VELDRIJDEN De mooiste verhalen over de cyclocross 4 VOORWOORD

‘Als ik bezig zie in de Grand Prix lucratieve wedstrijden op de weg en occasioneel op des Nations, dan moet ik bijna huilen van bewon- de piste boven het geploeter in het veld waar voor dering. Zie ik hem aan het werk in een veldrit, dan hem maar weinig eer te rapen viel. moet ik alleen maar lachen.’ Maar tijden veranderen en menig wegrenner had Deze uitspraak van de Franse wielrenner en auteur het veldrijden nodig als aanloop voor een succes- , winnaar van Parijs-Nice en broer van volle carrière op de weg. Sommigen zijn de com- drievoudig Tourwinnaar , illustreert binatie blijven volhouden en snijden door het veld hoe cyclocross lange tijd werd beschouwd als het met dezelfde sierlijkheid die ze ook op de weg laten zwakkere broertje van de wielersport. Renners die bewonderen. Wie nu en Mathieu van met de fiets op de rug door de modder ploeteren der Poel bezig ziet op de weg én in het veld moet 5 en in de blubber uitglijden: tegenstanders van concluderen dat de cross meer is dan een strijd- deze erg intensieve tak van het wielrennen maak- toneel waar met sukkelende wegrenners gelachen ten gniffelend de vergelijking met een ruiter die kan worden. Het veldrijden is en was een discipline bij een hindernis zijn paard op de rug zou nemen. waarin wel degelijk eer te rapen valt. Wie zijn de grote tenoren en welke mindere goden lieten op Jacques Anquetil nam tijdens zijn carrière overi- een of andere manier een indruk na? In dit boek gens maar zelden deel aan een cyclocross. Hij deed worden ze belicht met foto’s, verhalen en statis- het hooguit om een bevriend organisator te plezie- tieken. ren of omdat hem zodanig veel geld werd aangebo- den dat hij niet kon weigeren. Anquetil verkoos de Veel leesplezier! 6 7 8 INHOUD

MONSIEUR CYCLOCROSS 17 HARD LABEUR 43 ERIK DE VLAEMINCK ALBERT VANDAMME, DE FLANDRIEN IN HET VELD

FIETSENDE MILITAIREN 20 RUDY, DE WERKBIJ 47 DE BASIS VAN DE EERSTE CYCLOCROSS RUDY DE BIE

IN HET BEGIN… WONNEN DE FRANSEN 21 DE BIE EN DE BALKJES 49 DE EERSTE WK’S EN EK’S WAREN EEN FEIT DANNY DE BIE

DE TRUC MET DE FIETS 23 TOUR DE FORCE 52 MIGUEL MARTINEZ

BLOEMEN VOOR BIJN 25 BELGISCHE KAMPIOENEN 53 9 NORBERT DEDECKERE SEIGNEUR OP WIELEN 56 IN MEMORIAM VOOR EEN HUISVADER 27 CHARLES PÉLISSIER ROGER BIJN IL CAMPIONISSIMO 60 ‘HUP, PAPA’ 29 HENNIE STAMSNIJDER ‘HIER PONTONI, DAAR BRAMATI’ 63 ‘WAAROM? WAAROM! IK ZAL HET JE VERTELLEN WAAROM’ 32 DE DOMPER OP EEN TOPSEIZOEN, LUCA & LUCIA 66 IN 1983-1984 LUCA EN LUCIA BRAMATI

VIJF OP EEN RIJ 34 , NATUURLIJK! 68 DE AANHOUDENDE SUPREMATIE VAN ROLAND LIBOTON ROLF WOLFSHOHL

‘LEEUWEN IN HET ZAND’ 36 MYSLÍM NA TEBE, TATI 71 IN HET VELD RADOMIR ŠIMŮNEK

HET ZOT IN DE KOP 40 FROM SCRATCH 73 TWEE BIJZONDERE DUELS TUSSEN DE VLAEMINCK ZDENĚK ŠTYBAR EN VANDAMME WELLENS MAAL TWEE 78 DE AVONTUREN VAN EEN JEUGDCOACH 127 EDDY PONET ALS TRAINER BIJ DE JONGEREN

TWAALF WERKEN 83 KAMPIOEN VAN HET VOLK 128 ROBERT VERMEIRE

FORMULE 1 IN DE MODDER 90 BERGEN EN DALEN 132 TOPMATERIAAL VOOR TOPCROSSERS ZWITSERSE HOOGCONJUNCTUUR

TRICOLORE TRANEN (VAN GELUK) 95 DE MAN MET DE PARAPLU 135 SANNE EN KEVIN CANT DE LUSTIGE PEDAALRIDDERS HAALDEN HET WK NAAR LEMBEEK TWEE BROERS KLEUREN DE CROSS 97 THIJS AERTS ‘ALS IK NAAR EEN WK GA KIJKEN, NEEM IK ALTIJD EEN METER MEE’ 137 HET GEN DAT CYCLOCROSS HEET 100 PARCOURSBOUWERS FAMILIEBANDEN IN DE CROSS ‘HOW COOL!!’ 141 SWEECK & CO 104 LARS VAN DER HAAR 10 GROENENDAAL EN DE BELGEN 145 VOORBIJ DE LAATSTE WEIDE 106 TIM EN KEVIN PAUWELS WAT ALS… 147 ‘WE WAREN SOULMATES’ 109 PAUL HERIJGERS DE LAATSTE CROSS VAN GEERT DE VLAEMINCK ROUBAIX IS GEEN MONOPOLI 152 ‘GE KUNT NIET VROEG GENOEG DEMARREREN’ 113 TWEE WERELDTITELS VOOR DE BROERS DE VLAEMINCK WEST-VLAAMSE WERVELWIND 155 HET VERDRIET VAN MELCHNAU 115 ELI ISERBYT OP HET WK VAN 1976 FC MALINOIS IN DE CROSS 157 DE FIETS VAN DE MENTOR 119 FRANS FEREMANS DE WRAAK VAN EEN KRACHTPATSER 158 IN HET SPOOR VAN VDB 122 GEORGES VANDERMEIRSCH TOM VANNOPPEN ‘TOCH FORMIDABEL GEREDEN, FIRMIN’ 159 OP GLAD IJS 124 FIRMIN VAN KERREBROECK MARC JANSSENS DEBUUT OP 45 162 VAN LYCRA NAAR LATEX 196 FREDDY DE MEESTER

PER TOEVAL 163 GIRLPOWER IN 2003 199 GEORGES FURNIÈRE HET EERSTE EUROPESE KAMPIOENSCHAP

REVANCHE NA 35 JAAR 164 KANNIBALISME IN DE KIEM 202 JULIEN VAN DEN HAESEVELDE CEYLIN DEL CARMEN ALVARADO

VAN MASSEUR TOT MANAGER 166 AAN DE WIEG VAN DE VROUWENCROSS 205 MARCEL DE MEYER DAPHNY VAN DEN BRAND

GOUDEN HANDEN 167 MADE IN EUROPE 207 ETIENNE GEVAERT ANNEMARIE WORST

DE GEBOORTE VAN DE SUPERPRESTIGE 170 ALTIJD GOED 208 EEN NIEUW REGELMATIGHEIDSCRITERIUM

DE LAATSTE RIT… 175 NEDERLANDSE KAMPIOENEN 210 ADRIE VAN DER POEL 11 EVIE DOES IT 212 … EN DE EERSTE ZEGE 176 EVIE RICHARDS VERPLEEGSTER IN HET VELD 214 ZO VADER, ZO ZOON 179 KATIE COMPTON SVEN EN THIBAU NYS ‘VOOR SOMMIGEN BEN IK ALTIJD DE WINNAAR’ 216 RAAS IS EEN HAAS 183 ELLEN VAN LOY HET WK VAN 2000 DE MACHT VAN HET GETAL 219 DE MAN VAN DE KAMPIOENSCHAPPEN 185 EEN SELECT CLUBJE VROUWELIJKE VELDRIJDSTERS DE LANGE WEG TERUG 221 WERELDKAMPIOENSCHAPPEN 190 JOLIEN VERSCHUREN OFFICIEUS WK 193 VAN DE HEMEL NAAR DE HEL 222 CRITÉRIUM INTERNATIONAL DE CROSS CYCLO-PÉDESTRE FEMKE VAN DEN DRIESSCHE

TWEE KAMPEN 194 BUSINESSCLASS 223 BEN BERDEN, ‘DEN DERDEN’ HET JAAR VAN DE KANSEN 225

ZANDER’S 228 ALEXANDER REVELL

RONDOM ROUNDHAY PARK 231 ROGER HAMMOND EN THOMAS PIDCOCK

DE KLEINE KONINGIN 233 PAULINE ABSALON

DE COPPI VAN HET PLOEGEN 235 ANDRÉ DUFRAISSE

WEG VAN HET VELD 237 VELDRIJDERS OP DE WEG

EDDY EN ERIK, EEN KONINGSKOPPEL 239 12 MERCKX EN DE VLAEMINCK IN 1970 ‘IK KOESTER DE MOOIE HERINNERINGEN’ 242

BRONS DAT SMAAKT NAAR GOUD 245

NET NIET 247

‘OVERSCHOT, EN HIJ WACHT’ 249

GOUD VAN AERT 252 WOUT VAN AERT

MINIQUIZ 256 BIBLIOGRAFIE 258 FOTOLIJST 259

14 15 16 MONSIEUR CYCLOCROSS

ERIK DE VLAEMINCK IS VOOR VELEN DE BESTE VELDRIJDER ALLER TIJDEN

Erik De Vlaeminck kroonde zich in 1966 in het medaille op het WK van 1977 in Hannover. Over de Spaanse Bésain als eerste Belg ooit tot wereldkam- schandalen rond doping- en drankgebruik die rond pioen veldrijden, wat meteen ook goed was voor de hem hingen, bewaarde hij zelf altijd het stilzwijgen. Trofee van Nationale Sportverdienste. Na de lange periode van Franse suprematie in de cross brak nu In 1989 maakte hij een opmerkelijke comeback als een tijdperk aan waarin de Belgen – lees: Vlamingen bondscoach. In die hoedanigheid verzamelde hij – de fakkel overnamen. met zijn selectie een karrenvracht aan medailles en hij genoot zichtbaar van zijn hernieuwde populari- De oudere broer van Roger – die later Monsieur teit. -Roubaix zou worden – was op de weg ook be- hoorlijk succesvol. Zo staan onder meer een rit in De laatste jaren van zijn leven sukkelde hij even- de Tour, de eindzege in de Ronde van België en po- wel met zijn gezondheid. Hij leed aan de ziekte van diumplaatsen in de Waalse Pijl en Gent-Wevelgem Alzheimer en Parkinson, en verbleef in een rusthuis op zijn palmares. Ook had hij een belangrijk aan- in Wilskerke, een deelgemeente van Middelkerke. 17 deel in de overwinning van Roger in de editie van Zijn dood op amper zeventigjarige leeftijd kwam Luik-Bastenaken-Luik van 1970. Roger versloeg daardoor niet geheel onverwacht. toen in de sprint , die bij het oprij- den van de wielerbaan van Rocourt een vakkundige ‘Hij was de eerste cyclocrosser die over een balk ‘kwak’ van Erik had gekregen. RTBF-journalist Luc wipte en gaf nooit de indruk dat hij een inspanning Varenne kon op antenne een krachtige ‘Merde!’ niet leverde’, zo wordt hij omschreven in de Top 1000 van onderdrukken omdat het niet Merckx was die won. de Belgische Wielrenners. ‘Hij wist als geen ander het Naderhand sprak hij schande over de cyclocrosser publiek te bespelen en zo zichzelf te verkopen. Hij die het aan had gedurfd om de Kannibaal te hin- was niet bang voor commotie en ging de contro- deren. verse niet uit de weg. Na zijn carrière rakelde De Vlaeminck graag sterke verhalen op uit zijn perio- Erik had snel door dat hij in het veldrijden de de. Dan vertelde hij met glinsterende ogen over zijn grootste successen kon halen en won nog voor zijn weergaloze triomfen en liet zich tussendoor ont- 28ste verjaardag zeven wereldtitels in acht jaar tijd. vallen dat geen enkele veldrijder ooit nog maar tot Tijdgenoten omschrijven hem als een ware acrobaat aan zijn enkels zal reiken. Hij bracht heel wat veld- op de fiets, ja, zelfs een balletdanser in het veld die rijders de knepen van het vak bij. Hij viel op door met zijn ongeëvenaarde combinatie van techniek en zijn eigenzinnige denkbeelden, maar handelde wel behendigheid ook over de meest lastige omlopen telkens vanuit een hartstochtelijke liefde voor zijn leek te zweven. sport. Het is ook aan hem te danken dat de omlopen een gedaanteverwisseling ondergingen en minder modderig werden.’ HERNIEUWDE POPULARITEIT Vanaf 1973 ging het bergaf met de carrière van De Vlaeminck, met als laatste uitschieter een bronzen 18 19 FIETSENDE MILITAIREN

FRANSE SOLDATEN LAGEN AAN DE BASIS VAN DE EERSTE CYCLOCROSS.

De oorsprong van het veldrijden ligt in Frankrijk. eindigden in Verrières (Île-de-) de illustere Een figuur die geregeld opduikt in de summiere li- onbekenden Ferdinand De Baeder, Henri Varieux teratuur over de ontstaansperiode van de cross is en Henri Roques op de eerste drie plaatsen. De be- Daniel Gousseau. Aan het einde van de negentiende langstelling van zowel renners als het publiek was eeuw was hij een jonge soldaat die met een eenheid matig, maar de basis was gelegd. van fietsende militairen door bos en veld reed. De fiets bood op sommige terreinen onmiskenbaar voordelen ten opzichte van de infanterie en de ca- EEN CAFEETJE IN VILLE-D’AVRAY valerie. Een andere naam uit de pioniersperiode van het veldrijden is Georges “Géo” Lefèvre. Volgens de Gousseau bleek een talent op de fiets, maar maakte legende was het Lefèvre, op dat ogenblik journa- toch vooral naam als bestuurslid en later als secre- list bij de krant L’Auto, die in november 1902 Henri taris van de Franse wielerbond. Hij zette zijn schou- Desgranges in de Parijse brasserie Le Zimmer het 20 ders onder de cross-country cyclo-pédèstre, een nieu- idee aan de hand deed om een ronde door Frankrijk we tak van de nog prille wielersport met wedstrijden met meerdere etappes te organiseren. in veld en wei. Gousseau had een eigen groepje wie- lerliefhebbers samengebracht en zocht een manier Lefèvre kondigde in L’Auto van 10 januari 1903 die om ook in de winter te kunnen fietsen. Hij maakte eerste Tour aan, tezelfdertijd met een veldrit die er een gewoonte van om elke zondag een tochtje te dezelfde dag in Ville-d’Avray gereden werd over een maken door de bossen rond afstand van twaalf kilometer. Parijs. Algauw organiseerde Georges Lefèvre De locatie voor deze cross hij ook wedstrijden waaraan was niet toevallig gekozen: renners deelnamen die in de kondigde in L’Auto van enkele maanden later zou zomermaanden op de weg en 10 januari 1903 de eerste daar aan hetzelfde cafeetje de piste reden en zo hun con- Tour aan, tezelfdertijd in het dorpje tussen Parijs en ditie wilden onderhouden. met een veldrit. Versailles de eerste Tour de Het Franse ministerie van France eindigen. Landsverdediging verleende graag zijn steun aan het initiatief. Behendige cy- Lefèvre probeerde zijn nog onwetende lezers warm clo-pédèstres zouden met een steeds machtiger wor- te maken voor het veldrijden: ‘Houd een wielrenner dend Duitsland misschien nog wel van pas komen. in oorlogstijd in gedachten. Hij kan niet alle wegen Gousseau deed eerst ervaring op door enkele klei- gebruiken. Hij moet over onverharde wegen rijden nere wedstrijden in elkaar te boksen. In 1902 was hij en zich een weg banen door kreupelhout en door verantwoordelijk voor de organisatie van het aller- greppels klauteren. Denk daaraan, en je zult het eerste Franse veldritkampioenschap. Op 16 maart principe van het veldrijden begrijpen.’ 264

www.lannoo.com Registreer u op onze website en we sturen u regelmatig een nieuwsbrief met informatie over nieuwe boeken en met interessante, exclusieve aanbiedingen. Omslagontwerp: C-Design Zetwerk: C-Design

Coverbeeld: Photo News- Beelden backcover: Belga, Photo News, KOERS (Roeselare)

Als u opmerkingen of vragen hebt, dan kunt u contact opnemen met onze redactie: [email protected]

© Uitgeverij Lannoo nv, Tielt, 2020 D/2019/45/415 - NUR 480 ISBN: 978 94 014 6338 6

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.