CHAN 0724 Front 9/14/05 12:38 PM Page 1

premiere recordings HUMMEL Mass in D minor • Salve Regina

Susan Gritton soprano Collegium Musicum 90 CHAN 0724 CHANDOS early music CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 2 Peter Joslin Peter

Johann Nepomuk Hummel (1778–1837) premiere recordings

Mass* 46:06 in D minor • in d-Moll • en ré mineur Edited by Stephen Hogger 1 I Kyrie 10:02 2 II Gloria. ‘Gloria in excelsis Deo’ – 3:06 3 ‘Qui tollis peccata mundi’ – 1:52 4 ‘Cum Sancto Spiritu’ 3:48 5 III Credo. ‘Credo in unum Deum’ – 3:37 6 ‘Et incarnatus est’ – 4:21 7 ‘Et resurrexit’ – 3:42 8 ‘Et exspecto’ 1:39 9 IV Sanctus 2:36 10 V Benedictus 4:52 Rachel Nicholls soprano two 11 VI Agnus Dei. ‘Agnus Dei, qui tollis peccata mundi’ 2:42 12 ‘Dona nobis pacem’ 3:43

Johann Nepomuk Hummel

3 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 2 Peter Joslin Peter

Johann Nepomuk Hummel (1778–1837) premiere recordings

Mass* 46:06 in D minor • in d-Moll • en ré mineur Edited by Stephen Hogger 1 I Kyrie 10:02 2 II Gloria. ‘Gloria in excelsis Deo’ – 3:06 3 ‘Qui tollis peccata mundi’ – 1:52 4 ‘Cum Sancto Spiritu’ 3:48 5 III Credo. ‘Credo in unum Deum’ – 3:37 6 ‘Et incarnatus est’ – 4:21 7 ‘Et resurrexit’ – 3:42 8 ‘Et exspecto’ 1:39 9 IV Sanctus 2:36 10 V Benedictus 4:52 Rachel Nicholls soprano two 11 VI Agnus Dei. ‘Agnus Dei, qui tollis peccata mundi’ 2:42 12 ‘Dona nobis pacem’ 3:43

Johann Nepomuk Hummel

3 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 4

13 Salve Regina† 10:50 viola Katherine McGillivray Rex England 1997, after Guarnerius Mari Giske Henry Luthier, Bvd Montmartre à Paris, 1819 in B flat major • in B-Dur • en si bémol majeur David Brooker George Stoppani 1988, after Stradivarius Edited by Stephen Hogger Kate Fawcett Anonymous, German 18th century TT 57:09 Susan Gritton soprano*† cello David Watkin Clive Morris 1982, copy of Montagnana c.1710 Ruth Alford Anonymous, English c.1800 Pamela Helen Stephen mezzo-soprano* Anna Holmes* Thomas Smith, 1778 Mark Padmore tenor* Harriet Cawood† Anonymous, English c.1790 Stephen Varcoe baritone* bass Valerie Botwright Anonymous, Bavarian c.1800 Collegium Musicum 90 Timothy Amherst Viennese c.1790 Richard Hickox flute Rachel Brown Rudolf Tutz 1992, copy of Heinrich Grenser c.1800 Siu Peasgood* Rudolf Tutz 1987, after Johann Grenser (1764–1813) oboe James Eastaway Alfredo Bernardini 1995, copy of Grundmann & Floth 1798 violin I Simon Standage David Rubio 1997, copy of Guarnerius Catherine Latham Toshi Hasagawa 1990, copy of Grenser c.1800 Clare Salaman Thomas Smith, 1760 clarinet Colin Lawson Daniel Bangham 1992, copy of Tauber c.1790 Susan Carpenter-Jacobs Lockey Hill, 1766 Margaret Archibald Daniel Bangham 1980, copy of Roche, Paris 1795 Iona Davies Anonymous, Italian c.1740 Rodolfo Richter Andrea Guarnieri, 1674 bassoon Jeremy Ward Stengel, Bayreuth 1820 Jane Gordon Daniel Parker, c.1720 Sally Jackson Peter de Koningh 1993, copy of Grenser c.1810 Claire Duff Snoeck, c.1720 horn Anthony Halstead John Webb/Anthony Halstead 1992, copy of L-J. Raoux, Paris c.1795 Sarah Moffatt Anonymous, The Netherlands c.1700 Christian Rutherford John Webb/Anthony Halstead 1994, copy of L-J. Raoux, Paris c.1795 Martin Lawrence* Andreas Jungwirth, Vienna 1991, copy of Lansmann, Austria 1790 violin II Miles Golding Florianus Bosy, Bologna 1763 David Bentley* John Webb/Anthony Halstead 1989, copy of Franz Stöhr c.1780 Diane Moore Anonymous, English or Flemish c.1780 Ann Monnington Lockey Hill, late 18th century trumpet Crispian Steele-Perkins W. Shaw/H. Kent, original slide trumpet, London 1785–1885 Diane Terry Matthias Hofmann, c.1700 John Young Stephen Keavey 1980, copy of Johann Wilhelm Haas, Nuremberg Ellen O’Dell David Rubio 1987, copy of Stradivarius 1710–20 Fiona Huggett Richter & Jürling, Dresden 1880, copy of an Amati Timothy Hayward* Robert Vanryne 2004, copy of Schneider, Dresden 1710 Elizabeth McCarthy David Rattray 2002, copy of Jacob Stainer, Absam 1680

4 5 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 4

13 Salve Regina† 10:50 viola Katherine McGillivray Rex England 1997, after Guarnerius Mari Giske Henry Luthier, Bvd Montmartre à Paris, 1819 in B flat major • in B-Dur • en si bémol majeur David Brooker George Stoppani 1988, after Stradivarius Edited by Stephen Hogger Kate Fawcett Anonymous, German 18th century TT 57:09 Susan Gritton soprano*† cello David Watkin Clive Morris 1982, copy of Montagnana c.1710 Ruth Alford Anonymous, English c.1800 Pamela Helen Stephen mezzo-soprano* Anna Holmes* Thomas Smith, 1778 Mark Padmore tenor* Harriet Cawood† Anonymous, English c.1790 Stephen Varcoe baritone* bass Valerie Botwright Anonymous, Bavarian c.1800 Collegium Musicum 90 Timothy Amherst Viennese c.1790 Richard Hickox flute Rachel Brown Rudolf Tutz 1992, copy of Heinrich Grenser c.1800 Siu Peasgood* Rudolf Tutz 1987, after Johann Grenser (1764–1813) oboe James Eastaway Alfredo Bernardini 1995, copy of Grundmann & Floth 1798 violin I Simon Standage David Rubio 1997, copy of Guarnerius Catherine Latham Toshi Hasagawa 1990, copy of Grenser c.1800 Clare Salaman Thomas Smith, 1760 clarinet Colin Lawson Daniel Bangham 1992, copy of Tauber c.1790 Susan Carpenter-Jacobs Lockey Hill, 1766 Margaret Archibald Daniel Bangham 1980, copy of Roche, Paris 1795 Iona Davies Anonymous, Italian c.1740 Rodolfo Richter Andrea Guarnieri, 1674 bassoon Jeremy Ward Stengel, Bayreuth 1820 Jane Gordon Daniel Parker, c.1720 Sally Jackson Peter de Koningh 1993, copy of Grenser c.1810 Claire Duff Snoeck, c.1720 horn Anthony Halstead John Webb/Anthony Halstead 1992, copy of L-J. Raoux, Paris c.1795 Sarah Moffatt Anonymous, The Netherlands c.1700 Christian Rutherford John Webb/Anthony Halstead 1994, copy of L-J. Raoux, Paris c.1795 Martin Lawrence* Andreas Jungwirth, Vienna 1991, copy of Lansmann, Austria 1790 violin II Miles Golding Florianus Bosy, Bologna 1763 David Bentley* John Webb/Anthony Halstead 1989, copy of Franz Stöhr c.1780 Diane Moore Anonymous, English or Flemish c.1780 Ann Monnington Lockey Hill, late 18th century trumpet Crispian Steele-Perkins W. Shaw/H. Kent, original slide trumpet, London 1785–1885 Diane Terry Matthias Hofmann, c.1700 John Young Stephen Keavey 1980, copy of Johann Wilhelm Haas, Nuremberg Ellen O’Dell David Rubio 1987, copy of Stradivarius 1710–20 Fiona Huggett Richter & Jürling, Dresden 1880, copy of an Amati Timothy Hayward* Robert Vanryne 2004, copy of Schneider, Dresden 1710 Elizabeth McCarthy David Rattray 2002, copy of Jacob Stainer, Absam 1680

4 5 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 6

Hummel: Mass in D minor /Salve Regina

timpani David Stirling Potters Of the same generation as Beethoven, Johann of this output consists of five masses written organ Adrian Partington Robin Jennings 1999, 6-stop continuo organ Nepomuk Hummel was one of the most when Hummel was at the Esterházy court, in gifted and well-regarded musicians of his day, a continuation of the local tradition, Chamber organ supplied by Robin Jennings especially respected as a pianist-composer in established by Haydn in his six late masses, Pitch: A = 430Hz the period immediately before young of works performed to celebrate the nameday *Mass only romantics such as Schumann, Chopin and of Princess Marie Hermenegild Esterházy in †Salve Regina only Liszt. He was born in Pressburg (Bratislava), September each year. Haydn retained the became a pupil of Mozart in Vienna and title of Kapellmeister (together with a salary Choir made a successful tour of Europe as a teenage and pension) until his death in 1809, soprano Emily Benson alto Nicola Beckley bass Stephen Alder Wunderkind, including visits to Edinburgh although his last major work, the Emma Brain Gabbott Jacqueline Connell Neil Bellingham and London, before returning to Vienna to Harmoniemesse, had been performed during Jane Butler Frances Jellard Julian Clarkson study with Albrechtsberger and Salieri. In the nameday celebrations of 1802. In the Frances Cooke Caroline Stormer Dyfed Wyn Evans 1804 Joseph Haydn recommended him for years that followed, as well as five masses by Helen Groves Wilfrid Swansborough Thomas Hunt the new post of Konzertmeister at the court of Hummel, works by another court composer, Carol Hall Richard Savage Angela Kazimierczuk tenor Paul Badley Prince Esterházy, where he stayed for seven the worthy Johann Nepomuk Fuchs, were Meinir Wyn Thomas Jeremy Budd years. Following a further period of travel he presented, and in 1807 a new mass by a David Lowe became Kapellmeister at Stuttgart in 1816, guest composer, Beethoven (his Mass in C). Julian Stocker moving to Weimar in 1819. In regular contact When Hummel left the Esterházy court in Paul Thompson with Goethe, Hummel maintained his 1811 he was not replaced, and musical life international standing, making a particularly there went into rapid decline. successful trip to Paris and London in 1830. The Mass in D minor is the second of He died in Weimar in 1837. Hummel’s masses. The autograph manuscript Although the bulk of Hummel’s carries the date of completion, August 1805, compositions involved the piano in some which suggests that it was prepared for the way, as a solo or ensemble instrument, his nameday celebrations in September in sacred music was also well regarded. The core Eisenstadt. A few years later, however,

6 7 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 6

Hummel: Mass in D minor /Salve Regina

timpani David Stirling Potters Of the same generation as Beethoven, Johann of this output consists of five masses written organ Adrian Partington Robin Jennings 1999, 6-stop continuo organ Nepomuk Hummel was one of the most when Hummel was at the Esterházy court, in gifted and well-regarded musicians of his day, a continuation of the local tradition, Chamber organ supplied by Robin Jennings especially respected as a pianist-composer in established by Haydn in his six late masses, Pitch: A = 430Hz the period immediately before young of works performed to celebrate the nameday *Mass only romantics such as Schumann, Chopin and of Princess Marie Hermenegild Esterházy in †Salve Regina only Liszt. He was born in Pressburg (Bratislava), September each year. Haydn retained the became a pupil of Mozart in Vienna and title of Kapellmeister (together with a salary Choir made a successful tour of Europe as a teenage and pension) until his death in 1809, soprano Emily Benson alto Nicola Beckley bass Stephen Alder Wunderkind, including visits to Edinburgh although his last major work, the Emma Brain Gabbott Jacqueline Connell Neil Bellingham and London, before returning to Vienna to Harmoniemesse, had been performed during Jane Butler Frances Jellard Julian Clarkson study with Albrechtsberger and Salieri. In the nameday celebrations of 1802. In the Frances Cooke Caroline Stormer Dyfed Wyn Evans 1804 Joseph Haydn recommended him for years that followed, as well as five masses by Helen Groves Wilfrid Swansborough Thomas Hunt the new post of Konzertmeister at the court of Hummel, works by another court composer, Carol Hall Richard Savage Angela Kazimierczuk tenor Paul Badley Prince Esterházy, where he stayed for seven the worthy Johann Nepomuk Fuchs, were Meinir Wyn Thomas Jeremy Budd years. Following a further period of travel he presented, and in 1807 a new mass by a David Lowe became Kapellmeister at Stuttgart in 1816, guest composer, Beethoven (his Mass in C). Julian Stocker moving to Weimar in 1819. In regular contact When Hummel left the Esterházy court in Paul Thompson with Goethe, Hummel maintained his 1811 he was not replaced, and musical life international standing, making a particularly there went into rapid decline. successful trip to Paris and London in 1830. The Mass in D minor is the second of He died in Weimar in 1837. Hummel’s masses. The autograph manuscript Although the bulk of Hummel’s carries the date of completion, August 1805, compositions involved the piano in some which suggests that it was prepared for the way, as a solo or ensemble instrument, his nameday celebrations in September in sacred music was also well regarded. The core Eisenstadt. A few years later, however,

6 7 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 8

Hummel noted that the work had been Viennese tradition, as expansive in its progress the ‘Et incarnatus est’ in the Credo, had The vocal forces, solo soprano and chorus, performed at the parish church rather than as Haydn’s Nelson Kyrie had been focused. always encouraged a more overtly soloistic are typical, but this soprano’s natural habitat the Bergkirche which was the normal venue Striking opening gestures are a feature of texture and Hummel duly obliged. If the is not the church but the opera house, a for the church service associated with the several other movements in the mass. The shift to choral forces for the ‘Crucifixus’ was reminder that the Esterházy court at this nameday of Princess Marie Esterházy. There Gloria switches from the D minor of the an expected one, then the male voices that time had a flourishing operatic tradition to certainly were celebrations of all kinds in Kyrie to a blazingly intense D major that is colour the later ‘Et exspecto resurrectionem which Hummel himself contributed. The 1805, including an opera by the young outdone in the Viennese tradition only by mortuorum’ are highly individual. extravagance of the soprano line is Anton Polzelli, the son of Haydn’s former the equivalent movement in Beethoven’s The Salve Regina in B flat was composed complemented by an unusually elaborate role mistress. Perhaps Hummel was recalling Missa solemnis. The beginning of the Credo, four years later, in 1809, and nothing is for the chorus, notably in the extended another performance, even a preliminary one on the other hand, is deliberately tame, a known about the circumstances of its polyphonic setting of ‘Amen’. before the nameday celebration. What is ruminative oboe solo over a simple composition. Although the text, a prayer to beyond doubt is the real ambition of the accompaniment before the bass voices of the the Virgin Mary, is one of the most © 2005 David Wyn Jones work, as if Hummel was determined to chorus enter. Following the D major of the frequently set in the Viennese tradition, this demonstrate that, like the esteemed Haydn, Gloria, Credo and Sanctus, the traditionally is the only instance in Hummel’s output of Winner of the 1994 he too could compose a mass that combined eloquent Benedictus is set in a contrasting church music. In May 1809 the revered Kathleen Ferrier individuality with the comforting sense of a G major. D minor returns at the beginning Joseph Haydn had died at the age of seventy- Memorial Prize, Susan continuing musical tradition. of the Agnus Dei, this time coloured by seven and it is not impossible that the Salve Gritton appears When musicians at the Esterházy court timpani strokes, Hummel’s own version of Regina was associated in some way with a regularly in recital learnt that Hummel was composing a mass in the similar orchestral sonority in the Agnus commemorative service for the Esterházy throughout Britain D minor they might well have thought that Dei of Haydn’s Missa in tempore belli, Kapellmeister. Hummel would have and worldwide, at the young composer was seeking to emulate performed at Eisenstadt in 1797. The ‘Dona witnessed the unquestioning Catholic belief venues such as the Haydn’s Nelson Mass from 1798. But nobis pacem’ turns to D major, signalled in a that Haydn enjoyed and the part that Marian Amsterdam Hummel’s point of departure is not Haydn, it wholly original way by a passage for horns. devotion played in it; setting the text of the Concertgebouw and is Mozart, specifically the very atmospheric Hummel’s mass is scored for full orchestra Salve Regina rather than a mass in memory of the Lincoln Center, New York. Her concert opening of the D minor Piano Concerto (including clarinets) plus four soloists and Haydn would have been an appropriately experience is extensive and includes (K 466), a work well known to Hummel the chorus. The main function of the soloists, as individual tribute. performances at the Wiener Konzerthaus and virtuoso pianist and which gives a distinctive in Haydn’s masses, is to act as representatives In keeping with the personal nature of the the Berlin Philharmonie, as well as at the nervousness to the supplicatory text. At ten of the chorus, four individuals who then text – a private rather than a public prayer – BBC Proms, Edinburgh Festival and minutes this Kyrie is one of the longest retreat into the choral sound. However, many settings in the Viennese tradition are Salzburg Mozartwoche. On the operatic stage opening movements of a mass in the Classical certain clauses in the liturgical text, such as musically undemonstrative. Not so Hummel. she has appeared as Marˇenka (The Bartered

8 9 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 8

Hummel noted that the work had been Viennese tradition, as expansive in its progress the ‘Et incarnatus est’ in the Credo, had The vocal forces, solo soprano and chorus, performed at the parish church rather than as Haydn’s Nelson Kyrie had been focused. always encouraged a more overtly soloistic are typical, but this soprano’s natural habitat the Bergkirche which was the normal venue Striking opening gestures are a feature of texture and Hummel duly obliged. If the is not the church but the opera house, a for the church service associated with the several other movements in the mass. The shift to choral forces for the ‘Crucifixus’ was reminder that the Esterházy court at this nameday of Princess Marie Esterházy. There Gloria switches from the D minor of the an expected one, then the male voices that time had a flourishing operatic tradition to certainly were celebrations of all kinds in Kyrie to a blazingly intense D major that is colour the later ‘Et exspecto resurrectionem which Hummel himself contributed. The 1805, including an opera by the young outdone in the Viennese tradition only by mortuorum’ are highly individual. extravagance of the soprano line is Anton Polzelli, the son of Haydn’s former the equivalent movement in Beethoven’s The Salve Regina in B flat was composed complemented by an unusually elaborate role mistress. Perhaps Hummel was recalling Missa solemnis. The beginning of the Credo, four years later, in 1809, and nothing is for the chorus, notably in the extended another performance, even a preliminary one on the other hand, is deliberately tame, a known about the circumstances of its polyphonic setting of ‘Amen’. before the nameday celebration. What is ruminative oboe solo over a simple composition. Although the text, a prayer to beyond doubt is the real ambition of the accompaniment before the bass voices of the the Virgin Mary, is one of the most © 2005 David Wyn Jones work, as if Hummel was determined to chorus enter. Following the D major of the frequently set in the Viennese tradition, this demonstrate that, like the esteemed Haydn, Gloria, Credo and Sanctus, the traditionally is the only instance in Hummel’s output of Winner of the 1994 he too could compose a mass that combined eloquent Benedictus is set in a contrasting church music. In May 1809 the revered Kathleen Ferrier individuality with the comforting sense of a G major. D minor returns at the beginning Joseph Haydn had died at the age of seventy- Memorial Prize, Susan continuing musical tradition. of the Agnus Dei, this time coloured by seven and it is not impossible that the Salve Gritton appears When musicians at the Esterházy court timpani strokes, Hummel’s own version of Regina was associated in some way with a regularly in recital learnt that Hummel was composing a mass in the similar orchestral sonority in the Agnus commemorative service for the Esterházy throughout Britain D minor they might well have thought that Dei of Haydn’s Missa in tempore belli, Kapellmeister. Hummel would have and worldwide, at the young composer was seeking to emulate performed at Eisenstadt in 1797. The ‘Dona witnessed the unquestioning Catholic belief venues such as the Haydn’s Nelson Mass from 1798. But nobis pacem’ turns to D major, signalled in a that Haydn enjoyed and the part that Marian Amsterdam Hummel’s point of departure is not Haydn, it wholly original way by a passage for horns. devotion played in it; setting the text of the Concertgebouw and is Mozart, specifically the very atmospheric Hummel’s mass is scored for full orchestra Salve Regina rather than a mass in memory of the Lincoln Center, New York. Her concert opening of the D minor Piano Concerto (including clarinets) plus four soloists and Haydn would have been an appropriately experience is extensive and includes (K 466), a work well known to Hummel the chorus. The main function of the soloists, as individual tribute. performances at the Wiener Konzerthaus and virtuoso pianist and which gives a distinctive in Haydn’s masses, is to act as representatives In keeping with the personal nature of the the Berlin Philharmonie, as well as at the nervousness to the supplicatory text. At ten of the chorus, four individuals who then text – a private rather than a public prayer – BBC Proms, Edinburgh Festival and minutes this Kyrie is one of the longest retreat into the choral sound. However, many settings in the Viennese tradition are Salzburg Mozartwoche. On the operatic stage opening movements of a mass in the Classical certain clauses in the liturgical text, such as musically undemonstrative. Not so Hummel. she has appeared as Marˇenka (The Bartered

8 9 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 10

Bride) at , Covent Garden; with the Academy of St Martin in the Fields, Moppet/Goose (Paul Bunyan), the Countess . He has performed the Bach in the title role of Theodora at the The Hanover Band, the London Handel of Essex (Gloriana), the title role in Ruth, Passions with Sir , Sir John Eliot Glyndebourne Festival; as Cleopatra (Giulio Orchestra, the London Mozart Players and the Nancy (), Hänsel (Hänsel und Gardiner, Philippe Herreweghe, Sir Roger Cesare) at Bayerische Staatsoper, Munich; Orchestra of St John’s. Her international Gretel ) and Madame Popova (The Bear). In Norrington and Sir , as well as Belinda () at Deutsche début was singing Messiah under Sir David concert she has performed such works as The Britten’s War Requiem at the Edinburgh Staatsoper, Berlin; and Marzelline (Fidelio) at Willcocks in Halle. Other concert Dream of Gerontius, Les Chants d’Auvergne, Festival, Mozart’s Requiem with Franz Rome Opera. Whilst a Company Principal at engagements include the Dvorˇák Te Deum Britten’s Spring Symphony and Phaedra, Welser-Möst, Les Nuits d’été with Gardiner she sang Pamina and Poulenc’s Gloria in Bath Abbey, the world Berlioz’s L’Enfance du Christ and Les Nuits at the Salzburg Festival and L’Enfance du (Die Zauberflöte), Nannetta (Falstaff ) and premiere of William Lloyd Webber’s St Francis d’été, Rossini’s Stabat Mater and Mozart’s Christ with Sir . He has the Vixen in , of Assisi at the Chelsea Festival, and Vaughan Requiem. Among many Chandos recordings appeared in recital throughout Europe and among other roles. Her latest recordings for Williams’s A Sea Symphony at the Chichester are Peter Grimes, The Saint of Bleeker Street, the USA, and among his twenty Chandos Chandos include Haydn’s Missa Cellensis and Festivities. She has sung recitals in the Linbury Albert Herring, Paul Bunyan, The Poisoned recordings are Britten’s Billy Budd, masses by The Hummel Mass Edition, Volume One Studio Theatre of the Royal Opera House and Kiss and the complete Haydn Masses with Haydn, Beethoven and Bach, and Sir John in (winner of a 2003 Gramophone Award). on BBC Radio 3. Collegium Musicum 90 with her husband, Love by Vaughan Williams. Richard Hickox. Rachel Nicholls studied Mezzo-soprano Stephen Varcoe has with Kathleen Pamela Helen Mark Padmore established a Livingstone at the Royal Stephen studied at the studied clarinet before reputation as one of College of Music where Royal Scottish becoming a Choral Britain’s most versatile she won several prizes. Academy of Music Scholar at King’s baritones. He has Her Royal Opera début and Drama, at the College, Cambridge. made over 125 was in December 2001 as Opera Theater Center He has worked with recordings including Flowermaiden ( ) in Aspen, Colorado, many opera directors works by Hahn, and she returned as Pepik with Herta Glaz, and including Peter Chabrier, Finzi, (The Cunning Little in Toronto with Brook, Katie Mitchell Gurney, Stanford, Stravinsky, Schoenberg, Vixen), Prilepa (The Queen of Spades) and , before embarking on an and Deborah Warner and sung with such Schubert, Nigel Osborne and Thea Musgrave Echo (Ariadne auf Naxos). Also in her international career. Her operatic repertoire opera companies as The Royal Opera, and Sir John Tavener, and has joined Richard repertoire are Philippa (John Browne’s Babette’s includes Cherubino (Le nozze di Figaro), Covent Garden, Opéra de Paris and Scottish Hickox for numerous releases of Haydn, Feast), Metella () and the title role in Donna Clara (The Duenna), Cynthia Opera. His repertoire includes the title role Beethoven, Vaughan Williams, Grainger and Handel’s Susanna. She has appeared in concert (Playing), Phoebe (The Yeomen of the Guard ), in Handel’s Jephtha and the role of Iopas in Britten on Chandos. On the concert

10 11 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 10

Bride) at The Royal Opera, Covent Garden; with the Academy of St Martin in the Fields, Moppet/Goose (Paul Bunyan), the Countess Les Troyens. He has performed the Bach in the title role of Theodora at the The Hanover Band, the London Handel of Essex (Gloriana), the title role in Ruth, Passions with Sir Colin Davis, Sir John Eliot Glyndebourne Festival; as Cleopatra (Giulio Orchestra, the London Mozart Players and the Nancy (Albert Herring), Hänsel (Hänsel und Gardiner, Philippe Herreweghe, Sir Roger Cesare) at Bayerische Staatsoper, Munich; Orchestra of St John’s. Her international Gretel ) and Madame Popova (The Bear). In Norrington and Sir Simon Rattle, as well as Belinda (Dido and Aeneas) at Deutsche début was singing Messiah under Sir David concert she has performed such works as The Britten’s War Requiem at the Edinburgh Staatsoper, Berlin; and Marzelline (Fidelio) at Willcocks in Halle. Other concert Dream of Gerontius, Les Chants d’Auvergne, Festival, Mozart’s Requiem with Franz Rome Opera. Whilst a Company Principal at engagements include the Dvorˇák Te Deum Britten’s Spring Symphony and Phaedra, Welser-Möst, Les Nuits d’été with Gardiner English National Opera she sang Pamina and Poulenc’s Gloria in Bath Abbey, the world Berlioz’s L’Enfance du Christ and Les Nuits at the Salzburg Festival and L’Enfance du (Die Zauberflöte), Nannetta (Falstaff ) and premiere of William Lloyd Webber’s St Francis d’été, Rossini’s Stabat Mater and Mozart’s Christ with Sir Andrew Davis. He has the Vixen in The Cunning Little Vixen, of Assisi at the Chelsea Festival, and Vaughan Requiem. Among many Chandos recordings appeared in recital throughout Europe and among other roles. Her latest recordings for Williams’s A Sea Symphony at the Chichester are Peter Grimes, The Saint of Bleeker Street, the USA, and among his twenty Chandos Chandos include Haydn’s Missa Cellensis and Festivities. She has sung recitals in the Linbury Albert Herring, Paul Bunyan, The Poisoned recordings are Britten’s Billy Budd, masses by The Hummel Mass Edition, Volume One Studio Theatre of the Royal Opera House and Kiss and the complete Haydn Masses with Haydn, Beethoven and Bach, and Sir John in (winner of a 2003 Gramophone Award). on BBC Radio 3. Collegium Musicum 90 with her husband, Love by Vaughan Williams. Richard Hickox. Rachel Nicholls studied Mezzo-soprano Stephen Varcoe has with Kathleen Pamela Helen Mark Padmore established a Livingstone at the Royal Stephen studied at the studied clarinet before reputation as one of College of Music where Royal Scottish becoming a Choral Britain’s most versatile she won several prizes. Academy of Music Scholar at King’s baritones. He has Her Royal Opera début and Drama, at the College, Cambridge. made over 125 was in December 2001 as Opera Theater Center He has worked with recordings including Flowermaiden (Parsifal ) in Aspen, Colorado, many opera directors works by Hahn, and she returned as Pepik with Herta Glaz, and including Peter Chabrier, Finzi, (The Cunning Little in Toronto with Brook, Katie Mitchell Gurney, Stanford, Stravinsky, Schoenberg, Vixen), Prilepa (The Queen of Spades) and Patricia Kern, before embarking on an and Deborah Warner and sung with such Schubert, Nigel Osborne and Thea Musgrave Echo (Ariadne auf Naxos). Also in her international career. Her operatic repertoire opera companies as The Royal Opera, and Sir John Tavener, and has joined Richard repertoire are Philippa (John Browne’s Babette’s includes Cherubino (Le nozze di Figaro), Covent Garden, Opéra de Paris and Scottish Hickox for numerous releases of Haydn, Feast), Metella (Silla) and the title role in Donna Clara (The Duenna), Cynthia Opera. His repertoire includes the title role Beethoven, Vaughan Williams, Grainger and Handel’s Susanna. She has appeared in concert (Playing), Phoebe (The Yeomen of the Guard ), in Handel’s Jephtha and the role of Iopas in Britten on Chandos. On the concert

10 11 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 12

platform, Stephen has appeared with BBC Proms as well as performances in he has conducted Elgar, Walton and Britten recordings, including most recently cycles of orchestras in the UK, Scandinavia, Europe, Poland, at the Lucerne Easter Festival and at festivals at the South Bank and a semi-staged orchestral works by Sir Lennox and Michael Japan and North America working with the International Haydn Festival in performance of Gloriana at the Aldeburgh Berkeley and Frank Bridge with the BBC conductors including Brüggen, Christie, Eisenstadt, Austria. Festival. National Orchestra of Wales, the symphonies Herreweghe, Knussen, Leonhardt, Apart from his activities at the Sydney by Vaughan Williams with the London Norrington, Rifkin, Kuijken, Marriner and One of Britain’s most gifted and versatile Opera House, he has enjoyed recent Symphony Orchestra, and a series of operas Malgoire. He has regularly taken part in the conductors, Richard Hickox CBE is Music engagements with The Royal Opera, Covent by Britten with the City of London Sinfonia. BBC Proms and festivals throughout the Director of Opera Australia, and Principal Garden, English National Opera, Vienna He has received a Grammy (for Peter Grimes) world and appears in recital with Roger Conductor of the BBC National Orchestra State Opera and Washington Opera among and five Gramophone Awards. Richard Vignoles, Graham Johnson, Julius Drake and of Wales from 2000 until 2006 when he will others. He has guest conducted such world- Hickox was awarded a CBE in the Queen’s Ian Burnside. Stephen Varcoe’s opera become Conductor Emeritus. He founded renowned orchestras as the Pittsburgh Jubilee Honours List in 2002, and has engagements have taken him to Antwerp, the City of London Sinfonia, of which he is Symphony Orchestra, Orchestre de Paris and received many other awards, including Lisbon, Drottningholm (Stockholm) and Music Director, in 1971. He is also Associate Bavarian Radio Symphony Orchestra and is two Royal Philharmonic Society Music Tokyo where he has appeared in works by Guest Conductor of the London Symphony soon to appear with the New York Awards, the first ever Sir Charles Groves Monteverdi, Haydn, Debussy, Holst, Britten Orchestra, Conductor Emeritus of the Philharmonic. Award, the Evening Standard Opera Award, and Tavener. Northern Sinfonia, and co-founder of His phenomenal success in the recording and the Association of British Orchestras Collegium Musicum 90. studio has resulted in more than 280 Award. Collegium Musicum 90, jointly founded by He regularly conducts the major orchestras Richard Hickox and Simon Standage, is a in the UK and has appeared many times at well-established name for the historical the BBC Proms and at the Aldeburgh, Bath performance of baroque and classical and Cheltenham festivals among others. repertoire which ranges from music for With the London Symphony Orchestra at chamber ensemble to large-scale works for the Barbican Centre he has conducted a choir and orchestra. It has recorded more number of semi-staged operas, including than fifty CDs under its exclusive contract Billy Budd, Hänsel und Gretel and Salome. with Chandos Records, has broadcast on With the Bournemouth Symphony BBC Radio 3 and appeared at European and Orchestra he gave the first ever complete UK festivals. Highlights of recent seasons cycle of Vaughan Williams’s symphonies in have included appearances at the London. In the course of an ongoing Cheltenham International Festival and the relationship with the

12 13 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 12

platform, Stephen has appeared with BBC Proms as well as performances in he has conducted Elgar, Walton and Britten recordings, including most recently cycles of orchestras in the UK, Scandinavia, Europe, Poland, at the Lucerne Easter Festival and at festivals at the South Bank and a semi-staged orchestral works by Sir Lennox and Michael Japan and North America working with the International Haydn Festival in performance of Gloriana at the Aldeburgh Berkeley and Frank Bridge with the BBC conductors including Brüggen, Christie, Eisenstadt, Austria. Festival. National Orchestra of Wales, the symphonies Herreweghe, Knussen, Leonhardt, Apart from his activities at the Sydney by Vaughan Williams with the London Norrington, Rifkin, Kuijken, Marriner and One of Britain’s most gifted and versatile Opera House, he has enjoyed recent Symphony Orchestra, and a series of operas Malgoire. He has regularly taken part in the conductors, Richard Hickox CBE is Music engagements with The Royal Opera, Covent by Britten with the City of London Sinfonia. BBC Proms and festivals throughout the Director of Opera Australia, and Principal Garden, English National Opera, Vienna He has received a Grammy (for Peter Grimes) world and appears in recital with Roger Conductor of the BBC National Orchestra State Opera and Washington Opera among and five Gramophone Awards. Richard Vignoles, Graham Johnson, Julius Drake and of Wales from 2000 until 2006 when he will others. He has guest conducted such world- Hickox was awarded a CBE in the Queen’s Ian Burnside. Stephen Varcoe’s opera become Conductor Emeritus. He founded renowned orchestras as the Pittsburgh Jubilee Honours List in 2002, and has engagements have taken him to Antwerp, the City of London Sinfonia, of which he is Symphony Orchestra, Orchestre de Paris and received many other awards, including Lisbon, Drottningholm (Stockholm) and Music Director, in 1971. He is also Associate Bavarian Radio Symphony Orchestra and is two Royal Philharmonic Society Music Tokyo where he has appeared in works by Guest Conductor of the London Symphony soon to appear with the New York Awards, the first ever Sir Charles Groves Monteverdi, Haydn, Debussy, Holst, Britten Orchestra, Conductor Emeritus of the Philharmonic. Award, the Evening Standard Opera Award, and Tavener. Northern Sinfonia, and co-founder of His phenomenal success in the recording and the Association of British Orchestras Collegium Musicum 90. studio has resulted in more than 280 Award. Collegium Musicum 90, jointly founded by He regularly conducts the major orchestras Richard Hickox and Simon Standage, is a in the UK and has appeared many times at well-established name for the historical the BBC Proms and at the Aldeburgh, Bath performance of baroque and classical and Cheltenham festivals among others. repertoire which ranges from music for With the London Symphony Orchestra at chamber ensemble to large-scale works for the Barbican Centre he has conducted a choir and orchestra. It has recorded more number of semi-staged operas, including than fifty CDs under its exclusive contract Billy Budd, Hänsel und Gretel and Salome. with Chandos Records, has broadcast on With the Bournemouth Symphony BBC Radio 3 and appeared at European and Orchestra he gave the first ever complete UK festivals. Highlights of recent seasons cycle of Vaughan Williams’s symphonies in have included appearances at the London. In the course of an ongoing Cheltenham International Festival and the relationship with the Philharmonia Orchestra

12 13 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 14

Nepomuk Fuchs, zu Gehör gebracht, und Komposition verbundenen großen Hummel: Messe in d-Moll/ Salve Regina 1807 erklang eine neue Messe eines Ambitionen – Hummel war offensichtlich Gastkomponisten, die C-Dur-Messe von entschlossen zu demonstrieren, daß er genau Beethoven. Als Hummel 1811 den Hof der wie der allseits geschätzte Haydn in der Lage Johann Nepomuk Hummel gehörte erfolgreiche Konzertreise führte ihn 1830 Esterházys verließ, wurde sein Amt nicht sei, eine Messe zu schreiben, die derselben Generation an wie Ludwig van nach Paris und London. Er starb 1837 in wieder besetzt und dies bedeutete den Individualität mit dem tröstlichen Gefühl Beethoven und war einer der begabtesten Weimar. raschen Niedergang des dortigen einer kontinuierlichen musikalischen und angesehensten Musiker seiner Zeit – Die meisten Kompositionen Hummels Musiklebens. Tradition verband. ganz besonders schätzte man ihn in der berücksichtigen auf die eine oder andere Die Messe in d-Moll ist die zweite von Als die Musiker am Hof der Esterházys Epoche unmittelbar vor dem Auftauchen der Weise das Klavier, als Solo- oder als Hummels Messen. Die autographe hörten, daß Hummel eine Messe in d-Moll jungen Romantiker Schumann, Chopin und Ensembleinstrument, doch auch seine Handschrift trägt das Datum der komponierte, mögen sie geglaubt haben, daß Liszt als Pianisten und Komponisten. geistliche Musik fand große Beachtung. Im Vollendung, August 1805, woraus sich der junge Komponist sich bemühte, Haydns Hummel wurde in Pressburg (dem heutigen Zentrum dieser Werkgruppe stehen fünf schließen läßt, daß das Werk für die im Nelson-Messe aus dem Jahr 1798 Bratislawa) geboren, war in Wien Schüler Messen, die Hummel in seiner Zeit am Hof September in Eisenstadt stattfindenden nachzuahmen. Doch Hummels Mozarts und unternahm als Teenager- der Esterházys schrieb und mit denen er eine Namenstagsfeierlichkeiten komponiert Ausgangspunkt war nicht Haydn sondern Wunderkind eine erfolgreiche Konzertreise lokale Tradition fortsetzte, die Haydn mit wurde. Einige Jahre später vermerkte Mozart, genauer gesagt die atmosphärisch durch ganz Europa, wobei er auch seinen sechs späten Messen begründet Hummel jedoch, das Werk sei in der dichte Eröffnung des Klavierkonzerts in Edinburgh und London besuchte, bevor er hatte – mit diesen Werken wurde alljährlich Pfarrkirche aufgeführt worden und nicht in d-Moll (KV 466) – ein Werk, das dem nach Wien zurückkehrte, um bei im September der Namenstag der Prinzessin der Bergkirche, in der üblicherweise der Klaviervirtuosen Hummel wohlvertraut war Albrechtsberger und Salieri Unterricht zu Marie Hermenegild Esterházy gefeiert. Gottesdienst zum Namenstag der Prinzessin und das der flehenden Anrufung im ersten nehmen. 1804 empfahl Joseph Haydn ihn Haydn behielt den Titel eines Kapellmeisters Marie Esterházy stattfand. In der Tat fielen in Teil der Messe eine ganz eigene Dringlichkeit für das neu eingerichtete Amt des (verbunden mit einem Gehalt und das Jahr 1805 eine ganze Reihe von Feiern, verlieh. Mit zehn Minuten Dauer ist dieses Konzertmeisters am Hof des Prinzen Pensionsgeld) bis zu seinem Tod im Jahr darunter auch die Aufführung einer Oper des Kyrie einer der ausgedehntesten Anfangssätze Esterházy, wo er sieben Jahre verblieb. Nach 1809 bei, obwohl seine letztes größeres jungen Anton Polzelli, des Sohns von einer Messe in der klassischen Wiener einer weiteren Periode ausgedehnter Reisen Werk, die Harmoniemesse, bereits während Haydns vormaliger Geliebten. Vielleicht Tradition und damit so ausladend wie das wurde er 1816 Kapellmeister in Stuttgart der Namenstagsfeiern des Jahres 1802 erinnerte Hummel sich an eine andere Kyrie von Haydns Nelson-Messe konzentriert und siedelte 1819 nach Weimar über. Er aufgeführt worden war. In den folgenden Aufführung, möglicherweise eine war. pflegte regelmäßigen Kontakt zu Goethe und Jahren wurden neben den fünf Messen von vorgezogene Darbietung vor dem Überraschende Eröffnungsgesten finden erfreute sich auch weiterhin einer Hummel auch Kompositionen eines weiteren eigentlichen Namenstag. Keinerlei Zweifel sich auch in einigen anderen Sätzen dieser internationalen Reputation – eine besonders Hofkomponisten, des ehrenwerten Johann bestehen jedoch bezüglich der mit dieser Messe. Das Gloria wechselt vom d-Moll des

14 15 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 14

Nepomuk Fuchs, zu Gehör gebracht, und Komposition verbundenen großen Hummel: Messe in d-Moll/ Salve Regina 1807 erklang eine neue Messe eines Ambitionen – Hummel war offensichtlich Gastkomponisten, die C-Dur-Messe von entschlossen zu demonstrieren, daß er genau Beethoven. Als Hummel 1811 den Hof der wie der allseits geschätzte Haydn in der Lage Johann Nepomuk Hummel gehörte erfolgreiche Konzertreise führte ihn 1830 Esterházys verließ, wurde sein Amt nicht sei, eine Messe zu schreiben, die derselben Generation an wie Ludwig van nach Paris und London. Er starb 1837 in wieder besetzt und dies bedeutete den Individualität mit dem tröstlichen Gefühl Beethoven und war einer der begabtesten Weimar. raschen Niedergang des dortigen einer kontinuierlichen musikalischen und angesehensten Musiker seiner Zeit – Die meisten Kompositionen Hummels Musiklebens. Tradition verband. ganz besonders schätzte man ihn in der berücksichtigen auf die eine oder andere Die Messe in d-Moll ist die zweite von Als die Musiker am Hof der Esterházys Epoche unmittelbar vor dem Auftauchen der Weise das Klavier, als Solo- oder als Hummels Messen. Die autographe hörten, daß Hummel eine Messe in d-Moll jungen Romantiker Schumann, Chopin und Ensembleinstrument, doch auch seine Handschrift trägt das Datum der komponierte, mögen sie geglaubt haben, daß Liszt als Pianisten und Komponisten. geistliche Musik fand große Beachtung. Im Vollendung, August 1805, woraus sich der junge Komponist sich bemühte, Haydns Hummel wurde in Pressburg (dem heutigen Zentrum dieser Werkgruppe stehen fünf schließen läßt, daß das Werk für die im Nelson-Messe aus dem Jahr 1798 Bratislawa) geboren, war in Wien Schüler Messen, die Hummel in seiner Zeit am Hof September in Eisenstadt stattfindenden nachzuahmen. Doch Hummels Mozarts und unternahm als Teenager- der Esterházys schrieb und mit denen er eine Namenstagsfeierlichkeiten komponiert Ausgangspunkt war nicht Haydn sondern Wunderkind eine erfolgreiche Konzertreise lokale Tradition fortsetzte, die Haydn mit wurde. Einige Jahre später vermerkte Mozart, genauer gesagt die atmosphärisch durch ganz Europa, wobei er auch seinen sechs späten Messen begründet Hummel jedoch, das Werk sei in der dichte Eröffnung des Klavierkonzerts in Edinburgh und London besuchte, bevor er hatte – mit diesen Werken wurde alljährlich Pfarrkirche aufgeführt worden und nicht in d-Moll (KV 466) – ein Werk, das dem nach Wien zurückkehrte, um bei im September der Namenstag der Prinzessin der Bergkirche, in der üblicherweise der Klaviervirtuosen Hummel wohlvertraut war Albrechtsberger und Salieri Unterricht zu Marie Hermenegild Esterházy gefeiert. Gottesdienst zum Namenstag der Prinzessin und das der flehenden Anrufung im ersten nehmen. 1804 empfahl Joseph Haydn ihn Haydn behielt den Titel eines Kapellmeisters Marie Esterházy stattfand. In der Tat fielen in Teil der Messe eine ganz eigene Dringlichkeit für das neu eingerichtete Amt des (verbunden mit einem Gehalt und das Jahr 1805 eine ganze Reihe von Feiern, verlieh. Mit zehn Minuten Dauer ist dieses Konzertmeisters am Hof des Prinzen Pensionsgeld) bis zu seinem Tod im Jahr darunter auch die Aufführung einer Oper des Kyrie einer der ausgedehntesten Anfangssätze Esterházy, wo er sieben Jahre verblieb. Nach 1809 bei, obwohl seine letztes größeres jungen Anton Polzelli, des Sohns von einer Messe in der klassischen Wiener einer weiteren Periode ausgedehnter Reisen Werk, die Harmoniemesse, bereits während Haydns vormaliger Geliebten. Vielleicht Tradition und damit so ausladend wie das wurde er 1816 Kapellmeister in Stuttgart der Namenstagsfeiern des Jahres 1802 erinnerte Hummel sich an eine andere Kyrie von Haydns Nelson-Messe konzentriert und siedelte 1819 nach Weimar über. Er aufgeführt worden war. In den folgenden Aufführung, möglicherweise eine war. pflegte regelmäßigen Kontakt zu Goethe und Jahren wurden neben den fünf Messen von vorgezogene Darbietung vor dem Überraschende Eröffnungsgesten finden erfreute sich auch weiterhin einer Hummel auch Kompositionen eines weiteren eigentlichen Namenstag. Keinerlei Zweifel sich auch in einigen anderen Sätzen dieser internationalen Reputation – eine besonders Hofkomponisten, des ehrenwerten Johann bestehen jedoch bezüglich der mit dieser Messe. Das Gloria wechselt vom d-Moll des

14 15 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 16

Kyrie zu einem strahlend intensiven D-Dur, jedoch schon immer eine deutlich solistischere Dem persönlichen Charakter des Textes Auftritte im Wiener Konzerthaus und in das innerhalb der Wiener Tradition nur von Behandlung verlangt, und dieser Tradition entsprechend – es handelt sich um ein der Berliner Philharmonie, bei den dem Parallelsatz in Beethovens Missa solemnis folgte auch Hummel. Während allerdings im privates und nicht um ein öffentliches BBC-Proms, beim Edinburgh Festival und übertroffen wird. Der Beginn des Credo “Crucifixus” der Wechsel zu chorischer Gebet – sind viele Vertonungen des Salve im Rahmen der Salzburger Mozartwoche. hingegen ist bewußt verhalten – ein Darstellung unseren Erwartungen entspricht, Regina in der Wiener Tradition musikalisch Auf der Opernbühne war sie als Marˇenka nachdenkliches Oboensolo über einer ist der Einsatz der Männerstimmen, die dem eher unprätentiös. Nicht hingegen bei (Die verkaufte Braut) an der Royal Opera simplen Begleitung, bevor die Baßstimmen nachfolgenden “Et exspecto resurrectionem Hummel. Die Wahl der Vokalkräfte, Covent Garden zu sehen, in der Titelrolle des Chors einsetzen. Nach dem D-Dur von mortuorum” seine ganz eigene Klangfarbe Solosopran und Chor, ist zwar typisch, aber der Theodora beim Glyndebourne Festival, Gloria, Credo und Sanctus ist das verleihen, überaus individuell. hier entspringt der Sopran der Welt der Oper als Cleopatra () an der traditionellerweise eloquente Benedictus in Das Salve Regina in B-Dur entstand vier und nicht der Kirche – eine Erinnerung Bayerischen Staatsoper in München, als kontrastierendem G-Dur gehalten. Die Jahre später (1809); über die daran, daß der Hof der Esterházys zu dieser Belinda (Dido and Aeneas) an der Tonart d-Moll kehrt mit Beginn des Agnus Begleitumstände dieser Komposition ist Zeit seine eigene blühende Operntradition Deutschen Staatsoper Berlin und als Dei zurück, diesmal gefärbt von nichts bekannt. Der Text, ein Gebet an die pflegte, zu der Hummel selbst beitrug. Die Marzelline (Fidelio) am Opernhaus in Rom. Paukenschlägen, mit denen Hummel seine Jungfrau Maria, wurde in der Wiener Extravaganz der Melodielinie im Sopran wird Als Solistin im Ensemble der English eigene Version des ähnlichen Orchesterklangs Tradition überaus häufig vertont, dies ist durch eine ungewöhnlich sorgfältig National Opera hat sie unter anderem im Agnus Dei von Haydns 1797 in jedoch das einzige Mal, daß Hummel ihn in ausgearbeitete Rolle für den Chor ergänzt; Pamina (Die Zauberflöte), Nannetta Eisenstadt aufgeführter Missa in tempore belli seiner geistlichen Musik verwendete. Im Mai ganz besonders ist dies in der ausgedehnten (Falstaff ) und die Titelrolle vom Schlauen schuf. Das “Dona nobis pacem” schließlich 1809 war der hochverehrte Joseph Haydn im polyphonen Vertonung des “Amen” zu Füchslein gesungen. Zu ihren wendet sich nach D-Dur und wird in Alter von siebenundsiebzig Jahren gestorben spüren. Plattenaufnahmen für Chandos zählen überaus origineller Weise von einer Passage in und es ist daher nicht unmöglich, daß das Haydns Missa Cellensis und das Hummel den Hörnern angekündigt. Salve Regina in irgendeiner Weise mit einem © 2005 David Wyn Jones Mass Edition, Teil 1 (2003 mit einem Hummels Messe verlangt als Besetzung Gedenkgottesdienst für den Kapellmeister Übersetzung: Stephanie Wollny Gramophone Award ausgezeichnet). volles Orchester (einschließlich Klarinetten) der Esterházys in Zusammenhang stand. sowie vier Solisten und Chor. Wie in Haydns Hummel wußte sicherlich von Haydns Susan Gritton, 1994 Gewinnerin des Rachel Nicholls studierte bei Kathleen Messen beschränkt sich die Rolle der Solisten vorbehaltlosem katholischen Glauben und Kathleen-Ferrier-Gedenkpreises, gibt Livingstone am , wo im wesentlichen darauf, als Repräsentanten dem Anteil, dem dabei der Marienverehrung regelmäßig Recitals in Großbritannien und sie mit mehreren Preisen ausgezeichnet des Chors zu fungieren – vier Einzelstimmen, zufiel; im Gedenken an Haydn den Text des anderswo auf der Welt an Veranstaltungs- wurde. An der Royal Opera Covent Garden die sodann in dem Chorklang aufgehen. Salve Regina zu vertonen, wäre damit als orten wie dem Amsterdamer Concertgebouw debütierte sie im Dezember 2001 als Bestimmte Textpassagen der Liturgie wie etwa angemessener persönlicher Beitrag gewertet und dem Lincoln Center, New York. Ihre Blumenmädchen (Parsifal ) und kehrte später das “Et incarnatus est” im Credo hatten worden. Konzerterfahrung ist groß und umfasst als Pepik (Das schlaue Füchslein), Prilepa

16 17 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 16

Kyrie zu einem strahlend intensiven D-Dur, jedoch schon immer eine deutlich solistischere Dem persönlichen Charakter des Textes Auftritte im Wiener Konzerthaus und in das innerhalb der Wiener Tradition nur von Behandlung verlangt, und dieser Tradition entsprechend – es handelt sich um ein der Berliner Philharmonie, bei den dem Parallelsatz in Beethovens Missa solemnis folgte auch Hummel. Während allerdings im privates und nicht um ein öffentliches BBC-Proms, beim Edinburgh Festival und übertroffen wird. Der Beginn des Credo “Crucifixus” der Wechsel zu chorischer Gebet – sind viele Vertonungen des Salve im Rahmen der Salzburger Mozartwoche. hingegen ist bewußt verhalten – ein Darstellung unseren Erwartungen entspricht, Regina in der Wiener Tradition musikalisch Auf der Opernbühne war sie als Marˇenka nachdenkliches Oboensolo über einer ist der Einsatz der Männerstimmen, die dem eher unprätentiös. Nicht hingegen bei (Die verkaufte Braut) an der Royal Opera simplen Begleitung, bevor die Baßstimmen nachfolgenden “Et exspecto resurrectionem Hummel. Die Wahl der Vokalkräfte, Covent Garden zu sehen, in der Titelrolle des Chors einsetzen. Nach dem D-Dur von mortuorum” seine ganz eigene Klangfarbe Solosopran und Chor, ist zwar typisch, aber der Theodora beim Glyndebourne Festival, Gloria, Credo und Sanctus ist das verleihen, überaus individuell. hier entspringt der Sopran der Welt der Oper als Cleopatra (Giulio Cesare) an der traditionellerweise eloquente Benedictus in Das Salve Regina in B-Dur entstand vier und nicht der Kirche – eine Erinnerung Bayerischen Staatsoper in München, als kontrastierendem G-Dur gehalten. Die Jahre später (1809); über die daran, daß der Hof der Esterházys zu dieser Belinda (Dido and Aeneas) an der Tonart d-Moll kehrt mit Beginn des Agnus Begleitumstände dieser Komposition ist Zeit seine eigene blühende Operntradition Deutschen Staatsoper Berlin und als Dei zurück, diesmal gefärbt von nichts bekannt. Der Text, ein Gebet an die pflegte, zu der Hummel selbst beitrug. Die Marzelline (Fidelio) am Opernhaus in Rom. Paukenschlägen, mit denen Hummel seine Jungfrau Maria, wurde in der Wiener Extravaganz der Melodielinie im Sopran wird Als Solistin im Ensemble der English eigene Version des ähnlichen Orchesterklangs Tradition überaus häufig vertont, dies ist durch eine ungewöhnlich sorgfältig National Opera hat sie unter anderem im Agnus Dei von Haydns 1797 in jedoch das einzige Mal, daß Hummel ihn in ausgearbeitete Rolle für den Chor ergänzt; Pamina (Die Zauberflöte), Nannetta Eisenstadt aufgeführter Missa in tempore belli seiner geistlichen Musik verwendete. Im Mai ganz besonders ist dies in der ausgedehnten (Falstaff ) und die Titelrolle vom Schlauen schuf. Das “Dona nobis pacem” schließlich 1809 war der hochverehrte Joseph Haydn im polyphonen Vertonung des “Amen” zu Füchslein gesungen. Zu ihren wendet sich nach D-Dur und wird in Alter von siebenundsiebzig Jahren gestorben spüren. Plattenaufnahmen für Chandos zählen überaus origineller Weise von einer Passage in und es ist daher nicht unmöglich, daß das Haydns Missa Cellensis und das Hummel den Hörnern angekündigt. Salve Regina in irgendeiner Weise mit einem © 2005 David Wyn Jones Mass Edition, Teil 1 (2003 mit einem Hummels Messe verlangt als Besetzung Gedenkgottesdienst für den Kapellmeister Übersetzung: Stephanie Wollny Gramophone Award ausgezeichnet). volles Orchester (einschließlich Klarinetten) der Esterházys in Zusammenhang stand. sowie vier Solisten und Chor. Wie in Haydns Hummel wußte sicherlich von Haydns Susan Gritton, 1994 Gewinnerin des Rachel Nicholls studierte bei Kathleen Messen beschränkt sich die Rolle der Solisten vorbehaltlosem katholischen Glauben und Kathleen-Ferrier-Gedenkpreises, gibt Livingstone am Royal College of Music, wo im wesentlichen darauf, als Repräsentanten dem Anteil, dem dabei der Marienverehrung regelmäßig Recitals in Großbritannien und sie mit mehreren Preisen ausgezeichnet des Chors zu fungieren – vier Einzelstimmen, zufiel; im Gedenken an Haydn den Text des anderswo auf der Welt an Veranstaltungs- wurde. An der Royal Opera Covent Garden die sodann in dem Chorklang aufgehen. Salve Regina zu vertonen, wäre damit als orten wie dem Amsterdamer Concertgebouw debütierte sie im Dezember 2001 als Bestimmte Textpassagen der Liturgie wie etwa angemessener persönlicher Beitrag gewertet und dem Lincoln Center, New York. Ihre Blumenmädchen (Parsifal ) und kehrte später das “Et incarnatus est” im Credo hatten worden. Konzerterfahrung ist groß und umfasst als Pepik (Das schlaue Füchslein), Prilepa

16 17 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 18

(Pique Dame) und Echo (Ariadne auf Naxos) Cherubino (Le nozze di Figaro), Donna Clara Jephtha und als Iopas in Les Troyens. Er hat Großbritannien, Skandinavien, Europa, zurück. Weitere Rollen waren Philippa (John (The Duenna), Cynthia (Playing), Phoebe die Bach-Passionen mit Sir Colin Davis, Japan und Nordamerika aufgetreten und hat Brownes Babette’s Feast), Metella (Silla) und (The Yeomen of the Guard ), Moppet/Goose Sir , Philippe mit Dirigenten wie Brüggen, Christie, die Titelrolle in Händels Susanna. (Paul Bunyan), Countess of Essex (Gloriana), Herreweghe, Sir Roger Norrington und Herreweghe, Knussen, Leonhardt, Konzertverpflichtungen haben sie mit der die Titelrolle in Ruth, Nancy (Albert Sir Simon Rattle sowie Brittens War Requiem Norrington, Rifkin, Kuijken, Marriner und Academy of St. Martin in the Fields, Herring), Hänsel (Hänsel und Gretel ) und bei den Edinburgher Festspielen, Mozarts Malgoire zusammengearbeitet. Er hat The Hanover Band, dem London Handel Madame Popova (The Bear). Im Requiem mit Franz Welser-Möst, Les Nuits regelmäßig an den BBC Proms und weltweit Orchestra, den London Mozart Players und konzertanten Rahmen hat sie u.a. d’été mit Gardiner bei den Salzburger an Festivals teilgenommen und tritt in dem Orchestra of St. John’s The Dream of Gerontius, Lieder aus der Festspielen und L’Enfance du Christ mit Recitals mit Roger Vignoles, Graham zusammengeführt. Ihr internationales Debüt Auvergne, Brittens Spring Symphony und Sir Andrew Davis aufgeführt. Solokonzerte Johnson, Julius Drake und Ian Burnside auf. gab sie in Messiah unter der Leitung von Phaedra, L’Enfance du Christ und Les Nuits haben ihn durch ganz Europa und die USA Opern-Engagements haben ihn mit Werken Sir David Willcocks in Halle. Weitere d’été von Berlioz, Rossinis Stabat Mater und geführt, und unter seinen zwanzig von Monteverdi, Haydn, Debussy, Holst, Höhepunkte waren Dvorˇáks Te Deum und Mozarts Requiem gesungen. Ihre Aufnahmen für Chandos sind Brittens Billy Britten und Tavener nach Antwerpen, Poulencs Gloria in der Bath Abbey, die umfangreiche Chandos-Diskographie umfasst Budd, Messen von Haydn, Beethoven und Lissabon, Drottningholm (Stockholm) und Welturaufführung von William Lloyd Peter Grimes, The Saint of Bleeker Street, Bach sowie Sir John in Love von Vaughan Tokio geführt. Webbers St. Francis of Assisi beim Chelsea Albert Herring, Paul Bunyan, The Poisoned Williams hervorzuheben. Festival, und Vaughan Williams’ A Sea Kiss und die Gesamtaufnahme der Haydn- Das von Richard Hickox und Simon Symphony bei den Chichester Festivities. Messen mit dem Collegium Musicum 90 Stephen Varcoe hat sich als einer der Standage gegründete Collegium Außerdem hat sie Solokonzerte im Linbury unter der Leitung ihres Ehemannes Richard vielseitigsten Baritone Großbritanniens einen Musicum 90 ist bekannt für seine historisch Studio Theatre der Royal Opera Covent Hickox. Namen gemacht. Er hat bei mehr als 125 fundierten Interpretationen von Musik aus Garden und im Rundfunk (BBC Radio 3) Einspielungen mitgewirkt, darunter Werke dem Barock und der Klassik, von gegeben. Mark Padmore studierte zunächst Klarinette, von Hahn, Chabrier, Finzi, Gurney, Kammerkompositionen bis zu bevor er vom King’s College Cambridge als Stanford, Strawinski, Schönberg und umfangreichen Werken für Chor und Die Mezzosopranistin Pamela Helen Chorstipendiat aufgenommen wurde. Er hat Schubert sowie Nigel Osborne, Thea Orchester. Das Ensemble hat für Chandos Stephen studierte an der Royal Scottish mit namhaften Opernregisseuren wie Peter Musgrave und Sir John Tavener; für Chandos Records exklusiv mehr als fünfzig CDs Academy of Music and Drama, am Opera Brook, Katie Mitchell und Deborah Warner hat er mit Richard Hickox zahlreiche aufgenommen und ist auch durch Theater Center in Aspen (Colorado), bei zusammengearbeitet und mit Ensembles wie Aufnahmen mit Werken von Haydn, Rundfunk- und Festspielauftritte im In- und Herta Glaz und in Toronto bei Patricia Kern, der Royal Opera Covent Garden, Opéra de Beethoven, Vaughan Williams, Grainger und Ausland bekannt geworden. Höhepunkte der bevor sie ihre internationale Karriere antrat. Paris und Scottish Opera gesungen. Profiliert Britten eingespielt. Auf dem Konzertpodium jüngsten Zeit waren Auftritte beim Zu ihrem umfangreichen Repertoire gehören hat er sich u.a. in der Titelrolle von Händels ist Stephen Varcoe mit Orchestern in Cheltenham International Festival und bei

18 19 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 18

(Pique Dame) und Echo (Ariadne auf Naxos) Cherubino (Le nozze di Figaro), Donna Clara Jephtha und als Iopas in Les Troyens. Er hat Großbritannien, Skandinavien, Europa, zurück. Weitere Rollen waren Philippa (John (The Duenna), Cynthia (Playing), Phoebe die Bach-Passionen mit Sir Colin Davis, Japan und Nordamerika aufgetreten und hat Brownes Babette’s Feast), Metella (Silla) und (The Yeomen of the Guard ), Moppet/Goose Sir John Eliot Gardiner, Philippe mit Dirigenten wie Brüggen, Christie, die Titelrolle in Händels Susanna. (Paul Bunyan), Countess of Essex (Gloriana), Herreweghe, Sir Roger Norrington und Herreweghe, Knussen, Leonhardt, Konzertverpflichtungen haben sie mit der die Titelrolle in Ruth, Nancy (Albert Sir Simon Rattle sowie Brittens War Requiem Norrington, Rifkin, Kuijken, Marriner und Academy of St. Martin in the Fields, Herring), Hänsel (Hänsel und Gretel ) und bei den Edinburgher Festspielen, Mozarts Malgoire zusammengearbeitet. Er hat The Hanover Band, dem London Handel Madame Popova (The Bear). Im Requiem mit Franz Welser-Möst, Les Nuits regelmäßig an den BBC Proms und weltweit Orchestra, den London Mozart Players und konzertanten Rahmen hat sie u.a. d’été mit Gardiner bei den Salzburger an Festivals teilgenommen und tritt in dem Orchestra of St. John’s The Dream of Gerontius, Lieder aus der Festspielen und L’Enfance du Christ mit Recitals mit Roger Vignoles, Graham zusammengeführt. Ihr internationales Debüt Auvergne, Brittens Spring Symphony und Sir Andrew Davis aufgeführt. Solokonzerte Johnson, Julius Drake und Ian Burnside auf. gab sie in Messiah unter der Leitung von Phaedra, L’Enfance du Christ und Les Nuits haben ihn durch ganz Europa und die USA Opern-Engagements haben ihn mit Werken Sir David Willcocks in Halle. Weitere d’été von Berlioz, Rossinis Stabat Mater und geführt, und unter seinen zwanzig von Monteverdi, Haydn, Debussy, Holst, Höhepunkte waren Dvorˇáks Te Deum und Mozarts Requiem gesungen. Ihre Aufnahmen für Chandos sind Brittens Billy Britten und Tavener nach Antwerpen, Poulencs Gloria in der Bath Abbey, die umfangreiche Chandos-Diskographie umfasst Budd, Messen von Haydn, Beethoven und Lissabon, Drottningholm (Stockholm) und Welturaufführung von William Lloyd Peter Grimes, The Saint of Bleeker Street, Bach sowie Sir John in Love von Vaughan Tokio geführt. Webbers St. Francis of Assisi beim Chelsea Albert Herring, Paul Bunyan, The Poisoned Williams hervorzuheben. Festival, und Vaughan Williams’ A Sea Kiss und die Gesamtaufnahme der Haydn- Das von Richard Hickox und Simon Symphony bei den Chichester Festivities. Messen mit dem Collegium Musicum 90 Stephen Varcoe hat sich als einer der Standage gegründete Collegium Außerdem hat sie Solokonzerte im Linbury unter der Leitung ihres Ehemannes Richard vielseitigsten Baritone Großbritanniens einen Musicum 90 ist bekannt für seine historisch Studio Theatre der Royal Opera Covent Hickox. Namen gemacht. Er hat bei mehr als 125 fundierten Interpretationen von Musik aus Garden und im Rundfunk (BBC Radio 3) Einspielungen mitgewirkt, darunter Werke dem Barock und der Klassik, von gegeben. Mark Padmore studierte zunächst Klarinette, von Hahn, Chabrier, Finzi, Gurney, Kammerkompositionen bis zu bevor er vom King’s College Cambridge als Stanford, Strawinski, Schönberg und umfangreichen Werken für Chor und Die Mezzosopranistin Pamela Helen Chorstipendiat aufgenommen wurde. Er hat Schubert sowie Nigel Osborne, Thea Orchester. Das Ensemble hat für Chandos Stephen studierte an der Royal Scottish mit namhaften Opernregisseuren wie Peter Musgrave und Sir John Tavener; für Chandos Records exklusiv mehr als fünfzig CDs Academy of Music and Drama, am Opera Brook, Katie Mitchell und Deborah Warner hat er mit Richard Hickox zahlreiche aufgenommen und ist auch durch Theater Center in Aspen (Colorado), bei zusammengearbeitet und mit Ensembles wie Aufnahmen mit Werken von Haydn, Rundfunk- und Festspielauftritte im In- und Herta Glaz und in Toronto bei Patricia Kern, der Royal Opera Covent Garden, Opéra de Beethoven, Vaughan Williams, Grainger und Ausland bekannt geworden. Höhepunkte der bevor sie ihre internationale Karriere antrat. Paris und Scottish Opera gesungen. Profiliert Britten eingespielt. Auf dem Konzertpodium jüngsten Zeit waren Auftritte beim Zu ihrem umfangreichen Repertoire gehören hat er sich u.a. in der Titelrolle von Händels ist Stephen Varcoe mit Orchestern in Cheltenham International Festival und bei

18 19 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 20

den BBC Proms sowie bei Aufführungen in erstmalig den vollständigen Zyklus von Peter Grimes) und fünf Gramophone Awards andere Auszeichnungen erhalten, darunter Polen, bei den Osterfestspielen in Luzern Vaughan Williams’ Sinfonien. Im Zuge ausgezeichnet. Richard Hickox wurde im zwei Royal Philharmonic Society Music und beim internationalen Haydn Festspiele seiner langjährigen Verbindung mit dem Jahr 2002 im Rahmen der Jubilee Honours Awards, den ersten Sir Charles Groves in Eisenstadt, Österreich. Philharmonia Orchestra hat er an der South List der Königin mit einem CBE Award, den Evening Standard Opera Award Bank Elgar-, Walton- und Britten-Festivals (Commander of the Order of the British und den Association of British Orchestras Richard Hickox CBE, einer der begabtesten sowie auf dem Aldeburgh-Festival eine Empire) geehrt und hat außerdem zahlreiche Award. und vielseitigsten Dirigenten halbszenische Aufführung von Gloriana Großbritanniens, ist Musikdirektor der dirigiert. Opera Australia und wurde für den Neben seiner Tätigkeit an der Oper von Zeitraum 2000–2006 zum Chefdirigenten Sydney haben Engagements ihn in jüngerer des BBC National Orchestra of Wales Zeit unter anderem an die Royal Opera berufen; danach wird er auf die Position Covent Garden, die English National Opera, eines Emeritierten Dirigenten wechseln. die Wiener Staatsoper und die Washington 1971 gründete er die City of London Opera geführt. Als Gastdirigent hat er solch Sinfonia, deren künstlerischer Leiter er ist. weltberühmte Klangkörper wie das Ferner ist er Assoziierter Gastdirigent des Pittsburgh Symphony Orchestra, das London Symphony Orchestra, Orchestre de Paris und das Bayerische Radio- Emeritierter Dirigent der Northern Sinfonieorchester dirigiert und wird Sinfonia und Mitbegründer des Collegium demnächst auch mit dem New York Musicum 90. Philharmonic auftreten. Er dirigiert regelmäßig die großen Sein phänomenaler Erfolg in den Orchester des Landes und ist häufig auf den Aufnahmestudios resultierte in mehr als 280 BBC Proms und den Festivals von Einspielungen, darunter jüngst Zyklen der Aldeburgh, Bath und Cheltenham Orchesterwerke von Sir Lennox und Michael aufgetreten. Mit dem London Symphony Berkeley und Frank Bridge mit dem BBC Orchestra hat er im Barbican Centre eine National Orchestra of Wales, die Sinfonien Reihe von halbszenischen Opern aufgeführt, von Vaughan Williams mit dem London darunter Billy Budd, Hänsel und Gretel und Symphony Orchestra und eine Reihe von Salome. Mit dem Bournemouth Symphony Brittens Opern mit der City of London Orchestra präsentierte er in London Sinfonia. Er wurde mit einem Grammy (für

20 21 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 20

den BBC Proms sowie bei Aufführungen in erstmalig den vollständigen Zyklus von Peter Grimes) und fünf Gramophone Awards andere Auszeichnungen erhalten, darunter Polen, bei den Osterfestspielen in Luzern Vaughan Williams’ Sinfonien. Im Zuge ausgezeichnet. Richard Hickox wurde im zwei Royal Philharmonic Society Music und beim internationalen Haydn Festspiele seiner langjährigen Verbindung mit dem Jahr 2002 im Rahmen der Jubilee Honours Awards, den ersten Sir Charles Groves in Eisenstadt, Österreich. Philharmonia Orchestra hat er an der South List der Königin mit einem CBE Award, den Evening Standard Opera Award Bank Elgar-, Walton- und Britten-Festivals (Commander of the Order of the British und den Association of British Orchestras Richard Hickox CBE, einer der begabtesten sowie auf dem Aldeburgh-Festival eine Empire) geehrt und hat außerdem zahlreiche Award. und vielseitigsten Dirigenten halbszenische Aufführung von Gloriana Großbritanniens, ist Musikdirektor der dirigiert. Opera Australia und wurde für den Neben seiner Tätigkeit an der Oper von Zeitraum 2000–2006 zum Chefdirigenten Sydney haben Engagements ihn in jüngerer des BBC National Orchestra of Wales Zeit unter anderem an die Royal Opera berufen; danach wird er auf die Position Covent Garden, die English National Opera, eines Emeritierten Dirigenten wechseln. die Wiener Staatsoper und die Washington 1971 gründete er die City of London Opera geführt. Als Gastdirigent hat er solch Sinfonia, deren künstlerischer Leiter er ist. weltberühmte Klangkörper wie das Ferner ist er Assoziierter Gastdirigent des Pittsburgh Symphony Orchestra, das London Symphony Orchestra, Orchestre de Paris und das Bayerische Radio- Emeritierter Dirigent der Northern Sinfonieorchester dirigiert und wird Sinfonia und Mitbegründer des Collegium demnächst auch mit dem New York Musicum 90. Philharmonic auftreten. Er dirigiert regelmäßig die großen Sein phänomenaler Erfolg in den Orchester des Landes und ist häufig auf den Aufnahmestudios resultierte in mehr als 280 BBC Proms und den Festivals von Einspielungen, darunter jüngst Zyklen der Aldeburgh, Bath und Cheltenham Orchesterwerke von Sir Lennox und Michael aufgetreten. Mit dem London Symphony Berkeley und Frank Bridge mit dem BBC Orchestra hat er im Barbican Centre eine National Orchestra of Wales, die Sinfonien Reihe von halbszenischen Opern aufgeführt, von Vaughan Williams mit dem London darunter Billy Budd, Hänsel und Gretel und Symphony Orchestra und eine Reihe von Salome. Mit dem Bournemouth Symphony Brittens Opern mit der City of London Orchestra präsentierte er in London Sinfonia. Er wurde mit einem Grammy (für

20 21 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 22

autographe figure la date à laquelle elle fut ré mineur (K 466), une œuvre que Hummel, Hummel: Messe en ré mineur/Salve Regina achevée, août 1805, ce qui donne à penser comme pianiste virtuose, connaissait très qu’elle fut écrite pour les célébrations de bien et qui imprègne le texte de l’invocation septembre à Eisenstadt. Mais quelques années d’une ardeur particulière. Ce Kyrie de dix Johann Nepomuk Hummel, qui est de la d’ensemble, à la majeure partie de ses plus tard, Hummel nota que l’œuvre avait été minutes est l’un des mouvements introductifs même génération que Beethoven, fut l’un des compositions, la musique religieuse de exécutée à l’église de la paroisse et donc pas à la les plus longs dans la tradition classique musiciens les plus doués et estimés de son Hummel est également très appréciée. Bergkirche qui était le lieu habituel où était viennoise de la messe et est aussi ample dans temps; il fut tout particulièrement apprécié L’essentiel de sa production consiste en cinq célébrée la fête de la princesse Marie Esterházy. son développement que le Kyrie de la Messe comme compositeur et pianiste à l’époque qui messes composées alors qu’il était à la cour Il y eut certainement des célébrations diverses Nelson de Haydn est condensé. précéda celle des jeunes romantiques tels Esterházy; ces messes furent conçues dans le en 1805 dont la représentation d’un opéra du Divers autres mouvements de la messe se Schumann, Chopin et Liszt. Hummel est né à prolongement de la tradition établie par jeune Anton Polzelli, le fils de l’ancienne distinguent par la manière surprenante Presbourg (Bratislava) et fut l’élève de Mozart Haydn dans ses six dernières messes, des maîtresse de Haydn. Peut-être Hummel a-t-il dont ils débutent. Le Gloria abandonne le à Vienne. Comme adolescent et Wunderkind, il œuvres exécutées pour célébrer chaque année, évoqué une autre exécution, antérieure aux ré mineur du Kyrie et se déploie en un fit une brillante tournée en Europe au cours de en septembre, la fête de la princesse Marie célébrations de septembre. Mais la réelle ré majeur d’une éclatante intensité qui n’est laquelle il se rendit notamment à Édimbourg Hermenegild Esterházy. Haydn conserva le ambition dont Hummel fait preuve dans cette surpassé dans la tradition viennoise que par et à Londres. Il regagna Vienne ensuite pour y titre de Kapellmeister (avec salaire et pension) œuvre est manifeste, comme s’il était déterminé le mouvement équivalent de la Missa solemnis étudier avec Albrechtsberger et Salieri. En jusqu’à son décès en 1809 bien que sa dernière à montrer que, comme le très estimé de Beethoven. Mais le début du Credo est 1804, Joseph Haydn le recommanda pour le œuvre majeure, intitulée Harmoniemesse, ait été compositeur qu’était Haydn, il pouvait, lui délibérément plus fade, c’est un solo de nouveau poste de Konzertmeister à la cour du exécutée au cours des célébrations annuelles de aussi, écrire une messe associant à son hautbois méditatif sur un simple prince Esterházy; Hummel y resta pendant septembre en 1802. Durant les années qui empreinte très personnelle l’impression accompagnement avant l’entrée des voix de sept ans. Après une nouvelle période de suivirent, cinq messes de Hummel et des rassurante de poursuivre une tradition musicale. basse du chœur. Au ré majeur du Gloria, du voyages, il devint Kapellmeister à Stuttgart, en œuvres d’un autre compositeur de talent à la Lorsque les musiciens à la cour Esterházy Credo et du Sanctus fait suite le Benedictus, 1816, puis s’installa à Weimar en 1819. cour, Johann Nepomuk Fuchs, furent apprirent que Hummel composait une messe traditionnellement éloquent, dans la tonalité Hummel, qui était régulièrement en contact présentées, et, en 1807, une nouvelle messe en ré mineur, ils pensèrent peut-être que le de sol majeur qui forme un contraste. Le avec Goethe, conserva son statut de d’un compositeur invité, Beethoven (la Messe jeune compositeur cherchait à imiter la ré mineur réapparaît au début de l’Agnus compositeur international et fit un voyage en ut). Quand Hummel quitta la cour Messe Nelson de Haydn, composée en 1798. Dei, cette fois coloré par des coups de particulièrement réussi à Paris et à Londres en Esterházy en 1811, il ne fut pas remplacé et la Mais le point de départ de Hummel ne fut baguettes aux timbales, une interprétation 1830. Il décéda à Weimar en 1837. vie musicale y déclina rapidement. pas Haydn, mais Mozart, et, plus personnelle du compositeur des sonorités Si le piano est associé de diverses manières, La Messe en ré mineur est la deuxième des spécifiquement, la section introductive pleine orchestrales équivalentes dans l’Agnus Dei de comme instrument soliste ou instrument cinq messes de Hummel. Sur le manuscrit d’atmosphère du Concerto pour piano en la Missa in tempore belli de Haydn, exécutée à

22 23 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 22

autographe figure la date à laquelle elle fut ré mineur (K 466), une œuvre que Hummel, Hummel: Messe en ré mineur/Salve Regina achevée, août 1805, ce qui donne à penser comme pianiste virtuose, connaissait très qu’elle fut écrite pour les célébrations de bien et qui imprègne le texte de l’invocation septembre à Eisenstadt. Mais quelques années d’une ardeur particulière. Ce Kyrie de dix Johann Nepomuk Hummel, qui est de la d’ensemble, à la majeure partie de ses plus tard, Hummel nota que l’œuvre avait été minutes est l’un des mouvements introductifs même génération que Beethoven, fut l’un des compositions, la musique religieuse de exécutée à l’église de la paroisse et donc pas à la les plus longs dans la tradition classique musiciens les plus doués et estimés de son Hummel est également très appréciée. Bergkirche qui était le lieu habituel où était viennoise de la messe et est aussi ample dans temps; il fut tout particulièrement apprécié L’essentiel de sa production consiste en cinq célébrée la fête de la princesse Marie Esterházy. son développement que le Kyrie de la Messe comme compositeur et pianiste à l’époque qui messes composées alors qu’il était à la cour Il y eut certainement des célébrations diverses Nelson de Haydn est condensé. précéda celle des jeunes romantiques tels Esterházy; ces messes furent conçues dans le en 1805 dont la représentation d’un opéra du Divers autres mouvements de la messe se Schumann, Chopin et Liszt. Hummel est né à prolongement de la tradition établie par jeune Anton Polzelli, le fils de l’ancienne distinguent par la manière surprenante Presbourg (Bratislava) et fut l’élève de Mozart Haydn dans ses six dernières messes, des maîtresse de Haydn. Peut-être Hummel a-t-il dont ils débutent. Le Gloria abandonne le à Vienne. Comme adolescent et Wunderkind, il œuvres exécutées pour célébrer chaque année, évoqué une autre exécution, antérieure aux ré mineur du Kyrie et se déploie en un fit une brillante tournée en Europe au cours de en septembre, la fête de la princesse Marie célébrations de septembre. Mais la réelle ré majeur d’une éclatante intensité qui n’est laquelle il se rendit notamment à Édimbourg Hermenegild Esterházy. Haydn conserva le ambition dont Hummel fait preuve dans cette surpassé dans la tradition viennoise que par et à Londres. Il regagna Vienne ensuite pour y titre de Kapellmeister (avec salaire et pension) œuvre est manifeste, comme s’il était déterminé le mouvement équivalent de la Missa solemnis étudier avec Albrechtsberger et Salieri. En jusqu’à son décès en 1809 bien que sa dernière à montrer que, comme le très estimé de Beethoven. Mais le début du Credo est 1804, Joseph Haydn le recommanda pour le œuvre majeure, intitulée Harmoniemesse, ait été compositeur qu’était Haydn, il pouvait, lui délibérément plus fade, c’est un solo de nouveau poste de Konzertmeister à la cour du exécutée au cours des célébrations annuelles de aussi, écrire une messe associant à son hautbois méditatif sur un simple prince Esterházy; Hummel y resta pendant septembre en 1802. Durant les années qui empreinte très personnelle l’impression accompagnement avant l’entrée des voix de sept ans. Après une nouvelle période de suivirent, cinq messes de Hummel et des rassurante de poursuivre une tradition musicale. basse du chœur. Au ré majeur du Gloria, du voyages, il devint Kapellmeister à Stuttgart, en œuvres d’un autre compositeur de talent à la Lorsque les musiciens à la cour Esterházy Credo et du Sanctus fait suite le Benedictus, 1816, puis s’installa à Weimar en 1819. cour, Johann Nepomuk Fuchs, furent apprirent que Hummel composait une messe traditionnellement éloquent, dans la tonalité Hummel, qui était régulièrement en contact présentées, et, en 1807, une nouvelle messe en ré mineur, ils pensèrent peut-être que le de sol majeur qui forme un contraste. Le avec Goethe, conserva son statut de d’un compositeur invité, Beethoven (la Messe jeune compositeur cherchait à imiter la ré mineur réapparaît au début de l’Agnus compositeur international et fit un voyage en ut). Quand Hummel quitta la cour Messe Nelson de Haydn, composée en 1798. Dei, cette fois coloré par des coups de particulièrement réussi à Paris et à Londres en Esterházy en 1811, il ne fut pas remplacé et la Mais le point de départ de Hummel ne fut baguettes aux timbales, une interprétation 1830. Il décéda à Weimar en 1837. vie musicale y déclina rapidement. pas Haydn, mais Mozart, et, plus personnelle du compositeur des sonorités Si le piano est associé de diverses manières, La Messe en ré mineur est la deuxième des spécifiquement, la section introductive pleine orchestrales équivalentes dans l’Agnus Dei de comme instrument soliste ou instrument cinq messes de Hummel. Sur le manuscrit d’atmosphère du Concerto pour piano en la Missa in tempore belli de Haydn, exécutée à

22 23 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 24

Eisenstadt en 1797. Le retour du “Dona sept ans et il n’est pas impossible que le Salve Lauréate du Kathleen Ferrier Memorial Prize Rachel Nicholls a étudié avec Kathleen nobis pacem” au ré majeur est signalé de Regina ait été associé d’une manière ou d’une en 1994, Susan Gritton se produit Livingstone au Royal College of Music de manière tout à fait originale par un passage autre à un service commémoratif pour le régulièrement en récital à travers toute la Londres où elle a remporté plusieurs prix. pour cors. Kapellmeister à la cour Esterházy. Hummel Grande-Bretagne et dans le monde entier, Elle a fait ses débuts au Royal Opera de La messe de Hummel est écrite pour grand aurait été témoin de la foi catholique aveugle dans des lieux tels que le Concertgebouw Covent Garden en décembre 2001 comme orchestre (clarinettes y comprises), quatre de Haydn et de la part importante qu’y d’Amsterdam et le Lincoln Center de New l’une des Filles-Fleurs (Parsifal ), et depuis y a solistes et chœur. La principale fonction des occupait la dévotion à la Vierge Marie. Le York. Très demandée en concert, elle a chanté les rôles de Pepik (La Petite Renarde solistes, comme dans les messes de Haydn, est fait qu’il ait choisi de mettre en musique le chanté au Wiener Konzerthaus et à la rusée), Prilepa (La Reine de Pique) et Écho d’intervenir comme représentants du chœur, Salve Regina en mémoire de Haydn, plutôt Philharmonie de Berlin, ainsi qu’aux Proms (Ariadne auf Naxos). Son répertoire quatre individus qui se fondent dans les que de composer une messe, fut peut-être un de la BBC de Londres, au Festival comprend également Philippa (Babette’s Feast sonorités chorales. Toutefois, certains passages hommage personnel approprié. d’Édimbourg et dans le cadre de la de John Browne), Metella (Silla) et le rôle du texte liturgique comme “Et incarnatus est” Respectant les tonalités très personnelles du Mozartwoche de Salzbourg. Sur scène, Susan titre dans Susanna de Haendel. Rachel dans le Credo avaient toujours incité les texte, qui est une prière privée plutôt que Gritton a incarné le rôle de Marˇenka Nicholls s’est produite en concert avec compositeurs à choisir une écriture faisant collective, de nombreuses mises en musique (La Fiancée vendue) au Royal Opera de l’Academy of St Martin in the Fields, place plus ouvertement aux solistes et dans la tradition viennoise sont musicalement Covent Garden, le rôle titre dans Theodora The Hanover Band, le London Handel Hummel respecta cette pratique. Si le passage peu démonstratives. Ce n’est pas le cas chez au Festival de Glyndebourne, Cleopatra Orchestra, les London Mozart Players et au chœur pour le “Crucifixus” est prévisible, Hummel. Soprano solo et chœur sont (Giulio Cesare) au Bayerische Staatsoper de l’Orchestra of St John’s. Elle a fait ses les voix masculines qui colorent après “Et caractéristiques, mais l’habitat naturel de cette Munich, Belinda (Dido and Aeneas) au débuts internationaux à Halle dans le Messie exspecto resurrectionem mortuorum” est de voix de soprano est non pas l’église mais la Deutsche Staatsoper de Berlin, et Marzelline sous la direction de Sir David Willcocks. conception très personnelle. scène d’opéra, ce qui nous rappelle qu’à la (Fidelio) à l’Opéra de Rome. En tant que Parmi ses autres engagements en concert, on Le Salve Regina en si bémol fut composé cour Esterházy, à cette époque, fleurissait une soprano principale à l’English National notera le Te De um de Dvorˇák et le Gloria de quatre ans plus tard, en 1809, et les tradition opératique à laquelle Hummel lui- Opera, elle a chanté les rôles de Pamina Poulenc à l’abbaye de Bath, la création circonstances de sa composition sont même contribuait. À l’extravagance de la (Die Zauberflöte), Nannetta (Falstaff ) et le mondiale de St Francis of Assisi de William inconnues. Bien que cette prière à la Vierge partie réservée à la soprano s’ajoute la rôle titre dans La Petite Renarde rusée, entre Lloyd Webber au Festival de Chelsea Marie soit l’un des textes les plus souvent mis difficulté inhabituelle des interventions du autres. Pour Chandos, Susan Gritton a (Londres), et A Sea Symphony de Vaughan en musique dans la tradition viennoise, il chœur, notamment dans l’ample mise en récemment enregistré la Missa Cellensis de Williams dans le cadre des Fêtes de s’agit d’un exemplaire unique dans la musique polyphonique de l’“Amen”. Haydn, et des messes de Hummel sur le Chichester. Elle a donné des récitals de production de musique religieuse de disque Hummel Mass Edition, Volume 1 mélodies au Linbury Studio Theatre (Royal Hummel. En mai 1809, le très estimé Joseph © 2005 David Wyn Jones (ce disque a obtenu un Gramophone Award Opera House) et sur les ondes de la BBC Haydn s’était éteint à l’âge de soixante-dix- Traduction: Marie-Françoise de Meeûs en 2003). Radio 3.

24 25 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 24

Eisenstadt en 1797. Le retour du “Dona sept ans et il n’est pas impossible que le Salve Lauréate du Kathleen Ferrier Memorial Prize Rachel Nicholls a étudié avec Kathleen nobis pacem” au ré majeur est signalé de Regina ait été associé d’une manière ou d’une en 1994, Susan Gritton se produit Livingstone au Royal College of Music de manière tout à fait originale par un passage autre à un service commémoratif pour le régulièrement en récital à travers toute la Londres où elle a remporté plusieurs prix. pour cors. Kapellmeister à la cour Esterházy. Hummel Grande-Bretagne et dans le monde entier, Elle a fait ses débuts au Royal Opera de La messe de Hummel est écrite pour grand aurait été témoin de la foi catholique aveugle dans des lieux tels que le Concertgebouw Covent Garden en décembre 2001 comme orchestre (clarinettes y comprises), quatre de Haydn et de la part importante qu’y d’Amsterdam et le Lincoln Center de New l’une des Filles-Fleurs (Parsifal ), et depuis y a solistes et chœur. La principale fonction des occupait la dévotion à la Vierge Marie. Le York. Très demandée en concert, elle a chanté les rôles de Pepik (La Petite Renarde solistes, comme dans les messes de Haydn, est fait qu’il ait choisi de mettre en musique le chanté au Wiener Konzerthaus et à la rusée), Prilepa (La Reine de Pique) et Écho d’intervenir comme représentants du chœur, Salve Regina en mémoire de Haydn, plutôt Philharmonie de Berlin, ainsi qu’aux Proms (Ariadne auf Naxos). Son répertoire quatre individus qui se fondent dans les que de composer une messe, fut peut-être un de la BBC de Londres, au Festival comprend également Philippa (Babette’s Feast sonorités chorales. Toutefois, certains passages hommage personnel approprié. d’Édimbourg et dans le cadre de la de John Browne), Metella (Silla) et le rôle du texte liturgique comme “Et incarnatus est” Respectant les tonalités très personnelles du Mozartwoche de Salzbourg. Sur scène, Susan titre dans Susanna de Haendel. Rachel dans le Credo avaient toujours incité les texte, qui est une prière privée plutôt que Gritton a incarné le rôle de Marˇenka Nicholls s’est produite en concert avec compositeurs à choisir une écriture faisant collective, de nombreuses mises en musique (La Fiancée vendue) au Royal Opera de l’Academy of St Martin in the Fields, place plus ouvertement aux solistes et dans la tradition viennoise sont musicalement Covent Garden, le rôle titre dans Theodora The Hanover Band, le London Handel Hummel respecta cette pratique. Si le passage peu démonstratives. Ce n’est pas le cas chez au Festival de Glyndebourne, Cleopatra Orchestra, les London Mozart Players et au chœur pour le “Crucifixus” est prévisible, Hummel. Soprano solo et chœur sont (Giulio Cesare) au Bayerische Staatsoper de l’Orchestra of St John’s. Elle a fait ses les voix masculines qui colorent après “Et caractéristiques, mais l’habitat naturel de cette Munich, Belinda (Dido and Aeneas) au débuts internationaux à Halle dans le Messie exspecto resurrectionem mortuorum” est de voix de soprano est non pas l’église mais la Deutsche Staatsoper de Berlin, et Marzelline sous la direction de Sir David Willcocks. conception très personnelle. scène d’opéra, ce qui nous rappelle qu’à la (Fidelio) à l’Opéra de Rome. En tant que Parmi ses autres engagements en concert, on Le Salve Regina en si bémol fut composé cour Esterházy, à cette époque, fleurissait une soprano principale à l’English National notera le Te De um de Dvorˇák et le Gloria de quatre ans plus tard, en 1809, et les tradition opératique à laquelle Hummel lui- Opera, elle a chanté les rôles de Pamina Poulenc à l’abbaye de Bath, la création circonstances de sa composition sont même contribuait. À l’extravagance de la (Die Zauberflöte), Nannetta (Falstaff ) et le mondiale de St Francis of Assisi de William inconnues. Bien que cette prière à la Vierge partie réservée à la soprano s’ajoute la rôle titre dans La Petite Renarde rusée, entre Lloyd Webber au Festival de Chelsea Marie soit l’un des textes les plus souvent mis difficulté inhabituelle des interventions du autres. Pour Chandos, Susan Gritton a (Londres), et A Sea Symphony de Vaughan en musique dans la tradition viennoise, il chœur, notamment dans l’ample mise en récemment enregistré la Missa Cellensis de Williams dans le cadre des Fêtes de s’agit d’un exemplaire unique dans la musique polyphonique de l’“Amen”. Haydn, et des messes de Hummel sur le Chichester. Elle a donné des récitals de production de musique religieuse de disque Hummel Mass Edition, Volume 1 mélodies au Linbury Studio Theatre (Royal Hummel. En mai 1809, le très estimé Joseph © 2005 David Wyn Jones (ce disque a obtenu un Gramophone Award Opera House) et sur les ondes de la BBC Haydn s’était éteint à l’âge de soixante-dix- Traduction: Marie-Françoise de Meeûs en 2003). Radio 3.

24 25 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 26

La mezzo-soprano Pamela Helen Stephen a Choral Scholar) au King’s College de enregistrements incluant des œuvres de que les œuvres de grande envergure pour étudié à la Royal Scottish Academy of Music Cambridge. Il a travaillé avec de nombreux Hahn, Chabrier, Finzi, Gurney, Stanford, chœur et orchestre. L’ensemble a enregistré and Drama, à l’Opera Theater Center d’Aspen metteurs en scène d’opéra, notamment Peter Stravinski, Schoenberg, Schubert, Nigel plus de cinquante CD en exclusivité pour dans le Colorado, avec Herta Glaz, et avec Brook, Katie Mitchell et Deborah Warner, et Osborne, Thea Musgrave et Sir John Tavener. Chandos Records et joué pour BBC Radio 3. Patricia Kern à Toronto, avant de se lancer a chanté dans des salles prestigieuses telles Il a collaboré avec Richard Hickox pour de Il se produit aussi dans le cadre de festivals dans une carrière internationale. Son que le Royal Opera de Covent Garden, à nombreux disques consacrés à Haydn, britanniques et européens. Parmi les moments répertoire à l’opéra inclut Cherubino (Le l’Opéra de Paris et au Scottish Opera. Son Beethoven, Vaughan Williams, Grainger et forts de ces dernières saisons, notons des nozze di Figaro), Donna Clara (The Duenna), répertoire inclut le rôle titre dans Jephtha de Britten pour Chandos. En concert, Stephen représentations dans le cadre du Festival Cynthia (Playing), Phoebe (The Yeomen of the Haendel et le rôle de Iopas dans Les Troyens Varcoe s’est produit avec des orchestres en international de Cheltenham et aux Proms de Guard ), Moppet/Goose (Paul Bunyan), la de Berlioz. Il s’est produit dans les Passions de Grande-Bretagne, en Scandinavie, en Europe, la BBC ainsi que des concerts en Pologne, au Comtesse d’Essex (Gloriana), le rôle titre dans Bach sous la direction de Sir Colin Davis, au Japon et en Amérique du Nord, avec des Festival de Pâques de Lucerne et au Festival Ruth, Nancy (Albert Herring), Hänsel (Hänsel Sir John Eliot Gardiner, Philippe chefs d’orchestre tels que Brüggen, Christie, international Haydn à Eisenstadt, en Autriche. und Gretel ) et Madame Popova (The Bear). En Herreweghe, Sir Roger Norrington et Herreweghe, Knussen, Leonhardt, concert, Pamela Helen Stephen a interprété Sir Simon Rattle, dans le War Requiem de Norrington, Rifkin, Kuijken, Marriner et L’un des chefs d’orchestre les plus doués et les des œuvres telles que The Dream of Gerontius Britten au Festival d’Édimbourg, dans le Malgoire. Il est régulièrement invité aux BBC plus complets de Grande-Bretagne, Richard d’Elgar, Les Chants d’Auvergne de Canteloube, Requiem de Mozart sous la direction de Proms de Londres, ainsi que dans des Hickox CBE est directeur musical d’Opera la Spring Symphony et Phaedra de Britten, Franz Welser-Möst, dans Les Nuits d’été au festivals à travers le monde entier, et se Australia et depuis 2000 chef principal du L’Enfance du Christ et Les Nuits d’été de Festival de Salzbourg sous la direction de produit en récital avec Roger Vignoles, BBC National Orchestra of Wales dont il Berlioz, le Stabat Mater de Rossini et le John Eliot Gardiner et dans L’Enfance du Graham Johnson, Julius Drake et Ian deviendra en 2006 chef honoraire. Il est Requiem de Mozart. Parmi les nombreux Christ sous la direction de Sir Andrew Davis. Burnside. Sa carrière lyrique l’a conduit à directeur musical du City of London titres de son importante discographie pour Mark Padmore a chanté en récital à travers Anvers, Lisbonne, Drottningholm Sinfonia qu’il fonda en 1971. Il est Chandos, on citera Peter Grimes, The Saint of toute l’Europe et les États-Unis, et parmi ses (Stockholm) et Tokyo où il a interprété des également chef invité associé du London Bleeker Street, Albert Herring, Paul Bunyan, vingt disques pour Chandos, on citera Billy œuvres de Monteverdi, Haydn, Debussy, Symphony Orchestra, chef honoraire du The Poisoned Kiss ainsi que l’intégrale des Budd de Britten, plusieurs messes de Haydn, Holst, Britten et Tavener. Northern Sinfonia et co-fondateur de messes de Haydn avec le Collegium Musicum Beethoven et Bach, et Sir John in Love de Collegium Musicum 90. 90 sous la direction de son époux, le chef Vaughan Williams. Collegium Musicum 90, un ensemble fondé Il dirige régulièrement les plus grands d’orchestre Richard Hickox. par Richard Hickox et Simon Standage, est orchestres du Royaume-Uni et a souvent Stephen Varcoe s’est imposé comme l’un des réputé pour ses interprétations authentiques participé aux Proms de la BBC ainsi qu’aux Mark Padmore a commencé par l’étude de la barytons anglais les plus talentueux. Il a du répertoire baroque et du classique qui festivals d’Aldeburgh, de Bath et de clarinette, puis a étudié le chant (comme réalisé plus de cent-vingt-cinq comprend aussi bien la musique de chambre Cheltenham entre autres. Avec le London

26 27 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 26

La mezzo-soprano Pamela Helen Stephen a Choral Scholar) au King’s College de enregistrements incluant des œuvres de que les œuvres de grande envergure pour étudié à la Royal Scottish Academy of Music Cambridge. Il a travaillé avec de nombreux Hahn, Chabrier, Finzi, Gurney, Stanford, chœur et orchestre. L’ensemble a enregistré and Drama, à l’Opera Theater Center d’Aspen metteurs en scène d’opéra, notamment Peter Stravinski, Schoenberg, Schubert, Nigel plus de cinquante CD en exclusivité pour dans le Colorado, avec Herta Glaz, et avec Brook, Katie Mitchell et Deborah Warner, et Osborne, Thea Musgrave et Sir John Tavener. Chandos Records et joué pour BBC Radio 3. Patricia Kern à Toronto, avant de se lancer a chanté dans des salles prestigieuses telles Il a collaboré avec Richard Hickox pour de Il se produit aussi dans le cadre de festivals dans une carrière internationale. Son que le Royal Opera de Covent Garden, à nombreux disques consacrés à Haydn, britanniques et européens. Parmi les moments répertoire à l’opéra inclut Cherubino (Le l’Opéra de Paris et au Scottish Opera. Son Beethoven, Vaughan Williams, Grainger et forts de ces dernières saisons, notons des nozze di Figaro), Donna Clara (The Duenna), répertoire inclut le rôle titre dans Jephtha de Britten pour Chandos. En concert, Stephen représentations dans le cadre du Festival Cynthia (Playing), Phoebe (The Yeomen of the Haendel et le rôle de Iopas dans Les Troyens Varcoe s’est produit avec des orchestres en international de Cheltenham et aux Proms de Guard ), Moppet/Goose (Paul Bunyan), la de Berlioz. Il s’est produit dans les Passions de Grande-Bretagne, en Scandinavie, en Europe, la BBC ainsi que des concerts en Pologne, au Comtesse d’Essex (Gloriana), le rôle titre dans Bach sous la direction de Sir Colin Davis, au Japon et en Amérique du Nord, avec des Festival de Pâques de Lucerne et au Festival Ruth, Nancy (Albert Herring), Hänsel (Hänsel Sir John Eliot Gardiner, Philippe chefs d’orchestre tels que Brüggen, Christie, international Haydn à Eisenstadt, en Autriche. und Gretel ) et Madame Popova (The Bear). En Herreweghe, Sir Roger Norrington et Herreweghe, Knussen, Leonhardt, concert, Pamela Helen Stephen a interprété Sir Simon Rattle, dans le War Requiem de Norrington, Rifkin, Kuijken, Marriner et L’un des chefs d’orchestre les plus doués et les des œuvres telles que The Dream of Gerontius Britten au Festival d’Édimbourg, dans le Malgoire. Il est régulièrement invité aux BBC plus complets de Grande-Bretagne, Richard d’Elgar, Les Chants d’Auvergne de Canteloube, Requiem de Mozart sous la direction de Proms de Londres, ainsi que dans des Hickox CBE est directeur musical d’Opera la Spring Symphony et Phaedra de Britten, Franz Welser-Möst, dans Les Nuits d’été au festivals à travers le monde entier, et se Australia et depuis 2000 chef principal du L’Enfance du Christ et Les Nuits d’été de Festival de Salzbourg sous la direction de produit en récital avec Roger Vignoles, BBC National Orchestra of Wales dont il Berlioz, le Stabat Mater de Rossini et le John Eliot Gardiner et dans L’Enfance du Graham Johnson, Julius Drake et Ian deviendra en 2006 chef honoraire. Il est Requiem de Mozart. Parmi les nombreux Christ sous la direction de Sir Andrew Davis. Burnside. Sa carrière lyrique l’a conduit à directeur musical du City of London titres de son importante discographie pour Mark Padmore a chanté en récital à travers Anvers, Lisbonne, Drottningholm Sinfonia qu’il fonda en 1971. Il est Chandos, on citera Peter Grimes, The Saint of toute l’Europe et les États-Unis, et parmi ses (Stockholm) et Tokyo où il a interprété des également chef invité associé du London Bleeker Street, Albert Herring, Paul Bunyan, vingt disques pour Chandos, on citera Billy œuvres de Monteverdi, Haydn, Debussy, Symphony Orchestra, chef honoraire du The Poisoned Kiss ainsi que l’intégrale des Budd de Britten, plusieurs messes de Haydn, Holst, Britten et Tavener. Northern Sinfonia et co-fondateur de messes de Haydn avec le Collegium Musicum Beethoven et Bach, et Sir John in Love de Collegium Musicum 90. 90 sous la direction de son époux, le chef Vaughan Williams. Collegium Musicum 90, un ensemble fondé Il dirige régulièrement les plus grands d’orchestre Richard Hickox. par Richard Hickox et Simon Standage, est orchestres du Royaume-Uni et a souvent Stephen Varcoe s’est imposé comme l’un des réputé pour ses interprétations authentiques participé aux Proms de la BBC ainsi qu’aux Mark Padmore a commencé par l’étude de la barytons anglais les plus talentueux. Il a du répertoire baroque et du classique qui festivals d’Aldeburgh, de Bath et de clarinette, puis a étudié le chant (comme réalisé plus de cent-vingt-cinq comprend aussi bien la musique de chambre Cheltenham entre autres. Avec le London

26 27 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 28

Symphony Orchestra, il a dirigé au Barbican Radio bavaroise et il se produira bientôt à la Centre à Londres plusieurs mises en scène tête du New York Philharmonic. partielles d’opéras dont Billy Budd, Hänsel Connaissant un succès phénoménal en und Gretel et Salome. À la tête du studio, il a réalisé plus de 280 Barrett Greg Bournemouth Symphony Orchestra, il a enregistrements, dont dernièrement des donné la première intégrale des symphonies cycles d’œuvres orchestrales de Sir Lennox et de Vaughan Williams à Londres. Dans le Michael Berkeley et de Frank Bridge avec le cadre de son association avec le Philharmonia BBC National Orchestra of Wales, les Orchestra, il a dirigé des festivals d’Elgar, symphonies de Vaughan Williams avec le de Walton et de Britten dans des salles du London Symphony Orchestra ainsi qu’une South Bank à Londres et une mise en scène série d’opéras de Britten avec le City of partielle de Gloriana au Festival London Sinfonia. Il a reçu un Grammy (pour d’Aldeburgh. Peter Grimes) et cinq Gramophone Awards. Outre ses activités avec l’Opéra de Sydney, Richard Hickox s’est vu décerner le titre de il a récemment travaillé entre autres avec le Commander of the Order of the British Royal Opera de Covent Garden, l’English Empire (CBE) par la Reine en 2002 et a reçu National Opera, l’Opéra d’état de Vienne et de nombreuses autres prix, dont deux Music le Washington Opera. Il a été invité à diriger Awards de la Royal Philharmonic Society, le des orchestres de renom mondial tels le tout premier Sir Charles Groves Award, Pittsburgh Symphony Orchestra, l’Orchestre l’Evening Standard Opera Award et de Paris et l’Orchestre symphonique de la l’Association of British Orchestras Award.

Richard Hickox

28 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 30

Messe Messe Mass Mass I Kyrie I Kyrie I Kyrie I Kyrie Seigneur, aies pitié. Herr, erbarme dich unser. 1 Kyrie eleison. Lord have mercy. Christ, aies pitié. Christus, erbarme dich unser. Christe eleison. Christ have mercy. Seigneur, aies pitié. Herr, erbarme dich unser. Kyrie eleison. Lord have mercy.

II Gloria II Gloria II Gloria II Gloria Gloire à Dieu au plus haut des cieux Ehre sei Gott in der Höhe 2 Gloria in excelsis Deo Glory to God in the highest Et paix sur la terre aux hommes de bonne volonté. Und auf Erden Friede den Menschen, die guten Et in terra pax hominibus bonae voluntatis. And on earth peace to men of good will. Nous te louons, nous te bénissons, nous t’adorons, Willens sind. Laudamus te, benedicimus te, adoramus te, We praise you, we bless you, we adore you, we nous te glorifions. Wir loben dich, wir preisen dich, wir beten dich an, glorificamus te. glorify you. Nous rendons grâce à ta gloire immense, wir verherrlichen dich. Gratias agimus tibi propter magnam gloriam We give you thanks for your great glory, Seigneur Dieu, Roi des cieux, Dieu le Père Wir sagen dir Dank ob deiner großen Herrlichkeit, tuam, Lord God, heavenly King, God the Father almighty. tout-puissant. Herr und Gott, König des Himmels, Gott, Domine Deus, Rex coelestis, Deus Pater Lord, only-begotten Son, Jesus Christ, Fils unique de Dieu, Jésus-Christ, allmächtiger Vater. omnipotens. Lord God, Lamb of God, Son of the Father. Domine Fili unigenite, Jesu Christe, Seigneur Dieu, Agneau de Dieu, Fils du Père. Herr Jesus Christus, eingeborener Sohn, You take away the sins of the world, have mercy Domine Deus, Agnus Dei, Filius Patris. Herr und Gott, Lamm Gottes, Sohn des Vaters. on us. Toi qui effaces les péchés du monde, aies pitié de Du nimmst hinweg die Sünden der Welt, erbarme 3 Qui tollis peccata mundi, miserere nobis. You take away the sins of the world, receive our nous. Dich unser. Qui tollis peccata mundi, suscipe prayer. Toi qui effaces les péchés du monde, entends notre Du nimmst hinweg die Sünden der Welt, nimm deprecationem nostram. You sit at the right hand of the Father, have mercy prière. unser Flehen gnädig auf. Qui sedes ad dexteram Patris, miserere nobis. on us. Toi qui sièges à la droite du Père, aies pitié de nous. Du sitzest zur Rechten des Vaters, erbarme dich unser. Quoniam tu solus sanctus, tu solus For you alone are holy, you alone are the Lord, Car toi seul es sacré, toi seul es le Seigneur, toi seul Denn du allein bist der Heilige, du allein der Dominus, tu solus Altissimus, Jesu Christe. you alone are the Most High, Jesus Christ. es le Très-Haut, Jésus-Christ. Herr, du allein der Höchste, Jesus Christus, 4 Cum Sancto Spiritu, With the Holy Spirit, Avec le Saint-Esprit, Mit dem Heiligen Geiste In gloria Dei Patris, in the glory of God the Father, dans la gloire de Dieu le Père, in der Herrlichkeit Gottes, des Vaters, Amen. Amen. Amen. Amen.

III Credo III Credo III Credo III Credo Je crois en un seul Dieu. Ich glaube an einen Gott. 5 Credo in unum Deum. I believe in one God. Le Père tout-puissant, créateur du ciel et de la terre, Den allmächtigen Vater, Schöpfer des Himmels und Patrem omnipotentem, factorem coeli et terrae, The Father almighty, maker of heaven and earth, of de tout ce qui est visible et invisible; der Erde, aller sichtbaren und unsichtbaren Dinge. visibilium omnium et invisibilium. all things visible and invisible,

30 31 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 30

Messe Messe Mass Mass I Kyrie I Kyrie I Kyrie I Kyrie Seigneur, aies pitié. Herr, erbarme dich unser. 1 Kyrie eleison. Lord have mercy. Christ, aies pitié. Christus, erbarme dich unser. Christe eleison. Christ have mercy. Seigneur, aies pitié. Herr, erbarme dich unser. Kyrie eleison. Lord have mercy.

II Gloria II Gloria II Gloria II Gloria Gloire à Dieu au plus haut des cieux Ehre sei Gott in der Höhe 2 Gloria in excelsis Deo Glory to God in the highest Et paix sur la terre aux hommes de bonne volonté. Und auf Erden Friede den Menschen, die guten Et in terra pax hominibus bonae voluntatis. And on earth peace to men of good will. Nous te louons, nous te bénissons, nous t’adorons, Willens sind. Laudamus te, benedicimus te, adoramus te, We praise you, we bless you, we adore you, we nous te glorifions. Wir loben dich, wir preisen dich, wir beten dich an, glorificamus te. glorify you. Nous rendons grâce à ta gloire immense, wir verherrlichen dich. Gratias agimus tibi propter magnam gloriam We give you thanks for your great glory, Seigneur Dieu, Roi des cieux, Dieu le Père Wir sagen dir Dank ob deiner großen Herrlichkeit, tuam, Lord God, heavenly King, God the Father almighty. tout-puissant. Herr und Gott, König des Himmels, Gott, Domine Deus, Rex coelestis, Deus Pater Lord, only-begotten Son, Jesus Christ, Fils unique de Dieu, Jésus-Christ, allmächtiger Vater. omnipotens. Lord God, Lamb of God, Son of the Father. Domine Fili unigenite, Jesu Christe, Seigneur Dieu, Agneau de Dieu, Fils du Père. Herr Jesus Christus, eingeborener Sohn, You take away the sins of the world, have mercy Domine Deus, Agnus Dei, Filius Patris. Herr und Gott, Lamm Gottes, Sohn des Vaters. on us. Toi qui effaces les péchés du monde, aies pitié de Du nimmst hinweg die Sünden der Welt, erbarme 3 Qui tollis peccata mundi, miserere nobis. You take away the sins of the world, receive our nous. Dich unser. Qui tollis peccata mundi, suscipe prayer. Toi qui effaces les péchés du monde, entends notre Du nimmst hinweg die Sünden der Welt, nimm deprecationem nostram. You sit at the right hand of the Father, have mercy prière. unser Flehen gnädig auf. Qui sedes ad dexteram Patris, miserere nobis. on us. Toi qui sièges à la droite du Père, aies pitié de nous. Du sitzest zur Rechten des Vaters, erbarme dich unser. Quoniam tu solus sanctus, tu solus For you alone are holy, you alone are the Lord, Car toi seul es sacré, toi seul es le Seigneur, toi seul Denn du allein bist der Heilige, du allein der Dominus, tu solus Altissimus, Jesu Christe. you alone are the Most High, Jesus Christ. es le Très-Haut, Jésus-Christ. Herr, du allein der Höchste, Jesus Christus, 4 Cum Sancto Spiritu, With the Holy Spirit, Avec le Saint-Esprit, Mit dem Heiligen Geiste In gloria Dei Patris, in the glory of God the Father, dans la gloire de Dieu le Père, in der Herrlichkeit Gottes, des Vaters, Amen. Amen. Amen. Amen.

III Credo III Credo III Credo III Credo Je crois en un seul Dieu. Ich glaube an einen Gott. 5 Credo in unum Deum. I believe in one God. Le Père tout-puissant, créateur du ciel et de la terre, Den allmächtigen Vater, Schöpfer des Himmels und Patrem omnipotentem, factorem coeli et terrae, The Father almighty, maker of heaven and earth, of de tout ce qui est visible et invisible; der Erde, aller sichtbaren und unsichtbaren Dinge. visibilium omnium et invisibilium. all things visible and invisible,

30 31 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 32

Et en un seul Seigneur, Jésus-Christ, Fils unique de Und an den einen Herrn, Jesus Christus, Gottes Et in unum Dominum Jesum Christum, And in one Lord Jesus Christ, the only-begotten Dieu; eingeborenen Sohn, Filium Dei unigenitum. Son of God, Né du Père avant tous les siècles; Er ist aus dem Vater geboren vor aller Zeit. Et ex patre natum ante omnia saecula. Born of the Father before all worlds. Dieu de Dieu, lumière de la lumière, Dieu vrai né Gott von Gott, Licht vom Lichte, wahrer Gott vom Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verum God from God, light from light, true God from du vrai Dieu, wahren Gott. de Deo vero. true God. Engendré, non créé, consubstantiel au Père par qui Gezeugt, nicht geschaffen, eines Wesens mit dem Genitum, non factum, consubstantialem Patri: Begotten, not made, of one being with the Father tout a été créé. Vater, durch ihn ist alles geschaffen. per quem omnia facta sunt. through whom all things were made. Qui pour nous autres, hommes, et pour notre salut Für uns Menschen und um unseres Heiles willen ist Qui propter nos homines, et propter nostram For us men and for our salvation he came down est descendu des cieux; er vom Himmel herabgestiegen. salutem descendit de coelis. from heaven. S’est incarné par l’opération du Saint-Esprit dans le Er hat Fleisch angenommen durch den Heiligen 6 Et incarnatus est de Spiritu Sancto ex And took flesh by the Holy Spirit from the sein de la Vierge Marie et s’est fait homme. Geist aus Maria, der Jungfrau, und ist Mensch Maria Virgine et homo factus est. Virgin Mary, and became man. Qui a été crucifié pour nous, sous Ponce-Pilate, est geworden. Crucifixus etiam pro nobis, sub Pontio Pilato, He was crucified also for us; under Pontius Pilate mort et a été enseveli. Gekreuzigt wurde er sogar für uns, unter Pontius passus et sepultus est. he suffered and was buried. Qui est ressuscité le troisième jour, conformément Pilatus hat er den Tod erlitten und ist begraben 7 Et resurrexit tertia die, secundum scripturas. And he rose again on the third day, according to aux Écritures, worden. Et ascendit in coelum: sedet ad dexteram Patris, the scriptures. Est monté au ciel, est assis à la droite du Père, Er ist auferstanden am dritten Tage gemäß der Schrift, Et iterum venturus est cum gloria, judicare And ascended into heaven; and sits at the right D’où il viendra dans la gloire juger les vivants et les Er ist aufgefahren in den Himmel und sitzet vivos et mortuos, cujus regni non erit finis. hand of the Father. morts, et dont le règne n’aura pas de fin. zur Rechten des Vaters, Et in Spiritum Sanctum, Dominum, et He will come again with glory to judge the living Et je crois au Saint-Esprit, Seigneur et vivificateur; Er wird wiederkommen in Herrlichkeit, Gericht vivificantem qui ex Patre Filioque procedit. and the dead, and his kingdom will have no end. qui procède du Père et du Fils; zu halten über Lebende und Tote, und seines Qui cum Patre et Filio simul adoratur et And I believe in the Holy Spirit, the Lord and Qui auprès du Père et du Fils est adoré et glorifié, Reiches wird kein Ende sein. conglorificatur qui locutus est per Prophetas. giver of life; who proceeds from the Father and qui a parlé par la bouche des prophètes. Ich glaube an den Heiligen Geist, den Herrn Et unam sanctam catholicam et apostolicam the Son; Je crois en une sainte Église, catholique et und Lebensspender der vom Vater und vom Ecclesiam. Who with the Father and the Son is adored and apostolique. Sohne ausgeht. Confiteor unum baptisma in remissionem glorified, who has spoken through the prophets. Je reconnais un seul baptême, pour la rémission Er wird mit dem Vater und dem Sohne zugleich peccatorum. And in one holy, catholic and apostolic Church. des péchés, angebetet und verherrlicht, er hat gesprochen 8 Et exspecto resurrectionem mortuorum, I confess one baptism for the remission of sins. Et j’attends la résurrection des morts, durch die Propheten. Et vitam venturi saeculi, And I look forward to the resurrection of the dead, Et la vie des siècles à venir, Ich glaube an die eine, heilige, katholische und Amen. And the life of the world to come, Amen. apostolische Kirche. Amen. Ich bekenne die eine Taufe zur Vergebung der Sünden. Ich erwarte die Auferstehung der Toten, Und das Leben der zukünftigen Welt, Amen.

32 33 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 32

Et en un seul Seigneur, Jésus-Christ, Fils unique de Und an den einen Herrn, Jesus Christus, Gottes Et in unum Dominum Jesum Christum, And in one Lord Jesus Christ, the only-begotten Dieu; eingeborenen Sohn, Filium Dei unigenitum. Son of God, Né du Père avant tous les siècles; Er ist aus dem Vater geboren vor aller Zeit. Et ex patre natum ante omnia saecula. Born of the Father before all worlds. Dieu de Dieu, lumière de la lumière, Dieu vrai né Gott von Gott, Licht vom Lichte, wahrer Gott vom Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verum God from God, light from light, true God from du vrai Dieu, wahren Gott. de Deo vero. true God. Engendré, non créé, consubstantiel au Père par qui Gezeugt, nicht geschaffen, eines Wesens mit dem Genitum, non factum, consubstantialem Patri: Begotten, not made, of one being with the Father tout a été créé. Vater, durch ihn ist alles geschaffen. per quem omnia facta sunt. through whom all things were made. Qui pour nous autres, hommes, et pour notre salut Für uns Menschen und um unseres Heiles willen ist Qui propter nos homines, et propter nostram For us men and for our salvation he came down est descendu des cieux; er vom Himmel herabgestiegen. salutem descendit de coelis. from heaven. S’est incarné par l’opération du Saint-Esprit dans le Er hat Fleisch angenommen durch den Heiligen 6 Et incarnatus est de Spiritu Sancto ex And took flesh by the Holy Spirit from the sein de la Vierge Marie et s’est fait homme. Geist aus Maria, der Jungfrau, und ist Mensch Maria Virgine et homo factus est. Virgin Mary, and became man. Qui a été crucifié pour nous, sous Ponce-Pilate, est geworden. Crucifixus etiam pro nobis, sub Pontio Pilato, He was crucified also for us; under Pontius Pilate mort et a été enseveli. Gekreuzigt wurde er sogar für uns, unter Pontius passus et sepultus est. he suffered and was buried. Qui est ressuscité le troisième jour, conformément Pilatus hat er den Tod erlitten und ist begraben 7 Et resurrexit tertia die, secundum scripturas. And he rose again on the third day, according to aux Écritures, worden. Et ascendit in coelum: sedet ad dexteram Patris, the scriptures. Est monté au ciel, est assis à la droite du Père, Er ist auferstanden am dritten Tage gemäß der Schrift, Et iterum venturus est cum gloria, judicare And ascended into heaven; and sits at the right D’où il viendra dans la gloire juger les vivants et les Er ist aufgefahren in den Himmel und sitzet vivos et mortuos, cujus regni non erit finis. hand of the Father. morts, et dont le règne n’aura pas de fin. zur Rechten des Vaters, Et in Spiritum Sanctum, Dominum, et He will come again with glory to judge the living Et je crois au Saint-Esprit, Seigneur et vivificateur; Er wird wiederkommen in Herrlichkeit, Gericht vivificantem qui ex Patre Filioque procedit. and the dead, and his kingdom will have no end. qui procède du Père et du Fils; zu halten über Lebende und Tote, und seines Qui cum Patre et Filio simul adoratur et And I believe in the Holy Spirit, the Lord and Qui auprès du Père et du Fils est adoré et glorifié, Reiches wird kein Ende sein. conglorificatur qui locutus est per Prophetas. giver of life; who proceeds from the Father and qui a parlé par la bouche des prophètes. Ich glaube an den Heiligen Geist, den Herrn Et unam sanctam catholicam et apostolicam the Son; Je crois en une sainte Église, catholique et und Lebensspender der vom Vater und vom Ecclesiam. Who with the Father and the Son is adored and apostolique. Sohne ausgeht. Confiteor unum baptisma in remissionem glorified, who has spoken through the prophets. Je reconnais un seul baptême, pour la rémission Er wird mit dem Vater und dem Sohne zugleich peccatorum. And in one holy, catholic and apostolic Church. des péchés, angebetet und verherrlicht, er hat gesprochen 8 Et exspecto resurrectionem mortuorum, I confess one baptism for the remission of sins. Et j’attends la résurrection des morts, durch die Propheten. Et vitam venturi saeculi, And I look forward to the resurrection of the dead, Et la vie des siècles à venir, Ich glaube an die eine, heilige, katholische und Amen. And the life of the world to come, Amen. apostolische Kirche. Amen. Ich bekenne die eine Taufe zur Vergebung der Sünden. Ich erwarte die Auferstehung der Toten, Und das Leben der zukünftigen Welt, Amen.

32 33 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 34

IV Sanctus IV Sanctus IV Sanctus IV Sanctus Saint, saint, saint est le Seigneur, Dieu des armées. Heilig, heilig, heilig Herr, Gott der Heerscharen. 9 Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Holy, holy, holy Lord God of power. Les cieux et la terre sont remplis de ta gloire. Himmel und Erde sind erfüllt von seiner Deus Sabaoth. Heaven and earth are full of your glory. Hosanna au plus haut des cieux. Herrlichkeit. Pleni sunt coeli et terra gloria tua. Osanna in the highest. Hosanne in der Höhe. Osanna in excelsis.

V Benedictus V Benedictus V Benedictus V Benedictus Béni soit celui qui vient au nom du Seigneur. Hochgelobt sei, der da kommt im Namen des Herrn. 10 Benedictus qui venit in nomine Domini. Blessed is he who comes in the name of the Lord. Hosanna au plus haut des cieux. Hosanne in der Höhe. Osanna in excelsis. Osanna in the highest.

VI Agnus Dei VI Agnus Dei VI Agnus Dei VI Agnus Dei Agneau de Dieu qui effaces les péchés du monde, Lamm Gottes, du nimmst hinweg die Sünden der 11 Agnus Dei qui tollis peccata mundi, Lamb of God, who takes away the sins of the aies pitié de nous. Welt, erbarme dich unser. miserere nobis. world, have mercy upon us. Donne-nous la paix. Gib uns der Frieden. 12 Dona nobis pacem. Grant us peace.

Salve Regina Salve Regina Salve Regina Salve Regina Salut, ô Reine, Mère de miséricorde, Gegrüßet seist du, heilige Königin, Mutter der 13 Salve Regina, mater misericordiae: Hail holy Queen, Mother of mercy, notre vie, notre douceur, notre espérance, salut! Barmherzigkeit, vita, dulcedo, et spes nostra, salve. our life, our sweetness, and our hope. Enfants d’Ève, exilés, nous crions vers vous. unser Leben, unsere Süßigkeit und unsere Hoffnung. Ad te clamamus exsules filii Hevae. To thee do we cry, poor banished children of Eve. Vers vous nous soupirons, Zu dir rufen wir, arme verbannte Kinder Evas. Ad te suspiramus, gementes et flentes To thee do we send up our sighs, gémissant et pleurant dans cette vallée de larmes. Zu dir schicken wir unsere Seufzer empor, in hac acrimarum valle. mourning and weeping in this valley of tears. Ô vous, notre avocate, tournez vers nous trauernd und weinend in diesem Tal der Tränen. Eia, ergo, advocata nostra, Turn then, most gracious Advocate, vos regards miséricordieux. So richte, gnadenvolle Mittlerin, illos tuos misericordes oculos ad nos converte. thine eyes of mercy toward us. Amen deine barmherzigen Augen auf uns. Amen Amen Traduction: Marie-Françoise de Meeûs Amen Übersetzung: Stephanie Wollny

34 35 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 34

IV Sanctus IV Sanctus IV Sanctus IV Sanctus Saint, saint, saint est le Seigneur, Dieu des armées. Heilig, heilig, heilig Herr, Gott der Heerscharen. 9 Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Holy, holy, holy Lord God of power. Les cieux et la terre sont remplis de ta gloire. Himmel und Erde sind erfüllt von seiner Deus Sabaoth. Heaven and earth are full of your glory. Hosanna au plus haut des cieux. Herrlichkeit. Pleni sunt coeli et terra gloria tua. Osanna in the highest. Hosanne in der Höhe. Osanna in excelsis.

V Benedictus V Benedictus V Benedictus V Benedictus Béni soit celui qui vient au nom du Seigneur. Hochgelobt sei, der da kommt im Namen des Herrn. 10 Benedictus qui venit in nomine Domini. Blessed is he who comes in the name of the Lord. Hosanna au plus haut des cieux. Hosanne in der Höhe. Osanna in excelsis. Osanna in the highest.

VI Agnus Dei VI Agnus Dei VI Agnus Dei VI Agnus Dei Agneau de Dieu qui effaces les péchés du monde, Lamm Gottes, du nimmst hinweg die Sünden der 11 Agnus Dei qui tollis peccata mundi, Lamb of God, who takes away the sins of the aies pitié de nous. Welt, erbarme dich unser. miserere nobis. world, have mercy upon us. Donne-nous la paix. Gib uns der Frieden. 12 Dona nobis pacem. Grant us peace.

Salve Regina Salve Regina Salve Regina Salve Regina Salut, ô Reine, Mère de miséricorde, Gegrüßet seist du, heilige Königin, Mutter der 13 Salve Regina, mater misericordiae: Hail holy Queen, Mother of mercy, notre vie, notre douceur, notre espérance, salut! Barmherzigkeit, vita, dulcedo, et spes nostra, salve. our life, our sweetness, and our hope. Enfants d’Ève, exilés, nous crions vers vous. unser Leben, unsere Süßigkeit und unsere Hoffnung. Ad te clamamus exsules filii Hevae. To thee do we cry, poor banished children of Eve. Vers vous nous soupirons, Zu dir rufen wir, arme verbannte Kinder Evas. Ad te suspiramus, gementes et flentes To thee do we send up our sighs, gémissant et pleurant dans cette vallée de larmes. Zu dir schicken wir unsere Seufzer empor, in hac acrimarum valle. mourning and weeping in this valley of tears. Ô vous, notre avocate, tournez vers nous trauernd und weinend in diesem Tal der Tränen. Eia, ergo, advocata nostra, Turn then, most gracious Advocate, vos regards miséricordieux. So richte, gnadenvolle Mittlerin, illos tuos misericordes oculos ad nos converte. thine eyes of mercy toward us. Amen deine barmherzigen Augen auf uns. Amen Amen Traduction: Marie-Françoise de Meeûs Amen Übersetzung: Stephanie Wollny

34 35 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 36

Also available Also available

Hummel Hummel Mass in D major Mass in E flat Mass in B flat major Te Deum Alma virgo Quod in orbe CHAN 0681 CHAN 0712

36 37 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 36

Also available Also available

Hummel Hummel Mass in D major Mass in E flat Mass in B flat major Te Deum Alma virgo Quod in orbe CHAN 0681 CHAN 0712

36 37 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 38

You can now purchase Chandos CDs directly from us. For further details please Also available telephone +44 (0) 1206 225225 for Chandos Direct. Fax: +44 (0) 1206 225201. Chandos Records Ltd, Chandos House, Commerce Way, Colchester, Essex CO2 8HQ, UK E-mail: [email protected] Website: www.chandos.net

Any requests to license tracks from this or any other Chandos disc should be made directly to the Copyright Administrator, Chandos Records Ltd, at the above address.

Chandos 24-bit Recording The Chandos policy of being at the forefront of technology is now further advanced by the use of 24-bit recording. 24-bit has a dynamic range that is up to 48dB greater and up to 256 times the resolution of standard 16-bit recordings. These improvements now let you the listener enjoy more of the natural clarity and ambience of the ‘Chandos sound’.

Recording producer Nicholas Anderson Sound engineer Ralph Couzens Assistant engineer Michael Common Editor Rachel Smith A & R administrator Charissa Debnam Recording venue Blackheath Halls, London SE3; 7–9 October 2004 Front cover Montage by designer featuring a corbel on the Esterházy Palace Back cover Photograph of Collegium Musicum 90 by Jonathan Rose Design Cass Cassidy Booklet typeset by Dave Partridge Haydn Booklet editor Elizabeth Long Große Orgelmesse Copyright Chandos Music Ltd Missa Cellensis (No. 2) P 2005 Chandos Records Ltd CHAN 0674 C 2005 Chandos Records Ltd Chandos Records Ltd, Colchester, Essex CO2 8HQ, England Printed in the EU

38 39 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 38

You can now purchase Chandos CDs directly from us. For further details please Also available telephone +44 (0) 1206 225225 for Chandos Direct. Fax: +44 (0) 1206 225201. Chandos Records Ltd, Chandos House, Commerce Way, Colchester, Essex CO2 8HQ, UK E-mail: [email protected] Website: www.chandos.net

Any requests to license tracks from this or any other Chandos disc should be made directly to the Copyright Administrator, Chandos Records Ltd, at the above address.

Chandos 24-bit Recording The Chandos policy of being at the forefront of technology is now further advanced by the use of 24-bit recording. 24-bit has a dynamic range that is up to 48dB greater and up to 256 times the resolution of standard 16-bit recordings. These improvements now let you the listener enjoy more of the natural clarity and ambience of the ‘Chandos sound’.

Recording producer Nicholas Anderson Sound engineer Ralph Couzens Assistant engineer Michael Common Editor Rachel Smith A & R administrator Charissa Debnam Recording venue Blackheath Halls, London SE3; 7–9 October 2004 Front cover Montage by designer featuring a corbel on the Esterházy Palace Back cover Photograph of Collegium Musicum 90 by Jonathan Rose Design Cass Cassidy Booklet typeset by Dave Partridge Haydn Booklet editor Elizabeth Long Große Orgelmesse Copyright Chandos Music Ltd Missa Cellensis (No. 2) P 2005 Chandos Records Ltd CHAN 0674 C 2005 Chandos Records Ltd Chandos Records Ltd, Colchester, Essex CO2 8HQ, England Printed in the EU

38 39 CHAN 0724 BOOK.qxd 12/9/06 3:59 pm Page 28

Symphony Orchestra, il a dirigé au Barbican Radio bavaroise et il se produira bientôt à la Centre à Londres plusieurs mises en scène tête du New York Philharmonic. partielles d’opéras dont Billy Budd, Hänsel Connaissant un succès phénoménal en und Gretel et Salome. À la tête du studio, il a réalisé plus de 280 Barrett Greg Bournemouth Symphony Orchestra, il a enregistrements, dont dernièrement des donné la première intégrale des symphonies cycles d’œuvres orchestrales de Sir Lennox et de Vaughan Williams à Londres. Dans le Michael Berkeley et de Frank Bridge avec le cadre de son association avec le Philharmonia BBC National Orchestra of Wales, les Orchestra, il a dirigé des festivals d’Elgar, symphonies de Vaughan Williams avec le de Walton et de Britten dans des salles du London Symphony Orchestra ainsi qu’une South Bank à Londres et une mise en scène série d’opéras de Britten avec le City of partielle de Gloriana au Festival London Sinfonia. Il a reçu un Grammy (pour d’Aldeburgh. Peter Grimes) et cinq Gramophone Awards. Outre ses activités avec l’Opéra de Sydney, Richard Hickox s’est vu décerner le titre de il a récemment travaillé entre autres avec le Commander of the Order of the British Royal Opera de Covent Garden, l’English Empire (CBE) par la Reine en 2002 et a reçu National Opera, l’Opéra d’état de Vienne et de nombreuses autres prix, dont deux Music le Washington Opera. Il a été invité à diriger Awards de la Royal Philharmonic Society, le des orchestres de renom mondial tels le tout premier Sir Charles Groves Award, Pittsburgh Symphony Orchestra, l’Orchestre l’Evening Standard Opera Award et de Paris et l’Orchestre symphonique de la l’Association of British Orchestras Award.

Richard Hickox

28 CHAN 0724 Front 9/14/05 12:38 PM Page 1

premiere recordings HUMMEL Mass in D minor • Salve Regina

Susan Gritton soprano Collegium Musicum 90 CHAN 0724 RICHARD HICKOX CHANDOS early music CHAN 0724 Inlay 9/14/05 12:40 PM Page 1 HUMMEL: MASS IN D MINOR ETC. - Soloists/Collegium Musicum 90/Hickox MINOR ETC. - Soloists/Collegium D IN HUMMEL: MASS HUMMEL: MASS IN D MINOR ETC. - Soloists/Collegium Musicum 90/Hickox MINOR ETC. - Soloists/Collegium D IN HUMMEL: MASS CHACONNE DIGITAL CHAN 0724

Printed in the EU MCPS

Johann Nepomuk Hummel (1778–1837) 0 95115 07242 4 premiere recordings LC 7038 DDD TT 57:09 Recorded in 24-bit/96 KHz

Mass* 46:06 in D minor • in d-Moll • en ré mineur Edited by Stephen Hogger 1 I Kyrie 10:02 2 II Gloria. ‘Gloria in excelsis Deo’ – 3:06 3 ‘Qui tollis peccata mundi’ – 1:52 4 ‘Cum Sancto Spiritu’ 3:48 5 III Credo. ‘Credo in unum Deum’ – 3:37 6 ‘Et incarnatus est’ – 4:21 7 ‘Et resurrexit’ – 3:42 8 ‘Et exspecto’ 1:39 9 IV Sanctus 2:36 10 V Benedictus 4:52 Rachel Nicholls soprano two 11 VI Agnus Dei. ‘Agnus Dei, qui tollis peccata mundi’ 2:42 Susan Gritton soprano*† 12 ‘Dona nobis pacem’ 3:43 Pamela Helen Stephen mezzo-soprano* 13 Salve Regina† 10:50 Mark Padmore tenor* CHAN CHANDOS CHANDOS in B flat major • in B-Dur • en si bémol majeur Stephen Varcoe baritone* CHAN Edited by Stephen Hogger Collegium Musicum 90 TT 57:09 Richard Hickox 0724 0724

p 2005 Chandos Records Ltd c 2005 Chandos Records Ltd Chandos Records Ltd • Colchester • Essex • England