'Halsbandparkieten in Nederland in De Winter Van 2013
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Halsbandparkieten in Nederland in de winter van 2013/14 Verslag van slaapplaatstellingen Olaf Klaassen Sovon-rapport 2014/16 Halsbandparkieten in Nederland in de winter van 2013/14 Verslag van slaapplaatstellingen Olaf Klaassen Sovon-rapport 2014/16 Dit rapport is samengesteld in opdracht van Bureau Risicobeoordeling en Onderzoeksprogrammering van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit Colofon Wijze van citeren: Klaassen O. 2014. Halsbandparkieten in Nederland in de winter van 2013/14. Verslag van slaapplaatstellingen. Sovon-rapport 2014/16. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Lay out: Peter Eekelder Foto’s omslag: Roely Bos & René van Rossum (Halsbandparkiet voorzijde) Sovon Vogelonderzoek Nederland Toernooiveld 1 6525 ED Nijmegen e-mail: [email protected] website: www.sovon.nl © 2014 Sovon Vogelonderzoek Nederland ISSN 2212-5027 Halsbandparkieten in Nederland in de winter van 2013/14. Verslag van slaapplaatstellingen Inhoud Samenvatting 4 Dankwoord 4 1. Inleiding 5 2. Kader 6 3. Methode en waarneemomstandigheden 7 4. Foutendiscussie 8 5. Resultaten 9 6. Discussie 13 7. Grote Alexanderparkiet 16 Literatuur 19 3 Sovon-rapport 2014/16 Samenvatting Dankwoord In de winter van 2013/14 werden twee landelijke Veel dank gaat uit naar de tellers. Het gaat om de simultaantellingen van Halsbandparkieten uitge- volgende personen: voerd. De telweekenden waren 21/22 december 2013 en 18/19 januari 2014. Speciaal voor Grote Alexan- Amsterdam (Plesmanlaan): Teun van Dijk, Jan van derparkiet was er in Amsterdam en Haarlem nog een Blanken, Marion de Groot, Lothar Valentijn en Paul telling op 25/26 januari 2014. Tak, (Buiksloterweg): Tim van Nus, Ruud Vlek, Frank van Groen (Oosterpark): Frank van Groen, De tellingen waren een vervolg op eerder uitge- (Amstelkade/Jozef Israëlskade): Jip van Binsbergen, voerde landelijke tellingen in 2004/05, 2009/10, (Bijlmerpark): Jan Brandenbarg, (Gaasperpark): Jan 2010/11, 2011/12 en 2012/13. Alle bekende slaap- Brandenbarg, (Frederiksplein): Roely Bos, (Hor- plaatsen zijn gecontroleerd en geteld en in steden tusplantsoen): Frank van Groen, (Weteringschans): waar slaapplaatsen werden vermoed, is gericht ge- Frank van Groen, (Vondelpark): Roely Bos, (Stad- zocht naar nieuwe locaties. Er is veel ruchtbaarheid houderskade): Frank van Groen, (Zaanstad): Eldert gegeven aan de tellingen om de kans te vergroten dat Groenewoud nog niet bekende slaapplaatsen aan het licht zouden Aalsmeer (Hornmeer): John van der Woude komen. Purmerend (Purmer/Zuid): Kerstin Monsanto Den Haag (Hofvijver): Roelant Jonker, Grace Inne- Maximaal werden 10.128 Halsbandparkieten geteld mee, Carolien van der Graaf, Rinse van der Vliet en tijdens de telling op 22 december 2013. De tweede Sabine Bolk, (Pletterijkade): Roelant Jonker, Grace telling, in januari 2014, leverde lagere aantallen Innemee, Carolien van der Graaf, Rinse van der Vliet op (8577 ex.). Het seizoensmaximum betekent een en Sabine Bolk, (Houtzagerssingel): Roelant Jonker, afname van 4% ten opzichte van een jaar eerder. Grace Innemee, Carolien van der Graaf, Rinse van Met name in de regio Den Haag-Rotterdam werden der Vliet en Sabine Bolk minder Halsbandparkieten geteld. Haarlem (Boerhaavelaan): Johan Stuart, Andrea Bloem, Mark Hessels, Ed Hoek, (Kennemerbrug): Buiten de drie bolwerken Amsterdam, Den Haag en Johan Stuart, (Zomervaart): Johan Stuart, Andrea Rotterdam zijn de aantallen opnieuw toegenomen. Bloem, Marco van Wieringen Er zijn nu vijf steden waar ’s winters zo’n 200-300 Rotterdam (Overschie): Sander Elzerman, André de Halsbandparkieten samenkomen op slaapplaat- Baerdemaeker, Jeike van der Poel sen: Aalsmeer, Purmerend, Utrecht, Leiderdorp en Utrecht (Geuzenplantsoen): Mark Grutters, Dolf Alphen aan den Rijn, naast één stad met rond de Ruesink, (Zamenhofdreef): Dolf Ruesink 600 vogels: Haarlem. Het was het eerste seizoen dat Maarssenbroek (Maarsenbroeksedijk): Mark Grut- Halsbandparkieten in Alphen aan den Rijn bleven ters overnachten. Leiderdorp (Vogelbuurt): Bert Regensburg Schiedam (voorverzamelplaats Jan van Zutphen- Grote Alexanderparkieten werden in Amsterdam straat): Peter van Santbrink vastgesteld (142 ex.) en na twee jaar afwezigheid weer in klein aantal in Haarlem (3 ex.). Dat is bedui- De coördinatoren ter plaatse zorgden ervoor dat op dend meer dan de landelijke totaalsom van 60-70 de teldatum iedereen op de juiste plek aanwezig was: vogels in 2009/10 t/m 2012/13. André de Baerdemaeker (Rotterdam), Johan Stuart (Haarlem), Roelant Jonker (Den Haag), Frank van Groen (Amsterdam) en Mark Grutters (Utrecht). Vanuit de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit is het project begeleid door Sander Smolders. De laatste wordt tevens bedankt voor zijn commentaar op de conceptversie van het rapport. 4 Halsbandparkieten in Nederland in de winter van 2013/14. Verslag van slaapplaatstellingen 1. Inleiding De Halsbandparkiet Psittacula krameri heeft zich van Kleunen 2012, Klaassen 2013). In de winter van begin jaren zeventig gevestigd als broedvogel in 2013/14 werd de telling voor het vijfde opeenvol- Nederland, met het eerste officiële broedgeval in gende seizoen georganiseerd, en voor het derde jaar 1968 in Den Haag (van Kleunen et al. 2010). Uit op rij met een opgehoogde telfrequentie naar twee de aanvankelijk lage aantallen, voortgekomen uit tellingen. Voor het tweede opeenvolgende jaar is een losgelaten of ontsnapte kooivogels, is inmiddels een extra telling speciaal gewijd aan de Grote Alexan- populatie gegroeid die zich grotendeels beperkt tot derparkiet. Dit was een van de aanbevelingen uit de de Randstad. De groeiende aantallen zorgen voor rapportage over 2011/12 (Klaassen & van Kleunen plezier bij sommige stadsbewoners en vogelaars, 2012). Hieronder wordt verslag gedaan van de tel- maar vormen voor anderen ook enige aanleiding tot lingen. Achtereenvolgens komen aan bod het kader zorg in verband met overlast en concurrentie met waarbinnen de tellingen plaatsvond (hoofdstuk inheemse soorten (o.a. Strubbe 2009, van Kleunen 2), organisatie en uitvoering (3), methodologische et al. 2010). Dit vormde in 2010 aanleiding tot het kanttekeningen (4), resultaten (5) en een bespreking opstarten van slaapplaatstellingen die simultaan daarvan (6). De Halsbandparkiet staat centraal. De in heel Nederland werden uitgevoerd, met als doel Grote Alexanderparkiet Psittacula eupatria, een aan de populatieomvang en -ontwikkeling te volgen de Halsbandparkiet verwante soort die in sommige (Klaassen & Hustings 2010). De tellingen ging in de steden ook gebruik maakt van de slaapplaatsen van daarop volgende winters van 2010/11, 2011/12 en Halsbandparkieten, komt apart aan bod (7). 2012/13 op herhaling (Klaassen 2011, Klaassen & 5 Sovon-rapport 2014/16 2. Kader Hoe tellen slaapplaatstellingen ontbrak tot voor kort. Inmiddels Het in kaart brengen van Halsbandparkieten is geen is er met ingang van 2009/10 een Meetnet Slaap- eenvoudige klus. De vogels houden zich overdag plaatsen in het leven geroepen. Dit meetnet staat in groepjes op in stedelijk gebied, dat per definitie onder coördinatie van Sovon Vogelonderzoek Neder- lastig te overzien is. Veelvuldige verplaatsingen redu- land en volgt een vastgelegde systematiek (Hornman ceren de telbaarheid nog verder. De vogels gebruiken et al. 2012). Het richt zich in het bijzonder op Natura ’s nachts gemeenschappelijke slaapplaatsen, die voor 2000-gebieden die zijn aangewezen op grond van hen dermate belangrijk zijn dat ze bereid zijn om hun functie als slaapplaats. Het gaat hierbij om 19 afstanden van enkele tientallen kilometers te over- soorten. Het in kaart brengen en tellen van slaap- bruggen. Het is op deze slaapplaatsen dat de aantal- plaatsen van andere soorten en/of in andere gebie- len relatief eenvoudig vastgesteld kunnen worden. den wordt nadrukkelijk gestimuleerd. In de huidige Er zijn meer methodes om Halsbandparkieten te opzet liften jaarlijks enkele niet Natura 2000-soor- monitoren, afhankelijk van de gewenste informatie ten mee. De telling van Halsbandparkieten is daar (populatieomvang, aantalsontwikkeling, versprei- een voorbeeld van. ding). Voor een overzicht van alle monitoringme- thodes, waarbij ook adviezen worden geformuleerd, Waarom Halsbandparkiet wordt verwezen naar Klaassen & van Kleunen 2012. Dat de Halsbandparkiet extra in de belangstelling staat, vloeit voort uit een informatiebehoefte vanuit Meetnet Slaapplaatsen de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Exo- Slaapplaatsen van vogels kregen in Nederland tot ten, waartoe de Halsbandparkiet behoort, kunnen voor kort betrekkelijk weinig aandacht, met enkele immers schade veroorzaken, zeker indien de aantal- notoire uitzonderingen van soms al vele decennia len sterk blijven toenemen. Juiste informatie over eerder, zoals het landelijk onderzoek naar slaap- aantallen, verspreiding en trends is noodzakelijk om plaatsen van de Regenwulp (overzicht in Van den de omvang van dit potentiële probleem te kunnen Bremer et al. 2008). Een landelijk systeem van beoordelen. 6 Halsbandparkieten in Nederland in de winter van 2013/14. Verslag van slaapplaatstellingen 3. Methode en waarneemomstandigheden Voorbereiding nen worden opgemerkt. Deze soort maakt een ander Met de opgedane kennis van de reeds uitgevoerde geluid, heeft een licht afwijkend vluchtsilhouet, tellingen, in combinatie met waarnemingensites verschijnt eerder op de slaapplaats en blijft gegroe- zoals www.waarneming.nl, is vrij goed bekend waar peerd meestal afzijdig van de Halsbandparkieten. zich Halsbandparkieten in Nederland bevinden. Het De verschillende tellers rond één slaapplaats werd zwaartepunt van de verspreiding