Postvegen I Kvinnherad / the Stavanger Post Road / Der Stavanger Postweg / La Vía De Stavanger De Correos
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
DEN STAVANGERSKE POSTVEG POSTVEGEN I KVINNHERAD / THE STAVANGER POST ROAD / DER STAVANGER POSTWEG / LA VÍA DE STAVANGER DE CORREOS N Den 13. mai 1785 vart det ved kongeleg resolusjon vedteke å opna ei postrute frå Bergen til Stavanger. POSTHISTORIE Frå Leknes i Skånevik kom osten med båt over fjorden, og då vart det Etter kva ein kan finna ut om dette, var det postopneri på prestegarden i I mellomalderen gjekk meldingar om større hendingar med bodstikka. naturleg å lenda på Ølfernes. Skånevik frå ruta tok til i 1785. Dette dekka nok òg den søre delen av Den skulle gå ein gong i veka gjennom kystdistrikta Det var få som kunne lese, så bodskapen vart frakta fram munnleg. Den Eikjeland ligg omtrent midt mellom Ølfernes og Helvik: Det var 1 mil til Kvinnherad. “ for at gagne fiskeriene og andre næringsveier i disse økonomiske oppgangen i Noreg på 1600- og 1700-talet, og veksten i Ølfernes og 1 1/8 til Helvik. slik vart det naturleg med postskifte her. I ein rapport om postmengda på ruta Bergen-Stavanger frå 1804, er det statsmakta, sette større krav til kommunikasjonsnettet her til lands. Helvik ligg lagleg til for skyss over til Ølve.” fortalt at på postgarden i Helvik vart det teke ut eller lagt inn kring 30 brev. avsides beliggende steder samt lette og befordre den Hannibal Sehested, statthaldar i Noreg på 1600-talet, starta i 1647 Helvik er ikkje oppgjeve som postopneri seinare, men det kan vera truleg derav flytende handel”. postruter i Noreg. Drifta av posten vart i byrjinga teken hand om av at sidan denne var lensmannsgard, fekk ein her opna postveska fram til det private, men i 1719 tok den danske staten over styringa av postverket. vart postopneri på Roaldstveit. Dette var truleg for å dekke nordre delen av Denne postruta vart kalla “Den Stavangerske Frå midten av 1800-talet tok dampskipsfart og seinare jernbanedrift over Kvinnherad med Rosendal. Posttour” og vart verande uendra fram til 1870 åra. meir og meir av postføringa i fylket. POSTRUTEN Posten skulle gå frå POSTFØRARAR OG POSTBØNDER Stavanger til Bergen kvar Heilt frå byrjinga vart det peika ut postførarar langs rutene som stod for tysdag middag kl. 12, og GB On the 13th of May, 1785, a Royal Decree was arbeidet. For kvar tur hadde dei ein timesetel. Her var det opplysningar frå Bergen laurdag declared announcing the intention to open a postal om innhaldet av veska, samt anna informasjon for å kontrollere at ettermiddag kl. 5. tenesta vart utført. Langs rutene vart det òg peika ut postgardar. Det var Frå Bergen til Stavanger road from Bergen to Stavanger. The post was to be som regel drengene på desse gardane som fekk jobben som postførar. rekna ein veglengda til 18 sent once a week through these coastal districts “ to Til vanleg var det om lag ei mil mil, og dette skulle gjerast mellom kvar postgard. unna på 36 timar. Det tok be beneficial to those involved in the fishing industry I byrjinga var det så lite post at oftast dobbelt så lang tid. and other businesses/livelihoods in these out-of- omberinga ofte skjedde til fots, the-way villages, and in addition to aid and encourage men då mengda med post Ruta i ytre Kvinnherad: auka på 1700-talet, vart det Helvik i Herøysund - the subsequent increase in trade”. vanleg at ein nytta hest til Husnes - Teigen - Valen Utkragebrua ved Daleelva frakta. Den 8. februar 1782 Dale i Ølve. Storedale i framgrunnen. Postgarden Veltledale midt i biletet og Roaldstveit i bakgrunnen. - Sandvoll – Ølfernes. This postal route was referred to as “The Stavanger vart det vedteke at posten frå Postal Tour” and remained unaltered until the 1870’s. Stavanger til Bergen skulle gå kvar tysdag kl. 12.00 og vere i POSTFØRARVERJE Bergen laurdag kl. 17.00. På byrjinga av 1800-talet vart mange postførarar rana medan dei frakta Veglengda frå Stavanger til post, og fleire av dei miste livet. I 1837 vart det difor tilsett væpna post- Durch königlichen Erlass vom 13. Mai 1785 wurde Bergen var om lag 18 mil, og det var såleis rekna med eit snitt på 2 timar førarar som skulle følgje postsekk og skysskar under omberinga. D på kvar mil. Posten gjekk natt og dag. Postskreppa skulle aldri vere i ro. Postføraren skulle med ”..mod og til yderste krefters anstrengelse” eine Postroute zwischen Bergen und Stavanger Sommarstid gjekk det stort sett greitt å halde tida, men vinterstid med forsvare posten. Postføraren vart utstyrt med perkusjonspistol og/eller beschlossen und eingerichtet. Einmal wöchentlich snø og storm hende det mang ein gong at tida ikkje strakk til. sabel, og fleire postførarar vart og utstyrte med postførarverje, eller sollte auf dieser Route durch die westnorwegischen postmannsdolk. Det var 4 post- Küstenregionen Post befördert werden – „zum Wohle gardar i Kvinnherad; Postførarverje er eit kombinert skyte- og stikkvåpen som vart produsert i der Fischereien und anderer Erwerbszweige in diesen Ølfernes, Eikjeland, Noreg. Til parèrstonga er det festa to pistolløp som ligg på kvar si side av Helvik og Vetledale. den tveegga klingen. Låsemekanismen er løynd i skjeftet. I 1840 – og 50 abseits gelegenen Orten, und um den daraus sich I boka “Den gamle åra laga Kongsberg våpenfabrikk i alt 152 postførarverjer. ergebenden Handel zu erleichtern und zu fördern“. postvegen gjennom Kvinnherad” heiter Diese Postroute wurde „Die Stavangersche det at: ”Det som Posttour“ genannt und blieb bis in die Zeit nach 1870 gjorde at desse gardane vart peika unverändert. FRÅ ”GAMLEVEGEN” ut til postgardar var Mang ein sår og vegasliten nok at dei låg lagleg fot har forma denne veg, til langs postruta”. men han vart og stundom tråkke lett av lykkelege steg. ESP El 13 de mayo de 1.785 se declaraó, en una resolución Når dei svære bører tyngde, del Rey, la decición de abrir una ruta de correo entre gorde ganga tung og sein, var det lukka det å finne Bergen y Stavanger. El correo iría una vez a la semana vegakant med kvilarstein. en los distritos de la costa, «para beneficiar a la pesca Einar Hovdhaugen más otras áreas de subsistencia de estos lugares remotos y también aliviar e impulsar el comercio vigente». El correo iría de Stavanger a Bergen cada POSTOPNERI martes, al mediodía a las 12 horas, y de Bergen por la Den første tida med postsending her i landet var det få stader langs ruta tarde, a las 5. ein kunne opna postveska for å ta ut, eller leggja inn brev. Namnet postopneri kjem nettopp av dette at det var ein stad der den De Bergen a Stavanger se calculaba la distancia a unos forsegla postveska kunne opnast. Det var nesten berre embetsmannspost 180 kilómetros, una distancia que se iba a pasar por som vart ført med posttenesta fram til ”Amerikabreva” tok til å koma ut på 1830-talet. Aviser heldt ikkje folk ute på landsbygdene før etter midten un período de 36 horas, pero habitualmente pasaban av førre hundreåret. una cantidad doble de horas para esta distancia. Posten vart køyrd med hest og kjerre Sidan det var mest post til embetsmennene, fall det naturleg at det vart den siste tida det var posttransport på prestegardar, hjå futane, eller på lensmannsgardar der postruta for La ruta se llamaba «La vía de Stavanger de correos» y på vegen. Her ein gigg frå Vetledale. framom, at det vart lovleg å opna postsekken. se quedó sin alteraciones hasta la década de 1.870. Biletet er teke i 1994. Redaksjon og grafisk produksjon: Hordaland fylkeskommune og Kvinnherad kommune. Skiltet er finansiert med tilskot frå Tekst: Interesselaget Postvegen Ølfernes - Herøysund og Hordaland fylkeskommune. Hordaland fylkeskommune Kjelder: Otto Vikane: ”Den gamle postvegen gjennom Kvinnherad”, Kvinnherad Sogelag/Husnes VIS RESPEKT OG OMTANKE FOR VÅR FELLES NATUR- OG KULTURARV! og Statens vegvesen Mållag, Husnes 1994. Johannes Gjerdåker: ”Postvegane i Hordaland”. HORDALAND FYLKESKOMMUNE OG KVINNHERAD KOMMUNE..