maandelijks informatie- en opinieblad voor en over het notariaat

editie 7 - 8 | juli - augustus 2011 | jaargang 11

Verlaging 12 E-Court 16 Wim Louwman 22 overdrachtsbelasting: en de rol vertrekt bij stimulans woningmarkt? van de notaris het Kadaster

promotie Dolf plaggemars: ‘Is de notaris de markt meester?’ *5)34.5)3 57).)4)!4)%& 6!."%,!.'

6OLGHETVOORBEELDVANHET0ETER0AUL 0ETERICH&ONDS)NmmNMACHTIGEBEWEGINGVAN DEBESTUURLIJKEROMPSLOMPAF

.EEF*ASPER0ETERICHWASVOORZITTERVANDESTICHTING6AN"EUNINGEN0ETERICH &ONDS$EZESTICHTINGONDERSTEUNDEPROJECTENENTALENTENOPHETTERREINVANDE .EDERLANDSELETTEREN/MDATHETSTICHTINGSBESTUURONVOLDOENDEKENNISHAD VANEENDEELVANDEDOELSTELLING NAMELIJKPOpZIEENBEELDENDEKUNST WERDINBESLOTENEENDEELVANDESTICHTINGOMTEZETTENINEEN#ULTUUR&ONDS OP.AAMHET0ETER0AUL0ETERICH&ONDS

(ET0RINS"ERNHARD#ULTUURFONDSBIEDTDEHELPENDEHANDWANNEEREEN STICHTINGOPZIETTEGENDETOENEMENDEWERKZAAMHEDEN$OORINSAMENWERKING EEN#ULTUUR&ONDSOP.AAMINTESTELLEN WORDTCONTINUtTEITGEREALISEERD ENDE½SCALEVOORDELENBLIJVEN)NMIDDELSBEHERENWEMETONZE EXPERTISEMEERDAN#ULTUUR&ONDSENOP.AAMVOORSTICHTINGEN MAAROOK VOORPARTICULIERENENBEDRIJVEN

7ILTUALSSTICHTINGOFVOOREENVAN UWCLIpNTENMEERWETENOVEREEN #ULTUUR&ONDSOP.AAM NEEMDANCONTACTOPMETEENVANONZEADVISEURS "EL OFKIJKOPWWWCULTUURFONDSJUISTNUNL7IJZETTENUW BEVLOGENHEIDOMINEENEIGENCULTUURFONDS BNA,1/1FC, 19-9 JD 220.indd 1 18-05-2009 12:51:37 ‘U weet dat u een huis koopt, en geen auto?’

8 Marktwerking is geen doel op zich; 14 Notaris in de multiculturele wijk rechtszekerheid wel De notaris beweegt mee met zijn klantenkring. Dat geldt ook voor Dolf Plaggemars (oud­voorzitter KNB) promoveerde in juni op het de notarispraktijk in de multiculturele omgeving. Er zijn taalbarrières onderzoek ‘Is de notaris de markt meester?’. Daarin pleit hij voor en misverstanden. Maar de notaris kan ook zomaar een uitnodiging minimumtarieven in het consumentenvastgoed. Overigens is hij krijgen voor een Turkse bruiloft. wel voor verdere liberalisering binnen het notariaat.

Beroeps- en praktijkuitoefening Verder in dit nummer

32 Column Geertjan Sarneel 6 Nieuws 32 Het risico van de kalkoenstrategie 12 Stelling: verlaging overdrachtsbelasting 33 Aktepapier stimulans woningmarkt? 33 KNB Cursusagenda 19 Van die dingen 34 Open normen in Reglement BUD 20 De Belastingdienst wil het toch leuker maken 34 Drie concept­verordeningen naar de leden 24 10 jaar ervaren: Richard Verbeek 34 Lustrum Notariële Specialisatieopleidingen 27 Opinie 34 Start NSO Rechtspersonen­ en Vennootschapsrecht 29 Tofi k Dibi (GroenLinks) over de notariële koopakte en start NSO Projectontwikkeling 30 Vragen staat vrij 36 Tuchtrecht 38 Personalia

4 Notariaat Magazine editie 7-8 | juli-augustus 2011 Hoofdbewaarder Kadaster neemt afscheid

16 E-Court en de rol van de notaris 22 ‘Onze traditionele functie komt onder druk te staan’ E­Court voorziet in een procedure om een bindend advies ten uitvoer te leggen via een notariële akte. De meningen zijn verdeeld over de Wim Louwman vertrekt als hoofdbewaarder van het Kadaster. rechtsgeldigheid daarvan. Inmiddels lijkt e­Court de kant van arbitrage De rechtszekerheid is weer in goede handen, maar Louwman maakt op te gaan, waarmee de rol van de notaris verdwijnt. Of zijn er andere zich zorgen over de toekomst. mogelijkheden?

e- en opinieblad maandelijks informati 1 voor en over het notariaat 011 | jaargang 1 editie 7 | augustus 2

22 16 Wim Louwman 12 E-court vertrekt bij overdrachtsbelasting: en de rol het Kadaster colofon stimulans van de notaris woningmarkt? Notariaat Magazine is een uitgave van de Redactieraad: Nick van Buitenen, Kees Abonnementenadministratie: Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie Louwerens, Maarten Meijer (voorzitter), Sdu Klantenservice (KNB) en publiceert nieuws en achtergronden Ariën Nielsen, Nora van Oostrom­Streep, Postbus 20014, 2500 EA ’s­Gravenhage over onderwerpen die het notariaat raken. Dorine Oudhof, Robert Dortmundt en telefoon: 070 3789880, fax: 070 3789783 Bij de KNB zijn ruim 1.400 notarissen en Teska van Vuren 2.100 kandidaat­notarissen aangesloten. Advertentie-acquisitie: Sales & Services, Het blad wordt in een oplage van ruim Foto’s: Truus van Gog Gerrit Kulsdom Postbus 2317, 1620 EH Hoorn 5.000 exemplaren verspreid onder Omslag: Truus van Gog telefoon: 0229 211211, fax: 0229 270404 KNB­leden en externe relaties. Notariaat e­mail: [email protected] Promotie Plaggemars: ‘Is de notaris Magazine verschijnt eenmaal per maand, Vormgeving: de markt meester?’ met uitzondering van de maand augustus. Okapi. Corporate Identity Atelier ISSN: 1568­4121 De redactie van Notariaat Magazine is onafhankelijk en werkt op basis van een Uitgever: Sdu Uitgevers, © KNB/Sdu Uitgevers redactiestatuut. De redactie behoudt Peter Frissen Alle rechten voorbehouden. Behoudens de zich het recht voor ingezonden brieven Prinses Beatrixlaan 116 door de Auteurswet gestelde uitzonderingen, en opinies in te korten. 2595 AL ’s­Gravenhage mag niets uit deze uitgave worden verveel­ Postbus 20025 voudigd (waaronder begrepen het opslaan op de cover Koninklijke Notariële 2500 EA ’s­Gravenhage in een geautomatiseerd gegevensbestand) Dolf Plaggemars, oud-voorzitter beroepsorganisatie (KNb) telefoon: 070 3789571 of openbaar gemaakt, op welke wijze dan Spui 184 ook, zonder voorafgaande schriftelijke van de KNB, promoveerde in juni Postbus 16020 Druk: DeltaHage toestemming van de uitgever of de KNB. aan de Rijksuniversiteit Groningen. 2500 BA ’s­Gravenhage grafi sche dienstverlening, Den Haag De bij toepassing van art. 16B en 17 Auteurs­ telefoon: 070 3307111 wet wettelijk verschuldigde vergoedingen Op pagina 8 e.v. een interview over fax: 070 3621749 wegens fotokopiëren, dienen te worden voldaan aan de Stichting Reprorecht, zijn onderzoek. Redactie: Mechtelt Lindenhovius Postbus 882, 1180 AW te Amstelveen. (hoofdredacteur), Gertjan Laan (redacteur) Hoewel aan de totstandkoming van Notariaat Magazine Clemens van Gessel (correctie), deze uitgave de uiterste zorg is besteed, Astrid Lorieux (secretariaat) aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) editie 7-8, juli-augustus 2011 Telefoon 070 3307170, e-mail [email protected] Abonnementen: De abonnementsprijs en uitgever geen aansprakelijkheid voor bedraagt 95,75 euro per jaar (excl. btw eventuele fouten of onvolkomenheden. Aan dit nummer werkten mee: Bouke en incl. administratie­ en verzendkosten), Hoving, Peter Louwerse, Roel Ottow, Henk prijswijzigingen voorbehouden Sasse, Tatiana Scheltema, Arnoud Veilbrief, Henriette van Wermeskerken

7-8 | 2011 5 NIEUWS

Notariaat moet investeren in toekomst

Het notariaat beleeft een moeilijke tijd waarbij vraag en aanbod niet op elkaar ‘Het is dus zaak voor notarissen aansluiten. Dat is te lezen in het rapport om hun kantoororganisatie aan ‘Kwaliteit in zware tijd’, dat in opdracht te passen, te innoveren en/of van het Wetenschappelijk Onderzoek- zich op andere aspecten van en Documentatie Centrum (WODC) is opgesteld. ‘Het is dus zaak voor nota- de notariële dienstverlening rissen om hun kantoororganisatie aan te profileren’ te passen, te innoveren en/of zich op andere aspecten van de notariële dienst- verlening te profileren’, aldus de auteurs. en differentiatie in producten en tarieven. Ondanks de moeilijke tijd zullen notarissen Maar de transparantie van offertes is voor met de blik op de toekomst moeten investeren. verbetering vatbaar.’ ‘Als er echter langdurig wordt bezuinigd op zaken zoals automatisering en kennisontwik­ Grenzen opgezocht keling zal dat op termijn negatieve gevolgen De auteurs vinden geen aanwijzingen dat door hebben voor de kwaliteit van de diensten die de marktwerking of vraaguitval de naleving notarissen leveren.’ En juist op het gebied van van de beroepsethische standaarden onder Landelijk vacatureaanbod kwaliteit lijken de meeste notarissen geen druk staan. Zij zien wel dat door verschillende juridische sector stijgt concessies te willen doen, stellen de auteurs. marktinitiatieven de grenzen worden op­­­ ‘De kwaliteit van de service lijkt de afgelopen gezocht. De auteurs vinden het van belang Het landelijke aanbod van juridische jaren vooruitgegaan door meer informatie hierbij ‘een vinger aan de pols te houden’. vacatures is in het tweede kwartaal van 2011 met 27 procent ten opzichte van hetzelfde kwartaal in 2010 gestegen. Waar begin dit jaar de vraag naar juridische professionals nog achterbleef, is vanaf april de stijging goed ingezet. Dit blijkt uit een analyse van het landelijke vacatureaanbod door USG Juristen.

De algehele vraag naar juridische professionals 25.000 is gestegen, maar wanneer er naar de functies Door de verlaging van de overdrachtsbelasting de komende twaalf maanden met 15 tot 20 afzonderlijk wordt gekeken, zijn de grootste zoeken consumenten veel vaker op internet procent mogelijk. Dat zou betekenen dat tot ­stijgingen zichtbaar in de functies advocaat naar koophuizen. En op kijken volgt vaak 25.000 extra woningen van eigenaar wisselen. medewerker (115 procent), contractjurist kopen. ING verwacht tot 25.000 extra woning­ (109 procent), bedrijfsjurist (103 procent) verkopen, zo is te lezen in het ‘Maandbericht Zoekgedrag internet en juridisch adviseur (32 procent). Economie juli 2011’. Het belastingvoordeel maakt huizen goedkoper, waardoor volgens ING potentiële Tijdelijke belastingprikkels kopers de stap eerder zullen wagen. Het zoek­ Waar begin dit jaar de ING baseert deze verwachting op het zoekge­ gedrag op internet wijst sinds de verlaging vraag naar juridische drag en ervaring met tijdelijke belastingprik­ van de overdrachtsbelasting op fors stijgende professionals nog kels voor huizenkopers in Amerika. Hiermee interesse. Dat zou zich in extra verkopen achterbleef, is vanaf april lijkt een opleving van het aantal verkopen in moeten vertalen in het najaar. de stijging goed ingezet.

6 Notariaat Magazine editie 7-8 | juli-augustus 2011 NIEUWS Je moet er altijd voor hen zijn

| FOTO W. van Vossen De awards markeren Diversiteitsprijzen het succes van kantoren Op vrijdag 1 juli 2011 ontving notaris Leo de in Europa op het gebied Kooning de vergulde gemeentepenning van voor Van Doorne van gender diversity de burgemeester van Goedereede. De Kooning, die op deze datum ook met pensioen ging, Het advocaten- en notarissenkantoor kreeg de penning voor zijn grote bijdrage aan Van Doorne heeft afgelopen 29 juni individuele vrouwelijke advocaten en nota­ de ontwikkeling van de visserijsector in de twee internationale diversiteitsprijzen in rissen. In totaal werd gekeken naar 34 landen regio Goeree­Overfl akkee en ver daarbuiten. ontvangst mogen nemen. Het gaat om de en 28 praktijkgebieden. Notariaat Magazine ging te rade bij deze Best Firm in the /Gender Diversity specialist. Initiatives award en de Best National Firm noMinaTies for Women in Business Law award. Voor de Women in Business Law awards had Wat is uw bijdrage aan de visserijsector? Van Doorne in totaal zes nominaties in de ‘Samen met mijn medewerkers hebben we Initiatiefnemer Euromoney Legal Media Group wacht gesleept. Naast twee kantoornominaties vissers geadviseerd bij de administratieve reikte deze twee onderscheidingen dit jaar waren er vier individuele nominaties waar­ rompslomp. Deze hangt samen met onder voor het eerst uit. De awards markeren het onder vastgoednotaris Annerie Ploumen. Zij meer de teboekstelling van een schip in succes van kantoren in Europa op het gebied was genomineerd vanwege haar internationale aanbouw of afgebouwd schip, de overdracht van gender diversity en de reputatie van reputatie op haar eigen vakgebied. van een viskotter met bijbehorende quota, vergunningen en licenties. Maar ook met hypotheekvestiging, zodat de vissers zich konden bezighouden met datgene waar zij #Socialmedia goed in zijn, namelijk het vangen van vis.’ Waarin verschilt de overdracht van een Online presentatie schip met een regulier onroerend goed? levenstestament ‘De verschillen zijn de bijkomende administra­ Hans Willem Heetebrij, van Wassink & tieve verplichtingen gesteld door onder meer Vermeulen notarissen, verwijst op Twitter het ministerie van Landbouw, Natuur en naar een presentatie van zijn kantoor over Voedsel. Het aanvragen en wijzigen van meet­ het levenstestament op Slideshare. Slideshare brieven, zeebrieven, zendvergunningen, het is een internetprogramma waarbij presentaties wijzigen van motorgegevens bij het Kadaster.’ (bijvoorbeeld PowerPoint) openbaar gemaakt Wat is er bijzonder aan de visserijsector? en gedeeld kunnen worden. ‘Het betreft een sector waar niet elk notaris­ kantoor mee te maken krijgt. Het gaat vaak om relatief grote belangen en het betreft mensen Problemen erfgenamen door met een bijzondere mentaliteit. Hardwer­ WOZ-waarde servicefl ats kende en joviale vissers en reders die bereid Netwerk Notarissen haakt in op de uitspraak zijn om van verre naar je toe te komen om hun van de Vereniging Eigen Huis (VEH) over de zaken af te handelen. Dit houdt in dat je er WOZ­waarde van servicefl ats. De VEH vindt altijd voor hen moet zijn.’ deze waarde te hoog waardoor erfgenamen Hoe hebt u deze specialistische kennis in de problemen komen. opgedaan? ‘Toen ik in 1984 in Goedereede als (waarne­ mend) notaris begon, waren er enkele mede­ Aanvechten overdrachtsbelasting werkers die de visserij vanaf het begin dat deze Ernest Hamstra (Van Brug Automatisering) op grotere schaal werd uitgeoefend, op en de GoedkoopsteNotaris.nl verwijzen naar notarieel gebied hebben begeleid. Hun kennis een stuk in Het Verzekeringsblad: ‘Overdrachts­ en mijn ervaring hebben er in de loop der belasting: buiten de boot of toch net niet?’ mensen die net voor de verlaging van deze jaren voor gezorgd dat er een specialistisch In het stuk staat het initiatief van advocaten­ belasting met 4 procent op 15 juni, hun huis kantoor op het gebied van visserij is ontstaan. kantoor Jaegers & Soons beschreven om de tegen het hoge tarief van 6 procent lieten Vissers vanuit het gehele land, maar ook overdrachtsbelasting aan te vechten voor passeren bij de notaris. vanuit het buitenland, hebben hier gebruik van gemaakt.’ In deze rubriek leest u opmerkelijke berichten van en over het notariaat in social media. Zijn u ook dingen opgevallen? Mail het ons: [email protected]

7-8 | 2011 7 Dolf Plaggemars (70) promoveerde in juni op een omvangrijk onderzoek ‘Is de notaris de markt meester?’. Daarin pleit Plaggemars, voorheen notaris, voorzitter van de KNB, bestuurslid van BFT en raadsheer­plaatsvervanger in het hof, voor minimumtarieven in het consumentenvastgoed. Overigens is hij wel voor verdere liberalisering binnen het notariaat.

TEKST Henriette van Wermeskerken | FOTO’S Truus van Gog Plaggemars staat een tweesporenbeleid voor: enerzijds een traject om de kwaliteit op peil te houden, en e kwaliteit gaat niet per defi nitie omhoog anderzijds minimumtarieven. als de tarieven omlaag gaan. Dat is een achterhaald idee waar we eindelijk eens droge ogen vanaf moeten’, zegt Plaggemars. ‘Het In zijn proefschrift heeft Plaggemars de ontwikkelingen ‘Dgrootste deel van ons werk als notaris is niet transparant in het notariaat op een rij gezet in de vorm van een voor de cliënt. Neem een hypotheek­ en transportakte: drieluik. De nadruk ligt daarbij op de ontwikkelingen na van de pakweg veertien uur werk is één uur transparant 1 oktober 1999, de datum waarop de nieuwe notariswet voor de cliënt, hooguit. Wanneer je een product waarvan van kracht werd. De auteur zet vraagtekens bij sommige de kwaliteit niet transparant is, koppelt aan een zeer van die ontwikkelingen en doet voorstellen ter verbete­ transparante prijsontwikkeling, dan gaat het fout. Daar ring, waarvan sommige marktbevorderend en andere zijn alle economen het over eens. Aangezien dat gebrek marktbeperkend zijn. Daarbij komen vragen aan de aan transparantie structureel is, en dat zeg ik op basis orde als: Is inschakeling van de notaris noodzakelijk van mijn jarenlange ervaring, zul je iets aan de tarieven of kan rechtszekerheid ook anders geborgd worden? moeten doen.’ Hoe verhoudt het mededingingsrecht zich met de positie Vrije tarieven leiden tot steeds lagere prijzen en daar­ en de rol van de notaris? Hoe is het gegaan met de van gaat een verkeerde impuls uit. ‘Bij zaken die het bevor dering van de marktwerking van het notariaat algemeen belang raken moet je dan ingrijpen’, betoogt in diverse EU­lidstaten? Hoe zien de regelingen in Plaggemars. ‘Dat is het geval bij het consumentenvast­ andere EU­lidstaten met een civil law­systeem eruit? goed, omdat je het risico loopt dat bijzondere bedingen Nu Plaggemars pleit voor minimumtarieven zijn de niet goed gecontroleerd worden en dat het Kadaster Richtlijnen consumentenvastgoed die de ledenraad in fouten gaat bevatten. Vandaar dat ik zeg: voer daar juni vaststelde koren op zijn molen. ‘Zo’n lijst maakt minimumtarieven in. Dat komt de kwaliteit ten goede inzichtelijk wat de notaris doet. Wat mij betreft worden en het is nodig voor de rechtszekerheid.’ hier ook minimumtarieven aan gekoppeld.’

8 Notariaat Magazine editie 7-8 | juli-augustus 2011 AMbT

Oud-voorzitter KNB Dolf Plaggemars gepromoveerd

Marktwerking is geen doel op zich; rechtszekerheid wél

De KNB kan tarifering toepassen, maar Plaggemars geeft De lidstaten hebben daarin een grote mate van vrijheid. er de voorkeur aan dat de staatssecretaris van Veiligheid Voorbeelden: benoemingseisen, voorschriften over en Justitie gebruikmaakt van zijn wettelijke bevoegdheid. de tarifering en over de onafhankelijkheid. Wil een Een tariefsmaatregel is mogelijk als de continuïteit van EU­onderdaan notaris worden in een ander dan zijn een goede beroepsuitoefening in gevaar komt. Volgens eigen land, dan zal hij aan de vestigingseisen in dat Plaggemars is dat aan de orde. ‘Volgens het vrije­markt­ land moeten voldoen. ‘Voor Nederland ligt die lat hoger evangelie, zoals ik dat noem, geldt nog steeds: geef de dan in de omringende landen, met de lange stage en tarieven vrij, dan gaat de prijs omlaag en de kwaliteit de beroepsopleiding. In de tijd die dat kost zou iemand omhoog. Opvolgende kabinetten hebben dat verkondigd, genaturaliseerd kunnen worden. Ik voorzie dan ook maar aangetoond is het nooit. Je kunt het eigenlijk niet geen problemen.’ meer met droge ogen vertellen. Marktwerking is een De uitspraak van het hof raakt ook het leerstuk van middel, geen doel.’ het mededingingsrecht. ‘Er zijn drie arresten van het De Commissie Evaluatie WNa (Hammerstein) signaleerde Europese hof waarin werd bepaald dat als er sprake in 2005 al dat als alleen de hoogte van het tarief de keuze is van overheidsprerogatieven er dan bijgevolg geen van de consument bepaalde, het gevaar ontstond dat de onderneming is. De instellingen vallen dan dus niet kwaliteit van de dienstverlening op een onaanvaardbaar onder de mededingingsbepalingen’, vertelt Plaggemars. laag niveau zou komen, zo schrijft Plaggemars. ‘De Europese Commissie maakte zich zorgen dat voor het notariaat een mededingingsrechtelijke vrije ruimte vrije vesTiging zou kunnen ontstaan. Nu het hof heeft uitgesproken dat Behalve de minimumtarieven in het consumentenvast­ de notaris geen overheidsgezag heeft, lijkt dat inzake goed is Plaggemars voorstander van verdere liberalise­ de overheidsprerogatieven ook ver weg. De Commissie ring van het notariaat. Zo is hij niet ontevreden met de kan er nu geruster op zijn dat de notaris wel onder het uitspraak van het Europese Hof van Justitie van 24 mei mededingingsrecht valt, en er dus onderling geen prijs­ waarin bepaald werd dat de notaris geen openbaar afspraken mogen worden gemaakt.’ gezag heeft en nationaliteit van een land dus niet als eis De KNB kan verordeningen vaststellen. Die regels voor vestiging kan worden gesteld. ‘In mijn proefschrift hebben goedkeuring van het ministerie van Veiligheid betoog ik dat de notaris wel overheidsgezag heeft, en Justitie nodig. Is die eenmaal verkregen, dan zijn hetgeen ook de heersende mening is in de eenentwintig de verordeningen niet meer onderworpen aan toezicht EU­landen met een Latijns notariaat. Het Europees door de mededingingsautoriteit, omdat zij door de parlement en drie opeenvolgende advocaten­generaal goedkeuring het kenmerk van een overheidsregeling bij het Europese hof zijn ook die mening toegedaan. hebben gekregen, aldus Plaggemars. De vrije vestiging vind ik zeker voor een open economie zoals in Nederland niet verkeerd, zij het dat ik mij niet beroepsregels kan vinden in de argumenten van het hof.’ De lidstaten Daarmee komt Plaggemars op een aantal andere zullen hun wetgeving met de uitspraak in overeenstem­ conclusies uit zijn onderzoek: de beroepsregels kunnen ming moeten brengen. Bij de Nederlandse Eerste Kamer wat soepeler. De stage is te lang, zeker vergeleken met lag al een wetsontwerp om vrije vestiging mogelijk te andere Europese landen. De ‘twee uit drie jaar­regeling’ maken. Plaggemars verwacht dat dit nu snel aangenomen maakt herintreding in het beroep onnodig moeilijk; zal worden. Onderdeel van de uitspraak van het hof een actualiteitenstudie zou ook kunnen volstaan. De eis is dat een land eisen mag stellen om te zorgen dat de om full service te bieden, is achterhaald. Meer vrijheid, kwaliteit van de beroepsuitoefening blijft bestaan. minder eisen, behalve als de rechtszekerheid in het geding komt. Plaggemars: ‘Laat de marktwerking niet De handelseditie van het proefschrift is leverbaar prevaleren boven de rechtszekerheid. Het middel mag via www.bju.nl/juridisch/catalogus/is­de­notaris­de­ het doel niet vermorzelen.’ markt­meester­1#, en via de (vak)boekhandel. (isbn 978­90­8974­536­1 | 75 euro)

7-8 | 2011 9 “Ik heb de kwaliteit van mijn organisatie onder controle.”

www.quantaris.nl Quantaris stelt de klant centraal En dat is niet zomaar een loze kreet. We leggen continu ons oor te luister bij u; de notaris. In de huidige markt wil ieder notaris-

kantoor zich immers onderscheiden en dat Postadres vraagt om ICT-oplossingen op maat. Postbus 102 3430 AC Nieuwegein

Daarbij staat de optimalisatie van uw notariële be- Bezoekadres drijfsvoering centraal. Uw input vertalen we naar een Archimedesbaan 21 inzichtelijk en beheersbaar informatiesysteem. Overtuig 3439 ME Nieuwegein

uzelf en bezoek onze website www.quantaris.nl voor alle T 030 - 600 58 00 relevante informatie. E [email protected]

4BDGYB[BYURXZBLQGG  AMbT

Meer vrijheid, minder eisen, behalve als de rechtszekerheid in het geding komt

Genoemd rapport is nog niet openbaar; naar verwach­ ting zal het na het zomerreces worden gepubliceerd.

Prof. dr. Barbara Baarsma, directeur van SEO Economisch Onderzoek en bijzonder hoogleraar Marktwerking­ en mededingingseconomie aan de UvA, laat weten nieuws­ gierig te zijn naar de resultaten van het recente WODC­ onderzoek. Over Plaggemars’ voorstel minimumtarieven in te voeren, zegt zij: ‘De notarissen hebben tot nu toe onvoldoende geprobeerd hun product transparant te krijgen. Er is meer mogelijk dan het notariaat denkt. Ik zie geen branchebrede campagne en evenmin in­ formerende publicaties van niche­spelers en andere Reacties op het proefschrift: aanbieders. Transparantie zit hem er onder meer in dat je uitlegt wat je gaat doen, wat dat gaat kosten en wat Namens staatssecretaris reageert een de eventueel bijkomende kosten zijn. Notarissen zijn woordvoerder als volgt: volwassen ondernemers die kunnen kiezen hoe ze zich ‘De invoering van minimumtarieven in het notariaat, in de markt zetten: als garagebox­notaris of juist als en dan in het bijzonder voor het particuliere vastgoed, aanbieder aan de bovenkant van een uitgebreide dienst­ is geen oplossing voor de problemen in het notariaat. verlening. Het lijkt er soms op dat notarissen zichzelf als De problemen in het notariaat hebben namelijk te het goed gaat als ondernemers zien en als het slecht gaat maken met een gering aanbod van werk als gevolg als ambtenaren en, zoals nu ook Plaggemars bepleit, dan van de economische crisis. Vooral de particuliere vast­ bescherming zoeken bij de overheid.’ goedmarkt kent daardoor een veel lager aantal verkopen en dus ook veel minder transportakten die door de Joost Houdijk, advocaat bij AKD, gepromoveerd op notarissen moeten worden opgesteld. Een door de ‘Publieke belangen in het mededingingsrecht’, kan overheid opgelegde minimumprijs verandert daar niets zich vinden in hetgeen Plaggemars zegt naar aanleiding aan. Het tweede argument tegen een minimumprijs is van de uitspraak van het Hof van Justitie van 24 mei. dat de overheid dan een kostprijs zou moeten bepalen ‘De meeste mededingingsjuristen zijn er altijd wel van voor de werkzaamheden van de notaris. Daarmee uitgegaan dat de notaris onder het mededingingsrecht komt direct ook een discussie aan de orde welk inkomen valt en dus geen prijsafspraken mag maken. Iedereen zal voor een notaris passend is. Dit is immers een van de zich nog de wens van de vereniging “De Nieuwe Stempel” componenten van de kostprijsberekening waarop de herinneren om tot vaste basistarieven te komen, en de minimumprijs is gebaseerd. Het is daarbij nog maar afwijzende reactie van de NMa daarop. Zowel het Euro­ de vraag of door de invoering van minimumtarieven pese vrij verkeersrecht als het Europese mededingings­ alle notarissen gebaat zijn. De invoering van minimum­ recht gaan ervan uit dat de notaris een ondernemer is, tarieven voor notariële dienstverlening is ook in poli­ en níet een met openbaar gezag beklede functionaris. tiek opzicht kwetsbaar. Ik wijs daarbij op de discussies Een versoepeling van toetredings­ en vestigingseisen over de hoogte van inkomens in de fi nanciële sector past in de doelstellingen van het Europese recht: open en het openbaar bestuur.’ grenzen, vrije toegang tot markten, onbelemmerde Over de kwaliteit van de dienstverlening zegt de woord­ concurrentie. De vraag is wel of afdwinging daarvan voerder namens Teeven: ‘Sinds het onderzoek uit 2005 via het Europese recht op dit moment mogelijk zou zijn. van de commissie­Hammerstein is er recent herhaald Zoals de heer Plaggemars terecht aangeeft, hebben onderzoek naar de kwaliteit van de dienstverlening lidstaten en nationale beroepsorganisaties de nodige gedaan door het EIM en het WODC. Daarbij is gebleken vrijheid om zelf voorschriften op te stellen om de dat de vrije tarieven geen evident nadelige gevolgen kwaliteit van de beroepsuitoefening te waarborgen. hebben gehad voor het notariaat en de door notarissen Maar versoepeling op eigen initiatief staat lidstaten/ geleverde dienstverlening.’ beroepsorganisaties zeker vrij.’

7-8 | 2011 11 PRAKTIJK Stelling:

De tijdelijke verlaging van de overdrachtsbelasting biedt onvoldoende Op 1 juli werd bekendgemaakt dat de over- kracht van 15 juni 2011 tot 1 juli 2012. stimulans om drachtsbelasting op woningen tijdelijk Ongetwijfeld zal hierdoor de woning- wordt verlaagd van 6 naar 2 procent. markt enigszins in beweging worden De maatregel loopt met terugwerkende gezet. Maar is het ook voldoende? de woningmarkt op gang te brengen.

‘Ik denk dat het nu nog te vroeg is om te rente) voor gedeeltelijke financiering van kunnen beoordelen of deze stelling juist is. de koopsom. Een paar jaar geleden was dit Het zal volgens mij een van de middelen ook een succesvol middel voor starters om kunnen zijn om de woningmarkt een impuls in te stappen. Daarnaast zullen de hypotheek­ te geven. Maar verkopers kunnen dit voordeel banken zeker wat toeschietelijker moeten zijn ook gaan “inpikken” door bijvoorbeeld de bij het beschikbaar stellen van hypothecaire verkoopprijzen te verhogen. Of ze zijn minder geldleningen aan starters. In de praktijk merk genegen iets aan de vraagprijs te doen bij ik de laatste paar jaar dat dit een stuk moei­ kooponderhandelingen omdat ze zeggen/ lijker gaat door de zwaardere eisen die banken denken: “Je hebt al 4 procent korting gekregen stellen. Is dat nodig geweest? Er zijn zeker van de overheid.” Wat volgens mij moet gebeu­ mensen in de problemen gekomen door het te ren, is dat er meer stimulans moet komen voor gemakkelijk krijgen van fi nancieringen, maar starters om een huis te kunnen kopen. Als de dat er nu dramatisch meer executieveilingen onderkant van de woningmarkt weer aantrekt, zijn geweest, kun je volgens mij niet zeggen. werkt dat ook door naar het middensegment Ook de Nationale Hypotheek Garantie kan bij Rien Meppelink, en de hogere regionen van de woningmarkt. die fi nancieringen voor starters een belang­ notaris bij Loyens & Loeff Middelen daarvoor zijn, naast de verlaging rijke stimulans zijn. Mijn conclusie is dus: van de overdrachtsbelasting, starters helpen wil je de woningmarkt weer goed op gang met de startersleningen (eerste drie jaren geen brengen, richt je op starters!’

‘De verlaging is goed nieuws voor de koper het Internationaal Monetair Fonds pleiten en zal de woningmarkt op korte termijn voor een (geleidelijke) afschaffing van de stimuleren. Het probleem is dat de woning­ hypotheekrenteaftrek. In ruil voor de afschaf­ markt ook vóór de kredietcrisis uit balans was. fi ngen kan een lager tarief voor de inkomsten­ Het begint met de starters op de woningmarkt: belasting worden ingevoerd, hiervan zal als deze moeilijk een woning kunnen kopen, iedereen profiteren. De aanpassing zal zal de doorstroom naar duurdere woningen wellicht voor de korte termijn een schokgolf ook stil komen te liggen. Het huidige systeem in de woningmarkt veroorzaken, maar voor zorgt dan ook voor een duurzame verstoring de langere termijn zullen de wijzigingen die van de woningmarkt. Net als veel economen ik hiervoor heb genoemd heilzaam zijn. Maar meen ik dat een verandering van het (fi scale) als de huizenprijzen dalen, betekent dit dat stelsel nodig is: afschaffi ng van de hypotheek­ de starters een grotere kans hebben om een renteaftrek, de afl ossingsvrije hypotheek, het woning te kunnen kopen, hetgeen de door­ huurwaardeforfait, de huurtoeslag, de over­ stroom weer op gang zal brengen. Mijn drachtsbelasting, en het aanpakken van “scheef conclusie: verlaging van de overdrachts­ Martijn Tolsma, wonen” in de huursector. Ook instanties zoals belasting is een goed begin, nu doorpakken!’ notaris bij Novitas Notariaat

12 Notariaat Magazine editie 7-8 | juli-augustus 2011 ‘De tijdelijke verlaging van de overdrachts­ werkt het idee dat je bij aankoop van een belasting is een krachtige stimulans om de huis per defi nitie ruim 6 procent meer moet woningmarkt vlot te trekken. In de eerste betalen dan het daadwerkelijk waard was, plaats is sprake van ruim een miljard euro ronduit verlammend. De koper was bang lastenverlichting rondom het transactie­ opgezadeld te worden met een achterstand moment. Daarnaast – en misschien wel die hij nooit zou kunnen inlopen. Juist die – belangrijker – vormt het een fl inke oppepper psychologisch zo belangrijke – overinvestering in termen van vertrouwen. De woningmarkt wordt door de verlaging fors ingeperkt. is geruime tijd onderwerp geweest van nega­ Daardoor vormt deze kabinetsmaatregel een tieve berichtgeving. Het vertrouwen van de veel krachtiger impuls dan bijvoorbeeld een consument werd voortdurend ondermijnd daling van de gemiddelde woningprijs met door verschillende goed bedoelde, maar 4 procent. Natuurlijk is de verlaging geen ongecoördineerde maatregelen in bijvoor­ tovermiddel. Het blijft afwachten hoe groot Kees Vlaanderen, beeld de sfeer van hypothecaire fi nanciering het uiteindelijke effect zal zijn, maar de eerste senior beleidsadviseur Nederlandse en tal van ongefundeerde en slecht getimede voortekenen zijn positief.’ Vereniging van Makelaars proefballonnetjes. Tegen die achtergrond

‘Kopen is niet alleen economie, maar ook richtingen en lange wachttijden in de huur­ psychologie. Het is een kwestie van kunnen sector. Om die bij de bron aan te pakken, is maar ook willen kopen. Het consumentenver­ het noodzakelijk dat al het overheidsbeleid op trouwen op de woningmarkt maakt door de de woningmarkt kritisch wordt beoordeeld. lagere overdrachtsbelasting een grote sprong Een integrale hervorming van de woning­ voorwaarts. De Eigen Huis Marktindicator markt; van ruimtelijke ordening tot kruis­ stijgt in juli van 57 naar 62 punten: de hoogste subsidies in de bouw, van gemeentelijke stijging ooit. Meer mensen hebben er ver­ grondpolitiek tot de H­woorden: huurprijs­ trouwen in om nu een eerste of volgend eigen regulering, huursubsidie en hypotheekrente­ huis te kopen. Maar tussen het voornemen en aftrek. De belastingverlaging zal onmisken­ de ondertekening bij de notaris ligt een lange baar effect hebben, maar lost de structurele touretappe met hindernissen. Wat de belas­ problemen niet op. Het is een duwtje in de tingmaatregel precies oplevert, weten we pas rug, maar niet voldoende om de “berg van over enkele maanden als makelaars met verse de eerste categorie” te nemen. Want daarvan cijfers komen. Is deze maatregel voldoende? vertoont de woningmarkt inmiddels veel Hans André de la Porte, Ja, het is heel belangrijk dat de woningmarkt kenmerken. Consumenten moeten het ver­ woordvoerder Vereniging Eigen Huis een duw in de goede richting krijgt om de trouwen terugkrijgen dat het kopen van een vertrouwenscrisis te doorbreken. Maar om de huis veilig en verantwoord is en niet wordt structurele problemen op te lossen, is meer ontsierd door “valpartijen die worden veroor­ nodig. Woningaanbod dat nauwelijks reageert zaakt door onverwachte manoeuvres van de op de vraag, gebrek aan doorstroming in alle tourleider”.’

‘Ik sta positief tegenover de recente tijdelijke te schaden. De NVB en haar leden staan van verlaging van de overdrachtsbelasting. harte achter deze code die mensen zekerheid Volgens mij wordt hiermee een belangrijke biedt over de voorwaarden van hypotheek­ stimulans gegeven aan de woningmarkt. verstrekking. Dat ontslaat alle partijen die De (gedeeltelijke) fi nanciering hiervan met bij de woningmarkt betrokken zijn echter een structureel in te voeren bankenbelasting niet van de verantwoordelijkheid na te denken wijs ik echter van de hand. Ik verwacht dat over de toekomstige mogelijkheden om de de gekozen fi nancieringswijze de gunstige woningmarkt te versterken, onder andere door effecten op de woningmarkt weer teniet zal de keuze in hypotheekvormen. Ik roep het doen. Elke euro die aan bankbelasting wordt kabinet op het gesprek over de woningmarkt besteed, kan niet uitgegeven worden aan met alle betrokken partijen aan te gaan en kredieten voor bedrijven of hypotheken voor samen perspectief te bieden op weg naar mensen. De maatregel bijt zichzelf dus in een sterke woningmarkt. Een markt die zich Edward Feitsma, de staart. Vanaf 1 augustus gaat de nieuwe kenmerkt door stabiele huizenprijzen en hoofd Toezicht en Consumenten- Gedragscode Hypothecaire Financieringen voldoende mogelijkheden voor mensen om zaken bij de Nederlandse in die consumenten beter beschermt tegen te verhuizen als zij dit willen.’ Vereniging van Banken (NVB) overkreditering zonder de woningmarkt

7-8 | 2011 13 Notaris in de multiculturele wijk

De Turkse klant wordt gefeliciteerd met ‘hayırlı olsun’

De notaris beweegt mee met zijn klantenkring. Dat geldt ook voor de notarispraktijk Zuidplein ook in de lift te krijgen. Ook daar in de multiculturele omgeving. Er zijn taalbarrières en misverstanden. Maar de notaris is de situatie beter dan tien jaar geleden, maar kan ook zomaar een uitnodiging krijgen voor een Turkse bruiloft. de grootstedelijke problemen zijn er nog fors. Het Zuidplein is het hart van Rotterdam­Zuid, TEKST Peter Louwerse | FOTO Reinier Gerritsen De taal kan barrières opwerpen. Alle mede­ het stadsdeel waarover de commissie­Deetman­ werkers van Fokkema Linssen Notarissen Mans dit voorjaar de noodklok luidde. De urkse klanten worden er gefeliciteerd letten daarom extra op of de cliënt het ‘Linker Maasoever’ die vroeger vooral bekend met een welgemeend ‘hayırlı olsun!’. Nederlands beheerst. Zo niet, dan moet er was door Feyenoord, De Kuip en Ahoy, staat En een overdracht aan Portugezen een onafhankelijke tolk komen. Op kosten nu bovenaan de verkeerde lijstjes: de mensen en Kaapverdianen wordt bezegeld van de klant, die dat niet altijd leuk vindt. zitten vaak zonder werk, zijn laag opgeleid, metT ‘Parabéns’. De notarissen Astrid Fokkema Door de omgang met Turkse cliënten heeft het wonen in slechte huizen en kampen met taal­ en Erik Linssen hebben hun bedrijfsvoering kantoor interculturele voelhorens ontwikkeld. achterstand. aangepast aan de allochtone klanten uit ‘Tijdens de ramadan zullen we islamitische Notaris Michiel van Ravesteyn merkt dat laatste de omgeving van hun praktijk. ‘De cliënten cliënten geen koffi e aanbieden.’ De klanten­ dagelijks. De notaris van Van Ravesteyn en Van stellen dat zeer op prijs’, vertelt Fokkema. kring merkt dat op en waardeert het. Erik der Wee aan het Zuidplein zegt: ‘Veel van mijn ‘Dat wij af een toe een woordje in hun taal Linssen werd onlangs nog uitgenodigd voor cliënten zijn de Nederlandse taal niet machtig. spreken, wordt zeer gewaardeerd.’ een Turkse bruiloft. ‘Hoe dat was? Hartstikke Ze moeten wel weten wat ze ondertekenen; gezellig. Heel veel zoetigheid. Heel veel ik heb als notaris een informatieplicht.’ inTerculTurele voelhorens mensen.’ En Linssen moest als notabele Daarnaast pakt hij frequent het straatnamen­ Het kantoor van Fokkema Linssen staat aan de vooraan zitten. boek van Rotterdam erbij om de koper uit statige Heemraadssingel in Rotterdam­West. Astrid Fokkema ziet veel voordelen van de te leggen waar de straatnaam vandaan komt, Een substantieel deel van de clientèle komt uit ligging van het kantoor. ‘Vergeleken met tien waar het huis staat en hoe de wijk heet, om de multiculturele wijken in de omgeving. ‘Veel jaar geleden is deze wijk enorm verbeterd’, een Rotterdamgevoel mee te geven. Turkse ondernemers komen hier om bv’s op te stelt ze. ‘Huizen worden opgeknapt, er komen Als hij het gevoel heeft dat de koper nauwelijks richten’, verklaart Astrid Fokkema. ‘We werken jonge starters en studenten in de wijk wonen. beseft wat er allemaal in die dikke papieren ook voor de woningcorporaties.’ Dat laatste Ook duurdere projecten trekken kopers aan.’ staat, vraagt hij: ‘U weet dat u een huis koopt, houdt in dat Fokkema Linssen Notarissen veel De criminaliteit daalde, de levendigheid en geen auto?’ Bizarre vraag misschien, maar transacties voor Maatschappelijk Verantwoord keerde terug. ‘Ik kan nu ’s avonds weer met Van Ravesteyn stelt hem met enige regelmaat. Eigendom (MVE) en Maatschappelijk een veilig gevoel naar mijn auto lopen.’ ‘Voor de zekerheid. Soms lacht de cliënt maar Gebonden Eigendom (MGE) begeleiden. Een een beetje.’ Die lach moet maskeren dat de groot aantal kopers is allochtoon. Daarom is verkeerde lijsTjes koper inderdaad niet weet dat hij straks zijn de introductietekst op de site van het notaris­ Twee kilometer zuidelijker probeert de ge­ handtekening zet onder de overdrachtsakte kantoor in het Turks en Arabisch vertaald. meente Rotterdam het gebied rondom het voor een huis.

14 Notariaat Magazine editie 7-8 | juli-augustus 2011 ORGANISATIE & MANAGEMENT

De taal kan barrières opwerpen

De Turkse klant wordt gefeliciteerd met ‘hayırlı olsun’ ZWarT op WiT wie hij te maken heeft. Zo’n kerkgenootschap prijsstelling ook klanten van ver buiten Het kantoor aan het Zuidplein heeft veel heeft statuten nodig en moet zijn ingeschreven Rotterdam aantrekt, is mooi meegenomen, Turken en Marokkanen als klant. Sinds enkele bij de Kamer van Koophandel.’ vindt Van Ravesteyn die zijn ranking op jaren bevolken ook steeds meer Pakistanen, In ‘luxe’ diensten als samenlevingscontracten degoedkoopstenotaris.nl daarom altijd goed Chinezen en Oost­Europeanen als Polen, en huwelijkse voorwaarden zijn de allochtone in de peiling houdt. Maar op rekening kopen, is Bulgaren en Roemenen Rotterdam­Zuid. klanten nauwelijks geïnteresseerd. ‘Samen­ verleden tijd bij het kantoor aan het Zuidplein. Zo goed en zo kwaad als het kan, probeert wonen en huwelijkse voorwaarden zijn niet Iedereen pint of betaalt contant. ‘Met reke­ de notaris deze groepen uit te leggen wat de populair in deze kringen’, zegt Erik Linssen. ningen sturen hebben wij slechte ervaringen. akten behelzen. ‘Ik probeer dat in “gewone Ook voor het opstellen van testamenten loopt Een deurwaarder inhuren om een rekening mensentaal” te doen. Ik begin niet met deze groep niet warm. ‘Bij de aankoop van van een paar honderd euro te innen, dat juridisch dit en dat. Ik vertel bijvoorbeeld wat een woning blijf ik er maar op hameren dat schiet niet op.’ Veel allochtone klanten willen ze maandelijks kwijt zijn aan het huis. En als het verstandig is om een testament te laten afdingen. ‘Dat zit in hun cultuur. Het is een het in het Nederlands niet gaat, dan probeer ik maken’, vertelt Fokkema. ‘Niet alleen om hele kunst om daar niet op in te gaan.’ het in het Engels, Frans of Duits.’ Lukt dat ook problemen bij de verdeling van de nalaten­ niet, dan schakelt hij een beëdigde tolk in. Een schap te voorkomen, maar ook om voogdij vreeMde verrassingen enkele keer weet de allochtone man heel goed en bewind te regelen. Maar meestal is het aan Van een andere orde is de huizenmarkt. Daar waar het om draait, maar zijn vrouw niet. dovemansoren gericht. Men zegt dat men het heeft de notaris veelal te maken met professio­ ‘Vrouwen zijn in sommige culturen onderge­ in de familie regelt.’ nele partijen. Dan kan hij louche handelaren schikt. Maar de echtgenoten kopen wel samen binnenkrijgen die nietsvermoedende klanten een huis. Ze moeten samen tekenen, met name hechTe faMiliebanden een ondeugdelijk huis in de maag willen bij de hypotheek.’ Woont de vrouw nog in Hechte familiebanden zijn een bekend splitsen. Van Ravesteyn: ‘Klanten gaan in goed Turkije, dan is dat een extra complicatie, want kenmerk van allochtone gemeenschappen. vertrouwen af op het verhaal van de handelaar ook dan is de toestemming vereist. Dan krijgt Veel inniger dan bij ons, heeft Erik Linssen of de bemiddelaar. Om problemen te voor­ de klant het advies om via een gelegaliseerd gemerkt. ‘Als er geld nodig is, legt de familie komen, vraag ik altijd aan de koper of deze document van een Turkse notaris de instem­ het bij elkaar. Pa en ma, neef en nicht, iedereen het huis heeft bekeken. Is het leeg? Is het ming van de vrouw zwart op wit te krijgen. wordt erbij gehaald. Maar het geld komt er.’ toegankelijk? Hoe staat het met Eneco? Heeft Ook Michiel Van Ravesteyn ziet die solidariteit de koper de sleutels? Als de woning dichtbij doveMansoren binnen families. ‘Voor begrafenissen is er is en ik de zaak niet vertrouw, ga ik een kijkje Een notaris in een ‘gekleurde’ wijk krijgt heel altijd wel geld’, weet hij. ‘Ook al zijn dat dure nemen. Dan kom je soms voor vreemde verras­ andere zaken op zijn bordje dan de collega plechtigheden met vervoer naar buitenland en singen te staan. Bij een woning hier in de in een witte omgeving. Van Ravesteyn wordt veel rituelen. Ik heb weleens een Surinaamse buurt waren alle deuren verwijderd. Ik heb nogal eens benaderd door Afrikanen die kerk­ begrafenis meegemaakt die twintigduizend de verkoper, een handelaar die vaak in het genootschappen oprichten. ‘Van die Pinkster­ gulden kostte. Men legde botje bij botje, en nieuws kwam, gebeld. Hij had die deuren gemeente­achtige groepen met veel zingen het geld kwam er.’ nodig gehad voor een ander huis. In dat geval en klappen, stel ik me zo voor. Die huren een Van Ravesteyn heeft zijn tarieven aangepast passeerde ik de akte pas toen die deuren weer zaaltje en de verhuurder wil graag weten met aan de draagkracht van de klanten. Dat die terug waren.’

7-8 | 2011 15 Alternatieve geschillenbeslechting

E-Court, een stichting voor alternatieve geschillenbeslechting, voorziet in een procedure om een bindend advies ten uitvoer te leggen via een notariële akte. De meningen zijn verdeeld over de rechtsgeldigheid daarvan. Inmiddels lijkt e-Court de kant van arbitrage op te gaan, waarmee de rol van de notaris verdwijnt. Zijn er andere mogelijkheden? E-Court en de rol van de notaris

TEKST Henriette van Wermeskerken | beeld Roel Ottow

taatssecretaris Teeven van Veiligheid en Arbitrage is wel voorzien van wettelijke waar­ brengt mee dat hij geen stukken in het rechts­ Justitie antwoordt op 23 juni op Kamer­ borgen en van een regeling voor de verkrijging verkeer brengt waarvan de rechtsgeldigheid vragen over de stichting e-Court, die van een executoriale titel, zo schrijft de staats­ of de waarde in het rechtsverkeer onzeker is. alternatieve geschillenbeslechting secretaris. aanbiedt.S Teeven heeft twee bezwaren tegen Belehrungspflicht de procedure van e-Court. Ten eerste het feit Waarschuwing Madeleine Hillen van het Notarieel Juridisch dat e-Court zich baseert op de regeling van In februari gaf de Koninklijke Notariële Bureau van de KNB: ‘Probleem is dat het bij bindend advies, dat executoriale kracht moet Beroepsorganisatie (KNB) commentaar op de e-Court gaat om een proces-verbaalakte, en krijgen door een notariële akte. Het tweede rol van de notaris bij e-Court en signaleerde die kan volgens de heersende leer niet geëxe­ bezwaar van de staatssecretaris: e-Court vindt vergelijkbare bezwaren als de staatssecretaris cuteerd worden. In een proces-verbaalakte het genoeg als partijen vooraf instemmen met in juni. Naar aanleiding van die brief waar­ constateert de notaris dat iets gebeurt of dat hun wens de beslissing in een notariële akte schuwt de KNB op 1 juli voor de afgifte van iemand iets zegt. Daarmee staan die gebeurte­ vast te laten leggen, bijvoorbeeld via algemene grossen van uitspraken van e-Court. De KNB nissen of de inhoud van die verklaringen nog voorwaarden die verwijzen naar het proces­ vraagt zich af in hoeverre de notaris een zin­ niet vast. Als partijen meetekenen, wordt de reglement van e-Court. En dat verdraagt zich volle rol kan spelen bij het opstellen van proces-verbaalakte in zoverre een partijakte, niet met de wettelijke rol van de notaris. Die de proces-verbaalakte. Aan de afgifte van en dat verandert de situatie. Een partijakte kan moet de wil van partijen kunnen vaststellen, een grosse van een notariële akte moet een wél worden geëxecuteerd, maar bij zo’n akte partijen informeren over de rechtsgevolgen ­beoordeling voorafgaan of dat wat in de akte heeft de notaris een grotere rol. Wij vinden dat (Belehrungspflicht) en voorkomen dat een is neergelegd voldoende rechtvaardiging is de notaris partijen moet kunnen identificeren van de partijen misbruik maakt van feitelijk voor de afgifte van een grosse daarvan. Want en de wil van partijen moet kunnen controleren. overwicht. Een oplossing kan zijn dat e-Court de taak van de notaris in het rechtsverkeer en Hij moet aan zijn Belehrungspflicht voldoen.’ overgaat van bindend advies op arbitrage. diens daarmee samenhangende zorgplicht Daarvoor is contact met partijen nodig,

16 Notariaat Magazine editie 7-8 | juli-augustus 2011 WET- EN REGELGEVING

notariële akte. Henriëtte Nakad, bestuurslid probleem omdat bedrijven vrijwillig aan de en oprichter van e­Court, laat weten op dit uitspraken voldoen. Want ze hebben daarbij moment geen commentaar te geven of vragen zelf belang: het vertrouwen van de consument, te beantwoorden. hun goede naam. Dat vrijwillige nakomen ligt bij e­Court niet voor de hand omdat het daar – Zinvolle rol volgens e­Court – gaat om door consumenten Aan Hillen de vraag: hoe kan de notaris een onbetaalde rekeningen.’ zinvolle rol vervullen bij alternatieve geschil­ De vraag is dan in hoeverre het concept nog lenbeslechting? ‘Bij een door een derde werkt als de wil van partijen, met name de gegeven bindend advies, is een rol voor de consument die een overeenkomst met een notaris denkbaar in die zin dat hij als toezicht­ groot bedrijf heeft, uitdrukkelijker aan bod houder controleert of alles volgens de tussen komt. Hoeveel consumenten accepteren partijen overeengekomen spelregels gaat. algemene voorwaarden niet zonder daarbij Daarbij moet de notaris zichzelf de vraag stil te staan? De keuze voor een ander forum stellen of hij zijn rol kan waarmaken: overziet dan de overheidsrechter staat niet voor niets hij de spelregels en kan hij vaststellen dat ze op de zwarte lijst. Los hiervan zullen de kosten worden nageleefd? Het neerleggen van een van de procedure oplopen als de notaris een bindend advies in een notariële akte – mits dat werkelijke toegevoegde waarde heeft, want gebeurt in de vorm van een partijakte – levert dat kost tijd. dan een executoriale titel op.’ Op de vraag of de notaris niet zelf bindend advies kan leveren, antwoordt Hillen: ‘Nou, ik zie meer een rol voor de notaris als bemiddelaar die een geschil tussen partijen eventueel per telefoon of per e­mail, maar oplost. De door partijen gevonden oplossing ingenieuZe onTWikkeling daarin voorziet de procedure bij e­Court niet. kan dan worden neergelegd in een vast­ Toon van Mierlo, partner bij Nauta Dutilh Althans, de procedure in het reglement zoals stellingsovereenkomst. Zo’n rol is de notaris en hoogleraar Burgerlijk Recht en Burgerlijk dat tot 1 juli op de site van e­Court stond, en op het lijf geschreven: hij is onafhankelijk Procesrecht aan de Erasmus Universiteit waarin deze uitmondde in een bindend advies. en onpartijdig. Het moet dan natuurlijk wel Rotterdam, kan zich in het geheel niet vinden Inmiddels lijkt de stichting het advies van de gaan om rechtsgebieden waar hij verstand in de bezwaren van de KNB. ‘Ik vind e­Court staatssecretaris ter harte te hebben genomen, van heeft, zoals huwelijksvermogensrecht een van de meest ingenieuze ontwikkelingen want nu staat arbitrage als eerste procedure of onroerendgoedrecht.’ in het burgerlijk procesrecht. De brief van genoemd (deel 1 van het procesreglement) en de staatssecretaris in antwoord op de Kamer­ daarna pas, in deel 2, de regeling van artikel ZWarTe lijsT vragen stelt teleur; het lijkt een beetje op 7:900 Burgerlijk Wetboek (BW), het bindend E­Court is opgezet met de gedachte dat de bescherming van de rechterlijke macht. advies. Is of wordt e­Court (hoofdzakelijk) een gewone rechtspraak te langzaam, te duur en De waarborgen die in de e­Courtbenadering instituut voor arbitrage, dan heeft de notaris onvoorspelbaar is. ‘Er is een verschil tussen zijn ingebouwd, zijn vergelijkbaar met de geen rol meer, want een arbitraal vonnis wordt e­Court en andere instanties voor alternatieve waarborgen bij arbitrage. De vrijwilligheid ten uitvoer gelegd via de gewone rechter door geschillenbeslechting’, zegt Hillen. ‘Bij andere van partijen wordt naar mijn mening goed middel van een eenvoudige procedure tot consumentengeschillencommissies is de niet­ afgekaart in het voortraject van e­Court. tenuitvoerlegging (exequatur) en niet via een executeerbaarheid van de uitspraken geen Natuurlijk kan het ook via arbitrage, maar dat heeft tot gevolg dat de verliezende partij meer kosten kwijt is en aangezien het vaak ‘De notaris moet partijen kunnen identificeren om consumentengeschillen gaat, is het de en hun wil kunnen controleren’ vraag of dat wenselijk is.’

7-8 | 2011 17 Sdu Commentaar Wet bescherming persoonsgegevens Een unieke combinatie van een boek en online uitgave

Sdu Commentaar Wet bescherming persoons gegevens is een multimediale uitgave die de Wet bescherming persoonsgegevens artikelsgewijs becommentarieert. Per artikel vindt u jurisprudentie, de wetsgeschiedenis en relevante literatuurverwijzingen. Het commentaar wordt naar aanleiding van recente ontwikkelingen bijgewerkt en online gepubliceerd, inclusief brondocumenten. Zo bent u altijd verzekerd van actueel commentaar. Via hyperlinks klikt u direct door naar de achterliggende teksten. Eenmaal per jaar verschijnt een nieuwe boekeditie. Sdu Commentaar Wet bescherming persoonsgegevens sluit naadloos aan bij de praktijk.

www.sducommentaarwbp.nl

Sdu Commentaar - altijd het laatste woord. Olav Dierckxsens (oud­ notaris te Kaatsheuvel): ‘Ik heb deze gravure in de jaren tachtig gekocht via de broer van mijn buurman die kunsthandelaar was. Hij handelde veel in van die getekende stadsplatte­ gronden en was ook “iets notarieels” tegengekomen. Ik was er meteen weg van. David Wilkie heeft de gravure in 1820 gemaakt voor Koning Max Joseph van Beieren. Het heet “Reading the will” en is gebaseerd op een scene uit de roman Guy Mannering van Walter Scott. Ik vind vooral de kleuren erg mooi en de gezichtsuitdruk­ kingen zijn goed getroffen. Je kunt de emoties van de gezichten afl ezen. De notaris die het testament voorleest, voldoet overigens volledig aan het cliché. Wie er nog meer over wil weten, verwijs ik naar een artikel in het WPNR in 2003 (nr. 6516). De gravure hing vroeger in mijn werkkamer. Cliënten keken er altijd naar. Een mooie gelegenheid voor mij om ze erop te wijzen het allemaal goed te regelen. Toen ik stopte, heb ik het cadeau gedaan aan mijn dochter die nu kandidaat­ notaris is in Den Haag.’

Hebt u ook een beeld, 2011 7-8 | 2011 schilderij of ander bijzonder voorwerp dat te maken heeft met het notariaat, mail dan 19

naar [email protected]. MENS PRAKTIJK

Horizontaal Toezicht De Belastingdienst wil het toch leuker maken

In het oosten van het land werken drie notariskantoren samen met de belasting- zijn de raakvlakken geïnventariseerd door dienst op basis van vertrouwen. De belastingdienst gaat ervan uit dat een aangifte eens grondig in elkaars keuken te snuffelen. afkomstig van één van deze kantoren klopt, omdat lastige kwesties vooraf worden Voor beide partijen een leerzaam proces, besproken zodat achteraf minder gecontroleerd hoeft te worden. De nieuwe denkt deelnemend notaris Cees Doppenberg werkwijze bespaart tijd, de klant weet eerder waar hij aan toe is, en de notaris uit Doetinchem. ‘We merkten al snel dat er kan een betere service bieden. echt een cultuuromslag nodig was. Beide partijen wantrouwden elkaar. De Belasting­ TEKST Tatiana Scheltema | bEELD Truus van Gog te krijgen, zodat we aangiftes sneller kunnen dienst wil iets van je, maar wat brengt het jou? laten doorlopen’, zegt plaatsvervangend Maar door met elkaar in gesprek te komen, elasting betalen is zo erg nog niet. directeur Frits Brentjens van de Belasting­ elkaars procedures te leren kennen, kom je Om een functionerende rechtstaat dienst Oost te Doetinchem. ‘Zo kunnen we erachter hoe de hazen lopen. Je moet er wel draaiende te houden is dat nu een­ eerder uitspraak doen voor de klant. Andere voor openstaan dat anderen ook in jóuw maal nodig en van dat hogere belang doelen zijn het realiseren van een lasten­ keuken kijken. Zo hebben we ons kwaliteits­ isB de gemiddelde burger goed doordrongen, verlichting bij het bedrijfsleven, en om eerder handboek waarin onze procedures staan zo constateerde de Wetenschappelijke Raad inzicht te krijgen in de fi scale punten waar ­ beschreven, met elkaar uitgewisseld. En voor het Regeringsbeleid al in 2002. Wél over we wel met elkaar in gesprek moeten.’ dan zie je toch dat er vertrouwen ontstaat.’ ergerlijk is de manier waarop die burgerplicht De nieuwe werkwijze wordt landelijk gefa­ Ook bij de Belastingdienst moest een belang­ wordt afgedwongen: burgers en bedrijven seerd per branche ingevoerd. Eerder al maakte rijke knop om, merkte Ferdi Glandrup van worden als potentiële fraudeur bejegend de Belastingdienst afspraken met accountants Kienhuis Hoving. ‘In de werkgroepen zaten door een logge, paternalistische organisatie en belastingadviseurs. Sinds 2009 zijn er mensen van de Belastingdienst die dachten: met lange doorlooptijden, en waarbij je van gesprekken over samenwerking met het “Wij bepalen het hier, en jij hebt je als lid tevoren nooit helemaal zeker weet waar je notariaat en op 1 september 2010 sloot de van de werkgroep maar naar ons te schikken.” aan toe bent. Belastingdienst Oost een samenwerkings­ Wij hebben toen gezegd: “Dat doen wij dus overeenkomst met drie notariskantoren: niet, zo heeft het geen zin.” Toen heeft de nieuWe WerkWijZe Kienhuis Hoving (Enschede), Van Weeghel regiegroep echt moeten ingrijpen.’ Dat weet de Belastingdienst sinds een paar Doppenberg Kamps Notarissen (Doetinchem) jaar óók. Reden om het roer drastisch om te en IJzerman Notarissen (Rijssen). Belasting­ ToeTs gooien en in gesprek te gaan met klanten en aangiftes die door één van deze kantoren Glandrup, Doppenberg en IJzerman vormden ketenpartners. Sinds 2005 hanteert de dienst worden ingediend, vallen onder het convenant samen met projectleider Leonie Frowijn en het begrip ‘Horizontaal Toezicht’, een manier en gaan niet meer automatisch door de molen. Frits Brentjens van de Belastingdienst Oost de van toezicht houden op basis van vertrouwen regiegroep. Doppenberg: ‘Leonie Frowijn heeft waarbij de Belastingdienst niet langer elke aan ­ culTuuroMslag een plan van aanpak geschreven en vervolgens gifte tot achter de komma controleert, maar Het convenant ziet op drie deelgebieden: hebben we een protocol afgesproken voor ervan uitgaat dat de aangeleverde stukken erf­ en schenkbelasting, overdrachts­ en zaken die binnen het convenant vallen. Zo juist zijn (zie kader). omzetbelasting, en de oprichting van stich­ is gekeken welke toetsingsmomenten er ‘De doelstelling is om onze werkprocessen tingen en verenigingen. In een drietal werk­ eigenlijk in een aangifte zitten, zodat bij de door samenwerking beter op elkaar afgestemd groepen, aangestuurd door een regiegroep, Belastingdienst ook het vertrouwen kwam dat

20 Notariaat Magazine editie 7-8 | juli-augustus 2011 ‘Je moet er wel voor openstaan dat anderen ook in jóuw keuken kijken’

wat wij binnen dit protocol aanbieden de ‘bouwterrein’, waardoor de levering is belast dat het binnen een paar jaar weleens een toets der kritiek kan doorstaan. Ook is afgespro­ met btw en de verkrijging vrij is van over­ probleem zou kunnen worden als je géén ken dat de Belastingdienst op enig moment drachtsbelasting – red.]. Daar hebben we nu convenant hebt.’ een peiling kan doen om te kijken of wij ons op korte termijn, via korte lijnen, duidelijk­ aan de afspraken houden. Maar ze controleert heid over. En de cliënt weet: als we het zo doen, dus niet meer elke aangifte afzonderlijk.’ heb ik geen “last” meer van de Belastingdienst. Door van tevoren af te spreken hoe de Belas­ Want het is al akkoord bevonden.’ tingdienst bepaalde zaken zal waarderen, Afstemming vooraf zal in veel, maar niet alle WaT is horiZonTaal ToeZichT? worden problemen naar voren gehaald, zegt gevallen tot een gezamenlijk standpunt leiden. De term ‘Horizontaal Toezicht’ werd geïntro­ GertJan IJzerman van IJzerman Notarissen uit ‘Een prettige bijkomstigheid is dat we nu duceerd door (CDA), staatssecre­ Rijssen. ‘Voorheen kreeg je bij de oprichting al merken dat er minder beroepszaken zijn. taris van Financiën tijdens Balkenende II van een stichting of vereniging pas achteraf Maar het kan ook gebeuren dat we er samen (2003­2006). Door het innen van belasting duidelijkheid over de uiteindelijke belasting­ niet uitkomen’, zegt Frits Brentjens van de tot een gezamenlijk doel te maken, daarover plicht. We richtten op en pas veel later ging Belastingdienst. ‘Dat we een samenwerkings­ afspraken te maken, en op elkaars expertise een inspecteur met dat dossier aan de slag. overeenkomst hebben over Horizontaal te vertrouwen, wordt de kwaliteit van het En ook de klant bekommerde zich in de Toezicht wil niet zeggen dat we altijd tot administratieve proces verbeterd. Dat is de oprichtingsfase doorgaans niet om de fi scale hetzelfde inzicht zullen komen. We agree to gedachte. In de praktijk werkt het als volgt: consequenties. Nu lopen we al tijdens de disagree. In dat geval vallen we terug op de de Belastingdienst en de notaris spreken oprichting een vragenlijst na om vast te stellen normale gang van zaken en kun je eventueel van tevoren af hoe bepaalde situaties zullen of de stichting of vereniging bijvoorbeeld btw­ een beroepsprocedure starten. Dat valt dan worden gewaardeerd, en welke informatie plichtig is of juist niet. Daarvan maken we niet meer onder het convenant.’ daarvoor overlegd moet worden. De notaris notities, die we doorsturen naar de Belasting­ stuurt deze informatie op. De inspecteur dienst, die daardoor eerder uitsluitsel kan keurMerk verwerkt de aangifte vanuit het gegeven geven over de fi scale verplichtingen van de Tot nog toe zijn ‘enkele tientallen’ aangiften dat de onderliggende informatie ook klopt. stichting of vereniging.’ op de nieuwe manier behandeld. De klanten De klant krijgt de vooraf overeengekomen zijn zeer tevreden over de nieuwe dienstverle­ aangifte in de bus, en komt dus niet voor Agree tO DisAgree ning merken de deelnemende notarissen. verrassingen te staan. De meerwaarde van Horizontaal Toezicht IJzerman: ‘Ze worden zich beter bewust van De samenwerking biedt vooral voordelen: wordt vooral duidelijk bij zaken waarbij je wat ze kunnen verwachten en ervaren dat sneller duidelijkheid over fi scale consequen­ vooraf niet weet hoe de Belastingdienst ze als meerwaarde van de service die je biedt.’ ties bij zowel Belastingdienst, notariaat als zal waarderen, zegt Ferdi Glandrup. ‘Valt een Ook in andere branches wordt een convenant cliënt, administratieve lastenverlichting, en bepaalde activiteit onder de overdrachtsbelas­ met de Belastingdienst als keurmerk ervaren. betere dienstverlening: naar de klant door ting of de btw, of misschien wel allebei? Dat Bij belastingadviseurs signaleert de dienst al kortere lijnen met de Belastingdienst, naar speelt met name ook als gevolg van het Don een ‘waterscheiding’ tussen hen die al wel een de notaris door regelmatig fiscaal­technisch Bosco­arrest [Door dit arrest van het Europese convenant hebben, en degenen zonder, aldus overleg vooraf. Hof van Justitie (19 november 2009, C­461/08) Brentjens. ‘We noemen geen namen. Maar we kan voor de btw eerder sprake zijn van een zien in de markt al wel het gevoel ontstaan

7-8 | 2011 21 Het gezicht van het Kadaster neemt afscheid

‘Onze traditionele functie komt onder druk te staan’

Wim Louwman vertrekt als hoofdbewaarder van het Kadaster. De rechtszekerheid is weer in goede handen, maar Louwman maakt zich zorgen over de toekomst. ‘Dit bestuur heeft weinig affiniteit met onze klassieke taak.’

TEKST Arnoud Veilbrief | FOTO’S Truus van Gog Stapje vooruit Louwman viel op bij zijn chefs en werd uit­ et zijn de laatste dagen. Na genodigd om aan een psychologische test 47 dienstjaren­­­ neemt Wim mee te doen, het ‘commiezenonderzoek’. Uit Louwman binnenkort afscheid de uitslag bleek dat het mulo-diploma geen als hoofdbewaarder­ van het juiste afspiegeling gaf van zijn capaciteiten. Kadaster.H Hij vertrekt naar Brussel, waar Hij maakte snel promotie en op zijn achten­ hij is gekozen tot voorzitter van de twintigste was hij chef van een afdeling bij European Landregisters Association. het Scheepsregister in Rotterdam. Een hele eer, dat wil hij best zeggen. Maar Louwman wilde verder en begon aan Voor generaties notarissen was de gemoede­ een rechtenstudie, die hij binnen vier jaar lijke Amsterdammer het gezicht van de afrondde. Toen hij zijn bul in ontvangst nam, ­organisatie waarmee men een haat-liefde­ was hij de eerste in zijn familie die gestudeerd verhouding heeft. Het notariaat klaagt over de had. ‘Toch een stapje vooruit’, zegt hij met enig hoge kosten die het Kadaster tegenwoordig in gevoel voor understatement. rekening brengt, maar van enige extravagantie Aanstellingen als bewaarder bij steeds grotere is op het hoofdkantoor in Apeldoorn geen vestigingen van het Kadaster volgden, met sprake. Louwmans kamer is sober ingericht als eindpunt sinds twaalf jaar de functie van en kijkt uit op een binnenplaats. Automaat­ hoofdbewaarder in Apeldoorn. En hij werd koffie wordt geserveerd in plastic bekertjes. voorzitter van de Vereniging van Bewaarders. Zo werd Louwman het gezicht van het Stofjassen Kadaster voor notarieel Nederland. Louwman, zoon van een timmerman, groeide Wat trok u zo aan in het werk bij het Kadaster? op in de Van Speijkstraat, in -West. ‘Dat ik er belandde was puur toeval, ik was een Dat was in de jaren vijftig een buurt van jongetje van zestien. Je moest wat, hè? Tot mijn geschoolde arbeiders en lagere middenklasse. militaire dienst deed ik het puur voor het geld.’ Doorleren na de middelbare school was er nog U had niet de timmermanshanden van niet gebruikelijk en dus zocht Louwman na de uw vader? mulo een kantoorbaan. Het werd het Kadaster. Lachend: ‘Nee!’ Daar was plaats voor een aspirant-schrijver. ‘De schrijvers stonden in lange stofjassen aan Zeurpieten hoge tafels’, vertelt Louwman over die tijd. Gaandeweg begon hij het werk leuk te vinden. ‘Daar werden de akten ingeschreven in de ‘Juridische vraagstukken boeien me. Met name boeken. Leggers, heetten die. Het gebeurde het goederenrecht, waar je als bewaarder mee allemaal met de hand.’ Hij moet er om lachen. te maken hebt, omdat het veel ruimte laat voor ‘Onvoorstelbaar nu.’ flexibiliteit. In tegenstelling tot procesrecht Een aspirant-schrijver mocht niet direct in het of fiscaal recht.’ register schrijven. ‘In het begin mocht ik alleen Kunt u een voorbeeld noemen? met potlood in het hulpregister schrijven. Dat ‘Er mankeert wel eens wat aan een akte. Soms werd door een superieur bekeken. Nadat dat is het zo erg dat het lijkt alsof de verkeerde een tijdje goed ging, mocht ik zelf met een pen persoon eigenaar is geworden. In zo’n geval in het hulpregister schrijven. En uiteindelijk zijn we vrij formalistisch en weigeren we de met een pen in het echte register.’ akte. Maar het komt ook voor dat er een paar

22 Notariaat Magazine editie 7-8 | juli-augustus 2011 STAKEHOLDERS

onbenullige foutjes in staan. Dan sturen kwaliteitscontroles toe leidden. Gelukkig heeft gevonden. En daarmee komt onze traditio­ we een verzoek tot verbetering in en kan de de wal uiteindelijk het schip gekeerd, maar nele functie onder druk te staan.’ notaris binnen vier dagen een aanvullende het heeft lang geduurd.’ Het notariaat vermoedt dat de forse tariefs- verklaring insturen. Kost niets en niemand Waarom vond u geen gehoor bij uw eigen verhogingen van de afgelopen jaren mede ziet er wat van. Zo dien je de rechtszekerheid, bestuur totdat er dingen echt misgingen? dienen om tekorten die ontstaan door andere waar ik voor betaald wordt, maar wel op een ‘In het huidige bestuur zit geen ex­bewaarder, activiteiten van het Kadaster, op te vangen. manier die ook voor het notariaat aangenaam er zit zelfs helemaal geen jurist in. Verhalen Dat vermoeden klopt dus? is. Ik heb altijd uitgedragen aan mijn collega’s: over registratiefouten waren voor hen een ‘Dat is inderdaad heel goed mogelijk. Ik moet we zijn geen formalisten. Probeer altijd te beetje een ver­van­hun­bedshow. Ze hebben wel zeggen dat er ook een automatiseringspro­ voorkomen dat we voor de rechter komen weinig affi niteit met de rechtszekerheidtaak ject loopt ten behoeve van het notariaat, maar te staan.’ van het Kadaster.’ dat is binnenkort af. Dus of die tariefsverhoging Het stoort hem een beetje dat het notariaat Hoe kan dat bij een organisatie die juist in daarna nog steeds verband houdt met gestegen die ‘souplesse als een recht is gaan zien’. het leven is geroepen om de rechtszekerheid kosten voor akteverwerking is onhelder. Een ‘Met name jongere notarissen klagen steeds te dienen? reden te meer voor een apart budget.’ als ze een aanvullend stuk moeten sturen. Ze ‘Dat weet ik niet. En ik vind het eerlijk gezegd Wat stelt u voor? vinden ons een stelletje zeurpieten en vergeten niet zo erg, zolang ik maar de middelen krijg ‘Ik vind dat er voor de juridische core business dat we eigenlijk heel coulant zijn.’ om voldoende kwaliteitscontroles uit te van de voorbereiding en inschrijving van Over fouten gesproken, het Kadaster is op dat voeren. En het bestuur heeft ook goede dingen notariële akten en voor de overige activiteiten vlak ook bepaald niet brandschoon. De rechts- gedaan. Toen het aantrad, was het Kadaster strikt gescheiden budgetten moeten zijn. Het zekerheid zou niet meer zo hoog in vaandel staan. een behoorlijk ingeslapen organisatie. Het gaat om verschillende belangen en daar horen Hij knikt. ‘Er waren een paar jaar geleden veel bestuur heeft daar verandering in gebracht gescheiden budgetten bij.’ klachten over verkeerde voorlichting door en onder meer de geautomatiseerde verwer­ onze medewerkers. Er werden te weinig kwali­ king van akten ingevoerd.’ gevaar teitscontroles uitgevoerd. Het is een paar keer Louwman ziet nog een gevaar voor de rechts­ gebeurd dat een hypotheek werd doorgehaald budgeTTen zekerheid opdoemen. Net nu hij weggaat, die nog open stond. Zoiets heeft vervelende Het Kadaster is een zelfstandig bestuursorgaan wordt de organisatie rond de hoofdbewaarder consequenties. Om dat te voorkomen hebben (ZBO). Het valt niet onder politieke verant­ opnieuw bekeken. Die geeft nu leiding aan we het “vier ogen­beleid” weer ingevoerd. woordelijkheid van een ministerie. Niettemin verschillende teams. Er is een team dat de Elke akte wordt bekeken door twee personen. zijn de banden met het ministerie van Infra­ kwaliteit van het werk controleert en klachten Dat beleid was er al, maar er werd de hand structuur en Milieu (I&M) de laatste jaren zeer van notarissen behandelt. Een ander team mee gelicht. Dat leidde tot klachten vanuit hecht geworden, waarbij het ministerie vraagt beheert de geautomatiseerde systemen waar­ het notariaat. Daar was ik eerlijk gezegd blij en het Kadaster volgt. Het Kadaster heeft er mee notariële akten worden verwerkt. Er wordt mee, want het gaf mij argumenten om mijn van de directie GEO van I&M veel nieuwe taken overwogen om beide teams onder een ander bestuur te laten zien waar verminderde bij gekregen. Het zijn merendeels grote dan de hoofdbewaarder te plaatsen, waarmee IT­projecten die tot doel hebben de geografi ­ de functie voor een groot deel wordt uit­ sche gegevens van provincies, gemeenten, gekleed. Louwman: ‘Ik ben bang dat de hoofd­ waterschappen, en dus ook het Kadaster, te bewaarder dan een papieren tijger wordt.’ koppelen. Een bekend voorbeeld is de Wet Ook wordt overwogen de succesvolle BAG, waaraan ook het notariaat veel werk Bewaarderstelefoon, twee jaar geleden onder ‘Voor de juridische heeft. Andere projecten zijn RO online, Louwman opgericht als antwoord op de Publieke Dienstverlening op de Kaart en de gebrekkige informatie vanuit de callcenters, core business van koppeling van de Gemeentelijke Basisadminis­ weer op te heffen. tratie aan het nieuwe Handelsregister. Wat zouden de gevolgen kunnen zijn als uw de voorbereiding en Dat oefent druk uit op uw organisatie. zorgen uitkomen? ‘En op de budgetten.’ ‘Op termijn voorzie ik dan een onbetrouw­ inschrijving van Zijn de organisatie en de budgetten met baar Kadaster, met als gevolg verstoring van die taken meegegroeid? het rechtsverkeer en veel schadeclaims. Dat notariële akten en voor ‘Ja, maar tegenvallers bij die projecten worden mensen een huis gekocht blijken te hebben uiteindelijk binnen dezelfde begroting gecom­ van iemand die niet de eigenaar was of waar de overige activiteiten penseerd. Als de kosten voor de GEO­projecten nog een hoge hypotheek op zit. Dat is slecht uit de hand lopen – en ik heb nog nooit een voor het vertrouwen in het zakelijk verkeer moeten strikt gescheiden IT­project meegemaakt dat niet duurder werd en voor de BV Nederland.’ – dan ben ik bang dat compensatie daarvoor budgetten zijn’ onder andere bij rechtszekerheid zal worden

7-8 | 2011 23 MENS

‘Ik ben heel trots op deze regio’

24 Notariaat Magazine editie 7-8 | juli-augustus 2011 Richard Verbeek: ‘Het ondernemerschap spreekt me het meest aan’

TEKST Mechtelt Lindenhovius | FOTO’S Truus van Gog Het werk op een groot kantoor heeft voor mij een nuance gekregen. Het grote in de zin van specialiseren spreekt at me het meest aanspreekt in het mij nog steeds erg aan, maar ik zou niet meer in zo’n vak is het ondernemerschap. Een “fabriek” kunnen werken. Daarvoor is het contact met kant waarvan ik van tevoren niet had mensen mij te dierbaar. Het mooiste is toch als je met gedacht dat die er was. Hoe wil je in z’n allen – accountant, fi scalist en klant – rond de tafel de‘W markt staan? Je kan zeggen: “Ik ben de goedkoopste”, zit en het in een keer af kunt hameren. en op die manier klanten binnenhalen. Maar je moet dan ook bedenken wat het je oplevert. Kan je dan nog Het was altijd mijn droom om in mijn geboorteplaats wel de service bieden die je wilt? Voor mij is service Naaldwijk te gaan werken. Professor Huijgen heeft me namelijk heel belangrijk. En daarin is het opbouwen van destijds op dit kantoor gewezen. Toen er een vacature een relatie met je klant cruciaal. Dat mensen graag met ontstond, heb ik meteen gesolliciteerd. Ik viel in een je willen samenwerken en niet met jouw tarief. Steeds warm bad. Ik ben heel trots op deze regio. Er wordt hier meer kantoren denken na over hun identiteit en zien stevig ondernomen, met grote belangen en een enorme dat los van de prijs – gelukkig. Ik ben ook niet voor vaste snelheid. Zonder glastuinbouw had ons kantoor hier tarieven. Je moet van je eigen kracht uitgaan. Natuurlijk niet op deze manier gezeten. hangt dat af van het segment waarin je werkt. Bij be­ staande bouw is er best wat voor te zeggen. Maar ik Tuurlijk, ik heb ook weleens momenten gehad dat ik het geloof niet in prijs als selectiecriterium. niet meer wist, dreigde vast te lopen. Maar ik heb geleerd dat het uiteindelijk allemaal goed komt. Je moet realis­ Op de middelbare school kwamen mijn ouders op tisch zijn en niet in paniek raken van een grote stapel een middag helemaal enthousiast terug van de notaris. werk. Je kunt maar een ding tegelijk. Een klus hoeft maar “Dat moet wel een mooi vak zijn”, dacht ik toen. Dat idee heel zelden echt morgen af. En als dat wel zo is, dan zet heb ik vastgehouden. Ik heb een afspraak gemaakt bij ik uiteraard alles opzij. de toenmalig Naaldwijkse notaris en zijn verhaal maakte Ik heb best veel dossiers gehad waar ik enorm van heb me nog enthousiaster. En dat ben ik nog steeds, hoewel genoten. Dat kunnen kleine en grote zaken zijn. Waar ...... mijn idee over het vak gaandeweg mijn studie en loop­ het bij mij om draait is die toegevoegde waarde die ik baan wel is veranderd. Ik geloof allang niet meer dat lever. En dat de klant zich realiseert – ook al gaat het In deze rubriek vertelt elke je als notaris generalist moet zijn; je moet je kunnen om een zakelijk traject – dat ze iets bijzonders doen. maand een (kandidaat-)- specialiseren. Ik heb stage gelopen bij De Brauw in Juist die menselijke kant vind ik zo belangrijk. De akte notaris die tien jaar geleden Rotterdam. Ik had geen flauw benul dat kantoren van is toch vaak hetzelfde.’ (het jaar dat Notariaat dergelijke omvang bestonden, dat je op dat niveau Magazine voor het eerst ondernemingsrecht kon bedrijven. Zoiets wilde ik ook. verscheen) is begonnen met Na mijn studie kwam ik terecht bij Landwell in werken over zijn ervaringen Rotterdam [dat overging in Van Doorne – red.] en deed en verwachtingen. Bent u in internationaal ondernemingsrecht. Veel herstructure­ 2001 gestart en hebt u een ringswerk, veelal fi scaal gedreven. Op een gegeven interessant verhaal? moment vond ik dat eentonig worden en ook afstande­ Mail naar [email protected]. lijk want ik had vooral te maken met bedrijfsjuristen. Richard Verbeek (35) is na zijn afstuderen begonnen ...... Hier heb ik contact met de ondernemer zelf. En dat vind bij Landwell in Rotterdam. Eind 2003 is hij overgestapt ik inspirerende mensen! Een beetje eigenwijs, vaak veel naar Westland Partners in Naaldwijk, waar hij sinds te vertellen, en je kunt prettig met ze sparren. Een fi jne dit jaar partner is. Hij is gespecialiseerd in onder­ manier van zakendoen. nemingsrecht.

7-8 | 2011 25 Ondernemen is emotie

Bevlogen ondernemers hoor je dit nog wel eens beweren: "ondernemen is emotie!" Als ze daarmee bedoelen dat aan ondernemen geen ratio te pas komt dan hebben ze het goed mis.

Dan zijn alle notarissen vast ondernemers!

Op dit moment is er veel emotie in het notariaat. Verwacht hier geen analyse van de oorzaken: die zijn u genoeglijk bekend. Maar u krijgt wel een bescheiden observatie van 'de zijlijn': de meest ondernemende notarissen hebben weinig redenen om emotioneel te zijn. Waarom? Omdat zij vanuit bedrijfskundig perspectief naar hun organisatie en omgeving zijn blijven kijken. En zo - op bedrijfseconomisch verantwoorde wijze - zelfs in deze moeilijke tijden kwaliteit kunnen blijven leveren.

Bent u nieuwsgierig naar de stappen die ú kunt nemen om notarisondernemer te worden? Maak dan een afspraak voor een oriënterend en vrijblijvend kennismakingsgesprek met de heer J.C. van Antwerpen RA.

Van Antwerpen Accountancy verricht advieswerkzaamheden en alle voor het notariaat van belang zijnde accountancy werkzaamheden zoals administraties en jaarrekeningen. Wij werken uitsluitend voor het notariaat en door onze jarenlange ervaring weten wij precies wat er binnen het notariaat leeft.

Papendrecht, 078–6449911, www.notarisaccountant.nl Onrecht als handel: over de overdrachtsbelasting en monumenten opinie

at zijn er vandaag veel bur ­ dan moet de stichting het alleen met het Hij houdt zich in elk geval aan de wet. gers boos. Ze wantrouwen bedrag van de verplichte donatie doen. Voor de monumentenvrijstelling maakte de gevestigde orde en ieder No cure, no pay is niet aan de orde. de wet een onderscheid tussen particulie­ die aan die orde herinnert. ren en rechtspersonen. Wie dit aanvocht, VooralW alles dat doet denken aan ‘Den ongelijke behandeling kreeg tot 1 mei 2009 van de rechter nul Haag’ en aan ‘Brussel’. Een globaliserende Waar gaat het hier om? Op 1 mei 2009 op het rekest. Het Haagse hof oordeelde economie, Europese wetgeving en een oordeelde hof Den Haag dat de vrij­ in strijd met de tekst van de wet, dat het gedeeltelijke teloorgang van de oude stelling van overdrachtsbelasting bij onderscheid tussen rechtspersonen beschermings­ en verzorgingsarrange­ de verkrijging van een monument – een en particulieren voor de monumenten­ menten lijken de grootste aanjagers vrijstelling die van oudsher alleen was vrijstelling niet mag worden gemaakt. van dat brede gevoel van teleurstelling voorbehouden aan rechtspersonen die Dat was door niemand te voorzien. Onder en van verontwaardiging. De Haagse en als doel hebben een monument in stand deze omstandigheden was er voor de Brusselse ‘bureaucraten’ op hun fl uwelen te houden – ook hoort te gelden voor notarissen geen attenderingsplicht. kussens begrijpen niets van de noden van particuliere kopers. Het hof zag hier strijd In deze zin oordeelde Rechtbank Den Haag ‘de gewone man’. En dat ‘onze belasting­ met het gelijkheidsbeginsel. Voor de on­ op 23 februari 2011. Rechtbank Amster dam centen’ nu ook nog gebruikt worden om gelijke behandeling van rechtspersonen voegt hier nog aan toe in zijn uitspraak die luie Grieken uit de problemen te hel­ en particulieren was er onvoldoende van 2 maart 2011, dat dit slechts onder pen, is helemaal het toppunt. Dat zullen rechtvaardiging. De staatssecretaris gaat bijzondere omstandigheden anders ze weten, die bureaucraten op hun fl uwe­ tegen deze uitspraak niet in cassatie en kan liggen. Dan moet er sprake zijn van len kussens en die aartsluie Grieken. ‘I am stelt de verkrijging van monumenten een principiële rechtsvraag die in de Dutch, so I am blunt’, naar de woorden nu ook voor particulieren vrij, ingaande lagere rechtspraak in verschillende zin van minister De Jager. Het zou een mooi per 1 mei 2009. Een beroep op de hard­ is beantwoord en die vervolgens in een statement kunnen zijn van die boze, haast heidsclausule voor oudere overdrachten proefprocedure is voorgelegd aan de chronisch verontwaardigde landgenoten wijst hij af met als motivering dat de Hoge Raad. Beide uitspraken zijn uitge­ anno nu. hardheidsclausule uitsluitend geldt breid besproken in de Fiscale nieuwsbrief bij ‘een onbillijkheid van overwegende van 5 mei 2011 op NotarisNet. goede handel aard’. Van een dergelijke onbillijkheid is De tijd is verwarrend, alles is handel zo alleen sprake als het gaat om een gevolg vuurWerk lijkt het wel. Ook recht is handel en recht dat de wetgever had voorkomen, wanneer Wat hier gebeurt, is voor wie het aangaat en verontwaardiging zijn zelfs goede han­ hij dit bij het maken van de wet had zeker vervelend. Dat het notariaat goed del. En wat wekt meer verontwaardiging voorzien. Dat speelt hier niet. verzekerd is, lokt ‘wild west­acties’ uit dan discriminatie? De Stichting Meldpunt als die van SMCO. De donateurs willen Collectief Onrecht (SMCO) heeft de poten­ graZiger Weiden vuurwerk zien en niet geschoten is altijd tie van het trio handel, recht en veront­ Op haar website rept de stichting alleen mis. Maar het voordeel van een goede waardiging goed doorzien. SMCO werft van een collectieve procedure tegen de verzekering is dat de kennis ruim voor­ donateurs onder de particulieren die in Nederlandse Staat. Maar nu lijkt zij haar handen is over hoe met claims als deze de periode 1 januari 1972 tot 1 mei 2009 aandacht te richten op naar zij hoopt gra­ om te gaan. Het zou mij niet verbazen een monumentenpand gekocht hebben. ziger weiden. Een groot aantal notarissen wanneer het businessmodel van SMCO Wie mee wil doen met de procedures die ontving onlangs van SMCO een brief waar­ meer toegepast gaat worden. Onrecht SMCO denkt te gaan voeren, moet een in zij aansprakelijk worden gesteld in ver­ is handel en de tijd is als het weer. bedrag van 595 euro betalen. De inzet is band met overdrachten van rijksmonu­ een mogelijke teruggaaf van overdrachts­ menten aan particulieren vóór 1 mei 2009. Geert Lekkerkerker, belasting. Wint de stichting voor de Dit lijkt dwaasheid, maar als gezegd: wetenschappelijk directeur KNB donateur de procedure, dan houdt zij recht is voor sommigen gewone handel. zelf 15 procent van het terug te storten De notaris die een akte verlijdt, is een man bedrag. Wordt de procedure verloren, (of vrouw natuurlijk) van het midden.

7-8 | 2011 27 'GPCEEQWPVCPVFKGWUEJGTRJQWFV

-YCNKVGKVGPKPVGITKVGKV

8#04''''0(4+55'-+,-12%+,('45 #.2*'0##0&'04+,0^$#40'8'.&^&1140^)'.&'4/#.5'0

#7&+6#5574#0%'^#%%1706#0%;^$'.#56+0)'0^%1057.6#0%; 9998#04''#%%0.

Testamenten maken in Spanje Begeleiding "Afwikkeling Nalatenschappen" Juridische bijstand bij aan- en verkoop onroerend goed U g l r... S E R V I T U R S.L. Hartpatiënten Nederland komt al 40 jaar op voor de Ed J. Richelle Angemeer belangen van hartpatiënten. Doel is om hartpatiënten, familie, nabestaanden en andere geïnteresseerden op allerlei gebieden zoveel als mogelijk te ondersteunen. Bezoekadres: Correspondentie adres: Om in de toekomst de belangen van hartpatiënten te Edificio SERVITUR Apartado de correos 216 blijven behartigen, is Hartpatiënten Nederland af- (El Planet 7) 03508 BENIDORM hankelijk van donaties, giften en legaten. Ctra. de Finestrat (Alicante) Spanje (rotonde kruising CV758 en CV70) Postbus 1002, 6040 KA Roermond 03502 BENIDORM (Alicante) 0475 - 31 72 72

Hartpatienten.nl Hartgenoten.nl Telefoon: (+34) 96 585 0891 Telefax: (+34) 96 586 6988 [email protected] E-mail: [email protected] Internet: www.servitur.eu

#FXGTVGPVKG0QVCTKCCV/CIC\KPG126+'KPFF  OPINIE

Verplichte koopakte bij de notaris? KOOP CONTRACT

‘Moeten goedwillende burgers bij de koop

Tofi k Dibi is Tweede Kamerlid op kosten worden gejaagd?’ van GroenLinks ......

oor veel mensen is en blijft een schakel in de vastgoedbranche, al bij misschien wel een bruikbaar juridisch notaris één van die notabelen de totstandkoming van de koopovereen­ instrument zijn in de strijd tegen vast­ waarmee je in je leven maar komst te betrekken. Een tijdje geleden goedcriminaliteit, maar moeten goed­ hoogst zelden te maken krijgt. gaf criminoloog Henk Ferwerda in zijn willende burgers bij de koop daarvoor NietV iedereen valt bijvoorbeeld het onderzoek ‘Malafide praktijken in de op kosten worden gejaagd en beperkt genoegen te beurt om bij een notaris aan vastgoedsector’ een ontstellend kijkje in worden in hun vrijheid om de koopover­ te mogen schuiven om een fi kse erfenis de criminele keuken: ABC­constructies, eenkomst naar eigen inzicht vorm te te verdelen. Wie echter een huis koopt, vastgoedcarrousels en rare hypotheek­ geven? Rare kronkels in de koopovereen­ vaak één van de belangrijkste fi nanciële constructies zijn de belangrijkste ver­ komst zullen, daar ben ik van overtuigd, beslissingen in iemands leven, ontkomt schijningsvormen van vastgoedzwendels. altijd wel ter sprake komen bij de daad­ niet aan een notariële overdracht en de Ferwerda’s onderzoek maakte duidelijk werkelijke notariële overdracht of de daarbij behorende hypothecaire verplich­ dat de opsporing en bestrijding van vast­ hypotheekverstrekking. tingen. Pas bij de daadwerkelijke over­ goedfraude nog in de kinderschoenen dracht blijkt voor niet­ingewijden hoe staat. Recent onderzoek van de Utrechtse aandachT financiËle kanT razend ingewikkeld het kopen van een hoogleraar Brigitte Unger laat zien dat Het voorkomen van misstappen en huis nu eigenlijk is. Goed daarom dat met een aantal handzame indicatoren misstanden is niet alleen een verantwoor­ er een juridisch professional zoals de individuele gevallen van vastgoedfraude delijkheid van de overheid, maar ook notaris bestaat om partijen te behoeden redelijk simpel zijn op te sporen, bijvoor­ van de betrokken partijen. Daarbij past voor misstappen waarvan niemand de beeld indien er bij een pand een opmer­ geen paternalistische benadering door rechtsgevolgen kan overzien. Dit soort kelijke waardesprong binnen korte tijd alle rechtshandelingen onder de ogen overeenkomsten horen in het belang valt waar te nemen. van een notaris te laten verrichten, maar van de betrokken partijen én in het een emancipatieproces van kopers en belang van de betrouwbaarheid van de vrijheidsbeperking burgers verkopers. Zodat de aankoop van een huis openbare registers transparant en deug­ De vraag doemt op waarom de jaarlijks niet langer gaat over de overname van delijk afgehandeld te worden. honderdduizenden kopers en verkopers gordijnen, maar ook eens de aandacht een extra juridische handeling moeten gevestigd wordt op de financiële kant handZaMe indicaToren verrichten omdat er een klein percentage van de (onroerende) zaak. Veel lijkt er, omwille van die transparan tie aan misstanden tussen zit. Misstanden ...... en betrouwbaarheid, voor te pleiten om die, naar nu blijkt, redelijk eenvoudig ook de ‘voorfase’ – het opmaken van de door verbeterde technieken opgespoord Voor- en nadelen volgens GroenLinks van koopakte – onder te brengen bij een kunnen worden. En dan ook nog eens de verplichte koopakte bij de notaris notaris. Daarnaast verwachten velen dat in de wetenschap dat een waterdicht de notariële betrokkenheid een buffer systeem onmogelijk is omdat het door • Biedt transparatie en betrouwbaarheid vormt tegen criminele de marktwerking in het notariaat nog • Bestrijdt vastgoedcriminaliteit inmenging. De parlementaire werkgroep altijd mogelijk is om malafi de notariële verwevenheid van onder­ en bovenwereld bijstand in even malafi de vastgoedzaakjes • Kopers moeten extra juridische vindt dit zelfs een doorslaggevend te regelen. Notariële tussenkomst bij handelingen verrichten argument om de notaris, als essentiële het sluiten van de koopakte kan dan • Beperkt kopers in hun vrijheid

7-8 | 2011 29 Hoe kan ik de gelden opvragen bij een passeerzaak via ECH (Elektronische Elk nummer beantwoordt een panel Communicatie Hypotheken)? dracht (verstuurd door de bank) al is ontvangen van in- en externe deskundigen aller­­lei door het kantoor. Na ontvangst, en indien vragen van (kandidaat-)notarissen. de zaak in behandeling is bij de Rabobank en Die kunnen gaan over arbeidsvoor- De WestlandUtrecht Bank kun je verder met waarden, verzekeringen, de notariële de volgende stap. Loopt de passeerzaak via praktijk of een ander onderwerp. Brian Bouterse: Bij het opvragen van de gelden REAAL dan ontvang je, volgens de taken, als Deze keer zijn de experts: onder de taak ‘Melden Gelden’, moet er op eerste een definitieve passeeropdracht om een aantal zaken gelet worden. Als eerste of daarna de passeergegevens door te geven en bij het doorgeven van de passeergegevens, is dan de gelden op te vragen via de bank. aangegeven of het regeltje ‘specifiek bedrag Als je eenmaal bij de stap bent aangekomen Jannetta Dorsman benodigd bij passeren’ met een ‘ja’ is aan­ om de gelden op te vragen en je krijgt na het | Social media marketeer geduid. Als dit niet het geval is, dan staat er een invullen van de gegevens en het verzenden bij Ondernemersresultaat rood kruis voor de taak ‘Melden Gelden’ en kan naar de bank alsnog de melding dat ‘er een fout er geen specifiek bedrag worden op­gevraagd. is opgetreden en er een eerdere taak actief is’, Vervolgens ga je na of de definitieve passeerop­ moet er gecontroleerd worden of de regel

Brian Bouterse | Medewerker KNB/ECH Helpdesk en Skype behoren daartoe. Het belangrijkste Waarom zijn social media aspect van social media is delen. Delen van voor mij als (kandidaat-) ervaringen, kennis, informatie die men op notaris nuttig? internet tegenkomt, maar ook het delen van je netwerk met anderen. Voor een (kandidaat-) notaris kunnen social media een belangrijke Monique van de Griendt rol spelen bij het tonen van zijn/haar expertise, | eigenaar & trainer Dialogue Jannetta Dorsman: Over social media bestaan het in contact komen met potentiële klanten veel misverstanden. Een veelgehoorde opmer­ en het creëren van ambassadeurs. Daarnaast king is dat al die onzinberichten op sociale draagt een juiste inzet van social media voor netwerken als Hyves, Facebook en Twitter een belangrijk deel bij aan de vindbaarheid niets te maken hebben met het serieuze van je website in Google. Er zijn steeds meer karakter van het notariaat. Dat daardoor voorbeelden te noemen van notarissen die de indruk is ontstaan dat het nut van social met succes social media voor hun kantoor Lex Diks media voor een notaris ver te zoeken is, inzetten. In november organiseert de KNB | Coördinator kwaliteitszorg, begrijp ik heel goed. Sociale media houden de workshop Notaris 2.0, waarin alle mogelijk­ Auditbureau KNB echter meer in dan de genoemde sociale heden van social media voor het notariaat netwerksites. Ook een Weblog, YouTube worden toegelicht.

30 Notariaat Magazine editie 7-8 | juli-augustus 2011 Hoe geef ik op een goede moeilijk omdat er vaak emoties in het spel wijze feedback aan een zijn. Geef vervolgens aan wat voor gevoel je collega als ik niet tevreden daardoor kreeg of hoe je het hebt ervaren. ben over de onderlinge Geef daarna aan wat het effect is geweest en geef een mogelijk alternatief. Een concreet samenwerking? voorbeeld: ‘Ik zag dat je in de vergadering een aantal keren aan het sms’en was. Daardoor kreeg ik het gevoel dat je mijn verhaal niet ‘max. op te vragen bij passeren’ is aangevuld Monique van de Griendt: Het is vaak niet interessant vond, waardoor ik afgeleid raakte. met het bedrag beschikbaar gesteld door de gemakkelijk om iemand aan te spreken op Het zou me helpen als je me voor de vergade­ bank of dat er ‘€ 0,00’ als bedrag staat ingevuld. zijn gedrag. Angst voor conflicten en om ring aangeeft als je nog een paar andere iemand te kwetsen, spelen daarbij een rol. dingen moet doen.’ Natuurlijk is het belang­ Let op! Deze melding komt alleen voor als een Bovendien weet men vaak niet hoe men de rijk om altijd je eigen woorden en taal te kantoor zaken doet met de Rabobank, omdat boodschap moet brengen. Gemakkelijk, gebruiken. En het Franse spreekwoord ‘C’est dit eenmaal zo is ingesteld in hun proces. ongedwongen en effectief feedback geven, is le ton qui fait la musique’ gaat natuurlijk U dient hiervoor contact op te nemen met geen vaardigheid die komt aanwaaien. Als je hierbij ook op. Overvoer niet en haal geen de Rabobank om het bedrag door de bank iemand wilt aanspreken op zijn werkhouding oude koeien uit de sloot. Daarnaast is een te laten aanpassen. Bij de overige banken in of gedrag is het belangrijk om het gesprek goede timing belangrijk. Als je merkt dat je het ECH­proces krijgt men de melding dat het voor te bereiden. Een mooie techniek die je erg boos bent, is het beter om een nachtje opgegeven bedrag hoger is dan het maximaal kunt toepassen om feedback te geven is het erover te slapen. Maar wacht ook weer niet te op te vragen bedrag. 4­G model (Gedrag, Gevoel, Gevolg, Gewenst). lang. Geef de ander ruimte om te reageren en Je begint te vertellen wat je hebt gezien. Je luister actief naar hem. En pas op met het probeert zo objectief mogelijk te beschrijven geven van feedback per mail. Papier kan welk gedrag je hebt waargenomen, zonder harder overkomen en je bent er niet bij als oordeel en interpretaties. Dat laatste is altijd iemand jouw mail ontvangt.

Waarom is bij de opzet van de peer reviews gekozen voor een driejaarlijkse cyclus? succesvolle verbetering. De periode van drie een driejaarlijkse cyclus. Door veranderende jaar is in de loop van de tijd gegroeid. Dit blijkt omstandigheden en wetgeving, markt­ een goed werkbare en effi ciënte opzet te zijn. ontwikkeling en samenstelling in het Kwaliteitsborging ondersteunt de primaire personeelsbestand blijkt na drie jaar altijd Lex Diks: Kwaliteitsbevordering in de vorm van processen en is geen doel op zich. Het is nuttig wel weer een aantal zaken vatbaar voor intercollegiale toetsing is sinds 2009 een feit. er regelmatig aandacht aan te besteden, omdat aanpassing en verbetering. Hiervoor is gekozen op basis van de er va ringen anders de horizon te ver opschuift en het Uit de reacties blijkt dat de toetsingen vaak met bestaande kwaliteitssystemen. In de wereld gevoel ontstaat dat een verbetering nog aanleiding zijn om weer even wat ‘puntjes van de kwaliteitsborging wordt vrijwel zonder wel even kan worden uitgesteld. Een kortere op de i’ te zetten, en om eerder voorgenomen uitzondering in cycli van drie jaar gewerkt. periode zou juist weer te veel belasting verbeteringen in de werkwijze ook daad­ Binnen die periode wordt de zogeheten betekenen en afhouden van de dagelijkse werkelijk uit te voeren. Dat sluit goed aan kwaliteitscirkel van Deming doorlopen. De werkzaamheden. Om meer tijdrovende bij het kwaliteitsbevorderende karakter van werkzaamheden worden gepland, uitgevoerd verbeteringen binnen de organisatie door te de peer reviews. en getoetst in de vorm van een audit. Op basis voeren en te verfi jnen, is voldoende tijd nodig. van de bevindingen worden verbeteringen Pas door enige tijd ervaring op te doen met voorgesteld die vervolgens weer worden een veranderde werkwijze kan worden vast­ geïmplementeerd, uitgevoerd en getoetst. gesteld of deze voldoet of dat verdere Continuïteit in de aandacht voor de kwaliteit aanpassing nodig is. De balans tussen deze hebT u ook een vraag ? van de werkzaamheden is de sleutel voor uitgangspunten is gaandeweg gevonden in Mail naar [email protected] en wij zorgen dat deze beantwoord wordt.

7-8 | 2011 31

column

NIEUWS ‘Een verstandige zet, zo noemde ik het. Maar voldoende is Wie A zegt, kan ook het zeker niet.’ premie A zeggen het risico van de kalkoenstrategie

e verlaging van de overdrachts­ | TEKST Catalina Auer (Nathans | Rijnconsult) belasting is een verstandige zet van het kabinet. Niet alleen Iemand die vanuit zijn vakkennis een wordt deze belasting vaak als bijdrage wil leveren, maar niet de hiërar- Doneigenlijk ervaren, het is bovenal een chische positie heeft om het op te dragen, behoorlijke drempel voor mensen die heeft een adviesrol ook al heet zijn functie willen verhuizen. Dat is slecht voor de niet ‘adviseur’. Dat geldt dus ook voor de doorstroming op de woningmarkt, slecht notaris. Deze had als professional van voor de woningmarkt zelf en daarmee oudsher bijna automatisch de expertrol. slecht voor de hele Nederlandse economie. Maar cliënten worden mondiger en halen Ik vind het dan ook geen goede gedachte informatie van het internet, waardoor de dat het kabinet na een jaar deze verlaging notaris genoodzaakt is zich nieuw gedrags- weer zal terugdraaien. repertoire en zelfs nieuwe denkwijzen eigen te maken. bijvoorbeeld door andere andere effecTen rollen zoals coach, regisseur of klankbord De inkt van het besluit was evenwel nog te ontwikkelen en in elke situatie de meest niet droog of de eerste geluiden over passende rol te kiezen. hogere verkoopprijzen, toch maar een nieuwe badkamer en zelfs een nieuwe De rol van de notaris is in beweging. Uit onder­ auto, geven aan dat het vrijgekomen zoek blijkt dat weerstand meestal de spontane belastinggeld ook andere effecten kan reactie is bij verandering. Het is immers effi ­ hebben dan die zijn bedoeld. Het zou zo maar kunnen dat e ciënter te handelen volgens gedragspatronen r heel snel gewenning optreedt en dat het gewenste psycholo­ die hun nut bewezen hebben, dan elke keer gische effect slechts van korte duur is. Bovendien dreigen die een nieuw wiel uit te vinden. Dat is een evolu­ mensen die het extra geld inderdaad gaan besteden aan andere tionair voordeel, totdat de omstandigheden zaken dan de eigen woning, renteaftrek mis te lopen. Los nog veranderen. Blijft men dan hetzelfde doen, van de consequenties die dit kan hebben voor de Nationale dan gaat het mis. De kalkoen geniet onbezorgd Hypotheek Garantie. Een verstandige zet, zo noemde ik het. van het prima voer dat hij dagelijks krijgt, tot Maar voldoende is het zeker niet. het Kerstmis is. Wil de notaris zijn positie in het maatschappelijk en economisch verkeer consTrucTieve bijdrage behouden, dan zal hij mee moeten gaan met De politiek zal niet snel tot echt drastische maatregelen over ­ de veranderingen. gaan uit angst voor verlies van kiezers. Maar inmiddels is iedereen er wel van overtuigd dat er wat moet gebeuren. Laat eigen WijZe de politiek nu eens een keertje zeggen wat precies. Om niet Effectief adviseren is meer dan een vaardigheid. het verwijt te krijgen dat ik slechts commentaar geef en geen De hele persoon is erbij betrokken. De training constructieve bijdrage aan de discussie lever, wil ik graag ‘Adviseren als Tweede Beroep’ is daarom meer de volgende gedachte kwijt. Waarom blazen we de premie dan een gedragstraining. Wat wij aanreiken aan A­woning geen nieuw leven in? Bij tijd en wijle stuit ik bij modellen, technieken en inzichten maakt de het titelonderzoek nog op een dergelijke woning. Navraag deelnemer tot zijn eigen instrumentarium door bij de verkopers (destijds de kopers van deze woning) leert het op zijn unieke eigen wijze toe te passen. steevast dat men over die constructie zeer te spreken was en Aspecten die daarbij aan de orde komen zijn dat er zeer zeker een stimulerende werking van uitging om onder andere het verkrijgen van acceptatie, een huis te kopen. In combinatie met afschaffi ng van de over­ omgaan met weerstand en belangentegen­ drachtsbelasting kan herinvoering van het systeem van de stellingen, mind sets of fundamentele over­ premiekoop woning de gewenste boost geven waar de woning­ tuigingen die ons gedrag sturen en de adviseur markt op zit te wachten. als persoon.

Geïnteresseerd? Kijk voor meer informatie over de training op NotarisNet.

Geertjan Sarneel | VOORZITTER

32 Notariaat Magazine editie 7-8 | juli-augustus 2011

Regelmatig wordt de KNB benaderd aktepapier met de meest uiteenlopende vragen over allerlei praktijkonderwerpen. Vaak is Deze keer een nadere kijk op de regel- dus niet worden gebruikt voor andere stukken. het antwoord te vinden in een van de geving met betrekking tot het aktepapier. In samenwerkingsverbanden met advocaten verordeningen, reglementen of beleids- Wat zijn de eisen voor aktepapier van mogen deze het aktepapier niet gebruiken. regels. Wat voor regelingen kent de KNB notarissen wat betreft kwaliteit, oranje Kantoren mogen wel briefpapier laten drukken eigenlijk en waar is wat geregeld? In vignet en watermerk? Waarop zijn die dat op aktepapier lijkt, met hun kantoornaam, de rubriek ‘Waar vind ik het?’ wordt eisen gebaseerd? Moeten ook afschriften maar het (oranje) logo van de KNB en het wa­ maandelijks een verordening, op aktepapier worden gesteld? termerk mogen daarbij niet worden gebruikt. reglement of beleidsregel belicht. Het oranje KNB­logo is een collectief beeld­ Het antwoord op deze vragen is terug te merk en mag alleen worden gebruikt op akte­ vinden in de Verordening aktepapier en papier (aldus artikel 3 van het Reglement Waar het daarbij behorende Reglement aktepapier beeldmerk). Het gebruik van dit logo in en Reglement beeldmerk. andere kleuren dan oranje is niet toegestaan. vind Artikel 41 tweede lid van de Wet op het notaris ­ ik het? ambt (Wna) bepaalt dat de inhoud van de enkel-/dubbelZijdig akte duurzaam op deugdelijk materiaal wordt In de Wna en de verordening en reglementen gesteld. Hoe dit papier eruitziet en hoe het zijn geen beperkingen aangegeven ten aanzien gebruikt moet worden, is nader geregeld van het gebruik van de zijden van het akte­ artikel 41 eerste lid onder c Wna moeten in bij verordening en reglement. papier. Uit artikel 43 derde lid van de Wna kan de tekst van de akte ruimten die zijn open­ worden afgeleid dat zowel enkel­ als dubbel­ gebleven en onbeschreven vakken vóór de collecTief beeldMerk zijdig gebruik is toegestaan, zolang maar alle ondertekening voor beschrijving onbruikbaar Artikel 1 van de Verordening aktepapier ‘beschreven bladzijden doorlopend worden worden gemaakt. bepaalt wat op het aktepapier kan worden genummerd’. Voor het dubbelzijdig printen is gesteld: akten, afschriften, grossen en overigens wel het duurdere dikke papier nodig. Nadere informatie: KNB, afdeling notariële verklaringen. Het aktepapier mag Wanneer het kantoor enkelzijdig print, is Praktijkuitoefening, telefoon 070 3307139 vereist dat op het aktepapier een achterlijn ([email protected]) is gedrukt op de achterzijde. Immers volgens

knb cursusagenda

8 september 2011 29 september 2011 5 oktober 2011 praktijkdag valkuilen in het vastgoed basiscursus internationaal prettig passeren Deze praktijkdag geeft u handreikingen om huwelijksvermogensrecht In deze cursus wordt op een praktische en complicaties bij de afwikkeling van vastgoed­ Eendaagse cursus waarin de valkuilen op leuke manier de belangrijkste tuchtrecht­ transacties te voorkomen. het gebied van internationaal huwelijks­ jurisprudentie en de regelgeving over het vermogensrecht in de meest normaal ambt van notaris toegelicht. 20 september, 13 oktober en uitziende dossiers worden behandeld. 2 november 2011 6 oktober 2011 adviseren als tweede beroep 29 september en 27 oktober 2011 praktisch personeelsmanagement Hoe zorgt u ervoor dat uw cliënt zich goed Timemanagement Basiskennis en vaardigheden op het gebied geadviseerd, begrepen en gehoord voelt? Hebt u het altijd (te) druk? Komt u altijd van personeelsmanagement. U gaat naar huis tijd tekort? Investeer dan nu in de cursus met personeelsinstrumenten die u direct in 26 september 2011 Time­management, zodat u straks meer de praktijk kunt toepassen. afwikkeling gemeenschap van goederen/ tijd hebt voor andere zaken. stelsel van huwelijkse voorwaarden Dit is slechts een selectie uit het totale cursus- Prof. mr. L.C.A. Verstappen besteedt onder 3 en 10 oktober 2011 aanbod. Voor meer informatie, inschrijven meer aandacht aan de afwikkeling van de Testamenten maken en het complete opleidingsaanbod: KNB, wettelijke huwelijksgemeenschap en de Na het volgen van deze cursus bent u in cursussen en congressen, telefoon 070 330 7125 stelsels van huwelijkse voorwaarden. staat om op het nieuwe erfrecht en de nieuwe ([email protected]) of NotarisNet/ successiewet gebaseerde testamenten op opleidingsaanbod te stellen.

7-8 | 2011 33 NIEUWS

open normen in reglement bud Het meest in het oog springende verschil is dat de Per 1 augustus 2011 vervangt het ‘Reglement overige transacties). In de ledenraad van juni normen meer open worden. beperking uitbetaling derdengelden’ (bUD) 2011 is geadviseerd de regel uit te breiden tot de ‘beleidsregel beperking uitbetaling alle transacties bij de notaris en de getals­ derdengelden’. Het meest in het oog matige invulling van de normen voor het springende verschil tussen het nieuwe honorarium van adviseurs te laten vervallen. te betalen goed kunt motiveren. Bij een audit Reglement en de huidige beleidsregel Er is door de ledenraad gekozen voor meer kan ter sprake komen hoe u in redelijkheid is dat de normen meer open worden. open normen om u als notaris meer ruimte daartoe hebt kunnen komen. te bieden in specifi eke situaties. Het bestuur Over de invulling van die meer open normen heeft het advies van de ledenraad gevolgd. Nadere informatie: KNB, afdeling NJB, worden nu al veel vragen voorgelegd aan het telefoon 070 3307139 ([email protected]) bureau van de KNB. Het gaat dan om de uitleg lasTig van begrippen als ‘honorarium van adviseurs’, Het Reglement BUD is na uitvoerige consulta­ ‘een adviseur bij een akte’ en ‘een transactie ties tot stand gekomen. Discussies met mede­ waarbij een notaris is betrokken’. Vraag is hoe werkers van het bureau over de wenselijkheid die begrippen moeten worden ingevuld en van het Reglement en de wijze waarop dit is drie concept- hoe een toezichthouder hiermee zal omgaan. vormgegeven, hebben dan ook geen zin. De besluitvormende organen van de KNB hebben verordeningen naar Meer ruiMTe gemeend dat de tekst van het Reglement in de leden De beleidsregel kende in de toelichting een combinatie met de toelichting voldoende getalsmatige invulling van het begrip ‘gebrui­ handvatten biedt om in praktijksituaties tot Het bestuur van de KNb heeft deze week kelijk honorarium’, gaf enkele voorbeelden een afweging te komen. Natuurlijk zal die drie concept-verordeningen gestuurd van adviseurs en beperkte zich tot onroerend­ afweging in sommige gevallen lastig kunnen aan de leden. Het betreft de concept- goedtransacties (met een aanbeveling voor zijn. Belangrijk is dat u uw afweging om uit Verordening Klachten- en geschillen- regeling, de concept-Verordening Zij-instroom en de concept-Verordening Kamers voor het notariaat.

De verordeningen zijn nodig als gevolg van het wetsvoorstel­Hammerstein tot wijziging van de lustrum notariële Wet op het notarisambt (Wna). De verordening specialisatieopleidingen voor een algemene klachten­ en geschillen­ 23 en 24 januari 2012 regeling voor het notariaat zal de geschillen­ In januari 2012 starten de Notariële start nso rechtspersonen- en beslechting door de ringvoorzitters vervangen. Specialisatieopleidingen Rechtspersonen- vennootschapsrecht Verder worden door het wetsvoorstel zij­ en Vennootschapsrecht en Projectontwik- 17 en 18 januari 2012 instroom en herintreden gemakkelijker. keling weer. De Notariële Specialisatie- start nso projectontwikkeling Daarvoor is een wijziging van de Stage­ opleidingen zijn ruim vijf jaar geleden verordening (Verordening Zij­instroom) nodig. begonnen en vieren dus hun eerste Opleidingspunten: voor het volgen van een Als gevolg van het wetsvoorstel­Hammerstein lustrum! complete Notariële Specialisatieopleiding worden ten slotte de huidige negentien kamers Rechtspersonen­ en Vennootschapsrecht of van toezicht vervangen door vijf kamers Gedurende negen maanden van deze Projectontwikkeling ontvangt u 60 KNB­ voor het notariaat. Deze reorganisatie maakt opleiding verdiepen de deelnemers hun civiel­ punten. Indien u tevens het afsluitend wijzigingen in onze verordeningen nodig. en fi scaalrechtelijke kennis. Onder begeleiding examen afl egt, ontvangt u 62 KNB­punten. van praktijkjuristen en wetenschappers wordt De kosten voor de opleiding bedragen Volgens artikel 90 Wna moet een voorstel van complexe casuïstiek geanalyseerd. Ook actuele 4.995 euro. een verordening met een toelichting naar alle juridische ontwikkelingen en achterliggende leden van de ring worden gestuurd, voordat theorie komen aan bod. (Kandidaat­)nota­ Voor meer informatie: KNB, Nathalie de ledenraad de verordening kan vaststellen. rissen met een afgeronde beroepsopleiding én van Leeuwen, telefoon 070 3307159 De ledenraad had in de vergadering van vier jaar werkervaring, waarvan minimaal één ([email protected]) of CPO, 22 juni 2011 geen inhoudelijke opmerkingen jaar op het vakgebied van de opleiding, Natascha Heyster, telefoon 024 3611960 over de concepten. Het KNB­bestuur zal kunnen zich nu aanmelden met het formulier ([email protected]) of www.cpo.nl de concept­verordeningen ter vaststelling op NotarisNet of via de website www.cpo.nl. agenderen voor de vergadering van de leden­ raad van 28 september 2011.

Nadere informatie: KNB, afdeling Praktijkuitoefening, telefoon 070 3307139 ([email protected])

34 Notariaat Magazine editie 7-8 | juli-augustus 2011 Voor inlichtingen over tarieven, plaatsingen en combinatiekortingen van personeelsadvertenties voor:

Notariaat Versteeg Giesbers & Steegmans is een gerenommeerd kwaliteitskantoor, gevestigd aan het fraaie Vrijthof te Maastricht. Ons kantoor bestaat thans uit 17 personen, waaronder drie notarissen en drie kandidaat-notarissen.

Ter versterking van ons team zijn wij op zoek naar een full-time beginnend kandidaat-notaris

Van de kandidaat verwachten wij uitstekende sociale en communicatieve vaardigheden, goede studieresultaten, flexibiliteit en gedrevenheid om ons kantoor verder uit te bouwen.

Je schriftelijke sollicitatie samen met je cijferlijst en curriculum vitae, zien wij graag voor 31 augustus tegemoet.

kunt u contact opnemen met: Notariaat Versteeg Giesbers & Steegmans Sales & Services, Vrijthof 19, 6211 LD Maastricht Postbus 67, 6200 AB Maastricht contactpersoon: Gerrit Kulsdom e-mail: [email protected] Tel. 0229 - 211 211, E-mail: [email protected] www.vrijthofnotarissen.nl

Adverteren in dit tijdschrift?

BelBel met met Veerle Daniël Sanderink Stoltz 070–3780562 070-3780350 ofof kijk kijk voor voor de de mogelijkheden mogelijkheden op op www.bereikdejurist.nlwww.bereikdejurist.nl

Bereikt alle juristen TUCHTUITSPRAKEN

Geheimhouding over het tot stand komen van het besprokene. De notaris heeft dat In dit opzicht is de klager niet-ontvankelijk en de inhoud van een testament. Passeren geweigerd. Terecht nu niet is gebleken omdat niet is gebleken dat hij partij is bij van testamenten in aanwezigheid van dat vader daar om heeft gevraagd of die akte of daarbij op andere wijze een kinderen. Informatie alleen tegen daarvoor toestemming heeft gegeven. voldoende belang heeft. betaling nu er geen opdracht tot Op de notaris rust niet de plicht om te Kamer van toezicht te Arnhem, 3 mei 2011 boedelbehandeling is gegeven. voldoen aan verzoeken van de klager LJN YC0617 (bew. BKJH) om gesprekken schriftelijk vast te leggen Uitspraak: ongegrond, respectievelijk of om de inhoud van mails van de klager opmerking niet-ontvankelijk te bevestigen. In een drietal mails heeft De kamer acht het toelaatbaar, zij het de notaris op correcte wijze aan de klager niet verstandig, dat de notaris kinderen Casus uiteengezet wat zijn positie is en waarom bij het passeren van de testamenten van Vader en moeder hebben drie zonen. In hij de klager niet van dienst kon zijn. de ouders aanwezig heeft laten zijn. 2006 hebben ze hun testament gemaakt. Toen de testamenten werden gepasseerd, Aanbeveling verdient dit zeker niet. Daarbij zijn één van de zoons en diens waren de beide broers van de klager aan­ kinderen als erfgenaam uitgesloten. De wezig. De notaris heeft hen verzocht om akten zijn bij de ouders thuis gepasseerd. de kamer te verlaten, maar de ouders Bij dezelfde gelegenheid zijn akten van protesteerden daartegen. Rekening Notaris passeert het testament van schenking gepasseerd voor de beide houdend met de toonzetting van de iemand van wie later blijkt dat zij andere broers. gesprekken en de sfeer waarin deze alzheimerpatiënt was. Voldoende De onterfde zoon, op de hoogte van plaatsvonden heeft de notaris niet aan­ onderzoek naar diens wilsbekwaamheid? de inhoud van de testamenten, wil een gedrongen. De kamer overweegt dat de gesprek met de notaris en zijn vader. notaris verstandiger had gedaan om de Uitspraak: ongegrond Er vindt een gesprek plaats tussen vader testamenten buiten aanwezigheid van en de notaris, maar de onterfde zoon de broers te passeren, maar door dit niet Casus is daarbij niet toegelaten. te doen heeft de notaris geen rechtsregel Omstreeks 12 februari 2007 vraagt Moeder is in 2008 overleden. De onterfde geschonden en ook niet in strijd met de mevrouw C de notaris om haar oom en zoon onderneemt actie. Hij vraagt om betamelijkheid gehandeld. Verder is het tante A­B te bezoeken in de zorginstelling een gesprek met de notaris, waarin hij gelijktijdig met de testamenten passeren waar zij vertoeven, met het oog op het niet alleen het testament van moeder, van schenkingsakten niet uitzonderlijk maken van testamenten. Op 19 februari maar ook dat van zijn nog in leven zijnde en evenmin onzorgvuldig. vindt het gesprek plaats. Op 21 februari vader aan de orde stelt. De notaris weigert De notaris had geen opdracht om de bezoekt de notaris het echtpaar opnieuw, daarop in te gaan. nalatenschap van moeder te behandelen. nu samen met twee van haar medewerk­ Einde 2008 overlijdt ook vader. Hij heeft aan de klager te kennen gegeven sters. Aan het einde van dit gesprek wordt De onterfde zoon dient een uit tien onder­ dat hij niet bereid was om, zonder het testament van mevrouw B gepasseerd, delen bestaande klacht bij de kamer van opdracht tot afwikkeling van de nalaten­ dat van de heer A niet. toezicht in. De klacht wordt afgewezen, schap van moeder en zonder vergoeding Over de voorbereiding heeft de notaris deels wegens niet­ontvankelijkheid en van kosten, hem te informeren. Deze het volgende verklaard. Zij heeft zich overigens als ongegrond. stellingname acht de kamer deugdelijk. gerealiseerd dat het ‘Stappenplan De notaris kan, aldus de kamer, geen Beoor deling Wilsbekwaamheid ten Overwegingen verwijt worden gemaakt van de uitslui­ behoeve van notariële dienstverlening’ De kamer oordeelt dat de klager ten on­ ting van de kinderen van de klager als in de gegeven omstandigheden diende rechte meent dat de testamenten niet de erfgenaam. Hij heeft geen invloed gehad te worden gehanteerd. Zij heeft de regels werkelijke wil van zijn ouders weergeven. op de beslissing van de ouders. Voor wat van het stappenplan dan ook zorgvuldig Het is niet gebleken dat de ouders anders het testament van vader betreft, heeft de in acht genomen. Zij werd ontvangen hebben verklaard dan in het testament notaris deze wens nogmaals geverifi eerd. door de heer en mevrouw A­B in de hal is opgenomen. Het is wegens het beroeps­ Het is dan ook niet zo dat de notaris niet van de zorginstelling, waarna het gesprek geheim van de notaris terecht dat deze onafhankelijk heeft geacteerd, dan wel in een rustige kamer plaatsvond. geen mededelingen doet over het gesprek de schijn op zich heeft geladen van Mevrouw C had de notaris uitgelegd dat dat hij met vader heeft gevoerd. onaanvaardbare samenspanning. het echtpaar in de zorginstelling verbleef De klager heeft de notaris tekst en uitleg Ten slotte klaagde de klager erover dat de vanwege de slechte fysieke toestand van gevraagd over het testament van vader en notaris het huwelijksgoederenregime van de heer A en het tekortschietende gezichts ­ dat te geven in aanwezigheid van vader, de ouders onjuist in de akte van schenking vermogen van mevrouw B. Zij had niets en verder om schriftelijke vastlegging (aan de broers van klager) had vermeld. gezegd over een geestelijke stoornis.

36 Notariaat Magazine editie 7-8 | juli-augustus 2011 Op de vraag van de notaris of er sprake haar verhinderde om rechtsgeldig een afgeleid dat mevrouw B voldoende was van Alzheimer had mevrouw C testament te maken. N werd hierdoor, met bekwaam was om haar wil te bepalen geantwoord dat daarvoor geen aanwij­ andere familieleden, mede­erfgenaam. N voor het opmaken van een testament. De zingen bestonden. Tijdens de twee, beide vraagt van de notaris schadevergoeding. door de kamer gehoorde medewerksters ongeveer een uur durende, gesprekken De verzekeraar van de notaris wijst dit af. van de notaris hebben dat bevestigd. De heeft de notaris eerst over algemeen­ Vervolgens wendt mevrouw N zich samen kamer neemt in aanmerking dat het ging heden gesproken. Vervolgens heeft met andere nichten bij de kamer van om een inhoudelijk eenvoudig testament zij naar de reden van het verblijf in de toezicht. Zij dienen een klacht tegen dat niet moeilijk te begrijpen was en ver­ zorginstelling gevraagd. De heer A had de notaris in. Zij voeren aan dat uit der dat mevrouw B een duidelijk motief hierop geen antwoorden, mevrouw B verklaringen van artsen blijkt dat had voor haar testament, namelijk dat daarentegen kon elke vraag duidelijk mevrouw B in elk geval vanaf 2002 de heer en mevrouw D­C zich om hen beantwoorden. De notaris heeft daarop dementerend was. Zij was op grond van bekommerden en dat de rest van de gevraagd hoe het testament diende te een BOPZ­ beschikking opgenomen in een familie dat niet deed. Onder de gegeven luiden. Mevrouw B antwoordde dat alles gesloten afdeling voor psychogeriatrische omstandigheden, zegt de kamer, valt naar mevrouw C moest gaan, omdat deze patiënten. De notaris had onderzoek niet in te zien dat de notaris zich tot en haar man D zich om hen bekommerden, moeten doen naar de reden waarom het personeel van de zorginstelling had terwijl de overige familie dat niet deed de testatrice in de verzorgingsinstelling dienen te wenden om te informeren naar en daarom ook niets mocht krijgen. verbleef. Het verzoek om testamenten de geestesgesteldheid van mevrouw B Het tweede gesprek voltrok zich op on­ op te maken kwam van mevrouw C die of naar de reden van haar verblijf. geveer dezelfde wijze als het eerste, nu daar een direct fi nancieel belang bij had Als de notaris zou hebben geweten dat in tegenwoordigheid van twee ervaren en van wie het echtpaar afhankelijk was. mevrouw B aan de ziekte van Alzheimer medewerksters van het kantoor. Mevrouw B was op leeftijd. De notaris had moeten leed, betekent dit niet dat zij geen B herkende de notaris en wist waar het onderkennen dat de situatie voor me­ testament had kunnen maken. Het om ging. Zij beantwoordde alle vragen vrouw C een verleidelijke was. Het is is aan de notaris om te bepalen of de van de notaris adequaat en in overeen­ ongeloofwaardig dat mevrouw B met erfl ater in staat is zijn wil te bepalen. In stemming met het eerste gesprek. de notaris een consistent gesprek heeft het onderhavige geval heeft de notaris De notaris heeft overlegd met haar twee kunnen voeren over haar wensen. Uit geconcludeerd dat dat het geval was. aanwezige medewerksters, waarna zij de beslissing van de rechtbank, de nietig­ Het rechtbankvonnis waarbij het testament de conclusie heeft getrokken dat het verklaring van het testament, blijkt dat ongeldig is verklaard, is gewezen tussen testament van de heer A niet en dat van mevrouw B niet in staat was om haar wil mevrouw N c.s. enerzijds en de heer en mevrouw B wel kon worden gepasseerd. te bepalen. Verder verwijt mevrouw N c.s. mevrouw D-C anderzijds. Het vonnis De notaris wist op dat moment niet dat de notaris dat deze zich halsstarrig verzet regardeert de notaris niet en er is geen mevrouw B aan de ziekte van Alzheimer tegen de uitspraak van de rechtbank en grond om de notaris te verwijten dat zij leed. Zou zij dat wel hebben geweten, daarmee de rechtspraak niet respecteert. zich tegen het vonnis verzet of de recht- dan zou zij niettemin op grond van haar Ten slotte nemen zij het de notaris kwalijk spraak niet respecteert. De notaris meent eigen waarneming en intuïtie dezelfde dat deze weigert om de familie tegemoet op zorgvuldige wijze te hebben gehandeld beslissing over de wilsbekwaamheid te komen in het ontstane leed en de schade. en de kamer deelt die opvatting. van mevrouw B hebben genomen. De klacht wordt ongegrond verklaard. Het testament van mevrouw B wordt Overwegingen Kamer van toezicht te Arnhem, 3 mei 2011, gepasseerd. Mevrouw C wordt benoemd De kamer begint met op te merken dat LJN YC0616 (bew. BKJH) tot enige erfgenaam en het echtpaar C­D indien iemand een testament wil maken wordt benoemd tot executeur. als uitgangspunt moet worden genomen De heer A is drie weken later overleden. dat, als de betrokkene handelingsbekwaam Een halfjaar later is mevrouw B door de is, hij in staat moet worden geacht om rechtbank onder curatele gesteld wegens zijn belangen te behartigen. Dat is anders een geestelijke stoornis. Zij is in maart indien er aanleiding is om de geestes­ 2008 overleden. toestand van de testateur nader te onder­ Nicht N vraagt bij de rechtbank met succes zoeken. In haar verweer heeft de notaris de nietigverklaring van het testa ment er blijk van gegeven dit onderzoek uit­ Op NotarisNet zijn naast bovenstaande van haar tante B, omdat – kort gezegd – gebreid te hebben gedaan, wat door de uitspraken ook andere tuchtuitspraken ten tijde van het passeren daarvan bij klaagster niet is betwist. De kamer noemt te lezen. Nadere informatie: KNB, Willem mevrouw B sprake was van een blijvende het onderzoek van de notaris zorgvuldig Geselschap, telefoon 070 3307133 stoornis van haar geestvermogens, die en integraal. Zij heeft uit haar onderzoek ([email protected])

7-8 | 2011 37 PERSONALIA

Recent benoemd tot notaris

Amsterdam (in associatie met mr. A.G. Hartman) mr. H.H. Harleman, kandidaat­notaris (2003); personalia Arnhem (nieuwe plaats van vestiging en in associatie met Alfa advocaten) mr. L.J.M. van Gemert, kandidaat­ notaris (1998); Hugo Harleman Adam Elzinga Dalfsen (in associatie met Vechtstede Notarissen) m.i.v. 1 augustus 2011 mr. H.H. bulthuis, notaris; Berno Bentum Jan Willem Mieke Belt- Hardenberg (protocol mr. J.W.H. Bentum) Nijboer de Ruiter m.i.v. 1 augustus 2011 mr. H.b.L. Nijboer, kandidaat­notaris (1998); Hardenberg (protocol mr. H.H. Bulthuis) m.i.v. 1 augustus 2011 mevrouw mr. H.G.J. notaris in de gemeente Utrecht, m.i.v. Overleden belt- de Ruiter, kandidaat­notaris (2004); 15 juni 2011 gewijzigd in de gemeente Ommen (protocol mr. B. Spruijt) m.i.v. Amsterdam met meenemen van zijn Op zevenenzestigjarige leeftijd op 1 augustus 2011 mr. J.W.H. bentum, huidige protocol. 3 juli 2011 de heer mr. H.T. Lutter, notaris; oud­notaris te Wedde. Werkendam (protocol mr. H.E. Meerburg) Toewijzing protocol Op negenenzeventigjarige leeftijd m.i.v. 1 augustus 2011 mr. R.W.T. op 9 juni 2011 de heer mr. P. Pel, Salomons, kandidaat­notaris (1975); De staatssecretaris van Veiligheid en oud­notaris te Kampen. Assen (protocol mr. J.Y. Swierstra) Justitie heeft op grond van artikel 15 Op drieënzeventigjarige leeftijd op m.i.v. 1 januari 2012 mr. A. Elzinga, van de Wet op het notarisambt besloten 15 juli 2011 de heer mr. A. Schellenbach, kandidaat­notaris (1994). het protocol en de overige notariële oud­notaris te Dinxperlo en Hengelo. bescheiden van: Eervol ontslag op verzoek ­ mr. H.L.J.M. van Exel, tot 1 augustus 2002 Carrière notaris te Wateringen, m.i.v. 1 augustus mr. F.P. bentum, notaris te Amstelveen, 2011 toe te wijzen aan mr. A. Verrijp, Isabelle balvert en Femke Stroucken, m.i.v. 1 juli 2011; notaris te Westland; beiden kandidaat­notaris, zijn tot mr. F.J.G.G. Prick, notaris te Nijmegen, ­ mr. H.J. Jansen, tot 1 januari 2011 notaris partner Real Estate benoemd bij CMS m.i.v. 1 juli 2011; te Apeldoorn, m.i.v. 1 augustus 2011 toe Derks Star Busmann. Balvert is gespecia­ mevrouw mr. Y.W.F.A. Simonis, te wijzen aan mr. L.C. Kok, notaris te liseerd in (commerciële) vastgoedtrans­ notaris te Nijmegen, m.i.v. 1 juli 2011; Apeldoorn; acties, het vestigen van zekerheden en mevrouw mr. E.A.E. den boer, notaris ­ mr. R.F.M. Brugman, tot 1 januari 2011 projectontwikkeling. Strouckens specia­ te Beverwijk, m.i.v. 15 juli 2011; notaris te Arnhem, m.i.v. 1 augustus 2011 lisme is commerciële (internationale) mr. J.W.H. bentum, notaris te toe te wijzen aan mr. R. berentsen, vastgoedtransacties, vastgoedfondsen Hardenberg, m.i.v. 1 augustus 2011; notaris te Arnhem; (aan­ en verkoop en herstructurering), mr. H.H. bulthuis, notaris te ­ mr. O. van de Vliet, tot 1 januari 2011 vastgoedfinanciering en complexe Hardenberg, m.i.v. 1 augustus 2011; notaris te Ede, m.i.v. 1 augustus 2011 toe te appartementsplitsingen. mr. L. van Dijk, notaris te Binnenmaas, wijzen aan mr. S.A. bijma, notaris te Ede; Notaris Kanter breuker en kandidaat­ m.i.v. 1 augustus 2011; ­ mr. J.M.J. Baijer, tot 1 januari 2011 notaris notaris Gerber van Driel zijn sinds mr. W.A.C. Haverkamp, notaris te te Lansingerland, m.i.v. 1 augustus 2011 20 juni gestart bij Trip Advocaten & Teylingen, m.i.v. 1 augustus 2011; toe te wijzen aan mr. P.P. beliën, notaris Notarissen in Leeuwarden. Ze zijn beide mr. H.E. Meerburg, notaris te te Lansingerland; afkomstig van AGW Notarissen. Breuker Werkendam, m.i.v. 1 augustus 2011; ­ mr. F.H.C. Jansen, tot 1 januari 2011 is gespecialiseerd in ondernemingsrecht. mr. b. Spruijt, notaris te Ommen, notaris te Rotterdam, m.i.v. 1 augustus Kandidaat­notaris Arie Mes zal het m.i.v. 1 augustus 2011; 2011 toe te wijzen aan mr. C.J.M. notariaat van Trip in Groningen komen mr. R.G.M.C. van Rappard, notaris Commissaris, notaris te Rotterdam; versterken. te Rotterdam, m.i.v. 1 september 2011; ­ mr. B. van der Wilt, tot 1 januari 2011 mr. C.P. boodt, notaris te Amsterdam, notaris te Utrecht, m.i.v. 1 augustus 2011 Hoogleraar m.i.v. 1 november 2011; toe te wijzen aan mr. W.P.M. brantjes, mr. J.Y. Swierstra, notaris te Utrecht; Prof. mr. barbara bier is benoemd notaris te Assen, m.i.v. 1 januari 2012. ­ mevrouw mr. G.A.G. Hilgen, tot 1 januari tot hoogleraar Ondernemingsrecht en 2011 notaris te Emmen, m.i.v. 1 augustus Corporate Governance bij de Nyenrode Wijziging plaats van vestiging 2011 toe te wijzen aan mevrouw mr. Business Universiteit. Ze zal zich toe­ N.M.V. Ledda, notaris te Emmen; leggen op de juridische aspecten van Bij besluit van de staatssecretaris van ­ mr. A.A. van Velten, tot 1 januari 2011 Corporate Governance en vennoot­ Veiligheid en Justitie de dato 8 juni 2011 notaris te Amsterdam, m.i.v. 1 augustus schapsrecht. Bier is tevens als counsel wordt de notariële plaats van vestiging 2011 toe te wijzen aan mr. A.L.M. Schulte, verbonden aan het advocaten­ en van mr. M.M. van der bie, thans notaris te Amsterdam. notarissenkantoor Stibbe.

38 Notariaat Magazine editie 7-8 | juli-augustus 2011 Geef kleur aan je carrière

4DIBBQ  1BSUOFST  BEWPDBUFO FO OPUBSJTTFO  JT FFO NJEEFMHSPPU LBOUPPS JO 3PUUFSEBN  XBBS PQ IPPHTUBBOE OJWFBV XPSEU HFXFSLU WPPS FFO OBUJPOBMF FO JOUFSOBUJPOBMF DMJqOUoMF 4DIBBQ  1BSUOFST JT BMT [FMGTUBOEJH FO POBGIBOLFMJKL LBOUPPS BBOHFTMPUFO CJK FFO JOUFSOBUJPOBBM WFSCBOE WBO KVSJEJTDIF LBOUPSFO &SXPSEUPQFFOFGGJDJqOUFNBOJFSTBNFOHFXFSLUEPPSEFBEWPDBUFOFOOPUBSJTTFO [PEBU FFOCSFEFLFOOJTPOUXJLLFMJOHHFHBSBOEFFSEJTFOEFCFMBOHFOWBOPO[FDMJqOUFOPQUJNBBMCFEJFOEXPSEFO

4DIBBQ1BSUOFSTSJDIU[JDINFUOBNFPQIFUPOEFSOFNJOHTSFDIUFOWBTUHPFE

8JK[JKOPQ[PFLOBBS LBOEJEBBUOPUBSJTTFO NW [PXFMCFHJOOFOEFBMTFSWBSFOLBOEJEBUFOXPSEFOWFS[PDIUUFTPMMJDJUFSFO

#JOOFOEFFFSTUFESJFKBSFOWBOPQMFJEJOHXPSEUBBOEFLBOEJEBBUOPUBSJTTFOHFMFHFOIFJEHFHFWFOLFOOJTUF NBLFONFUBMMFSFDIUTHFCJFEFONFUEJSFDUFNPHFMJKLIFEFOUPUWFSEJFQJOHJOFFOTQFDJGJFLSFDIUTHFCJFE

)FC KJK FFO DPNNFSDJqMF FO POEFSOFNFOEF JOTUFMMJOH  FFO QSPBDUJFWF IPVEJOH FO VJUTUFLFOEF KVSJEJTDIF FO DPNNVOJDBUJFWF WBBSEJHIFEFO  EBO CJFEU 4DIBBQ  1BSUOFST KPV FFO NPPJF OPUBSJqMF QSBLUJKL NFU EF NPHFMJKLIFJEKFWFSEFSUFPOUXJLLFMFOFOEPPSUFHSPFJFO

&FOTDISJGUFMJKLFTPMMJDJUBUJFNFUDVSSJDVMVNWJUBFFOTUVEJFSFTVMUBUFOLVOKF[FOEFOBBO.S.BSJBOOF)WBO EFS-BBL UFMFGPPO FNBJMWBOEFSMBBL!TDIBBQFV UPUXJFKFKFPPLWPPSOBEFSFJOGPSNBUJF LVOUXFOEFO

4DIBBQ1BSUOFST "EWPDBUFOFO/PUBSJTTFO 1BSLMBBO1PTUCVT,#3PUUFSEBN 5'XXXTDIBBQFV

31770006_PA_kandidaat notaris 220x297.indd 1 20-07-2011 14:17:47 Leergang Executele Kosten voor de leergang: € 2.100,- Op 16, 23 september en 14 oktober 2011 vindt (excl. btw, inclusief lunch, borrel en studiemateriaal). onder verantwoordelijkheid van NOVEX de In het kader van de permanente educatie zijn punten ‘Leergang Executele’ plaats. U wordt van harte toegekend door KNB, EPN en FB uitgenodigd om aan deze leergang deel te nemen. NOVEX stelt zich onder andere ten doel de vakbekwaamheid van executeurs en een professionele taakuitoefening door executeurs te bevorderen. Voor informatie over NOVEX zie www.novex-executeur.nl. De leergang vindt plaats in Utrecht op: vrijdag 16 september, vrijdag 23 september & De ‘Leergang Executele’ is bestemd voor vrijdag 14 oktober van 9.30 tot 17.00 uur diegenen die professioneel als executeur werkzaam zijn en die hun kennis en kunde ver- Docenten der willen ontwikkelen. De heer O.A. Balkenende Op de leergang worden theoretische en directeur Obelisk Boedelbeheer. praktische aspecten van executele behan- De heer mr. J.D.H. van Ewijk deld. Tevens vindt er een introductie met estate planner bij Van Ewijk Estate Planning te nalatenschapsmediation plaats. De groep Bussum. bestaat maximaal uit 35 deelnemers om Mevrouw prof. mr. T.J. Mellema-Kranenburg de interactie te bevorderen. Nadat de deel- notaris bij Van Heeswijk Notarissen te Rotterdam, hoog- nemer deze leergang heeft afgerond, staat het leraar familievermogensrecht aan de Universiteit van lidmaatschap van NOVEX open. Leiden, raadsheer-plaatsvervanger hof Den Bosch. Voor de certifcering door de Stichting Certifi- Mevrouw mr. J. Nijenhuis-Wildervanck cering Executeurs (SCE) geldt een aanvullend Nijenhuis Nalatenschaps Planning en Adviezen. traject. (www.sce-executeurs.nl) De heer prof. dr. B.M.E.M. Schols hoogleraar Successierecht en Belastingen van rechts- verkeer aan de Radboud Universiteit Nijmegen, tevens vennoot bij ScholsBurgerhartSchols estate planning.

De heer mr. F. Schonewille mediator verbonden aan Hoefnagels Familie Mediation en universitair docent en onderzoeker aan de Universi- Aanmelding teit van Utrecht. U kunt zich aanmelden via de website van NOVEX: www.novex-executeur.nl De heer prof. dr. J.P.M. Stubbé vennoot bij FBN juristen en hoogleraar notariële belas- Informatie tingen aan de Universiteit van Amsterdam, tevens Voor vragen of informatie over de mogelijk- voorzitter van NOVEX. heid om aan de leergang deel te nemen: Mevrouw mr. A. Rookmaker, 020-3882928 & gastdocenten. Voor informatie of aanmelden: [email protected]

novex_adv_220x297_juli2011.indd 1 12-07-11 21:42