²êî²æú²üæ² Takhtajania Тахтаджяния
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
вÚÎ²Î²Ü ´àôê²´²Ü²Î²Ü ÀÜκðàôÂÚàôÜ Ð²Ú²êî²ÜÆ Ð²Üð²äºîàôÂÚ²Ü ²¼¶²ÚÆÜ ²Î²¸ºØƲÚÆ ´àôê²´²ÜàôÂÚ²Ü ÆÜêîÆîàôî ARMENIAN BOTANICAL SOCIETY INSTITUTE OF BOTANY OF NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF REPUBLIC OF ARMENIA АРМЯНСКОЕ БОТАНИЧЕСКОЕ ОБЩЕСТВО ИНСТИТУТ БОТАНИКИ НАЦИОНАЛЬНОЙ АКАДЕМИИ НАУК РЕСПУБЛИКИ АРМЕНИЯ Â²Êî²æÚ²ÜƲ äñ³Ï 3 TAKHTAJANIA Issue 3 ТАХТАДЖЯНИЯ Выпуск 3 ºñ¨³Ý Yerevan Ереван 2016 УДК 581. 9 ББК 28.5 Т244 Печатается по решению редколлегии Takhtajania Редакционный совет: Варданян Ж. А., Грёйтер В. (Палермо), Цвелев Н. Н. (Санкт-Петербург), Аверьянов Л. В. (Санкт-Петербург), Гельтман Д. В. (Санкт-Петербург), Витек Э. (Вена), Осипян Л. Л., Нанагюлян С. Г. Редакционная коллегия: Габриэлян Э. Ц. (главный редактор), Аветисян В. Е., Оганезова Г. Г., Оганесян М. Э., Файвуш Г. М., Элбакян А. А. (ответственный секретарь) Takhtajania /Армянское ботаническое общ-во, Институт ботаники НАН РА; Т 244 Ред. коллегия: Э. Ц. Габриэлян и др. – Ер.: Арм. ботаническое общество, 2016. Вып. 3. – 172 с. Основной тематикой сборника являются систематика растений, морфология, анатомия, флористика, эволюция, палинология, кариология, палеоботаника, геоботаника, биология и другие проблемы. 0040, Армения, Ереван, ул. Ачаряна 1, Армянское ботаническое общество (редакция Takhtajania). Телефон: (37410) 61 42 41; e-mail: [email protected] Факс: (37410) 62 82 11 Рецензируемое издание Электронный вариант доступен на сайте www.fl ib.sci.am ISBN 978 –99941–2–564–7 УДК 581. 9 ББК 28.5 © Арм. ботаническое общество, 2016 Фото на обложке George E. Schatz, Missouri Botanical Garden: Takhtajania perrieri (Winteraceae). Тираж 300 экз. Ðî¸ 581.9 îå³·ñíáõÙ ¿ Takhtajania-Ç ËÙμ³·ñ³Ï³Ý ËáñÑáõñ¹Ç áñáßÙ³Ý ÑÇÙ³Ý íñ³ ¶Ø¸ 28.5  244 Խմբագրական խորհ րդ` Վարդանյան Ժ. Հ., Գրյոյթեր Վ. (Պալերմո), Ցվելյով Ն. Ն. (Սանկտ -Պետերբ րգ), Ավերյանով Լ. Ծ. (Սանկտ -Պետերբ րգ), Գելտման Դ.Վ. (Սանկտ -Պետերբ րգ), Վիտեկ Է. (Վիեննա), Օսիպյան Լ. Լ., Նանագյ լյան Ս. Գ. Խմբագրական կոլեգիա` Գաբրիելյան Է. Ց. (գլխավոր խմբագիր), Ավետիսյան Վ. Ե., Օգանեզովա Գ. Հ., Հովհաննիսյան Մ. Է., Ֆայվ շ Գ. Մ., Էլբակյան Ա. Հ. (պատասխանատ քարտ ղար) Takhtajania / гÛÏ³Ï³Ý μáõë³μ³Ý³Ï³Ý ÁÝÏ»ñáõÃÛáõÝ, ÐÐ ¶²² ´áõë³μ³ÝáõÃÛ³Ý Â 244 ÇÝëïÇïáõï; ÊÙμ³·ñáõÃÛáõÝ` ¾. ò. ¶³μñÇ»ÉÛ³Ý ¨ ³ÛÉÝ.– ºñ.: гÛÏ³Ï³Ý μáõë³μ³Ý³Ï³Ý ÁÝÏ»ñáõÃÛáõÝ, 2016. äñ³Ï 3.– 172 ¿ç гݹ»ëÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ã»Ù³Ý»ñÝ »Ý` μáõÛë»ñÇ Ï³ñ·³μ³ÝáõÃÛáõÝÁ, ÙáñýáÉá·Ç³Ý, ³Ý³ïáÙdzÝ, ýÉáñÇëïÇϳÝ, ¿íáÉÛáõódzÝ, å³ÉÇÝáÉá·Ç³Ý, ϳñÇáÉá·Ç³Ý, ÑÝ¿³μ³ÝáõÃÛáõÝÁ, »ñÏñ³μáõë³μ³ÝáõÃÛáõÝÁ, Ï»Ýë³μ³ÝáõÃÛáõÝÁ ¨ ³ÛÉÝ: 0040, г۳ëï³Ý, ºñ¨³Ý, ²×³éÛ³Ý ÷. 1, гÛÏ³Ï³Ý μáõë³μ³Ý³Ï³Ý ÁÝÏ»ñáõÃÛáõÝ (Takhtajania-Ç ËÙμ³·ñáõÃÛáõÝ), лé. (37410) 61 42 41; e-mail: [email protected], ü³ùë: (37410) 62 82 11 Գրախոսվող հրապարակ մ Էլեկտրոնային տարբերակը հասանելի է www.fl ib.sci.am կայք մ: ISBN 978 –99941–2–564–7 Ðî¸ 581.9 ¶Ø¸ 28.5 © гÛÏ. μáõë³μ³Ý³Ï³Ý ÁÝÏ»ñáõÃÛáõÝ, 2016 Þ³åÇÏÇ Éáõë³ÝϳñÁ` George E. Schatz, Missouri Botanical Garden: Takhtajania perrieri (Winteraceae). Printed on decision of Editional board of Takhtajania Editorial counsil: Vardanyan Zh. H., Greuter W. (Palermo), Tsveljov N. N.(St. Petersburg), Averyanov L. V. (St. Petersburg), Geltman D. V. (St. Petersburg), Vitek E. (Vienna), Osipyan L. L., Nanagulyan S. G., Editorial board: Gabrielian E. Tz.(editor-in-chief), Avetisyan V. E., Oganezova G. H., Oganesian M. E., Fajvush G. M., Elbakyan A. H. (editorial secretary). Takhtajania /Armenian Botanical Society, Institute of Botany NAS RA; Editorial board: E. Tz. Gabrielian & al. — Yer.: Arm. Botanical Society, 2016. Issue 3. — 172 p. The main topics of the festschrift are plant taxonomy, morphology, anatomy, fl oristic, evolution palynology, karyology, palaeobotany, geobotany, biology, etc. Editorial offi ce: 0040, Armenia, Yerevan, Acharyan str. 1, Arm. Botanical Soc. (Editorial of TAKHTAJANIA). Phone (37410) 61 42 41; e-mail: [email protected], Fax: (37410) 62 82 11 Reviewed edition Electronic version is available on the website www.fl ib.sci.am ISBN 978 –99941–2–564–7 Copyright © Arm. botanical soc., 2016. Cover photo: George E. Schatz, Missouri Botanical Garden: Takhtajania perrieri (Winteraceae). 4 Takhtajania, 2016, 3 E. Tz. GABRIELIAN Boiss.”. Later, in the Flora Orientalis (Boissier, 1882), apparently this is the fi rst instance of the quote: “Hab. in FRITILLARIA HAJASTANICA Caria, (Pinard exs. sub. F. Fleischeri !)”. It is interesting (LILIACEAE), A NEW SPECIES FROM that among the other sites of habitat mentioned by him, ARMENIA “Lycia” does not exist. Proceeding from the above, it Fritillaria hajastanica was described as subspecies of F. would be more correct to consider the type specimen “In pinardii Boiss. Taxonomic studies of old and new collections, Caria, 1843, S. Pinard”. It is this sample that was chosen fi eld work and comparison of distinctive characters of F. pinardii as “Lectotypus” (Gabrielian, 15.09.1988, in G-BOIS) and subsp. hajastanica revealed so clear differences, that it let us and published in “Flora of Armenia” (Gabrielian, to give to last one a specifi c rank: Fritillaria hajastanica (Gabrielian) Gabrielian comb. et stat. nov. Description, holotype 2001:81). The isolectotype exists also in the herbarium specimen image and table of distinctive characters provided. G (Collection Générale). Some beautiful specimens Fritillaria, taxonomy, Armenia, distinctive characters table of isolectotypes are also found from the indeterminate material in the herbarium G. Later, working in UK, Габриэлян Э. Ц. Fritillaria hajastanica (Liliaceae) – another isolectotype of F. pinardii was discovered in the новый вид из Армении. Fritillaria hajastanica былa описанa как подвид F. pinardii Boiss. Таксономические исследования Kew herbarium (K). старых и новых коллекций, наблюдения в природе и сравне- It should be noted that in the same years Martin Rix ние диагностических признаков F. pinardii и subsp. hajasta- also studied the genus Fritillaria. In the picture book- nica, выявили столь резкое различие между ними, что позво- album “The Bulb Book” he treated F. pinardii (Rix & лило принять подвид в ранге вида, как Fritillaria hajastanica Phillip, 1981) much broader than Boisser. In this book, (Gabrielian) Gabrielian comb. et stat. nov. Даются описание, on pages 78-81, he cites three color photographs of F. изоб ражение голотипа и таблица с диагностическими при- знаками этих таксонов. pinardii. On the page 78a he points: “Native in Armenia”, Fritillaria, систематика, Армения, отличительные признаки where is shown not high plant with a large bulb and thick Գաբրիելյան Է. Ց. Fritillaria hajastanica (Liliaceae)` stem, with 6 leaves, which are fairly broad, crowded at նոր տեսակ Հայաստանից: Fritillaria hajastanica-ն նախ- the top and much longer than fl ower, purple-red outside կին մ նկարագրված է եղել որպես F. pinardii Boiss. են թա- and yellow or green inside. This type of plant, as well as տեսակ: Սակայն F. pinardii-ի և subsp. hajastanica-ի հին և the other two ones are not found in Armenia. Later, in նոր հավաքած ների կարգաբանական ս ﬓ ասիր մը, the “Flora of Turkey” (Rix, 1984) he also mentions the բն թյան ﬔ ջ դիտարկ ﬓ երի և բոլոր տարբերակիչ հատ- spreading of this species to “Soviet Armenia”. կանիշների հաﬔ մատ մը բացահայտեցին այնքան հստակ տարբեր թյ ններ նրանց ﬕ ջև, որը թ յլ է տալիս hajastanica In 1985, Rix worked in the herbarium ERE, where ենթատեսակը ընդ նել նոր տեսակի`Fritillaria hajastanica there are only 2 of his determinations. One on the (Gabrielian) Gabrielian comb. et stat. nov. կարգավիճակ մ: herbarium sheet ERE 131 277 with plants collected by Տրվ մ է նոր տեսակի նկարագր թյ նը, հոլոտիպի E. Gabrielian in the Ararat region, near Dashtakar village պատկերը, երկ տեսակների տարբերակիչ հատկանիշների on Mount Kotutz with the following note: “Fritillaria աղյ սակը: Fritillaria, կարգաբան թյ ն, Հայաստան, տարբերա- pinardii Boiss. var. ... ad F. caucasica Adams stylo կիչ հատկանիշներ gracile, fl oribus intus viridibus et purpureis acceded E. M. Rix”. Judging by the critical remark, Rix is not INTRODUCTION sure that these plants are clear F. pinardii. The second Fritillaria hajastanica was previously described as determination as F. caucasica at Adam ERE 39758, a subspecies hajastanica (Gabrielian, 2001) of species collected by A. Dolukhanov on 28.V. 1947 in the south- F. pinardii (Boissier, 1846). The latter was collected by western part of Zangezur in the basin of the Meghri-chai S. Pinard in 1843 from the edge of south-west Anatolia river on the eastern spur of the Soyuh mountain; 2500- (Lycia, Caria). In the original description, Boissier quotes 2600 m; northern slope. A. Dolukhanov identifi ed this “Hab. in Lycia. Pinard 1843”. However, in 1988, working plant as: “Fritillaria caucasica Ad. var. armena (Boiss.) in Geneva in the G-BOIS, it revealed that from Lycia Grossh. (= Fr. armena Boiss.)”. there is only one herbarium sheet (with three plants) and F. caucasica Adam occurs in Armenia quite widely, the label “Lycia vel Pamphilia, Pinard”, but without date, but only in the northern and central parts of the country, and most importantly, without a determination by Boissier i.e in Verin Akhuryan, Shirak, Aragats, Ijevan, Aparan, that it’s F. pinardii. While on the other herbarium sheet Sevan and Gegam fl oristic regions, where as F. ha- “Ex Pinard with 5 full-bloomed beautiful specimens jastanica is always found in the south. of plants with label of Caria, 1843, S. Pinard” and the Thus taxonomic studies, consecutive years of fi eld determination of a collector” as Fritillaria Fleischeri observations, the revision of the old and new vast material Steud.”, has 2 determinations written by the hand of accumulated over the years, comparison of distinctive Boissier: “Fr. Pinardii” and “Fritillaria pinardii! characters of Fritillaria pinardii and subsp. hajastanica Takhtajania, 2016, 3 5 have led with certaintly to the conclusion that the last fi nely papillose; apex indistinctly incised.