Vissernonderwds in NEDERLAND 1800-1940; Een

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Vissernonderwds in NEDERLAND 1800-1940; Een VISSERnONDERWDS IN NEDERLAND terecht gekomen: de visserijschool te Vlaardingen^ en de visserijschool te IJmuiden^. Enige stukken zijn ook 1800-1940; een schets te vinden in het archief van de Afdeling Visserijen van het Ministerie van Landbouw, Nijverheid en Handel'' J. P. van de Voort en in het archief van de Wetenschappelijk Adviseur in Visscherij-zaken/Instituut voor Visscherij Onder­ Inleiding zoekt De meeste van de stukken in het laatstgenoem­ Het Nederlandse zeevisserijonderwijs heeft tot nu toe de archief zijn waarschijnlijk bijeen gebracht door de weinig aandacht van historici gekregen. Sommige lo­ visserijbiologen Hoek en Redeke ten behoeve van hun kale geschiedschrijvers wijdden enkele alinea's aan de beschouwingen over visserijonderwijs in het tijdschrift visserijschool in hun stad of dorp. Meestal waren het 'Mededeelingen over Visscherij' (zie hierna). Archie­ bij dit onderwijs betrokkenen, zoals schoolhoofden, ven van examencommissies hebben wij niet vermeld leraren of ambtenaren van een ministerie, die in hun gevonden. verslagen en beschouwingen een vluchtige blik op het De belangrijkste literatuurbronnen - belangrijk van­ verleden wierpen. wege hun continuïteit over de periode 1889-1938 - In dit artikel beginnen we met een overzicht van de zijn de hierna te bespreken verslagen. Het College bronnen waaruit men voor de bestudering van het vis­ voor de Zeevisscherijen, opgericht in 1857 als een serij onderwijs in de periode 1800-1940 kan putten. adviescollege voor de regering, publiceerde jaarlijks Wij hebben ons daarbij wel beperkingen moeten op­ een 'Verslag van den staat der Nederlandsche zee­ leggen. Dan worden de belangrijkste ontwikkelingen visscherijen'. Vanaf 1889 bevat dit verslag een para­ in het visserij onderwijs geschetst. Vervolgens wordt graaf 'Opleiding der visscherslieden', die in de loop aandacht besteed aan de visserijscholen en hun bevol­ der jaren steeds uitvoeriger wordt*. Per visserijschool king (leerlingen en leraren) en daarna aan de inhoud worden gegevens verstrekt over onder meer aantal van het onderwijs (vakken en leermiddelen). Wij be­ leerlingen, de vakken en de leermiddelen, de leraren sluiten met een samenvatting. en de financiële middelen. Vanaf 1907 worden ook statistische gegevens vermeld over het aantal kandi­ De bronnen daten en geslaagden voor de verschillende examens, zoals die voor schipper, stuurman, machinist en machi­ De bronnen die gegevens over het zeevisserijonderwijs nist-stoker. Daarnaast worden soms uitvoerige be­ verschaffen, kan men verdelen in primaire en secun­ schouwingen ten beste gegeven naar aanleiding van daire bronnen. Tot de eerste rekenen wij vooral de ar­ moeizame pogingen een visserijschool van de grond te chieven van visserijscholen en/of van verenigingen en krijgen of van veranderingen in het onderwijspro­ gemeenten die deze scholen exploiteerden. Ook ar­ gramma van een visserijschool. chieven gevormd door commissies die bij dit onderwijs betrokken waren, zoals examencommissies, vallen Bij de inwerkingtreding van de nieuwe Visscherijwet daaronder. De secundaire bronnen - hoofdzakelijk op 1 juli 1911 is ook de Visscherij-inspectie gaan fun­ literatuurdocumenten - omvatten enerzijds een reeks geren^. De door deze dienst uitgegeven reeks 'Ver­ ononderbroken jaarverslagen vanaf 1889 met een vas­ slagen en Mededeelingen van de Visscherijinspectie' te paragraaf over het visserijonderwijs, anderzijds een bevat jaarlijks verslagen over de afzonderlijke takken heterogene massa van vooral tijdschriftartikelen, rap­ van visserij: zeevisserij, kustvisserij (incl. Zuiderzee­ porten en brochures. visserij) en binnenvisserij. Daarmee nam de Visscherij­ inspectie de verslaggeving over de visserij over van het In het kader van dit overzichtsartikel hebben wij ons College voor de Zeevisscherijen, dat een veel beperk­ onderzoek naar archieven moeten beperken tot het tere taak kreeg. Het verslag over de zeevisserij bevat doorzoeken van gepubliceerde inventarissen van ver­ een afzonderlijk hoofdstuk over het visserijonderwijs. zamelingen in openbare archieven'. Daarin zijn maar Het geeft de volgende informatie per visserijschool: in­ weinig archieven met betrekking tot visserijonderwijs richting en bezoek, inkomsten en uitgaven, personeel, 89 Cursus dekpersoneel. de sloep moet worden nagezien onderwijs (leerplan), schoollokalen en leermiddelen**. getiteld 'Verschillende onderwerpen'. De gegevens Het hoofdstuk over het visserijonderwijs uit het verslag zijn hoofdzakelijk kwantitatief van aard: aantal scho­ over de kustvisserij is van geringe omvang, omdat er len, het hoogste aantal leerlingen per school, het aantal maar weinig visserijscholen waren waar het onderwijs kandidaten en geslaagden zowel landelijk, per soort zich geheel beperkte tot de kustvisserij'. De verslagen examen als per school. Vanaf 1939 is het 'Verslag over van de Visscherij-inspectie zijn minder uitvoerig, maar de visscherij' alleen in statistische zin voortgezet onder wel systematischer ingericht dan die van het College de titel 'Jaarcijfers over visscherij' en ontbreekt het voor de Zeevisscherijen. tekstverslag, waarin de onderwijsparagraaf. Voor de vele artikelen, rapporten, brochures en boek­ In 1921 wordt de verslaggeving overgenomen door de jes verwijzen wij naar de literatuurlijst die wij daarvan Af deeling Visscherijen van het Departement van aangelegd hebben en die zich in de bibliotheek van het Landbouw, Nijverheid en Handel onder de titel 'Ver­ Visserijmuseum te Vlaardingen bevindt". Sommige slag over de visscherij gedurende het jaar 1921' en op­ daarvan, zoals beschouwingen van de visserijbiologen genomen in de reeks 'Verslagen en Mededeelingen Hoek en Redeke, enkele rapporten van visserijorgani­ van de Afdeeling Visscherijen''". De gegevens over het saties en enige leerboeken krijgen hierna nog aan­ visserijonderwijs zijn nu ondergebracht in een kleine dacht. paragraaf 'visscherijonderwijs' in het laatste hoofdstuk 90 Yisserijonderwijs: van vrenselijkheid tot plicht Wij weten niet of deze tekening het resultaat is van vis­ serij onderwijs in schoolverband. Daar zijn geen aan­ In het Vlaardingse gemeentearchief bevindt zich een wijzingen voor. Leergierige vissersjongens konden tekening - in waterverf - van een kompasroos' '^. Hij is uiteraard kennis nemen van de leerboeken en hulp­ gemaakt door de 13-jarige Leendert G. Westerdijk in middelen die er al in de 17e eeuw waren voor de zeelie­ 1811. De jongen heeft er ook een versje bij geschreven, den op de koopvaardijschepen. Zo'n boek uit het be­ dat luidt: gin van de 19e eeuw (1802) - was dat van Klaas de Vries, getiteld 'Schatkamer of te Kunst der Stuurlie­ Ik weet een weg zoo ik hier spreekt den'. Het is in het gemeentearchief aanwezig""'. Die mijn gebruikt weet steets den streek Mijn hoofd staat altijd noorwaards aan De eerste sporen van visserijonderwijs in schoolver­ En nogthans moet ik zeggen gaan band dateren van december 1819, wanneer de Haagse Hoe de stroomen loopen en de winde zijn gemeenteraad in een reglement voor de beide lagere Want nooit een schip kan zonder mijn scholen te Scheveningen voorschrijft dat er zo mo­ Bevaren het woeste pekelveld gelijk ook lessen in de zeevaartkunde gegeven moeten Int jaar twaalf hondert en veertig ben ik ingesteld worden'^. Het wordt herhaald in 1823, maar het blijkt niet dat er daadwerkelijk zeevaartkundig onderwijs is gegeven. Het College voor de Zeevisscherijen maakt in de jaren 1859-1861 melding van de vertaling uit het Deens van enige praktische boekjes voor vissers'-'. Een ander initiatief was het plan uit 1871 van het departement Vlaardingen van de Nederlandse Maat­ schappij ter Bevordering van Nijverheid om in deze stad een Kweekschool en Museum voor Visscherij op te richten'''. De kweekschool zou ook over een school- schip ('leerschip') moeten beschikken. Het plan heeft toen nog geen doorgang gevonden. Volgens de Sche- veningse geschiedschrijver J.C. Vermaas leden de re­ ders daar nogal eens schade als gevolg van de gebrek­ kige zeevaartkundige kennis van de vissers, zoals dat bleek uit aanvaringen en uit het niet kunnen lokalise­ ren van onderzeese telegraafkabels'^. Dat zou voor de reders aanleiding zijn geweest bij de gemeente aan te dringen op de oprichting van een zeevaartschool. In de winter van 1878-1879 werd de school geopend. Het leerprogramma, vastgesteld door de gemeenteraad, was zeevaartkundig van aard. Daarmee was de eerste visserijschool in Nederland geopend. Zoals wij hierna nog zullen zien, breidde het aantal vis- serijscholen zich vanaf 1889 langzaam uit. In 1911 waren er tien; in 1920 werd het hoogste aantal bereikt met negentien scholen. Daarna volgde een langzame daling tot zes in 1938. C/tï- 7aai^, im^.^y. ^^ ^ De opkomst van de visserijscholen hield verband met de veranderingen in de scheepvaart in het algemeen en 91 in de zeevisserij in het bijzonder: overgang van zeil- Visserijonderwijs was, op initiatief van reder C. Plan- vaart naar stoomvaart, van houten schepen naar ijze­ teijdt uit Umuiden, een van de onderwerpen die ter ren schepen, van passieve visserij naar actieve visse­ sprake kwamen op het Eerste Nationaal Visscherij- rij'*. De toegenomen intensiteit van het scheepvaart­ congres te Utrecht in november 1898. De wenselijk­ verkeer en de visserij op de Noordzee leidden tot meer heid van zulk onderwijs werd heel voorzichtig als volgt internationale afspraken ter regeling van dat verkeer geformuleerd: 'Aan de Vereeniging tot Bevordering en de visserij''. Verkeerde behandeling van of foute der Nederlandsche Visscherij, wordt in overweging ge­ manoeuvres
Recommended publications
  • GS-Voorstel Onderwerp ELENA-Subsidie Aanvraag
    GS-Voorstel Besluitnummer PZH-2020-725125367 DOS-2015- 0005387 Status Datum vergadering Gedeputeerde Staten Eindtermijn A-Openbaar 11 februari 2020 11 februari 2020 Onderwerp ELENA-subsidie aanvraag “Duurzame Wijkwarmte Zuid-Holland”. Advies 1. In te dienen de ELENA-subsidieaanvraag “Duurzame Wijkwarmte Zuid-Holland” bij de Europese Investering Bank (EIB) ten behoeve van 10 gemeentelijk duurzame warmteprojecten. 2. In te stemmen met € 300.000 aan provinciale cofinanciering, vooruitlopend op de middelen die voor energie beschikbaar worden gesteld bij de eerste begrotingswijziging. 3. Aan te gaan de intentieverklaring tussen de provincie en de gemeenten Alphen aan den Rijn, Den Haag, Gorinchem, Kaag en Braassem, Katwijk, Rijswijk, Rotterdam, Schiedam en Zoeterwoude. 4. Vast te stellen de brief aan PS over de Subsidie aanvraag ELENA Duurzame Wijkwarmte. 5. Vast te stellen de publiekssamenvatting van “Duurzame Wijkwarmte Zuid-Holland”. Aangezien de Commissaris van de Koning, na rechtsgeldige besluitvorming door Gedeputeerde Staten, bevoegd is de juridische binding aan te gaan, is het advies aan hem een machtiging af te geven aan gedeputeerde B. Potjer, om de Intentieverklaring en de subsidieaanvraag met de gemeenten Alphen aan den Rijn, Den Haag, Gorinchem, Kaag en Braassem, Katwijk, Rijswijk, Rotterdam, Schiedam en Zoeterwoude te ondertekenen. Besluit GS Vastgesteld met een machtiging voor de portefeuillehouder om het moment te bepalen van: - verzending van de brief aan PS; - de publicatie van het GS-besluit en de onderliggende stukken op de provinciale website in het kader van de actieve openbaarheid. Bijlagen 1. GS-brief aan PS - Subsidie aanvraag ELENA Duurzame Wijkwarmte PZH 2. ELENA-subsidie aanvraag “Duurzame Wijkwarmte” 3. Intentieverklaring voor Elena subsidie aanvraag Duurzame Woonwijken PZH 4.
    [Show full text]
  • Regionale Energiestrategieen in Zuid-Holland
    REGIONALE ENERGIESTRATEGIEËN IN ZUID-HOLLAND ANALYSE EN VERGELIJKING VAN DE STAND VAN ZAKEN IN DE ZEVEN REGIO’S AUGUSTUS 2018 IN OPDRACHT VAN 2 INHOUDSOPGAVE 1| VOORWOORD 4 2|INLEIDING 5 3| VERGELIJKING EN ANALYSE 7 4| BOVENREGIONAAL PERSPECTIEF 15 5| REGIONALE FACTSHEETS 20 BEGRIPPENLIJST 60 3 1| VOORWOORD In de provincie Zuid-Holland wordt in 7 regio’s een Regionale Energiestrategie (RES) ontwikkeld. Deze rapportage toont een overzicht van de stand van zaken in de zomer 2018. Wat zijn de kwantitatieve bevindingen per regio? En op welke wijze structureren de regio’s het proces? De onderverdeling van gemeentes van de provincie Zuid-Holland in zeven regio’s is hieronder weergegeven. Alphen aan den Rijn participeert zowel in Holland Rijnland als in Midden-Holland. ALBLASSERWAARD - HOLLAND RIJNLAND ROTTERDAM VIJFHEERENLANDEN Alphen aan den Rijn DEN HAAG Giessenlanden Hillegom Albrandswaard Gorinchem Kaag en Braassem Barendrecht Leerdam Katwijk Brielle Molenwaard Leiden Capelle aan den Ijssel Zederik Leiderdorp Delft Lisse Den Haag DRECHTSTEDEN Nieuwkoop Hellevoetsluis Alblasserdam Noordwijk Krimpen aan den IJssel Dordrecht Noordwijkerhout Lansingerland Hardinxveld-Giessendam Oegstgeest Leidschendam-Voorburg Hendrik-Ido-Ambacht Teylingen Maassluis Papendrecht Voorschoten Midden-Delfland Sliedrecht Zoeterwoude Nissewaard Zwijndrecht Pijnacker-Nootdorp Ridderkerk GOEREE-OVERFLAKKEE MIDDEN-HOLLAND Rijswijk Goeree-Overflakkee Alphen aan den Rijn Rotterdam Bodegraven-Reeuwijk Schiedam HOEKSCHE WAARD Gouda Vlaardingen Binnenmaas Krimpenerwaard Wassenaar Cromstrijen Waddinxveen Westland Korendijk Zuidplas Westvoorne Oud-Beijerland Zoetermeer Strijen 4 2| INLEIDING ACHTERGROND In het nationaal Klimaatakkoord wordt de regionale energiestrategie beschouwd als een belangrijke bouwsteen voor de ruimtelijke plannen van gemeenten, provincies en Rijk (gemeentelijke/provinciale/nationale omgevingsvisies en bijbehorende plannen), met name t.a.v.
    [Show full text]
  • CHARLES HENRI MARIE VAN WIJK (The Hague 1875 – the Hague 1917)
    CHARLES HENRI MARIE VAN WIJK (The Hague 1875 – The Hague 1917) Oude Vrouw haar Linnen Verstellende (Old Woman Mending her Linen) signed, inscribed, and dated CH.V. Wyk SCULPT 9 (?) on the base bronze, golden-brown patina 5 height: 15 ¼ inches (39.4 cm.), width: 8 /8 1 inches (22.5 cm.), depth: 12 /16 inches (31.4 cm.) PROVENANCE Private Collection, Illinois, until 2015 RELATED LITERATURE B.L. Voskuil, Jr., Tentoonstelling van bronzen door Charles van Wijk, Amsterdam, October 1901, no. 13, unpaginated Frank Buffa en Zonen, Tentoonstelling van beeldhouwwerken door Charles van Wijk, Amsterdam, 1910, no. 17 Maatschappij Arti et Amicitae, Amsterdam, 1911, no. 251 Veiling Nalatenschap Charles van Wijk, Kunstzaal Kleykamp, The Hague, November 27, 1917, lot 23 Helena Stork, “Oudje (of ‘Verstelwerk’)” in Charles van Wijk, exhibition catalog, Katwijks Museum, Katwijk, July 3 - September 25, 1999, p. 67 Charles van Wijk’s (or Wyk) practical training began in the foundry of his father Henry B. van Wijk in The Hague. Van Wijk’s skills in sculpting were obvious from a young age and encouraged by his father. Drawing lessons began with his uncle Arie Stortenbeker, an amateur painter, and at the age of twelve he was enrolled at the Royal Academy of Arts in The Hague. The chief instructor was the Belgian sculptor Antoine ‘Eugene’ Lacomblé who taught Van Wijk the art of modeling. The painter Fridolin Becker, another professor at the academy during this period, was also influential. Throughout his formal studies he continued to work in his father’s shop. After completing his schooling, Van Wijk was granted an internship at the famous Parisian foundry F.
    [Show full text]
  • Competitieprogramma Tweede Divisie, Seizoen 2020/'21 Ronde Speeldag Tijdstip Thuis Uit 14:30 Noordwijk - AFC 15:00 Excelsior M
    Competitieprogramma Tweede Divisie, Seizoen 2020/'21 ronde speeldag tijdstip thuis uit 14:30 Noordwijk - AFC 15:00 Excelsior M. - Katwijk 15:00 IJsselmeervogels - Rijnsburgse Boys 15:30 Scheveningen - Spakenburg zaterdag 5 september 2020 WD 1 15:00 Kozakken Boys - ASWH 15:00 Jong FC Volendam - Jong Sparta Rotterdam 15:30 Quick Boys - GVVV 18:00 De Treffers - HHC Hardenberg zondag 6 september 2020 14:30 TEC - Koninklijke HFC 14:30 AFC - Quick Boys 15:00 ASWH - Noordwijk 15:00 Spakenburg - Kozakken Boys 15:30 Jong Sparta Rotterdam - Scheveningen zaterdag 12 september 2020 WD 2 15:30 Rijnsburgse Boys - Jong FC Volendam 15:30 GVVV - Excelsior M. 15:30 Katwijk - TEC 15:30 HHC Hardenberg - IJsselmeervogels zondag 13 september 2020 14:30 Koninklijke HFC - De Treffers 15:00 Excelsior M. - Rijnsburgse Boys 15:30 Scheveningen - ASWH 15:00 Kozakken Boys - IJsselmeervogels 14:30 Noordwijk - Katwijk zaterdag 19 september 2020 WD 3 15:00 Jong FC Volendam - HHC Hardenberg 15:30 Quick Boys - Koninklijke HFC 15:00 Spakenburg - Jong Sparta Rotterdam 15:30 TEC - GVVV zondag 20 september 2020 14:30 De Treffers - AFC 15:00 ASWH - De Treffers 15:00 IJsselmeervogels - Jong FC Volendam 15:30 Koninklijke HFC - Noordwijk 15:30 Rijnsburgse Boys - Scheveningen WD 4 zaterdag 26 september 2020 15:30 GVVV - Spakenburg 15:30 Katwijk - Kozakken Boys 15:30 HHC Hardenberg - AFC 15:30 TEC - Excelsior M. 15:30 Jong Sparta Rotterdam - Quick Boys 15:00 Excelsior M. - Jong FC Volendam 15:30 Scheveningen - TEC 15:00 Kozakken Boys - Koninklijke HFC 14:30 Noordwijk - HHC Hardenberg WD 5 zaterdag 3 oktober 2020 14:30 AFC - ASWH 15:30 Jong Sparta Rotterdam - GVVV 18:00 De Treffers - Rijnsburgse Boys 15:30 Quick Boys - IJsselmeervogels 15:00 Spakenburg - Katwijk Competitieprogramma Tweede Divisie, Seizoen 2020/'21 ronde speeldag tijdstip thuis uit 15:00 IJsselmeervogels - Excelsior M.
    [Show full text]
  • How to Get to ESTEC
    How to get to ESTEC By Car ESTEC is located at the southern tip of Noordwijk. Coming from Den Haag (The Hague), take the A44 motorway in the direction Amsterdam/Wassenaar and exit at 'Leiden' (exit 8). Follow the N206 in the direction Katwijk and Haarlem. Take the exit 'Katwijk Noord'. From there follow the signs 'ESA ESTEC' (small white traffic signs). From Amsterdam, take the A4 in the direction Den Haag-Rotterdam, then at the junction follow the A44. Take the exit Noordwijk-Voorhout, continue to Noordwijk and from there, follow the signs 'ESA ESTEC'. By Public Transportation From Leiden Central station, take bus 30 to Katwijk. It stops in front of the entrance gate of ESTEC (the journey takes about 25 minutes). Please note that this bus departures four times an hour during the day, and twice an hour after 19.00 hours. For more information or other busses please consult the journey planner at http://journeyplanner.9292.nl/. By Plane From Schiphol airport, either take a taxi to ESTEC (30 minutes), or a train to Leiden (15 minutes) and then bus number 30 (25 minutes). With a rental car, follow the instructions above from Amsterdam. ESTEC Shuttle Services ESTEC – Schiphol Airport A one-way voucher € 13.50. The driver of the shuttle bus gives the traveller a voucher which serves as a receipt. Vouchers may be purchased on the bus, however, in order to minimise the waiting time, it is desirable to purchase them before at the ESTEC reception located in the A building. At this moment payment with credit card is not possible.
    [Show full text]
  • Archief Van N.V. Rederij En Haringhandel V/H A. Den Dulk
    Archief van N.V. Rederij en Haringhandel v/h A. den Dulk Inventaris van het Genootschap Oud Katwijk, D. Parlevliet, 2018 Inhoud Inleiding 1 Inventaris Oprichting en organisatie 2 Correspondentie 2 Personeel 3 Onroerend goed 3 Schepen 3 Financiën Balans en accountant 5 Belastingen 5 Personeel 6 Schepen 6 Kas 7 Rekeningen 8 Financiële kaarten Diversen 12 Andere maatschappijen ALKA 13 De Nieuwe Mercurius 13 Haringvisserij-combinatie ADECO 13 Diversen Foto's 14 Betreffende personen 14 Diversen 14 Externe organisaties 14 Katwijksche reederij-vereniging "Vuurbaak" 15 Reedersveeniging voor de Nederlandsche Haringvisscherij of Redersvereniging voor de Nederlandse Zeevisserij 15 Onderlinge verzekerings-maatschappij "Vlaardingen" 15 Nederlandse bond van haringhandelaren 16 Diverse organisaties 16 Bijlage A Rubrieken van de financiële kaarten 1952-1963. 18 Bijlage B Rubrieken van de financiële kaarten 1963-1971. 23 Bijlage C Rubrieken van de financiële kaarten 1954-1963. 29 Bijlage D Overgebracht naar anderen. 30 Bijlage E Gegevens over de rederijen en familie Den Dulk. 31 Inleiding De familie Den Dulk is afkomstig uit Scheveningen. Aan het eind van de 19e eeuw verhuist de vishandelaar Cornelis den Dulk (1835-1903) met zijn gezin naar Katwijk. Zijn drie zoons Cornelis, Arie en Marinus beginnen de rederij Gebroeders Den Dulk. Van 1904 tot 1913 groeit deze snel tot een vloot van zeven schepen. Daarnaast begint Arie in 1906 een eigen rederij, zonder schepen. In 1913 worden de schepen verdeeld over de drie broers en krijgt Arie twee schepen. In 1916 overlijdt Arie den Dulk en wordt de rederij voortgezet als Rederij Wed. A. den Dulk door zijn zoon Jacob. In 1919 wordt deze omgezet in de N.V.
    [Show full text]
  • De Geheimen Van De Duinen
    De geheimen van de duinen bij Den Haag, Wassenaar en Katwijk DRIE CULTUURHISTORISCHE WANDELINGEN De geheimen van de duinen Drie wandelingen langs knooppunten Bij Den Haag, Wassenaar en Katwijk Voor elke wandelroute volgt u het wandelknooppuntensysteem van de provincie Zuid- Holland. De nummers vindt u op rood-gele bordjes op paaltjes langs de route. Op een Welkom in de duinen! enkele plek ontbreekt zo’n paaltje, maar dat staat helder aangegeven in de beschrijving in Tussen Den Haag en Katwijk, aan de rand van de dichtbebouwde Rand- dit boekje. Houd deze tekst er daarom bij tijdens uw wandeling. NB: de routes gaan vaak stad, lijkt de natuur vrij spel te hebben. In deze uitgestrekte zone van over onverharde paden; die zijn minder of niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers. duinen moesten mensen het vaak opnemen tegen de elementen: de zee, de wind, het zand, de droge, weinig vruchtbare grond. In deze natuur, waar 1. Wandeling rond Meijendel (blz. 8) u als wandelaar het vandaag misschien ook opneemt tegen wind, zand 10,5 km (circa 3,5 uur). Start bij knooppunt 61. en zon, liggen allerlei sporen verborgen van hoe mensen ooit leefden en Horeca: cafe-restaurant ‘Onder de Watertoren’, pannenkoekenboerderij Meijendel. werkten. 2. Wandeling rond Wassenaarse Slag (blz. 22) De drie wandelroutes in dit boekje leiden u langs in het landschap herken- 4,5 km (ca 1,5 uur). Start bij knooppunt 27. bare sporen: wandelpaden, bunkers, oude akkers, watergangen, grenspa- Horeca: hotel-restaurant Duinoord, strandpaviljoen De Badmeester. len, wallen en watertorens. Vaak zijn ze nog goed zichtbaar, soms moet u wat beter kijken en bij enkele ook uw verbeelding even aanspreken.
    [Show full text]
  • Beelden Aan De Boulevard in Katwijk Beeldenroute Aan Zee 15 Beelden Aan De Boulevard in Katwijk
    BEELDENROUTE AAN ZEE 15 beelden aan de boulevard in Katwijk BEELDENROUTE AAN ZEE 15 beelden aan de boulevard in Katwijk Katwijk. Wie denkt dan niet aan rust, ruimte, een heerlijke dag aan strand of een zwoele zomeravond op onze fraaie en karakteristieke Boulevard. Velen ondergaan de schone verwondering van het beeld van een majestueuze zonsondergang. Boven die weidse zee wordt er in een indrukwekkende kleurenpracht die verzinkende oranje zon geschilderd als door de hand van de Kunstenaar. Is er dan een betere plek om zoveel beelden van even zoveel kunstenaarshanden hun creatieve schoonheid te tonen? Op en nabij de Boulevard heeft Katwijk, zeker de laatste jaren, zich ingezet om u te laten dwalen langs en te mijmeren bij onze beelden aan zee. Ik zou zeggen: onderga en beleef het! W.J. van Duijn, wethouder cultuur 1 Monument voor omgekomen 9 Vrouw in ligstoel Katwijkse zeelieden 10 Ik ben, tussen hemel en aarde 2 Pootjebaden 11 Vissersweduwe met zoon 3 Aarde en Water 12 Spelende muzikanten 4 Nettenboetster 13 Beeld Nic Jonk 5 Nader te bepalen (voor Katwijks Museum) 6 Nader te bepalen 14 Zeelui; wachtend op vertrek 7 De Vangst 15 Afbraak, Evacuatie en Wederopbouw 8 ’t Staekelvier of Redding Monument voor omgekomen Katwijkse zeelieden 2005 Locatie Noordpunt Boulevard (bij Hotel Savoy) Officiële titel “Als bladeren in de wind” 1 Kunstenaar Gerard van der Leeden Initiatief Stichting monument voor omgekomen Katwijkse zeelieden en Gemeente Katwijk Over het beeld U ziet hier “bladeren (als in een boek) in de wind” waarop de 273 namen staan geschreven van diegenen die vanaf 1919 tot heden op zee zijn gebleven, dan wel vermist zijn.
    [Show full text]
  • Commissarissen Straatweg Duivenvoorde-Katwijk 3
    Nummer Toegang: 3.02.29.03 Inventaris van het archief van de Commissarissen van de Straatweg van het Schouw van Duivenvoorde naar Katwijk aan Zee P. Ernsting, G.M.J. Oosterkerk-de Mey Nationaal Archief, Den Haag 1987 This finding aid is written in Dutch. 3.02.29.03 Commissarissen Straatweg Duivenvoorde-Katwijk 3 INHOUDSOPGAVE Beschrijving van het archief......................................................................................5 Aanwijzingen voor de gebruiker................................................................................................6 Openbaarheidsbeperkingen.......................................................................................................6 Beperkingen aan het gebruik......................................................................................................6 Materiële beperkingen................................................................................................................6 Aanvraaginstructie...................................................................................................................... 6 Citeerinstructie............................................................................................................................ 6 Archiefvorming...........................................................................................................................7 Geschiedenis van de archiefvormer............................................................................................7 Geschiedenis van het archiefbeheer...........................................................................................8
    [Show full text]
  • Rotterdam & South Holland
    ©Lonely Planet Publications Pty Ltd Rotterdam & South Holland Why Go? South Holland ................147 Think Holland and you’re thinking of the region southwest Leiden ............................147 of Amsterdam where tulips, cheese, Vermeer and plucky Den Haag (The Hague) ..153 Dutch people standing up to the sea avoid cliché simply by Gouda .............................161 their omnipresence. South Holland’s major cities are the biggest attractions. Delft............................... 163 Mighty Rotterdam is blessed with an edgy urban vibe, sur- Rotterdam ..................... 168 prising cultural scene and striking architecture. Leiden has Dordrecht ...................... 183 its university culture and old town (and proximity to the Biesbosch National bulbfields). Den Haag has museums, a stately air, luxe shop- Park ............................... 186 ping and a kitsch beach, while charming, beautiful Delft is Slot Loevestein ............. 186 a medieval time capsule. Smaller places are also worth your Zeeland ......................... 186 time: Gouda is a perfect old canal town, while Dordrecht Middelburg .....................187 has its own surprises amid canals and charm. Waterland Neeltje Jans .191 Further south, Zeeland (Sea Land) is the dyke-protected Schouwen-Duiveland.....191 province that people often associate with the Netherlands when they’re not thinking of tulips and windmills. Cycling Zeeuws-Vlaanderen .......192 in this flat, mostly sub-sea-level region is unparalleled. Best Places to Eat When to Go » De Dames Proeverij (p 151 ) The heart of Holland can be enjoyed year-round. Rotter- » Spijshuis de Dis (p 167 ) dam is full of museums and nightlife, so you can ignore the » Z&M (p 177 ) weather while indoors. The same can be said to a certain ex- » De Ballentent (p 177 ) tent for the main towns and cities such as Leiden, Den Haag » De Stroper (p 185 ) and Delft.
    [Show full text]
  • 1 Regional Population and Household Projections, 2011–2040
    Regional population and household projections, 2011–2040: Marked regional differences Andries de Jong1 and Coen van Duin2 The regional population and household projections for 2011 to 2040 presents future developments in the population and number of households per municipality in the Netherlands. This article discusses five important future developments. First of all, the population of the Netherlands will continue to grow over the next 15 years. Growth will be particularly strong in the Randstad (meaning the urban conurbation of Amsterdam, Rotterdam, The Hague and Utrecht), but on the periphery of the country the population is expected to decline. Secondly, the number of households is also expected to continue to grow strongly throughout the Netherlands – only in north-east Groningen and Zeeuws-Vlaanderen will growth level off or even turn to decline. Thirdly, although the size of the potential labour force has increased continuously over the last few decades, it is expected to decline significantly in the near future. Decrease in the potential labour force, already a fact in many regions, will spread to almost all regions. Only in a strip that runs from The Hague Agglomeration, through Utrecht, Greater Amsterdam and Flevoland to north Overijssel will the potential labour force continue to grow over the coming 15 years. Fourthly, ageing of the population will accelerate in the coming decades as the post-war baby-boomers enter the over-65 age group. Although the number of people aged 65 and older will increase throughout the Netherlands, the increase will be stronger on the periphery of the country (where the strongest population decline is also expected) than in more urbanised areas, such as the Randstad.
    [Show full text]
  • Regio Rotterdam
    Regio Rotterdam - Den Haag Samenwerking/regio Leidse Regio/Holland-Rijnland/Midden-Holland Wassenaar GR Werkorganisatie Duivenvoorde GR Holland Rijnland Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest, Zoeterwoude, Alphen aan den Rijn, Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Lisse, Nieuwkoop, Noordwijk, Noordwijkerhout, Teylingen Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest, Zoeterwoude, Alphen aan den Rijn, Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Lisse, Nieuwkoop, Noordwijk, Noordwijkerhout, Teylingen Vrouwen opvang/geweld in huiselijke kring Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest, Zoeterwoude, Alphen aan den Rijn, Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Lisse, Nieuwkoop, Noordwijk, Noordwijkerhout, Teylingen Zorgkantoor Zuid-Holland Noord(langdurige zorg) Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest, Zoeterwoude, Alphen aan den Rijn, Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Lisse, Nieuwkoop, Noordwijk, Noordwijkerhout, Teylingen Woningmarktregio Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest, Zoeterwoude, Alphen aan den Rijn, Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Lisse, Nieuwkoop, Noordwijk, Noordwijkerhout, Teylingen Veiligheidregio Hollands Midden Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest, Zoeterwoude, Alphen aan den Rijn, Bergambacht, Bodegraven- Reeuwijk, Boskoop, Gouda, Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Lisse, Nederlek, Noordwijk, Noordwijkerhout, Ouderkerk, Rijnwoude, Schoonhoven, Teylingen, Vlist, Waddinxveen, en Zuidplas GR RDOG Hollands Midden Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest, Zoeterwoude, Alphen aan den Rijn, Bodegraven-Reeuwijk, Gouda, Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk,
    [Show full text]