Echa Przeszłości Ii
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
UNIWERSYTET WARMIŃSKO-MAZURSKI W OLSZTYNIE UNIVERSITY OF WARMIA AND MAZURY IN OLSZTYN ECHA PRZESZŁOŚCI II WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO OLSZTYN 2001 Komitet Redakcyjny Stanisław Achremczyk, Tadeusz Filipkowski, Sławomir Kalembka (przewodniczący), Andrzej Kopiczko, Bohdan Łukaszewicz, Jan Sobczak, Józef Śliwiński Recenzent Andrzej Sepkowski Redaktorzy tomu Andrzej Korytko, Edward A. Mierzwa Sekretariat Redakcji Witold Gieszczyński, Norbert Kasparek Adres Redakcji Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM, Aleja Obrońców Tobruku 3, 10-057 Olsztyn, tel. (0-89) 527-36-12 e-mail: [email protected] http://human.uwm.edu.pl/historia/index.htm Projekt okładki Barbara Lis-Romańczukowa Redakcja wydawnicza i korekta Danuta Jamiołkowska Tłumaczenie na jęz. angielski Aleksandra Poprawska PL ISSN 1509-9873 Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Olsztyn 2001 Ark. wyd. 19,0; ark. druk. 16,25; pap. druk. kl. III, B-1 Druk – Zakład Poligraficzny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie – zam. 137 SPIS TREŚCI Od redaktora ................................................... 7 ARTYKUŁY I ROZPRAWY Edward A. Mierzwa, Henryk Zins – Badacz. Esteta. Mistrz ................ 9 Bibliografia prac prof. Henryka Zinsa – zestawił Andrzej Korytko .......... 23 Henryk Zins, International context of the creation of Bechuanaland Protectorate in 1885 ..................................................... 33 Barbara Krysztopa-Czupryńska, Interlopersi – kupcy czy szmuglerzy? ........ 49 Andrzej Korytko, Angielska mediacja w polsko-szwedzkich rokowaniach w 1635 roku.................................................. 65 Edward A. Mierzwa, Polsko-angielskie stosunki dyplomatyczne w epoce rewolucji purytańskiej i restauracji Stuartów ................................ 83 Stanisław Achremczyk, Szlachta Prus Królewskich w latach 1660 – 1720 ..... 117 Antoni Krawczyk, Lektury Samuela Pepysa ............................ 129 Janusz Hochleitner, Warmińskie nowożytne księgi chrztów jako źródło historyczne 139 Zdzisław Taźbierski, Bezskuteczne zabiegi Stanisława Augusta o pomoc Wielkiej Brytanii w okresie pierwszego rozbioru Polski ........................ 153 MATERIAŁY Alojzy Szorc, Artykuły zaprzysiężone biskupa warmińskiego Andrzeja Batorego z 1585 roku .................................................. 179 Maria Bieniek, Materiał kartograficzny w polskich podręcznikach historii doby międzypowstaniowej (1831 – 1863) ................................. 199 RECENZJE I OMÓWIENIA Teki Dworzaczka. Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wiel- kopolskiej XV – XX w. (Krzysztof Narojczyk) ......................... 209 Richard Mackenney, Europa XVI wieku. Ekspansja i konflikt (Paweł Letko) . 214 Władysław Andrzej Serczyk, Na płonącej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny 1646 – 1651 (Sławomir Augusiewicz) ........................................ 216 Jan Sobczak, Cesarz Mikołaj II. Młodość i pierwsze lata panowania 1868 – 1900, cz. I: Młodość, cz. II: Na tronie (Stanisław Łaniec) .................... 218 Trendafiła Angełowa, Selskijat internacionał i edinodejstwieto na BKP i BZNS (1923 – 1931) (Henryk Cimek) .................................... 221 Henryk Zins, Przez epoki i kontynenty (Edward A. Mierzwa) ............... 226 Przegląd angielskojęzycznych wydawnictw historycznych dotyczących epoki nowo- żytnej (Edward A. Mierzwa) ..................................... 228 Spis treści KRONIKA NAUKOWA Izabela Lewandowska, Nowa humanistyka a podmiotowość ucznia .......... 237 Jan Sobczak, Wykłady i odczyty gości Instytutu Historii i Stosunków Między- narodowych .................................................. 243 Andrzej Szmyt, Nowy program studiów na kierunku historia w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie ............................... 248 TABLE OF CONTENTS Editorial ....................................................... 7 ARTICLES AND PAPERS Edward A. Mierzwa, Henryk Zins – Explorer. Esthete. Master .............. 9 Bibliography of the Works by Henryk Zins – Compiled by Andrzej Korytko . 23 Henryk Zins, International Context of the Creation of Bechuanaland Protectorate in 1885 ..................................................... 33 Barbara Krysztopa-Czupryńska, Interlopers – Merchants or Smugglers? ...... 49 Andrzej Korytko, English Mediation During the Negotiations with Sweden in 1635 65 Edward A. Mierzwa, Polish-English Diplomatic Relations in the Epoch of the Puritan Revolution and Stuart Restoration .......................... 83 Stanisław Achremczyk, Nobility of Prussia in the Years 1660 – 1720 ......... 117 Antoni Krawczyk, Samuel Pepys; Favorite Books ....................... 129 Janusz Hochleitner, Modern Baptism Registers of the Warmia District as a Histo- rical Source .................................................. 139 Zdzisław Taźbierski, Failure of Stanisław August’s Endeavors to Get Great Britain’s Assistance During the First Partition of Poland ............... 153 MATERIALS Alojzy Szorc, Articles of Adjuration of Warmian Bishop Andrzej Batory from 1585 ....................................................... 179 Maria Bieniek, Cartographic Material in Polish History Textbooks in the Insurrec- tion Period (1831 – 1863) ........................................ 199 REVIEWS AND REPORTS Teki Dworzaczka. Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wiel- kopolskiej XV – XX w. (Krzysztof Narojczyk) ......................... 209 Richard Mackenney, Europa XVI wieku. Ekspansja i konflikt (Paweł Letko) . 214 Władysław Andrzej Serczyk, Na płonącej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny 1646 – 1651 (Sławomir Augusiewicz) ........................................ 216 Jan Sobczak, Cesarz Mikołaj II. Młodość i pierwsze lata panowania 1868 – 1900, cz. I: Młodość, cz. II: Na tronie (Stanisław Łaniec) .................... 218 Spis treści Trendafiła Angełowa, Selskijat internacionał i edinodejstwieto na BKP i BZNS (1923 – 1931) (Henryk Cimek) .................................... 221 Henryk Zins, Przez epoki i kontynenty (Edward A. Mierzwa) ............... 226 Przegląd angielskojęzycznych wydawnictw historycznych dotyczących epoki nowo- żytnej (Edward A. Mierzwa) ..................................... 228 SCIENTIFIC CHRONICLES Izabela Lewandowska, New Humanities Versus Student’s Subjectivity ....... 237 Jan Sobczak, Lectures and Talks Delivered by Guests of the Institute of History and International Relations ..................................... 243 Andrzej Szmyt, New Course of Studies in the Field of History, University of Warmia and Mazury in Olsztyn .................................. 248 Od redaktora Przekazujemy do rąk Szanownego Czytelnika drugi tom czasopisma In- stytutu Historii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, którego zadaniem jest zaprezentowanie problematyki z zakresu dziejów nowożytnych uprawianej w naszym Instytucie. Zeszyt ów jest jednocześnie wyrazem skromnego hołdu, jaki autorzy chcieliby złożyć Henrykowi Zinsowi, Profesorowi Uniwersytetów: Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie, Laurentian University w Sudbury (Kanada), Kenyatta University w Nairobi (Kenia), Sokoto University (Nigeria), University of Zimbabwe w Harare (Zim- babwe) i University of Botswana w Gaborone (Botswana), znakomitemu badaczowi dziejów Prus Książęcych i Warmii, kontaktów polsko-angielskich w XVI w., Polonii kanadyjskiej i Afryki – z okazji 50-lecia Jego pracy naukowej. Są co najmniej dwa powody, które skłaniają nas do tego. Pierwszy – to fakt, że Profesor swoje pierwsze zainteresowania naukowe poświęcił naszemu regio- nowi, badając dzieje Warmii na przełomie XV i XVI stulecia oraz losy biskupa warmińskiego Maurycego Ferbera w okresie reformacji. Jego książka Po- wstanie chłopskie w Prusach Książęcych w 1525 r. Ruchy społeczne w Prusach w początkach reformacji i ich geneza, która miała być podstawą przewodu habilitacyjnego w 1953 r., weszła do klasyki powojennej historiografii polskiej, a to w pełni uzasadnia niniejszą dedykację, mimo że Profesor nie był bezpo- średnio związany z naszym Uniwersytetem. Powód drugi – osobisty. Profesorowi zawdzięczam zainteresowania prob- lematyką angielską XVI-XVII stulecia, historią gospodarczą i metodologią historii, i może przede wszystkim to, że dziś moi uczniowie mogą badać dzieje stosunków polsko-angielskich. Niniejsza publikacja zawiera artykuł Profesora Henryka Zinsa o zmaga- niach angielsko-niemieckich w opanowaniu Botswany, napisany przez Niego w języku angielskim. Chciałem w ten nietypowy dla tego rodzaju wydawnictw sposób przedstawić próbkę przebogatych zainteresowań Mistrza, elegancję i prostotę narracji. To dzięki Profesorowi, którego uczniem mam zaszczyt być, w Instytucie Historii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego uprawiana jest problematyka polsko-angielska XVI-XVII w., a którą zainteresowania staram się rozwijać u moich doktorantów i magistrantów. Moi uczniowie finalizują prace doktorskie, wyróżnione grantami Komitetu Badań Naukowych. Pierw- sza – autorstwa Barbary Krysztopy-Czupryńskiej – traktuje o działalności angielskiej Kompanii Wschodniej w Polsce, a druga – o udziale dyplomacji angielskiej w rokowaniach w 1635 r. w Sztumskiej Wsi, przygotowywana jest przez Andrzeja Korytkę. W latach 1995 – 2000 w naszym Instytucie Historii, jako rezultat badań nad stosunkami gospodarczymi polsko-angielskimi, po- wstało pod moim kierunkiem ponad 30 oryginalnych prac magisterskich, stanowiących novum w polskiej historiografii, z których 6 zostało opublikowa- nych w czasopismach historycznych. W bieżącym roku oddałem do druku książkę o polsko-angielskich