Turk J Zool 24 (2000) Ek Say›, 79-103 © TÜB‹TAK

Erzurum, Erzincan, Artvin ve Kars ‹lleri (Coleoptera) Familyas› Türleri Üzerinde Faunistik ve Taksonomik Çal›flmalar II. Sphenopterinae, Chalcophorinae, Chrysobothrinae, , Cylindromorphinae ve Trachyinae*

Göksel TOZLU, Hikmet ÖZBEK Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, Erzurum-TÜRK‹YE

Gelifl Tarihi: 16.03.1999

Özet: Artvin (Merkez, Ardanuç, Borçka, Hopa, fiavflat ve Yusufeli), Erzincan (Merkez, Tercan ve Üzümlü), Erzurum (Merkez, Aflkale, Çat, Horasan, Il›ca, ‹spir, Narman, Oltu, Olur, Pasinler, Pazaryolu, fienkaya, Tortum ve Uzundere) ve Kars (Digor ve Sar›kam›fl) ‹lleri Buprestidae (Coleoptera) familyas› türleri üzerinde 1993-1997 y›llar›nda yap›lan bu araflt›rmada, Sphenopterinae altfamilyas›ndan 7, Chalcophorinae altfamilyas›ndan 8, Chrysobothrinae altfamilyas›ndan 3, Agrilinae altfamilyas›ndan 17, Cylindromorphinae altfamilyas›ndan 2 ve Trachyinae altfamilyas›ndan 1 olmak üzere toplam 38 tür saptanm›flt›r. Bunlardan, Sphenoptare (s. str.) ixion Kerremans türü Türkiye faunas› için yeni kay›tt›r. (s.str.) aurichalceus Redtenbacher, elatus (Fabricius), (L.), robustus (Küster) ve M. violaceus (Kiesenwetter) türleri yörede yayg›n olan türlerdir. Di¤er taraftan, Agrilus aurichalceus, C. rubi, M. robustus ve M. violaceus türleri ile Capnodis cariosa (Pallas), C. tenebricosa (Olivier), Sphenoptera (s.str.) antiqua (Illiger) ve S. (s.str.) ixion Kerremans di¤er türlere oranla daha fazla yo¤unluk oluflturmaktad›rlar. Meliboeus robustus, yörede önemli bir yabanc› ot olan Echinops ritro L. bitkisinin gövdesi içerisinde beslenerek, bir dereceye kadar bu bitkiyi bask› alt›nda tutmaktad›r. Çal›flma alan›nda incelenen Buprestidae altfamilyalar›n›n, tribus, cins ve tür tan› anahtarlar› haz›rlanm›fl, her türün taksonomik öneme sahip vücut k›s›mlar› çizilmifl, bulunduklar› yerler, baz›lar›n›n konukçular›, kimilerinin de üzerinden topland›klar› bitkiler ile Türkiye ve dünyadaki yay›l›fllar› verilmifltir.

Anahtar Sözcükler: Buprestidae, Faunistik, Taksonomik, Türkiye.

Faunistic and Taxonomic Studies on the Family Buprestidae (Coleoptera) in Erzurum, Erzincan, Artvin and Kars Provinces II. Sphenoptarinae, Chalcophorinae, Chrysobothrinae, Agrilinae, Cylindromorphinae and Trachyinae Abstract: A faunal and taxonomic study on the family Buprestidae (Coleoptera) was carried provinces of Artvin (Central, Ardanuç, Borçka, Hopa, fiavflat and Yusufeli), Erzincan (Central, Tercan and Üzümlü), Erzurum (Central, Aflkale, Çat, Horasan, Il›ca, ‹spir, Narman, Oltu, Olur, Pasinler, Pazaryolu, fienkaya, Tortum and Uzundere) and Kars (Digor and Sar›kam›fl) in 1993-1997. A total of 38 species were recorded belonging to 6 subfamilies, namely Sphenopterinae (7 species), Chalcophorinae (8), Chrysobothrinae (3), Agrilinae (17), Cylindromorphinae (2) and Trachyinae (1). Of these taxa, Sphenoptera (s.str.) ixion Kerremans is a new record for the Turkish fauna. Agrilus (s.str.) aurichalceus Redtenbacher, (Fabricius), Coraebus rubi (L.) Meliboeus robustus (Küster) and M. violaceus (Kiesenwetter) were widespread species in the region. Agrilus aurichalceus, C. rubi, M. robustus, M. violaceus, Capnodis cariosa (Pallas), C. tenebricosa (Olivier), Sphenoptera (s.str.) antiqua (Illiger) and S. (s.str.) ixion Kerremans were more abundant than the others. The larvae of Meliboeus robustus bore into the pith of Echinops ritro which is an important weed species in wheat field and pasture areas in the region. M. robustus puts this plant under stress to a certain degree. Keys to the tribes, genera and species of the examined subfamilies were prepared as well as the body parts of taxonomic importance being illustrated. Furthermore, the distribution of these species in Turkey and the world was given. Host plants of some species were recorded and plant species from which samples collected were also included.

Key Words: Buprestidae, Faunistic, Taxonomic, Turkey.

* Bu çal›flma, Atatürk Üniversitesi Rektörlük Araflt›rma Fonunca 1993/27 (M) Nolu Proje ile Desteklenen Doktora tezinin bir bölümüdür.

79 Erzurum, Erzincan, Artvin ve Kars ‹lleri Buprestidae (Coleoptera) Familyas› Türleri Üzerinde Faunistik ve Taksonomik Çal›flmalar II. Sphenopterinae, Chalcophorinae, Chrysobothrinae, Agrilinae, Cylindromorphinae ve Trachyinae

Girifl daralarak kavisli bir flekilde son bulur (fiekil 1.4); anten’in Erzurum, Erzincan, Artvin ve Kars illerinde, 1993- 1. segmenti 2. segmentten çok az uzun ve her iki 1997 y›llar›nda yap›lan çal›flmada, toplam 84 buprestid segmentte silindirik yap›da (fiekil 1.7); scutellum enine tür ve alttürü tespit edilmifltir. Çal›flman›n birinci genifller, uç k›sm›nda yer alan diken fleklindeki ç›k›nt› dar bölümünde, Acmaeoderinae, Polycestinae ve ve üçgen fleklinde (fiekil 1.20); vücudun dorsal ve ventral altfamilyalar› ele al›nm›fl ve bunlara ba¤l› 46 tür ve alttür yüzeyi parlak siyah›ms› kahverenkte belirlenmifltir (1). Bu bölümde ise Sphenopterinae, ...... S. (Chilostheta) basalis Chalcophorinae, Chrysobothrinae, Agrilinae, - Prosternal ç›k›nt›n›n üzerindeki çukurcuklar küçük Cylindromorphinae ve Trachyinae altfamilyalar› çal›fl›lm›fl (fiekil 1.16); pronotum’un en genifl yeri posteriorde, ve bunlara mensup 38 tür saptanm›flt›r. lateral kenarlar› önden ortaya do¤ru geniflleyerek uzan›r ve elytra ile birleflti¤i yerde daralarak son bulur (fiekil 1.3); anten’in 1. segmenti oldukça genifller ve 2. Bulgular segmentin 2 kat› uzunlukta, 2. segment ise daha dar ve SPHENOPTERINAE Lacordaire, 1857 yuvarla¤›ms› (fiekil 1.8); scutellum enine daha fazla Sphenopterini genifllemifl, uç k›sm›nda yer alan diken fleklindeki ç›k›nt› daha kavisli ve genifl (fiekil 1.21); vücudun dorsal yüzeyi Sphenoptera Solier, 1833 parlak bak›r ile koyu yeflil kar›fl›m›, ventral yüzeyi parlak Tip tür: Buprestis lapidaria Brulle, 1832 bak›r renginde ve yer yer yeflilimsi par›lt›l› Sinonim: Chrysodora Gistel, 1834; Evagora Gory & ...... S. (Hoplistura) mesopotamica Laporte, 1839 (2, 3, 4). 5- Vücudun boyu geniflli¤inin yaklafl›k 3,5 kat› (fiekil Sphenoptera Cinsi Türlerinin Tan› Anahtar› 1.1); anten’in 2. segmenti silindirik (fiekil 1.11); scutellum fiekil 1.19’daki gibi; diflide anal sternit’in uç 1- Elytra’n›n uç k›sm› diken fleklinde ç›k›nt› tafl›maz k›sm› yuvarla¤›ms› ve diflsiz (fiekil 1.23); vücudun dorsal (fiekil 1.27, 29, 31, 33) ...... 2 yüzeyi parlak bak›r rengi, ventral yüzeyi parlak bak›r›ms› - Elytra’n›n uç k›sm› diken fleklinde ç›k›nt› tafl›r (fiekil ve yer yer yeflilimsi par›lt›l› ... S. (s.str.) lapidaria 1.28, 30, 32) ...... 3 - Vücudun boyu geniflli¤inin 2,5 kat›ndan biraz fazla 2- Prosternal ç›k›nt›n›n lateral kenarlar› önden arkaya (fiekil 1.5); anten’in 2 segmenti yuvarla¤›ms› (fiekil 1.9); do¤ru paralel olarak uzan›r, sonra daralarak uçta scutellum fiekil 1.22’deki gibi; diflide anal sternit’in uç yuvarla¤›ms› flekilde son bulur (fiekil 1.12, 13) ...... 5 k›sm› yuvarla¤›ms› ve çok seyrek diflli (fiekil 1.24); - Prosternal ç›k›nt›n›n lateral kenarlar› önden ortaya vücudun dorsal ve ventral yüzeyi parlak kahverengimsi do¤ru hafif daral›r, sonra genifller ve sona do¤ru tekrar siyah renkte ...... S. (s.str.) daralarak yuvarla¤›ms› flekilde son bulur (fiekil 1,17, 18) ixion ...... 6 6- Prosternal ç›k›nt› üzerindeki çukurcuklar›n büyük 3- Prosternal ç›k›nt›n›n ucu küt bir flekilde son bulur olanlar› 3 s›ra halinde (fiekil 1.17); anten’in 1. segmenti (fiekil 1.14); pronotum’un en genifl yeri anteriore yak›n 2. segmentin yaklafl›k 2 kat› (fiekil 1.10); erkekte anal ve bu k›s›mdan sonra lateral kenarlar› posteriore do¤ru sternit’in uç k›sm› kal›n diflli (fiekil 1.25); vücudun dorsal düz bir flekilde uzan›r (fiekil 1.2 yüzeyi madeni par›lt›l› ve koyu kahverengi veya morumsu ...... S. (Deudora )sculpticollis yeflil, ventral yüzeyi parlak morumsu kahverengi veya morumsu yeflil renkte ...... S. (s.str.) antiqua - Prosternal ç›k›nt›n›n ucu yuvarla¤›ms› flekilde son bulur (fiekil 1.15, 16); pronotum’un en genifl yeri ortada - Prosternal ç›k›nt› üzerindeki çukurcuklar büyük ve veya posteriorde, lateral kenarlar› ise posteriore do¤ru her tarafa da¤›lm›fl vaziyette (fiekil 1.18); anten’in 1. de¤iflik flekillerde uzan›r ...... 4 segmenti 2. segmentin 2 kat›ndan fazla (fiekil 1.6); erkekte anal sternit’in uç k›sm› ince ve s›k diflli (fiekil 4- Prosternal ç›k›nt›n›n üzerindeki çukurcuklar büyük 1.26); vücudun dorsal ve ventral yüzeyi mat siyah renkte (fiekil 1.15); pronotum’un en genifl yeri ortada, lateral ...... S. (s.str.) kenarlar› önden ortaya do¤ru genifller ve sonra tekrar glabrata

80 G.TOZLU, H. ÖZBEK

23

5 24 4 3 2

1 12 25

13 15 14 16

26

17 18

27

11 29 28 10

9 19 31

8 30 7 6 20

21 33 22 32

fiekil 1. 1-5. Vücudun genel görünümü, 1. Sphenoptera (s.str.) lapidaria Brulle, 2. S. (Deudora) sculpticollis Heyden, 3. S. (Hoplistura) mesopotamica Marseul, 4. S. (Chilostheta) basalis Morawitz, 5. S. (s.str.) ixion Kerremans; 6-11. Anten, 6. S. (s.str.) glabrata Menetries, 7. S. (C.) basalis, 8. S. (H.) mesopotamica, 9. S. (s.str.) ixion, 10. S. (s.str.) antiqua Illiger, 11. S. (s.str.) lapidaria; 12.-18. Prosternal ç›k›nt›, 12. S. (s.str.) lapidaria, 13. S. (s.str.) ixion 14. S. (s.str.) sculpticollis, 15. S. (C.) basalis, 16. S. (H.) mesopotamica, 17. S. (s.str.) antiqua, 18. S. (s.str.) glabrata; 19-22. Scuttelum, 19. S. (s.str.) lapidaria, 20. S. (C.) basalis, 21. S. (H.) mesopotamica, 22. S. (s.str.) ixion; 23-26. Anal sternit, 23. S. (s.str.) lapidaria (V), 24. S. (s.str.) ixion (V), 25. S. (s.str.) antiqua (M), 26. S. (s.str.) glabrata (M); 27- 33. Elytra’n›n ucu, 27. S. (s.str.) glabrata, 28. S. (H.) mesopotamica, 29. S. (s.str.) antiqua, 30. S. (C.) basalis, 31. S. (s.str.) ixion, 32. S. (D.) sculpticollis, 33. S. (s.str.) lapidaria (Ölçek 1 mm).

81 Erzurum, Erzincan, Artvin ve Kars ‹lleri Buprestidae (Coleoptera) Familyas› Türleri Üzerinde Faunistik ve Taksonomik Çal›flmalar II. Sphenopterinae, Chalcophorinae, Chrysobothrinae, Agrilinae, Cylindromorphinae ve Trachyinae

Sphenoptera (s.str.) antiqua (Illiger, 1803) Dünyadaki Yay›l›fl›: ‹ran (2, 7). Sinonim: -inaequalis Steven, 1829; -litigiosa Türkiye’deki Yay›l›fl›: Türkiye faunas› için yeni kay›tt›r. Mannerheim, 1837; -iridiventris Castelnau et Gory, ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (Yusufeli-‹flhan 1839; -ardua Castelnau et Gory, 1841; -variolosa 7.7.1997, 1M); ERZURUM: (Merkez 6.5.1996, 5VV, Kerremans, 1898; -quercii Leoni, 1912; -ausonica 9MM, 1850 m, 9.6.1997, 9VV, 6MM, 1850 m, Obenberger, 1927; -pernitens Obenberger, 1927; - 3.6.1997, 2MM, 25.8.1997, 1V, 1850 m; Olur- ramosula Obenberger, 1927 (2, 3, 5, 6). Coflkunlar 11.6.1997, 2MM, 1850 m; Tortum Dünyadaki Yay›l›fl›: Avusturya, Bosna-Hersek, 9.6.1997, 1M) (Toplam örnek say›s›: 36). Bu türe ait Bulgaristan, Cezayir, Çek Cumhuriyeti, Fas, Fransa, erginler Astragalus lineatus bitkisinin köklerinin dip k›sm› Ermenistan (Erivan), Galler, Gürcistan (Tiflis), Irak, ile ayn› bitkinin üzerinden elle toplanm›flt›r. Ayr›ca ‹spanya, ‹talya, Macaristan, Mezopotamya, Portekiz, larvalar› bu bitkinin kökleri içerisinden al›nm›flt›r. Romanya, Rusya, Slovakya, Türkiye, Ukrayna, Yunanistan Sphenoptera (s.str.) lapidaria Brulle, 1832 ve Yugoslavya (2, 3, 6, 7, 9, 10, 11). Sinonim: -hellenica Obenberger, 1913; -cyanina Türkiye’deki Yay›l›fl›: Erzurum, Hatay, Konya, Malatya Obenberger, 1927 (2). ve Mardin (Derik) (12, 13, 14). Dünyadaki Yay›l›fl›: Azerbaycan, Ermenistan, Galler, ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: (Merkez 5.9.1961, Girit, Gürcistan, ‹spanya, Mezopotamya, M›s›r, Suriye, VV MM V 2 , 2 , 1850 m, 5.9.1967, 1 , 1850 m, Türkiye ve Yunanistan (2, 7, 9). 25.4.1994, 1V, 1850 m, 7.8.1994, 1M, 1850 m, 13.7.1995, 2VV, 1M, 1850 m, 8.5.1996, 1V, 1850 Türkiye’deki Yay›l›fl›: Bodemeyer (18) ve Obenberger m, 20.5.1996, 1V, 1850 m, 14.9.1996, 11VV, (2, 7) lokalite belirtmeksizin Türkiye’de bulundu¤unu 7MM, 1850 m, 3.6.1997, 2VV, 6MM, 1850 m, bildirmektedirler. 9.7.1997, 1M, 24.7.1997, 3VV, 5MM, 1850 m; ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: (Aflkale-Büyükgeçit fienkaya-Düzmefle 23.5.1977, 1V, 2000 m) (Toplam 15.6.1996, 1V, 1650 m). ‹ncelenen tek difli birey çay›r örnek say›s›: 48). Bu türe mensup örneklerin erginleri üzerinden atrapla yakalanm›flt›r. Onobrychis sativa bitkisinin kökleri civar› ile bitki art›klar› Sphenoptera (Chilostheta) basalis Morawitz, 1861 aras›ndan, larvalar› ise bitki kökleri içerisinden al›nm›flt›r. Sinonim: -parvula Castelnau et Gory, 1841 (5). Sphenoptera (s.str.) glabrata Menetries, 1832 Dünyadaki Yay›l›fl›: Bosna-Hersek, Bulgaristan, Sinonim: -parglabra Obenberger, 1927; irene Fransa, Türkiye ve Yugoslavya (5, 9, 19). Obenberger, 1927 (2). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Thery (5), lokalite belirtmeksizin Dünyadaki Yay›l›fl›: Afganistan, Azerbaycan, Türkiye’de bulundu¤unu bildirmektedir. Ermenistan (Erivan), Gürcistan, Irak, ‹ran, Lübnan, Rusya (Güney Kesimi), Suriye, Türkiye ve Türkmenistan (2, 7, ‹ncelenen Materyal: ERZ‹NCAN: (Merkez 11.7.1994, M V 15, 16). 1 , 1250 m); ERZURUM: (Olur-Olgun 24.8.1992, 1 , 1800 m) (Toplam örnek say›s›: 2). Erzincan etiketli Türkiye’deki Yay›l›fl›: ‹zmir (Bornova) (17). örnek, Artemisia spicigera, di¤er örnek yabanc› ot ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: (Merkez-Ar›bahçe üzerinden toplanm›flt›r. M V 3.6.1996, 1 , Palandöken 18.7.1979, 1 , 2300 m, Sphenoptera (Deudora) sculpticollis Heyden, 1886 12.6.1980, 1M, 2300 m, 12.7.1980, 1V, 3MM, 2300 m, 8.8.1988, 1V, 2300 m) (Toplam örnek say›s›: Dünyadaki Yay›l›fl›: Azerbaycan, Ermenistan (Erivan), 8). Daha önceki y›llarda toplanm›fl örneklerin etiket Gürcistan, Lübnan, Mezopotamya, Suriye ve Türkiye (2). bilgilerinde hangi bitki üzerinden topland›¤› hakk›nda Türkiye’deki Yay›l›fl›: Obenberger (2), lokalite herhangi bir bilgi bulunmamaktad›r. Ar›bahçe’den belirtmeksizin Türkiye’de bulundu¤unu belirtmektedir. toplanan örnek ise Astragalus lineatus üzerinden ‹ncelenen Materyal: ERZ‹NCAN: (Merkez-Bahçe yakalanm›flt›r. Kültürleri Arafl. Enst. 7.7.1993, 1M, 1250 m). Sphenoptera (s.str.) ixion Kerremans, 1912 ‹ncelenen tek erkek birey yabanc› ot üzerinden al›nm›flt›r.

82 G.TOZLU, H. ÖZBEK

Sphenoptera (Hoplistura) mesopotamica Marseul, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara (Karaflar), Bilecik 1865 (Bozüyük), Bolu (Düzce), Karabük (Kokurdan-Gezen), Sinonim: -fairmairei Marseul, 1890; -peletti Muls. & Kars (Sar›kam›fl), Sinop (Ayanc›k) ve Tokat (Topçam Rey, 1866; -ssp. sartica Obenberger, 1927; -ssp. deserti Da¤›) (26, 27, 28, 29, 30, 31). Obenberger, 1919 (2). ‹ncelenen Materyal: KARS: (Sar›kam›fl-So¤uksu V Dünyadaki Yay›l›fl›: Afganistan, Azerbaycan, deposu 25.7.1996, 1 , 2100 m). ‹ncelenen tek erkek Ermenistan (Erivan), Gürcistan, Irak, ‹ran, Kazakistan, birey, kesilerek y›¤›lm›fl Pinus sylvestris a¤ac› üzerinden Mezopotamya, Özbekistan, Tacikistan, Türkiye (Do¤u al›nm›flt›r. K›sm›) ve Türkmenistan (2, 15, 20). Psilopterini Türkiye’deki Yay›l›fl›: Bily (20), Türkiye’nin do¤usunda Psilopterini Tribus’una Ba¤l› Cinslerin Tan› Anahtar› bulundu¤unu belirtmektedir. Tezcan (17), literatürde S. - Gena genifl ve diflli; epipleura elytra’n›n sadece fairmairii ad›yla bu türün sinonimi olarak ‹zmir’de (21) ve humeral k›sm›nda geliflmifl; pronotum’un scutellum’a Bat› Anadolu’da (22) bulundu¤una dair kay›tlar oldu¤unu yak›n k›sm›nda ters (V) harfi fleklinde çukurluk var (fiekil belirtmifl, ancak haz›rlam›fl oldu¤u tezinde ‹zmir ilinde 2.5), pronotum üzerinde düzgün ve karakteristik bir bulunmas› flüpheli türler içerisinde alm›flt›r. flekilde dizilmifl olan pürüzsüz siyah kabart›l› alan var ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: (Oltu-Anzavderesi (fiekil 2.5); vücudun ventral yüzeyi siyah renkte (C. indica 5.7.1995, 1V, 950 m). ‹ncelenen tek difli birey Tamarix Thoms., türünde bronz) ...... Capnodis sp. üzerinden al›nm›flt›r. - Gena diflsiz; epipleura elytra’n›n taban›ndan uca CHALCOPHORINAE Lacordaire, 1857 kadar iyi geliflmifl; pronotum’un scutellum’a yak›n Chalcophorinae Altfamilyas›na Ba¤l› Tribus’lar›n Tan› k›sm›nda iki adet küçük, yuvarlak ve derin çukurcuk var Anahtar› (fiekil 3.2), pronotum’da düzenli ve karakteristik kabart›l› alan yok (fiekil 3.2); vücudun ventral yüzeyi bronz, yeflil, - Arka tarsus’un 1. segmenti 2. segmentin yaklafl›k 2 alt›n yeflili ve her zaman metalik parlakl›kta ...... Aurigena kat› uzunlukta ...... Chalcophorini Capnodis Eschscholtz, 1829 - Arka tarsus’un 1. segmenti 2. segment ile yaklafl›k ayn› boyda ...... Psilopterini Tip tür: Buprestis cariosa Pallas, 1776 Chalcophorini Capnodis Cinsi Türlerinin Tan› Anahtar› Chalcophora Solier, 1833 1- Vücut bak›r›ms› renkli ve hafif bronz par›lt›l› ...... C. tenebricosa Tip tür: Buprestis mariana Linnaeus, 1758 - Vücut siyah ve yer yer bronz par›lt›l› ...... 2 Sinonim: -Buprestis Eschscholtz, 1829 2- Pronotum’un posterioründe ortada yer alan ters Chalcophora mariana (Linnaeus, 1758) (V) fleklindeki çukurcu¤un çevresindeki kabart›l› alana ek Sinonim: -hiulca Pallas, 1782; -deaurata Voet, 1806; olarak, bu çukurcu¤un her iki yan›nda ve pronotum’un ön -ssp. filigrana Obenberger, 1913; -ssp. massiliensis kenar›n›n gerisinde 4 tane, ortada ise 1 tane olmak üzere Villers, 1789; -florentina Kiesenwetter, 1857; -fiorii toplam 6 kabart›l› alan mevcut (fiekil 2.3, 4) ...... 3 Obenberger, 1913; -ssp. intermedia Rey, 1890 (3, 5, 6, - Pronotum’da ters (V) fleklindeki çukurcuk 23, 24). çevresinden baflka çok say›da belirgin, parlak ve düz Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Arnavutluk, Avusturya, kabart›l› alan var (fiekil 2.5, 6) ...... 4 Bulgaristan, Çekoslavakya, Danimarka, Finlandiya, 3- Pronotum’un ortas›ndaki parlak ve düz kabart›l› Fransa, Galler, Gürcistan (Tiflis), Hollanda, ‹sveç, ‹sviçre, alan yuvarla¤›ms› ve di¤erlerinden küçük çapta (fiekil ‹talya, Kuzey Afrika, Norveç, Polonya, Romanya, Rusya, 2.4); 11. anten segmenti oval (fiekil 2.8); elytra’n›n Slovenya, Türkiye, Yugoslavya ve Yunanistan (3, 6, 9, 23, lateral kenarlar› önden arkaya do¤ru paralel olarak uzan›r 24). ve yaklafl›k 1/3’lük k›s›mdan itibaren uca do¤ru normal bir flekilde daral›r (fiekil 2.1); arka coxa üzerindeki ç›k›nt›

83 Erzurum, Erzincan, Artvin ve Kars ‹lleri Buprestidae (Coleoptera) Familyas› Türleri Üzerinde Faunistik ve Taksonomik Çal›flmalar II. Sphenopterinae, Chalcophorinae, Chrysobothrinae, Agrilinae, Cylindromorphinae ve Trachyinae

3

4

5 7

8 2

1

6 13

15

14

16

17 10

18 11 12 9

fiekil 2. 1-2. Vücudun genel görünümü, 1. Capnodis porosa (Klug), 2. C. miliaris (Klug); 3-6. Pronotum üzerindeki kabart›l› alanlar, 3. C. milliaris, 4. C. porosa, 5. C. cariosa (Pallas), 6. C. tenebrionis (L.); 7-10. Anten, 7. C. miliaris, 8. C. porosa, 9. C. cariosa, 10. C. tenebrionis; 11-12. Elytra üzerindeki çukurcuklar›n oluflturdu¤u hatlar, 11. C. cariosa, 12. C. tenebrionis; 13-16. Arka coxa, 13. C. miliaris, 14. C. tenebrionis, 15. C. cariosa, 16. C. porosa; 17-18. Anal sternit, 17. C. miliaris (M), C. porosa (M) (Ölçek 1 mm).

84 G.TOZLU, H. ÖZBEK

diken fleklinde (fiekil 2.16); erkekte anal sternit’in uç K›z›lcaavlu, Selçuk, Torbal›, Urla), Karaman (Ermenek), k›sm› ortada içe do¤ru hafif kavisli (fiekil 2.18) Mu¤la (Merkez, Bodrum, Datça, Knidos, Köyce¤iz, Milas), ...... C. porosa Samsun, Siirt ve fi›rnak (Cizre) (17, 18, 21, 22, 31, 32, - Pronotum’un ortas›ndaki parlak ve düz kabart›l› alan 33, 34, 35). hemen hemen eflkenar dörtgen fleklinde (fiekil 2.3); 11. ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (Yusufeli 11.6.1997, anten segmenti dikdörtgenimsi (fiekil 2.7); elytra’n›n 1V, 2MM, Yusufeli-‹flhan 27.6.1996, 1M, 11.6.1997, lateral kenarlar› önden arkaya do¤ru paralel olarak uzan›r 1V, 2MM, 7.7.1997, 2VV, Alt›parmak 12.6.1997, ve yaklafl›k 1/3’lük k›s›mdan itibaren uca do¤ru oldukça 2VV, 2MM, 1100 m, Sar›göl 12.6.1997, 3MM, 700 keskin bir flekilde daral›r, bu nedenle vücudun posteriorü m); ERZURUM: ‹spir 8.8.1994, 1M, 1500 m; Oltu- sivri bir görünüm arz eder (fiekil 2.2); arka coxa Sütkans 17.6.1996, 2MM 1550 m; Tortum 8.6.1997, üzerindeki ç›k›nt› diken fleklinde de¤il (fiekil 2.13); 3VV, 1M; Uzundere-fielale 13.6.1997, 4VV, 1M, erkekte anal sternit’in uç k›sm› düz (fiekil 2.17) 1000 m) (Toplam örnek say›s›: 28). Örneklerin tamam› ...... C. miliaris Cotinus coggyria sürgünleri üzerinden al›nm›flt›r. 4- Pronotum’un ortas›nda oval veya eflkenar dörtgen Capnodis miliaris (Klug, 1829) fleklinde parlak ve düz kabart›l› alan var (fiekil 2.5), Sinonim: -daedalea Steven, 1830; -albisparsa pronotum’un arka köfleleri parlak ve çukurcuksuz; 11. Faldermann, 1830; -chrysomelas Mannerheim, 1837; anten segmenti dikdörtgenimsi (fiekil 2.9); elytra ssp. metallica Ballion, 1870; -auraka Abeille de Perrin, üzerindeki çukurcuklar çizgi fleklinde hatlar oluflturur 1904; -mysteriosa Obenberger, 1917; -nonfriedi (fiekil 2.11); arka coxa fiekil 2.15’deki gibi ...... C. cariosa Obenberger, 1934; -afghanica Obenberger, 1934 (6, 15. - Pronotum’un ortas›nda oval veya eflkenar dörtgen 23, 24). fleklinde kabart›l› alan yok (fiekil 2.6), pronotum’un arka Dünyadaki Yay›l›fl›: Afganistan, Azerbaycan, Çin, Do¤u köfleleri mat ve çukurcuklu; 11. anten segmenti oval Akdeniz, Ermenistan (Erivan) Gürcistan (Tiflis), Irak, (fiekil 2.10); elytra üzerindeki çukurcuklar çizgi fleklinde ‹ran, ‹srail, ‹talya, Kazakistan, K›br›s, K›rg›zistan, Lübnan, hatlar oluflturmaz (fiekil 2.12); arka coxa fiekil 2.14’deki Özbekistan, Pakistan, Rusya, Suriye, Tacikistan, Türkiye, gibi ...... C. tenebrionis Türkmenistan, Ürdün, Yunanistan (6, 15, 20, 23, 24, Capnodis cariosa (Pallas, 1776) 36). Sinonim: -bruttia Petagna, 1787; -tenebrionis Cirillo, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Merkez, Ceyhan, Misis, 1787 (6, 23, 24). Osmaniye, Yumurtal›k), Ankara (Merkez, Elmada¤, Dünyadaki Yay›l›fl›: Arnavutluk, Avusturya, K›z›lcahamam, Mogan gölü), Antalya (Merkez, Kumluca), Azerbaycan, Bulgaristan, Çekoslovakya, Ermenistan Ayd›n (Merkez, Kufladas›, Kuyucak), Bal›kesir (Merkez, (Erivan), Filistin, Gürcistan, Irak, ‹ran, ‹talya, K›br›s, Akçay, Edremit), Bilecik, Bursa (Karacabey), Denizli, Macaristan, Mezopotamya, Rusya (Güneyi), Suriye, Diyarbak›r, Elaz›¤, Hakkari (Çukurca), Hatay (Antakya, Ürdün, Türkiye, Yugoslavya ve Yunanistan (6, 9, 23, 24, Harbiye), ‹çel (Merkez, Mut), ‹zmir (Merkez, Alia¤a, 31). Bay›nd›r, Bergama, Bornova, Buca, Dikili, Foça, Gümüflsu, Karaburun, Karfl›yaka, Kemalpafla, K›n›k, Konak, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Kadirli-Karatepe), Menderes, Menemen, Ödemifl, Seferihisar, Selçuk, Tire, Ad›yaman (Nemrut Da¤›), Amasya, Antalya (Kafl, Torbal›, Urla), Kahramanmarafl (Merkez, Elbistan), Kumluca), Artvin (Ardanuç), Ayd›n (Merkez, Germencik), Kayseri, Malatya, Manisa (Merkez, Salihli) ve fianl›urfa Bilecik, Bursa, Çanakkale (Yenice), Denizli (Merkez, (Merkez, Birecik) (17, 27, 31, 33, 34, 35, 36, 37, 38, Babada¤), Diyarbak›r (Karacada¤), Erzurum (‹spir), 39, 40) Eskiflehir, Gaziantep (Merkez, Nur Da¤›), Hakkari, Hatay (Antakya, Hassa-Akbez, Harbiye, Musa Da¤›, Kale), ‹çel ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (Yusufeil-Demirkent V (Anamur, Naldöken Da¤›), ‹stanbul (Karaköy), ‹zmir 6.7.1994, 1 , 450 m); ERZ‹NCAN: (Üzümlü-Bay›rba¤ M (Alia¤a, Bergama, Bornova, Buca, Dikili, Karaburun, 5.7.1995, 1 , 1250 m) (Toplam örnek say›s›: 2). Kemalpafla, Konak, Menderes, Menemen, Ödemifl- Örnekler Populus alba yapraklar› üzerinden al›nm›flt›r.

85 Erzurum, Erzincan, Artvin ve Kars ‹lleri Buprestidae (Coleoptera) Familyas› Türleri Üzerinde Faunistik ve Taksonomik Çal›flmalar II. Sphenopterinae, Chalcophorinae, Chrysobothrinae, Agrilinae, Cylindromorphinae ve Trachyinae

Capnodis porosa (Klug, 1829) (Cumaçay, Hamur), Ankara (Merkez, Beynam), Antalya Sinonim: -henningi Dejean, 1833; -mannerheimii (Merkez, Manavgat, Termessos), Bal›kesir (Akçay, Faldermann, 1835; -hypocrita Gehin, 1855; -cupricollis Edremit, Gönen, Havran), Bilecik (Merkez, Bozöyük, Obenberger, 1916; -ssp. persica Thery, 1936 (23, 24). Pazaryeri), Bitlis (Kuzgunk›ran Geçidi), Bursa, Çanakkale (Gökçeada), Çank›r›, Edirne (Harmanl›, Keflan), Elaz›¤, Dünyadaki Yay›l›fl›: Arnavutluk, Azerbaycan, Erzurum, Gaziantep (Merkez, Islahiye, Islahiye-Fevzipafla, Bulgaristan, Filistin, Gürcistan (Tiflis), Irak, ‹ran, ‹srail, Nurda¤› Geçidi), Hakkari (Yüksekova, Bercelem), Hatay K›br›s, Lübnan, Pakistan, Rusya (Güney K›sm›), Suriye, (Topbo¤az› Geçidi), ‹çel (Gülek, K›z›lda¤, Tarsus, Toros Türkiye, Ürdün ve Yunanistan (9, 23, 24, 31). Da¤lar›), ‹stanbul, ‹zmir (Merkez, Alia¤a, Bay›nd›r, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Merkez, Yumurtal›k), Bergama, Bornova, Buca, Çeflme, Dikili, Foça, Karfl›yaka, Ad›yaman (Gölbafl›), Ankara (Çubuk Baraj›), Antalya, Kemalpafla, Konak, Menemen, Menderes, Ödemifl, Artvin (Borçka), Ayd›n (Kuyucak), Bal›kesir (Susurluk), Ödemifl-K›z›lcaavlu, Seferihisar, Selçuk, Tire, Urla), Bilecik, Burdur, Çanakkale, Denizli (Çivril), Erzurum Kahramanmarafl (Merkez, Göksun), Karabük (‹spir-Nahizer), Gaziantep, Hakkari (Üzümlü), (Safranbolu), Kars (Sar›kam›fl, Kayseri (‹ncesu), Konya Gümüflhane, Hatay (Antakya, Hassa-Akbez, Döver, Kale), (Akflehir), Manisa (Merkez, Alaflehir), Mardin (Derik), ‹çel (Gözne, Mut), ‹stanbul (Karaköy), ‹zmir (Bergama, Mu¤la (Fethiye, Marmaris), Nevflehir (Avanos), Siirt Bornova, Çeflme, Dikili, Kemalpafla, Konak, Menderes, (Baykan, Eruh), Sivas, fi›rnak (Beytüflflebap) ve fianl›urfa Menemen, Ödemifl, Seferihisar, Selçuk, Torbal›), (Bozova) (14, 17, 18, 21, 31, 33, 36, 43). Kahramanmarafl (A¤abeyli, Ah›r Da¤›), Karaman ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: (Merkez 14.7.1974, (Ermenek), K›r›kkale (Keskin), Konya (Akflehir), Malatya, 1M, 1850 m, 13.7.1993, 1M, 1850 m, 16.7.1993, Manisa (Salihli, Sultanyayla), Mardin (Maz›da¤›), Mu¤la ve 1M, 1850 m, 9.7.1995, 1M, 1850 m, 12.7.1996, Nevflehir (14, 17, 18, 31, 33, 41, 42). 3VV, 7MM, 1850 m, 9.7.1997, 1M, 1850 m, ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (Yusufeli-Demirkent 24.7.1997, 1V, 3MM, 1850 m, 4. Kuyu 4.7.1996, 5.7.1994, 1V, 450 m, 6.7.1994, 1M, 450 m, Ya¤c›lar 2MM, 1800 m; Aflkale-Büyükgeçit 15.6.1996, 1M, 6.7.1994, 1M, 600 m, Alt›parmak 12.6.1997, 2MM, 1650 m; Çat 22.6.1987, 1M, Çimifl 22.6.1987, 1V; 3VV, 1100 m, Sar›göl 12.6.1997, 2VV, 1M, 700 m) Olur-Süngübay›r 26.7.1995, 1V, 1850 m; Uzundere- (Toplam örnek say›s›: 11). ‹ncelenen örnekler Prunus Dikyar 2.7.1994, 1M, 1450 m) (Toplam örnek say›s›: armeniaca ile yabanc› ot ve tafl üzerinden toplanm›flt›r. 26). Bu çal›flmada elde edilen erginler Rumex crispus’un Capnodis tenebricosa (Olivier, 1790) yapra¤›, gövdesi ve dip k›sm›ndaki toprak üzerinden, larvalar› da gövdesi içerisinden al›nm›flt›r. Sinonim: -tenebrionis Rossi, 1790; -dorsata Voet, 1806; -lugens Küster, 1846; -semisuturalis Marseul, Capnodis tenebrionis (Linnaeus, 1758) 1865; -ssp. aurosparsa Abeille, 1891; -anomala Sinonim: -variegata Goeze, 1777; -tenebrioides Fairmaire, 1895; -ssp. simulatrix Obenberger, 1916; - Pallas, 1782; -naevia Gmelin, 1788; -moluccensis Voet, atronida Obenberger, 1945; -ssp. persica Obenberger, 1806; -moerens Mannerheim, 1837; -aerea Castelnau et 1945; -olcesei Obenberger, 1945; -ssp. bucharica Gory, 1836; aequicollis Obenberger, 1917; -deglabrata Obenberger, 1945; -morio Obenberger, 1945 (5, 6, 24). Obenberger, 1917; -undulata Fleischer, 1917 (5, 6, 23, Dünyadaki Yay›l›fl›: Afganistan, Almanya, Arnavutluk, 24). Azerbaycan, Bulgaristan, Cezayir, Ermenistan, Fas, Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Fransa, Galler, Gürcistan (Tiflis), Irak, ‹ran, ‹spanya, Azerbaycan, Bulgaristan, Cezayir, Çek Cumhuriyeti, Do¤u ‹srail, ‹talya, Kazakistan, K›br›s, K›rg›zistan, Lübnan, Akdeniz, Ermenistan, Fas, Filistin, Fransa, Gürcistan, Moldovya, Özbekistan, Portekiz, Romanya, Rusya ‹ran, ‹spanya, ‹sveç, ‹sviçre, ‹talya, Kazakistan, K›br›s, (Avrupa K›sm›, Kafkasya, K›r›m), Suriye, Tacikistan, Korsika, Lübnan, Macaristan, Makedonya, Moldovya, Türkiye, Ukrayna, Ürdün, Yugoslavya ve Yunanistan (6, Özbekistan, Portekiz, Romanya, Rusya, Slovakya, Suriye, 9, 15, 20,24). Tacikistan, Tunus, Türkiye, Türkmenistan, Ukrayna, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Merkez, Akçada¤ Geçidi, Yugoslavya ve Yunanistan (3, 5, 6, 15, 24, 36). Feke, Karatafl, Kozan), Afyon (Sultanda¤), A¤r›

86 G.TOZLU, H. ÖZBEK

Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Merkez, Bahçe, Aurigena Cinsi Türlerinin Tan› Anahtar› Bulgarmadeni, Kozan) Ad›yaman, Afyon (Emirda¤), - Bileflik gözler dar (fiekil 3.1); 4.-11. anten Ankara, Antalya (Merkez, Side, Korkuteli), Ayd›n segmentleri genifl (fiekil 3.3); scutellum enine genifllemifl (Kufladas›), Bolu (Akçakoca), Bursa, Çanakkale (‹ntepe), üçgenimsi flekilde (fiekil 3.5); arka coxa fiekil 3.7’deki Denizli (Çivril), Diyarbak›r, Edirne (Merkez, Keflan), gibi; vücudun dorsal ve ventral yüzeyi parlak bak›r Elaz›¤, Gaziantep, Hatay (Akbez, Harbiye), Isparta renginde ...... A. cuprata (Gelendost), ‹çel (Silifke, Silifke-Karaman, Gözne), - Bileflik gözler genifl ve oval yap›da (fiekil 3.2); 4.-11. ‹stanbul (Alemdar, Polonezköy), ‹zmir (Merkez, Alia¤a, anten segmentleri dar (fiekil 3.4); scutellum hemen Bay›nd›r, Bergama, Bornova, Buca, Çeflme, Dikili, Foça, hemen dikdörtgen fleklinde (fiekil 3.6); arka coxa fiekil Karfl›yaka, Kemalpafla, Konak, Menemen, Menderes, 3.8’deki gibi; vücudun dorsali madeni parlak yeflil, Ödemifl, Seferihisar, Selçuk, Tire, Urla), Kahramanmarafl ventrali ise parlak bak›r›ms› yeflil renkte ...... A. chlorana (Ah›r Da¤›), K›r›kkale, Malatya, Manisa (Merkez, Akhisar, Beydere, Salihli, Turgutlu), Mardin (Maz›da¤, Ömerli), Aurigena chlorana Laporte & Gory, 1836 Mu¤la (Merkez, Marmaris), Sakarya, Samsun (Bafra), Sinonim: -lugubris Schaum, 1843; -gossypiata Reiche, Sivas (Suflehri), Tekirda¤ ve Yozgat (Merkez, Sar›kaya) 1854; -xerxes Marseul, 1865; -viriditarsis Schaufuss, (14, 17, 18, 21, 26, 31, 33, 34, 35, 36, 39 ,41, 44). 1879 (23, 24). ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (Yusufeli 20.5.1997, Dünyadaki Yay›l›fl›: Girit, ‹ran (Güneyi), ‹srail, K›br›s, 1M, Yusufeli-Alt›parmak 5.7.1994, 1M, 1100 m, Lübnan, Suriye, Türkiye, Ürdün ve Yunanistan (9, 23, 24, Demirkent 6.7.1994, 1M, 450 m, ‹flhan 7.7.1997, 31, 46, 47). VV 2 ); ERZ‹NCAN: (Merkez-Bahçe Kültürleri Arafl. Enst. Türkiye’deki Yay›l›fl›: Antalya (Merkez, Kemer), M V 14.6.1996, 1 , 1250 m, Cevizli 17.7.1982, 1 , 1300 Isparta, ‹çel (Yeniyörük), Mu¤la (Milas) ve Ni¤de (Bor) M MM m; Üzümlü 8.7.1993, 1 , 1350 m, 6.7.1995, 3 , (12, 31, 34, 35, 48). 1350 m) (Toplam örnek say›s›: 11). ‹ncelenen örnekler V Olea europea, Prunus armeniaca, P. persica ve Vitis ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (Yusufeli 7.7.1993, 1 , M vinifera üzerinden toplanm›flt›r. 1 ) (Toplam örnek say›s›: 2). Örnekler Rosa sp. çiçekleri üzerinden al›nm›flt›r. Aurigane Laporte & Gory, 1837 Aurigena cuprata (Klug, 1829) Tip tür: Buprestis lugubris Fabricius, 1777 (45) Sinonim: -ssp. capnodiformis Reitter, 1833; - Sinonim: Perotis Spinola, 1837; Psiloptera orientalis Laporte et Gory, 1836; -lableri Obenberger, Lacordaire, 1857 (4, 23, 24). 1935; -viridans Thery, 1936 (24).

fiekil 3. 1-2. Vücudun genel görünümü, 1. Aurigena cuprata (Klug), 2. A. chlorana Laporte & Gory; 3-4. Anten, 3. A. cuprata, 4. A. chlorana; 5-6. Scutellum, 5. A. cuprata, 5 6 6. C. chlorana, 7-8. Arka coxa, 7. A. cuprata, 8. A. chlorana (Ölçek 1 mm). 7

8

4 3

2 1

87 Erzurum, Erzincan, Artvin ve Kars ‹lleri Buprestidae (Coleoptera) Familyas› Türleri Üzerinde Faunistik ve Taksonomik Çal›flmalar II. Sphenopterinae, Chalcophorinae, Chrysobothrinae, Agrilinae, Cylindromorphinae ve Trachyinae

Dünyadaki Yay›l›fl›: Azerbaycan, Ermenistan, Irak, CHRYSOBOTHRINAE Laporte & Gory, 1837 ‹ran, ‹srail, Suriye ve Türkiye (23, 24, 31). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ad›yaman, Ankara (Esenbo¤a), Eschscholtz, 1829 Bitlis (Kuzgunk›ran Geçidi), Hakkari, Kars (Akçay- Ka¤›zman), Malatya, fianl›urfa (Merkez, Çaml›dere), Tip tür: Buprestis impressa Fabricius, 1787 Tunceli (Pertek Kalesi) (14, 31, 35). Sinonim: Amblis Gistel, 1834; Odontomus Kirby, ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: (Merkez 4.10.1967, 1837; Enocys Gistel, 1856; Chrysobotheris Csiki, 1912; 1V, 1M, 1850 m, 9.7.1995, 1V, 1850 m, 14.7.1997, Fisher, 1935; Ceratobothris Pochon, 1972 1M, 1850 m; Oltu-Sütkans 17.6.1996, 2VV, 1M, (4, 24, 49). 1500 m, 25. 6.1996, 1M, 1500 m) (Toplam örnek Chrysobothris Cinsi Türlerinin Tan› Anahtar› say›s›: 8). ‹ncelenen örnekler Euphorbia sp. çiçekleri ile 1- Vücut genifl (fiekil 4.1); pronotum üzerinde Rosa sp. üzerinden al›nm›flt›r. bulunan enine k›r›fl›kl›klar seyrek ve kal›n yap›da;

fiekil 4. 1-3. Vücudun genel görünümü, 1. Chrysobothris chrysostigma (L.), 2. C. solieri Laporte & Gory, 3. C. affinis (F.); 4-6. Scutellum, 4. C. chrysostigma, 5. C. solieri, 6. C. affinis; 7-8. Anten, 7. C. solieri, 8. C. affinis; 9-10. Elytra’n›n ucu, 9. C. affinis, 10. C. solieri; 11-12. Anal sternit, 11. C. solieri (M), 12. C. affinis (M) (Ölçek 1 mm).

2 3

1 10 9

4

8 11

5 6 7

12

88 G.TOZLU, H. ÖZBEK

scutellum genifl üçgen fleklinde (fiekil 4.4) 18.6.1994, 1V, 540 m); ERZURUM: (Merkez 2.7.1974, ...... C. chrysostigma 1M, 1850 m) (Toplam örnek say›s›: 4). Artvin’den - Vücut silindirik (fiekil 4.2, 3); pronotum üzerinde toplanan örnekler Fagus sylvatica, Erzurum’dan toplanan bulunan enine k›r›fl›kl›klar daha s›k ve ince yap›da; tek örnek Betula pendula üzerinden al›nm›flt›r. scutellum dar üçgen fleklinde (fiekil 4.5, 6) ...... 2 Chrysobothris chrysostigma (Linnaeus, 1758) 2- Pronotum’un geniflli¤i uzunlu¤unun 1,4-1,5 kat›, Sinonim: -quadraticollis Abeille de Perrin, 1893; - posterior k›sm› ortada belirgin ç›k›nt›l› (fiekil 4.2); kerremansi Abeille de Perrin, 1894; -distigma anten’in 1. segmentinin boyu 2. segmentin yaklafl›k 2,5 Obenberger, 1916; -samurai Obenberger, 1916 (24). kat› (fiekil 4.7); elytra’n›n ucu s›k testere diflli (fiekil 4.10); erkekte anal sternit içe do¤ru fazla kavis yapar ve Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Avusturya, Bulgaristan, uç k›s›mlarda bulunan diken fleklindeki ç›k›nt›lar genifl Çekoslovakya, Çin, Danimarka, Estonya, Finlandiya, (fiekil 4.11) ...... C. solieri Fransa, Galler, Gürcistan (Tiflis), ‹ngiltere, ‹sveç, ‹sviçre, ‹talya, Japonya, Litvanya, Macaristan, Norveç, Polonya, - Pronotum’un geniflli¤i uzunlu¤unun 1,7-1,8 kat›, Romanya, Rusya, Türkiye ve Yugoslavya (24, 25, 36, 49, posterior k›sm› ortada çok az ç›k›nt›l› (fiekil 4.3); anten’in 57). 1. segmentinin boyu 2. segmentin yaklafl›k 4 kat› (fiekil 4.8); elytra’n›n ucu seyrek testere diflli (fiekil 4.9); Türkiye’deki Yay›l›fl›: De¤iflik araflt›r›c›lar, lokalite erkekte anal sternit içe do¤ru az kavis yapar ve uç belirtmeksizin Türkiye’deki bulundu¤unu belirtmifllerdir k›s›mlarda bulunan diken fleklindeki ç›k›nt›lar sivri (fiekil (3, 6, 49, 57). 4.12) ...... C. affinis ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (Yusufeli-Alt›parmak Chrysobothris affinis (Fabricius, 1794) 5.7.1994, 1V, 1100 m); ERZURUM: (Olur-Coflkunlar 11.6.1997, 1V, 900 m) (Toplam örnek say›s›: 2). Sinonim: -chrysostigma Geoffroy, 1792; -congener ‹ncelenen örneklerin biri toprak üzerinden, di¤eri ise Paykull, 1799; -ssp. tetragramma Menetries, 1832; - kesilerek y›¤›lm›fl Pinus sylvestris a¤ac› üzerinden hexastigma Mannerheim, 1837; -assimulans Schreiber, al›nm›flt›r. 1843; -aeruginosa Fügner, 1891; -ssp. heliophila Abeille de Perrin, 1893; -inaqualis Reitter, 1895; -reitteri Chrysobothris solieri Laporte & Gory, 1837 Kerremans, 1900; -tristis Abeille de Perrin, 1900; - Sinonim: -consentanea Dejean, 1836; -pini adusta Abeile de Perin, 1901; -carinithorax Obenberger, Klingelhöfter, 1845; -multipunctata Campanyo, 1863; - 1916; -heterochroa Obenberger, 1916; -laticollis quadridens Rey, 1890; -bedeli Pic, 1930; -milliali Obenberger, 1916; -ssp. leonhardi Obenberger, 1916; - Schaefer, 1936 (3, 5, 6, 24, 49). sibirica Obenberger, 1916; -reinecki Schirmer, 1918; - eurythorax Obenberger, 1934; -ssp. nevstyi Richter, Dünyadaki Yal›l›fl›: Almanya, Avusturya, Bulgaristan, 1944 (3, 5, 6, 24, 49). Cezayir, Çekoslovakya, Fransa, Galler, Gürcistan (Tiflis), ‹spanya, ‹sviçre, ‹talya, Kafkasya, Korsika, Macaristan, Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya, Tunus, Türkiye, Belçika, Bulgaristan, Cezayir, Çekoslavakya, Danimarka, Ukrayna, Yugoslavya ve Yunanistan (3, 5, 6, 9, 24, 49, Ermenistan, Estonya, Fas, Fransa, Galler, Hollanda, ‹ran, 57). ‹spanya, ‹sveç, ‹sviçre, ‹talya, Litvanya, Letonya, Macaristan, M›s›r, Norveç, Özbekistan, Polonya, Portekiz, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Antalya (Merkez, Elmal›, Kafl), Romanya, Rusya (Güney K›sm›, Sibirya), Tunus, Türkiye, ‹stanbul (Büyükada) ve ‹zmir (Bornova, Buca) (44, 48, Türkmenistan, Yugoslavya ve Yunanistan (3, 5, 9, 24, 55). 25, 49, 50). ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: (Merkez 21.6.1994, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Artvin, Edirne, ‹stanbul, ‹zmir 1M, 1850 m; Olur-Süngübay›r 26.7.1995, 1M, 1850 (Merkez, Karfl›yaka, Kemalpafla, Menemen), Kocaeli ve m) (Toplam örnek say›s›: 2). ‹ncelenen örneklerin biri Mu¤la (12, 21, 26, 27, 36, 51, 52, 53, 54, 55, 56). Pinus sylvestris, di¤eri ise yabanc› ot üzerinden toplanm›flt›r. ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (fiavflat 5.9.1995, 1V, 1200 m, Çiftehanlar 17.6.1994, 1V, 540 m;

89 Erzurum, Erzincan, Artvin ve Kars ‹lleri Buprestidae (Coleoptera) Familyas› Türleri Üzerinde Faunistik ve Taksonomik Çal›flmalar II. Sphenopterinae, Chalcophorinae, Chrysobothrinae, Agrilinae, Cylindromorphinae ve Trachyinae

AGRILINAE Laporte & Gory, 1837 - Anten segmentleri 5. segmentten itibaren testere Agrilinae Altfamilyas›na Ba¤l› Tribus’lar›n Tan› difli fleklinde (fiekil 7.10); prosternum’un anterior k›sm› Anahtar› ortada az veya çok içe do¤ru loplu ...... Meliboeus - Scutellum enine omur tafl›maz (fiekil 5.3); tarsus Coraebus Laporte & Gory, 1893 segmentleri genifl yap›da, 1. segment 2. segmente yak›n Tip tür: Buprestis undatus Fabricius, 1787 (58) veya çok az uzun (fiekil 5.1) ...... Coraebini Coraebus Cinsi Türlerinin Tan› Anahtar› - Scutellum enine omurlu (fiekil 5.4); tarsus - Vücudun dorsal yüzeyi parlak siyah renkte; elytra segmentleri daha silindirik, 1. segment 2. segmentten üzerinde beyaz tüylerden oluflan bantlar yer al›r; diflide 2. belirgin bir flekilde uzun (fiekil 5.2) ...... anten segmenti silindirik (fiekil 6.1), her iki cinsiyette de Coraebini testere difli fleklinde olan 4.-10. segmentlerin ucu daha Coraebini Tribus’una Ba¤l› Cinslerin Tan› Anahtar› küt (fiekil 6.1, 2); scutellum’un geniflli¤i uzunlu¤unun 2 kat›ndan fazla (fiekil 6.7); elytra’n›n uç k›sm› ve lateral - Anten segmentleri 4. segmentten itibaren testere kenarlar› oldukça s›k diflli (fiekil 6.5) ...... C. rubi difli fleklinde (fiekil 6.3); prosternum’un anterior k›sm› hemen hemen düz ...... Coraebus

fiekil 5. 1. Coraebus rubi (L.)’de, 2. Agrilus Anambus) sulcicollis Lacordaire’de arka tarsus, 3. C. rubi’de, 4. A. (A.) sulcicollis’de scutellum. 1 2

3 4

fiekil 6. 1-4. Anten, 1-2. Coraebus rubi (L.) (V, M), 3-4. C. elatus (F.) (V, M); 5-6. Elytra’n›n ucu. 5. C. rubi, 6. C. elatus; 7-8. Scutellum, 7. C. rubi, 8. C. elatus (Ölçek 1 mm).

5

6

1 7 8 2 3 4

90 G.TOZLU, H. ÖZBEK

- Vücudun dorsal yüzeyi bronzumsu yeflil renkte; 2400 m, Palandöken Göleti 6.7.1997, 3VV, 1M, elytra üzerinde beyaz bantlar yok; diflide 2. anten Umudum Yaylas› 14.7.1990, 1V, 2200 m, Dumlu-Köflk segmenti yuvarlak (fiekil 6.3), her iki cinsiyette de testere 20.6.1996, 3VV, 3MM, 2000 m, 1.7.1996, 2VV, difli fleklinde olan 4.-10. segmentlerin ucu sivri (fiekil 1M, 2000 m; Il›ca-Atl›konak 12.7.1995, 4VV, 6.3,4); scutellum’un geniflli¤i uzunlu¤unun yaklafl›k 1,5 7MM,1750 m, 8.7.1997, 1V, 1M, 1750 m, kat› (fiekil 6.8); elytra’n›n uç k›sm› ve lateral kenarlar› 12.7.1997, 3VV, 6MM, 1750 m, E¤erti 26.6. 1997, seyrek diflli (fiekil 6.6) ...... C. elatus 5VV, 3MM, 1850 m; Oltu 27.5.1995, 1M, 1350 m, Coraebus elatus (Fabricius, 1787) Çaml›bel 14.7.1996, 1V, 3MM, 1750 m, 2.7.1997, 1V, 3MM, 1750 m, 22.7.1997, 5VV, 2MM, 1750 Sinonim: -sinuatus Creutzer, 1796; -sepulchralis m, Sütkans 17.6.1996, 17VV, 19MM, 1550 m, Fabricius, 1801; -aeruginosus Latr., 1804; -lampsanae 25.6.1996, 1V, 1M, 1550 m; 26.6.1996, 2VV, 1500 Bonelli, 1804; -scutellaris Dejean, 1838; -metallicus m, 10.6.1997, 2VV, 3MM, 1500 m; Olur-Süngübay›r Castelnau et Gory, 1839; -comari Marseul, 1865; 16.7.1997, 1M, 1850 m; Pasinler-Çal›yaz› 15.8.1995, -pruinosus Küster, 1869; -subfasciatus Küsteor, 1869; 1V, 2200 m, 13.6.1996, 1V, 2200 m, 11.7.1996, -lapsanae Kerremans, 1892; -cylindraceus Abeille, 1896; 2VV, 5MM, 2300 m, 10.7.1997, 22VV, 19MM, -repletus Abeille, 1896; -aureus Reitter, 1911; -bicolor 2200 m; Tortum-Kaledibi 12.6.1996, 3VV, Pehlivanl› Obenberger, 1914 (3, 56, 59). 12.7.1993, 1M, 1500 m; fienkaya-Hoflköy 12.6.1996, Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Arnavutluk, Avusturya, 1V, 1M, 1300 m, Turnal› 22.6.1997, 3VV, 5MM, Belçika, Bulgaristan, Cezayir, Çekoslovakya, Da¤›stan, 1750 m, Yayla 21.6.1997, 1M, 2000 m; Uzundere- Ermenistan (Erivan), Fransa, Galler, Gürcistan (Tiflis), Dikyar 30.6.1994, 1V, 2MM, 1450 m, 10.7.1994, ‹ran, ‹spanya, ‹sviçre, ‹talya, K›br›s, Macaristan, Polonya, 1M, 1450 m); KARS: (Digor-Derinöz 21.6.1995, Portekiz, Romanya, Rusya (Orta K›s›m), Suriye, Türkiye, 32VV, 23MM, Sar›kam›fl 25.7.1996, 1V, 1M, 2300 Yugoslavya ve Yunanistan (3, 6, 9, 59). m, 21.7.1997, 4VV, 5MM, 2200 m, 5.8.1997, 1M, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Saimbeyli), Ad›yaman 2100 m) (Toplam örnek say›s›: 282). ‹ncelenen erginlerin (Merkez, Gölbafl›), Amasya, Antalya (Akseki (Bakkaran, büyük bir ço¤unlu¤u argea, P. argentea, P. Cevizli), Gündo¤mufl, Termessos), Artvin (Meloda¤›), meyeri, P. recta ve Potentilla sp., çok az bir k›sm› da Bilecik (Osmaneli) Bingöl (Karl›ova, Solhan (Bu¤lan Helianthemum nummularium ve communis Geçidi)), Bitlis (Merkez, Sar›konak, Yenicekale), Bolu, çiçekleri üzerinden toplanm›fl, larvalar› da Potentilla Bursa (Karacabey), Çanakkale (Merkez, Biga), Edirne. cinsine ba¤l› türlerin gövdeleri içerisinden al›nm›flt›r. Erzurum (Aflkale, Çat, Kopda¤› Geçidi), Hakkari, ‹çel Coraebus rubi (Linnaeus, 1767) (Çaml›yayla, Erdemli, Harç Geçidi, Sertavul Geçidi), ‹zmir Sinonim: -nebulosa Scopoli, 1772; -ssp. rusticanus (Bornova, Ödemifl), Kahramanmarafl (Afflin), Kars Lew., 1893 (3, 5, 6, 59). (Sar›kam›fl), Kayseri (Yeflilhisar), Konya (Akflehir (Sultan Da¤›), Beyflehir, Madenflehir), Kütahya, Malatya, Mardin, Dünyadaki Yay›l›fl: Afganistan, Almanya, Arnavutluk, Sakarya (Do¤ançay), fi›rnak, Tokat-Sivas (Çaml›bel Avusturya, Azerbaycan, Bulgaristan, Cezayir, Çek Geçidi), Tokat (Almus, Teknicik, Y›ld›z Da¤›), Tunceli Cumhuriyeti, Da¤›stan, Ermenistan, Fas, Fransa, Galler, (Pülümür (Da¤yolu)) ve Zonguldak (Safranbolu) (36, 55, Girit, Gürcistan (Tiflis), Himalaya, Hindistan, ‹ran, 60). ‹spanya, ‹sviçre, ‹talya, Kafkasya, K›br›s, Korsika, Macaristan, Pakistan (Kuzey K›sm›), Polonya, Portekiz, ‹ncelenen Materyal: ERZ‹NCAN: (Üzümlü 30.6.1981, Romanya, Rusya (Orta ve Güney K›sm›), Slovakya, Suriye, 3VV, 2MM, 1350 m, Bay›rba¤ 8.7.1993, 1V, 1400 Türkiye, Yeni Zelanda, Yugoslavya ve Yunanistan (3, 6, 9, m, Piflkida¤ 8.7.1993, 1M, 1400 m); ERZURUM: 12, 15, 20, 59). (Merkez 10.7.1997, 1V, 1850 m, Nenehatun 20.7.1997, 4VV, 3MM, Palandöken 13.7.1993, 1V, Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Pozant›-Cakit Çay›), 2300 m, 10.8.1993, 1M, 2300 m, 21.6.1994, 1M, Ankara (Mogan Gölü), Antalya (Gündo¤mufl, Sa¤›r›n, 2300 m, 13.7.1994, 6VV, 4MM, 2200 m, 1.7.1996, Tafla¤›l, Yarpuz), Edirne, Erzurum (Pazaryolu), Gaziantep 4VV, 2MM, 2300 m, 9.7.1996, 1V, 2300 m, (Nurda¤› Geçidi), ‹çel (Çaml›yayla), ‹stanbul (Alemdar), 20.7.1996, 2VV, 1M, 2300 m, 23.7.1997, 1V, 1M, ‹zmir (Merkez, Bornova), Kars (Sar›kam›fl), Kocaeli

91 Erzurum, Erzincan, Artvin ve Kars ‹lleri Buprestidae (Coleoptera) Familyas› Türleri Üzerinde Faunistik ve Taksonomik Çal›flmalar II. Sphenopterinae, Chalcophorinae, Chrysobothrinae, Agrilinae, Cylindromorphinae ve Trachyinae

(Mollafeneri), Kütahya (Simav), Mu¤la (Marmaris) ve - Vücudun boyu geniflli¤inin 2,5 kat›ndan daha çok; Tunceli (Pülümür) (21, 34, 36, 55, 60). pronotum’un posterior köflelerinin elytra’dan ayr› olan ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (Merkez 14.7.1996, k›sm› çok belirgin (fiekil 7.2,3) ...... 3 1V; Ardanuç-Akarsu 7.7.1994, 2MM, 900 m; Yusufeli 3- Prosternum’un anterior k›sm›ndaki lobun ön kenar› 4.7.1994, 4VV, 2MM, Alt›parmak 12.6.1997, 1M, düz (fiekil 7.12,13) ...... 4 1100 m, Demirkent 6.7.1994, 1M, 450 m, Sar›göl - Prosternum’un anterior k›sm›ndaki lobun ön kenar› 5.7.1994, 1V, 700 m, Zeytinlik 6.7.1994, 1M, 450 ortada içe do¤ru girintili (fiekil 7.14,15) ...... 5 m); ERZ‹NCAN: (Merkez 1.8.1980, 1M, 1250 m, Ahmetli 9.8.1990, 1M, 1500 m, Bahçeli 6.7.1995, 1V, 4- Pronotum’un posterior köflelerinin elytra’dan ayr› 1350 m; Tercan-Yaz›ören 26.9.1980, 1M; Üzümlü olan k›sm› fiekil 7.2’deki gibi, posterior k›sm›n›n ortada 30.6.1981, 2MM, 1350 m, 8.7.1993, 1V, 3MM, d›fla do¤ru oluflturdu¤u ç›k›nt›n›n ucu yuvarlak (fiekil 1350 m, 24.6.1994, 3VV, 1M, 1350 m, Bay›rba¤ 7.2); scutellum’un ucu sivri (fiekil 7.6); erkek ve diflide 5.7.1995, 1V, 1400 m); ERZURUM: (Merkez- anal sternit’in sadece uç k›sm› diflli yap›da (flekil 7,16,17) Nenehatun 20.7.1997, 1V, Aflkale 15.7.1997, 1V, 1M, ...... M. parvulus 1800 m, Tepebafl› 12.8.1996, 2VV, 2MM, 1900 m, -Pronotum’un posterior köflelerinin elytra’dan ayr› 15.7.1997, 3VV, 1900 m, Küçükgeçit 8.8.1997, 1V, olan k›sm› fiekil 7.3’deki gibi, posterior k›sm›n›n ortada V 1650 m; ‹spir 18.7.1994, 1 , 1500 m, Madenköprübafl› d›fla do¤ru oluflturdu¤u ç›k›nt›n›n ucu düz (fiekil 7.3); V VV MM 18.6.1994, 1 , 1400 m, 7.7.1996, 4 , 3 , scutellum’un ucu küt (fiekil 7.7); erkek ve diflide anal M 1400 m, Çay›rözü 4.7.1997, 1 ; Oltu-Anzavderesi sternit’in uç k›sm› ve lateral kenarlar› diflli yap›da (fiekil V M 5.7.1995, 1 , 950 m, Çaml›bel 14.7.1996, 1 , 1750 7.18,19) ...... M. adlbaueri m, 22.7.1997, 1V, 2MM, 1750 m, Sütkans 17.6.1996, 3MM, 1550 m, 25.6.1996, 2VV, 1M, 5- Pronotum’un posterior köflelerinin elytra’dan ayr› 1550 m, 26.6.1996, 1M, 1500 m; Olur-Süngübay›r olan k›sm› fiekil 7.4’deki gibi; prosternum’un anterior 16.7.1997, 2VV, 2MM, 1850 m; Pazaryolu k›sm›ndaki lobun ön kenar› ortada belirgin bir flekilde içe 27.8.1992, 1V, 1200 m, 5.7.1997, 1M, 1200 m, do¤ru girintili (fiekil 7.4); testere difli fleklinde olan 5.-10. Akbulut 3.7.1997, 1V, 1300 m; fienkaya-Turnal› anten segmentlerinin ucu sivri (fiekil 7.10); scutellum 5.9.1990, 2VV, 1M, 1750 m; Tortum-Pehlivanl› fiekil 7.8’deki gibi; erkek ve diflide anal sternit’in sadece 12.7.1992, 1M, 1500 m; Uzundere-Dikyar 31.7.1993, uç k›sm› diflli (fiekil 7.20,23) ...... M. amethystinus 1M, 1450 m, 10.7.1994, 2MM, 1450 m, 30.6.1996, - Pronotum’un posterior köflelerinin elytra’dan ayr› 1V, 1M, 1450 m) (Toplam örnek say›s›: 76). Örneklerin olan k›sm› fiekil 7.5’deki gibi; prosternum’un anterior büyük ço¤unlu¤u Rosa spp. ve ideaus, çok az bir k›sm›ndaki lobun ön kenar› ortada düze yak›n veya çok k›sm› da Sangiosorba minor üzerinden toplanm›flt›r. hafif içe do¤ru girintili (fiekil 7.5); testere difli fleklinde Meliboeus Deyrolle, 1864 olan 5.-10. anten segmentlerinin ucu küt (fiekil 7.11); scutellum fiekil 7.9’daki gibi; erkek ve diflide anal Tip tür: Agrilus episcopalis Mannerheim, 1837 (3) sternit’in uç k›sm› ve lateral kenarlar› diflli (fiekil 7.21,22) Sinonim: Melybaeus Barthe, 1902; Meliboeopsis ...... M. violaceus Kerremans, 1903; Thery, 1904; Chakriia Meliboeus adlbaueri Niehuis, 1989 Tongyai, 1935 (4, 60). Dünyadaki Yay›l›fl›: ‹ran, ‹srail, Suriye ve Türkiye (61). Meliboeus Cinsi Türlerinin Tan› Anahtar› Türkiye’deki Yay›l›fl›: Gaziantep (Nurda¤› Geçidi) (61). 1- Vücudun dorsal yüzeyi koyu metalik yeflil ve çok hafif bronz par›lt›l›...... M. reitteri ‹ncelenen Materyal: ERZURUM (Oltu 27.5.1995, 7VV, 5MM, 1350 m) (Toplam örnek say›s›: 12). - Vücudun dorsal yüzeyi koyu metalik mavi, hafif Örnekler Cirsium arvense üzerinden toplanm›flt›r. yeflilimsi mavi ve baz› bireylerde yer yer morumsu par›lt›l› ...... 2 Meliboeus amethystinus (Olivier, 1790) 2- Vücudun boyu geniflli¤inin en çok 2,5 kat›; Sinonim: -coeruleus Herbst, 1795; -nitens Fabricius, pronotum’un posteriorünün çok az bir k›sm› köflelerde 1801; -granulatus Cast. et Gory, 1839; -chalybaeus elytra’dan ayr›l›r (fiekil 7.1) ...... M. robustus Küster, 1852; -cardui Motsch., 1869; -chalybeus

92 G.TOZLU, H. ÖZBEK

fiekil 7. 1-5. Pronotum ve elytra, 1. Meliboeus robustus (Küs- ter), 2. M. parvulus Küster, 3. M. adlbaueri Niehuis, 4. M. amethystinus (Olivier), 5. M. violaceus (Kiesenwetter); 6-9. 1 6. M. parvulus, 7. M. 2 3 adlbaueri, 8. M. amethystinus, 9. M. violaceus; 10-11. Anten, 10. M. amethystinus, 11. M. 6 violaceus; 12-15. Proster- num’un anteriorü, 12. M. 7 parvulus, 13. M. adlbaueri, 14. M. amethystinus, 15. M. 8 violaceus; 16-23. Anal sternit, 4 16-17. M. parvulus (V,M), 5 9 10 11 18,19. M. adlbaueri (V,M), 20,23. M. amethystinus (M,V), 21,22. M. violaceus 12 16 17 M V 20 ( , ) (Ölçek 1 mm). 13 18 19 21

14

15 22 23

Gemminger-Har, 1869; -chlorophyllus Obenberger, Meliboeus parvulus Küster, 1852 1914; -violaceus Luigioni, 1923; -coerulescens Meg, Sinonim: -aurifluus Obenberger, 1916 (59). 1927; -comani Meg, 1927; -faguiezi Schaefer, 1938 (3, 6, 9, 59). Dünyadaki Yay›l›fl›: Bulgaristan, Da¤›stan, Girit, ‹ran, Kafkasya, Romanya, Rusya, Türkiye, Türkmenistan, Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Cezayir, Da¤›stan, Ukrayna ve Yunanistan (20, 59). Ermenistan (Erivan), Fas, Fransa, Galler, Gürcistan (Tiflis), ‹spanya, ‹sviçre, ‹talya, K›br›s, K›rg›zistan, Türkiye’deki Yay›l›fl›: ‹zmir (Ödemifl) (55). Ayr›ca, Bily Macaristan, Özbekistan, Portekiz, Rusya, Slovenya, (20), lokalite belirtmeksizin Türkiye’de bulundu¤unu Suriye, Tacikistan, Tunus, Türkiye, Türkmenistan, bildirmektedir. Ukrayna, Yugoslavya ve Yunanistan (3, 6, 8, 10, 15, 20, ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: (Aflkale-Büyükgeçit 38, 59, 62). 15.6.1996, 1M, 1650 m); Oltu 27.5.1995, 1V, 1350 VV M Türkiye’deki Yay›l›fl›: ‹zmir (Merkez, Bay›nd›r, m; fienkaya-Hoflköy 12.6.1996, 2 , 1 ) (Toplam Bergama, Bornova, Dikili, Karfl›yaka, Menderes, Ödemifl, örnek say›s›: 5). Örnekler Cirsium arvense üzerinden Torbal›, Urla) (21, 55). toplanm›flt›r. ‹ncelenen Materyal: KARS: (Sar›kam›fl-Karakurt Meliboeus reitteri Semenov, 1889 25.6.1996, 1V, 1M, 1625 m) (Toplam örnek say›s›: 2). Sinonim: -caucasicus Abeille de Perrin, 1896 (59). Örnekler Cirsium arvense ve Echinops ritro üzerinden Dünyadaki Yay›l›fl›: Afganistan, Azerbaycan, toplanm›flt›r. Ermenistan, Gürcistan, ‹ran, Kazakistan, K›rg›zistan,

93 Erzurum, Erzincan, Artvin ve Kars ‹lleri Buprestidae (Coleoptera) Familyas› Türleri Üzerinde Faunistik ve Taksonomik Çal›flmalar II. Sphenopterinae, Chalcophorinae, Chrysobothrinae, Agrilinae, Cylindromorphinae ve Trachyinae

Özbekistan, Rusya (Güneybat› K›sm›), Tacikistan, Türkiye Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara (Baraj) ve ‹zmir (Dikili, ve Türkmenistan (15, 20, 59). Kemalpafla) (36, 55). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Volkovitsh ve Alexeev (15), ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (fiavflat 22.5.1997, lokalite belirtmeksizin Türkiye’de bulundu¤unu 2VV, 1M, 1200 m, Çaya¤z› 22.5.1997, 4VV, belirtmifllerdir. 11MM, 2200 m); Yusufeli 11.6.1997, 4VV, 11MM, V V ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (Yusufeli-‹flhan ‹flhan 20.5.1997, 1 , 7.7.1997, 1 ); ERZ‹NCAN: M 11.6.1997, 2VV, 3MM, 7.7.1997, 7VV, 8MM) (Merkez-Bahçe Kültürleri Arafl. Enst. 23.6.1994, 1 , V MM (Toplam örnek say›s›: 20). ‹ncelenen örneklerin tamam› 1250 m; Tercan-Yaz›ören 29.6.1980, 1 , 2 ; V Artemisia spicigera üzerinden toplanm›flt›r. Üzümlü 16.6.1994, 1 , 1350 m); ERZURUM: (‹spir- Madenköprübafl› 7.7.1996, 1V, 1400 m; Oltu Meliboeus robustus (Küster, 1852) 27.5.1995, 2MM, 1350 m, Sütkans 10.6.1997, 1V, Sinonim: -centaureicolor Obenberger, 1935; - 1500 m; Olur-Coflkunlar 11.6.1997, 7VV, 10MM, obscurus Zhicharev, 1915 (59). 900 m; Pazaryolu 5.7.1997, 1V, 1200 m, Akbulut M Dünyadaki Yay›l›fl›: Avrupa’n›n Güneydo¤usu, 2.7.1997, 1 , 1300 m); KARS: (Digor-Bacal› Azerbaycan, Ermenistan (Erivan), Gürcistan (Tiflis), Irak, 21.6.1995, 1V, 1M) (Toplam örnek say›s›: 65). ‹ran, Kafkasya, Kazakistan, Rusya ve Türkiye (15, 20, ‹ncelenen örnekler Cirsium arvense ve Echinops ritro 59). üzerinden toplanm›flt›r. Daha önce toplanan baz› örneklerin etiket bilgisinde ise Onopordum sp. Türkiye’deki Yay›l›fl›: ‹zmir (Selçuk) ve Van (Gevafl) yazmaktad›r. (20, 55). Agrilini ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: (Horasan 20.6.1995, 3VV, 1M, 1400 m; Il›ca-E¤erti 28.6.1997, 5VV, Agrilus Curtis, 1825 8MM, 1850 m, Yaylal› 15.7.1997, 2VV, 4MM, Tip tür: Buprestis viridis Linnaeus, 1758 1900 m; ‹spir-Madenköprübafl› 7.7.1996, 1V, 1400 m; Sinonim: Teres Harris, 1829; Euryotes Dejean, 1837; Oltu-Çaml›bel 14.7.1996, 1V, 1750 m; 2.7.1997, 1V, Anambus Thomson, 1864; Paradomorphus Waterhouse, 1750 m, 22.7.1997, 1V, 1750 m, Sütkans 17.6.1996, 1887; Engyaulus Waterhouse, 1887; Diplolophotus 18VV, 8MM, 1500 m, 25.6.1996, 1V, 1500 m, Abeille de Perrin, 1897; Uragrilus Semenov, 1935; 26.6.1996, 1V, 1M, 1550 m, 10.6.1997, 6VV, Epinagrilus Stepanov, 1953 (4, 25). 3MM, 1550 m; Olur-Coflkunlar 11.6.1997, 1V, 1M, 900 m; Tortum 9.6.1997, 1M, Aksu Yaylas› 6.7.1993, Agrilus Cinsi Türlerinin Tan› Anahtar› 7VV, 8MM, 2000 m, Çiftlik 14.8.1994, 47VV, 1- Elytra üzerinde pamuk beyaz› tüylerden oluflan 6 MM V 24 , 1600 m, Tortumkale 4.7.1980, 1 , adet benek bulunur (fiekil 8.1) ...... A. (Anambus) ater Üngüzekkap› 12.6.1981, 1V; Uzundere-Dikyar - Elytra üzerinde benek bulunmaz ...... 2 2.7.1994, 1V, 1450 m); KARS: (Sar›kam›fl-Karakurt 25.6.1996, 10VV, 7MM, 1625 m) (Toplam örnek 2- Prosternal ç›k›nt›n›n ucu sivri (fiekil 8.2,3,4) . . 3 say›s›: 174 ). Bu türe ait örneklerin erginleri Echinops - Prosternal ç›k›nt›n›n ucu yuvarla¤›ms› (fiekil ritro üzerinden, larvalar› ise ayn› bitkinin gövdesi 8.5,6,7,8,9) ...... 5 içerisinden al›nm›flt›r. 3- Prosternum’un anterior lobu ön k›s›mda girintili Meliboeus violaceus (Kiesenwetter, 1857) ç›k›nt›l› (fiekil 8.2); elytra’n›n uç k›sm› s›k ve ince diflli Sinonim: -amethystinus Menetries, 1832; -violacea (fiekil 8.12); erkek ve diflide anal sterna uç k›s›mda lobsuz Kiesenwetter, 1857; -dichrous Reitter, 1913; (fiekil 8.20,27) ...... A. (Anambus) sericans -laterisulcatus Reitter, 1913; -carbo Obenberger, 1924; - Prosternum’un anterior lobu ön k›s›mda hemen -ssp. ponticus Obenberger, 1924 (6, 59). hemen düz veya içe do¤ru hafif kavisli (fiekil 8.3,4); Dünyadaki Yay›l›fl›: Azerbaycan (Bakü), Arnavutluk, elytra’n›n uç k›sm› seyrek ve kal›n diflli (fiekil 8.13,14); Bulgaristan, Ermenistan, Girit, Gürcistan (Tiflis), ‹talya, erkek ve diflide anal sterna uç k›s›mda iki loplu (fiekil Macaristan, Romanya, Rusya (Orta K›sm›), Türkiye, 8.21, 24,26,30) ...... 4 Yugoslavya ve Yunanistan (6,10,19,20,59,63).

94 G.TOZLU, H. ÖZBEK

234 5

7 6 8 9 11 10

12 13 14

1 15 16 17

21 20 18 19

25 23 24

28 29 26 27

31

30

fiekil 8. 1. Agrilus (Anambus) ater (L.)’de vücudun genel görünümü; 2-9. Prosternal ç›k›nt›, 2. A. (A.) sericans Kiesenwetter, 3. A. (A.) derasofasciatus Lacordaire, 4. A. (A.) obscuricollis Kiesenwetter, 5. A. (A.) buresi Obenberger, 6. A. (s.str.) aurichalceus Redtenbacher, 7. A. (s.str.) hyperici (Creutzer), 8. A. (A.) roscidus Kiesenwetter, 9. A. (s.str.) lineola Redtenbacher; 10-11. Anten, 10. A. (A.) roscidus, 11. A. (s.str.) lineola; 12-19. Elytra’n›n ucu, 12. A. (A.) sericans, 13. A. (A.) derasofasciatus, 14. A. (A.) obscuricollis, 15. A. (A.) buresi, 16. A. (s.str.) aurichalceus, 17. A. (s.str.) hyperici, 18. A. (A.) roscidus, 19. A. (s.str.) lineola; 20-31. Anal sternit, 20. A. (A.) sericans (V), 21. A. (A.) derasofasciatus (V), 22. A. (A.) roscidus (M), 23. A. (s.str.) lineola; (M), 24. A. (A.) obscuricollis (V), 25. A. (s.str.) aurichalceus (V), 26. A. (A.) obscuricollis (M), 27. A. (A.) sericans (M), 28. A. (s.str.) lineola (V), 29. A. (A.) roscidus (V), 30. A. (A.) derasofasciatus (M), 31. A. (s.str.) hyperici (M) (Ölçek 1 mm).

95 Erzurum, Erzincan, Artvin ve Kars ‹lleri Buprestidae (Coleoptera) Familyas› Türleri Üzerinde Faunistik ve Taksonomik Çal›flmalar II. Sphenopterinae, Chalcophorinae, Chrysobothrinae, Agrilinae, Cylindromorphinae ve Trachyinae

4- Prosternum’un anterior lobunun ön k›sm› ortada uç k›s›mlar› testere difli fleklinde ve oldukça sivri (fiekil hemen hemen düz (fiekil 8.3); arka tarsus’un 1. 8.11); elytra’n›n lateral kenarlar› seyrek diflli (fiekil 8.19); segmentinin boyu 2. segmentin 3 kat›; vücudun dorsal ve anal sternit’in uç k›sm› diflide yuvarla¤›ms› ve çok az diflli ventral yüzeyi koyu yeflil ve yer yer bak›r›ms› par›lt›l› (fiekil 8.28), erkekte ise uç k›s›m daha düz ve diflsiz (fiekil ...... A. (Anambus) derasofasciatus 8.23); vücudun dorsal ve ventral yüzeyi metalik parlak - Prosternum’un anterior lobunun ön k›sm› ortada içe yeflil renkte ...... A. (s.str.) lineola do¤ru hafif kavisli (fiekil 8.4); arka tarsus’un 1. Agrilus (s.str) aurichalceus Redtenbacher, 1849 segmentinin boyu 2. segmentin 2 kat›ndan biraz fazla; Sinonim: -proximus Rey, 1891; -egenus Abeille, vücudun dorsal yüzeyi koyu mavimsi yeflil, ventral yüzeyi 1895; -lacrymans Abeille 1895; -angulifer Abeille, 1897; ise koyu siyah-mavi kar›fl›m› renkte -epistomalis Abeille de Perrin, 1897; -foveolatus Abeille, ...... A. (Anambus) obscuricollis 1897; -obtusus Abeille, 1897; -rubicola Abeille de Perrin, 5- Elytra’n›n sadece uç k›sm› diflli yap›da (fiekil 8.15); 1897; -chrysoderes Betis, 1914; -communis Obenberger, prosternum’un anterior lobu içe do¤ru kavisli (fiekil 8.5) 1914; -fagi Weiss, 1914; -politus Weiss, 1914; -salicis ...... A. (Anambus) buresi Csiki, 1915; -alutaceus Obenberger, 1916; -indigacellus - Elytra lateral kenarlarda ve uç k›s›mda diflli yap›da Obenberger, 1916; -boleslavensis Obenberger, 1920; (fiekil 8.16,17,18,19); prosternum’un anterior lobu -caenus Obenberger, 1924; -krasai Obenberger, 1924; farkl› flekillerde ...... 6 -ssp. mokrzecki Obenberger, 1927; -kurnecovi Obenberger, 1936; -ssp. kurnecovinus Obenberger, 6- Prosternal ç›k›nt›n›n lateral kenarlar› posteriore 1936 (3, 5, 6, 25, 64). do¤ru belirgin flekilde daralmaz (fiekil 8.6,7) ...... 7 Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Arnavutluk, Avusturya, - Prosternal ç›k›nt›n›n lateral kenarlar› posteriore Bulgaristan, Çekoslovakya, Finlandiya, Fransa, Galler, do¤ru belirgin bir flekilde daral›r (fiekil 8.8,9) . . . . . 8 Gürcistan (Tiflis), ‹spanya, ‹sveç, ‹talya, Macaristan, 7- Prosternum’un anterior lobu fiekil 8.6’daki gibi; Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya, Suriye, Türkiye, elytra’n›n uç k›sm› genifl ve s›k diflli (fiekil 8.16); diflide Yugoslavya ve Yunanistan (6, 9, 25, 64). anal sternit’in uç k›sm› içe do¤ru girintili (fiekil 8.25); Türkiye’deki Yay›l›fl›: Afyon (Dazk›r›), Antalya (Akseki, vücudun dorsal yüzeyi madeni parlak yeflil, zeytin yeflili Elmal›, Yarpuz), Ayd›n (Karacasu), Bal›kesir (Balya), veya kahverengimsi yeflil, ventral yüzeyi ise koyu yeflil Burdur, Diyarbak›r (Lice), Erzurum (Aflkale, Tortum), renkte ...... A. (s.str.) Eskiflehir, Gümüflhane (Kelkit, fiiran), Isparta, ‹çel aurichalceus (Bulgarmadeni, Çaml›yayla), ‹stanbul, ‹zmir (Ödemifl), - Prosternum’un anterior lobu fiekil 8.7’deki gibi; Kahramanmarafl (Göksun), K›rflehir ve Rize (18, 65, 66). elytra’n›n uç k›sm› dar ve seyrek diflli (fiekil 8.17); diflide Ayr›ca, Obenberger (36), Agrilus rubicola epistomalis ad› anal sternit’in uç k›sm› içe do¤ru girintisiz (fiekil 8.31); ile Edirne’de, Tuatay (67) ise A. chrysoderes ad› ile vücudun dorsal yüzeyi parlak bak›r›ms›, ventral yüzeyi ise Burdur ve Isparta’da bulundu¤unu belirtmifllerdir. koyu yeflilimsi bak›r renginde ...... A. (s.str.) ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (Yusufeli-Alt›parmak hyperici 12.6.1997, 11VV, 7MM, 1100 m); ERZURUM: 8- Prosternum’un anterior lobu ön k›s›mda düz (fiekil (Merkez-Palandöken 3.7.1996, 1V, 2300 m, 4.7.1997, 8.8); anten’in 4.-10. segmentlerinin uç k›s›mlar› testere 1M, 2300 m, 9.7.1996, 2MM, 2300 m; Aflkale difli yeklinde ve küt (fiekil 8.10); elytra’n›n lateral 13.6.1995, 2MM, 1800 m, Küçükgeçit 8.8.1997, kenarlar› s›k diflli (fiekil 8.18); anal sternit’in uç k›sm› 2VV, 2MM, 1650 m; Il›ca-E¤erti, 28.6.1997, 13VV, diflide yuvarla¤›ms› ve ortada sivri ç›k›nt›l› (fiekil 8.29), 9MM, 1850 m; ‹spir-Çay›rözü 21.8.1997, 1M; Oltu- erkekte ise uç k›s›m düz ve diflli (fiekil 8.22); vücudun Sütkans 10.6.1997, 5VV, 4MM, 1550 m; Pasinler- dorsal yüzeyi koyu bronzumsu veya bak›r›ms› yeflil, frons Çal›yaz› 10.7.1997, 6VV, 9MM, 2200 m; fienkaya- parlak yeflil, ventral yüzeyi ise koyu bronzumsu yeflil Turnal› 10.8.1997, 1M, 1750 m; Tortum 9.6.1997, renkte ...... A. (Anambus) roscidus 3MM, 1300 m, Güzelyayla 11.7.1997, 6VV, 4MM, M - Prosternum’un anterior lobu ön k›sm›n ortas›nda içe Yumakl› 14.8.1997, 1 , 2250 m); KARS: (Sar›kam›fl- V do¤ru kavisli (fiekil 8.9); anten’in 4.-10. segmentlerinin Karakurt 5.7.1997, 1 , 1550 m) (Toplam örnek say›s›:

96 G.TOZLU, H. ÖZBEK

91). ‹ncelenen örnekler Rosa canina, R. foetida, Rosa sp., ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: (Pasinler 11.7.1996, Rubus fruticosus ve R. idaeus üzerinden toplanm›flt›r. 1V, 1600 m, 11.7.1996, 2VV, 3MM, 1600 m, M VV M Agrilus (s.str.). hyperici (Creutzer, 1799) 12.8.1997, 1 , Çal›yaz› 11.7.1996, 2 , 1 , 2200 m) (Toplam örnek say›s›: 10). Örnekler Salix alba ve S. Sinonim: -prasinus Mulsant, 1863; -impressus Rey, nigra üzerinden toplanm›flt›r. 1891; -modestulus Semenov, 1895; -elatus Mequignon, 1907; -sulcifer Betis, 1914; -stepaneki Obenberger, Agrilus (Anambus) ater (Linnaeus, 1767) 1935; -pseudohyperici Obenberger, 1936; -reyellus Sinonim: -biguttatus Rossi, 1790; -sexguttatus Obenberger, 1936; -catalonica Pochon, 1963 (3, 6, 25, Brahm, 1790; -ssp. eutenes Obenberger, 1924; -juriceki 64). Obenberger, 1924 (3, 5, 6, 25, 64). Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Cezayir, Çekoslovakya, Danimarka, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Finlandiya, Estonya, Galler, Gürcistan (Tiflis), Hollanda, ‹ran, Fransa, Galler, ‹talya, Letonya, Litvanya, Macaristan, ‹spanya, ‹sviçre, ‹talya, Letonya, Litvanya, Macaristan, Polonya, Romanya, Rusya, Slovakya, Türkiye, Ukrayna, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya, Türkiye, Ukrayna, Yugoslavya ve Yunanistan (3, 6, 8, 9, 25, 64). Yugoslavya ve Yunanistan (3, 6, 9, 20, 25, 64). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara, Bolu (Merkez, Mengen), Türkiye’deki Yay›l›fl›: Bal›kesir (Edremit, Gönen), Çank›r›, Edirne, Eskiflehir, Karabük (Safranbolu), Bilecik (Bozöyük, Orhaneli, Osmaneli), Çanakkale (Biga, K›rklareli, Kocaeli, Sakarya (Merkez, Geyve) ve Çan), Gümüflhane, ‹zmir (Kemalpafla), Manisa, Mu¤la Zonguldak (Çaycuma) (38, 53, 66, 68). (Bodrum), K›rklareli (Vize), Kocaeli, Sakarya (Hendek), ‹ncelenen Materyal: ERZ‹NCAN: (Merkez 14.6.1994, Sivas (Koyulhisar) (55, 66). 1V, 1M, 1250 m) (Toplam örnek say›s›: 2). Örnekler ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (Ardanuç-Akarsu Populus nigra yapraklar› üzerinden al›nm›flt›r. VV MM 7.7.1994, 3 , 2 , 900 m); ERZURUM: (Merkez Agrilus (Anambus) buresi Obenberger, 1935 2.7.1995, 1V, 1850 m; Oltu-Çaml›bel 14.7.1996, 1V, 1M, 1750 m, fienkaya-Hoflköy 12.6.1996, 1M, 1300 Sinonim: -elongatus Herbst, 1780; -cyaneus Rossi, m) (Toplam örnek say›s›: 9). Örnekler Hypericum 1790; -sulcicollis Lacordaire, 1835; -sahlbergi perforatum çiçekleri üzerinden toplanm›flt›r. Mannerheim, 1837; -tenuis Ratzeburg, 1839; -viridis Castelnau et Gory, 1837; -elongatus Saunders, 1871; Agrilus (s.str.) lineola Redtenbacher, 1849 -minor Suffrian, 1881; -pragensis Obenberger, 1917; Sinonim: -lineolus Kerremans, 1892; -hermineus -prochazkai Obenberger, 1917; -maksimirus Stiller, Abeille, 1907; -aurora Reitter, 1911; -nociviformis 1918; -minutior Obenberger, 1936 (3, 5, 6, 25, 64). Obenberger, 1916; -picturellus Obenberger, 1916; - Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Arnavutluk, Avusturya, hystricensis Roubal, 1921; -rumanicus Obenberger, Belçika, Bulgaristan, Cezayir, Çekoslovakya, Danimarka, 1924; -semioblitus Obenberger, 1927 (3, 5, 64). Estonya, Finlandiya, Fransa, Galler, Gürcistan (Tiflis), Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Hollanda, ‹spanya, ‹sveç, ‹talya, Kazakistan, Letonya, Azerbaycan, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Ermenistan, Litvanya, Macaristan, Norveç, Polonya, Romanya, Rusya, Fransa, Galler, Gürcistan, ‹ran, ‹sviçre, ‹talya, Macaristan, Türkiye, Yugoslavya ve Yunanistan (3, 5, 6, 9, 25, 64). Romanya, Rusya, Slovakya, Türkiye, Ukrayna, Yugoslavya Türkiye’deki Yay›l›fl›: Antalya (Akseki), Bilecik ve Yunanistan (3, 5, 6, 8, 9, 20, 40, 64). (Pazaryeri), Bolu (Mengen), Erzurum (Aflkale), Türkiye’deki Yay›l›fl›: Antalya (Akseki, Manavgat, Gümüflhane (Kelkit) ve Konya (66). Ayr›ca, Schmitschek Termessos), Burdur (Merkez), Diyarbak›r (Lice), (26), Agrilus cyaneus var. sulcicollis ad› ile Sinop Erzurum (Aflkale), Hakkari (fiemdinli, Yüksekova), ‹zmir, (Ayanc›k)’tan bildirmifltir. Kastamonu, Kayseri (P›narbafl›), Kütahya, Tunceli ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (fiavflat-Yayla 1.4.1990, (Pülümür) ve Yozgat (Yerköy, Sorgun) (66). Ayr›ca, 1V, 1700 m). ‹ncelenen tek difli birey Fagus sylvatica Tezcan (55), Agrilus hermineus Ab. ad› ile ‹zmir üzerinden al›nm›flt›r. (Ödemifl)’den bildirmifltir. Agrilus (Anambus) derasofasciatus Lacordaire, 1835

97 Erzurum, Erzincan, Artvin ve Kars ‹lleri Buprestidae (Coleoptera) Familyas› Türleri Üzerinde Faunistik ve Taksonomik Çal›flmalar II. Sphenopterinae, Chalcophorinae, Chrysobothrinae, Agrilinae, Cylindromorphinae ve Trachyinae

Sinonim: -angustulus Castelnau et Gory, 1837; - 1912; -adonis Obenberger, 1913; -varensis Pic, 1922; laeticolor Obenberger, 1917; -nigrator Obenberger, -affectans Obenberger, 1923; -subroscidus Obenberger, 1924; -jacqueti Schaeffer, 1934 (5, 6, 64). 1924; -saturnini Obenberger, 1936; -tulestovi Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Obenberger, 1936 (5, 6, 64). Azerbaycan, Bulgaristan, Cezayir, Çek Cumhuriyeti, Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Ermenistan, Fas, Fransa, Galler, Girit, Gürcistan, ‹ran, Azerbaycan, Bulgaristan, Cezayir, Çek Cumhuriyeti, ‹spanya, ‹sviçre, ‹talya, Lübnan, Macaristan, M›s›r, Ermenistan, Fas, Fransa, Galler, Girit, Gürcistan, ‹ran, Polonya, Romanya, Rusya, Slovakya, Suriye, Tunus, ‹sviçre, ‹talya, K›br›s, Korsika, Macaristan, M›s›r, Türkiye, Ukrayna, Yugoslavya ve Yunanistan (5, 6, 8, 9, Romanya, Rusya, Slovakya, Suriye, Türkiye, Yugoslavya 15, 64). ve Yunanistan (6, 8, 9, 64). Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana, Ankara (Çubuk), Antalya Türkiye’deki Yay›l›fl›: Adana (Hasanbeyli, Kozan, (Finike, Gündo¤mufl, Kafl, Manavgat), Ayd›n (Kufladas›), Osmaniye, Pozant›, Saimbeyli), Ad›yaman (Gölbafl›, Burdur, Elaz›¤, Eskiflehir (Sar›cakaya), Gaziantep Kahta), Ankara (Beypazar›), Antalya (Merkez, Akseki, (Merkez, Nizip), Hakkari, Hatay, ‹çel (Merkez, Anamur, Alanya, Elmal›, Gazipafla, Gündo¤mufl, Kafl, Kemer, Erdemli, Mut, Çaml›yayla), ‹zmir (Bergama, Bornova, Korkuteli, Manavgat, Termessos, Yarpuz), Artvin Çeflme, Kemalpafla, Menemen), Karaman (Bucakk›flla). (Yaln›zçam Geçidi), Ayd›n (Kufladas›), Bal›kesir (Gönen, Kütahya, Mardin (Maz›da¤›, Ömerli), Mu¤la (Merkez, Havran), Bilecik (Sö¤üt), Bingöl (Kurucu Geçidi), Bolu Dalaman, Yata¤an), Siirt, Tekirda¤ ve Uflak (14, 22, 34, (Mudurnu), Burdur (Merkez, Tefenni), Bursa (Yeniflehir), 55, 66). Çanakkale (Eceabat, Ezine, Gelibolu), Çank›r› (Eskipazar), ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (Yusufeli 11.7.1997, Çorum (‹skilip), Denizli (Tavas), Diyarbak›r (Çermik), 1V, ‹flhan 20.5.1997, 1V, 11.7.1997, 1M); Edirne (Keflan), Elaz›¤, Eskiflehir (Sar›cakaya), Gaziantep ERZURUM: (‹spir-Madenköprübafl› 7.7.1996, 1M, 1400 (Merkez, Nurda¤› Geçidi), Giresun (fiebinkarahisar), m; Olur-Coflkunlar 27.7.1990, 1V, 900 m) (Toplam Hatay (Alt›nözü, Yaylada¤›), ‹çel (Merkez, Çaml›yayla, örnek say›s›: 5). Örnekler Vitis vinifera üzerinden Erdemli, Gülnar, Mut, Silifke, Tarsus), ‹zmir (Bornova, toplanm›flt›r. Buca, Dikili, Foça, Karaburun, Kemalpafla, Menderes, Menemen, Ödemifl, Torbal›), Kahramanmarafl (Merkez, Agrilus (Anambus) obscuricollis Kiesenwetter, 1857 Afflin, Göksun, Pazarc›k), Kayseri, K›rklareli, Konya Sinonim: -obscurus Delherm de Larcenne, 1885; - (Beyflehir, Bozk›r, Do¤anhisar), Kütahya (Gediz), Malatya, foveola Rey, 1891; -mequigonini Obenberger, 1930; - Mardin (Merkez, Hop Geçidi, Nusaybin, Yeflilli), Mu¤la coelestina Schaefer, 1936 (3, 5, 64). (Merkez, Dalaman, Gökova, Milas, Yata¤an), Siirt Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Arnavutluk, Avusturya, (Merkez, Ayd›nlar), Sinop (Boyabat), Sivas (Suyehri), Bulgaristan, Cezayir, Çekoslovakya, Fransa, Galler, fianl›urfa, Tekirda¤ (Hayrabolu), Tokat ve Tunceli ‹spanya, ‹sviçre, ‹talya, Korsika, Macaristan, Romanya, (Pülümür) (14, 55, 66). Rusya, Türkiye, Ukrayna, Yugoslavya ve Yunanistan (3, 6, ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (Ardanuç-Akarsu 8, 9, 64). 7.7.1994, 1M, 900 m; Yusufeli 26.7.1996, 1V); M Türkiye’deki Yay›l›fl›: Antalya (Akseki), Bilecik ERZURUM: (Uzundere-fielale 9.6.1996, 1 , 1000 m) (Bozüyük), Çanakkale (Ezine), Gaziantep-Osmaniye (Toplam örnek say›s›: 3). ‹ncelenen örnekler Rosa canina (Nurda¤› Geçidi), Gümüflhane (Kelkit), ‹çel (Erdemli, ve Rubus fruticosus üzerinden toplanm›flt›r Toros Da¤lar›) ve ‹stanbul (Belgrad Orman›) (66). Agrilus (Anambus) sericans Kiesenwetter, 1857 ‹ncelenen Materyal: ARTV‹N: (fiavflat-Karagöl Sinonim: -cuprescens Castelnau et Gory, 1837; - 18.6.1994, 1V, 1M, 1600 m) (Toplam örnek say›s›: 2). auripubis Obenberger, 1936; -nigridorsis Obenberger, Örnekler Fagus sylvatica üzerinden al›nm›flt›r. 1936; -sareptanus Obenberger, 1936 (6, 64). Agrilus (Anambus) roscidus Kiesenwetter, 1857 Dünyadaki Yay›l›fl›: Avusturya, Azerbaycan, Sinonim: -ascendens Abeille, 1895; -alticola Abeille, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Da¤›stan, Ermenistan, 1897; -subalpinus Abeille, 1897; -ssp. willcocksi Thery, Gürcistan, Irak, ‹ran, ‹talya, K›rg›zistan, Macaristan,

98 G.TOZLU, H. ÖZBEK

Mo¤olistan, Romanya, Rusya, Slovakya, Türkiye, (Toplam örnek say›s›: 5). ‹ncelenen örnekler bu¤daygil Ukrayna, Yugoslavay ve Yunanistan (6, 8, 9, 15, 20, 64). bitkilerinin yo¤un oldu¤u alanlardan toplanm›flt›r. Türkiye’deki Yay›l›fl›: Ankara (Baraj), Çanakkale Kiesenwetter, 1857 (Gelibolu), Konya, Sivas (Gürün) ve Van (Gevafl) (20, 36, Tip tür: Buprestis filum Gyllenhal, 1817 (3) 66). Cylindromorphus filum (Gyllenhal, 1817) ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: (Merkez 15.7.1997, 1V, 1M, 1850 m, Derebo¤az› 11.7.1994, 3VV, 1M, Sinonim: -cylindrus Villa, 1835; -opacus Abeille, 1070 m) (Toplam örnek say›s›: 6). ‹ncelenen örnekler 1897; -mostarensis Obenberger, 1917; -sulcatulus Pic, yabanc› otlar üzerinden toplanm›flt›r. 1918 (3, 5, 6, 59). Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Da¤›stan, Fransa, CYLINDROMORPHINAE Portevin, 1931 Galler, ‹sviçre, ‹talya, Macaristan, Romanya, Rusya, Cylindromorphini Slovakya, Türkiye, Ukrayna, Yugoslavya ve Yunanistan Cylindromorphini Tribus’una Ba¤l› Cinslerin Tan› (3, 5, 6, 8, 9, 15, 59). Anahtar› Türkiye’deki Yay›l›fl›: De¤iflik araflt›r›c›lar lokalite - Pronotum’un lateral kenarlar›n›n hemen iç belirtmeksizin Türkiye’de bulundu¤unu belirtmektedirler k›sm›ndan anteriore do¤ru uzanan çizgi fleklinde birer (3, 5, 6, 8, 9, 15, 59). kabar›kl›k bulunur ...... ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: (Merkez-Nenehatun V M - Pronotum’un lateral kenarlar›n›n hemen iç 20.7.1997, 1 , Palandöken 6.7.1996, 1 , 2300 m, V M V MM k›sm›ndan anteriore do¤ru uzanan çizgi fleklinde 9.7.1996, 1 , 1 , 2200 m, 24.6.1997, 1 , 3 , V kabar›kl›k bulunmaz ...... Cylindromorphus 2300 m; Horasan 13.8.1996, 1 , 1400 m; Oltu- Sütkans 17.6.1996, 1V, 1500 m, 10.6.1997, 2MM, Paracylindromorphus Thery, 1930 1500 m, Çaml›bel 14.7.1996, 1M, 1750 m; Olur- Tip tür: Agrilus subuliformis Mannerheim, 1837 (45) Coflkunlar 11.6.1997, 1M, 900 m; Tortum 9.6.1996, V V MM Sinonim: Cylindromorphus Obenberger 1928; 1 , Güzelyayla 11.7.1997, 1 , 5 , Yumakl› V Agrilomorphus Portevin, 1931 (3, 4, 5, 59). 14.8.1997, 1 , 2250 m; Pazaryolu-Akbulut 2.7.1997, 1M, 1300 m; Uzundere-Dikyar 30.6.1996, 1V, 1450 Paracylindromorphus subuliformis (Mannerheim, m) (Toplam örnek say›s›: 24). ‹ncelenen örnekler 1837) bu¤daygil bitkilerinin yo¤un oldu¤u alanlardan Sinonim: -tauricus Gory, 1841; -olivaceus Besser, toplanm›flt›r. 1869; -ssp. japanensis Saund., 1873; -ssp. lethierryi TRACHYINAE Gory ve Laporte, 1840 Thery, 1930 (3, 5, 6, 59). Trachyini Dünyadaki Yay›l›fl›: Afganistan, Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Bulgaristan, Cezayir, Çek Cumhuriyeti, Çin, Fabricius, 1801 Da¤›stan, Fransa, Galler, Girit, ‹ran, ‹spanya, ‹talya, Tip tür: Buprestis pygmaea Fabricius, 1787 Japonya, Kazakistan, Kore, Macaristan, Mo¤olistan, Sinonim: Phytotera Gistl, 1856 (25, 64). Romanya, Rusya (Güneydo¤u Avrupa K›sm›), Slovakya, Suriye, Tacikistan, Türkiye, Yugoslavya ve Yunanistan (3, Trachys minutus (Linnaeus, 1758) 6, 8, 9, 15, 59, 69). Sinonim: -ssp. reflexus Gene, 1836; -supraviolacea Türkiye’deki Yay›l›fl›: De¤iflik araflt›r›c›lar lokalite Thomson, 1864; -bohemica Obenberger, 1916; - belirtmeksizin Türkiye’de bulundu¤unu belirtmektedirler heyrovskyi Obenberger, 1916; -infernalis Obenberger, (3, 6, 8, 9, 15, 59, 69). 1916; -poecilochroa Obenberger, 1916; -reflexiformis Obenberger, 1916; -mandjuricus Obenberger, 1917; ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: (Aflkale 13.8.1997, -obscuripennis Obenberger, 1923 (3, 5, 6, 25, 64). 1M, 1900 m); Oltu 27.5.1995, 1M, 1350 m, Sütkans 17.6.1996, 1M, 1500 m, 10.6.1997, 2MM, 1500 m) Dünyadaki Yay›l›fl›: Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Bulgaristan, Cezayir, Çekoslovakya, Çin, Da¤›stan,

99 Erzurum, Erzincan, Artvin ve Kars ‹lleri Buprestidae (Coleoptera) Familyas› Türleri Üzerinde Faunistik ve Taksonomik Çal›flmalar II. Sphenopterinae, Chalcophorinae, Chrysobothrinae, Agrilinae, Cylindromorphinae ve Trachyinae

Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Galler, Hollanda, Meliboeus amethystinus (Olivier), Sphenoptera lapidaria ‹ngiltere, ‹rlanda, ‹spanya, ‹sveç, ‹sviçre, ‹talya, Korsika, Brulle, S. basalis Morawitz, S. sculpticollis Heyden ve S. Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Mo¤olistan, Norveç, mesopotamica Marseul türleri yörede nadir rastlanan Polonya, Romanya, Rusya (Kafkasya, Sibirya), Türkiye, türlerdir. Her bir tür sadece 1-4 örnekle temsil Yugoslavya ve Yunanistan (3, 6, 9, 25, 64). edilebilmifltir. Türkiye’deki Yay›l›fl›: De¤iflik araflt›r›c›lar lokalite ‹ncelenen türlerden baz›lar› kültür bitkilerinde, belirtmeksizin Türkiye’de bulurdu¤unu belirtmektedirler baz›lar› da yabanc› otlarda beslenmektedirler. Daha önce (3, 6, 9, 25). Erzurum’da Yüksel (13) taraf›ndan da tespit edilen ‹ncelenen Materyal: ERZURUM: (Aflkale-P›rnakapan Sphenoptera antiqua türünün larvalar› Onobrychis 13.8.1997, 1M, 1900 m; ‹spir-Madenköprübafl› sativa’n›n köklerinde önemli derecede zarara yol 7.7.1996, 1M, 1400 m; Oltu 28.8.1993, 1V, 1350 m, açmaktad›r. De¤iflik araflt›r›c›lar, bu türün konukçular› Anzavderesi 31.8.1996, 1V, 1750 m; Tortum- olarak baflta Astragalus monspesulanus olmak üzere Afla¤›meydanlar 7.8.1996, 1V, 1750 m, Pehlivanl› de¤iflik Astragalus türlerini vermifllerdir (3, 5, 6, 71, 72). 12.8.1993, 2MM, 1500 m) (Toplam örnek say›s›: 7). Harde (11) ise konukçu olarak Astragalus cinsine ba¤l› Örnekler Salix alba ve S. nigra üzerinden toplanm›flt›r. bitki türlerine ilave olarak Onobrychis ve Dianthus cinslerine ba¤l› bitki türlerine de bildirmifltir. Türkiye’de ‹ç Anadolu Bölgesi’nde önemli bir korunga zararl›s› olan Tart›flma ve Sonuç Sphenoptera carceli (Laporte et Gory) türüne çal›flma Sonuç olarak, bu çal›flma ile 6 altfamilyaya ait 38 tür alanlar›nda rastlan›lmam›flt›r. Ayn› cinse mensup S. ixion saptanm›flt›r. Bunlardan, Sphenoptera (s.str.) ixion türünün larvalar› ise Astragalus lineatus bitkisinin Kerremans türü Türkiye Buprestidae faunas› için ilk defa köklerinde beslenmektedir. Bu türün erginleri özellikle kaydedilmektedir. Ayr›ca, 19 tür Erzurum, 14 tür Artvin, ilkbaharda bitkinin kökleri civar›nda toplu halde 8 tür Erzincan ve 5 tür de Kars ili faunas› için yeni bulunmaktad›r. Capnodis tenebricosa türünün larvalar› kay›tt›r. Rumex crispus’un, Coraebus elatus’un larvalar› ise Potentilla ssp.’nin gövdeleri içerisinde beslenmektedir. Lodos ve Tezcan’›n (70) tespitlerine göre, flimdiye Meliboeus robustus, yörede önemli bir yabanc› ot olan kadar Türkiye’de Buprestidae familyas›ndan 35 cinse Echinops ritro gövdeleri içerisinde beslenerek, bir mensup 386 tür saptanm›flt›r. Tozlu ve Özbek’in (1) dereceye kadar bu bitkiyi bask› alt›nda tutmaktad›r. Bu belirtti¤i 3 tür ve bu çal›flmada ilk defa kaydedilen 1 tür türe ait örneklere E. ritro bitkisinin bulundu¤u her yerde ile bu say› 390’a ç›kmaktad›r. rastlanm›flt›r. Agrilus aurichalceus Redtenbacher, Coraebus elatus (Fabricius), C. rubi (L.), Meliboeus robustus (Küster) ve M. violaceus (Kiesenwetter) türleri yörede yayg›n olan Teflekkür türlerdir. Bunlardan, A. aurichalceus, C. rubi, M. robustus Türlerin teflhis ve kontrollerinin yap›lmas›nda büyük ve M. violaceus türleri ile Capnodis cariosa (Pallas), C. yard›mlar›n› gördü¤ümüz Dr. Svatopluk Bily (Çek tenebricosa (Olivier), Sphenoptera antiqua (Illiger) ve S. Cumhuriyeti) ile Dr. Mark G. Volkovitsh’e (Rusya), ixion Kerremans di¤er türlere oranla daha yüksek yabanc› otlar›n teflhisini yapan Yrd. Doç. Dr. Hüseyin populasyon oluflturmaktad›r. Bunun yan›nda, Agrilus ater Zengin’e (Erzurum), a¤aç ve çal› formundaki bitkilerin (L.), A. buresi Oberberger, A. obscuricollis Kiesenwetter, teflhisini yapan Yrd. Doç. Dr. Hasan Y›lmaz’a (Erzurum) Aurigena chlorona Laporte & Gory, Capnodis miliaris ve projeye maddi destek sa¤layan Atatürk Üniversitesi (Kluger), Chalcophora mariana (L.), Chrysobothris affinis Rektörlü¤ü Araflt›rma Fon Saymanl›¤›’na teflekkür ederiz. (F.), C. chrysostigma (L.) C. solieri Laporte & Gory,

Kaynaklar 1. Tozlu, G. ve Özbek, H., Erzurum, Erzincan, Artvin ve Kars ‹lleri 2. Obenberger, J., Coleopterum Catalogus. Vol. 12 (eds. W. Junk and Buprestidae (Coleoptera) familyas› türleri üzerinde faunistik ve S. Schenkling), Pars: 111, Buprestidae II. Berlin, 213-568. 1930. taksonomik çal›flmalar I. Acmaeoderinae Polycestinae ve 3. Schaefer, L., Les Buprestides de France. Misc. Entomol. Paris. Buprestinae. Tr. J. of Zoology 23 (1999). Bask›da Supplement. p 511, 1952.

100 G.TOZLU, H. ÖZBEK

4. Bellamy, C.L., A catalogue of the higher taxa of the family 20. Bily S., Results of the Czechoslovak-Iranian entomological Buprestidae (Coleoptera). Navors. nas. mus. Bloemfontein, 4(15): expeditions to Iran. Coleoptera, Buprestidae. Acta ent. mus. nat., 405-472, 1985. Pragae, 41: 29-89, 1983. 5. Thery, A., Faune de France. Coleopteres Buprestides, 41. Librairie 21. Fairmaire, M.L., Notice sur les Coleopteres recoltes par M.J. de la Faculte des Sciences, Paris, p 223, 1942. Lederer sur le Bosz-Dagh (Asie Mineure). Annis. soc. ent. Fr., 35: 249-280, 1866. 6. Curletti, G., I Buprestidi D’Italia. Museo Civico di Scienze Naturali di Brescia. No. 19, p 318, 1994. 22. Sahlberg, J., Coleoptera mediterranen orientalia, Öfversigt af Finska Vetenstaps-Societetens Förhandlingar, 55 (19): 272, 1912- 7. Obenberger, J., Sphenopterinorum revisions prodromus II. De 13. subgenere Sphenoptera Sol. s.str. (Col., Buprestidae). Sb. Ent. Odd. Nar. Mus. Praze, 40: 3-99, 1927. 23. Obenberger, J., Coleopterum Catalogus. Vol. 12 (Eds. W. Junk and S. Schenkling), Pars: 84, Buprestidae I, Berlin, 1-212, 1926. 8. Bily, S., Krascoviti-Buprestidae. In Zoologicke klice, Zoological Keys, Academia, Praha, p 112, 1989 (In Czech.). 24. Richter, A.A., Fauna SSSR, 13, 4, Zlatki (Buprestidae) II? Izd. AN SSSR, Moskova, Leningrad, p 233, 1952. 9. Mühle, H., Ergebnisse der Albanien-Expedition 1961 des Deutschen Entomologischen Institutes. Beitr. Ent., Berlin, 30(2): 25. Bily, S., The Bpurestidae (Coleoptera) of Fennoscandia and 269-383, 1980. Denmark, Fauna Entomologica Scandinavica, 10: p 109, 1982. 10. Popo, A., Faunisticka monografija Buprestidae SR Bosne i 26. Schimitschek, E., Türkiye Orman Böcekleri ve Muhiti (Çev.: A. Hercegovine. Glasnik Zem. Muz., N.S. XVII, Prirod., nauke, Acatay). I.Ü. Yay. No: 556, Orman Fak. Yay. No: 24, Hüsnütabiat Sarejevo, 249-292, 1978. Matbaas›, ‹stanbul, s 471, 1953. 11. Harde, K.W., 38 Familie: Buprestidae (Prachtkäfer). Ebende 6: 27. Çanakç›o¤lu, H., Orman Entomolojisi (Özel Bölüm), ‹.Ü. Orman 204-248. 1979. Fakültesi Yay›nlar›, ‹.Ü. Yay. No. 3152, Orman Fak. Yay. No: 349, Matbaa Teknisyenleri Bas›mevi, ‹stanbul, (birinci bask›) s 536, 12. Lodos, N. ve Tezcan, S., Türkiye Entomolojisi V. Buprestidae 1983. (Genel, Uygulamal› ve Faunistik). Entomoloji Derne¤i Yay›nlar› No: 8, E.Ü.. Bas›mevi, ‹zmir, s 138, 1995. 28. Defne, M.Ö., Bat› Karadeniz Bölgesi’ndeki Göknarlar›n Zararl› Böcekleri ve Mücadele Metodlar›, Tar›m Bakanl›¤› Orman Genel 13. Yüksel, H., Erzurum bölgesinde yeni korunga zararl›s› Müdürlü¤ü Yay›n›, Seri No: 12, S›ra No: 105, ‹stanbul, s 228, Sphenoptera antiqua III. ). Bit. Kor. Bült., 6(2): 67-72, 1966. 1954. 14. K›smal›, fi., Tezcan S., Turanl›, F. ve Madanlar, N., Chrysomelidae 29. Besçeli, Ö., Büyükdüz Araflt›rma Ormanlar›n›n Zararl› Böceklerinin ve Buprestidae (Coleoptera) familyalar›na ba¤l› türlerin Gap Biyolojisi, Koruyucu Tedbirler ve Mücadelesi, Ormanc›l›k Araflt›rma Bölgesi’ndeki durumu, Gap Bölgesi Bitki Koruma Sorunlar› ve Enstitüsü Yay›nlar›, Teknik Bülten Serisi No: 33, Ankara, s 94, Çözüm Önerileri Sempozyumu, 27-29 Nisan 1995, fianl›urfa, 1969. 139-148, 1995. 30. Yücel, M., Do¤u Anadolu Sar›çam Ormanlar›nda Zarar Yapan 15. Volkovitsh, M.G. and Alexeev, A.V., Buprestid (Coleoptera: Böcekler, Ormanc›l›k Araflt›rma Enstitüsü Teknik Bülten 191: s 22, Buprestidae) from Kopetdagh and the adjacent regions of Southern 1987. Turkmenistan. Biogeograph and ecology of Turkmenistan, 419- 449, 1994. 31. Niehuis, M., Contribution to the knowledge of the Jewel Beetles (Coleoptera: Buprestidae) of the Near East. Zoology in the Middle 16. A.V., Volkovitsh, M.G. and Kabakov, O.N., Materials on the fauna East, 3: 73-110, 1989. of Buprestid beetles (Coleoptera, Buprestidae) of Afghanistan, Part II. Revue d’entomologie de I URSS, LXX, 4: 852-865, 1991 In 32. Ileri, M. ve Ayfer, M., Antep F›st›¤› (Pistacia vera) Zararl› ve Russian). Hastal›klar›, Adana Zir. Müc. Enst. Yay. No: 11, Adana, s. 25, 1954. 17. Tezcan, S., ‹zmir ‹linde bulunan Sphenopterini, Buprestini ve Psilopterini (Coleoptera: Buprestidae: Buprestinae) tribus’lar›na 33. Tezcan, S., Notes on Capnodis Eschcholtz (Coleoptera: ba¤l› türler üzerinde sistematik araflt›rmalar. Doktora Tezi. E. Ü. Buprestidae) fauna of Turkey. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 32 (2): Fen Bil. Enst. Bit. Kor. Anabilim Dal›, Bornova, ‹zmir, s 162, 1990. 9-16, 1995. 18. Bodemeyer, H.E.V., Quer durch Klein-Asien in den Bulghar-Dagh, 34. Gül-Zümreo¤lu, S., ‹zmir Bölge Mücadele Araflt›rma Enstitüsü eine Naturweissenschaftliche Studien-Reise, Druck und Verlag; Die Böcek ve Genel Zararl›lar Katalo¤u (1928-1969). 1. K›s›m. Bölge Druck und Verlagsktiren-Gesellschaft Vormals Dölter, Zir. Müc. Arfl. Enst., Bornova, s. 119, 1972. Emmendingen, p 169, 1900. 35. Tuatay, N., Kalkandelen, A. ve Aysev, N., Nebat Koruma Müzesi 19. Sakalin, V., Studies on Buprestidae (Coleoptera) in the Sandanski- Katalo¤u (1961-1971). T.C. Tar. Bak. Zir. Müc. Zir. Kar. Gn. Md. Petric and Goce Delcev valleys-Southwest Bulgaria, II. Trophic Yay. Mes. Kit. Ser., s. 119, 1972. specialization, Acta zoologica, bulgarica., 46, 67-77, 1993.

101 Erzurum, Erzincan, Artvin ve Kars İlleri Buprestidae (Coleoptera) Familyası Türleri Üzerinde Faunistik ve Taksonomik Çalışmalar II. Sphenopterinae, Chalcophorinae, Chrysobothrinae, Agrilinae, Cylindromorphinae ve Trachyinae

36. Obenberger, J., Resultats de I expedition scientifique zoologique 52. Erdem, R., Orman›n Faydal› ve Zararl› Böcekleri ‹.Ü. Orman Fak. du Museum National de Praha en Turquie. 423, Coleoptera IV. Yay›nlar›, ‹. Ü. Yay. No: 2078, Orman Fak. Yay. No: 217 s. 227, Buprestidae. Acta ent. mus. nat. Pragae, 29: 5-24, 1953. 1976. 37. Acatay, A., Tatbiki Orman Entomolojisi, ‹. Ü. Yay. No: 1359, 53. Çanakç›o¤lu, H., Orman Entomolojisi (Özel Bölüm). ‹.Ü. Orman Orman Fak. Yay. No: 133, Kutulmufl Matbaas›, ‹stanbul, s. 182, Fakültesi Yay›nlar›, ‹.Ü. Yay. No: 3623, Orman Fak. Yay. No: 421, 1969. ‹.Ü. Bas›mevi ve Film Merkezi, ‹stanbul, (ikinci bask›) s. 458, 1993. 38. Y›ld›z, N., Capnodis miliaris Klug. biyolojisi, koruma ve savafl metodlar› üzerine araflt›rmalar. Kavak ve H›zl› Geliflen Yabanc› Tür 54. Sekendiz, O.A., Do¤u Karadeniz Bölümünün Önemli Teknik Orman A¤açlar› Araflt›rma Enstitüsü Y›ll› Bülteni, 9: 1-24, 1974. Hayvansal Zararl›lar› Üzerinde Araflt›rmalar. K.T.Ü. Genel Yay›n No: 127, Orman Fakültesi Yay›n No: 12, Trabzon, s. 114, 1981. 39. Özo¤lu, fi. ve Uygun, N., Do¤u Akdeniz Bölgesi’nde a¤açlar›n kök, gövde ve dallar›nda zarar yapan böcek türlerinin saptanmas›. 55. Tezcan, S., ‹zmir ‹linde bulunan Buprestidae (Julodinae, Türkiye III. Entomoloji Kongresi, 24-28 Eylül 1996, Ankara, 410- Polycestinae, Acmaeoderinae, Chalcophorinae, Chrysobothirinae, 414, 1996. Agrilinae, Trachyinae) türleri üzerinde faunistik araflt›rmalar. Türkiye II. Entomoloji Kongresi Bildirileri, 28-31 Ocak 1982, 40. Bodemeyer, H.E.V., Beitrage zur Käfer fauna von Klein-Asien. Deut Adana, Entomoloji Derne¤i Yay›nlar› No: 5, 737-746, 1992. Ent. Zeitsch., II: 417-434, 1906. 56. Erdem, R. ve Çanakç›o¤lu, H., Türkiye Odun Zararlar›. ‹.Ü. 41. Akman, K. ve San, S., Ege Bölgesinde zarar yapan Capnodis türleri Yay›nlar›, No: 2336, Orman Fakültesi No: 241, ‹stanbul, K›s›m üzerinde araflt›rmalar. Zir. Müc. Ar. Y›ll.,: 21-23, 1975. Buprestidae, 35-42, 1977. 42. Iren, Z. and Ahmed, M.K., The microlepidoptera and deciduous 57. Hellrigl, K.G., Ökologie und Brutpflanzen europaischer Prachtkäfer fruit pests of Turkey. II. Part, Bit. Kor. Bült., Supplement: 1, s. 96, (Coleoptera, Buprestidae), Z. angew. ent., 85: 167-191, 1978. 1973. 58. Descarpentries, A. and Villiers, A., Catalogue raisonne des 43. de Kerville, H.G., Recit sommaire du voyage et liste methodique Buprestidae dIndochine XIII. Coraebini (3 partie). Annales de la des invertebres et des vertebres recoltes en Asie-Mineure. Voyage Societe Entomolgique de France (N.S.) 3 (2): 471-492, 1967. Zoologique D’Henri Gadeau de Kerville en Asie-Mineure (April-Mai, 1912), Tome I, Paul Lechevailer, Paris, p 18, 1939. 59. Obenberger, J., Coleopterum Catalogus. Vol. 12 (Eds. W. Junk and S. Schenkling), Pars: 143, Buprestidae IV. Berlin, 782-934, 44. Acatay, A., ‹stanbul çevresi ve bilhassa Belgrad orman›ndaki zararl› 1935. orman böcekleri, mücadeleleri ve iflletme üzerine etkileri. Zir. Vek. Yük. Zir. Enst. Çal. Say›: 142, s. 163, 1943. 60. Niehuis, M., Beitrag zur Kenntnis der Coroebus-Arten des Nahen Ostens (Coleoptera: Buprestidae). Acta Coleopt., 7 (2): 69-82, 45. Cobos, A., 1986, Fauna Tberica de Coleopteros Buprestidae. 1991. Consenjo Superior de Invertigaciones Cientificas, Madrid, p 364, 1986. 61. Niehuis, M., Meliboeus (Meliboeiodes) adlbaueri n. sp. ein neuer Prachtkäfer aus dem Vorderen Orient (Coleoptera: Buprestidae). 46. Bodenheimer, F.S., Türkiye’de Ziraate ve A¤açlara Zararl› Olan Mitt. internat. entomol., Ver., 13 (3/4): 121-132, 1989. Böcekler ve Bunlarla Savafl Hakk›nda Bir Etüt (Çev. Naci Kenter). Bayur Matbaas›, Ankara s. 347, 1958. 62. Sparacio, I. Descrizione di un nuova Buprestide Sciliano: Meliboeus amethystinus destefanii n. ssp. (Coleoptera, Buprestidae). 47. Novak, G., Die Abgrenzung von Aurigena chlorana Castelnau & Naturalista sicil., S. IV, VIII (1-2): 13-20, 1984. Gory zu Aurigena xerxes und Beschreibung zweier neuer mediterraner Aurigena-Arten (Coleoptera, Buprestidae). 63. Serafim, R. and Raicanescu, A., Lista speciiolor deBurestodiea Nachrichtenblatt der Bayerischen Entomologen, 32 (4): 109-114, (Coleoptera) din colectia NICOLAE SAVULESCU de la Muzeul de 1983. Istorie Naturala “Grigore Antipa” din Bucureflti. Bul. inf. Soc. lepid. rom., 6 (1-2): 123-144, 1995. 48. Tosun, Y., Akdeniz Bölgesi i¤ne yaprakl› ormanlar›nda zarar yapan böcekler ve önemli türlerin parazit ve y›rt›c›lar› üzerinde 64. Obenberger, J., Coleopterum Catalogus. Vol. 13 (Eds. W. Junk araflt›rmalar, ‹. Ü. Orman Fak. Derg., 26 (2): 218-254, 1977. and S. Schenkling), Pars: 152, Buprestidae V, Berlin, 935-1246, 1936. 49. Obenberger, J., Coleopterum Catalogus. Vol. 12 (Eds. W. Junk and S. Schenkling), Pars: 132, Buprestidae III, Berlin, 569-782, 65. Acatay, A., Schädlinge von Rosa damascena Mill. in der Türkei, 1934. Anz. Schädlingsk 43 (4): 49-53, 1970. 50. Winkler, A., Catalogus Coleopterorum Regionis Palaearcticae. 66. Niehuis, M. und Tezcan, S., Beitrag zur Kenntnis der Agrilus-Arten XVIII. Dittesgasse 11. Wien, 620-663, 1924-32. der Türkei (Coleoptera: Buprestidae). Mitt. internat. entomol., Ver., 18 (1/2): 1-53, 1993. 51. Tezcan, S., Kemalpafla (‹zmir) yöresi kiraz a¤açlar›nda zararl› Buprestidae (Coleoptera) familyas› türleri üzerinde araflt›rmalar. 67. Tuatay, N., Isparta ve Burdur Bölgesi Ya¤ Güllerinin Bafll›ca Türk. Entomol. Derg., 19 (3): 221-230, 1995. Zararl›lar›, K›sa Biyolojileri ve Savafl Metotlar› Üzerinde Araflt›rmalar. Ankara Zir. Müc. Enst. Müd., Say›: 39, s. 78, 1963.

102 G.TOZLU, H. ÖZBEK

68. Sekendiz, O. ve Y›ld›z, N., Marmara ve Trakya Bölgesi’nde 70. Lodos, N. ve Tezcan, S., Türkiye Buprestidae (Coleoptera) tahribat›na rastlan›lan Agrilus ater L.’in Türkiye’deki yay›l›fl›, faunas›n›n genel görünümü ve zooco¤rafi yönden biyolojisi, zararlar›, koruma ve savafl metodlar› üzerine de¤erlendirilmesi. E.Ü. Zir. Fak. Derg., 29 (1): 15-22, 1992. araflt›rmalar. Kavak ve H›zl› Geliflen Yabanc› Tür Orman A¤açlar› 71. Balachowsky, A., Davatchi, A. and Descarpentries A., “Famille des Araflt›rma Enstitüsü Y›ll›k Bülteni, 7: 1-24, 1972. Buprestidae”, In: Entomologie Appliquee a L’ Agriculture. Tome I, 69. Alexeev, A.V., Volkovitsh, M.G. and Kabakov, O.N., Materials on p 564, 1962. the fauna of Buprestid beetles (Coleoptera, Buprestidae) of 72. Gobbi, G., Le piante ospiti dei Buprestidi Italiani. Primo quadro Afghanistan, Part III. Revue d’entomologie de IURSS, LXXI, 2: 372- d’insieme (Coleoptera, Buprestidae), Fragm. Ent., 19 (1): 169- 391, 1992 (In Russian). 265, 1986.

103