenstok Als iemand zegt: 'Ik ben geen racist, maar...', kun je ook kiezen: of je trekt direct de matrak, of je laat zo iemand uitspreken. – DM, 22-06-2002 Ik heb de laatste maanden zoveel over mij mazoutvuur (het) heen gekregen, ben zo dikwijls • mazoutkachel, mazoutverwarming gematrakkeerd en beschuldigd van alles en nog wat, ben zo dikwijls het voorwerp mecanicien (de, -s) geweest van misselijke spelletjes... – DM, • in België vaak voor: monteur 02-07-2002 Jean-Marc Van Den Berghe was ooit zelf coureur en werkte tot vorig jaar als mattentaart (de, -en) mecanicien in dienst van Ullrich – LN, • soort kwarktaart met gestremde 30-07-2001 melk, vooral in de streek van Geraardsbergen bekend mecaniek (de) • mechanica max • mechanisme, machine - dat is de max, dat is je van het Het grote voordeel is dat je in dit spel niet mecanieker (de, -s) tegen de klok moet stunten. Je kan dus • mecanicien, monteur m189

VLAAMS (K-O)def189 03/03/2004, 10:40 • basterdsuiker, poedersuiker medepastoor (de, -s) • geestelijke die onder een pastoor meemee werkt, kapelaan • oma, grootmoeder Federatiepastoor Guido Moeys (Opwijk) en medepastoor Philippe Mertens meer (Droeshout, Mazenzele) liggen al een - eens te meer, in België ook: alweer, tijdje overhoop. – DS, 21-05-2002 nog maar eens, voor de zoveelste keer, nogmaals medicatie (de) - te meer dat, te meer omdat • in België niet alleen behandeling met - en te meer, en bovendien medicijnen, voorschrift van genees- - na nog wordt meer in België wel eens middelen, maar ook: geneesmidde- weggelaten: wat heeft hij nog geschre- len, medicijnen, medicamenten, ven?, wat heeft hij nog meer geschre- pillen, drankjes ven? Ik heb ook regelmatig maagzweren, al jaren aan een stuk. Natuurlijk, daar slik ik meerkost (de) medicatie voor, en die maag is ook min of • extra kosten, meerkosten meer onder controle. – DS, 06-09-2002 Zoals bekend werd ook 28,6 miljoen euro ingeschreven voor de meerkost van de mee (de) politiehervorming voor de gemeenten. – - een oude mee, een oude vrouw, een DS, 19-07-2002 oud besje ➔ meemee, meetje meers (de, -en) • natte, drassige weide, grasland, mee moeras - mee zijn met iets, het begrijpen, ervan Er waaide dan ook een zucht van op de hoogte zijn opluchting door de meersen en de straten - ik ben mee, ik snap het toen mijn vrouw een deeltijdse baan vond. – DS, 22 augustus meedoen (deed mee, meegedaan) • in België ook: meenemen meeslaan (sloeg mee, meegeslagen) - dat boek kunt u meedoen • meevallen - het sloeg hem niet mee, het viel, zat meegaan (ging mee, meegegaan) hem niet mee • in België ook: meezitten, gunstig Toch halen we maar een puntendeling verlopen omdat het gewoon niet wou meeslaan. - als alles meegaat, als alles meezit Het is spijtig, want hoewel we natuurlijk geen prijs meer kunnen winnen, willen we meeklappen (klapte mee, mee- toch nog zo hoog mogelijk eindigen. geklapt) Hopelijk kunnen we in de komende • meepraten wedstrijden op iets meer meeval rekenen. Vanderbergh junior ligt tot 2004 (1 jaar – LN, 24-04-2001 plus optie op nog 1 jaar) onder contract in 't Kuipke. En dus mag manager Wijnants meest ook een woordje meeklappen. – BvL, - om ter meest, om het meest, om het 23-04-2002 hardst • naar de mond praten ➔ klappen meesteren (meesterde, gemeesterd) • geneeskundig behandelen meelsuiker (de) - aan het meesteren zijn, aan het m190

VLAAMS (K-O)def190 03/03/2004, 10:40 kwakzalven zijn naar gene zijde te helpen om in de gunst • zich geneeskundig laten behandelen te komen van de niet op haar mooie mondje gevallen mejuffer. – DM, 27-06- meesteres (de, -sen) 2002 • in België ook: onderwijzeres En in Vlaanderen was het zoals Willem mekaniek ➔ mecaniek Vermandere zingt: de overheersing was ons meesteres. – DS, 06-07-2002 mekanieker ➔ mecanieker

meestergast (de, -en) melding (de, -en) • meesterknecht, ploegbaas • in België ook: vermelding, medede- ling, aanmelding, inschrijving meesterwoning (de, -en) In de ministeriële besluiten die volgen op • herenhuis, groot huis het decreet zal de vermelding van De Brusselse regering is niet geneigd de werkgelegenheid wel het geval zijn. – DS, meesterwoning op de Guldenvlieslaan 26 06-09-2002 te beschermen. – LN, 25-06-2002 melk meet (de) - van zijn melk zijn/zitten, de kluts • in België meestal voor: eindstreep, kwijt zijn of duizelig zijn finish Ivanov kwam na een rit over 198 kilometer melkbrik (het, -ken) van Arnhem naar Sittard als eerste over de • pak melk meet met een hele kleine voorsprong op Geen wijnfles, melkbrik, sigarenbandje of het peloton. – DS, 23-08-2002 cornflakedoos waar ook maar één klein ballonnetje op staat, ontsnapt aan de meetje (het, -s) aandacht van de Blanquaerts. – DS, • oma, grootmoeder 09-09-2002 • oude vrouw melkerij (de, -en) meeval (de) • melkfabriek, zuivelfabriek • meevaller, buitenkansje Een vrouw merkte woensdagavond aan de • geluk: veel/weinig meeval hebben melkerij aan het Netekanaal in Lier een 'Ik hoefde nooit zwaar te forceren om de naakte man op. – GvA, 06-09-2002 finish te halen. Ik haalde regelmaat, er zat winst in. Zonder een tikje meeval lukt het melkerijboter (de) echter niet. Vraag dat maar aan mijn goeie • fabrieksboter vriend Mario Aerts. Zet er ook maar bij Je moet kwaliteit brengen. Ik ben nog één dat ik iedereen dank die in de bergen zo van de weinigen die koffiekoeken maakt voor mij heeft geroepen.' – DS, 27-07- met echte melkerijboter. – GvA, 26-06- 2002 2002

mei (de) melkronde (de, -n & -s) • meiboom, groene tak die men op een • melkwijk nieuw gebouw plaatst als het gebinte Eerst gaat het om wat schilderwerk, dan klaar is een herstelklus aan de steiger waar boten - de mei steken, een meiboom plaatsen worden verhuurd. Voor hij het goed beseft, heeft hij een melkronde overgeno- mejuffer (de, -s) men. – DS, 10-08-2000 • juffrouw, mejuffrouw Dan durven ze elkaar zonder scrupules memel (de, -s) m191

VLAAMS (K-O)def191 03/03/2004, 10:40 • houtworm 2002 'Hoogtevrees kan je je in deze branche niet permitteren', grijnst ze als ze met merken beide handen op Christus borst tikt om te - merk, let wel, let erop horen of die juist klinkt. Memel kan je naar het schijnt horen. – HN, 31-10-2001 met - de memel zit erin, hij wordt - met zijn voornaam noemen, bij zijn vergeetachtig, kinds voornaam - met twee(ën)/drie(ën)/vier(en) enz. memoriaal (het, memorialen) zijn, met zijn tweeën, drieën, vieren • gedenkteken enz. In 1986 roept de rooms-blauwe Vlaamse - iets met de post opsturen, iets per post executieve de IJzertoren uit tot 'Memoriaal opsturen van de Vlaamse Ontvoogding'. – DS, 24- - iemand trakteren met een pint, iemand 08-2002 trakteren op een pilsje

menage (de) meter ➔ lopend • het huishouden, het gezin metsen (metste, gemetst) mengelen (mengelde, gemengeld) • metselen • onder of met iets anders mengen, We moeten ons al lang behelpen in deze vermengen oude gebouwen. Bijna elk jaar moesten Hoor je verschillen tussen Antwerpenaars we breken en metsen. – LN, 06-09-2002 en Limburgers? 'Natuurlijk. Die accent- verschillen zijn heel duidelijk. En de metser (de, -s) mensen van West-Vlaanderen mengelen • metselaar, bouwvakker de g en de h door elkaar.' – BvL, 13-08- 2002

menig • in België ook gebruikt met een meervoud - menige jaren, menig jaar, heel wat jaren metserdiender (de, -s) Zijn productie ligt zelfs hoger dan die van • opperman, metselaarsknecht menig vakgenoot in actieve dienst. – DS, 29-08-2002 metsersbaas (de, -bazen) • metselaarsbaas mens ➔ stuk metsersstiel (de) mercerie (de, -ën) • metselaarsvak • garen en band, fourniturenzaak meubel merkelijk (bn. en bw.) - de meubels redden, redden wat er te • in België ook voor: aanzienlijk, redden valt aanmerkelijk 'We gaan alleen nog de meubels redden.' Premier Verhofstadt benadrukte vrijdag Zo vatte staatssecretaris voor Duurzame dat de eerste gegevens van het KMI Ontwikkeling Olivier Deleuze laconiek de duidelijk maken dat de hoeveelheid regen uiterst moeilijke onderhandelingen samen op verschillende plaatsen de norm op de Wereldtop voor Duurzame merkelijk heeft overschreden. – DS, 30-08- Ontwikkeling in Johannesburg. – DS, m192

VLAAMS (K-O)def192 03/03/2004, 10:40 02-09-2002 - in die middens, milieus, kringen - in kunstmiddens/sportmiddens/ meubelen (meubelde, heeft gemeu- studentenmiddens enz., in kunst- beld) kringen/sportkringen/studenten- • meubileren kringen enz. De ministerraad keurde het voorontwerp meug (de) van wet gisteren goed, maar met een - dat is mijn meug niet, dat lust ik niet, 'clausule': het wordt nog voorgelegd aan dat is niet mijn smaak de Raad van State voor advies over een Daarvoor heb je blijkbaar toch de maand. Ook de betrokken middens zal subtiliteit of de perfecte timing van een om advies gevraagd worden. – DS, 20-07- echte acteur nodig. Of het smoelwerk van 2002 Jim Carey, als dat je meug is. – DS, 22-08- 2001 midden (vz.) - midden de dag, midden op de dag micro (de, -'s) - midden (de) jaren tachtig, in het • microfoon, radiomicrofoon midden van de jaren tachtig Als de camera uit de buurt is en hij er zich Midden de jaren tachtig ontving Sylvester van verzekerd heeft dat de micro's Stallone nog een half miljoen dollar om in uitgeschakeld zijn, horen we een vijf films sigaretten te roken van het merk aangenamer man. – DS, 13-07-2002 Brown & Williamson. – DM, 16-03-2002 - midden de bespreking, midden in de microgolf (de), microgolfoven (de, bespreking -s) - midden de mensen, tussen de mensen • magnetron Volgens onze informatie werd het potje in middenjury (de ) de microgolf opgewarmd en daarna door • centrale examen- een tienjarige broer in een bord gegoten. commissie – DS, 08-02-2002 Een diploma behalen was altijd al een grote droom van me en daarom was het middag (de) nu of nooit. Ik heb me een cursus - tussen de middag, tijdens de middag- aangeschaft en heb via de middenjury pauze mijn diploma van het middelbaar - op de middag, op het middaguur, onderwijs behaald. – HN, 05-02-2003 rond 12 uur 's middags middenstad (de) middel • binnenstad, stadskern - bij middel van, door middel van Lawson dacht er ten slotte een gevonden Het is hartverwarmend dat iemand, te hebben maar bleek dat de 'taxichauf- verblijvend in een overzees en overheerlijk feur' in kwestie een auto aan het stelen vakantieoord, bij middel van een was. De dief was echter bereid hem tegen prentkaartje tóch nog denkt aan het een overdreven bedrag naar een pluchen thuisfront. Al is het dan nog een charmant palace in de middenstad te voeren. En middeltje om de kennissenkring heel daar, zegt Lawson, hadden ze het begrip terloops te laten weten dat je er even 'room service' niet eens in hun woorden- tussenuit wou op Korfoe dan wel de boek staan. – DS, 9-05-2001 Caraïben. – BvL, 24-09-2002 - op eigen middelen, op eigen kracht mieke (de, -s) • prostituee midden (het, middens) - naar de miekes gaan, naar de hoeren • milieu, omgeving gaan m193

VLAAMS (K-O)def193 03/03/2004, 10:40 geen keuze. Hij maakt dan maar een mier moordkuil van zijn hart en verdedigt, in - (een) mier(en) in zijn broek hebben, op het belang van de partij, het voor hem hete kolen zitten, zenuwachtig of onverdedigbare. – DS, 01-09-2002 ongeduldig zijn - mieren in zijn benen hebben, niet stil militeren (militeerde, gemiliteerd) kunnen zitten • actie voeren, opkomen voor De socialistische politica woont al enige mieren (mierde, gemierd) tijd met haar echtgenoot in Sint- • krioelen, wemelen Lambrechts-Woluwe en zal nu militeren in • jeuken Brussel-Stad. – GvA, 05-09-2001 • turen, loeren, staren militie (de) mignonnette (de, -s) • dienstplicht, militaire dienst • varkensoester milt (de) milderen (milderde, gemilderd) • hom van een vis: de milt van een • verzachten, temperen, matigen, haring. verminderen Amerikaanse sigarettenfabrikanten minarine (de, -s) hebben financiële druk gezet op bedrijven • halvarine, margarine met een laag die producten verkopen om te stoppen vetgehalte met roken. Op die manier dwongen ze Je kunt beter verzadigde vetstoffen (uit hen om hun publiciteitscampagnes te vlees en kaas bijvoorbeeld) vervangen milderen of stop te zetten. – GvA, 14-08- door onverzadigde vetstoffen (uit 2002 margarine, minarine, oliën,...). – HN, 03-09-2002 milicien (de, -s) • dienstplichtig soldaat, dienstplichtige miniem (de, -en) Burgemeester Marcel Hendrickx van • in België ook: jong lid, van 10 tot 12 Turnhout poseert voor de voormalige jaar, van een sportvereniging Blairon-kazerne, precies op dezelfde Bovendien zitten daar nu ook geregeld plaats waar ik vijfentwintig jaar geleden probleemgevallen tussen van miniemen, als milicien op wacht stond. – DS, 07-10- voetballertjes van de leeftijdscategorie 11- 2002 12 jaar. – HN, 20-11-2001 • soldaat minimiseren (minimiseerde, milieutaks (de, -en) geminimiseerd) • milieuheffing • minimaliseren Het conflict draait rond de inning van de Deze maatregelen zijn het minst effectief milieutaks van '98 die volgens de Vlaamse en zouden alleen maar gebruikt moeten regering op onwettige wijze is gebeurd. – worden als geen andere oplossing GvA, 02-02-2002 mogelijk is. Een manier om de bloot- stelling te minimiseren, bestaat erin het militant (de, -en) aantal keer dat men met het gevaar • actievoerder, actief, strijdvaardig lid geconfronteerd wordt, te verminderen.— van een partij of organisatie Veiligheidshandboek voor werkzaamhe- De absolute partijtop wikt én beschikt, en den aan of in de nabijheid van gsm- de anderen moeten in de pas lopen. Zelfs netwerkinfrastructuur, versie 1.2 – januari de SP.A-kamerfractieleider, Dirk Van der 2002 Maelen, toch meer dan een militant, heeft m194

VLAAMS (K-O)def194 03/03/2004, 10:40 minimum miserie waarin de Vlaamse partijgenoten • in België ook als bijvoeglijk naam- zich hadden gestopt. Chacun pour soi. – woord of bijwoord: minimaal, DS, 31-08-2002 minstens ➔ maximum miskómen (miskwam, miskomen) • ongelegen komen ministerpapier (het) Hij was 48, gescheiden, en op zoek naar • groot foliopapier vriendschap en genegenheid. Bij ons kon Eerste minister Paul de Smet de Naeyer hij niet miskomen. We namen hem zelfs kon in 1899 de staatsbegroting nog mee, toen we op onze vrije dagen naar neerpennen op een blad ministerpapier onze caravan aan zee trokken. – LN, vooraleer hij naar het zondagse aperitief 07-03-2000 bij koning Leopold II trok. – Knack, 04-09- • iets ongenaams overkomen, gebeu- 2002 ren

minoriseren (minoriseerde, misléggen (mislegde, mislegd) geminoriseerd) • verkeerd leggen, niet op z'n plaats • als minderwaardig behandelen, leggen discrimineren Iets misleggen kan u een bom geld Referenda verdelen het electoraat in twee kosten. Kijk dus uit. – LN, 04-07-2000 kampen: een meerderheid en een minderheid. En dus zouden ze de mislézen (mislas, mislezen) Franstaligen kunnen minoriseren en de • verkeerd lezen delicate evenwichten van ons tweeledig federaal staatsbestel kunnen aantasten. – mislukken (mislukte, mislukt) DS, 08-01-2002 • in België ook met een persoon als onderwerp: niet slagen, zakken mis (bn. en bw.) - hij is mislukt in zijn examen, gezakt - mis zijn, zich vergissen, het mis voor hebben - heb ik het mis voor?, heb ik het mis?, mismeesteren (mismeesterde, vergis ik me? mismeesterd) • verkeerd geneeskundig behandelen miscontent (bn.) • mishandelen • ontevreden Vlaams minister van landbouw en De band, met enkele Sidmar-bedienden, leefmilieu Vera Dua (Agalev) heeft het speelde een reeks covers en ook een dossier over de kwetsbare gebieden gelegenheidslied over de staking, met de 'mismeesterd'. Dat zei VLD-parlementslid overduidelijke titel Miscontent. – HN, André Denys zondag in een welles-nietes- 03-05-2001 debat tussen blauw en groen in De ➔ malcontent Zevende Dag. – GvA, 24-03-2002

mise-en-plis (de) mispákken, zich (mispakte zich, • watergolf in een kapsel heeft zich mispakt) • ernaast grijpen miserie (de) • zich vergissen • misère, ellende Over die waardering van de eigen activiteit Ecolo, dat vorig weekeind nog op de had ook de Belgische regering zich, in de groene hoogmis in Nieuwpoort zijn lot in eerste dagen na de verdwijning van de volgende regering verbond aan dat van Sabena, mispakt. – DS, 06-03-2002 Agalev, bleef de hele week ver weg van de m195

VLAAMS (K-O)def195 03/03/2004, 10:40 mispeuteren (mispeuterde, opgerichte Stem vzw (wat staat voor mispeuterd) 'Samen Tegen Elke Mistoestand bij de - iets mispeuteren, iets uithalen, iets overheid') blijft de VLD-senator 'volop misdoen of iets verkeerd, slecht doen steunen'. – DS, 21-01-2002 Mijn moeder was heel streng. Als ik iets mispeuterd had, viel er met haar niet te misval (de, -len) discussiëren. – DS, 01-07-2002 • miskraam Het is in die haast onmogelijke context misrijden (misreed, misreden) dat New DAT geboren moet worden. • verkeerd rijden Iedereen houdt er rekening mee dat het een misval aan het worden is met als misschrijven, zich (misschreef zich, gevolg dat er aan de werklozenlijst die heeft zich misschreven) Sabena creëerde nog duizenden namen • zich vergissen bij het schrijven, iets kunnen worden toegevoegd. – DM, 13-12- verkeerd schrijven 2001

missen (miste, gemist) miszien (miszag, miszien) • ontbreken • iets verkeerds aan iemand of iets - er mist een stukje, er ontbreekt een opmerken, zien dat er iets mis is met stukje iemand of iets • zich vergissen Maar in de categorie tussen 25-50 jaar - je mist, je vergist je heeft Ils op al die vrouwen wel iets aan te • niet goed meer bij zijn verstand zijn merken. Dan mogen ze nog zo knap zijn, - opa begint te missen, kinds te worden Ils heeft er altijd wel iets aan miszien. – GvA, 01-06-2002 missing (de, -en) • fout, vergissing, misslag mitraillette (de, -s & -n) - het is een missing, verkeerd verbonden • machinepistool zijn, verkeerd getelefoneerd hebben Een klant die in zijn bankfiliaal aan de Leuvensesteenweg afgelopen weekend misspréken, zich (missprak zich, geld wilde deponeren, werd er bedreigd heeft zich missproken) met een mitraillette. – HN, 02-07-2002 • zich verspreken mits mistevreden (bn.) • in België vaak als voorzetsel, niet • misnoegd, ontevreden alleen als voegwoord: op voorwaarde Gert Verheyen maakte zijn rentree op de van velden. Vrijdag scoorde hij in 90 minuten - mits betaling van, tegen betaling van met de reserven het eerste doelpunt (2-0 winst), zaterdag mocht hij in de slotfase de alweer mistevreden Mendoza vervangen. – DS, 26-08-2002

mistevredenheid (de) • misnoegdheid, ontevredenheid

mistoestand (de, -en) - mits toelating, mits goedkeuring • misstand, wantoestand Mits toelating vanwege de Minister van Voormalig taaladjunct van de administra- Financiën mogen de titelvoerders echter teur-generaal van het Hoog Comité van hun lopend mandaat voleindigen. De Toezicht en voorzitter van de door hem mandaten van de leden van het Directie- m196

VLAAMS (K-O)def196 03/03/2004, 10:40 comité mogen daarna nog verlengd waar een kind zich pijn heeft gedaan worden voor een hernieuwbare termijn van één jaar. – Statuten van de Nationale moederschapsverlof (het) Bank van België, goedgekeurd bij • zwangerschapsverlof koninklijk besluit van 21-02-2002. moederziel mobilhome (de, -s) - er was geen moederziel, er was geen • camper, motorhome, kampeerbus levende ziel Speciaal voor mobilhome-reizigers heeft de Noordelijke Eifel een vouwblad moeial (de, -s & -len) uitgegeven met info over diverse • bemoeial standplaatsen. – GvA, 11-06-2002 De rechter snoerde de moeial snel de mond. – HN, 15-05-2002

moeite - met moeite, nauwelijks moderator (de, -s & -oren) - ik kan hem met moeite volgen, ik kan • leidsman van een debat hem nauwelijks volgen In 'Confidenties in Toscane' komen - hij is eraan voor de moeite, al zijn telkens twee 'interessante Vlamingen' aan moeite is voor niets het woord, met Goossens als moderator. Wie wil verhuizen naar een land waar je – GvA, 31-05-2002 langer leeft, beter opgeleide mensen ontmoet en een hogere levensstandaard modifiëren (modifieerde, hebt, is eraan voor de moeite. Nergens is gemodifieerd) het beter dan in Vlaanderen. Alleen • modificeren Noorwegen evenaart ons. – DS, 11-10- Aelvoet laat proefveld gemodifieerd 2002 koolzaad vernietigen. – GvA, 18-06-2002 moeten moederhuis (het, -huizen) - hij moet u dat wel gezegd hebben, hij • kraamkliniek, kraaminrichting zal u dat wel gezegd hebben De geboorte van de tweeling, dat was een - moest ik ziek worden, als ik ziek zou van de mooiste dagen van mijn leven. worden Vooral omdat ze met twee waren. We - moest ik het geweten hebben, als ik het waren werkelijk heel content. Ik wilde ze geweten had Ward en Bart noemen. Maar toen mijn - moest ik van u zijn, als ik u was man na de aangifte weer in het moeder- - het is (van) moeten(s), het moet wel of huis kwam, zei hij: 'Ik heb ze Frank en [van een huwelijk] het is een moetje Geert genoemd.' – DS, 12-08-2002 In onze beginjaren wilden we vooral iets • hoofdkantoor, hoofdvestiging anders maken dan wat al bestond. Daarna Daewoo Belgium incasseerde vorig jaar zijn we altijd met toegankelijkheid bezig een zware klap nadat het moederhuis in geweest, maar nooit van moetens. – DS, Zuid-Korea in elkaar was gestort. – DS, 27-12-2001 30-08-2002 - ik moet u 10 euro, u krijgt 10 euro van ➔ materniteit me - hoeveel moet ik u?, wat krijgt u van moederkensdag (de) me? • moederdag - dat moet niet, dat hoeft niet

moederkenszalf (de) mogelijk ➔ mate • een kusje of wat spuug op de plek m197

VLAAMS (K-O)def197 03/03/2004, 10:40 mogelijks (bw.) lippen zet, is het alsof ik mijn vrouwke • misschien, eventueel zoen. Dat is toch mooi, hé. Je hebt je American Airlines en SN Brussels Airlines geliefde in je handen, en die hangt hebben een akkoord gesloten voor de letterlijk aan je lippen en ze stoot geluiden verkoop van tickets op elkaars netwerken. uit.' – DS, 19-10-2001 De commerciële overeenkomst is mogelijks de voorloper van een codes- Moniteur (de) haring-akkoord dat 'in de loop van het • Belgisch Staatsblad jaar' zou kunnen volgen. – DS, 23-07- Het stadsbestuur van Oostende begint 2002 voor de Brusselse rechtbank van eerste aanleg een rechtszaak tegen het Belgisch mogen Staatsblad. De 'Moniteur' heeft volgens • lusten: die soep mag ik niet het stadsbestuur te lang gewacht met de • kunnen: het offensief mag elk ogenblik publicatie van een openbaar onderzoek. – verwacht worden DS, 06-07-2001

mokke (de, -n) monitor (de, -s & -oren) • griet, meisje • in België ook: persoon die leiding Bovendien zorgt de competitie tussen geeft aan jongeren, jeugdleider, jongens en meisjes voor betere resultaten sportleider of studiebegeleider van beiden. Geen van de twee geslachten wil zich laten doen door 'een vent' of 'een monitoraat (het, -raten) mokke' en gaan daarom beter hun best • dienst voor studiebegeleiding doen. – LN, 22-08-2001 • gebouw voor die dienst

mollenpijp (de, -en) monitrice (de, -s) • mollengang, mollenrit • in België ook: vrouwelijke monitor Jammer dat we volgend jaar niet meer moment mogen komen, allez, als we genezen zijn. - voor het moment, momenteel, op dit Misschien komen we later terug als ogenblik monitor of monitrice. – DS, 01-07-2002 'Dat wij het maximale puntentotaal hebben bijeengeraapt, is onze concurren- monkelen (monkelde, gemonkeld) ten niet ontgaan', merkt middenvelder • glimlachen, lachen Toon xxx nuchter op. De duels zullen • grijnzen, gnuiven moeilijker worden maar voor het moment Sta ik weer met mijn mond vol tanden. Of zijn we in de winning mood.' – GvA, moet ik monkelen en zeggen: 'Zijn er dan 28-09-2002 ook Vuile of Lelijke Letteren?' – DS, 13-06- 2002 mondjesmaat • mompelen, neuriën • in België meestal: met mondjesmaat Ze maken hiervoor de vergelijking met monkellach (het, -en), Nederland, waar het spel aanvankelijk met monkellachje (het, -s) mondjesmaat van de hand ging en • glimlach, glimlachje sindsdien als een pijl in de lucht is Vader heeft het met ingehouden geschoten. – DS, 24-08-2002 monkellachje aanhoord maar laat duidelijk blijken dat wat hem betreft Pieter mondmuziek(je), mondmuziekske rustig kan doorgaan. – GvA, 23-07-2002 (het) • mondharmonica monkellachen (monkellachte, 'Als ik mijn mondmuziekske aan mijn gemonkellacht) m198

VLAAMS (K-O)def198 03/03/2004, 10:40 • glimlachen – DS, 18-04-2002

monken (monken, gemonkt) mosen (mooste, gemoost) • pruilen, zuur kijken • morsen, knoeien - wat zit jij te monken, zuur te kijken Aan het recept van de oliebol heb ik in het - de kachel monkt, trekt niet begin nog wat zitten mosen. Ik heb het - het weer monkt, is onzeker [recept] alleen aan mijn neef doorgegeven die het kraam veertien jaar geleden kocht. monovolume (de, -s), Ook hij heeft er een beetje mee gemoost monovolumewagen (de, -s) maar niet met succes, vond ik. – DM, • ruimtewagen, one volume car 16-03-2002 Zijn wagen is nog ruim 6.000 euro waard, • verkwisten en hij heeft zijn oog laten vallen op een monovolume van 30.000 euro . – DS, mossel 07-09-2002 • oorveeg, klap • slappeling, lamzak: een mossel van een monteerder (de, -s) vent • monteur - mossel noch vis, noch het een noch het ander, vlees noch vis. moor (de, moren) • waterketel, fluitketel mosterdpot • modder - curieuze neuze mosterdpot, nieuwsgie- rig iemand moord ➔ passioneel Tony rommelt ondertussen wat in de keuken en als zijn vader hem vraagt wat mop ➔ aangebrand, vet hij uitspookt rolt het er spontaan uit: 'Curieuze neuze mosterdpot.' – HN, moraal (de) 28-06-2000 • moreel, humeur, instelling Hun grootste uitdagingen liggen intern: mot (de, -ten) de moraal is laag en vele experts, vooral • slag, klap, oorveeg van de afdelingen voor de impressionisten - motten geven, een pak slaag, een pak en de moderne kunst, hebben het bedrijf rammel verlaten om kunsthandelaars te worden. – - iets in de mot hebben, in de gaten, in DS, 30-10-2000 de smiezen - de moraal van de troep, het moreel - iemand in de mot hebben, iemand doorhebben morgen - iemand in de mot houden, in de gaten, - het is nog niet voor morgen, gebeurt in het oog houden voorlopig niet Ook van wie de foto's zijn en uit welke Frigoboxtoerisme in ruimte is niet voor orderzak ze komen, wordt bij Spector morgen. – GvA, 01-05-2002 nauwkeurig in de mot gehouden. – DM, 04-09-2002 morgenpost (de, -en) • ochtendploeg motard (de, -s) • motorrijder morzel (de, -en & -s) • verslaggever op de motor bij • kruimel, brokje, stukje wielerwedstrijden Een morzel bouwgrond in Antwerpen is Henrard gaat net Gregoire de Mévius inmiddels zelfs gemiddeld tweemaal vooraf, die gisteren slechts één keer lek duurder dan in de andere Vlaamse steden. reed, maar ook nog eens stopte voor een m199

VLAAMS (K-O)def199 03/03/2004, 10:40 gevallen motard. Zou naastenliefde dan achtige, oneffen structuur die tevoorschijn toch een exclusief Belgische aangelegen- kwam bij het beitsen, was zo uniek dat ik heid zijn? – DS, 11-01-2002 ze ongemoeid heb gelaten. De muren zelf Dramatisch was de duik van Alex Virot, werden opnieuw bezet en voorzien van motard voor Radio Luxemburg, in 1957 een moulure. De combinatie van tijdens de etappe van Barcelona naar Aix- eierschelp en zachtgrijs zorgen voor een les-Thermes. Virot en zijn motorrijder Zuid-Frans accent. – GvA, 02-06-2001 waren op slag dood. – DS, 26-07-2002 mousse (de) moto (de, -'s) • schuimrubber, schuimplastic, • motorfiets, motor piepschuim

motocross (de) moustache (de, -s) • motorcross • snor

motocyclette (de, -s & -n) mouw • lichte motorfiets - dat is een ander paar mouwen, dat is Als je hem voor het eerst ziet, denk je andere koffie, dat is heel wat anders ongetwijfeld aan de benaming in het Op het Tourtracé geraken kan met de dialect die veel meer dan alle nieuw- nodige stickers op de voorruit, er weer modische begrippen de lading dekt. Dit is afraken is een ander paar mouwen. – DS, een 'motocyclette'. Breed stuur, zware 16-07-2002 vering, stoer voorkomen en niet meteen De Leie is een gouden ader in een dal dat supermodern. Maar al bij al een verschij- uit zijn voegen barst van de economische ning die niemand onberoerd kan laten. – bedrijvigheid. De waterkwaliteit en het DM, 24-09-2001 visbestand, dat is een ander paar mouwen. – DS, 24-06-2002 motte(n)bollen (mv.) - iemand de mouw strijken/vegen, vleien, • mottenballen flikflooien - in de mouw, stiekem mottig (bn. en bw.) - iemand in de mouw hebben, het hem • misselijk, onpasselijk, ongesteld, betaald zetten duizelig Het zijn niet alleen de Belgische mouwboord, mouwomslag (de, -en) voetbalsupporters die zich mottig voelen • manchet als ze in Tokyo voet aan de grond zetten. – HN, 02-07-2002 mouwstrijken (wkw.) • vuil, vies, smerig, lelijk • vleien, kruipen, flikflooien Hun debuut dateert ongeveer van twee jaar geleden. Toen, tijdens een eerste mouwveger (de, -s) interview, stelde zanger Cedric dat hij een • vleier, kruiper, pluimstrijker cd opnemen maar mottig vond. – BvL, Ik was toen behoorlijk eenzaam. Wat wil 11-07-2002 je? Ik was een rariteit. Wie met mij vriendschap sloot, liep het risico voor mottigaard (de, -s) mouwveger uitgemaakt te worden. – DS, • vuil iemand, smeerpoets, viezerik 09-07-2001

moulure (de, -s & -n) mouwvegerij (de) • rand, lijst, sierlijst, lijstwerk • vleierij, kruiperij De moulure in de slaapkamer was door de vorige eigenaar overschilderd. De goud- MUG (de, -'s) m200

VLAAMS (K-O)def200 03/03/2004, 10:40 • afkorting van: mobiele • ruien urgentiegroep, interventiewagen met specifiek opgeleid personeel muizen (muisde, gemuisd) (urgentiearts en urgentie- - eruit/ervandoor/ervanonder muizen, verpleegkundigen) en specifiek stilletjes, ongemerkt weggaan materiaal (o.a. hartmonitor/ Woede en hoon waren zijn deel, en defibrillator, beademingsapparaat) prompt maakten anderen van de om de eerste hulp te verlenen gelegenheid gebruik om er in relatieve stilte vanonder te muizen, richting VLD, muil en daarvoor ook nog eens de zwarte piet - een franke/lelijke muil, een brutale toe te spelen aan Bert. – DM, 01-07-2000 vent - muilen trekken, gezichten trekken, muizenstrontjes (mv.) bekken trekken • hagelslag - in de muil van de wolf, in het hol van Een pakket met alle ingrediënten die je de leeuw nodig hebt om een taart te maken. De kit - een gegeven paard mag je niet in de bevat een taartmix, glazuur, decoratiegel, muil zien, in de bek zien 24 kaarsjes en zelfs 'muizenstrontjes'.— DM, 14-08-2002 muilentrekker (de, -s) • bekkentrekker muntontwaarding (de) • geldontwaarding muilezel De Uruguayaanse peso is gisteren 28 - zo dom als een muilezel, als een ezel procent van zijn waarde kwijtgespeeld. - zo koppig als een muilezel, als een ezel Die muntontwaarding kwam er nadat de - geladen zijn als een muilezel, als een overheid voor het eerst in twintig jaar een pakezel vrije deviezenhandel toeliet. – DS, 21-06- 2002 muishond (de, -en) • wezel, hermelijn mus ➔ zot

muit(e) (de, -en) muskaatnoot (de) • gevangenis • nootmuskaat [als specerij] • kooi Maar die ene vink, dat was erger, die gaf al muteren (muteerde, gemuteerd) serieus katoen. Enfin, ik heb mijn beestjes in België ook: terug. Ik ben content. Ook mijn muiten • overplaatsen heb ik terug. En mijn vink zingt nog • overgeplaatst worden harder dan tevoren. – HN, 08-05-2002 Het personeel van het Leuvense callcenter De materialen op de gelijkvloerse ruimte zou naar Antwerpen muteren. – DS, zijn volgens thema uitgestald. 'We tonen 27-05-2002 er kooien van zo'n 200 tot 300 jaar geleden. Toen werden de vinken nog blind muts gemaakt. En dat zie je ook aan de muiten.' - een kwade muts ophebben, slecht – HN, 16-03-2002 gehumeurd zijn - zotte muts, malle meid, gekke trien muiten (muitte, heeft gemuit) - iemand een muts passen, op zijn kop • de baard in de keel krijgen, de geven, streng berispen overgang doormaken van de kinder- tot de mannenstem, van stem mutsaard (de, -s) verwisselen • takkenbos m201

VLAAMS (K-O)def201 03/03/2004, 10:40 mutualiteit (de, -en) • ziekenfonds Cholesterolverlagers horen bijvoorbeeld tot de categorie van bf-geneesmiddelen. Wanneer een arts dus een cholesterolver- lager wil voorschrijven, dient hij met allerlei documenten zijn beslissing te staven vooraleer de mutualiteit tussen- komt. – GvA, 31-08-2002 • vereniging voor onderlinge hulp, onderling fonds

muur - voor de muren spreken/praten/spelen, voor een lege zaal, voor stoelen en banken

muziekmaatschappij (de, -en) • muziekkorps, muziekvereniging, fanfare, harmonie ➔ maatschappij

muziekske (het) • mondharmonica ➔ mondmuziekje

m202

VLAAMS (K-O)def202 03/03/2004, 10:40 De vereniging neemt niet alleen uitgebreid de ruimte om zichzelf en haar verenigin- gen voor te stellen. Vooral enorm veel aandacht gaat naar de edele kunst van het boogschieten zelf. De beste houding, de types van bogen of pijlen worden van naaldje tot draadje uit de doeken gedaan. – GvA, 12-07-2002 nan - een naald in een hooiberg zoeken, een - een na een, een voor een speld in een hooiberg zoeken Over de Gorges du Verdon wordt een Een inwoner vinden die tegen het stalen kabel gespannen waar de renners festivalgewoel is, is zoveel als zoeken naar een na een met de fiets zo vlug mogelijk een naald in een hooiberg. Zo iemand overheen moeten. Op technisch vlak een moet nog worden geboren. – GvA, 01-07- makkie: men haalt gewoon de tubes van 2002 de wielen en werkt de rit af op de velg. – DS, 24-07-2002 naam (de, namen) - stuk na stuk, stuk voor stuk - het heeft geen naam, het is ongehoord, ➔ ei het is schandalig - zijn naam zetten onder, onderteke- naad (de, naden) nen, tekenen • naailes - zijn naam kunnen zetten, kunnen • naaiwerk schrijven - cursus snit en naad, naaicursus, - met name, in België vaak: namelijk, cursus naaien onder andere [in Nederland: 'We zijn bescheiden gestart met snit en voornamelijk, in het bijzonder] naad. Nadien boden we taalcursussen aan Een paar dagen geleden las ik dat alle en werkten we samen met Hoeilaart. Dat manuscripten, brieven, tekeningen en heeft er zeker toe bijgedragen dat we tabaksdozen van onze volksschrijver vandaag tweeduizend leerlingen hebben' Louis-Paul Boon nu eindelijk zijn zegt directeur Rudi Vanloock. – HN, samengebracht in één enkel museum, 09-07-2002 met name het AMVC in de Minder- - dat hemd is uit de naad, de naad van broedersstraat. – GvA, 15-05-2002 dat hemd is los naamafroeping (de, -en) • hoofdelijke oproeping - een stemming bij naamafroeping, hoofdelijke stemming naakt - naakte eigendom, blote eigendom naamstem (de, -men) De naakte eigendom is de eigendom • voorkeurstem ontdaan van het genot. De naakte Wij houden vast aan de regel dat de eigenaar kan over het goed blijven kandidaten met de meeste voorkeur- beschikken, d.w.z. het verkopen, stemmen de mandaten verdelen. Daarom wegschenken of hypothekeren. – DS, vragen wij onze kiezers uitdrukkelijk een 24-07-2002 kop- in plaats van een naamstem te gebruiken. De kiezer moet zijn verant- naald (de, -en) woordelijkheid opnemen: hij heeft de - van naaldje tot draadje, van het begin politici die hij verdient. – DS, 14-09-2000 tot het einde, met alle bijzonderhe- ➔ kopstem, lijststem den, van A tot Z. n203

VLAAMS (K-O)def203 03/03/2004, 10:40 naamstemming (de, -en) • nachtjapon, nachtpon • hoofdelijke stemming Dat lange witte nachtkleed trok ik nooit meer aan. Ik zou een veredeld joggingpak naamtekenen (naamtekende, dragen, waarin ik me gemakkelijk voel. – genaamtekend) DS, 26-10-2001 • ondertekenen, een handtekening zetten nachtpost (de, -en) • voorzien van een naam of een • nachtploeg naamlabel nachttafeltje (het, -s) naamtekening (de, -en) • nachtkastje • handtekening De kleine Norma Jean heeft zelfs een Wie zijn handtekening invoert, krijgt een tijdlang gedacht dat Clark Gable haar geheime code waarmee dezelfde vader was omdat diens foto – uit een naamtekening later kan worden opge- illustratie geknipt – op het nachttafeltje vraagd. – LN, 17-03-2001 van haar moeder stond. – DS, 13-03-2001

naargelang nachtvertoning (de, -en) in België ook als bijwoord en voor- • nachtvoorstelling zetsel: De show ging een eigen leven leiden toen • naar verhouding, navenant: het werk telkens opnieuw dezelfde vijftig mensen kostte veel tijd en had naargelang de nachtvertoning van de film bijwoonden weinig succes in Greenwich Village. – DS, 23-04-2001 • afhankelijk van Wij werken met werklozen. Zij krijgen een nadar (de, -s), nadarafsluiting (de, bijkomende vergoeding naargelang de -en), nadarhek (het, -ken) uren ze voor ons werken. – HN, 23-07- • dranghek 2002 'Ik schat dat ik in Halle een stuk of honderd supporters achter de nadar zal naarstig (bn.) hebben', oppert Nico Mattan. Zijn gelaat, • zorgvuldig, nauwgezet: naarstig tot dan op vrij onverschillig , plooit plots speurwerk open in een brede grijns. – DS, 28-06- De Labourleider werkt naarstig en zonder 2001 omzien voort aan de opbouw van zijn machtspositie binnen de Unie. – DS, nadien 01-06-2002 • in België niet beperkt tot het verle- den: in de toekomst, daaropvolgend, naast later, daarna: we gaan tennissen en • in België ook als bijvoeglijk naam- nadien zwemmen woord: volgend, eerstkomend De op Nasdaq Europe genoteerde - naaste week, volgende week producent van biologische materialen - tot de naaste keer, tot de volgende voor het beendergestel, Orthovita, geeft keer voor 19 miljoen dollar nieuwe voorkeur- aandelen uit die nadien kunnen worden naasteen (bw.) geconverteerd in gewone aandelen tegen • naast elkaar een conversieprijs van 1,706 dollar per stuk. – FET, 24-07-2002 nabuur (de, naburen) Waarschijnlijk blijf ik tot 2005 in Amerika, • buurman, buur tot na de inauguratie van de volgende president. Mijn nieuwe baas op de VRT, nachtkleed (de, -kleden) Leo De Bock, heeft me gevraagd wat ik n204

VLAAMS (K-O)def204 03/03/2004, 10:40 nadien wil uitrichten, maar daar heb DS, 29-03-2002 ik nog geen idee van. – Trends, 29-08- 2002 nageven (gaf na, nagegeven) • in staat achten, niet denken van nadienst (de, -en) iemand • service(dienst) Rond vijf uur had een horde gillende ➔ dienst, naverkoopdienst tienermeisjes zich voor het grote podium verschanst, opgewonden kreetjes slakend nadrukteken (het, -s) in afwachting van Zornik. Je zou het de • accentteken androgyne Koen Buyse niet nageven, maar de zanger blijkt een onvervalste naeen (bw.) womanizer te zijn. – DS, 17-08-2002 • na elkaar We hebben dit jaar vooral gewerkt richting nakend (bn.) EK. Enkele dagen naeen hard trainen, om • aanstaand, dichtbij komend de verschillende rondes van het EK na te - nakend zijn, dichtbij zijn bootsen. – LN, 22-07-2002 Niets laat volgens de krant veronderstel- len dat een aanval tegen Irak nakend is. naft (de) Hoge functionarissen blijven zeggen dat • benzine, nafta een offensief ten vroegste voor begin • brandstof, kracht volgend jaar is. Zoveel tijd zou nodig zijn Veldrijden is sowieso een veel minder om de juiste militaire, economische en tactische sport dan wegwielrennen. Het is diplomatieke voorwaarden voor de aanval vrij simpel: als de naft op is, word je te creëren. – DS, 06-07-2002 gelost. – DS, 02-02-2002 - de nakende ontmoeting, de komende ontmoeting naftbak (de, -ken) • benzinetank namiddag (de, -en) • middag, periode tussen 12 en 18 uur nagel (de, -s) Je zal maar een krantje in je handen • spijker [in België wordt tussen nagels gestopt krijgen met een vijftigtal en spijkers geen onderscheid optredens, theaterstukken en debatten, en gemaakt] de opdracht om dat allemaal binnen een - de nagel op de kop slaan, de spijker op paar uur te bekijken. Het gevolg is dat ze de kop slaan de hele namiddag van het ene spektakel Neen, vooral de mentale break is naar het andere hossen, met amper een belangrijk. En het geeft me de kans even kwartiertje speling bij elk optreden. – DS, met mijn coach te praten. Tot nog toe 12-07-2002 sloeg hij met zijn analyses telkens de nagel op de kop. En kon ik bijsturen ten nap (de, -pen), napperon (de, -s) goede. – LN, 04-07-2002 • tafellaken, tafelkleedje, tafelloper In de ogen van Manet had een bloem, een nagelbuik ➔ navelbuik citroen of een witte nap dezelfde waarde als een naakt of een gelaat. Dat leverde nagelen (nagelde, genageld) hem het verwijt op dat hij een uitstekend • (vast)spijkeren, timmeren portrettist van meloenen was, maar dat hij Zo'n twaalf Filippijnen, onder wie één zijn personages schilderde alsof ze vrouw, zullen zich vandaag vrijwillig aan stillevens, in het Frans natures mortes het kruis laten nagelen. Daarmee willen ze (dode materie), waren. – DS, 07-11-2000 Christus' kruisiging zo'n 2.000 jaar • ontbijtservet geleden op Goede Vrijdag herdenken. – n205

VLAAMS (K-O)def205 03/03/2004, 10:40 natie (de, -s) - aan de natie werken, in de haven, bij navorming (de, -en) een havenbedrijf • bijscholing De huisartsen kregen de afgelopen twintig natiebaas (de, -s) jaar heel wat nieuwe taken toegeschoven: • (mede)eigenaar van een havenbedrijf teamwerk en overleg binnen de eerste lijn, deelname aan een hele resem overlegor- natiepaard (het, -en) ganen, actieve preventieve zorg, • zwaar trekpaard dat voor de natie- responsabilisering op gezondheids- wagens gespannen werd voor vervoer economisch vlak, informatisering, van en naar de havenbedrijven specifieke navorming in zich ontwikke- • lijvige, logge vrouw lende deelgebieden zoals medische besliskunde en palliatieve zorg, evolutie nauw naar groepspraktijken of netwerken... zeg - nauw aan het hart, na aan het hart, nog een keer dat dit geen herwaardering dierbaar betekent. – DS, 05-01-2002 De hele gemeenschap is hier aanwezig. Ik hou van die verbondenheid. Grembergen navorser (de, -s) ligt me nauw aan het hart. – HN, 08-07- • (wetenschappelijk) onderzoeker 2002 Ze is docente Nederlandse taalkunde aan Kerst ligt Amerikanen nauw aan het hart. de universiteit van Keulen en werkt Nieuwjaar wordt minder intens gevierd, daarnaast als erkend navorser aan de maar kerstmis des te meer. – HN, 02-01- universiteit van Leuven, waar ze een atlas 2003 van de familienamen in België en ➔ schoen Nederland samenstelt. – DS, 06-03-2001

navelbuik (de, -en) nazicht (het, -en) • navel • controle, toezicht, verificatie, correctie navenant (vz.) Een regelmatig nazicht en onderhoud van • volgens, afhankelijk van remmen, banden en schokdempers (of de veiligheidsdriehoek) is van fundamenteel naverkoopdienst (de) belang voor de veiligheid. – DS, 16-10- • servicedienst 2001 Maar dan belt de klant de naverkoop- • onderhoud dienst, en komt de reparateur. – DS, • bezichtiging 26-03-2001 ➔ dienst, nadienst

nazinderen (zinderde na, nagezin- derd) navet • natrillen - de navet doen, forenzen, pendelen • doorwerken Zolang ik ze onder mijn hoede heb, heb ik navetteren (navetteerde, ze onder controle. Ze doen hun uniform genavetteerd) aan, ze zijn majorette en ze luisteren. • forenzen, pendelen Maar zodra dat uniform weer in de doos zit, zijn ze vrij. Dan doen ze waar ze zin in navetteur (de, -s) hebben. Ik hoop natuurlijk dat wat we ze • forens, pendelaar, spoorstudent meegeven, op een of andere manier blijft n206

VLAAMS (K-O)def206 03/03/2004, 10:40 nazinderen. – DS, 14-06-2002 berusten in iets, zich ergens bij neerleggen neen - neen aan de dictatuur, neen tegen de neerstuiken (stuikte neer, dictatuur, weg met de dictatuur neergestuikt) • neerstorten, neervallen neep (de, nepen) • vlug neerstrijken van duiven • figuurnaad, coupenaad • plooi neerzetten - zet u neer, gaat u zitten neerhof (het, -hoven) Ik vond het eigenaardig, maar ik zei: 'Zet • pachthoeve u neer'. Wat bleek? Dat meisje was alleen • erf bij een boerderij waar kippen op vakantie om liefdesverdriet te rondlopen verwerken en tot rust te komen. – LN, 06- 'Er lopen hier 260 kippen,' zegt de boer 07-2002 als we over het neerhof gaan, 'we kweken de kuikens, maar de arbeiders en wij zelf neffens eten er niet van.' – DS, 23-08-2001 • naast - je bent/slaat erneffens, je zit ernaast, je neerhofdieren (mv.) slaat de plank mis, je vergist je • huisdieren op een boerderij - je slaat erneffens, je slaat mis Ook andere boerderij- en neerhofdieren zijn aan globalisering onderhevig. De nek (de, -ken) voorbije jaren heeft de FAO een inventaris - een dikke nek, verwaand persoon, die opgemaakt van streekeigen zoogdier- het hoog in de bol heeft en vogelrassen uit 170 landen die worden Steels blijft met zijn voeten op de grond, bedreigd: runderen, geiten, schapen, het is geen dikke nek en dat siert hem. – varkens, paarden, konijnen, hoenders, HV, 02-07-2002 kalkoenen, eenden, ganzen, duiven, yaks, - een dikke nek hebben, verwaand zijn, zelfs struisvogels. – DS, 24-09-2001 het hoog in de bol hebben • pluimvee, kleinvee Dit is mijn 29ste Tour. Toen ik er tien gevolgd had, zei iedereen dat ik snel een neerleggen (legde neer, neergelegd) dikke nek zou hebben en op iedereen zou - een wetsontwerp neerleggen, een neerkijken. Het tegendeel is waar. Van jaar wetsontwerp indienen tot jaar houd ik meer van de Tour en druk - een klacht neerleggen, een klacht ik voor en na meer handen. – GvA, 16-07- indienen 2002 Ik werd uit de uitslag geschrapt. Ook - zich de nek breken om iets te bereiken, Claisse vond het niet eerlijk, maar nam de uiterste moeite doen zegebloemen met beide handen aan. Ik ga het daar niet bij laten en een klacht nemen neerleggen bij de federatie. Er zijn toch - iemand nemen voor, iemand aanzien, grenzen aan het fatsoen, vind ik. – HN, houden voor: 08-07-2002 - het is te nemen of te laten, kiezen of - de boeken neerleggen, bankroet gaan, delen, we komen er niet meer op het faillissement aanvragen terug, graag of niet LCI moest door fraudepraktijken bij een Het is allemaal te nemen of te laten: ofwel Oostenrijkse dochter het gerechtelijk houdt u van Evanovich' humor, ofwel akkoord aanvragen en legde de boeken vindt u hem irriterend en flauw. – DM, neer. – FET, 04-04-2003 24-07-2002 - ergens het hoofd bij neerleggen, - neem nu dat, veronderstel dat n207

VLAAMS (K-O)def207 03/03/2004, 10:40 Neem nu dat ze je 2.500 euro bieden. Wat netelen (netelde, geneteld) heb je dan? Een beetje geld en geen duif • prikken, steken van brandnetels meer. Voor ons is die madam meer waard. – BvL, 18-07-2002 netzak (de, -ken) - ik kan Radio xx niet nemen, ontvan- • boodschappentas gen, krijgen neus (de, neuzen) neofiet (de, -en) - van zijn neus maken, veel drukte • beginneling, nieuweling, nieuwko- maken of eigenwijs zijn mer - tegen uw neus, mis poes Het is niet goed dat een neofiet onmiddel- - iemand iets op z'n neus geven, iets op lijk voor Terzake werkt. Stapje voor stapje z'n brood geven, verwijten of verslaan het vak leren kan geen kwaad. Iedereen in het spel denkt tegenwoordig dat hij de grote - iemand een neus zetten, voor schut verslaggever is. Helaas is dat niet altijd zetten, bespottelijk, belachelijk waar. – DS, 15-06-2002 maken Het BIVV waarschuwt dat op het bezit van nepstatuut (het, -statuten) een radardetector strenge straffen staan. • minder gunstige arbeidsovereen- Alleen blijkt geen enkel overheidsorgaan – komst ook de federale politie niet – al een Tien jaar al voert de Belangengroep actie concreet initiatief te hebben genomen om voor een echt statuut. Al net zo lang doen op te treden tegen de illegale apparaten allerlei ministers beloftes. Dat er nu enkel waarmee snelheidsduivels de politie een een nepstatuut uit de bus komt, heeft mij neus zetten. – DS, 24-07-2002 zwaar ontgoocheld. – DS, 15-04-2002 - de neus aan het venster steken, op de voorgrond treden neringdoen(d)er (de, -s) Ben Hermans en Frederique Surinx staken • winkelier, kleinhandelaar even hun neus aan het venster. Het was Het stadje is al zo klein, en dan wil provinciaal kampioen Hermans die iedereen er ook nog eens zijn kunsten tijdens de derde ronde iets probeerde en vertonen. Iedere neringdoener die over steun kreeg van Surinx en De Ridder. Bijna een achterafzaaltje beschikt, doet in juli tien kilometer konden ze voor het peloton gouden zaken in Avignon. – DS, 27-07- uit blijven, maar de voorsprong bedroeg 2001 nooit meer dan tien seconden. – BvL, 22-07-2002 nestel (de, -s) - dat is door de neus geboord, doorgesto- • veter ken kaart Alle commandanten van alle detachemen- - hij is door de neus geboord, dronken ten moeten in het defilé een nestel - wie een neus heeft kan het rieken, wie dragen. Om de pil te vergulden, is de schoen past trekt hem aan bepaald dat ze slechts één veter moeten - nevens uw neus, dat lukt je niet dragen. Daarenboven zal die niet in de bottines, maar op het vest worden neusdoek (de, -en) geknoopt. – DS, 13-07-2000 • zakdoek Ze droegen zwarte helmen of reden rond netel (de, -s) in hun kaalgeschoren kop. Maar altijd was - op netels zitten, op hete kolen zitten er een neusdoek voor het gezicht. – DS, 23-07-2001 netelachtig (bn.) • netelig neven(s) (vz.) • naast n208

VLAAMS (K-O)def208 03/03/2004, 10:40 - nevens de zaak, fout, naast de kwestie middelen kunnen beheren voor personeel, ➔ neffens logistiek en administratie. Nu moeten ze voor de aankoop van pakweg een nevenbuur (de, -buren) nietjesmachine eerst het fiat van Brussel • buurman krijgen. – DS, 10-10-2001 - nevenburen, buren niets nevralgiek (bn.) -'t is niets, het is geen moeite, het is • neuralgisch, lijdend aan zenuwpijn graag gedaan • waar zich problemen kunnen voordoen nieuwjaarsavond (de, -en) In verscheidene lidstaten hebben de • oudejaarsavond overheden alvast hun toezicht op de Gebeurtenissen als de spetterende prijzen verstrakt. Ze zien in de nevralgieke vuurwerkramp in Enschede in mei 2000 periode ook uitdrukkelijk af van bijko- (21 doden) of de dodelijke brand in het mende inkomsten uit heffingen en café in Volendam tijdens de jongste tarieven die ze zelf aanrekenen: ze zullen nieuwjaarsavond (13 doden) hebben bij de omzetting in euro doen op een wijze nogal wat noorderburen het gevoel doen die neutraal of in het voordeel van de ontstaan dat er stilaan ietsje te veel consument uitvalt. – DS, 07-08-2001 gedoogd wordt in hun land. – DS, 30-08- 2001 niercrisis (de, -sen) • nierkoliek nieuwjaarsbrief (de, -brieven) Sinds enkele maanden doen er allerlei • brief met gelukwensen voor ouders geruchten over de gezondheid van Bin of grootouders die kinderen op Laden de ronde. In januari had de nieuwjaarsdag voorlezen Pakistaanse president Pervez Musharraf De belangstelling van mijn drie kinderen het startsein gegeven voor deze geruchten voor financiële zaken is deze week door te zeggen dat het hoofd van Al- beduidend toegenomen, sinds ze vorig Qaeda waarschijnlijk was overleden aan weekeinde van hun oma, na voorlezing een niercrisis. – DS, 11-07-2002 van hun nieuwjaarsbrief, een royale duit hebben gekregen. – DS, 13-01-2001 niersteenverbrijzelaar (de, -s) • niersteenvergruizer nieuwkomer (de, -s) De medische instrumenten – de • nieuweling niersteenverbrijzelaar, bijvoorbeeld – die Met BabyJohn zagen we een talentvolle ingezet worden bij de genezing van die nieuwkomer aan het werk. Dit funky kwalen, zijn ontwikkeld dankzij de popbandje toerde al met Buscemi in ruimtevaarttechnologie. – DS, 17-05-2002 Spanje en nam onlangs een erg geva- rieerde debuutlangspeler op die in nietdeug (de, -en) september verschijnt. – DS, 08-07-2002 • deugniet Op de schoolbanken was hij een nietdeug nieuwkuis (de) en dief; als jongeling een drinker en • stomerij cocaineverbruiker zonder weerga; als Tenzij het om een stunt van de Gilde gaat, mensch steeds een misdadiger.– GvA, want er heerst de grootste onduidelijkheid 19-04-1997 over wat er nu precies met de 60 witte nachthemden is gebeurd. Ze verdwenen nietjesmachine (de, -s) vrijdagavond uit de garage van de • nietmachine materiaalmeester, waar ze klaar stonden Zo zullen de korpschefs voortaan zelf de om naar de nieuwkuis te worden n209

VLAAMS (K-O)def209 03/03/2004, 10:40 gebracht. – GvA, 10-07-2002 eind 1903, wordt hij 'nijveraar'. – FET, 10-07-2002

nijverheid (de, -heden) • industrie Op de Belgische wrevellijst staat de strenge milieunormering die de chemi- sche nijverheid in Antwerpen veel geld zal kosten als ze het Kyoto-protocol wil halen. Dat legt beperkingen op aan de uitstoot van broeikasgassen. – DS, 20-07-2002 nieuwsje (het, -s) • nieuwtje nijverheidsgrond (de, -en) Die had 'opgevangen' dat 'een professor • industriegrond van een andere universiteit' over de oorspronkelijke, tien jaar oude band zou nijverig (bn.) beschikken, en hij had dat nieuwsje op • ijverig, werkzaam een internetdiscussielijst geplaatst. – DS, Vanaf de twaalfde eeuw speelde de Sint- 28-09-2001 Niklaasabdij van Veurne een cruciale rol. Die kocht grote stukken grond van de nieverans (bw.) burggraaf van Kortrijk en de Norbertijnen- • nergens monniken begonnen nijverig met grootschalige landbouw vanuit de hoeve niewaard, nieweerd (de, -en) 'Grote Fockewerve'. – DS, 05-01-2001 • nietsnut 'Ge zit bij Lydie buiten. Voorgoed, gij vuile niknak (de, -ken), niknakje (het, -s) nieweerd', schreeuwde ze. – LN, 07-03- • letterkoekje 2000 niksmendalle nijdig (bn. en bw.) • niets, helemaal niets • in België ook: afgunstig, jaloers nivelleerbuis (de, -buizen), nijg (bn. en bw.) nivelleerwerktuig (het, -en) • geweldig, tof • slang gevuld met water, gebruikt als • erg, zeer: nijg koud waterpas Het uitbundige aspect dat in de uitroep ligt, komt elders terug, wanneer de dichter nobiljon (de, -s) zichzelf bij naam noemt: 'Ook Declercq is • iemand van adel, nijg gelukkig.' – DS, 27-09-2001 notabele De bouwheer, een negentiende-eeuwse nijpen (neep, genepen) nobiljon, kon maar kort van zijn schep- • knijpen ping genieten. Al in 1923 werd zijn kasteel • knellen, krap zitten van schoenen en door het volk overgenomen; nu vormt het kleren het rijk van de burgemeester en zijn - weten waar het schoentje nijpt, waar de administratie. – DS, 08-07-2002 schoen wringt - ze nijpen, hem knijpen, bang zijn nochtans • in België vaak voor: toch nijveraar (de, -s) De Golfoorlog tien jaar geleden en • industrieel, ondernemer recenter de crisis in Kosovo en het conflict Maar na het overlijden van zijn moeder, in Afghanistan maakten duidelijk dat de n210

VLAAMS (K-O)def210 03/03/2004, 10:40 Europese luchtmacht en het hele • vlinderdas logistieke apparaat errond geen partij zijn voor de Verenigde Staten. Nochtans nonkel (de, -s) neemt de transatlantische samenwerking • oom voor defensie eerder toe dan af en de Deze trofee wil ik opdragen aan al die gisteren aangekondigde samenwerking mensen die mij jarenlang gesteund tussen Boeing en EADS, de moeder van hebben. Maar speciaal voor nonkel Pierre, Airbus, is daarvan totnogtoe het de broer van mijn vader en voorzitter van opmerkelijkste voorbeeld. – FET, 24-07- mijn fanclub, die op 2 december de strijd 2002 tegen kanker verloor. – DS, 21-12-2001

nocturne (de, -s) nonneke • in België ook: openstelling 's avonds - tante nonneke, familielid in het van musea, tentoonstellingen of klooster winkels Vroeger had elke degelijke katholieke familie wel een pater, een priester of een noega (de) non in haar rangen. Tante Nonneke zat • noga ergens in een klooster of in de missies, ze gaf les op een strenge meisjesschool of ze noemen (noemde, genoemd) deed aan ziekenzorg in een hospitaal. – • in België ook: heten DS, 05-07-2001 - hoe noemt gij? ik noem Jan nood noen (de) - nood hebben aan, behoefte hebben • middag aan, tekort aan Voor de noen is er al een bedrijfsbezoek Nu merken ze dat hun kinderen nood aan de VRT-lokalen, alwaar een kijkje hebben aan een ongeremde vakantie in de wordt genomen in de Donna-studio waar natuur. – DM, 17-08-2002 Leen Demaré, die er op weekdagen met - als het nood doet, als het nodig is haar koptelefoon uitziet als een gedepri- meerde Mickey Mouse, de litanie van de noodsein (het, -en) verkeersopstoppingen leest. – DS, 25-08- • noodrem 2001 noodwendigheid (de, -heden) noeneten (het), noenmaal (het, - (aangepast) aan de noodwendigheden -malen) van, (aangepast) aan de behoeften, • middagmaal, lunch (aangepast) aan de eisen van Terwijl nu al wat meer kijklustigen Aan de hand van statistieken, kan toestromen en de stilte van het kamp (ondermeer) worden nagegaan of er gebroken wordt door de oefentonen van opvallende evoluties zijn in het aantal parkjazz, wordt het 'noenmaal' geser- zaken, en dit per sector. Vertrekkend veerd. – DM, 08-07-2002 vanuit deze gegevens kan dan de planning van de zittingen aangepast worden aan de nondedju (tussenwerpsel) noodwendigheden van het ogenblik. – • verdomme Hof van Beroep Antwerpen 'Nondedju, wat heb ik hier spijt van', vloekt Louis. 'Die ene parasailer was mijn nooit beste.' – GvA, 3-07-2002 - nooit of nooit, nooit ofte nimmer

nondedjuke (het, -s), nondejuke noorden (het) (het, -s) - het noorden kwijt zijn/kwijtraken/ n211

VLAAMS (K-O)def211 03/03/2004, 10:40 verliezen, de kluts kwijt zijn waarmee hij tegenwoordig communiceert. Voor de gedesoriënteerde investeerder – DS, 08-05-2001 zijn er ook nog de kredietbureaus, die moeten evalueren of bedrijven in staat notelaar (de, -s) zullen zijn hun schulden af te betalen. • notenboom Hun ratings bevatten kostbare informatie • notenhout voor financiële analisten die het noorden De ambachten en gilden hielden vooral de kwijt zijn. – DM, 22-07-2002 kwaliteit van het materiaal nauwlettend in het oog. De kwaliteit van het hout (eik en noordkriek (de, -en) notelaar) en bladgoud primeerden op • zure kers, morel artistieke aspecten. – DS, 10-03-2000

notenleer (de) • muziekonderwijs, meer bepaald het notenschrift en muziektheorie, noot (de, noten) solfège • in België ook: aantekening, cijfer op school notenschelp (de, -en) ➔ nota • notendop

nopens (vz.) noteren (noteren, genoteerd) • over, betreffende, aangaande • opmerken VLD-partijvoorzitter xxx is uiterst - noteer dat, merk op dat zwijgzaam over de jongste partij- standpunten nopens de evolutie binnen notie (de, -s) Aurora: 'Geen verklaringen nu.' – HN, • kennis 18-07-2002 - noties (van) Duits, enige kennis van Duits normaalschool (de, -scholen) Nadat we ons met noties Portugees, • opleidingsschool voor Spaans, Italiaans, Grieks of zelfs een vleug onderwijzers of onderwijzeressen, Servo-Kroatisch uit de slag trokken om kweekschool, pedagogische acade- een biertje, een lokaal gerecht of een mie zomerlief te versieren, is met de Uiteindelijk kwam ik in Bolivia. Eerst in de spectaculaire groei van het toerisme het stad Potosi, later op het platteland in moeilijkere werk aan de beurt. – Knack, Caiza. Daar ontfermde ik me over een 24-07-2002 zieltogende normaalschool voor landelijke onderwijzers. – DS, 11-08-2001 nougat (de) • noga nota (de, -'s) De Aresti cabernet sauvignon 2000 is • aantekening, notitie eigenlijk het pluimgewicht van deze clan: - nota's nemen, aantekeningen maken, goede frisrode kleur, vet tranend. notities maken Aangenaam boeket van nougat en klein rood fruit. – DM, 19-07-2002 notablok (de, -ken) • notitieblok, schrijfblok, blocnote noyauteren (noyauteerde, genoyauteerd) notaboekje (de, -s) • infiltreren • aantekenboekje, notitieboekje De geschiedenis leert ons dat wanneer 'Ik keer terug in stijl en met opgeheven een recentere religie opduikt, dan zal dat hoofd', schreef hij ook in het notaboekje geloof zich inspannen om zijn reeds n212

VLAAMS (K-O)def212 03/03/2004, 10:40 aanwezige concurrent te vervangen, te verschuiven of te noyauteren. – BvL, 30-10-2001 Bij de PRL verwijten ze Duquesne vooral dat hij zijn kabinet door Vlamingen liet noyauteren. – Knack, 10-01-2001

nummer (het, -s) - het groene nummer, gratis nummer dat gebeld kan worden voor inlichtin- gen Bericht aan de verbruiker: er is een product op de markt dat sporen van kwik, cyanidezuur en aceton bevat. Voor verdere informatie bel het groene nummer 0800/ xxx.xxx. – DS, 25-06-2002

n213

VLAAMS (K-O)def213 03/03/2004, 10:40 officialiseren (officialiseerde, geofficialiseerd) • officieel maken, in het officiële programma opnemen Het is nog onduidelijk wanneer de Kongolese president Joseph Kabila en zijn Rwandese evenknie Paul Kagame het akkoord zullen officialiseren. – DM, 24-07- oobjectief (het, -tieven) 2002 • in België ook: doel, doelstelling, oogmerk, streven officieel ➔ onderwijs En moeten we geen realistisch en haalbaar objectief bepalen, zodat we op olie een bepaald moment kunnen zeggen: nu - olie drijft boven, het goede of de hebben we deze oorlog gewonnen? – DM, waarheid overwint 24-11-2001 Ik wist niet dat de tweevoudige Tour- winnaar al zo ver stond. Grote klasse, obus (de, -sen) toch. Je ziet: olie drijft altijd boven. – GvA, • granaat, kanonskogel, bom 30-04-2001 De obus werd door een wandelaar gevonden en vervolgens beveiligd in om afwachting van de komst van de • [+ infinitief] in België vaak zonder 'te' ontmijningsdienst Dovo. – HN, 12-08- - goed om weten, prettig om lezen, mooi 2002 om zien, goed om te weten, prettig om te lezen, mooi om te zien occasie (de, -s en bn.) Goed om weten is dat deze LRM- • gelegenheidskoopje, koopje, middelen pas kunnen worden aangewend goedkope aanbieding als alle gewone Vlaamse subsidies zijn - een occasie doen, iets voordelig kopen uitgeput. – BvL, 19-07-2002 Hier heeft men kennelijk goed verkocht, of - om ter eerst, om het eerst te weinig overgeproduceerd, want de - om ter meest, om het meest toonzaal is leeg, op enkele reistassen na. In het café van The Mall drinken we een omdraaien (draaide om, omge- groot glas citroensap en overleggen we of draaid) we toch de occasie van ons leven niet - een blad(zijde) omdraaien, een laten voorbijgaan. – DM, 05-09-2002 blad(zijde) omslaan of met een • tweedehands schone lei beginnen • tweedehandsauto De nieuwe wagen is een occasie van vier omgang ➔ ommegang jaar. – HN, 15-05-2002 omgekeerd occasiewagen (de, -s) - omgekeerd lam, omgekeerd schaap, jas • tweedehandsauto van gelooide lams- of schapen- huiden, met de wol aan de binnen- OCMW (het, -'s) kant als voering, Afghaanse jas, • afkorting van: openbaar lammycoat centrum voor maatschappelijk Een tijd geleden hadden we enkele mooie welzijn, zelfstandige openbare winterjassen gekregen, omgekeerd lam. – gemeentedienst voor sociale DS, 11-01-2002 dienstverlening omhalen (haalde om, heeft o214

VLAAMS (K-O)def214 03/03/2004, 10:40 omgehaald) Merelbeke, bij het gemeentebestuur • in België ook: ophalen, inzamelen, aankloppen voor een palliatieve thuiszorg- collecteren: premie. Die bedraagt in principe 245 euro, net als in het omliggende, maar kan omhaling (de, -en) desgevallend een tweede keer worden • collecte, geldinzameling aangevraagd. – HN, 16-07-2002 Ook in de Limburgse parochiekerken worden regelmatig omhalingen georgani- omloop (de, omlopen) seerd voor verschillende goede doelen, • parcours, circuit zoals Broederlijk Delen, Missiezondag, Zaterdagmiddag deed zich een opmerke- Welzijnszorg, of de Damiaanactie.– BvL, lijk voorval voor tijdens de Omloop van 05-08-2002 Vlaanderen, een rallywedstrijd. Op een verbindingsrit tussen twee klassements- omheen proeven, voerde de lokale politie • in België ook als voorzetsel: rondom, snelheidscontroles uit. – BvL, 07-09-2002 om ... heen - omheen de huizen, om de huizen ommegang (de, -en) heen • optocht, stoet

omhooghangen (hing omhoog, omnibus (de, -sen) omhooggehangen) • stoptrein, boemeltrein • ophangen omnipracticus (de, -practici) omkadering (de) • arts die algemene geneeskunde • infrastructuur, kader beoefent, huisarts Het is niet nodig om mensen in klinieken, verzorgingsinstellingen of rusthuizen te omnium (de, -s), plaatsen. Zij kunnen thuis verzorgd omniumverzekering (de, -en) worden, mits de nodige omkadering. – • all-riskverzekering HV, 08-08-2002 Tegen dergelijke risico's bent u wellicht • personeelsformatie (gedeeltelijk) verzekerd door uw 'Nu moeten we de functie en de brandverzekering, diefstalverzekering of omkadering nog uitwerken. Dat kan nog omniumverzekering voor uw wagen. – even duren', verduidelijkt Philips. – HN, FET, 03-08-2002 12-08-2002 ➔ personeelsomkadering omschrijven - een brand omschrijven, een brand omklappen (klapte om, omgeklapt) bedwingen, onder controle hebben • ompraten, overhalen Het vuur was omstreeks middernacht omschreven. Maar toch bleven de omklinken (klinkte om, omgeklinkt) pompiers nog tot vrijdagvoormiddag ter • omkantelen, omkieperen plaatse om de zaak in de gaten te houden. • verzwikken, verstuiken – GvA, 26-10-2001

omliggende (het) omslaan • omgeving, omstreken - je voet omslaan, verzwikken - Antwerpen en omliggende, Antwerpen Sommigen zullen hun voet omslaan, en omgeving anderen zullen niet goed zijn door te veel - in het omliggende, in de omtrek te eten of te drinken. – HN, 31-12-1999 Latem- en Deurlenaars kunnen voortaan, net als hun buren uit De Pinte en omslag (de, -en) o215

VLAAMS (K-O)def215 03/03/2004, 10:40 • envelop Deze waarde is belastbaar onafgezien van - in/onder open/gesloten omslag, in een de werkelijk betaalde prijs. – Trends, open/gesloten envelop 04-07-2002 • wikkel rond snoep, chocolade enz. onbekwaam ➔ arbeidsonbekwaam, omstaander (de, -s) werkonbekwaam • omstander Een derde omstaander greep de loop vast onbeleefderik (de, -en) en dwong die naar boven. – DM, 15-07- • onbeleefd persoon 2002 onbeschaamderik (de, -en) omstandigheidsverlof (het) • onbeschaamd persoon • buitengewoon verlof [voor o.a. huwelijk, overlijden familielid enz.] onbeschofterik (de, -en) • onbeschoft persoon omvaart Nu en dan word ik nog wel eens herkend, - kapitein ter/op de lange omvaart, op de in positieve zin, en dat maakt me fier. grote vaart Maar slaag krijg ik nooit. Het gebeurt wel De Zelenaar met de onafscheidelijke pijp eens dat iemand zijn rug draait, en dan werd kapitein ter lange omvaart aan de denk ik: gij onbeschofterik. – LN, 12-05- Hogere Zeevaartschool van Antwerpen en 2001 behaalde een licentiaat in de Staats- wetenschappen aan de Rijksuniversiteit onbestaand(e) (bn.) Gent (RUG). – DM, 06-07-2002 • onbekend, niet bestaand In een poging geen enkele natie voor het omwille van hoofd te stoten, werden de biljetjes • in België ook: wegens, om reden van opgesierd met onbestemde 'Europese' De winnende Porsche 996 biturbo van kunstwerken en gebouwen die vagelijk 2001 van xxx moest zich omwille van ergens aan doen denken maar tegelijk motorproblemen tevreden stellen met een totaal onbestaand zijn. – DM, 10-08-2002 24ste plaats. – LN, 22-08-2002 ondanks omzeggens (bw.) • in België ook als voegwoord: ondanks • nagenoeg, vrijwel, zo goed als, om zo dat..., hoewel... te zeggen Een verpleegster had tijdens haar xxx werd omzeggens op de plaats van het sollicitatie verzwegen dat ze een misdrijf aangehouden en de fysieke beroepsziekte had, namelijk eczeem, bewijzen tegen hem zijn overweldigend. – maar dan enkel als ze in contact kwam DS, 10-08-2002 met nikkel. Ondanks dat dit zo zelden voorkwam en zo'n geringe invloed op omzendbrief (de, -brieven) haar werk had, werd ze om dringende • circulaire, openbaar rondschrijven reden ontslagen. – BvL, 23-08-2002 Sinds de politiehervorming is hiervoor een ministeriële omzendbrief nodig die op onder haar beurt een advies van de Vaste - zich ten onder geven, zich gewonnen Commissie voor Taaltoezicht vereist. – geven, zich onderwerpen, toegeven LN, 05-08-2002 - ervanonder trekken, ervandoor gaan - onder de arm nemen, in de arm onafgezien nemen, hulp inroepen van - onafgezien van, afgezien van, De Chinese gemeenschap heeft nadien ongeacht nog wel een architect onder de arm o216

VLAAMS (K-O)def216 03/03/2004, 10:40 genomen, die een poort had getekend boven de tramleidingen, maar hoewel het onderlijnen (onderlijnde, stadsbestuur dat plan goedkeurde, onderlijnd) weigerde het een deel van de kosten op • onderstrepen zich te nemen. – GvA, 23-08-2002 • beklemtonen, benadrukken - onder de middag, 's middags Waarom uit sensatiemacht een item - onder (de) vorm van, in de vorm van onderlijnen terwijl de algemene bood- - we gaan onder ons vieren op reis, met schap van deze Wereldjongerendagen zijn vieren nergens in uw artikel aan bod komt? – BvL, 02-08-2002 onderchef (de, -s) • souschef ondernemer In vele gevallen worden de loketten - ondernemer van bouwwerken, aanne- bemand door bedienden die nooit een mer opleiding gekregen hebben als onderchef ➔ bouwondernemer of onthaalbediende, maar op die plaats belanden doordat hun eigen dienst is onderpastoor (de, -s) afgeschaft. – LN, 28-02-2001 • hulppriester van een pastoor, kapelaan, medepastoor onderduims (bn. en bw.) Om de zoveel weken was er zelfs een • onderhands, in het geheim, stiekem, Frans sermoen in de kerk. Zweten dat de in het geniep Vlaamse onderpastoor dan deed. – DM, 10-08-2002 ondereen (bw.) • onder elkaar, door elkaar onderrichtingen (de) • voorschriften, instructies, richtlijnen onderhandelen (onderhandelde, De hoofdintentie van deze bijeenkomst is onderhandeld) om aan de West-Vlaamse scheidsrechters • in België soms overgankelijk de nieuwe onderrichtingen mee te geven gebruikt: een contract onderhandelen, vooraleer de nieuwe competitie van start het onderhandelde contract gaat. – HN, 22-08-2002

onderhoren (onderhoorde, onderscheiding (de) onderhoord) • geslaagd zijn in een examen • een leerling overhoren met meer dan 70% van de punten • een verdachte ondervragen, verhoren - grote onderscheiding, cum laude Als de artsen in een nieuw rapport - grootste onderscheiding, summa cum inderdaad stellen dat Pinochet niet naar laude Spanje kan reizen, zegt Garzon, dan herhaalt hij zijn vroegere verzoek om zelf onderschrijven (onderschreef, naar Engeland te mogen komen om de ex- onderschreven) dictator te onderhoren terwille van het • intekenen, inschrijven op een lening proces in Spanje. – DS, 18-01-2000 • een verzekering afsluiten In de meeste gevallen zal de eigenaar van onderlijfje (het, -s) de wagen ook de verzekeringspolis op zijn • onderhemd, borstrok naam onderschrijven en als voornaamste De baas van de tent. Rond hem slobberde bestuurder vermeld worden. – BvL, 10-08- een onderlijfje met grote tochtgaten, en 2002 een laaghangende jeans die achteraan • een verklaring ondertekenen wellicht een harig stuk reet liet zien. – DS, • een bewering bevestigen, bekrachti- 29-07-2002 gen o217

VLAAMS (K-O)def217 03/03/2004, 10:40 onderschrijver (de, -s) onderwijs • intekenaar, inschrijver - officieel onderwijs, onderwijs • ondertekenaar georganiseerd door de staat [gemeenschapsonderwijs], de onderstand (de) provincie [provinciaal onderwijs] of • bijstand, hulp gemeente [stedelijk onderwijs], - van de openbare onderstand trekken, openbaar onderwijs een bijstandsuitkering krijgen - vrij onderwijs, bijzonder onderwijs ondertas (de, -sen) De CD&V-fractie in het Vlaams parlement • schoteltje (onder kopje) gaat de Raad van State advies vragen om - tas en ondertas, kop en schoteltje een ontwerp van decreet van de Vlaamse ➔ tas regering inzake zedenleer in het vrij onderwijs. Volgens het voorliggende onderverstaan (alleen passief ontwerp zouden vrije scholen die ooit een gebruikt) gemeenteschool overnamen ten eeuwigen • de indruk wekken, suggereren dage lessen zedenleer moeten aanbieden. Men kan ze geen gebrek aan internationa- – GvA, 04-12-2002 lisme verwijten als hier te lande bijvoor- - bijzonder onderwijs, buitenge- beeld de politieke discussie over de woon onderwijs ontoereikende getalsterkte van het leger Alle Gentse secundaire scholen uit de drie louter in parochiale termen van taal- officiële netten, het provinciaal, het verhoudingen gevoerd wordt – onder- stedelijk en het gemeenschapsonderwijs, verstaan, het interesseeert ons geen barst gaan in de toekomst samenwerken en wat er buiten onze grenzen gebeurt en zullen hun opleidingen rationaliseren. – wat onze strijdkrachten daar al of niet DM, 07-01-2003 kunnen doen. – DS, 06-11-2000 onderwijsnet (het, -ten) ondervinding (de) • samenhangend geheel van scholen • ervaring: personeel met ondervinding [in België zijn er twee onderwijs- Let op, ik ben a priori niet tegen een netten: het vrij onderwijs en het buitenstaander, en ik zal hem ook volop gemeenschapsonderwijs] steunen, maar het is dan toch het best iemand die al wat ondervinding in onze onderzoek ➔ openen sector heeft. – DS, 21-05-2002 onderzoeksrechter (de, -s) ondervragen (ondervroeg, onder- • rechter belast met het vraagd) vooronderzoek in een strafzaak, in België ook: rechter van instructie • om inlichtingen vragen De autokraker, een 33-jarige Antwerpenaar, • een student examineren, een les werd ter beschikking gesteld van de overhoren onderzoeksrechter. – LN, 13-08-2002 • een minister interpelleren oneffen (bn.) ondervraging (de, -en) • in België ook: iets meer dan • in België ook: overhoring, proefwerk - honderd frank en oneffen, honderd (en) zoveel frank, iets meer dan onderwege honderd frank • onderweg Dus eiste hij een vast bedrag, waarmee hij - onderwege blijven, achterwege blijven hoogstpersoonlijk aan de slag zou gaan. o218

VLAAMS (K-O)def218 03/03/2004, 10:40 300.000 en oneffen frank van xxx, die de • onherkenbaar nieuwe Lotti moest worden. En 500.000 Mario Aerts was voor de tweede dag op rij van xxx. – HV, 18-05-2002 onkennelijk zwak. – HN, 20-07-2002

onevenwicht (het) onklopbaar (bn.) • gebrek aan evenwicht, wanverhou- • niet te verslaan, onoverwinnelijk, ding, onevenwichtigheid onovertrefbaar: onklopbare prijzen Maar op collectief vlak was de ongekend (bn. en bw.) Meetjeslandse Zwemvereniging net als de • in België ook: onbekend voorbije jaren onklopbaar. – LN, 12-08- De oorzaak van de crash is nog ongekend. 2002 – HV, 29-07-2002 onnozel ongeletterd(e) (de, -n en bn.) - onnozel worden van iets, horendol, gek • analfabeet Dat klinkt ons simplistisch in de oren, onnozelaar (de, -s) maar toen was het publiek grotendeels • domkop, dwaas, naïeveling ongeletterd. – Knack, 07-08-2002 onomstootbaar (bn. en bw.) ongeluk • onomstotelijk, onweerlegbaar - iemand een ongeluk doen, iemand In het eengemaakte Europa zullen we er aftuigen, doodslaan (steeds meer) mee moeten leren leven, met de aanblik van het compromis. De ongelukkiglijk (bw.) gemene deler leidt onomstootbaar naar • jammer genoeg, helaas het slappe niets. Iedereen te vriend Ongelukkiglijk heeft Kirgizstan, buiten houden, heeft geen uitstaans met overweldigend natuurschoon en creativiteit. – DS, 31-12-2001 torenhoge bergen, weinig andere troeven. – HN, 01-08-2002 onophoudend (bn. en bw.) • onophoudelijk, voortdurend, ongemakkelijk (bn. en bw.) onafgebroken • in België ook: onpasselijk, misselijk Maar de verschillen zijn frappanter. Gebrselassie is een lust voor het oog, ongemeubeld (bn.) zelfs in volle inspanning, Radcliffe knikt, • ongemeubileerd sleurt en schudt onophoudend met het Het kadastraal inkomen kan ook worden hoofd en draagt kousen, witte of, o verminderd als de woning ongemeubeld gruwel, zwarte, die tot aan haar knieën is en buiten de wil van de eigenaar reiken, alsof ze straks nog bij een minimum negentig dagen per jaar voetbalwedstrijd moet invallen. – DS, volstrekt niet gebruikt wordt en dus 13-04-2002 helemaal geen inkomsten genereert. – DS, 08-06-2002 onpaar (bn.) • oneven: pare en onpare getallen oninneembaar Schepen van openbare werken Luc Wuyts - oninneembaar zicht, blijvend vrij voorziet het einde van deze fase tegen uitzicht september, met plantvakken en parkeer- plaatsen langs de onpare huisnummers. – onkans (de) HN, 12-08-2002 • pech, tegenslag ➔ paar

onkennelijk (bn.) onrechtstreeks (bn. en bw.) o219

VLAAMS (K-O)def219 03/03/2004, 10:40 • indirect, niet rechtstreeks ontgraven) - onrechtstreekse belastingen, indirecte • opgraven: een lijk ontgraven belastingen De kosten voor ontgraving en overbren- - onrechtstreekse vrije trap (schop), ging van de stoffelijke overschotten vallen indirecte vrije trap ten laste van het gemeentebestuur. – HN, Na de finalisering van het akkoord zal 21-02-2002 KBC, rechtstreeks en onrechtstreeks, een belang van 75 procent verwerven in Ergo. ontgraving (de) – DS, 30-08-2002 • opgraving

onroerend ➔ voorheffing onthaal (het) • receptie onrustwekkend (bn.) • opvang • onrustbarend, verdacht: een onrust- Ze beheert een aantal trefcentra, werkt wekkende verdwijning aan het onthaal van anderstaligen en Maar het waterpeil van het kanaal is hoopt het huisvestingsbeleid bij te sturen. voorlopig niet onrustwekkend. – HN, – HN, 23-08-2002 07-08-2002 onthaalbediende (de, -n & -s) ons • receptionist • in België vaak niet verbogen - ons kat, onze onthaalcentrum (het, -centra) - ons vader en ons moeder, vader en • ontvangstcentrum, informatie- moeder centrum - ons Mieke, Mieke • opvangcentrum Een andere reden waarom vluchtelingen- onschuldig ➔ hand organisaties zich verzetten tegen de recente uitwijzingen van Raad van State- ontbloten ➔ kroon vluchtelingen is dat Westende een open onthaalcentrum is, geen uitwijscentrum. – ontdubbelen (ontdubbelde, DM, 18-07-2002 ontdubbeld) • splitsen onthaaldienst (de) Twee verschillende vluchten naar • dienst ontvangst, dienst voor de nabijgelegen bestemmingen worden ontvangst samengevoegd als de bezettingsgraad tegenvalt, andere vluchten worden dan onthaalmoeder (de, -s) weer ontdubbeld. – DM, 22-07-2002 • opvangmoeder, oppasmoeder, - een trein ontdubbelen, een tweede, thuismoeder extra trein inzetten Overigens, kies je voor een onthaal- moeder of voor een crèche? – DS, 19-07- ontdubbeling (de) 2002 • splitsing onthalen (onthaalde, onthaald) ontegensprekelijk (bw.) • bezoekers ontvangen, verwelkomen • ontegenzeggelijk, onweerlegbaar • vluchtelingen opvangen Wie zijn tegenstander in een mentale wurggreep houdt, is ontegensprekelijk de ontlenen (ontleende, ontleend) morele winnaar. – DS, 10-08-2002 • van iemand lenen Voor de juryleden zijn er natuurlijk ook ontgraven (ontgroef, heeft enkele voordelen aan verbonden. Zij o220

VLAAMS (K-O)def220 03/03/2004, 10:40 mogen als eersten enkele zeer toffe ontslag boeken ontlenen in de bib. – HN, 02-08- - zijn ontslag geven, zijn ontslag 2002 indienen, ontslag nemen • uitlenen En je zou maar de pech hebben, als gemeenteraadslid, dat je broer huwde met ontmaken, zich (ontmaakte zich, een ander gemeenteraadslid, al dan niet heeft zich ontmaakt) van dezelfde partij, want ook dan moet - zich van iemand/iets ontmaken, zich een van beiden ontslag geven. – DS, ervan ontdoen, bevrijden, vrijmaken 26-06-2002

ontmijnen (ontmijnde, heeft ontsnappen ontmijnd) - ik ontsnap niet aan de indruk dat, ik • in België vaak : conflictstof kan me niet aan de indruk onttrek- wegnemen ken dat We stevenen af op een conflict groter dan - dat woord is me ontsnapt, ontglipt, de schoolstrijd, of die van de Vlaamse ontvallen Beweging. Door het uit te stellen, laadt de tijdbom zich alleen maar verder op. ontstoppen (ontstopte, ontstopt) Dialoog kan dat ontmijnen, maar dat • in België ook: ontkurken, openma- veronderstelt dat beide partijen erkennen ken van flessen dat er een probleem is. – DS, 22-08-2002 ontvetten (ontvette, ontvet) • inkrimpen, downsizen van bedrijven, organisaties

ontvoogden (ontvoogdde, heeft ontmijner (de, -s) ontvoogd) • iemand van de mijnopruimings- • een einde maken aan de voogdij over dienst een minderjarige

ontmijningsdienst (de, -en) ontwaarden (ontwaardde, ontwaard) • mijnopruimingsdienst • afstempelen, knippen van vervoers- Gistermorgen ten slotte vond de bewijzen ontmijningsdienst van de Guardia Civil het springtuig: verstopt in een rugzak, onverdeeldheid (de) anderhalve meter onder het zand, 7,8 • toestand waarbij de nalatenschap kilogram zwaar. – DM, 13-08-2002 onverdeeld is: - uit onverdeeldheid raken/treden, ontploffen overgaan tot boedelscheiding - ze kunnen (allemaal) ontploffen, ze - goederen in onverdeeldheid, onver- kunnen barsten deelde boedel

ontschepen (ontscheepte, is onverlet ontscheept - iets onverlet laten, iets onbesproken • in België ook onovergankelijk: aan laten, onaangeroerd laten land gaan, landen - niets onverlet laten, alles in het werk stellen ontseinen (ontseinde, ontseind) De Amerikaanse ontdekte dat boom- • zonder sirenes rijden takken en zenuwbanen een verwante • uit het strafregister verwijderen cellulaire structuur vertonen, en liet niets onverlet om ze beeldend met elkaar te o221

VLAAMS (K-O)def221 03/03/2004, 10:40 verstrengelen. – Knack, 07-08-2002 gezichtje - hij heeft die vrouw niet voor haar onverstoord (bn. en bw.) schone ogen genomen, om haar geld • ongestoord, onverstoorbaar - ze doen dat niet voor onze schone ogen, Het handvol dagjesmensen uit de om ons een plezier te doen naburige dorpen vindt het best, ze Hij had een mooi voorstel om in zijn verorberen onverstoord de rest van hun bladen verhalen te brengen over muziek picknick. – DM, 10-08-2002 en basket en wilde ons ook een beetje sponsoren. Maar op mijn voorstel is in onverwacht(s) onze raad van bestuur daar niet op - (langskomen) op het onverwacht(s), ingegaan omdat hij dat klaarblijkelijk niet onverwacht (langskomen) voor onze schone ogen deed. Hij vroeg mij contacten om voor zijn xxx de onvrijwillig (bn.) radiolicentie te krijgen. – LN, 11-06-2002 • in België ook: onopzettelijk, onwille- - iemand met een vuil oog bekijken, keurig iemand vuil, vijandig aankijken Vrouw die fietser aanreed beschuldigd van Zo worden recensenten op deze krant onvrijwillige doodslag. – GvA, 04-08-2002 allemaal met een vuil oog bekeken. De ene geeft elke films verkeerde onwettelijk (bn.) kwoteringen, te hoog of te laag, zodat • onwettig, in strijd met de wet onze filmminnende redacteuren hen voortdurend ervan langs geven, de andere Onze-Heer-Hemelvaart (de) breekt volgens lezers onterecht een • Hemelvaartsdag popconcert af en wordt belaagd met boze lezersbrieven en telefoons. – BvL, 18-02- onzeglijk, onzeggelijk (bn. en bw.) 1997 • onzegbaar, onuitsprekelijk Vader xxx (59) was ten zeerste aangedaan oogmeester (de, -s) en toonde zich in een toespraak in • oogarts gebroken Duits onzeglijk dankbaar tegenover de school en de mensen uit oogstappel (de, -en & -s) Kinrooi. – LN, 28-06-2001 • vroegrijpe appel, zomerappel De witte wijn wordt gemaakt van oog hoogstamfruit als Ceuleman, Boscoop en - een oogje trekken, knipogen oogstappel. – BvL, 13-08-2002 - grote ogen trekken, grote ogen opzetten oogverblinding (de) Deze maandwedde deed de Belgische • valse schijn, begoocheling, boeren- politiemensen grote ogen trekken, maar is bedrog niet ongewoon voor topambtenaren in De voorbije jaren van hoogconjunctuur dienst van de Verenigde Naties. – HN, hebben niet alleen op de aandelenbeurzen 01-08-2002 tot oogverblinding geleid. – DS, 06-08- - zijn ogen opentrekken, de ogen wijd 2002 opendoen, openspalken - er geen goed oog in hebben, er niet oor gerust op zijn, bang zijn dat het - op twee oren slapen, gerust, zonder verkeerd loopt zorgen zijn - dat kost me de ogen uit mijn/de kop, STVV uit de degradatiezone houden en hij handenvol geld kan op twee oren slapen. – LN, 01-08- - hij heeft die vrouw voor haar schone 2002 ogen genomen, om haar mooie - iemand de oren afzagen, iemand de o222

VLAAMS (K-O)def222 03/03/2004, 10:40 oren van de kop zagen, zeuren, - Steenweg op Brussel, naar Brussel zaniken - op een ander, ergens anders - iemand (een draai) rond zijn oren - op het onverwacht(s), onverwacht geven, slaan, iemand (een draai) om zijn oren geven opblinken (blonk op, opgeblonken) - van zijn oren maken, zich kwaad • oppoetsen maken En de trotse eigenaars van de bolides... Je moet hier vooral niet te hard van je die hadden de handen vol met opblinken oren maken. Het publiek is wat dat betreft en kuisen na elke zoveelste regenbui. – voor 75 procent bijzonder dom in zijn LN, 22-07-2002 reactie. 'Allemaal goed en wel dat succes, als hij maar niet te veel zever aan zijn fiets opbouw hangt.' – Knack, 24-04-2002 - huis in opbouw, huis in aanbouw Terwijl een van hun collega's net toelating gaf aan een journalist zonder pas, om opbrengen (bracht op, opgebracht) toch even van de accommodatie gebruik • grootbrengen, opvoeden: kinderen te maken, gaat een ander een minuut later opbrengen van zijn oren maken tegen de betrokken - ergens mee (in) opgebracht zijn, ergens journalist. – HN, 04-02-2002 mee opgegroeid zijn

oorkussen (het, -s) opbrengsthuis (het, -huizen), • hoofdkussen opbrengsteigendom (het, -men) Zo blijft hardnekkig het gerucht aanhou- • beleggingspand den dat de CIA iets te maken heeft met Een goede makelaar informeert zich over haar vroegtijdige dood, omdat minstens het pand en geeft alle informatie aan de twee Kennedy's haar te veel staats- verkoper door. Wat is een realistische geheimen op het oorkussen zouden prijs, zijn er erfdienstbaarheden, en hoe hebben toegefluisterd. – DS, 03-08-2002 kan het pand worden aangeboden: als opbrengsteigendom, als te renoveren, of oormeester (de, -s) als handelspand? – LN, 09-03-2002 • oorarts opcentiemen (mv.) oostfronter (de, -s) • opcenten • oostfrontstrijder De aanvullende personenbelasting zult u Mijn man is geen Oostfronter geweest, later voelen in uw portemonnee (van 6 maar heeft wel bijna al zijn klaskameraden naar 8,5 procent), evenals die van de zien vertrekken. Je laat mensen toch niet opcentiemen op de onroerende voor- links liggen omdat hun idealisme na de heffing (van 1550 naar 1750). – HN, 10-08- oorlog ineens niet meer correct was. – 2002 BvL, 10-05-2001 opdeciemen (mv.) op (bw.) • voorgeschreven verhoging - op en af, heen en terug van strafrechtelijke geldboetes bij geldontwaarding op (bw.) - op een week, binnen een week opdoen (deed op, opgedaan) - 24 uur op 24, 24 uur per dag • geld opmaken, verkwisten - 7 dagen op 7, 7 dagen per week, alle Iedereen mag al zijn geld opdoen en dagen België zal nooit zijn overheidsschuld - op een twee drie, een twee drie moeten betalen.– LN, 12-01-2002 - een kamer van vier op vier, vier bij vier • haar opmaken o223

VLAAMS (K-O)def223 03/03/2004, 10:40 • een voorraad inslaan, inkopen - de indruk opdoen, de indruk krijgen opensteken ➔ valling • deuren of ramen opendoen, open- duwen opdringen - zich opdringen, gewenst zijn, openstellen dringend nodig zijn: een oplossing - een betrekking openstellen, vacant dringt zich op verklaren De vraag dringt zich op of de Antwerpse De burgervader heeft al een aantal duiven in Orléans gelost hadden mogen kandidaten op het oog. 'Het gaat om worden. De provinciale afdeling Limburg gepensioneerde schippers. We zullen de hield de korven gesloten en bracht de betrekking openstellen.' – HN, 17-06- duiven maandag terug naar België. – GvA, 2000 16-07-2002 opentrekken ➔ oog opeisen (eiste op, opgeëist) • in België ook van personen: openverklaren opvorderen - een betrekking openverklaren, vacant verklaren opendeurdag (de, -en) • open dag openverklaring (de) De vraag om een beperking van het aantal • vacature leerlingen in te voeren, komt van de directeur. Die stelde tijdens de jongste openzetten opendeurdag al vast dat er opvallend veel - grote ogen/zijn keel openzetten, leerlingen werden ingeschreven. – GvA, opzetten 07-08-2002 Omdat de drie peuters haar het bloed onder de nagels vandaan halen en openen tegelijkertijd hun keel openzetten, geeft ze - een onderzoek openen, een onderzoek het trio een pak voor de broek. – DM, instellen 22-02-2002 Een onderzoeksrechter kan dan ook een onderzoek openen in extreem-rechtse opfrissen kringen en nagaan of Brunerie inderdaad - een gebouw opfrissen, vernieuwen, op eigen houtje opereerde. – HN, 16-07- renoveren 2002 Het koppel wilde het huis opfrissen en - een dossier openen, een dossier sloopte daarvoor enkele binnenmuren. – aanleggen HN, 07-06-2002

openhouden opgeleefd (bn.) - een winkel/café openhouden, een • afgeleefd, krachteloos, uitgeput winkel/café hebben, houden Een aantal van onze leerlingen die een Daan en Jeannette, die de winkel opleiding volgen voor tewerkstelling in openhouden, werken samen met een beschermd arbeidsmilieu wordt artistieke vaklui die uw muur kunnen ondergebracht in een houten gebouw dat beschilderen met motiefjes die aangepast totaal opgeleefd is. – GvA, 27-07-2002 zijn aan de meubelen en de stoffen die ze verkopen. – GvA, 26-07-2002 opgelegd - een opgelegd stuk, een verplicht stuk openstaan bij muziekexamens • bloeien: mijn tulpen staan mooi open o224

VLAAMS (K-O)def224 03/03/2004, 10:40 opgemerkt Chauffeurs moeten zich opjagen want ze - een opgemerkte toespraak, opmerkelijk mogen maar 10 uur per dag rijden. – HN, Toch reed Dieter Fastenaekels in Geel een 12-02-2001 opgemerkt kampioenschap. – LN, 13-08- 2002 opkomen (kwam op, opgekomen) • zich kandidaat stellen bij verkiezin- opgeven (gaf op, opgegeven) gen in België ook: Eveneens gisteren raakte bekend dat het • geld bijpassen, bijbetalen Belgisch Islamitisch Centrum (BIC) bij de • souffleren, voorzeggen op het toneel parlementsverkiezingen van 2003 onder de naam Jonge Moslimbeweging met een opgezet (bn.) eigen lijst wil opkomen. – DM, 22-08- - met iets opgezet zijn, ingenomen zijn, 2002 in zijn schik, tevreden zijn met iets - ze is mooi opgezet, ze is mooi opkramen (kraamde op, is opgemaakt, ze ziet er keurig uit opgekraamd) ➔ spel • ervandoor gaan, weggaan, vertrek- En hij eindigde in de overtreffende trap: ken, zich uit de voeten maken het gaat om een gemanipuleerd en • spullen inpakken, opruimen opgezet spel door CD&V, die aan laag bij John en John en Irma zijn de tent aan het de grondse oppositie doet waar de opkramen. – LN, 09-08-2002 veiligheid allerminst mee gediend is. – DS, 05-07-2002 opkrullen - zijn neus opkrullen, zijn neus ophalen optrekken - een fles ophalen, te voorschijn, uit de kelder halen opkuisen (kuiste op, opgekuist) - een achterstand ophalen, inhalen • schoonmaken De taken die ze uitvoeren gaan van het ophebben plaatsen van publiciteitsborden tot het - het hoog ophebben, verwaand zijn, een opkuisen van de straten na de bloemen- hoge dunk van zichzelf hebben stoet. – HN, 01-08-2002 - ik heb hem niet hoog op, ik heb geen • opnemen, opdweilen hoge dunk van hem - hij heeft me laag op, hij heeft een lage dunk van mij, hij slaat me niet hoog aan

ophefmakend (bn.) opladen (laadde op, opgeladen) • opzienbarend, geruchtmakend, sen- - iemand opladen, iemand ophalen, een sationeel, opschudding verwekkend lift geven Op 23 augustus 1927 waren in de VS de Italiaanse anarchisten Nicola Sacco en opleg (de) Bartolomeo Vanzetti ter dood gebracht, na • toeslag, bijbetaling een zeer dubieus en ophefmakend proces. Kiest u voor een een- of tweepersoonska- – DS, 18-07-2002 mer, dan betaalt u een stuk van de opleg zelf. – FET, 03-08-2002 opjagen, zich (jaagde & joeg op, • het inmaken, het inleggen opgejaagd) • zich zo haasten dat men er zenuw- opleggen (legde op, opgelegd) achtig van wordt in België ook: o225

VLAAMS (K-O)def225 03/03/2004, 10:40 • toeleggen, bijbetalen roepen, wekken • inmaken, inleggen - iemand telefonisch oproepen, opbellen

opleiden opruststelling (de, -en) - een verdachte opleiden, een verdachte • pensionering opbrengen, inrekenen, voorgeleiden opsmijten (smeet op, opgesmeten) oplopen • opbreken, oprispen van voedsel - een blauwtje oplopen, een blauwtje • ter sprake brengen, een balletje lopen opgooien ➔ hoog opsolferen (solferde op, heeft opmaken (maakte op, opgemaakt) opgesolferd) • gehakt e.d. klaar maken met ei en - iemand iets opsolferen, iemand iets paneermeel opdringen, aansmeren of iemand iets • dode dieren opzetten, prepareren wijsmaken - iemand opmaken, iemand opstoken, Het kan toch niet dat ik bejaarden in mijn opruien, ophitsen kennissenkring aan de lijn krijg om ze uit te leggen wat de reverse convertible is die opneemvod (de & het, -den) de huisbankier ze met alle geweld wil • dweil opsolferen. – DS, 03-08-2002

opnemen (nam op, opgenomen) opstaan (stond op, opgestaan) • in België ook: dweilen • aanstaan van een elektrisch toestel - zijn verantwoordelijkheid opnemen, zijn verantwoordelijkheid aanvaar- opstappen (stapte op, opgestapt) den, doen wat je moet doen • in België ook: meelopen met een betoging of een optocht oppensioenstelling (de) • pensionering opsteken (stak op, opgestoken) Op de dag na precies 37 jaar later vierde • voorzeggen de Katholieke Hogeschool Limburg hem • opstoken, ophitsen bij zijn oppensioenstelling als algemeen directeur. – HN, 27-07-2002 opsteller (de, -s) • klerk, lagere ambtenaar, opplooien (plooide op, opgeplooid) administratief medewerker • opvouwen Jules werkte als opsteller bij de Belgische Spoorwegen. Na tien jaar kregen ze een oppuntstelling (de) dochter, Hedwig, en in 1942 werd hun • precisering, rechtzetting, regeling zoon Hendrik geboren. – HN, 31-07-2002 • afwerking Al in oktober 1999 had de Werkgroep opstoken (stookte op, opgestookt) Beiaard binnen de Ronsese stedelijke • in België ook: voorzeggen, adviesraad voor cultuur op een influisteren oppuntstelling van de 1806 kg zware Salvatorklok aangedrongen. – HN, 27-03- opstoot (de) 2001 • uitbarsting, snelle toename: een ➔ punt opstoot van varkenspest De muziek hard zetten, het raam openen, oproepen of koffie en cafeïnehoudende dranken - hoe laat moet ik u morgen oproepen?, drinken, geeft slechts voor een heel korte o226

VLAAMS (K-O)def226 03/03/2004, 10:40 tijd een opstoot van energie. – GvA, 27-06-2002 opvolgen (volgde op, opgevold) - een dossier opvolgen, de voortgang opstoven controleren, onder zijn hoede - je mag je geld opstoven, stik maar in je hebben geld, barst Schepen Van Calster zal het dossier opvolgen en krijgt daarmee één van de opstrop(p)ing (de, -en) belangrijkste projecten van deze • verkeersopstopping legislatuur in handen. – GvA, 01-02-2002 Zo stelden (vooral handelaars) zich luidop de vraag waarom de Vennestraat niet opvolging (de, -en) rechtstreeks wordt aangesloten. 'Want op • controle van de gang van zaken, een drukke dag ga je nu een opstropping follow-up van jewelste krijgen,' zegt een van de bewoners. – BvL, 12-03-1996 opvraging (de, -en) • overhoring optie (de, -s) • vakkenpakket, afstudeer- opvullen (vulde op, opgevuld) richting die je kunt kiezen • vullen, farceren • dode dieren opzetten optieker (de, -s) • opticien opzeg (de) • opzegging, opzeggingstermijn optievak (het, -ken) - zijn opzeg geven, ontslag nemen • keuzevak - iemand zijn opzeg geven, iemand ontslaan of de huur opzeggen optrekken (trok op, opgetrokken) De opzeg is een regelmatige beëindiging • vertrekken, opstappen van het arbeidscontract. Beide partijen • naar zijn werk gaan kunnen de opzeg geven, om diverse - zijn neus optrekken, zijn neus redenen. – BvL, 22-11-1995 ophalen, ontevreden zijn - zijn opzeg krijgen, zijn ontslag krijgen Hoewel steeds meer vedetten de neus optrekken voor een wedstrijd als de opzetten (zette op, opgezet) Scheldeprijs Vlaanderen, nochtans • een elektrisch toestel aanzetten categorie één op de UCI-kalender en ➔ opgezet rechtstreeks op televisie, blijft de massa opdagen voor de oudste wielerklassieker opzoeking (de, -en) van Vlaanderen. – LN, 25-04-2002 - opsporing, research, onderzoek: opzoekingen doen opvoeder (de, -s), opvoedster Het grote voordeel is dat je voor zo'n • surveillant of groeps- opzoeking titel of uitvoerder niet hoeft te begeleider in een internaat of weten, gewoon een stuk van het liedje jeugdinstelling neuriën volstaat. – LN, 08-08-2002 'Danny's familie steunt hem. Door Studiediensten zijn een hangmat vakantiewerk te doen kan hij zich op een geworden voor gemakzuchtige parle- positieve manier bewijzen. Dat is in elk mentsleden, die zelf geen opzoekingen geval beter dan in de instelling blijven', doen, geen experts raadplegen en niet zegt de opvoeder. – DS, 13-08-2002 naar de bevolking luisteren. – DS, 09-08- 2002 opvoeren (voerde op, opgevoerd) • terrein ophogen opzoekingswerk (het) o227

VLAAMS (K-O)def227 03/03/2004, 10:40 • onderzoek, research - dezelfde ouderdom hebben, dezelfde leeftijd hebben orde De krater heeft namelijk exact dezelfde - zich in orde stellen, zijn verplichtingen ouderdom als de al bekende Popigai- nakomen, alle formaliteiten in orde krater in het noorden van Siberië, die een brengen middellijn van honderd kilometer heeft. – ➔ inwendig DM, 26-05-1998

ordestrijdkrachten (de) ouderdomsdeken (de, -s) • veiligheidstroepen • nestor, de oudste van een gezelschap Hij is dan ook de ouderdomsdeken in een ordewoord (het) bijzonder jonge groep. Vijftien van de 23 • leuze, parool, devies, wachtwoord spelers van de A-kern van GBA zijn 22 jaar Rust is het ordewoord. Eén van de eerste of jonger. – DM, 07-08-2002 opdrachten is een bezoek aan dokter Michielsen in Antwerpen, die Marleen ouderling (de, -en) behandelt. – DS, 12-08-2002 • in België meestal: bejaarde, oude man of vrouw organisme (het, -n & -s) Schuin tegenover het museum verdient • in België ook: organisatie, instelling, een andere eerbiedwaardige ouderling orgaan enige aandacht: een monumentale, Er moet dan nog wel een keuringsverslag knoestige kleinbladige winterlinde. – GvA, worden opgesteld door een erkend 27-07-2002 organisme. – HN, 02-08-2002 over (vz.) orgelist (de, -en) • tegenover, aan de overkant van • organist - over de middag, tussen de middag - er niet van over kunnen, het niet orgelpunt (het) kunnen begrijpen • hoogtepunt, climax - over drie jaar, in België soms: drie De kaarsjesstoet van vannacht moest het jaar geleden orgelpunt worden van de nieuwe verstandhouding en de bereidheid over- symboliseren om volgend jaar nog • stuk, kapot in samenstellingen met nauwer samen te werken. – LN, 12-08- een werkwoord: overbijten, overbreken, 2002 oversnijden

ossenvet (het) overdrachttaks (de, -en) • rundvet • omzetbelasting De vroegere uitbater bakte na de dioxinecrisis in plantaardig vet, ik ben overdragen weer overgestapt naar ossenvet. – HN, • in België ook verklikken: zij dragen 16-03-2002 alles aan de chef over

ossenwit (het) overeen (bw.) • rundvet, frietvet • over elkaar - met de armen/handen overeen zitten, oud ➔ straat, jongedochter, jonkman niets doen

ouderdom (de) overeenkomen (kwam overeen, • in Belgie ook: leeftijd overeengekomen) o228

VLAAMS (K-O)def228 03/03/2004, 10:40 - goed met elkaar overeenkomen, goed • overname van een bedrijf opschieten met elkaar We willen mensen beter met elkaar laten overlevingspensioen (het) overeenkomen en hen tegelijk interesse • weduwe- en wezen- leren opbrengen voor andere culturen. – pensioen GvA, 13-08-2002 Het kapitaal dat u voor zichzelf dient te verzekeren is afhankelijk van uw eigen over en weer inkomen en het overlevingspensioen dat u • heen en weer, heen en terug ontvangt bij het overlijden van uw partner. In de aanloop naar de verkiezingen in juni – FET, 03-08-2002 waren de verdachtmakingen over en weer talloos. – DM, 13-08-2002 overlijden (het, in België ook meervoud -s) overhands • sterfgeval in België ook: Bij dertigers vormt zelfmoord de • om de beurt belangrijkste doodsoorzaak, vooral bij 30- • steeds meer tot 34-jarige mannen (38 procent van de overlijdens) en vrouwen tussen de 35 en overjaars (bn.) 39 jaar oud (25 procent van de over- • overjarig van planten en dieren lijdens). – GvA, 25-07-2002 • ouderwets, verouderd van dingen overlopen (overliep, overlopen) overkomst • vluchtig inkijken, doornemen, - overkomst hebben, bezoek hebben doorlezen

overkop overmaken (maakte over, overge- • over de kop maakt) - overkop gaan, over de kop gaan of in België niet alleen gebruikt voor geld failliet gaan ook: Toch blijft het gek dat zoveel restaurants • documenten overhandigen, bezor- overkop gaan, in een tijd dat je zonder gen, opsturen reservatie tijdens het weekeinde bijna • een vraag of een zaak voorleggen nergens meer een tafeltje vindt. – GvA, • de groeten doen, overbrengen 13-08-2002 • dank betuigen

overkopen (kocht over, overgekocht) overschot • overnemen - overschot van gelijk, volkomen gelijk Iets wat ik heb kunnen overkopen uit een Op dit punt heeft Mieke Vogels overschot faillissement, maar dat nu toch stilaan van gelijk wanneer ze pleit voor een begint te marcheren. – GvA, 08-08-2002 normalisering van het schoonheidsideaal. – BvL, 08-08-2002 overlaatst (bn. en bw.) - op overschot, over, te veel • laatst, onlangs Enkele jaren geleden miste Malta Zoals overlaatst, toen de schutting bij Jo trouwens al eens de Europese trein toen een lik verf nodig had. – BvL, 30-07-2002 de Labour Party eventjes aan de macht kwam met slechts 2.000 stemmen op overlaten (liet over, overgelaten) overschot. – DM, 10-03-2003 • overdoen, verkopen - winkel over te laten, te koop overslapen, zich (oversliep zich, heeft zich overslapen) overlating (de) • zich verslapen o229

VLAAMS (K-O)def229 03/03/2004, 10:40 Het zou een routinevlucht worden maar er diende zich een 'technisch probleem' aan. Dat liet een flink uur later een sterke dranklucht door het vliegtuig waaien: wodka. De Oekraïense piloten hadden zich 'overslapen'. – DM, 01-08-2002

oversnijden (sneed over, heeft overgesneden) • doorsnijden, afsnijden, in stukken snijden Zelfs een jongetje van twaalf wist het: wijzen naar xxx en dan een gebaar maken van 'de keel oversnijden'.– GvA, 28-05- 2002 - zijn polsen oversnijden, zich de polsen doorsnijden

overstaan - ten overstaan van, in België ook: ten opzichte van, ten aanzien van

overste (de, -n) • chef, baas, hoofd Bij de ondervraagde werknemers gaven vooral mannen toe dat ze de capaciteiten van hun directe overste in twijfel trokken, of minstens evenaarden. – LN, 31-07-2002

overtrekken (overtrok, overtrokken) • in België ook: betrekken van de lucht: het weer overtrekt

overzitten (zat over, overgezeten) • zitten blijven op school

overzitter (de, -s) • zittenblijver, doubleur

o230

VLAAMS (K-O)def230 03/03/2004, 10:40 teruggrijpen naar de beginjaren van de paardenkoers, toen de landbouwers met hun dieren als het ware rechtstreeks van hun akker kwamen om aan Winkel Koerse deel te nemen. – LN, 09-10-2002

paardenkop ➔ drie p paardenmolen, paardjesmolen (de, -s) paar (bn.) • draaimolen, mallemolen (met • even in getal: een paar getal paarden) ➔ onpaar Een schiettent, een paardenmolen en een eendjeskraam rond de kerktoren: daar paar ➔ mouw komen de Vlamingen niet meer voor buiten. – LN, 03-08-2002 paard - zo dom als het paard van Christus, zo paardenoog (het, -ogen) dom als een ezel • spiegelei - daar ligt het paard gebonden, daar zit Mijn favorieten zijn Turkse pizza, met de fout geitenkaas en spinazie, met een paarden- Precies daar ligt het paard gebonden, oog erop. – LN, 26-04-2002 want Compaq heeft, zoals nog een aantal andere pc-fabrikanten, een vaste afspraak paardenremedie (de, -s) met Netscape Communications om de • paardenmiddel Navigator als de browser bij uitstek op Verleyen speelde met de gedachte dat alle hun pc's mee te leveren. En daarom Antwerpse democraten in staking zouden wensten zij het IE-icoontje van het gaan en de achttien mandatarissen van computerscherm te verwijderen. – FET, het Blok – intussen zijn het er twintig – de 24-10-1997 stad alleen laten besturen. Die formule - gauw op zijn paard springen/zitten, zou, volgens hem, spoedig de lachlust gauw kwaad zijn opwekken en de onbekwaamheid van Dewinters plebejische kliek aan het licht paardenbril (de) brengen. Waarna dat zootje dan kon • oogkleppen worden afgevoerd. Maar hij besefte 'dat Alleen wie de paardenbril bij tijd en wijle de stad zo'n paardenremedie niet zou afzet en wat ruimer kijkt dan de perszaal overleven'. – Knack, 03-04-2002 groot is, komt af en toe weer met beide voeten op de grond van de commerciële paardsoog ➔ paardenoog woestijn die de moderne Tour is gewor- den. – BvL, 31-12-2002 paasbloem (de, -en) - met een paardenbril kijken, oogklep- • gele narcis pen ophebben De traditionele paasbloem met zijn kuikengele trompet tegen een achtergrond paardenkoers (de, -en) van al even gele kroonblaadjes is nog • wedrennen, draverijen steeds dé lenteklassieker in heel wat Met bijna dertig boerenpaarden, die elk voortuintjes. – GvA, 30-03-2002 twee reeksen en een finale liepen, kreeg Winkel Koerse gisteren een publiekslokker paasklok (de, -ken) bij uitstek. Met de komst van de • klok die op paaszondag paaseieren boerenpaarden wilden de organisatorenpvoor de kinderen brengt 231 paaslelie (de, -s) pain à la grecque (het) • gele narcis • langwerpig gebak vaak met suiker- ➔ paasbloem korrels op het bovenvlak [Een Brusselse specialiteit. De naam zou pachten komen van de Wolvengracht (gracht - een huis pachten, een huis huren in het Brussels: grècht). Het gebak heeft niets te maken met Grieken- pachter (de, -s) land.] • boer op een grote boerderij [ongeacht of het land zijn eigendom is], rijke pak (de) boer - de pak van iets (weg) hebben, weten Nooit verplichtte het project landbouwers hoe het moet, ergens een handje van in de Uitkerkse polder hun grond te hebben verkopen. Daarnaast blijft het verkoops- - een (goeie) pak hebben, houvast recht van de pachter steeds behouden. hebben, greep hebben Landbouwers die hun gronden verkoch- - geen pak hebben op, geen vat hebben ten, deden dat op vrijwillige basis. – HV, op, geen greep hebben op 25-01-2003 pak (het, -ken) pad (de, -den) - een pakje friet, een zakje friet - iemand een pad in zijn korf zetten, De komende maanden zal men in de iemand in moeilijkheden brengen, IDM-gemeenten overal affiches tegenko- iemand in een moeilijk parket men waarop de negatieve effecten van brengen, iemand dwarsbomen, roet sluikstorten worden uitgebeeld. 'Het gaat in het eten gooien niet enkel over de zware inbreuken maar - een pad in de korf, een spaak in de ook een pakje friet in het park, een wielen, roet in het eten drankblikje in de goot of hondenpoep op Dat Ward Beysen en zijn Liberaal Appèl het trottoir worden begrepen als meedoen aan de federale verkiezingen van zwerfvuil', legt IDM uit. – HN, 17-01-2003 18 mei, is een pad in de korf van de VLD. - een pak kaarten, een spel kaarten Hoe groot de gevolgen zijn, zal pas op de Binnen staat de tv te toeteren. Anderson avond van de verkiezingen blijken. – FET, verslindt het nieuws, dag en nacht. 21-01-2003 'Zonder televisie zou ik het hier niet volhouden.' Ze installeert zich op de pagadder (de, -s) versleten bank, naast een roze nagelvijl, • kwajongen, deugniet, guit, snaak een pak kaarten, een handvol pillen en • klein kind, dreumes, peuter een stuk spek. – DM, 28-09-2002 - zijn pak maken, pak en zak maken, inpakken - één pak zenuwen, heel zenuwachtig Justine Henin maakte het zichzelf niet gemakkelijk tegen de Wit-Russische Tatiana Poutchek (WTA 87): 6-4 en 7-5, nadat ze in set twee 1-3 achterop geraakte. 'Ik zat met een pak zenuwen', bekende de absolute ster van het seizoenbegin. – GvA, 16-01-2001 - een pak duurder/mooier/interessanter, © KKNAW een stuk, een heleboel duurder/ mooier/interessanter

232 Duidelijk is ook dat het gebouw een pak palaber (het, -s) duurder zal zijn dan eerst geraamd. – • palaver, bespreking, onderhandeling, DM, 03-08-2002 overleg ➔ zever Wie geeft nu iets om het lot van een Afrikaans kind? Van het tijdschema voor pakkeman (de, -nen) de terugkeer van de kinderen, dat in • agent, politieman september na lange palabers was Juan Fernandez Krohn stormde op 17 mei afgesproken, is niets in huis gekomen. – 2000 op koning Albert af met een HN, 27-01-2001 Spaanse strijdkreet. Een alerte agent kon • gepraat, geklets hem op 20 meter van de vorst vloeren. Dat de premier zich niet distantieert van Die pakkeman verwondde daarbij zijn de palabers van Slangen, zegt natuurlijk knie. – GvA, 25-05-2002 alles over onze premier. – BvL, 01-12-2001 • boeman • ruzie, gekibbel, twist pakken palaberen (palaberde, gepalaberd) - geld/dingen pakken, stelen • palaveren, bespreken, onderhande- - een schrik pakken, schrikken len, overleggen We hebben eens vastgestoken op de kam Na lang palaberen met Card-stop werd van een duin. Aan de andere kant lag een een speciaal formulier aanvaard voor het auto op zijn dak. We hebben de auto blokkeren van een bankkaart door een moeten uitgraven op de kam. Dat was de dove of slechthorende. – HN, 23-07-2002 hel. Ik wou te voet naar beneden, maar • praten, kletsen Manfred heeft me verplicht in de auto te • zeuren stappen. De Dakar is schitterend, maar niet voor mensen met hoogtevrees. Ik heb palet (het, -ten) een schrik gepakt. – LN, 14-01-2003 • bat, slaghout bij tafeltennis - een kou pakken, kou vatten Jean-Michel Saive kreeg destijds een - de rook pakt me in mijn keel, de rook gouden palet, maar ik klaag niet. – BvL, pakt me op mijn adem, de rook 09-08-2002 hindert me, de rook slaat op mijn • pallet, laadbord keel Maar een controle van het IVK leerde dat 'Brrrr, koud hé. Berekoud!'. 'Mijn er bij de drie leveringen twee paletten neusharen zijn bevroren'. 'Dat pakt op zaten met kippen die niet uit de verdachte mijn adem'. Die verzuchtingen hoorden periode afkomstig waren. De oorspronke- we veelvuldig toen de Donna-crew lijke etiketten met de datums waren dinsdagavond neerstreek op de luchtha- overplakt met nieuwe etiketten. Die twee ven Kuusamo, hartje Fins Lapland. – GvA, paletten waren goed voor een subsidie 31-01-2003 van 43.000 euro, waar het bedrijf dus - iemand op zijn woorden pakken, eigenlijk geen recht op had. – GvA, 03-02- iemand aan zijn woord houden 2003 Ik wil Waseige op zijn woorden pakken. Hij belooft aanvallend voetbal, dat moet palier (de) hij bij zijn veldbezetting maar eens • overloop op een verdieping waarmaken. – HN, 06-10-2001 - het heeft me gepakt, het heeft me paling (de, -en) aangegrepen, ontroerd • gladde vent, gewiekste kerel - dat pakt niet, dat pakt geen verf, dat 'Geurts draait steeds rond de pot!' zei gaat niet, dat lukt niet aanklager Bob xxx gisteren over de ➔ pint, pot pogingen van de gewezen Wemmelse pburgemeester Jos xxx (75) om als een 233 gladde paling de netelige vragen van de verdelen nieuwe voorzitter te ontwijken. – HN, De Pokémon-figuurtjes behoren elk tot 11-09-2002 een bepaald type zoals vuur, water, vergif, - paling in 't groen, stukjes gestoofde psychisch,... Dit maakt het gemakkelijk paling in kervelsaus om ze op te delen in lijsten en jongeren Moeder Thérèse en haar echtgenoot, zo het verschil aan te leren tussen een wijlen John Desmedt , namen 51 jaar terug lijst- en voorkeurstem. Dit hulpmiddeltje een oude jachtafspanning over. Aanvanke- mist duidelijk zijn effect niet, want tot op lijk bereidde Thérèse eenvoudige heden heeft nog geen enkele leerling bont gerechten, zoals paling in 't groen, omelet gestemd of gepanacheerd. – HV, 05-10- en biefstuk. Gaandeweg evolueerde 't Oud 2000 Konijntje tot een internationaal ver- maarde, exclusieve gastronomische pandoer (de, -s & -en) pleisterplaats. – Knack, 27-11-2002 • politieman Straks gaat alles wat verkeer is naar zo'n pallieter (de, -s) private politie, die wel niet direct kan • onbezorgde, levenslustige kerel, verbaliseren maar waarschijnlijk even levensgenieter, vrolijke Frans goed is in het afsnauwen en terroriseren Herman Helleputte is en blijft een van mensen. Idem voor bewakings- en Pallieter. Een levensgenieter die na 30 jaar ordetaken. De private pandoer zal u wel Lierse nu in Beveren een nieuwe uitdaging van straat ranselen. En het comité P, dat heeft. – HN, 10-08-2002 al geen openbare rapporten meer publiceert over de echte politie, zou dat in palmier (de, -s) goede banen moeten leiden? – GvA, 12-11- • palm, palmboom 2002 • pak slaag, pak rammel pan (de, -nen) • steelpan, koekenpan pandoering (de, -en) - er is iets in de pan, er is iets op til, er • aframmeling, pak slaag gaat iets gebeuren Na een stage zonder blessures volgde - van de pan geraken, getrouwd raken echter een desastreuze voorbereiding, • dakpan met de 5-1 pandoering bij buur Aalst als - de pannen van het dak spelen, gewel- absoluut dieptepunt. – HN, 14-08-2002 dig goed spelen, de sterren van de hemel spelen paneel (het, -en) Jan xxx en Maarten xxx zaten niet goed in • panel, groep van experts de wedstrijd en na de eerste set, ereklasse • in België vaak gebruikt voor houten onwaardig, werden ze prompt gewisseld bord: reclamepaneel voor de Rus xxx en Jan xxx. Laatstge- Blijkbaar had niemand zich de moeite noemde speelde de pannen van het dak getroost om bijvoorbeeld een ander en hij had een ruim aandeel in de aanvullend contract uit 1999 te lezen, overwinning. – LN, 20-11-2002 want dan was gebleken dat de firma toen De 'believers' kregen gelijk: in de plots wel bereid bleek om jaarlijks 1250 maanden die daarop volgden, speelde hij euro per reclamepaneel aan de stad te de pannen van het dak bij Marseille. – betalen (volgens reclamedeskundigen een DM, 11-02-2003 'waanzinnig bedrag' omdat zij de opbrengst van een paneel schatten op panacheren (panacheerde, niet meer dan 1000 euro). – Knack, 12-03- gepanacheerd) 2003 • stemmen op kandidaten van verschillende partijen, zijn stemppaneelgesprek (het, -ken) 234 • panelgesprek, paneldiscussie iets leren zonder er iets van te De tweede dag is dan eerder toepassings- begrijpen, iets domweg uit het hoofd gericht, met onder meer een overzicht van leren de Belgische CD-ROM markt, een aantal gevallenstudies, een paneelgesprek papfles (de, -sen) tussen fabrikanten en gebruikers, enz. – • zuigfles, melkfles FET, 27-11-1990 De vrouw wilde vermoedelijk de aandacht trekken van Ashley, een Bengaalse tijger panharing (de, -en) die zij als baby nog met de papfles heeft • magere man, panlat gevoed. – HV, 31-07-2002 pani(e)keren (panikeerde, papier (het, -en) gepanikeerd) - in slechte/moeilijke papieren zitten, in • in paniek raken of zijn, paniekerig (financiële) moeilijkheden zitten doen Overigens zit het Peruviaanse staats- Ik begon te panikeren en daardoor was hoofd, ooit de belichamer van de mijn tweede worp te krampachtig: amper democratie na Fujimori's tienjarige 58 meter. – LN, 10-08-2002 schrikbewind, ook zonder schandalen in slechte papieren. – DM, 14-08-2002 panne (de, -s) • in België ook: stroomstoring, papierklem (de, -men) stroomonderbreking • in België ook: paperclip - in panne vallen, motorpech krijgen of storing, defect aan een toestel papierslag Als die auto in panne valt, hebben de • inzameling van oud papier door spelers niets meer nodig dan een verenigingen om wat geld te ventilator en een waterverstuiver om verdienen 'rook' mee te creëren. – DM, 03-08-2002 Alle jeugdverenigingen uit Halen stellen tien procent van de opbrengst van hun pap papierslag ter beschikking wat neerkomt - zo beu als koude pap, er genoeg van op ongeveer tweeduizend euro. – HN, hebben, het beu zijn 14-08-2002 Een hoogtepunt was zonder meer de vertolking van zijn evergreen 'Marina', een papschool (de, -scholen) liedje dat hij naar eigen zeggen 'zo beu als • kleuterschool koude pap is', maar op dwingend verzoek Ysbert stapt al de laatste kleuterklas van organisator toch nog maar eens uit binnen en wordt een vlinder. Als student volle borst liet klinken. – DM, 14-02-2003 aan de retorica van de papschool voelt hij - hij heeft (niet) veel in de pap te brokken, zich soms al een hele meneer. – BvL, hij heeft (niet) veel invloed, hij heeft 27-08-2002 (niet) veel in de melk te brokken/ brokkelen parafiscaal (bn.) - met iets zijn pap koelen, zich intussen • betreffende heffingen die niet als met iets bezig houden eigenlijke belastingen beschouwd Want een echte man, zoals George W. worden Bush toch genoemd mag worden, kan Ons land heeft een overheidsdeficit van niet eeuwig zijn pap koelen met nep. – 100 procent van het BNP en kent de DS, 29-03-2003 hoogste fiscale en parafiscale druk van de wereld. – FET, 11-04-2003 papegaai Dat geldt onder meer voor de vijftigers die - iets van buiten leren als een papegaaip, werkloos worden. Volgens Andries worden 235 ouderen die nog wel werken, ook nergens • klanknabootsing van iets wat valt of zo zwaar fiscaal en parafiscaal belast als losbrandt: pardoes!, pats!, plof! bij ons. – DS, 08-04-2002 Pardaf tegen de grond. – HN, 27-06-2002 parasc(h)olair (bn.) pardessus (de, -) • aanvullend onderwijs betreffend • overjas, (winter)jas • buitenschools, buiten de schooltijd, Een zware 5-3 nederlaag en een met naschools: parascolaire activiteiten duivenpoep besmeurde pardessus: meer VU-ID wil dat niet alleen de verplichte hield Bob Van Jole, algemeen directeur minima (de zogenaamde eindtermen) van Germinal Beerschot, niet over aan de gratis zijn, maar vindt dat ouders ook voor verplaatsing naar de aartsvijand. – GvA, de parascolaire activiteiten niet perse 04-11-2002 moeten bijdragen. – DS, 17-07-2001 park (het, -en) parastataal (bn.) • (baby)box • gelijkgesteld met een staatsinstelling en bij wet opgericht, parking (de, -s) semi-overheids-: parastatale instellin- • parkeerterrein, parkeergarage, gen parkeerplaats, parkeergelegenheid De BIPT is een parastataal instituut van - parking mogelijk, parkeren mogelijk, het type A dat – onder voogdij van Rik geen parkeerproblemen Daems – verondersteld wordt de verscheidene telecomoperatoren in België parkingkaart (de, -en) in juiste banen te leiden. Het heeft drie • parkeerkaart opdrachten: reglementaire teksten Aan de loketten Meensesteenweg worden opstellen, hun toepassing controleren, en enkel tickets voor deze tribune verkocht. de frequenties beheren. – Trends, 11-09- De abonnees die niet in het bezit zijn van 2000 een parkingkaart moeten gebruik maken van inkom Moorseelsestraat. – HN, parastatale (de, -n) 29-10-2002 • semi-overheidsbedrijf of -instelling parkingmeter (de, -s) De parastatale wil haar bestoft imago • parkeermeter afschudden en aantonen dat het gebouw aan de Tervurenlaan een instelling met parkingmogelijkheid (de, -heden) open deuren is. – DM, 27-06-2002 • parkeergelegenheid Begin- en eindpunt is het trammuseum paravent (de, -s) van Schepdaal, dat echter volgend jaar • kamerscherm gesloten blijft voor renovatiewerken. Er is Omdat ze zelf gesteld zijn op orde en parkingmogelijkheid in de buurt. – HN, onverwachte bezoekers niet meteen met 01-12-1998 slaapkamerchaos willen confronteren, kozen ze voor wanden vol kasten én een parkingplaats (de, -en) paravent die indien nodig het bed aan het • parkeerplaats zicht onttrekt. Maar meestal staat die De toegangsprijs voor het concert, laatste netjes opgerold zodat het licht waarvoor 1.250 tickets beschikbaar zijn, rijkelijk kan binnenvloeien. – Knack, 29-01- bedraagt 65 euro. Er wordt ook een VIP- 2003 arrangement aangeboden met twee • windscherm, tochtscherm toegangskaarten, één parkingplaats en een champagnereceptie. – LN, 29-11-2002 pardaf (tussenwerpsel) p 236 parkingwachter (de, -s) partiële (de, -s) • parkeerwachter - partiëles, partiële examens, tentamens, De helpers kunnen aanduiden welke taak meestal gehouden na het eerste hun voorkeur wegdraagt: glazenspoeler, semester, tussentijdse examens over tapper, parkingwachter, inkompost, een deel van de leerstof in het hoger glazenophaler, kelner, bewaking-toezicht, onderwijs, proefexamens bereider catering, onderhoud WC-wagens, orde en netheid terrein en noem maar op. partij ➔ burgerlijk – HN, 13-01-2003 partneriaat (het) parlefoon ➔ parlofoon • partnerschap, samenwerkingsvorm, samenlevingsvorm parlementair (de, -en) Een grote meerderheid binnen de partij is • parlementariër, parlementslid, van mening dat aan holebi's net dezelfde Kamerlid, volksvertegenwoordiger rechten moeten worden toegekend als Franse parlementairen hebben vragen bij aan hetero's. Alleen geeft men de de rol van prins Rainier in de Mone- voorkeur aan de term partnerschap of gaskische witwasserij. – HN, 12-08-2002 partneriaat in plaats van huwelijk, wegens te symbolisch. – DM, 05-09-2001 parlofoon (de, -fonen) • deurtelefoon, huistelefoon pas Niet meer tegen een agent van vlees en - hij is niet op zijn pas, hij voelt zich bloed aan een balie, maar tegen een niet goed, hij is niet helemaal in orde parlofoon buiten op straat. Zo moeten - Jan van pas, de ware Jacob slachtoffers van een misdrijf – een straatoverval, een aanranding, een inbraak Pasen ➔ vijg in hun huis – tegenwoordig bedelen om opvang bij de politie. – HN, 24-01-2003 passen - als het past, als het u schikt, te parloir (de, -s) gelegener tijd • spreekkamer - past het?, schikt het u? - schrappen wat niet past, schrappen parochieraad (de, -raden) wat niet van toepassing is • vertegenwoordigend lichaam dat de parochiepriester bijstaat, passe-partout (de, -s) kerkbestuur • loper, sleutel die op alle sloten past Dat de kerkraad en de parochieraad met Maar een rol als voorzitter is geen passe- collectief ontslag dreigen, deert de partout, het bezorgt je geen gouden pastoor niet. – HN, 20-08-2002 sleutel. – DS, 31-07-2002 part passeren (passeerde, gepasseerd) - voor het grootste part, grotendeels • slagen voor een examen Gemiddeld zit zo'n 200 ml lucht in ons De Winne heeft vorige week in Moskou darmstelsel dat in totaal wel 7 tot 8 meter een laatste theoretisch examen gepas- lang is. Die lucht bestaat uit stikstof, seerd. Er staan hem nog een praktische waterstof, koolzuurgas en methaan. Het proef en opleiding te wachten in Houston. grootste part boeren we terug op. Een – BvL, 07-06-2002 boer is eigenlijk niets anders dan een wind - bij iemand passeren, langsgaan bij uit de keel. – GvA, 03-04-2002 iemand - een schotel/de soep enz. passeren, een partieel (de, partiëlen & partiëles),pschotel, de soep enz. doorgeven 237 de eerste hand met wapens en oorlog passe-vite (de, -s) voeren. Daarna kon ik als paswerker aan • roerzeef de slag in de Gentse fabriek Carels, waar wij wapens moesten maken voor de passionant (bn.) Duitsers. – HN, 29-04-2002 • opwindend, hartstochtelijk • monteur passioneel (bn. en bw.) paswoord (het, -en) - passionele moord, passioneel drama, • password, wachtwoord moord, drama uit hartstocht Wanneer je met jouw gebruikersnaam en Zet aan de ene kant alle met seks paswoord op het netwerk inlogt, zullen verwante rampspoed: strafdelicten als jouw toegangsrechten meestal automa- verkrachting, passionele moord, tisch worden begrensd door het lustmoord, vrouwenhandel, gedwongen computersysteem. – DS, 03-02-2003 prostitutie, stalking, incest. Ook de kleinere drama's niet vergeten: ziekelijke patat (de, -ten) jaloezie, echtscheiding na overspel, • aardappel buitenechtelijke en anderszins onge- - tussen de soep en de patatten, snel even wenste zwangerschap. [...] Daar tegenover tussendoor zet je dat poosje hijgend genot, de huid- Film slorpt echt veel tijd op. Het is een op-huid onzin van geliefden, de kortston- fulltimebezigheid. Tot dusver heb ik het dige flash van het orgasme, het patheti- evenwicht tussen al mijn projecten sche uitwisselen van lichaamsvochten. Is kunnen behouden, maar ik kan film niet dat geen trieste balans? Is het gesop de tussen de soep en de patatten doen. – kool waard? – DS, 10-05-2002 Knack, 05-02-2003 - niet het zout op de patatten verdienen, passioneren (passioneerde, gepas- niet veel verdienen, een laag sioneerd) inkomen hebben • opwinden, erg boeien - zo zat als een patat, stomdronken - zich passioneren voor, zich hartstoch- Mijn echtgenote stond gisteren achter het telijk bezighouden met kraam, toen drie jongeren zo zat als een patat eisten dat ze de potjes na de tweede pasteibakker (de, -s) kogel terug rechtzette. Omdat dat de • banketbakker regels niet zijn, weigerde ze. Toen de drie vervelend begonnen te doen, heeft ze mij pastorij (de, -en) gebeld. – GvA, 02-06-1999 • pastorie - zich in de patatten laten zetten, zich De pastorij van Overpelt-centrum (Sint- laten bedriegen Martinus) krijgt een nieuw dak. Het dak - in de patatten liggen/zitten, in de van de beschermde pastorij liep grote puree zitten, in de nesten zitten schade op tijdens het voorbije stormweer. Voormalige tennisster Boris Becker zit in De kerkfabriek kan nu een ontwerper de patatten. Begin deze week scheidde hij aanstellen. – BvL, 03-02-2003 definitief van zijn vrouw Barbara – kostprijs zo'n 600 miljoen frank en een paswerker (de, -s) villa – en nu mag hij aan de rechter in • bankwerker, iemand die metaal Londen gaan uitleggen of hij nu wel of bewerkt aan een draaibank niet de vader is van de tien maanden oude Ik had in de eerste linie meegevochten Anna, het dochtertje van het Russische tijdens de achttiendaagse veldtocht en fotomodel Angela Ermakowa. – HN, daarna drie weken in een krijgsgevangen- 19-01-2001 kamp doorgebracht. Zo had ik ervaringp uit - nog niet aan de nieuw(e) patatten zijn, 238 nog niet uit de moeilijkheden zijn, nog niet zover zijn patatte(n)mes (het, -sen), - uit de patatten raken, uit de moeilijk- patatte(n)mesje (het, -s) heden raken • aardappelmesje, schilmesje - naar de patatten zijn, naar de bliksem Je vindt er kommen, schalen en borden in zijn, naar de haaien zijn alle maten, gewichten en materialen. Een - een oude patat, een oude vent universele rasp, ligt er tussen een gewoon - onnozele patat, sufferd patattenmes en een stainless steel chop • klap, slag knife. – HN, 01-10-1999 - iemand een patat geven, iemand een klap geven patatte(n)zak (de, -ken) - patat krijgen, een pak slaag krijgen • aardappelzak Druk hoort erbij. Kan je daar niet mee • vormeloos kledingstuk leven, dan moet je maar iets anders doen. Een Algerijnse moslimverantwoordelijke Het is aan ons om, als we al eens een vertelde me onlangs: 'Die Taliban zijn patat krijgen, gewoon terug recht te staan. compleet gek. Het heeft toch geen zin om – LN, 07-08-2002 vrouwen in zo'n patattenzak te steken.' - een patat geven, een uiterste inspan- Maar je ziet van hier dat die man dat voor ning doen de televisie zal zeggen. Want dat zou Als je zo dicht bij de meet gaat, moet je alleen maar het slechte imago van de een gat slaan. En niet zoals hij vanuit het islam bevestigen. – DM, 18-03-2002 wiel en zonder overtuiging. Hij had zich beter wat laten afzakken en dan een patat pateeke (de, -s) gegeven. Tien meter voorsprong was • gebakje genoeg geweest. – BvL, 17-05-2000 Als moeder op bezoek kwam, gingen we - er een patat op geven, met enthou- altijd een ijsje of een pateeke eten. – DM, siasme aan iets beginnen of het er 10-07-2002 nog eens goed van nemen • deugniet, rakker Actiegroep geeft er 'n patat op. – HN, 16-08-2002 paternoster • het onzevader als gebed patat (tussenwerpsel) • rozenkrans [als reeks gebeden en als • pats!, klets! bidsnoer] - een paternoster lezen, een rozenkrans patati patata (tussenwerpsel) bidden • klanknabootsing ter aanduiding van Strenge zwarte jurken met een plooirok en geklets: bla bla bla een bovenstuk met kanten details sluiten Nathalie, de sergeant van de ene groep, aan bij traditionele zuiderse kledij. De pakte het taakgericht aan en gaf bevelen: fantasiejuwelen – onmisbaar dit seizoen – gij doet dit en gij doet nu dat, patati, zijn hier vaak geïnspireerd op de pater- patata. – DM, 06-10-2000 noster die nu zijn wereldse comeback maakt als mode-accessoire. – HN, 01-02- patatte(n)bloem (de) 2003 • aardappelmeel • serie, reeks Tot 1991 woonde ze in het klooster langs Het was één lange paternoster van de Brusselsesteenweg. 'We boterden, miserie. Met tussendoor een even maakten patattenbloem en Hollandse miraculeuze als kortstondige opflakkering kaas. In de oorlog brandden we ook koffie. toen hij in de zomer van 1981 vijf ritten en Wassen deden we in een grote waskuip. de groene trui won in de Tour, plus een Op onze blote voeten dansten we de tweede keer wereldkampioen werd in dekens proper.' – HN, 11-08-2000pPraag. – GvA, 10-04-2003 239 gepatroneerd) paternosteren (paternosterde, heeft • sponsoren, financieren, steunen gepaternosterd) Voor de debatten over de diverse • de rozenkrans bidden beleidsterreinen die naar aanleiding van Kleurrijk Vlaanderen worden georgani- patersbier (het) seerd, werd afgesproken dat telkens de • abdijbier, trappistenbier bevoegde minister de debatcycli over zijn In Café Trappisten genoten we van een fijn of haar beleidsterreinen zou patroneren. – tussengerecht: een kaaskroket en een glas Trends, 27-06-2002 bruin patersbier. – GvA, 21-06-2002 • een lijst steunen bij verkiezingen patiëntie (de) patroon (de, -s) • geduld • werkgever - patiëntie hebben, geduld oefenen Leterme haalde getuigenissen aan over bezoldigingen die worden aangepast aan patron (de, -s) de hand van de werkgeversfiches, zonder • eigenaar van een zaak, winkel na te gaan of wat de patroon vermeldt dan • baas, chef wel juist zou zijn. – LN, 15-01-2003 De coach zei dat ik Tshomba moest • baas, chef stoppen en dat heb ik dan ook gedaan. Ik praat veel op het terrein en daarom komt pechdienst (de, -en) dat zo misschien over bij het publiek. • wegenwacht of andere hulp bij Maar het is zeker niet de bedoeling. Er is autopech maar één patron en dat is de coach. – Ontkoppel en laat het voertuig uitbollen. HN, 03-02-2003 Roep de hulp van de pechdienst in. – LN, ➔ patroon 18-06-2002 patronaal (bn.) pêche (de, -n & -s) • werkgevers-, van de werkgevers: • perzik patronale bijdragen In 1962 nam de derde generatie, René en Een brutoloonstijging kost de werkgever Jean-Pierre Vossen, de fakkel over. eigenlijk 35% meer dan het brutobedrag Vijfendertig jaar later kwamen de van de loonsverhoging, als gevolg van de achterkleinzonen van de stichter, Bernard patronale bijdrage die de werkgever Moucharte en Olivier Hautfenne, aan het verschuldigd is. Als de werkgever de roer te staan. Vandaag zorgt brouwerij loonkost met 500 EUR wil verhogen, krijgt Alken-Maes voor de productie van lambic Marc slechts een brutoloonsverhoging en zijn ondersoorten: Mort Subite geuze, van 370 EUR. – Trends, 23-01-2003 kriek, framboise, cassis en pêche. – DS, 26-10-2002 patronaat (het) • groepering van werkgevers, de peda (de, -'s) werkgevers • verkorting van pedagogie: tehuis De stem van het patronaat. In Gent is voor meisjesstudenten, studenten- deze week Luc xxx (57) overleden. Hij was huis jarenlang de woordvoerder van het Verbond van Belgische Ondernemingen pedaal (VBO) en in die hoedanigheid de vertolker - de pedalen kwijt zijn/verliezen, in de van de standpunten van de Belgische war zijn werkgevers. – DS, 09-08-2002 VLD-kamerfractieleider Hugo Coveliers is meedogenloos wanneer het gaat om het patroneren (patroneerde, puitroeien van financiële corruptie in 240 Antwerpen. Maar hoe goed beheert hij • pak slaag zijn eigen financiën? 'Geld beheren is een - er de pees op leggen, hard laten kunst. Geld kan rare dingen doen met werken, doen wroeten mensen. Kijk maar naar lottowinnaars die - er de pees af leggen, het wat kalmer de pedalen verliezen.' – HN, 22-03-2003 aan doen pedalo (de, -'s) pei(n)zen (peinsde, gepeinsd) • waterfiets • in België ook: denken aan of over In de finale, een spurt met drie, botste de iets, (na)denken, menen pedalo Van Hamme-Van de Velde door een defect roer tegen de waterfiets van de peis(e)lijk (bn. en bw.) broers Van de Velde, waardoor de derde • vreedzaam, vredig, rustig (zee)hond Geurs-Himschoot met de zege, de titel en de medailles ging lopen. – HN, pel (de, -len) 31-03-2003 • schil van een vrucht of van groente - aardappel in de pel, pelpatat, pel- pee aardappel, aardappel in de schil • papa, opa • huid, vel • oud mannetje 'Tja, onverslijtbaar. Ik doe toch stilaan pellen ➔ ei mee in de categorie van de peekes', grapt Callebaut. – LN, 14-08-2002 pelletjes (mv.) - een oude pee, een oud peeke, een oude • roos, schilfertjes man En als we last hebben van roos (pelletjes) wassen we ons haar met xxx-shampoo. – peekes (mv.) BvL, 15-03-1997 • worteltjes, peentjes pellicule (de) peepee (de, -s) • film, celluloid • opa, grootvader Hij legde het dorpsleven uit de jaren vijftig • peter op pellicule. – HV, 17-08-2002 peer pels (de, -en) - iemand een peer stoven, iemand een • bont poets bakken, iemand een kool • bontjas, bontmantel stoven 'Eén van die kerels wilde ons nog eens pelsen (bn.) een peer stoven en had de poort • van bont gemaakt opzettelijk op slot gedaan', zegt De - een pelsen kraag, bontkraag Forsche. 'De politie is ons komen - een pelsen mantel, bontmantel bevrijden.' – LN, 29-03-2003 Tijdens een etentje in restaurant • klap, slag, oorveeg, muilpeer Dennenhof in Bokrijk werd de pelsen - iemand een peer (om zijn oren) geven, mantel van M.S. (42) uit Sint-Truiden iemand een klap geven gestolen. – HN, 17-09-2002 • hoofd, snuit, bol - een pelsen frak, bontjas - het hoog in zijn peer hebben, het hoog in zijn bol hebben penaliseren (penaliseerde, • sufferd, sul, sukkel gepenaliseerd) • straffen, beboeten pees (de) De Amerikaanse beurswaakhond (SEC) • klap, slag, oorveeg pwil de zes grootste Amerikaanse 241 zakenbanken penaliseren omdat ze pensenjager die voor de vierde keer in drie nagelaten hebben belangrijke e-mails te jaar in den bak zit. – HN, 16-03-2000 bewaren. – FET, 03-08-2002 pensenkermis, penskermis (de, penitentiair ➔ verlof -sen) • smulpartij, eetfestijn pennenridder (de, -s) Met de nieuwbouw hoopt men in april te • schrijver kunnen beginnen. Alles hangt af van de Zo kan de nobele cultuur van de eer een goedkeuring van subsidies. De werken nieuwe bloei tegemoet gaan in het kader zullen 100 werkdagen duren. Om alles te van een late hulde. Bovendien, Dumas bekostigen, werd ook geput uit de indachtig, gaat het dit keer om de spaarpot van de pensenkermis die de overwinning van een pennenridder op alle school jaarlijks organiseert. – LN, 02-01- krijgshaftige concurrenten. – GvA, 30-03- 2003 2002 pépé pennentrek (de, -ken) • opa, grootvader • pennenstreek Mijn kleinzonen krijgen dit jaar naast het In één pennentrek werd ook een clausule gewone cadeau van 'pépé' ook een opgenomen waardoor de Belgische supplementje onder de kerstboom. – LN, overheid uiteindelijk recht krijgt op de 21-12-2002 NBB-reserves. – Trends, 25-07-2002 • peter pennenzak (de, -ken), pennenzakje peper (het, -s) - peper geven, met bruut geweld iets • etui voor pennen, potloden enz. doen, overijverig zijn Niet alleen wil zo ongeveer elke zichzelf respecterende kleuter in Vlaanderen een peperkoek (de, -en) K3-agenda of -pennenzak hebben, ook zijn • ontbijtkoek, snijkoek die figuren erg modegevoelig, zodat de Onderweg krijgt ook de innerlijke mens vervangingsmarkt groot is. Volgend jaar is geregeld versterking: de organisatoren K3 misschien helemaal passé, en moeten stoppen de wandelaars peperkoek, er weer nieuwe pennenzakjes komen met karnemelk, limonade, appelen en bier toe. de helden van dat moment. – DM, 02-08- – LN, 27-07-2002 2002 perekwatie pens (de, -en) Voorop staan een algemene loonsverho- • worst, vooral bloedworst ging met 4% voor alle actieve personeels- - zwarte pens, bloedworst leden én alle gepensioneerden via de Straks een lekkere zwarte pens en we effecten van de perekwatie van de kunnen er weer tegen. – LN, 30-07-2002 pensioenen. – GvA, 27-02-2001 - witte pens, worst waarin brood is ➔ perequatie verwerkt perelaar (de, -s) pensenjager, pensjager (de, -s) • perenboom • (wild)stroper Mijn vader plantte in 1940 een perelaar In haar armoedig huisje, bij een hevige met ruwe schors, dikke, ronde, sappige sneeuwstorm, wacht vrouw Cloet in peren met donkergroene schil en bruine hoogzwangere toestand van Rosten Tjeef spikkels. – GvA, 04-01-2003 vol angst en spanning op de thuiskomst van haar man, een vechtersbaas enpperequatie (de) 242 • (salaris)aanpassing, loonsver- hoging in verhouding tot de stij- personeelseffectief, personeels- gende kosten van levensonderhoud kader, personeelsomkadering (de) In de vergelijking is rekening gehouden • personeelssterkte, personeelsbezet- met de voordelen in de ambtenarij: de ting perequatie of de automatische koppeling Er is bovendien een verband tussen het van de pensioenen aan de loonsverhogin- aantal klachten over hulp en bijstand, en gen; en de werkzekerheid. – FET, 27-07- die over personeelsomkadering. Mogelijk 2002 spelen de toename van het aantal - algemene perequatie, periodieke zwaarzorgbehoevende bewoners en het herziening van de kadastrale schaarser worden van verplegend inkomens van alle percelen door het personeel een rol. – DS, 05-08-2002 kadaster personenbelasting (de, -en) performant (bn.) • belasting geheven op de inkomsten • goed presterend, krachtig, met goede van natuurlijke personen resultaten Ook de tewerkstellingsgraad is nog altijd Tot slot stelde de minister dat hij zich zal te laag, vooral dan bij ouderen en in blijven inzetten 'voor de grote doelstelling Franstalig België. En de verlaging van de van de hervormingen: een performante personenbelasting mag dan al positief politie voor en bij de burger'. – GvA, 17-12- zijn, de fiscale druk blijft volgens de 2003 OESO te veel liggen op arbeid en te weinig op kapitaal. – Knack, 12-02-2003 permanentie (de) • doorlopende dienst, wachtdienst personencultus (de) De politiekorpsen gaan ook cellen • persoonsverheerlijking gemeenschappelijk gebruiken. Lokeren en Met die overeenkomst beoogde Leon Das Sint-Niklaas hebben er die aangepast zijn de continuïteit van het gerenommeerde voor minderjarigen. Kleinere korpsen domein, dat vooral dreef op de personen- kunnen aankloppen bij de buren als ze cultus van Souvereyns. – HN, 13-08-2002 zelf geen permanentie hebben voor de bewaking van de cellen. – LN, 25-01-2003 personenvennootschap (de, -pen) - de permanentie verzekeren, • vorm van besloten vennoot- permanentie hebben, wachtdienst schap hebben, de dienst waarnemen Werknemers die vorig jaar ter gelegenheid • spreekuur van de oprichting of van een kapitaal- verhoging nieuw uitgegeven aandelen van perruche (de, -n) hun eigen werkgever kochten, mogen de • parkiet uitgegeven sommen aftrekken tot 580 euro (23.397 fr.) per persoon. Bestuurders perser (de, -s) of vennoten van een personenvennoot- • (vruchten)pers schap zijn hiervan uitgesloten als ze een leidinggevende functie uitoefenen. – GvA, personaliteit (de, -en) 13-06-2002 • hoge gast, vooraanstaande, promi- nente figuur persoonsgebonden (bn.) Door zo'n personaliteit uitgeroepen - persoonsgebonden materies, worden tot brouwer van het beste zaken die met het gemeenschaps- Belgische bier, is dan ook niet mis. – HN, leven van de mens te maken hebben 03-08-2002 en die behoren tot de bevoegdheden - personaliteiten, prominenten pvan de gemeenschappen, zoals 243 onderwijs, cultuur en medische • beuzelaar, muggenzifter verzorging • zeurkous, zaniker Net als de Vlaamse Gemeenschap is de Kaarten op tafel: Julius Caesar vind ik een Communauté Française bevoegd voor de held, zijn opvolger Augustus een zogenaamde persoonsgebonden pezewever. – DM, 31-07-2002 materies, zoals onderwijs, gezondheid én • vrek, gierigaard cultuur. – DM, 03-09-2002 phare (de, -s) persvisie (de, -s) • koplamp • persvoorstelling, filmvoorstelling voor de pers piccolo (de, -'s) Deze film gaat van zijn eigen waarde uit • krokant langwerpig broodje en kreeg tijdens de persvisie zelfs een Zijn vriendin had even voordien met een volle zaal critici – mensen die betaald huishoudmes naar hem gegooid, omdat worden om chagrijnig te doen – aan het hij was thuisgekomen met piccolo's in schateren. – DS, 09-04-2003 plaats van de gevraagde pistolets. – HN, 05-02-2002 perte totale (de en bn.) • total loss pickles (mv.) Ik ben al in slaap gevallen in de wagen. • piccalilly Mijn wagen was perte totale, maar ik had Het duurste item kostte 25 Deense kroon geen schram. – Dag Allemaal, 27-07-2002 (3,4 euro), een royal with cheese voor hotdogkenners, die geserveerd werd met petat ➔ patat ketchup, mosterd, gebakken ui, remoulade en pickles. – DM, 31-01-2003 petrol (de) • petroleum, (stook)olie pieken(s) ➔ pijken(s) petrolvuur, petroleumvuur (het, piel ➔ pil -vuren) • petroleumstel piet (de, -en), pietje (het, -s) • oliekachel • penis, mannelijk lid In de living had een droogrek dat te dicht - iemand bij zijn pietje hebben, iemand bij een petroleumvuur stond vuur gevat. erin luizen, iemand beetnemen De schade viel dankzij het snelle optreden - (veel) piet hebben, veel geluk hebben van de brandweer mee. – GvA, 10-01-2003 ➔ vuur Pietje ➔ dood peutertuin (de, -en) pietjesbak (de, -ken) • peuterschool, peuterdagverblijf, • bak met vilten bodem waarin kinderdagverblijf dobbelstenen worden gegooid Motorisch gehandicapte kinderen uit Op de zwarte tafels liggen dikke wollen Noord-Limburg kunnen vanaf nu in hun nappen en op de toog staat een pietjes- eigen buurt naar een aangepaste bak. – DS, 31-08-2002 peutertuin. – HN, 05-02-2003 • triktrak, dobbelspel pezeweven (wkw.) pijken(s) (mv.) • muggenziften • schoppen in het kaartspel • zeuren, zaniken, teuten - pijkenzot, schoppenboer Mooi was dat, maar onmiddellijk daarop, pezewever (de, -s) pop de Vrijdagmarkt, volgde de anticlimax. 244 Daar werd de prijs voor de wansmaak met aanslag pikkelde hij moeizaam het unanimiteit uitgereikt aan Jacob van gerechtsgebouw binnen. –HN, 25-07- Artevelde, die dezer dagen als een 2002 pijkenzot ontsierd wordt met vier geel- • gaan, lopen, doorlopen rood-groene sneeuwmannen op zijn • wiebelen van een tafel sokkel. – HN, 07-12-1999 pikuur (de, -uren) pijl ➔ hout • injectie, prik, spuitje Tot voor enkele jaren bestond de tyfus- pijltje (het, -s) preventie uit een stevige spuit in de • spruit, sprietje, spier schouder. Wie ooit in het leger is geweest, - een pijltje gras/haar, grassprietje, weet waarover het gaat: de fameuze haartje pikuur! – HN, 11-06-2002 We werken per week zo'n vier uur in de tuin. Het mag geen verplichting worden. pil (de, -len) We kunnen een pijltje gras zien staan. – • in België ook: batterij HN, 25-06-1999 - pijltje trekken, strootje trekken pillamp (de, -en) • zaklamp, zaklantaarn pijpajuin (de, -en), pijpui (de, -en) • bosuitje, lente-uitje piloot (de, piloten) Het vrijgevige menu gaat verder met een • in België ook: autocoureur, auto- volledige, verse kreeft uit de Maine, met renner, motorcoureur champignons, pijpajuin, noedels en een zachte pepersaus gekruid, typische piloot Kantonese keuken. – FET, 05-10-2002 • als eerste deel van samenstellingen: pilot-, model-, proef- pikdorser (de, -s) • maaidorser, maaidorsmachine pilootgemeente (de, -s) • proefgemeente piket (het, -ten) • stakerspost pilootproject (het, -en) Voor de tweede dag op rij stonden • proefproject gisteren enkele tientallen chauffeurs piket Vergeet niet dat het een pilootproject is en voor de poorten van het bedrijf in Tielen. dus een leerschool voor andere partijen. – HN, 29-06-2002 […] Maar fundamenteel moet men zich de vraag stellen of een dergelijk pilootproject pikkel (de, -s) nog zin heeft als het Britse ITV Digital en • poot van een tafel, stoel enz. het Spaanse Quiero, twee bedrijven • been van een mens gespecialiseerd in digitale televisie, op de • drievoet, krukje, statief fles gingen. – DM, 04-05-2002 Ik huiverde, zette mijn snorfiets zomaar onbeschermd midden op de weg op zijn pilootschool (de, -scholen) pikkel en liet me meedrijven met de • proefschool, modelschool stroom volk. – DS, 12-08-2002 piloteren (piloteerde, gepiloteerd) pikkelen (pikkelde, gepikkeld) • loodsen, gidsen, rondleiden • trekkebenen, moeilijk gaan, mank • een plotse en belangrijke promotie lopen, hinken geven, lanceren Het projectiel miste op twee centimeter Om een bondscoach te vinden die het na zijn ruggenwervel. Drie dagen nap de aandurfde jonge talenten in de nationale 245 A-ploeg te piloteren, moeten we al ver pint (de, -en), pintje (het, -s) terug in de tijd. – LN, 06-02-2003 • (drink)glas • in de aanval sturen, naar de overwin- • glas bier, pilsje ning loodsen in de sport - een pint(je) pakken, een biertje drinken pin Ik ga er zeker last van hebben want ik - voor de pinne(n) komen, voor de dag werk aan de ene kant van de boulevard en komen, te voorschijn komen, zich ik ga 's avonds een pint pakken met de vertonen, op de proppen komen collega's van de andere kant. En ik ben Steve Stevaert is daarvoor, noblesse niet van plan om dat laatste drie en een oblige, zelfs met een creatieve financiële half jaar te missen. – DM, 05-08-2002 constructie voor de pinnen gekomen. Het - een pint(je) te veel op/uit hebben, komt erop neer dat Antwerpen niet alleen aangeschoten zijn nieuwe en betere leien krijgt, maar ook Op de Koxberg in Huldenberg miste een nieuwe en betere voetpaden. – DM, bestuurder zondagmiddag een bocht. 05-08-2002 Ronny P. en passagier Kenny P. kwamen Deze week moet de Britse premier, Tony tot stilstand tegen een elektriciteitspaal. Blair, met de asielcijfers voor de pinnen De bestuurder had een pintje teveel op. – komen. – DS, 11-02-2003 HV, 26-11-2002 - (gierige) pin, vrek, gierigaard ➔ pot pinken (pinkte, gepinkt) pintelieren (pintelierde, • de richtingsaanwijzers van een gepintelierd), pinten (pintte, gepint) voertuig gebruiken • pintjes pakken, (veel) bier drinken, zuipen pinker (de, -s), pinkerlicht (het, -en), Het was in april vorig jaar, en de Rus had pinklicht (het, -en) de hele avond in Total Truck City zitten • richtingsaanwijzer pintelieren. – GvA, 06-08-2002 • knipperlicht Buurtbewoners protesteerden zaterdag in pioche (de, -n) stilte op het dodelijke kruispunt, omdat de • houweel lichten niet behoorlijk functioneerden en reeds drie weken het oranje pinklicht piot (de, -ten) tonen. – HN, 15-07-2002 • infanterist, soldaat bij het voetvolk • zacht langwerpig broodje met pinkogen (pinkoogde, gepinkoogd) rozijnen • met de ogen knipperen • knipogen pisbloem, pissebloem (de, -en) • paardebloem pinnekensdraad (de) Bladeren van paardenbloemen die nog • prikkeldraad niet in bloei staan, zijn eetbaar. Vroeger werden ze gebruikt als een bloed- pinnenmuts (de, -en) zuiverende – zeg maar vochtafdrijvende – • puntmuts groente. Vandaar ook de naam 'pisbloem'. De bib van Herk-de-Stad was afgelopen – HN, 23-03-2002 weekend omgetoverd tot sprookjesdecor met kinderen in de rol van kabouters. Met pissijn (de, -en) een rode pinnenmuts leken ze zo • urinoir weggeplukt uit 'Sneeuwwitje en de Zeven En dan zijn er toch nog mannen die Dwergen'. – BvL, 19-03-2002 zonder schroom tegen de gevel van de pomringende huizen hun plas lozen, 246 omdat de gratis pissijn net iets te ver af ligt, je zou je om minder voor je geslachts- plaaster (de) genoten schamen. – DM, 12-08-2002 • hechtpleister • gips, gipsverband piste Als de minister zijn arm breekt, illustreert • in België ook: spoor, denkspoor, hij het plaaster op vraag van de fotografen plan, voorstel vlakbij zijn Eddy Merckx, desnoods met de Als de partij verplicht wordt om de piste- gebroken arm opnieuw op het stuur. – Coveliers helemaal op te geven, kan de HN, 19-08-2002 verdeeldheid in die groep pas goed • gips, stuc, pleister losbarsten. – DS, 18-03-2003 • plakker, bezoeker die niet weggaat ➔ denkpiste plaasteren (bn.) pistolet (de, -s) /piestoolee/ • van gips of pleister • hard, knapperig, rond of langwerpig Onbekenden hebben in de nacht van broodje zaterdag op zondag ingebroken in de Luc xxx heeft geen souvenirs uit de lokalen van de Sint-Jorisgilde in de bakkerij in zijn café geïntegreerd. 'Nee, ik Brouwerijstraat. De dieven gingen aan de heb geen symbolische oven laten staan en haal met een plaasteren beeld. – LN, de mensen kunnen bij mij geen pistolet of 17-02-2003 rijsttaartje eten. Snacks, zoals in ieder - een plaasteren model, een gipsmodel café, zal ik wel serveren.' – GvA, 04-02- 2003 plaasteren (plaasterde, geplaasterd) • een pleister op een wonde doen piston (de) • een gebroken arm of been in het gips • kruiwagen bij een sollicitatie zetten • een muur stukadoren, pleisteren pistoolschilder (de, -s) • lakspuiter plaat Zes jaar geleden was hij nog pistool- - platen (laten) nemen, röntgenfoto's schilder in de garage van zijn vader, woog (laten) maken hij 125 kilogram en had geen bal interesse 'Ik kwam eigenlijk mijn vrouw ophalen, voor sport. – LN, 15-11-2002 want die moest een paar dagen in het ziekenhuis verblijven. Toen ik vanmorgen pitsen (pitste, gepitst) buiten kwam, gleed ik uit en nu zit ik hier • nijpen, knijpen zelf te wachten. Ze willen nog platen Met een kostprijs van 37 miljoen euro is nemen en volgende week moet ik al het niet moeilijk om de transportbedrijven opnieuw op controle komen. Het ziet er letterlijk de keel toe te pitsen en zo meer niet echt goed uit', vertelt meneer xxx. – vracht op het water te krijgen. – BvL, 15-11- HN, 13-12-2002 2003 plaats (de, -en) pitteleer (de, -s) • plein bij de kerk, dorpsplein, • (heren)rok, geklede jas, billen- kerkplein tikkertje • kamer, vertrek Ook Fons Singelijn was een echte ➔ afstappen, trappelen carnavalist. Hij beleefde carnaval met grijze baard, hoed en pitteleer. – LN, plaatsaanvraag (de) 24-02-2003 • vacature of iemand die zijn diensten aanbiedt in personeelsadvertenties, pla ➔ plat pbijvoorbeeld: personeel gevraagd of 247 zoekt werk plafonneren (plafonneerde, geplafonneerd) plaatsgebonden (bn.) • stukadoren, (be)pleisteren - plaatsgebonden materies, zaken • een maximumbedrag vaststellen, aan als economie en infrastructuur, die een maximum koppelen behoren tot de bevoegdheid van de Dat de minister een eigen visie heeft op gewesten de werking van de markt, is al langer ➔ persoonsgebonden bekend, dat hij graag mensen verrast met cassante uitspraken ook, maar dat hij de plaatsingsbureau (het, -s) prijzen wil plafonneren is een volledig • arbeidsbureau nieuw gegeven op de Belgische stroom- Uit de cijfers van de VDAB blijkt nog maar markt. – DM, 14-02-2003 eens dat het in 2001 moeilijker was om een job te vinden. Het grootste Vlaamse plage (de, -s) plaatsingsbureau bood 112.972 jobs via • strand zijn kantoren aan, een jaar voordien waren dat er nog 180.422. – GvA, 26-01-2002 plak (de) • schuld placeren (placeerde, geplaceerd) - op de plak kopen, op de pof kopen, op • plaatsen, installeren krediet kopen - zich ergens placeren, zich ergens vestigen, een zaak openen of plak (de & het, -ken) comfortabel gaan zitten • autonummerplaat • een leiding aanleggen • fietsplaatje • geld beleggen, investeren - een woordje placeren, een woordje plakbrief (de, -brieven) meepraten • aanplakbiljet, affiche Op 5 december moest hij een woordje Wij verwittigen hun via een plakbrief, die placeren op het feest voor de honderdste we op het grafzerk kleven. – HN, 28-10- verjaardag van zijn goede vriend en 1999 collega Strom Thurmond. Al wat hij moest doen, was het glas heffen en opa plakkaat (het, plakkaten) Thurmond een voorspoedige tweede • aanplakbiljet, affiche eeuw toewensen. – DM, 21-12-2002 Dat Kristof Vliegen al enkele jaren een belofte is, liet zich in het hoofdgebouw pladijs (de, -dijzen) van het prestigieuze Wimbledon-toernooi • schol [vis] al aflezen. Daar stond zijn naam in sierlijk 'Ik heb in een Gents restaurant ooit vergulde letters op een plakkaat gegra- pladijs met appelmoes gegeten', zegt veerd nadat hij in 2000 samen met Tom, 'dat was wel lekker.' – Knack, 07-08- Dominique Coene het dubbelspel bij de 2002 junioren gewonnen had. – DM, 03-01- 2003 plafonneerder, plafonneur (de, -s) • stukadoor plakken (plakte, geplakt) Bert xxx (77) en Josephine xxx (74) uit de in België ook: Watermolenstraat 14, vierden hun gouden • fineren, met dun hout beleggen bruiloft. Bert werkte 35 jaar als plafonneer- • stukadoren, (be)pleisteren der en Josephine zorgde voor het huis- Wie daar binnenwandelt, ziet een lichte houden en de vijf kinderen. – BvL, ruimte vol kleurige schilderijen en 09-07-2002 collages. Aan de overkant van de galerij is peen atelier, waar mensen druk aan het 248 schilderen en plakken zijn. – GvA, 06-06- zoek naar een fraai badrekje en een 2002 nieuwe wasmand. – LN, 23-11-2001 • op krediet kopen, poffen • in de handen klappen, applaudisse- planificatie (de) ren • planning Voor de diocesane planificatie en plakker (de, -s) coördinatie commissie (DPCC) werd het • stukadoor schoolbestuur teruggefloten en werd De zwaargewonde schilder-plakker vond beslist om de school open te houden. – zijn gsm terug in de garage en verwittigde HN, 01-06-2002 zijn vader. 'Ik was meteen daar', zegt vader Henri. 'Christian lag daar in de plank garage. Vastgebonden. Overal bloed. Hij - werk op de plank, werk aan de winkel is meteen afgevoerd naar het ziekenhuis'. Naast lastenverlagingen van allerlei slag, – LN, 23-01-2003 stelt Verhofstadt een rist veiligheidsmaat- regelen voor. 'Er is nog veel werk op de plakwerk (het) plank', geeft hij toe. – DS, 01-03-2003 • pleisterwerk, stucwerk Na enkele maanden schilder- en plakwerk plankvast (bn.) konden de Tiegemse scouts vrijdagavond • zonder plankenkoorts hun nieuwe heem voorstellen. – HN, Het stuk vraagt wel geroutineerde spelers 15-10-2002 die heel plankvast zijn. – HN, 24-10-2001 plan (het, -nen, vaak -s) plant ➔ gieten • in België ook: stadsplattegrond, stadskaart plantaardappel (de, -s & -en) - iets op plan kopen, iets op tekening • pootaardappel kopen In de biolandbouw pleiten de telers al De stad zou de gelijkvloerse verdieping op jaren voor een andere aanpak. Daar ligt de plan kopen – dat wil zeggen wind- en nadruk op resistente rassen, goed vochtdicht – maar over de prijs is nog niet pootmateriaal (een gezonde plant- gesproken, zegt het schepencollege. – aardappel kiezen), de pootaardappelen HN, 16-06-1999 laten voorkiemen, vroeg genoeg planten, - iets in plan brengen, iets in tekening de onderlinge plantafstand ruim brengen houden,... – FET, 07-07-2001 - iets/iemand in plan laten, iets of iemand in de steek laten plantrekker (de, -s) - zijn plan trekken, zich weten te • iemand die zich weet te redden, redden, te behelpen, er iets op overlever vinden Mister Michel is vooral een intelligente plantrekker! – HN, 12-08-2002 plancher (de) • profiteur • houten vloer, plankenvloer • vloerplank plantrekkerij (de) • het zich weten te redden planchet (de, -ten), planchette 'Spring' ademt de Vlaamse identiteit uit: (de, -s) ruzies kunnen hoog oplaaien maar • smalle strook gezaagd hout, plankje, worden aan de toog bijgelegd, er zit wat schrootje plantrekkerij in. Wij gaan niet voor Zet parfumflesjes of een mooie scheerset spektakel, sensatie of bloot. – DS, 09-08- op het planchet voor de spiegel, enp ga op 2002 249 - er plat uitzien, er bleek, ongezond plantsel (het) uitzien • plantgoed, pootgoed - plat zijn, platzak zijn ➔ vijg plastiek (het) • in België vaak voor: plastic plat (de, -s) /plaa/ Als dit initiatief sluikstorters niet kan • schotel, gerecht: koude plat afschrikken: het stadsbestuur van Bilzen wil de namen van al wie blikjes, plastiek of platendraaier (de, -s) ander zwerfafval dumpt, publiceren. – LN, • platenspeler 28-02-2003 Tegen de achterwand zijn drie nissen aangebracht die respectievelijk een plastiek, plastieken (bn.) antwoordapparaat, een platendraaier en • in België vaak voor: plastic, van een tv-monitor herbergen. – DS, 20-11- plastic 2001 Op de luchthaven kan je een kwartliter argani-olie kopen voor zomaar even 175 platform (het & de, -s) euro, terwijl wij bij producent Hassan • plat dak, zinken dak slechts 17 euro betaalden. Onze olie zit dan wel in een leeg plastieken colaflesje, platinées (mv.) op de luchthaven krijg je een mooi karafje. • contactpunten – GvA, 01-03-2003 ➔ vis platinées ➔ zak plattekaas (de) plastifiëren (pastifieerde, • kwark, wrongel geplastifieerd) Voor de geïnteresseerden: op het menu • plastificeren stonden kastanjepaddestoelen gevuld met peterselie en plattekaas, bouillonsoep van plastron (de, -s) peterselie en tuinkers, ossobuco met • stropdas groenten en rijst en een appel in de oven En Waseige heeft altijd dezelfde plastron overgoten met kaneelsaus. – HN, 08-02- aan en wast zijn auto voor elke match. – 2003 BvL, 29-06-2002 ➔ wittekaas plat (bn.) platzak (de, -ken) - plat bier, flauw bier, bier zonder • lafaard, lafbek, bangerik koolzuurgas • slimmerik, uitgeslapen vent De druk van het koolzuur op het bier moet ook exact zijn. Is dat te laag, dan plaveier (de, -s) krijg je plat bier en van plat bier krijg je • stratenmaker 's anderendaags een houten kop. – LN, • tegelzetter 23-02-2003 Heb mezelf hier al opgevoerd als onhan- - plat water, water zonder prik, spa dige ruitenzetter, plaveier, slotenmaker en blauw schilder. – DS, 20-10-1998 Hoe komt het toch dat zoveel rocksterren eerst jarenlang het varken uithangen om plebisciteren (plebisciteerde, nadien naar het andere uiterste over te geplebisciteerd) slaan? De grootste junks van vroeger • met een grote meerderheid verkie- leven nu op wortels en plat water. – DM, zen 10-02-2003 Het verschijnsel Fortuyn getuigt van een - platte band, lekke fiets- of autobandphaast bonapartistische opvatting over 250 politiek. Ze suggereert dat het volstaat • een plonzend geluid maken, om, om welke reden dan ook, populair te kletteren, gutsen, stortregenen zijn, zich te laten plebisciteren, waarna Toen de eerste regendruppels loom alles wel zal worden zoals men het wenst. begonnen neer te pletsen, spitten ze als – Knack, 23-10-2003 razenden de laatste meters om, in een waanzinnig duel. – HN, 09-12-2002 pleister - een pleister op een houten been, een pletsregen (de) maatregel die niets uitmaakt, boter • stortregen aan de galg Ogenschijnlijk is Dehaene koel, maar de Het technisch herstel van gisteren (+ 6,9 lichaamstaal spreekt anders: hij antwoordt procent) is een pleister op een houten nog iets agressiever dan gewoonlijk op been. De meeste beleggers vrezen dat de vervelende vragen en buiten de spots omvang van de verplicht converteerbare zoekt hij zijn weg, draait om, keert terug, obligatie wel eens onvoldoende zou gaat weer weg en stormt dan in de kunnen zijn. – FET, 02-04-2003 pletsregen het Vlaams Parlement uit. – DS, 19-06-1999 plek (de, -ken) • vlek, klad door inkt of vet plezant (bn.) - plek maken voor iemand, plaats, • plezierig, prettig, genoeglijk, leuk, ruimte maken voor iemand grappig Na de match tegen Lokeren vond ik dat plekken (plekte, geplekt) niet zo plezant. – BvL, 17-08-2002 • vlekken krijgen, vuil worden ➔ uithangen • vlekken maken, vuil maken 'Opportuniteit, zegt Geldof, gelijk hij in plichtig (bn.) een zoete peer bijt. De plakkende stroop - zich plichtig maken aan, zich schuldig die langs zijn lippen loopt, die van zijn kin maken aan druipt. Op uw kostuum, Geldof, op uw versgewassen wit hemd. De opportuniteit plichtsbewust (bn.) maakt plekken die er nooit meer uitgaan.' • plichtsgetrouw – Knack, 03-04-2002 De architecten hebben zich daar plichts- bewust aan gehouden. – Knack, 31-07- plets (de, -en) 2002 • klap, slag met de vlakke hand • val, sprong in het water, plons plichtvak (het, -ken) In de tijd dat we nog jong en sportief • verplicht vak waren, gingen mijn vrouw en ik regelma- Nu worden ze een week lang onderge- tig naar het zwembad. Ik hield van de geur dompeld in de vijf verschillende domei- van chloor, de warme en vochtige lucht, nen van de muzische vorming (drama, de galmende stemmen en de spetterende dans, beeld, muziek, media) die sinds kort plets van een overjaarse macho die een plichtvak is in het basisonderwijs tot buiklanding maakt. – HN, 16-12-2002 twaalf jaar. – Knack, 13-12-2000 • geplas • kleine hoeveelheid, restje plodderbad(je) (het) • ondiep zwembad voor kleine pletsen (pletste, gepletst) kinderen, pierebadje, kinderbadje • slaan, een pets geven, een kaakslag geven plodderen (plodderde, geplodderd) • in het water slaan, plonzen, plenzen • door water, modder enz. ploeteren, • uitgieten, uitstorten pbaggeren 251 Wat kan meer elementair zijn dan op economie een instrument zijn om sneeuwschoenen door de sneeuw te mensen aan werk te helpen, die anders plodderen, in een gebied zonder iets, zelfs tussen de plooien vallen. Omdat ze te oud zonder einde? Bij een temperatuur van zijn of te weinig geschoold. Of allochtoon. min 35 met gekloven lippen, pijnlijke – Knack, 18-09-2002 oogleden, rode oren en 'waanzinnig koele - in/op zijn plooi zijn, in orde zijn, billen' ga je daar anders over denken. – helemaal beter zijn, weer op de been DS, 04-01-2001 zijn • wassen, schrobben, plassen - uit zijn plooi zijn, niet in zijn plooi • morsen, knoeien zijn, uit zijn gewone doen zijn, niet lekker zijn, zich niet lekker voelen plomb (de, -s) - op zijn plooi(en) vallen, goed terecht- • stop, zekering komen De feestleider kondigt aan dat de lichtjes van het schipperskwartier – ik wist niet plooibaar (bn.) dat wij dat hier in Gent hadden – de • (op)vouwbaar, opklapbaar moeite zijn, maar als we er arriveren – het • buigbaar, buigzaam, veerkrachtig schipperskwartier blijkt de Tolhuiskaai en de Sassekaai te zijn – blijkt de plomb er plooibed (het, -den) gesprongen. – HN, 04-12-1998 • vouwbed Na het middageten sloop de jongen naar plongeur (de, -s) de eerste verdieping, naar het kinesi- • bordenwasser therapielokaal. Daar staat een plooibed Mugo – hij heet in het echt Hugo xxx – is met daarop een dekentje. Dat laatste stak een man van vele beroepen. Hij was hij in de fik. – HN, 02-02-2002 fotograaf voor het parket, maar ook letterschilder, croupier, plongeur, plooicaravan (de, -s) bediende in het havenarbeiderslokaal en • vouwcaravan taxichauffeur. – HN, 20-09-2002 Een dief ging er op de Stuivenbergbaan met een plooicaravan Rapido vandoor. – plonsbad (het, -en) GvA, 13-08-2002 • ondiep zwembad voor kleine kinderen, pierebad(je), kinderbadje plooien (plooide, geplooid) De glijbaan was open en ijverige in België ook: waterratten konden een brevet halen. In • (op)vouwen van papier of kleren het plonsbad deden peuters aan Omdat bekend is wie de brief fout watergewenning. – LN, 09-11-2002 plooide, is het systeem van de geheime stemming niet gerespecteerd, vindt de plooi (de, -en) CD&V. – LN, 16-01-2003 • in België ook: vouw in een broek of Gisteren was het een baaldag in het Big een brief Brotherhuis. Lang slapen, geeuwen, - tussen de plooien vallen, niet opruimen, wat onnozele muziek maken meetellen, onbelangrijk zijn, over het op de synthesizer, kleren plooien, hoofd gezien worden afwassen, de verveling weglullen. – LN, Het bericht in deze krant dat ongeveer 14-12-2002 8.000 naamloze vennootschappen in • doorbuigen onder een zwaar gewicht België nog steeds niet over het wettelijke • ledematen of voorwerpen buigen, de minimumkapitaal van 61.500 euro armen kruisen beschikken, is afgelopen week wat tussen • zwichten, toegeven, gehoorzamen de plooien gevallen. – FET, 30-08-2002 Ik wilde dat niet, maar plooide onder druk Toch kan precies ook die sociale pvan De Batselier en VU. – LN, 17-01-2003 252 - plooien of breken, buigen of barsten • pof, krediet - iets op de poef kopen, iets op krediet kopen Nooit hebben we het zo moeilijk gehad als de afgelopen jaren. We betalen iedere plooimeter (de, -s) maand 10.000 frank af aan de lening en • duimstok moeten zelfs 'op de poef' kopen bij de Het lijkt op het eerste gezicht niet zo kruidenier. – DM, 11-01-2003 eenvoudig om de afstand tussen de vloer - ergens in de poef staan, ergens in de en het plafond precies te meten. Met een schuld staan plooimeter gaat het helemaal niet en een - iets op de poef hebben staan, iets nog rolmeter moet je gaan plooien, waardoor niet betaald hebben je niet nauwkeurig kan werken. Neem Serieuze ruzie in café Phoenix. Cliff had daarom twee plooimeters. – DS, 20-10- nog zestien pintjes op de poef staan, 2001 maar weigerde ze op het eind van de maand te betalen. – BvL, 01-04-2000 pluim (de, -en) • in België ook: veer van een vogel poef (bn.) - van zijn pluimen laten, een veer laten, • dik, propvol verlies, schade lijden - poef zijn, vol, verzadigd zijn 'En daar blijf ik stiekem op hopen', zegt Tomasic. 'Zes punten achterstand op de poefen (poefte, gepoeft) tweede zijn niet onoverbrugbaar. Wij • poffen, op krediet kopen krijgen alle toppers thuis te bekampen. Die gaan hier nog van hun pluimen laten.' poeier (het & de) – LN, 22-02-2003 • buskruit ➔ haar • kracht, energie, vuur, fut - het poeier niet uitgevonden hebben, het pluimborstel (de, -s) buskruit niet uitgevonden hebben, • plumeau niet slim zijn - zijn poeier verschieten, zijn kruit pluim(en)bed (het, -den) verschieten • verenbed, dekbed - poeier geven, van katoen geven pluimen (pluimde, gepluimd) poeierdroog (bn.) • een kip plukken • kurkdroog • plukken, bedriegen, geld Om het vochtige gedeelte af te palen, aftroggelen nemen we eerst enkele stalen met een We streven een duurzame relatie na met grondboor. Die stalen leren ons dat: A de onze klanten. Iemand pluimen, werkt hitteholf al behoorlijk zijn werk heeft slechts éénmaal. – GvA, 28-02-1998 gedaan want de eerste 30 centimeter is poeierdroog en B de waterhoudende pluimgewicht (het) humuslaag op de meeste plaatsen • vedergewicht in het boksen gebroken is. – BvL, 26-08-1997 De Fransman Cyril Thomas is zaterdag Europees kampioen boksen geworden bij poeieren (poeierde, gepoeierd) de pluimgewichten. – BvL, 23-12-2002 • afranselen, een pak slaag geven • foppen, bedriegen, afzetten poeder ➔ poeier • vleien poef (de) ppoel (de, -en) 253 • jonge hen, jonge kip, kuiken poes. Blijkbaar had ik zondag heel goede benen. Mooi meegenomen natuurlijk poep (de, -en) vooral ook omdat ik voor eigen volk reed.' • achterste, achterwerk, billen, bips – LN, 26-02-2003 - iemand op zijn poep geven, iemand een pak voor zijn billen geven poësis (de) 'Johan durft al wel eens zijn hand • voorlaatste klas van de gebruiken', zegt Anja. 'Hen een klets op Grieks-Latijnse humaniora, waar de poep geven. Ik ben daar tegen. Bij mij men de dichtkunst onderwijst, vijfde lukt dat op een andere manier. Hoewel het klas van het gymnasium met Laura soms echt de spuigaten De namen waarmee wij vroeger de uitloopt. Dan moéten we haar wel in de hoogste twee klassen van de oude kelder zetten.' – LN, 18-07-2001 humaniora aanduidden, poësis en retorica, kwamen uit die traditie: dichters poepeloerezat (bn. en bw.) werden lager geschat dan redenaars. – • stomdronken DS, 13-09-2001 Mocht de regen op onze lustrumeditie van vorig jaar bier zijn geweest, dan had poesjenel (de, -len) de hele festivalweide nog poepeloerezat • hansworst, marionet ook gelegen. – HN, 25-06-1999 Ik lag daarover te dubben en toen herinnerde ik me een aantal spotliederen poepen (poepte, gepoepte) van thuis. En ik besloot om een satirisch • vrijen, neuken, geslachts- lied in die Antwerpse stijl te maken. In het gemeenschap hebben eerste nam de Neus, een beruchte Ik ben daar niet binnengegaan met de poesjenel, het woord. Het tweede was het bedoeling te choqueren. Nu klinkt het 'Lied van de Lange Wapper' – dat Vlaams alsof ik voor de camera ben gesprongen beeld dat aan het Steen staat. – DM, en beffen, poepen, kut heb geroepen. Ik 18-01-2003 heb het publiek wat opgewarmd, al zeg ik het zelf. Ik heb geen dwazigheden zitten poesjenellenkelder (de, -s) verkondigen of flauwe grappen gedebi- • marionettentheater, poppentheater teerd zoals anderen tijdens de uitzending. In de volkse Sint-Andrieswijk, de bakermat – GvA, 08-06-2002 van alle poesjespelers, creëerden we onze eigen poesjenellenkelder en na vijf jaar poepers (mv.) poppentheater waren we een gevestigde - met de poepers zitten, doodsbang zijn waarde. – DM, 20-12-2001 Traditionele partijen zaten met de poepers, ze vreesden dat we twee zetels poets zouden inpikken. – DM, 09-09-2000 - poets wederom poets, leer om leer, iemand een streek betaald zetten poer ➔ poeier De Kempense hoofdstad wil met het Watersportspektakel laten merken dat ze poes (de, poezen) niet voor de noorderburen moet - niet van de poes zijn, niet voor de poes onderdoen. Om dat te bewijzen is de zijn, niet mis zijn Tilburgse wethouder Frans Puls vriendelijk 'Ik mikte wel op een podiumplaats maar verzocht erevoorzitter te zijn. Het klinkt een overwinning had ik niet meteen bijna als poets, wederom poets. – GvA, verwacht', zegt hij. 'Ik ben nog in volle 10-08-2001 voorbereiding op het nieuwe seizoen dat pas in april van start gaat. En de poetsvrouw (de, -en) concurrentie was toch ook niet vanp de • schoonmaakster, werkster 254 Vroeger kon je poetsvrouwen alleen maar Ze werden meegenomen naar het tegenkomen bij de gegoede burgerij: bij politiebureel. Maar daar liep de situatie dokters, pastoors en advocaten. Maar helemaal uit de hand. Vier agenten kregen tegenwoordig beschikken, zeker in klappen en twee werden gewond. – LN, Antwerpen, zelfs werkloze twintigers over 07-02-2003 een persoonlijke poetsvrouw, die soms twee keer per week met de raagbol bij hen politieker (de, -s) langskomt. Een aanzienlijk gedeelte van • politicus deze zelfstandige Witte Tornado's bestaat De een of de andere politieker kan zoiets uit Poolse huismoeders. – GvA, 17-06- aan de hoek van de toog gezegd hebben. 2002 Maar 't zou nogal straf zijn, hé. – GvA, 01-02-2003 pointeren (pointeerde, gepointeerd) • afvinken politierechtbank (de, -en) • prikken, via een prikklok je aanwe- • rechtbank op kantonniveau zigheid registreren, afstempelen voor overtredingen van bepaalde Onze opmerking – dat geen controleur bijzondere wetten en burgerlijke en het hem kwalijk zal nemen als een man strafrechtelijke zaken in verband met van 84 tijdens de piekuren zijn pasje niet verkeersongevallen heeft gepointeerd – wuift Demunter Ze is ook de beroepsinstantie tegen de verontwaardigd weg. – HN, 04-01-2003 vonnissen van de politierechtbank in strafzaken. – DS, 12-08-2002 pol (de, -len), polleke (de, -s) • poezelig handje, vooral van een kind politierechter (de, -s) - een polleke geven, een hand geven • rechter van een politie- 'Meneer, ik heb geen letter van u gelezen, rechtbank maar ik heb u gezien op den televisie en ik Het dodelijke ongeval dat in september dacht: Die meneer ga ik een polleke 2001 in de Boezingestraat in Ieper geven.' – GvA, 10-11-2001 plaatsgreep, is veroorzaakt door de slechte staat van de weg. Dat zeggen de pol en soc advocaten van Marc S. uit Ieper, die door • politieke en sociale wetenschappen de politierechter veroordeeld werd voor Met Germaanse kon ik na de twee het onopzettelijk veroorzaken van het kandidaturen al lesgeven. Dat deed ik in ongeval. – DS, 07-03-2003 september en oktober, en met het inkomen van die twee maanden en mijn politoloog (de, -logen) beurs kon ik verder studeren. Ik stapte • politicoloog over naar pol en soc. Die richting bleef Het puzzelen aan de kieslijst bij alle aan mij trekken. – DM, 26-10-2002 partijen is haast een exclusieve aangele- genheid van de partijhoofdkwartieren polieren (polierde, gepolierd) geworden. Dat zegt LUC-politoloog Johan • polijsten Ackaert in een gesprek met het christelijk Arbeiders waren net klaar met het polieren opinieweekblad Tertio van deze week. – van een vierhonderd vierkante meter grote GvA, 20-02-2003 vloer. Van een korte pauze van de arbeiders maakten de vandalen gebruik poll (de, -s) om op het verse beton te dansen. – HN, • stemming binnen een 30-11-2001 politieke partij waarbij de kandidatenlijst voor een verkiezing politiebureel (het, -burelen) wordt vastgesteld • politiebureau, politiepost pOok elders in de partij lijkt er weinig 255 tegenstand tegen de kandidaatstelling van polsuurwerk (het, -en) Vanoost. 'Er is een poll geweest. We • polshorloge moeten de geest daarvan respecteren', Op de tweede verdieping braken de meent partijleider Jos Geysels. Vrij daders de deur van een appartement open vertaald: de nieuwe ontwerplijsten worden en doorzochten de woonst. Ze gingen aan in de mate van het mogelijke een de haal met een grote som geld, juwelen uiteengetrokken versie van de al door de en een polsuurwerk van Tissot in witgoud. basis goedgekeurde eenheidslijst voor – HN, 28-02-2003 Vlaams-Brabant. – DM, 03-03-2003 polykopiëren (polykopieerde, pollepel (de, -s) gepolykopieerd) • in België ook: soeplepel, lepel om • stencilen soep op te scheppen [in Nederland: • fotokopiëren houten keukenlepel, roerlepel] - de pollepel zwaaien, de baas zijn polyvalent (bn.) De nieuwe grootkeuken van de Antwerpse • multifunctioneel: polyvalente zaal gevangenis dateert van 1999. Chef-kok Aan het polyvalent basketveld staan al een Sven Baele zwaait er de pollepel. Dagelijks tijdje enkele skateramps van de provincie levert de keuken vijf- à zeshonderd warme en de stad. – HN, 22-08-2002 maaltijden af. – HN, 03-02-2002 pompaf (bn. en bw.) polluent (de, -en) • bekaf, uitgeput, doodmoe • verontreinigend stof Met het warme weer was ik 's avonds echt De vervuilende concentraties van pompaf. – LN, 03-08-2002 zwaveldioxide en fijn stof bleven tijdens de periode 2000-2001 onder de geldende pompbak (de, -ken) richt- en grenswaarden. Ondanks de • gootsteen, aanrecht met spoelbak, stijging van de concentraties van spoelbak waterstoffluoride blijft ook deze polluent In het oude herenhuis waar zij nu woont, nog binnen de verschillende normen. – is er een echte keuken met een vuur met GvA, 09-04-2002 vijf bekkens, een grote 'pompbak' en een Smeg-koelkast, die past bij de oude, pollueren (pollueerd, gepollueerd) blauwe tegels van haar keuken. – Knack, • verontreinigen, vervuilen 15-05-2002 Het is allang geen nieuws meer: het gaat ➔ pompsteen niet goed met moeder aarde. We consu- meren te veel, we produceren te veel en pompelmoes (de, -moezen) we pollueren te veel. – DM, 05-02-2003 • grapefruit De jonge Entre-Deux-Mers flirt met pollutie (de) nuances van citrusvruchten, appel, • milieuvervuiling, verontreiniging, meloen en pompelmoes en er duikt zelfs vooral van lucht of water een hint van exotisch fruit op. – DS, 17-08- Tegelijkertijd met die dalende snelheid 2002 nemen de lasten voor de auto in de stad toe: een uur parkeren in het Brusselse pompen (pompte, gepompt) centrum kost algauw twee euro, terwijl het • zuipen, veel drinken brandstofverbruik (en de bijbehorende In de eerste aflevering onderzoekt TV 1 pollutie) er meer dan dertig procent hoger vanavond meteen hoever men met het ligt dan buiten de stad.– Knack, 02-04- nieuwe genre kan gaan: zo bedankt een 2003 mucopatiënt haar donor, brandweerman- pnen proberen duidelijk te maken dat ze 256 niet enkel bier pompen en de Chiro van • pauze bij het toneel Temse toont hoe de verveling op • werktijd van arbeiders zondagnamiddag bestreden wordt. – DM, 30-04-2002 por (de, -ren) • meisjesstudent pompier (de, -s) • brandweerman, spuitgast porei (de) Terwijl enkele spuitgasten ter plaatse • prei zuurstof kregen toegediend door het Rode En dan bijvoorbeeld helemáál vergeet om Kruis, moest één pompier voor observatie het touw een zaaibreedte te verplaatsen in het ziekenhuis worden opgenomen. – voor de porei. – BvL, 16-05-2002 GvA, 20-08-2002 portatief (de) pompist (de, -en) • draagbare radio of televisie • pompbediende, (benzine)pomp- houder porte-bagage (de) Tussen zijn negen Texaco-pompen en • bagagedrager -shop legt de man menig kilometertje af. • imperiaal van een auto Op natuurlijke brandstof. 'Ik voel dat Elk jaar weer vertrekken duizenden sommige mensen neerkijken op een Vlamingen naar de Alpen voor een "riekende" job als "pompist". Ze doen verkwikkende portie wintersport. Vroeger maar.' – HN, 25-02-2000 ging dat relatief eenvoudig: een stel skilatten op de porte-bagage, en de piste lag open. – HN, 29-01-2000

portkosten (de) • portokosten, kosten van een post- zending

porto (de) • port [wijn] pompsteen 'Alle dure dranken werden meegenomen: • gootsteen, aanrecht, spoelbak porto, whisky, wijn, cognac en ook Het huis was in slechte staat: 'Er was niks dranken als amaretto', zegt zaakvoerder meer. De wc en de pompsteen waren Tony Vandenberk. – BvL, 16-08-2002 kapot geslagen. Ik heb alles opnieuw ingericht', vertelt Julien, die er ondertus- portrettentrekker (de, -s) sen vijf maanden woont. – LN, 25-01-2003 • fotograaf ➔ pompbak Alle Davidsfonds-leden worden om 14.30 uur verwacht aan de Hoge Wegmolen in pompwater Schravenhage. Om 15 uur stipt zal een - zo klaar als pompwater, zo klaar als haast professionele portrettentrekker de een klontje aanwezigen fotograferen met de molen Voor openbaar aanklager Inge Delissen is als achtergrond. – HN, 28-12-2000 het hele dossier zo klaar als pompwater. 'Het was Wesley D.R. die op 13 mei 2001 post vier à vijf schoten op slachtoffer V.S. in België ook: afvuurde', vertelde Delissen. – HN, 01-02- • baan, baantje, job 2003 • ploeg, groep arbeiders • zender, radio- of televisiestation poos (de) p- op post zijn, aanwezig zijn, paraat zijn 257 Karin stapte mee in de vorige anti- verzetten. – DS, 08-08-2002 oorlogsbetoging in Brussel en zal ook zaterdag op post zijn. – HN, 14-02-2003 postmandaat (het, -daten) • postwissel postbedeling (de, -en) Na de beëindiging van het contract • postbestelling, postbezorging werden hem eind vorig jaar de lonen van Het huidige postkantoor in de Retiese de maanden juli en augustus en een Nieuwstraat is veel te klein voor loketten uittredingsvergoeding uitbetaald met een en postbedeling. De twaalf postbodes postmandaat van circa 93.000 frank (2.315 konden haast niet samen binnen. – GvA, euro). – DM, 28-01-1999 14-02-2003 ➔ bedeling postmeester (de, -s) • postdirecteur postcheckrekening, postcheque- De postbeambten van het postgebouw rekening (de, -en) aan de Borsbeekbrug roken letterlijk • postrekening, girorekening onraad en verwittigden hun postmeester. Voor de rechtspersonen wordt deze – HN, 22-08-2002 postcheckrekening: xxx-xxxxxx-xx. De ➔ postontvanger betaalformulieren worden aangevraagd bij de Dienst der voorafbetalingen te Brussel postogram (het, -men) met vermelding van het registratie- • door de post verkochte, nummer (BTW-nummer). – FET, 26-01- versierde wenskaart 1995 Hij is trouwens niet de enige die boos is op De Post. In Heusden-Zolder kwam een postdatum postogram te laat voor de verjaardag van - postdatum [op brieven], datum als vrouwlief, en in Kinrooi kreeg Jacob poststempel, datum als postmerk Craeghs pas na 11 dagen een pakje vanuit Leuven. – BvL, 28-12-2002 postgraduaat (het) • postdoctorale of post- postontvanger (de, -s) universitaire opleiding • postdirecteur Johan xxx (36) heeft de leiding genomen ''s Middags zijn we dicht, zoals alle bij Prorest Catering. xxx is licentiaat in de winkels trouwens in Opwijk, en 's avonds rechten en behaalde ook een post- sluiten we de deuren om half vijf, dat is graduaat bedrijfskunde. – GvA, 06-03- een half uur later dan vroeger. Dinsdag- 2003 avond zijn we open tot half zeven, maar we zien geen kat. Waarom zouden wij dan postkaart (de, -en) meer open moeten zijn?', lacht post- • briefkaart ontvanger Christiane xxx het probleem • prentbriefkaart, ansichtkaart weg. – HN, 09-01-2003 Daarnaast geven de mannen dit jaar een ➔ postmeester eigen postkaart uit om zich bij jan publiek meer bekendheid te verschaffen. – GvA, postuleren (postuleerde, gepostu- 08-08-2002 leerd) • solliciteren, dingen naar een ambt, postman (de, -nen) een betrekking enz. • postbode, postbeambte Als je niet kunt beslissen moet je niet Als straks het werk van vele postmannen postuleren voor het ambt. – DM, 29-06- verandert, als gevolg van de proef- 2002 projecten van georoute, zal zich daar misschien 10 of 15 procent tegen ppostuurtje (het, -s) 258 • beeldje, figuurtje Van de vier Ledegemse doelpunten nam Vooral mariabeelden zijn hier te zien, van Frenchy Laevens er twee voor zijn de eerste die gemaakt zijn na de rekening. – HN, 02-12-2002 verschijning tot beelden uit alle windstre- - met de gebroken potten zitten, met de ken. Er wordt goed verkocht in het narigheid, de problemen zitten bijbehorende nerinkje – er kan thuis altijd Terwijl de Vlaamse filmmakers met de wel een postuurtje bij. – DM, 22-07-2002 gebroken potten zitten, wordt het hoogdringend dat ook de overheid zich pot gaat bezinnen over hoe de lokale film het - het potje gedekt houden, ergens niet best wordt gesteund, niet alleen in de meer over praten, erover zwijgen productie, maar vooral ook in de We wilden daar afspreken, hoe we daar distributie, promotie en exploitatie. – mee moesten omgaan. Want het gonsde Knack, 10-11-1999 van geruchten. De enen wilden open kaart - een pot pakken, een biertje pakken spelen, de anderen het potje gedekt - potten pakken, zuipen houden. – HN, 27-02-2003 - potten gaan pakken, gaan stappen - rond de pot draaien, om de zaak heen Jensen: 'Ja, ons. Als Club straks kampioen praten, de kern van de zaak ontwij- wordt, dan voel ik me ook een beetje ken kampioen. En dan gaan we samen potten 'Niet verbloemen, niet rond de pot pakken, hé kameraad?' – LN, 15-02-2003 draaien: gewoon zeggen waar het op ➔ kookpot staat, hoe erg het ook is', zucht Steven. – Flair, 13-08-2002 potelen (potelde, gepoteld) - tussen pot en pint, bij een biertje of • met de vingers aanraken, betasten, gemoedelijk, losjesweg bevingeren Depressie daarentegen is zwakte, is 'Iemand van dertig hoeft niet aan een afgaan. Maar als je met managers praat meisje van vijftien te potelen', zo haalde tussen pot en pint, dan komt bij de derde de openbare aanklager uit op de zitting. pint bij velen naar boven dat ze ook soms De verdediging stelde daar tegenover dat aan hun zelfbeeld twijfelen. – Trends, 06- het om een normale relatie ging, die 06-2002 alleen maar was verboden omdat het 'Toen onze sponsor ons enkele maanden meisje nog geen zestien was. – HN, 13-10- geleden tussen pot en pint beloofde dat 1999 hij Raymond Ceulemans naar ons stamlokaal zou uitnodigen, dachten we poteren (poterde, gepoterd) dat hij een grapje maakte', zegt xxx, • oneerlijk handelen, vals spelen secretaris van de biljartclub 'De Moet de herstelling perfect zijn, of moet Sterrestoters'. – LN, 17-02-2003 ze proper zijn? heb ik hem gevraagd. Ik - ergens niet veel potten gebroken hebben, bedoel, je kunt wel met een aantal dingen niet veel gepresteerd hebben poteren en zo. Dan kan het goedkoper. – Interbrew zal de komende jaren in China GvA, 29-08-1998 niet veel potten breken. De marges zijn • stelen, pikken laag en de markt sterk versnipperd. – FET, 14-06-2002 potpolder (de, -s) - veel potten breken over, diep ingaan op, • polder waarin water wordt opgevan- veel woorden vuilmaken aan gen bij hoge waterstand - de gebroken potten betalen, het gelag De voorbije maanden werd een reusach- betalen, de schade vergoeden tige voorraad zand aangelegd afkomstig Ledegem nam weerwraak voor de van afgravingswerken in Kallo. Daarmee nederlaag tegen Beveren-Leie en liet wordt rond het overstromingsgebied een Dentergem de gebroken potten betalen.pringdijk van 1,6 kilometer aangelegd. Later 259 wordt de Scheldedijk verlaagd en de drie, vier pralines. – LN, 09-08-2002 potpolder ingericht als natuurgebied. – FET, 06-03-2003 pramen (praamde, gepraamd) • aandringen op, aansporen tot, pots (de, -en) aanzetten tot • hoofddeksel zonder klep: muts, - zich niet laten pramen, zich iets geen alpinopet, capuchon twee keer laten zeggen Borduren is niet dat tijdverdrijf uit oma's Uit een rondvraag van het Vlaams Blok epoque. Borduren is weer in, vinden ze. aan alle Vlaamse ministers blijkt dat de En nog meer, breien. Rapper Eminem excellenties zich niet laten pramen om te heeft met zijn gebreide pots het betere verschijnen in ludieke tv-programma's. – naald-en-steek-werk zowaar hip gemaakt. GvA, 20-03-2002 – BvL, 13-02-2003 • dwingen, onder druk zetten poulain (de, -s) prangen (prangde, geprangd) • sportleerling • drukken, duwen, dringen • beschermeling, lieveling • knellen, knijpen, klemmen, omklem- men poussette (de, -n & -s) Er komt geen verplichting om uit de • wandelwagen, kinderwagen, buggy kluiten gewassen jongens en meisjes van twaalf jaar op de achterbank van de auto poutrel(le) (de) in een kinderzitje te prangen. Dat • (ijzeren) balk verzekert minister van Mobiliteit Isabelle De trekker van het spant werd vervangen Durant. – LN, 23-01-2003 door een poutrel, die samen met de balustrade zichtbaar werd gelaten en pratikeren (pratikeerde, groen geschilderd. – HN, 01-04-2000 gepratikeerd) • de praktijk uitoefenen van, praalboog (de, -bogen) praktiseren • ereboog, triomfboog Ook de praalboog of de poort, de kerk en precaire (de, -n) het kapelletje kunnen een gedenkteken • personeel betaald door de overheid, worden. – GvA, 28-12-1996 met een onzekere rechtspositie [nepstatuut] praatbarak (de) • overleg waar veel gepraat wordt, precies (bw.) maar waar weinig uitkomt • blijkbaar, kennelijk 'Het is dus larie en apekool om te zeggen • in België vaak voor: net dat er geen probleem is zolang de - hij is precies wat uit zijn humeur, hij associaties niet operationeel worden. De lijkt wat uit zijn humeur oprichtingsfase is sowieso cruciaal voor - hij is precies ziek, het is net alsof hij de studenten; nu dreigt ons forum slechts ziek is een praatbarak te worden', zegt hij in het - precies omdat/daarom, juist omdat/ studentenblad Veto. – Metro, 03-03-2003 daarom - precies dat/of, net of praatje ➔ slaan - dat is nu precies wat ik bedoel, dat is nu net wat ik bedoel praline (de, -s & -n) - ze waren precies vreemden geworden • chocoladebonbon voor elkaar, ze waren net vreemden Als ik in het atelier ben, of ik stap een geworden voor elkaar, het leek alsof winkel binnen, dan proef ik automatischpze vreemden waren geworden voor 260 elkaar Er is een prentkaart met de Sint- Gummarustoren, Zimmertoren en het pree (de, -s) Belfort. – LN, 19-02-2003 • zakgeld • loon, salaris preparé (de) Maanden geen pree krijgen is niet • bereide filet américain grappig. – LN, 21-11-2001 'Zien jullie het een beetje zitten? Wij ook, - een vette pree, een goed salaris maar ik heb net een boterham met De president verlegt zijn marktgrenzen, preparé gegeten en die ligt wat op mijn de paus kan eindelijk komaf maken met maag', vertalen wij het Izegems dialect een atheïstisch regime en de vakbonds- van Kowlier bij de aanvang van zijn persoon wordt een stroman met vette concert. – LN, 19-08-2002 pree. – DM, 07-04-2000 • soldij prepensioen (het, -en) • vervroegd pensioen, prefect (de, -en) VUT • studieprefect, directeur van Ik kom er niet met mijn prepensioen. een openbare middelbare school, Natuurlijk mag ik geen fortuinen rector bijverdienen. Maar ik wil me journalistiek Een brand heeft schade veroorzaakt in het uitleven. Noem het gerust beroeps- lokaal van de prefect van het atheneum misvorming. – BvL, 26-07-2002 Bracops-Lambert in de Processiestraat. ➔ brugpensioen De brand is aangestoken door inbrekers die er met computers vandoor gingen. – presenteren ➔ factuur HN, 17-03-2003 • surveillant preuts (bn. en bw.) • in België ook: trots, overmoedig prefix (het) • netnummer priem (de, -en) 'Zo vroeg ik een commercieel interessant • breinaald gsm-nummer aan. De cijfers na het prefix Mevrouw Kenis uit Peer laat ons weten optellen, levert 36 op. Drie en zes samen dat je zelfgebakken brood enkele keren leveren negen op. Negen staat symbool met een breipriem moet doorsteken zodat voor de lichtbrenger.' – GvA, 22-02-2003 het vocht kan weglopen. – BvL, 19-12-1995 Weer gaat zijn gsm over en weer ziet hij het prefix 355 verschijnen. Deze keer alleen priem ➔ prime maar wat geruis. – DM, 16-11-2002 pries (de, -en) premetro (de, -'s) • stopcontact • (gedeeltelijk) ondergrondse spoor- Om dit goed gevoel te kunnen bestendi- weg waarop met trams gereden gen, is de volledige achtkoppige delegatie wordt dan ook verrast door de lui van Fish & Een agent van de Antwerpse politie heeft Ships met een schaalmodel van een woensdagmiddag een agressieve pitbull lichttoren naar keuze in de nabijheid van doodgeschoten. De hond dwaalde rond in een 'pries' om hun werkkamer te de premetro en viel de agenten aan toen verlichten op de kritieke momenten. – die zijn baasje naderden. – GvA, 06-03- DM, 27 mei 1998 2003 prijs prentkaart (de, -en) - aan de prijs van, voor/tegen de prijs • prentbriefkaart, ansichtkaart pvan 261 - te(n) allen prijze, tot elke prijs, wat jarige samen. Jonge duiven 75 euro het ook moge kosten gewaarborgd. Inzet 1,5 euro. Straal - ten prijze van, ten koste van achterkant oost. – BvL, 18-05-2002 De nitraten moeten hoe dan ook uit het water, zegt Lode Stienaers van het prijsvork (de) actiecomité. 'Maar niet ten prijze van de • minimum- en maximumprijs veiligheid van de buurtbewoners.' – HV, waartussen de prijs van een product 27-01-2001 zich bevindt - prijs hebben, geluk hebben, als Wanneer u uw limiet in het midden van de winnaar uit de bus komen of prijsvork plaatst, hebt u meer kans dat het de dupe zijn, het haasje wordt uitgevoerd. – Trends, 08-08-2002 zijn primauteit (de) prijsbeest (het, -en) • hoogste belang, hoogste gezag, • winnaar superioriteit Wie de Australische wijnindustrie nauw De boodschap is deze van het gevoelen, volgt – en vooral ook de prijzendans van van het gezin, van de opvoeding, de een aantal topproducten – weet dat het afwijzing van de primauteit van de markt prijsbeest op internationale veilingen en de beurs (voor de liberalen), van de Penfolds Grange is. – Trends, 27-02-2003 staat en van de mandaten (voor de socialisten), of van het milieu (voor prijsdeling (de, -en) Ecolo). – DS, 01-04-2003 • prijsuitreiking Rugnummers worden van 10 tot 12.30u. in prime (de, -s) de sporthal afgehaald. In diezelfde zaal • premie heeft de prijsdeling plaats vanaf 17u. – LN, 24-11-2001 primeren (primeerde, geprimeerd) • voorrang hebben, voorgaan, voorop prijselijk (bn.) staan • betaalbaar, zijn prijs waard Ten slotte zouden solvabiliteit en Het was Evelien, Natasja en Sabrina er rendabiliteit altijd moeten primeren op vooral om te doen een degelijk, prijselijk, marktaandeel. – FET, 16-08-2002 origineel en in de stad weinig of niet verkrijgbaar aanbod in hun winkelrekken primordiaal (bn.) te plaatsen. – GvA, 21-11-2002 • in België ook: cruciaal, doorslagge- vend, essentieel prijskamp (de, -en) Hij zei nog de situatie 'uur per uur te • wedstrijd, prijsvraag volgen, in samenspraak met VN- Voor de huidige renovatie van het secretaris-generaal Kofi Annan. De Groeningemuseum werd een prijskamp veiligheid van ons personeel is van uitgeschreven, die werd gewonnen door primordiaal belang'. – GvA, 16-03-2003 het Brusselse architectenbureau 51N4E Space Producers, met Peter Swinnen, princiep (het, -en) Johan Anrys en Freek Persyn als architec- • principe ten. – FET, 05-03-2003 princiepsakkoord (het, -en) prijsvlucht (de, -en) • principeakkoord • duivenwedstrijd, wedvlucht Jos Verhaegen is de nieuwe eigenaar van De Meeuw Lanklaar korft zondag 19 mei Germinal Beerschot. Na twee maanden van 18 tot 20 uur in voor de prijsvlucht onderhandelen werd gisteren een van maandag uit Momignies. Oudep en princiepsakkoord bereikt tussen 262 Verhaegen en hoofdaandeelhouder Ajax. – asielzoekers, vreemde nationaliteiten en BvL, 06-03-2003 verdraagzaamheid, door hun aanwezig- heid illustreren de bezoekers de proble- princiepsbeslissing (de, -en) matiek. Overnachten doen ze op een • principebeslissing privaat adres, de school heeft onvol- Begin 1998 nam de gemeenteraad de doende accomodatie om de mensen princiepsbeslissing om samen met de 's nachts op te vangen. – HN, 15-01-1999 provincie herinrichtingswerken uit te voeren op de provinciale baan Vilvoorde- privé (de), privésector (de) Aalst die Droeshout doorkruist. – LN, • de particuliere sector, het bedrijfs- 28-02-2003 leven Na nog een aantal politieke schandalen princiepsbesluit (het, -en) werd in 1998 de Public Interest Disclosure • principebesluit Act goedgekeurd, die de klokkenluider – Het gemeentebestuur nam het princieps- ook in de privésector – beschermt tegen besluit om nieuwe fiets- en voetpaden aan ontslag of andere nadelige gevolgen als hij te leggen langs de Ninovestraat en dit een 'concern' (bezorgdheid) openbaar vanaf de basisschool tot het kruispunt heeft gemaakt. – Knack, 19-02-2003 met de Diepeweg. – HN, 15-02-2003 probatie (de, -s) princiepskwestie (de, -s) • proef, proeftijd • principekwestie • opschorting of uitstel van de De onthaalmoeder spande voor de veroordeling waarbij de rechter aan arbeidsrechter een zaak in om een beter de beklaagde bijzondere voorwaar- sociaal statuut op te eisen. Ze sleepte den oplegt, die hij gedurende een haar werkgever vzw Medische Dienst bepaalde termijn moet naleven Boom en Omstreken voor de rechter in De rechtbank veroordeelde G. tot drie jaar deze princiepskwestie. – HN, 18-12-2002 cel waarvan de helft met probatie. – HN, 16-08-2002 prinsessen (mv.) • prinsessenboontjes, sperzieboontjes probleem ➔ vals prise ➔ pries proces ➔ inspannen prison (het, -s) proces-verbaal (het, processen- • gevangenis verbaal) • in België ook: notulen van een privaat (bn.) vergadering • privé [als opschrift], persoonlijk [op een brief] proclamatie (de, -s) - private weg, eigen weg, privé-weg • feestelijke bekendmaking van de Rooigem ligt langs het beschermde schoolresultaten, rapportdag Rooigemdomein tussen de Moerkerkse 'Toen Kim op Wimbledon tegen Coetzer Steenweg en de Aardenburgse Weg. De speelde, was er bij ons op school stad wil volgens gemeenteraadslid Jean- proclamatie van de laatstejaars', zegt oom Marie Bogaert (NV-A) deze private weg Johan. – HN, 05-01-2000 opnemen in een recreatieve wandel- en fietsroute. – HV, 25-02-2003 procureur des konings (de) - privaat adres, privé-adres, persoonlijk • officier van justitie adres Het Kortrijkse parket was al voor De school werkt een week lang rondpwoensdag op de hoogte van de 'plannen' 263 van rechter D'Hulst. 'Wij spelen dat spel sen officieel worden verdacht van passieve echter niet mee', legde procureur des en/of actieve corruptie, lijkt de kans groot konings Louis Denecker gisteren uit. – dat het gerecht voor het eerst doordringt DM, 07-03-2003 tot in het hart van het gepolitiseerde Antwerpse profitariaat. – Knack, 26-03- proef (de, proeven) 2003 in België ook: • examen, proefwerk programmatie (de) • nummer, onderdeel van een • in België vaak voor: programmering wedstrijd Wij houden vast aan onze vaste data: optredens op de eerste en derde proefbuisbaby (de, -'s) zaterdagavond van elke maand. Overlap- • reageerbuisbaby pingen met de programmatie van de Peters sperma werd onderzocht, een Cactus Club zijn haast onvermijdelijk, al proefbuisbaby leek de uitweg te zijn. – LN, moeten we overlappingen op het vlak van 17-08-2002 genres in de toekomst zien te vermijden. – HN, 08-03-2003 proefstuk (het) - niet aan zijn proefstuk (toe) zijn, al promotie ervaring hebben, het klappen van de - in promotie, in de aanbieding zweep kennen Ik zie merken die winterjassen verkopen Het scenario van Matroesjka's werd voor 180 tot 200 euro. En dat voor iets geschreven door Marc Punt, die niet aan wat de kinderen ocharme vier of vijf zijn proefstuk toe is. Hij schreef onder maanden dragen. Wij hebben jassen van meer de scenario's voor Ad Fundum van 90 euro, in promotie zelfs 50 euro. – HN, zijn vroegere kompaan Jan Verheyen, en 08-03-2003 hij schreef én regisseerde bovendien She Good Fighter en Dief! – DM, 08-03-2003 promotiebouw (de) • projectontwikkeling profijtig (bn. en bw.) Om de stedenbouwkundige eenheid te • zuinig, gierig stimuleren, wil het gemeentebestuur van • goedkoop, voordelig Hasselt 15 procent van de woningen die E-mailmarketing, ook een profijtig op de door haar aangeboden percelen communicatiekanaal, lijkt daarentegen gebouwd worden, voorbehouden voor een beetje op de terugweg. – FET, 01-02- eenvormige huur- en koopwoningen. Van 2002 de overige 85 procent wordt de helft • rustig, zelfverzekerd, parmantig, verkocht. De woningen die overblijven, wil afgemeten Hasselt voorzien voor kant-en-klare promotiebouw. – DM, 11-01-2002 profitariaat (het) • het misbruiken van politieke promotieprijs (de) structuren en regels voor het eigen • reclameprijs profijt, ten koste van de burger Testen toonden gisteren dat er in het label Een politieke generatie geleden vormden een rood vakje is aangebracht dat blijft de transfers vaste prik in het politieke branden als de voorraad op is. Indien het debat. Er was sprake van profitariaat waar lichtje knippert, betekent dit dat het paal en perk aan moest worden gesteld. – product tegen een speciale promotieprijs DS, 05-03-2003 wordt aangeboden. – HN, 26-11-2002 • alle personen die zich schuldig • introductieprijs maken aan dergelijk misbruik Nu topambtenaren en hoofdcommissaris-ppromotor 264 • projectontwikkelaar - iets proper houden, iets netjes houden Zo moet het Kortrijkse project Vetex een Een van de begeleidsters zal met de promotor vinden die de kostprijs lager kan kinderen de kippenren proper houden en houden dan wat de immobiliënkantoren de mest uitstrooien tussen de plantjes in aan de rand bieden. – HN, 22-08-2002 onze moestuin. Met de eitjes van de ➔ bouwpromotor kippen zouden we cake, pannenkoeken of een taart kunnen bakken. – HN, 10-03- promoveren (promoveerde, gepro- 2003 moveerd) - iets proper maken, schoonmaken, • in België ook: propageren, de poetsen verkoop bevorderen door reclame, Frans (64) is al zeven jaar de klusjesman promoten bij SK en hij werkt gewoon door: grasmaaimachine klaar zetten voor een pronostiek (de, -en) onderhoud, de opblaasballons van een • prognose, voorspelling vooral van biersponsor in een sopje steken, de sportuitslagen tribunes proper maken voor de wedstrijd Onze pronostiek: negende of tiende plaats van de reserven vanavond, Frans doet het moet kunnen voor het hechte KVW-blok, zowaar nog allemaal met de lach. – BvL, waarin een goede mentaliteit heerst. – 07-03-2003 HN, 20-08-2002 • niet schuin, ondubbelzinnig van • voetbalpool, toto moppen • fair, correct, niet gemeen pronostikeren (pronostikeerde, - dat is niet proper, dat is niet correct, gepronostikeerd) dat is gemeen • voorspellen, voorzien vooral van Die twee hebben het spelletje niet proper sportuitslagen gespeeld. Simunek reed me de laatste 'Met in het achterhoofd dat de weken die ronde bijna de dranghekken in. – HN, nu komen cruciaal zijn. Helaas kunnen we 24-02-2003 moeilijk pronostikeren waar Lierse eind mei zal eindigen. Wij willen het contract van de drie spelers die einde contract zijn, verlengen', bevestigt Vets. – HN, 08-03- 2003 • deelnemen aan een toto proppensvol (bw.) pront (bn. en bw.) • propvol, stampvol, tjokvol • mooi, knap 'Onze speelgoedkast zat proppensvol In het ingeslapen stadje in het meest zuid- zodat stilaan bij ons de idee groeide om oostelijke puntje van Limburg op een met een tweede initiatief te starten en al steenworp van het Nederlandse Maas- dat speelgoed aan de kinderen van de wijk tricht, roddelt de straat zich gek over de uit te lenen. Dan kunnen ze er thuis met drugsdoden. 'Alsof we in Amerika wonen', vriendjes en familie mee spelen, het zegt een pront dametje. – DS, 05-03-2003 nadien terugbrengen en weer een ander spel kiezen. Een beetje zoals je boeken proost (de, -en) leent in een bibliotheek', zo vertellen de • aalmoezenier, geestelijk adviseur, buurtwerkers. – HN, 06-03-2003 geestelijk raadgever van een vereni- ging prospectie (de, -s) • marktonderzoek, marktanalyse, proper (bn.) marktverkenning, acquisitie • keurig, verzorgd, netjes, schoonpSlechts 15% van de tijd in call centers 265 wordt gebruikt voor actieve prospectie. – – GvA, 26-06-2002 GvA, 22-08-2002 ➔ IC-, IR-, L-trein protonkaart® (de, -en) publiciteit (de) • elektronische portemonnee, chip- • in België vaak voor: reclame knip - publiciteit maken voor iets, reclame De Protonkaart, waarmee kleine betalin- maken voor iets gen worden voldaan, werd liefst 130% keer meer bovengehaald. – GvA, 03-08- publifoon (de, -s & -fonen) 2002 • voor het publiek toegankelijke munttelefoon provincieraad (de, -raden) Op 1 november '99 en op tweede kerstdag • college van rechtstreeks '99 stal Thierry M. 1.500 frank uit de gekozen leden die de bevolking van publifoon van een wassalon. – GvA, een provincie vertegenwoordigen, 06-01-2001 Provinciale Staten De provincieraad had dus twijfels over het puit in een dicht woongebied gevestigd bedrijf. • kikker – HN, 22-08-2002 In het artikel van Tom Lanoye over Het signaal, dat zaterdag in De Morgen stond, provisie (de) besluit hij nogal cynisch: 'Iedere puit op • voorschot op het honorarium van zijne kluit, en kwaken maar, naar mekaar.' een advocaat of deurwaarder – DM, 15-01-2001 - een puit in de keel hebben, een brok in pruimelaar (de, -s) de keel hebben • pruimenboom De tuin bevat ook een merkwaardige half pull (de, -s & -en) dode oude pruimelaar (Prunus cerasifora) • in België vaak voor: trui, pullover die werd bewaard en die zijn takken Zaterdag omstreeks 19 uur jatten dieven uitstrekt over een stuk van de tuin. – FET, een pull en een T-shirt uit de vrouwen- 18-05-2002 kleedkamers van de sportlokalen in de Kluisbergstraat. – LN, 10-03-2003 pruts (de, -en) • prul, vod, rommel, wat niet deugt, punch (de) ding van geen waarde • doorzettingsvermogen, durf, pit, • sul, sufferd wilskracht - prutske, peutertje, ukkepuk De Breevenploeg zit momenteel in de Tot ik vijf jaar was kreeg ik elke winter een hoek waar de klappen vallen. Het longontsteking. Ik was een prutske, moest ontbreekt haar aan punch en het veel thuisblijven van school en lag altijd in puntenverlies stapelt zich op. – GvA, het bed dat ze bij ons thuis beneden 04-03-2003 hadden gezet. – DM, 01-02-2003 punt P-trein (de, -en) - een goed/slecht punt krijgen een goede, • afkorting van: piekuurtrein, slechte beoordeling krijgen op school op piekuren ingelegde trein - zich op zijn punt houden, voet bij stuk In het mediabericht schrijft de NMBS dat houden ze een extra inspanning heeft gedaan om - op punt stellen/zetten, een machine deze P-treinen te behouden tijdens de instellen, afstellen of een kwestie weken van juli en augustus waarin afhandelen, regelen of een plan forenzen niet massaal met vakantiep gaan. uitwerken, een dossier bijwerken 266 Over de kweekbiologie van tong was de winter/zomer echter weinig bekend, zodat we die zelf Een paar maanden geleden hebben we de hebben moeten op punt stellen. – Fedra, Nederlandse wonderknaap Wouter Bos in mei 2002 het putje van de winter naar het volk zien De tartaar van verse tonijn heeft hij zelf op toestappen, met een containertje warme punt gezet en is een variatie op de vroeger chocolademelk op de rug, waaruit hij op zo populaire tartaar van zalm. – Weekend straat dan een bekertje tapte voor de Knack, 14-08-2002 mensen. – DS, 08-03-2003 - het staat op punt, het is in orde - het putje van de nacht, holst van de De kernspelers die bleven, zijn gegroeid, nacht de nieuwkomers blijken stuk voor stuk Als kapitein van het Belgische Fed Cup- iets aan de groep toe te voegen, de sfeer team stond Ivo Van Aken graag in het is prima en het spelsysteem staat op punt. putje van de nacht op om de wedstrijd – HN, 14-08-2002 van Kim Clijsters live op televisie te ➔ lijn, oppuntstelling, rondpunt bekijken, en hij zag haar tactisch een heel verstandige wedstrijd tegen Serena punten (puntte, gepunt) Williams spelen. – DM, 13-11-2002 • prikken, door een prikklok je - in het putje van mijn hart, in het aanwezigheid registreren diepste van mijn hart pupiter (de, -s) PVBA (de, -'s) • lessenaar • afkorting van: Gerrit Komrij is de aandacht duidelijk personenvennootschap met beperkte beter gewoon en hoogdravend declameert aansprakelijkheid, nu: BVBA hij zijn poëzie vanachter een pupiter in het Bart Peeters zelf heeft overigens begin auditorium van het Koninklijk Museum jaren tachtig iets soortgelijks gedaan in voor Schone Kunsten. – DS, 16-09-2002 het jeugdprogramma Pvba Elektron. – DS, • bureau 26-07-2002 ➔ BVBA put (de, -ten) • (graf)kuil - wie een put graaft voor een ander, valt er zelf in, wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in Wie een put graaft voor een ander valt er zelf in. Deze wijsheid gaat ten dele op voor mevrouw J. Het enige verschil is dat mevrouw J. van '96 tot '99 putten heeft gegraven voor zichzelf. Ze schreef meerdere ongedekte cheques uit, liet dure hotelrekeningen voor wat ze waren en reed met voertuigen die ze niet kon betalen. – HN, 18-06-2002 - iemand in de put steken, iemand begraven - dat heeft hem in de put geholpen, dat heeft hem de das omgedaan, dat was zijn dood putje (het), putteke (het) - diepste, midden, hartje: het putjep van 267 • beoordeling, het punten, cijfers geven Franky Vanderhaeghe uit Elverdinge (Ieper) wordt door de culinaire gids Gault Millau Benelux uitgeroepen tot de meest beloftevolle jonge restaurateur van België in 2003. Bij het verschijnen van de gids 2003 zal hij ook weten welke quotatie zijn q restaurant zal krijgen. – HV, 19-10-2002 quaestor (de, -en) quoteren (quoteerde, gequoteerd) • persoon belast met het beheer • beoordelen, punten, cijfers geven, en de praktische regelingen in waarde bepalen Kamer en Senaat 'De kandidaten nemen een namiddag Een sofisme, meent VLD-senator Jacques lang deel aan allerhande activiteiten zoals Devolder, die als quaestor verantwoorde- zingen, dansen, gezelschapsspelen en lijk is voor de rekeningen van de Senaat. – worden gequoteerd op hun interactie. DM, 14-12-2001 Omstreeks 18 uur maakt de Stedelijke Raad voor Feestelijkheden de winnaar quarté (de, -s) bekend', weet de voorzitter. – LN, 21-12- • weddenschap op de eerste vier 2002 paarden in een wedren Paardenrennen – Kuurne – Opbrengsten quotering (de, -en) maandag – […] Quarté: In volgorde: • beoordeling, cijfer, punt, waarde- 920,00. Niet in volgorde: 40,00. Bonus: bepaling 1,00. – GvA, 14-01-2003 Bandenfabrikant Michelin zoekt al een tijdje naar een nieuw publiek voor zijn quasi (bw.) reisuitgaven. De rode restaurant- en • in België ook: nagenoeg, vrijwel, hotelgidsen zijn licht aangepast; ze bijna, ongeveer [in Nederland: bevatten nu niet alleen meer de pure 'schijnbaar, zogenaamd] quotering en de praktische informatie, 'Zo goed had ik het zelf niet verwacht', maar een stukje evaluerende tekst per lachte de Antwerpse ouderdomsdeken restaurant en hotel. – DS, 21-12-2002 van het vrouwentennis heel ontspannen. 'Ik ben heel sterk begonnen, alleen bij 3-0 in de eerste set en bij het begin van set twee kreeg ik wat weerwerk.' Het dient gezegd: Callens speelde quasi foutloos en vond moeiteloos de zijlijnen (20 winners!). – GvA, 15-01-2003 quorum (het) • vereiste aantal stemmen Hoe groter de kieskring, hoe groter de kans dat kleine partijen zetels halen en dat de versnippering doorzet. Om dat tegen te gaan, wil de regering het te behalen quorum vervangen door een kiesdrempel van vijf procent. – DS, 16-04-2002 quotatie (de, -s) q 268 radiopost (de, -en) • radiozender, zender In 1999 werd bij Robert een tumor in de rug vastgesteld. Hij werd succesvol geopereerd maar kon niet meer mee op interventie. Sindsdien bemant hij de radiopost en loodst hij de voertuigen via raadgever ➔ fiscaal de zender naar het juiste adres. – HN, r 03-12-2002 raadpleging (de, -en) • consultatie, spreekuur raisonnabel (bn. en bw.) Borstkankerconsulenten zullen in hun • redelijk, verstandig raadpleging daarom meer rekening Grootouders kunnen zich bezighouden moeten houden met individuele risico's. – met het liefdevol opvangen van hun DS, 26-08-2002 kleinkind zonder continu te moeten • consultatiebureau denken 'ik moet ervoor zorgen dat die jongen ooit een raisonnabel mens wordt raap die zijn plaats kent in de maatschappij'. - in iemands rapen zitten, iemand Als ouder moet je soms harder zijn dan je concurrentie aandoen, onder hart je ingeeft. – DM, 24-04-1999 iemands duiven schieten raisonneren (raisonneerde, raapappel (de, -s) geraisonneerd) • afgevallen appel • redeneren De vrouw wordt dan de kruik waarin het raar (bn. en bw.) pneuma van de man wordt uitgerijpt. in België ook: Vandaar de rationaliteit van de man: hij • zeldzaam kan raisonneren tegenover het gevoel dat • zelden de vrouw heeft van het leven, maar dat - raar of zelden, zelden of nooit haar altijd terugvoert naar de oude Op het containerpark komen blijkbaar raar familiewet. – DM, 15-11-2000 of zelden mensen tegen sluitingstijd. Dat • praten, babbelen is uitgezonderd donderdag tot 18 uur en vrijdag zelfs tot 19 uur open. Je kan er ook raisonneur (de, -s) zaterdag terecht tot 15 uur. – HN, 10-01- • babbelaar, causeur 2003 • dwarsdrijver radiateur (de, -s) raken ➔ geraken • radiator, toestel om een vertrek te verwarmen, vooral als onderdeel van raket (het & de, -ten) de centrale verwarming • tennisracket • radiator, koeler van automotor De vergiftiging van de kinderen kon rakkeren (rakkerde, gerakkerd) volgens de raad niet spontaan zijn • stoeien, ravotten opgetreden toen de auto zonk en het • wild zijn water zich vermengde met de giftige Wilmots (2): gebrek aan wedstrijdritme stoffen in de accu of de radiateur van de betekent bij hem niet dat hij geen auto, zoals de verdediging had aange- negentig minuten kan blijven rakkeren. voerd. De lijst met bewijzen was volgens Was daardoor belangrijk maar niet altijd de Krijgsraad lang. – DM, 01-03-2002 even gelukkig. – HN, 01-03-2001 r269 ralenti (de) 30-05-2002 • laagste toerental van een motor Verrassing alom: de auto die de hoek om rang (de) schuift – de achtersteven net iets eerder in België ook: dan de neus – is niet de Ford Focus van • rij personen Colin McRae, wel de Mitsubishi Lancer - de rangen, groep personen met een van Tommi Makinen, nochtans twee gemeenschappelijk doel minuten na de Schot vertrokken. En dan, • soldaten in het gelid dertig seconden later, bijna op ralenti, - de rangen sluiten, de gelederen sluiten Colin McRae. Stilletjes aan het sterven, Agalev en Ecolo houden vandaag een net zoals zijn Focus. – GvA, 22-01-2001 gemeenschappelijke zitting van hun politieke raad. Daarop zullen ze elkaar rammel (de, -s) plechtig beloven dat ze ook na de • klokkenspel, beiaard parlementsverkiezingen van volgend jaar • gebabbel, geklets hun rangen gesloten houden. Die hernieuwing van de huwelijksbelofte komt rammelgat (het, -ten), rammelkont er wel op een moment dat enkele (de, -en) moeilijke dossiers de onderlinge trouw • babbelaar, kletskous, kletsmajoor onder druk zetten. – FET, 07-12-2002 rammeling (de, -en) rap (bn. en bw.) • pak slaag, pak rammel • in België vaak voor: snel, vlug, gauw Eigenlijk was ik het soort kind dat ik of slim, pienter, schrander vandaag met graagte een ferme Het is een afsluiter van al het lekkers dat rammeling zou geven. U kent ze ook wel, we gegeten hebben tijdens de feestdagen die ettertjes die zich op de grond gooien en tegelijkertijd een nieuwjaarsgeschenk wanneer ze hun gedacht niet krijgen. Ik voor onze klanten, want de eerste vis kan ze niet verdragen. – HN, 30-12-2002 krijgen ze gratis. Ze worden geserveerd met een pellepatat en zelfgemaakte rampenschade (de) lookboter. Dat ruik je nog het meest als je • schade als gevolg van een ramp, 's anderendaags beneden komt, dan ben rampschade je rap wakker van de geur. – HN, 14-01- Nadat het halve land in augustus en 2003 september 2002 blank stond, benadrukte - dat is een rappe, een vlugge of een premier Verhofstadt dat de wet voor een slimmerik verplichte verzekering voor rampenschade er snel zou zijn. Iedereen zou een extra rapelingen (de) som neertellen waardoor je ook automa- • afgevallen vruchten, afval tisch gedekt bent tegen natuurrampen zoals wateroverlast. De wet laat echter rapen langer dan voorzien op zich wachten. – - dat ligt voor het rapen, voor het DM, 03-01-2003 grijpen Het bewijs ligt voor het rapen bij randbemerking (de, -en) Nguelack Peul, een dorp op een uur van • kanttekening Saint-Louis. – HN, 04-05-2002 Toch ook nog een randbemerking: je mag - een kou rapen, kou vatten dan ogenschijnlijk legaal bezig zijn, - een les rapen uit iets, lering trekken uit zolang de eigenlijke economische iets activiteit zich in België afspeelt, ben je aan de Belgische wetgeving onderhevig. rappigheid, rapte Alleen: wie zal het controleren? – FET, - in de rappigheid, in de rapte, in de r270 gauwte, in de haast, in zeven haasten maar iedereen haalde wel eens katten- Alles samen ben ik er een dagje mee bezig kwaad uit hé', lacht Modest. – LN, 12-06- geweest: veel te weinig om een echt goede 2002 score te halen op het dictee, maar ik heb in de rapte toch woorden geleerd die ik razend (bn.) anders fout zou hebben geschreven. In - een razende hond, hond die aan totaal heb ik 52 fouten gemaakt, dat is niet hondsdolheid lijdt, een dolle hond weinig, maar ik ben al zeer tevreden dat ik Een razende hond heeft zaterdagmiddag geen enkele dt-fout heb gemaakt. – LN, een 49-jarige vrouw uit Berchem het 18-12-2002 ziekenhuis in gebeten. Het slachtoffer bezocht rond 11 uur een bevriend paar in rat (de, -ten) de Belcrownlaan. Het paar heeft er een • stakingsbreker steenkapperij die wordt bewaakt door Twee COC-afgevaardigden zijn intussen twee rottweilers. – HN, 08-04-2002 komen opdagen en pikken het niet dat we met een rat praten. 'Bij ons moet u zijn. razernij (de) Niet bij hem,' klinkt het op een • in België ook: hondsdolheid onverbiddellijke leraarstoon. – BvL, 02-12- 2000 reaffectatie (de, -s) • herplaatsing, herbenoeming rateren (rateerde, gerateerd) in een andere afdeling of sector, van • missen, niet treffen, mislopen een werknemer in een bedrijf, in • zakken voor een examen overheidsdienst of in het onderwijs, • iets verknoeien omdat hij werkloos is geworden De kustploeg klom op voorsprong via Soepele pensioenregeling, inspraak bij Deham die een vlotte aanval afrondde. reaffectatie, partners en burgerpersoneel Zelfs een tweede doelpunt lag binnen kunnen zowel in Duitsland als in België bij bereik, maar het werd gerateerd door speciale cellen terecht voor sollicitatie- gebrek aan ervaring. – LN, 03-09-2002 training en outplacement. – DM, 18-05- • overslaan van een motor 2002 rats (bw.) realisatie (de, -s) • vlug, snel • regie of productie van een film, • plotseling, ineens televisieprogramma of toneelstuk • helemaal, volledig Dat ik de komst van Nonkel Maurice en realisator (de, -s & -en) Tante Suzanne verbeidde, die 's avonds • regisseur of producer van een film, zouden komen klaverjassen en intussen televisieprogramma of toneelstuk verhalen zouden vertellen, bijvoorbeeld Daarna was ik realisator van het nieuws over Nonkel Zif, een gepensioneerd bij de regionale zonder ATV. – HN, 05-04- machinist. Zif, hoe die ooit eens, en 2002 uiteraard op een kerstavond, met zijn trein een of andere sukkelaar zijn kop der recht (bw.) rats van af! gereden had. – DS, 19-12-2002 • rechtop, overeind, omhoog - recht over ➔ rechtover rattenkot (het) In de Brusselse Wetstraat, recht over de • krot gebouwen van het Europese parlement, 'Het rattenkot, eigenlijk een kolenkot, ken brandde maandagvoormiddag een wagen ik ook. Daar werden we ingestoken als we uit. Een man die in de wagen zat, stout waren. Maar daar heb ik niet veel overleefde de brand niet. – GvA, 14-01- gezeten hoor. Ik was een brave jongen, 2003 r271 - recht op spreken hebben, recht van • opstaan, (gaan) staan, overeind spreken hebben komen ➔ vuist • (rechtop) staan - recht blijven staan, blijven staan, niet rechtaf (bw.) gaan zitten - iets rechtaf zeggen, iets ronduit Als haar stem in dat nummer niet op punt zeggen, zonder omwegen, rechtuit staat, heeft dat een reden. 'Toen het - rechtaf gezegd, ronduit gezegd nummer werd opgenomen had ik een zware verkoudheid. Ik kon niet recht rechtbank ➔ aanleg blijven staan en dus heeft men de micro aan mijn bed gebracht. Ik lag letterlijk op rechtdoor (bw.) mijn doodsbed en dat draagt bij tot de • rechtuit, ronduit, openhartig sfeer van het nummer.' – DM, 04-11-2000 - rechtdoor gezegd, ronduit gezegd - sta recht!, sta op! Lieden die het kunnen weten, propageren dat we meer moeten leren voor elke rechtstreeks (bn. en bw.) verplaatsing het gepaste voertuig te - rechtstreekse belastingen, directe gebruiken. Rechtdoor gezegd, geen belastingen koffiekoeken meer halen bij de bakker om In Sint-Niklaas zijn we niet van plan de de hoek met de auto. Dat is een terechte rechtstreekse belastingen te verhogen. De vingerwijzing. – HN, 23-11-1999 onroerende voorheffing ligt met 1325 beneden het Vlaamse gemiddelde. Voor rechtover (vz. en bw.) de personenbelasting zullen we zorgen • tegenover, aan de overkant dat de burger evenveel betaalt als tijdens Uitbaatster van het rechtover gelegen café de vorige legislatuur. – HN, 29-10-2001 De Duifkens Martine Verhaeghen (foto) had drie jaar geleden een nieuwe mantel rechtzinnig (bn. en bw.) voor de stichter van de KNS laten maken. • oprecht, openhartig – HV, 24-12-2002 De kiezer wil beleidsmensen die Een delegatie van oppositiepartij SAMEN rechtzinnig politiek bedrijven en geen heeft donderdagmorgen de barre leiders die vooral eerst aan zichzelf weersomstandigheden getrotseerd voor denken. – LN, 05-10-2001 een symbolische protestactie bij de villa Van Heule, rechtover het oud-gemeente- rechtzinnigheid (de) huis. – GvA, 13-12-2002 • oprechtheid, openhartigheid Vooral het gemis aan rechtzinnigheid zat rechtspringen (sprong recht, me dwars. Een echte politicus moet een rechtgesprongen) beetje een muilentrekker zijn. Dat was niet • opspringen, overeind springen aan mij besteed. – HN, 16-09-2000 Echtgenoten die om de haverklap vragen of het al wat beter gaat, of overbezorgde reclamatie (de, -s) familieleden die bij een vingerknip • klacht, protest, bezwaar rechtspringen om de afstandsbediening of Johan xxx, de flamboyante chef van xxx in een glaasje fruitsap te halen, bewijzen de het centrum van Antwerpen, valt com- zieke eigenlijk geen dienst. Ze zorgen pleet uit de lucht als we hem commentaar ervoor dat de patiënten zich meer vragen over de halvering van zijn focussen op hun miserie en dat helpt het Michelin-sterren. 'Niemand heeft me wat genezingsproces niet. De pijn lijkt erger te gezegd. Mijn zaak draait als een trein, ik worden. – LN, 07-11-2002 ben nog altijd dezelfde, aan de kwaliteit is niets veranderd. Ik kan er verder weinig rechtstaan (stond recht, rechtgestaan) over zeggen. Ik laat elke klant persoonlijk r272 uit, ik heb nooit een reclamatie gehoord.' plasticzak. – HN, 28-11-2002 – LN, 28-01-2000 recuperatie (de) reclamepaneel ➔ paneel • het herwinnen van bruikbare stoffen uit gebruikt materiaal reclameren (reclameerde, • herstelvermogen in de sport gereclameerd) • het terugkrijgen, terugverdienen van • klagen, protesteren, tegensputteren, geld mopperen Debby is al gaan reclameren. Ze pikt het recuperatiedag (de, -en) niet dat ik als boeman wordt geprofileerd, • rustdag want onze goede momenten worden 'Bweh, dat kan je moeilijk een rustdag nooit getoond. – LN, 13-12-2002 noemen', zegde Axel Merckx. 'Eerst een Tegen mijn vrienden heb ik altijd gezegd: beetje vliegen, dan eten en losrijden en 'Voor we hierover gaan reclameren, tegen dat je denkt dat je wat kan doen, is moeten we eerst zelf gaan kijken en zo'n dag voorbij. Ik hou daar niet van. Een luisteren.' – DM, 03-12-2002 echte recuperatiedag is wat anders', aldus de Monegask die vader Eddy over de vloer recommandé (de, -s) kreeg. – HN, 17-07-2002 • aangetekende brief • vakantiedag, atv-dag Wie al een pensioen heeft, hoeft zich geen Wanneer een feestdag in het weekend valt, zorgen te maken. Zelfstandigen, die in de neemt men in de bouw voor of na het komende maanden met pensioen willen, weekend een recuperatiedag. – LN, 22-06- zitten des te meer met vragen. Dat geldt 2002 in het bijzonder voor degenen die 'Normaal heeft het personeel een 38- hoopten op 1 februari hun eerste pensioen urenweek, maar het werkt veertig uur per te ontvangen. Velen hebben nog geen week. Dat leidt tot één recuperatiedag per aangetekend schrijven over hun pensioen maand. En dat wil de stad nu afschaffen', ontvangen, en dus is ook nog geen zegt Cloof. – LN, 21-02-2002 opdracht tot uitbetaling gegeven. Tussen de 'recommandé' waar nu duizenden op recupereren (recupereerde, gerecu- wachten en de eerste uitbetaling verloopt pereerd) normaal zes weken. – LN, 28-01-2002 • herwinnen, terugwinnen van bruikbare stoffen uit gebruikt reconversie (de) materiaal • omschakeling, herstructurering We proberen de eigenaars alsnog onder Werkloosheid, verpaupering, criminaliteit, druk te zetten om de gebouwen zelf af te Charleroi heeft zijn imago niet mee. Toch breken. Dat is het voordeligste voor beide gaat het volgens insiders goed met de partijen. Zij kunnen eventueel hun stad. De industriezones lopen vol, de materiaal recupereren en wij moeten geen luchthaven breekt records, de reconversie afbraakkosten betalen. – DM, 03-05-2000 slaagt. – DM, 27-08-2002 • weer op krachten komen, zich • heroriëntatie, omscholing herstellen Het valt goed mee. Niet dat ik resultaten recto behaal, maar ik geniet er enorm van. Na - recto verso, dubbelzijdig twee minuten ben ik gerecupereerd van Wij zijn ook gewonnen voor het her- een wedstrijd, terwijl ik vroeger totaal gebruiken van o.a. speelgoeddozen, kapot zat. Ik kan weer in de tuin werken, papier recto verso gebruiken, stoffen fitnessen: een wereld van verschil. – GvA, zakdoeken en geen papieren, een stoffen 14-01-2003 boodschappentas of een herbruikbare • geld terugkrijgen, terugverdienen r273 'Dat fonds kan de door waterellende 2003 getroffen inwoners van de gemeente nu al • groepshoofd in een toernooi van vergoeden in afwachting van een teamsporten tussenkomst van het federale rampen- fonds', verduidelijkt Anciaux. 'Uiteraard reekswinnaar (de, -s) kan dat geld nadien gerecupereerd • groepswinnaar worden via het rampenfonds.' – LN, Plots zijn de Belgen, ondanks de magere 14-01-2003 resultaten voordien, weer kandidaat- reekswinnaar: een zege tegen Schotland recyclage (de) volstaat. Het wordt niets. De Rode Duivels • recycling, hergebruik spelen slap en gaan met 2-0 de boot in. – In België is gekozen voor recyclage, en GvA, 06-09-2002 toegegeven, men heeft daarin grote vooruitgang geboekt. – DM, 27-08-2002 referendaris (de, -sen) • bijscholing, herscholing • hoofdgriffier van een recht- bank, medewerker-jurist van de recyclagepapier (het) rechters [ambtenaar van een • kringlooppapier bepaalde rang in Nederland] Zes rechters behoren tot de Nederlandse recycleren (recycleerde, taalgroep, zes tot de Franstalige. Elke gerecycleerd) taalgroep bestaat op haar beurt uit drie • recyclen, hergebruiken rechters met juridische achtergrond Hoewel veel landen al serieuze inspannin- (hoogleraar in de rechten, magistraat bij gen leveren om gebruikte materialen te het Hof van Cassatie of de Raad van State, recycleren, hebben we nog altijd veel te referendaris bij het Arbitragehof) en drie veel nieuwe grondstoffen nodig. – LN, rechters die als gewezen parlementslid 11-01-2003 een ervaring van ten minste vijf jaar hebben. – DS, 15-07-2002 redplank (de, -en) • redmiddel, reddingsplank, reddings- referentie boei ook - uw referentie [op brieven], uw Het OCMW is voor die mensen een kenmerk redplank, dan moet je snel reageren. – DS, 14-08-2002 referte (de) - de laatste redplank, het laatste • kenmerk [op brieven] redmiddel referteloon (de, -lonen) reeks (de, -en) • referentieloon, loon dat als referen- • afdeling, klasse, categorie, poule, tiepunt voor het bepalen van andere serie in de sport lonen wordt genomen ➔ einde De subsidie is een uitvloeisel van CAO 26 uit 1975. Personen met een handicap die reekshoofd (het, -en) werken in een normaal arbeidsregime, • geplaatste speler in het tennis moeten hetzelfde minimum- of De als vijfde reekshoofd geplaatste referteloon ontvangen als een valide Spanjaard Carlos Moya is in de tweede werknemer. – DM, 12-06-2001 ronde van de Australian Open verrassend uitgeschakeld. De Amerikaan Mardy Fish, refter (de, -s) het nummer 77 op de Entry List, dwong • eetzaal van een school, kantine van Moya tot een knieval na een vijfsetter: 3-6, een bedrijf 7-6 (10/8), 6-4, 4-6 en 6-2. – Metro, 16-01- De drie kleuterklassen, refter, speelplaats r274 en het speelpleintje stonden blank en waar hij midden september start met de waren met een enorme smurrie bedekt. – opleiding regentaat Nederlands-Engels- LN, 27-08-2002 godsdienst. – DM, 21-08-2002 regel (de, -s) regentes (de, -sen) • in België ook: liniaal, meetlat • lerares die lesgeeft aan de - zich in regel stellen, zijn zaken lagere klassen van de middelbare regelen, zijn verplichtingen nako- school men Het nieuw initiatief start kleinschalig. Het 'Vreemd dat er zoveel trammelant voor staat in de beginperiode alleen open voor een nummerplaat wordt gemaakt', zegt de leerlingen van het vierde, vijfde en juridisch adviseur xxx. 'De fabrikanten, zesde leerjaar. Voor een deskundige invoerders en de andere professionals begeleiding zorgt Marijke Van hebben zwaar geïnvesteerd om aan de Droogenbroeck uit Lebbeke. Zij is vraag te kunnen voldoen. Daarnaast regentes plastische opvoeding. – GvA, hebben al 400.000 automobilisten zich in 09-01-2003 regel gesteld met de nieuwe reglemen- tering.' – DM, 19-01-2002 regenvlaag (de, -vlagen) - in regel zijn met, in orde zijn met, aan • in België ook: regenbui alle voorwaarden voldaan hebben xxx en yyy, de twee spelers uit Guinea die regeringsraad (de, -raden) bij Berchem aangesloten waren maar dit • vergadering van alle ministers seizoen niet in competitie meespeelden, en staatssecretarissen onder het zullen ook in de toekomst niet voor geel- voorzitterschap van de eerste zwart aantreden. Het contract met yyy minister werd opgezegd en xxx was niet in regel Het regeringsconclaaf dat vanochtend met zijn verblijfsvergunning en werd het begint, werd ook gisteren nog in een land uitgezet. – HN, 09-01-2003 politiek kernkabinet voorbereid. Zoals - een gevecht in regel, een heus gevecht, bekend was de bedoeling van deze een formeel gevecht tweedaagse regeringsraad dubbel: de begroting weer in evenwicht brengen en regenscherm (het, -en) de economische bedrijvigheid aanzwen- • paraplu gelen zodat ook de werkloosheidscijfers In plaats van het klassieke orkestje gedrukt kunnen worden. – DS, 13-02-2002 werden de beschikbare euro's uitgegeven aan schminktoestanden voor kinderen, regie (de) maar buiten de echte liefhebbers met • openbaar nutsbedrijf, regenscherm bleef de opkomst beperkt. – overheidsbedrijf, staatsbedrijf: HN, 27-08-2002 de regie der luchtwegen, de regie der gebouwen regent (de, -en) Meteen heeft Belgocontrol, dat in 1998 • leraar die lesgeeft aan de ontstond uit de opsplitsing van de lagere klassen van de middelbare voormalige Regie der Luchtwegen, een school, tweedegraadsleraar van de meest geavanceerde opleidings- centra in Europa. – FET, 18-06-2002 regentaat (het, -taten) • niet-academische opleiding regiem, regime (het) tot leraar aan de lagere klassen van • dieet: op regime staan, een regime de middelbare school volgen Steven is op weg naar de Katholieke Voor wie problemen heeft met over- Hogeschool in het hartje van Brussel, gewicht is de eindejaarsperiode steeds r275 weer een bijzondere uitdaging. Sergio trok 08-02-2000 naar De Oase, een school waar volslanke kinderen een apart regime volgen. – GvA, Rekenhof (het) 31-12-2002 • college dat toezicht houdt op het beheer van de rijksmiddelen, reglement ➔ orde Rekenkamer De Brusselse gewestregering is niet van reis plan de enkele miljoenen euro kijk- en - van een kale reis thuiskomen, van een luistergeld op te strijken die ze volgens koude kermis thuiskomen het Rekenhof van de Vlaamse en de Wie geen ticketje reserveerde voor Franse Gemeenschap kan krijgen. – FET, Graceland, komt van een kale reis thuis. – 07-08-2002 LN, 16-08-2002 ➔ geleid, rond rekeninguittreksel (het, -en) • dagafschrift, bankafschrift reisagentschap (het, -pen) • reisbureau rekenplichtige (de, -n) Lommel ging wel in op de aanbieding van • in België ook: boekhouder, accoun- een sponsor om naar het zuiden te tant trekken. 'Onze stage in het Turkse Belek Daarnaast wordt de functie van reken- kost ons niets', zegt manager Gaston xxx. plichtige van de zone voor 100 % en de 'Alles wordt gesponsord door een functie van zonaal secretaris voor 50 % reisagentschap. Ik moet wel eerlijk zeggen gesubsidieerd. – HN, 11-12-2002 dat als we het zelf hadden moeten betalen, we niet op winterstage waren rekker (de, -s) gegaan.' – HN, 03-01-2003 • elastiek • snelbinder reisbijstandsverzekering (de, -en) Gedurende een maand ontvangen zij • reisverzekering gratis: een nieuwe plooi- of stadsfiets, Want natuurrampen, en dus ook uitgerust met een vast slot en een U-slot, wateroverlast, vallen buiten de reis- een rekker en eventueel een helm en een bijstandsverzekering. – HV, 14-08-2002 fluoshirt. – Fedra, april 2002 reisduif (de, -duiven) rekkertje (het, -s) • postduif • elastiekje Vooral de grote vraag uit Taiwan, Japan, de In hun versie van De Vier Weverkens VS, Zuid-Afrika en nu ook meer en meer gebruiken ze een speelgoedvliegtuigje als China dreef sinds de jaren tachtig de instrument, een vliegtuigje dat je kan prijzen de hoogte in. De Belgische reisduif opwinden met een rekkertje en als je het is daar geliefd, omdat hij de snelste ter loslaat een geluid maakt. – HN, 14-11- wereld is. Jaarlijks vliegen verschillende 2002 charters met duivenmelkers naar Taiwan of China om duiven te verkopen. – DS, reklaam (de) 16-11-2002 • reclame Vroeger, toen een slager nog een reiskaartje (het, -s) beenhouwer was, zag je ze in winkelstra- • kaartje, reisbiljet ten nog wel eens op de stoep staan: jolige, Wat eerst en vooral moet gebeuren is de uit triplex gefiguurzaagde varkentjes. Ze frequentie van de bussen en het aantal hadden een servet omgeknoopt en wilden verbindingen gevoelig opvoeren en een dolgraag opgegeten worden. Daarom reiskaartje betaalbaar houden. – HN, prezen ze zichzelf aan met de slogan: r276 Kwaliteit is onze reklaam! – Knack, 30-05- • het inlopen van een achterstand, het 2001 inhalen van een mededinger, herstel Een zwakker dan verwachte remonte in de relais (het) VS, de belangrijkste Japanse exportmarkt, • in uitgesteld relais [van tv-program- zal verder wegen op de zwak acterende ma's], niet rechtstreeks uitgezonden Japanse economie, verwachten analisten. Geïnteresseerde zenders zullen dan – FET, 27-08-2002 kunnen kiezen uit verschillende pakketten: rechtstreekse uitzending, in uitgesteld remonteren (remonteerde, relais, enkel ruime samenvattingen geremonteerd) enzovoort. – HN, 26-08-2002 • een achterstand inlopen, een mededinger inhalen, zich herstellen relance (de) Bij winst is Maaseik groepswinnaar en is • herstel, heropleving de kwartfinale dus een feit. In geval van 'De relance die wij in de tweede helft van verlies kan Sofia de ploeg van trainer 2002 hadden verwacht, is er niet Kristiansson nog remonteren en wordt het gekomen. De dip duurt nu al erg lang. voor de Maaslanders trillen tot na de Sommige bedrijven beginnen echt naar aartsgevaarlijke slotspeeldag (op 22 adem te happen.' – FET, 15-01-2003 januari) in Czestochowa. – GvA, 15-01- • stimulering, het weer op gang 2003 brengen remork (de, -en), remorque (de, -s) relax (de, -en) • aanhangwagen • verkorting van relaxzetel Edmonds zoon Bernard heeft zich een jong schaap aangeschaft en als de tijd rijp relaxeren (relaxeerde, gerelaxeerd) is, haakt Edmond zijn overdekte remork • relaxen, zich ontspannen achter de auto en rijdt samen met Bernard Rusten, relaxeren is een oplossing, maar naar vriend Jef om er de ram te gaan dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. – halen. – BvL, 16-08-2002 LN, 06-07-2002 'We doen al achttien jaar mee met twee praalwagens', vertelt voorzitter Freddy xxx, relaxzetel (de, -s) 'maar we zijn eigenlijk begonnen met een • relaxfauteuil, luie stoel personenwagen, dan werd dat een De kamers stralen een huiselijke sfeer uit personenwagen met een remorque en en bevatten een elektrisch bed met nog later één grote praalwagen. Dit jaar donsdeken, een tv en een zithoek met een zijn we present met twee praalwagens en relaxzetel. Daarnaast is er een douche, drie personenwagens'. – HN, 17-05-2002 waarin de vermoeide patiënt zich kan neerzetten. – LN, 17-01-2003 remplaçant (de, -en) • vervanger, waarnemer remgeld (het) Van de individualistische onderzoeker • eigen bijdrage voor genees- voor wie het denkbaar was 'dat alle kundige verzorging, deel van het bewegingen van de zee in één omvattende bedrag dat niet door de ziekteverze- formule zouden kunnen worden kering wordt terugbetaald beschreven' evolueert hij naar de graaf die Daartoe volstaat het voor prestaties zijn remplaçant voor de militaire dienst zonder voorschrift het remgeld met vijf gaat bezweren geen dienst te nemen procent op te trekken en informatie te omdat hij vreest voor zijn leven, en die dat verspreiden. – DS, 20-08-2002 gevaar weer zelf wil lopen. – DM, 15-05- 2002 remonte (de) r277 rentabiliseren (rentabiliseerde, Het is de start van een resem grote gerentabiliseerd) investeringen in Antwerpen en van een • rendabel maken heel mobiliteitsplan. – DM, 05-08-2002 Op die manier wordt het voor de • menigte, massa, hoop exposanten ook gemakkelijker om de huur - een hele resem, een hele hoop van een dure stand te rentabiliseren. – - bij resems, in massa's, bij de vleet DS, 18-02-2003 reservatie (de, -s) repertoriëren (repertorieerde, • plaatsbespreking, voorverkoop, gerepertorieerd) reservering • inventariseren De zanger treedt morgen om 20 uur op in Dit genootschap heeft het opsporen, cultuurcentrum De Moelie in Linkebeek. repertoriëren, bundelen en voor publicatie De toegang bedraagt achttien euro. Meer voorbereiden van zeldzame en onbekende info of reservatie op het nummer 02/ teksten van Jean Ray als doel. – DS, xxx.xx.xx. – LN, 17-01-2003 20-02-2003 resident (de, -en) repertorium (het, -ria) • inwoner, bewoner, bewoner van een • repertoire van een muziek- of bejaardentehuis toneelgezelschap, een kunstenaar De resident van rusthuis Zoetenaard werd enz. getroffen door een beroerte en kan Tenslotte is er volkskunstgroep die Boose sindsdien niet meer spreken. Om toch te uit Izegem die volksdans, instrumentale kunnen communiceren, kreeg hij een volksmuziek, gemengd zingen en vlaggen- spraakcomputer. –LN, 25-03-2003 zwaaien in zijn repertorium heeft. – HN, 08-08-2002 residentie (de, -s) • (luxueus) flatgebouw replikeren (replikeerde, In de Houthulstse deelgemeente Merkem gereplikeerd) werden 17 nieuwe serviceflats in residentie • repliceren, antwoorden De Rozenkouter voorgesteld. – LN, 17-01- Vooraleer Turnhout opnieuw compleet 2003 stond, waren de bezoekers al tot 12-9 genaderd. De thuisploeg panikeerde, begon overhaast af te werken en dat gebrek aan geduld gaf de Oost-Vlamingen telkens de gelegenheid om te replikeren. – residentieel (bn.) HN, 15-05-2002 • luxueus, chic De straat heeft een residentieel karakter, repressie (de) maar er bevindt zich ook een school (MPI • bestraffing van collaborateurs Zonneken) en een garage. – GvA, 14-08- na een oorlog, vooral na de Tweede 2002 Wereldoorlog - residentiële wijk, dure buurt, dure Of met andere woorden: de klemtoon in woonwijk, villawijk de Vlaamse collectieve herinnering moet - een residentiële ligging, landelijk, met verschuiven van 'verzet, collaboratie en veel groen repressie' naar 'nazigruwelen en Vlaamse - residentiële caravan, luxueuze ontvoogdingsstrijd'. – Knack, 07-08-2002 stacaravan resem (de, -s) • rist, tros van vruchten • rist, reeks r278 respecteren (respecteerde, gerespec- dat een goede en een slechte zaak. Goed, teerd) omdat je dan met enige nostalgie het • voorschriften naleven, in acht nemen veren en piepen van de ressorts kunt De verkoop gebeurt openbaar en de koesteren, slecht, omdat je dan al héél ver verkoopvoorwaarden leggen de koper kunt terugdenken. – BvL, 29-06-2002 geen beperking op wat de bestemming van het gebouw betreft. De koper moet retard (de) enkel de stedenbouwkundige voorschrif- - in retard zijn, te laat zijn, vertraging ten respecteren als hij aan het gebouw hebben wat wijzigt. – GvA, 26-07-2002 retorica (de) responsabiliseren • hoogste Latijnse (responsabiliseerde, klas, de zesde klas van het gymna- geresponsabiliseerd) sium • op de eigen verantwoordelijkheid In 1959 maakte ik mijn retorica af en door wijzen, stimuleren dat men zich het schoolpact was er een nood aan verantwoordelijk voelt mensen met universitaire titels. – HN, Vandenbroucke is erin geslaagd de artsen, 27-07-2002 maar ook de andere actoren binnen de sector, inclusief de patiënten, te retouche (de, -s & -n) responsabiliseren. Hij is erin geslaagd • verandering om kleren passend te duidelijk te maken dat er meer geld nodig maken, pomp(werk) is voor gezondheidszorg maar dat meer Terwijl achter de verkoopsruimte zich een geld enkel gewettigd is wanneer de sector dressoirachtige kleedruimte bevindt, werd zelf zijn verantwoordelijkheid opneemt. – de kelder opgevat als een lounge. Ideaal DM, 07-04-2003 om op een pasbeurt of een retouche te wachten. – Knack, 25-09-2002 responsabilisering (de) • het wijzen op de eigen verantwoor- retoucheren (retoucheerde, delijkheid, het stimuleren van het geretoucheerd) verantwoordelijkheidsgevoel • kleren passend maken, pompen Er is een gigantisch probleem van Vooraleer u Anne opbelt om die scheur in bedrijfscultuur én een probleem door het uw zondagse broek te laten herstellen: het ontbreken van financiële structuren. De conserveren is niet hetzelfde als het uittredende burgemeester en schepenen retoucheren van kleren. 'Ik wil textiel niet hebben te weinig moed gehad dat aan te volledig restaureren zoals bij schilderijen pakken. In een organisatie waar geen gebeurt.' – GvA, 13-07-2002 controle, responsabilisering en transpa- rantie is, kan nog meer naar boven retoucheuse (de, -s) komen. – DS, 15-03-2003 • iemand die kleren passend maakt, pompwerkster ressort (de, -s) 'Het is verkeerd te denken dat het voor • springveer, spiraal een retoucheuse volstaat om te kunnen • spiraalmatras, springmatras, naaien', zegt Angèle xxx, die al bijna springbak vijftien jaar in De Witte Draad werkt. Dat is het retoucheatelier van de bekende ressortbak (de, -ken) Antwerpse feest- en bruidskledingzaak • spiraalmatras, springmatras, xxx. – DS, 10-05-2002 springbak Als je 'm zelf nog lijfelijk onder je hebt reumatis(me) gevoeld, die goeie ouwe ressortbak, dan is • reuma(tiek) r279 Naast de traditionele modderwikkel en - rijden aan/tegen 90 km per uur, rijden een fango met vulkaniet, aanbevolen bij met een snelheid van 90 km per uur, reumatisme en verkramping, kunt u de 90 km per uur rijden huid laten inpakken in geitenbotercrème, dat ontstekingsremmend en jeuk- rijf (de, rijven) verminderend is. – Knack, 26-04-2000 • in België vaak voor: hark Met een dertigtal waren ze afgezakt, reuzelen (reuzelde, gereuzeld) gewapend met schop, riek en rijf. Eerste • ritselen, ruisen grote opdracht was het verwijderen van het zwerfvuil en opruimen van brandne- revet ➔ rivet tels en klein snoeihout. De gemeente stelde een container ter beschikking om richel (de, -s) het vuil af te voeren. – HN, 14-10-2002 • vensterbank aan de buitenkant van het raam rijgkoord (het, -en) • lijst, smalle bovenkant van bijvoor- • veter beeld een lambrisering Voor school of werk geeft zo'n corset toch wel een zeer overdressed effect, daarom richting ➔ enkel draag je het overdag met een hemd, voor een meer casual effect. 's Avonds mogen rieken de schouderloze exemplaren uit de kast, • in België vaak voor: ruiken de onvermijdelijke afwerking in fijn Het zaaltje achter manege Far West kantwerk, een rijgkoord als sluiting en een tussen Mol en Meerhout riekt op tache de beauté boven je lip, zullen niet maandag, woensdag en vrijdag naar ontbreken. – DM, 22-08-2001 massageolie en zweet. – HV, 14-02-2004 - iemand niet kunnen rieken, iemand rijhuis (het, -huizen) niet kunnen uitstaan, luchten • rijtjeshuis - daar kan hij niet aan rieken, daar kan Midden in de kamer van een doodgewoon hij niet aan tippen rijhuis in Zaventem stond een grote, zwarte piano. – LN, 21-08-2002 riem - van de riem krijgen, ervan langs rijksmiddelenbegroting (de) krijgen, slaag krijgen • rijksbegroting, staatsbegroting Een 42-jarige vader is aangehouden op Volgens de officiële cijfers van de beschuldiging van mishandeling van zijn Europese Commissie was de rijksmid- vijf kinderen. Brahim J., van Tunesische delenbegroting vorig jaar 'slechts' in afkomst, spaarde de roede niet. Letterlijk. evenwicht, met een overschotje van 61 Zijn kinderen kregen slagen op de miljoen euro, zo goed als nul procent van voetzolen, werden 'als schapen onderste- het bruto nationaal product (gekrompen boven gehangen om van de riem te tot 262 miljoen euro). – Knack, 09-04- krijgen', of hij duwde brandende 2003 sigaretten uit op hun armen. – LN, 29-10- 2002 rijksregister (het) • officieel register van alle rijden personen, ook die uit de in België ook: vreemdelingenregisters, met enige • kruipen van ongedierte: de vliegen informatie en met een identificatie- rijden over tafel nummer • rondslingeren van spullen: hij laat Het is de bedoeling dat de inwoners aan zijn boeken overal rijden de ingang van het containerpark hun r280 identiteitskaart in een controletoestel compact funkarretje droomt. – LN, 31-01- stoppen. Dit toestel is via een internet- 2003 verbinding rechtstreeks verbonden met het gemeentehuis. Daar wordt via de rijvak (de, -ken) gegevens in het Rijksregister gecontro- • rijstrook leerd of de gebruiker een inwoner van De water-, modder en ijsproblemen op de Kortenaken is. Woon je niet in onze gewestweg N 2 Leuven-Diest in Tielt gemeente, dan blijft de slagboom blijven duren. Aquafin voorziet pas onherroepelijk dicht en kom je het park collectorwerken in 2004, om de overlast niet in. – LN, 15-01-2003 op te vangen. Zolang blijven modder en water de weg overspoelen en is bij rijksregisternummer (het, -s) vriesweer één rijvak onbruikbaar. – HN, • persoonlijk identificatie- 15-01-2003 nummer in het rijksregister rijven (reef, gereven) rijkswacht (de) • harken • door het rijk ingestelde Ga in de tuin werken: snoei de haag, maai politie, nu de federale politie, het gras, rijf de bladeren, graaf putten. marechaussee Een uur tuinieren kan u tot 500 calorieën doen verliezen. – LN, 06-11-2002 rijkswachter (de, -s) • raspen • lid van de rijkswacht De rijkswachter, die toen 29 jaar was, rijwoning ➔ rijhuis werd over de middenberm geslingerd. – HN, 04-04-2002 rild(e) (bn.) • slank, tenger rijmen (rijmde, gerijmd) • rijpen, licht vriezen ring (de) • rondweg, ringweg rijnzand (het) Ook aan de Bolivarplaats en de onder- • rivierzand gelegen Amam-tunnel – de aansluiting Momenteel wordt de bodem van de van de Antwerpse ring met de Amerikalei zwemvijver gereinigd en voorzien van een – wordt er de komende weken voort- nieuwe laag rijnzand. – LN, 04-04-2003 gewerkt, al blijft de Amam-tunnel open voor het stadsuitwaartse verkeer. – HN, rijstpap (de) 17-01-2003 • rijstebrij Hemelse klanken, dat wel, die vooral door ringlaan (de, -lanen) de sopranen van het Zweedse koor • rondweg, ringweg geproduceerd worden, maar net als het Gedurende enkele maanden zal de eeuwige lofzingen en rijstpap eten op de Kapellestraat niet bereikbaar zijn met de duur vervelend worden. – DM, 26-08- auto, maar zal men de wagen moeten 2002 achterlaten op een parking in het begin van de straat, dichtbij de ringlaan. – HN, rijtaks (de) 17-01-2003 • jaarlijkse verkeersbelasting van auto's en motorfietsen risico Gezien de kleine cilinderinhoud van de - grote risico's, hoge zorgkosten van motor zijn BIV en rijtaks bijzonder laag en ziekenhuisopname, operatie, ook de prijs van de verzekering is niet revalidatie enz. onoverkomelijk, voor wie van zulk Vanaf 2006 zijn ze onderworpen aan het r281 volledige sociale statuut van de zelfstandi- ritsen (ritste, gerits) gen en hebben ze recht op pensioen, • ervandoor gaan, wegvluchten, gezinsbijslag, ziekteverzekering (grote wegsluipen risico's) enzovoort. – Trends, 27-02-2003 • vlug wegnemen - kleine risico's, gewone zorgkosten van Kers op de taart in opsporings- dokter, apotheek of tandarts programma's is het langverwachte Werknemers zijn verzekerd voor grote én ogenblik waarop de kijker de altijd gereed kleine risico's. Voor de meeste zorg- staande karabijn vanachter het gordijn verstrekkingen betaalt het ziekenfonds het mag wegritsen. – GvA, 01-02-2002 grootste deel van de rekening, terwijl de patiënt zelf alleen het zogenaamde rivet (de, -ten) 'remgeld' moet neertellen. – Knack, 09-10- • klinknagel 2002 - het risico op, de kans op, het risico robotfoto (de, -'s), robottekening van (de, -en) In tegenstelling tot wat algemeen wordt • compositiefoto, montagefoto aangenomen worden de meeste bomen De politie Neteland liet een robotfoto het best gesnoeid in de zomer wanneer ze maken van een van de gangsters. – GvA, volop in blad staan. In de zomer worden 06-08-2002 de snoeiwonden het snelst vergrendeld, waardoor de kans op houtrot en infecties rodage (de) en het risico op waterlotvorming het • het inrijden van een auto, inrij- kleinst is. De slechtste tijdstippen om te periode snoeien zijn het voor- en het najaar - en/in rodage, wordt ingereden wanneer bladeren worden gevormd of • training, voorbereiding in de sport wanneer ze afvallen. – DM, 18-01-2003 Als hij half februari terug kan trainen, heeft hij nog 45 dagen om hard te werken. riskeren De eerste topkoersen dienen dan als • dreigen: het riskeert te regenen 'rodage', in de volgende moet hij Daardoor riskeren mensen die nood aan competitief zijn. – LN, 15-01-2003 informatie, aandacht en steun hebben, in • inwerkperiode de kou te blijven staan. – GvA, 27-08-2002 rodekoorts (de) ristorno (de & het) • roodvonk • terugbetaling, teruggave De oorzaak zou gelegen hebben in het feit STVV zelf rekent op een ristorno van 10 dat ik mijn zus in allerijl naar het zieken- procent. Een maximumbedrag is er huis heb zien brengen met rodekoorts. Ik natuurlijk niet, wie een paar miljoen wil moet daar zo'n schok van hebben investeren mag dat. Met het geld zou een opgedaan dat ik vreemde dingen ging deel van het nieuwe STVV-stadion op doen. – HV, 28-10-2002 Staaien betaald worden. – BvL, 30-11-2002 • deel van de inkomsten van de roderen (rodeerde, gerodeerd) federale overheid die naar de • een auto inrijden gewesten of de gemeenschappen • trainen, inspelen gaan • (zich) inwerken Fiscale autonomie: 60 procent naar de Omdat we slechts een bescheiden deelstaten. De personenbelasting moet vergoeding geven, benutten ze de kans volledig overkomen. Voor de vennoot- om een nieuw programma te roderen. – schapsbelasting moeten ristorno's DS, 03-07-2002 mogelijk zijn. – GvA, 07-07-2001 roefeldag (de, -en) r282 • dag waarop kinderen achter de • beweging schermen kijken bij verschillende • onrust bedrijven De Servische premier, Zoran Djindjic, zei dat het vijftien tot twintig dagen zal duren roefelen (roefelde, geroefeld) voordat Milosevic wordt uitgeleverd. Hij • slordig werken zei ook dat hij geen roering in het land • slaan, een pak slaag geven verwacht als het eenmaal zo ver is. – DS, • stoeien, spelen, ravotten 25-06-2001 Rond de burcht staat de Dag van Herzele op stapel. Er zijn kunst-, antiek- en roet (het) ambachtsstands, 's namiddags kunnen de • kaarsvet kinderen ook roefelen, verkoopt de bib boeken, houdt de brandweer oefeningen... roetkaars (de, -en) – HN, 06-09-2002 • vetkaars roepen roffel (de, -s) - op iemand roepen, iemand roepen, • pak slaag om iemand roepen of op iemand afgeven roffelen (roffelde, geroffeld) Maar ik ben niet rancuneus. Ik ben een • aftuigen, een pak slaag geven, goede mens, een chique tiep, menselijk. afranselen Ik kan op een oefenveld op iemand • (ruw) schuren, wrijven roepen, maar dat betekent niet dat ik geen sympathie heb voor die persoon. – HN, roffeling (de, -en) 24-12-2002 - een roffeling geven/krijgen, een pak slaag geven/krijgen roepzaal (de, -zalen) • verkooplokaal, veilinghuis rol Amicitia verhuurde de zaal aan verenigin- - op (de) rol gaan, aan de zwier gaan, gen. In 1960-1970 kwam het gebouw als aan de rol gaan studentencentrum in beeld en deed het - de eerste rol spelen, de hoofdrol spelen dienst als roepzaal. Onder de naam Theatercafé vonden er optredens plaats, rollen (rolde, gerold) met onder meer ronkende namen als • fuiven, boemelen Arno, Axelle Red en Herman Brood. – GvA, 05-09-2002 rolling (de, -en) • kroegentocht, kroegjool roeren (roerde, geroerd) • in België ook: zich bewegen, in rolmeter (de, -s) beweging komen • rolmaat, meetlint, centimeter We beginnen eigenlijk aan een nieuwe In de Gordelstraat in Waasmont (Landen) competitie, want veel tegenstanders braken onbekenden binnen in een hebben zich serieus versterkt. Er zullen werfkeet op de werf van een woning in zich boven- en onderin de rangschikking aanbouw. De daders stalen er allerhande veel ploegen roeren. We moeten in de werkmateriaal zoals een kniptang, een resterende 16 partijen nog 20 punten rolmeter, hamers en werkhandschoenen. kunnen sprokkelen. – HV, 10-01-2003 – HN, 01-12-2001 roerend ➔ voorheffing rolwagen (de, -s) • rolstoel roering (de) 'Het is niet leuk om uitgestoten te worden r283 wegens onze handicap. We hebben een - rondgaan/rondkomen met iets, venten, probleem omdat er iets is misgelopen in leuren met iets de natuur. Eigenlijk kan het iedereen overkomen. Wie bijvoorbeeld een ongeval rondhalen (haalde rond, rond- heeft, kan ook in een rolwagen belanden', gehaald) zegt Miel. – DS, 09-12-2002 • ophalen, inzamelen 'In die tijd moest je 5 cent per dans romantieker (de, -s) betalen. Hoe meer je danste, des te meer • romanticus geld je kwijt was. Marie, die bij haar tante De eindeloze discussie of Flaubert met hielp, kwam dat geld rondhalen. Ik had zijn oerboek van de moderniteit een echter snel door dat ik niet moest betalen verborgen romantieker dan wel een als ik met haar danste. En zo is het genadeloos realist was, boeit me allemaal begonnen...' Jef en Marie hebben nauwelijks. – Knack, 24-10-2001 twee kinderen, vier kleinkinderen en vijf achterkleinkinderen. – BvL, 17-09-2002 rond (vz.) - een reis rond de wereld, een reis om de rondplein (het, -en), rondpunt wereld (het, -en) Hoeveel tijd heb je nodig om een reis • rotonde, verkeersplein rond de wereld te maken? Jules Verne Als ik ergens rijd, heb ik altijd wel de kaart deed er tachtig dagen over, het ensemble bij de hand en kan ik het niet laten te I Fiamminghi doet het in tachtig minuten. checken of die ene bocht wel goed De muzikale ontdekkingsreis houdt halt aangegeven is, en of dat nieuwe rondpunt bij plaatsen waar Verne destijds voorbij- er wel ligt. – FET, 03-08-2002 trok. – DS, 22-01-2003 ➔ pot ronken (ronkte, geronkt) in België ook: rondbenen (beende rond, rond- • gonzen, zoemen van insecten gebeend) • spinnen van poezen • rondlopen • rommelen, donderen van onweer, weerlichten ronde (de) • cirkel, kring ronker (de, -s) - in de ronde, in het rond of in de • bromvlieg omtrek • rondje roofing (de) • waterdichte kunststof als dak- rondel (de, -len) bedekking voor platte daken • moerplaatje, klemring, veerring Wattex produceert polyestervilt, dat onder Hoe fok je een bromfiets op? Simpel: meer gebruikt wordt bij het maken van rondel uit de vario en een extra uitlaat. roofing. Daarbij komt formaldehyde vrij. Voor de leek vertaald: je haalt de De omwonenden beweren dat zowel begrenzer uit de versnellingsbak, je schaft mens als dier in de omgeving ziek worden je een extensie-uitlaat aan en je rijdt nooit door de dampen. – DM, 23-01-2003 nog 45 kilometer per uur. – DM, 21-02- 2002 roos • schijfjes, ringetjes groente - op rozen slapen, erg gerust slapen, slapen als een roos rondgaan (ging rond, rondgegaan), rondkomen (kwam rond, rondgeko- rooster men) - iemand op de rooster leggen, iemand r284 aan de tand voelen, iemand het vuur • stoeien, ravotten aan de schenen leggen De man en de vrouw verschenen rotswol (de) gistermiddag voor magistraten, die achter • steenwol gesloten deuren beslisten tot verlenging Daarop komen achtereenvolgens de van de aanhouding van het tweetal met 36 isolatie (bijvoorbeeld rotswol of cellen- uur. Daardoor kreeg de politie extra tijd glas), een waterkerende laag (roofing), en om het koppel op de rooster te leggen. – eventueel een ballast (bijvoorbeeld een DM, 19-08-2002 laag gewassen grof rolgrind van 6 cm dik). - iets op de rooster leggen, nauwkeurig – LN, 27-02-2003 onderzoeken Hij stuurde het naar het vakblad Journal of rouleur (de, -s) Physics-D: Applied Physics, een publicatie • wielrenner die goed is op een vlak van het Engelse Institute of Physics. Daar parcours, tijdrijder werd het grondig op de rooster gelegd, Denis Zanette was internationaal maar werd het ondanks zijn onorthodoxe misschien niet zo bekend, maar hij was inhoud aanvaard voor publicatie in het wel een goed coureur. Een man die tempo oktobernummer van dat jaar. – DM, kon maken, een rouleur zeg maar. Als 10-08-2002 renner is hij uiteraard te vervangen, als mens niet. – LN, 15-01-2003 roostering (de) • roosterwerk rozelaar (de, -s) Toen de kelder vrijgemaakt was, kon de • rozenboom, rozenstruik brandweer de deur openen die naar de Als tuinondernemer heeft xxx zich eens vuurhaard leidde. Het vuur had zich lekker uitgeleefd in zijn eigen, nog prille intussen al een weg gebaand door de tuin. Hij waagde zich aan experimentjes, houten roostering zodat ook de living zoals een immense haagbeukboog met helemaal uitbrandde. In die living hing ingewerkte rozelaar: als de bloemknoppen aan de muur een Oudenaards wandtapijt opengaan, krijgt die een witroze bies. – dat eveneens ten prooi viel aan de Knack, 12-06-2002 vlammen. – HN, 18-01-2003 RSZ (de) ros (de) • afkorting van: Rijksdienst • feeks, helleveeg voor Sociale Zekerheid - ros geven/krijgen, slaag geven/krijgen • inhouding op het loon als bijdrage voor de sociale zekerheid rosace (de, -n), rosas (de, -sen) De studenten bellen ons dikwijls op met • rozet, op een roos lijkende versiering vragen over hun loon. Hun ouders maken zich dan weer sneller zorgen over de rossing (de) kinderbijslag, de RSZ, of de belastingen. – • afrossing, pak slaag HN, 27-08-2002 rotsen (rotste, gerotst) ruigaard (de, -s) • hard rijden • gemene kerel Er wordt van stoepen gerotst, haaks gedraaid en op het einde zelfs wat rampen ruimdienst (de, -en) van een inline-skatecentrum op- en • dienst voor het ruimen van beerput- afgevlogen. Het is opbod in kicks. En ten, ophaaldienst voor groot huisvuil blijkbaar haakt men zo het best naar de De stad Halle organiseert een speciale jeugd. – HN, 24-09-1999 ophaling van kerstbomen. De ruimdienst • rondlopen zal de kerstbomen op woensdag 8 januari r285 2003 aan huis komen ophalen. Er wordt Jelena Dokic en haar entourage zullen gevraagd de bomen op dinsdag 7 januari altijd wel met iemand in ruzie liggen, zelfs na 18 uur buiten te zetten. – LN, 03-01- al trekken ze zich terug op het onbewoon- 2003 de Peterselie-eiland. – Metro, 31-01-2003 De Wase Ruimdienst staat in voor de beerruimingen in de Wase hoofdstad. Binnen de drie dagen komt de firma normaliter ter plekke. Ieder jaar gaat het om 40.000 vrachten septisch materiaal dat voor verwerking wordt afgevoerd naar de rioolwaterzuiveringsinstallaties van de nv Aquafin. – HN, 08-03-2002 ruitenbreker (de, -s) • wildeman, woestaard ruitenwasser (de, -s) • glazenwasser Een ruitenwasser zal door VfT worden uitgestuurd om de ramen te lappen. – HN, 14-08-2002 ruiven (ruifde, geruifd) • ruien, van veren of haren wisselen Overigens is kaalheid niet uitsluitend menselijk. Ook chimpansees en sommige andere apensoorten kalen zoals mensen. Andere dieren ruiven, die wisselen dus meteen helemaal van haar. – GvA, 05-02- 2002 rust (de) - op rust, met pensioen Ook de missionarissen uit onze provincie die op rust zijn, kwamen zich later op de dag bij het gezelschap voegen. – HV, 26-08-2002 - op rust gaan, met pensioen gaan - op rust stellen, op pensioen stellen, pensioneren rustpensioen (het, -en) • ouderdomspensioen Alex, die van Poolse origine is werd na 19 jaar ondergrondse mijnarbeid te Waterschei om gezondheidsredenen op rustpensioen gesteld. – BvL, 27-08-2002 ruzie - in ruzie vallen/zijn/liggen met, ruzie hebben met r286 In drie reeksen moesten de klanten, kelners en cafébazen over matrassen lopen, door een autowrak kruipen, een 'dreupeltje' drinken, een pint salaman- deren en nog veel andere proeven. – LN, 30-07-2002

salon (de & het, -s) ssacoche (de, -n) • bankstel, zithoek, stel meubels voor • tas, handtas de woonkamer Intussen ben ik ook ongeveer de enige • grote tentoonstelling of beurs: Antwerpse gemandateerde die geen vakantiesalon, autosalon ontslag heeft genomen. Een verdienste Al aan het dromen van vakantie? Dan zou ik dat niet willen noemen. Ik heb vindt u op het Vakantiesalon in Brussels gewoon niet de tijd gehad om een Expo ongetwijfeld inspiratie. – GvA, 15-03- fatsoenlijke sacoche te ritselen. En van 2003 geboortekaartjes is bij mij al helemaal - saloncondities, salonvoorwaarden, geen sprake. En een smoking had ik al. – speciale aanbieding of prijs voor de GvA, 18-03-2003 duur van de beurs of tentoonstelling Ja, het is erg. We hanteren strikte regels binnen de partij: over de afdrachten, over samentroepen (troepte samen, cumul, over alles. En dan word je gevloerd samengetroept) door een sacoche. – DS, 13-03-2003 • samendrommen Daarom wordt een beroep gedaan op de sakkeren (sakkerde, gesakkerd) bevolking om plekken waar de jongeren • vloeken samentroepen, te signaleren. – DS, 12-03- • mopperen, foeteren 2003 Op een ogenblik dat traditionele luchtvaartmaatschappijen zoals SNBA sanctioneren (sanctioneerde, sakkeren over de slechte marktomstandig- gesanctioneerd) heden pronken prijsstunters als EasyJet, • straffen [in Nederland: goedkeuren, GO en Ryanair met winstcijfers. – GvA, 12- bekrachtigen] 02-2003 Bij de Omloop van Vlaanderen werden de zwaarste snelheidsovertredingen voor de sakkers (bn.) eerste keer meteen gesanctioneerd. De • vervloekt, verdomd: die sakkerse rijbewijzen van de hardrijders werden voor deugniet vijftien dagen ingetrokken. – DS, 09-09- Zonder die sakkerse krampen win ik hier 2002 en niemand anders. Ik dacht aan stoppen. – HV, 04-02-2003 sandwich (de, -en & -es) • zacht, meestal zoet puntbroodje salamander (de, -s) Vlamingen zijn dan weer enorme • in België ook: groepsdronk, heils- liefhebbers van sandwiches en pistolets. dronk Ze speelden er vorig jaar 111 binnen. – - een salamander doen/drinken, zijn DM, 06-08-2002 bierglas tot op de bodem leegdrinken sanitair salamanderen (salamanderde, - sanitaire hulp, gezinshulp, gezinsver- gesalamanderd) zorging • een bierglas tot op de bodem in één Kandidaten moeten in het bezit zijn van keer leegdrinken een getuigschrift bejaardenhulp of een s287 diploma hoger secundair beroepsonder- saus (de, -en) wijs, verzorging of gezinshulp en sanitaire in België ook: hulp. – HN, 05-11-2001 • jus, vleesnat - sanitaire helpster, gezinshulp, gezins- • aframmeling, flink pak slaag verzorgster - iemand zijn saus geven, iemand op zijn donder geven sant De mensen kwamen buiten, en die - niemand is sant in eigen land/geen sant vrouwkes fluisterden: Goed manneke, je in eigen land, een profeet wordt in hebt dat goed gedaan, je hebt ze goed zijn eigen land niet geëerd, iemand hun saus gegeven. – LN, 26-06-1999 die een buitengewone prestatie heeft - zijn saus krijgen, op zijn donder geleverd wordt in zijn omgeving krijgen dikwijls niet erkend 'Er waren gisteren na de match twee Modeontwerper xxx is nog geen sant in fanfares in de kleedkamers. In de onze die eigen land, want zijn kleren worden niet van onze supporters om ons een ode te eens in België verkocht. Hoogstwaar- brengen, maar in de kleedkamer van schijnlijk een kwestie van tijd, want het Roeselare hoorden we alleen heel veel buitenland heeft hem wel al in de rekken lawaai uit de trompet van Dominique xxx. hangen. – Knack, 12-03-2003 Ze hebben daar hun saus gekregen,' kan Jürgen xxx grinniken. – DM, 23-04-1999 santenboetiek (de) • santenkraam savat (de, -ten) - de hele santenboetiek, alles, het hele • slof, pantoffel, gymschoen zaakje, de hele zwik Mijn financiële situatie is intussen ronduit Dat zogenaamde bipolaire hoog- hallucinant en dramatisch. Maar daar frequentieveld vernietigt gelijkmatig de tegenover staat dat ik nu tenminste tijd vetcellen. Die vermengen zich met de heb om thuis te zijn. Ik trek 's avonds vloeistof, en de hele santenboetiek wordt mijn 'savatten' aan en ga naast mijn met de canule uit het lichaam gezogen. – vrouw zitten. Dat was al heel lang DS, 03-05-2002 geleden. – LN, 20-07-2002 sappen (sapte, gesapt) schaap ➔ omgekeerd • sausen, met een dunne kleurende vloeistof verven schaatspiste (de, -s & -n) Hij werd ontworpen als een soort • ijsbaan Italiaanse binnenkoer waarrond zich Met het intreden van de dooi is de ijspret spiraalsgewijs trappen wentelen en kreeg op vijvers en plassen voorbij en ook op een visueel aantrekkelijke bekleding van het Braunplein ligt niet langer een geprofileerde en houten panelen. Ze zijn schaatspiste. – LN, 14-01-2003 gesapt in hetzelfde roodbruin, groen en blauw, en verlenen de betonnen draag- schabbernak (de) structuur een impressionistische - iemand bij de/zijn schabbernak lichtheid. – DS, 18-02-2002 krijgen/pakken/grijpen/vatten, iemand in de kraag vatten, iemand bij zijn saucies (de, -en), saucisse (de, -n) lurven pakken • worst, saucijs Zo een gast wil zijn woede koelen. Maar Prachtig toch: het beeld van een akkoord als iemand hem bij zijn schabbernak pakt dat letterlijk in schijfjes wordt gesneden en begeleidt, gebeurt dat niet. Ik vertel zoals een worst, in mooi Vlaams een mijn mensen altijd dat ze jongeren – of saucisse. – DS, 10-03-2003 het nu duiveltjes of junioren zijn – nooit zonder toezicht mogen laten. – HN, s288 15-02-2000 Terugkeren kostte mij allicht te veel - iemand op zijn schabbernak geven, energie. En toen ik weer voorin kwam, was iemand een pak slaag geven Bart al schampavie. – BvL, 03-02-2002 Twee fietsen, waarvan één van Steve De schabouwelijk (bn. en bw.) Wolf, en al mijn wielen zijn schampavie, • vreselijk, jammerlijk, slecht net als de exclusieve juwelen van mijn De brief is in schabouwelijk Nederlands vrouw, dure merkkledij, fototoestellen en geschreven en bij lezing vraag je je soms mijn computers. – GvA, 12-12-2002 af wat de minister bedoelt. – DM, 22-02- 2003 schandaliseren (schandaliseerde, Schabouwelijk getekend en slordig geschandaliseerd) vertaald ook nog ('u hoed' i.p.v. 'uw hoed' • in België vaak voor: beledigen, te bijvoorbeeld). – FET, 22-01-2003 schande maken, ergeren Wordt daarmee niet expliciet erkend dat schacht (de, -en) de kern van de zaak – opinies, acties, • eerstejaarsstudent, rekruut, groentje, lidmaatschap – het schandaliseren en nieuweling uitsluiting verantwoordt? – DS, 28-02- De Antwerpse studentenclubs, die deze 2003 week hun schachten dopen, zullen dan ook dubbel zo voorzichtig te werk gaan. – schaper ➔ scheper GvA, 15-10-2002 schapraai (de, -en) schachtendoop (de) • (planken)kast, vooral etens-, provisie- • ontgroening van studenten kast De schachtendoop in Lier is al met al nog Die vijf smaken zijn overigens maar een goed afgelopen. De gevolgen hadden veel kapstok om her en der uit te wijden tot in erger en ernstiger kunnen zijn. Een de verste uithoekjes van keuken en studentendoop hoort tot de traditie en schapraai. – DS, 26-11-2002 mag volgens mij niet worden afgeschaft of 'We leefden met 14, 15 in een gemeen- verboden. – GvA, 12-10-2002 schap met een overste. Om de beurt moesten we koken. Je kookte wat de schachtin (de, -nen) anderen klaar zetten. Want we aten niet • vrouwelijke eerstejaarsstudent rond een tafel. Elke begijn at aan haar eigen schapraai of etens- en provisiekast. schalie (de, -s & -liën) Die schapraaien hadden deuren. Als die • lei, leisteen, vooral voor dak- openstonden zag je niet wat de andere bedekking begijn at. Elke begijn moest voor zichzelf Daar schoven door de wind een aantal zorgen en voorzien in eigen voedsel en stukken schalie van dakbedekking de kleding. Aan die schapraai heb ik vele uren dakgoot in. – LN, 30-04-2002 doorgebracht', zegt ze lachend. – HN, 26-10-2002 schaliedekker (de, -s) - in St-Anna's schapraai zitten, niet aan • leidekker de man komen, ongetrouwd blijven Omdat geen enkele Lebbekenaar daartoe bereid was, nam een Dendermondse schatbewaarder (de, -s) schaliedekker die klus voor zijn rekening. • penningmeester van een vereniging, – HN, 30-11-2002 thesaurier van de Nationale Bank Rosario kruiste het pad van George Bush schampavie toen die gouverneur van Texas was en zij - schampavie spelen, ervandoor gaan de Republikeinse burgemeester van - schampavie zijn, ervandoor zijn Huntington Park, Californië, een s289 democratisch bolwerk en overwegend Spaanssprekend. Ze werkte onbezoldigd scheerlings (bw.) voor de campagne van Bush. Na zijn • rakelings verkiezing vroeg hij haar als schat- bewaarder. – HN, 11-03-2003 scheerzolder (de, -s) Atletiekclub Heppens Heike (ATCHH voor • vliering ingewijden) telt zeven topatleten, ook Thuis ben ik gaan zoeken naar zijn boeken Aloïs die bij de club nog enkele extraatjes en op de scheerzolder vond ik enkele opknapt. Hij is namelijk ook voorzitter, exemplaren van de vier titels die tot dan schatbewaarder, secretaris én verzorger. toe verschenen waren: Villa des Roses, Een sportieve duizendpoot dus. – BvL, Een ontgoocheling, De verlossing en 01-03-2003 Lijmen. – DM, 16-10-2002 schatter schel (de, -len), schelleke (de, -s) - meetkundig schatter, (beëdigd) land- • schil van een vrucht meter • plakje vlees of kaas, sneetje koek Ik gooi ook snel dingen weg, onder het schaveling (de, -en) motto: 'een nieuwe schel kaas kost • schaafsel, (schaaf)krul minder dan een doktersbezoek'. – LN, De scène in het Publiekstheater is zo goed 05-07-2001 als leeg, met wat schavelingen op de grond, een boerentafel, een paar krakke- schelf (de, -schelven) mikkige stoelen en af en toe een muur van • hooizolder, strozolder boven een paletten van waarop meneer de baron schuur of stal tijdens de groteske huwelijksstoet van zijn De schelf bracht nog relatief veel graan zoon van achter zijn masker kan op, ondanks het feit dat hij een heel jaar neerkijken. – HN, 28-01-2003 knaagdiertjes onderdak gaf. – HV, 06-09- 2001 scheefslaan (sloeg scheef, scheef- geslagen) schelp • achteroverdrukken, verduisteren, - in zijn schelp kruipen, in zijn schulp verdonkeremanen kruipen, inbinden, terugkrabbelen De dames hadden wellicht een paar Hij maakte een prachtige goal na een dito- bezoekerspasjes kunnen scheefslaan. – aanval en toch werd hij, toen het alweer LN, 12-09-2000 helemaal dreigde mis te lopen voor de thuisploeg, stevig op de korrel genomen scheerborstel (de, -s) door een deel van de eigen aanhang. Je • scheerkwast zou voor minder helemaal in je schelp De barbier toverde vlug scheerborstel en kruipen. – HN, 28-09-2002 schuim tevoorschijn waarna hij de Tenzij we zo bang zijn voor globalisering schepen een frisse scheerbeurt gaf. – HN, en transnationalisering dat we liever met 19-08-2002 zijn allen in een schelp kruipen, heeft het ➔ borstel niet je geringste zin Vlaanderen uitgere- kend nu tot onafhankelijke staat om te scheergerief (het) bouwen, een soort Belgium revisited. – • scheergerei DM, 11-07-2002 Bic, de Franse producent van pennen, - uit zijn schelp komen/kruipen, naar aanstekers en scheergerief, zag zijn omzet buiten komen, te voorschijn komen, in het derde kwartaal met een derde actie ondernemen, spraakzaam teruglopen. – FET, 24-10-2002 worden ➔ gerief Maar wat doet de politiek voor ons? Laat s290 Europa nu maar eens uit zijn schelp schepzak (de, -ken) kruipen. – HN, 15-01-2003 • schepnet ➔ eierschelp Dagelijks maakt VVSM een ronde met de schepzak over de dijken. De vissterfte schenkbord (het, -en) bleef tot op heden beperkt. Scheppen van • dienblad, presenteerblad vis voor eigen gebruik is verboden en Op de hellingen naar de zeedijk was het enkele stropers zijn dan ook al op de bon een waar huzarenstukje om de glazen op geslingerd. – BvL, 03-10-1998 het schenkbord te houden. – HN, 08-06- 2001 scheren ➔ top schepen (de, -en) scherper (de, -s) • lid van het dagelijks bestuur • puntenslijper van een gemeente, wethouder Als u toch de schoolsfeer wilt oproepen De vzw Soma is trouwens maar één van door enkele aankopen: een stel kleur- de vele tientallen vzw's die, meestal met potloden, een scherper of een schaar van een schepen als voorzitter, draaien in de goede kwaliteit zijn nooit weggegooid stad, zowel in de culturele, onderwijs-, geld. – lezersbrief DM, 05-09-2002 milieu-, personeels-, als vrijetijdssector. – DS, 20-03-2003 scheurlijst (de, -en) • kandidatenlijst van een splinterpartij schepencollege (het, -s) Hij stapte er onlangs over van de VLD • dagelijks bestuur van een naar de liberale scheurlijst Blauw van Leo gemeente bestaande uit burgemees- Goovaerts. – DS, 20-02-2003 ter en schepenen Het schepencollege heeft de archeologen scheurmand (de, -en) ondertussen al toestemming verleend om • papiermand, prullenbak ook op die locatie opgravingen te doen. – Het plan-Miller ligt na het afhaken van de DS, 20-03-2003 Zwitsers definitief in de scheurmand. Sabena moet daarom een totaal nieuw schepenkamer (de, -s) plan opstellen, dat rekening houdt met de • kamer, vergaderzaal van de nieuwe gegevens van vandaag. – GvA, schepenen 04-10-2001 Op de bovenverdieping kwam de Gotische Zaal tot stand, door samenvoe- scheurpartij (de, -en) ging van de kleine en de grote schepen- • kleine politieke partij die zich heeft kamer. – FET, 03-08-2001 afgesplitst van een grote partij, splinterpartij scheper (de, -s) Niet alleen heeft het CDH af te rekenen • herdershond met CDF, maar ook de PS en de PRL - Duitse scheper, Duitse herder hebben hun scheurpartij. – DS, 07-03- - Mechelse scheper, Mechelse herder 2003 'Zo'n Mechelse scheper is ook een stuk goedkoper dan een agent. De hond kost scheutig maar zo'n 2.500 euro per jaar. Door het - scheutig zijn op, gesteld zijn op, inzetten van patrouillehonden zouden ook gebrand zijn op, happig zijn op minder agenten in het weekend moeten 'Dat was een misdadige uitspraak, maar ik werken en kunnen ze zo meer vrije dagen denk dat ze weinig invloed had', lacht ze. opnemen', gaat hij voort. – GvA, 22-10- 'Mannen zijn er helemaal niet scheutig op 2002 om met een condoom te vrijen.' – Knack, 09-10-2002 s291 van plan om te werken schieten ➔ gang, kemel, koleire, kop, kram schikking (de, -en) • maatregel, voorziening, regeling schieting (de, -en) - schikkingen treffen/nemen, maatrege- • schietwedstrijd, schietoefening len nemen, voorzieningen treffen 66 schutters namen deel aan de laatste 'De minister heeft alle mogelijke schieting Prijs Kris Bevers in Rijkevorsel. – schikkingen getroffen opdat er bij die GvA, 13-03-2003 zittingen wel degelijk tolken konden aanwezig zijn voor de burgerlijke partijen', schietkraam (de & het, -kramen) zegt zijn woordvoerder Joannes Thuy. – • schiettent DS, 06-03-2003 De man amuseerde zich op 30 juli 2000 De volgende dagen moet nog worden in een schietkraam op de kermis en won bekeken welke schikkingen op de er een mes. – LN, 15-01-2003 omleidingswegen moeten worden getroffen. – HN, 05-03-2003 schifting (de, -en) • selectie schilderborstel (de, -s) • voorronde, selectie, serie in de sport • verfkwast De definitieve schifting gebeurde op 15km De kerk werd eind vorig jaar duchtig van de streep toen 13 renners voorop onder handen genomen met de schilder- reden met daarbij de West-Vlamingen borstel. – HN, 11-02-2003 Huyvaert, Moerman en Maes. – LN, ➔ borstel 12-03-2003 schoen schiftingsproef (de, -proeven) - in nauwe schoentjes zitten, in het • selectieproef nauw, in de knel, in moeilijkheden Wegens het grote aantal deelnemers (31) zitten werd de 500 meter met stilstaand vertrek Het ontslag, dat ten onrechte in de als schiftingsproef gehanteerd. De snelste schoenen van de vakbonden werd vijftien kregen toegang tot de werkelijke geschoven, bracht minister van Mobiliteit titelstrijd. – HN, 29-01-2003 Isabelle Durant (Ecolo) in nauwe schoentjes. – DM, 15-06-2002 schijf (de, -schijven) • gedeelte, klasse, serie, tranche: een schijf van een lening, loterij De eerste schijf van de lening heeft Cobra eind maart vorig jaar terugbetaald. – FET, schoenblink (de) 01-03-2003 • schoensmeer Enkele soldaten lieten hun afkeer voor schijnheiligaard (de, -s) Hitlers gestoei blijken door in zijn slaap • schijnheilige, hypocriet schoenblink op zijn geslacht te smeren. – Prins Charles van Engeland werd tot de BvL, 08-10-2001 grootste schijnheiligaard van het gezel- schap gebombardeerd. – HN, 06-12-1999 schof (het, schoven) • schuif in een sluis, schot schikken • lade • in België ook: van plan zijn Voor datzelfde fonds haalden onder - wat schik je vandaag te doen?, wat andere Stephen Desberg en Swolfs al dan denk je te doen vandaag? niet nieuwe projecten uit hun schof. – HV, - ik ben geschikt om te werken, ik ben 18-10-2001 s292 - in het bovenste schof liggen, een wit • schoolartikelen, schrijfgerei, voetje hebben, een streepje voor schoolspullen hebben, in een goed blaadje staan De leerlingen verzamelden ook school- • schaft(tijd) gerief om de Afrikaanse school logistiek te Voor de tientallen dokwerkers die er steunen. – BvL, 20-03-2003 dagelijks hun 'schof' doorbrengen ➔ gerief bijzonder goed nieuws. – LN, 15-02-2003 schoollopen (liep school, school- schoffelen (schoffeld, geschoffeld) gelopen) in België ook: • schoolgaan, naar school gaan • gejaagd zijn, iets haastig doen, gulzig Tegelijkertijd zal de omgeving van de eten gemeenschapsschool De Keimolen, waar • met schuifelende bewegingen ergens bijna 170 kinderen schoollopen, her- iets stoppen, wegmoffelen ingericht worden. – HN, 12-03-2003 schok schoon (bn. en bw.) - op schok gaan/zijn, aan de zwier in België ook: gaan/zijn • mooi, knap 'En 't is ook een schoon madam, hé', schokstaking (de, -en) besluit Nesten lachend. – LN, 20-03-2003 • prikstaking, prikactie, stiptheidsactie Denert hield – in gezelschap van mede- De schokstakingen werden een week actievoerders – woord en legde zich in z'n geleden voorgedaan in de kantoren van schoon kostuum en met tricolore sjerp Hoboken en Wilrijk, waar sindsdien voor de werftransporten. – LN, 19-03-2003 enkele interimkrachten zijn bijgekomen. – • flink, degelijk, fatsoenlijk HN, 27-04-2001 Zaterdagnamiddag start dan een marathon-live-uitzending vanuit de schol (tussenwerpsel) studio, met artiesten als Zornik, Kate Ryan • gezondheid!, proost! en Milk Inc, maar ook politici, sportlui en ander schoon volk komen op bezoek. – scholarisatie (de) DS, 20-03-2003 • het tot stand brengen van een • aangenaam, plezierig, gunstig scholennet, het scheppen van ➔ geld, oog, verdiep onderwijsvoorzieningen • schoolplicht, leerplicht, het naar schoonbroer (de, -s) school gaan • zwager In België is de zogeheten scholarisatie vrij Toen hij in '98 de duiven van zijn vader hoog en worden er naar hartelust erfde bood zijn ongetrouwde schoonbroer diploma's gestapeld. – DS, 01-09-2001 en buurman zich aan om de verzorging van de duiven op zich te nemen. – GvA, scholier (de, -en) 21-03-2003 • in België ook: jong lid, van 14 tot 16 jaar, van een sportvereniging schoot Het wordt ook uitkijken naar het jonge - in eigen schoot, in eigen kring, in een opkomende talent, zoals Kim Van vertrouwde omgeving Hertem, de scholier van Dalo, die het Politiek ligt dit moeilijk, zeker omdat een seizoen met een persoonlijk record (7.95) liberale partij het aan zichzelf verschul- op de 60 meter vlak startte. – HN, 04-01- digd is in eigen schoot open en democra- 2003 tisch te zijn. Tegelijk moet ze eendrachtig blijven, wil ze een breder publiek schoolgerief (het) aantrekken. – FET, 12-02-2003 s293 • keuringsbewijs schoteldoek (de, -en), schotelvod Tien bestuurders kregen een pv onder (de & het, -den) meer voor het niet kunnen voorleggen van • vaatdoek een geldige verzekering, een geldig De speurders laten ook een bebloede schouwingsbewijs, een geldig rijbewijs of schoteldoek en t-shirt onderzoeken op inschrijvingsbewijs. – HN, 24-02-2003 erfelijk materiaal. – HN, 21-03-2002 schouwvegen (wkw.) • schoorsteenvegen Meer en meer mensen ontdekken de voordelen van aardgas, niet alleen omwille schouw (de, -en) van het comfort maar ook omwille van het • in België ook: schoorsteen onderhoudsgemak (geen schouwvegen, In Diest vatte de schouw van een woning geen tankkeuring, geen leverings- aan de Hasseltsebaan vuur. – HN, 12-12- problemen, gespreide betaling, gemakke- 2002 lijke ketelreiniging), geruisloosheid van de branders, plaatsbesparende wandketels schouwbrand (de, -en) en zeker niet te vergeten: het milieu. – • schoorsteenbrand BvL, 02-11-2001 Zieken vervoeren, het blussen van een schouwbrand of de kat uit de boom halen: schriftvervalsing (de) uit protest tegen het tekort aan brand- • valsheid in geschrifte weerlui rekenen de uitrukkende ploegen er De twee worden verdacht van schrift- niets voor aan. – LN, 11-03-2003 vervalsing, verduistering en actieve en passieve corruptie. – FET, 21-03-2003 schouwen (schouwde, geschouwd) - de auto (laten) schouwen, de auto schrijfgerief (het) technisch (laten) keuren • schrijfgerei - de troepen schouwen, de troepen Breng alvast laarzen, wat schrijfgerief en inspecteren een loep mee, dan kan je na de excursie al Het schouwen van de eigen troepen, een een paar soorten op naam brengen. – peiling naar de ambities en het wikken van HN, 08-03-2003 de concurrentie, niets was hen te veel. – ➔ gerief LN, 26-02-2003 schrijnwerk (het) schouwgarnituur (het) • in België ruimere betekenis: timmer- • schoorsteengarnituur werk Er verdwenen ook een schouwgarnituur Het bedrijf heeft ook een eigen elektro- en wat juwelen. – LN, 08-02-2003 statische spuitinstallatie waarin het houten schrijnwerk wordt afgewerkt met schouwing (de) wateroplosbare verf of beits. – LN, 20-02- • autokeuring, jaarlijkse controle van 2003 de auto Hij stelde onder meer vast dat de blauwe schrijnwerker (de, -s) vrachtwagen die een twintigtal koeien • in België ruimere betekenis: timmer- vervoerde en de auto van xxx verpletterde man op de schouwing een rode kaart had Zijn vader was een naarstige schrijnwer- gekregen omdat zijn remmen niet goed ker, zijn moeder dreef een snoepwinkeltje werkten. – DS, 07-08-2002 in Antwerpen. – FET, 15-03-2003 schouwingsbewijs (het, -bewijzen) schrijnwerkerij (de, -en) s294 • betimmering van deuren, ramen bovenste schuif en was destijds onrecht- enz., houtwerk, meubelmakerswerk streeks verantwoordelijk voor diens • werkplaats van een timmerman, ontslag als voorzitter. – GvA, 28-02-2003 timmerfabriek - in de onderste schuif liggen, niet goed • werkplaats van een meubelmaker, aangeschreven staan meubelfabriek De oude schrijnwerkerij en de daarachter schuifaf (de, -s & -fen) liggende voormalige varkenskwekerij • glijbaan staan al een tijdje leeg en verkeren in Schepen Cremers besliste dat de grote behoorlijk slechte staat. – LN, 21-03-2003 schommel en schuifaf moeten verdwijnen omdat ze niet aan de veiligheidsvoor- schrijvelaar (de, -s) schriften voldoen. – BvL, 31-01-2003 • prulschrijver Mijn telefoon werd afgeluisterd, men heeft schuifje (het, -s) me als cryptocommunist bezwadderd, • bedrijf van een toneelstuk een Bild-schrijvelaar heeft op basis van • deel, fase, periode mijn dossiers bij de Inlichtingendienst een - in schuifjes, in delen, in fasen heel boek over mij gebrouwen, dat gratis De Ranter ziet zijn toekomst in twee aan journalisten, rechters, procureurs en schuifjes. In een eerste fase wil hij 'met politiekantoren gegeven werd. – Günther een eigen fractie volwaardig deelnemen Walraff in DS, 27-06-2002 aan het meerderheidsoverleg, zoniet wenkt de oppositie'. Die eenmansfractie schrijven moet de start zijn van fase twee: een - waar gaan we dat schrijven?, niet te nieuwe politieke beweging. – GvA, 29-08- geloven!, wat een verrassing! 2002 Het tweede deel van de wedstrijd wordt schrik door de organisatoren onderverdeeld in - schrik hebben (van), bang zijn (voor) drie schuifjes. In het eerste schuifje ligt Drie vierden van de Jordaniërs die het accent voornamelijk op kasseien. Het recentelijk ondervraagd werden door zijn tweede schuifje is een vlak intermezzo van Centrum voor Strategische Studies zo'n 35 km. In het derde, en dus de echte zegden dat ze schrik hebben hun regering finale, zijn er vooral de hellingen. – GvA, openlijk te bekritiseren. – DS, 17-03-2003 22-02-2001 - een schrik van geld, heel veel geld ➔ pakken schuilhokje, schuilhuisje (het, -s) • wachthokje, bushokje, wachthuisje schuif (de, schuiven) Verder komt er een nieuwe stopplaats • lade voor bussen aan de Leopoldlei met Hij moet luistervaardig zijn, communica- bijbehorend schuilhokje. – LN, 11-03-2003 tief, hij moet met tegengestelde belangen kunnen omgaan en hij moet een visie schuimwijn (de, -en) hebben. Het is een aartsmoeilijke • mousserende wijn uitdaging. Zo iemand haal je niet zomaar Met 13 punten voorsprong en nog een uit een schuif. – DM, 04-05-2002 wedstrijd te goed kan het niet meer fout - in de bovenste schuif liggen, in een gaan. De schuimwijn mag dan ook al de goed blaadje staan, een wit voetje koelkast in. – HN, 12-03-2003 hebben, een streepje voor hebben 'Feit is dat er structureel één en ander schup (de, -pen) moet veranderen,' geeft die wel mee. Een • schop, schep veeg teken voor huidig manager Gaston - zijn schup afkuisen, ermee stoppen, xxx? Hij ligt bij xxx alvast niet in de ophouden en weggaan s295 De landbouwer die wekelijks een – bij figuurtje voorkeur vrouwelijke – BV op z'n erf In de winkel staat alle koopwaar geprijsd, ontving, mag z'n schup afkuisen. – GvA, zelfs armbandjes aan twaalf frank, een 05-04-2000 pakket met tien scoubidou's voor veertig • schop, trap en een feesttrompetje voor twintig frank. – HN, 19-10-2001 schuren (schuurde, geschuurd) • de vloer schrobben secreet Na het schuren van 'de beste kamer' - iemand op secreet plaatsen/stellen, strooide de boerin vroeger stro of biezen iemand volledig afsluiten van de in huis. – HN, 06-07-2001 buitenwereld zodat hij met niemand contact heeft, behalve met zijn schut(s)kring (de, -en) advocaat • toezichtsgebied, bufferzone rond een De politie van Middelkerke heeft het besmettingshaard voorbije weekend een inbrekersbende De gemeenten die het meest getroffen opgerold, zo heeft het parket in Brugge wordt door de schutskring is Meeuwen- maandag bekendgemaakt. Vijf verdachten Gruitrode, een schitterende lap groen van zijn ingerekend en op secreet geplaatst. – 9.500 hectare groot waarin niet minder GvA, 02-09-2002 dan 24 pluimveebedrijven ingebed zijn. – - op secreet, afgesloten van de buiten- DM, 09-04-2003 wereld schutsel (het, -s) sectair (bn. en bw.) • schot, tussenschot • sektarisch • kamerscherm Zolang hij maar een bedreiging kan zijn • schutting, omheining voor de belangen van de rechtstaat en zijn Vandermeulen deed bij stedenbouw- burgers. Dat gaat om het in het oog kundige diensten een aanvraag om houden van uiterst links, uiterst rechts, minstens een schutsel te mogen zetten extremistische groepen en sektaire voor bescherming van zijn hoenders. – organisaties tot het beschermen van HN, 05-11-2002 buitenlandse VIP's. – GvA, 04-03-2003 • onverdraagzaam, fanatiek schuurborstel (de, -s) Op het einde van de jaren vijftig en • bezem aan een lange steel om de gedurende de jaren zestig was Jospin lid vloer te schrobben, luiwagen van een sektaire trotskistische beweging, U kan ook met lauw water, waar eventueel een episode die hij pas vorig jaar in het javel aan werd toegevoegd, en een parlement toegaf. – FET, 23-04-2002 schuurborstel aan de slag. – GvA, 25-01- 2003 sectionaalpoort (de, -en) Veertien PWA'ers trokken de voorbije • sectionaaldeur, segmentdeur weken met schuurborstel en reinigings- De daders namen een sectionaalpoort en middel de boer op om graven op te negen veluxramen mee. – BvL, 20-11-2000 poetsen. – GvA, 31-10-2002 sectorieel (bn. en bw.) sciatiek (het) • sectoraal, per sector • jicht, ischias De stakers, gesteund door alle vakbon- den, zijn boos omdat de directie volgens scolarisatie ➔ scholarisatie hen een sectoriële cao niet naleeft. – GvA, 04-02-2003 scoubidou (de, -s) • met plastic draad gevlochten lint of seffens (bw.) s296 • direct, onmiddellijk, meteen van Brazilië', uit hij zijn ultieme droom. – • straks, zo dadelijk HN, 03-04-2001 De schorsingen die dat oplevert, lijken te beslissen over de degradatie. Het slikken semmelen (semmelde, gesemmeld) van kaarten in alle kleuren gaat seffens • treuzelen, dralen zwaarder doorwegen dat niet scoren. – • zeuren, mopperen HN, 21-01-2003 Je kan incasseren. 'Ja, met de tanden op mekaar. Ik ga nooit zitten jengelen of seinen semmelen.' – LN, 04-09-1999 - personen/voorwerpen seinen [door politie of gerecht], personen of seniorie (de, -ën) voorwerpen signaleren, gezocht • luxe serviceflat voor bejaarden worden Einde november, vlak voor ze met hun In totaal werden 102 wagens gecontro- tweetjes naar een seniorie aan de kust leerd en 146 personen. Eén geseinde zouden gaan, stierf 'maake', zoals hij ze persoon werd aangetroffen en één noemde. – LN, 09-01-2003 gestolen voertuig. In één wagen stak inbrekersmateriaal. – GvA, 08-05-2002 sensibiliseren (sensibiliseerde, Ze worden door de politiediensten gesensibiliseerd) geseind in de hoop dat ze ooit wel eens • belangstelling wekken, aandacht tegen de lamp zullen lopen, bijvoorbeeld vragen voor, iets onder de aandacht bij een toevallige identiteitscontrole of als brengen een politieman hen op straat herkent. – Het gaat om het sensibiliseren en infor- DS, 12-03-2003 meren van adolescenten over verkeers- veiligheid en de gevolgen van een niet- sektair ➔ sectair aangeboren hersenletsel. – GvA, 20-03- 2003 selder (de, -s) • selderij, selderie Dus geen sperziebonen of aardappelen, wel rauwe selder, komkommer en paprika. serieus (bn. en bw.) – Knack, 19-03-2003 • belangrijk, interessant, degelijk, waardevol selectieheer (de, -heren) - (is het) serieus?, is het echt waar?, • lid van een selectiecommissie, echt?, heus? persoon die de deelnemers van een • veel, zeer ploeg, wedstrijd enz. selecteert Ik weet niet of de makelaar me begrepen Geen kwaad woord uiteraard over het par- heeft, want we hebben al serieus wat tijd cours. Wierookvaten vol lof voor selectie- verloren in huizen die niet echt beant- heer Franco Ballerini die het aandurfde te woorden aan wat we zoeken. – DS, 08-03- gokken op de snelle benen van Mario, en 2003 voor de azzurri, eindelijk nog een onwrikbaar blok. – DS, 15-10-2003 sermoen (het, -en) • preek, predikatie selectioneren (selectioneerde, • vermaning, preek geselectioneerd) Die opmerking was de voorbode van een • selecteren, uitkiezen uitgebreid sermoen langs de personeels- 'Ik weet echter ook dat ik nog veel moet kosten, de gemeentelijke bijdrage die de bijleren en keihard trainen om nog beter laatste 10 jaar zowat verdubbelde en de te worden. En wie weet, word ik dan niet uitgaven. – LN, 03-01-2003 geselectioneerd voor de nationale ploeg s297 serre (de, -s) aan het museum. – DM, 20-03-2003 • glazen kas voor het kweken van gewassen, broeikas, broeibak simili (het & bn.) Ook eens te proberen: plant in de serre of • kunstleer, kunstleren, van kunstleer zelfs binnenshuis enkele sjalotten of uien in bloempotten of bakjes. – LN, 08-03- similileer (het) 2003 • kunstleer Maar boekbinderij Masui houdt zich niet serrebedrijf (het, -bedrijven) alleen bezig met literaire archeologie. • glastuinder Jaarlijks bundelt het atelier duizenden Op een terrein achter het serrebedrijf xxx documenten en jaargangen van tijdschrif- in de Enkestraat in Kinrooi stookte een ten tot nagelnieuwe boeken, naargelang man gisterenavond afval in een ton. – LN, de wens en de koopkracht van de klant 25-02-2003 gehuld in linnen, simili- of kalfsleder. Alles gebeurt manueel. – HN, 02-11-2002 serreplant (de, -en) • kasplant simoniseren (simoniseerde, Ook de Ixora coccinia is de laatste tijd gesimoniseerd) populair als kamer- en serreplant. – FET, • een auto in de was zetten 06-01-2001 Frederik Vincent is elke morgen om 7 uur op post om de acht bolides van de serrist (de, -en) Porsche-stand te simoniseren. – BvL, • glastuinder 17-01-2002 Een druiventeler die de vijftig al voorbij is noemt men in Overijse en omstreken nog sinjoor (de, sinjoren) een 'jonge serrist'. – HV, 03-07-2001 • bijnaam voor de Antwerpenaar serveuse (de, -s & -n) Sinksen (de) • serveerster, dienster, winkel- • Pinksteren bediende, winkelmeisje Het heringerichte Ten Bogaerde zou, als Toen de film Erin Brockovich, met Julia de werken naar wens verlopen, samen Roberts in de hoofdrol, in 2001 de Oscar met de gerestaureerde abdij Ter Duinen voor beste vrouwelijke hoofdrol weg- met Sinksen open gaan. – HN, 11-03-2003 kaapte, gingen velen ervan uit dat de - de Sinksenfoor in Antwerpen, kermis echte Erin, die in de film even verschijnt in Antwerpen die begint op Pinkste- als serveuse in een hamburgertent, nu wel ren 'binnen' was en op haar luie krent kon gaan zitten. – DM, 22-02-2003 siroop (de) Marie-Christine was serveuse in een bar • in België gebruikt voor stroop: aan het Brussels Noordstation waar pannenkoeken met siroop Scantamburlo als klant geregeld kwam. – LN, 04-03-2003 shot, shotten ➔ sjot, sjotten Als het kindje graag wat zuigt om in te slapen, geef dan bij voorkeur een signalisatie (de, -s) fopspeen. Breng nooit zoete stoffen zoals • bewegwijzering, verkeerssignali- honig, suiker, siroop of chocola aan de sering, wegbebakening met verkeers- fopspeen. – BvL, 17-03-2003 borden 'Vliegen vang je met siroop, niet met Die stad moet via een goede signalisatie azijn', klinkt het. Een wat ongelukkige en wandelroutes duidelijk gelinkt worden beeldspraak want uitgerekend xxx werd de s298 jongste weken door een deel van de Genk- • tabakspruim fans vliegenvanger genoemd. – HN, Ik vond het niet erg toen we met het café 22-02-2003 stopten. Iedereen spuwde zijn (tabak)- sjieken toch maar op de grond en ik SIS-kaart (de, -en) moest dat opkuisen. – HN, 27-07-2002 • sociale identiteitskaart, magneetkaart met identiteits- sjieken (sjiekte, gesjiekt) gegevens en beveiligde gegevens • kauwgom kauwen m.b.t. de sociale zekerheid Een krant schreef: 'Sorry Gwyn, maar wij De integratie van de SIS-kaart in de vinden Amerikaanse meiden die door hun nieuwe identiteitskaart is in het parlement neus spreken en op kauwgom sjieken afgeketst, om redenen van privacy. – ronduit seksloos en gewoon vervelend.' – Knack, 05-03-2003 HN, 17-08-2002 • tabak pruimen site (de, -s) /siete/ • archeologische vindplaats, sjot (de, -ten) opgravingsterrein • trap tegen een bal, schot naar het In het begin nam de nieuw opgerichte doel MVSA nog de grootschalige opgravingen • trap, schop op de site Chevalier Marin voor haar rekening. – HN, 13-03-2003 sjotten (sjotte, gesjot) • bedrijfsterrein • voetballen, tegen een bal trappen, Grootste gebruiker zou het afvalverwer- naar het doel schieten kend bedrijf Indaver worden die een Ik wist niet dat Jan een voetballer was, belangrijk deel van het huisvuil van de kende niets van sjotten. Mijn vader wel, provincie Antwerpen in gesloten contai- hij was Lierse-supporter. – BvL, 08-03- ners per schip naar zijn site in Doel wil 2003 aanvoeren. – GvA, 09-04-2003 • trappen, schoppen Vond hij het maar niks dat ik na mijn situeren, zich (situeerde zich, vervanging tegen Costa Rica tegen dat gesitueerd) bankske sjotte? – HN, 10-09-2002 • zich afspelen, zich voordoen • zich bevinden, liggen slaan Vanaf april wordt gestart met de tweede - een babbeltje/praatje slaan, een praatje fase. Die situeert zich tussen de Brug- maken straat en de Demerwal. – BvL, 14-03-2003 Een babbeltje slaan met Prins Filip, voor de meeste mensen is het een droom. – sjarp (de) LN, 19-03-2003 • sjaal, wollen das tegen de kou ➔ bot, hand sjassen (sjaste, gesjast) slaapkleed (het, -kleden & -kleren) • de wc doortrekken, doorspoelen • nachthemd, nachtjapon Bijna 40 liter van Spa-kwaliteit bijvoor- Dat mocht een dame ondervinden die, beeld sjassen we gewoon door de WC-pot. nog in slaapkleed gehuld, haar echgenoot – BvL, 25-03-1997 naar het Geraardsbergse station voerde. ➔ chassen De agenten deden de vrouw stoppen en merkten dat zij geen gordel droeg. – HN, sjerp ➔ sjarp 07-10-2002 sjiek (de, -en) slabakken (slabakte, geslabakt) • kauwgom • slecht gaan van zaken, kwijnen, s299 verflauwen, verslappen • sleur, beslommering, rompslomp Een oorlog in Irak zal de VS tientallen Van gezinnen uit vele gemeentes schetst miljarden dollars kosten, terwijl hun Dewever de dagelijkse slameur. – HN, economie al aan het slabakken is. – DS, 06-11-2001 06-03-2003 • rommel slabberen (slabberde, geslabberd) slapen ➔ oor • slobberen, slurpen De Brigands bazuinen spottend rond dat slaping (de) ze de den dominee zijnen wijn hebben • een bed, logies, slaapgelegenheid opgezopen en hij nu botermelk kan Gastgezin is een ideale manier om een slabberen. – GvA, 08-09-1998 vreemde cultuur te leren kennen. Het kost • knoeien, morsen, kliederen bijna niets: alleen tijd, eten en drinken, en Het Nederlands kent er zo wel meer: slaping. – HN, 08-07-1999 dobberen (blijven ronddrijven, afgeleid van dobben), bibberen (van beven), slazwierder (de, -s) slobberen of slabberen (van slabben, • slacentrifuge 'morsen'). – DS, 24-02-2003 Verwijder de stengels van de spinazie, was de bladeren in koud water en droog ze in slag een slazwierder. – Knack, 20-02-2002 - zich uit de slag trekken, zich weten te redden, zich uit de moeilijkheden slechtgezind (bn.) redden • slechtgehumeurd - zijn slag thuishalen, winnen, binnen- ➔ gezind halen, een voordelige zaak doen Toch werd hij in gevoelige dossiers als het sleet (de) verenigingsleven en de orkesthervorming • het verslijten, slijtage, aftakeling door zijn collega-ministers op de vingers Een degelijk concert met mooie momen- getikt, en kon hij zijn slag niet thuishalen. ten, maar toch vooral een dat de sleet op – DS, 02-07-2002 de machine toont. – GvA, 17-03-2003 - slag om slinger, voortdurend, steeds, Het frêle postuur en het hese timbre om de haverklap kunnen bezwaarlijk zijn verdienste Tijdens Kuurne-Brussel-Kuurne spuwde genoemd worden, wel het feit dat hij het de wedstrijdradio slag om slinger de in het Frankrijk van De Gaulle aandurfde namen van pechvogels uit. – HN, 07-03- die thema's aan te boren die anderen 2003 schaamtelijk negeerden: de angst voor de - op/met de slag, meteen, plotseling liefde, de sleet op het geluk en de onzekerheid van zijn generatie. – Knack, slagwater 12-03-2003 • stortregen - er komt sleet op, het gaat slijten - slagwater regenen, stortregenen Dekijvere: Als het slagwater regent, is het sleffen (slefte, gesleft) een ramp. Voor dansers is het dan onder • sloffen meer niet verantwoord en voor het publiek Nippend van een kartonnen beker allerminst gezellig om van de andere Starbuck's-koffie sleffen honderden lezers technische problemen nog maar te door de tenten, kiezend uit de rekken of zwijgen. Afbreken en wegwezen is dan de bladerend door de soms voorgesigneerde jammerlijke boodschap. – HV, 20-07-2001 exemplaren. – DM, 28-08-2001 slameur (de) sletig (bn.) • vuil werk, last, moeite • sleets s300 Omdat de akten gefotocopieerd moeten • gymschoen worden is dat sletig voor de rug van de ➔ turnsloefen boeken. – HN, 25-05-2001 slotvast (bn.) slets (de, -en) • op slot, gesloten • pantoffel In ruim de helft van de gevallen gaat het om wagens waarvan deuren of koffer niet sleutel-op-de-deur (de) slotvast waren. – HV, 07-03-2003 • sleutelklaar van woningen, meteen bewoonbaar, turnkey sluik- Gaat het over de klassieke relatie bouw- • in het geheim, illegaal heer/architect, of over sleutel-op-de-deur? – LN, 27-02-2003 sluikpers (de) • clandestiene pers tijdens de bezet- slijk ting - geld als slijk verdienen, veel geld Leden van stadsdiensten, politieagenten, verdienen, geld als water verdienen havenwerkers sloten erbij aan en bezorgden de nazi's niet weinig last: slikken (slikte, geslikt) sluikpers, sabotage, hulp aan joden, • in België ook: water afvoeren, aanslagen. – FET, 09-11-2002 verwerken - het water niet meer kunnen slikken, het sluikslachting (de, -en) water niet meer kunnen afvoeren, • illegale, clandestiene slachting verwerken Van Guido Suerinck, dierenarts van de De pluviograaf naast het pompgemaal hormonencel in het IVK, is ooit de wagen van het Schulens-meer zal heel wat water in brand gestoken, na een interventie van moeten slikken. – BvL, 18-03-2003 zijn mobiele equipe bij een nachtelijke sluikslachting van allemaal positieve sloeber (de, -s) dieren in het slachthuis van Doornik. – • deugniet, vlegel GvA, 25-04-2002 Met zijn fratsen toverde Jonas een lach op talrijke gezichtjes en voor elke 'sloeber' sluikstokerij (de, -en) had Sinterklaas lekkers bij. – LN, 29-11- • clandestiene stokerij 2002 De rechter hekelde sluikstokerij als een Een echte sloeber, die niets liever deed 'misdrijf dat de volksgezondheid in gevaar dan kattenkwaad uithalen. – HN, 19-10- brengt, want er is geen enkele externe 2000 controle op het stookproces mogelijk.' – HN, 24-10-2000 sloef (de, -en) • pantoffel, slof sluikstort (het, -en) 'Ik volg De Mol, maar dan wel met mijn • clandestiene stortplaats, afval dat sloefen in de zetel en een glas wijn in de ergens achtergelaten werd hand', bekent de Mechelse gerechts- Langs de Oude Baan werd een sluikstort psychiater xxx. – GvA, 08-03-2003 gevonden. Een wijkagent van de politie - onder de sloef liggen, onder de plak onderzocht het afval. Tussen de rotzooi zitten vond hij documenten die leidden naar de Ik heb zelfs geopperd in jullie krant dat ik identiteit van de sluikstorter. – LN, 21-02- thuis onder de sloef lig. Een uitspraak die 2003 je overigens alleen maar kan doen, als je Op tal van plaatsen in de gemeente zijn er niét onder de sloef ligt. (lacht) – LN, sluikstorten te zien. – LN, 18-03-2003 25-01-2003 s301 sluikstorten (het en wkw.) – BvL, 03-07-2002 • clandestien afval storten Zestien vrijwilligers waken voortaan over smoelentrekker (de, -s) de toestand van het wandel- en fietsroute- • bekkentrekker netwerk op het grondgebied van Sint- Geschminkt, gekapt en voorzien van een Truiden. Op die manier hoopt Toerisme microfoon wachtte hij het startsein van de Sint-Truiden het sluikstorten en het opnameleider af met wat onnozele en vernielen van bordjes en wegwijzers in te kinderachtige smoelentrekkerij. Helaas dijken. – DS, 17-03-2003 reveleerde dat beeld de bittere waarheid: de man die zegt het geweten van de sluikverkeer (het) wereld te zijn, is gewoon een smoelen- • verkeer dat van sluiproutes gebruik- trekker. – GvA, 22-03-2003 maakt Aan Vlaamse zijde worden de effecten van smoor (de) de tunnel op het verkeer met argusogen • mist, nevel, damp gevolgd. Nogal wat grensdorpen verwach- • rook ten zwaar sluikverkeer. – HN, 08-03-2003 smoren (smoorde, gesmoord) sluikweg (de, -en) - een sigaret/sigaar/pijp smoren, roken • sluipweg Dat de sinds kort verhoogde tolerantie Een uitzondering voor fietsers en land- vanwege onze rechtsstaat ten aanzien van bouwvoertuigen wordt voorzien, de weg 'smoren' verantwoordelijk zou zijn voor werd te veel gebruikt als sluikweg. – HN, de vermeende stijging van het softdrugs- 08-03-2003 gebruik onder jongeren is dan ook je reinste nonsens. – DM, 20-02-2002 sluikwerk (het) - het smoort, het mist • zwartwerk Ook het gebruikmaken van de diensten smos (de, -sen) van iemand die sluikwerk verricht, is • broodje belegd met sla, tomaat, ei, verboden. – FET, 06-12-2002 mayonaise, ham en/of kaas Pizza's, pita's, smossen en andere snelle sluikzender (de, -s) hapjes raken steeds meer in trek. – GvA, • piratenzender, illegale zender 25-02-2003 smaken smospot (de, -ten) - dat smaakt naar nog, dat smaakt naar • knoeipot, kliederaar meer We vinden ook dat de makers zich in deze smossen (smoste, gesmost) reeks kwalitatief hebben overtroffen. Dit • kliederen, knoeien, morsen resultaat smaakt naar nog. Als het aan de U kent ze wel, die stellen die hun kinderen VRT zou liggen, komt er zeker een vierde houten speelgoed geven, en ze op reeks. – HN, 11-03-2003 woensdagmiddag met macramé laten smossen. – Trends, 11-04-2002 smeren ➔ teren smout (het) smodderen (smodderde, • reuzel, varkensvet gesmodderd) Liefhebbers van varkensvlees worden • morsen, kliederen, knoeien verwend. Het bord met aperitiefhapjes zet Na een kwartiertje vegen, 'smodderen' de toon, met een selectie van onder meer met sealer en achter wagens aanhollen, zelfgemaakte droge worsten, witte en leg ik mijn doekje en kwastje aan de kant. zwarte pens, rillette, smout en een spiesje s302 van spek en lever. – DM, 28-02-2003 sneukelen (sneukelde, gesneukeld) • plantaardige olie • snoepen Een espresso in de bar om de hoek om de smout(e)bol (de, -len) dag aan te vatten, een aperitief om de • oliebol hitte door te spoelen, en tussendoor wat Iemand die, zijn tong publiek verbran- sneukelen omdat het absoluut ongezond dend, schutterig in een smoutebol bijt. – zou zijn om te lang aan 's lands delicates- DM, 04-09-2002 sen te moeten weerstaan. – FET, 15-02- 2003 smouten (smoutte, gesmout) • invetten, met reuzel besmeren sneuveltekst (de, -en) • voorlopig ontwerp van een tekst snak Ter voorbereiding van de Europese Raad - een snak en een beet, een snauw, een van buitenlandministers had hij een bitsig antwoord sneuveltekst voorbereid die er vooral op Al wie hem daarvan afhoudt, krijgt een gericht was om de nakende oorlog in Irak snak en een beet, al dan niet vergezeld te vermijden. – DM, 29-01-2003 van een rake rechtse. – HN, 28-09-2002 snit ➔ naad snakken (snakte, gesnakte) in België ook: snok (de, -ken) • vlug pakken, rukken • ruk • snauwen, bits antwoorden Sébastien Rosseler was zowat de eerste die er ongeveer halfweg een serieuze snok snappen ➔ happen aan gaf. – GvA, 03-03-2003 • schok, zenuwtrekking sneeuw - zwarte sneeuw, armoede snokken (snokte, gesnokt) - veel zwarte sneeuw gezien hebben, veel • rukken, met schokken doen bewegen armoede gekend hebben Als men dan aan je boom gaat snokken, Mitiska-aandeelhouders hebben het sta je tenminste stevig verworteld in voorbije jaar meer dan zwarte sneeuw goede Grond. – GvA, 13-12-2003 gezien. – Trends, 06-03-2003 - eiwit tot sneeuw kloppen, eiwit stijf snotvalling (de, -en) kloppen • verkoudheid - een snotvalling hebben, snipverkouden sneeuwklas (de, -sen) zijn • verblijf van een klas in een berg- Toch jeukt het nog altijd wel een beetje. En streek, met naast de lessen gelegen- we moeten er niet aan denken dat we voor heid tot wintersport een voorstelling een snotvalling zouden In februari trekken veel kinderen op krijgen (hilariteit). – LN, 15-03-2003 sneeuwklas. – HN, 06-02-2003 snuisteren (snuisterde, gesnuisterd) snel (bn.) • snuffelen in België ook: Van heide en verre kwamen ze om in de • knap, mooi, bevallig, bekoorlijk bibliotheek te snuisteren tussen oude • handig, bijdehand boeken, prenten en postkaarten uit de regio. – LN, 09-03-2003 sneukelaar (de, -s) • snoeper snuitje - iemand/iets in 't snuitje hebben/krijgen, s303 iemand/iets in 't snotje, in de gaten Agalev krijgt een pakje bio-koeken, voor hebben/krijgen het Vlaams Blok heb ik Turkse koeken Toen ze in het snuitje kregen dat de kaart gekocht, de CD&V krijgt hosties maar dan geweigerd werd, sloegen ze zonder wel met zuur in, Danny Denayer krijgt als camera op de vlucht. – LN, 03-03-2003 voorman van NV-A Le Petit Prince-koeken en voor de SP.A heb ik soldatenkoeken', snul (de, -len) lichtte Van Biesen toe. – LN, 08-11-2002 • sul, sukkel, sufferd Voor Peter Adriaenssens is het tamelijk solde (de, -n) simpel: 'Voor wie had je respect toen je • overgebleven waar, restant zelf nog naar school ging? Niet voor een • koopje snul, niet voor een vloermat, maar voor een leraar die duidelijk en correct was.' – solden (mv.) BvL, 04-02-2003 • uitverkoop, (seizoen)opruiming In tijden van vergrote spanning – sociaal eindejaarsperiode, solden, Sinksenfoor, - sociaal assistent(e), maatschappelijk exameneinde – krijgen chauffeurs een werk(st)er collega mee als gezel. – HN, 05-03-2003 Huisartsen krijgen ook steeds meer op hun bord. Ze moeten tegelijk sociaal assistent en psychotherapeut zijn. – DS, 22-03-2003 socket (de, -ten & -s) • lamphouder, lampfitting soldenhuis (het, -huizen) soep ➔ patat • koopjeswinkel soeplepel (de, -s) solderen (soldeerde, gesoldeerd) • in België vaak: eetlepel [in Nederland • uitverkopen, opruimen, afprijzen vaak: grote lepel om soep uit te Wij verkopen tijdloze collecties, stukken scheppen] die lange tijd in de mode blijven en niet na Je kan de kreeften levend kopen en zelf een seizoen verouderd zijn. Daarom is het koken (in 3 l water, 3 dl droge witte wijn, voor ons moeilijk om algemeen te 250 gr schoongemaakte uien, 125 gr solderen in de koopjesperiode. – DS, bleekselder, soeplepel zout, peper, 11-01-2003 mespunt cayennepeper, laurierblad en 2 takjes tijm). – LN, 01-02-2003 solidariteitsbijdrage (de, -n) • aanvullende bijdrage voor de sociale soit (tussenwerpsel) zekerheid • in België met duidelijk hoorbare t Bovendien is deze bijdrage niet meer dan /swat/: het zei zo!, toegegeven! een solidariteitsbijdrage: ze opent geen enkel recht op een socialezekerheids- soldatenkoek (de, -en) uitkering. – Trends, 13-02-2003 • droge koek, scheepsbeschuit Stappen, stappen, stappen. Zweten, sonoriseren (sonoriseerde, gesono- zweten, zweten. Bij elke stop eet ik een riseerd) soldatenkoek en drink gezouten water. – • een film of diamontage van geluid Knack, 30-01-2002 voorzien 'De VLD krijgt als partij met kapitalisti- In vijf aparte sessies wordt uitleg gegeven sche waarden chocoladen muntstukken, over de keuze van een digitaal toestel, het s304 inscannen van foto's, donkere-kamer- speaker (de, -s), speakerin (de, -nen) techniek per computer, diareeksen • in België ook: omroep(st)er, presen- monteren en diareeksen sonoriseren. – tator, presentatrice HN, 19-10-2002 Ze hadden hun Pearl Harbour, Korea, Vietnam en Golfoorlog. Ze moeten heel soquet ➔ socket wat meer trotseren dan onze geïndoctri- neerde speakerin. – GvA, 13-09-2002 sossen (mv.) • bijnaam voor de socialisten specifiëren (specifieerde, gespeci- En dit nog: Hugo Coveliers (VLD) mocht fieerd) van de 'sossen' geen burgemeester • specificeren worden omdat hij niet in de gemeente- De onderneming, wereldwijd de derde raad zat. – LN, 08-04-2003 grootste uitbater van reclameborden, specifieerde nog dat dat vooral kwam soupape (de) door de toegenomen vraag naar reclame • ventiel van een fietsband op huizen, langs wegen en op bushokjes. • veiligheids- of afsluitklep van een – DM, 20-03-2003 motor Dit is, zegt een ambtenaar die zijn koffie speculoos (de & het) sterk en zoet drinkt, een soupape, een • speculaas uitlaatklep. – DM, 08-02-2002 Tussen de overweldigende geur van verse speculoos en de prachtige collectie oude soutien (de, -s) bakkerswerktuigen van Walter Plaetinck • beha ontdek je de link tussen Verhulst en dit museum. – DM, 04-12-2002 spaarkas (de, -sen) • spaarbank Antoon xxx, zelfstandig verzekeringsagent en agent van een spaarkas, genoot alvast geen goede faam als vermogensbeheer- der. – LN, 25-01-2003 speelkoer (de, -en) • speelplaats, schoolplein spannen ➔ zaag De rolcontainer voor afval stond op de speelkoer. – HV, 07-01-2003 spannend - spannende kleren, strakke kleren speelpleinwerking (de) Omdat de twee spannende kleding • het tijdens de schoolvakanties droegen, konden ze onmogelijk die grote organiseren van dagactiviteiten voor portefeuille in hun zakken hebben kinderen op speelpleinen, onder gestopt. – HN, 09-11-2001 begeleiding van monitoren In totaal zorgen tachtig animators ervoor spanvijs (de, -vijzen) dat de Vilvoordse speelpleinwerking • bankschroef iedere weekdag in juli en augustus goed Om de twee delen van de mal als één blijft draaien. De meeste animators zijn geheel vast te houden, gebruikt Gilbert het tijdens het schooljaar ook actief bij chiro meest voor de hand liggende gereed- of scouts. De Vlaamse Dienst Speelplein- schap: een spanvijs of sergeant. – HN, werking organiseert ieder jaar monitor- 05-10-2002 cursussen voor jongeren vanaf zestien jaar. – DM, 07-08-2002 sparen ➔ voorhuwelijks ➔ monitor s305 speeltijd (de) door politie-inspecteur Georges Zicot in • speelkwartier een garage in Ransart (een deelgemeente Tijdens de speeltijd verlieten de leerlingen van Charleroi) teruggevonden. Het massaal de school en installeerden ze onderzoek wees uit dat de diefstal zich met spandoeken op de trappen van opgezet spel was. – DS, 12-03-2003 het oud-gemeentehuis. – HN, 26-03-2003 • drukte, kabaal - het was daar een heel spel, er was daar speelvogel (de, -s) veel kabaal • speels kind - het spel is/zit op de wagen, de poppen Carl Huybrechts blijft de joviale speelvogel zijn aan het dansen van de mediawereld. Altijd te vinden voor Er moet er maar eentje zijn die die een grap, ernstig als het moet. – HN, aanrakingen verkeerd interpreteert en het 14-02-2003 spel zit op de wagen. – HN, 25-03-2003 • speling: de deur heeft te veel spel speen (het) • aambeien: het speen hebben speldenkop (de, -pen) '1000 Game Heroes' is het perfecte • speldenknop kijkboek dat een gamer uren op het toilet Zijn ze daar in onze hoofdstad gek kan kluisteren. Wel oppassen met het geworden? Brussel is in vergelijking met speen. – BvL, 08-01-2003 Londen een speldenkop groot. – LN, 25-02-2003 spek - het spek aan zijn been hebben, in de spelen ➔ voet penarie zitten, ergens de schuld van krijgen, de dupe zijn spellen Woensdag word ik jarig, 39 jaar en bij - iemand de les spellen, iemand de les winst tegen Middelkerke had ik ze een lezen etentje beloofd. Ik heb nu natuurlijk het Je mag niet iemand de les spellen op de spek aan mijn been maar het is met baan. De wet schrijft voor dat je inhaal- plezier gedaan. – HN, 29-01-2003 maneuver kort moet zijn en dat je daarna opnieuw terugkeert naar je eigen rijstrook. spektakel (het, -s) – BvL, 05-06-1999 • voorstelling, vertoning, schouwspel [in België vaak met neutrale beteke- speractie (de, -s) nis] • opsporingsactie waarbij de politie Meer dan anderhalf uur is Dion, voor de vluchtwegen probeert af te sluiten gelegenheid kortgeknipt, het stralende De daders vluchtten te voet weg in de middelpunt van een spektakel met zang, richting van de Tweemontstraat. Een dans, licht en film. – DS, 27-03-2003 speractie leverde niets op. – GvA, 07-03- 2003 spel in België ook: sperperiode (de, -n & -s) • last, moeite • periode vlak voor de koopjesperiode - veel spel maken van, veel moeite doen waarin handelaars hun waren niet voor, veel werk maken van mogen afprijzen - kort spel met iets maken, spoedig een • periode voor de verkiezingsstrijd, einde aan iets maken, korte metten waarin de politieke partijen geen met iets maken grootschalige reclamecampagnes - opgezet spel, doorgestoken kaart, mogen voeren afgesproken werk De sperperiode gaat veertig dagen voor de Maar de Porsche werd enkele jaren later verkiezingen in. Die is bedoeld om s306 verkiezingszotternijen aan banden te • gemiddelde prijsindex, die de leggen en partijen met gelijke wapens te aanpassing van lonen en sociale laten strijden. Dat laatste is niet het geval. uitkeringen bepaalt – DS, 09-04-2003 Het Planbureau verwacht dat de spilindex van het openbaar ambt en de sociale spijs (de) uitkeringen in juli wordt overschreden. – • vruchtenmoes FET, 20-03-2003 De spijskaart bevat niet zoveel kwantiteit, maar vooral kwaliteit: pensen met appel- spitant (bn. en bw.) spijs en spek met eieren kosten elk 4 euro. • levendig, sprankelend – LN, 26-07-2002 Het is een spannend en spitant boek over ➔ appelspijs de absolute macht die op zoek gaat naar sinistere rituelen – het opzetten en spijshuis (het, -huizen) bewaren van 'belangrijke' doden – om • eethuisje, restaurant zich te legitimeren. – Trends, 26-03-2003 Er is onder andere een Breugheliaans spijshuis en een oude ambachten-, antiek- spitstechnologie (de, -ën) en rommelmarkt. – LN, 16-08-2002 • geavanceerde technologie Behalve de hoge bescherming met spijt breedband UVA/UVB-filters bevatten die - tot spijt van wie 't benijdt, tot ergernis producten herstellende ingrediënten en van wie het anders zou willen beschermende antioxidanten. Dankzij Helaas: tot spijt van wie 't benijdt wil de spitstechnologie worden ze pas actief op zangeres volgend jaar naar het altaar het ogenblik dat men in de zon komt. – stappen met haar verloofde Antonio. – HN, 20-04-2002 GvA, 17-12-2002 • spitsvondige techniek Waarom zouden de best uitgeruste landen spijts (vz.) ook niet de belastingen op multinationals • ondanks, in weerwil van, ten spijt heffen voor ontwikkelingslanden? Die Zelfs de verzekeringsbranche ging vlot staan immers zwak tegenover de fiscale hoger, spijts nieuwe onheilstijdingen bij spitstechnologie. – Knack, 17-04-2002 Generali en Allianz. – FET, 22-03-2003 spoed, spoedgevallen (de) spijzen (spijsde, gespijsd) • eerste hulp in een ziekenhuis - de kas spijzen, de kas spekken, van de Een koninklijk besluit van minister van nodige geldmiddelen voorzien Sociale Zaken Frank Vandenbroucke 'Op die manier komen we ondermeer (SP.A) maakt het voor ziekenhuizen tegemoet aan de vele socio-culturele mogelijk om vanaf 1 maart 12,5 euro te verenigingen die hun kas spijzen met de vragen aan patiënten die zich met kleine, verspreiding van programmaboekjes niet dringende problemen op de waarin nogal wat advertenties van spoeddienst aanmelden en er dus plaatselijke middenstanders zijn eigenlijk niet thuishoren. Men hoopt zo opgenomen', zegt schepen van Financiën het misbruik van de spoedgevallen tegen René xxx. – HN, 06-02-2003 te gaan. – DM, 28-03-2003 De verkoop van de cd moet de kas van de vereniging spijzen. Er zijn 1.500 exempla- spons (de) ren geperst. – LN, 06-11-2002 • badstof - een blad/vereniging spijzen, financie- - spons erover, zand erover ren, subsidiëren Spons erover, dit is verleden tijd. Volgend jaar Stad van de Ronde zijn voor onze spilindex (de, -en & -dices) Leeuw van Vlaanderen zou zonder meer s307 fantastisch zijn. – HN, 19-02-2003 Ook burgemeester Jef Kersemans van ➔ vegen Oud-Turnhout betuigde zijn medeleven. 'Ik kende Eric wel een beetje. Hij was een sponshanddoek (de, -en) echte spuiter, een zwanzer.' – LN, 07-10- • badhanddoek, badlaken 2002 In oosterse landen gebeurt het vaak dat ik mijn bagage uitdeel aan mensen die het square (de, -s) kunnen gebruiken. Een sponshanddoek, • vierkant, door huizen omgeven plein, een trui die ze mooi vinden: als een arme plantsoen Indonesiër of Vietnamees daarmee Trouw aan het principe van de Ronde Stad gelukkig is, waarom niet? – HN, 18-01- is het huidige Tahrir Square, van waaruit 2003 de belangrijkste lanen vertrekken, tegen- woordig het hart van Bagdad. – DM, spook (het) 22-03-2003 • lelijk mager persoon, scharminkel, spillebeen staak (de, staken) • dartel meisje, deugniet • doelpaal Hij en de staak hielden tot de 73ste sportdirecteur (de, -en & -s) minuut de nul op het scorebord. – HV, • ploegleider 11-03-2003 Het volledige AWS-team trekt zaterdag naar het Luxemburgse Durbuy. Niet om te staakmolen (de, -s) koersen, wel om een doorgedreven • standermolen training op een zwaarder parcours af te In het najaar moet de staakmolen werken. 'Die stagedag werd vooral operationeel zijn en deel uitmaken van ingelast met het oog op de nakende het toeristisch profiel van de gemeente. – interclubs die op de kalender staan', licht HN, 15-03-2003 sportdirecteur Jef Cleemput die bergach- tige uitstap nader toe. – HN, 10-04-2003 staander (de, -s) • standaard van een fiets, stander om sportzak (de, -ken) iets op te zetten of aan te hangen • sporttas Deze haardroger kan worden gebruikt op een staander of gewoon op de tafel springtuig (het, -en) worden gezet, waardoor je de handen vrij • explosief, bom of granaat hebt om je haar in model te brengen. – De ontmijningsdienst onderzocht de zaak GvA, 28-03-2003 en stootte nog op een derde springtuig. – DS, 17-03-2003 staanlamp (de, -en) • staande lamp: schemerlamp, lees- springuur (het, -uren) lamp, bureaulamp • vrij uur tussen twee lessen, tussen- Een staanlamp die niet te hard wankelt als uur je ertegen blaast, heb je in principe al Zo'n agenda hadden Gwen Cresens en vanaf 25 euro. – HN, 30-10-2002 Vlad Weverbergh niet in gedachten toen ze zes jaar geleden tijdens een springuur op de kunsthumaniora samen hun accordeon en klarinet bovenhaalden. – DS, 01-09-1999 staart spuiter (de, -s) - zijn staart intrekken, beschaamd • grappenmaker, grapjas, guit, olijkerd weggaan s308 Na intern overleg bij de Franstalige Bij stadskledij hoeft de das niet zonodig, socialisten moest Vervoort zijn staart en jasje en broek mogen van kleur en stof intrekken. – LN, 08-02-2002 verschillen. – Trends, 27-03-2003 ➔ duivel stadswater (het) staartvis (de, -sen) • leidingwater, drinkwater • zeeduivel Pas net voor de Tweede Wereldoorlog Wanneer vis bijvoorbeeld op vlees begint kreeg dit dorp stadswater en electriciteit te lijken, zoals in het geval van gebakken en ook op openbare verlichting was het staartvis of geroosterde kreeft, dan kan lang wachten: in 1950 kwamen er eindelijk men een (lichte) rode wijn laten aanruk- twee (!) lampen. – LN, 19-07-2002 ken. – Knack, 20-11-2002 stafhouder (de, -s) • deken van de balie, deken van de orde der advocaten De aanhouding van de advocaat kwam er naar aanleiding van een aantal klachten bij de stafhouder van de Antwerpse balie. – staatsbaan (de, -banen) LN, 15-03-2003 • rijksweg Onderhoud en herstellingswerkzaam- stageles (de, -sen) heden aan bruggen over staatsbanen • proefles die iemand moet geven om behoort niet tot het domein van de zijn onderwijsvaardigheden te gemeenten. – GvA, 10-05-1997 bewijzen Maar tijdens een stageles voor het Staatsblad (het) aggregaat kwam ze erachter dat die • het Belgisch Staatsblad, de beroepskeuze toch niet de juiste was. – Staatscourant FET, 24-05-2002 De vrees bestaat nu dat de Creg aarzelt om haar adviezen te geven aangezien de stakingsaanzegging (de, -en) wet van 27 februari nog niet op de website • officiële melding van de vakbonden van het staatsblad is verschenen. – DM, aan de werkgever dat men van plan 29-03-2003 is om te staken De bonden van hun kant zeggen geen staatsbon (de, -nen) andere keuze te hebben omdat de • spaarbiljet uitgegeven door de verzoeningsvergadering op het ministerie, Belgische staat de stakingsaanzegging die afliep op 13 De Schatkist had de rente op de staatsbon maart en de waarschuwingsacties van de op 5 jaar verlengbaar tot 7 jaar vastgelegd voorbije weken zonder gevolg bleven. – op 3,05 procent. – FET, 05-03-2003 FET, 12-04-2003 staatswaarborg (de) stakingspiket (het, -ten) • rijksgarantie, garantie van de staat • stakerspost De markt gaat er wel al jaren van uit dat Voor de deur pootte het gemeenschappe- beide instellingen de facto een staats- lijk vakbondsfront van openings- tot waarborg hebben, hoewel dat nergens sluitingstijd een stakingspiket neer. – LN, met zoveel woorden op papier staat. – 29-03-2003 DS, 11-03-2003 staminee (de, -s) stadskledij, stadskleding (de) • café, kroeg • wandelkostuum, tenue de ville Vooraleer het zover was, konden de s309 toeschouwers zich in het tijdelijke foorkramers tot op heden moesten onderkomen van de Beursschouwburg betalen op kermissen in de wijken. – LN, alvast onderdompelen in de knusse sfeer 02-10-2001 van een naoorlogs staminee. – DM, 01-03- 2003 standregelen, standregels (mv.) • statuten, reglement stamp (de, -en) De standregels blijven dezelfde. – HN, • schop, trap met de voet 17-10-2000 Onderweg ter hoogte van Bordeaux kreeg hij een stamp van een Andalusische stap hengst, met enkele gebroken ribben als - op zijn stappen terugkeren, op zijn gevolg. – GvA, 27-03-2003 schreden terugkeren, teruggaan, • duw, stomp met de hand, vuist of rechtsomkeer maken, iets op een elleboog andere manier proberen ➔ gat De onwaarschijnlijke hysterie deed Take That niet op zijn stappen terugkeren, en stampen (stampte, gestampt) het onderwerp van de commotie zelf was • schoppen, trappen met de voet maar al te opgelucht eindelijk uit de Even vreesde ik nog dat hij haar eigenhan- gouden kooi te zijn ontsnapt. – DS, 16-11- dig van het podium zou stampen en wie 2002 weet wat nog allemaal met haar zou - alle stappen, dikwijls, vaak uitrichten. – DS, 26-03-2003 - op stap gaan, uitgaan, gaan stappen • stompen, een stomp geven, duwen ➔ zetten met de hand, vuist of elleboog stapelhuis (het, -huizen) standingvol (bn.) • pakhuis, opslagplaats, entrepot • luxueus, comfortabel Een loft in Antwerpen-Noord, onder het Ook grafisch oogt zij efficiënt en standing- dak van een stapelhuis, met als blikvanger vol en de zoekrobot werkt prima. – HN, een uitschuifbare slaapkamer. – Knack, 26-02-2003 21-08-2002 standlicht (het, -en) stapelkosten (mv.) • stadslicht van een auto • opslagkosten Benzinerijders zetten voor het starten en Kleine uitgeverijen, die nu lijden onder gedurende ongeveer een minuut het hoge druk- en stapelkosten, kunnen zo standlicht op om de batterij te activeren. – toch overleven. – FET, 05-01-2000 HN, 24-11-1998 stapelplaats (de, -en) standplaatsvergoeding • opslagplaats, depot, magazijn - haard- en standplaatsvergoeding, Het vuur ontstond in een stapelplaats toeslag op het loon voor bepaalde voor huisvuil aan de kelder van het ambtenaren gebouw dat gelegen is tegenover het Zij ontvangen daarvoor een standplaats- Heilig Hartziekenhuis. – LN, 22-03-2003 vergoeding en een gratis abonnement eerste klas. – DM, 20-05-2000 stapelzat (bn.) • stomdronken standrecht (het) Aan jongeren minus zestien werd er • staangeld, marktgeld alcohol geschonken. Die stonden soms Het schepencollege van Genk heeft het stapelzat aan de toog. – HN, 27-10-1998 licht op groen gezet voor het afschaffen van het gemeentelijk standrecht dat statie (de, -s) s310 • station • steenhouwer De treinreizigers konden in het hart van Het gezin leidde een teruggetrokken de hoofdstad in- en uitstappen en bestaan, maar stond goed aangeschreven moesten niet langer meer van 'statie' in het dorp. De man werkte als steen- verwisselen om van Antwerpen naar kapper in een marmerbedrijf. – LN, 24-03- Charleroi te sporen. – GvA, 18-10-2002 2003 statiekwartier (het) steenput (de, -ten) • stationsbuurt, stationswijk • gemetselde (water)put, welput Omdat de steenput afgekeurd werd, stationeerverbod (het) diende Deprez een dossier in om op- • verbod om een voertuig langer te nieuw op het net van de Vlaamse laten staan dan nodig voor in- en Watermaatschappij te worden aangeslo- uitstappen, wachtverbod ten. – HN, 11-05-2001 Langs de gewestweg Herk-de-Stad-Sint- Truiden (Sint-Truidersteenweg) geldt op steenweg (de, -en) zondag 6 april tussen 10 en 17 uur een • verharde geplaveide straatweg, grote parkeer- en stationeerverbod tussen het verkeersweg kruispunt met de Rummenweg en de Het speelt zich af langs een steenweg. Dat rotonde op het kruispunt met de Kleine zou de Kortrijksesteenweg in Gent kunnen Hoolstraat en de De Pierpontstraat. – zijn, zoals we die allemaal kennen: de BvL, 24-03-2003 parking van een warenhuis, privé-clubs, bordelen, lelijke villa's. – DM, 31-03-2003 stationeren (stationeerde, gestatio- neerd) steenzweer (de, -zweren) • parkeren • steenpuist steekkaart (de, -en) stek • fiche - voet bij stek houden, voet bij stuk Frank Fol stelde ook een handige steek- houden kaart samen, waarmee je snel kan weten De reglementair vastgelegde startpremie, welke wijn bij welke groenten past. – HN, noch de prijzengelden van 2001 werden 18-03-2003 uitbetaald. 'Het wordt hoog tijd dat we eens voet bij stek houden', oordeelt steen ➔ hart Patrick xxx. – HN, 27-07-2002 - van zijn stek(ken) vallen, flauwvallen, steendood (bn. en bw.) van zijn stokje vallen • morsdood Na de verdiende 1-0 liepen de elf van steke(l)bees (de, -bezen) Dortmund zich steendood om de • kruisbes voorsprong vast te houden, maar hun Van de groenten mag je toch niet eten. Ik inzet werd niet beloond. – LN, 26-02-2003 denk niet dat er mensen zijn die dat nog doen. Maar kersen en stekelbezen, daar steenezel (de, -s) wordt nog wel van gegeten. – DM, 23-07- • domoor, dom en koppig 2002 persoon Maar dat ik journalist zou worden, dat steken (stak, gestoken) wist ik al sinds mijn twaalfde. Ik ben een in België ook: koppige. Een steenezel. – DS, 29-03-2003 • zitten, zijn: waar steekt hij nu weer?, waar steekt mijn portemonnee? steenkapper (de, -s) - iemand in bed steken, iemand in bed s311 stoppen De dag van de moord zou ze xxx eerst zelf stekken (stekte, gestekt) bezoeken en hem drank en pillen geven. • vastgrijpen, te pakken krijgen Ze zou hem in zijn bed steken, zelf De twee daders vluchtten weg met een vertrekken en me dan bellen. – LN, 26-02- brommertje. De politie kreeg ze echter vrij 2002 vlug in het vizier. Het tweetal liet zich niet - zich iets in zijn kop/hoofd steken, zich zomaar stekken en de politie moest een iets in zijn hoofd halen achtervolging inzetten. – GvA, 03-12-2001 Het gevoel dronken te zijn is gedeeltelijk - iemand bij de kraag stekken, iemand in iets dat wij in ons hoofd steken. –DM, de kraag vatten, vastgrijpen, arreste- 09-01-2003 ren - steek dat uit je kop/hoofd, zet dat uit je - iemand te stekken hebben, iemand te hoofd pakken hebben - de schuld op iemand/iets steken, iemand/iets de schuld geven stellen Uit onze voorlopige statistieken blijkt, dat - zich in iets stellen, zich in iets één van de vijf gecontroleerde fietsen niet schikken, berusten in iets in orde is. En dan maar de schuld steken - het goed/slecht stellen, het goed/slecht op de automobilist als hij een fietser maken zonder licht aanrijdt. – LN, 12-01-2001 De auteur stelt het goed, maar besliste • in elkaar zitten, geconstrueerd, voorlopig niet in het openbaar te samengesteld zijn: dat steekt knap in verschijnen. – BvL, 24-03-2003 elkaar - de vraag/het probleem stelt zich, de - de kaarten steken, de kaarten in zijn vraag/het probleem rijst, doet zich eigen voordeel schudden voor - dat steekt niet zo nauw, dat komt er ➔ eind, gesteld, kandidatuur, koop, niet zo op aan, dat is niet zo belang- regel, veto, vraag rijk, dat hoeft niet zo nauwkeurig In de laagste provinciale reeksen steekt stelplaats (de, -en) alles zo nauw niet. Het verschil tussen • remise voor autobussen of trams derde en vierde provinciale is miniem. – LN, 06-12-2002 stemafspraak (de, -afspraken) - iets laten steken, iets opgeven, iets • informeel akkoord tussen een lid van laten zitten een regeringspartij en een lid van - iemand laten steken, iemand laten een oppositiepartij om niet aan een stikken, iemand in de steek laten stemming deel te nemen ➔ tegensteken Zelfs Jean-Pierre Detremmerie (CDH), die nochtans een stemafspraak geregeld had stekje (het, -s) met de CD&V'er Paul Tant, daagde op. • lucifer Met zijn stem kon de oppositie het Voor de kermisfeesten 2002, die vrijdag wetsontwerp over de ecoboni naar de 31 augustus van start gaan, grijpt het Raad van State sturen. – DS, 14-12-2002 organisatiecomité terug naar het beproefde kermisrecept, dus met stekjes stemmen en wielrenners. [...] De Overboelaarse - een wetsvoorstel stemmen, een politici doen hun duit in het zakje: wetsvoorstel goed- of afkeuren, over schepen xxx bemiddelde onder meer voor een wetsvoorstel stemmen de lucifervoorraad voor de 34ste editie van Als er dit najaar geen advies is, zal de de Stekjesworp, schepen xxx verbindt haar Senaat over het wetsvoorstel stemmen, naam aan de wielerwedstrijd. – HN, met of zonder advies van het Raadgevend 30-08-2002 Comité. – DS, 12-06-2002 s312 ➔ viool sterfput (de, -ten) stemmig (bn.) • zinkput • gezellig, opgewekt, sfeervol Ze denken: na dat asielcentrum zijn we Vrijdag 21 maart opent saxofonist Ben daar toch al alle stemmen kwijt, dan Sluijs het Marnix Jazz, ondergebracht in maakt het ook niet uit of we er nog wat een stemmig pakhuis op de Godefridus- daklozen, druggebruikers en delinquenten kaai op het Eilandje. – GvA, 21-03-2003 bijduwen. Ze maken er een sterfput van. – LN, 26-12-2002 stempelaar (de, -s) • persoon die stempelt, steriliseerpot (de, -ten) werkloze met een uitkering • weckfles, weckglas Het kantoor is 's ochtends dicht. Sporadisch steekt een stempelaar zijn steriliseren hoofd door het loket. – DM, 31-08-2002 - groenten/fruit steriliseren, wecken stempelen (stempelde, gestempeld) sterkhouder (de, -s) • als werkloze een kaart laten • sterk element, stabiele factor, afstempelen om financiële steun te drijvende kracht krijgen Net zoals vorig jaar worden De nationale Maar van musicals word ik niet rijk, hoor. test en het vierde seizoen van de Ik heb net een huis gekocht, ik vraag me fictiereeks Flikken de sterkhouders op af hoe ik het moet afbetalen, want na deze zondagavond. – DM, 06-08-2002 productie moet ik weer gaan stempelen. – GvA, 28-03-2003 stiel (de, -en) • vak, beroep, baan stempelgeld (het) - twaalf stielen, dertien ongelukken, • werkloosheidsuitkering twaalf ambachten, dertien ongeluk- En Geoffrey kon het geld gebruiken, hij ken werkte niet en kreeg geen stempelgeld. – Als jongeman behoorde hij tot de cate- HN, 21-03-2003 gorie 'twaalf stielen, dertien ongelukken'. Hij deed van alles, maar zijn droom was stenodactylografie (de) bij de film te geraken. – GvA, 31-01-2003 • stenotypen, stenotypie stielkennis (de) ster (de) • vakkennis • (voor)hoofd Voor hij vorig jaar vader Ronny achter het - het hoog in zijn ster hebben, het hoog kookfornuis verving, deed hij stielkennis in de bol hebben op in restaurants in Frankrijk en in eigen Dat iemand mij belachelijk noemt, is land. – HN, 27-03-2003 wellicht goed voor mijn opvoeding, schrijvers hebben het weleens hoog in stielman (de, -nen) hun ster, zoals we hier in Brussel zeggen. • vakman, geschoold ambachtsman – DM, 21-11-2001 Om een mooie wagen in elkaar te boksen, - op zijn ster vallen, op zijn gezicht heb je een stielman nodig. – GvA, 28-02- vallen 2003 - tegen de sterren op, zonder maat te houden, overmatig stielvaardigheid (de) Ze zuipen tegen de sterren op, ze • vakmanschap, vakbekwaamheid schelden en vloeken en slaan elkaar net Zijn stillevens getuigen van stielvaardig- niet de schedel in. – DM, 11-02-2003 heid en kunstzinnigheid, waardoor zijn s313 werken blijven bekoren. – GvA, 11-05-2000 • stamppot, hutspot Grootmoeders keuken, met roomboter, stielwerk (het) tatjespap, stoemp met buikspek en een • vakwerk, vakmanschap dikke gesmeerde boterham met smout, Een hoed maken is stielwerk. – GvA, komt weer in zicht. – DS, 22-03-2003 24-08-2000 stoffelijk stil - stoffelijke schade, materiële schade - stil spreken, zacht spreken, zachtjes Waren er vorig jaar en in 2000 telkens nog praten een zwaargewonde en een dode te - het geluid/de muziek stiller zetten, het betreuren in het eerste trimester, dan is geluid/de muziek zachter zetten dat in 2003 gedaan. Voor het overige daalde het aantal botsingen met stoffelijke stilstand (de, -en) schade en met lichtgewonden met ruim • halte van een trein: de trein heeft de helft: van 28 naar 11. – GvA, 31-03-2003 stilstanden te Brussel Noord, Brussel Centraal, Brussel Zuid, Gent Sint stofvod (de, -den) Pieters en Brugge • stofdoek Sommige goederen kunnen wel een stof- stockage (de, -s) vod en een likje verf gebruiken, maar zijn • opslag, het opslaan voorts in prima staat. – LN, 12-06-2002 De totale capaciteit voor wijnproductie en stockage bedraagt 165 miljoen liter. – FET, stofwikkel (de, -s) 15-03-2003 • stofomslag De boeken zijn gedrukt op kwaliteitspa- stockeren (stockeerde, gestockeerd) pier en hebben een harde kaft met • in voorraad opslaan, inslaan, of stofwikkel. – LN, 03-03-2002 houden Bovendien moet een geschikte plaats stok gevonden worden om het slib te - stokken in de wielen steken, een stok in stockeren. – HN, 29-03-2003 het wiel steken, een spaak in het wiel steken, tegenwerken, dwarsbomen stoefen (stoeft, gestoeft) Wie dromen koesterde om Lance • opscheppen over, snoeven, bluffen, Armstrong op weg naar een vijfde opsnijden opeenvolgende Tourzege stokken in de Al enkele dagen mogen we het langs onze wielen te steken, mag die stilaan snelwegen lezen: 'Alleen ezels stoefen op opbergen. – LN, 02-04-2003 hun paardenkracht.' Dat zal wel. Maar alleen stoemelingen uit het Brabantse stok(ke)dood (bn.) dialectgebied en hun volgelingen schrijven • morsdood op hun sloefen zulk Nederlands en gaan dan stoemp eten. – Ingezonden stokmeter (de, -s) lezersbrief, DS, 08-08-2002 • maatstok, duimstok, stokmaat Eén keer moest ik in de klas als straf op stoefer (de, -s) mijn knieën zitten op de tree en een • opschepper stokmeter boven mijn hoofd houden. – Hij zou ook een beetje een stoefer zijn, HN, 31-08-2001 fier op zijn BMW en zijn dure kleren. – GvA, 17-12-2001 stom ➔ donderen stoemp (de) stommelings (bw.) s314 • zwijgend stootkar (de, -ren) • stomweg, domweg • handwagen, handkar die geduwd Sommigen zullen het aandeel geshort wordt hebben, anderen zijn stommelings in hun Eerst stond hij aan het huidig café Safir, val gelopen. – LN, 22-11-2002 twaalf jaar geleden verhuisde hij met zijn witte stootkar naar de Hopmarkt. – HN, stond ➔ tijd 24-02-2003 stoof (de, stoven) stootwagen (de, -s) • kachel • handwagen, handkar die geduwd - Leuvense stoof, plattebuiskachel wordt Die bewoonster stamde uit de tijd toen Als je trouwde met je lief, kon je hier een mensen aan de grachtkant zaten, aan de stootwagen huren om je meubels en Leuvense stoof in de winter, met de stoel huisgerief te verhuizen. – LN, 21-04-2000 achterover geleund tegen de gevel in de zomer. – HN, 03-03-2003 stop (de, -pen) • kurk, dop om een fles, karaf, kruik stoofbuis (de, -buizen) enz. af te sluiten • kachelpijp Spijtig genoeg zit er een stop op van Ik weet nog hoe hij een keer de hele gelijmd kurkgranulaat, wat meebrengt dat stoofbuis van de kachel heeft afgeshot u deze fles het best snel kraakt. – DM, (lachje). – HN, 07-01-2003 07-02-2003 • hoge hoed stopsel (het, -s) stoofhout (het) • kurk, dop of stop van een fles, karaf, • aanmaakhout, kachelhout, brand- kruik enz. hout Bijgevolg werd het stopsel terug uit het In ruil krijgen ze op het einde van de bad getrokken om alle 850.000 liters derde beheersdag gratis stoofhout of water terug te laten wegvloeien. – HN, houtsnippers mee naar huis. – HN, 22-11- 14-12-2002 2002 stort (het) stoofkarbonade (de, -s & -n) • stortplaats, vuilnisbelt • stoofvlees, gerecht dat bestaat uit De plek is uitgegroeid tot een heus stort, gestoofde stukjes rundvlees, hachee waar niemand zich blijkbaar iets van De juiste naam van het gerecht is aantrekt. – LN, 02-04-2003 Vlaamse stoofkarbonade, maar in Vlaanderen zelf spreekt bijna iedereen stortbad (het, -en) over stoverij. – DM, 01-03-2002 • douche Een verkwikkend stortbad terwijl de zon stoot (de, stoten) achter de heuvels wegzinkt, het kan tellen • in België ook: streek, opzienbarende als ervaring. – HN, 29-03-2003 daad, schandelijke daad - stoten doen/uithalen/uitsteken, streken stortingsbulletin (het, -s) uithalen • stortingsbiljet - straffe stoot, sterk staaltje Daarnaast was ook een actie met een De voorzitter van de Mexicaanse topclub stortingsbulletin en dat bracht 95.650 Cruz Azul zit immers ook niet om een frank op. – LN, 31-08-2000 straffe stoot meer of minder verlegen. – DM, 15-03-2003 stoven ➔ peer s315 stoverij (de) ➔ stoot, tabak, toebak • stoofvlees, hachee, gerecht dat bestaat uit gestoofde stukjes rund- strafcompagnie (de, -ën & -s) vlees • compagnie waar strenge tucht heerst Bier naar voor schuiven als perfecte en waar de soldaten voor straf heen begeleider van oer-Vlaamse gerechten als gezonden worden, strafklasse garnaalkroketten, stoverij en stoemp met rodekool. – HN, 19-10-2002 strafstudie (de) • het voor straf op school moeten straat nablijven of op een vrije (mid)dag - een straatje zonder eind(e), impasse, terugkomen om strafwerk te maken: hopeloze situatie strafstudie krijgen/hebben Er zijn speciale tarieven voor groepen. We Gestrafte leerlingen moeten 's namiddags kunnen onmogelijk uitzonderingen enkele uurtjes in het reisbureau komen maken, want dan komen we in een werken en dat doen ze graag. Prijsoffertes straatje zonder eind. – LN, 16-08-2002 maken bijvoorbeeld, een zinvolle manier - zo oud als de straat, zeer oud om roken op school te bestraffen. Nog Het spelletje is al zo oud als de straat, nooit was de strafstudie zo plezierig. – maar als je het programma in handen DM, 22-06-2002 geeft van Paul de Leeuw, mag je er zeker van zijn dat het een heuse gedaantever- streep wisseling zal ondergaan. – DS, 14-06- - een streep in het haar, een scheiding 2002 in het haar - (niet) van de straat (ge)raken, (niet) getrouwd raken streng - zijn streng trekken, zijn deel van de straatloper (de, -s) arbeid uitvoeren, zijn best doen, zijn • leegloper zaak behartigen • straatjongen Hij kan zowel in de aanval als achter de Trouwens een pastoor is een straatloper: spitsen zijn streng trekken. – LN, 25-03- hij moet op straat zijn onder de mensen, 2003 dicht bij zijn parochianen. – GvA, 20-10- - aan één streng trekken, samenspannen 2001 stresseren (stresseerde, gestres- straf (de) ➔ uitdoen seerd) • stressen straf (bn.) In 'Overspannen met je baas' probeert de • fors, zwaargebouwd: een straffe kerel auteur dr. Rigo van Meer bazen uit te • knap, goed, bekwaam, ervaren: straf leggen dat ze door hun werknemers te in iets zijn stresseren hun bedrijf geen dienst • erg, kras, sterk bewijzen. – GvA, 02-09-2002 - dat is straf, dat is sterk - het strafste is, het ergste is strooibriefje (het, -s) - straffe taal, stoere taal, krasse taal • strooibiljet, folder 'Ik ben niet de sheriff van de nucleaire Enkele dagen voor het bezoek worden de industrie', betoogde Deleuze. Daarmee inwoners van de buurt via een strooi- wilde hij kwijt dat het niet aan hem was briefje in de bus verwittigd. – HN, 07-12- om te zeggen wie schuldig was aan de 2002 lekkende vaten. Straffe taal sprak hij woensdag – in tegenstelling tot een week strooiweide (de, -s & -n) geleden – niet. – GvA, 13-02-2003 • strooiakker s316 Dat leidde tot schrijnende taferelen 11-03-2003 waarbij nabestaanden toch nog wat as bijeenveegden op de strooiweide of studentenkaart (de, -en) illegaal wat as meenamen. – DM, 02-04- • collegekaart 2003 Het stukje plastic mét chip kan tegelijk dienst doen als bibliotheekpas, trein- strop (de, -pen) abonnement, bankkaart, studentenkaart, • strik om wild te vangen klantenkaart, én als identiteitskaart Aan de Molenstraat in de Krankebossen in natuurlijk. – Knack, 05-03-2003 Beerzel ontdekte een eigenaar zaterdag een vos in een strop. – GvA, 31-03-2003 studentenkot (het, -en) - strop zitten, vastzitten • studentenkamer Over het lot van de ondergrondse ➔ kot parkeergarage heerst immers de grootste onduidelijkheid en een happy end lijkt niet studentin (de, -nen) in de maak want de onderhandelingen • studente, meisjesstudent tussen eigenaar en stadsbestuur zitten Maar inderdaad, twee jaar geleden heeft strop. – BvL, 05-04-2003 een weggelopen patiënt uit Les Marronniers een studentin in Doornik stropen (stroopte, gestroopt) doodgeslagen. – HN, 02-07-2002 • in België ook: afzetten, te veel doen betalen studie (de, -s & -iën) in België ook: stroppen (stropte, gestropt) • kantoor van een notaris of advocaat • dichtsnoeren, met touw dichthalen, • studiezaal strikken - zijn studies doen aan, studeren aan • blijven steken, vastlopen - ter studie liggen, in studie zijn - de zaken stroppen, de zaken lopen vast De Amerikaanse regering heeft vorige Als daar forse taal wordt gesproken, week België gevraagd een Iraakse dreigen de onderhandelingen opnieuw te diplomaat uit te wijzen. Dat verzoek ligt stroppen. – LN, 29-03-2003 'ter studie', aldus Didier xxx, woordvoer- • afzetten, te veel doen betalen der van het ministerie van Buitenlandse Zaken. – GvA, 11-03-2003 struikelsteen (de, -stenen) - ter studie leggen, in studie nemen • struikelblok, steen des aanstoots Voor het leven dat John en Liesbeth voor studiebureau (het, -s), studiebureel hen beiden droomden, was Reinhilde een (het, -burelen) serieuze struikelsteen geworden. – BvL, • adviesbureau, ingenieursbureau, 20-03-2003 ontwikkelingsafdeling binnen een bedrijf studax (de, -en) Niets meer aan de hand dan een • ijverig student, studiehoofd, studie- subjectief onveiligheidsgevoel, besloot het bol gemeentebestuur na een onderzoek door Ingrid xxx is een studax en een talenfreak. de politie en een studiebureau. – LN, – FET, 24-05-2002 03-04-2003 studentenhome (het, -s) studiedienst (de, -en) • studentenhuis • dienst van een bedrijf of politieke De universiteit denkt aan een nieuw partij die studie- en onderzoeks- studentenhome plus restaurant en andere opdrachten uitvoert, wetenschappe- voorzieningen voor studenten. – GvA, lijk bureau s317 Stefaan Van den Abbeele van de studie- aan toe dienst van de VRT wil geen voorbarige Voor een Brit moet het geregeld stuiven in conclusies trekken. – DM, 28-03-2003 de kleedkamer, hij wil dat de passie voor the game er op Keegan-eske wijze studiemeester (de, -s), studie- afdruipt. – BvL, 02-04-2003 meesteres (de, -sen) • surveillant(e) stuk De jaarlijkse competitie is genoemd naar - stukken van mensen kosten, heel duur de studiemeester die het Nederlandstalige zijn atheneum een eigen gebouw bezorgde in - zeker van zijn stuk, zeker zijn van zijn de gemeente. – LN, 25-02-2003 zaak, vol zelfvertrouwen - een stuk in de nacht, diep in de nacht studieprefect (de, -en) De vergadering liep uit tot een flink stuk in • studieprefect, directeur van de nacht. – HN, 31-03-2003 een openbare middelbare school, - stukken, auto-onderdelen rector ➔ wisselstukken Dat werd de basis van een Atheneum- afdeling die onder leiding van de eerste sturen ➔ wandelen studieprefect Smets evolueerde naar 700 leerlingen. – HN, 19-11-2002 stuurbrevet (het, -ten) • surveillant • vaarbewijs In die school kunnen geïnteresseerden studio (de, -'s) zich voorbereiden op de officiële examens • eenkamerflat met woon-, kook- en van yachtman en het stuurbrevet. – HV, slaapgedeelte in één ruimte, vrij- 14-01-2003 gezellenflat Het OCMW heeft ook een overeenkomst stylo (de, -'s) gesloten met de Zonnige Kempen om een • balpen aantal studio's te huren in de flatgebou- De neen werd in stylo op de biljetten wen in de Schransstraat. – GvA, 03-04- toegevoegd. – GvA, 31-03-2003 2003 ➔ bic studs (meervoud) subnationaliteit (de) • noppen op sportschoenen • Vlaamse of Waalse 'nationaliteit' Bij een tackle bleven zijn studs in het gras [t.o.v. de Belgische nationaliteit] steken, waarna hij kermend bleef liggen. – Ze moeten kiezen voor Vlaanderen of GvA, 03-04-2003 Wallonië, wat neerkomt op de invoering van een 'subnationaliteit' in Brussel, ook stuiken al laat CD&V dat taboewoord niet vallen. • neervallen, neerstorten – FET, 07-03-2003 - in elkaar stuiken, in elkaar storten, in elkaar zakken, instorten, kapot gaan subregent (de, -en) Tegelijk zijn potentiële managers er als de • in sommige Belgische scholen: dood voor dat ze persoonlijk aansprakelijk surveillant zullen worden gesteld, mocht hun Datzelfde jaar werd hij door de bisschop onderneming in elkaar stuiken. – Trends, als subregent naar het Sint-Amands- 26-12-2002 college in Kortrijk gestuurd. – HV, 21-11- ➔ ineenstuiken 2001 stuiven substituut-procureur (de, -s) - het stuift er, het gaat er heet, heftig • ondergeschikt, plaatsvervan- s318 gend procureur Veltem, waar jongens als Stef Boogaerts, Voor substituut-procureur An Decat is Filip Dessart en Jeroen Keyaerts met vooral het ontbreken van de stofexplosie- blessures op de sukkel zijn. – HN, 15-03- luiken de zwaarste inbreuk van de nv 2003 Hendriks. – LN, 12-03-2003 sukkelstraatje suïcidair (bn.) - in het sukkelstraatje raken/wonen/ • suïcidaal (gelogeerd) zijn, aan de sukkel zijn, Eenzaamheid en de ervaring door problemen hebben, in de puree niemand te worden gemist of door zitten niemand te worden begrepen zijn wellicht Duidelijk is in ieder geval dat de Ameri- van de ellendigste dingen die mensen kaanse economie nog niet uit het kunnen overkomen. Ze zijn niet toevallig sukkelstraatje is. – Trends, 03-04-2003 zo sterk gecorreleerd met depressies en suïcidair gedrag. – DM, 02-06-2001 superette (de, -s & -n) • kleine supermarkt suikerbol (de, -len) Eén superette, en verder geen midden- • snoepje, zoals een babbelaar, een stand of andere bedrijvigheid te bespeu- zuurtje ren. – DM, 01-04-2003 Denk niet dat ik tegen hem spreek als tegen een kind dat je een suikerbol moet supplement (het, -en) geven als het weent. – GvA, 26-10-1999 • in België ook: toeslag, toeslagkaartje De ziekenhuizen zullen in de toekomst suikerboon (de, -bonen) worden verplicht om vóór de opname van • suikeramandel in de vorm van een de patiënt duidelijkheid te verschaffen boon die familie en vrienden bij de over welke supplementen er worden geboorte van een kind krijgen, aangerekend. – DM, 03-09-2002 bruidsuiker Wie deze dagen op visite gaat bij Filip, suppo (de, -'s), suppositoire (de, -s) Mathilde en Elisabeth krijgt ongetwijfeld • zetpil suikerbonen mee. – GvA, 06-11-2001 Dit product kan zonder voorschrift – en meestal onder vorm van suppo's – suikernonkel (de, -s) worden verkregen. – BvL, 13-10-2000 • suikeroom 'Het is moeilijk middelen te vergaren als sus je geen suikernonkel hebt', merkt Smets - van zijn sus gaan/draaien, flauwval- fijntjes op. – HN, 13-12-2002 len, duizelig worden suite (de) syndic (de) • in België ook: het gevolg van de De syndic blijkt een oude bekende te zijn bruid en de bruidegom, trouwstoet, van het pattrouillerende duo. – DM, bruidsstoet 02-02-2002 En ze waren onlangs ook op haar bruiloft, ➔ syndicus al verplichtte het protocol Victoria om in de suite naast de Spaanse kroonprins syndicaal (bn. en bw.) Felipe te lopen. – GvA, 06-06-2002 • van, betreffende het syndicaat, de vakbond: syndicale actie, syndicaal sukkel afgevaardigde, syndicale premie, - op de sukkel zijn/raken, aan de sukkel syndicaal verlof zijn, problemen hebben, in de puree Het kantoor, vroeger het syndicale zitten zenuwcentrum van le village in de rue s319 Jollet, vertolkt misschien nog het best wat er aan de hand is in de schaduw van de fabriek. Het kantoor is 's ochtends dicht. Sporadisch steekt een stempelaar zijn hoofd door het loket. – DM, 31-08-2002 syndicaat (het, syndicaten) • vakvereniging, vakbond Het syndicaat vindt dat de stad het stakingsrecht met voeten treedt en stelt nu een kortgeding in. – Metro, 01-04-2003 syndicalist (de, -en) • vakbondslid Verhofstadt was op dat moment goed bezig om zich als minister van Begroting in de rooms-blauwe regering Martens VIII gehaat te maken bij alles wat zich in dit land syndicalist of links noemt. – FET, 21-02-2003 syndiceren (syndiceerde, gesyn- diceerd) • zich organiseren, zich aansluiten bij een vakbond In de privé-sector moet een syndicale afgevaardigde zich veel sterker profileren om de werknemers te overtuigen om zich te syndiceren. – Trends, 16-05-2002 - gesyndiceerd zijn, lid zijn van een vakbond syndicus (de, -ci) • beheerder van een flatgebouw in naam van de eigenaar, huismeester, huisbeheerder De plot vertrekt van een eenvoudig gegeven: de syndicus van een apparte- mentsgebouw roept een eigenaars- vergadering bijeen om te beslissen over de installatie van een lift. – DM, 24-03- 2003 synthetiseren (synthetiseerde, gesynthetiseerd) • samenvatten Op elfjarige leeftijd een historisch werkje van dertig bladzijden op één avond tot vier pagina's synthetiseren heet een routineuze karwei. – Trends, 05-12-2002 s320 van een moderne school', vervolledigt sectorhoofd infrastructuur van de hogeschool Yvan Raman. Naast de klaslokalen zijn er twee auditoria, een zelfstudiecentrum en een taallabo. – HN, 22-06-2002

taalleergangen (mv.) • taalcursussen ttaak (de, taken) • huiswerk, opdracht, oefening taalpariteit (de) • gelijke vertegenwoordiging taakleraar (de, -leraren & -leraars), van Nederlandstalige en Franstalige taaklerares (de, -sen) werknemers vooral in bepaalde • leraar, lerares die leerlingen overheidsinstellingen en (semi-) met moeilijkheden voor bepaalde overheidsbedrijven vakken tracht bij te werken Ik heb ook tegen het wetsontwerp De minister voorziet ook in een zoge- gestemd dat in Brussel toegevoegde naamde zorgcoördinator. 'Dat moet meer rechters buiten de taalpariteit om toelaat. zijn dan een taakleraar nu', vindt ze. – – DM, 18-07-2002 DM, 13-06-2002 taalraadsman (de, -raadslieden) taalkader (het) • taaladviseur • personeelsformatie met een Literator, professor, BRT-taalraadsman en bepaalde verhouding tussen politicus Marc Galle was de boezemvriend Nederlandstalige en Franstalige van Marnix Gijsen. – DM, 01-06-2002 werknemers, vooral bij bepaalde overheidsinstellingen en (semi)- taalrol (de, -len) overheidsbedrijven • lijst van personen die een Wordt het taalkader gerespecteerd? De bepaalde taal spreken: de Nederlandse, Post valt onder de taalwet van 1966 die Franse, Duitse taalrol stipuleert dat de invulling van de niveaus De verdeling van de dossiers gebeurt nu directeur of daarboven aan een specifieke volstrekt willekeurig, los van de woon- verdeelsleutel moet beantwoorden. 20 plaats van aanvrager en commissieleden procent van het personeel op die niveaus of van de taalrol. – DM, 08-08-2002 moet tweetalig zijn, de resterende 80 Van de 25 beschikbare plaatsen voor procent gelijk verdeeld over Nederlands- aspirant-commissaris zijn dertien en Franstaligen. – FET, 23-11-2001 momenteel ingenomen door vrouwen. Opgesplitst per taalrol betekent dat zeven taalkamp (het, -en) Nederlandstaligen op een totaal van • vakantie waarin kinderen een dertien plaatsen en zes Franstaligen op vreemde taal leren twaalf plaatsen. – DM, 12-12-2002 Tijdens het weekend van Pukkelpop zit ik in Durbuy als monitor op een taalkamp. Ik taalstatuut (het, -statuten) kom gewoon mee voor de fun. – BvL, • stelsel, geheel van regels voor 22-07-2002 het gebruik van de landstalen Alhoewel de Halse brandweer instaat voor taallabo (het, 's), taallaboratorium Beersel, Alsemberg, Sint-Pieters-Leeuw- (het, -ria & -s) centrum, Vlezenbeek, Ruisbroek en de • talenpracticum drie gemeenten met bijzonder taalstatuut 'Het gebouw beantwoordt aan behoeften is het toch de Brusselse brandweer die t321 daar moet gaan blussen. – LN, 19-12-2001 tafel ➔ been, zetten taalstelsel (het, -s) • stelsel, geheel van regels voor tafelspringer (de, -s) het gebruik van de landstalen • kletsmajoor, druktemaker, betweter Ouders moeten vrij kunnen kiezen in De doorsnee-migrant heeft geen welke school hun kinderen worden boodschap aan Dyab Abou Jahjah. Hij ingeschreven, los van het taalstelsel, weet dat zelf, en daarom komt deze meende De Croo. Momenteel wordt als tafelspringer niet op met een eigen partij. criterium nog de herkomst gebruikt, en dit – HN, 22-08-2002 wordt gecontroleerd door taalinspecteurs. – DS, 21-02-2001 tak - van zijn tak maken, zich kwaad taaltuinier (de, -s) maken • taalzuiveraar, schrijver van taal- rubriekjes taks (de, -en) Onze taaltuinier, Eugène Berode, schrijft • belasting, heffing, toeslag vandaag zijn laatste column. De redactie Minister Stevaert laat in een brief aan van De Standaard is hem dankbaar voor burgemeester Guido De Padt weten dat de meer dan duizend stukjes waarin hij hij geen taks laat heffen voor het gebruik ook onze teksten op de korrel nam. – DS, van gewestwegen indien het gaat om 24-02-2000 organisatoren van socio-culturele of sportieve activiteiten. – DS, 11-03-2003 taart (de, -en) • strafport - iemand een taart geven, iemand een ➔ luchthaventaks klap geven, iemand een draai om zijn oren geven tabak - dat is straffe tabak, dat is kras, dat is taksplaat (de, -platen) sterk • nummerplaat, kenteken Maar als de beschuldigingen van Van Ik toerde met mijn eerste motor zonder Parys kloppen, dan is dat toch straffe taksplaat door het dorp, maar ik tabak, neen? De burger bewust beliegen, fabriceerde er zelf een. – HN, 05-04-2002 is dat de modelstaat die paars-groen ons • fietsplaatje drie jaar geleden beloofde? – GvA, 27-11- 2002 taksvrij (bn.) - straffe tabak, een moeilijke klus, een • belastingvrij, taxfree moeilijk karwei Er zijn ook zangsessies en zonneter- - tabak geven/krijgen, slaag geven, rassen. En, vooral, er kan taksvrij worden krijgen gezopen. – DM, 01-07-2002 ➔ toebak tamboeren (tamboerde, tablet (de & het, -ten) getamboerd) • vensterbank, blad, tafelblad, planchet • veel lawaai maken, herrie schoppen boven een wastafel 'Heeft u vannacht ook die braspartij De kasten in gebroken wit hebben een gehoord? Ik vind dat we daar de park- rustieke uitstraling en steken af tegen het manager moeten over aanspreken. Er aanrecht, het venstertablet en het marcheren hier soldaten voorbij in het tafelblad, allemaal in hetzelfde donker- holst van de nacht, waarschijnlijk om in gespikkelde kunststof. – BvL, 30-11-2002 het dorp te gaan tamboeren. Ik begrijp t322 niet dat hun officieren zoiets toelaten.' – • behangen HN, 19-01-2001 • stofferen Door een horror vacui gedreven, heeft tamboering (de, -en) hoofdconservator Willy van den Bussche • pak slaag bovendien de onbedwingbare neiging om elke vierkante centimeter met kunst te tand tapisseren. – Trends, 21-01-1999 • in België ook: kies - een tandje bijsteken, een extra tapissier (de, -s) inspanning doen • behanger We moeten een tandje bijsteken want in Zij verdiende destijds de kost als onze meerjarenplanning staat zwart op poetsvrouw. Frans werkte als tapissier- wit dat wij op het einde van deze schilder-letterzetter. – LN, 09-01-2002 legislatuur in totaal voor minstens vijftien kilometer voetpaden moeten hersteld of tarmac (de & het) aangelegd hebben. – LN, 01-02-2003 • start- of landingsbaan van een - iemand een tand trekken, luchthaven iemand beetnemen, iemand Even later staat een reusachtige bruinrode bedriegen kolos vertrekkensklaar op het tarmac van - dat is naar je tand, dat is naar je de basis. – DM, 10-08-2002 smaak, naar je zin tas (de, -sen) tandtechnieker (de, -s) • kopje om koffie of thee uit te drinken • tandtechnicus - een tas koffie, een kopje koffie Tandtechnici bekijken de zaak van hun De buren komen regelmatig een kijkje kant. Twintig procent zwartinkomen is nemen en bieden het zwoegende echtpaar misschien realistischer zegt een Oost- een tas koffie aan. – LN, 13-08-2002 Vlaams tandtechnieker. Volgens hem ➔ ondertas realiseren tandartsen vooral een zwart inkomen bij het kroon- en brugwerk. – HV, tateren (taterde, getaterd) 12-06-2002 • praten, babbelen, kwebbelen, snateren, kwetteren tap (de, -pen) Samen begeven ze zich naar de setting • plug om schroeven in de muur te van een desolate snackbar, waar de meest draaien bizarre figuren rondhangen, tateren in alle talen en spelden elkaar leugens allerhande tapijt ➔ vast op de mouw. – FET, 05-03-2003 tapis plain, tapis plein (de) tatergat (het) • vaste vloerbedekking, kamerbreed • kletskous, kwebbelaar tapijt De Borsbeekse spinnenvriendin schreef Kinderen moeten kind kunnen zijn. Wat de afgelopen maanden een kinderboek, kinderen niet meer hebben, is ruimte. Ze met in de hoofdrol de sympathieke mogen zich niet vuil maken, want ze achtpotige griezel Justin. In zestien hebben thuis tapis plein. – Ché, november hoofdstukken leer je het boeiende leven 2002 van een vrouwelijke kruisspin kennen. Die blijkt – voor de verandering – een gezellig tapisseerder (de, -s) tatergat. – GvA, 04-03-1997 • behanger, stoffeerder taxeren (taxeerde, getaxeerd) tapisseren (tapisseerde, tapisseerde) • belasten, een belasting heffen op t323 Als die aankoop niet teruggevonden wordt 'Verhofstadt heeft, net als de minister van in de boekhouding van de gecontroleerde, Binnenlandse Zaken, een prioritair lijkt het een fluitje van een cent om een voertuig. Dat moet echter bij wet beperkt omzettekort ('zwarte verkopen') te worden tot noodgevallen, bijv. als zij de taxeren. – FET, 07-03-2003 hulpverlening bij een ramp moeten coördineren. Niet als zij op restaurant te gaan.' – LN, 03-03-2003 - te(n) allen prijze ➔ prijs - tegen een hoog/snel tempo, in een hoog/snel tempo technieker (de, -s) - tegen een tempo van, in een tempo van • technicus, monteur - tegen dit tempo, in dit tempo Philippe Doyen, die het bij Sabena van de xxx slaagde er de twee voorbije weken niet kuisploeg tot technieker en lid van het in tegen hetzelfde tempo te klimmen als Comité voor Veiligheid en Gezondheid het gemiddelde van de financiële sector. – schopte, is een dwarsligger. – LN, 27-08- FET, 22-03-2003 2002 Een vlucht kost tussen 125.000 en 150.000 euro, en het is ook ongeveer tegen dat tempo dat xxx geld verloor. – DS, 04-11-2002 teems (de, -en) - tegen dat, wanneer, tegen de tijd dat • (roer)zeef ➔ ertegen, tegenkomen teen ➔ kop, tip tegenaangewezen (bn.) • niet wenselijk, niet verstandig, niet teerling (de, -en) aanbevelenswaardig • dobbelsteen ➔ aangewezen Niemand vond de teerling die de volgorde waarin de kandidaten de proeven aflegden tegenadres (het, -sen) moest aanduiden. – GvA, 27-05-2002 • adres van de afzender • blokje Bovendien gebruikte de afzender van de antraxbrieven de mysterieuze naam teerlingbak (de, -ken) 'Greendale School' als tegenadres. – DM, • dobbelbak 08-07-2002 Naast de kaarting wordt ook gespeeld met de teerlingbak. – HN, 10-10-2002 tegeneen (bw.) • tegen elkaar teerlingen (wkw.) Washington blijkt er niet te kunnen aan • dobbelen wennen dat men aan de andere kant van de Atlantische Oceaan ook zelf kan tegen (vz.) denken en handelen en niet automatisch - tegen Gent/Antwerpen/Brussel, in de met de hakken tegeneen gaat staan. – buurt van Gent/Antwerpen/Brussel DM, 10-02-2003 Zuster Els Verlinden gaat na 14 jaar helemaal weg uit de streek. Haar nieuwe tegengaan (ging tegen, tegenge- thuis wordt Meise tegen Brussel. – GvA, gaan) 11-03-2003 - iemand (een eindje) tegengaan, - tegen (een snelheid van) 180 km per iemand tegemoet gaan uur, 180 km per uur, met een - alles gaat tegen, alles loopt verkeerd snelheid van 180 km per uur Alles gaat momenteel tegen voor de Mag de premier tegen 150 km per uur 'ratjes'. Christophe Taerwe liep op het over de snelweg rijden? 'Ja', zegt Schalck. einde van de laatste training zonder enige t324 vorm van contact een meniscusblessure - tegensprekelijk debat, debat waar op. – HN, 25-01-2000 personen met tegengestelde menin- gen met elkaar discussiëren, debat tegengewicht (het) met woord en weerwoord • tegenwicht Het eerste het beste gedateerde 'state- Dat brengt hem veel dichter bij het ment' werd voldoende geacht. Van een tegengewicht voor de onbewijsbare echt tegensprekelijk debat, laat staan het theorie van de Big Bang: God. – FET, recht haar standpunt naar voren te 04-09-2002 brengen, dan wel een recht zich te verdedigen, is er voorts blijkbaar geen tegengoesting (de) sprake geweest. – FET, 25-02-2003 • tegenzin Op de bewuste tanddag zit Michel op zijn tegenstaan werk met de zenuwen en na het beëindi- • in België ook aanstaan, op een kier gen van zijn dagtaak haast hij zich met staan: de deur staat tegen frisse tegengoesting naar de tanden- dokter. – BvL, 29-10-2002 tegensteken (stak tegen, tegen- ➔ goesting gestoken) • tegenstaan, tegenzin wekken, de keel tegenkomen (kwam tegen, tegenge- uithangen, vervelen komen) Ooit zei je dat je terug zou gaan basketten - iemand tegenkomen, iemand ontmoe- als het voetbal je zou tegensteken. – BvL, ten, iemand tegemoet komen 07-03-2003 - kom dat tegen!, het zal je overkomen! Kom dat tegen! Eerst de gelijkmaker voor tegentekenen (tekende tegen, Newcastle tegen leider Arsenal en tien tegengetekend) minuten later de rode kaart krijgen. – LN, • contrasigneren, mee ondertekenen 10-02-2003 Er was gepland dat voor gewest- of - veel tegenkomen, veel meemaken, veel gemeenschapsmateries in een cao de beleven betrokken minister kon tegentekenen - bomen komen elkaar niet tegen, mensen naast de handtekening van de federale wel, ik zal me nog wel eens wreken minister, zegt Wallonië. – DS, 23-11-2002 Bomen komen elkaar niet tegen, mensen wel... In Tabor stonden Mario De Clercq tegenwijzerzin (de) en Erwin Vervecken dus weer als • tegen de wijzers van de klok in ploegmaats aan de start op een parcours De ovonde of ovale rotonde ligt uitge- dat de Belgen in twee voorafgaande spreid vanaf het kruispunt van de Wereldbekermanches zeer gunstig gezind Eeuwfeestlaan tot het kruispunt met de was geweest. – GvA, 30-01-2002 Pannenhuisstraat. Het verkeer heeft er voorrang op en rijdt er in tegenwijzerzin. – tegensprekelijk (bn. en bw.) GvA, 17-02-2003 • contradictoir, op tegenspraak ➔ wijzerzin - tegensprekelijk vonnis, vonnis op tegenspraak teinture d'iode (de) Ofwel tekent LHSP beroep aan tegen het • jodium(tinctuur) vonnis. Dat is weinig waarschijnlijk omdat het om een niet-tegensprekelijk vonnis teken gaat waarin de voorgelegde gegevens - iemand teken doen, iemand een teken, werden afgeschoten. – FET, 09-12-2000 een wenk geven - tegensprekelijke vergadering, vergade- Sarah en Emilie moesten regelmatig de ring met gelegenheid tot discussie voorbijrazende auto's teken doen dat ze t325 hun snelheid moesten intomen. – HN, teleferiek (de, -en) 18-04-2002 • stoeltjeslift, kabelbaan Personal Tours brengt voorstellen die tekengerief (het) enkel aan de Italiaanse kant van de Alpen • tekengerei, tekenmateriaal, tekens- liggen en het skidomein van Pila, via de pullen teleferiek op 18 minuten van Aosta, is er Er zal een speciale tentoonstelling lopen bovendien voordelig. – Knack, 25-10-1995 over Peter de Grote waarop zijn privé- bezittingen te zien zullen zijn zoals kleren, telefooncabine (de, -s) wandelstokken, pijpen en tekengerief. – • telefooncel DM, 31-12-2002 Gisterenmorgen reed op de N8 in Lierde de veertigjarige Hugo Van Huffel uit tel Brakel met zijn Jaguar tegen een - van geen tel zijn, onbelangrijk zijn, telefooncabine. – LN, 18-11-2002 niet van tel zijn Toch is die er, al is ze niet fraai. Op de telefoonzone (de, -s) beurzen bestaat geen politieke correct- • bepaald gebied waarbinnen een- heid. Daar heerst de rauwe afweging van zelfde telefoontarief geldt belangen. Ethiek is er van geen tel, het ➔ zone gaat alleen om puur winstbejag. – DS, 19-03-2003 telekaart (de, -en) - dat is niet van tel, dat doet er niet toe • telefoonkaart Met jaarlijks 2,5 miljoen toeristen is de Belgacom heeft een nieuwe, gelimiteerde Dominicaanse Republiek een van de telekaart op de markt met als motief populairste bestemmingen in de opnieuw een personage uit een stripver- Caraïben. Zon en strand waren nochtans haal. – DM, 31-05-2002 niet van tel, toen Christoffel Columbus in december 1492 voet aan wal zette op het teleonthaal (het) eiland, dat hij La Isla Española doopte. – • telefonische dienst waar dag en Knack, 26-03-2003 nacht iemand klaar staat om anoniem mensen in nood te woord teleboetiek (de) te staan • telefoonwinkel Teleonthaal, de hulplijn voor mensen in nood, kreeg tijdens de voorbije feesten- telecard (de, -s) periode niet opvallend meer oproepen • telefoonkaart dan vorige jaren. – HN, 11-01-2003 De telecard voor telefooncellen is er al heel lang. De voorafbetaalde kaart voor teleurgang (de) gsm's kennen we een aantal jaar. Sinds • achteruitgang, ondergang, teloor- gisteren is er ook de surfcard: een gang voorafbetaalde kaart voor toegang tot het AIG leed overigens ook onder de internet. – DM, 19-05-2001 teleurgang van WorldCom. – FET, 26-07- 2002 teledistributie (de) • kabeltelevisie televisiedistributie (de) Dit zijn werken die, zonder onontbeerlijk • kabeltelevisie te zijn, een meerwaarde geven aan het Nu Aquafin de wegen openlegt om er goed (bv. de aansluiting op de nieuwe rioleringen aan te leggen, heeft het teledistributie, de plaatsing van de gemeentebestuur beslist om gelijktijdig de aarding). – GvA, 15-06-2002 bovengrondse leidingen van elektriciteit, verlichting en televisiedistributie t326 ondergronds te brengen. – LN, 20-02- 2003 telloor ➔ teljoor ➔ teledistributie tember (de, -s) teljoor (de, teljoren) • postzegel • bord, soepbord of eetbord Het gemeentebestuur beschikt over een tempeesten (tempeestte, nieuw relatiegeschenk. Ter vervanging van getempeest) de klassieke 'teljoor' met de afbeelding • stormen van gemeentehuis de Warande koos het Het hoeft echt niet te regenen en te schepencollege samen met de cultuurraad tempeesten om de allerbesten op het voor een kunstzinniger object. – HN, voorplan te zien treden. – HN, 05-04- 22-05-2002 2002 - iets op zijn teljoor krijgen, iets voor de • razen, tekeergaan, tieren, herrie kiezen krijgen, met iets geconfron- schoppen teerd worden De Waalse politici die we de voorbije Vier conservators van het museum heeft weken en maanden hoorden tempeesten, Carlos overleefd, allemaal heeft hij ze zijn geen schreeuwlelijkerds omdat ze voorgesteld een tentoonstelling rond 'latino's' zijn. Het zijn enggeestige, Merckx te houden, maar meneer Telleir bedriegende, achterbakse, jankende, kreeg steeds hetzelfde antwoord op zijn kleingeestige tafelschuimers die nooit teljoor: Merckx heeft niks met ons geleerd hebben zich anders dan als culturele patrimonium van doen! – DM, verwende kinderen te gedragen. – HN, 20-04-2002 25-03-2000 telkens (vw.) tempo ➔ tegen • in het Nederlands een bijwoord, in België ook als voegwoord gebruikt tennisplein (het, -en) - telkens hij me zag, telkens als, iedere • tennisveld, tennisbaan keer dat Onze kinderen groeiden op als konings- Youri: 'En dan was er die man met zijn kinderen. Ze hadden alles: een tennis- paars en witte houten been. Telkens hij plein, een grote vijver met bootjes en me zag, rolde hij fier zijn broekspijp enorm veel plaats om te spelen. – GvA, omhoog.' – GvA, 18-10-1997 13-07-2002 tellen (telde, geteld) tennisraket (de, -ten) • gelden, van kracht zijn • tennisracket - dat telt, dat telt mee, dat is de moeite 'De meeste kinderen hebben nog nooit - dat kan tellen, dat wil wat zeggen, dat een tennisraket in hun handen gehad. Het is niet mis is de bedoeling om hun interesse voor de - op iemand/iets kunnen tellen, op tennissport aan te wakkeren', zegt Dieter iemand iets kunnen rekenen, Schoofs. – BvL, 11-03-2003 vertrouwen Sneeuwschoenen in de vorm van een tennisraket komen oorspronkelijk uit teller (de, -s) Canada, waar de eerste 'trappers' zich • meter voor water, gas, elektriciteit ermee over de sneeuwvlakten bewogen. – 'Tijdens dat manoevre ben ik recht door FET, 14-12-2002 de gevel dat huis binnengereden.' In zijn ➔ raket vaart veegde de jongeman niet alleen de gevel onderuit, maar maaide ook de teller tenoren (mv.) van het gas weg. – HN, 25-01-2000 • favorieten in de sport, kanshebbers t327 voor een overwinning, toppers tot de terril van Heusden-Zolder. – BvL, Als je medaillekansen berekent, moet je 28-02-2003 uitgaan van uitschieters of van tenoren in een sport. – DM, 15-09-2000 terug (bw.) • in België ook: weer, opnieuw tenzij (vw.) • in het Nederlands een voegwoord, in België ook als voorzetsel gebruikt - tenzij + [zelfst. nw.], behalve, uitge- zonderd terugbetaling (de, -en) teren (teerde, geteerd) - tegen terugbetaling, onder rembours, • goed eten en drinken, feestvieren onder voorwaarde dat het bij - teren en smeren, brassen ontvangst dadelijk betaald wordt Diksmuide ligt in het hartje van het Boterland, een betere aanduiding dat het terugbetalingstarief (het, -tarieven) er prima teren en smeren is, kan je zelf • tarief dat de ziekteverzekering eigenlijk niet verzinnen. – GvA, 12-01-2002 terugbetaalt voor geneesmiddelen, consultaties enz. term (de, -en) Forfaitaire geneeskunde staat los van de • termijn, tijd dat een dienstverband meer bekende 'Geneeskunde voor het duurt, diensttijd Volk', dat groeide in de schoot van de - zijn term uitdoen, zijn tijd uitdienen PVDA. Die geneesheren werken tegen ook terugbetalingstarief, zodat de patiënt het betaalde bedrag volledig terugkrijgt van de termijn (de, -en) ziekteverzekering. – Knack, 09-10-2002 • dienststijd, militaire dienst - op termijn, op den duur, op de lange terugmatch ➔ terugwedstrijd duur Analisten en beleggers vrezen dat door terugplooien, zich (plooide zich die verkopen, en de concentratie op de terug, heeft zich teruggeplooid) auto-afdeling, de winstgevendheid van • zich in de verdediging terugtrekken Fiat op termijn nog meer bedreigd zal - zich terugplooien op, terugvallen op worden. – DM, 11-03-2003 Na minder geslaagde projecten in andere landen wil de Kinepolis-groep zich terminus (de, -sen) terugplooien op haar 'thuismarkten' • eindhalte, eindstation, eindpunt België, Frankrijk en Spanje. – DM, 25-02- In 1681 vaarde een koninklijke bark voor 2003 het eerst van Toulouse tot terminus Sète • opvouwen, inklappen, terugvouwen (toen nog Cette). – GvA, 17-08-2002 - op zichzelf terugplooien, zich terug- trekken, vereenzamen terrein Het stuk van Takken weerspiegelt een erg - op het terrein, in de praktijk, in het gevaarlijk verschijnsel dat je wel vaker ziet veld opduiken tegenwoordig: dat van het terug- plooien op de eigen identiteit. – DM, terril (de, -s) 03-09-2002 • steenberg, slakkenhoop, afvalberg in een mijngebied terugronde (de, -s & -n) De oevers en de bodem zijn vernield in de • tweede helft van een sportcompetitie vallei van de Zwarte Beek tot aan de Een elleboogje op de kin van Gumienny, Hazerik en in de vallei van de Helderbeek leverde hem bij de start van de terugronde t328 nogmaals twee strafdagen op. – DS, 11-03- 2002 2003 thesis (de, -sen & theses) terugwedstrijd (de, -en) • verhandeling, (doctoraal)scriptie, • returnwedstrijd, revanchewedstrijd, eindscriptie, afstudeerscriptie tweede wedstrijd tussen twee Maar de Halse geschied-en oudheid- sportploegen in een competitie kundige kring las zijn bevindingen met waarbij men twee keer tegen elkaar zoveel interesse dat de vereniging besliste speelt de thesis in boekvorm uit te geven. – HN, In de terugwedstrijd tegen Kapellen liep 04-09-2002 het mis en werd hij vervangen. – GvA, 11-03-2003 thesisjaar (het, -jaren) De heenwedstrijd in eigen stadion werd • extra studiejaar om de doctoraal- met 4-0 gewonnen, in de terugwedstrijd scriptie te voltooien werd 1-1 gelijkgespeeld. – DM, 31-08-2002 ➔ heenwedstrijd thuishalen ➔ slag tewerkstellen (stelde tewerk, thuiskomen ➔ reis tewerkgesteld) • in dienst nemen [zonder de gevoels- thuislevering (de, -en) waarde van gedwongen arbeid] • thuisbezorging De directie van Carrefour zou de Ook bij de distributeurs staat elektroni- betrokken werknemer, die er 23 dienstja- sche handel met consumenten en ren had opzitten en lid is van de thuislevering op de laatste plaats. – christelijke bediendevakbond LBC-NVK, Industrie, 28-02-2003 opnieuw tewerkstellen in de Genkse vestiging, maar in een andere functie. – thuiswachten (wachtte thuis, LN, 05-03-2003 thuisgewacht) • op het huis passen, babysitten tewerkstelling (de) En toch, we droegen onze verantwoorde- • in België ook: werkgelegenheid lijkheid voor onze kinderen. Om u een Men belooft ons welvaart en voorbeeld te geven: we waren zeventien tewerkstelling en we zien alleen maar jaar getrouwd toen mijn ouders voor de werkloosheid en miserie. De voordelen eerste keer bij ons kwamen thuiswachten. zijn voor de patroons, de nadelen voor de – DS, 12-08-2002 gewone man. – LN, 11-03-2003 thuiswijzen (wees thuis, thuis- tewerkstellingsdienst (de, -en) gewezen) • dienst voor arbeids- • thuisbrengen, zich herinneren waar voorziening iets of iemand hoort Het voornemen tot collectief ontslag moet xxx uit de Baljuwstraat 9 werd in de nacht ter kennisgeving worden voorgelegd aan van vrijdag op zaterdag even voor drie uur de directeur van de subregionale gewekt door een eigenaardig geknetter. 'Ik tewerkstellingsdienst (van de VDAB). – kon het geluid onmogelijk thuiswijzen en DS, 13-02-2003 daarom stond ik op', zegt de echtgenoot van xxx. – LN, 25-11-2002 thermos (de, -sen) • thermosfles ticket (het, -s) Om wakker te blijven stak ik dan maar • in België ook: kaartje, biljet voor een weer een sigaret op en dronk van mijn film, theater, trein, wedstrijd enz. thermos met zwarte koffie. – LN, 31-08- Met één ticket kan men die dag een keuze t329 maken uit 40 concerten, in ruimtes als de krant. – BvL, 07-01-2000 Sint-Baafskathedraal, het Stadhuis en Bisschopshuis, of de Vlaamse Opera. – tikkenhaan (de, -hanen) FET, 04-09-2002 • haan • haanvormig broodje tiens (tussenwerpsel) • kijk, hee, wel wel, nou nou time (de, -s) 'Tiens, dat is de trouwfoto van Nolf', • helft van een sportwedstrijd merkt iemand op. – DM, 08-03-2003 - eerste en tweede time, eerste en tweede helft tiercé (de, -s) Halverwege de eerste time zette Deman • (super)trio, weddenschap op de de bezoekers op het goeie spoor. – HN, eerste drie paarden in de juiste 20-01-2003 volgorde in een wedren - extra time, verlenging Een tiercé-filiaal van Ladbrokes in Bilzen stond na 37-36 via infiltraties van Etterbeek is maandag rond 13 uur Hermans meestal lichtjes aan de leiding overvallen. – HN, 27-08-2002 (43-46 en 48-53) maar het was Op De Beeck die met 2 op 2 vrijworpen voor een tiest (de, -en) extra-time zorgde: 58-58. – BvL, 24-02- • vent, kwast 2003 - een rare tiest, een rare kwast tip tijd - op de tippen van zijn tenen lopen, op - op tijd en stond, op het geschikte zijn tippen staan/lopen, op zijn tenen ogenblik staan/lopen Dat verhinderde niet dat hij het nooit kan Ik loop al maanden op de tippen van mijn laten om op tijd en stond zelf naar zijn tenen. Ontspanning heeft er niet meer leeftijd te verwijzen. Het bewijst vooral dat ingezeten. Ik zal mij toch sterk moeten hij erg fier is op wat hij op zijn leeftijd houden. – HN, 06-03-2003 presteert. – DS, 03-03-2003 - in één tijd, in één keer, zonder tiret(te) (de, -s & -n) onderbreken • rits(sluiting) Ik nam de bal in één tijd op de slof. Belic Leden van de socialistische vakbond van bleef op zijn lijn en kon niet meer tijdig het Stedelijk Onderwijs hebben gisteren reageren. Ook Kaklamanos kon van de enkele Antwerpse standbeelden voorzien precisie van Peeters profiteren. Lang van een geopende ritssluiting. De rode geleden dat we nog eens met twee 'tiret' symboliseert een 'open school'. – doelpunten voorsprong de rust ingingen. LN, 27-04-2000 – HN, 11-03-2003 - van tijd, soms, af en toe, bij tijd en tist ➔ tiest wijle ➔ uitdoen titel (de, -s) • bewijsstuk, akte tijdslopend (bn.) • obligatie, aandeel • tijdrovend • cheque - ten titel van, bij wijze van, als tikkenei (het, -eren), tikkeneitje (het, Hij kan echter geen enkele som vragen -s) ten titel van kosten en erelonen – zelfs • (kippen)ei niet van een derde – en hij mag alleen de Marcel Jeurissen uit Zonhoven leest 's gerechtskosten terugvorderen. – Trends, morgens bij het tikkeneitje altijd graag zijn 09-01-2003 t330 - ten persoonlijken titel, uit eigen naam verliezen. – LN, 07-03-2003 De beslissing van de Raad van State om de ontbinding van het Van titelvoerder (de, -s) Enschodtziekenhuis te schorsen betekent • titelhouder niet enkel een zware claim op de In een afgeladen witloofschuur in gemeenten zelf, maar ook de acht Nijverseel midden in de nacht is Bassie bestuurders van het voormalig ziekenhuis prins carnaval van Opwijk geworden. De kunnen ten persoonlijken titel financieel titelvoerder haalde het met een verplette- worden aangesproken voor het voormelde rend overwicht van Sarah, die nochtans de bedrag. – HN, 08-03-2003 beste was in de proeven. – HN, 03-03- - ten vertrouwelijken titel, vertrouwelijk 2003 Inlichtingen die de vastgoedmakelaar ten vertrouwelijken titel ontvangt, mag hij niet titelvoerend (bn.) aan derden mededelen. – LN, 07-05-1999 • titulair - ten voorlopigen titel, voorlopig Hij is titelvoerend burgemeester van Tegelijk zijn we ook op zoek naar een Waterloo in Waals-Brabant, een streek die nieuwe coach, een taak die xxx immers zwaar getroffen werd door het faillisse- slechts ten voorlopigen titel op zijn ment van Sabena. – DM, 12-01-2002 schouders nam. – HN, 13-03-2002 - ten definitieven titel, definitief titularis (de, -sen) Het 'verschijnen' in bewuste inventaris is • iemand die verantwoordelijk is voor meermaals een eerste stap om alles later een bepaalde cursus ten definitieven titel te klasseren. – HV, - klastitularis, klassenleraar 03-03-2001 Jef Trappeniers is deeltijds klastitularis van - ten kostelozen titel, kosteloos het derde leerjaar in de basisschool van Volgens Van Belle heeft de wetgever de Zaventemse deelgemeente Sint- steeds de bedoeling gehad de overdrach- Stevens-Woluwe. – HN, 26-02-2003 ten bij overlijden en de overdrachten - titularis van een rekening, rekening- onder levenden ten kostelozen titel fiscaal houder gelijk te behandelen. – FET, 01-08-1997 Het geld dat door dat extra ledenaantal - ten uitzonderlijken titel, bij wijze van binnenkwam verdween op een rekening. uitzondering De titularis van die rekening blijkt, zo Gedupeerden trokken naar het Arbitrage- meent het gerecht, Jean-Marie Frissen te hof, dat in maart van dit jaar besliste dat zijn. Hij werd aangehouden voor schrift- de regularisatie-operatie van Vanden- vervalsing en misbruik van vertrouwen. broucke ten uitzonderlijken titel mocht. – – LN, 10-10-2002 GvA, 25-04-2002 - ten individuelen titel, individueel tjaffelen (tjaffelde, getjaffeld) Als dusdanig was hij, zij het ten • strompelen, struikelen, zich moeilijk individuelen titel, al lid van het nationaal voortbewegen CVP-partijbureau. – DM, 03-02-2001 • sukkelen, knoeien - ten bezwarenden titel, onder bezwa- rende voorwaarden tjoepen (tjoepte, getjoept) • snel vooruit schieten, flitsen titeldebat (het) • titelwedstrijd toch (de, -en) Zonder die barslechte heenronde was • om een eerdere mededeling te Wilrijk misschien nog wel titelkandidaat. relativeren, althans, tenminste: Nu kan Wilrijk alleen maar als scherprech- - dat werkt prima, voor mij toch ter in het titeldebat optreden, zonder - het gaat uitstekend, toch wat betreft de daarbij de derde periode uit het oog te gezondheid t331 tochthond (de, -en) toelaten (liet toe, toegelaten) • tochtafsluiter in de vorm van in België ook: een hond • in staat stellen, mogelijk maken, in Ze staken dan de tochthond tussen de de gelegenheid stellen: dat laat ons voordeur om zo een koeltje te creëren. – toe om DM, 23-02-2002 • toestaan ➔ kind toe • in België vaker dan in Nederland toelating (de, -en) voor: dicht, gesloten • goedkeuring, toestemming, permis- sie toebak (de) - zonder toelating, zonder toestemming - straffe toebak, een moeilijke klus, een • vergunning, machtiging moeilijk karwei In de documenten staan ook incidenten - dat is straffe toebak, dat is kras, dat is beschreven uit 1992 waaruit bleek dat sterk sommigen zonder toelating 's nachts en ➔ tabak in weekends met miltvuur werkten en dat daarna verdoezelden. – DM, 04-04-2002 toefeling (de) • pak slaag, afranseling toemaatje (het, -s) • extraatje, toegift toegangsexamen (het, -s) We laten vooral de klassieke spelletjes aan • toelatingsexamen bod komen zoals Risk, Monopoly en Het toegangsexamen voor de journalis- poker. Als toemaatje delen wij ook nog tenopleiding aan het Instituut voor gratis whisky en sigaren uit. – GvA, 12-03- Journalistiek vindt plaats op dinsdag 2003 17 september. – FET, 30-08-2002 • toetje, dessert, nagerecht ➔ ingangsexamen toenaam (de, -namen) toegeven • bijnaam, meestal spotnaam - er (geld) aan toegeven, erop toeleggen, Wie het in zijn hoofd haalt in Bilzen te er geld bijleggen sluikstorten, komt met naam en toenaam in het infoblad van het Zuid-Limburgse toekomen (kwam toe, toegekomen) stadje. – DS, 28-02-2003 • in België ook: aankomen, arriveren toeplooien (plooide toe, toegeplooid) toekomend (bn.) • dichtvouwen, opvouwen • aanstaand, volgend Vulling, ter grootte van een hazelnoot, in - toekomende zondag, aanstaande het midden van een deegvierkant plaatsen zondag en de vier hoeken naar elkaar toeplooien In Zulte maken ze toekomende zondag en van boven dichtknijpen, zodat je de 7 oktober weer tijd voor de Fiertel. Derge- vorm van een bloemknop bekomt. – LN, lijke folklorestoeten worden een heuse 28-04-2001 zeldzaamheid in Oost-Vlaanderen. – HN, 05-10-2001 toer (de) - toekomende week, volgende week • beurt Toekomende zaterdagvoormiddag - ieder op zijn toer, om de beurt graveert de dienst Criminaliteitspreventie - een toerke doen/maken, een ommetje, fietsen met het rijksregisternummer. – een wandelingetje maken HN, 17-09-2002 Och, ik ben niet dikwijls kwaad. Ik kan het t332 me niet goed herinneren. Dan ga ik toewijs (de) gewoon een toerke doen, even wandelen. • toewijzing bij een openbare verko- Dan ga ik tegen de koeien praten, geef ze ping wat gras en ben ik gekalmeerd als ik Als er meer gegadigden zijn dan kavels terugkom. – LN, 20-02-1999 (en dat zal zo zijn) gebeurt de toewijs bij - op toer gaan, aan de zwier gaan lottrekking. – HN, 08-11-2002 We willen juist vermijden dat het tot repressie komt. Het doel is om jongeren die zelf vaak uit probleemmilieus komen alternatieven aan te bieden voor ze op de criminele toer gaan. – GvA, 15-10-2002 - dat zijn toeren, dat is kras, dat zijn rare dingen toezichter (de, -s), toeziener (de, -s) toespeld (de, -en) • opzichter, inspecteur • veiligheidsspeld Op deze jaarvergadering staat, naast de En hij verkoopt affiches van Sophia Loren, zeer belangrijke personeelswissel, een die in Comacchio in 1955 de film La donne herstructurering van de openbare sector del fiume heeft gedraaid: boven het hoofd op de agenda, vooral van de banken en de houdt ze een blikje Anguilla marinata, staatsbedrijven. De bedoeling is om de rol wulps en met harige oksels zoals het van de ministeries terug te schroeven tot hoort, met een strohoed, een touw rond die van toezichter. – DS, 05-03-2003 de heupen en haar borsten met een toespeld verborgen achter een zwart togen (toogde, getoogd) kleed. – DS, 28-05-1999 • gaan, trekken, zich begeven naar Prins Laurent die naar de veemarkt toogt toespijs (de) om de dierenbeulen daar hoogstpersoon- • beleg, broodbeleg lijk een lesje te leren. – DM, 02-12-2000 Stel je voor: de Queen of Pop, de zo goed • laten zien, tonen als rijkste vrouw ter wereld, zat ooit in een West-Vlaams dorpscafé op een barkruk toile cirée (de) voor een boterham met toespijs. – DS, • tafelzeil, tafelkleed dat geen water 31-08-2002 opneemt Als reactie op de optimistische vertrutting toesteken (stak toe, toegesteken) na WO II (ieder zijn huisje, zijn auto, zijn • toestoppen, geven, overhandigen schoon servies en een gebloemde toile - de deur toesteken, de deur dichtduwen cirée op de keukentafel) gaan de jonge - (geld) eraan toesteken, (geld) erop wolven van Hollywood het snel verheffen toeleggen tot de rang van icoon. – DM, 29-06-2002 Te veel om op te sommen maar elk jaar viel ik wel in de prijzen en ik heb eigenlijk tol (de) nooit geld moeten toesteken aan mijn • douanerechten sport. Alleen vorig jaar zat het niet mee. Ik verloor toen bijna al mijn jonge duiven. – tolbeambte (de, -s) GvA, 02-08-2002 • douanebeambte ➔ hand tolkantoor (het, -toren) toevliegen (vloog toe, toegevlogen) • douanekantoor • plotseling met geweld dichtgaan van Na afloop schreef hij zich in voor examens een deur bij diezelfde NMBS en slaagde er als douaneambtenaar. Waardoor hij voor de t333 rest van zijn carrière in het tolkantoor aan - hoge toppen scheren, grote successen de Magdalenastraat (Kortrijk) aan de slag behalen, schitteren, de top bereiken, kon. – HV, 17-07-2001 hoge ogen gooien Anderzijds zijn het precies de meest toneelkring, toneelmaatschappij speculatieve aandelen die momenteel (de, -en) hoge toppen scheren. – Trends, 12-12- • toneelgezelschap 2002 Pelgrimstochten spraken eeuwen geleden - geen hoge toppen scheren, niet veel al tot de verbeelding en ook vandaag nog presteren, niet succesvol zijn, de top weten ze verenigingen te begeesteren, niet niet bereiken in het minst de Katelijnse toneelkring Door de noordenwind kan het kwik geen Kunstmin. – GvA, 12-03-2003 hoge toppen scheren en dus moeten we ➔ maatschappij het stellen met maximale temperaturen van 17 graden in de Ardennen tot 19 à 20 tonen (toonde, getoond) graden in Vlaanderen. – DS, 22-08-2002 • in België ook: laten zien - de weg tonen, de weg wijzen tournee (de, -s) Ik zal in ieder geval mijn verantwoordelijk- • rondje heid nemen en de andere jongens de weg - tournee generale, rondje voor de hele tonen. – LN, 05-03-2003 zaak De aanhangers van De Koek konden de tong tournee generale van de winnaar niet - niet op zijn tong gevallen zijn, niet op smaken en stapten direct op de bus, maar zijn mondje gevallen zijn niet voordat het buiten tot een ferme De drie zijn zeker niet op hun tong woordenwisseling kwam over de manier gevallen, ze hebben kabaal voor tien, waarop de verkiezing was verlopen. – HN, maar Ludo kan er goed mee om. – BvL, 09-12-2002 03-08-2002 - onder tong gesneden zijn, niet op zijn tournevis (de, -sen) mondje gevallen zijn • schroevendraaier - zijn tong inslikken, zijn woord breken - zijn tong ingeslikt hebben, niets touter (de, -s) zeggen, zwijgen • schommel toog (de, togen) touteren (touterde, getouterd) • toonbank • schommelen, wiebelen • tap(kast), bar De brouwerij is bereid er een tijdelijke toveraar (de, -s & -aren) toog te plaatsen, zodat binnen enkele • tovenaar weken de horeca gedeeltelijk kan Als het de komende matchen blijft heropenen. – LN, 04-09-2002 misgaan, zullen wij de boel hier niet langer kunnen kalmeren. En dan moet er tooghanger (de, -s) iets gebeuren. Maar wat? Ik ben geen • persoon die veel in een café zit, toveraar die water in wijn kan veranderen. kroegloper – GvA, 28-10-2000 Op iedere carnavalsmorgen kan elke tooghanger in Den Anker genieten van toveres (de, -sen) spek met eieren, op woensdag zijn er • tovenares, toverheks kazakken met haring. – LN, 28-02-2003 traagzaam (bw.) top • langzaam t334 Plaats van afspraak: het atelier van Raveel in Machelen, daar waar de Leie traagzaam transmissietroepen (mv.) en aarzelend een weg zoekt doorheen het • verbindingstroepen vlakke land. – Trends, 23-05-2002 trappelen trac ➔ trak - ter plaatse trappelen, niet opschieten, pas op de plaats maken trafiek (de) • verkeer, transport, vooral handelsver- trapzaal (de, -zalen) keer: containertrafiek, goederentrafiek, • trappenhuis handelstrafiek, wapentrafiek De permanente tentoonstelling bevindt Terwijl de Amerikaanse economie de zich op de gelijkvloerse verdieping. Voor eerste zes maanden van 2001 nog lichtjes de tijdelijke expo moet je het nog steeds toenam, boerde de trafiek achteruit. – FET, hogerop zoeken, tot op de zolder. In de 04-09-2002 trapzaal wordt de bezoeker intussen al warm gemaakt door en voor de houts- trafikant (de, -en) kooltekeningen van Jean Ketsman. – GvA, • handelaar 25-01-2003 Belgische trafikant in coltan aangehou- den. – DS, 05-11-2002 treffelijk (bn. en bw.) • uitmuntend, voortreffelijk trainer (de, -s), training (de, -en) • degelijk, behoorlijk, fatsoenlijk • trainingspak Iedereen heeft er baat bij dat alle weggebruikers treffelijk verzekerd zijn. – trak (de) HN, 02-09-2002 • plankenkoorts, de zenuwen 'Je hebt den trak in je lijf, Barrez. Wind je treffen (trof, getroffen) niet op, vertel rustig. Het is jouw proces. - een beslissing treffen, een beslissing Ik wil niet hebben dat je hier je gedacht nemen niet zou kunnen zeggen', stelde de Pas dan kan de Vlaamse administratie een voorzitter gerust. – LN, 27-04-2002 beslissing treffen over subsidies. – HN, Op het podium van taverne Sint-Elooi 27-08-2002 zingt Sharona Lane haar liedje, Charlene in een discosaus, en haar manager treinwachter (de, -s) verzekert ons dat het de 'trak' is die nog • treinconducteur wat speelt. – HN, 29-11-1999 Ongezien slaagde het hondje erin op het perron en in de trein richting Gent te tranche (de, -s) raken. Onderweg stopte de trein nog in • trekking van een loterij Melle, maar ook daar viel de ongewone reiziger niet op. Pas in het eindstation trancheren (trancheerde, Gent – jammer genoeg voor de reislustige getrancheerd) Zara nauwelijks een kwartier verder – • beslissen ontdekte een treinwachter het hondje. – Kortom, verdere verlaging van de HN, 26-12-2002 personenbelasting en verdere verhoging van de laagste sociale uitkeringen, het is trekijzer (het, -s) geen echt punt van discussie, het is niet • magneet het moeilijkste wat de regering moet trancheren. Wel moeilijk zijn het NMBS- trekken (trok, getrokken) dossier en de ziekteverzekering. – GvA, - iemand trekken, fotograferen 05-10-2002 - een foto trekken, een foto maken, t335 fotograferen kaartje trekken met de buren. – LN, 24-02- Ik had nog nooit een camera van dichtbij 2003 gezien. Ik kon zelfs geen foto trekken. – - een streep trekken onder iets, een streep GvA, 08-09-2001 zetten onder iets - op iemand trekken, op iemand lijken Maar ik hoop dat we nu niet zullen De dochter van Rolling Stone Ron Wood discussiëren over dingen die in de eerste trekt op haar vader en daarmee is alles helft van de vorige eeuw gebeurd zijn. gezegd, maar als ze een jurk van Wordt het niet hoog tijd dat we daar een Westwood draagt en daarbij haar streep onder trekken? – Knack, 12-02-2003 (bijpassende) geborduurde slip toont kijkt ➔ plan, slag niemand meer naar haar muizensnuitje. – HN, 01-09-2000 trekorgel (het, -s) - dat trekt op niets, dat lijkt nergens op • trekharmonica Ook Martin xxx, voorzitter van senioren- Rondom hem delen militanten ijsjes uit werking 't Arsenaal in Diest, heeft geen en een muzikaal aangelegde vakbonds- goed woord voor de koerswijziging van de man bespeelt een trekorgel om er de sfeer banken: 'Het trekt op niets. Het wekt de in te houden. – HN, 10-05-2001 indruk dat ze senioren meer en meer op een zijspoor schuiven.' – HN, 13-02-2003 trektang (de, -en) - die winkel trekt niet goed, die winkel • tang om iets mee uit te trekken, loopt niet goed nijptang - het kort/lang trekken, er (niet) lang Wie een bijl, handzaag, spade of trektang over doen bezit, brengt die best mee. – HN, 18-11- En net zoals in de natuur het horror vacui 2000 geldt, heeft democratie een afkeer van politici die het lang trekken. – BvL, 22-02- trekzak (de, -ken) 2003 • trekharmonica - hij trekt het niet lang meer, hij maakt Op de maat van een soort trekzak huppelt het niet lang meer, hij zal niet lang jong en oud over de dansvloer. – BvL, meer leven 08-03-2003 Charles Bronson (81) zal het niet lang meer trekken, vrezen vrienden van de tres (de, -sen) acteur. Artsen ontdekten dit najaar dat • haarvlecht Bronson aan de ziekte van Alzheimer lijdt. – HN, 13-12-2001 tricolore (bn. en de) - iemand op flessen trekken, bedriegen • driekleurig - bier/wijn op flessen trekken, bottelen • nationalistisch, unitaristisch - ervanonder trekken, ervandoor gaan, BUB wil de eenheid van België herstellen opstappen door de gewesten en gemeenschappen af - bloed trekken, bloed afnemen te schaffen en de provincies op te 'Ik zal bloed trekken om uw suikerspiegel waarderen. 'We moeten alvast beginnen na te kijken en ik geef u een tetanus- met landbouw en buitenlandse handel injectie', dreigde hij, over zijn bril kijkend. opnieuw federaal te maken. Er moeten – HN, 16-09-2003 tweetalige scholen komen in heel het land, - amandelen trekken, amandelen en de VRT moet opnieuw BRT worden.' knippen Het jongste lid van BUB is veertien, en in - een kaartje trekken, een kaartje leggen, Antwerpen draagt studente Kim Roovers kaarten (19) uit Hoboken de tricolore boodschap Onze voorouders maakten het graag uit. – HN, 03-01-2003 gezellig. Tot 's avonds laat met een stoel • vlag met de Belgische kleuren, op het voetpad lekker keuvelen of een Belgische driekleur t336 Weinigen hebben het opgemerkt, maar • driepartijenregering sinds 2 juli 1999 is het Belgisch parlement Premier Guy Verhofstadt sprak twee permanent bevlagd met de tricolore. – weken geleden nog met veel liefde over de DM, 16-12-2002 tripartite van liberalen, socialisten en groenen. – FET, 25-07-2002 triestig (bn. en bw.) Er gaan stemmen op om paars-groen te • bedroefd, verdrietig, treurig, somber vervangen door een klassieke tripartite van personen van liberalen, christen-democraten en Het kind is zo triestig dat het een zee van socialisten. – GvA, 21-12-2002 tranen huilt. – HN, 14-03-2003 • betreurenswaardig, ontmoedigend, triporteur (de, -s) ongelukkig van zaken • bakfiets, driewieler Pijnlijk, die knie, maar die nieuwe Met mijn triporteur moet ik nu veel nederlaag is dat nog veel meer. Dit is een minder kilometers afleggen, ben ik veel triestig seizoen voor Westerlo. – LN, rapper ter plaatse en kan ik onderweg ook 11-03-2003 de blikjes oprapen. – LN, 28-01-2003 Elke keer als ik dat verhaal aan mijn zoontje voorlees, zegt hij me dat het niet trisser (de, -s) zo triestig mag eindigen. En toch wil hij • iemand die voor de derde keer het verhaal telkens weer horen. Merkwaar- hetzelfde studiejaar in het hoger dig, misschien, alhoewel. Zo'n intens onderwijs doet verlangen naar triestigheid kent een In de ogen van het personeel kent BWA- volwassene natuurlijk ook. – DM, 30-10- eigenaar Aldo Vastapane niets van de 2002 luchtvaartbusiness en is hij een trisser. – Metro, 04-04-2002 triestigaard (de, -s) • pessimist, zwartkijker, zwaarmoedig troef (de) iemand - troef krijgen, een pak slaag krijgen Hopelijk komt er wat volk opdagen, want - iemand troef geven, iemand een pak ik wil hier toch liever niet als een eenzame slaag geven triestigaard zitten. – LN, 30-10-2002 troep (de) triestigheid (de) - de troep, het leger • droefheid, neerslachtigheid - bij de troep zijn, in dienst zijn, soldaat Sommige kunstenaars hebben ook zijn zichzelf bloot gegeven. Wat ik hier zie, geeft een mooi beeld van het leven in de troepenschouw (de) rosse buurt. De triestigheid, maar ook de • parade, inspectie menselijkheid van de vrouwen die hier Het Zwitserse F1-team Sauber hield werken. – GvA, 19-01-2002 zondag troepenschouw in Zurich. – BvL, 10-02-2003 trimestrieel (bn.) • driemaandelijks, kwartaal- trok (de) Met 'Brussel mijn stad' kwam er een • in België soms voor: trek, in alle trimestrieel tijdschrift voor en door betekenissen bewoners. Het informatieblad geeft een overzicht van de wijkprojecten. – LN, troosting (de, -en) 30-11-2002 • kleine finale, troostfinale - trimestrieel verslag, kwartaalverslag Intussen kent Dendermonde ook zijn tegenstander voor de troosting in de tripartite (de, -s) Europacup. – HV, 13-02-2003 t337 gevoel dat ik weer in de running ben. Ik trop zat in de oude wijvengroep, en nu ben ik - trop is te veel, te veel is te veel weer jeugdig en fris. Deze trunte is 'Van alle kanten probeert men het verkeer verjongd. – DS, 24-05-2000 uit de eigen omgeving te weren en steeds meer verkeer naar de Putsesteenweg te trunten (truntte, getrunt) loodsen. We beseffen dat onze steenweg • niet opschieten, treuzelen, dralen een belangrijke verkeersader is, maar trop • zeuren, jengelen is teveel. We zijn geen verkeersriool', 'Loop niet te zeuren over kleinigheden. vinden de leden van het actiecomité. – Loop niet te trunten als je pijn hebt, en GvA, 09-09-2002 probeer niet alles en iedereen te bekritise- ren', lacht ze. – HN, 08-05-1999 trot - op trot zijn, op pad zijn, op weg zijn truut (de) Een op hol geslagen paard dat in een • flauwekul, onzin zwembad duikelt, een Vietnamees - truut verkopen, flauwekul vertellen of hangbuikzwijn dat een maand op trot moeilijkheden maken gaat, een heuse Bremer-muzikantenstoet bestaande uit een schaap en twee koeien: tsjeven (mv.) allen kwamen uitgebreid aan bod. – LN, • bijnaam voor de leden van de CD&V 26-12-2002 [de christelijke partij] - het is nog een hele/goeie trot, het is nog een heel eind, het is toch een flink tsjevenstreek (de) stuk • achterbakse streek trottinette (de, -s & -n) TSO (het) • step, autoped • afkorting van: technisch Wie het wil, kan op een step – voor de secundair onderwijs, middelbaar oudere generatie een trotinette – door de technisch onderwijs tentoonstelling rijden. – HN, 22-11-2000 Zo'n twintig leerlingen van zowel de BSO- als TSO-afdelingen van het Heilig- trouwers (de) Grafinstituut in Turnhout hebben vorige • het bruidspaar, het jonge paar, het zaterdag een dagje meegedraaid achter de jonggehuwde paar schermen van een modespektakel in Als iemand van onze bende trouwt, gaan Parijs. – GvA, 12-03-2003 we post vatten aan de kerkdeur en delen ➔ BSO we sangria uit aan de trouwers en hun familie. – LN, 07-03-2003 t.t.z. • afkorting van: 't is te zeggen, dat wil trouwkleed (het, -kleden) zeggen • trouwjurk, bruidsjapon Van auto en slachtoffer werden geen Overal witte kaarsen en portretten van sporen teruggevonden, t.t.z. de 55 meter Judy: in haar trouwkleed, met haar diepe krater en 500 meter weggeblazen boezemvriendin Emerita, met haar wegdek niet te na gesproken. – GvA, echtgenoot. – DS, 04-09-2002 05-02-2003 truc ➔ foor tuingerief (het) • tuingereedschap trunte (de, -n) Onder de huisjes zit een kelder en dat is • trut, futloze vrouw, zeurkous waar we ons tuingerief bewaren. – GvA, Ik voel mij veertig jaar jonger. Ik heb het 08-06-2002 t338 zijn, de nipte nederlaag op Verviers was tuinzetel (de, -s) spijtig. Maar het uitvallen vroeg in de • tuinstoel wedstrijd van Pieter Van Rillaer zat daar De bloemetjes zitten nog bijna in knop als wel voor iets tussen. – GvA, 13-03-2003 de plant massaal bezocht wordt door Neen, de staat van het veld zat er voor bijen en late vlinders. Dit is op zichzelf al niets tussen. Ik denk eerder een gebrek een attractie om vanuit de tuinzetel te aan competitieritme, een gevolg van die aanschouwen. – LN, 07-09-2002 langgerekte winterstop. – BvL, 25-02-2003 - er niet van tussen kunnen, er niet turnen (het & wkw.) onderuit kunnen, er niet aan kunnen • gymmen als schoolvak, gymnastiek- ontkomen les hebben Daardoor krijgt het acht personeelsleden: tussenkomen (kwam tussen, drie leerkrachten in de lagere en twee in tussengekomen) de kleuterafdeling, een leerkracht turnen, • tussenbeide komen, bemiddelen een extra-hulp en een kinderverzorgster. – • ingrijpen, optreden HN, 03-09-2002 Op 12-01-2001 moest de politie tussen- komen bij een hoogoplopende ruzie in het turngerief (het) metrostation Rogier. – GvA, 04-09-2002 • gymspullen • onderbreken, in de rede vallen, het Kijk maar. Er is veel volk vandaag en woord nemen, onderbreken indien we heel veel geld bijeen brengen, Ik wou reageren maar kon om technische koopt de meester ook nog nieuw turn- redenen niet tussenkomen. – BvL, 02-09- gerief. – BvL, 26-12-2001 2002 • bijdragen in de kosten, tegemoet turnpantoffels (de, -s) komen • gymschoen 'Ook de stad Izegem zal financieel De kinderen hebben alleen een t-shirt, tussenkomen', besluit schepen Duhamel. turnbroek en turnpantoffels nodig. – BvL, – LN, 04-09-2002 29-08-2002 tussenkomst (de, -en) turnsloef (de, -en) • ingrijpen, optreden • gymschoen De tussenkomst van de politie was nodig om de gemoederen tot bedaren te turnzaal (de, -zalen) brengen. – HN, 04-03-2003 • gymzaal • interruptie, onderbreking, opmer- De voorstellingen vinden plaats op vrijdag king tijdens een debat 14, zaterdag 15 en zondag 16 maart, • toelage, subsidie, tegemoetkoming telkens om 20 uur in de turnzaal van de Dat moet tegen eind dit jaar rond zijn. Wel school, Kloosterstraat 7 (ingang langs zitten er al twee koopkrachtverhogende gemeentepark). – HN, 14-03-2003 maatregelen in het eerste deel: er komt een fietsvergoeding en de tussenkomst in tussen (vz. en bw.) de kosten voor het openbaar vervoer - tussen dit en een week, binnen een wordt opgetrokken tot minstens 80 week procent. – FET, 13-02-2003 - tussen vier ogen, onder vier ogen - zo tussen de twee, zozo, middelmatig tut (de, -ten), tutter (de, -s) - er voor (n)iets tussen zitten, er (n)iets • fopspeen mee te maken hebben Ze moest weten wat de Sint met de tutter De revanche van Sint Jan na de driepunts- van haar zusje zou doen, indien ze het nederlaag op Neufchateau mocht er best aan hem zou afgeven. – HN, 03-12-2001 t339 • onbetrouwbaar, dubbelhartig twee persoon, opportunist - in twee woorden (vertellen enz.), in een Ik vind dat een tweezak. Die kerel zegt mij paar woorden (vertellen enz.), in het dat hij me absoluut wil. Je gaat daarop in, kort (vertellen enz.) maar na korte tijd was het al: 'Het is toch Alles wat wij liefde noemen, de lust en nog niet wat ik echt wil'. – LN, 04-03- wanhoop, het zoenen achter de menu- 2000 kaart en de porno, het huwelijk en de haat, hand in hand liggen in zoet geurend gras tweezakkig (bn) en de hand aan jezelf slaan, kortom de • onbetrouwbaar, opportunistisch hele toestand van de voortplanting met alle ellende die daaraan vastzit, valt samen te vatten in twee woorden: seksuele mythe. – DM, 12-03-2003 - in twee woorden gezegd, kort gezegd - met twee, met zijn tweeën ➔ een tweede - op het tweede wonen, op de tweede verdieping wonen, twee hoog wonen twee-pk (de, -'s) • deux-chevaux Toch was iedereen hier steeds welkom of hij met een twee pk-ken reed of een Mercedes van enkele miljoenen. – GvA, 17-12-2002 ➔ geit tweestuks (bn. en het) • tweedelig Dit zegt bijvoorbeeld dat het personeel zich niet aan de passanten mag vertonen in badpak, lingerie, tweestuks of geringere kledij. – BvL, 04-02-2000 • deux-pièces tweewoonst (de, -en) • tweegezinswoning, twee huizen onder één dak Hoewel in één deel van de typische tweewoonst het interieur van een mijnwerkerswoning uit de jaren '20-'30 werd nagebouwd, wil het Museum van de Mijnwerkerswoning meer bieden dan vrijblijvend huisje-tuintje-boompje kijken. – HN, 27-07-2002 ➔ tweewoonst tweezak (de, -ken) t340 wijzen wandelaars erop dat het Peerdsbos verboden gebied is. De Melkerij blijft evenwel open en is in volle uitbating. – HN, 26-03-2001 - de uitbating, de onderneming, het bedrijf, het café, het restaurant enz.

uitblutsen (blutste uit, uitgeblutst) • uitdeuken u Café Garage, het is niet alleen een naam - als ik van u was, als ik u was, in uw maar ook een bestek van de dienstverle- plaats zou ik ning. Pinten tappen, benzine tanken, bumpers uitblutsen, banden vervangen, uil het gebeurt hier allemaal. – DM, 15-07- - een uiltje vangen, een uiltje knappen 2000 'Uiltje vangen doet wonderen'. Burge- meester Freddy Vranckx staat honderd uitbollen (bolde uit, uitgebold) procent achter de idee van zijn Deense • geleidelijk tot stilstand komen collega Nick Haekkerup uit de buurt van • zijn werk afronden en tot rust Kopenhagen, om het personeel tijdens de komen, het aan het einde van je middagspauze de tijd te gunnen een uiltje carrière rustig aan doen te vangen. – HN, 12-04-2002 In België kunnen oudere werknemers van twee mogelijkheden gebruik maken om uit uit te bollen. – Metro, 28-10-2002 - er niet aan uit kunnen, er niets van snappen of het voor die prijs niet kunnen doen - er aan uit kunnen, het snappen of het voor die prijs kunnen doen uitbreiding Ah voilà, dat is de vraag. Ik heb die film - uitbreiding nemen, in oppervlakte gezien op de Nederlandse TV en daar toenemen of zich verspreiden van hebben ze vertaald 'je kunt niet reizen in vuur de ruimte' en ik heb die film gezien op de 'Het gaat om kleine werkmanswoningen BRTN en dan was het 'je kunt wèl reizen die aan elkaar grenzen. In die omstandig- in de ruimte.' Ik heb dan geprobeerd om heden kan een brand vlug uitbreiding te horen wat hij zegt en je kan er niet aan nemen. Het is ons gelukt deze twee uit of dat hij een t zegt of niet. – Veto, woningen te redden. Er is enkel een beetje 29-04-1996 waterschade', bevestigt brandweer- - terugkomen uit vakantie, terugkomen luitenant Van de Voorde. – LN, 17-09- van vakantie 2002 - mijn glas is uit, mijn glas is leeg, uitgedronken uitbrengen (bracht uit, uitgebracht) - hij heeft een glas uit, hij heeft een • onthullen, openbaren, verklappen glaasje op, hij is dronken - een buisje uit glas, een buisje van glas uitbrieven (briefde uit, uitgebriefd) ➔ amen • rondbazuinen, overal bekend maken uitbating uitdoen (deed uit, uitgedaan) - in volle uitbating, open, in werking, in België ook: goed draaiend • rooien, uit de grond halen: aardappe- Rood-witte linten en aanplakborden len uitdoen u341 • wegvegen, uitwissen uitgave (de) • tot het einde toe doorlopen, voltooien • keer dat een evenement plaatsvindt, - zijn straf uitdoen, zijn straf uitzitten jaargang, viering - zijn tijd uitdoen, zijn tijd uitdienen Terug in Bocholt heb ik tot mijn 14de in de uitgenomen (vw. en vz.) schoolbanken gezeten. Ik moest niks • behalve, uitgezonderd leren, moest me koest houden, achteraan Aan de schuldvraag moet weinig aandacht zitten, stil wezen en mijn tijd uitdoen. – worden besteed. Iedereen, uitgenomen BvL, 05-10-2002 mijn cliënt, bekende de feiten. – GvA, 05-10-2002 uitdraaien - slecht/goed uitdraaien, slecht/goed uitgeput (bn.) aflopen • uitverkocht Zo'n stadsguerrilla kan slecht uitdraaien Er was allereerst natuurlijk de verontwaar- voor de Amerikanen en zou het tijdsbe- diging dat er bepaalde klassieke romans, stek van de Amerikaanse plannenmakers zoals Adelaïde dat nu nota bene opnieuw ruim overschrijden. – HN, 24-09-2002 is uitgeput, niet meer voorhanden waren. – Knack, 23-10-2002 uiteen (bw.) • uit elkaar uitgeregend (bn.) • verregend uiteendoen (deed uiteen, uiteen- We werden compleet uitgeregend maar gedaan) we amuseerden ons te pletter. Een tweede - iets uiteendoen, iets vertellen, iets editie kon niet uitblijven. – HN, 05-09- uiteenzetten 2002 Ook getuigen kwamen hun versie van de feiten aan de onderzoeksrechter uiteen- uitgeven (gaf uit, uitgegeven) doen. – LN, 28-12-2001 - uitgeven op, uitkomen op, grenzen aan, toegang geven tot, uitzien op uiteenhouden (hield uiteen, - ze geven goed/slecht weer uit, ze uiteengehouden) voorspellen goed/slecht weer • uit elkaar houden, onderscheiden We wilden beide verkiezingen, de federale uitgifte (de, -n & -s) en de Vlaamse, strikt uiteenhouden • officieel afschrift van een akte of omdat anders het federale niveau het vonnis Vlaamse overvleugelt. – DS, 25-09-2002 uitgiftekantoor (het) uiteenkrijgen (kreeg uiteen, uiteen- • plaats waar iets vandaan komt of gekregen) afgehaald kan worden, expeditie- • uit elkaar krijgen, ontwarren kantoor uitgaan uitgiftepremie (de) - de stoet/optocht/processie gaat uit, de • emissiepremie stoet/optocht/processie trekt erop uit Stel dat zo'n onafhankelijke partij kort Sterrenstoet gaat uit voor mensen in voor de transactie heeft ingeschreven op nood. – HN, 27-12-2000 een kapitaalverhoging met een belangrijk agio of uitgiftepremie, dan zal de daarvoor uitgangs- gehanteerde waarde minstens een goede • uitgaans-: uitgangsbuurt, uitgangs- basis zijn om de prijs te bepalen. – FET, centrum, uitgangsleven 25-10-2002 u342 uithalen (haalde uit, uitgehaald) onderhouden en me nog meer bezighou- - zijn beste Frans/Engels uithalen, zijn den met de toneelvereniging waarvan ik beste Frans/Engels te voorschijn lid ben. – LN, 29-06-2002 halen • orde op zaken stellen De dochters stroomlijnen is één zaak, de uithangen (hing uit, uitgehangen) financiën uitkuisen is een ander paar - affiches/aanplakbiljetten/ mouwen. – BvL, 29-06-2002 bekendmakingen uithangen, affiches/ aanplakbiljetten/bekendmakingen uitleggen ophangen, aanplakken - geld uitleggen, geld als bijdrage geven Ook affiches uithangen om de wandelaars te waarschuwen kan helpen. – HN, 20-09- uitlengen (lengde uit, uitgelengd) 2002 • in België ook: langer maken, - de flauwe (plezante) uithangen, zich verlengen, kleren uitleggen aanstellen, flauwe grappen maken of Temse: de impact van het uitlengen van gaan de tramlijn op Linkeroever wordt plassen onderzocht voor de deelgemeenten Elversele, Tielrode en Steendorp. – HN, uitkant (de, -en) 28-06-2002 • uithoek Omdat de school aan een uitkant van het uitputting plein is gelegen, komt er geen snel verkeer - tot uitputting van de voorraad, zolang voorbij aan de schoolpoort. – HN, 12-09- de voorraad strekt 2002 In en rond Gavere wacht men elk jaar met • buitenwijk spanning de lanceerdag af. Vandaag 14 'We wonen hier op een uitkant van Zellik juni is de Mars effectief verkrijgbaar tot en we hebben de indruk dat het gemeen- uitputting van de voorraad. – DM, 14-06- tebestuur van Asse ons links laat liggen', 2002 zegt Reinhilde xxx. – LN, 01-08-2002 uitschieten (schoot uit, uitgescho- uitklaren (klaarde uit, uitgeklaard) ten) • opklaren van de hemel - tegen iemand uitschieten, uitvallen, - iets uitklaren, iets ophelderen, uitvaren tegen iemand, boos worden verhelderen Hij wees er ook op dat de federale uitschijnen minister van Begroting, Johan vande - laten/doen uitschijnen, laten blijken, Lanotte (sp.a), zich in dit dossier suggereren, aantonen 'merkwaardig' gedragen heeft. Daarom Zoals het lijstje artiesten al laat uit- ook willen de deelstaten de zaken schijnen, is het thema dit jaar Nederlands- uitklaren op het Overlegcomité. – FET, talige rock, al komt vaste klant Bram 24-10-2002 Vermeulen de kleinkunst alle eer aandoen. – HN, 25-10-2002 uitkomen Het probleem van de wachtlijsten en het - erop/erbij uitkomen, toevallig ontdek- gebrekkige aanbod is dan ook veel reëler ken, toevallig te weten komen dan de VLD-groep, die de inburgering het liefst onmiddellijk zou willen verplichten, uitkuisen (kuiste uit, uitgekuist) laat uitschijnen. – DS, 29-10-2002 • schoonmaken, reinigen, poetsen Afwachten wat er op me afkomt. En al die uitschuiver (de, -s) dingen doen waar ik vroeger geen tijd • uitglijder, blunder voor had: de kasten uitkuisen, de tuin Hij herstelde de recessie van 1991, hij u343 zorgde ervoor dat de Mexicocrisis van zouden spreken. – HN, 25-10-2002 1994 grotendeels binnen de grenzen bleef, • verrichten, uitvoeren, presteren hij behoedde de wereld van een systeem- - veel/weinig uitsteken, veel/weinig ramp na de uitschuiver van het hefboom- uitvoeren fonds LTCM in 1998. – FET, 26-10-2002 Ze omschreven de diefstal van de 1000 uitstel kilo koper als een 'stommiteit' en een - straf met uitstel, voorwaardelijke straf 'menselijke uitschuiver die hen wat zakgeld opleverde'. – LN, 22-10-2002 uitterhand - iets uitterhand verkopen, iets onder- uitspelen (speelde uit, uitgespeeld) hands, uit de hand verkopen • kleren snel uittrekken, uitgooien Ze staat met haar portret in alle boekjes. uittreden (trad uit, uitgetreden) Zeg nu zelf, wie kan dat niet, zijn kleren • in België ook: zijn ambt neerleggen, uitspelen? Ik geef toe: om multimiljonair aftreden te worden is het wat moeilijker. – DM, - uittredend minister, aftredend minster 22-12-2000 Mathias Reichhold, uittredend minister van Transport, wordt op de partijdag van uitstaans de rechts-populistische FPÖ verkozen tot - geen uitstaans hebben met, niets uit te nieuwe partijleider. – Knack, 25-09-2002 staan hebben met, niets te maken - het uittredend kabinet, het demissio- hebben met nair kabinet, dat ontslag genomen ACOD reageerde hierop door te zeggen heeft en blijft regeren tot er een dat de Post geen uitstaans heeft met het nieuw kabinet is doen en laten van de postbodes in hun - uittredend kampioen, ex-kampioen vrije tijd. – Krant op zondag, 01-09-2002 Iets verderop in Wijnegem moest uittredend kampioen en titelkandidaat uitstalraam (het, -ramen) Sloep verrassend de duimen leggen bij • etalage, winkelraam het supergemotiveerde en sterk spelende De storm brak zondag het uitstalraam van Geel Zwart. – GvA, 16-10-2002 een meubelzaak op de Turnhoutsebaan. – GvA, 29-10-2002 uittreksel ➔ rekeninguittreksel uitstap (de, -pen) uitvagen (vaagde uit, uitgevaagd) • uitstapje, reisje, trip • uitvegen, wegvegen, schoonmaken, - op uitstap gaan, een uitstapje maken uitwissen Net als de familie xxx, mocht ook de 'De directeur ontkende dat hij zijn woord familie van Lonneke vorige week dankzij gegeven had. Hij nam vervolgens een een bedrijf op uitstap naar de dierentuin potje Tippex, zei dat hij de uitsluiting van van Planckendael. – LN, 26-10-2002 TSO zou uitvagen als we Evelien naar een andere school zouden sturen', zegt Annie, uitsteken (stak uit, uitgestoken) terwijl ze de Tippex-sporen laat zien. – • uithalen, uitspoken, uitrichten GvA, 06-09-2002 - iets uitsteken, een streek uithalen, iets De vorm die ik op dinsdag had, zou ik op uitspoken woensdag ook nog wel hebben, maar ik 't Is niet dat ik nooit met Barbies speelde, had een mentale klap van jewelste maar we gingen evengoed met cross- gekregen. Het is alsof je een schoolbord motootjes rijden en vanalles uitsteken. – volschrijft en ze dat dan met een spons LN, 26-10-2002 uitvagen. – GvA, 18-03-1998 In het dorp vertelde hij dat hij een toer zou uitsteken waar ze nog lang over uitvallen u344 - op goed valle 't uit, op goed vallen uit, hoe ze zich voelen, wat ze zeggen en wat op goed geluk, lukraak ze doen, in plaats van hoe ze er uit zien. – www.eetstoornis.be uitvliegen (vloog uit, uitgevlogen) • uitvaren, tekeergaan, boos worden uitzonderlijk (bw.) Paul: 'Hij kon uitvliegen op hoge toon, • bij wijze van uitzondering maar de volgende dag was dat vergeten De vijftigste jubileumeditie is immers en vergeven.' – LN, 19-10-2002 uitzonderlijk opengesteld voor zowel Maar als ik me boos maak op spelers is vocale, instrumentale als gemengde dat om ze wakker te schudden. Als ze drie ensembles. – BvL, 03-05-2002 keer na elkaar dezelfde stommigheid begaan, moet je wel uitvliegen. – HN, uitzweten 21-09-2002 - het moeten uitzweten, het moeten ontgelden, het moeten bezuren uitwerken - zijn kop uitwerken, zijn zin doordrij- unief (de) ven • universiteit - zijn woede op iemand uitwerken, zijn Om de kosten te drukken, kiezen veel woede op iemand koelen, zich studenten ervoor om iedere dag naar de afreageren unief te reizen. – DS, 09-10-2001 uitwijkeling (de, -en) unitarist ➔ belgicist • emigrant, uitgewekene Een geharde, maar grootmoedige universitair (de, -en) Amerikaanse uitwijkeling runt in het door • academicus, academica de Fransen bezette Marokko een café en Laaggeschoolden zijn koningsgezinder krijgt op een dag bezoek van een gewezen dan geschoolden. Maar bij universitairen geliefde. – Knack, 29-05-2002 steunt nog altijd 40,5% de monarchie. – BvL, 30-10-2002 uitwijken (week uit, uitgeweken) Het is niet omdat sommige universitairen in België ook: goed verdienen, dat een nog grotere • emigreren groep daarom ook beter af is. – Trends, • naar een andere streek verhuizen 24-10-2002 [niet noodzakelijk in een ander land] universitair (bn.) uitwijking (de) - universitair ziekenhuis, • emigratie academisch ziekenhuis Algemeen wordt aangenomen dat alle christenen samen misschien nog een universiteitsprofessor (de, derde van de bevolking uitmaken, maar -s & -oren) dat kan een stuk minder zijn. De • professor, hoogleraar moslimfamilies zijn gemiddeld groter, en Of straks de ongediplomeerde ex- de uitwijking is gemiddeld sterker bij metaalarbeider Lula dan wel de christenen. – DM, 05-10-2002 universiteitsprofessor Serra president wordt, veel beleidsruimte voor een andere uitzicht (het) politiek zal hem niet resten. – DM, 08-10- • voorkomen, uiterlijk, verschijning, 2002 aanblik: zijn uitzicht bevalt mij niet Beschrijf je kind naar andere mensen niet urbanisatie (de) op basis van zijn uitzicht, zijn grootte of • in België soms ook: ruimtelijke lichaamsvorm. Heb het daarentegen over ordening, stedenbouw u345 UZ (het) urgentie • universitair ziekenhuis - urgentiedienst, urgentieafdeling, dienst ➔ universitair spoedopname ➔ spoedgevallen uur - 24 uur op 24, dag en nacht, 24 uur per dag - wat uur is het?, hoe laat is het? - om wat/welk uur vertrekt de trein?, hoe laat vertrekt de trein? Ik zou het echt niet kunnen om samen te zijn met iemand die 24 uur op 24 bij mij is en dan mijn handje vasthoudt. – Dag Allemaal, 03-09-2002 uurregeling (de, -en) • dienstregeling Meestal wordt dan daar de lijn 180 voorbijgereden door de lijn 18A die volgens de uurregeling een zestal minuten later vertrekt in Hasselt en elke halte bedient. – BvL, 31-08-2002 uurrooster (de & het, -s) • dienstregeling, dienstrooster, lesrooster Deze man, die overigens een charmante indruk maakte, bekleedde een sleutelposi- tie binnen de school omdat hij de uur- roosters samenstelde. – Feeling, juni 2002 uurtabel (de, -len) • dienstregeling, lesrooster Bij rederij Tor Line, die onder meer voor Volvo vaart, maakte men zich gisteravond zorgen of het roroschip dat dagelijks volgens een vast uurtabel tussen Gent en Götenburg vaart tijdig zou weggeraken. – HN, 13-03-2002 uurwerk (het, -en) • (pols)horloge Ze rukten haar handtas en haar uurwerk af. Een bediende van een tankstation had alles gezien. Zo kon het duo worden opgespoord. – HV, 30-10-2002 ➔ armbanduurwerk, polsuurwerk u346 Nergens wordt gevraagd om eindelijk, definitief, de spons over het verleden te vagen. – GvA, 21-03-2002 Retabo zet zich in om die reputatie van doods provincienest definitief uit te vagen. – HN, 20-01-2001

vager (de, -s) vva ➔ vake • bezem • borstel vaak (de) • stoffer • slaap, behoefte aan slapen - (grote) vaak hebben, slaap hebben vakantiejob (de, -s) • vakantiewerk, vakantiebaantje vaan (de, vanen) • vaandel, vlag vakantiesalon ➔ salon - in zijn (vliegende) vaan, in zijn hemd - de vaan hangt uit, (‘t is kermis), het vakbondsfront (het) hemd hangt uit de broek • het samengaan van verschillende - naar de vaantjes zijn, kapot zijn, naar vakbonden bij specifieke acties de haaien zijn Het voorstel beantwoordt niet volledig Al die dure machines en al dat materiaal aan de verzuchtingen van de bonden, zegt is naar de vaantjes. Ook alle papieren zijn het gemeenschappelijk vakbondsfront. – in de brand gebleven én de wagens. Het is FET, 22-11-2002 erg, maar ik hoop zo vlug mogelijk te kunnen herbeginnen. – HN, 12-11-2002 vake - naar de vaantjes helpen, kapot maken, • vader, papa verknoeien Ik hoor vake – zo heb ik mijn pleegvader In twee maanden slaagde de man erin een altijd genoemd – nog fulmineren: Je zal je vijftigtal autobanden naar de vaantjes te toch niet laten bekeren voor een man?' – helpen. – HN, 21-11-2002 HV, 19-07-2002 - loop naar de vaantjes, loop naar de bliksem, loop naar de maan valabel (bn.) • geschikt, ervaren, deskundig vaderkensdag (de) Eerste opvolger van Guy Verhofstadt op • vaderdag de senaatslijst, van wie hij al jarenlang een Op Vaderkensdag lezen we het resultaat. vertrouweling is, lijkt een valabel alterna- – HN, 13-03-2001 tief. – DS, 20-11-2002 Het stoort hem allerminst dat hij als een vaderons (het, -onzen) valabel kandidaat wordt opgevoerd. – • onzevader GvA, 30-03-2002 • verdienstelijk, waardevol vadsigaard (de, -en) • vadsig mens, luiaard, lammeling valavond (de) Het is moeilijk uw attente man te herken- • avondschemering, vooravond, nen in die grommende vadsigaard naast zonsondergang u. – DS, 07-09-2001 De naderende duisternis zet aan tot haast, want zelfs voor krijgsheren zijn de wegen vagen (vaagde, gevaagd) 's nachts niet veilig en zowel Dostum als • vegen, schoonvegen, wrijven ook Atta wonen in hun eigen ommuurde v347 enclaves buiten de stad. Bij valavond, valling. – GvA, 28-03-2000 terwijl de zwaluwen van Mazar in de lucht - een valling hebben, verkouden zijn cirkelen, komen Dosum en Atta naar - een valling opdoen, verkouden worden buiten – ze hebben duidelijk een akkoord bereikt – en springen ze in hun zwarte valoriseren (valoriseerde, Audi en zwarte Lexus. – DM, 31-08-2002 gevaloriseerd) • benutten, goed besteden valideren (valideerde, gevalideerd) Alleen wie research kan valoriseren of • een doelpunt toekennen, goedkeuren toegevoegde waarde creëren in hightech De Oliveira tikte binnen maar de ref, die heeft overlevingskansen. – GvA, 25-11- eerst het doelpunt wou valideren, floot 2002 onduidelijk offside na overleg met de • bruikbaar, geldig maken lijnrechter. – HV, 18-02-2002 vals (bn.) valies (de, valiezen) - vals probleem, schijnprobleem • reiskoffer ➔ kat - zijn valiezen maken, zijn koffers pakken ook valven (mv.) De opvolgster van xxx mocht al na de • uithangborden op de universiteit eerste ronde haar valiezen maken, want in voor allerlei mededelingen en V2 was xxx duidelijk een paar maatjes te berichten sterk. – LN, 30-06-1999 In oktober had hij goed de valven - iemand in de valies zetten, iemand in bekeken: bij welke vakken moést hij het ootje nemen, iemand om de tuin aanwezig zijn omdat ze examens hadden leiden en welke kon hij achterwege laten. – DS, 23-09-2000 vallen (viel, is gevallen) - aan de valven, op het prikbord, ad - werkeloos vallen, werkeloos worden valvas - ziek vallen, ziek worden Maar als er mensen ziek vallen, wordt het van moeilijker. – GvA, 22-08-2002 - van als, van het ogenblik dat, zodra - goed vallen, gelegen komen - van bij/in het begin enz., vanaf het - in ruzie vallen, ruzie maken begin enz., sedert - zonder brood/benzine/geld/werk enz. - van na/sinds, vanaf, sedert vallen, geen brood/benzine/geld/ - van zijn zestien jaar, sinds zijn werk enz. meer hebben zestiende jaar - op iemand vallen, iemand treffen, - van zodra, zodra iemand ontmoeten Van zodra de prijs van een bepaald - alleen vallen, alleen komen te staan product anders wordt geprijsd, gaat die - er valt hier te werken, er is hier werk te nieuwe prijs automatisch door naar de doen kassa en naar het elektronisch etiket in de - er valt hier niet te lachten, er mag/ rekken. – BvL, 23-11-2002 moet hier niet gelachen worden - van toen, toen - daar val ik in, dat is naar mijn smaak, - van ondervinding (spreken), uit naar mijn zin ondervinding (spreken) - als ik van jou/u was, als ik jou/u was valling (de, -en) - van achter zitten, achteraan zitten ➔ • verkoudheid vanachter Sinds Parijs – Nice was de Nevelenaar - van voor zitten, vooraan zitten nog geen dag zonder zorgen. Maag- - van op, vanaf ➔ vanop problemen, een griepopstoot, nu een - ik kom er net van, ik kom er net v348 vandaan ➔ namiddag - van tel zijn, in tel - er iets van tussen laten, iets ertussenuit vanonder ➔ ervanonder laten vanop (vz.) vanachter (bw.) • vanaf, vanuit, op • aan de achterkant, achteraan - vanop (een) afstand, van een afstand, op afstand vanaf - ergens vanaf willen zijn, iets niet met varen (vaarde, gevaren) zekerheid kunnen zeggen • in België ook: vreemd, onwennig voorkomen, slecht bevallen vandoen - dat zal u varen, dat zal u niet - iets/niets vandoen hebben met, iets/ meevallen niets nodig hebben - we zijn goed gevaren, we zijn goed - er iets/niets mee vandoen hebben, er ontvangen of we zijn er beter van iets/niets mee te maken hebben geworden De grote hoop van Kevin: zondag spelen De Kempen zijn goed gevaren bij het en... scoren. 'En dat heeft niets met ministerschap van Frans Van Mechelen en Westerlo vandoen.' – HN, 02-11-2002 Jos Dupré. – GvA, 06-06-2002 - dat is niet vandoen, dat is niet nodig varia (mv.) vaneen (bw.) • rondvraag op de agenda van een • uit elkaar, gescheiden vergadering 'Het betonnen schot tussen ons en de naaste buur werd meegesleurd en de vier variante (de, -n) betonnen pilaren liggen in stukken • variant vaneen. Ook de hele beplanting van de De variante om de Antwerpse Ring rond buren ligt bij ons. Overal liggen scherven te maken door de N419 aan de westrand en onze voordeur gaat niet meer dicht.' van Zwijndrecht door te trekken richting Toen de auto tot stilstand kwam, zat de N49 (Expresweg) wordt opnieuw bekeken. bestuurder geklemd in zijn wagen. – LN, Dat heeft het studiebureau SAM beves- 29-05-2002 tigd. Het actiecomité Zwijndrecht is daar vierkant tegen. – GvA, 26-11-2002 vaneigens (bw.) • vanzelfsprekend, natuurlijk vast Wat zeg ik dus tegen mijn buren Dee en - vast tapijt, vaste vloerbedekking, Lee die me vanavond stralend meedelen kamerbreed tapijt dat ze net een huis hebben gekocht? Vast tapijt, aangename stoelen, warme 'Proficiat', vaneigens, maar intussen denk sfeer... Het lijkt helemaal geen ziekenhuis ik: als dat maar goed afloopt. – Knack, als je het chirurgisch dagcentrum – naast 25-09-2002 de dienst spoedgevallen – binnenstapt. – HN, 16-11-2002 vangen ➔ waarde, zeker - ze vangen, getikt zijn, niet goed wijs zijn vastdoen (deed vast, vastgedaan) - hij vangt, hij is niet goed wijs • dichtdoen, sluiten ➔ uil vastdraaien (draaide vast, vast- vannamiddag (bw.) gedraaid) • vanmiddag • een deur op slot doen v349 ➔ vijzen vastgrabbelen (grabbelde vast, vastgegrabbeld) vatten (vatte, gevat) • vastgrijpen, beetpakken • een fietser of voetganger aanrijden, Toots wil haar speels vastgrabbelen. – DS, grijpen 17-11-1999 • een wielrenner inhalen vasthebben (had vast, heeft vast- vegen gehad) - de spons vegen over, de spons halen - iets vasthebben, iets snappen, begrij- over pen Maar India maakte meteen duidelijk dat - iemand vasthebben, iemand doorheb- het niet bereid is de spons te vegen over ben of iemand te pakken hebben, de spanningen. – FET, 18-10-2002 iemand voor de gek houden of het - hij veegt er zijn botten/broek/gat/ iemand betaald zetten voeten/zolen aan, hij trekt zich er niets van aan, het kan hem niet vasthouden ➔ hout schelen ➔ mouw vastmaken (maakte vast, heeft vastgemaakt) vel (het) in België ook: • huid van mens of dier • een deur dichtdoen, sluiten, op slot - het vel van de beer niet verkopen eer hij doen gevangen/geschoten is, de huid van de • een kledingstuk dichtslaan, dicht- beer niet verkopen voor hij gevan- knopen, dichtritsen gen/geschoten is • veters van schoenen strikken Maar de liberalen zijn voorzichtig en verkopen het vel van de beer niet vaststeken (stak vast, vastgestoken) vooraleer hij is geschoten – zoals ze ooit • vastzitten, blijven steken tot hun schade en schande deden. – DS, Hij waarschuwde dat de conferentie niet 18-11-2002 mag blijven vaststeken in rituelen. – FET, ➔ afstropen 04-05-2002 veld vaststelling (de, -en) - in open veld, in het open veld • in België ook: waarneming, bevin- ding, constatering, conclusie veldwegel (de, -s) Opmerkelijke vaststelling: één kind op de • veldweg(je) tien vertoont probleemgedrag. – GvA, 25-11-2002 velo (de, -'s) - tot de vaststelling komen, constateren • fiets - vaststellingen doen, een onderzoek De fragmenten omvatten roddels uit het doen na een ongeval coiffeursalon of vertellen over de opkomst van de wasserette in Gent, de feest- vasttapijt ➔ vast stemming op een zilveren bruiloft in Hasselt of de eerste velo uit Vlissegem. – vasttrekken (trok vast, vast- LN, 26-10-2002 getrokken) • een deur dichttrekken velodrome, velodroom (de, -s) • wielerbaan vastvijzen (vees vast, vastgevezen) Daarmee krijgen de Blaarmeersen de • vastschroeven eerste wielerpiste in België waar baan- v350 wielrenners het hele jaar door zullen • in België ook: verbouwing kunnen trainen. Op het middenplein van - veranderingen doen, verbouwen de velodroom zullen andere sportclubs De nieuwe uitbaters willen eerst wat een plaats krijgen. – HN, 25-11-2002 veranderingen doen. – HV, 30-12-2002 velokoers (de, -en) verantwoordelijke (de, -n) • wielerwedstrijd • in België ook: hoofd, chef, baas, leid(st)er velomaker (de, -s) • fietsenmaker verantwoordelijkheid ➔ opnemen velouren (bn.) verantwoordingsstuk (het, -ken) • van (rib)fluweel, (rib)fluwelen • bewijsstuk Op het moment van zijn verdwijning droeg hij een donkerblauwe jekker met verband ➔ lopend rode voering merk Berghaus, een donkerblauwe geribde velouren broek, een verbeteringshuis (het, -huizen), blauw geruit hemd en een grijze wollen verbeteringsschool (de, -scholen) muts. – HN, 18-04-2002 • tuchtschool In juli 1970 stierf de jongen na een velours (het & bn.) jarenlang verblijf in een katholieke • (rib)fluweel verbeteringsschool. – LN, 21-04-2001 Omdat kinderen en deugnieterij nu eenmaal samengaan, hang je onderaan de verbeulemansen (verbeulemanste, boom best onbreekbare ballen, in velours, verbeulemanst) of piepschuim al dan niet bezet met • zijn taal verbasteren, kleurrijke pailletten of ander glinsterend een verfranste vorm geven materiaal. – LN, 22-11-2002 Is het Verbeulemansen van een taal een Maar ook modematerialen als velours, kwaliteit of wijst dit veeleer op culturele pailletten en strassen komen voor in de milieuverontreiniging? – DM, 21-09-1998 kerstdecoratie. – HN, 08-11-2002 • half verfransen, • van (rib-)fluweel, (rib-)fluwelen een Nederlands-Frans mengtaaltje spreken venster (het, -s) • in België het gewone woord voor: verblijf raam - tweede verblijf, tweede woning, De tafel zit mooi gekneld tussen de vakantiehuis venster en de tegenoverliggende muur. – Wie zekerheid wil, zal de banden met DM, 22-11-2002 België moeten doorsnijden. Soms zijn er aanwijzingen dat iemand in twee landen verachterd (bn.) verblijft. Hij bezit bijvoorbeeld in de beide - die leerling is verachterd, die leerling landen een huis. Voor zover dat huis enkel kan niet meekomen, die leerling is als tweede verblijf dient of wordt verhuurd achter is er geen probleem. – FET, 15-11-2002 veranderen (veranderde, veranderd) verblijfsvergoeding (de, -en) • overstappen: van trein veranderen • vergoeding van verblijfskosten • een ander kledingstuk aantrekken: De verblijfsvergoeding van de flats van broek veranderen bedraagt 16,11 euro per dag. – GvA, 28-10- 2002 verandering (de, -en) v351 verboden ➔ wapendracht • koffiekamer, restauratiezaal, lunchroom verbondelijk (bn. en bw.) Ze bakte haar eigen broodjes, groter en • van het verbond, gewestelijk, per minder zoet dan de scones, en serveerde gewest ze in een kleine verbruikszaal. – DS, 26- Hij staat in voor de zitdagen van de 10-2002 sociale dienst in Ingelmunster, is thuisverantwoordelijke en coördineert de verdachte (de, -n) oppas bij zieke kinderen die verbondelijk • persoon tegen wie een georganiseerd is. – HV, 30-03-2001 vooronderzoek is ingesteld De 44-jarige Alain D.R., bekend voor drie verbranden (verbrandde, is ver- gerechtelijke feiten waaronder twee brand) gewone diefstallen en één feit van • door in opspraak te komen niet opzettelijke vernielingen, werd opgepakt langer in staat zijn om een bepaalde door de politie. De verdachte bleef in functie te bekleden gesprek met de centrale, terwijl een Vandenbroucke is betrouwbaar, je zou van politiepatrouille aan de woning aanbelde. hem een auto kopen. De tijd van zijn – GvA, 29-11-2002 verbrande imago ligt duidelijk achter hem. – DS, 01-02-2003 verdapperen (verdapperde, verdapperd) verbreking (de) • verhevigen, versterken, sterker • cassatie worden, meer kracht ontwikkelen De Japanse yen deprecieerde begin deze verbrekingshof (het, -hoven) week tot 124,25 per dollar, maar wist • Hof van Cassatie, nadien te verdapperen tot 122. – FET, Hoge Raad 28-09-2002 Van het verbrekingshof kunnen sinds • harder lopen, versnellen gisteren al ongeveer 43.000 arresten worden geraadpleegd. – DM, 27-06-2000 verdelen (verdeelde, verdeeld) • in België ook: distribueren verbrekingsvergoeding (de) Toch bleef Danone niet bij de pakken • ontslagvergoeding zitten. De groep ging een samenwerkings- De wereldkampioen tijdrijden wil perse bij verband aan met Coca-Cola, waardoor de Kelme weg, maar dan hangt hem wel een Amerikaanse frisdrankenproducent de verbrekingsvergoeding van 750.000 euro licentie verkreeg om het Evian-water van boven het hoofd. – HN, 29-10-2002 Danone in de Verenigde Staten te verdelen. – FET, 28-11-2002 verbrodden (verbrodde, verbrod) • verknoeien, verpesten, in de war verdeler (de, -s) sturen • dealer, importeur, filiaalhouder De VS willen volgens hem 'hun kansen Omega Pharma kon in het begin van de om te weten te komen wat er in een week een deel van de zware klap van cruciaal gebied gebeurt' niet verbrodden. vorige week vrijdag goedmaken, maar – FET, 09-09-2002 gisteren ging het aandeel van de verdeler van generische geneesmiddelen terug verbruikersunie (de) naar af, met een verlies van 5,84 procent • consumentenbond op 33,85 euro. – FET, 21-11-2002 verbruik(s)salon (het, -s), verdenking verbruikszaal (de, -zalen) - in verdenking stellen, in staat van v352 beschuldiging stellen, verdenken Het te slopen stulpje op een lap renovatie- In de koffer vonden de speurders drie grond van 6.731 meter2 strandde kartonnen dozen met daarin de pillen. De voorlopig op 1.400.000 frank, aangevuld passagier, een 29-jarige man, wordt in met 6.000 verdieren, wat het geheel op verdenking gesteld van mededaderschap een klein anderhalf miljoen brengt. – GvA, van invoer, handel en bezit van 13-09-2000 psychotropische stoffen en deelname aan Nu de prijs is ingesteld, is het tijd voor het een criminele organisatie. – DM, 23-11- verdieren. Verdieren is ook zo'n streek- 2002 gebonden traditie die eeuwen geleden is uitgevonden om de prijs van een verderdoen (deed verder, verder- onroerend goed kunstmatig op te drijven. gedaan) – HN, 10-06-2000 • doorgaan Bij de bocht aan het kanaal in Hasselt is verdiere(n)pikker (de, -s) ze, zoals een paar andere meisjes, • plokjesjager, iemand die openbare gevallen. Maar ze wilde verderdoen, verkopen afschuimt om te proberen ondanks serieuze schaafwonden links en het op één na laatste bod te doen en rechts. Dat tekent ook wel haar karakter. – zo de erbij horende premie op te BvL, 11-10-2002 strijken verderzetten (zette verder, verder- verdikken (verdikte, verdikt) gezet) • dikker worden van personen • voortzetten, doorgaan met En dan lost het probleem van de zwaar- Hij wil zijn eind vorig seizoen bij Charleroi lijvigheid zichzelf op: als we stoppen met gestrande trainerscarrière immers verder- de hele dag te knabbelen, stoppen we zetten. – DS, 20-11-2002 meteen ook met verdikken. – DS, 18-09- 2002 verdiep (het, -en) • verdieping, etage verdoken (bn.) Bij aankomst van de hulpdiensten sloegen • verborgen, verscholen, verstopt: zich de vlammen uit het eerste en tweede verdoken opstellen verdiep. – HN, 23-11-2002 Agenten van Net Brussel gaan zich - het schoon verdiep, gedeelte van het verdoken opstellen om sluikstorters in de stadhuis van Antwerpen waar gasten kraag te vatten. – HN, 17-03-2000 ontvangen worden • weggestopt, geheim Daarom een voorstel: waarom worden - iets verdoken doen, stiekem, stilletjes Abou Jahjah en de zijnen niet uitgenodigd op het Schoon Verdiep van het Antwerpse verdrummen (verdrumde, stadhuis voor een met veel camera's verdrumd) omgeven gesprek met de burgemeester • iemand verdringen en de politiechef? – DS, 23-11-2002 De toeristen worden er heen gevoerd in Er raast een ebola-virus door Antwerpen. busjes, ze verdrummen zich achter een Het is niet meer te voorspellen waar het ijzeren hek om te kunnen kijken naar hét volgende slachtoffer valt. Zelfs het schoon uitzicht. – HV, 06-08-2001 verdiep is niet immuun. – DM, 12-03-2003 • iets al duwend verplaatsen • iemand tekortdoen verdieren (mv.) • verhoging bij een verkoping van het verduffen (verdufte, verduft) laatste bod, vóór de definitieve • muf worden, verstoffen toewijzing, waarvoor de opbieder een - nu zit ik op een bureel te verduffen, nu premie ontvangt, strijkgeld, plokgeld zit ik op kantoor te verstoffen v353 vereremerken (vereremerkte, verduft (bn.) vereremerkt) • muf, onfris, bedorven, beschimmeld • decoreren, een onder- 's Avonds duiken we in ons gammel bed, scheiding geven onder een verduft ruikend muskietengaas Vorig jaar werd hij voor de tweede keer op en vallen in slaap met op de achtergrond rij Belgisch kampioen bij de beloften de levende geluiden van een Afrikaans (amateurs). Enkel Rik Van Looy heeft hem dorp. – Knack, 03-04-2002 dat voorgedaan. Deze prachtprestatie volstond voor de stedelijke sportraad om verduiken (verdook, verdoken) Andy Capelle te vereremerken. – HV, • verbergen, wegstoppen 04-07-2001 Bij de start verdook hij zich in een groepje achter de koplopers Black Sam Bellamy, verf Islington en favoriet High Chapperal. – - in de verf zetten, de nadruk DS, 07-10-2000 leggen op, de aandacht vestigen op • verzwijgen, stil houden Dat de meeting wordt georganiseerd, ➔ verdoken moet de goede wil en de ongebreidelde inzet van president Festus Mogae in de verduldig (bn. en bw.) verf zetten. – DM, 21-11-2002 • geduldig, berustend, lijdzaam ➔ pakken Vernieuwers komen nergens als de dissidenten niet even verduldig zijn als de verfborstel (de, -s) vernieuwing zelf. – Knack, 27-02-2002 • verfkwast - papier is verduldig, men kan alles, Heel wat ouders en leerkrachten daagden zelfs de grofste leugens, op papier op met schop, kruiwagen en verfborstel. – zetten HN, 21-10-2002 Maar dan nog moet je deze zin niet te letterlijk nemen want papier is verduldig verfronselen (verfronselde, heeft en mannen hardleers zo zullen die verfronseld) vrouwen ondervinden. – HV, 16-10-2001 • verfrommelen verduren (verduurde, verduurd) vergeetput (de, -ten) • vergaan, verrotten, vermolmen • oubliëtte • hard worden, bros worden - in de vergeetput raken/belanden, Een belangrijk verschil tussen goedkope vergeten worden en dure tubes is naast het fikse prijs- Met in beide sectoren individuele verschil, de binnenband. In een goedkope uitschieters waar het verlies oploopt tot tube zit een gewone binnenband. En die negentig procent en meer. Zijn de opties verduurt. – BvL, 16-02-1995 nu goed voor de vergeetput? – DS, 16-11- 2002 vereniging - vereniging zonder winstoog- vergetelheid (de, -heden) merk, vereniging die geen handels- • nalatigheid, vergeetachtigheid vennootschap is - bij vergetelheid, door nalatigheid, bij Een vennootschap betaalt veel belasting verzuim op haar winsten. Een vereniging zonder winstoogmerk (VZW) is slechts op een verhaalbelasting (de, -en) aantal specifieke inkomsten belastbaar • gemeentebelasting geheven tegen een zo goed als altijd voordelig op aanpalende eigenaars die mee tarief. – FET, 27-09-2002 profiteren van bijvoorbeeld weg- werkzaamheden, baatbelasting v354 De eigenaars die in Molenberg, Meiberg De herrie laat weinig goeds verhopen voor en Heikant grond afstaan om de aanleg het overleg tussen de sociale partners dat van een fietspad mogelijk te maken, gisteravond is begonnen. – HN, 19-11- zullen geen verhaalbelasting moeten 2002 betalen aan het gemeentebestuur voor de De lauwe beursreactie laat in elk geval niet aanleg. – LN, 27-09-2002 het beste verhopen. – Trends, 14-11-2002 verhakkeld (bn.) verhuis (de, verhuizen) • gescheurd, gerafeld, slordig van • verhuizing kleren De groeiende capaciteit van windturbines • gewond, geschramd, toegetakeld van begint een verhuis naar de kusten en de personen zee echter stilaan rendabel te maken, • beschadigd, vernield van voertuigen denken de turbinebouwers. – DM, 23-11- Ook daar kostte het veel tijd om de 2002 slachtoffers uit hun verhakkeld voertuig te halen. – HN, 09-11-2002 verkeerswezen (het) • alles wat met het verkeer in verband verhandeling (de, -en) staat • scriptie - ministerie van Verkeerswezen, Zijn verhandeling gaat over de dood en de ministerie van Verkeer literatuur. – DM, 26-11-2002 Nu, vier jaar later, oordeelt het ministerie Hooghe komt tot die conclusie in zijn van Verkeerswezen dat landbouwers toch verhandeling 'Sociaal kapitaal in geen rechtstreekse schade leden ten Vlaanderen', waarmee hij gisteren een gevolge van de felle regenval. – LN, 12-11- tweede doctoraatstitel haalde aan de 2002 Rotterdamse Erasmus Universiteit. – FET, 02-11-2002 verkeerswisselaar (de, -s) ➔ thesis • klaverblad, verkeersknooppunt, verkeersplein verhangen (bn.) Op de verkeerswisselaar in Zwijnaarde - verhangen zijn naar/aan, dol zijn op, ging gisteren omstreeks 15.30 uur een verzot zijn op voertuig aan het slippen. – HN, 26-11-2002 verhelpen • een probleem oplossen, de wereld uit verkiezingen ➔ wetgevend helpen Mensen die een klacht formuleerden verklappen (verklapte, verklapt) kregen wel een antwoord van de dienst - zijn tijd verklappen, verpraten, Communicatie maar het verhelpen van verkletsen het euvel liet op zich wachten. – HN, 26-11-2002 verklaring ➔ eer - ergens niets aan kunnen verhelpen, er niets aan kunnen doen, iets niet verkleden kunnen helpen - verkleed bal, gekostumeerd bal verhoog (het, verhogen) verkloeken (verkloekte, verkloekt) • verhoging, estrade, podium • sterker, gezonder worden • beter presteren, versterken verhopen (verhoopte, verhoopt – meestal met laten) verkoop ➔ briefwisseling • hopen, verwachten, wensen v355 verkoopzaal (de, -zalen) verlieslatend (bn.) • zaal voor verkopingen, verkoophuis • verliesgevend, verlieslijdend Als jonge gast al hielp hij geregeld bij de De NMBS gaat een hele reeks internatio- verkoop van oosterse tapijten in de nale nachttreinen die verlieslatend zijn verkoopzaal van een bevriende handelaar schrappen. – DM, 25-11-2002 in Oostende. – HN, 14-09-2002 verlof (het) verkopen ➔ appel • vakantie Zo zegt 55,4 procent tijdens zijn verlof verkorten weinig tot geen belang te hechten aan • in België ook korter worden: de dagen kranten, terwijl dat thuis slechts 15,8 beginnen te verkorten procent is. – DM, 25-07-2002 Met een hogesnelheidsspoor kunnen ze - penitentiair verlof, toestemming om de rittijd van de klassieke trein meestal 45 gedurende één tot drie dagen de tot 55 procent verkorten en concurrentieel gevangenis te verlaten, proefverlof worden met het vliegtuig of de auto. – - verlof zonder wedde, toestemming van DM, 02-11-2002 de werkgever die de werknemer een periode vrij geeft zonder behoud van verlappen (verlapte, verlapt) loon, onbetaald verlof - iemand iets verlappen, iemand iets aansmeren, verkopen Want terwijl hij met Ferrari naar de beurs wil, verlapt de Fiat-top achter zijn rug 34 verloning (de, -en) procent Ferrari-aandelen aan een Italiaans • beloning, loon, bezoldiging bankconsortium. – DM, 12-10-2002 De scheepvaartpolitie eist een extra verloning omdat ze meent aan meer verlaten (verlaatte, verlaat) kwalificaties te voldoen dan andere • later worden politiemensen, zoals kennis van het • later zetten, later doen beginnen scheepvaartrecht en meertaligheid. – FET, Pas in februari verlaatte de beurs het 23-11-2002 sluitingsuur van 17u30 naar 20 uur. – FET, 22-06-2001 verloren (bn.) - verloren lopen, verdwalen verlek (het, -ken) Daardoor kunnen verloren gelopen of • afdruiprek voor servies en bestek achtergelaten honden sneller worden teruggebracht naar hun baasje. – HN, verlekken (verlekte, verlekt) 07-11-2002 • uitlekken van etenswaren - ergens niets verloren hebben, ergens niets te zoeken hebben verlengd, verlenging Maar ik heb daar niets verloren. Wat moet • geprolongeerd van theater- of ik in godsnaam zoeken in die donkere filmvoorstellingen ijskoude en oersaaie wateren? – DS, 23-11- 2002 verlengenis (de, -sen) - verloren verpakking, wegwerpverpak- • verlenging, het langer worden king zonder statiegeld Die concurrent moet weggesnoeid worden om te verhinderen dat hij de verluchten (verluchtte, heeft verlengenis (het gedeelte dat op het verlucht) voorjaarse hout is bijgegroeid) verdringt. • luchten, ventileren: de kamer – HN, 08-01-2000 verluchten De bewoners konden het vuur zelf doven v356 zodat de brandweer zich kon beperken tot vernepen (bn. en bw.) het verluchten van de woning. – HN, • onvolgroeid, klein, nietig, miezerig 26-11-2002 Van latere graansoorten gaat de wortel aan het rotten, de wortel geraakt vernepen verluchting (de) en de graankorrel zal klein blijven, met • het ventileren, ventilatie een gering gewicht. – HN, 20-07-2000 Verder botsen de inspecteurs regelmatig - vernepen zitten, opeengepakt, dicht op op zware vochtproblemen, een gebrek aan elkaar zitten verluchting, rotte deuren en ramen en - vernepen wonen, klein behuisd zijn wankele muren. – GvA, 22-11-2002 • frisse lucht vernoemen (vernoemde, heeft vernoemd) vermaken (vermaakte, vermaakt) • in België ook: noemen, vermelden • repareren, maken Astronaut Frank De Winne krijgt in zijn geboortestad Gent voorlopig geen straat vermassacreren (vermassacreerde, of plein naar hem vernoemd. – GvA, 27-11- vermassacreerd) 2002 • vernielen, toetakelen, verknoeien, ➔ hogervernoemd vervormen Het is schandalig hoe m'n film vermas- veropenbaren (veropenbaarde, heeft sacreerd is door de producent. – HN, veropenbaard) 22-11-2002 • openbaar maken, bekend maken, • vermoorden publiceren, onthullen - zich veropenbaren, zichtbaar worden, vermindering (de) zich vertonen, zich doen kennen • reductie, korting In het oosten en zuiden blijft het droog en Daarmee krijg je prijsvermindering of kun daar zullen zich later af en toe opklaringen je gratis sporten. – Knack, 06-11-2002 veropenbaren. – DM, 29-10-2002 verminderingskaart (de, -en) veropenbaring (de, -en) • kortingkaart, reductiekaart • openbaring, revelatie Onder het bewind van GIB kregen wij De eeuw die nu ten einde loopt, was in de kortingbonnen en een verminderingskaart beginjaren een veropenbaring van bij Inno. – LN, 20-11-2002 industrialisatie en automatisering. – HN, 08-04-2000 vermits (vw.) • aangezien, omdat verpakking ➔ verloren Vermits er minstens 8 slachtoffers zijn wordt ook het medisch rampenplan verpast (bn.) Limburg afgekondigd. – HN, 27-11-2002 • niet meer te krijgen, verkocht, bezet, niet meer vrij vermoorden ➔ zwijgen Het werd al snel duidelijk dat de podium- plaatsen verpast waren. – HN, 24-06- vernegligeren (vernegligeerde, 2002 vernegligeerd) • verloofd • verwaarlozen, veronachtzamen verpinken (verpinkte, verpinkt) vernepeling (de, -en) - zonder verpinken, koelbloedig, • onvolgroeid, ziekelijk persoon, onbewogen, met een stalen gezicht sukkelaar Na de training, sprongen de leden zonder verpinken in het water met een tempera- v357 tuur van 9 graden. – LN, 25-11-2002 ook heel wat informele werkuren geklopt, die misschien wel het tijdkrediet compen- verplaatsing (de, -en) seren, en in ieder geval verrechtvaardigen. • in België ook: reis, dienstreis – FET, 31-10-2002 - vergoeding voor verplaatsingen, reiskostenvergoeding verrechtvaardiging (de, -en) - verplaatsing 25 euro, voorrijkosten 25 • rechtvaardiging euro Het is de hoogste tijd om iets te doen aan - op verplaatsing spelen, op het terrein de steeds groter wordende kloof tussen van de tegenstander, uitwedstrijd ook rijk en arm. Die kloof, vaak gepaard gaande met religieus fanatisme, zorgt Nee, voor ons gaat het niet om eigen volk voor een voedingsbodem en een soort eerst, zei de Libanese Belg, maar om verrechtvaardiging voor dit soort acties. – eigen volk ook. En neen, als Belg speelt hij LN, 12-09-2001 niet op verplaatsing zoals de Blokker laat uitschijnen. – DM, 02-09-2002 verruimingskandidaat (de, -aten), verruimingskandidate (de, -s & -n) verplaatsingskosten (mv.) • persoon die zonder lid te zijn • reiskosten, reis- en verblijfskosten van een partij op de kandidatenlijst Bovendien moeten we dan de alternatieve voor een verkiezing wordt opgeno- trainingsaccommodatie voor tweehon- men, om in ruimere kring kiezers te derd atleten voor amper drie weken elders trekken voorzien. Ik vraag me af wie voor de Hubert De Vos was jarenlang voorzitter verplaatsingskosten zal opdraaien. – LN, van de culturele raad. Tijdens de 04-11-2002 gemeenteraadsverkiezingen in 1994 kwam • voorrijkosten bij reparaties hij op als verruimingskandidaat op de CVP-lijst. – GvA, 14-03-2001 verpleegassistent (de, -en), verpleegassistente (de, -s & -n) vers (bn.) • niet-gediplomeerd help(st)er - verse kleren/lakens enz., schone bij de verpleging, verpleeghulp kleren/lakens enz. Dit jaar trekken ze voor de laatste keer - verse kaas, kwark ➔ plattekaas mee om 150 rammelende magen stil te Ga net zo te werk; voor een gladde vulling houden. Ze zijn er tevens verpleeg- moet de verse kaas meestal eerst door assistent, vervangmoeder en -vader, een zeef worden gewerkt. – DM, 13-09- chauffeur en zoveel meer. – HN, 20-07- 2002 2002 - vers geld, nieuw investeringskapitaal Dat kan gaan van het investeren van veel verplichtend (bn. & bw.) vers geld tot het opdoeken van het bedrijf, • verplicht maar zoals gewoonlijk zal het iets tussen De dodehoekspiegel wordt verplichtend die extremen worden. – FET, 27-11-2002 vanaf 2004, maar alleen voor nieuw ingeschreven trucks. – LN, 09-09-2002 versassen (versaste, versast) • schutten, overhevelen, doorsluizen verrechtvaardigen (verrechtvaar- • overbrengen van de ene plaats digde, heeft verrechtvaardigd) naar de andere • rechtvaardigen, verantwoorden, De politie had de loods ontdekt waar ze verdedigen de wagens een opknapbeurt gaven - zich verrechtvaardigen, zich verant- alvorens ze naar het buitenland te woorden versassen. – DS, 16-11-2002 Onder hooggeschoolden worden immers • zuipen v358 • verdrinken, door verdrinking verschieten (verschoot, verschoten) ombrengen • in België ook: (doen) schrikken, Ik ben niet bang van het water. Je moet opkijken van, versteld staan van naar verluidt drie keer kopje ondergaan Op de griezelige momenten kroop om te 'versmoren'. – HN, 19-11-1999 iedereen weg achter zijn jas, of vloog iedereen een halve meter omhoog van het verso ➔ recto verschieten. – LN, 21-11-2002 verstaan verschot (het) • snappen, begrijpen • spit, lumbago Onder de naam 'superieure netwerken' Hij liep bij een bruuske beweging een moeten blijkbaar relationele netwerken verschot in de rug op en moest uitgebreid verstaan worden en geen IT-activiteiten. – op de massagetafel voor verzorging. – DS, 26-11-2002 BvL, 30-09-2002 - ik versta er niets van, ik snap er niets • schrik, ontsteltenis, verbazing van - iemand iets laten/doen verstaan, verslanken (verslankte, verslankt) duidelijk maken, te verstaan geven, • afslanken, slanker worden, vermage- te kennen geven ren, lijnen Trainer Francis Willaert had al laten • slanker maken, slanker doen lijken verstaan dat zijn spelers moesten Vaak heb ik de bestaande silhouetten uitkijken voor geelzucht omdat zijn kern verlengd, zodat de schoenen de voet almaar smaller wordt en hij nog slechts verslanken en een zekere allure geven aan goed en wel 13 man overheeft. – HN, het hele lichaam. – Knack, 02-10-2002 13-11-2002 verslechten (verslechtte, verslecht) verstaatsing (de) • verslechteren, verergeren, achteruit- • nationalisering gaan, achterop raken De verstaatsing en de socialisering De kredietkwaliteit van Household zal worden vervangen door een open, liberaal wellicht eerst verslechten alvorens die beleid dat voorrang verleent aan het – ook beter wordt. – FET, 21-11-2002 en vooral buitenlands – particulier initiatief. – DS, 27-11-2002 verslensen (verslenste, is verslenst) • verwelken, verflensen, verleppen, verstek verslonzen - verstek geven, verstek laten gaan Na één dag schoonheid verslensen de geopende bloemen en maken plaats voor versteven (bn. en bw.) andere uit dezelfde tros. – HN, 10-11-2001 - versteven van de kou/van angst, verkleumd, verstijfd van angst versmachten (versmachtte, ver- Het is berekoud. Er vallen bevroren smacht) engelen, sneeuwvlokken groot als • in België ook: verstikken, stikken, versteven kokmeeuwen en levensgevaar- doen stikken lijke plakken zwart zwerk uit de lucht. – De binnenstad is één grote parkeerplaats DS, 16-11-2001 voor bussen en de overrompeling van Dorst hebben is verschrikkelijk. Versteven paraplutoeristen maakt dat de inwoners zijn van de dorst, echt, dat is hetzelfde versmachten in hun stad. – DM, 13-11- gevoel als versteven van de koude. – GvA, 2002 03-04-2000 versmoren (versmoorde, versmoord) verstomming (de) v359 - met verstomming slaan, met stomheid ring slaan, verstomd doen staan Vertrekpunt voor de liberalen is het We wisten ook niet dat hij wapens in huis autonome en vrijgevochten individu. – had. We zijn met verstomming geslagen. DM, 19-11-2002 Waarom heeft die man dat gedaan? – LN, 27-11-2002 vertrouwen ➔ huis verstrengen (verstrengde, vertrouwvol (bn.) verstrengd) • vol vertrouwen • strenger worden Vandaar dat deze open brief van die jeugd • strenger maken zo vertrouwvol een beroep doet op dat Door het spijtige incident gaan we de hart en op dat begrip. – DM, 13-01-2001 normen voor controles nog verstrengen om te voorkomen dat een gelijkaardige vervangingsinkomen (het, -s) situatie zich nog in de toekomst zou • uitkering die tijdelijk of voordoen. – LN, 27-11-2002 definitief het inkomen vervangt Mensen met bv. een vervangingsinkomen vertakking (de) of een laag salaris moeten ook in een leuk, • wegsplitsing nieuw appartement kunnen wonen. – De weg maakt(e) de verbinding tussen de GvA, 20-11-2002 Zevekotestraat en de Zoetendaalstraat, met een vertakking naar Westouter. – HN, vervangwagen (de, -s) 09-09-2002 • vervangende auto, leenauto verteer (het) verveeld (bn.) • uitgaven, wat men in een café of - verveeld zijn/zitten met iets, ermee restaurant uitgegeven heeft verlegen zitten, er geen raad mee 'Vooral het feit dat bijna negentig procent weten van het budget moet worden gehaald uit Hoewel de bewoners heel verveeld zitten toegangsgeld en verteer maakt het erg met de zaak, is op dit moment niemand moeilijk.' – GvA, 28-01-2003 bereid zich persoonlijk kenbaar te maken. – HV, 26-11-2002 vertoning (de, -en) • opvoering, voorstelling, optreden [in verversen (ververste, ververst) België vaak zonder een negatieve • verschonen bijklank] 'De meeste mensen in Ethiopië hebben De vertoning vindt plaats in zaal Kalifornia maar één kledingstuk, dus ze kunnen niet op het Sint-Bavoplein 17 over de kerk van eens hun kleren verversen', vertelt Boechout. – HN, 27-11-2002 Goedele. – GvA, 13-11-2002 - de bedden verversen, de bedden vertrekkensgereed, verschonen vertrekkensklaar (bw.) - luiers verversen, schone luiers omdoen • startklaar, klaar om te vertrekken - zich verversen, zich verschonen Met een vrachtruim dat open kan, een uitklapbare kraanarm, een communicatie- vervoegen satelliet en NASA-stickers is dit ruimte- - iemand vervoegen, zich aansluiten bij vliegtuig vertrekkensklaar. – BvL, 09-11- iemand, zich voegen bij iemand 2002 Het is nu al heel duidelijk dat een groot aantal van de leden later het echte korps vertrekpunt (het) zal vervoegen als beroeps- of vrijwilliger • uitgangspunt van een redene- brandweerman. – BvL, 26-11-2002 v360 wie we houden en dus automatisch vervolmakingscentrum (het, verzaken aan al de rest van het schoon dat -centra) daar buiten rondloopt, of eeuwig blijven • centrum voor opleiding en bijscho- jagen. – FET, 13-11-2002 ling • afzien van rechten Zij volgden een cursusreeks van de VZW • afstand doen van de troon Medov, het provinciaal opleidings- en vervolmakingscentrum voor hulpverle- verzekeren ners en ambulanciers. – HV, 14-09-2001 - de dienst verzekeren, de dienst onderhouden verwachten (verwachtte, verwacht) - zich verwachten aan iets, iets verwach- verzuchting (de, -en) ten, ergens op rekenen, iets voorzien • wens, verlangen, streven Ik weet echt niet of we ons aan nieuwe aanslagen mogen verwachten. Dat blijft verzekeringsmakelaar (de, koffiedik kijken. – DM, 05-09-2002 -s & -aren) • verzekeringsagent verwijlinteresten (de) • rente op niet betaalde bedragen verzwinden (verzwond, verzwonden) • verdwijnen [in Nederland verouderd] verwikkelingen (mv.) Door dat debacle hebben de meeste • complicaties bij een ziekte of na een werknemers en oud-werknemers van operatie Enron hun spaargeld zien verzwinden. – Er doen zich geen verwikkelingen voor en FET, 15-01-2002 het herstel van de gebroken enkel van de vorst verloopt naar behoren. – LN, 22-11- vest (het, -en) 2002 • jas, colbertje voor heren • damesjasje verwittigen (verwittigde, verwittigd) • jack • waarschuwen, op de hoogte brengen, De criminelen trokken het rechterportier inlichten, een seintje geven open en gingen aan de haal met een cd- Het ging echter om een oefening, maar speler en een bruine lederen vest. – HV, het bedrijf was vergeten de brandweer 25-11-2002 hiervan te verwittigen. – LN, 27-11-2002 vestimentair (bn. en bw.) verwittiging (de, -en) • kleding-, wat de kleding betreft • waarschuwing Leigh Bowery was absoluut geen Wij blijven openstaan voor dialoog, maar travestiet, want gewoon vestimentair van het is niet de eerste keer dat we het blad geslacht wisselen interesseerde hem niet. negatief beoordelen. Ik heb niet het gevoel – Knack, 04-09-2002 dat er met onze opmerkingen rekening is gehouden. Vandaar de zware verwittiging. vet (bn. en bw.) – DM, 05-09-2002 - daar ben ik vet mee, daar heb ik niet veel aan verzaken (verzaakte, verzaakt) - iemand vet betalen, iemand dik • plannen opgeven, alle hoop laten betalen varen De twee aftredende veline gaan niet met Op een bepaald moment in ons leven lege handen naar huis. Ze sleepten een worden we namelijk onvermijdelijk vet betaald tv- en filmcontract in de wacht. geconfronteerd met het Grote Dilemma: – DM, 19-09-2002 een gezin beginnen met de partner van - een vette/vettige mop, een schuine v361 mop vierkant vet (het) - vierkant draaien/lopen, slecht draaien, - het vet is eraf, de winst is eraf, er is niet gesmeerd lopen geen voordeel meer te behalen 'Het draait vierkant,' geeft erevoorzitter Van Der Meinsbruggen ruiterlijk toe. 'En veterinair (de, -s) niemand heeft daar een verklaring voor. • veearts, dierenarts We verloren in het tussenseizoen met Gielen en Van Impe enkele belangrijke vetjes (bw.) steunpilaren, en dat wreekt zich nu.' – • met vette letters gedrukt HN, 20-11-2002 De spelling volgens het Groene Boekje drukken we vetjes af. – DS, 05-11-2002 vierkantig (bn.) • vierkant veto - een veto stellen, een veto uitspreken vierklauwens (bw.) • in galop, zeer vlug vetstof (de) Met de jaren ben ik wijzer geworden. Ik • margarine, boter kom niet meer vierklauwens uit voor wat Bereid een roux van de vetstof en de ik denk en hoe het zou moeten. – Dag bloem, leng aan met 4 dl van het Allemaal, 05-11-2002 kookvocht. – GvA, 27-11-2002 • halsoverkop, gehaast vezelen (vezelde, heeft gevezeld) vies (bn. en bw.) • fluisteren, smoezen • in België ook: slechtgehumeurd, ➔ fezelen misnoegd - vies gezind zijn, slechtgehumeurd vidé (de, -s), videetje (het, -s) zijn, uit zijn humeur zijn, in een • pasteitje, bladerdeeggebakje gevuld slechte bui zijn met (kippen)ragout Tuan, de mannetjes-orang-oetan, heeft We eten drie keer per week frieten. Ik hou deze week stevig van zich laten horen. van de Belgische keuken. Met een videetje Onder het uiten van viriel gebrul brak hij kunnen ze me altijd verleiden. – BvL, een tak af en viel er de ruit mee aan. Hij 21-08-2002 stal ook eten van zijn vrouwen Fien en Astrid, en keek vies gezind, met een vief (bn.) lodderoog, naar onze fotograaf. – LN, • in België ook: onstuimig, lichtgeraakt 12-04-2001 ➔ gezind vierdagenweek (de, -weken) • vierdaagse werkweek vijfdagenweek (de, -weken) • vijfdaagse werkweek vierde leeftijd ➔ leeftijd De 35-urenweek en de vijfdagenweek van 9 tot 16.30 uur zijn voorbijgestreefd. – vieren DM, 07-09-2002 - iemand vieren, iemand herdenken, in de bloemetjes zetten, huldigen vijg - viert moeder/vader, vier moederdag/ - vijgen na Pasen [vijgen eet men in de vaderdag vasten], iets dat te laat komt, mosterd na de maaltijd 24 uur op 24 Het kan alleen maar beter gaan, als we • dag en nacht, 24 uur per dag uitgaan van het slechtste scenario. Vierde v362 klasse is wel een duidelijke stap achteruit. liggen, op het vinkentouw zitten, Jammer ook dat we zo veel punten in het gespannen wachten om op het juiste begin van het seizoen hebben verloren. ogenblik toe te slaan Dat besef begint nu door te dringen. De bende lag op vinkenslag bij parkeerter- Vijgen na Pasen natuurlijk. – HN, 20-04- reinen voor truckers. Als de truckers hun 2002 voertuig even verlieten, sloegen ze hun - zo plat als een vijg, plat als een slag. – GvA, 04-11-2002 dubbeltje 'Kijk, ik heb de wet niet geschreven,' zei viool hij, waarmee de NBB-topman in één klap - de violen stemmen, overeenstemming zijn eigen kredietwaardigheid en die van proberen te bereiken de nieuwe wet zo plat als een vijg drukte. Ook de andere zwaargewichten in de EU, – Trends, 26-09-2002 Frankrijk en Duitsland, zijn tegen militaire • oorveeg actie in Irak en plannen een onderonsje om de violen te stemmen. – Metro, 03-09- vijs (de, vijzen) 2002 • schroef Ik moest alleen licht werk verzetten, hier een vijs en daar een moer, geen zware toestanden. – DS, 01-07-2002 vis ➔ mossel - er is een vijs los bij hem, hij heeft ze niet alle vijf (op een rijtje), hij is niet vis goed snik - vis platinées, contactpunten ➔ zot U leert eindelijk hoe uw auto in al zijn onderdelen in het Nederlands heet. Dat vijzen (vees, gevezen) vis platinées contactpunten zijn, wist u al, • (vast)schroeven maar kunt u ook overweg met krukas- • losdraaien lagers en de stationaire sproeier? – BvL, Ze hadden ruim de tijd om de voorraad- 15-01-1997 rekken uit elkaar te vijzen en daarmee een ladder te construeren. – GvA, 13-07-2002 visbokaal (de, -bokalen) • viskom vilbeluik (het, -en) Estée vond het erg spannend toen ze met • vilderij, destructiebedrijf of dienst haar handjes in de visbokaal mocht. Op voor het vernietigen van dode dieren den duur had ze wél schrik dat de vis in en slachtafval haar vinger ging bijten. – LN, 14-11-2002 Deze koe is al weg, maar alle andere koeien van het bedrijf moeten geslacht en viseren (viseerde, geviseerd) naar het vilbeluik gebracht worden. – HN, • op het oog hebben 31-10-2002 Bij de huiszoekingen werden mensen geviseerd die een kredietkaart hadden vink gebruikt om kinderpornosites te In Soep met ballekes denkt xxx terug aan bezoeken. – GvA, 28-11-2002 de tijd toen hij nog thuis woonde, in de • op de korrel nemen, bekritiseren slagerij van zijn ouders. Hij vertelt over de • in het oog houden loze vinken die hij met duizenden heeft moeten opeten. – GvA, 16-11-2002 visioneren (visioneerde, ➔ loos gevisioneerd) • keuren van films vinkenslag Annick Ruyts en Lou Demeyere, haar - op vinkenslag liggen/zitten, op de loer vaste cameraman en partner, werkten een v363 heel jaar aan de acht nieuwe afleveringen. Ze doen de research, gaan op reportage, vlakaf (bw.) maken de opnamen, visioneren het • rondweg, vlakweg materiaal, monteren de beelden, kiezen 'Echt waar, ik begreep de taal van de muziek, lezen de tekst in. – GvA, Goossens en Durant soms gewoon niet 03-06-2002 (lacht). Ik heb dat ook vlakaf gezegd.' – Humo, 12-08-2002 vislijn (de, -en) • hengel vlammen (vlamde, gevlamd) Zelfs nu nog spreken de mensen me als • rennen, hollen, racen visser aan. Het gekke is dat ik nog nooit Achter een terrein waarop stoere van mijn leven een vislijn vast had. – LN, puberjongens met mountainbikes over 26-09-2002 houten hindernissen vlammen en vlak naast de felgekleurde grondbeschil- visverlof (het) deringen van hun jongere broertjes en • visakte, viskaart zusjes staat een 'attractie' die wel heel Iedereen die over een visverlof beschikt, veel volk trekt: het plan. – DM, 05-08- mag in de toegelaten perioden in de Voer- 2002 en Berwijnbeek vrij vissen op openbare plaatsen langs de wegen in Voeren. – BvL, vlassen ➔ baard 20-07-2002 vliegen vitesse (de, -n) - ze zien vliegen, in België ook: grote • versnelling honger hebben - buiten vliegen, eruit vliegen, eruit vitrine (de, -s) gezet worden, ontslagen worden • in België ook: glasraam van een Tot 7-11-bleef ik geloven dat Sabena niet winkel of café, winkelruit kon failliet gaan. Misschien dat de helft De daders gooiden vorige keer een wel zou buitenvliegen, maar dit... – BvL, betonblok door de vitrine en graaiden 28-09-2002 naar een spelcomputer en nog wat - tegen de lamp vliegen, tegen de lamp kleinigheden. – GvA, 28-11-2002 lopen

Vlaams vliegendeur (de, -en), vliegenraam - schoon Vlaams, Nederlands met (het, -ramen) regionale kenmerken, tussen dialect • hor en standaardtaal in [met purismen, Via de regenpijp klauterden ze naar het letterlijk vertaald Frans en 'Neder- balkon op de eerste verdieping. Daar lands' uitgesproken dialectwoorden] beschadigden ze het vliegenraam en Ons werd vroeger ingehamerd dat we duwden ze het raam van de slaapkamer géén dialect, maar schoon Vlaams open. – HN, 26-11-2002 moesten spreken. – LN, 21-11-2002 ➔ kermis

Vlaanders (de) • Oost- en West-Vlaanderen De broers Casteleyn wisten eerst niet hoe ze het hadden. Een oud-ploegleider van Mapei die zich wil ontfermen over een semi-amateurploegje in de Vlaanders. – LN, 22-11-2002

364 vlieger (de, -s) • in België ook: vliegtuig vluchtmisdrijf (het, -misdrijven) Thuisblijven, dat is een passie van mij. Ik • het doorrijden na een ongeval vind het altijd ambetant als ik ergens waarbij men als bestuurder van een naartoe moet. En zeker met een vlieger, ik motorvoertuig is betrokken ben dan bang dat we tegen een of ander De ex-Tour-winnaar, olympisch kampioen torengebouw zullen vliegen. – Ché, tijdrijden miste zijn bocht en ramde voor november 2002 een hotel een stalling met fietsen. De Duitser pleegde vluchtmisdrijf, maar een vliegplein (het, -en) getuige kon zijn nummerplaat noteren. – • vliegveld, vliegterrein DM, 04-05-2002 'De crash is erg, maar daarom moet het vliegplein toch niet weg', meent ook een vluchtschot (het, -en) bewoner uit de Helderstraat. Hij wil zijn • volley naam liever niet in de krant. 'De luchtha- Het begon al na twee minuten toen ven mag blijven bestaan. Dat de uitblinker Gert Peeters zijn team op vliegtuigjes lawaai maken? Ik ben dat voorsprong bracht. Kort daarop zorgde geluid gewoon.' – GvA, 24-08-2002 Joeri Verelst voor evenwicht. Er was nadien zelfs een schitterende parade van vloerder (de, -s) Franky Brems nodig om een vluchtschot • vloerenlegger, tegellegger van Verelst te stoppen. – GvA, 18-11-2002 Via een slecht afgesloten garagepoort geraakten de dieven in de woning. Ze vod (de, -den) gingen aan de haal met werkspullen van • doek, lap, stofdoek, vaatdoek, dweil vloerder J. uit Herentals die werken aan Een brand in een veranda op de Tiense- het uitvoeren was in het huis. – LN, 27-11- steenweg beschadigde vrijdag een zetel, 2002 gordijnen en enkele houten balken. De eigenaar reinigde de mazoutkachel, maar vloeren (bn.) de vod vatte vuur. De Tiense brandweer • fluwelen kwam ter plaatse. – HN, 12-11-2002 Als tiener koesterde ik het romantische - daar komen vodden van, daar komen idee om met een zwarte pull met rolkraag, problemen van een vloeren broek en een pijp op een - vodden krijgen, problemen, moeilijk- zolderkamertje boeken te schrijven. – DM, heden krijgen 11-12-1998 Hij mag dan wel de nodige kwaliteiten bezitten, voor de werking van de vloot (de) gemeente en de diensten is zijn terug- • in België ook: wagenpark, alle komst allerminst een goede zaak. Alles voertuigen van een bedrijf draait nu weer vlotter en de sfeer bij het personeel is weer goed. Ik vrees dat wij vluchthuis (het, -huizen) binnen de kortste keren weer vodden • blijf-van-mijn-lijf-huis, toevlucht voor krijgen. – HN, 08-06-2001 mishandelde vrouwen en hun ➔ stofvod, schotelvod kinderen Esther Meuwis spreekt niet alleen vanuit vodde(n)vent (de, -en) haar ervaring bij het JAC, ze werkt ook • nietsnut, sukkel, knoeier, prutser part-time in het Hasseltse vluchthuis voor Over Ferdinand was hij ronduit negatief: vrouwen. Daar zoeken moeders met 'Dat is iemand zonder ruggengraat. kinderen een toevlucht als ze het bij hun Iemand die zich achter de anderen partner niet meer uithouden. – HN, 27-11- verschuilt. Hij steekt de lont aan, en loopt 2002 dan weg. Het is een voddenvent.' – HN, v365 02-12-1998 naar huis brengen, iemand vervoe- ren voeding - iemand naar huis voeren, iemand naar - algemene voeding, levensmiddelen, huis brengen kruidenierswaren Het moet gezegd, een deel van de leden 'Groenten en fruit staan samen met de van DUS! stapten uit onvrede op bij de braadkippen op het Schoolplein. De Responsible Young Drivers. 'Wij willen algemene voeding wordt opgesteld langs iets anders doen. Wij gaan op oudejaars- het Paxhotel en langs het Tonneke, terwijl avond geen jongeren naar huis voeren. De de rest van de Reuzenmolenstraat wordt nadruk ligt bij ons op sensibilisatie.' – gevuld met textiel. Bloemen vindt men HN, 31-10-2002 terug op het Heilig Hartplein. Met deze - een artikel voeren, een artikel hebben nieuwe opstelling hoopt Diksmuide een of verkopen vlotter doorgaand verkeer te realiseren', aldus nog Claude Vindevogel. – HN, voet 20-07-2002 - met iemands voeten spelen, met iemand sollen, iemand voor de gek voedingswaren (de) houden • levensmiddelen Maar neen, de provincie durft blijkbaar de Omstreeks 6 uur werd de politie knoop niet door te hakken en blijft het gealarmeerd voor een inbraak in frituur dossier maar voor zich opschuiven. Nicole op de grens van Assenede met Bovendien heeft Vera Dua laten weten dat Kaprijke. Daar raakten de dieven wel het stort in 2003 dicht gaat; daar houden binnen, ze gingen aan de haal met wij ons aan. We laten ons niet met onze voedingswaren en klein geld. Buurtbewo- voeten spelen. – HN, 03-10-2002 ners zagen de dieven nog net met - het hangt mijn voeten uit, ik ben het gedoofde lichten op de vlucht slaan. – kotsbeu, het hangt mij de keel uit HN, 28-11-2002 - zijn voeten vagen/vegen aan iets, iets aan zijn laars lappen, zich er niets voege van aantrekken, niets uitvoeren - in voege komen/treden/raken, van Tunesië won met 2-1 en de conclusie van kracht worden, in werking treden Van Himst was terecht dat we daarvan Volgens een nieuw KB van minister van niet wakker moesten liggen. Maar in Consumentenzaken Jef Tavernier, dat bondskringen klonk gemor, en werd de begin 2003 in voege treedt, zullen alle spelers verweten dat ze er hun voeten aan grote kermisattracties bij elke nieuwe geveegd hadden. – Knack, 29-05-2002 opstelling moeten gecontroleerd worden. - om de vijf voet(en), alle vijf voeten, om – GvA, 27-11-2002 de haverklap, telkens weer - in voege zijn, van kracht zijn, geldig Frieten en Bomarkskes waren er à volonté zijn, in gebruik zijn en een bijzondere attractie was ook nog dat de stroom alle vijf voeten uitviel. voegen Geweldig! zo moet dat zijn. – BvL, 14-11- - zich voegen, zich goed gedragen 2002 - onder de voet zijn/raken, ziek zijn/ voerder (de, -s) raken, van streek zijn/raken • chauffeur, bestuurder - bij iemand een voetje voor hebben, bij iemand in de gunst staan, een wit voeren (voerde, gevoerd) voetje hebben • een voertuig besturen, rijden In Kortrijk is elke burger gelijk voor de wet, • brengen, vervoeren, afleveren maar acht onder hen hebben toch een - iemand voeren, iemand wegbrengen, voetje voor sinds burgemeester Stefaan v366 De Clerck hen gisteravond uitriep tot en natuurlijk ook over vogels. – LN, 02-07- ereburgers van de stad. – HN, 21-11-2002 2002 - op iemand een voetje voor hebben, een kleine voorsprong hebben voettitel (de, -s) - iets/iemand van mijn voeten, iets of • ondertitel van een (televisie-)film iemand van niks • onderschrift bij een afbeelding - er met vuile voeten doorgaan, recht op zijn doel afgaan zonder ergens vogel rekening mee te houden, lomp en - een vogel voor de kat zijn, verloren doortastend te werk gaan zijn, ten dode opgeschreven, voor de - met de voeten treden, met voeten poes zijn treden xxx is de derde en zwakste gsm-operator ➔ omslaan, stek in België en kan niet echt imponeren. Stapt xxx uit de onderneming, dan is het voetballist (de, -en) bedrijf een vogel voor de kat. – Metro, • voetballer 28-11-2002 - de vogel is gaan vliegen, de gezochte is voetbalplein (het) ontsnapt, gevlucht • voetbalveld ➔ hoofdvogel Ongeveer 400 supporters van Malinwa hebben gisteravond, onmiddellijk na de vogel(e)pik (de), vogelpikken (het) wedstrijd KV Mechelen-Beveren, het • darts, dartspel voetbalplein bestormd. Ze renden naar Vroeger hield hij van kaarten en vogelpik. het vak waar de supporters van SK Nu gaat hij soms nog eens biljarten met Beveren stonden. – LN, 04-11-2002 zijn kleinzoon. – LN, 21-11-2002 voetbalpronostiek (de) vogelschrik (de, -en) • voetbalpool, (voetbal)toto • vogelverschrikker Een voetballiefhebber uit Londerzeel heeft 'Moet ik met die vogelschrik uit Brussel met de voetbalpronostiek het uitzonder- trouwen?' Dat was ongeveer het eerste lijke bedrag van 10.000 euro gewonnen. wat de Oostenrijkse aartshertogin Marie- Zijn inzet bedroeg slechts 2,5 euro. – GvA, Henriette zich liet ontvallen nadat ze was 14-11-2002 voorgesteld aan haar aanstaande, de latere koning Leopold II. – HV, 20-09- voetnota (de, -'s) 2002 • voetnoot In een voetnota volgden wat praktische vogelvlucht gegevens, zoals plaats en datum, de - in vogelvlucht, hemelsbreed, in rechte naam van het symfonieorkest, Akademos, lijn gemeten en die van de dirigent, Marc Sierens. – Het parcours daar aan de Wouwse weg FET, 29-05-2002 ligt in vogelvlucht nog geen drie kilometer van Rouwmoer in Essen, waar op 14 voetrally (de, -'s) december traditioneel de derde wedstrijd • wandeltocht voor de GvA-Trofee wordt gereden. – HN, De bewoners van de Kwartel- en de 09-11-2002 Pinguïnstraat – ze noemen zichzelf de kwartels en de pinguïns – waren afgelo- voituur, voiture (de) pen weekend klaar voor hun tweede • auto, wagen voetrally. Tijdens een wandeling door de Als je vijfentwintig bent, wil je een status buurt moesten ze allerlei vragen over de opbouwen: een chic huis, een zwembad huizen en hun bewoners beantwoorden en een grote voituur. Pas later zie je in dat v367 dat je niet noodzakelijk gelukkiger maakt. bejaardentehuis en het internaat van de – DS, 02-11-2002 technische school, vloerbekleding zoals • rijtuig linoleum en voltapijt, rolstoelen voor het • kinderwagen ziekenhuis. We trachten zoveel mogelijk materiaal ter plaatse in Roemenië aan te vol kopen. – HN, 30-01-2001 - in volle dag, op klaarlichte dag, midden op de dag voluntariaat (het) - in volle nacht, in het holst van de • vrijwilligerswerk nacht, midden in de nacht Maar door in volle nacht een krachtige raket af te vuren op een dichtbevolkte volzet woonwijk kon het niet anders dan dat • vol, helemaal bezet, volgeboekt burgers zouden worden gedood, zeiden De parkings aan de voor- en achterzijde Palestijnen. – DS, 24-07-2002 van het stationsgebouw zijn nu al volzet - in de volle lucht, in de buitenlucht en in het hele stadscentrum is de - in de volle natuur, in de vrije natuur, parkeerduur beperkt. – GvA, 28-11-2002 midden in de natuur - in volle veld, in het vrije veld voogdij (de) - in volle straat, midden op straat • toezicht van de overheid John Kennedy, president van de VS is in - administratieve voogdij, administratief volle straat bij klaarlichte dag vermoord. – toezicht HV, 26-12-2001 De Brusselse regering heeft een vooront- - in volle centrum, in de binnenstad werp van ordonnantie goedgekeurd die de - een zaak in volle bloei, een bloeiende administratieve voogdij over de gemeen- zaak ten versoepelt. Volgens minister-president Toen was de islam op zijn hoogtepunt en François-Xavier de Donnea gaat het erom in volle bloei, in termen van wiskunde, het gemeentelijk beheer te vergemakkelij- architectuur, krijgskunst, spijzen en wat al ken. – Metro, 16-11-2001 niet. – DS, 27-11-2002 voogdijminister (de, -s) volgen (volgde, gevolgd) • toeziende minister - leerlingen/patiënten volgen, leerlingen, De voogdijminister van de Regie der patiënten begeleiden Gebouwen, Rik Daems, stelde dat de - op school niet kunnen volgen, niet Regie in de toekomst enkel nog voor kunnen meekomen op school autoriteitsgebouwen (gevangenissen en - een product volgen, een product justitiepaleizen) bouwheer zal zijn. – BvL, voeren 23-11-2002 volledigen (volledigde, volledigd) voogdijoverheid (de) • voltooien, afwerken, vervolledigen • toeziende overheid De Vlaamse voogdijoverheid heeft de volstaan voorbije jaren subsidiebesluiten van • in België soms onpersoonlijk faciliteitengemeenten geschorst of gebruikt: het volstaat dat, men vernietigd wegens discriminatie van volstaat met, je kunt volstaan met Nederlandstalige initiatieven ten voordele van Franstalige. – BvL, 20-11-2002 voltapijt (het) • kamerbreed tapijt, vast tapijt, vaste voor (vz.) vloerbedekking - voor wat dient het?, waarvoor dient Schoolmateriaal, alweer bedden voor het het? v368 - voor wanneer is het?, wanneer is het? - voorbehouden aan/voor x, alleen voor - voor geld spelen, om geld spelen x, uitsluitend bestemd voor x - voor gevolg/doel/onderwerp enz. De vzw Vlaamse Federatie van Gehandi- hebben, als gevolg/doel/onderwerp capten – Gewest Antwerpen heeft gisteren enz. hebben op diverse plaatsen actie gevoerd rond - zich akkoord verklaren voor, akkoord hoffelijk parkeren. Ze vragen respect en gaan met hoffelijkheid voor mensen met een - gekend zijn voor, bekend zijn om handicap en invalide personen, waarvoor - de bus/trein voor Gent, de bus/trein parkeerplaatsen zijn voorbehouden. – LN, naar Gent 04-12-2002 voorafgaandelijk (bn. en bw.) voorbijgestreefd (bn.) • voorafgaand, vooraf, van tevoren • achterhaald, uit de tijd, verouderd Het advies betekent dat een politieke Skiën op matten is stilaan voorbij- partij of kandidaat geen e-mailadressen of gestreefd. In België zijn er al drie indoor gsm-nummers kan aankopen om een skipistes met echte sneeuw. – HN, 13-11- verkiezingscampagne te voeren. Er is 2002 immers de voorafgaandelijke en uitdrukkelijke toestemming van de voorbijsteken (stak voorbij, voorbij- geadresseerde nodig. – DS, 12-03-2003 gestoken) • voorbijgaan, voorbijrijden, inhalen, voorafneming (de) passeren, achter zich laten ook • voorheffing Geregeld zie ik jongeren die met hun auto Deze bedragen werden bovendien nog door het rood rijden of die een file geminderd omdat er in beide jaren een ongestoord voorbijsteken. – HN, 02-12- voorafneming van de winst van het 2002 ziekenhuis ten bedrage van 15 miljoen werd voorzien. – GvA, 29-11-1996 voordeel ➔ buitenwettelijk, extra- legaal vooral ➔ eerst vooreerst (bw.) vooraleer (vw.) • in de eerste plaats, eerst, vooral - vooraleer te + [infinitief], voordat u, De harde beslissing van Philips is voor u, alvorens te + [infinitief] onmiskenbaar een zware aderlating voor deze regio. Vooreerst omdat meer dan voorbedachtheid (de) duizend mensen, van wie sommigen al • opzet tientallen jaren voor Philips werken, In een onderzoek wordt er altijd uitgegaan moeten horen dat er straks voor hen geen van de zwaarste straf, maar als er geen job meer is. – BvL, 04-12-2002 tekenen richting voorbedachtheid gaan, kan het niet om moord gaan. – HN, 27-11- voorgaande (het) 2002 • precedent - met voorbedachtheid, met voor- - zonder voorgaande, ongeëvenaard, bedachten rade zonder weerga, uniek Mijn bedrijf is in 1990 volledig afgebrand, voorbeeld ➔ woord een catastrofe zonder voorgaande hier in Buggenhout. Daar sta je machteloos voorbehouden (behield voor, tegenover. – GvA, 23-11-2002 voorbehouden) • van tevoren toewijzen, reserveren, voorhand bespreken: plaatsen voorbehouden - op voorhand betalen, vooruit betalen v369 kunnen om voor de hand liggende voorhebben (had voor, voorgehad) redenen zelden concreet bewijsmateriaal - iets voorhebben, iets meemaken, iets voorleggen en moeten terugvallen op ondervinden getuigenissen. – BvL, 17-07-2001 - zoiets heb ik nog nooit voorgehad, dat is mij nog niet overkomen voorlegging (de) Het is hier een gekkenhuis. Ons stadje - tegen voorlegging van, op vertoon van wordt overspoeld door de media. Zoiets De verplichte medailles kunnen tegen hebben we nog nooit voorgehad. – BvL, contante betaling en tegen voorlegging 22-04-1999 van het ingevulde aangifteformulier - het goed/slecht voorhebben, het goed/ worden afgehaald bij de financiële dienst mis hebben, het bij het juiste/ van het gemeentehuis, tussen 9 en 12 uur. verkeerde eind hebben – HV, 17-03-2001 - als ik het goed voorheb, als ik het goed heb, als ik me niet vergis voormiddag (de, -en) Als ik het goed voorheb heeft Knokke de • ochtend, morgen, periode vóór de jongste zes jaar niet gewonnen tegen middag, ongeveer van 9 tot 12 Blankenberge, wel daar willen we nu Het gemeentepersoneel zal binnenkort verandering in brengen. – LN, 18-10-2002 werken volgens een variabele uurregeling. Elke dienst zal permanent bezet worden voorhechtenis (de) door minstens één persoon van 8.30 tot • voorlopige hechtenis, 12 uur in de voormiddag. – LN, 04-12- voorarrest 2002 De politie kwam de dealer op het spoor en kon hem ruim twee maanden geleden vooropening (de, -en) inrekenen. Er werden bij hem thuis ook • openingsreceptie, vernissage drugs gevonden. Hij zit sindsdien in Met de opening van hotel Den Wolsack en voorhechtenis. – LN, 04-12-2002 de brasserie wordt het personeelsbestand tot een vijftiental vaste medewerkers voorheffing uitgebreid. De vooropening vindt morgen - roerende voorheffing, belasting dinsdag 26 november plaats. – GvA, 25-11- op kapitaalinkomsten 2002 - onroerende voorheffing, belasting op onroerend goed vooropstellen (stelde voorop, vooropgesteld) voorhuwelijks • een datum of naam noemen, - voorhuwelijks sparen, wijze van voorstellen, bepalen sparen voor jongeren, waarbij de We moeten een ruimtelijk uitvoeringsplan gespaarde som met extra rente wordt (RUP) en een milieueffectrapport (MER) uitgekeerd bij een huwelijk opmaken. Dat zijn tijdrovende procedu- De gemeenten kennen afzonderlijke res. Daarom durf ik geen datum premies toe aan jong gehuwden, voor vooropstellen.— GvA, 29-11-2001 geboorten of adopties en extra premies op • een mening of standpunt verkondi- het voorhuwelijks sparen. – GvA, gen, opperen, beweren 23-02-2000 vooropzeg, vooropzegging (de) voorleggen (legde voor, voorgelegd) • het opzeggen, de opzegging, • laten zien, overleggen, ter inzage ontslagaanzegging tonen - zijn vooropzeg geven, opzeggen Nu gaat het wel vaak om moeilijke • opzeggingstermijn dossiers: de meeste van die mensen Het is het goedkoopst als de drukkerij v370 failliet gaat. Dan hoeven ze het personeel • voortgaan, doorgaan, voortwerken, geen vooropzeg te betalen en ontsnappen zich redden met ze aan een collectieve ontslagregeling en We willen niet te veel groeien. Dit is een onderhandelingen met de vakbonden. – familiebedrijf dat op ambachtelijke manier HN, 27-11-2002 wil voortdoen. – Trends, 07-11-2002 - doe zo voort, ga zo door voorplaats (de, -en) Zijn ze een voorbeeldgezin? Voor sommi- • voorkamer gen wel, voor de meesten wellicht niet, In de voorplaats zaten de trouwe klanten maar het is wel onschuldig tv-kijken. En te kaarten, in het achterzaaltje bouwden gans de familie komt er nogal goed uit. we met de jeugd elk weekend een feestje. Daarom zeg ik: doe zo voort, jullie mogen – DS, 13-09-2002 er zijn! – LN, 22-11-2002 voorplan (het) voortgaan (ging voort, voortgegaan) • voorgrond • weggaan, doorgaan, opstappen - op het voorplan treden/komen, op de - op iemand/iets voortgaan, vertrouwen voorgrond treden op iemand/iets, op iemand/iets - iets op het voorplan brengen/plaatsen/ rekenen stellen, iets op de voorgrond stellen voortverkopen (verkocht voort, voorraad ➔ uitputting voortverkocht) • doorverkopen, verder verkopen voorschoot (de & het, voorschoten) Kodak koopt de toestellen vervolgens aan • schort, stofjas en zal ze onder eigen naam en volgens De chef draagt spijkerbroek en hemels- eigen design voortverkopen aan professio- blauwe polo, met een lang voorschoot, de nele laboratoria. – DM, 08-06-2002 vrouw des huizes een strakke jeans met glinstertjes, spannend blauw truitje, hoge voortverkoper (de, -s) hakken. – DM, 29-11-2002 • dealer, kleinhandelaar, concessie- - een voorschoot groot, heel klein houder Afspraken maken onderling over een Een distributeur is een voortverkoper die taakverdeling mag niet van Europa. Maar voor eigen rekening en op eigen risico het is inderdaad zo dat Vlaanderen een handelt. Hij vertegenwoordigt geen voorschoot groot is. – FET, 29-11-2002 persoon of opdrachtgever, wel een product. – FET, 13-07-2001 voorsteken (stak voor, voorgestoken) • voorbijrijden, inhalen vooruit ➔ haan • voordringen, voorkruipen, voorgaan Roland D.V. uit Gent zal waarschijnlijk voorwerp nooit meer voorsteken als hij frieten wil - het voorwerp van bespreking, het kopen. Dat was immers de reden waarom onderwerp van bespreking hij voor een Gentse frituur in elkaar werd Welke de exacte positie gaat zijn van de geslagen door vier dertigers. – LN, 02-06- SP in het gemeentebeleid voor de 2001 komende zes jaar, is nog onduidelijk. Volgens Brouns is het samengaan van voortboeren (boerde voort, heeft CVP en SP een voorwerp van bespreking. voortgeboerd) – HV, 10-10-2000 • voortborduren, door- sudderen, verder zijn gang gaan voorzien (voorzag, voorzien) • bepalen, stipuleren, vaststellen [in voortdoen (deed voort, voortgedaan) België gebruikt in alle situaties waar v371 in het Frans prévoir voorkomt; in het dreven boeken door de klas. Ergst Nederlands is het gebruik van getroffen werd Leisele bij Alveringem, voorzien beperkter: zien aankomen, + waar een senior zich urenlang schuil hield in zorgen voor, + van verschaffen, in op zijn voutekamer, waar tientallen huizen orde brengen] blank stonden, waar de inwoners niet Het paar was 's namiddags om 15.30 uur meer wisten waarin of waaruit. – HN, gehuwd voor de wet. Het kerkelijk huwe- 06-12-2002 lijk was op een latere datum voorzien. – HN, 19-11-2002 vouwmeter (de, -s) • maatregelen in het vooruitzicht • duimstok, maatstok stellen Een doe-het-zelfzaak die open is de klok • een prijs of beloning uitloven, rond. Het bestaat sinds kort. Al moet je beschikbaar stellen soms vijzen, nagels, verf, vouwmeter of - er is x voorzien, x is aanwezig, x wordt zelfs cement uit de muur halen. – HN, ter beschikking gesteld 30-08-2002 - zich voorzien op, bedacht zijn op, zich voorbereiden op vraag - niets deed voorzien dat, uit niets viel af - in vraag stellen, betwijfelen, in twijfel te leiden dat trekken of betwisten, ter discussie Bij de uitspraak van het faillissement op stellen 26 februari 93 stonden zowat 700 van de Bij ons wordt geen enkele job in vraag 1.400 arbeiders en bedienden van de gesteld. Integendeel, we hebben nu meer vrachtwagengroep in ons land op straat. vraag dan normaal voor onze producten Niets deed voorzien dat de assenfabriek en laten daarom een deel van het werk in Westerlo op een mum van tijd over de doen in onze vestiging in Polen. – BvL, kop zou gaan, aldus Goolaerts. – FET, 10-12-2002 10-08-1995 - zich de vraag stellen, zich vragen stellen, zich afvragen, vraagtekens zetten bij voorzorg Niemand heeft zich de vraag gesteld of - sociale voorzorg, geheel een leven dat wordt getekend door van sociale voorzieningen, sociale waarden en normen, wel aantrekkelijk is. zekerheid Het antwoord daarop is natuurlijk nee. – FET, 13-11-2002 vormen (vormde, gevormd) - op vraag van, op verzoek van • in België ook: draaien, kiezen, Een rechter beval het bisdom op vraag toetsen van telefoonnummers: vorm van de slachtoffers een aantal dossiers het nummer xxx over pedofiele priesters openbaar te maken. – DM, 10-12-2002 vormingsstation (het, -s) - de vraag stelt zich, de vraag rijst • rangeerstation - niet beter/liever vragen, niet(s) liever willen, verlangen, wensen vorser ➔ navorser vraagstaart (de, -en) vort (bn.) • vraagal • rot, bedorven Zoals de meeste kleuters is Hannah een • gemeen, corrupt grote vraagstaart. Soms graven haar vragen diep, zoals in het gesprek met haar voute (de, -s), voutekamer (de, -s) moeder over liefde en verliefdheid. Soms • opkamer, kelderkamer zijn ze speels en – voor volwassenen In het kunstdorp Watou stond in een althans – grappig. – DS, 12-10-2000 mum van tijd de basisschool blank en v372 vrachtvoerder (de, -s) vriendenwedstrijd (de, -en) • vrachtrijder, vrachtwagenchauffeur • vriendschappelijke sportwedstrijd De vrachtvoerder die twee olietanks vulde, Na zijn zege vorige week in de VRV- moest dringend naar het toilet. Hij liet zijn vriendenwedstrijd heeft Kurt De Clercq vrachtwagen achter, één van de tanks afgelopen zondag nu ook de Grote Prijs stroomde over. – GvA, 14-03-2000 Qaulimandjaro van de tweede manche van het wintercriterium in manege vragen Overdijk gewonnen. – HN, 04-12-2002 - niet beter vragen dan, niets liever willen dan vrij ➔ onderwijs En die regimes zelf zeggen discreet aan Washington dat ze niet beter vragen dan vrijschop (de, -pen) dat Saddam Hoessein van het toneel • vrije schop wordt verwijderd, als het maar snel en 'Mennes gaf de vrijschop, doelman Feys efficiënt gebeurt. – DS, 19-07-2002 loste en ik was er meteen bij om binnen te tikken', blikt Jan Delanghe terug op de vrank ➔ frank slotminuten van Antwerp-Westerlo. – HN, 10-12-2002 vredegerecht (het, -en) - kantongerecht vrijstelling (de) De combinatie met een asielcentrum, een • eigen risico, franchise vredegerecht, buitenschoolse kinderop- Concreet wordt een zwaar gehandicapte vang en de opvang van jonge meisjes met erfgenaam vrijgesteld van de betaling van problemen – alle nu al gehuisvest in Sint- successierechten op een deel van de Lucas – zien de Ekerse raadsleden niet erfenis. De grootte van de vrijstelling is zitten. – GvA, 06-12-2002 afhankelijk van de leeftijd: hoe jonger, hoe groter. – HN, 20-11-2002 vrederechter (de, -s) • kantonrechter vrijwaren (vrijwaarde, gevrijwaard) Een vrederechter moet bemiddelen bij • in België ook zonder de voorzetels conflicten tussen huurder en verhuurder voor, tegen of van: veilig stellen, om dure en langdurige gerechtelijke garanderen, bewaren, behouden, procedures zoveel mogelijk te vermijden. beschermen, in stand houden – DS, 10-12-2002 'De winkelruimte op de benedenverdie- ping brandde uit', legt onderluitenant Ben vreemdelingenregister (het, -s) Staes van de brandweer uit. 'De achterka- • onderdeel van het gemeente- mers met de voorraad konden we wel lijk bevolkingsregister waarin elke vrijwaren.' – GvA, 14-02-2003 buitenlander ingeschreven moet 'We stellen alles in het werk om de worden die langer dan drie maanden landbouwgronden te vrijwaren', legt in het land verblijft burgemeester Maria Brughmans (CD&V) Een 20-jarige Indiër zonder vast adres is uit. – GvA, 20-02-2003 woensdag door de correctionele rechtbank van Hasselt wegens valsheid in vrijwillig geschrifte bij verstek veroordeeld tot een - vrijwillige doodslag, opzettelijke celstraf van zes maanden en een boete doodslag, moord van 5.010 euro. De man maakte in juni Jean-Paul S., die zondagavond in Brussel van dit jaar in Sint-Truiden gebruik van een jongeman doodschoot, werd een vals inschrijvingsbewijs van in het maandagnamiddag aan het militair vreemdelingenregister. – LN, 07-12-2002 gerecht overgedragen en aangehouden voor vrijwillige doodslag. – DS, 20-11- v373 2002 brand stond. – LN, 09-12-2002 vrijzinnig (bn. en bw.) vuilblik (het, -ken) • ongelovig • vuilnisblik Mensen die omgaan met terminale Omdat fietspaden slechts aantrekkelijk patiënten denken voor 95 procent blijven als ze ook degelijk onderhouden hetzelfde over palliatieve zorg. Het maakt worden, overhandigden de deelnemers niet uit of ze vrijzinnig, christelijk of aan schepen van Openbare Werken boeddhist zijn. – FET, 23-11-2002 Martin Schoukens symbolisch een veger en een vuilblik. – HN, 22-04-2002 vroeg - ten vroegste, op zijn vroegst vuilemmer (de,-s) Als het bedrijf toch veroordeeld zou • vuilnisemmer worden – ten vroegste over twee jaar – De plantenbakken buiten en de stukken zou het zware klappen krijgen, maar wel die op feesten staan, durven mensen kunnen overleven, menen de stichters. – nogal eens misbruiken, als asbak, DS, 07-12-2002 vuilemmer of voor god weet welke andere behoeften. – HN, 22-02-1999 vroege (de, -s) - de vroege hebben, met de vroege staan, vuilerik (de, -en) de vroege shift, in de ochtendploeg • vuilak, viezerik zitten vuilkar, vuilniskar (de, -ren) vroegmarkt (de) • vuilniswagen, vuilnisauto • vroege markt De gemeente Bornem zal vanaf 1 januari 2003 het grof huisvuil en PMD-afval niet vrouw langer 's maandags ophalen, maar wel - bij de vrouwen, bij de dames in de elke dinsdag. In het verleden deden zich sport immers regelmatig problemen voor, De Zwitser Didier Cuche, bij de mannen in bijvoorbeeld als de maandag op een het Amerikaanse Vail, en de Italiaanse feestdag viel (en er dus geen vuilniskar Karen Putzer, bij de vrouwen in het langskwam). – LN, 06-12-2002 Canadese Lake Louise, hebben zondag- • reinigingsdienst, ophaaldienst avond een Super-G om de Wereldbeker gewonnen. – DS, 10-12-2002 vuilzak (de, -ken) • vuilniszak vuil ➔ oog vuist vuilaard (de, -s) - recht voor de vuist, openhartig, • vuilak, viezerik, smeerpoe(t)s ronduit Op de tien appartementen moet er maar Zo zijn boksers recht voor de vuist. Als één vuilaard wonen die kakkerlakken iets op hun lever ligt, zeggen ze het ook. kweekt en het hele gebouw is ermee Niet via omwegen, maar van man tot gepest. – DM, 27-04-2002 man. – Knack, 25-09-2002 vuilbak (de, -ken) vunzen (vunsde, gevunsd) • vuilnisbak, vuilnisemmer, prullen- • glimmen, smeulen bak, papiermand Zowat twee uur later bemerkte een vuur (het) voorbijganger dat een vuilbak naast een • kachel bushokje in de Holsbeeksesteenweg in • fornuis v374 ➔ gasvuur vuurkruis (het) • onderscheidingsteken voor militairen uit de Eerste Wereldoorlog vuurwerk ➔ afschieten vzw (de, -'s) • vereniging zonder winstoog- merk

v375 nieuwe spelers verliep alles nogal vrij stroef de eerste weken en was het nog zoeken naar de nodige automatismen. – GvA, 21-11-2002 - waarden, waardepapieren

wacht • weekend-, avond- of nachtdienst wwaaien - van wacht zijn, dienst hebben, - zoals het waait en draait, zoals het weekend- of nachtdienst hebben reilt en zeilt - dokters en apothekers van wacht, artsen en apothekers met weekend- of waaier (de, -s) nachtdienst • bovenlicht van een deur wachtdienst (de, -en) waaigat (het) • weekend- of nachtdienst • tochtgat, windhoek Zonder de patiënt evenwel in de kou te Vijf jaar geleden namen enkele marketing- laten staan: de actie geldt slechts voor een studenten van de Karel de Grote Hoge- halve dag, vanaf vrijdagnamiddag zullen school, in opdracht van de lokale alle apotheken weer open zijn, en op middenstand, het Wilrijkse winkelhart al vrijdagmorgen blijft er een wachtdienst onder de loep. De studenten struikelden van kracht. – LN, 20-11-2002 toen over het waaigat dat De Kern is. – LN, 27-02-2002 wachtzaal (de, -zalen) • wachtkamer waarborg (de) Er is een wachtzaal waar familie en - waarborg van een/twee/drie enz. jaar, vrienden kunnen worden opgevangen. – garantie van een/twee/drie enz. jaar DS, 16-11-2002 - een waarborg storten, een borgsom storten wafelbak (de), wafelenbak (de) Daalt de waarde van uw future, dan moet • het bakken van wafels u een bijkomende waarborg storten. – • feestje waarop wafels gebakken en Trends, 19-09-2002 gegeten worden, meestal ten bate van een vereniging waard De jaarlijkse wafelbak van de scouts is ten - ze zijn elkaar waard, ze zijn aan voordele van hun clubkas en het goede elkaar gewaagd, ze doen niet voor doel. – LN, 02-11-2002 elkaar onder wafelijzerpolitiek (de) waarde (de, -n &-s) • beleid waarbij overheidsgeld gelijk - een vaste waarde, vaste prik, vaste verdeeld wordt over de verschillende kracht, verdienstelijk persoon gemeenschappen of gewesten Zowel 's middags als 's avonds wordt JER De tunnel houdt een hoop doorgaand gefrequenteerd: in de tweeënhalf jaar dat verkeer uit het Luikse stadscentrum weg, het restaurant bestaat, wist JER uit te maar de bouw ervan is enkel te danken groeien tot een vaste waarde. – Trends, aan de goede oude 'wafelijzerpolitiek', 21-11-2002 waarbij Wallonië eind jaren zeventig de - de gevestigde waarden, vedetten, noodzakelijke miljarden toegestopt kreeg sterren 'ter compensatie' van havenkredieten voor Door het verdwijnen van vier gevestigde Zeebrugge. – DM, 27-04-2002 waarden en het moeten inpassen van vijf w376 wagen wand (de) - de wagen aan het rollen brengen, de • wandmeubel zaak aan het rollen brengen R.B. en L.V.A., beiden geboren in 1952, wandel brachten de wagen aan het rollen. – HN, - op wandel gaan, gaan wandelen 30-10-2002 - op wandel zijn, aan de wandel zijn, ➔ spel aan het wandelen zijn wak (bn.) wandelconcert (het, -en) • klam, vochtig, drukkend • promenadeconcert De vlokken van de B.C. worden echter nogal snel wak, waardoor je een vrij wandeldijk (de, -en) kleverige brij krijgt. – GvA, 19-04-2002 • zee- of rivierdijk geschikt om te wandelen waken - erop/ervoor waken dat, ervoor zorgen wandelen dat, erop letten dat - iemand wandelen sturen, iemand Deze commissie valt onder het ministerie afschepen, iemand met een kluitje in van Financiën en moet ervoor waken dat het riet sturen of iemand ontslaan de veiligheid van de Verenigde Staten niet Vaak moet de klachtendienst van de taxi's in het gevaar komt. – FET, 06-04-2002 klanten wandelen sturen als ze op zoek zijn naar verloren voorwerpen. – LN, wallebak (de, -ken) 28-09-2002 • boemelaar, zuiplap, fuifnummer, losbol, nietsnut wandelzoektocht (de, -en) • wandelrally, voetrally wallebakken (wkw.) ➔ zoektocht • aan de zwier gaan, boemelen, fuiven, niksen wapendracht (de) • wapenbezit wallingant (de, -en) - verboden wapendracht, verboden • persoon die de politieke belangen wapenbezit van Wallonië ter harte neemt, die De jongeman liep de veroordeling op voor streeft naar Waalse autonomie verboden wapendracht. – HN, 19-11-2002 Maar in februari 1998 werd de wallingant, na een spoedcursus Nederlands in wapentrafiek (de) Nederland, directeur-bestuurder bij de • wapenhandel spoormaatschappij, verantwoordelijk voor Bij het 'Norwegian Initiative on Small het patrimonium, facility management en Arms Transfers' (Nisat), een denktank die juridische zaken. – Trends, 16-05-2002 het reilen en zeilen van de wapentrafiek in de gaten houdt, is België geen onbekende. wanbedrijf (het, -ven) – DM, 31-08-2002 • misdrijf waarop een cor- rectionele straf wordt toegepast wapper Het Vlaams Blok, dat zegt dat Antwerpen - lange wapper, slungel, lange man tegenover illegalen een knuffelbeleid voert, vindt dat de OCMW-voorzitster dat warm wettelijk niet mag weigeren, omdat elke - warm en koud blazen, dubbelhartig ambtenaar verplicht is aangifte te doen zijn, spreken naar de omstandighe- van een wanbedrijf. – GvA, 06-09-2002 den De kleine man die als klimmer tot w377 vandaag geen gelijke heeft, blijft warm en - Gentse waterzooi, streekgerecht van in koud blazen over de sport die hem roem water met groenten en kruiden bracht. – GvA, 04-07-2002 gekookte kip, oorspronkelijk echter een visgerecht wasbekken (het, -s) Een bediende kan in zijn waterzooi • wastafel, wasbak lepelen, terwijl naast hem een bank- Wist u dat er bij volle druk tot twaalf liter directeur met een investeerder onderhan- water per minuut in uw gootsteen of delt; twee tafels verder geniet de wasbekken stroomt? – HN, 09-06-2001 burgemeester van een geuze en aan het tafeltje tegenover hem eet een taxichauf- wasdraad (de, -draden) feur een groot bord stoemp. – DS, 02-11- • waslijn 2002 waskot (het), wasplaats (de, -en) waterzuiveringsstation (het, -s) • bijkeuken, washok • waterzuiveringsinstallatie Het eigen waterzuiveringsstation, een wasspeld (de, -en) afvalsorteersysteem en het gebruik van • wasknijper minder belastende producten en verven En omdat je je niet van badjas zou zijn de belangrijkste pijlers waarop de vergissen, krijg je er ook een wasspeld milieupolitiek van Volkswagen steunt. – met het nummer van je kamer bij. – DM, HN, 21-11-2002 09-06-2001 wedde (de, -n & -s) water ➔ lopend, plan • loon, salaris ➔ verlof waterbedeling (de) • watervoorziening wedde(n)schaal (de, -schalen) ➔ bedeling • salarisschaal Zo wordt nu ook voor contractuele watergladheid (de) personeelsleden de derde weddenschaal • aquaplaning, wegdekgladheid ingevoerd, waardoor ze meer doorgroei- Aangezien grote regenhoeveelheden mogelijkheden hebben. – GvA, 22-10-2002 worden verwacht, is er kans op water- gladheid. – DS, 08-11-2002 wedde(n)trekkende (de, -n) • loontrekkende, salaristrekker waterkans (de), waterkansje (het) • zeer onzekere, uiterst kleine kans weddingschap (de, -pen) Dat verplicht de Franstalige meerderheids- • weddenschap partijen opnieuw met Ecolo te gaan praten willen ze nog een waterkans maken wederoptreden (het, -s) om de Grote Prijs F1 vanaf 2004 terug • terugkeer, rentree, comeback naar het Waalse circuit te krijgen. – HN, Maier won maandag de Super-G in 08-11-2002 Kitzbühel. Dat was pas zijn vijfde wedstrijd na zijn wederoptreden. Een watersteen (de) hoogst opmerkelijke comeback dus. – • gootsteen, aanrecht GvA, 31-01-2003 waterverwarmer (de, -s) wederopvoedingsgesticht (het, -en) • boiler, geiser • heropvoedingsgesticht waterzooi (de) wedersamenstelling (de) w378 • reconstructie van een ongeval of maar liefst 500 euro per sollicitatie', zegt misdaad C., gewezen Sabena-copiloot, 'zonder Een wedersamenstelling, die deze enige garantie op werk. En wie uiteindelijk ochtend plaatsvindt, zou meer ophelde- wel weerhouden wordt, moet betalen voor ring moeten brengen over de omstandig- zijn eigen examens. Waanzin.' – DM, heden van het drama en de motieven van 03-08-2002 de schutter. – DM, 05-08-2002 • weergave, overzicht weerkomen (kwam weer, weer- gekomen) wederuitzending (de, -en) • terugkomen, terugkeren van • heruitzending personen Na de wederuitzending van dinsdag is dat aantal inmiddels gestegen tot ongeveer weerstaan 500. – BvL, 26-02-1997 - weerstaan aan, weerstaan Boekenliefhebbers maken best wat plaats weekdaags (bw.) vrij in hun kast, want op de Antwerpse • doordeweeks Boekenbeurs is het moeilijk weerstaan aan het aanbod van de talrijke uitgevers, weer (de, weren) importeurs en boekhandels. – GvA, 09-11- • kwast, knoest in hout 2002 • eelt, eeltknobbel - hij kon niet aan de verleiding weer- staan, hij kon de verleiding niet weeral (bw.) weerstaan • alweer, weer weerstand (de) weerbots (de) • het verzet, verzetsbeweging • weeromstuit, weerslag, terugslag - de weerbots van iets krijgen, de terug- weerstander (de, -s) slag krijgen, ergens de dupe van zijn • verzetsman, verzetsstrijder Delhaize kreeg de weerbots van de mooie Dat is de hoogste onderscheiding voor winst van donderdag en verloor 5,37%. – een gewapend weerstander. – BvL, 19-11- LN, 12-11-2002 2002 weergeven (gaf weer, weergegeven) weer(s)voorspelling (de, -en) • teruggeven • in België ook: weersverwachting - weergeven op 50 euro, teruggeven van 50 euro weg - zijn weg maken, zijn weg vinden, weerhouden (weerhield, weerhou- vooruitkomen in de wereld den) - weg en weer, heen en weer • in België ook: in overweging nemen, - ergens geen weg mee weten, ergens in aanmerking nemen, ingaan op, geen raad mee weten selecteren ➔ hand - uw kandidatuur werd niet weerhouden, uw kandidatuur komt niet in wegcode (de) aanmerking • verkeersreglement, verkeersregels - hij is weerhouden, hij is verhinderd De aanpassing aan de wegcode voor de - de argumenten werden weerhouden, de bepalingen voor parkeren in de blauwe argumenten werden in aanmerking zone verscheen dinsdag in het Staatsblad. genomen, zijn juist – FET, 07-11-2002 'Het is één grote oplichterij. X vordert w379 wegdeemsteren (deemsterde weg, weggedeemsterd) wegvoeren (voerde weg, wegge- • in verval raken, wegzakken, uit de voerd) top verdwijnen • wegbrengen [in België ook zonder Terwijl de Agnelli's hun imperium lang- negatieve bijklank]: Hij moet naar het zaam zien wegdeemsteren, vieren de station. Kun je hem even wegvoeren? Benettons zakelijke triomfen. – DM, 05-11- 2002 weigeren - voorrang weigeren, geen voorrang wegel (de, -s) verlenen • paadje, weggetje De vrouw was onderweg naar huis, toen weigerig (bn. en bw.) ze in een wegel naast de Zelzaatse kerk • weigerachtig een man op een fiets zag naderen. – LN, De nationale sociale partners staan nu al, 25-10-2002 op ongrondwettelijke wijze, weigerig tegenover Vlaamse cao's, voor materies wegenhulp (de) zoals vorming en beroepsopleiding, • dienst die langs de wegen hulp waarvoor Vlaanderen nu al exclusief verleent aan motorvoertuigen, bevoegd is. – DM, 26-07-2002 wegenwacht wel wegenis (de) - wel integendeel!, integendeel! • gezamenlijke wegen, wegennet De heraanleg geldt zowel voor de riolering welgekend (bn.) als voor de wegenis, maar tot dusver • heel bekend bestaan geen concrete plannen. – HN, Die mogelijkheid bood Werchter Classic 06-11-2002 en Yvonne plus Eric, welgekend in Opitter, • wegenaanleg waren van de partij. – BvL, 14-08-2002 wegeniswerken, wegenwerken welgekomen (bn.) (mv.) • welkom • wegwerkzaamheden, wegher- Een en ander houdt een welgekomen stellingen verkorting van het programma in. – HN, 22-11-2002 weggevoerde (de, -n) • gedeporteerde welgelegen (bn.) • goed, gunstig gelegen wegomleiding (de, -en) • omleiding, wegomlegging welk ➔ eender wegsteken (stak weg, weggestoken) welstellend (bn.) • verbergen, verstoppen • welgesteld, bemiddeld, gegoed - zijn gevoelens niet kunnen wegsteken, Is een gemeente rijk of arm omdat haar zijn gevoelens niet kunnen verber- inwoners – althans voor de belastingen – gen welstellend of behoeftig zijn? – HN, 08-11- - zich wegsteken, zich verstoppen, 2002 wegkruipen om aan zijn verantwoor- delijkheid te ontsnappen of in wenen (weende, geweend) een wielerwedstrijd onopvallend • huilen [in België zonder plechtige meerijden om zijn goede vorm te bijklank] camoufleren w380 wensen • geheel van activiteiten van een - veel te wensen laten, veel te wensen organisatie overlaten Dat is een van de meest opmerkelijke conclusies van het Rekenhof in het wereldcreatie (de, -s) jongste jaarverslag over de werking van de • wereldpremière federale overheidsdiensten. – FET, 22-11- Achilleus gaat bij de derde partner, de 2002 Vlaamse Opera, in wereldcreatie. – DS, ➔ speelpleinwerking 24-04-2002 Componisten van bij ons (Roelstraete, werkingskosten (mv.) Buckinx, van Rossum) ontbreken niet en • kosten voor werkzaamheden, er is zelfs een wereldcreatie gepland, een organisatie of exploitatie, exploitatie- sonate voor altviool en piano van de 37- kosten jarige Valentine Mulsant uit Parijs.– DS, 29-06-2000 werkingsmiddelen (mv.) • beschikbare middelen, begroting wereldvlak Voor de banken zijn dat goedkope - op wereldvlak, internationaal be- werkingsmiddelen. – DS, 21-11-2002 schouwd, over heel de wereld De Navo verwijt hem, zoals Guy werkingstoelage (de, -n & -s) Verhofstadt zei, dat zijn land 'de ergste • toelage, (gedeeltelijke) financiering wapendealer op wereldvlak' is. – DS, van de activiteiten van een organisa- 22-11-2002 tie door de overheid Zoals bekend komt dat voor een groot werf (de, werven) deel van de Vlaamse Gemeenschap (een • in België ook: bouwterrein, bouw- werkingstoelage van 2 miljoen euro) maar plaats ook de provincie (200.000 euro) en de ➔ bouwwerf gemeente (375.000 euro) doen een duit in het zakje. – DM, 09-11-2002 werfleider (de, -s) • bouwopzichter werkingsverslag (het, -en) Hij was ook werfleider voor het bouwbe- • verslag van de werkzaamheden van drijf Jaraco die de werken gisteren een organisatie uitvoerde. – LN, 25-10-2002 Tijdens de bespreking van het werkings- verslag van het jeugdwerkbeleid werd werk (het, -en) blijvend aandacht gevraagd voor het • bouwterrein, bouwplaats uitbouwen en in orde houden van de - werken, bouwwerkzaamheden, werk speelpleintjes in de gemeente. – GvA, in uitvoering 09-09-2002 - verboden op het werk/de werken te komen, verboden toegang tot het werkleider (de, -s) bouwterrein • wetenschappelijk hoofd- - werk op de plank, werk aan de winkel, medewerker, hoofdassistent aan een er is nog werk universiteit werkaanbieding (de, -en) werklozensteun (de) • vacature, openstaande betrekking • werkloosheidsuitkering werking (de) werkmanshuis (het, -huizen) • vereniging, organisatie: plaatselijke • arbeiderswoning werking Nog vóór de verwezenlijking van hun w381 eerste bouwplannen deelden Ingrid en • vacaturestop haar man lief en leed in een opgeknapt De socialistische overheidsvakbond werkmanshuis in Leuven. – BvL, 15-06- ACOD vindt een tijdelijke wervingsstop bij 2002 het stadspersoneel onaanvaardbaar. – • sociale woning HN, 24-09-2002 werkonbekwaam (bn. & bw.) weten • arbeidsongeschikt - goed om weten, goed om te weten Drie politieagenten liepen zware kneu- De boete werd geseponeerd. Goed om zingen op en zijn een tweetal weken weten, inderdaad. – DM, 20-11-2002 werkonbekwaam. – DM, 07-11-2002 - het is (algemeen) geweten dat, het is (algemeen) bekend dat werkongeval (het, -len) - ik heb hem nog in Gent weten wonen, • bedrijfsongeval, arbeidsongeval ik heb nog geweten dat hij in Gent Goed een maand geleden werd hij woonde slachtoffer van een werkongeval. – HN, - ik heb hem nog weten beweren dat, ik 07-11-2002 heb hem nog horen beweren dat - daarover is weinig geweten, daarover is werkonwillig (bn. & bw.) weinig bekend • niet bereid om te werken Dat eenoudergezinnen meer de wetens reglementering overtreden heeft ook te - wetens en willens, willens en wetens maken met het feit dat het voor hen financieel niet voordelig is om voor een wetgevend laag salaris te werken en ze zich daarom - wetgevende verkiezingen, parlements- eerder werkonwillig opstellen. – DS, 11-09- verkiezingen 2002 De Mouvement Réformateur (MR) heeft Franstalige socialisten en groenen vonden zaterdag de lijsttrekkers aangeduid voor het ontoelaatbaar dat het leefloon zou de wetgevende verkiezingen van 2003. worden afgepakt van steuntrekkers die Minister van Buitenlandse Zaken en vice- werkonwillig bleven. – DM, 28-12-2001 premier Louis Michel voert de Senaatslijst aan. – GvA, 08-09-2002 werkonwillige (de, -n) • werkweigeraar wetsdokter (de, -s), wets- geneesheer (de, -heren) werkplaats ➔ beschermd, beschut- • politiearts tend Speurders kamden het terrein uit op zoek naar sporen. Wetsdokters begonnen met werkvrouw (de, -en) de lijkschouwing. – DM, 19-08-2002 • werkster, schoonmaakster wetsgeneeskunde (de) wervingsreserve (de, -s) • gerechtelijke geneeskunde • groep geselecteerde kandida- James Chatters, expert in wetsgenees- ten die bij een vacature in aanmer- kunde en archeoloog, geloofde na een king komen voor een betrekking eerste onderzoek dat het ging om Wie door de selectie komt, maar niet in beenderresten uit de negentiende eeuw. – dienst wordt genomen, komt voor een DS, 23-06-2001 periode van drie jaar in de wervings- reserve. – BvL, 02-11-2002 Wetstraat (de) • straat in Brussel met de gebouwen wervingsstop (de) van een aantal ministeries w382 • de Belgische regering • adresband rond een tijdschrift - Wetstraat 16, ambtswoning van de premier willens (bw.) De Wetstraat 16 rammelde aldus niet - willens nillens, goedschiks of kwaad- weinig met de autonomie van het schiks overheidsbedrijf NMBS en zijn manager. – Ford is daarmee willens nillens lid Knack, 20-11-2002 geworden van het selecte clubje showbizzvedetten naar wie een dier werd wetstratees (het) genoemd. – GvA, 22-11-2002 • onbegrijpelijk politiek jargon Hij moet zich, soms willens nillens, aanpassen aan de geplogenheden en wezen (het) tradities die een club kenmerken. – BvL, • gezicht, aangezicht 21-11-2002 ➔ wetens white spirit (de) • wasbenzine windel (de, -s & -en) Het reinigen van het materiaal gebeurt • windsel, zwachtel met white spirit of aceton. – LN, 22-11- Ook een nieuwigheid is de rekbare windel 2002 en een pakketje dat kompressen en ontsmettingsmiddel in één bevat. – HV, wiek (de, -en) 07-09-2001 • pit van een kaars Spaas verkoopt ook fopkaarsen: die winkelwandelstraat (de, -straten) floepen terug aan nadat ze zijn uitgebla- • autovrije straat met veel winkels zen omdat de wiek van de kaars speciaal De Brusselse Nieuwstraat, de beroemde is behandeld. – BvL, 31-10-2001 winkelwandelstraat tussen de Kruidtuin- laan en het Muntplein, blijft de belangrijk- wiel ➔ stok ste van het land. – LN, 20-11-2002 wijk ➔ residentieel winket (het, -ten) • loket wijn ➔ trekken winstgevend ➔ doel wijnpokken (mv.) • waterpokken winteruur (het) • wintertijd wijsheidstand (de, -en) Dit weekeinde barst de jaarlijkse discussie • verstandskies over zomer- en winteruur wellicht weer Een ontstoken wijsheidstand gooide een los. – DM, 26-10-2002 poos roet in het eten. – HN, 11-04-2002 wip (de) wijwatervat ➔ duivel • lange mast voor het vogelschieten met hand- of kruisboog wijzerzin - staande wip, vogelschieting waarbij - in wijzerzin, met de wijzers van de rechtopstaand geschoten wordt naar klok mee een doel [gaai] op een mast Daarna wordt er in wijzerzin verder- - liggende wip, vogelschieting waarbij gespeeld. – BvL, 31-10-2002 liggend geschoten wordt naar een op ➔ tegenwijzerzin een bepaalde afstand geplaatst doel [gaai] wikkel (de, -s) w383 wipschieten (wkw.) De vrouw wilde aan de haal gaan met • vogelschieten twee pakken prei, vier pakken witloof, een In hal 4 wordt wipschieten en darts stuk brood en piccolo's (ter waarde van gedemonstreerd. – HN, 27-08-2002 20 euro), maar een winkeldetective merkte haar op. – LN, 14-11-2002 wipschieting (de, -en) • het schieten naar de wip, vogelschiet- witte (de, -n) wedstrijd, gaaischieting • persoon die in de Tweede Wereldoor- log met het verzet samenwerkte, wis niet-collaborateur - van de wis krijgen, slaag krijgen ➔ zwarte wisselagent (de, -en) wittekaas (de) • in België ook: effectenmakelaar • kwark In februari zadelde een wisselagent in het ➔ plattekaas Amerikaanse filiaal Allfirst de bank op met een verlies van 691 miljoen dollar door witteke frauduleuze operaties. – FET, 01-08-2002 • borreltje, jenever • glas witbier wisselmeerderheid (de, -heden) Het is koud en in De Mok ronkt de kachel • alternatieve meerderheid in het en een witteke kost er maar 12 frank en parlement, waarbij met steun van de money is only money en hier kunnen ze oppositie een wetsvoorstel wordt toch ook spelen. – DS, 20-09-2002 aangenomen dat niet door alle regeringspartijen wordt gesteund wittekop (de, -pen) Het homohuwelijk komt er enkel met een • jongen met blond haar, witkop wisselmeerderheid die geleverd wordt De kwieke wittekop werd vorig seizoen door de CD&V. – DM, 15-11-2002 nog verkozen tot meest verdienstelijke Antwerpspeler, maar is na een dubbele wisseloplossing (de, -en) enkelbreuk al een jaar out. – HN, 07-05- • alternatieve oplossing, alternatief 2002 wisselstuk (het, -ken) wolfijzer (de, -s) • (reserve)onderdeel • wolfsklem De fabriekscomputer zal nagaan bij welke - wolfijzers en schietgeweren, voetangels dealer dat wisselstuk voorradig is en en klemmen, onvoorziene moeilijk- maakt meteen een afspraak. – LN, 18-10- heden, gevaren 2002 woonplaats (de, -en) wit • in België ook: huiskamer, woonka- - witte producten, merkloze (en mer daardoor goedkopere) producten ➔ pens woonpolitiek (de) • woning(bouw)beleid witloof (het) Het provinciebestuur van Antwerpen • witlof kocht die woningen eerder aan in het kader van zijn sociale woonpolitiek en gaf ze vorig jaar aan het OCMW van Bornem voor dertig jaar in erfpacht. – GvA, 17-08- 2001

384 woonst (de) • woning, huis, onderdak Als gevolg van de slabakkende aandelen- markten zullen mensen eerder geneigd zijn om hun geld aan te wenden om hun woonst op te waarderen en in sommige gevallen wordt een tweede huis, een buitenverblijf, gekocht. – Trends, 21-11- 2002 woord - woorden wekken, voorbeelden trekken, bij de goede raad hoort ook het goede voorbeeld wreed (bn. en bw.) • erg: wreed koud wringen (wrong, heeft gewrongen) • in België ook: tegenwerken, dwarsbo- men, in de contramine zijn wroeten (wroette, gewroet) • in België ook: zwoegen, hard werken, zich afsloven wroeter (de, -s) • harde werker, zwoeger De West-Vlaamse ondernemer is een koppige wroeter die geen pottenkijkers duldt. – Trends, 07-03-2002

w385 gegarandeerd positief. – GvA, 19-12-1998

zageman (de, -nen) • zaniker, zeur, zeurkous ➔ zagevent

zagemeel (het) • zaagsel Bij aankomst van de brandweer bleek dat zzaad door de oververhitting van een motor - op droog zaad zitten, op zwart zaad zagemeel vuur had gevat. – HN, 09-08- zitten, zonder geld zitten 2002 De Ketelpatrouille zit op droog zaad. De hulpverleningsorganisatie voor Afrikaanse zagen (zaagde, gezaagd) prostituees overleeft momenteel • zaniken, zeuren uitsluitend van giften. – HN, 18-07-2002 De wet is overal hetzelfde: varkens - zaad in het bakje, geld in het laatje tatoeëren mag niet. Ik vind helemaal niet - iemand zijn zaad geven, iemand op dat Michel Vandenbosch zaagt en klaagt, zijn kop geven, een pak slaag geven maar je zou voor minder als je ziet wat mensen dieren (en mekaar) aandoen. – zaag (de, -en) HLN, 17-01-2003 • zeur, zeurkous Totnogtoe is er geen georganiseerde - wat een zaag van een vent, wat een ophaling van dit vuil door de stads- zeurpiet diensten. Met zeuren, zagen en klagen - een zaag spannen, zeuren, zaniken verdwijnt dat zwerfvuil echter niet. Vandaar dat we hier met z'n allen de zaaien handen uit de mouwen steken. – HN, - (zijn geld) zaaien, zijn geld verkwis- 23-10-2002 ten zagevent (de, -en) zaak • zaniker, zeur, zeurkous - ergens geen zaken mee hebben, er zich Maar te veel willen praten tegen de niet mee te bemoeien hebben jongeren, deugt ook niet. Dan gaan ze je Wat moslimmannen hun vrouwen-bij-de- al snel een zagevent vinden, dat werkt dus haard aandoen, daar hebben volgens hem averechts. – BvL, 10-07-2002 niet-moslims geen zaken mee. – HN, ➔ zageman 22-08-2002 zak zaakpapieren (mv.) • (draag)tas • documenten - plastiek zak, plastic tas Twee personen, gemaskerd met een zaakvoerder, zaakvoerster (de, -s) bivakmuts, stapten de kledingszaak • bedrijfsleid(st)er, filiaalhoud(st)er binnen en gingen naar de toonbank. De firma was tot dinsdag operationeel. De Onder bedreiging van een wapen zaakvoerder legde vrijdag de boeken neer. dwongen ze de bediende om geld in een – HN, 22-08-2002 plastiek zak te steken. – LN, 15-01-2003 Een uitzondering is het stamroosje, een zabberen (zabberde, gezabberd) gecultiveerde roos op stam. Daar moet je • sabbelen, likken, zuigen, lurken wel bovenaan beschermen, met name op Chauffeurs die aan het ademtesttoestel de occulatieplaats. Je kan dat doen met zabberen in plaats van erop te blazen, zijn een plastiek zak, maar mooi is anders. – z386 BvL, 13-11-2002 - iemand in de zak steken/zetten, zat iemand bedriegen, foppen, beetne- - zo zat als een patat, zo zat als een men Zwitser, stomdronken Ze is zeer plichtbewust, bijt van zich af en laat zich niet in de zak zetten: de gevolgen zatterik (de, -en) van een opvoeding tussen twee jongens. • dronkelap, zatlap, zuiplap – LN, 05-06-2002 Wij zijn niet alleen lamzakken en 'Dit is een schrijnend voorbeeld van hoe bloemzakken, maar we gaan nu ook al als gewetenloze verkopers simpele mensen in zatterik en dief door het leven. – HN, de zak zetten', zegt de moeder wiens 01-12-2002 zoon inging op een voorstel van xxx. – GvA, 21-02-2003 zeden - ieder/elk voor zijn (eigen) zak, - bewijs/getuigschrift van goed gedrag en iedereen betaalt zijn eigen rekening zeden, bewijs van goed zedelijk - in de zak tasten/schieten, betalen, gedrag afdokken zedenleer (de) zakencijfer (het) • maatschappijleer en moraal, • omzetcijfer, omzet schoolvak voor leerlingen die geen Dit jaar wordt dat 387 miljoen zakencijfer godsdienstles volgen en 9 miljoen euro winst.— DM, 20-08- De Gucht stelt voor om katholieke 2002 scholen te verplichten lessen zedenleer aan te bieden. – DS, 26-07-2002 zakenkantoor (het, -toren) • makelaarskantoor, vastgoedkantoor zeekanaal (het, -kanalen) • kanaal dat de zee verbindt met een zaligheid haven in het binnenland - iemand zijn zaligheid geven/zeggen, Een binnenschip kwam woensdagochtend hem geducht de waarheid zeggen op het zeekanaal in Willebroek deels Wat echter meer en meer verdwijnt zijn de onder de loskade van het bedrijf De franke brutale verwijten want wat een Voil Naeyer terecht. De brandweer slaagde erin Jeannet alvast mag doen is de medemens het snel weer vlot te trekken. – GvA, duchtig zijn zaligheid geven. – LN, 13-02- 28-02-2002 1999 zeeklas (de, -sen) zangcrochet (de, -s) • educatief verblijf van een schoolklas • plaatselijke zangwedstrijd voor aan de kust, met aangepaste lessen amateurs De bus die de kinderen maandagmorgen Een video toonde de jonge Geike aan het naar zee moest brengen, had motorpech. werk, toen ze de zangcrochet won. – LN, Maar ook dat hebben we opgelost. Door 18-03-2003 de zeeklassen hebben we wat tijd om te zoeken naar een definitieve oplossing. zangmaatschappij (de, -en) Het gebouw waar de brand woedde, was • zangvereniging niet zo lang geleden vernieuwd. – HN, Een voorbeeld van een recent verworven 25-02-2003 Liers cultureel erfgoed is het archief en het ➔ bosklas, sneeuwklas vaandel van de in 1977 opgeheven Koninklijke Zangmaatschappij Orpheus. – zeel (het, zelen) LN, 05-09-2002 • dik touw ➔ maatschappij - aan één/hetzelfde zeel trekken, het met z387 elkaar eens zijn, één lijn trekken zeg (de) Het is bijna normaal dat renners die een • zegje heel jaar samen optrekken, ook in het Journalist Peter Haex introduceert er kampioenschap aan één zeel trekken. – onder meer Annie Van Keymeulen, Paul HN, 17-08-2002 Claes, Luc Vandromme en Tom Naegels, die over stadsgeld en ontwortelde burgers zeeldraaien (het & wkw.) zijn zeg mag doen. – DM, 05-09-2002 • touwslaan, touw vervaardigen - weinig van zeg zijn, kort van stof zijn zeem (de) zegedronken (bn. en bw.) • in België soms: honing • in een overwinningsroes verkerend - iemand zeem aan de baard strijken, In het Boudewijnstadion gooiden 18.000 iemand stroop om de mond smeren, zegedronken Brugse fans de frustraties vleien van de verloren titelstrijd van zich af. – LN, 10-05-2002 zeemvel (het, -len) • zeemlap zegel Eerlijk: het is met tegenzin dat ik hier - de zegels leggen, gerechtelijk verzege- stofzuiger, dweil, zeemvel en koperpoets len hanteer. – Knack, 21-08-2002 - de zegels lichten, het zegel verbreken, ontzegelen zeemzoet (bn. & bw.) • honingzoet zeggen • vleiend, poeslief - het is te zeggen [afkorting: t.t.z.], dat Het nummer I love you when you leave wil zeggen me werd zeemzoet omgetoverd in Ik wil Het voorjaar van 2002 ging hij met niet dat je weggaat. – HN, 29-07-2002 pensioen. Het is te zeggen, Van der Meyden is nu actief in de circuswereld. – zeep GvA, 09-08-2002 - bruine zeep, groene zeep - en zeggen dat, en dan te bedenken dat - zwarte zeep, groene zeep ➔ omzeggens De kinderen kunnen oorlogje spelen met een verfpistool of deelnemen aan de zeker competitie 'buikslieren'. Hierbij moet je - zeker en vast, vast en zeker op je buik zo ver mogelijk glijden op Eens terug in Congo ga ik zeker en vast in plastiek met zwarte zeep. – LN, 05-09- de redactieraad van een of andere krant 2002 zetelen. – HN, 20-08-2002 - zeker zijn dat, zeker weten dat, er zeer zeker van zijn dat • in België vaker gebruikt dan in ➔ stuk Nederland: erg, heel 'Dat aantal is zeer gering als men weet dat zelfklever (de, -s) er dagelijks in totaal 20.000 raadplegin- • sticker gen gebeuren bij onze kredietcentrale', Ook burgemeester Pira heeft zo'n luidt het bij de NBB. – FET, 22-08-2002 zelfklever op haar wagen. – LN, 12-08- 2002 zeewijding (de, -en) • religieuze plechtigheid aan zelfmoorden, zich het strand, waarbij een zegen over de • zelfmoord plegen zee wordt uitgesproken zelfzeker (bn.) z388 • zelfverzekerd Hij kondigde zowat een week geleden zijn Agenten voelden de zelfzekere wildplasser ontslag uit de fractie aan en zou voortaan aan de tand, en ontdekten zo dat hij als onafhankelijke in de gemeenteraad cocaïne op zak had. – GvA, 24-02-2003 zetelen. – GvA, 27-08-2002 zelfzekerheid (de) zetelfabriek (de, -en) • zelfvertrouwen • meubelfabriek Meer dan de helft van de mensen blijkt de telefoon gewoon in de rechterhand te zetten (wkw.) houden, aan het rechteroor. Een teken van - zich zetten, gaan zitten of zich zelfzekerheid en plezier in het telefoneren. klaarmaken, een goede houding – GvA, 02-08-2002 aannemen om iets te doen 'Hij veegde de andere tafels af, maar niet zenuwen ➔ pak de onze. Nog twee mensen kwamen er zich zetten en hun bestelling werd zerk (de, -en) opgenomen', zegt ze in perfect Neder- • in België ook: doodskist lands. – HV, 07-12-2001 - zet u, gaat u zitten zerken (zerkte, gezerkt) - stappen zetten, stappen doen, stappen • kisten, in een doodskist leggen ondernemen - de tafel zetten, de tafel dekken zetel (de, -s) ➔ deur • luie stoel, fauteuil, armstoel, bank, autostoel, vliegtuigstoel zeuren (zeurde, gezeurd) De Oekraïense piloten hadden zich • vals spelen 'overslapen'. Toen de stewardess wat later de enige vijf woorden Engels blafte die ze zeven ➔ gemak, haast machtig was, 'fasten seat belt' en 'sit down' trok het vliegtuig zich schokkend zever (de) op gang. De meeste veiligheidsriemen • kwijl, speeksel lieten zich niet meer vastgespen, de • onzin, flauwe praat leuningen van de zetels vielen los naar Laat Patrick Janssens toch zijn werk doen. voren op de vrije plaatsen. – DM, 01-08- Met die zever altijd. – DM, 22-06-2002 2002 - zever in pakjes, onzin - in een zetel, heel comfortabel, in de beste omstandigheden zeveraar (de, -s) Met vier in een kopgroep van 21, met drie • kwijler in een klad van negen, met twee in een • zeurkous, ouwe zeur, kletsmajoor groep van zes: een aftelsommetje dat Waseige is een seniele zeveraar, dat weten Robbie McEwen in een zetel naar ruiker we nu al wel, maar ook seniele zeveraars nummer zestien moest loodsen. Dat hebben wel eens hun lucide momenten, al tactisch plannetje klopte als een bus, tot is dat zelden als de familie op bezoek op honderd meter van de finish. – GvA, komt. – DM, 15-06-2002 12-09-2002. ➔ maatschappelijk zeveren (zeverde, gezeverd) • kwijlen zetelen (zetelde, gezeteld) • onzin verkopen • zitting hebben, zitting houden Brabanders nemen zichzelf absoluut niet - in een commissie zetelen, deel uitma- serieus. Het zijn echte 'zwanzers', die ken van een commissie, zitting niets liever doen dan aan de toog wat hebben in een commissie zeveren. – Libelle, 01-08-2002 z389 • motregenen, miezeren ziekenkas en zelfs gaan werken. – BvL, 16-08-2002 zicht (het) ➔ mutualiteit • gezicht, aanblik - geen fraai zicht, geen fraaie aanblik, ziekenhuis ➔ universitair gezicht - op het eerste zicht, op het eerste ziel gezicht - zijn ziel afdraaien, zich afsloven • uitzicht, landschap - zicht op zee, uitzicht op zee zien - gaan zien naar, zitten te zien naar, zichtbaarheid (de) gaan kijken naar, zitten te kijken • in België zelden voor: zichtbaar zijn, naar vaak voor: zicht, kunnen zien - geziene leerstof, behandelde leerstof, - de zichtbaarheid is beperkt tot x meter, besproken leerstof het zicht is beperkt tot x meter - iemand graag zien, van hem houden Bij een windhoos vorige week was de - gezien zijn, de klos zijn, de sigaar zichtbaarheid hier in de buurt bijna nihil zijn door het opwaaiende zand. – HN, 21-08- - hij heeft er niets mee te zien, heeft er 2002 niets mee te maken - iemand zien (af)komen, zijn bedoelin- zichtkaart (de, -en) gen kunnen raden • ansichtkaart - ik kan hem niet zien, ik kan hem niet Dat zwarte kader van de breedbeeld- uitstaan televisie oogt even goedkoop als een wit - ik ken hem van ziens, ik ken hem van randje rond een ordinaire zichtkaart. – gezicht FET, 16-03-2002 zienlijk zichtrekening (de, -en) • zichtbaar • rekening-courant - niet zienlijk, niet om aan te zien, De meeste kaarten die in België in afschuwelijk omloop zijn, zijn echter geen 'revolving cards', maar eerder debetkaarten met een zifting (de) uitgestelde betaling (lees: 'terugbetaling'), • het zeven van iets meestal gekoppeld aan een zichtre- • schifting, selectie in de sport, kening... wat gewoonlijk betekent dat een voorwedstrijd, kwalificatiewedstrijd rekening wordt geopend bij de bank die Het feit dat alleen Jules Peeters aan de kaart uitgeeft. – Trends, 22-08-2002 dubbele cijfers geraakte (11/18) bij de jonge duiven, bewijst dat de zifting nog ziek ➔ vallen volop aan de gang is – GvA, 12-07-2002 ziekenboekje (het, -s) zijn • lidmaatschapsbewijs van een - wat zijn we ermee?, wat hebben we ziekenfonds, vaak in de vorm van eraan? een boekje - we zijn (ermee) weg, we gaan ervan- door, we stappen maar eens op, we ziekenbond (de, -en), ziekenkas (de, gaan weg -sen) - wat ervan zij, hoe dan ook • ziekenfonds Merly mocht hier gemeentebelasting zinnens (bw.) betalen, ze mocht zich aansluiten bij een - zinnens zijn, van zins zijn, van plan z390 zijn, voornemens zijn mer De prinses zou zinnens zijn een restaurant te openen met de ex-kelner in zitstaking (de, -en) Auron en zou alle officiële opdrachten in • sitdownstaking Monaco willen laten vallen, meldt een De eensgezindheid onder de betogers was Duits blad. – GvA, 22-08-2002 opvallend. In de Nieuwstraat kwam het tot een zitstaking. – HV, 08-02-2003 zit (de) • verkorting van: zittijd, examen- zitten periode - ik heb het zitten, ik heb het te pakken, - eerste zit, eerste examenperiode ik zit ermee, ik ben de dupe [meestal in juni] - ik zit erdoor, ik kan niet meer, ik ben - in eerste zit geslaagd zijn, geen aan het eind van mijn krachten herexamens hebben - er zit niet veel in, gezegd van perso- - tweede zit, herkansing [meestal in nen die niet van aanpakken weten september] - er voor iets tussen zitten, er iets mee te Het keuzevak bestaat uit een reeks maken hebben lezingen over een bepaald thema. Over Zaterdag was de opkomst wat minder, die lezingen moeten de studenten een maar daar zat ook het slechte weer voor paper schrijven met hun verslag en iets tussen. – LN, 26-08-2002 kritisch commentaar. Als dat papier - het zit erop/ertegen, er is ruzie onvoldoende indruk maakt op de jury, dan ➔ gat riskeert de student een tweede zit, net zoals bij de andere vakken. – HN, 12-02- zittijd (de) 2003 • examenperiode - tweede zit hebben, herexamens Teleblok, de hulplijn voor studenten in hebben examenperiode, is voor de tweede keer ook bereikbaar tijdens de tweede zittijd. – zitdag (de, -en) LN, 24-08-2002 • spreekuur van bijvoorbeeld een ➔ zit politicus • koopdag van een openbare verkoop zodra - van zodra (dat), zodra dat, zodra Van zodra de beelden beschikbaar zijn, wil België het wapen tegen roken gebruiken. – DM, 01-03-2003

zodus (bw.) • dus zitpenning (de, -en) zoekertje (het, -s) • vergoeding voor het bijwonen van • kleine advertentie zittingen, vacatie- of presentiegeld Het zoekertje in de krant is een extreem De stad Brussel betaalt slechts 44,62 euro middel, een schreeuw om aandacht, aldus per gemeenteraadszitting. Toch zagen Peter. – LN, 17-08-2002 lokale vertegenwoordigers hun zitpenning de jongste jaren meestal behoorlijk zoektocht (de, -en) stijgen. – HN, 23-08-2002 • speurtocht, puzzelrit ➔ autozoektocht, fietszoektocht, zitplaats (de, -en) wandelzoektocht • in België ook: huiskamer, woonka- z391 zoeterig (bn. en bw.) wanneer ze een zonaal telefoongesprek • zoetig, zoetsappig, zoetelijk voeren. Tot het einde van dit jaar wordt de Over de fragiele stukken draagt de Chris beller daar gratis op gewezen door middel Janssens-vrouw een grof gebreid lang van een bandje. Vanaf januari betaal je er vest, of een lange sjaal, en brede lederen de prijs van een zonaal gesprek voor. – ceinturen maken dat het geheel niet te GvA, 02-08-2000 zoeterig uitvalt. – DM, 03-08-2002 • kinderachtig zonder - zonder dank [als antwoord op een zogauw dankbetuiging], geen dank - van zogauw, zogauw, zodra - zonder fout, in ieder geval, zonder mankeren zohaast - zonder handen rijden, met losse - (van) zohaast, zogauw, zodra handen rijden zomerkleed (het, -kleren) zone (de, -s & -n) • in België ook: zomerjurk • in België ook bestemmingsgebieden Soms volgen die kleren de mode, op een volgens de gewestplannen: groene van de foto's draagt het meisje een hip zone, landbouwzone, ambachtelijke zomerkleed van Dior. – DS, 17-01-2002 zone, woonzone Het beoogde stuk grond op de Balendijk zomeruur (het) ligt in een landbouwzone. De bestemming • zomertijd moet dus worden gewijzigd. – BvL, 25-02- Ann Bastiaens maakte zich onlangs erg 2003 boos over een krantenartikel over het Drie weken geleden startten de bewoners zomeruur. 'Daarin lieten ze een of ander van het Kapelleveld een protestactie tegen actiecomité tegen het zomeruur aan het de herziening van het bpa Centrum woord', preciseert ze. 'Een woordvoerder Dadizele. In dat bpa is in een uitbreiding kwam aandraven met allerlei nadelen, van de woonzone Kapelleveld voorzien. – maar de andere klok lieten ze niet horen. HN, 01-03-2003 Voor slechtzienden is het zomeruur een • bepaald gebied waarbinnen hetzelfde zegen. Ik kijk nu al uit naar maart omdat telefoontarief geldt: de zone 03 en ik dan een uur langer op straat kan aangrenzende zones komen. Het zomeruur is voor mij synoniem van vrijheid, maar slecht- zonenummer (het, -s) zienden vormen blijkbaar geen belangrijke • kengetal, netnummer groep.' – HN, 11-01-2003 Ze hebben met 056 hetzelfde zone- nummer en kennen allebei een christelijk zona (de) getint bestuur, maar een vriendschap • gordelroos delen ze allang niet meer. Over de Een zona zorgde ervoor dat ik zes weken taalgrens heen bakkeleien Kortrijk en lang de fiets langs de kant moest laten. Moeskroen over wederzijdse overlast. – De naweeën van deze ziekte zijn nog niet DM, 03-10-2002 helemaal verdwenen. – HV, 22-01-2003 zonevreemd (bn) zonaal (bn.) • volgens de gewestplannen - een zonaal telefoongesprek, een lokaal niet thuishorend in een bepaalde gesprek, naar een telefoonnummer zone, bijvoorbeeld een woning in met hetzelfde kengetal landbouwgebied Ongeveer 600.000 landgenoten vergeten Enkele Buggenhoutse sportterreinen zijn nog dagelijks het zonenummer te vormen niet zonevreemd, onder meer de pleinen z392 van de voetbalploegen Sparta Buggen- • hulpverlener hout, een deel van Eendracht Opstal en Een zorgverstrekker op drie zou in de FC Lambrecht in Opdorp. Maar de over- praktijk stress ondervinden van hun grote meerderheid van de Buggenhoutse aanwezigheid. Men wijst voorts ook op de clubs oefent en speelt op terreinen die kans op trauma bij familieleden die een zonevreemd zijn. – HN, 03-03-2003 dergelijk gebeuren bijwonen. – GvA, 09-04-2002 zonneklopper (de, -s) • zonnebader, zonaanbidder zot (de, -ten) Ik ben ook een fervente zonneklopper, • boer in het kaartspel maar ga amper onder de zonnebank. Dan - de zot met iemand houden, iemand ruikt uw huid verbrand. – LN, 23-08-2002 voor de gek houden • leegloper, luilak [die niets anders doet dan in de zon liggen] zot (het) - het zot (in de kop) hebben/krijgen, zonneslag (de) krankzinnig worden, een stommiteit • zonnesteek begaan In een kwal getrapt, een wonde of een - het oud zot, verliefheid op oudere zonneslag opgelopen? In de EHBO- leeftijd posten aan het strand weten ze er raad mee. – LN, 07-08-2002 zot (bn. en bw.) - zot zijn van iets/iemand, gek zijn op, zonnetent (de, -en) dol zijn op, verliefd zijn op iemand • markies, zonnescherm, zonwering - een zotte prijs, een absurd hoge prijs - zo zot als een (achter)deur, stapelgek zoo (de) - zo zot als een mus, vrolijk en uitgela- • dierentuin: de zoo van Antwerpen ten, uitbundig, prettig gestoord De zoo van Caïro viert de 260ste Het spijt me dat ik het zo moet zeggen, verjaardag van een reuzenschildpad uit de maar mevrouw is zo zot als een mus. Al Galapagoseilanden. – HN, 27-08-2002 twintig jaar lang wacht ze op alle mogelijke en onmogelijke plaatsen en zool uren haar buren op, om ze te verwijten, - iemands zolen likken, iemand naar de uit te dagen en uit te lachen. – HN, 03-05- mond praten, iemands hielen likken 2001 - iets aan zijn zolen lappen, iets aan zijn - de vijs draait zot, de schroef is dol laars lappen zothuis (het) zoollikker (de, -s) • krankzinnigengesticht, psychiatri- • strooplikker, hielenlikker sche inrichting, gekkenhuis Op zich is dat al een verdienste, want zorg Flushing Meadow is echt wel een zothuis. • in België vaak in het meervoud – GvA, 28-08-2002 gebruikt - de eerste zorgen toedienen, de eerste zotteke(n)sspel (het) hulp verlenen • dwaasheid, absurde situatie, gekken- - geneeskundige zorgen, geneeskundige werk verzorging - gezondheidszorgen, gezondheidszorg zotte(n)klap (de) • dwaze praat, grote onzin zorgverstrekker, zorgenverstrekker Laat Hendrik de zoveelste en Jasoon maar (de, -s) uw prietpraatjes debiteren, maar laat geen z393 lezers denken dat ze poëzie smaken als ze Heel fraai en handig ook is het mecha- uw zotteklap opgediend krijgen. – DS, nisme dat in één beweging de zwaaideur 22-11-2001 en de omhoogklappende achterruit ontgrendelt. – BvL, 25-08-2001 zout ➔ patat zwaantje (de, -s) zover • motoragent die het wegverkeer - bij zover(re) dat, in die mate dat controleert - voor zover dat, voor zover Zij zijn de twee gepensioneerde rijks- wachters, allebei een lange carrière als zuiders (bn.) zwaantje achter de rug en nu dit. – BvL, • zuidelijk 29-07-2002 Er zijn nogal wat mensen die gaan Begin dit jaar protesteerde de verkeerspo- overwinteren in een zuiders land als ze litie – de 'zwaantjes' – al eens uitdrukke- met pensioen zijn en sommigen lijk tegen het feit dat ze haar core verhuizen voorgoed. – DS, 01-07-2002 business, de controle op het verkeer, niet naar behoren kon uitoefenen. – DS, zuigelingenraadpleging (de) 09-09-2002 • zuigelingenbureau, consultatiebu- reau voor zuigelingen zwalpen (zwalpte, gezwalpt) • ronddolen, zwalken zuiveringsstation (het, -s) Voor het weer dat Europa nu teistert, is er • waterzuiveringsstation wél een verklaring: de koudeput die al een De aanleg van ondergrondse collectoren paar weken boven ons continent hangt te tussen Lendelede en Bavikhove moet eind zwalpen. – LN, 13-08-2002 maart rond zijn. Het vuile water van de Haze- en Lampernissebeek zal via de zwans (de) buizen terechtkomen in een nog te • scherts, grapje, onzin bouwen zuiveringsstation in Beveren-Leie. Ze kunnen me niet wijsmaken dat het is – LN, 28-02-2003 omdat hij de jongste twee jaar door de Tourdirectie werd geweigerd. Neen, dat is zulkdanig (vrnw.) zwans. – HN, 11-07-2002 • zodanig Zulkdanig hoge concentratie van zwanzen (zwansde, gezwansd) onnozelheid en eigenwaan bijt de laatste • flauwekul verkopen, schertsen, resten vertrouwen in welke politiek dan grapjes maken, onzin vertellen ook weg. – DM, 23-04-2002 zwanzer (de, -s) zulle (tussenwerpsel) • grappenmaker, iemand die onzin, • hè, hoor flauwekul verkoopt - pas op, zulle, pas op, hè Brabanders nemen zichzelf absoluut niet serieus. Het zijn echte 'zwanzers', die zurkel (de) niets liever doen dan aan de toog wat • zuring zeveren. – Libelle, 01-08-2002 zwaai (de) zwart ➔ beest, goed, pens, sneeuw, - iemand een zwaai geven, iemand een zeep klap, oorvijg geven zwarte (de, -n) zwaaideur (de, zwaaideuren) • persoon die in de Tweede Wereldoor- • klapdeur log met de bezetter samenwerkte, z394 collaborateur 24-10-2002 'Jongen, ik werd daar uitgescholden, ongelofelijk. Wist ik veel waarom. Voor zwijgen een paar stomme sigaretten? Later - zwijg stil, ach, och begreep ik het: ik sprak Nederlands, dus ik - zwijgen als vermoord, in alle talen moest ne zwarte zijn.' – Knack, 13-11-2002 zwijgen, geen woord uitbrengen ➔ witte Hij zweeg als vermoord over zijn lijdensweg. – HN, 29-10-2002 zweeppartij (de, -en) - zwijgen dat/tot je zweet, zwijgen • oppositiepartij die druk uitoefent op ondanks de verleiding tot spreken, andere partijen zwijgen als het graf Leefbaar Nederland: ontstaan als zweeppartij tegen de PvdA, maar naar zwikzwak (de, -ken) rechts opgerukt onder het lijsttrekker- • slungel: wat een lange zwikzwak! schap van Fortuyn. – DS, 06-03-2002 De twee helden, de maan en een lange zwikzwak van een reus, zijn ook wel zwemdok (het, -ken), zwemkom dankbare personages en blijken boven- (de, -men) dien door hun eigen geaardheid een • zwembad perfect plastisch duo. – DM, 19-06-2002 Ik ben al gevraagd om met bewoners naar het zwemdok te gaan en om culturele Zwitser ➔ zat activiteiten met ze te doen. – DM, 19-08- 2002 zwier (de, -en) • schommel • zweefmolen - op (de) zwier gaan, op zwier zijn, uitgaan, gaan stappen, aan de zwier gaan zwierder (de, -s) • centrifuge, droger Je moest dat gerief er kletsnat uithalen en zelf in de zwierder steken. – HN, 12-11- 2002 ➔ droogzwierder, slazwierder zwieren (zwierde, gezwierd) • centrifugeren - iemand de deur uit zwieren, iemand eruit gooien zwiermolen (de, -s) • zweefmolen, draaimolen met aan kettingen hangende stoeltjes Meer dan tien markt- en foorkramers stellen dan hun kramen op. Dit jaar verwachten we een lunapark, botsauto's, een paardenmolen, zwiermolen en het nodige gooi-, schiet- en trekwerk. – GvA, z395

©

Marc Sleen

➔ wafelbak, wafelenbak