Studia Gdańskie Tom Xxxi
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
STUDIA GDAŃSKIE TOM TRZYDZIESTY PIERWSZY STUDIA GEDANENSIA ISSN 0137‒4338 GEDANI OLIVAE 2012 GDAŃSKIE SEMINARIUM DUCHOWNE STUDIA GDAŃSKIE TOM XXXI GDAŃSK OLIWA 2012 Komitet Redakcyjny ks. Janusz Balicki (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszy ńskiego w Warszawie), ks. Maciej Bała (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszy ńskiego w Warszawie), ks. Wojciech B ęben (Uniwersytet Gda ński), ks. Jacek Bramorski (Akademia Muzyczna w Gda ńsku), ks. Wojciech Cichosz (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), ks. Andrzej Da ńczak (Gda ńskie Seminarium Duchowne), ks. Józef Niewiadomski (Leopold-Franzens-Universität Innsbruck), ks. Jan Perszon (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), ks. Grzegorz Szamocki (Uniwersytet Gda ński) Zespół redakcyjny Redaktor naczelny: ks. Adam Romejko Redaktor tematyczny: ks. Jacek Meller Redaktor j ęzykowy: ks. Maciej Kwiecie ń Redaktor Tomu XXXI: ks. Adam Romejko Korekta: Alina Popławska Czasopismo recenzowane Recenzenci: członkowie Komitetu Redakcyjnego Recenzenci artykułów prof. dr hab. Andrzej Chodubski ks. dr hab. Dariusz Dziadosz ks. prof. dr hab. Edward Walewander prof. dr hab. Arkadiusz Żukowski Deklaracja o wersji pierwotnej Czasopismo jest publikowane w wersji papierowej i elektronicznej. Wersj ą pierwotn ą jest wydanie papierowe. Na okładce: fragment ryciny Antoniego Möllera, pt. Widok Gda ńska z Biskupiej Górki (1592/1593), ze zbiorów Biblioteki Gda ńskiej PAN Adres redakcji ul. Bpa E. Nowickiego 3 80 ‒330 Gda ńsk-Oliwa tel.: 58 552-00-50; fax: 58 552-42-68 e-mail: [email protected] www.studiagdanskie.diecezja.gda.pl © Gda ńskie Seminarium Duchowne Skład i projekt okładki: Kamil Smoli ński Druk i oprawa Wydawnictwo „Bernardinum“ Sp. z o.o. 83 ‒130 Pelplin, ul. Bpa Dominika 11 tel./fax: 58 536-43-76 e-mail: [email protected] Wydawca Gda ńskie Seminarium Duchowne Kuria Metropolitalna Gda ńska Spis treści Od Redakcji ......................................... ............................. 9 Editorial .......................................... .............................. 11 Artykuły K. G S Język integracji narodowej w Joz 24,1‒24 . 15 K. J N Gdy religia burzy i buduje kulturę. Kilka biblijnych przykładów wpływu religii na kulturę ludów. ..................... 27 K. P P Szabat w Łukaszowej narracji o nauczaniu Jezusa w synagodze w Nazarecie (4,16‒30) . ............ 47 K. K S Implikacje lozocznej natury prawdy w ujęciu Hansa Ursa von Balthasara . 67 K. M K SDB Koncepcja grzechu pierworodnego u Raymunda Schwagera . 77 K L Wzór duszpasterza w świetle wybranych opracowań pastoralnych okresu zaborów. Zarys problematyki . ...................... 97 K. G D Zakres wykonywania władzy wykonawczej (kan. 136 KPK) . 117 A B Nierozerwalność małżeństwa dobrem potomstwa . 127 K. J M Rodzina pierwszą i żywotną komórką społeczeństwa ( Familiaris consortio , nr 42) ..... 141 O. M L OP Pomiędzy sprywatyzowaną funkcją i publicznym działaniem religii: liberalno-chrześcijański podsystem społeczny Michaela Novaka. 161 K. J W! SDB Kościół w Gdańsku wobec niezależnych środowisk młodzieżowych w latach 80. XX w. 177 6 Spis treści K. M J Paraa Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Iławie w XIX i I poł. XX w. .................................................. ............. 195 W M Polscy duchowni katoliccy w Sejmie Śląskim. 209 G P, A K Polska polityka morska za panowania ostatnich dwóch Jagiellonów i jej pokłosie. 225 A B Społeczne inicjatywy na rzecz walki z patologiami w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w. 245 W #$ D Kobiety w powstaniu styczniowym w świetle historiograi powstańczej 1863‒1918. 265 K. R K Msze per annum (VI-X) z pelplińskiego śpiewnika opublikowanego w 1871 r. 277 K. G P % W poszukiwaniu miejsca dla koncertów muzyki popularnej w świątyni katolickiej . 301 M E R Cierpienia duchowe dziecka. Psychologiczne aspekty . 315 M S Strach a lęk w ujęciu nauk humanistycznych . 325 I S Aktywność religijna nastolatków i jej wpływ na ich zachowania konsumpcyjne . 343 B S Non-governmental organisations in the modern cultural order of Gdynia – a problem outline . 359 M$ K Ordoliberalizm a koncepcja i praktyka społecznej gospodarki rynkowej . 369 B Ł Tytuły maryjne w wybranych utworach literatury religijnej polskiego baroku. 389 Recenzje i omówienia A& T G Życie Księdza Profesora Usowicza jako wydarzenie – szkic do jego portretu .......... 403 K Ł (R.) Exploring Social Rights. Between "eory and Practice, red. D. Barak-Erez, A. M. Gross, Hart Publishing, Oxford 2011, ss. 426 ................................ 409 Spis treści 7 K. A R # (R.) René Girard, Battling to the End. Conversations with Benoît Chantre , Michigan State University, East Lasing 2010, ss. 237.. 415 K. A R # (R.) Polish Migration to the UK in the ‘New’ European Union , red. Kathy Burrell, Ashgate, Farnham – Burlington 2009, ss. 241. 419 K. A R # (R.) Anne White, Polish Families and Migration since UE Accession , +e Policy Press, Bristol 2011, ss. 266.. 427 K J -K „Ikona ponad podziałami” – sprawozdanie z wystawy ikon z Międzynarodowego Pleneru Ikonopisów w Zamłyniu. 435 Contents ............................................ ........................... 439 Noty o Autorach . ........................ 442 <<< Od Redakcji Wydarzeniem, które w ostatnim czasie poruszyło światowe i lokalne środowi- ska kościelne, było otwarcie przez Benedykta XVI Roku Wiary. W wydanym z tej okazji dokumencie pt. Porta $dei ( Podwoje wiary ) papież odnosi się do po- dobnej inicjatywy, która w 1967 r. podjęta została przez Pawła VI. Wówczas ogłoszony Rok Wiary stanowił zwieńczenie obrad Soboru Watykańskiego II. Obecny ogłoszono w 50. rocznicę rozpoczęcia obrad soborowych oraz w 20. rocznicę promulgacji przez Jana Pawła II Katechizmu Kościoła Katolickiego . Oba wydarzenia oprócz aspektu duchowego niosły ze sobą to, co intelektualne – publikację tekstów, które stały się inspiracją dla wielu ich czytelników. Jako wybitny uczony a jednocześnie człowiek głębokiej duchowości Bene- dykt XVI chętnie podkreśla organiczny związek pomiędzy rozumem i wiarą. Motyw ten pojawia się również w motu proprio Porta $dei . Papież zwraca uwagę, że dokonujące się spotkanie w przestrzeni intelektualnej jest sprzyja- jącą okazją do wspólnego poszukiwania dialogu na płaszczyźnie wiary. Pisze: „…nie możemy zapominać, że w naszym kontekście kulturowym wielu ludzi, choć nie twierdzi, że ma dar wiary, szczerze poszukuje ostatecznego sensu i de- nitywnej prawdy o swym istnieniu i świecie. To poszukiwanie jest autentycz- ną «preambułą» wiary, gdyż kieruje ludzi na drogę prowadzącą do tajemnicy Boga. Ludzki umysł nosi w sobie bowiem potrzebę tego, «co wartościowe, nie- przemijalne». Ta potrzeba stanowi nieustanne wezwanie, trwale wpisane w ser- ce człowieka, aby wyruszać w drogę w poszukiwaniu Tego, którego byśmy nie szukali, gdyby wcześniej nie wyszedł nam na spotkanie. Wiara zaprasza nas właśnie na to spotkanie i w pełni nas otwiera” (nr 10). Papieska re;eksja nt. rozumu i wiary znalazła odbicie w przygotowanej w ramach Kongregacji Nauki Wiary Nocie zawierającej wskazania duszpaster- skie na Rok Wiary . W trzeciej grupie wskazań określonych jako te, które po- winny być realizowane na płaszczyźnie diecezjalnej , znalazło się następujące: „Pożądane będzie nawiązanie kontaktu ze światem nauki i kultury i stwarzanie nowych okazji do twórczego dialogu wiary i rozumu (…), aby pokazać, «że nie może być kon;iktu między wiarą a prawdziwą nauką, ponieważ obie, choć róż- nymi drogami, dążą do prawdy»” (nr 8). Cieszy, że i „Studia Gdańskie” – półrocznik naukowy Archidiecezji Gdań- skiej – można potraktować jako środek do wypełnienia ww. wskazania. Po raz kolejny czasopismo to dzięki moralnemu, a przede wszystkim nansowemu 10 Od redakcji wsparciu Metropolity Gdańskiego ks. abp. Sławoja Leszka Głódzia, za które wyrażam wdzięczność, staje się okazją do spotkania uczonych reprezentujących różne kręgi intelektualne Polski i Europy. Autorzy, których teksty zamieszczono w 31. numerze Studiów, pracują w Częstochowie, Gdańsku, Gdyni, Gliwicach, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Opolu, Oświęcimiu, Pile, Poznaniu, Rumi, Rzymie, Stalowej Woli, Szemudzie, Warszawie. Reprezentują oni takie dziedziny wiedzy, jak: nauki biblijne, teologię, historię, prawo kano- niczne, katolicką naukę społeczną, muzykologię, psychologię, socjologię, poli- tologię, a także lologię polską oraz ukraińską. W imieniu Redakcji „Studiów Gdańskich” pragnę wyrazić nadzieję, że lek- tura tekstów, które zostały opublikowane na łamach niniejszego numeru, bę- dzie owocowała intelektualnym i duchowym ubogaceniem. Ks. Adam Romejko <<< Editorial +e event which has moved the world and local church environment lately, was the opening of the Year of Faith by Benedict XVI. In the document pub- lished on that occasion entitled Porta Fidei (+e Gates of Faith) the Pope refers to the similar initiative, which was undertaken by Paul VI in 1967. +en the proclaimed Year of Faith constituted the top of the proceedings of the Vatican Council II. +e present one was proclaimed on the 50 th anniversary of starting the council proceedings and on the 20 th anniversary of the Catholic Church Catechism promulgation by John Paul II. Both the events, beside the spiritual aspect, carried with themselves, what is intellectual – publication of the texts, which became an inspiration for many of their readers. As an outstanding scientist and at the same time a man of deep spiritual- ity Benedict XVI eagerly underlines the organic relation between mind and faith. +is motive appears also in the motu proprio