Vergadering ==concept tot na vaststelling in de raad van 17 oktober 2019== gemeenteraad Den Haag gehouden op donderdag 19 september 2019 (Geopend te 10.00 uur)

Voorzitter: de burgemeester, P.C. Krikke Griffier: drs. C.G.C.M. Blankwaard-Rombouts

Agenda

A. Vaststelling agenda B. Stad in de raad C. Vaststelling van de wijze van afdoening van ingekomen stukken D. Vaststelling van de Notulen van 4 juli en 18 juli 2019 E. Vaststelling van de Besluitenlijst E.1 Voorstel van het college inzake bekrachtiging geheimhouding (RIS303527) E.2 Voorstel van het college inzake aankoop parkeergarage ‘de Zeeheld’ (RIS303023) E.3 Voorstel van de Adviescommissie bezwaarschriften inzake bezwaarschrift van de heer R.N. Barker ten aanzien van afwijzing van verzoek tot opheffing van geheimhouding van twee bijlagen inzake het verkoopproces van Eneco (RIS303450) E.4 Voorstel van het college inzake de Verordening tot intrekking van de verordening Subsidieregeling particuliere woningverbetering Contradriehoek (RIS303435) E.5 Voorstel van het college inzake verordening tot intrekking van de Verordening regelende het verstrekken van subsidie in verhuis- en herinrichtingskosten aan bewoners van woningen bij sloop en/of het treffen van voorzieningen (RIS303436) E.6 Voorstel van het college inzake vaststelling van de Verordening tot wijziging van de Verordening op de heffing en invordering van parkeerbelastingen Verordening parkeerbelastingen 2008 (RIS303468) E.7 Voorstel van het college inzake vaststellen voorontwerp kruispunt Westvlietweg/Spoorlaan (RIS302971) E.8 Voorstel van het presidium inzake benoeming lid presidium (RIS303525) F. Datumbepaling initiatiefvoorstellen: Initiatiefvoorstel Partij voor de Dieren "Vistuig aan banden" Initiatiefvoorstel Partij voor de Dieren "Haagse evenementen vrij van dierenleed" G. Algemene Politieke Beschouwingen over de programmabegroting 2020-2023

De voorzitter. Ingevolge het Reglement van orde open ik de vergadering.

Presentielijst

Tegenwoordig zijn 44 leden: mevr. Ateş (GroenLinks), Balster (PvdA), Barker (PvdD), Bingöl (CDA), De Blok (Hart voor Den Haag/Groep de Mos), Bos (HSP), mevr. Davituliani (Hart voor Den Haag/Groep de Mos), mevr. Van Doorn (D66), Van Doorn (PvdE), mevr. Drost (SP), Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos), mevr. Faïd (HSP), mevr. Gerbrands (PVV), De Graaf (VVD), Grinwis (ChristenUnie/SGP), Groenewold (D66), Van der Helm (VVD), Hoijnck van Papendrecht (50PLUS), mevr. Holman (PvdA), Kapteijns (GroenLinks), mevr. Koster (CDA), Kruis (PVV) (vanaf 22.40 uur), Mahmood (NIDA), Meinesz (Hart voor Den Haag/Groep de Mos), Oudshoorn (Hart voor Den Haag/Groep de Mos), mevr. Oudshoorn – van Ginderen (VVD), mevr. Özmen (D66), Partiman (CDA), Pronk (VVD), mevr. Regts (VVD), mevr. Roopram (Hart voor Den Haag/Groep de Mos), mevr. Sahla (D66), Scheper (D66), Smit (PvdD), Sluijs (Hart voor Den Haag/Groep de Mos), mevr. Tseggai (PvdA), mevr. Vavier (GroenLinks), De Vos (VVD), De Vuyst (GroenLinks), mevr. Wenink

1

(GroenLinks), mevr. Van der Werf (D66), Wijsmuller (HSP), mevr. Yilmaz (VVD) en Zeller (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Afwezig: Çetinkaya (ID)

De voorzitter. Dames en heren, van harte welkom. Een hartelijk woord van welkom aan iedereen die onze verrichtingen thuis volgt, want ik weet dat er nu al een aantal mensen echt helemaal klaar zit om de Algemene Politieke Beschouwingen van de gemeente Den Haag te volgen. Ik kom ook met enige regelmaat mensen tegen die echt gewoon tot het einde kijken. Dat verdient zo veel respect, dat ik vind dat we bij de opening eerst onze kijkers thuis moeten verwelkomen. Dan een hartelijk woord van welkom aan iedereen op de publieke tribune en aan de pers, die het allemaal weer zal verslaan voor alle mensen die onze verrichtingen willen volgen. Een hartelijk woord van welkom aan onze immer ondersteunende ambtenaren en natuurlijk een woord van welkom aan u allen. Fijn dat u er bent. Het is een belangrijke vergadering. We gaan de Algemene Politieke Beschouwingen van de gemeente Den Haag doen. Ik roep nog even in herinnering hoe we dat ook alweer gaan doen. We hebben reguliere spreektijden. We hebben afgesproken dat we één termijn doen. Dat houdt in dat de raad één termijn doet, dat het college één termijn doet en dat dat het dan was. We doen dus geen tweede termijn, want we gaan nog de begroting behandelen. Dat gaan we op nog heel veel verschillende momenten doen. Er is dus echt nog heel veel gelegenheid om met elkaar in debat te gaan. Vandaag gaat het om het presenteren van de standpunten van de verschillende fracties en de standpunten van het college. Ik heb desondanks toch nog berichten van verhindering ontvangen. Ik heb bericht van verhindering ontvangen van de heer Çetinkaya van de Islam Democraten en van de heer Kruis van de PVV.

Aan de orde is:

A. Vaststelling agenda.

De agenda wordt ongewijzigd vastgesteld.

Aan de orde is:

B. Stad in de raad.

De voorzitter. Er hebben zich drie insprekers aangemeld. Zij hebben ieder drie minuten spreektijd. Ik heet van harte welkom bij de Algemene Politieke Beschouwingen - het zou niet kunnen zonder hem - de heer Oudshoorn.

De heer Oudshoorn (G). Dank u wel. Algemene Politieke Beschouwingen: het is de mogelijkheid om dingen in samenhang te bekijken. Dat is nodig, want langetermijnproblemen worden hier niet opgelost en de kwetsbaren niet beschermd. Ik kan natuurlijk niet beginnen zonder dat ik iets over het milieu en het klimaat zeg. Dat zit in de begroting bij de CO2-reductiepercentages. Dat waren altijd reductiepercentages voor de stad in zijn geheel. Dit college heeft ervoor gekozen om nu voor te stellen dat ze alleen gelden voor wat de gemeente zelf doet. Dat is een cruciaal verschil. Los daarvan zijn die percentages niet aangepast aan 2030, laat staan 2040, laat staan 2050. Als deze percentages bijgehouden worden, dan is de wereld al drie keer aan een nieuwe investering in het duurzame tijdperk bezig terwijl Den Haag nog bezig is met haar regel uit te voeren. Daar blijft het niet bij. Een strafexpeditie tegen grofvuil in kwetsbare wijken. Bezuinigingen op zorg, jeugd en welzijn. Woningen voor de meest kwetsbaren die niet gebouwd worden, terwijl de daklozenopvang vol zit. Lerarentekorten. Een verrotte politiecultuur. Cruciale beslissingen die buiten

2 de raad worden gehouden. In dit college is sprake van moreel verval. En dan mogen we nog blij zijn dat er geen grote ramp heeft plaatsgevonden, want dan is het aan de burgemeester, als instituut, om daarop op te treden, en deze burgemeester treedt al niet op in haar eigen college. Eigenlijk zijn er maar drie wethouders: Boudewijn, Richard en Rachid. Zij bepalen. Hun paradepaardjes gaan voor. De rest zit erbij en kijkt ernaar. Voorzitter, moreel verval! Waarde raadsleden. De vrees van D66 en GroenLinks direct na de verkiezingen is uitgekomen. Maar u bent raadsleden. U bent ook burgers van deze stad. Misschien is het tijd om grote stappen te zetten. Misschien is het tijd om dit team te vervangen. In het belang van de kwetsbare burgers van deze stad nu en in het belang van allen op de lange termijn. Ik vraag deze raad: stop de tweedeling en stop de ecocide. Dank u wel.

De voorzitter. Hartelijk dank, meneer Oudshoorn. Dan de heer Van Onselen, die zal spreken namens het Platform Beter OV Haaglanden.

De heer Van Onselen (G). Dank, voorzitter, zeer geachte leden. Ik wens u weer veel sterkte met de begroting en alles wat daarbij komt. Ik waardeer uw inzet altijd zeer. Maar ik ga gauw over naar mijn tekst, anders word ik tot de orde geroepen. Allereerst waarderen wij de inzet van de gemeenteraad en het college om het ov op de kaart te zetten. Toch zijn er enkele hot issues die extra inzet vergen. Wij denken aan de ov-tarieven. Het CBS publiceerde recent over de circa 9% hoge tariefstijging in één jaar tijd. Dat was de hoogste in heel Europa. Nederland voert, als men 2018 erbij betrekt, de lijst aan met 5,6%. In België en Duitsland was dat respectievelijk 2,5% en 1,6%, dus minder. In Portugal en Tsjechië daalde de prijs met respectievelijk 8,4% en 10,2%. De ov-tarieven zijn in Nederland veel te hoog sedert de chipkaart. Het CBS becijferde dat sedert 2009 een reiziger voor een ov-kaartje 30% meer betaalde. De automobilist betaalde 25% meer en de consumentengoederen en -diensten stegen 18%. Nu worden reisprijsstijgingen mede door de richtinggevende adviezen van DOVA en het landelijk ov- tarievenkader vastgesteld. MRDH, en dus Den Haag, sluit zich daarbij aan, maar langer geleden kon uw raad zelf de tarieven bepalen. Die invloed zou u terug moeten eisen. Den Haag heeft een meerderheid van bewoners met kleine inkomens en lage middeninkomens. De almaar stijgende prijzen hebben een eroderende invloed op het gebruik van het openbaar vervoer in deze stad, zeker in die delen waar veel mensen met lage inkomens wonen. MRDH heft dan graag, als de vervoerscijfers even wat tegenvallen, dienstregelingen op. Ons advies aan Den Haag is: sla iets harder met de vuist op tafel en benoem onze specifieke stadse problematiek. Recent vernamen wij uit diverse bronnen dat de bestelling van circa 60 nieuwe trams is uitgesteld vanwege het door de HTM opgevoerde tekort aan remiseruimte door het wegvallen van de Rijswijkse remise. Men zegt zelfs dat de nieuwe trams pas in 2030 komen. De lagevloertram is echter een feit en wordt door iedereen hogelijk gewaardeerd. Het kan niet zo zijn dat op de tramlijnen 1, 6, 12 en 16 zeker nog elf jaar weliswaar goede trams, maar wel met een hoge instap, rijden. In onze brief aan de raadscommissie hebben wij betoogd dat door de afvoer van ruim 70 oude trams in de afgelopen jaren en een concreet plan, ook financieel verzekerd, om dit jaar de remise Scheveningen voor brede trams aan te passen, er geen aanleiding is voor vertraging. Met die ombouw is nog geen aanvang gemaakt. Ook door de combinatie met enige ruimte of stallingscapaciteit in Zichtenburg II en nabij de NS-werkplaats in Leidschendam bestaat er hoogstens een tijdelijk probleem dat, zoals wij aangeven, oplosbaar is. Wij vragen van u van HTM te verlangen dat de nog steeds ruime datum van 2023 voor nieuwe trams wordt gehaald. Verder bereikten ons berichten dat HTM in de dienstregeling van 2021 opeens …

De voorzitter. Meneer Van Onselen, kunt u uw laatste zin zeggen?

De heer Van Onselen (G). Ja, ik zeg een laatste zin en dan nog een hele korte opmerking. Slechts 34% van de 70 oude trams zijn dan nog nodig, heeft HTM gesteld. Tramlijnen 1, 6, 12 en 16 worden ongunstig verlegd of deels opgeheven. Wij verlangen nu al meer inzicht van MRDH en HTM, zodat uw raad ruim de tijd krijgt om hierover te oordelen en te adviseren.

3

Ten slotte had ik nog een compliment voor de wethouder met zijn uitwerking van de finetuning - behalve bladzij 49 - maar die houdt u dan nog tegoed!

(Hilariteit)

De voorzitter. Oké! Dank u wel, meneer Van Onselen. Dan, ten slotte, de heer Weterings.

De heer Weterings (G). Dank u wel, voorzitter. Geacht college. Leden van de raad. Vandaag richt ik mij tot u om even een moment van bezinning te vragen. Mijn naam is Marc Weterings, één van de initiatiefnemers van de knuffelactie van afgelopen zondag bij de wedstrijd Feyenoord - ADO Den Haag. Maandenlang is er keihard gewerkt door veel vrijwilligers om duizenden knuffels te verzamelen voor de ernstig zieke kinderen uit het Sophia Kinderziekenhuis. Feyenoord had 1.000 kaarten beschikbaar gesteld aan het ziekenhuis voor de ernstig zieke kinderen. Op die dag reden ambulances af en aan naar de Kuip om de ernstig zieke kinderen te vervoeren. Grote klasse! Voor een groot deel van die kinderen is het niet eens zeker of ze het einde van het jaar halen. Iedereen heeft er wel mee te maken gehad of heeft er nog steeds mee te maken in zijn of haar naaste omgeving. Ziekte treft iedereen: jong, oud, arm, rijk, allochtoon, autochtoon, blank, zwart, geel, bruin, welke kleur of cultuur dan ook. Het was dan ook goed te zien op de beelden hoe divers het was. Ziekte treft iedereen. Ons doel was om al die honderden kinderen een moment te geven om even te vergeten dat ze ernstig ziek zijn. Die missie is volbracht. Een prachtige knuffelregen van ruim anderhalve minuut zorgde voor sprankeling in de ogen van de kinderen. Een dag met een gouden rand. Dan kom je thuis en moet je vernemen dat een Haags raadslid, een volksvertegenwoordiger, een lid van úw raad, voorzitter, een collega uit úw raad, raadsleden, een verschrikkelijke tweet heeft geplaatst op zijn privé-twitteraccount op zondagavond: 'Leuk. Maar ADO- en Feyenoordsupporters kennende alleen voor blanke zieke kindertjes.' 'Alleen voor blanke zieke kindertjes' was zijn tweet. Vol ongeloof en onbegrip, en vooral verbijsterd, heb ik van dit bericht kennisgenomen. Het bericht is later wel verwijderd, maar enkele uren later kwam de heer Van Doorn met een nieuw bericht dat een ietwat overijverige stagiaire de tweet had geplaatst. Erg vreemd, ben ik van mening, want het was een privéaccount, en dat op zondagavond? Op dat bericht kwamen uiteraard veel reacties, waaronder ook het advies om maar even een tijdje weg te blijven uit de omgeving van het ADO- en het Feyenoordstadion, waarop de heer Van Doorn reageerde met: Haha, kom maar op, hashtag grote kankerbek. 'Haha, kom maar op, #grotekkbek.' Dat was de tweet van de heer Van Doorn. Ik schaam me echt kapot. Zelfs Hart van Nederland pakte ermee uit: misselijkmakende tweet van Haags raadslid. Voorzitter. Geacht college. Leden van de raad. Het is nu echt aan u om tot bezinning te komen. Of vindt u het acceptabel dat uw collega niet alleen zichzelf ontzettend in diskrediet brengt, maar ook de gehele gemeenteraad? Ik dank u wel.

(Geroffel op de tafels)

De voorzitter. Dank u wel, meneer Weterings, voor uw indrukwekkende woorden. Dank ook dat u die knuffelactie doet, want dat is geweldig! Dank u wel.

Aan de orde is:

C. Vaststelling van de wijze van afdoening van ingekomen stukken.

De raad heeft hieromtrent beslist zoals hierna bij elk nummer is aangegeven.

4

Aan de orde is:

E. Vaststelling van de wijze van afdoening van ingekomen stukken.

De raad heeft hieromtrent beslist zoals hierna bij elk nummer is aangegeven.

Nr. Raadsadres Voorstel voor afdoening

1 Belanghebbende d.d. 19 juli 2019 inzake In handen van het college van B en W ter verkeer Van der Duynstraat afdoening. Kopie antwoord ter kennis- (RAAD/2019.111) neming aan commissie Leefomgeving 2 Belanghebbende d.d. 15 juli 2019 inzake In handen van het college van B en W ter ziekenhuis Bronovo (RAAD/2019.112) afdoening. Kopie antwoord ter kennis- neming aan commissie Samenleving 3 Voorall d.d. 30 juli 2019 inzake programma In handen van het college van B en W ter van eisen busconcessie Den Haag Stad afdoening. Kopie antwoord ter kennis- (RAAD/2019.113) neming aan commissie Leefomgeving 4 Stichting SOS Den Haag d.d. 24 juli 2019 In handen van het college van B en W ter inzake gebouw De Volharding Grote Markt afdoening. Kopie antwoord ter kennis- 22-24 (RAAD/2019.114) neming aan commissie Bestuur 5 Belanghebbende d.d. 25 juli 2019 inzake In handen van het college van B en W ter woningonttrekking/woningomzetting/ afdoening. Kopie antwoord ter kennis- verkamering Leyenburg (RAAD/2019.115) neming aan commissie Ruimte 6 Belanghebbende d.d. 23 juli 2019 inzake In handen van het college van B en W ter woningonttrekking/woningomzetting/ afdoening. Kopie antwoord ter kennis- verkamering Leyenburg (RAAD/2019.116) neming aan commissie Ruimte 7 Belanghebbende d.d. 28 juli 2019 inzake In handen van het college van B en W ter woningonttrekking/woningomzetting/ afdoening. Kopie antwoord ter kennis- verkamering Leyenburg (RAAD/2019.117) neming aan commissie Ruimte 8 Belanghebbende d.d. 8 augustus 2019 inzake In handen van het college van B en W ter 5G en gezondheid (RAAD/2019.118) afdoening. Kopie antwoord ter kennisneming aan commissie Bestuur 9 Stichting StralingsArm Nederland d.d. In handen van het college van B en W ter 6 augustus 2019 inzake uitrol 5G netwerk afdoening. Kopie antwoord ter (RAAD/2019.119) kennisneming aan commissie Bestuur 10 Stichting 3.0 Maatschappelijk In handen van het college van B en W ter Projectontwikkeling en Management d.d. afdoening. Kopie antwoord ter 12 augustus 2019 inzake afwijzingen kennisneming aan commissie subsidieaanvragen (RAAD/2019.120) Samenleving 11 Belanghebbende d.d. 26 augustus 2019 In handen van het college van B en W ter inzake 5G netwerk (RAAD/2019.121) afdoening. Kopie antwoord ter kennisneming aan commissie Bestuur 12 Belanghebbende d.d. 30 augustus 2019 In handen van het college van B en W ter inzake 5G netwerk (RAAD/2019.122) afdoening. Kopie antwoord ter kennisneming aan commissie Bestuur 13 Belanghebbende d.d. 23 juli 2019 inzake In handen van het college van B en W ter gezichtsbedekking (RAAD/2019.123) afdoening. Kopie antwoord ter kennisneming aan commissie Bestuur 14 Belanghebbende e.a. d.d. 12 september 2019 In handen van het college van B en W ter inzake kleinschalig ecodorp afdoening. Kopie antwoord ter (RAAD/2019.124) kennisneming aan commissie Ruimte

5

15 Belanghebbenden d.d. 5 september 2019 In handen van het college van B en W ter inzake invoeren 80+ parkeerkaart afdoening. Kopie antwoord ter (RAAD/2019.125) kennisneming aan commissie Leefomgeving 16 Stichting Wijkberaad Bezuidenhout d.d. In handen van het college van B en W ter 10 september 2019 inzake Puk ex-SoZaWe afdoening. Kopie antwoord ter (RAAD/2019.126) kennisneming aan commissie Ruimte

Nr. Zienswijze op ontwerp-bestemmingsplan Voorstel voor afdoening Bloemenbuurt 2018 1 Belanghebbende d.d. 30 augustus 2019 Te betrekken bij de behandeling van het (RAAD/2019.79 behoort bij (raad 13 juni desbetreffende raadsvoorstel 2019))

Nr. Ter kennisneming Voorstel voor afdoening

1 Gemeenschappelijke Regeling Inkoopbureau Voor kennisgeving aannemen H-10 d.d. 15 juli 2019 inzake reactie op zienswijze ontwerpbegroting 2020 (GRF/2019.209) 2 Belanghebbende d.d. 18 juli 2019 inzake Voor kennisgeving aannemen scooters op het fietspad (GRF/2019.210) 3 Centrale Jongerenraad (CJR) – Youz d.d. Voor kennisgeving aannemen 17 juli 2019 inzake openbrief n.a.v. aanbesteding H-10 (GRF/2019.211) 4 Belanghebbende d.d. 19 juli 2019 inzake Voor kennisgeving aannemen reactie op berichtgeving in media (GRF/2019.212) 5 Xtra d.d. 17 juli 2019 inzake artikel Zebra Voor kennisgeving aannemen Tegengeluid (GRF/2019.213) 6 Xtra d.d. 17 juli 2019 inzake welzijnsorgani- Voor kennisgeving aannemen saties MOOI, VOOR, ZEBRA (GRF/2019.214) 7 Metropoolregio Rotterdam Den Haag d.d. Voor kennisgeving aannemen 15 juli 2019 inzake Strategische Agenda 2018-2022 & Begroting 2020 (GRF/2019.215) 8 Raad voor Cultuur, Onderwijsraad d.d. Voor kennisgeving aannemen 22 juli 2019 inzake advies Lees! Een oproep tot een leesoffensief (GRF/2019.216) 9 Belanghebbende d.d. 23 juli 2019 inzake een Voor kennisgeving aannemen stap is niet een eindpunt, maar een start (GRF/2019.217) 10 Belanghebbende d.d. 25 juli 2019 inzake Voor kennisgeving aannemen parkeren Duindorp (GRF/2019.218) 11 Belanghebbende d.d. 23 juli 2019 inzake Voor kennisgeving aannemen reactie op nota “Toerisme Werk(t) voor de Stad” (GRF/2019.219) 12 Provincie Zuid-Holland d.d. 26 juli 2019 Voor kennisgeving aannemen en tevens in inzake financieel toezicht (GRF/2019.220) handen van het college gesteld 13 Belanghebbende d.d. 23 juli 2019 inzake Voor kennisgeving aannemen klachten wijk Leyenburg (GRF/2019.221)

6

14 Belanghebbende d.d. 24 juli 2019 inzake Voor kennisgeving aannemen woningonttrekking kamerverhuurbedrijven Leyenburg (GRF/2019.222) 15 Belanghebbende d.d. 30 juli 2019 inzake Voor kennisgeving aannemen forse toename verleende woning- onttrekkingen Leyenburg (GRF/2019.223) 16 Belanghebbenden d.d. 27 juli 2019 inzake Voor kennisgeving aannemen stop met verlenen vergunningen woningomzettingen/woningonttrekkingen (GRF/2019.224) 17 Oude Kerk Scheveningen d.d. 30 juli 2019 Voor kennisgeving aannemen inzake belemmering Kerkgang Oude Kerk (GRF/2019.225) 18 Belanghebbende d.d. 2 augustus 2019 inzake Voor kennisgeving aannemen stand van zaken ANWB-locatie (GRF/2019.226) 19 Belanghebbende d.d. 28 juli 2019 inzake Voor kennisgeving aannemen brief n.a.v. naheffing parkeren (GRF/2019.203 behoort bij) 20 GemeenschappelijkBelang2017 i.o. d.d. Voor kennisgeving aannemen 30 juli 2019 inzake Koningskermis (GRF/2019.227) 21 Omgevingsdienst Haaglanden d.d. 8 augustus Voor kennisgeving aannemen 2019 inzake Sociaal jaarverslag 2018 Omgevingsdienst Haaglanden (GRF/2019.228) 22 Ouderenbelangenvereniging De Laakse Voor kennisgeving aannemen Lente d.d. 5 augustus 2019 inzake enorme vervuiling in de stad (GRF/2019.229) 23 Belanghebbende d.d. 6 augustus 2019 inzake Voor kennisgeving aannemen storing parkeersysteem (GRF/2019.230) 24 Belanghebbende d.d. 6 augustus 2019 inzake Voor kennisgeving aannemen woningomzettingen/ woningonttrekkingen wijk Leyenburg (GRF/2019.231) 25 Belanghebbenden d.d. 20 augustus 2019 Voor kennisgeving aannemen inzake bezwaar tegen woningontrekkingsvergunning Lekstraat (GRF/2019.232) 26 Belanghebbende d.d. 27 augustus 2019 Voor kennisgeving aannemen inzake reactie op beantwoording raadsadres RAAD/2019.31 (GRF/2019.233) 27 Wijkvereniging Benoordenhout d.d. Voor kennisgeving aannemen 22 augustus 2019 inzake afdoening motie L/1 tegemoetkoming aan vervoervraag (GRF/2019.235) 28 Belanghebbende d.d. 11 augustus 2019 Voor kennisgeving aannemen inzake vervuiling en hoe gaan we het aanpakken in Den Haag (GRF.2019.234) 29 Corrodium d.d. 3 september 2019 inzake Voor kennisgeving aannemen veiligheid zwembaden (GRF.2019.236)

7

30 Belanghebbende d.d. 4 september 2019 Voor kennisgeving aannemen inzake evenementen overlast op het Malieveld (GRF.2019.237) 31 Stichting Werkgroep Nassaubuurt d.d. Voor kennisgeving aannemen 26 augustus 2019 inzake Green Garden Festival Malieveld (GRF.2019.238) 32 Ministerie van Binnenlandse Zaken en Voor kennisgeving aannemen Koninkrijkrelaties d.d. 27 augustus 2019 inzake verhouding ambtsgebed en beginsel scheiding kerk en staat (GRF.2019.239) 33 Belanghebbende d.d. 6 augustus 2019 inzake Voor kennisgeving aannemen Wmo nog steeds puinhoop (GRF.2019.240) 34 Provincie Zuid-Holland d.d. 29 augustus Voor kennisgeving aannemen 2019 inzake begroting 2020 en jaarrekening 2018 (GRF.2019.241) 35 Belanghebbende d.d. 6 september 2019 Voor kennisgeving aannemen inzake Nazi demonstratie (GRF.2019.243) 36 Belanghebbende d.d. 9 september 2019 Voor kennisgeving aannemen inzake nieuwe Telecomwet (GRF.2019.244) 37 Belanghebbende d.d. 9 september 2019 Voor kennisgeving aannemen inzake inclusiviteit en diversiteit (GRF.2019.245) 38 Belanghebbende d.d. 9 september 2019 Voor kennisgeving aannemen inzake ziekenhuis Bronovo (GRF.2019.246) 39 BOLF d.d. 12 september 2019 inzake Voor kennisgeving aannemen informatie bewonersoverleg gebied Fijnjekade en Leeghwaterkade (GRF.2019.247) 40 Stichting Theresia – Rustenburg – Oostbroek Voor kennisgeving aannemen e.a. d.d. 10 september 2019 inzake notitie behoud Theresiakerk (GRF.2019.248) 41 Landelijk Platform Slavernijverleden en Voor kennisgeving aannemen De Afro Europese Vrouwenbeweging “Sophiedela”en achterbannen d.d. 16 september 2019 inzake bevindingen n.a.v. beraadslaging over intocht Sinterklaas in Den Haag (GRF/2019.250) 42 Belanghebbende d.d. 15 september 2019 Voor kennisgeving aannemen inzake notitie herbestemming Theresiakerk (GRF/2019.251) 43 belanghebbende d.d. 16 september 2019 Voor kennisgeving aannemen inzake werkzaamheden riolering Duindorp Zeezwaluwstraat (GRF/2019.252)

Aan de orde is:

D. Vaststelling van de Notulen van 4 juli en 18 juli 2019.

De Notulen worden ongewijzigd vastgesteld.

8

Aan de orde is:

E. Vaststelling van de Besluitenlijst.

E.1 Voorstel van het college inzake bekrachtiging geheimhouding (RIS303527) E.2 Voorstel van het college inzake aankoop parkeergarage ‘de Zeeheld’ (RIS303023) E.3 Voorstel van de Adviescommissie bezwaarschriften inzake bezwaarschrift van de heer R.N. Barker ten aanzien van afwijzing van verzoek tot opheffing van geheimhouding van twee bijlagen inzake het verkoopproces van Eneco (RIS303450) E.4 Voorstel van het college inzake de Verordening tot intrekking van de verordening Subsidieregeling particuliere woningverbetering Contradriehoek (RIS303435) E.5 Voorstel van het college inzake Verordening tot intrekking van de Verordening regelende het verstrekken van subsidie in verhuis- en herinrichtingskosten aan bewoners van woningen bij sloop en/of het treffen van voorzieningen (RIS303436) E.6 Voorstel van het college inzake vaststelling van de Verordening tot wijziging van de Verordening op de heffing en invordering van parkeerbelastingen Verordening parkeerbelastingen 2008 (RIS303468) E.7 Voorstel van het college inzake vaststellen voorontwerp kruispunt Westvlietweg/Spoorlaan (RIS302971) E.8 Voorstel van het presidium inzake benoeming lid presidium (RIS303525)

Deze voorstellen worden achtereenvolgens zonder beraadslaging en zonder stemming aangenomen.

De voorzitter. Ik geef gelegenheid tot het afleggen van stemverklaringen.

Robert Barker (PvdD). Voorzitter. Ik wil graag geacht worden me te hebben onthouden van stemmen op punt E.3.

De voorzitter. Zou ik een suggestie mogen doen? Volgens mij wilt u zich verschonen. Dan zetten we dát in de Notulen. Zijn er andere mensen die iets over de besluitenlijst willen zeggen? Meneer Smit.

Robin Smit (PvdD). Voorzitter. De Partij voor de Dieren moet worden geacht tegen voorstel E.3 gestemd te hebben.

De voorzitter. Dat is dan niet de Partij voor de Dieren in zijn algemeenheid. Ú bent dat. Uw collega heeft zich verschoond. Dat we dat voor de geschiedschrijving wel even helemaal goed hebben. De heer Smit van de fractie van de Partij voor de Dieren wordt op zijn verzoek aantekening verleend dat hij geacht wenst te worden, te hebben gestemd tegen het voorstel E.3. Wil iemand nog stemverklaringen afleggen? Nee? Dan feliciteer ik de heer Groenewold, want in dit lijstje staat verstopt dat hij benoemd is tot lid van het presidium. Van harte gefeliciteerd!

(Geroffel op de tafels)

De voorzitter. En natuurlijk danken wij mevrouw Van der Werf voor alle energie die zij in het presidium gestoken heeft. Dank u wel!

(Geroffel op de tafels)

9

Aan de orde is:

F. Datumbepaling initiatiefvoorstel Partij voor de Dieren: Vistuig aan banden (RIS303383); initiatiefvoorstel Partij voor de Dieren: Haagse evenementen vrij van dierenleed (RIS303419).

De voorzitter. Ik vraag de wethouder Economie, Sport en Buitenruimte, de heer De Mos, of hij een reactietermijn kan aangeven.

Wethouder De Mos (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ja, voorzitter, dat kan ik. In het eerste kwartaal van het nieuwe jaar komt het college met een reactie.

De voorzitter. Ik zie aan de gelukzalige glimlach van de leden van de Partij voor de Dieren dat zij dat zelf ook bedacht hadden. Fijn, dank u.

Aan de orde is:

G. Algemene Politieke Beschouwingen over de programmabegroting 2020-2023.

De voorzitter. Voor de Algemene Politieke Beschouwingen geldt een andere sprekersvolgorde. Die is om en om oppositie en coalitie. Ik noem u voor de helderheid nog even de volgorde op. Dan weet u wanneer u bent en dan kunnen de mensen die speciaal op uw bijdrage letten, weten wanneer die is. Als eerste is het CDA, dan Hart voor Den Haag/Groep de Mos, dan de Partij van de Arbeid, dan de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, dan de Haagse Stadspartij, dan D66, dan de Partij voor de Dieren, dan GroenLinks, dan de PVV, dan ChristenUnie/SGP, SP, NIDA, 50PLUS en, ten slotte, de Partij van de Eenheid. Het woord is aan het CDA.

De beraadslaging wordt geopend.

Daniëlle Koster (CDA). Voorzitter, dank u wel. Voordat ik begin met mijn inbreng, zou ik toch willen stilstaan bij de verschrikkelijke moord op advocaat Wiersum, gisteren in Amsterdam. Ook in onze stad waren de afgelopen dagen meerdere steekpartijen en zinloos geweld, maar die afschuwelijke moord op advocaat Wiersum in Amsterdam is echt een aanslag op onze rechtsstaat. Onze gedachten zijn bij zijn gezin, familie, vrienden en collega's. Deze moord, deze laffe moord, laat zien dat we de strijd tegen ondermijning door drugscriminaliteit onverminderd en met nog veel meer prioriteit moeten voortzetten, ook in Den Haag. Voorzitter. Met hangen en wurgen heeft dit college een sluitende begroting aan de raad voorgelegd. Dat was niet makkelijk en een compliment waard, maar fraai is het allemaal niet. In de begroting vallen twee zaken op. In het voorwoord en de inleiding staan ronkende teksten over slimme oplossingen om tekorten weg te werken zonder bezuinigingen of lastenverhogingen. Desalniettemin lees je pas in paragraaf 1.2 dat er maar liefst € 34 mln. op ouderenzorg en jeugd wordt bezuinigd. Verder valt op dat dit college vooral bezig is met het hier en nu en de rekening voor de gemaakte keuzes deels doorschuift naar volgende colleges. Geld van Eneco dat er nog niet is, wordt alvast gretig ingeboekt. Die enorme bezuiniging op jeugd- en ouderenzorg van € 34 mln. wordt eufemistisch weggezet - ik zei het al - als besparingen en efficiencymaatregelen, maar iedereen kan op zijn vingers natellen dat je niet € 34 mln. in twee jaar binnenhaalt met besparingen en efficiency. Zo een bedrag raakt echt de kwaliteit van en toegang tot de zorg. Dit gaat ten koste van ouderen die hulp nodig hebben om fatsoenlijk in hun huis te kunnen blijven wonen. Dit gaat ten koste van jongeren wiens ouders niet voor hen kunnen zorgen. Dit gaat, kortom, ten koste van mensen die niet het geld of het netwerk hebben om zichzelf te redden. Dit is gewoonweg een keiharde bezuiniging op de meest kwetsbare

10 kinderen en ouderen in onze stad. Maar het is vooral ook een heel oneerlijke keus, vindt het CDA, om het veen te laten bloeden en niet te willen snijden in de mooie plannetjes voor het zand.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik hoor het CDA zeggen dat dit ten koste gaat van zorg of zo. Waar blijkt dat precies uit? Want iedereen krijgt de zorg die hij nodig heeft.

Daniëlle Koster (CDA). Deze vraag van de heer Dubbelaar verbaast mij toch echt. Ik heb net uitgelegd dat iedereen in deze zaal en iedereen buiten deze zaal, behalve blijkbaar de heer Dubbelaar, op zijn vingers kan natellen dat je niet € 34 mln. in twee jaar binnenharkt en daarmee de toegang tot en kwaliteit van zorg hetzelfde kan houden. Dat is onmogelijk. Als het wel mogelijk was, waarom heeft het vorige college dat dan niet gedaan? Waarom heeft dat niet zo'n groot bedrag bezuinigd als het allemaal zo makkelijk was en we gewoon die kwaliteit van zorg op orde konden houden? Wat ik lees in deze begroting is dat op een aantal momenten de kraan wordt dichtgedraaid. De wijkteams worden teruggedraaid, terwijl we juist ook meer preventie willen en die preventie daar gezocht moet worden. We bezuinigen op ouderen. Er zijn allerlei bezuinigingen. U kunt mij niet vertellen dat er een garantie is dat de toegang tot en de kwaliteit van zorg gelijk blijven.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Volgens mij staat er echt letterlijk in dat in Den Haag iedereen de zorg krijgt die hij nodig heeft. Hart voor Den Haag vindt dat belangrijk. Iedereen hier in deze raadzaal vindt het belangrijk. Iedereen in Den Haag krijgt de zorg die hij nodig heeft. En dan hoor ik het CDA zeggen: dat is een sprookjesverhaal, anders had de vorige wethouder Zorg dat toch al gedaan. Waarom heeft hij dat eigenlijk niet gedaan? Weet u daar misschien meer van? Want ik meen dat hij uit uw partij komt.

Daniëlle Koster (CDA). Ja, klopt. Dat weet ik heel goed. Die wethouder heeft een heel andere keuze gemaakt, namelijk om niet te bezuinigen op de meest kwetsbare mensen in onze samenleving, niet te bezuinigen op ouderen, niet te bezuinigen op welzijn en niet te bezuinigen op jeugd. Dat college heeft maar liefst € 39 mln. geïnvesteerd in ouderenzorg, zodat wij ervoor konden staan dat ouderen fatsoenlijk thuis konden blijven wonen. U kunt mij niet vertellen dat als ik straks aan wethouder Parbhudayal vraag of zij kan garanderen dat de toegang tot de zorg en de kwaliteit ervan ongemoeid blijven, zij volmondig ja zegt.

Frans de Graaf (VVD). Toen het betoog van het CDA werd opgebouwd, zat ik te denken: wat zijn dan eigenlijk de keuzes van het CDA en waar gaat het CDA dan het tekort mee dekken? Aan het eind verklapte mevrouw Koster het. Ze gaat het betalen met plannetjes die het college zou hebben voor het zand. Dat hoorde ik haar volgens mij zeggen. Kan zij zeggen wat voor plannetjes het zijn die zij wil schrappen om het zorgtekort te dekken?

Daniëlle Koster (CDA). Allereerst: dit college is aan zet om te besturen. Bij besturen hoort keuzes maken en ook: kijken naar alternatieven. Daar bent u blijkbaar met z'n vieren niet uitgekomen. U heeft één alternatief gekozen en dat is keihard bezuinigen, daar waar de rekening al heel hard neervalt de afgelopen jaren. Als het CDA kijkt naar deze begroting en als ik het heb over de plannetjes voor het veen, dan is dat vanuit het standpunt dat we kijken naar plannen die nice to have zijn, maar niet need to have. Dan kijk ik bijvoorbeeld naar een verdubbeling op marketing. Ik geloof dat daarvoor, zoals ik net al zei, het budget is verdubbeld. Ik zou zelfs bereid zijn om te kijken naar een Volvo Ocean Race. Waarom zouden we in tijden waarin we moeten gaan bezuinigen op jeugdzorg, nog zo'n enorm bedrag daaraan uitgeven? Zo zitten er in die hele agenda meer plannen. Bijvoorbeeld de fietssterroutes. Hartstikke fijn. Ik fiets zelf ook altijd, superfijn. Maar als ik moet kiezen tussen jeugdzorg en fietssterroutes, kies ik voor jeugdzorg.

Frans de Graaf (VVD). Over die vermeende besparing in de zorg zullen we het nog wel hebben. Dan gaat het ook om oneigenlijk gebruik tegengaan. Daar kunt u volgens mij niet tegen zijn. Maar u heeft het nu over € 34 mln. Als ik u vraag waar dat uit is opgebouwd, dan zegt u: dat is niet aan mij. Volgens mij is het CDA een serieuze partij, dus als die kritiek heeft op een voorstel, wordt daar ook een alternatief voorstel bij genoemd. De Volvo Ocean Race; u bent blijkbaar nu in een keer tegen

11 fietssterroutes. Dat is ook nieuws voor mij. Maar zelfs dat allemaal bij elkaar opgeteld is toch bij lange na niet genoeg om het tekort in de zorg te dichten? Dus mijn vraag aan het CDA is: hoe komen zij aan die € 34 mln.?

Daniëlle Koster (CDA). U had het erover dat het tekort van die € 34 mln. met name komt door oneigenlijk gebruik en dat die daarmee wordt binnengehaald. Ik lees hier toch echt in de begroting, pagina 75, dat er maar € 4 mln. wordt binnengeharkt met de aanpak van misbruik en oneigenlijk gebruik. Die aanpak hadden we gewoon al eerder moeten doen. Maar dat is maar € 4 mln. Dan houden we nog steeds € 30 mln. over. Dat gaat echt om andere dingen dan alleen maar het tegengaan van misbruik en oneigenlijk gebruik.

Frans de Graaf (VVD). Nu draait mevrouw Koster er wéér omheen. Ik vraag haar wat haar alternatief is voor het voorstel van het college om de tekorten in de zorg aan te pakken. Zij draait eromheen. Zij noemt maatregelen die bij lange na niet optellen tot die € 34 mln. Dit kunt u toch niet serieus nemen, mevrouw Koster? Geef nou gewoon eens eerlijk aan wat de keuzes zijn van het CDA.

Daniëlle Koster (CDA). Als het gaat om eerlijkheid, zou ik u willen verwijzen naar de inleiding van de begroting, waar we in ronkende termen alleen maar dingen lezen over moeilijke keuzes, 'maar we zijn eruit gekomen'. Er staat niets over die ontzettend grote bezuinigingen. Is dat dan wel eerlijk, vraag ik aan u. Dat lijkt me niet. In de inleiding wordt helemaal niet gerept over die bezuinigingen. Daar wordt pas in pagina 1.2 over begonnen als het gaat over de Voorjaarsnota. Wij zullen inderdaad, richting de begroting, samen met de andere oppositiepartijen komen met een aantal plannen. Wij vinden dat dit college een oneerlijke keus heeft gemaakt. Een foute keus, wat ons betreft. Heel onrechtvaardig. Wij roepen dit college op, wij roepen u met z'n allen op, u, de vier partijen, Groep de Mos, Hart voor Den Haag - voorheen de Ouderenpartij - VVD, maar ook D66 en GroenLinks, om hier nog eens een keer naar te kijken, want deze bezuiniging slaat onevenredig hard neer bij de mensen die de zorg het hardst nodig hebben.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik vind het echt een prachtig verhaal. Moeten we kiezen tussen een feestje en zorg, dan kiest het CDA zorg. Iedereen kiest voor zorg. Daar gaat de discussie helemaal niet om. Iedereen vindt zorg belangrijk. Iedereen die zorg nodig heeft, krijgt ook zorg. Dat is altijd zo geweest en dat zal altijd zo blijven. Maar we hebben een geldprobleem, heb ik begrepen. Dat wordt veroorzaakt op het Binnenhof. Dus zou u, in plaats van dat u hier een oproep doet aan de collega's en de coalitie om daar iets aan te doen, dat misschien niet moeten doen bij uw collega's op het Binnenhof?

Daniëlle Koster (CDA). Die oproep heb ik vanochtend ondertekend namens een aantal CDA- afdelingen. Dit hebben we al vaker gedaan. We hebben ook al vaker de wethouders van dit college opgeroepen om ook eens wat meer te gaan lobbyen. Er waren advertenties in de krant waar veel wethouders van andere steden onder stonden, maar waar helaas alleen de handtekeningen van onze wethouders ontbraken. Dus ik zou zeggen: gaat u eerst eens zelf aan de slag met dat lobbyen voor dat geld. Dat lobbyen voor dat geld is één deel. Ja, er is te weinig geld. Dit is met te weinig geld overgedragen aan de gemeenten. Maar wat wij ook zien, is dat we begonnen in 2017 met een tekort van € 14 mln. en dat we nu toegaan naar een tekort oplopend tot € 50 mln., als we er niets aan doen. We hebben ook geen grip erop. Er is gewoon te weinig aan gedaan. We weten niet precies waar het zit. We denken het te weten. We hebben allemaal maatregelen. Die hebben we ook al een aantal jaren geleden genomen. Ondertussen loopt het tekort op en op en op.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Leest het CDA de kranten dan weleens? De afgelopen dagen, de afgelopen weken heeft de G4 gelobbyd voor extra geld voor de grote steden. De G40 stond gister groot in de krant. De burgemeesters van de grote vier gemeenten hebben afgelopen week bij Prinsjesdag nog gelobbyd voor de belangen van de grote steden. En nu, nu er een jaar een andere wethouder op zorg zit, zegt u ineens dat er niet genoeg is gelobbyd in de afgelopen jaren. Maar daar bent u dan toch ook verantwoordelijk voor geweest? Dan zeg ik op mijn beurt: regel het nou eens

12 gewoon op het Binnenhof. Zorg nou eens gewoon dat er genoeg geld deze kant op komt om de zorg hier op uw manier in te vullen.

Daniëlle Koster (CDA). Dat is natuurlijk een wel heel makkelijk verwijt van de heer Dubbelaar, dat kant noch wal raakt. Waar ik het hier over heb, meneer Dubbelaar, en u schijnt dat niet te snappen, is dat je op Prinsjesdag te laat bent met lobbyen. Dan ligt die begroting al hartstikke vast. Je moet eerder zijn. Er waren eerder momenten. Daar hebben we het hier uitgebreid over gehad in commissiebesprekingen. Er waren eerder initiatieven. Vanuit de VNG, met een resolutie voor meer geld. Die is niet gesteund door Den Haag. Een advertentie, paginagroot in de landelijke kranten, een oproep door verschillende wethouders, onder andere van mijn partij en van verschillende partijen hier aanwezig, tot meer geld. En wiens handtekening ontbrak? Die van mevrouw Parbhudayal van dit college. Ik vervolg mijn betoog. Ik zei het al. Wat een verschil met het vorige college, waarin het CDA er duidelijk voor koos om niet te bezuinigen, maar juist te investeren in de ouderenzorg, bijna € 40 mln. De contrasten met het huidige college kunnen bijna niet groter zijn.

De voorzitter. Mevrouw Koster, meneer De Graaf wil daar dan toch wel even iets op zeggen.

Frans de Graaf (VVD). Mevrouw Koster heeft het over een investering. Ik vind dat een ingewikkeld woord. Ik vind investeren iets voor ondernemers, niet voor een overheid. Maar weet zij nog hoe die 'investering', zoals zij dat noemt, werd genoemd door het vorige college?

Daniëlle Koster (CDA). U zei iets over investeren in ondernemers? Dat snapte ik niet helemaal.

De voorzitter. De toelichting is niet de tweede interruptie, want dat zou ik wat flauw vinden.

Frans de Graaf (VVD). Dank u, voorzitter. Ik zal kortere zinnen gebruiken. Mevrouw Koster had het over een investering van het vorige college in de zorg. Weet mevrouw Koster nog hoe die investering werd genoemd door het vorige college?

Daniëlle Koster (CDA). Ah, daar heeft u het over. Nee, dat weet ik niet. Dat gaat u mij ongetwijfeld vertellen.

Frans de Graaf (VVD). Inderdaad. Die investering werd 'landingsgelden' genoemd. En weet u waarom die zo werden genoemd?

Daniëlle Koster (CDA). Het is heel fijn dat de VVD hier vanochtend met een lesje overhoren bezig is. Dat waardeer ik zeer. Dank u wel, meneer De Graaf. Volgens mij stond in het coalitieakkoord toch iets heel anders dan 'landingsgelden'. Volgens mij ging het erom dat wij gingen investeren, omdat het kabinet van VVD en PvdA keihard heeft bezuinigd met het overdoen van de decentralisaties jeugd- en ouderenzorg en ook de participatie. Daar is keihard op bezuinigd. Het vorige college, waar u ook in zat, heeft toen besloten om die keiharde bezuiniging, in ieder geval voor de ouderen, te verzachten. Want je kan niet aan de ene kant heel hard bezuinigen als je een taak overdraagt naar de gemeente, en tegelijkertijd verlangen van mensen dat ze langer in huis blijven wonen. Dan heb je inderdaad extra geld nodig om te zorgen dat die mensen op een fatsoenlijke manier thuis kunnen blijven wonen.

Frans de Graaf (VVD). Inderdaad. Nu komt de aap uit de mouw. Dat extra geld was bedoeld om de gedecentraliseerde taken goed in te regelen, om ze te laten 'landen'. Daarom werd het ook 'landingsgelden' genoemd. Nou, dat is blijkbaar niet helemaal goed gebeurd. Dus mevrouw Koster loopt nu heel hard te roepen dat het niet goed gaat, maar zij, het CDA, heeft, als partij die in de vorige periode verantwoordelijk was om het goed in te regelen, toch een behoorlijke portie boter op haar hoofd.

Daniëlle Koster (CDA). Dat ben ik niet eens met de heer De Graaf. Dat zal hem niet verbazen. Nee, want wat is het geval? Ik legde het net al uit. Waar het om ging, is dat wij zagen dat er een tekort zat

13 tussen wat het Rijk overhad voor goede ouderenzorg, om dat door de gemeenten te laten doen, en wat wij nodig hadden om het op een fatsoenlijke manier te regelen. Wat wij hebben gezien met dit college, is dat niet alleen die € 40 mln. is teruggedraaid, maar dat er ook voor gekozen is om niet te investeren. Nu, een jaar later, komt er nog eens een forse bezuiniging overheen. Dus het gat tussen wat we nodig hebben en wat we krijgen, wordt steeds groter. Daar zijn de ouderen in deze stad de dupe van.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Ik zou aan mevrouw Koster willen vragen of het niet zo is dat de problemen die ouderen ondervinden, in hoge mate veroorzaakt worden op het Binnenhof en dat het slechts een marginale ingreep is die de gemeente zelf kan doen om die situatie te beteren.

Daniëlle Koster (CDA). Ik vind een oplopend tekort van € 25 mln. de komende jaren niet marginaal, met alle respect. Het is voor een deel omdat er taken zijn overgedragen met te weinig geld. Dat zien we ook bij de jeugdzorg. Dat is voor een deel terecht. Maar wat we ook zien, is dat er gewoon steeds meer toegang is tot de Wmo, dat mensen steeds ouder worden en dat we het steeds belangrijker vinden dat ouderen thuis blijven wonen. Tegelijkertijd wordt ook gewoon de kraan dichtgedraaid voor ouderen die meer zorg nodig hebben en dat niet meer thuis kunnen krijgen. Dus als je 80, 90 bent en je hebt meer zorg nodig dan wanneer je 70 bent, dan zit je echt hartstikke klem. Dit college doet daar heel weinig aan, behalve het verergeren door die kraan dicht te draaien. En dan kan meneer Hoijnck van Papendrecht zeggen, zoals de heer Dubbelaar ook aangaf, dat het besparingen zijn en dat de kwaliteit van en de toegang tot de zorg niet zullen worden aangetast, maar dat is natuurlijk een farce, want je gaat het geld verwateren. Dat betekent dat er voor iedereen minder over blijft, als je die toegang op orde wilt houden.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Ja, mevrouw Koster, dat is duidelijk. Ik ben in ieder geval vooralsnog genegen om de wethouder, mevrouw Kavita Parbhudayal, te geloven als zij zegt dat de ouderen in Den Haag de zorg zullen krijgen die ze nodig hebben; in ieder geval dat de situatie niet zal verslechteren, want ze krijgen vaak al niet de zorg die ze nodig hebben door allerlei omstandigheden, zoals een personeelstekort. Maar betekent dit dat u aangeeft dat wij de wethouder wat dat betreft niet op haar woorden kunnen geloven?

Daniëlle Koster (CDA). Wat ik zei, ook in mijn reactie op de interruptie van de heer Dubbelaar, is dat ik er niks van geloof dat als ik straks zou vragen aan mevrouw Parbhudayal of ze keihard kan beloven aan ons, aan de raad, aan de stad, dat de toegang tot de zorg niet wordt beperkt en dat de kwaliteit op orde blijft, zij zal zeggen dat ze dat kan garanderen.

De voorzitter. U vervolgt uw betoog.

Daniëlle Koster (CDA). Het moet me toch van het hart dat ik het toch wel ontzettend jammer vind dat de enige echte ouderenpartij in deze raad zich niet schaart achter deze oproep van de oppositie. U doet uw eigen achterban tekort, meneer Hoijnck van Papendrecht. Ik had meer van u verwacht. Ik had ook gehoopt dat u met ons hier zij aan zij zou staan om te strijden voor uw eigen achterban.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Mevrouw Koster, uiteraard komen wij in alle aspecten op voor de ouderen. Het mag duidelijk zijn dat als straks, bij de nadere begrotingsbesprekingen, blijkt dat die zorg voor ouderen er slechter op gaat worden door de begroting, 50PLUS deze niet zal steunen, maar wij verwachten dat niet te hoeven doen.

Daniëlle Koster (CDA). Ik wacht het met belangstelling af, maar vooralsnog constateer ik dat 50PLUS zijn achterban behoorlijk in de steek laat hier in de gemeenteraad, in Den Haag. Voorzitter. Ik vervolg mijn betoog. Ik had het over het vorige college. Groep de Mos noemt zich tegenwoordig Hart voor Den Haag, maar blijkbaar klopt dat hart alleen nog maar voor toerisme, evenementen en het Songfestival. Waar is het hart voor ouderen en kinderen gebleven bij Hart voor Den Haag? Waarom gingen D66 en vooral ook GroenLinks mee in deze snoeiharde bezuiniging, in die VVD-agenda van bezuinigen op de meest kwetsbaren? Dit is immers al jaren een wens van de VVD,

14 want zowel in 2014 als in 2018 stonden enorme bezuinigingen ingeboekt op ouderenzorg en welzijn in het VVD-verkiezingsprogramma.

De voorzitter. Mevrouw Koster, het zal u niet verbazen dat ook hier weer reacties op komen.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Mevrouw Koster van het CDA heeft het over ons. Toevallig heb ik het ook in mijn inbreng staan, want Hart voor Den Haag heeft wél hart voor ouderen. Leuk dat u mij dan verwijt dat ik dat niet zou hebben, mevrouw Koster. Ik wil u graag onder de aandacht brengen dat mede door Hart voor Den Haag/Groep de Mos eenzaamheid is aangepakt. Dat is nu een speerpunt van het college. Ik noem het initiatiefvoorstel van de heer Kraft van Ermel voor lief-en-leedstraatjes. Dat heeft het CDA ook gesteund. Naast mij zit mevrouw Roopram. Zij heeft de Boodschappen Begeleidingsdienst van de week nog in stand gehouden samen met de wethouder. Ik begrijp dus even niet waar uw beeldspraak vandaan komt.

Daniëlle Koster (CDA). Dat is dan jammer. Ik zou zeggen, meneer Dubbelaar: geen woorden, maar daden. Laat het maar eens echt zien en dring aan bij uw college op het terugdraaien van de alternatieven. De voorbeelden die u noemde zijn inderdaad grotendeels uit het vorige college, toen u nog echt een vertegenwoordiger van de Ouderenpartij in uw midden had - de heer Kraft van Ermel - die inderdaad echt voor de ouderen opkwam. En dit zijn allemaal mooie dingen, zoals de Boodschappen Begeleidingsdienst. Het zijn allemaal heel belangrijke dingen, maar het valt in het niet bij een enorme bezuiniging op ouderenzorg. Als je niet meer op een fatsoenlijke manier, als je 80 of 90 bent, in je eigen huis kan blijven terwijl je dat wel wilt, gaat dat leiden tot schrijnende toestanden.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Wat fijn, die belangstelling voor mijn collega, de heer Kraft van Ermel. Hij kijkt nu ook mee en is ook gewoon onderdeel van mijn fractie. Ik wil dat graag even gemeld hebben.

Daniëlle Koster (CDA). Dat is heel fijn. Ik zal het nog één keer zeggen: chapeau voor de heer Kraft van Ermel, want toen had Hart voor Den Haag/Groep de Mos wel echt hart voor ouderen. Voorzitter. Ik vroeg mij net af waarom D66 en vooral GroenLinks meegingen in deze snoeiharde bezuinigingen van de VVD. Het moge duidelijk zijn dat de keuze van dit college niet de keuze is van het CDA. Wij vinden dit namelijk een heel oneerlijke keuze. Wij roepen het college op om deze oneerlijke keuze, die onevenredig zwaar neerdaalt op de meest kwetsbare mensen in onze stad, te heroverwegen en met alternatieven te komen, want er zitten nog genoeg plannen in de begroting die leuk, maar niet noodzakelijk zijn.

Frans de Graaf (VVD). Ik voelde me even aangesproken, want mevrouw Koster noemt het een VVD-agenda. Ik dacht: dan zal het wel een goed plan zijn! Toen nam ik het zo nog eens even door en toen dacht ik: ja, er staan inderdaad ook wel verstandige dingen in. Als we zo die omvang van € 35 mln. nemen - en u focust als oppositiepartij natuurlijk op de maatregelen waar u het niet mee eens bent - zijn er dan eigenlijk ook maatregelen op de zorg waar u het wél mee eens bent?

Daniëlle Koster (CDA). Als je maatregelen kunt nemen om de bureaucratie in de zorg terug te dringen en om te kijken of je het geld wel besteedt aan de goede mensen, dan vindt u het CDA aan uw zijde. Maar zoals ik ook al eerder zei: ik geloof nooit, maar dan ook nooit, dat je daar € 34 mln. mee binnenharkt.

Frans de Graaf (VVD). Het is mij helder dat u dat niet gelooft, want dat heeft u een aantal keren gezegd. Maar mijn vraag was eigenlijk hoeveel van die € 34 mln. we wel zouden kunnen realiseren met maatregelen die het CDA steunt.

Daniëlle Koster (CDA). Wat ik net al zei: u vindt mij aan uw zijde als we kijken of er dingen in zitten die dubbelop gaan, die niet goed gaan. Ik kan dat hier zo niet uit bepalen. Ik zie allemaal voornemens. Ik moet nog maar zien hoe dat in de praktijk uitvalt. Mijn ervaring is wel dat het in de praktijk altijd toch net wat erger uitvalt dan dat het lijkt en dat een efficiencybesparing toch gewoon weer leidt tot

15 kwaliteitstekorten. Maar waar het hier om gaat, is dat u een keuze heeft gemaakt. U legt nu de verantwoordelijkheid bij de oppositie. U heeft die keuze gemaakt. U durfde er niet op pagina 1 van de begroting voor uit te komen dat u met z'n allen € 34 mln. bezuinigt. Dat wordt ergens weggestopt en het wordt neergezet als 'besparingen' en 'efficiencymaatregelen'. Ik loop lang genoeg mee om te weten dat het andere woorden zijn voor hard bezuinigen.

Frans de Graaf (VVD). Waar volgens mij het CDA voor wegloopt, is dat zij een probleem enorm uitvergroten. Want in het bedrag dat u noemt, zit bijvoorbeeld het tegengaan van oneigenlijk gebruik, het tegengaan van fraude, het afromen van vermogens van zorginstellingen, het wegnemen van dingen die dubbelop gaan bij de inkoop, bijvoorbeeld het terughalen van scootmobielen die staan weg te roesten. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Als het CDA wat constructiever naar dit plan zou kijken, ziet het CDA dat het probleem veel kleiner is dan ze denken. Het zou het CDA sieren als ze ook in die proporties erover zouden spreken.

Daniëlle Koster (CDA). Een paar scootmobielen weghalen die staan te roesten telt niet aan tot € 34 mln. Dat gaat over klein bier. Die andere maatregelen ook; dat gaat echt over klein bier. Daarmee haal je niet de € 34 mln. die u wilt. En wat ik zie, is dat in deze inleiding en deze begroting wordt gezegd dat alle wethouders samen de pijn nemen. Dat is niet wat ik zie. Wat ik zie, is dat er uit reserves gretig is bijgeplust, maar dat geen van de overige wethouders bereid was om in zijn eigen mooie plannetjes te snijden.

Frans de Graaf (VVD). Het is inmiddels bekend dat het CDA fietspaden wil schrappen. Ik hoop dat het journaille op de tribune dat ook heeft gehoord. Maar waar ik het eigenlijk over had, was bijvoorbeeld die aanpak van die zorgfraude: € 4 mln. afromen van vermogens, € 10 mln. Zo zijn er nog een aantal heel grote posten waarvan het CDA, als het daar een beetje met een neutrale bril naar zou kijken, zou kunnen zeggen: die steunen we; sterker nog, ik schaam me eigenlijk kapot dat we dat in de vorige periode niet gedaan hebben.

Daniëlle Koster (CDA). Ik schaam me kapot dat we het deze periode wel gaan doen. En over die fietspaden: u mag mij citeren, maar dan moet u het wel goed doen. U moet het in de context plaatsen. Ik zei dat als ik moet kiezen tussen meer geld naar jeugd of wonen of een fietspad even een paar jaartjes niet asfalteren zodat het een sterfietsroute is, ik kies voor het eerste. Ik hoor de VVD nu al gniffelen over fietspaden en over hashtag-dit en hashtag-dat, maar goed, ik wil u dan toch maar even in herinnering roepen dat u de partij bent die is meegegaan in allerlei parkeerverhogingen en in de parkeerterrassen, waardoor auto's in de straat minder makkelijk geparkeerd kunnen worden. Voorzitter. Ik ga door met mijn inbreng. Ik had het over plannen die uitgesteld kunnen worden. Plannen die nice to have zijn in plaats van need to have, zoals ouderenzorg en jeugdzorg. Daartoe dien ik namens de voltallige oppositie de volgende motie in, met als dictum: verzoekt het college de structurele bezuiniging op programma 2.8 te heroverwegen en voor de begrotingsbehandeling van november aanstaande te komen met een voorstel voor een alternatieve structurele dekking. Zij is medeondertekend door Martijn Balster, PvdA, Joris Wijsmuller, Haagse Stadspartij, Karen Gerbrands, PVV, Robert Barker, Partij voor de Dieren, Tahsin Çetinkaya, Islam Democraten, Pieter Grinwis, ChristenUnie/SGP, Lesley Arp, SP, Adeel Mahmood, NIDA, en Arnoud van Doorn, Partij van de Eenheid.

Frans de Graaf (VVD). Ik zou graag de mensen in deze zaal die geen fractievoorzitter zijn, erop willen wijzen dat we voorafgaand aan deze raad met de voltallige raad, coalitie en oppositie, hebben afgesproken om geen moties in te dienen tijdens dit debat. Ik ga de motie dus nu niet bekijken. Ik ga er ook tegen stemmen. Ik ga er welwillend naar kijken bij de eerstkomende raad, als die wordt ingediend.

Daniëlle Koster (CDA). Het is niet zo dat de voltallige coalitie en de voltallige oppositie hebben ingestemd met het voorstel om geen moties in te dienen. Dat is niet waar. Ik heb zelf, en ook een aantal andere mensen, in het overleg waar u aan refereert aangegeven dat ik niet bereid ben om het democratisch recht van een raadslid om een motie in te dienen wanneer hij dat wil, op te geven.

16

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Ik heb toch echt de afgelopen week een overzicht van de griffie ontvangen waar bij de afspraken met betrekking tot vandaag staat dat we geen moties zouden indienen. Ik ben ook best geneigd om te geloven dat mevrouw Koster nooit van plan is geweest om zich daar aan te houden, maar praktisch de hele oppositie steunt deze motie, zie ik, waaronder tot mijn verbazing ook de ChristenUnie/SGP, de heer Grinwis, nota bene lid van het presidium. Ik zou graag willen weten of dit formeel kan en, als dat formeel kan, of ik mij aan de stemming hierover kan onttrekken door mij af te melden bij de stemming.

Joris Wijsmuller (HSP). Ik heb ook even een punt van de orde, anders begrijpen de kijkers thuis het ook niet. Wij hebben vooraf afgesproken dat we algemene beschouwingen zouden houden en dat die geen dubbelingen moeten worden met de vergadering die we in november hebben, waar ook heel veel moties en amendementen door allerlei fracties gaan worden ingediend. Dat zal hier zeker niet gebeuren. Wat hier nu wel gebeurt, is dat de gezamenlijke oppositie een substantieel punt in de begroting ziet waarvan zij verwacht dat daar in de aanloop naar de besluitvorming in november toch ook echt andere voorstellen voor kunnen worden gedaan. Daar moet het college ook een bijdrage aan leveren. Dat is in deze motie samengevat. Voor de rest zult u in deze vergadering geen enkele andere motie waarnemen, want wij houden ons aan de afspraak. Maar dit is een substantieel punt dat de voltallige oppositie heeft geconstateerd, en vandaar deze motie.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik werd persoonlijk aangesproken, dus even ter opheldering: natuurlijk zie ik de spanning die de heer Hoijnck van Papendrecht aan de orde stelt. Ik zit in het presidium, inderdaad. We hebben een soort herenakkoord: geen moties bij de Algemene Politieke Beschouwingen. Tegelijkertijd geeft de begroting die is gepresenteerd inhoudelijk aanleiding om het college te verzoeken om, op weg naar de daadwerkelijke begrotingsbehandeling, de begroting nog eens te heroverwegen, in ieder geval die harde bezuinigingen op zorg. Dan zit je in dubio hoe dat aan te pakken. Dit is de uitkomst. De heer Hoijnck van Papendrecht weet ook dat voor mij, als lid van de ChristenUnie, het zo is dat de regels er zijn voor de mens, en de mens niet voor de regels.

Robert Barker (PvdD). Ik zou de kijkers thuis ook mee willen geven dat het fractievoorzittersoverleg besloten is. Er is dus geen openbaar verslag van. Als ik quote uit het verslag dat wel is rondgestuurd aan iedereen in deze raad, zou ik kunnen zeggen dat er staat dat we terughoudend omgaan met moties. Er staat niet 'geen moties'. Wat dat betreft zou ik de heer Hoijnck van Papendrecht aandragen om wat vaker de verslagen te lezen. Ik zou de heer Hoijnck van Papendrecht van 50PLUS ook willen aanraden om de reglementen goed te lezen, want moties zijn te allen tijde toegestaan. Als de heer Hoijnck van Papendrecht daaraan de conclusie verbindt om dan maar niet te gaan stemmen, dan zegt dat meer over zijn democratische waarden dan over de reglementen van deze raad.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Ik ben uitstekend op de hoogte van het feit dat het formeel altijd mogelijk is om moties in te dienen, maar als het gaat over wat u duidt als een herenakkoord, sta ik met de betekenis daarvan wat anders in het politieke leven dan u.

De voorzitter. Mevrouw Koster vervolgt haar betoog. O wacht even, ik heb nog ineens meneer Grinwis die oppopt. Wilt u nog iets zeggen? Een inhoudelijke interruptie? Oké, dan komt er nu eerst een inhoudelijk interruptie van de heer Grinwis. Ik weet dan ook niet wat al die andere dingen waren.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Dat was volstrekte franje! Mevrouw Koster, toch naar aanleiding van de motie, het debat en een aantal vragen die collega De Graaf terecht toch wel gesteld heeft aan het CDA. Het viel mij op dat uw antwoorden vooral over incidentele posten gingen: even geen sterfietsroute aanleggen, even geen Volvo Ocean Race naar Den Haag halen; € 7,2 mln., ook incidenteel. Maar mevrouw Koster weet ook dat je het met een paar incidentele posten niet gaat redden. Is zij bereid om, teneinde de bezuiniging op zorg te temperen, dan ook iets extra's te vragen van bijvoorbeeld huizenbezitters of om de hondenbelasting in stand te houden of de tweede parkeervergunning iets duurder te maken? Als we de pijn eerlijk verdelen, dan is het verhaal toch iets geloofwaardiger?

17

Daniëlle Koster (CDA). Het klopt dat de posten die ik noemde incidenteel zijn, maar er zijn ook posten te vinden, zoals marketing, die niet incidenteel zijn. Dat budget is verdubbeld. Ik zie ook nog een aantal andere posten in de begroting staan, bijvoorbeeld over de verkiezingen. Wat mij ook opviel, en daarvan viel ik bijna van mijn stoel, was het terugdraaien van de bezuiniging op marketing- en evenementenbeleid - met weliswaar € 1 mln., maar het is toch alweer € 1 mln. - omdat dit niet zou werken. Ik vind dat een hele aparte redenering om een bezuiniging terug te draaien, terwijl je aan de andere kant hard gaat bezuinigen. Ik ben bereid om naar veel dingen te kijken. Daarbij is de leidraad van mijn fractie, zoals ik al aangaf, om te kijken naar dingen die nice to have zijn en niet need to have. Maar ik vind wel dat het college, dit college …

De voorzitter. Sorry, mevrouw Koster, meneer Grinwis wil toch nog even door.

Daniëlle Koster (CDA). Nou, ik ben nog met de reactie op de interruptie bezig.

De voorzitter. O sorry, ik hoorde echt zo'n voorleestoon van u dat ik dacht dat dat het was. Neem me niet kwalijk. Gaat uw gang.

Daniëlle Koster (CDA). Ik ga eens kijken of ik dat kan veranderen, voorzitter, zodat u niet meer in verwarring raakt. Ik was echt nog bezig met het beantwoorden van de interruptie van de heer Grinwis. Ik was nog maar net begonnen, mevrouw de voorzitter. Ik vind dat als het college ergens tekorten heeft, het eerst naar zichzelf moet kijken. Zoals ik ook al aangaf bij een interruptie, zie ik dat de wethouders gezamenlijk in hun reserves hebben zitten kijken en dingen bij elkaar hebben zitten harken om een deel van de tekorten die er zijn te verhelpen, met name ook naar aanleiding van de 'trap af, trap op'-systematiek. Wat ik niet zie, is dat ze bereid zijn om te snijden in allerlei andere plannen die er wel degelijk zijn. Ik noemde net al marketing en dat soort dingen. Dus ik vind dat je als gemeente eerst naar jezelf moet kijken voordat je een extra bijdrage van de burgers gaat verlangen.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Dit antwoord stelt mij toch een beetje teleur, omdat de posten die mevrouw Koster noemt vrij klein zijn. Ik ben het helemaal met haar eens dat de bezuiniging die in het coalitieakkoord stond op evenementen en citymarketing gewoon moet worden doorgevoerd, en liefst nog wat groter, maar daarmee kom je er gewoon niet. Wat het college juist wel doet is op het ambtelijk apparaat weer eens een loon- en prijsbijstelling deels inhouden. Dat klinkt heel eufemistisch, maar het betekent gewoon minder ruimte voor personeel. Het betekent uiteindelijk dat het werk door minder mensen moet gebeuren. Vaak komt daar dan dure externe inhuur van, maar dat terzijde. Uiteindelijk komen we er niet met die paar posten die mevrouw Koster noemt. Nogmaals, is het CDA bereid om in deze tijd, waarin we als gemeente verantwoordelijkheid moeten nemen en, inderdaad, het zorgniveau op peil willen houden, ook te kijken naar de wat sterkere schouders in deze stad en daar net een wat grotere bijdrage van te vragen dan de gemeente nu doet in deze begroting?

Daniëlle Koster (CDA). Nee, nu niet, omdat wij denken, zeker als we nog wat meer tijd hebben om deze begroting door te kijken - we hebben haar nu alleen op hoofdlijnen kunnen bekijken - dat er wel degelijk genoeg posten zijn waarmee we een heel eind komen en die ook structureel zijn. We vinden dat de gemeente eerst naar zichzelf moet kijken. U had het net over die bezuinigingen, die loon- en prijsbijstelling. Ja, daar maak ik mij ook zorgen om, omdat een deel van de lasten wordt doorgeschoven naar volgende colleges. Die moeten dat weer gaan repareren. Maar wat ik ook las in de jaarrekening, is dat wij er opeens 1.000 ambtenaren bij hebben gekregen, waarvan ik me afvraag: waarom? Wat voor taak hebben we erbij gekregen dat er 1.000 ambtenaren bij moeten? Wat hebben zij gedaan? Want noch ik als burger noch andere mensen om mij heen hebben iets gemerkt van een betere dienstverlening van deze gemeente. Dus ik vind wel dat daarnaar gekeken moet worden. Tegelijkertijd wil ik wel graag een toezegging van het college dat de bezuiniging op de loon- en prijsbijstelling niet gaat leiden tot mindere dienstverlening. Ik vind dat de dienstverlening op peil moet blijven en dat die beschermd moet worden. Dat is een toezegging die ik straks graag aan het college zou willen vragen.

18

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik ga graag samen met college Koster met de stofkam door de begroting, met alle plezier. Tegelijkertijd roep ik haar op, ook op weg naar de begroting, als we inderdaad met een serieus alternatief willen komen, om niet met ideologische blokkades te komen op lastenverhogingen. Als die blokkade er vanaf heden ligt, wordt het natuurlijk heel moeilijk om een serieus alternatief te formuleren. Dus graag ook de oproep aan collega Koster om naar alle kanten te blijven kijken bij het oversteken naar een betere begroting, zowel naar links als naar rechts.

Daniëlle Koster (CDA). Wat ik net al zei, is dat ik vind dat dit college eerlijker keuzes moet maken en eerst eens moet kijken naar snijden in eigen vlees en allerlei leuke plannetjes. Zij willen van alles. Wij moeten de grootste toeristische trekpleister worden. Het budget voor marketing is verdubbeld, terwijl we het daarvoor volgens mij ook al best goed deden. Zo zijn er heel veel andere dingen waarvan ik denk: als we daar met die stofkam doorheen gaan, dan zijn lastenverzwaringen waarmee we de burger nog eens extra pakken, niet nodig.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Dit roept bij mij een pregnante vraag op aan mevrouw Koster. Eigenlijk hoor ik haar hier zeggen: wij zijn tegen deze bezuinigingen, maar hoe we het financiële knelpunt gaan oplossen dat veroorzaakt wordt door het kabinet waar het CDA in zit - laten we dat ook even markeren - weten we ook niet. Het kabinet heeft de decentralisatie van de zorg aangewend om fors te bezuinigen. Iedere gemeente in Nederland heeft hier enorm veel last van. Maar ik hoor het CDA hier dus ook zeggen: hoe we het wel moeten oplossen, weten wij ook niet. Dat is toch wel heel erg makkelijk.

Daniëlle Koster (CDA). Dat is toch wel een iets te makkelijke samenvatting van mijn woorden. Ik heb een aantal posten genoemd. Daarmee komen we er nog niet helemaal, maar u kunt niet zeggen dat ik helemaal niets noem. En inderdaad, u heeft een punt. Het CDA zit inderdaad in het kabinet. Had uw partij ook kunnen doen, maar u wilde op het laatste moment niet de verantwoordelijkheid nemen voor het maken van moeilijke keuzes, wat mijn partij, het CDA, wel heeft durven doen. Maar dat terzijde. Zoals ik ook al eerder zei, heb ik vanochtend een brief ondertekend die naar de CDA-fractie gaat, om te kijken naar die 'trap op, trap af'-systematiek en naar het sociaal domein. Ik heb u niet gehoord toen wij het een aantal weken geleden hadden over die advertentie in de landelijke kranten, waar de handtekening van wethouder Parbhudayal onder ontbrak. Ik heb u ook niet gehoord toen bleek dat de resolutie van de VNG, die vroeg om meer geld, ook niet werd gesteund door Den Haag.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik vind het bijzonder dat de CDA-fractie de GroenLinks-fractie in deze raad het verwijt maakt geen moeilijke keuzes te durven maken, maar dat even terzijde. Volgens mij moeten we ons als raad ook niet gaan bemoeien met de gedetailleerde lobbystrategie van dit college in de G4 en de VNG. Waar we ons als raad wel over moeten buigen is de vraag of we, als er financiële problemen zijn, in staat zijn om met oplossingen te komen. Ik ben heel blij dat u in ieder geval zelf toegeeft dat het CDA die oplossing niet heeft.

Daniëlle Koster (CDA). Als ik op een stoel had gezeten, was ik eraf gevallen met die woorden van de heer De Graaf dat we ons niet moeten bemoeien met lobbystrategieën richting het Rijk. Wat zei ik? Excuus, meneer De Graaf. Hoe kan ik u nu verwarren met elkaar? Een heel, heel nederig excuus. U lijkt niet eens op elkaar. Heel veel sorry! Ik probeer het goed te maken. Ik ben niet zo heel goed met namen zo af en toe, zoals u weet. Ik heb het weleens vaker. Meneer Kapteijns, ik vind dat een heel raar verwijt, evenals het verwijt over het niet maken van moeilijke keuzes. Inmiddels denk ik weleens: had GroenLinks maar niet dat enorme vermogen om moeilijke keuzes te maken en op zich te nemen. Ik zou willen dat GroenLinks wat meer met de vuist op tafel had geslagen om deze bezuinigingen op zorg, jeugd en welzijn terug te draaien of in ieder geval te verzachten.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Fijn dat u hem meteen teruggeeft, maar de vraag was duidelijk aan ú gericht. Wat zou wat het CDA betreft dan de oplossing moeten zijn? Ik hoor u niet verder komen dan een paar structurele posten. Van de enige structurele post die eerlijk over alle programma's heen gaat,

19 namelijk die loonkostenbijstelling, neemt u zelfs afstand. Op zo'n manier gaan we die enorme bezuinigingsopgave die door het kabinet hier op deze stad is geprojecteerd, nooit oplossen.

Daniëlle Koster (CDA). Nogmaals, ik snap dat de heer Kapteijns continu wil zeggen dat het CDA geen oplossingen heeft. Ik zei ook dat we nog echt de begroting heel precies door moeten gaan om te kijken wat wel en wat niet kan. Daar hebben we in deze korte tijd gewoon geen tijd voor gehad. Natuurlijk klopt het dat we daar moeten kijken naar structureel geld. Dat is belangrijk, want dit is een structureel tekort en dat moet gedekt worden met structureel geld. Maar het is allereerst aan u, als een van de vier besturende partijen van deze stad, om verstandige keuzes te maken voor deze stad. Om keuzes te maken waarmee we deze stad op een eerlijke manier kunnen doorgeven aan onze kinderen en aan onze kleinkinderen. Daar hoor ik GroenLinks tot nu toe heel weinig over. Ja, ik heb gehoord dat u ervan uitgaat dat deze bezuiniging eenmalig is. Ja, dat lijkt me echt ook gewoon een idee-fixe van GroenLinks. We zien dat er steeds meer ouderen in de stad komen, die meer zorg nodig hebben. Het lijkt mij heel naïef om te veronderstellen dat het hierbij blijft.

Frans de Graaf (VVD). Volgens mij kunnen wij wel vaststellen dat het CDA zelf geen idee heeft. Ik heb eens even de motie bekeken in het RIS, en niet alleen het CDA heeft geen idee, maar de hele oppositie heeft geen idee. Er staat in die motie geen enkel voorstel, geen enkel idee om de problemen in de zorg aan te pakken. Dit is de motie 'geen idee'. Klopt dat, mevrouw Koster?

Daniëlle Koster (CDA). Meneer De Graaf, het is natuurlijk een heel leuk gebbetje dat u nu naar voren brengt, maar ik denk dat de oppositie een heel goed idee heeft - en een beter idee wellicht dan u met uw coalitiegenoten - van wat er leeft in deze stad en wat er nodig is. Ik zei het al: dit raakt u niet zozeer en ook uw achterban niet. U wilde dit vier jaar geleden al. U wilde dit acht jaar geleden ook al. Dus dit past precies in uw straatje. Acht jaar geleden wilde u ook al miljoenen bezuinigen op zorg en welzijn. Vier jaar geleden wilde u dat opnieuw. Dus ik denk dat wij, als voltallige oppositie, een beter idee hebben van wat goed is voor deze stad op dit punt dan u.

Frans de Graaf (VVD). Nou, voorzitter, ik denk dat u net zo benieuwd bent als ik naar het idee van het CDA en de oppositie, dus ik zou zeggen tegen mevrouw Koster: kom maar op met uw ideeën!

Daniëlle Koster (CDA). Dat is nou juist het mooie. We gaan richting de begrotingsbehandeling kijken naar allerlei dingen. Ik bedoel, op dit stuk kunnen we geen amendementen indienen. We zijn ernaar aan het kijken. Er zijn wat meer dingen. Omdat het allereerst uw verantwoordelijkheid is om ervoor te zorgen dat bezuinigingen eerlijk neerdalen op deze stad, hebben we het college gevraagd om met een structureel alternatief daarvoor te komen en om te kijken of het bereid is om te snijden in eigen vlees. Tot nu toe is dat niet het geval, moet ik constateren.

Frans de Graaf (VVD). Mevrouw Koster heeft het eromheen draaien toch wel tot kunst verheven, moet ik zeggen. Er is door mij, door de heer Grinwis en door de heer Kapteijns ongeveer honderd keer gevraagd wat haar ideeën zijn. De oppositie heeft de motie 'geen idee', maar mevrouw Koster heeft zelf ook geen ideeën. CDA staat toch een beetje voor 'Christen-Democratisch Ach-ik-weet-het-zelf- ook-niet'.

Daniëlle Koster (CDA). Nou, meneer De Graaf, u bent echt ontzettend lollig op deze vroege ochtend. Vorig jaar kreeg het CDA nog het verwijt zuur te zijn, dus het gaat al beter blijkbaar. Dat vind ik ook goed om te constateren. Kijk, wij verschillen hartgrondig van mening op dit punt. En dan kunt u er de hele tijd omheen blijven draaien, maar u heeft ook geen idee. U heeft ook geen idee hoe deze bezuinigingen te verzachten. Of u wilt het niet. Dan had u daarmee moeten komen. Dan had u daarmee moeten komen in de afgelopen tijd toen er gesproken is over deze begroting. Wat ik zie, is dat er heel veel plannetjes zijn met incidenteel geld en met structureel geld. Een klein deel van de bezuiniging is namelijk ook incidenteel en kan dus met incidenteel geld gedekt worden. Wij zullen richting de komende begroting komen met voorstellen, amendementen en moties. Voorzitter. Ik vervolg mijn betoog, maar niet dan nadat …

20

De voorzitter. … meneer Hoijnck van Papendrecht het woord gekregen heeft.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Dank u, voorzitter. Ik had twee vragen. De laatste is net in de laatste regel door mevrouw Koster beantwoord, namelijk dat zij bij de commissiebehandeling en de raadsbehandeling van de begroting in de vorm van moties en amendementen met concrete voorstellen zal komen voor alternatieve bezuinigingen. Maar er is in ieder geval één concreet voorstel gedaan, wat ik uit de media begrepen heb, door de heer Grinwis van de ChristenUnie. Dat is om een kleine verhoging van € 2 per maand gemiddeld van de onroerendzaakbelasting toe te laten en een tientje extra per maand voor de tweede parkeervergunning. Heb ik zo-even goed begrepen dat mevrouw Koster dat bij voorbaat afwijst?

Daniëlle Koster (CDA). Zoals ik heb aangegeven vind ik, dat als de gemeente geconfronteerd wordt met een oplopend tekort en al jaren niet in staat is om dat tekort in te dammen en in de pas te houden - het groeit en het groeit en het groeit, van € 14 mln. in 2017 tot € 50 mln. nu - het college eerst eens moet kijken naar al die leuke plannetjes die het in het coalitieakkoord gepresenteerd heeft, waar veel geld bij zit waar men niet bereid is om naar te kijken. Ik heb aangegeven dat wij zullen komen met concrete voorstellen, maar niet dan nadat wij het college hebben verzocht om deze bezuiniging te heroverwegen. Want wij vinden echt dat zij eerst aan zet zijn. Ik hoor nu dat de heer De Graaf absoluut niet van plan is om die keiharde bezuiniging te heroverwegen. Dat vind ik jammer. Ik hoop dat ik u wel aan mijn zijde vind.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Mevrouw Koster, u heeft het over 'leuke plannetjes' en dat die misschien beter eerder kunnen sneuvelen. Heeft u het wat dat betreft over de wat grootschaliger evenementen die voor de stad Den Haag zijn gepland door bijvoorbeeld wethouder De Mos?

Daniëlle Koster (CDA). Ik zal later in mijn tekst nog terugkomen op die evenementen. Dus als u het goed vindt, kom ik daar later op terug.

De voorzitter. U vervolgt uw betoog.

Daniëlle Koster (CDA). Ja, voorzitter, dank u wel. Veel gaat ook goed in Den Haag. Er is veel geïnvesteerd in de stad, met zichtbaar resultaat. We hebben een bloeiend verenigingsleven, mooie wijken om in te wonen en veel mensen zetten zich vrijwillig in voor een ander. Maar veel kan ook beter. We hebben het de afgelopen tijd veel gehad over wonen en hoe de steeds duurder wordende woningen de gezinnen de stad uit jagen, terwijl dit juist de sterke schouders zijn die je wilt behouden, die het cement vormen van onze stad. Maar vandaag wil ik de focus leggen op de leefbaarheid, die in onze stad steeds verder onder druk staat. Er zijn veel klachten over volle afvalcontainers en bijplaatsing, of over overlast van bijvoorbeeld shishalounges. Een ding hebben deze klachten gemeen: ze behoren tot de kerntaken van de gemeente.

Frans de Graaf (VVD). Mevrouw Koster zei zonet in een bijzinnetje dat er te weinig wordt gedaan voor mensen met een middeninkomen die een woning zoeken. Mijn vraag is eigenlijk hoe zij daarbij komt.

Daniëlle Koster (CDA). Volgens mij heeft de heer De Graaf toch moeite om te luisteren naar wat ik zeg. Ik zei namelijk iets anders. Ik zei dat de steeds duurder wordende woningen de gezinnen de stad uit jagen. Dat is letterlijk wat ik zei. Dat is iets anders dan wat u zei. Maar ik zal een antwoord geven op uw vraag. Wat we zien is, dat als je een starter bent, je een waanzinnig inkomen moet hebben om je een huis te kunnen veroorloven in een fatsoenlijke straat en in een leuke buurt. Dat geldt al helemaal voor de gezinnen. Wij zien dan ook dat gezinnen steeds vaker de stad uit gaan, en dat zijn nou juist de sterke schouders die wij in deze stad willen behouden.

Frans de Graaf (VVD). Dan zijn we nu toch, zo rond kwart over elf, op een punt gekomen waarover mevrouw Koster en ik het eens zijn. Aandacht voor die middeninkomens is heel belangrijk. Daarom

21 denk ik dat het ook goed is dat dit college daar met deze enorm overspannen woningmarkt aandacht voor heeft. Ik noem bijvoorbeeld de maatregel waarmee middeninkomens een huurwoning kunnen krijgen. Ik noem de aandacht voor het feit dat 20% van alle nieuwbouw middenhuur is. Ik noem daarbij nog dat ongeveer een kwart van de opgeleverde nieuwbouwkoopwoningen ook voor middeninkomens bestemd is. Is dit voor u niet voldoende zo, mevrouw Koster?

Daniëlle Koster (CDA). We kunnen het hele woondebat dat we voor de zomer hadden weer overdoen. Mijn collega Partiman heeft toen volgens mij heel goed weten te beredeneren waarom al die maatregelen van uw wethouder Revis niet zullen helpen. Tuurlijk wordt er gebouwd, maar waar er met name wordt gebouwd is aan de onderkant van de markt en aan de bovenkant van de markt. In het middensegment zijn de woningen die er worden gebouwd, te duur voor mensen met een normale, modale portemonnee.

Frans de Graaf (VVD). We hadden net de fase van het CDA zonder ideeën, de motie 'geen idee'. Nu zitten we in de fase 'geen feiten'. Van alle nieuwbouw is 20% voor de middenhuur, een kwart van de opgeleverde nieuwbouw betreft koopwoningen voor de middeninkomens, en er is een maatregel dat alle huurwoningen met een middenhuurprijs voor middeninkomens zijn.

Daniëlle Koster (CDA). Dat zei u zojuist ook. Wat u er niet bij vertelt, is hoe duur die woningen zijn en hoeveel hypotheek je moet aanvragen om zo'n woning te kunnen kopen. Dat is namelijk ontzettend veel. En ik weet niet hoe het met u zit, maar wij spreken heel veel mensen en krijgen heel veel mail van mensen die zich zorgen maken om hun kind. Je hebt een goede opleiding en een goede baan. Je hebt een hogere opleiding gedaan en toch verdien je niet genoeg om hier als starter kapitaal te vergaren door je eerste huis te kopen. Je moet echt al een heel fors salaris hebben om daaraan te kunnen beginnen, want huizenprijzen beginnen gewoon echt al wel boven de twee ton, drie ton.

Frans de Graaf (VVD). Wij krijgen die berichten ook en dan vooral ook van mensen zonder een hele goede opleiding. Niet alleen de hoogopgeleide heeft een huis nodig, maar ook de bakker heeft een huis nodig, om het zo maar te zeggen. Maar ik vraag het volgende aan mevrouw Koster. Er worden allerlei maatregelen genomen. Zij zegt dat die niet werken en niet voldoende zijn en zo. Dan kom ik eigenlijk toch weer op het vorige punt. Wat is dan eigenlijk haar voorstel?

Daniëlle Koster (CDA). Nu gaan we dat hele woondebat weer overdoen. Dat heeft de heer Partiman gevoerd met de heer Revis en met de woordvoerder uit uw partij. Ik wilde me vandaag niet op wonen focussen. U interrumpeert mij na één kleine alinea, terwijl ik het met name over leefbaarheid wil hebben. Maar ik snap, het is uw wethouder, dus u moet hem te hulp schieten als de ridder op het witte paard. Dat snap ik. Nee, wat wij zien, is dat er allerlei goede plannen zijn. Maar wij geloven niet in het effect van die plannen, omdat wij ook zien dat de kosten van het bouwen van deze woningen, ook op dure plekken, zo hoog zijn dat ook de ontwikkelaars niet anders kunnen dan verlies lijden op die projecten. De prijzen van die woningen schieten daardoor omhoog, al onze maatregelen ten spijt.

Frans de Graaf (VVD). Ik wil mevrouw Koster er toch op wijzen dat op een wit paard ofwel Sinterklaas ofwel een prins zit, en zeker geen ridder. Als ik daar dan als prins op zit, ga ik meestal niet naar wethouder Revis, maar naar iemand anders.

Daniëlle Koster (CDA). Ik zal dan maar niet vragen naar wie. En met die prins hebt u helemaal gelijk. Dat moet ik zeggen. Ik zou heel graag, met uw permissie, meneer De Graaf, door willen gaan met het stuk over leefbaarheid. Ik vind dat wij het de afgelopen tijd heel veel over wonen hebben gehad. We hebben voor de zomer urenlang over wonen gedebatteerd. Ik wilde eigenlijk de focus eens leggen op een ander pijnpunt in de stad en dat is de leefbaarheid in deze stad. Ik had het al over de klachten die wij heel vaak horen over volle afvalcontainers, bijplaatsing en shishalounges, en dat dit klachten zijn die behoren tot de kerntaken van de gemeente. Kerntaken waarbij de basis op orde moet zijn, maar waarvan ook pijnlijk duidelijk is dat de basis niet op orde is. Anders kregen wij en ook zo veel andere partijen niet zo veel klachten hierover en met name over de onmacht van de gemeente om dit op te

22 lossen. Als CDA'er - je bent geen CDA'er als je het niet zegt - vind ik uiteraard dat mensen zich moeten gedragen en niet alleen moeten uitgaan van hun rechten, maar ook eens moeten beginnen met zich te houden aan de plichten die ze hebben, en niet alleen moeten denken aan zichzelf, maar ook eens aan een ander. Want waarom moet jouw afval het probleem van de hele buurt worden? Waarom moet jouw feestje zorgen voor overlast voor je buren? Met wat meer gemeenschapszin en begrip en respect voor elkaar, komen we een heel eind. Maar het probleem zit dieper dan alleen menselijk gedrag. Het gaat allereerst, zoals ik al zei, over het functioneren van de gemeente op basistaken. Je moet er als inwoner van deze stad toch op kunnen rekenen dat de gemeente de stad schoon, veilig en leefbaar houdt? En mensen, ik erger me kapot aan die gênante afvalruzie tussen Groep de Mos en GroenLinks. Ik zou zeggen: jongens, hou eens op met vingerwijzen naar elkaar over wiens wethouder het wel of niet goed doet of het anders moet doen en ga aan de slag om het afvalprobleem in onze stad op te lossen! Dat is jullie taak als besturende partijen. Die verzuchting moest mij echt even van het hart. Handhaving is een groot probleem, omdat er te weinig handhavers zijn. Hiermee blijven veel inwoners van onze stad met hun klachten in de kou staan en is het in onze stad, die groeit en groeit, een steeds grotere opgave om de leefbaarheid op peil te houden. Maar ondanks het nijpende tekort aan handhavers komt dit college met allerlei voorstellen waarvan zonder extra handhaving de Hagenaar en Hagenees de klos zijn. En dus is het volgende de realiteit voor veel mensen. Heb je overlast van een terras naast je deur? Sorry, we hebben geen tijd om langs te komen. Word je al jaren gek van de shishalounge onder je? Sorry, we kunnen er niks aan doen. Zo krijgen veel inwoners van deze stad het gevoel dat de gemeente meer aan de kant van de overlastpleger staat dan aan de kant van de burger die overlast ervaart. Dat voelt hartstikke onrechtvaardig aan en tast het vertrouwen van de burger in de overheid aan. Want waarom zou jij je nog aan de regels houden als je ziet dat anderen jaar in, jaar uit wegkomen met dat niet doen? Helaas heeft dit college een alles-moet-maar-kunnen-mentaliteit. Wij willen de grootste toeristische stad van Nederland worden. Wij willen meer evenementen, meer parkeerterrassen, en de horeca moet 24 uur per dag open. Ik denk weleens: je zal Groep de Mos gestemd hebben en nu merken dat je overlast hebt van allerlei mensen die nog tot laat een biertje kunnen drinken op een parkeerterras bij jou in de straat, terwijl je je eigen auto er niet meer kwijt kunt en ook nog eens een keertje meer moet betalen voor parkeren. En voordat ik het weer hoor: als CDA zijn we echt niet tegen toerisme, evenementen en een bruisende stad. Waar we wel tegen zijn, is dat dit college alles maar toestaat, zonder na te denken over de negatieve gevolgen van het eigen beleid voor de leefbaarheid, die toch al onder druk staat. Ik zeg het nog maar eens een keer. College, in onze stad wonen echte mensen. Het is geen pretpark. Het CDA wil dan ook dat het college vaker van tevoren gaat bedenken wat mogelijke oplossingen zijn voor negatieve bijeffecten van bestaand en nieuw beleid, zodat we tijdig kunnen bijsturen bij negatieve ontwikkelingen in plaats van mensen met terechte klachten in de kou te laten staan, in plaats van alles maar toestaan en toestaan en als het uit de hand loopt eens gaan kijken hoe we de geest weer in de fles krijgen. Om de effecten van beleid beter inzichtelijk te maken, wil het CDA dat we de leefbaarheidseffectrapportage, de LER, zoals die is ontwikkeld door de bewoners in Bezuidenhout, verder gaan uitrollen over de stad. Dit is een heel mooi instrument, vinden wij. En dan niet in de afgeslankte vorm in de pilot die wethouder Revis voorstelt, maar het echte origineel uitrollen over de stad. Het CDA wil ook nog verder gaan dan de LER. Wat het CDA wil, is dat er wordt gekeken naar het effect op de leefbaarheid van onder andere ruimere openingstijden van de horeca, meer evenementen en toerisme, naar het afvalprobleem en het schoonhouden van de openbare ruimte, en zo zijn er nog veel meer zaken op te noemen. Als we dat gaan doen, zien we ook gelijk waar het knelt en waar we handhaving tekortkomen, en dan daarom besluiten om bepaald beleid uit te stellen. Dat zou kunnen, als we dat weten. Of besluiten om in een bepaalde buurt niet nog meer shishalounges en terrassen toe te staan totdat we weer voldoende handhavingscapaciteit hebben om echt ook goed toe te zien op de regels en de burger te helpen in zijn strijd tegen de overlast. Ik vraag het college of het bereid is om een dergelijk instrument te ontwikkelen en eventueel daarna te gaan testen in een soort pilotfase. Wat daarbij belangrijk is, is dat we harde normen zoals die in de LER zijn geformuleerd,

23 weer gaan zien als echt harde normen in plaats van als streefnormen, en dat we zaken gaan uitstellen of niet doen als we niet de leefbaarheid kunnen garanderen. Voorzitter. Ik nader het eind van mijn betoog. Tot slot nog twee kleine punten. Het punt over de ambtenaren had ik al gemaakt en ook dat over dat we niet willen dat bezuinigingen ten koste gaan van de dienstverlening in deze stad. Ik hoop daar een mooie toezegging op te krijgen. Den Haag is een prachtige stad om in te wonen. Maar het is ook een stad met grote tegenstellingen en uitdagingen. Dat vraagt om verstandige beslissingen. Niet om nu alvast geld van Eneco van de komende jaren en wat we nog niet hebben, in te boeken. Ook niet om met andere zaken de rekening door te schuiven naar volgende generaties. En al helemaal niet om zo hard te bezuinigen op kwetsbare groepen in onze samenleving. Voorzitter. Ik rond af. Alleen als we eerlijke keuzes maken, kunnen we onze mooie stad op een goede manier doorgeven aan onze kinderen en kleinkinderen. Ik roep dit college op om te beginnen met het maken van eerlijke keuzes.

Hanneke van der Werf (D66). Ik heb met belangstelling geluisterd naar de inbreng van mevrouw Koster. Ik heb ook af en toe gedacht: dit zijn de Algemene Politieke Beschouwingen en ik heb eigenlijk vooral een verzameling van kritiekpunten gehoord. Wat is nu eigenlijk uw visie voor de stad?

Daniëlle Koster (CDA). Die visie, daar eindigde ik mee. Dat we eerlijke keuzes gaan maken, dat we gaan kijken naar het wegpoetsen van die bezuiniging en dat we meer gaan luisteren naar de burgers van deze stad. Zoals u weet, groeit en groeit de stad. Er komen meer inwoners bij. Dus die leefbaarheid is ontzettend belangrijk. Die staat onder druk. Daar maak ik mij al jaren zorgen om. Daar heb ik ook al jaren geleden een motie over ingediend, omdat ik vind dat wij, als de stad groeit, niet alleen moeten gaan reserveren om woningen te bouwen, wegen aan te leggen en openbaar vervoer aan te leggen, maar ook moeten kijken hoe we met die grotere stad die openbare ruimte schoon, heel en veilig houden. Hebben we voldoende speelplekken voor kinderen? Zijn er voldoende scholen? Dat vind ik ontzettend belangrijk. Ik vind dat wij van Den Haag een leefbare stad moeten houden en rechtvaardige en eerlijke keuzes moeten maken.

Hanneke van der Werf (D66). Ik ben dat helemaal met u eens, mevrouw Koster. Alleen, ik heb hier heel weinig over gehoord in uw verhaal. U trekt af en toe wel een hele grote broek aan als het gaat over bezuinigingen en keuzes die dit college maakt. Zoals de heer Pieter Grinwis net ook al constateerde bij zijn interruptie, komt u dan met een paar incidentele dekkingen. Wat zijn nou uw voorstellen om, zoals u net zelf aangaf, die burgers meer mee te laten doen en te zorgen dat u meer naar de stad luistert en daar iets mee doet?

Daniëlle Koster (CDA). Het begint natuurlijk met ook eens echt te luisteren naar de burgers in deze stad. We zien dat er met de participatie, ook bij bestemmingsplannen, nog ontzettend veel mis gaat. Burgers worden gewoon niet meegenomen of in een veel te laat stadium. We hebben het bijvoorbeeld ook over dingen zoals de ADS-velden, waar zaken echt mis zijn gegaan, waar gewoon niet geluisterd is naar de wensen in deze stad. Dus laten we dat dan ook gewoon echt eens een keer doen. Maar laten we ook - en dat is waar ik mij heel erg op heb gefocust - eens een keer echt luisteren naar al die mensen in de stad die de moeite nemen om een klacht in te dienen bij de gemeente omdat ze overlast ervaren van het een of het ander. Ik heb ontzettend veel mail daarover. Ik heb het ook al heel vaak gezegd in de veiligheidsdebatten. Waar ik mij vooral zorgen om maak, is dat wij als gemeente te weinig aan de kant van de burger kunnen staan en dat we geen regels en onvoldoende handhaving hebben om overlast aan te pakken. Dus wat ik zou willen, is meer handhaving. Maar ik zie ook dat dat in deze begroting heel erg lastig is. Ik zie ook dat Groep de Mos 250 handhavers beloofde, maar er met 25 kwam. Wat ik daarom wil, is dat we gaan kijken of we niet een rem moeten zetten op het beleid voordat we weer dingen doen. Neem de ruimere openingstijden. Laten we gewoon eens kijken of we wel de mankracht hebben om te zorgen dat we dat op een goede manier bij elkaar kunnen houden en ook kunnen zorgen dat mensen zich aan de regels houden. Nu is het vaak zo dat er niks kan gebeuren met een klacht, omdat handhavers zelf moeten constateren of er overlast is. Ze moeten zelf iets hebben gezien en als dat niet zo is, kunnen ze er niets mee.

24

Hanneke van der Werf (D66). Helemaal eens. Ik deel uw punt. Alleen, u weet ook dat dit niet helemaal door dit college komt. De vorige acht jaar, toen u er zelf in zat, zijn er natuurlijk ook continu tekorten geweest. We krijgen heel weinig en minder geld dan gehoopt van het Rijk. U staat hier als eerste. U trapt vandaag dit grote debat af. Dan zou ik ook verwachten dat het glas niet continu halfleeg is, maar dat u ook wat optimistischer bent in uw voorstellen en af en toe ook wat eerlijker bent in uw duiding waar die problemen vandaan komen.

Daniëlle Koster (CDA). De afdronk van mij van dit college is toch wel ontzettend veranderd sinds ik die begroting heb gezien die afgelopen donderdag binnenkwam. Dat heeft een groot deel van de inbreng in dit debat bepaald, omdat ik het ernstig vind. Ik vind het heel belangrijk dat we daar heel veel aandacht aan besteden. Misschien vindt u wat anders. U vindt misschien andere dingen belangrijk. Ik heb mij hierop gefocust in plaats van hier te gaan roepen dat wij meer handhavers willen. Dat willen we natuurlijk. Dat willen we allemaal, maar die zijn gewoon heel lastig te vinden, ook omdat ik denk dat er nog andere prioriteiten zijn. Daarom heb ik twee voorstellen neergelegd om te kijken of we zonder extra handhaving kunnen kijken naar de effecten van bestaand beleid en nieuw beleid op de leefbaarheid in de stad, zodat we niet achteraf, als de geest uit de fles is, als we te veel toeristen hier hebben, te veel evenementen en het allemaal niet meer kunnen bolwerken, moeten gaan zeggen: we moeten weer terug. Of bij te veel Airbnb eens gaan bedenken hoe we dat weer terug gaan krijgen naar een normale proportie. Ik wil dat we daar van tevoren naar gaan kijken, dat we gaan nadenken over eventuele negatieve effecten als het te veel wordt en we niet meer de handhavers hebben om daar wat aan te doen. Het tweede wat ik heb gezegd, is dat we ook eens wat vaker moeten besluiten om iets dan maar niet te doen als we er geen handhaving voor hebben. Het derde voorstel dat ik heb gedaan is dat de LER van Bezuidenhout wordt uitgebreid en dat als er bijvoorbeeld extra huizen worden bijgebouwd, er niet alleen wordt gekeken of de normen worden overschreden en of we huisartsen tekort hebben, maar dat ook wordt gekeken wat nou het effect is van meer parkeerterrassen in de straat, van ruimere openingstijden en meer terrasjes, en van evenementen in de stad. Als we dat meten, zien we net als in de LER dat rode uitroeptekentje en kunnen we zeggen: we slaan door in het rood, we moeten daar iets mee.

De voorzitter. Door mevrouw Koster, daartoe gesteund door de heer Balster, de heer Wijsmuller, mevrouw Gerbrands, de heer Barker, de heer Grinwis, mevrouw Arp, de heer Mahmood en de heer Van Doorn, wordt de volgende motie (G.1 CDA) ingediend:

Motie G.1 CDA

De raad van de gemeente Den Haag, in vergadering bijeen op 19 september 2019, ter bespreking van de Algemene Politieke Beschouwingen over de programmabegroting 2020-2023 (RIS303443).

Constaterende, dat: . het college in de begroting voor 2020 aankondigt de komende jaren structureel 33 miljoen euro te gaan bezuinigen op het programma 2.8 Zorg, Welzijn, Jeugd en Volksgezondheid; . deze bezuiniging van 33 miljoen komt bovenop de al eerder in het coalitieakkoord aangekondigde bezuinigingen op welzijn en beschermd wonen van in totaal 9 miljoen structureel.

Van mening, dat: . deze bezuinigingen ertoe leiden dat de meest kwetsbare mensen in onze stad onevenredig hard worden getroffen; . alle mogelijke financiële alternatieven op tafel moeten komen om te voorkomen dat juist deze groepen opnieuw kind van de rekening worden.

25

Verzoekt het college: . de structurele bezuinigingen op programma 2.8 te heroverwegen en voor de begrotingsbehandeling van november a.s. te komen met een voorstel voor een alternatieve, structurele dekking.

De motie maakt onderdeel uit van de verdere beraadslaging.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Voorzitter. Het is inmiddels half twaalf. We zijn begonnen. Laat ik het daar maar even op houden. Voorzitter. Hier staat een trotse volksvertegenwoordiger van dé lokale politieke partij in de mooiste stad van Nederland. Op de agenda staan vandaag de Algemene Politieke Beschouwingen. Wat fijn dat deze nu aansluiten bij de gepresenteerde begroting. Mijn partij stelt een aantal harde voorwaarden aan deze begroting. Deze moet sluitend zijn. Deze moet de juiste uitdagingen in de stad aanpakken, wel langjarig en betaalbaar. En zoals ook in mijn eigen huishoudboekje het geval is, kan de stad pas geld uitgeven als er geld binnenkomt. Het moet in balans zijn. Dat laatste vindt Hart voor Den Haag/Groep de Mos echt heel belangrijk. Het moet in balans zijn. Het valt me op dat er heel vaak interesse is in het verhogen van belastingen of het uitgeven van geld. Nee, helaas, er staat geen geldmachine in de kelder van het stadhuis. Ik vind dat ook heel jammer. Waar wij wel veel belang aan hechten, is dat onze Haagse economie goed draait en dat de omstandigheden worden gecreëerd voor werkgelegenheid, want dan daalt het aantal van 27.000 mensen dat nog zonder werk thuis zit. Dan betalen we minder uitkeringen en dan houden we meer geld over voor noodzakelijke investeringen op het gebied van zorg, wonen en leefbaarheid. Want zoals we thuis van onze ouders hebben geleerd: een gulden, of een euro, kan je pas uitgeven als je hem hebt verdiend. Daarom investeren wij in deze stad in toerisme, in midden- en kleinbedrijf, in bedrijventerreinen, in een ondernemersklimaat, en in bereikbaarheid: absolute voorwaarden om onze gemeente langjarig gezond te houden, om noodzakelijke investeringen te kunnen bekostigen. Voorzitter. Dan even een terugblik op de troonrede en de feestbegroting van het Binnenhof, aldus de Volkskrant.

Karen Gerbrands (PVV). Ik dacht: daar komt-ie. De heer Dubbelaar had het over investeringen in de zorg. Kan hij mij even de pagina opnoemen waar de investeringen in de zorg staan in deze begroting?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ja. Sommigen hebben de begroting wel doorgenomen. Dat is pagina 72, programma 8.

De voorzitter. Het is wel een concreet antwoord.

Karen Gerbrands (PVV). De heer Dubbelaar bedoelt de € 15 mln. die aan het tekort wordt afgedragen? Dat is geen investering. Dat is een tekort verminderen met € 15 mln., waarna er nog € 35 mln. aan ellende overblijft.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). We kunnen van mening verschillen over afgewogen keuzes. Ik kom zometeen in mijn inbreng terug op dit heel belangrijke onderwerp, waar ik net met mevrouw Koster ook al even over van gedachten heb gewisseld. Dus als mevrouw Gerbrands mij even mijn gang laat gaan, dan kom ik daar zo vanzelf op terug. Ik heb de begroting daar liggen.

Karen Gerbrands (PVV). Ik ook hoor!

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). O, oké. Daar staat echt alles in.

Karen Gerbrands (PVV). Ik wil daar natuurlijk best op wachten, maar de heer Dubbelaar had het zelf over 'investeren in de zorg' en dat is, op zijn zachtst gezegd, iets bezijden de waarheid.

Robert Barker (PvdD). Ik hoorde nog iets wat een beetje bezijden de waarheid was. De heer Dubbelaar gaat prat op het feit dat hij geen geld uitgeeft dat niet binnenkomt, maar in feite is deze hele

26 begroting gebaseerd op het opmaken van geld van toekomstige generaties. Dus kan de heer Dubbelaar uitleggen wat hij bedoelt met alleen geld opmaken dat binnenkomt?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik begrijp het echt niet. De begroting is sluitend. Dus wat bedoelt meneer Barker nu precies? Een sluitende begroting wil zeggen: dat wat er binnenkomt, geven we uit.

Robert Barker (PvdD). De heer Dubbelaar en de coalitie kiezen ervoor om bijvoorbeeld de Eneco- dividenden veel hoger in te schatten, waardoor we later een probleem hebben, of eigenlijk toekomstige colleges een probleem hebben. De heer Dubbelaar en zijn partij kiezen ervoor om de lasten van toekomstige generaties, of eigenlijk van toekomstige colleges, te verhogen, omdat ze nu de reserves opmaken. Dat bedoel ik. Kan de heer Dubbelaar daarop reageren?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Dat wil ik graag. Ik ben dat in de tussentijd even aan het opzoeken. Ik heb dat uitgezocht. Het dividend dat ingeboekt wordt is best wel realistisch. Dat is namelijk gebaseerd op resultaten uit het verleden. Ik heb begrepen dat de halfjaarcijfers aangepast zijn. Dat bedrijf doet het goed. Daar houdt het college rekening mee.

Robert Barker (PvdD). Dus u kiest ervoor om dividenden op te hogen die nooit gaan komen, zodat toekomstige colleges die dividenden moeten compenseren met andere middelen. Daarmee verplaatst u het probleem. Er staat verder dat er een hogere structurele last wordt opgeleverd vanaf 2021. Dus eigenlijk kiest u ervoor om nu potjes op te maken, waardoor in 2021 de kosten toenemen. Daar kiest u voor. Dan zou u toch enige reflectie moeten kunnen geven op het feit dat u de potjes opmaakt en niet uitspraken doen als 'we geven alleen geld uit dat binnenkomt'?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). We kunnen een welles-nietesspelletje doen. Ik vind het prima, hoor. Ik heb echt de hele dag, tot vannacht, vanavond, het maakt me niet uit. Ik heb hier de cijfers, meneer Barker. Leuk dat u het ook leuk vindt. Ik ben heel feitelijk, hè? U kent me inmiddels een beetje. De halfjaarcijfers zijn 2 september gepresenteerd. Die waren goed. De nettowinst bedroeg toen, na belasting, € 79 mln. Als je dat doortrekt, kom je op € 158 mln. Dus in het geval van gelijke resultaten, en dat is zeer aannemelijk, is dat resultaat niet raar of zo. Ik wil best een welles-nietesspelletje met u spelen. Daar ga ik graag in mee. Daar wil ik graag tijd voor maken. Maar laten we het debat een beetje feitelijk houden vandaag.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik vind collega Dubbelaar een aardige jongen, maar er is geen reden om hier lacherig over te doen. De heer Dubbelaar doet net of de begroting sluitend is en zegt: wat zeuren jullie nou? Maar we hebben hier een baten-lastenstelsel. Dat weet de heer Dubbelaar wel. We hebben geen kasstelsel, zoals aan de overkant, maar een baten-lastenstelsel. Er is dus een balans waar wat gebeurt. Dit college sluit zijn begroting door enorm veel geld uit de reserves te halen, waardoor de solvabiliteitsratio van de gemeente door de gegarandeerde 20% zakt. Wethouder Guernaoui heeft vier maanden geleden nog zwart op wit opgeschreven dat dat niet zou gaan gebeuren en dat dat niet mocht gebeuren. Nu gebeurt het wel. Wat vindt de heer Dubbelaar daarvan?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Meneer Dubbelaar, namens Hart voor Den Haag/Groep de Mos, vindt het alleen maar verwonderlijk dat nota bene de ChristenUnie mij de maat hier loopt te nemen: een regeringspartij die voor hele grote problemen in heel veel Nederlandse steden zorgt. Meneer Grinwis komt nu met een tegenbegroting waarin hij andere keuzes maakt. Dat mag. U mag andere keuzes maken. U heeft zorgen. Die heeft mijn partij ook. Maar doet u nou gewoon wat u moet doen voor deze stad en gaat u nou lobbyen op het Binnenhof. U heeft een nieuwe fractievoorzitter. Nou ja, u heeft er twee, want u zit hier namens twee partijen. Zo bedoel ik het eigenlijk. Belt u nou met de heer Segers. Doet u dat nou alstublieft. En zeg tegen meneer Segers: joh, wij hier in Den Haag hebben hulp nodig van het Binnenhof, extra geld, om de taken goed in te vullen die u een paar jaar geleden over de schutting heeft gegooid.

27

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik miste de relatie tussen mijn vraag en het antwoord. Ik snap natuurlijk dat de Dubbelaar baalt van de ChristenUnie en ik snap dat de heer Dubbelaar baalt dat er landelijk zo weinig geld beschikbaar komt. Ik snap dat hij baalt dat zijn partij nog geen landelijke afdeling heeft. Maar dat is geen reden om met een onverantwoorde begroting te komen waarbij de pijn eenzijdig wordt belegd bij enerzijds zorgbehoevende mensen en anderzijds bij de toekomstige generatie wethouders. Want dat doet dit college: het plukt de reserves en het boekt geld in van Eneco dat er nog niet is met een onsamenhangend verhaaltje over dividenden et cetera. Als Eneco verkocht wordt, is er geen dividend meer. Je kunt dan niet zeggen: ja, maar als we het niet verkocht zouden hebben, zou het er wel zijn geweest en dus boeken we het in, en wacht eens, we boeken het niet in voor tussen de € 11 en € 12 mln., maar we boeken het in voor € 17 mln. en dat drie keer. En de coalitie heeft een afspraak gemaakt. Een vraag, meneer Dubbelaar: hoe kijkt u aan tegen die afspraak in het coalitieakkoord dat de opbrengsten van Eneco zouden worden geïnvesteerd in mobiliteit, 50%, 30% energietransitie en 20% gebiedsontwikkeling en woningbouw? Hoe kijkt de heer Dubbelaar aan tegen die afspraak? Is die niets meer waard nu het een beetje wat langer geleden is?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Het is een mooi coalitieakkoord. Natuurlijk. Wat daar in staat, dat is zo. U kunt vragen wat ik van het coalitieakkoord vind. Ja, dat is een beetje vragen naar de bekende weg. U heeft zorgen. Daarom heeft u vanmorgen een tegenbegroting gepresenteerd. Daar maakt u andere keuzes in. Ik heb 'm. Ik vind het echt heel knap dat u daar de tijd voor vrij heeft kunnen maken, want het is veel werk. Een collega van een andere partij heeft het vorig jaar ook geprobeerd. Dat ging iets minder goed. Ik hoop dat deze wel klopt. Ik ga er echt met veel belangstelling naar kijken, meneer Grinwis. Maar in de tussentijd wil ik u graag oproepen: bel nou naar de overkant, regel het nou op het Binnenhof en zorg dat we geholpen worden bij de problemen of de uitdagingen die al die steden in Nederland hebben.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Opnieuw mis ik de relatie tussen de vraag en het antwoord, maar ja, het wordt een beetje saai om dat te herhalen. Maar, meneer Dubbelaar, ik wil toch graag antwoord op mijn vraag. In het coalitieakkoord is een afspraak gemaakt over waar de opbrengsten van Eneco naartoe zouden gaan. Hoe groot die opbrengsten zouden zijn, dat was toen niet bekend en dat is nu niet bekend. Vindt u het niet erg dat het college afwijkt van de afspraak die u als coalitiepartij hebt gemaakt tijdens die onderhandelingen? En daarnaast, misschien heeft de heer Dubbelaar het gemist, maar gisteren is een motie aangekondigd door de fracties van D66 en de ChristenUnie, waarin wordt gezegd dat de schommelingen die er zijn in de landelijke begroting omdat ze het geld niet uitgegeven krijgen, moeten worden opgelost. Het is bijvoorbeeld een beetje zonde, als je een paar JSF's minder koopt, dat de gemeente daar dan voor moet bloeden. Dus maakt u zich sowieso geen zorgen over landelijke lobby's en invloed die daar wordt aangewend. Dat zit wel snor. Ondertussen heeft u maar één taak als grootste partij van deze stad: bestuur fatsoenlijk, bestuur rechtvaardig, bestuur evenwichtig.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Een concrete vraag. Een concrete vraag, toch, meneer Grinwis? Of ik achter deze begroting sta. Jawel, want dat zegt u. U zegt dat deze begroting afwijkt van het coalitieakkoord. U vraagt concreet of ik achter deze begroting sta. Ja, want het is een afwogen keuze van vier coalitiepartijen, waarin geld geïnvesteerd wordt in deze stad, in de inwoners van deze stad. Er wordt rekening gehouden met de belangen van al die mensen. Er zit een afspiegelingscollege. De vier grootste partijen in de mooiste stad van Nederland hebben een coalitieakkoord met elkaar gesloten. Dat wordt uitgevoerd. Dat u dan een motie heeft aangekondigd, prachtig. Ik begrijp dat het CDA u gaat steunen. Tenminste, dat maakte ik er net uit op. Er komt een motie namens allerlei oppositiepartijen. Dat is dan toch kat in 't bakkie? Dat wordt daar dan toch gewoon even geregeld vandaag of morgen? Geweldig, meneer Grinwis.

Martijn Balster (PvdA). Een vraag aan de heer Dubbelaar. U begon zojuist over het huishoudboekje bij de familie Dubbelaar thuis. Ik denk dat dat een mooie vergelijking is als we naar de begroting kijken. Als u wat tekortkomt, dan zult u een nieuwe tv even niet aanschaffen, geen probleem. Maar als er geen geld meer is om eten op tafel te zetten 's avonds, dan zult u iets moeten doen aan de inkomsten. Dat geldt ook voor de Haagse begroting. We komen veel geld tekort voor jeugdhulp en

28 ouderenhulp. Erg veel geld, € 50 mln. structureel, en daardoor is het nodig om € 35 mln. te bezuinigen. Welke alternatieven zijn er over tafel gegaan om te kijken hoe Den Haag ook de eigen inkomsten kan vergroten om ervoor te zorgen dat deze kwetsbare mensen geen slachtoffer worden van deze tekorten?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik kom daar zo op terug. Mevrouw Gerbrands vroeg er namelijk ook al naar. Die wacht daar even op. Ik kom zo ook terug op zorg, maar u brengt het ook weer ter sprake. Kijk, mijn partij, Hart voor Den Haag/Groep de Mos, vindt het belangrijk dat iedereen in Den Haag de zorg krijgt die hij nodig heeft. U probeert een vergelijk te trekken met mijn persoonlijke situatie. Nou ja, een voorbeeld: mijn dochter heeft een nieuwe hockeystick nodig. Dan kan ik een stick kopen voor € 100 of een stick voor € 140. Ja, gaat ze dan beter hockeyen?

De voorzitter. Ik vat dat op als een vraag aan de heer Balster.

Martijn Balster (PvdA). Ik zou de heer Grinwis kunnen parafraseren dat ik de relatie tussen het antwoord en de vraag niet helemaal begrijp, maar laat ik het nog een keer proberen. De stad moet ontzettend bezuinigen op kwetsbare mensen, op kinderen die nu ondersteuning krijgen en op ouderen, die het al moeilijk hadden. Ook de afgelopen periode is er gekort op de uren, door uw stadsbestuur ook. Het was de vorige periode heel moeilijk om met de centen uit te komen. Daar heeft het vorige college geld bijgelegd. Nu moet er € 35 mln. af. Dat is echt veel geld. Het is veel meer dan u aanvankelijk al van plan was. Heeft u erover nagedacht om de inkomsten van de gemeente op andere manieren te vergroten? Denk bijvoorbeeld aan het verhogen van de ozb, om die mee te laten groeien met waarde van de woningen. Denk bijvoorbeeld aan de leges, die u verlaagde, maar die u ook weer zou kunnen verhogen. Denk aan het afschaffen van de hondenbelasting, waar u voor kiest. Als u dat terugdraait, heeft u structurele ruimte om een deel van de bezuiniging op te vangen. Heeft u aan die alternatieven gedacht?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik vind dit echt een bijzondere vraag. De Partij van de Arbeid gaat aan mij vragen of ik gedacht heb aan belastingverhoging. Nee, ik laat dat graag bij de Partij van de Arbeid. De Partij van de Arbeid is van de afdeling belastingen verhogen.

Martijn Balster (PvdA). Het is toch echt een gek verhaal dat de heer Dubbelaar dan alleen maar inzet op extra geld van het Rijk - waar hij volstrekt gelijk in heeft - maar niet bereid is om te kijken naar het zelf vergroten van de inkomsten, terwijl we hier de laagste lasten van Nederland hebben en we met een heel rechtvaardige maatregel, met een paar euro per maand van de mensen die de woningen hebben met de hoogste waarde in de stad, het tekort voor een heel groot deel zouden kunnen dekken. Waarom is dat niet in u opgekomen?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Het is wel een gek verhaal vandaag. Er ligt hier een sluitende begroting. Daar hebben we een debat over. Of tenminste, dat debat moet eigenlijk nog komen. De inhoudelijke debatten gaan we tijdens de commissievergaderingen met elkaar voeren de komende weken. Dan komt uiteindelijk die begroting op de raad te staan van, ik meen, november. En dan krijg ik nu de vraag of ik erover nagedacht heb om de belastingen te verhogen. Nee, hou op! We kiezen er niet voor niks voor om die kosten laag te houden. Ik denk dat het heel belangrijk is dat we die kosten laag houden. Volgens mij vinden ze dat aan de overkant ook en doen ze hun uiterste best om de koopkracht van die inwoner van Den Haag te verbeteren. Daar wordt heel veel geld aan besteed, ook aan de overkant. En dan komt meneer Balster nu van: verhoog die belastingen, kom op! Ik ben het niet helemaal eens met de Partij van de Arbeid.

Joris Wijsmuller (HSP). Ik wil graag nog even terugkomen op de afspraken in het coalitieakkoord, waar u zo trots op bent. Hoe kan het dan dat in deze begroting die afspraken worden geschaad? Hoe kan het dat van de Eneco-gelden, die heel duidelijk een doel hadden, € 51 mln. wordt gestoken in een ander doel, namelijk de tekorten in de begroting of de speeltjes van wethouder De Mos? Hoe vindt u het dat uw eigen coalitie zich niet aan haar afspraken houdt?

29

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Interessante vraag van de heer Wijsmuller. Deze coalitie heeft die afspraken zelf gemaakt. Deze coalitie presenteert deze begroting. Het is een begroting waarin afgewogen keuzes gemaakt zijn en het is een sluitende begroting waar vier coalitiepartijen achter staan.

Joris Wijsmuller (HSP). Maar u erkent dus wel dat er zaken in de begroting staan die afwijken van de afspraken in uw eigen coalitieakkoord?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Nee. Maar goed, ook ik moet de begroting echt superinhoudelijk, in detail nog bestuderen. In het coalitieakkoord staat dat wij de opbrengst van Eneco gaan investeren in deze stad. 50% van de opbrengst van Eneco gaan we investeren in duurzame mobiliteit. Meneer Van Asten is even druk bezig, maar die wordt daar heel blij van. Dat snap ik. Hart voor Den Haag/Groep de Mos staat daar ook achter.

Joris Wijsmuller (HSP). Die € 51 mln. wordt nu aangewend voor andere zaken dan bijvoorbeeld het openbaar vervoer van de heer Van Asten. Heeft u dat nog niet kunnen lezen in de begroting?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). De afspraak in het coalitieakkoord is dat de opbrengst van Eneco geoormerkt is. Dat staat in het coalitieakkoord. Daar zit een financiële paragraaf bij. Ik zou zeggen tegen de heer Wijsmuller: pak die er nou nog eens bij. Neem de cijfertjes even door. Dan weet u waarover deze coalitie, de vier grootste partijen in deze stad, afspraken met elkaar hebben gemaakt, waar wij graag de opbrengst van Eneco in willen investeren. Het verbaast me een beetje dat meneer Wijsmuller mij deze vraag stelt, want volgens mij wil meneer Wijsmuller Eneco helemaal niet verkopen.

Joris Wijsmuller (HSP). Als u mij een vierde interruptie toestaat, voorzitter? Ik dacht dat ik er al drie had gehad.

De voorzitter. Ik zou het u zo ontzettend gunnen, maar nu u er zelf zo veel aandacht aan besteed heeft, kan ik het helaas niet meer toestaan! Meneer Barker.

Robert Barker (PvdD). Ik was nog even met de hockeystick van de heer Dubbelaar blijven zitten. Ik dacht: wat een mooie vergelijking. De heer Dubbelaar zegt: je kan een duurdere of een goedkopere hockeystick kopen, maar wat is het effect op de kwaliteit? Wat de heer Dubbelaar eigenlijk als vergelijking had moeten maken, is dat zijn kleinkinderen de hockeystick van zijn dochter betalen en dat hij de rekening ook al klaarlegt. Maar ik wilde nog een vraag stellen over het Binnenhof, want de heer Dubbelaar verwijst de hele tijd naar het Binnenhof. De reactie van het Binnenhof tegenover Den Haag zou zijn: waarom geeft u veel meer geld uit aan uw hobby's? Als u zorg en welzijn zo belangrijk vindt, waarom geeft u dan veel meer geld uit aan hobby's? Blijkbaar zijn die hobby's belangrijker dan de zorg. U heeft blijkbaar geen nieuwe hockeystick nodig, om in uw termen te blijven. Als we kijken naar de begroting, gaan de marketinguitgaven van € 13,3 mln. in 2019 naar € 28,5 in 2020. Dat is dus € 15 mln. erbij. Daar kiest de heer Dubbelaar voor, maar wat zegt hij dan tegen het Rijk als dat zegt: heeft u dat wel nodig; waarom lost u het niet op in uw eigen begroting?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Volgens mij doen we dat ook. Volgens mij is dat juist het hele verhaal. Het is een sluitende begroting. Iedereen in Den Haag krijgt de zorg die hij nodig heeft, meneer Barker. We kunnen daar nog zes interrupties aan weiden, maar iedereen in Den Haag krijgt de zorg die hij nodig heeft. U begon over die hockeystick. Ik kan er wel weer op reageren, maar het was even een vergelijking. Als ik naar programma 8 kijk: er wordt meer dan € 500 mln. aan zorg besteed. Daarvoor krijgt iedereen in Den Haag de zorg die hij nodig heeft. Dan zegt meneer Barker: gooi er nog veel en veel en veel meer geld tegenaan. Dat kan. Voor mijn partij is een ding belangrijk: dat iedereen die zorg nodig heeft, die ook krijgt. Ik heb vertrouwen in dit college dat dat gaat lukken. Dat is mijn taak als volksvertegenwoordiger: ik stel kaders en ik controleer ze. Dat ga ik doen.

30

Robert Barker (PvdD). Het ging erom dat de heer Dubbelaar de hele tijd wijst naar de overkant en zegt dat we een groot probleem hebben. Als de heer Dubbelaar zegt dat hij het prima vindt dat we meer dan € 30 mln. bezuinigen, is dat oké, maar de heer Dubbelaar kan niet werkelijk betogen dat er een groot probleem is als tegelijkertijd de marketinguitgaven met € 50 mln. omhoog gaan. Misschien kan de heer Dubbelaar ingaan op die vraag. Vindt de heer Dubbelaar het echt rechtvaardig om dat soort uitgaven met € 15 mln. te verhogen, jaar op jaar?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Meneer Barker van de Partij voor de Dieren noemt het maar 'bezuinigen'. Mevrouw Koster had het er net ook over. Ik weet dat het college het 'besparen' noemt. Dan begint meneer Barker erover dat het geld besteed wordt aan andere dingen. Meneer Barker, een begroting is een boekwerk vol afgewogen keuzes. Er wordt geld gestoken in noodzakelijke dingen, zoals zorg. Dat ben ik met u eens. Net werd een vergelijking gemaakt tussen een feestje en zorg. Ja, koekoek, iedereen vindt zorg een basisbehoefte. Die moet goed ingevuld worden. Maar daarnaast doet dit stadsbestuur, deze coalitie, ook investeringen in noodzakelijke andere dingen. Daar kunnen we over van mening verschillen. Maar die evenementen en dat marketinggeld waar meneer Barker het over heeft, leveren gewoon keihard banen op. Banen! 27.000 mensen zitten nog steeds thuis, zei ik net, zonder werk. Ik wil die mensen aan een baan helpen. Volgens mij - daar hebben we vaker met elkaar het debat over gevoerd - groeien heel veel kinderen in deze stad op in armoede. Volgens mij waren wij in ruime meerderheid het met elkaar eens dat we armoede kunnen oplossen met werk, werk en werk. Daar werkt dit college aan. We moeten zorgen voor meer banen om armoede aan te pakken! Bent u dat met mij eens, meneer Barker?

Robert Barker (PvdD). Volgens mij zijn we het oneens met het feit dat er € 15 mln. bij moet en zijn we het oneens met het feit dat de heer Dubbelaar betoogt dat die € 15 mln. banen oplevert. Je kunt die € 15 mln. net zo gemakkelijk in de zorg stoppen. Dan levert het ook banen op. Maar de heer Dubbelaar kiest ervoor om het aan een bepaalde sector te geven, in citymarketing te stoppen, en dan betoogt hij dat het banen oplevert. Als we op het strand € 15 mln. gaan verstoppen en een leuke speurtocht verzinnen, dan gaan die mensen ook die € 15 mln. uitgeven, bijvoorbeeld in paviljoens. Dat levert ook banen op. De heer Dubbelaar zou ervoor moeten kiezen om die € 15 mln. in te zetten in sectoren waar kwetsbare mensen zitten, zoals de zorg. Dus ik vraag de heer Dubbelaar: waarom zou je per se moeten kiezen voor € 15 mln. extra voor citymarketing?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Briljant dat meneer Barker mij het podium geeft om hierop het antwoord te geven. Meneer Barker, in deze stad geven wij graag congressen. Daar geven we onder andere dit belangrijke geld ook aan uit. Ik kan u zeggen, want ik word daarover geïnformeerd door mijn collega-raadsleden - als fractievoorzitter ben je niet in alle commissievergaderingen aanwezig - dat ik van meneer Sluijs een factsheet heb gekregen. Daar ben ik echt heel blij mee, want daardoor kan ik nu antwoord geven op uw vraag. Wist u dat de congressen in deze stad voor 715 mensen werk opleveren? Dat is het antwoord op uw vraag. 715 mensen hebben werk door de congressen die wij geven in deze stad; alleen de congressen. Volgens mij is dat precies het antwoord dat ik u wil geven, meneer Barker. We maken afgewogen keuzes in deze begroting. We geven geld uit aan heel noodzakelijke dingen, maar we geven ook geld uit aan andere dingen. Ik begrijp dat het CDA fietspaden wil schrappen. Dat mag. Dit college kiest ervoor om fietspaden wel op te knappen, doet noodzakelijke investeringen in zorg en geeft ook geld uit aan marketing om te zorgen dat we banen krijgen voor onze inwoners.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik constateer de eerste uitgestoken hand van de grootste partij van deze raad, namelijk dat zij eist dat de goocheltruc door wethouder Guernaoui wordt teruggedraaid, omdat zij ook wil dat het college zich houdt aan het coalitieakkoord waar zij zo aan hecht. Dank daarvoor. Ik ben zeer benieuwd naar de reactie van de wethouder straks. Dan mijn vraag: waarom hecht mijn collega Dubbelaar er zo aan dat Den Haag koste wat kost de laagste ozb-gemeente van Nederland moet blijven? Den Haag € 130, Amsterdam € 146, Rotterdam € 185 ozb in 2019, Utrecht € 250, Delft € 276, Leiden € 366, en wij € 130. Wat is het grote probleem, bij de grote problemen waar de gemeente nu voor staat, om daar iets bij op te doen om de kwetsbare mensen in onze stad de zorg te geven die ze behoeven?

31

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Volgens mij is er maar een die aan het goochelen is en dat zijn de collega's van de heer Grinwis op het Binnenhof. Die goochelen met geld en met belangrijke, noodzakelijke investeringen in al die steden. Ga daar nou eens achteraan, meneer Grinwis. Zorg nou dat het gegoochel met dat belangrijke geld voor die steden eens stopt. U was het die die motie had ingediend met trap op, trap af. Of was het D66? Heel goed. Maar ga niet ons goochelen verwijten, want dat is juist wat er op het Binnenhof gebeurt.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik ben heel benieuwd naar het antwoord zometeen op de vraag. En ja, we kunnen hier heel lacherig over gaan doen, maar het is wel de fractievoorzitter van de grootste partij van de raad die keer op keer het balletje terugwerpt naar het andere Den Haag, dat zo slecht voor ons zorgt. Ach, wat zijn we zielig. Dat is dus blijkbaar een reden om een slechte begroting, om een onrechtvaardige begroting in te dienen. Nou, gefeliciteerd.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Dank u wel. Er ligt een sluitende begroting. Ik kreeg nog een andere vraag. Daar wil ik nog wel even antwoord op geven, meneer Grinwis. U wil de ozb verhogen. Ik meen dat er meer partijen zijn die dat ook willen. Ik meen meneer Balster. Dat heb ik in de media gelezen. Hij knikt ja. Dat is fijn voor de kijkers thuis, dat ze weten dat dat klopt. Wat ik daar zo vreemd aan vind, meneer Grinwis, is het volgende. De ozb levert, zo uit mijn hoofd, rond de € 90 mln. op. Hoeveel wilt u die dan wel niet verhogen? Voorzitter, geef meneer Grinwis het podium om even te zeggen met hoeveel hij de lasten wil verhogen voor al die huizenbezitters en woningeigenaren.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik heb geen enkele moeite gehad om de begroting van het college te kunnen lezen, dus meneer Dubbelaar had mijn korte tegenbegroting ook wel even tot zich kunnen nemen. Daar staat het precies in. Ik las u net het bedrag voor. De ozb is € 130 in 2019. De begrote opbrengsten zijn, afgerond, € 95 mln.; € 94 mln. en-nog-wat in 2020. Dus een plus een is twee: dat betekent gemiddeld ruim € 2 per maand erbij. Is dat nou zo erg? Dat betaalt die huizenbezitter in de Vogelwijk of in uw geliefde Wateringse Veld prima om dat beetje extra zorg voor zijn buurman of buurvrouw in stand te houden.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik hem 'm uitgeprint. Ik heb meneer Grinwis toegezegd ernaar te gaan kijken. We gaan de komende weken met elkaar van gedachten wisselen tijdens de commissievergadering over de begroting van dit college, waarin afgewogen keuzes gemaakt worden. Ik wil meneer Grinwis toezeggen dat ik ook zijn begroting zal bestuderen. Ik twijfel een beetje of het verhogen van belastingen, meneer Grinwis, zoals u zegt, wel een juiste keuze is, maar ik laat die keuze graag bij u.

Daniëlle Koster (CDA). Het verhogen van de lasten, dat heeft dit college natuurlijk al gedaan door voor het eerst de ozb te verhogen, maar mijn vraag is een andere. Die gaat nog even terug op die sluitende begroting. De heer Dubbelaar herhaalt op elke vraag dat het een sluitende begroting is, maar hij antwoordt niet op de vraag of dit ook een terechte begroting is en of het klopt dat van een aantal bezuinigingen dat hierin wordt ingezet, de rekening wordt doorgeschoven naar volgende colleges. Dat er geld wordt ingeboekt voor Eneco dat we nog niet hebben. U gaf als antwoord dat het is gebaseerd op prognoses en op resultaten in het verleden. Maar ja, u weet toch ook wat er altijd na dat zinnetje komt? Resultaten in het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. Dus dat is geld dat u nog niet binnen heeft. Zo zijn er veel meer voorbeelden te noemen. Dan kunt u toch niet blijven roepen dat dit een sluitende begroting is en dat het helemaal prima is? U schuift de rekening door en u boekt geld in dat u nog niet heeft.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Waarvan akte. Ik weet dat het CDA anders denkt over bepaalde keuzes die gemaakt zijn en worden in deze begroting. Dat mag. Ik begrijp dat. Ik hoorde het CDA net zeggen dat we ambtenaren moeten ontslaan, dat we fietspaden moeten schrappen en dat we met de kippen op stok moeten. Nou, prima.

32

Daniëlle Koster (CDA). Het is duidelijk dat de heer Dubbelaar gewoon geen idee heeft wat nou precies de vraag is die ik hem stel. De vraag die ik hem stel, is de volgende. Het gaat verder dan een sluitende begroting. Die sluitende begroting hangt met elastiekjes aan elkaar, omdat er geld is ingeboekt, € 51 mln., dat we nog niet hebben. Het is dividend van Eneco dat we nog niet hebben, waarvan we nog geen idee hebben of we het krijgen en, als we het krijgen, hoe groot dat bedrag is. Dat klopt toch?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Het CDA maakt andere keuzes. Dat mag. Ik wil graag met u van gedachten wisselen of dat dan de juiste keuzes zijn. Dat is heel inhoudelijk. Dan zou ik mevrouw Koster willen voorstellen: laten we de komende weken tijdens die commissievergaderingen heel inhoudelijk met elkaar van gedachten wisselen of dit de juiste keuzes zijn. Maar u doet nu hier voorkomen alsof er hele vreemde keuzes worden gemaakt. Ik zie meneer Grinwis daar ja knikken! Ja, leuk hè. Ja, mevrouw Koster, met dat antwoord zult u het toch echt moeten doen. U bent het niet met mij eens, dat kan, maar dit is wel zoals het is.

Daniëlle Koster (CDA). U had ook gewoon op mijn vragen kunnen antwoorden 'ja, het is inderdaad waar, wij schuiven de rekening door en boeken geld in dat we nog niet binnen hebben', want dat is zo klaar als een klontje. Daar hoeft u niet omheen te draaien. Maar waar het hier over gaat, zijn keuzes. U zegt: marketing vinden we heel belangrijk. Tuurlijk, dat vindt iedereen belangrijk. Maar u had er ook voor kunnen kiezen om wat minder in die marketing te stoppen en wat meer te doen om het tekort op ouderenzorg en jeugdzorg terug te dringen. U zegt dat u bereid bent om straks in de commissiebehandelingen daarnaar te kijken, meneer Dubbelaar. Bent u dan ook bereid om naar uw eigen keuzes te kijken?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Mevrouw Koster moet nu niet doorslaan. Ik wil kijken naar dingen. Ik wil met mensen van gedachten wisselen om onze keuzes uit te leggen en toe te lichten, maar daar blijft het dan toch ook wel een klein beetje bij. Ik wil mevrouw Koster dan nog wel iets meer vertellen, want mevrouw Koster doet of het vreemd is dat er dividend wordt ingeboekt. Het is volgens mij standaard gemeentebeleid dat opbrengsten en verliezen direct worden verwerkt in een begroting. Volgens mij is dat conform zoals we dat al héél lang in deze stad doen.

Martijn Balster (PvdA). Er wordt € 35 mln. bezuinigd op ouderen in eenzaamheid en op kinderen die onze steun hard nodig hebben. Dat moet u ook raken. Dat doet echt pijn. Dat gaat veel mensen raken in de stad. Er zijn alternatieven om deze bezuiniging niet alleen op de meest kwetsbare mensen in de stad neer te laten komen. De oppositie heeft daar voltallig een oproep toe gedaan in een motie. Bent u bereid om echt fundamenteel te spreken over het herzien van die bezuiniging en daar een andere dekking voor te vinden? Bent u bereid om die uitgestoken hand van de oppositie aan te nemen en echt naar een eerlijk alternatief te kijken?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik dacht dat de Partij van de Arbeid al aan de beurt geweest was, maar ik vind het prima om de Partij van de Arbeid alle vrijheid te geven om dit soort vragen nogmaals te stellen. Maar de Partij van de Arbeid moet wel echt eens een beetje ophouden met het aanpraten van angst en indianenverhalen. En dan het eerlijke verhaal, meneer Balster: u stond hier van de week in de commissie leugens te vertellen. Ik probeerde u daar nog op te wijzen, en daarna ging u daar nog eens een keer mee door. Dus ik vind het een beetje jammer dat er gevraagd wordt naar het eerlijke verhaal. Het eerlijke verhaal is dat iedereen in deze stad de zorg krijgt die hij nodig heeft. En dan zeg ik via de voorzitter tegen de heer Balster: stop nou eens met het aanpraten van angst! Dat is nergens voor nodig. Iedereen in deze stad krijgt de zorg die hij nodig heeft, meneer Balster.

Martijn Balster (PvdA). U kunt dit niet droog houden. € 35 mln. is ontzettend veel geld. We komen structureel € 50 mln. tekort. Het Rijk springt een beetje bij. Dit gaat mensen raken. Dit raakt ook uw achterban. U krijgt ongetwijfeld de komende weken die signalen. Ongetwijfeld. Het is maar een heel simpele vraag die ik u stel. Bent u bereid om met de oppositie mee te denken over alternatieven, zodat

33 we deze rekening op een eerlijke manier neerleggen, niet alleen bij de kwetsbare mensen in de stad, maar ook bij mensen die het wel kunnen dragen?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Nee. Ik kan het nog wel een keer uitleggen, speciaal voor de heer Balster: iedereen krijgt de zorg die hij nodig heeft. U hoeft mij niets aan te praten.

Lesley Arp (SP). Ik wil toch even inhaken op het zinnetje dat de heer Dubbelaar steeds herhaalt, dat iedereen de zorg krijgt die hij nodig heeft. Ik ken Hart voor Den Haag als een partij met een hart voor ouderen. Jullie hebben ook toegezegd in jullie verkiezingsprogramma dat niet wordt beknibbeld op de thuiszorg. Gelooft de heer Dubbelaar oprecht dat met dit bezuinigingspakket er niet beknibbeld gaat worden op de thuiszorg?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ja, absoluut. Ik neem voor dit specifieke onderwerp even de vrijheid om ook namens de heer Kapteijns, meneer De Graaf en mevrouw Van der Werf te spreken. Alle coalitiepartijen vinden, net als iedereen in deze zaal, dat iedereen in Den Haag de zorg moet krijgen die hij nodig heeft.

Lesley Arp (SP). Als u dan concreter naar die bezuinigingsplannen kijkt, staat bijvoorbeeld op pagina 75 onder andere iets over scherpere contracten voor Wmo-voorzieningen, waaronder de huishoudelijke hulp. Hoe leest de heer Dubbelaar dat? Het is toch naïef om te denken dat dat niet ten koste gaat van de kwaliteit van de thuiszorg?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik hoop dat de SP toch af en toe weleens een beetje probeert op te letten. Zelfs ik weet dit en ik heb er niet eens bij gezeten. In de commissie is uitgebreid gesproken over zorgcowboys: zorgleveranciers die in twee jaar miljonair worden. Volgens mij is dat hetgeen wat dit college wil aanpakken, want dat is niet normaal. Ik hoop dat de SP dat met mij eens is.

Lesley Arp (SP). Ik wil hier toch even op inhaken. Groep de Mos heeft dit ook op zijn website gezet het afgelopen jaar, namelijk dat mensen nu al niet de thuiszorg krijgen die zij nodig hebben. Mensen zijn daarvoor naar de rechter gestapt. Tientallen mensen hebben daar gelijk in gekregen. Wat wij dan bijvoorbeeld horen, is dat zorginstellingen die extra uren die ze hebben gewonnen, moeten betalen uit hun eigen reserves. Nou, dan denk ik dat er toch echt geen ruimte is voor scherpere contracten. Hoe denkt de heer Dubbelaar daarover?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). De heer Dubbelaar denkt daar anders over. De wethouder Zorg denkt daar anders over. En al die ambtenaren in dit stadhuis denken daar waarschijnlijk anders over, want die adviseren de wethouder Zorg. Het zijn gewoon feiten. De Monitor heeft laatst een artikel gepubliceerd over die zorgcowboys. Daar staat ook een Excelsheet bij. Gaat u daar eens naar kijken. Er zijn echt zorgleveranciers in deze stad die tientallen procenten winst maken, tot wel 40%, 50%, op het leveren van thuiszorg. Dat is niet normaal. Dat wil dit college aanpakken. Dat is een goede zaak.

Joris Wijsmuller (HSP). Feit is dat de aanvragen voor de jeugdzorg toenemen. Feit is dat de aanvragen voor de Wmo toenemen. Feit is dat het aantal daklozen toeneemt. Feit is dat het aantal inwoners van deze stad, dus zeer waarschijnlijk ook het aantal zorgbehoevenden, toeneemt. Feit is ook dat u in uw verkiezingsprogramma heeft opgenomen dat u inderdaad niet op de thuiszorg wil beknibbelen, dat u zorg aan huis wil hebben en dat u voldoende personeel in de jeugdzorg wil hebben. Hoe kunt u dit allemaal rijmen, terwijl er maar liefst € 35 mln., minus € 2 mln. die dan bij de onderwijsbegroting wordt neergelegd, wordt bezuinigd op de zorg?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Het is besparen. Besparen, meneer Wijsmuller. Hoe moet ik dat dan verklaren? Ja, iedereen in Den Haag krijgt die zorg. Als laatste wilt u dan ook nog eens een keer hier iets van vinden? Het is prima, maar ik begrijp meneer Wijsmuller niet.

34

Het is goed dat hij energie steekt in dat hele mooie verkiezingsprogramma van ons, van Hart voor Den Haag/Groep de Mos. Iedereen zou dat moeten lezen. Dus daarvoor hulde, meneer Wijsmuller.

Joris Wijsmuller (HSP). Het € 35 mln. minus € 2 mln. bezuinigen op de zorg is niet beknibbelen, maar dat is hakken op de zorg. Nogmaals, hoe kun je dat waarmaken als de zorgvraag groeit, op allerlei gebied? Dat staat ook in de begroting. Hoe kan je dan waarmaken dat je dan toch met substantieel veel minder budget dat allemaal aan de bewoners kunt bieden?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik heb toevallig voor dit debat nog met mijn zorgwoordvoerder over dit specifieke onderwerp gesproken. Het heeft niet allemaal te maken met geld, meneer Wijsmuller, want we hebben ook een tekort aan personeel, begrijp ik, in de branche. Dat zijn ook uitdagingen. We hebben ook te maken met wachtlijsten. Dat is ook een uitdaging. Het heeft niet allemaal te maken met geld. Dat lost u niet op met nog meer geld. Er wordt meer dan € 500 mln. besteed aan zorg in deze stad. Dat is nodig en het is heel belangrijk en het is noodzakelijk en daar staan wij voor 100% achter, maar u doet nu net of de besparing die dit college wil realiseren op die noodzakelijke zorg, niet goed is. Ik begrijp dat u daar zorgen over heeft. Ik heb ook zorgen over bepaalde dingen. Ik wil de garantie dat dingen goed geregeld worden. Die garantie krijg ik van het college, want ik heb wel vertrouwen in dit college. Ik ben een raadslid. Ik heb een kaderstellende taak, een controlerende taak en een volksvertegenwoordigende taak, en daar ben ik mee bezig. Ik ga de kaders meegeven waar dit college mee uit de voeten kan om die noodzakelijke zorg te leveren. Daar ga ik mijn goedkeuring aan geven. Dan ga ik controleren of dat ook gaat gebeuren. Ik hoop dat u de wijsheid vindt, meneer Wijsmuller, om mij daarin te steunen.

Joris Wijsmuller (HSP). De kaders, dat zijn de financiële kaders, en die financiële kaders die moeten groter worden als de zorgvraag toeneemt. Dus nogmaals, als je niet wilt beknibbelen op bijvoorbeeld de thuiszorg, dan zul je samen met de oppositie de motie moeten aannemen om met dit college opnieuw een pad te zoeken met alternatieve dekkingsbronnen om te zorgen dat bij een groeiende vraag die zorg aan iedereen geboden kan worden.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Meneer Wijsmuller doet nu voorkomen alsof er te weinig zorg geleverd gaat worden in deze stad. Dat is gewoon onzin. Ik ga ook niet mee in dat frame. Er wordt bespaard op zorg, maar de noodzakelijke zorg wordt gewoon geleverd. Iedereen in deze stad - mevrouw Arp - krijgt de zorg die hij nodig heeft.

Daniëlle Koster (CDA). Maar is het dan echt totale onzin wat u op uw eigen website had geschreven, zoals mevrouw Arp ook heel terecht zei, dat u vond dat het nu al in de knel kwam, nog voor deze bezuinigingen? Is dat dan onzin en denkt u gewoon van: dat had ik misschien maar beter niet erop moeten zetten?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Wat leuk dat mevrouw Koster op onze website komt. Dat is www.hartvoordenhaag.nl, maar www.groepdemos.nl werkt waarschijnlijk ook nog. Alles wat daar staat is top. Dus ik zou bijna willen zeggen tegen iedereen, tegen alle kijkers thuis: ga naar de website van Hart voor Den Haag/Groep de Mos.

Daniëlle Koster (CDA). Ik constateer dat de heer Dubbelaar geen antwoord geeft op mijn vraag, dus ik zal een andere vraag stellen. Ik merk dat de heer Dubbelaar ontzettend dol is op de Tweede Kamer, op dat andere Den Haag, zoals we dat ook weleens zeggen. Ik kan mij nog herinneren, in de debatten voor 2014, dat we het in de Tweede Kamer hadden over de decentralisaties die overgedaan zouden worden. Daar werd ook gesproken over 'besparingen', want we zouden de zorg dichter bij de mensen organiseren. Dat zou heel veel geld schelen. Toen werd er ook niet gesproken over bezuinigingen, maar over besparingen. Nu constateren we, zoveel jaar later, maar dat wisten we eigenlijk toen ook al - dat werd toen ook al gezegd tegen de regeringspartijen VVD en PvdA - dat het te weinig was, dat niet kon wat zij deden. Waarom zou dit college erin slagen om het anders te doen en niet in de val te trappen waar de Tweede Kamer en de regering-Rutte II wel in zijn getrapt?

35

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Interessante vraag. Echt superinteressant, supercreatief. Dan moet ik deze wethouder, mevrouw Parbhudayal, gaan vergelijken met de vorige wethouder, de heer Klein. Die was dan daarvoor nog. Daarvoor is echt te lang geleden, mevrouw Koster. Maar ik wil mevrouw Parbhudayal helemaal niet vergelijken met meneer Klein. Ik zie daar echt het nut niet van in. Ik heb vertrouwen in dit college. Ik heb vertrouwen in mevrouw Parbhudayal. Volgens mij heeft zij een financiële achtergrond, dus zij weet heel goed hoe cijfertjes gelezen moeten worden. Wat verlangt u nog meer van mij, mevrouw Koster, dan dat ik het vertrouwen uitspreek in dit college?

Daniëlle Koster (CDA). Dat vertrouwen in cijfertjes is mooi, maar het gaat hier om mensen, meneer Dubbelaar. Het gaat hier om mensen. Cijfertjes zijn toch heel wat anders. Maar ik vraag u ook helemaal niet om de heer Klein te vergelijken met mevrouw Parbhudayal. Dat was niet mijn vraag. Mijn vraag was de volgende. Bij de overdracht van de decentralisaties van het Rijk naar de gemeenten is er enorm bezuinigd, omdat de taak 'efficiënter' kon. Er waren besparingen. Het zou dichter bij de mensen zelf georganiseerd worden. De gemeente kende haar pappenheimers beter en zou beter die zorg kunnen leveren. Ook daar constateren we nu, anno 2019, enorme tekorten. En waar de heer Wijsmuller terecht op wees: tekorten, terwijl we weten dat de vraag alleen maar toeneemt en toeneemt en toeneemt. Dus waarom denkt u dat dit college er wel in zal slagen zo een forse bezuiniging in te zetten zonder dat het raakt aan de toegang tot zorg?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik denk dat ik het al tig keren gezegd heb, maar ik wil het nog wel een keer zeggen voor mevrouw Koster. Hart voor Den Haag/Groep de Mos vindt het belangrijk dat iedereen in Den Haag de zorg krijgt die hij of zij nodig heeft. Met het bedrag dat er nu gereserveerd staat in programma 8 door dit college, door deze wethouder gaat die zorg in Den Haag geleverd worden. Ik begrijp dat het CDA daar geen vertrouwen in heeft. Dat is prima. Mijn partij heeft dat wel. Ik wil best de hele dag welles-nietes spelen. Binnenkort gaan we wel of niet voor deze begroting stemmen. Ik nodig u uit, mevrouw Koster, om in ieder geval constructief de commissiebehandeling in te gaan. Dat doet u niet, overigens, met die motie die u vandaag indient, terwijl we afspraak hebben gemaakt om dat niet te doen. Maar gaat u nou ook constructief die commissievergadering in. Misschien komt u dan ook wel tot het inzicht dat het een wijs besluit is om dit college het vertrouwen te geven om deze begroting ten uitvoer te brengen volgend jaar. Dat is wat wij doen. Wij stellen de kaders, dan gaat het college aan het werk en dat controleren wij. Ik zie geen reden om daaraan te twijfelen.

Daniëlle Koster (CDA). Dat was geen antwoord op mijn vraag. De heer Dubbelaar heeft geen enkel argument aangedragen. Wij gaan de enorme besparingen bij de overdracht van de decentralisaties nu nog een keer herhalen. Er was al een gat en we maken het gat alleen maar groter. De vraag wordt groter en groter. Dat betekent dat wij niet iedereen diezelfde zorg kunnen gaan bieden. We hebben niet alleen minder geld, maar we zullen dat geld ook aan meer mensen moeten besteden. Dan kunt u toch niet hier droog houden dat die zorg op orde blijft en dat er niets verandert?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Mevrouw Koster doet nu voorkomen alsof dit college of de wethouder beslist of iemand wel of geen zorg nodig heeft. Volgens mij werkt dat zo niet. De zorg die nodig is, wordt gewoon geleverd. De zorgvraag wordt gewoon ingevuld, want iedereen die zorg nodig heeft, krijgt die. Die inwoner van Den Haag komt bij de dokter, en die dokter zegt 'u heeft dit' en dan … Nou ja, goed. Ik ben geen expert, mevrouw Koster. Luistert u nog of …? Ja? Ik ben geen expert. Ik ben geen dokter. Dat vind ik inhoudelijk niet zo heel spannend. Ik heb andere competenties. Mensen die verstand hebben van zorg, zijn met zorg bezig. Ik wil, ik vind het belangrijk, mijn partij vindt het belangrijk dat die zorg in Den Haag inderdaad ook gewoon geleverd wordt. Dat wordt die.

Karen Gerbrands (PVV). Ik heb onderhand het gevoel dat we de heer Dubbelaar uit zijn lijden moeten gaan verlossen, want we hebben nu 40 keer dingen gevraagd waar geen antwoord op komt. Hij heeft het elke keer over een sluitende begroting waarin afgewogen keuzes zijn gemaakt. Waarom geeft de heer Dubbelaar niet gewoon toe dat dit de keuzes zijn die hij gemaakt heeft en dat hij daarvoor

36 staat, dat hij er dus voor staat dat er € 30 mln., € 35 mln. bezuinigd wordt op de zorg? Waarom dat niet gewoon toegeven als je daarmee akkoord gaat, om wat voor reden dan ook?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Mevrouw Gerbrands van de PVV krijgt niet het antwoord dat zij wil horen. Dat is totaal iets anders. Ik ga ook niet het antwoord geven dat zij wil horen, want waarschijnlijk gaan wij het over dit specifieke punt vandaag niet met elkaar eens worden. Dat kan. Ik ben uw partner op heel veel andere punten, maar over dit specifieke punt, mevrouw Gerbrands, gaan wij het vandaag waarschijnlijk niet eens worden.

Karen Gerbrands (PVV). Bijzonder laf. Als je ergens voor tekent, moet je ook de ballen hebben om ervoor te gaan staan. Dat doet de heer Dubbelaar niet. Dan heb ik tot slot nog de volgende vraag. Als over een halfjaar of een jaar blijkt dat mensen inderdaad niet de zorg krijgen die ze willen, wat kunnen we dan van de heer Dubbelaar verwachten? Blaast hij dan desnoods het college op als het moet, of kabbelt hij dan gewoon door?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Het is toch een openeinderegeling? Dat wil dus zeggen dat iedereen altijd de zorg krijgt die hij nodig heeft. Dus over een halfjaar zal dan waarschijnlijk, in het hypothetische geval - ik vraag me eigenlijk af of ik daar wel in mee moet gaan, maar om mevrouw Gerbrands gerust te stellen - mevrouw Parbhudayal naar de raad komen van 'jongens, ik heb extra geld nodig, anders kan ik niet die noodzakelijke zorg leveren'. Nou ja, goed, dat is in de toekomst kijken. Dat is wat-als. Ik denk dat het geen consistent bestuur is als we daarop vooruitlopen. Dit is een begroting. Dit is wat het college nodig heeft aan geld. Het college vraagt goedkeuring aan de raad om aan de slag te gaan.

Karen Gerbrands (PVV). De heer Dubbelaar zei 'ik ben geen expert' en dat blijkt ook wel. Dus ik raad hem aan om, voordat de begroting zorg besproken wordt, zich even te verdiepen in de materie, zodat hij dan een nieuw standpunt in kan nemen. Want de gemeente bepaalt dus wel het aantal uren en weet-ik-veel-wat wat er aan zorg komt. Dat is niet wat er nodig is, dat is wat de gemeente bereid is te leveren. Dat is wat er hier gaat gebeuren, meneer Dubbelaar. Dus ga u even inlezen de komende weken.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ja, ik ga dat doen. Ik beloof dat ik me ga inlezen de komende weken. Ik was er al aan begonnen, maar de komende weken ga ik dat doen. Ik vind het belangrijk om goed om te blijven gaan met mevrouw Gerbrands. Dat weet ze.

De voorzitter. Meneer Dubbelaar, u vervolgt u betoog.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Super, voorzitter! Het is inmiddels half één en ik was net begonnen. Even denken, waar was ik? Voorzitter. Dan even een terugblik op de troonrede en de feestbegroting van het Binnenhof. Daar was ik gebleven. Onze minister-president zei tegen de pers: laten we elkaar geen crisis aanpraten. Nee, goed punt, laten we dat vooral niet doen. Maar ik hoorde wethouder Guernaoui gisteravond bij Omroep West zeggen dat we er geen cent bij krijgen. Dat vind ik wel zorgelijk. Kan het college de impact van de troonrede en de rijksbegroting voor de gemeente Den Haag op korte termijn schriftelijk concretiseren voor de raad? Welke impact hebben die mooie woorden van de Koning uit de troonrede en uit de rijksbegroting op onze stad? Hoeveel geld krijgen we precies voor infrastructuur, woningbouw, zorg en jeugdhulp? Wanneer? Hoeveel agenten krijgen we? Hoeveel leraren krijgen we erbij? Graag een reactie van de wethouder. Tot die tijd zijn de door het Rijk veroorzaakte tekorten knap weggewerkt. Zo kan Den Haag de komende jaren blijven inzetten op betaalbare woningen, meneer Balster, goede bereikbaarheid, meer banen en een veilige, leefbare en groene stad.

Martijn Balster (PvdA). Wethouder Guernaoui concludeerde dat het geld niet komt of dat het hoogst onzeker is. Dat is treurig. Dat vinden we denk ik beiden. Maar hoe kijkt u nu terug op de lobbystrategie van Den Haag?

37

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ja, heel goed. Ik begrijp zelfs dat de voorzitter van het college daarmee bezig is. Zij heeft van de week met de andere burgemeesters van de grote steden ook gesproken over deze problematiek, begreep ik uit de media. De VNG is ermee bezig geweest. We hebben moties wel gesteund. Ik heb daar eerder een debat met meneer Balster over gehad. Meneer Balster verweet mij dat een bepaalde motie niet gesteund werd. Die motie was een beetje flauw. Maar goed, ik wil de motie er best nog even bij zoeken, want ik meen dat u haar naar mij had gestuurd, dus ze staat in mijn mobiel. Maar die andere motie werd wel gesteund. En daardoor krijgen wij die hele dikke druppel waar meneer Guernaoui het over had, wel gestort. We zouden alleen graag nog meer willen.

Martijn Balster (PvdA). Ik hoop dat de heer Dubbelaar met mij toch eens even wat kritischer wil kijken naar de lobbystrategie. Ik zag afgelopen maandag een oproep van Den Haag om meer geld. Dat snap ik, maar een dag voor Prinsjesdag is het natuurlijk te laat. Dan ligt die begroting er al. Eerdere momenten heeft het college niet bepaald aangegrepen. U haalde net het VNG-congres aan, waar Den Haag niet meestemde, niet meeging met een motie om meer geld voor jeugdhulp te vragen. Een eerdere oproep in de krant van vrijwel alle wethouders zorg en jeugd werd niet ondersteund door dit college, door wethouder Parbhudayal. Er zijn toch een aantal zaken flink misgegaan. Dat roept bij mij de vraag op of het wel goed gaat met die lobby. Het geld van het Rijk is hoogst onzeker, voor jeugd, voor wonen, voor ov. Bent u bereid om die lobbystrategie van Den Haag eens kritisch onder de loep te nemen?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Nee, dat ben ik niet. Ik denk namelijk dat dit college wel heel veel doet om te zorgen dat het Binnenhof actie gaat ondernemen. Ik merk ook dat er steeds meer gebeurt, dat het onder de aandacht komt. Ik zie dat de partij van de heer Grinwis, die achter u zit, er sinds gister mee bezig is of er een motie over indient. Ik zou bijna willen zeggen: belt u naar uw collega's die daar ook zitten en zorg dat het erdoorheen komt. Dan kunnen wij verder aan de slag in deze stad, meneer Balster.

Martijn Balster (PvdA). Ik moet concluderen dat het, tot op heden in ieder geval, weinig effect heeft gehad. Jammer dat de heer Dubbelaar de handschoen niet oppakt om daar eens kritisch naar te kijken. Den Haag krijgt de centen voorlopig niet. Dat betekent dat we het zelf moeten oplossen. Dan zou ik zeggen: kijk dan nog eens goed naar de motie om het dan op een eerlijke manier te doen in onze stad, want het is heel makkelijk om te blijven wijzen, maar als u zelf die inspanning niet levert, dan wordt het echt heel moeilijk.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Wat dat aangaat, deed de heer De Graaf een ordevoorstel naar aanleiding van de motie die ingediend werd. Ik steun meneer De Graaf daar volledig in. We maken afspraken met elkaar. We willen vandaag op hoofdlijnen met elkaar debatteren. Prima, graag, leuk. Ik had er ook heel veel zin in. Ik heb er nog steeds veel zin in. Maar we maken met elkaar een afspraak - een herenakkoord werd het genoemd - om geen motie in te dienen. Nou ja, afspraken maken met de Partij van de Arbeid is dus gewoon niet mogelijk. Daar komt het op neer. U bent niet betrouwbaar in het maken van afspraken. Dat is jammer, maar dat is de Partij van de Arbeid. Voorzitter. Het stadsbestuur investeert ook in een gezonde economie en begeleidt meer mensen vanuit de bijstand naar werk. Complimenten, meneer Guernaoui. Extra trots maakt mij de investering in Den Haag Zuidwest, waaronder de Leyweg. Duizenden nieuwe woningen en investeringen in de wijk moeten armoede en vele slechte schimmelwoningen aanpakken. Wat dacht u van de regiodeal die dit college heeft weten binnen te slepen? Als Hagenees met roots in Escamp ben ik zeer verheugd met dit extra geld, waarmee we een grote stap kunnen maken in wijken zoals Bouwlust, Vrederust, Moerwijk en Morgenstond. Wijken waar ik persoonlijk natuurlijk heel veel mee heb. Deze wijken waren vlak na de oorlog de wijken van hoop en toekomst. Dat willen we terugbrengen met die regiodeal. We gaan ons meer richten op het opbouwen van een lokale economie, zodat mensen in die wijk een baan kunnen vinden. Voorzitter. Dan over zorg. We hadden het er nog niet over gehad.

38

Martijn Balster (PvdA). Toch nog even over Zuidwest. Daar gaan veel woningen straks tegen de vlakte. Ik ben het met de heer Dubbelaar eens dat het heel goed is dat er wordt geïnvesteerd. Bent u bereid om voorstellen te steunen om ervoor te zorgen dat mensen ook terug mogen keren voor een betaalbare huur?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik vind dat een heel interessante gedachte, meneer Balster. Ik ben echt bereid om daar zeer serieus naar te kijken, maar ik meen dat dit onderwerp in de commissie Ruimte is besproken en dat wethouder Revis daar de hele mooie toezegging heeft gedaan om dit punt mee te nemen in de verdere uitwerking en te kijken wat de mogelijkheden zijn. Ik vind het fijn dat deze wethouder dit belangrijke punt mee wil nemen in de verdere uitwerking.

Martijn Balster (PvdA). Precies zo een lange zin gebruikte de heer Revis. Ik ben blij dat u de intentie steunt, maar het komt er uiteindelijk wel op neer dat we dat hard met elkaar vastleggen, dat mensen echt het recht krijgen om in hun gesloopte en nieuw gebouwde woning terug te mogen keren voor een huur die ze betalen kunnen. Is de heer Dubbelaar bereid om dat te steunen?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik weet niet wat ik nog meer moet zeggen. Ik vind het een interessante gedachte. De bal ligt nu bij de wethouder. Laten we nu even wachten waar de wethouder mee terugkomt, meneer Balster. Dan over zorg. Een zeer serieus onderwerp. Ook wij maken ons zorgen over die stijgende kosten voor jeugdhulp en de fors lagere rijksuitkering vanuit het Gemeentefonds. Afgelopen week zag ik indianenverhalen over dit belangrijke onderwerp. Daar wil ik toch nog wel wat over zeggen. De landelijke overheid laat de gemeenten en dan met name de grote steden hard vallen. Het belangrijkste is dat het stadsbestuur ervoor kiest om deze tekorten niet neer te leggen bij onze inwoners. Voor Hart voor Den Haag geldt: mensen die zorg nodig hebben, krijgen ook zorg, en de zorg moet betaalbaar en toegankelijk blijven.

Daniëlle Koster (CDA). Ik probeer het toch maar één keer, want u bent ons nu natuurlijk aan het uitdagen door gewoon weer hetzelfde te herhalen als wat u net zei. Dus ik dacht: ik probeer het gewoon toch nog een keer, meneer Dubbelaar. Meneer Dubbelaar, u kunt toch niet met droge ogen beweren dat u zich aan de ene kant zorgen maakt over de toegang tot zorg en aan de andere zeggen: ja, we snijden € 34 mln., maar joh, dat komt helemaal goed? Legt u dan eens uit, beredeneert u dan eens hoe dat dan zou kunnen.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik wil het hier zeer uitgebreid over hebben. Ik wil mijn aantekeningen erbij pakken. We besparen inderdaad een bedrag op zorg. Daar wordt invulling aan gegeven door dit college. We hebben een voorstel gekregen hoe dit precies tot stand is gekomen. Nou ja, een deel van die besparing wordt gerealiseerd door geld dat al bij die zorgleveranciers op de plank ligt. Een deel van die besparing wordt gerealiseerd door zorgcowboys aan te pakken. Ik mag bijna hopen dat het CDA daar toch gewoon achter staat?

Daniëlle Koster (CDA). Wij zijn altijd voor het aanpakken van cowboys, maar daarmee haal je niet € 34 mln. binnen. Die hark je daar niet mee binnen. Dat gaat gewoon verder dan dat. Niemand zal betwisten dat je moet aanpakken wat niet goed gaat. Maar waar het hier om gaat, en dat proberen we al de hele tijd aan u duidelijk te maken, is dat het zo fijn zou zijn als u als grootste coalitiepartij gewoon achter de ouderen, achter die kwetsbaren zou staan. U zegt dat u zich daar zorgen over maakt, maar dat zijn loze woorden als u daar verder niets mee doet. U heeft uw handtekening ook gezet onder deze begroting, waarmee € 34 mln. wordt bezuinigd. Wees dan in ieder geval zo moedig om het woord 'bezuiniging' in de mond te nemen in plaats van het eufemisme 'besparing', want het is hetzelfde. Zeg het nou gewoon. Er wordt gewoon keihard bezuinigd en we kunnen niet garanderen dat met de grotere vraag naar zorg en het kleinere budget, mensen krijgen wat ze nodig hebben.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Er ligt gewoon een sluitende begroting. Dan kan mevrouw Koster het over bezuinigen hebben ... Nee, mevrouw Koster, er wordt een besparing gerealiseerd om die begroting sluitend te krijgen. Als ik dan de cijfertjes erbij pak hoe dit college

39 denkt dit te realiseren, dan ligt er gewoon een realistisch beeld. Zorgfraude wordt aangepakt. Dat levert een bepaalde besparing op. Er ligt geld op de plank bij zorgleveranciers. Dat levert een bepaalde besparing op. Ik meen dat zelfs meneer Grinwis - dat heb ik bij Omroep West gezien - het ermee eens is dat we niet moeten betalen voor scootmobielen die de hele dag op straat staan niets te doen. Ik begrijp dus totaal niet waar mevrouw Koster precies naartoe wil met het frame. De zorg die nodig is, mevrouw Koster, wordt gewoon geleverd aan de inwoners van onze stad.

Daniëlle Koster (CDA). U lijkt wel een soort marktkoopman. U wil ons laten geloven dat besparing eigenlijk bijna hetzelfde is als een investering, maar als je ergens iets op bespaart, dan geef je minder uit. Dat bent u toch met mij eens?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Dat vind ik een interessante gedachte, maar het komt er eigenlijk op neer dat mevrouw Koster zegt: laten we gewoon betalen voor de winsten van die zorgcowboys. Zorgfraude? Daar kijken we niet naar. Who cares? Scootmobielen die niet gebruikt worden? Ah joh, maak het uit, laat ze lekker staan in de openbare ruimte. Dat is wat het CDA nu eigenlijk zegt. Dat is toch een totaal wereldvreemde gedachte? Mijn partij, Hart voor Den Haag, vindt het belangrijk, mevrouw Koster, dat zorg die nodig is gewoon geleverd wordt. Mijn partij wil niet betalen voor zorgfraude. Mijn partij wil niet betalen voor zorgcowboys. Mijn partij wil niet betalen voor scootmobielen die de hele dag op straat staan en die totaal nooit gebruikt worden. Dat u daar wel voor kiest, ja, dat laat ik aan het CDA, maar wij maken andere keuzes.

Daniëlle Koster (CDA). U legt mij woorden in de mond die ik niet in de mond heb genomen, maar die u zelf creatief erbij bedenkt. Alsof wij daar niet tegen zouden zijn. Ik heb meerdere malen gezegd dat iedereen hier in deze raad er natuurlijk voor is om zorgcowboys aan te pakken en om scootmobielen die - in uw woorden - staan te verroesten op straat, aan te pakken. Mijn punt was dat je daar die bezuiniging niet mee binnenhaalt. Het gaat gewoon verder dan dat. Ik vind het zo jammer dat u gewoon niet bereid bent om toe te geven dat een besparing gewoon een min is in het totale sommetje, een keiharde min van € 34 mln., en dat u geen andere keuzes maakt. Het is zo jammer dat u als grootste coalitiepartij niet zegt: wij waren een ouderenpartij en wij gaan ook echt voor die ouderen opkomen. Het gaat hier niet om cijfertjes en om sluitende begrotingen. Het gaat hier om mensen, mensen die zorg nodig hebben. U kunt niet met droge ogen beweren dat ze dezelfde zorg krijgen waar ze behoefte aan hebben en waar ze recht op hebben.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik draai het om en dat doe ik bewust, om het tastbaar te maken. Het CDA verwijt mij, als grootste politieke partij in deze stad, dat ik keuzes maak waar het CDA niet achter staat. Ik wil niet betalen voor zorgcowboys. Ik wil niet betalen voor zorgfraude. Op het moment dat u mij verwijt dat wij die besparing willen realiseren en dat ik dat maar dan niet moet doen, dan zegt u dus eigenlijk het tegenovergestelde: ga daar gewoon mee door, ga niet besparen! Kijk, volgens mij zijn we het er wel met elkaar over eens dat de zorg geleverd wordt. Dat is belangrijk. Dat is een noodzakelijke behoefte voor iedereen in deze stad. Dus daar wordt niet aan getwijfeld.

De voorzitter. Mevrouw Koster heeft geen interruptie meer, maar wil wel een punt van orde. U maakt slim gebruik van de regels.

Daniëlle Koster (CDA). De heer Dubbelaar verdraait consequent mijn woorden.

De voorzitter. Wacht even, mevrouw Koster. Dan moet het wel een punt van orde zijn.

Daniëlle Koster (CDA). Het enige wat ik wil zeggen is dat ik de woorden die de heer Dubbelaar in de mond neemt over mij dat ik het niet eens ben met zorgcowboys en hem verwijt dat hij zaken aanpakt, nooit heb gezegd. Dat zijn de woorden van meneer Dubbelaar zelf.

De voorzitter. Mevrouw Koster, ...

40

Daniëlle Koster (CDA). Nee, maar ik word nu hier drie keer …

De voorzitter. Ik heb u de zin laten zeggen. Ik weet dat het een interruptie was en geen punt van orde. Ik ben dus lief voor u geweest. Dan gaan we nu weer terug naar meneer Dubbelaar. Nee, we gaan nog niet terug naar meneer Dubbelaar. We gaan eerst naar mevrouw Gerbrands.

Karen Gerbrands (PVV). Ja, voorzitter, want ik ben het eens met mevrouw Koster. Het wordt zo geframed alsof de mensen die nu bezwaar maken tegen de bezuinigingen het prima vinden dat de scootmobielen staan te verroesten, dat we allemaal groot fan zijn van de zorgcowboys en dat wij voor verspilling van zorggelden zijn. Dat zijn we allemaal niet. Meneer Dubbelaar kan blijven herhalen en het frame hier poneren dat dat het enige is wat er gebeurt op de zorg, maar dat is het niet. Dat is een fractie van de € 35 mln. die bezuinigd wordt. Ik word er ondertussen een beetje moe van. Geef nou gewoon toe dat je dat doet en ga ervoor staan, meneer Dubbelaar. Toon die ballen! Hier hebben we voor getekend. Probeer niet andere partijen woorden in de mond te leggen, want dat bent u nu al een uur aan het doen en dat wordt heel vervelend.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Waarvan akte. Ja, ik kan hier echt totaal niks mee, hoor, mevrouw Gerbrands. Er ligt een begroting. In die begroting wordt een besparing gerealiseerd. Die besparing realiseren wij door een aantal maatregelen te nemen en dan zegt u gewoon van: niet doen, geef dat geld wél en negeer dat. Dan kan u zeggen: raar dat u dat frame maakt. Ja, dat geldt ook voor het frame dat u projecteert op de raad. U heeft het maar over een bezuiniging die gecorrigeerd moet worden. Ik zie dat totaal anders. Ik begrijp dat wij met elkaar van mening verschillen over dit specifieke onderwerp. Dat zei ik een halfuur geleden toch al tegen u, mevrouw Gerbrands? Wij gaan het niet eens worden vandaag over dit onderwerp. En mijn handtekening staat nog niet onder die begroting. Wij gaan pas stemmen als de begroting in de raad komt. Vandaag zijn de Algemene Politieke Beschouwingen. Ik heb drie pagina's van mijn inbreng gehad. Ik wil nog heel veel zeggen. Ik snap dat dit specifieke onderwerp voor u heel belangrijk is. Dat is het voor mij ook. Dat is het voor iedereen in deze stad. Ik heb nota bene in mijn privésituatie hier ook mee te maken. Daar wil ik verder niet over uitweiden, maar … Dus ik snap niet zo goed wat u van mij verlangt, behalve dat ik zeg dat mijn partij, deze coalitie, dit college de zorg heel belangrijk vindt. De noodzakelijke zorg wordt gewoon geleverd. Iedereen die die zorg nodig heeft, gaat die zorg ook gewoon krijgen.

Karen Gerbrands (PVV). De heer Dubbelaar heeft dan zijn handtekening niet onder de begroting gezet, maar ik mag toch aannemen dat Groep de Mos betrokken is bij de onderhandelingen over de begroting die er nu ligt. En als u daar niet bij betrokken bent, meneer Dubbelaar, als dat allemaal buiten u om is gegaan, dan moet u maar eens even gaan praten met de leider van uw partij. We hadden afgesproken dat u zich zou gaan verdiepen. Ik ben niet weer met het kopje zorg begonnen bij uw inbreng. Dat heeft u zelf gedaan. U begint weer met hetzelfde verhaal. Dus of u stapt nu over naar het volgende onderwerp of we gaan fijn nog tweeënhalf uur door over of het een besparing of een bezuiniging of niet is en wat de raad er wel of niet van mag vinden, maar die keuze heeft u zelf gemaakt.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik ben het op dit punt eigenlijk wel eens met mevrouw Gerbrands. We zijn echt al heel lang op dit specifieke onderwerp bezig. Er komen inderdaad nog commissievergaderingen en ja, inderdaad.

De voorzitter. Maar meneer Grinwis heeft er nog een andere vraag over.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik ben blij dat de heer Dubbelaar steeds benadrukt dat niemand, geen enkele zorgbehoevende in onze stad, mag lijden onder de bezuiniging - in zijn woorden: besparing - die is ingeboekt in de begroting. Is hij het met mij eens dat we dan gezamenlijk de toezegging zouden kunnen vragen aan wethouder Parbhudayal om voor de zomer van 2020 met een evaluatie te komen hoe het nou gaat met de implementatie van de bezuiniging van volgend jaar al meer dan € 23 mln. op dit programma, van die € 32 mln. in totaal op zorg? Is hij bereid om een toezegging te vragen om eens een goede evaluatie te vragen met daarin aandacht voor de vraag of

41 inderdaad niemand eronder heeft geleden en iedereen de zorg heeft gekregen die nodig is, zodat bij de volgende begroting zo nodig kan worden bijgestuurd?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik denk dat dat niet nodig is. Het is heel simpel. Volgens mij krijgen we de halfjaarsrapportage naar de raad gestuurd. Volgens mij krijgen we de Voorjaarsnota naar de raad gestuurd. Dus die informatie komt al.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Hoe moeilijk is het nou om zo'n toezegging te vragen aan de wethouder? Het zijn technische documenten waar de heer Dubbelaar naar verwijst. Dat weet hij ook best. De Voorjaarsnota hier is puur een kader met een paar zinnetjes erbij. Maar gewoon expliciet een evaluatie van hoe het nou gaat met die bezuiniging, of inderdaad iedere bewoner van wie Groep de Mos vindt dat die zorg nodig heeft, ook de zorg krijgt die hij of zijn nodig heeft, zodat we inzicht hebben hoe het nou gaat met die implementatie. Want we willen toch niet dat onverhoopt één euro van die € 34 mln. straks wel ten koste gaat van mensen? Het is toch niet zo moeilijk om die toezegging te vragen van het college? Nou ja, ik doe het bij dezen.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik ben geen onderdeel van het college. Meneer Grinwis moet deze vraag aan het college stellen. Als ik onderdeel van het college zou zijn, dan zou ik tegen meneer Grinwis zeggen dat meneer Grinwis keer op keer geïnformeerd wordt, door middel van die halfjaarsrapportage, door middel van de Voorjaarsnota. Daar wordt dan over gediscussieerd met elkaar in de commissies. Dan kunt u vragen stellen. Dan krijgt u antwoorden. Dan gaat het naar de raad. Dus u vraagt naar de bekende weg.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). We worden er een beetje moe van. De heer Dubbelaar reikte mij de hand door inderdaad te eisen dat het college zich aan het coalitieakkoord hield en die € 51 mln. van Eneco niet in de begrotingsgaten stopt, maar gewoon aan de afgesproken investering besteedt. Ik reik collega Dubbelaar de hand door voor te stellen om samen de toezegging te vragen aan wethouder Parbhudayal om goed in beeld te brengen voor de volgende zomer wat de gevolgen zijn in de praktijk van de volgend jaar al flink door te voeren bezuiniging. Het was een handreiking van mij. Als collega Dubbelaar niet wil, kan ik het inderdaad zelf ook vragen. Maar hij hecht er zo aan dat iedereen de zorg krijgt die hij nodig heeft, dan willen we dat toch ook graag weten, niet alleen in cijfertjes, maar echt ook goed geëvalueerd? Dus ik zou zeggen: pak die hand.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Waarvan akte. Ik ga daar nu niet op reageren. Dat heb ik net gedaan. Dat is het antwoord dat ik gegeven heb en dat is het antwoord waar meneer Grinwis het mee moet doen, want ik wil mevrouw Gerbrands ook te vriend houden. Voorzitter. We hebben heel veel gezegd over zorg. Ik moet even kijken waar ik dan precies ben gebleven. We wonen in een prachtige stad - ik denk dat dat nu ook wel even gezegd mag worden - de mooiste stad van Nederland. Ik denk dat we ons niet te veel moeten aantrekken van sommige sombere berichten van enkele oppositiepartijen, politieke zwartkijkers. Dat zeg ik dan wel zonder raadsleden te willen kwetsen. Afgelopen weekend stond ik op een bomvolle Leyweg. Het Escampfestival was teruggehaald naar het winkelcentrum. Het was echt een waanzinnig groot succes. Op het einde van de dag stond Ali B op het podium. Echt, het stond er helemaal vol met mensen uit de buurt. Ik heb heel veel mensen daar gesproken. Er waait een groengele Hart voor Den Haag-wind door Den Haag en de bewoners vinden het fantastisch! Wij kregen louter positieve reacties van mensen uit de buurt. En ja, natuurlijk zijn er grote uitdagingen. Die staan ook in de gepresenteerde begroting. Den Haag groeit. We moeten Den Haag wel bereikbaar houden. Bereikbaar houden voor álle verkeersdeelnemers, meneer Van Asten. Dat wil zeggen: met de auto en op de fiets. Met de nota Ruim baan voor de fiets op de agenda krijgt de fiets op dit moment voldoende aandacht. Dat is belangrijk. Dat begrijp ik best, maar laten we niet vergeten dat deze coalitie heeft gekozen voor álle vormen van mobiliteit. 'Een goede bereikbaarheid is van levensbelang voor Den Haag.' Dat is de eerste zin van het hoofdstuk Mobiliteit. Er staan mooie dingen in het coalitieakkoord, óók voor de autobezitter, en die worden gewoon gerealiseerd. Op dit moment wordt de doorstroming op de Erasmusweg verbeterd. De

42 aanleg van de ongelijkvloerse kruisingen op de Lozerlaan en de Erasmusweg staat op de agenda. De Rotterdamse Baan wordt volgende zomer, in 2020, geopend. Ook de verbetering van het Hildebrandplein moet deze collegeperiode gerealiseerd worden. Mijn fractie is benieuwd hoe we de ondersteuning aan Rijswijk en Wassenaar vormgeven voor wat betreft de doorstroming op de Beatrixlaan en N44. En hoe zit het eigenlijk met de doorstroming op de Laan van Wateringse Veld, meneer Van Asten? En wanneer wordt die mooie fietsenstalling onder het KJ-plein opgeleverd? Ook heel belangrijk voor heel veel inwoners van Den Haag. Ook voor het parkeren van onze trouwe vierwieler moet aandacht zijn en blijven. Vorige maand is de parkeergarage onder de Noordboulevard geopend. Hoe staat het met de realisatie van de bewonersparkeergarage onder het Van Sint Aldegondeplein? Wanneer kunnen we de evaluatie van de pilot groengele zone verwachten? Wanneer krijgen we de evaluatie van het vergunningenbeleid? Allemaal belangrijke punten. Woningbouw. Dit college pakt het wel op. De feiten: er worden meer sociale woningen gebouwd dan in de afgelopen jaren. De commissie Ruimte heeft vorige week uitgebreid gesproken over de voortgang van de sociale woningbouw. Ik heb de vergadering teruggekeken. Erg interessant. De feiten zijn dat er de komende drie jaar 3.770 sociale, betaalbare woningen worden gerealiseerd. Dit college bouwt gemiddeld twee keer zo veel sociale huurwoningen per jaar dan zijn voorgangers. We gaan komend jaar aan de slag met de leefbaarheidseffectrapportage. We krijgen een raadsvoorstel over het invoeren van de Rotterdamwet. We gaan een woning-apk krijgen in Den Haag. Het eerste hoofdstuk van ons verkiezingsprogramma heet Hart voor een veilige stad. U begrijpt: voor Hart voor Den Haag is veiligheid een speerpunt. Hart voor Den Haag hecht aan de gezondheid van onze jongeren. Daarom heeft raadslid Nino Davituliani de bestrijding van lachgas op de agenda gezet. Wat ons betreft wordt het verbod op het gebruik ervan in de openbare ruimte in de APV opgenomen. Vragen zijn gesteld en wij wachten de beantwoording met smart af. Goed om te horen in de troonrede dat we meer blauw op straat krijgen. Een lijn waar dit college met de uitbreiding van het aantal handhavers al aan was begonnen. Ik vind het goed nieuws dat de pilot met bodycams bij de politie navolging krijgt bij onze gemeentelijke handhavers. Wij staan voor de bescherming van hulpverleners en politie. Werkgelegenheid. Dit college pakt het op. Het college loopt op schema met zijn 500- plusaanpak. Heel veel mensen stromen uit de bijstand, zijn aan het werk gegaan, zitten nu op school. Er zijn meer dan 100 werkakkoorden gerealiseerd in heel korte tijd. Echt heel goed! Het zijn banen die keihard nodig zijn voor de inwoners van onze stad. Ook investeringen in evenementen zorgen gewoon voor keiharde Haagse banen, mevrouw Arp. Zoekt u werk? In deze branche zitten ze te schreeuwen om medewerkers. Ik denk dat meneer Sluijs u daar ook al keer op keer op gewezen heeft. Haagse evenementen, hotels, congressen en ons toeristische aanbod: het is gewoon een banenmachine!

Robert Barker (PvdD). Even een verduidelijkende vraag. De heer Dubbelaar wil meer banen creëren, maar ze hebben in die sector een tekort aan mensen om die banen te vullen. Hoe werkt dat precies?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Dat werkt heel goed, meneer Barker!

Robert Barker (PvdD). De heer Dubbelaar geeft aan dat we meer banen moeten creëren in een sector. Vervolgens geeft hij aan dat er een tekort is aan mensen die in die sector willen werken. Hoe kan dat allebei waar zijn? Hoe kan hij dan verkopen dat we nog meer geld in die sector moeten pompen?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Dan luistert meneer Barker niet goed. Ik zeg dat er heel veel vacatures zijn in deze sector. Dat is een goede zaak. Het is dus een banenmachine. Daarom reserveert dit college geld om deze sector verder op gang te helpen, zodat er nog meer banen worden gerealiseerd, want wij willen graag meer banen in deze stad, meneer Barker. Er zitten 27.000 mensen thuis zonder werk. Die willen wij graag aan het werk helpen.

Robert Barker (PvdD). Misschien even een economielesje: als je heel veel vacatures hebt in een sector en je gaat inzetten op meer vacatures, dan los je niet echt een probleem op. Dan creëer je juist een probleem.

43

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Dan kunnen we er wel mee stoppen, volgens deze gedachtegang van de heer Barker, want heel veel sectoren hebben vacatures openstaan. Maar in deze specifieke vacatures kunnen praktisch geschoolde mensen vaak relatief snel aan de slag, meneer Barker. De mensen die daar verstand van hebben, zeggen: joh, dat is een banenmachine. Een op de tien - ik meen dat het zelfs meer is, één op de acht, want volgens mij is het 12% - is afhankelijk van deze branche. Er werken heel veel inwoners van Den Haag in deze branche. Dus ik denk dat het verstandig is van het college om geld te investeren in deze branche om te zorgen dat er nog meer mensen aan de slag kunnen. Voorzitter. Ik wil nog iets zeggen over onze ouderen. Hart voor Den Haag heeft een hart voor ouderen. Het is fantastisch dat een Hart voor Den Haag-speerpunt - weg met eenzaamheid - een speerpunt is geworden van dit college. De komende jaren wordt er € 2,5 mln. uitgetrokken in de strijd tegen eenzaamheid. Een stadsbrede campagne gaat ervoor zorgen dat eenzaamheid een gezicht krijgt, samen met verenigingen, sportclubs en scholen, en ook door de inrichting van de door onze partij in het leven geroepen lief-en-leedstraatjes, een initiatiefvoorstel van meneer Kraft van Ermel. Goed dat de BBD, de Boodschappen Begeleidingsdienst, financiële steun krijgt van het stadsbestuur. Complimenten voor raadslid Roopram en wethouder Parbhudayal, die dit samen hebben kunnen regelen, zodat het aanbod voor ouderen en minder validen gecontinueerd kan worden. Echt geweldig!

Martijn Balster (PvdA). Nou hebben we straks mooie billboards waarmee we eenzaamheid bespreekbaar maken in de stad, maar krijgen die ouderen die de heer Dubbelaar zojuist noemde niet meer de zorg en de hulp die zij keihard nodig hebben. Hoe rijmt u dit nu in vredesnaam met elkaar, meneer Dubbelaar?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). De Partij van de Arbeid moet nu toch echt wel eens een keer gaan ophouden gewoon! Het is echt de draaimolen in de politiek. Dat bedoel ik … Nou ja, dit bedoel ik misschien wel een beetje verkeerd. Misschien moet ik u maar gewoon eens een keer de waarheid vertellen, meneer Balster. Iedere keer draait u op dossiers. Iedere keer helpt u mee aan het veroorzaken van problemen en neemt daarna anderen de maat. Letten we even op? Leenstelsel? Partij van de Arbeid geregeld. Moet nu gecorrigeerd worden. Nu zijn ze ineens tegen. Verhogen van de AOW-leeftijd? Heeft de Partij van de Arbeid geregeld in Rutte II. Nu zijn ze ineens tegen. Invoeren van de verhuurderheffing, meneer Balster? Heeft ú geregeld. Tenminste, de Partij van de Arbeid, want ik mag niet op de man spelen, maar er wordt hier wel ieder jaar € 60 mln. van Haagse woningcorporaties afgeroomd door de verhuurderheffing van de Partij van de Arbeid. Zo is het wel, meneer Balster, keer op keer. Decentralisatie? Daar was u ook bij. U bent alleen vergeten om het geld erbij te doen. In de tijd dat meneer Balster, de Partij van de Arbeid, aan de knoppen zat, is de wachtlijst voor een sociale woning verdubbeld. Verdubbeld! Ga mij nu niet de maat nemen, meneer Balster, zeg ik dan via de voorzitter tegen de Partij van de Arbeid, want ik begin nu toch echt wel boos te worden op iedere keer dat sombere beeld dat u probeert te schetsen, en dat u ons, mijn partij, die een jaar hier in het stadsbestuur zit, de maat probeert te nemen!

Martijn Balster (PvdA). Ik denk dat we nu een keer of 60 dezelfde situatie in dit debat hebben gezien. U krijgt een moeilijke vraag en u begint te sneren. Dit was 'm wel bij uitstek. Maar u geeft geen antwoord op de vraag en het was een vrij simpele. Hoe rijmt u het feit dat we mooie billboards hebben om eenzaamheid te bestrijden in de stad, voor € 2,5 mln. geloof ik, met de bezuiniging van € 35 mln. op thuishulp, op begeleiding als je de financiële administratie niet helemaal op orde krijgt? Keuzes die dit stadsbestuur, waar u onderdeel van bent, maakt. Hoe rijmt u dat? Hoe rijmt u dat met het feit dat u niet bereid bent om Hagenaars die het goed hebben, die het goed gaat, want die zijn er ook, wat meer aan te spreken? Dat is toch niet met elkaar te rijmen, meneer Dubbelaar? Komt u nou eens met het eerlijke verhaal.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Het eerlijke verhaal is dat de Partij van de Arbeid vorig jaar een tegenbegroting indiende met verzonnen geld. Dat is het eerlijke verhaal. Het eerlijke verhaal is dat de Partij van de Arbeid hier van de week in de commissie Ruimte zei dat er

44 continu sociale huurwoningen uit projecten worden geschrapt. Dat was dan hiernaast gebeurd in het OCC. Dat is liegen! Keer op keer wordt er onzin verteld, onzin geframed, en ik wil daar gewoon voor passen. Hou het nou gewoon feitelijk! Ik ben er gewoon klaar mee dat de Partij van de Arbeid, nadat ze allerlei dingen hebben geregeld, nu probeert te framen dat het verkeerd is, dat het niet goed is en dan gaat roepen: vertel het eerlijke verhaal. Nee, het eerlijke verhaal is dat de Partij van de Arbeid voor heel veel dingen heeft gezorgd die inderdaad nu gecorrigeerd moeten worden. Dat is het eerlijke verhaal!

Martijn Balster (PvdA). Mag ik nu antwoord op mijn vraag? We voeren hier met elkaar een debat over de voorstellen van het college, een begroting. Dat staat op de agenda vandaag. U heeft daar een inbreng op geleverd en over die inbreng stel ik een heel serieuze vraag, want het raakt nogal wat mensen. Mag ik nu gewoon antwoord op die vraag?

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Het eerlijke verhaal: dit college pakt eenzaamheid aan. Dit college reserveert daar ieder jaar € 2,5 mln. voor. Dat heeft het vorige college niet gedaan. Dat heeft het college daarvoor ook niet gedaan. Het college dáárvoor heeft het ook niet gedaan. Ik wil nog wel verder terug, maar ik heb het nu over drie voorgaande collegeperiodes waarin de Partij van de Arbeid een rol heeft gespeeld. Toen werd er niets aan gedaan. Dit college pakt eenzaamheid aan en reserveert daar € 2,5 mln. per jaar voor. Daar ben ik trots op, zeg ik tegen de heer Balster!

De voorzitter. Dat besluit de inbreng van meneer Dubbelaar. Ik zie meneer Balster oprukken naar het spreekgestoelte, maar zou dit nou niet een fantastisch moment zijn om een broodje te eten? Zullen we dan om 14.00 uur weer geheel gelaafd en volgegeten verschijnen om naar de inbreng van de heer Balster te luisteren? Dan zijn we geschorst.

De vergadering wordt van 13.12 uur tot 14.10 uur geschorst.

De voorzitter. Dames en heren, ik heropen de vergadering. Ik zou de nu hier aanwezige raadsleden willen vragen om hun collega-raadsleden die nog niet aanwezig zijn, hierheen te halen, want het is voor de heer Balster niet fijn om voor een halflege zaal te spreken. Dus ik wacht nog even totdat iedereen er is en dan gaan we echt beginnen.

De vergadering wordt enkele ogenblikken geschorst.

De voorzitter. Ik denk dat de andere raadsleden aan de buis gekluisterd staan. Ik zou het prettig vinden als iedereen naar binnen komt. Meneer Balster, als u langzaam naar het spreekgestoelte loopt, dan denk ik dat uw collega's en onze raadsleden er straks zijn. Het woord is aan de heer Balster.

Martijn Balster (PvdA). Voorzitter. Dank u wel, voorzitter. Den Haag groeit. We groeien zelfs economisch harder dan Amsterdam en Utrecht. De huizenprijzen stegen sinds de crisis met 60%. Maar liefst vier Haagse wijken staan in de top 40 duurste wijken van Nederland. Ongekend! Het gaat met veel mensen goed. Met een baan en een koophuis ben je zeker in Den Haag. Zeker van een prachtige toekomst. Vlakbij het strand. Internationale kansen. Hip, happening, vol kwaliteitstoeristen en creatieve industrie. Super veel groen, mooie mensen en bedrijven. Wie het breed heeft, laat het breed hangen. Het geld wordt besteed in de stad, daar kunnen veel mensen van profiteren. In een Haagse traditie om de groei eerlijk te verdelen. Want, tegenover de gemiddelde bewoner van bijvoorbeeld de Vogelwijk met een gemiddeld inkomen van € 44.700, staat ook een gemiddelde bewoner van Moerwijk, met een inkomen van € 16.000 euro gemiddeld, Of van de Schilderswijk met een gemiddeld inkomen van € 13.500. Waar mensen er ook een jaar of tien korter van kunnen genieten. U kent ook de cijfers, u weet hoe het zit met de verschillen in onze stad. Juist in een begroting in tijden van groei, verwacht je bij uitstek dat het principe van eerlijk delen terugkomt. Sterk en sociaal, zeggen wij van de PvdA dan. Zorgen dat de enorme welvaart die er is, ten goede komt aan ons allemaal. Waar je wieg ook staat, wat je talenten ook zijn, waar je ouders ook geboren zijn.

45

Ik was voor de zomer bij voetbalclub Laakkwartier. Koesteren, zo’n mooie club in de wijk. De diversiteit van kinderen, gejuich bij een doelpunt, gemopper op elkaar als een pass niet aankomt. De trainer die het wisselspelertje een klap op de schouder geeft: goed gedaan, joh! Zoals op alle Haagse velden om 10 uur op zaterdagochtend. Maar twee uur daarvoor brengen ROC-Mondriaanstudenten broodjes en bananen binnen. Er is ontbijt. Energiek het veld op! Gezellig en leuk, maar, zo voegden de actieve vrijwilligers er aan toe, het is bittere noodzaak. Want vier van de vijf kinderen die de voetbalclub om acht uur of half negen 's ochtends op komen, krijgen geen ontbijt thuis. En dit is niet het enige. De club heeft het er echt lastig mee om elk kind de aandacht te geven die het nodig heeft. Want er is veel aandacht nodig. Er gaan veel dingen mis. En de hulpverlening houdt het gewoon niet bij. Ik voerde diezelfde maand een indrukwekkend gesprek op basisschool De Regenboog in Laak. Er zijn bijna geen kinderen zonder rugzakje. Letterlijk, maar ook figuurlijk. Docenten gaan soms met pijn in de buik het weekend in, omdat ze niet weten of er de juiste hulp is voor een kind waarbij het acuut niet lekker loopt in het gezin. Vanzelfsprekendheden voor veel kinderen in onze stad die zorgeloos kunnen opgroeien, zijn er bij veel voetballertjes van HVV Laakkwartier en de kinderen van de Regenboog vaak niet. En hoe hard de vrijwilligers op zaterdag ook werken om het de kinderen goed te laten hebben, ze gaan weer naar huis. En hoe onverwoestbaar de docenten van De Regenboog ook werken aan een fijne klas en het fiksen van de juiste hulp, ze kunnen geen ijzer met handen breken. En dat voelt te vaak als kinderen aan hun lot overlaten. En met de kinderen in Laak voor me, bladerde ik vorige week door de programmabegroting. Eerst: een flink negatief saldo. Zagen we aankomen. Is wat aan te doen. Maar dan moet je bereid zijn in deze tijd van economische groei drie dingen te doen: je investeringsniveau opkrikken, je inkomsten fiks vergroten en de rekening die overblijft eerlijk verdelen. Maar wat doet het stadsbestuur? Het blijft wachten op aangekondigde middelen van het Rijk en het turfschip van Eneco - want zo fossiel kunnen we het inmiddels wel noemen - maar het investeert zelf niet. Het legt de rekening volledig neer bij de genoemde kinderen in Laak, hun ouders en grootouders. Het ontziet iedereen die het goed gaat in Den Haag, de zwakste schouders mogen het dragen. De PvdA wil dat we een stad zijn waar iedereen het beter kan krijgen. Dat vraagt om gedurfde keuzes. Ik loop er vier langs en ik daag de vakwethouders op deze punten uit om met een reflectie te komen! Ten eerste. Onze stad moet schoner, duurzamer, energieneutraal. Investeringen in duurzaamheid worden opnieuw tot nader order uitgesteld. Geen geld. Behalve, precies conform onze motie bij het coalitieakkoord die toen nog werd verworpen, dat middelen voor warmte naar voren zijn gehaald, bevat de begroting geen nieuwe maatregelen. Waar zijn de investeringen, zo vraag ik aan wethouder Van Tongeren. Lenen is gratis. Mensen in een vochtig huis of met een kleine portemonnee zien niet over eigen investeringen heen en daar moeten wij garant voor staan! Welke concrete maatregelen zijn er om de schone lucht te bevorderen? En wat doen we met de PAS-regeling? Waar coalitiefracties rollebollend over straat gaan over wie het afval moet opruimen, besluit het college tot het compromis om het dan maar gewoon te laten liggen. Waarom kiezen we er niet voor de handhavingscapaciteit op te voeren en laten we de gemeentelijke lasten gewoon meestijgen met de groeiende behoefte aan een schone straat, zo vraag ik de wethouders De Mos en Van Tongeren. Ten tweede. Onze stad heeft een enorm gebrek aan betaalbare woningen. Meer dan 4.000 nieuwe woningen komen er jaarlijks bij, maar het aantal betaalbare woningen daarvan is ontzettend laag. Het stadsbestuur rekent nog met een ambitie van drie jaar geleden: 750 sociale woningen erbij, en stelt deze in de begroting opnieuw neerwaarts bij, naar 700 sociale woningen.

Frans de Graaf (VVD). Ik zou het gegoochel met de cijfers van de heer Balster willen vergelijken met de realiteit. Hij zegt dat het aantal sociale woningen dat bijvoorbeeld dit jaar in aanbouw wordt genomen enorm laag is. Kan hij aangeven hoe hoog dat aantal volgens hem is?

Martijn Balster (PvdA). Volgens de laatste cijfers over de realisatie van het aantal woningen die in aanbouw zijn genomen, worden om en nabij 4.000 woningen in de stad in aanbouw genomen en daarvan werden er ongeveer 90 door een corporatie gebouwd en nog eens 90 door een private partij.

46

Frans de Graaf (VVD). Het goede antwoord op de vraag was 938 woningen. Meneer Balster, u moet dus ophouden met reële problemen die er zijn in de stad, uit te vergroten tot proporties die catastrofaal zijn, want daarmee jaagt u de mensen in de stad angst aan en dat is nergens voor nodig.

Martijn Balster (PvdA). Met alle respect voor de heer De Graaf, maar dit zijn de cijfers die het college ons zelf heeft meegedeeld in de jaarrekening waarbij het terugkijkt op wat er gebeurt. Ik denk dat u het heeft over de brief waarin het college de hoop heeft uitgesproken om de sociale woningbouwproductie op te voeren de komende tijd. Daarin komt inderdaad een getal voor van 900 voor de komende jaren. Ik heb de wethouder voorgehouden dat hij daar de studentenwoningen en de gesloopte woningen nog af moet halen, wil hij het eerlijke verhaal vertellen, en dat hij er rekening mee moet houden dat 30% van 4.000 woningen 1.200 woningen is. Dus we zijn er met 900 nog lang niet en dat zakt dus nog verder. Er moet dus echt veel meer gebeuren om ervoor te zorgen dat mensen die een gewoon inkomen hebben in onze stad en naarstig op zoek zijn naar een betaalbare woning, zoals starters - dit gebeurt heel veel mensen op dit moment - wel die betaalbare woning kunnen vinden. Daar zullen we echt met elkaar de schouders onder moeten zetten.

Frans de Graaf (VVD). Het is weer een hele mond vol, maar ik hoor de heer Balster alweer schuiven met de cijfers. Ik stel vast dat er een behoorlijk aantal gesubsidieerde huurwoningen in aanbouw worden genomen, in elk geval een stuk meer dan de jaren daarvoor.

Martijn Balster (PvdA). Dat het er iets meer worden, kan ik u niet ontzeggen. Dat is denk ik ook waar en dat moet ook want vanaf 90 is er nog een enorme weg te gaan naar 1.200. Maar dat het er veel te weinig zijn ten opzichte van de ambitie van het college en al helemaal om de wachttijd voor die sociale huurwoning te verminderen in plaats van te verlengen, is ook een feit. Voorzitter. Ik vervolg mijn betoog. 30% van 4.000 betekent toch echt 1.200. Die betaalbare woningen komen er dus niet. En als er meer zouden komen, zo zegt het stadsbestuur, dan moeten die niet van een corporatie zijn maar van een private partij en dan zullen ze maar tijdelijk betaalbaar zijn. Het betekent gewoon dat starters nog langer zullen moeten wachten, dat huren en koopprijzen verder omhoog schieten. Het zou zo mooi zijn als niet alleen de goede relatie met de projectontwikkelaars het uitgangspunt was voor dit stadsbestuur, maar ook de woningzoekende. Niet alleen de angst voor de boze burger op het zand die echt geen sociale woning in zijn achtertuin wil, want ik geloof daar niks van. De bewoners van Archipel bewijzen het met hun oproep voor sociale huurwoningen in het politiebureau dat straks leeg komt te staan. Gooi die investeringen omhoog, trek kapitaal aan, dwing nu gewoon bij elk project af dat drie van de tien huizen ook sociaal worden. Zorg dat mensen kunnen terugkeren als er wordt gesloopt. Dat adagium had Den Haag voor de crisis altijd: een inclusieve woningmarkt. Nu moeten mensen zich maar zien te redden en maakt het stadsbestuur zich bovendien volledig afhankelijk van de markt en het Rijk. De vraag aan wethouder Revis is dan ook: wanneer komt u nou in actie om betaalbaar te bouwen voor al die starters, voor mensen met een modaal inkomen, voor als je kleiner wilt? Waar blijven de plannen om al die misstanden tegen te gaan op de woningmarkt die een direct gevolg zijn van de schaarste aan woningen? Wanneer komt de gehoopte uitbreiding van de Pandbrigade? Keihard nodig. Graag een reactie. Ten derde. Elk jaar houdt Den Haag geld over op het onderwijs. In deze begroting geen zichtbare investeringen in het lerarentekort, geen extra middelen voor de vroeg- en voorschoolse educatie. Ook hier moet het Rijk het doen, lazen we in een oproep van wethouder Bruines. Maar zelf geven we het geld niet uit. Sterker nog, er wordt op bezuinigd! Komend jaar € 2,5 mln. minder voor schoolverlaters en € 2 mln. minder voor het achterstandenbeleid. In deze hele periode gaat er € 15 mln. van het onderwijsbudget af. Denk even terug aan de kinderen in Laak waar ik over begon! Zij hebben die steun in de rug enorm hard nodig. Graag een reactie van wethouder Bruines. Ik kan me niet voorstellen dat zij zich hier senang bij voelt. En dan kom ik op de zorg. In de vorige periode was het knokken voor voldoende geld voor mensen die thuishulp nodig hadden, begeleiding bij schulden, een traplift of een dak boven je hoofd als je op straat staat, maar ook om er voor te zorgen dat mensen niet verdwaalden in de indicatiestelling, in de ellenlange digitale toegangspoort waar mensen niet doorkwamen. Het lukte. Er kwam geld. Zorg aanvragen, mag gewoon weer op de achterkant van een sigarendoosje. We schaften

47 de eigen bijdrage af. En we namen in deze gemeenteraad zo’n ontstellende lading moties aan over de verbetering van de daklozenopvang, dat uw stadsbestuur er wel mee aan de slag moest en dat ook deed. We zetten met elkaar de schouders onder goede ondersteuning en zorg, omdat we vinden dat mensen die het niet voor de wind gaat, ook tellen. Het kan u en mij ook overkomen: een slechte gezondheid, eenzaamheid of zelfs dakloosheid! Maar wat doet dit stadsbestuur? Eerst besloot u de € 14 mln. zorgmiddelen de in de vorige periode beschikbaar was te schrappen. U bezuinigde € 20 mln. op welzijn, € 10 mln. op beschermd wonen. U stopte de wijkaanpak en u stopte het geld voor de aanpak van jeugdwerkloosheid. En nu, in deze begroting, blijkt het nog erger te kunnen. De komende jaren gaat er structureel € 34 mln. af in de zorg. Dit mogen we en kunnen we niet laten gebeuren. Dit is onverantwoord en moet teruggedraaid worden. Aan het college daarom de volgende vragen. Allereerst aan wethouder Guernaoui. Waarom is het u onderling niet gelukt om de pijn eerlijk te verdelen? Bent u bereid de plannen te heroverwegen, gezien de argumenten van de voltallige oppositie, zoals zo straks verwoord in een motie? Aan wethouder Parbhudayal: waarom landt dit alleen bij zorg, welzijn en jeugd? U treft zo doelbewust de meest kwetsbare Hagenaars in de stad? Hoe kunt u, na de grote kaalslag die al heeft plaatsgevonden op zorg, welzijn en jeugd, dit verdedigen? Aan wethouder Van Alphen: u bouwt net de daklozenvoorzieningen op en breidt ze uit en nu dreigt u ze weer af te moeten breken. Hoeveel miljoenen gaat deze bezuiniging u kosten en wat blijft er daarmee nog over van de plannen die er zijn en die goed zijn? Voorzitter, ik kom tot een afronding. Wij zijn de eerste bestuurslaag! Den Haag maakt zich voor investeringen in onze stad, in huizen, schone lucht en ov volledig afhankelijk van de rijksoverheid en van de verkoop van ons energiebedrijf. Terwijl de begroting knellender en knellender wordt, ligt de rekening bij mensen die het het allermoeilijkst hebben. Dat is en blijft een keuze! Stel niet de boekhouding, maar de mens centraal, is mijn oproep. Staat u open voor alternatieven, ook als deze een paar tientjes extra kosten voor mensen met een fiks vermogen in onze stad die het kunnen dragen? Wij doen u dat verzoek in dit debat. Via de motie die we met de voltallige oppositie hebben ingediend. De Haagse PvdA heeft vanochtend ook een brief verzonden aan de vier Haagse coalitiepartijen en hun achterbannen met de oproep om samen de rekening eerlijk te verdelen en daar de komende weken, voordat we straks met amendementen en moties zullen komen en erover gaan stemmen, goed over na te denken. We hopen op een open houding en een constructieve reactie. Voorzitter. Vertrouw op de draagkracht van onze Haagse inwoners om samen te investeren in een schoon en duurzaam Den Haag. Waar je óók als starter of met een modaal inkomen kunt wonen. Waar er voor je wordt gezorgd als je dat nodig hebt, ongeacht je portemonnee. Waar we kinderen met een achterstand niet laten vallen, maar bij de hand nemen. Houd die kinderen in Laak, die op zaterdag lachend over het veld dazen na een goed ontbijt, in het oog. Ga naast die voetbaltrainers van Laakkwartier en de docenten van De Regenboog staan. Investeer in een gezamenlijke toekomst. In een eerlijk en sterk Den Haag. Dank u wel, voorzitter.

De voorzitter. Dank u wel, meneer Balster. Dan is nu het woord aan de VVD.

Frans de Graaf (VVD). Voorzitter. Als bij mij thuis de uitgaven stijgen en de inkomsten dalen, dan weet ik dat het de verkeerde kant opgaat en dat is voor de gemeente niet anders. Neem bijvoorbeeld de berichten over de oplopende zorgkosten. Die zijn niet nieuw, maar mensen maken zich er zorgen over. Neem bijvoorbeeld Mieke, getrouwd, drie kinderen, werkzaam in het onderwijs. Toen zij in de kranten de berichten las voor de zomer over de oplopende uitgaven had zij twee zorgen. Ten eerste en het allerbelangrijkste: houden mijn ouders wel de zorg die ze nodig hebben en de buurjongen die jeugdhulp krijgt? Het eerlijke antwoord is dat wij steeds ouder worden en de zorg steeds toegankelijker. Dat is goed nieuws maar daardoor stijgen de kosten. Juist om ervoor te zorgen dat we allemaal de zorg blijven krijgen die we nodig hebben, zal er veel moeten veranderen. Het is positief dat het college allereerst heeft gekeken naar geld dat aan de verkeerde dingen wordt uitgegeven. Want zorggeld moet wat de VVD betreft naar zorg gaan. En dat is goed gelukt, want per saldo gaat er volgend jaar meer geld naar de zorg dan dit jaar.

48

Maar Mieke heeft nog een tweede zorg: moet ik meer gaan betalen en kiest de gemeente voor de makkelijke weg door de lasten af te wentelen op inwoners? We hebben het gezien bij de voorgaande spreker. Die praat over geld van hardwerkende mensen alsof het zijn geld is. Ik vind dat niet alleen onrechtvaardig, het komt ook hard aan bij mensen die het toch al niet breed hebben. Gelukkig kiest het college niet voor deze makkelijke weg. De lasten zijn en blijven laag. In dat verband wil ik er ook graag aan herinneren dat de grootste besparing uit het coalitieakkoord niet in de stad plaatsvindt maar op de gemeentelijke organisatie zelf.

Martijn Balster (PvdA). Wat is er oneerlijk aan om de mensen met de grootste vermogens in de stad met de duurste woningen een bijdrage te vragen om ervoor te zorgen dat we deze bezuiniging niet alleen hoeven af te wentelen op mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben?

Frans de Graaf (VVD). Als de heer Balster het over de onroerendzaakbelasting heeft, doet hij het steeds voorkomen alsof het allemaal mensen met villa's zijn die iedere dag een duik nemen in het geld. De stad bestaat uit ruim 100.000 woningeigenaren en daar zitten ook hele kleine woningen bij waarvan de eigenaren ook ozb betalen en het ook niet breed hebben. Als u zo makkelijk pleit voor een ozb-verhoging, alsof het uw eigen geld is, dan treft u daar ook die mensen mee. Die mensen hebben dat geld vaak verdiend door eerlijk en hard te werken. Het zou u sieren, meneer Balster, als u daar eens wat meer respect voor zou hebben.

Martijn Balster (PvdA). De heer De Graaf weet heel goed hoe het werkt met de ozb: hoe hoger de waarde van je woning, hoe meer je betaalt. Dat is ook eerlijk. Met een lichte verhoging van de ozb kunnen we ervoor zorgen dat we een groot deel van de bezuiniging opvangen. Dan komt de rekening terecht bij de Hagenaars die het het breedst hebben. Dat is toch ongelofelijk eerlijk? Waarom, bent u niet bereid om die maatregel te nemen?

Frans de Graaf (VVD). Als ik de heer Balster goed begrijp, stelt hij nu voor om het volledige tekort op zorg op te vangen door wat hij noemt een kleine ozb-verhoging. Ik zal u even helpen want we weten sinds vorig jaar dat rekenen niet uw sterkste kant is. Maar als u dat echt daadwerkelijk wilt, betekent dat een ozb-verhoging van 50%. In absolute zin komt dat hard aan bij mensen met een wat groter huis maar het komt in relatieve zin ook keihard aan bij de mensen waarvoor u zegt op te komen.

Martijn Balster (PvdA). Ik heb niet gezegd dat we met de ozb het volledige gat hoeven af te dekken. Ik denk dat er tal van andere mogelijkheden zijn. En daar kunnen we over spreken, prima, maar bent u bereid om dan toch ten minste de meest vermogende Hagenaars een bijdrage te laten betalen om ervoor te zorgen dat deze rekening niet alleen bij mensen terechtkomt die het meest kwetsbaar zijn? Dat is toch een eenvoudige maatregel die we met elkaar nemen? Zet die laagste lasten als mantra opzij en kies ervoor om de rekening eerlijker neer te leggen.

Frans de Graaf (VVD). Ik wil best met de heer Balster en trouwens ook met andere leden van de oppositie in gesprek over de aanpak van het zorgtekort maar ik weet niet wat zij willen. Zij spreken mij aan op de begroting. Zij komen met een alternatief voorstel, te weten de motie 'geen idee'. Ik heb aan mevrouw Koster eindeloos gevraagd wat zij dan bedoelt. Ik heb u ook een beetje zitten aanhoren maar u heeft eigenlijk ook geen idee. Dus ik wil best met u praten maar dan moet u ook eens zeggen wat u wilt. Voorzitter. Naast de oplopende zorgkosten en de vrees voor belastingenverhogingen is er nog een ontwikkeling die de Mieke waar ik het over had, bezighoudt en dat is de toename van de bevolking in Den Haag.100.000 mensen erbij. Waar laten we die? Wordt het huis van mijn buren gesplitst? Wordt het parkje waar ik de hond uitlaat volgebouwd? Dit zijn terechte zorgen als je ziet met hoeveel bewoners de stad toeneemt. Gelukkig heeft de coalitie hierover afspraken gemaakt en die worden door het college ook voortvarend ter hand genomen. Splitsen mag al bijna nergens meer en grootschalige bouw wordt alleen nog maar toegestaan op een aantal plekken rondom de grote stations waardoor we de karakteristieke Haagse wijken die mensen zo koesteren waardoor ze het zo fijn vinden om in onze stad te wonen, met rust laten.

49

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Dat is een heel fijne opsomming van de heer De Graaf. Hij weet dat hij de ChristenUnie/SGP daarin aan zijn zijde kan vinden. Ik mis echter het woord verkamering in zijn opsomming. Daar zijn nog geen afspraken over gemaakt maar dat is natuurlijk het nieuwe ventiel. Je kunt geen vergunningenblad openslaan of je struikelt over de gigantische aantallen woningonttrekkingen die de laatste jaren maar vooral de laatste maanden aan de orde zijn. Is dat niet ook een zorg voor de VVD?

Frans de Graaf (VVD). Ja, dat is het zeker en dit had ook best in onze opsomming kunnen staan. De Haagse VVD is graag bereid om erover van gedachten te wisselen wat daaraan kan worden gedaan.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Daar heeft mijn fractie wel wat ideeën over die ik ook wel eerder te berde heb gebracht. Ik vat deze woorden van mijn collega dan maar op als een aansporing aan de heer Revis om echt vaart te maken met de aanpak van ongewenste verkamering.

Frans de Graaf (VVD). De heer Grinwis kan aannemen wat hij wil, maar ik heb volgens mij al gezegd wat ik daarover heb gezegd. Ik had het zo-even over het woonbeleid van het college. Dat woonbeleid is eigenlijk ook groenbeleid, want een plek waar je niet bouwt is een plek waar je groen behoudt.

Joris Wijsmuller (HSP). Volgens mij had u het over de zorgen van Mieke en had u ook aangegeven dat Mieke in het onderwijs werkt. Heeft Mieke geen zorgen over de toenemende werkdruk als gevolg van het oplopende lerarentekort?

Frans de Graaf (VVD). Zonder meer. Het lerarentekort is een ernstig probleem. Waar zij overigens ook last van heeft, is dat zij haar auto niet kan parkeren, maar verderop in mijn verhaal zal ik nog aangeven dat ze gedwongen wordt om met de auto te gaan en dat er bijvoorbeeld geen parkeervergunning aan haar wordt gegeven. Er zijn dus diverse zorgen, ook in de arbeidsrelationele sfeer.

Joris Wijsmuller (HSP). Deze Mieke werkt in het onderwijs en u zegt helemaal niets over haar zorgen over het onderwijs, terwijl heel het land, alle leraren staken, proberen actie te voeren en proberen druk uit te oefenen op het kabinet. En deze Mieke heeft het daar totaal niet met u over?

Frans de Graaf (VVD). De heer Wijsmuller probeert er nu een beetje een grapje van te maken. Dat mag hoor, dat kan ik waarderen maar ik sta hier niet om druk uit te oefenen op het kabinet want ik ben gemeenteraadslid. Dus ik sta hier om vragen te stellen aan het college over de begroting en om een soort algemeen verhaal te houden voor deze beschouwingen.

Joris Wijsmuller (HSP). In deze begroting staat bijvoorbeeld dat het lerarentekort in Den Haag oploopt tot 267 fte in het basisonderwijs. Dus dat is wel degelijk ook uw zorg. Volgens mij loopt u selectief te shoppen in de zorgen van Mieke.

Frans de Graaf (VVD). Als de heer Wijsmuller het lerarentekort aan het hart gaat: er komt straks een commissievergadering over deze begroting waarin hij een voorstel kan doen en dan gaan we daar welwillend naar kijken. En als het een goed voorstel is, dan steunen we het ook. Voorzitter. Ik herhaalde net een mooi mantra, namelijk dat de plek waar je niet bouwt een plek is waar je groen behoudt. De VVD wil evenals Mieke een nog groener Den Haag. We zijn natuurlijk een volle stad en in een volle stad gaat het vaak met kleine stapjes tegelijk. Tenminste dat zou je denken. Volgens de Haagse VVD is het namelijk ook mogelijk om twee compleet nieuwe bossen aan te leggen, een nieuw soort Haags Bos, een bij de Vlietzone en een op de GAVI-kavel. Dat is fijn voor de mensen in de buurt, het is goed voor de klimaatadaptatie en zo kan ik nog wel even doorgaan. Groen heeft vele voordelen. Wil het college de mogelijkheid van de aanleg van deze bossen onderzoeken? Dan de veiligheid, misschien wel het belangrijkste van allemaal. Veiligheid is namelijk dé voorwaarde voor vrijheid, voor een fijn leven. We hebben de vergunningplicht waarmee shishalounges

50 kunnen worden aangepakt, wat een mooie stap is. Misschien een kleine stap voor de mensheid maar een reuzestap voor de mensen die eromheen wonen. Dan de salafistische weekendscholen waar onze Haagse kinderen worden gehersenspoeld. De Haagse VVD vraagt al langer om actie. Eerder kregen we van het college de toezegging dat het college bij de evaluatie van de Wet op de jeugdverblijven de mogelijkheid zou inbrengen om deze wet aan te passen. Hoe staat het daarmee, vraag ik aan het college.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Nog een vraag over het vorige punt, over het vergunningplichtig maken van shishalounges. Dat is inderdaad een hartstikke goede stap maar we weten dat de ondermijning in onze stad veel verder gaat dan alleen de shishalounges. Wil de heer De Graaf niet dat het college vaart maakt met het vergunningplichtig maken van veel meer risicobranches in onze stad?

Frans de Graaf (VVD). Ik denk dat je er terughoudend mee moet omgaan, want een vergunningplicht is ook regeldruk waar ondernemers al flink onder te lijden hebben. Het is juist goed dat je je eigen zaak kunt beginnen zonder daar een vergunning voor aan te vragen. Dus, ja, ik ben best bereid om te kijken en erover in gesprek te gaan of er nog niet een specifieke branche is waar het van toegevoegde waarde zou kunnen zijn, maar om, zoals u het zegt, ongeclausuleerd met een hoog tempo van alles en nog wat vergunningplichtig te maken, daar is de VVD niet voor.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Er zit toch op zijn minst spanning tussen die twee uitspraken. De heer De Graaf kent natuurlijk de situatie in de Weimarstraat, waar de buurtbewoners zeggen dat minimaal 40% van de economie daar zwart is. We weten ook allemaal dat achter iedere belwinkeletalage en achter iedere autozaak - we hebben een heel lijstje van risicobranches in ons beleid staan -- zaken schuilgaan die je niet graag vrijlaat van een vergunningplicht. Kan ik collega De Graaf niet iets meer aansporen daar iets minder vanuit de regeldrukbril naar te kijken en iets meer vanuit de veiligheidsbril?

Frans de Graaf (VVD). Nee, dat kan de heer Grinwis niet, want ik denk dat veiligheid en regeldruk met elkaar in balans moeten zijn. De Haagse VVD ziet het als haar taak om over die balans te waken.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Dan constateer ik dat de Haagse VVD de veiligheid van de stad Den Haag offert op het neoliberale altaar van ongeclausuleerd ondernemen.

Frans de Graaf (VVD). Ik weet niet of ik nu moet lachen of enigszins verontwaardigd moet zijn, maar er wordt hier met een soort krachttermen gesproken over kleine ondernemers, bakkers, sigarenzaken en tijdschriftenwinkels, waarbij ook woorden worden gebruikt als het neoliberale altaar. Het betreft hier hardwerkende ondernemers die het volgens mij niet breed hebben. En die wil de heer Grinwis op het altaar van veiligheid offeren door ze misschien wel kapot te maken met een overdreven regeldruk. Ik denk dat het heel goed is om daarvoor te waken. Ik zou zeggen tegen de heer Grinwis: zet die ChristenUniebril af en de SGP-bril op en dan snapt u precies wat ik zeg. Voorzitter. Wie kan werken, moet ook werken. De Haagse VVD ziet dat wethouder Guernaoui voortvarend van start is gegaan om bijstandontvangers van de bank af te krijgen. Ga zo door, zou ik zeggen. Maar werken moet ook lonen. De Hagenaar die net te veel verdient om allerlei extraatjes van de gemeente te krijgen, houdt minder over dan iemand die niet werkt, terwijl het leven steeds duurder wordt. In het jargon noemen we dat de armoedeval. Veel onrechtvaardiger dan dat kun je het niet krijgen. Van ondernemers horen wij schrijnende verhalen van mensen die bij hen aankloppen voor een tweede baantje om hun gezin te kunnen onderhouden. Maar er is hoop, want het Rijk geeft aan dat bij de aanpak van kinderarmoede waarvoor extra geld is, mensen met een baan vaker buiten beeld blijven; dat sluit aan bij onze analyse. Dat zijn dus mensen die een baan hebben, die hard werken en die niet kunnen rondkomen. Is het college bereid om de extra gelden daarvoor in te zetten en zich ook in te spannen om een beter beeld te krijgen van deze groep? Tot slot nog even terug naar Mieke. Zij moet met de auto naar haar werk. Dat moet wel, want driest uit het werk moet zij de kinderen ophalen uit de opvang en ze naar de sportclub brengen en moet ze tussendoor nog even naar de supermarkt om boodschappen te doen voor een heel gezin. Wat zou het fijn als zij niet gedwongen wordt om de auto te pakken en gewoon met het ov kan. Het college

51 werkt daar hard aan. Tegelijkertijd moet buiten de woonwijken en de binnenstad het verkeer ook kunnen blijven doorstromen. De coalitie heeft daarom afspraken gemaakt over de ongelijkvloerse kruisingen op de Erasmusweg en de Lozerlaan. Ook wordt het Hildebrandplein verbeterd en wordt er een studie gedaan naar het Telderstracé. Maar de tijd dringt en mijn vraag is wanneer we hier concrete plannen voor kunnen verwachten.

Daniëlle Koster (CDA). Ik was nog even benieuwd naar die Mieke. Ik zat te wachten of de heer De Graaf nog een keer met die Mieke kwam. Ik ben namelijk zo benieuwd wat Mieke vond van de bezuinigingen in deze begroting. U begon met op te merken dat u zich zo'n zorgen maakt over de begroting en dat u Mieke daarover sprak. Ik ben zo benieuwd wat Mieke zei toen ze hoorde dat u € 35 mln. ging bezuinigen op ouderenzorg en jeugd.

Frans de Graaf (VVD). Toen zij in de krant die berichten las, maakte zij zich ernstig zorgen. Dat is ook het moment waarop we met elkaar gesproken hebben. Toen ik had uitgelegd aan de hand van de begroting dat er niet wordt bezuinigd op zorg maar er per saldo juist meer geld naar de zorg gaat en dat de kosten niet worden afgewenteld op hardwerkende Hagenaren, was zij al wat tevredener.

Daniëlle Koster (CDA). Kijk eens, een goocheltruc: een bezuiniging wordt opeens een besparing en eigenlijk een investering. Het wordt mooier en mooier. Maar goed, van de VVD kan ik ook niet heel veel anders verwachten sinds ze in haar verkiezingsprogramma een aantal jaren geleden al de gelden van de verkoop van Eneco ging inboeken terwijl we die nog niet eens hadden verkocht. Mijn punt is: hoe heeft u Mieke kunnen overtuigen met dit bericht? Mij overtuigt het niet. U maakt van een bezuiniging een besparing en een investering. Maar het staat er toch? We gaan € 35 mln. heel hard bezuinigen op de mensen die deze zorg het meest nodig hebben.

Frans de Graaf (VVD). Als deze vermoeiende dag tot nu toe iets heeft geleerd, dan is het dat mevrouw Koster niet al te veel snapt van cijfertjes. Het erge is dat ze het wel aan haar buurman kan vragen maar dat die er, denk ik, nog minder van snapt. Maar ik ga het toch aan u uitleggen. Misschien kunt u het beste even meeschrijven. Vanuit het Rijk is er volgend jaar € 11 mln. extra beschikbaar voor zorg. Vanuit andere programma's dan dat voor de zorg, is er volgend jaar ruim € 16 mln. beschikbaar voor zorg. Voorts wordt er nog € 4 mln. bespaard op het aanpakken van zorgfraude en oneigenlijk gebruik. Dat kun je toch moeilijk een besparing op de zorg noemen, dat is namelijk het tegengaan van fraude en oneigenlijk gebruik. Verder noem ik het afromen van winsten van zorgaanbieders ten bedrage van € 10 mln. Dat is dus geen bezuiniging op zorg maar het afromen van winsten. Dat zit wel in het programma maar is geen bezuiniging op zorg. Als je dat allemaal bij elkaar optelt, dan kom je op een hoger bedrag uit dan dat van de besparingen die daadwerkelijk op de zorg worden ingeboekt.

Daniëlle Koster (CDA). Het blijft tovenarij, maar ik zou nog even willen terugkomen op de opmerking van de heer De Graaf van zojuist. Het valt mij namelijk op dat hoe meer u onder druk staat en hoe lastiger u het vindt, hoe venijniger u wordt. U heeft dat niet nodig. Houd u zich gewoon bij de feiten en blijf weg van persoonlijke aanvallen.

Frans de Graaf (VVD). Mevrouw Koster noemt dit 'tovenarij', ik noem dat cijfers. Vroeger als mensen iets niet snapten, noemden ze dat tovenarij, omdat ze dachten dat het van bovennatuurlijke machten kwam. Dus ik moet dan maar uitleggen dat u niet precies snapt wat ik heb gezegd. Ik leg het u graag nog een keer uit.

Robert Barker (PvdD). Ik weet niet of deze Mieke echt bestaat of ook tovenarij is, maar ik heb nog wel een vraag over die Mieke. Wat zegt u nu tegen haar over het feit dat u eigenlijk de lasten verschuift naar toekomstige generaties? Wat zegt u tegen haar als ook haar kinderen te maken zullen hebben met hogere uitgaven van deze gemeente en dus op termijn hogere belastingen?

Frans de Graaf (VVD). Dat is niet zo, dus dat zeg ik ook niet tegen haar.

52

Robert Barker (PvdD). Ik bedoel dan die goocheltruc rond Eneco. Er staat ook letterlijk in de begroting dat het wel een hogere structurele last oplevert in de jaren na 2021, wat dus al best snel is. Dus u kiest ervoor om de rekening te verschuiven. Wat zegt u dan tegen Mieke of vertelt u een heel eenzijdig verhaal tegen Mieke?

Frans de Graaf (VVD). Als we het hebben over de maatregel die wordt genomen ten aanzien van de Eneco-gelden, dan denk ik dat ik namens de Haagse VVD en misschien ook wel namens de hele coalitie kan zeggen dat dit natuurlijk niet een maatregel is die we graag hebben genomen. We hebben afspraken gemaakt over wat we willen doen met de opbrengsten van Eneco en nu gaan we daar een voorschot op nemen. Dat is niet leuk en dat is niet een keuze die we graag hebben gemaakt, maar het is wel een keuze die noodzakelijk is, gezien de situatie van de gemeentelijke financiën.

Robert Barker (PvdD). De VVD kiest er dan voor om het vermogen dat is opgebouwd door onze ouders en onze grootouders, te verkwanselen en om vervolgens de rekening neer te leggen bij toekomstige generaties die er dan voor moeten opdraaien. Dus waarom kiest de VVD er niet voor om nu eerlijk de rekening te leggen bij de inwoners in plaats van die naar de toekomst te verschuiven?

Frans de Graaf (VVD). Laten we blij zijn dat de VVD ergens voor kiest want dan hebben we in elk geval één partij die dat doet, want de heer Barker staat onder de motie 'geen idee'.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik zou bijna aan de heer De Graaf willen vragen of Mieke hem soms een groot tovenaar vond, maar dat even terzijde. Mijn punt gaat over die Eneco-dividenden. Ik ben blij dat de heer De Graaf eigenlijk als eerste deze dag ronduit toegeeft: nee, dat hadden we zo niet afgesproken in het coalitieakkoord en ik baal ervan dat we dit hebben moeten doen. Dat is een groot compliment waard want vanochtend heb ik dat nog uit niemand kunnen trekken. Mijn vraag is nog wel de volgende. Als de mogelijkheid in de begroting zich voordoet om dit te herstellen, wil de heer De Graaf dat dan ook herstellen? De coalitieafspraak is namelijk heel helder: 50/30/20, onafhankelijk van de hoogte van de opbrengst, want die staat op p.m. evenals de uitgaven.

Frans de Graaf (VVD). Ik denk dat de hele coalitie dat wil, want we hebben afspraken gemaakt over wat we gaan doen met de Eneco-gelden. Maar het moet mij wel van het hart dat het toch wel curieus is dat de heer Grinwis, die altijd te vuur en te zwaard probeert om die Eneco-verkoop te voorkomen, de coalitie zo strikt wil houden aan wat we dan met die opbrengsten gaan doen.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Dat heeft ermee te maken dat ik zelf niet die keuze zou maken, maar dat ik wel vind dat als ons tafelzilver wordt omgezet in de zilvervloot, we dat dan wel echt goed moeten investeren en niet consumptief moeten besteden en niet moeten besteden aan iets wat we structureel ieder jaar kwijt zijn. We moeten het dan echt investeren in iets wat de stad sterker maakt. Dat vond ik het goede aan het coalitieakkoord, maar die woorden blijken een jaar stand te hebben gehouden en blijken inmiddels een beetje boterzacht te zijn geworden. Dus daar heb ik twijfels over. De heer De Graaf geeft nu eigenlijk luid en duidelijk toe: dat is eigenlijk niet zoals we het hadden gewild maar gezien de nood der tijden hebben we het zo moeten doen. Vindt hij het dan niet ongelofelijk hoe het staat verwoord in de begroting met hele vage woorden over dividendopbrengsten die er eigenlijk niet zijn maar er dan weer wel zijn? Had de wethouder van Financiën het niet net zo ronduit moeten zeggen zoals u nu doet?

Frans de Graaf (VVD). Ik vind de term 'tafelzilver' voor een risicovolle investering in een bedrijf een beetje een gekke metafoor, maar dat terzijde. Ik vond de tekst in de begroting over Eneco glashelder.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Oké, agree to disagree. Ik ben het in die zin met de heer De Graaf eens dat het niet alleen tafelzilver is. Het is ook een enorme asset in deze tijd van het begin van de energietransitie. Het is inderdaad het domste wat je kunt doen om te verkopen, maar dat is wat anders; daar zijn we het niet over eens. Ik vind het verwonderlijk dat de heer De Graaf zelf heel helder is maar dat hij de onheldere passage ook oké vindt. Dat wilde ik maar even geconstateerd hebben.

53

Frans de Graaf (VVD). Ik vind het niet de taak van een gemeente om in bedrijven te investeren wat een risico met zich meebrengt. Daar hebben we eerder debatten over gehad. De passage in de begroting is van het college en niet van mij, maar ik zou tegen de heer Grinwis willen zeggen: lees die nog eens, misschien dat die dan helderder is.

Robert Barker (PvdD). De VVD heeft het erover dat het niet de taak van de gemeente is. Zij roept wel vaker dat zij voor een kleine overheid is. Waarom kiest de VVD er dan voor om het budget voor marketing te verdubbelen van € 13,3 mln. naar € 28,5 mln.?

Frans de Graaf (VVD). Omdat wij het als een gemeentelijke taak zien om de stad een beetje te promoten zodat toeristen en bedrijven naar onze stad komen, wat uiteindelijk ook weer werkgelegenheid oplevert, juist ook in de doelgroep waarvan op dit moment veel mensen op de bank zitten.

Robert Barker (PvdD). Dus de VVD vindt het heel selectief wanneer een overheid kleiner moet zijn? Maar in het geval van marketing en het promoten van een stad mag er wat betreft de VVD best wel € 15 mln. bij?

Frans de Graaf (VVD). Als de heer Barker met 'selectief' bedoelt dat wij een selectie maken waarvan we vinden dat de gemeente zich ergens wel of niet mee zou moeten bezighouden, dan klopt dat. Wij maken een wat strengere selectie dan een partij als de uwe. Dat is waar.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik zou collega De Graaf willen meegeven dat Mieke waarschijnlijk in een huurhuis woont omdat ze zich geen koophuis kan permitteren en dat met haar prima te praten zou zijn over een lichte stijging van de ozb op termijn, maar dat terzijde. Ik sla vooral aan op wat de heer De Graaf meende te interpreteren uit de begroting als het gaat om de besteding van de Eneco- dividenden. Wat ik in de begroting lees, is dat we niet vooruitlopen op de verkoop van Eneco. Dat kan ook niet en het zou ook dom, want die verkoop heeft immers nog niet plaatsgevonden. Wat er wel is gebeurd, is dat omdat we een meerjarige doorkijk willen geven, er dividend is ingeboekt. Hoe we dat na volgend jaar, op het moment dat de verkoop heeft plaatsgevonden, gaan besteden zien we in de begroting die hierna komt. Ik neem aan dat de heer De Graaf dit volgt.

Frans de Graaf (VVD). Nauwelijks, voorzitter, maar de heer Kapteijns heeft vast gelijk!

De voorzitter. U kijkt ook helemaal blij. Dus volgens mij zijn we dan klaar. Toch?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Dan ben ik blij dat de heer De Graaf en ik het met elkaar eens zijn.

De voorzitter. Precies. Veel mooier wordt het volgens mij niet. Dan is het woord aan de heer Wijsmuller van de Haagse Stadspartij.

Joris Wijsmuller (HSP). Voorzitter. Het kabinet wil optimisme uitstralen en dit college wil alles mooier maken en scoren met feesten en partijen. Deze faҫadepolitiek is volkomen misplaatst in de wetenschap dat de klimaatopwarming, de segregatie, het tekort aan betaalbare woningen, de problemen met stikstofuitstoot, het lerarentekort en de tekorten op jeugdzorg en Wmo toenemen. De Haagse Stadspartij vindt het dan ook onverantwoord dat de rekening voor al deze grote maatschappelijke problemen naar de toekomst wordt doorgeschoven omdat bestuurders in deze stad, zowel in Den Haag als op het Binnenhof, liever bezig zijn met beeldvorming en hun achterban. Over beeldvorming gesproken: de beeldvorming rond de burgemeester is op dit moment bepaald niet goed. Dat is niet goed voor haar gezag en niet goed voor de stad. Waar ik echt van schrok, was het bericht dat de burgemeester het conceptrapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid over de vuurstapels niet toevertrouwt aan het hoofd van de brandweer, en er dus kennelijk onvoldoende vertrouwen is tussen deze twee gezagsdragers voor de veiligheid. Ik hoop toch echt dat dit niet waar is, en hoor graag een reactie van de burgemeester.

54

Ook verontrustend zijn opnieuw de berichten over de politiecultuur en het gebrek aan actie bij de leiding om discriminatie binnen het korps aan te pakken. De zelfbenoemde 'Marokkanenverdelgers' zijn pas na de berichtgeving overgeplaatst maar lopen nu elders in de stad gewapend over straat. En wanneer politiegeweld en etnisch profileren aan de kaak worden gesteld, wordt het al snel gereduceerd tot 'rotte appels'. Hoe lang nog moeten we benadrukken dat dit een systematisch probleem is dat consequent en hard moet worden aangepakt? Ik kijk uit naar de brief van het college en de bespreking in de commissie volgende week op initiatief van collega Tseggai. Voordat ik inga op de conceptbegroting, wil ik nog stilstaan bij het historische nieuws van Prinsjesdag: de NTR maakte op deze dag bekend dat Sinterklaas tijdens de landelijke intocht voortaan alleen nog wordt bijgestaan door roetveegpieten. Een grote overwinning voor alle mensen die snakken naar een sinterklaasfeest voor alle kinderen. Goed dat het dus toch mogelijk is om een traditie aan te passen en de racistische kenmerken uit te bannen. Voor scholen is deze stap een belangrijke ondersteuning. Van wethouder Van Alphen begrepen we vorige week dat Den Haag zich aansluit bij de landelijke lijn van de NTR zodat er dus ook in Den Haag bij de komende intocht alleen nog roetveegpieten zijn. Graag een bevestiging van het college. De Haagse begroting voor 2020-2024, alweer de tweede begroting van dit college, geeft een onthutsend financieel beeld. Maar liefst € 300 mln. kwam het college tekort om de meerjarenbegroting sluitend te maken. Een tekort dat dit college met behulp van boekhoudtrucs en snoeiharde bezuinigingen op de zorg wil dichten. De Haagse Stadspartij erkent de financiële problemen die zijn ontstaan bij de jeugdzorg en de Wmo als gevolg van rijksbeleid, maar de voorgestelde maatregelen van het college zijn asociaal. Het college heeft de mond vol van 'verbeterde regie, slimmer beleid, scherpere sturing, kostenbeheersing, efficiëntere bedrijfsvoering, et cetera', maar je kan maar op een manier een toilet schoonmaken voor iemand die dat zelf niet meer kan, namelijk goed. Hoeveel regie, slimmer beleid et cetera je er ook op loslaat, het komt er op neer dat het college straks liefst € 33 mln. jaarlijks wil bezuinigen op jeugdzorg en Wmo. Bezuinigen, terwijl de vraag naar jeugdzorg, de Wmo- aanvragen, het aantal daklozen, de instroom Veilig Thuis en ook het aantal inwoners toenemen. Ik vind dat bizar! Deze bezuiniging komt nog eens bovenop de structurele bezuinigingen op welzijn die al in het coalitieakkoord waren afgesproken. Daar waar het vorige college er nog voor koos om extra te investeren in zorg en ondersteuning gaat dit college nu in totaal € 42 mln. structureel bezuinigen! Dat gaat heel veel ellende opleveren voor de mensen die deze zorg gewoon keihard nodig hebben. Voor de Haagse Stadspartij is dit onacceptabel, en daarom hebben wij samen met alle oppositiepartijen een motie ingediend om deze bezuinigingen ongedaan te maken.

Frans de Graaf (VVD). Dat is bekend, dat is de motie 'geen idee'. De heer Wijsmuller noemde net een aantal maatregelen waar hij het niet mee eens is, maar dat zijn natuurlijk niet alle maatregelen uit de begroting die betrekking hebben op zorg. Zijn er ook maatregelen die geld besparen, waar hij het wel mee eens is?

Joris Wijsmuller (HSP). Daarop wil ik nog eerst veel meer toelichting krijgen van de wethouder voordat ik daarmee kan instemmen. Voor mij is het klip-en-klaar dat de vraag naar zorg toeneemt wat een gevolg is van rijksbeleid. Ook het rijksbeleid laat ons in de kou staan als het gaat om de financiering van de zorg. Dat neemt niet weg dat wij moeten zorgen dat die zorg kwalitatief goed en toegankelijk is voor iedereen en vooral voor de kwetsbare groepen en dat er eigenlijk nog wel meer zorg bij komt in plaats van zorg te verminderen. Dus vanuit dat idee lijkt bezuinigen op de zorg zeer onverstandig. Dat neemt niet weg dat je altijd de plicht hebt om te kijken of er gelden blijven liggen die beter besteed kunnen worden en om te kijken of er aanbieders, cowboys zijn die je moet aanpakken. Dat laat onverlet dat er eerder meer geld voor de zorg nodig is dan minder.

Frans de Graaf (VVD). Dit is toch wel heel curieus. Van het ene rijtje maatregelen weet de heer Wijsmuller al wel dat hij het oordeel kan vellen van 'dat is niet goed, daar ben ik tegen', maar van de andere maatregelen zegt hij dat hij daar eigenlijk eerst nog wel wat informatie over nodig heeft. Hoe kan het dat hij met zijn negatieve oordeel zo snel klaarstaat en hij wat betreft zijn positief oordeel zegt: dat wacht ik nog even af?

55

Joris Wijsmuller (HSP). Dat kan omdat wij allemaal en, naar ik aanneem, ook uw fractie worden geconfronteerd met mensen die problemen hebben met de toegankelijkheid van de zorg, zoals kinderen die heel lang van hot naar her worden gestuurd en ontzettend veel verschillende begeleiders krijgen omdat er problemen zijn in de jeugdzorg. Dat zijn problemen die wij straks op de een of andere manier dubbelhard weer op ons bordje terug gaan krijgen. Hiermee wordt de rekening naar de toekomst verschoven. Dat zijn problemen waarvan de Haagse Stadspartij ervan overtuigd is dat die er zijn. Dat is een van de belangrijkste redeneren waarom wij willen dat er eerder meer geld voor de zorg komt om dit soort problemen op te lossen dan dat we nu gaan bezuinigen en ons rijk gaan rekenen met allerlei zogenaamd slimmere maatregelen.

Frans de Graaf (VVD). U praat er een beetje omheen. Waar ik naar zocht, is of u een constructieve houding zou kunnen aannemen door te zeggen: met sommige dingen ben ik het niet eens en die vind ik niet zo goed maar andere dingen, zoals het tegengaan van fraude, het afromen van winsten en de aanpak van zorgcowboys, vind ik wel goed. Maar dat doet u niet, want u zegt dat u er eerst een toelichting op hebben. Dat is toch een beetje goedkope politiek, meneer Wijsmuller?

Joris Wijsmuller (HSP). Ik vind het een beetje goedkope politiek om hier maatregelen te noemen waarvan je mag verwachten dat die eigenlijk al in het beleid besloten liggen. Dat daarin misschien nog verbeteringen te boeken zijn, prima, maar ik ga ervan uit dat dat al gebeurt. Ik vind het totaal niet goedkoop om te kijken hoe we met elkaar dat vangnet kunnen creëren door middel van zorg voor de kwetsbare mensen in deze samenleving die deze zorg nodig hebben. Dat vind ik niet goedkoop. Als het gaat om de constructieve houding, dan hebben wij met de motie van de gehele oppositie juist de opening geboden om deze discussie gezamenlijk te voeren. We hebben niet voorgesorteerd op de ene of de andere oplossing. Ik zal dadelijk vanuit het perspectief van de Haagse Stadspartij ook wel degelijk wat dekkingsbronnen aanwijzen. Wij moeten die discussie met elkaar voeren omdat wij hier een gemeenschappelijk belang hebben. Het is echt een fundamentele fout in deze begroting om deze keuze zo te maken. Daarom moeten we samen op zoek naar een andere dekking voor de bezuiniging op de zorg. Ik ga door. De financiële nood is zo hoog, dat nu ook al wordt getornd aan de afspraken over de verkoop van Eneco. Er wordt € 51 mln. geplukt uit een toekomstige opbrengst die er nog niet is. Dat geld was geoormerkt en zou besteed gaan worden aan met name ov en de energietransitie. Met veel tromgeroffel heeft GroenLinks dit Eneco-geld gepresenteerd als een zwaarbevochten resultaat van de coalitieonderhandelingen, maar nu al valt hun kroonjuweel ten prooi aan het financiële gegraai van coalitiegenoten. En erger nog, op deze manier gaat het niet lukken om de klimaatneutrale ambities te halen. Ook dat is onacceptabel! We moeten juist veel sneller stappen zetten om alleen al de doelen van Parijs te halen. Onze planeet staat in brand en wereldwijd worden nu al mensen geraakt door de klimaatcrisis, en daarom is volgende week vrijdag een wereldwijde klimaatstaking. Ook in onze stad wordt deze klimaatstaking gehouden: is het college bereid om het mogelijk te maken dat alle Haagse ambtenaren die dat willen, kunnen meestaken? De wethouder Duurzaamheid zei in de krant dat ze van het beleid was en niet van de straat, maar wethouder: u gaat volgende week toch ook zelf mee de straat op? En, voorzitter, kunt u ons geruststellen dat de klimaatstaking geen enkele beperking krijgt opgelegd om de aangekondigde route langs de Tweede Kamer en het stadhuis te lopen? Graag een reactie.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Heeft de heer Wijsmuller niet liever dat al die ambtenaren die bewuste vrijdag een dagje aan de energietransitie werken?

Joris Wijsmuller (HSP). Wat mij betreft mogen ze zo veel mogelijk aan die transitie werken maar ik denk dat het heel belangrijk is dat we gezamenlijk het signaal afgeven dat er veel meer moet gaan gebeuren om onze verantwoordelijkheid te nemen en de klimaatopwarming tegen te gaan. Ik gun de ambtenaren ook daarin hun bijdrage bij deze landelijke klimaatstaking die uitgerekend hier in Den Haag wordt gehouden.

56

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik hoop dat de wethouder die dag zo veel mogelijk ambtenaren inzet voor een snellere energietransitie. Dan mogen ze wat mij betreft die zondag erna heerlijk uitrusten.

Joris Wijsmuller (HSP). Dat van die zondag begrijp ik. Zoals ik al zei, worden in deze begroting allerlei boekhoudkundige trucs uitgehaald om tijdelijk geld vrij te spelen. Trucs waarmee de rekening naar de toekomst wordt doorgeschoven, zoals het Eneco-geld, maar ook de € 45 mln. die uit de activareservering wordt gehaald, de structurele inhouding op de loon- en prijscompensatie concernbreed, het leegplukken van reserves en de omzettingen naar leningen. Kan dat anders? Jazeker, de Haagse Stadspartij maakt andere keuzes. Wat ik bijvoorbeeld niet snap, is dat er vele miljoenen extra gaan naar het evenementenbeleid en andere speeltjes. Het is een college van brood en spelen voor de elite geworden met bobo-evenementen zoals de Ocean Race en de Invictus Games. De Hagenaar die zorg nodig heeft, of een betaalbare woning, of een leraar voor de klas, is de dupe. Zo schrijft het college wel dat het lerarentekort in het basisonderwijs oploopt tot 267 fte, maar het komt niet met extra voorstellen om dit op te lossen, terwijl iedereen weet dat de oplopende lerarentekorten vooral de scholen raken met kinderen die juist extra ondersteuning nodig hebben, en juist extra inzet nodig is om kansenongelijkheid tegen te gaan. D66 was altijd de partij van het onderwijs, maar waar is nu de aandacht voor de problemen in het onderwijs? Er wordt nota bene € 1,5 mln. uit de reserve van de onderwijsbegroting geplukt; waarom wordt dit geld bijvoorbeeld niet ingezet om het lerarentekort tegen te gaan? Er zijn nog wel andere keuzes te maken, bijvoorbeeld met het vele geld dat naar vage economische projecten gaat, zoals de Security Delta, Innovation Quarter, Smart City, UNIIQ, IQ Capital, of de € 1,5 mln. per jaar die in onderzoek naar verplaatsing van de prostitutie wordt gestoken, waarmee in totaal € 6 mln. verloren gaat aan een geldverslindend en onhaalbaar vastgoedproject dat niet in het belang is van de sekswerkers. Wat de Haagse Stadspartij betreft worden er andere keuzes gemaakt, en worden de lasten op de juiste schouders gelegd. Maar dit college weigert de ozb te verhogen, zodat huiseigenaren wier huis al enorm in vermogen is gestegen, worden ontzien. De enige reden hiervoor is dat Den Haag per se de stad wil blijven met de laagste woonlasten van het land, het paradepaardje van de VVD. Dat is onbegrijpelijk. Want waarom zou je in een grote stad met zo veel voorzieningen in de directe nabijheid zo weinig gemeentelijke lasten hoeven te betalen? Die logica ontgaat mij. De invloed van de grootste partij, Groep de Mos, op deze begroting is alleen zichtbaar in de portefeuille van wethouder De Mos. Vooral de horeca wordt gepaaid met nog meer feesten, events, terrassen en bezoekers, en de bezuiniging op marketing wordt zonder reden teruggedraaid. Met maar liefst € 28 mln. per jaar wordt de stad straks overvoerd met Amsterdamse toeristen, maar geen cent erbij voor bijvoorbeeld schone straten. Zijn de bezoekers belangrijker dan de inwoners? Met het plakken van stickers op grofvuil denkt Richard de rommel op te ruimen, maar de bewoners blijven met de rotzooi zitten. Richard ruimt dus niet op. Zijn partij Hart voor de Mos die voor de verkiezingen van alles beloofde, blijkt totaal geen visie te hebben - we hebben dat zojuist van de heer Dubbelaar gehoord - loopt zelfs weg bij belangrijke discussies zoals over Zwarte Piet, en heeft geen oplossing voor de problemen in de zorg, de klimaatverandering en het lerarentekort. En door krampachtig aan de auto vast te houden gijzelt Groep de Mos dit college en worden echte keuzes voor duurzame mobiliteit vooruitgeschoven. Met het verkopen van maatschappelijk vastgoed en het plaatsen van mupi's gaat de stad in de uitverkoop. De Amerikaanse ambassade dreigt in handen te vallen van commerciële beleggers. De beslissing daarover is overigens wel uitgesteld tot 2021, dus er is misschien nog hoop om het gebouw veilig te stellen voor de stad. Het jaar 2020 is ook het jaar dat het nieuwe Kunstenplan zal worden vastgesteld. Met meer ambities op het gebied van Fair Practice en inclusiviteit, en met een sterk groeiende bevolking, is een gelijkblijvend kunstbudget niet goed te verkopen. Gevreesd moet worden dat ook in de culturele sector misschien wel klappen kunnen gaan vallen. Positief is dat de bibliotheek Bouwlust in 2020 weer opengaat en het fysieke deel van het broedplaatsbeleid wordt doorgezet. Dat laatste is in deze tijd van stijgende huisvestingslasten meer dan ooit hard nodig. Een Popmuseum in Den Haag lijkt overigens ten dode opgeschreven.

57

De stadsontwikkeling is na de Agenda Ruimte voor de Stad met belangrijke principes als 'Samen stadmaken' helaas weer terug bij af. Dit college kiest voor kille marktwerking, waarbij de bewoners van deze stad weinig meer te vertellen hebben. De ambitie om snel, veel en hoog te bouwen gaat ten koste van inspraak en zorgvuldigheid. De noodzakelijke extra voorzieningen die een groeiende stad met zich mee brengen, zoals cultuur, sport, zorg en openbare ruimte, worden vooruitgeschoven. Eigen initiatief, zoals zelfbouw, kluswoningen, wooncoöperaties en groepswonen, krijgen weinig steun van dit college, terwijl juist nu enorm veel behoefte is aan deze vorm van stadsontwikkeling van onderop. En het is een succes. Kijk naar de Groene Mient, kijk naar Ik Bouw Betaalbaar, kijk hoe de renovatie van de Roggeveenstraat in coöperatief verband momenteel vorm krijgt en kijk naar de ruim 1.500 zelfbouwprojecten in de stad. Het tekort aan sociale woningen blijft oplopen en de wachttijden lopen op, evenals het aantal daklozen. Wethouder Van Alphen doet goed zijn best voor de daklozenopvang, maar zo is het wel dweilen met de kraan open. Ambities zijn beperkt en duren te lang en de rijksoverheid blijft ons dwarszitten met de verhuurdersheffing.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). De wachtlijsten lopen op, hoor ik de heer Wijsmuller zeggen. Hij is daar de afgelopen jaren echter zelf voor verantwoordelijk geweest. Wat heeft de Haagse Stadspartij daar dan precies aan gedaan?

Joris Wijsmuller (HSP). Ik geloof dat de Haagse Stadspartij daar wel een stuk verantwoordelijkheid in heeft genomen, in de zin dat we er in ieder geval voor hebben gezorgd dat de extra vraag die op ons afkwam ten aanzien van statushouders, heeft geleid tot extra betaalbare woningen in deze stad. Ik geloof dat we er ook voor hebben gezorgd dat andere corporaties die nog niet in onze stad actief waren, juist ook in Den Haag zijn gaan investeren en wat mij betreft mag dat ook nog meer gebeuren. U weet dat wij hebben gezorgd voor een inzichtelijke besteding van de extra miljoenen om sociale woningbouw mogelijk te maken. Het ontgaat mij overigens waar de € 30 mln. die deze wethouder heeft meegekregen nou precies aan wordt besteed. Met deze begroting wordt zelfs voorgesteld om dat geld in de pot grote projecten te doen. Dus we krijgen helemaal geen inzicht in wat er nu precies met dat geld gaat gebeuren.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Dat is opmerkelijk, want een kompaan van de heer Wijsmuller van de Haagse Stadspartij, te weten de Partij van de Arbeid, vindt juist dat er de afgelopen jaren niet voldoende is gedaan. Verbaast u zich daar ook over?

Joris Wijsmuller (HSP). Volgens mij is mijn kompaan terecht ontzettend bezig om de urgentie van dit probleem op de kaart te zetten en signaleert hij gewoon feitelijk wat er geproduceerd wordt. Die productie loopt achter. Sterker nog, dat is een inhaalslag en die zit nog niet eens in de plannen, laat staan dat de ambities van nu worden waargemaakt. Het is natuurlijk altijd zo dat je opvolger altijd bouwt wat je zelf als wethouder hebt gemaakt. Dus er zit een soort vertraging in deze productie. Dat klopt. We beginnen nu een beetje op stoom te komen, maar gezien de grote urgentie van dit probleem is het nu alle hens aan dek en moet je misschien weer nieuwe corporaties aan deze stad zien te binden. Als je al met private partijen extra productie wil draaien, zal je misschien ook moeten zorgen dat de afspraken in het kader van het woonruimteverdeelsyseem ook echt worden geborgd zodat dit ook langdurig van betekenis is voor de stad. Dat mis ik bijvoorbeeld nog. Dus er kan nog veel meer gebeuren, ook waar het gaat om het inzicht in wat we nu daadwerkelijk doen met het geld dat in het coalitieakkoord is afgesproken. We moeten er veel meer werk van maken om die grote urgentie voor betaalbare woningen ook in daden om te kunnen zetten.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik vind het opmerkelijk dat er gesteld wordt dat er niet voldoende gebouwd zou zijn. Eind 2017 zegt de heer Wijsmuller in de media dat alles op schema is. Als ik daar dan in de commissie een aantal keren naar vraag, dan wordt er weer het tegenovergestelde beweerd. Dus daarom vraag ik er nu naar. Ik wil namelijk precies weten waar dat probleem nou zat. Want mijn partij vindt dat het huidige college die bouwproductie wel op gang gebracht heeft. Als ik dan de cijfers er even bij pak van de afgelopen jaren, dan zie je dat die aantallen echt laag zijn. Ik vind dat onverklaarbaar. Er wordt dan mee geschermd dat dit aan de crisis zou

58 hebben gelegen, dat de crisis ervoor zou hebben gezorgd dat die sociale woningbouwproductie in Den Haag heel laag is geweest, maar Amsterdam en Utrecht hebben daar helemaal geen last van gehad. Dus hoe kan dat nou?

Joris Wijsmuller (HSP). Dat laatste is eenvoudig te verklaren, namelijk dat in Den Haag by far de armste woningcorporaties zitten. Alleen Staedion heeft tijdens de crisis en daarna nog een beetje kunnen doen. Vestia was een probleem en Haag Wonen had financiële problemen in die periode. Dus dat verschil is heel goed te verklaren. Zoals ik al eerder zei: de opvolger bouwt wat je als wethouder hebt neergezet. Dus wat u de vorige periode aan productie heeft gezien, was nog een gevolg van de crisis. Daarna is het in de steigers gezet. De eerste productie die er nu gaat komen, komt mij zeer bekend voor, maar er moeten nu natuurlijk ook meer stappen worden gezet om die productie en de inhaalslag die nog steeds nodig is, op gang te krijgen. Goed, voorzitter, ik had het al over het geld. Zo vraag ik mij ook af waar de € 10,2 die over is van de Rotterdamsebaan en die overgeheveld wordt naar de Binckhorst, precies voor wordt gebruikt. En de wethouder blijft ook vaag over de afgesproken extra standplaatsen voor woonwagenbewoners; waar blijven de concrete voorstellen? Zo wachten we ook nog altijd op concrete voorstellen voor uitbreiding van de milieuzone. Waar blijft deze afgesproken uitbreiding? Stikstofuitstoot is in de eerste plaats een ernstige bedreiging voor de natuur. Juist in dat perspectief moet die uitbreiding van de milieuzone veel meer prioriteit krijgen. Hoe zit dat nu? D66 profileert zich niet meer met onderwijs, maar als partij van de fiets en het ov, maar is daarbij wel afhankelijk van het Rijk voor financiering. Het college juichte op Prinsjesdag over het nieuwe investeringsfonds van het kabinet. Maar waarom? Wat gaat dit concreet opleveren? Om hoeveel geld gaat het? Waar zijn die miljarden dan voor het investeringsfonds? En moeten we het geld uit dit fonds gaan lenen of gaat het om subsidies? Wat dat betreft heb ik wel alle begrip voor de kater van de wethouder Financiën een dag na Prinsjesdag, want als je de Miljoenennota doorneemt, blijkt er geen cent extra voor onze stad in te zitten. De keizer heeft geen kleren aan. Dat geldt eigenlijk ook een beetje voor deze conceptbegroting. Het college schuift problemen voor zich uit. Maar laat ik optimistisch afsluiten: daar kunnen wij als raad de komende tijd richting besluitvorming in november nog zeker wel iets aan gaan doen.

De voorzitter. Hartelijk dank. Dan is nu het woord aan mevrouw Van der Werf van D66.

Hanneke van der Werf (D66). Voorzitter. De stad groeit. Den Haag heeft nu al 530.000 inwoners, dat worden er ruim 600.000. Dat zorgt voor uitdagingen op het gebied van wonen, verkeer en voorzieningen, maar het biedt ook voor kansen, bijvoorbeeld om het voortaan duurzamer aan te pakken. Keuzes die we nu maken, zijn bepalend voor hoe de stad er over 30 jaar uitziet. Een veilige aanname: rustiger zal het niet zijn. Hoe gaan we dan met elkaar om? Want die groei zorgt voor druk. Het wordt letterlijk drukker, ook op straat. Wie zijn al die anderen, met wie je jouw stad deelt? Als kind leerde ik in de jaren negentig op school dat de verzuiling voorbij was. Alleen de NCRV-gids bij ons thuis herinnerde eraan dat de protestantse wortels van opa en oma er nog steeds waren. Maar de traditionele katholieke sportverenigingen en rode vrouwenclubs zie je niet meer. Het leven is er vrijer op geworden, maar als je nu om je heen kijkt, vraag ik me af: zijn we ons naar die vrijheid aan het gedragen? Het hokjesdenken is nooit uit de mode geraakt. Aan de hand van een snipper informatie delen we elkaar in. Het een spreekt vaak al voor het ander. Wie voor het klimaat is, is tegen Zwarte Piet. Wie tegen immigratie is, is voor de brexit. De loopgraven zijn steeds overzichtelijker geworden. You're either with us, or you're against us. Welkom in de wereld van de nieuwe verzuiling. Maar de hokjesgeest heeft ook grenzen, want, zoals meestal, is de werkelijkheid kleurrijker dan zwart of wit. De gele hesjes, met protest als gemene deler, gingen van zachtgeel naar hardgeel. De haat tegen de overheid verenigde anarchisten en prinsenvlagdragers. Een andere in die categorie: zijn dierenvrienden nou meestal links of rechts? Kijken beide groepen naar de Luizenmoeder of is de humor in die serie niet correct genoeg, of juist fout vanwege de omroep, de NPO? Het zijn automatische denkprocessen geworden, terwijl het van niemand hoeft. Sterker nog, we hadden ons toch hieruit vrijgemaakt?

59

Het tegenovergestelde lijkt te gebeuren: hoe harder je roept, hoe dieper je je ingraaft. Maar waarom zou je bij een zuil willen horen? Je hoeft toch ook niet te kiezen of je slim, grappig of mooi wil zijn? Wie wil er nou een kuddedier zijn, in een stad waar plaats is voor zo veel paradijsvogels? We zijn samen in vrijheid verbonden, maar wat verbindt ons? Verreweg de meeste mensen in deze stad zijn trots, op het Haagse, of op Agga. Voor de een komt die trots vanwege zijn of haar baan in de stad van Vrede en Recht. Voor de ander is het vooral wonen in een stad aan zee. Voor een derde is die trots ADO, of de multiculturele buurt waar iemand woont. Voor mijzelf is het vooral de enorme diversiteit in deze stad. De Haagse Harry’s met hun kettinkjes en die andere kettingen, die met parels, in de theesalon aan de Fred. Dat maakt bijna elke andere gemeente in Nederland saaier dan 070; ik zei bijna 020, voorzitter, ik weet niet waarom, helemaal mis. Laten we in elk geval de ruimte voor elkaar laten, in een stad waar steeds minder ruimte is. Steeds meer woningen, steeds meer auto’s, steeds meer kinderen. De keuzes die we maken in hoe we die groei eruit willen laten zien, bepalen hoe de stad er over decennia uitziet. Niet alleen in steen, maar ook in mensen. Voor wie is er straks niet alleen figuurlijk, maar ook letterlijk plek? Hoe moet dat, wonen in de Randstad met een laag inkomen? Als het aan D66 ligt, gaan we door met voldoende woningen bijbouwen om te zorgen dat er voor steeds meer mensen plek is. Uiteraard woningen in alle segmenten, sociaal, middelduur, betaalbare koopwoningen. Toegankelijk voor iedereen, het liefst in gemengde wijken, waar al die verschillende mensen elkaar ontmoeten, waar een snackbarhouder en een jurist van het Strafhof elkaar tegen kunnen komen bij de bakker in de straat. Wat betekent dat prettig wonen dan, die gemene deler voor iedereen? In onze ogen is dat vooral voldoende groen, wat zorgt voor een aantrekkelijke stad. Niet alleen omdat groen er mooi uitziet, maar ook omdat het nuttig is. Denk bijvoorbeeld aan het tegengaan van hittestress, maar ook aan buitenspelende kinderen. Want ja, er moeten meer stenen bij, maar laat dat hand in hand met groen gaan. Al die mensen moeten ook nog naar hun werk, school of sport. Het zou mooi zijn als wij dat allemaal zo veel mogelijk op de fiets doen, want fietsen is gezond, goedkoop en maakt gelukkig! Iedere Hagenaar moet zich onbeperkt door de stad kunnen bewegen, of je nu een smalle beurs hebt of een goed gevulde portemonnee, of je kwiek op de benen staat of afhankelijk bent van een rolstoel, rollator of kinderwagen. Ook daarin willen we dat iedereen mee kan doen, zichzelf ontwikkelt en zo op zijn of haar manier kan bijdragen aan een sterke stad. We hebben iedereen nodig om onze samenleving leuk te houden en om de hokjesgeest weer in de fles te krijgen. De elites van vroeger, die per zuil met hun achterban afspraken maakten en deze onderling aftikten, zijn er niet meer. Maar wat stellen wij hier, als de politieke vertegenwoordigers van nu, daartegenover?

Daniëlle Koster (CDA). Wellicht ben ik een beetje te vroeg, maar ik ben wel benieuwd of er ergens in dit verhaal van mevrouw Van der Werf de bezuinigingen op de zorg voorkomen. Als dat wel zo is, wacht ik even met het stellen van mijn vraag. Zo niet, dan stel ik nu mijn vraag.

Hanneke van der Werf (D66). Wat een service. Ik heb mijn verhaal over zorg bewaard voor het debat in november. Dat is omdat we met z'n allen hebben afgesproken om twee debatten over de begroting te houden. Ik wilde mij bij dit debat beperken tot een algemene beschouwing.

Daniëlle Koster (CDA). Volgens mij kan je prima een debat op hoofdlijnen hebben over de bezuinigingen op zorg. Dat hebben we tot nu toe ook veel gedaan. Zorg is namelijk een heel belangrijk onderdeel. Dus ik snap niet waarom mevrouw Van der Werf die enorme bezuiniging op zorg niet als een hoofdlijn van de begroting ziet waar we het vandaag over kunnen hebben.

Hanneke van der Werf (D66). Ik kan er wel kort op ingaan. Die bezuiniging op zorg bestaat in onze ogen vooral uit een bezuiniging ten aanzien van een aantal punten die bij aanbieders zitten. Er zijn er al een aantal voorbijgekomen, zoals de zorgcowboys maar ook de overindicatie en de bureaucratie. Ik kan mij uw debatje met Frans de Graaf vanochtend herinneren waarbij u zei: wat maken die extra scootmobielen nu uit? Ik heb een heel rijtje aan maatregelen gezien en bij elkaar opgeteld maakt dat volgens mij wel degelijk uit.

60

Daniëlle Koster (CDA). Waar het om gaat, is dat er € 34 mln. wordt bezuinigd, terwijl we weten dat er meer vraag naar zorg zal komen, naar jeugdzorg en ouderenzorg. Dat betekent dus dat we met veel minder budget dan we hiervoor hadden, meer mensen zullen moeten bedienen. Dus dan houdt u het niet bij al die maatregelen die ongetwijfeld wat gaan doen. Ik herhaal nog maar eens dat we die zorgcowboys allemaal in de stad willen aanpakken. Die scootmobielen moeten ook van de straat. Daar is niemand tegen. Het punt is echter dat je daarmee niet € 34 mln. binnenharkt en tegelijkertijd de kwaliteit en toegang van zorg op orde kan houden.

Hanneke van der Werf (D66). Die twee punten die mevrouw Koster hier aan elkaar koppelt, deel ik niet. Wat ik deel, zijn de uitgangspunten die hier zijn gekozen voor die bezuiniging. Ik ben het helemaal met u eens dat als blijkt dat de kwaliteit dermate onder druk komt te staan dat het niet houdbaar is, we er opnieuw naar zullen moeten kijken. Maar ik ben niet van te voren zo pessimistisch dat er niet hier en daar nog wat werk te doen valt. Met name op het gebied van overindicatie denk ik wel degelijk dat er winst te behalen valt. Ik deel met u dat het heel fijn zou zijn geweest als we landelijk wat meer geld hadden gekregen onder andere voor jeugd om dit soort problemen aan te pakken.

Daniëlle Koster (CDA). Dit is echt mijn derde interruptie pas deze keer, voorzitter. Ik smokkel echt niet. Ik beloof het. Toch nog even over dat antwoord van mevrouw Van der Werf. Nogmaals, het is prima dat je wat binnenhaalt met overindicatie, bureaucratie en een aantal andere zaken, maar wat hier gebeurt, is dat de investering van het vorige college in onder andere ouderenzorg, door het huidige college niet wordt voortgezet. Dit terwijl we in de vorige periode al wisten dat er een kloof zat tussen het geld dat we nodig hadden om goede zorg te bieden en het geld dat we binnenkregen. Door die investering niet door te zetten heeft het college dus al bezuinigd. En daar komt deze bezuiniging bovenop. Dan kunt u toch niet blijven beweren dat het wel goed gaat komen met die toegang tot zorg en dat u pas als u ziet dat het niet goed gaat, bereid bent om maatregelen te nemen?

Hanneke van der Werf (D66). De aanname die ik niet deel, is dat als de vraag naar zorg stijgt, we maar niet hoeven te gaan kijken of we ook iets aan de dekking zouden kunnen doen, dat we maar rücksichtslos al ons geld daaraan moeten gaan uitgeven, ook al zou het de hele begroting opeten. Als ik nu kijk naar het totaalplaatje, dan geven we € 564 mln. uit aan zorg. Dat heb ik vandaag nog niemand horen zeggen. Ik heb alleen maar oppositiepartijen gehoord over een enorme bezuiniging. En ja, die € 34 mln. is een hoop geld maar het is 6% van nog steeds de een na grootste uitgavenpost op de begroting. Zeker als je lobbyt bij het landelijke Den Haag, vind ik dat je zelf ook kritisch moet kijken wat je zelf kunt doen. Ik heb uw wethouder die acht jaar lang hier over de zorg ging, altijd alleen maar om meer geld horen vragen en nooit horen zeggen waar dat zorggeld oneigenlijk werd besteed. Ik vind dat je daar best kritisch naar mag kijken.

Martijn Balster (PvdA). De beschouwingen van mevrouw Van der Werf waren tot nu toe zo algemeen dat ze bijna ook in het andere Den Haag, in Amsterdam of in een andere plaats verteld zouden kunnen worden. Ik ben zo benieuwd naar wat D66 nou vindt van bijvoorbeeld de hoeveelheid betaalbare woningen die er aan zitten komen. U staat ook voor starters op de woningmarkt en u komt op voor studenten. Als u nou eens met die bril kijkt naar de begroting en de plannen die voorliggen, vindt u het dan voldoende?

Hanneke van der Werf (D66). Ik heb uw commissiedebatje vorige week in de commissie Ruimte ook terug zitten kijken ter voorbereiding op dit debat. Eerlijk gezegd, ik ben gewoon iets minder pessimistisch dan u. Ik zie dat het nu langzamerhand wel lijkt te lukken om meer bij te bouwen. Ik heb niet de indruk dat de wethouder die wij hier samen op controleren, zich niet aan de afspraken houdt om voor alle verschillende groepen te zorgen dat er voldoende woningen zijn.

Martijn Balster (PvdA). Dit gaat niet eens alleen om afspraken die niet worden gehaald, maar het gaat ook gewoon om het verhaal van die starter die op dit moment bij zijn ouders thuis moet blijven wonen omdat het niet lukt om een betaalbaar huis te vinden in Den Haag. Die komen er gewoon nauwelijks bij. Studenten hebben de grootst mogelijke moeite om een fatsoenlijke kamer te vinden en

61 misstanden worden bijna niet aangepakt. Dat zijn problemen waar de generatie van de toekomst erg veel last van heeft. Mijn simpele vraag aan D66 is: is dit genoeg en, zo nee, bent u bereid met voorstellen te komen om die betaalbare woningvoorraad voor starters, voor mensen die beginnen op de Haagse woningmarkt te vergroten?

Hanneke van der Werf (D66). Ik ben nu wel een beetje in de war, want volgens mij verweet de heer Balster een van mijn voorgangers net dat er zo veel woningen werden bijgebouwd dat het aantal sociale woningen omhoog moest. Als ik mij niet vergis, hebben we met elkaar afgesproken dat het er 2.500 per jaar zouden zijn. Toen kwam u ineens met 4.000 die er al zouden komen. Dus dat kan toch niet tegelijk waar zijn?

Martijn Balster (PvdA). Ik weet dat het niet uw dossier is; het gaat om 4.000 nieuwbouwwoningen die in de stad worden gebouwd en daarvan moet 30% sociaal zijn; dat zouden er dan dus 1.200 moeten zijn, terwijl we vorig jaar op 90 sociale woningen zaten. De doelstelling van het college is 750 maar het moeten er 1.200 zijn. Die woningen voor starters zijn er nauwelijks. Hoe kijkt u nu tegen de begrotingsplannen aan? Vindt u dat nou voldoende of moet er meer bij en wat zijn dan uw voorstellen?

Hanneke van der Werf (D66). Als ik naar de begroting kijk, dan heb ik er vertrouwen in dat het deze periode wel gaat lukken om die woningen bij te bouwen. Als ik mij niet vergis dan heeft u wel degelijk een hoger getal in gedachten dan het aantal dat nu daadwerkelijk in aanbouw is. Dus ik vind het nog steeds een gekke inconsistentie dat u mij nu verwijt onvoldoende woningen te bouwen voor de lagere inkomens.

Robert Barker (PvdD). Ik hoorde mevrouw Van der Werf een verhaal houden over zuilen en dat het van belang is om te verbinden. Dat klinkt mooi. Als oppositie hebben we van links tot rechts gezamenlijk een motie ingediend waarin we een heel duidelijke boodschap meegeven. Hoe kijkt u naar die motie? Zoekt u de verbinding met andere mensen binnen de raad of stemt u die motie weg en blijft u in uw eigen zuil?

Hanneke van der Werf (D66). Iedereen die tegen uw motie stemt, is dus bij dezen een non-verbinder geworden, begrijp ik uit uw woorden. Mijn betoog zegt natuurlijk precies het omgekeerde. Het feit dat je het niet met elkaar eens hoeft te zijn om toch goed samen door een deur te kunnen, is de hele kern van met elkaar samenleven en juist niet in je eigen zuil gaan zitten. Als u zo'n motie al als een voorbeeld ziet waardoor we dus niet meer met elkaar zouden kunnen samenwerken, dan zou ik dat heel erg jammer vinden.

Robert Barker (PvdD). Nu doet mevrouw Van der Werf juist wat zij anderen verwijt, want zij kiest ervoor om mijn woorden uit hun context te trekken en te polariseren, terwijl mijn vraag is of u onze hand om naar één specifieke post te kijken, gaat aannemen of dat u gaat proberen om er niets mee te doen en om juist niet een poging te doen om te verbinden. Dat was mijn vraag en u gaat er een heel ander betoog van maken en mij woorden in de mond leggen.

Hanneke van der Werf (D66). Ik ga de motie heel goed bestuderen en daarbij zal ik in alle vrijheid bekijken of wij het daarmee wel of niet mee eens kunnen zijn. Heel eerlijk gezegd, had ik mij niet voorbereid op een motie vandaag, conform de afspraak die we er eerder over hebben gemaakt. Ik had dan ook verwacht dat die in november zou komen.

Joris Wijsmuller (HSP). Ik wilde het nog even hebben over de bezuinigingsmaatregelen in de zorg, die ik overigens onhaalbaar acht, ook in de context dat de zorgvraag juist groeiende is. Ik wil u een vraag stellen over een specifieke maatregel en dat is de maatregel om geld vanuit jeugdzorg over te hevelen, wat dan gedekt moet worden binnen de activiteiten onderwijsachterstandenbeleid en taal en stedelijk onderwijsbeleid van het programma Onderwijs. Met andere woorden: een van de maatregelen is eigenlijk een bezuiniging op het programma Onderwijs. Wat vindt u daarvan?

62

Hanneke van der Werf (D66). Heel eerlijk gezegd, heb ik het plaatje van onderwijs nu niet voor me. Het klinkt wel als een heel creatieve samenvatting van een bezuiniging maar in mijn beeld bezuinigen we absoluut niet op onderwijs. Dus ik ga hier nu niet direct antwoord op geven.

Joris Wijsmuller (HSP). Ik vind het toch een opmerkelijke uitspraak van de fractievoorzitter van D66, die zich altijd heeft geprofileerd als dé partij van onderwijs, dat ze het plaatje van de onderwijsbegroting nog niet helemaal voor ogen heeft. Er wordt € 1,5 mln. uit de reserve geplukt en er wordt € 2 mln. belegd binnen de activiteiten onderwijsachterstandenbeleid en taal en stedelijk onderwijsbeleid, geld dat natuurlijk ook op een andere manier aan die doelen heel nuttig besteed kan worden. Ik mag dan dus toch wel aan u vragen wat u daarvan vindt?

Hanneke van der Werf (D66). Heel eerlijk gezegd, begrijp ik de vraag niet helemaal. Verwijt u mij nou dat er geld uit de reserve wordt gebruikt voor een ander doel waar u ook geld aan zou willen besteden?

Joris Wijsmuller (HSP). Voor de derde en de laatste keer. Ik vraag u wat u ervan vindt dat uit de onderwijsbegroting geld dat eigenlijk in een ander programma hoort te zitten, gehaald wordt. Wat vindt u ervan dat die € 1,5 mln. uit de reserve wordt geplukt om gaten in deze begroting te vullen of speeltjes van collega-wethouders te betalen? U als onderwijspartij moet daar toch iets van vinden?

Hanneke van der Werf (D66). Ik zou bijna willen zeggen: of niet. Ik vind in ieder geval wel iets van de kwalificaties die u er aan geeft. Dus ik heb niet heel erg de neiging om daar nu antwoord op te geven.

Martijn Balster (PvdA). Uit de begrotingscijfers blijkt dat zes van de tien peuters met een achterstand nog niet worden bereikt met de vroeg- en voorschoolse educatie. Die achterstandsmiddelen zijn dus keihard nodig. De heer Wijsmuller heeft gelijk: daar wordt een deel van nu voor de zorg gebruikt. Vindt u het niet ontzettend zonde dat we dat geld voor het achterstandenbeleid niet meer hebben?

Hanneke van der Werf (D66). Ik vind het heel erg belangrijk dat we de juiste zorg en de juiste kinderen bereiken. Het interesseert mij dan niet zo heel veel uit welke post dat komt. Als u in november in de raad met voorstellen komt met een beter alternatief voor deze posten, dan denk ik graag met u mee.

Martijn Balster (PvdA). Dank voor de uitgestoken hand. Op het onderwijsbudget wordt vanaf nu tot 2023 ongeveer € 15 mln. bezuinigd. Dus we moeten echt opletten dat daar straks niet te weinig naartoe gaat. Er zijn, denk ik, heel veel alternatieven, bijvoorbeeld de lasten voor mensen met een dure woning in de stad verhogen. Bent u bereid om daarnaar te kijken om ervoor te zorgen dat we niet deze kwetsbare peuters die de voorschool heel hard nodig hebben, raken maar dat we de rekening eerlijk neerleggen in de stad?

Hanneke van der Werf (D66). Ik ben bereid om overal naar te kijken maar ik ben niet bereid om hier heel makkelijk ja te zeggen en toezeggingen te doen op voorstellen van u die ik nog niet heb gezien. Als u in het volgende debat daarover met moties komt, dan zullen we daar uiteraard naar kijken.

Martijn Balster (PvdA). Ik ben heel blij met deze toezegging. Ik hoor hierin ook dat u bereid bent om naar alles te kijken, dus ook verhoging van de lasten. Dat zou ontzettend fijn zijn want daarmee zouden we echt structureel geld kunnen binnenhalen om ervoor te zorgen dat deze kwetsbare peuters de school krijgen die ze nodig hebben vanaf 2,5 jaar.

Hanneke van der Werf (D66). Voor alle duidelijkheid: waar ik niet zo blij mee ben, is de samenvatting die de heer Balster er dan weer van geeft. Ik heb gezegd er welwillend naar te kijken straks en dat wil niet zeggen dat u nu een toezegging van mij heeft gehad op het inhoudelijke voorstel.

63

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik vond dat mevrouw Van der Werf eigenlijk best met een fijne beschouwing bezig was. Ik zat een beetje te kauwen op de vraag in welk zuiltje ik wel of niet thuishoor. Ik heb nog een vraag over de zorg. In de persreactie van D66 stond dat D66 zich bij heel veel bezuinigingen wel iets kan voorstellen maar dan wel onder de voorwaarde dat iedereen de zorg krijgt die hij of zij nodig heeft. Nu weten we niet zeker of dat laatste het geval zal zijn. Wethouder Parbhudayal gaf al aan: het is een tour de force is, ik ga mijn best doen en het moet eigenlijk niemand die zorg nodig heeft raken maar ik weet dat niet zeker. Wil mevrouw Van der Werf net als ik eigenlijk ook de toezegging van het college dat heel goed bijgehouden gaat worden hoe die bezuiniging in de praktijk gaat neerdalen, zodat bij een volgende begroting volgend jaar zo nodig bijgebogen kan worden?

Hanneke van der Werf (D66). Ik ben het helemaal met de heer Grinwis eens dat wij dit samen, coalitiepartijen en oppositiepartijen, moeten blijven controleren. Ik heb de woorden van mevrouw Parbhudayal als die toezegging gehoord, namelijk dat zij het ook van belang acht dat mensen de juiste zorg blijven krijgen. Ik heb er tot nu toe vertrouwen in. Mocht het moment komen dat dit niet meer het geval is of er daartoe aanwijzingen zijn, dan vind ik dat we er als raad heel kritisch naar moeten kijken.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Dat vind ik wel een fijne reactie. Ik hoop dat mevrouw Parbhudayal dat straks nog eens even goed kan bevestigen, want het gaat natuurlijk om kwetsbare mensen. Het gaat niet om stenen of om groen, het gaat om mensen. We willen niet dat die onverhoopt hier tussen hamer een aambeeld terechtkomen. Dus wat mij betreft staan we daar schouder aan schouder. Nog beter is het natuurlijk om die risico's niet te lopen, maar ik denk dat we het daar niet zo snel over eens worden.

Lesley Arp (SP). Mevrouw Van der Werf heeft het veel over 'overindicering'. Ik heb eerder al daarover een vraag aan de heer Dubbelaar gesteld. Ik noem bijvoorbeeld de rechtszaak die is gevoerd door een aantal mensen die een beroep doen op huishoudelijke zorg en die ze hebben gewonnen. Dat geeft mij dan het idee dat er eerder sprake is van onderindicering. Hoe kijkt mevrouw Van der Werf daar tegenaan?

Hanneke van der Werf (D66). Als mensen naar de rechter gaan en ze hun gelijk krijgen, dan wil ik daar natuurlijk helemaal niets aan afdoen, maar ik hoor ook heel veel andere verhalen. Ik ken ook verhalen van klassen op school waar veel kinderen al geïndiceerd zijn met een probleem, die meteen medicijnen of een zorgtraject krijgen of die zonder evaluatie weer een aantal weken verlenging krijgen. Ik vind dat je best zorgvuldig mag zijn in het toetsen daarvan en dat je moet kijken of inderdaad op elk moment de juiste zorg wordt gegeven en dat je er, op het moment dat het kan, ook weer mee moet kunnen stoppen.

Lesley Arp (SP). Bij die rechtszaak die de ouderen hebben gevoerd, zie je toch dat het de meest weerbare mensen zijn die deze weg naar de rechter weten te vinden. Mijn indruk is eerder dat dit het topje van de ijsberg is en dat heel veel mensen nu te weinig zorg hebben en daardoor gedupeerd zijn. Ik vraag mij dan ook af waarom D66 dit zo op zijn beloop laat.

Hanneke van der Werf (D66). Het staat natuurlijk iedereen vrij om naar de rechter te gaan en ik hoop ook dat zo veel mogelijk mensen die weg weten te vinden, maar dat is een ander probleem dan het overindiceren. Dat wil niet zeggen dat we ze bij dezen hier even op elkaar kunnen plakken en dat er daarom niet meer een kritische blik nodig is.

Lesley Arp (SP). Ik vind het toch wel heel erg zorgwekkend. We hebben het niet alleen over de ouderenzorg maar ook over de jeugdzorg. Ook als je daarnaar kijkt, zie je de trend dat er veel jongeren zijn die een zwaardere zorgvraag hebben. Dus hoe kunt u ervan uitgaan dat deze mensen geholpen zijn bij een lagere indicatie? Verschuiven we dan niet gewoon het probleem naar de toekomst?

64

Hanneke van der Werf (D66). Allereerst heb ik niet gezegd dat jongeren in de jeugdzorg per definitie gebaat zijn bij een lagere indicatie. Wel zien we nu met z'n allen dat de jeugdhulp bij de gemeente veel meer geld in deze periode nodig heeft dan we aanvankelijk dachten. Ik hoop vooral dat het Rijk daar de komende jaren meer in bij zal springen en ik ben benieuwd naar de uitkomsten van dat onderzoek, namelijk in hoeverre het gaat om een boeggolf, zoals dat eerder werd genoemd, of om structureel geld. Voorzitter. Ik denk dat ik weer verder ga met mijn betoog. Om in tijden van digitalisering en globalisering nieuwe verzuiling tegen te gaan hebben we democratische vernieuwing nodig, zodat het nooit uit hoeft te maken of je tot een minderheid of een meerderheid behoort. Hoe zorgen we ervoor dat het algemeen belang vooropstaat, zonder dat het individu zich niet gehoord voelt? De stad komt al naar de raad, de raad tegenwoordig ook naar de stad. Wat wordt de volgende stap? Bewonersverenigingen zijn een natuurlijke partner. Maar kunnen we niet verder kijken om de kracht van iedereen te benutten? Een belangrijk voorwaarde voor meedoen, is dat mensen goed geïnformeerd zijn. Hier in de zaal zien we nog lokale journalisten, maar als je naar de kleinere gemeenten gaat, dan droogt dat snel op. Hoe zorgen we ervoor dat we met z’n allen belang blijven hechten aan kennis van zaken, aan goede informatie? Gemeenschappelijke feiten hebben, zorgt ervoor dat je samen kan discussiëren. Van verstikkende verzuiling naar oprechte openheid. Dat gun ik de Haagse Harry’s, de dames met hun parelkettingen en al die andere paradijsvogels, én mijn toekomstige kleine Hagenaartje!

De voorzitter. Dank u wel, mevrouw Van der Werf. Dan is nu het woord aan de heer Barker van de Partij voor de Dieren.

Robert Barker (PvdD). Voorzitter. Toen het coalitieakkoord werd gepresenteerd, zag de Partij voor de Dieren veel goede elementen. We zijn nu inmiddels bij de tweede begroting en we zien van veel geode voornemens nog geen plannen terug. Dit terwijl de uitdagingen van de stad niet minder zijn geworden. De druk op de openbare ruimte en leefomgeving van dieren neemt toe, het grootste deel van het afval wordt nog verbrand waardoor waardevolle grondstoffen verloren gaan, en we hebben nog zeer energieonzuinige woningen. Steeds duidelijker wordt dat we op te grote voet leven. Denk aan de stikstofuitstoot, de CO2- uitstoot en de toenemende grondstofschaarste. En wat zet het college hiertegenover? Vrij weinig, moet de Partij voor de Dieren helaas concluderen. Van de meeste plannen uit het coalitieakkoord is in deze begroting geen spoor te bekennen. Zo blijft het coalitieakkoord een lijstje van goede voornemens. Dat vinden we jammer, aangezien de Partij voor de Dieren veel voornemens uit dit akkoord steunde. De keuzes die het college in de begroting wel maakt, zijn wat de Partij voor de Dieren betreft niet uit te leggen. Zo wordt ervoor gekozen om te bezuinigen op kwetsbaren in de zorg. Dit zou met het behouden van kwaliteit dan meer dan € 30 mln. kunnen opleveren. Ik zou zeggen: maak dat de kat wijs of in ieder geval misschien de fractievoorzitters van de coalitiepartijen. Als het college niet in kwetsbare mensen wil investeren, waar dan wel in, vraagt de Partij voor de Dieren zich af. Het college gooit het in de bodemloze put van citymarketing en toerisme en verdubbelt het budget naar € 28,5 mln. Verder geeft het college aan dat het echt, echt, echt niet € 1 mln. kon bezuinigen op stadspromotie. Het kan wel tientallen miljoenen aan bezuinigingsmogelijkheden vinden in de zorg, waaronder de jeugdzorg en de ouderenzorg, maar er was geen mogelijkheid om iets te bezuinigen op stadspromotie. Hoe verkoopt het college dit beleid aan zorg- en welzijnswerkers of aan andere betrokkenen, bijvoorbeeld patiënten? Op kwetsbare Hagenezen bezuinigen, maar op ons standje voor stadspromotie in China of Amsterdam konden we echt niet bezuinigen. Voor de Partij voor de Dieren is dit een volstrekt onverantwoorde keuze. En dan de vraag waar het geld vandaan komt. Het college leeft met het credo 'na ons de zondvloed'. De rekening wordt doorgegeven aan volgende generaties of aan volgende colleges. Dit doet het met het leegroven van de spaarpotten maar ook met het begroten van meer dividend van Eneco, dat er uiteindelijk niet zal komen. Hoe bijzonder is dit. Als het college veel te veel geld uitgeeft, zou het logischer zijn om te kijken hoe je dat kan aanpakken zonder de rekening door te schuiven, bijvoorbeeld via de parkeerlasten of de ozb. Waarom doet het college dat niet? Het college wil dus Eneco verkopen, maar verhoogt nog even in de boeken de dividendopbrengsten om in de toekomst een nog groter probleem te creëren. Ik hoor graag de onderbouwing van deze goocheltruc.

65

Dit is een mooi of eigenlijk wel minder mooi bruggetje naar duurzaamheid, want met deze goocheltruc worden de duurzaamheidsmiddelen weer lager. Zo wordt het coalitieakkoord nog verder uitgekleed. Het merendeel van de politieke partijen heeft samen met ruim 300 Haagse organisaties ingezet op een klimaatneutraal Den Haag in 2030. Ik zou de duurzaamheidswethouder willen vragen wat er nu echt concreet gaat veranderen het komende jaar. Niet qua goede intenties op papier maar qua maatregelen in de stad. Of gewoon dat we afstappen van het 'business as usual', want het is wat het klimaat betreft al vijf over twaalf. Een belangrijk aspect van het collegebeleid is voor de Partij voor de Dieren het 'practice what you preach'-principe. We vinden het van belang dat we toegaan naar schoon vervoer. Ga je op dienstreis, pak een trein. En we moeten niet inzetten op groei van Rotterdam The Hague Airport maar juist op krimp. Daarom is het mooi dat de meerderheid van de raad zich ook hierover heeft uitgesproken.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik sla aan omdat de heer Barker van de Partij voor de Dieren begint over 'practice what you preach'. Het gaat dan over het uitstapje van de Partij voor de Dieren naar Portugal. Mevrouw Thieme heeft daar vorige week of twee weken terug een lezing van anderhalf uur gegeven. En dan komen mensen van over de hele wereld daarnaartoe vliegen. Dat staat ook letterlijk op uw site. Ze kwamen uit onder meer Spanje, de Verenigde Staten, Georgië en Libië voor een lezing van anderhalf uur. En dan begint u hier over 'practice what you preach'. Leg dat nou eens uit.

Robert Barker (PvdD). Dat kan ik op heel veel manieren uitleggen. Elke keer maakt u overigens hetzelfde punt. Laten we beginnen met het evenementenbeleid van de gemeente. Ik vind niet dat de gemeente dat zou moeten subsidiëren. Ik zou het gek vinden als de gemeente dit evenement in Portugal zou subsidiëren. Wat u zegt over een evenement in een ander land organiseren: wij hebben nooit gezegd dat we tegen evenementen zijn. Wij vinden het prima dat private partijen of politieke organisaties ervoor kiezen om ergens anders een evenement te organiseren. Dus congressen mogen wat mij betreft allemaal, als we het maar niet van de gemeentebegroting doen. Als je naar Portugal gaat, kan je ook de trein nemen. Als ik naar Portugal zou gaan, zou ik de trein nemen. Ik weet toevallig dat Christine Teunissen, u welbekend, daar ook is geweest en daarvoor ook de trein heeft genomen. Dus volgens mij is dat prima 'practice what you preach'. Dus ik weet niet waar u heen wilt met deze vraag.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Als er door de Partij voor de Dieren wordt gesproken over 'practice what you preach' en zij stelt dat er minder gevlogen moet worden en dat we zuinig moeten zijn op onze planeet, dan denk ik bij mijzelf dat je dan geen lezing gaat organiseren in Porto, waarbij je mensen uit de hele wereld daarnaartoe laat vliegen. Dat komt gek over op mij, maar dat bent u blijkbaar niet met mij eens.

Robert Barker (PvdD). De Partij voor de Dieren zegt niet dat we vliegen moeten verbieden. Dat ten eerste. Ten tweede verbieden we niet dat internationale organisaties samenkomen. Het heeft juist soms heel veel meerwaarde als verschillende culturen samenkomen. Dus dat is ook iets waarvan we nooit hebben gezegd dat we daar tegen zijn. Een jaarlijks evenement dat wereldwijd plaatsvindt van verschillende dierenrechtenbeschermingsorganisaties trekt u uit zijn verband door er een breder verhaal van te maken dat het volgens mij niet is. Volgens mij kunnen we prima zo'n evenement hebben en is dat niet in strijd met andere dingen die u betoogt. Voorzitter. Ik was bezig met het vliegen. Het is niet zo dat we Rotterdam The Hague Airport willen sluiten of dat er helemaal nooit meer mag worden gevlogen. Het zou mooi zijn als dat gesloten kon worden maar we willen in ieder geval niet dat het groeit. We zien liever dat het krimpt. Daarom is het mooi dat een meerderheid van de raad zich hierover heeft uitgesproken en heeft gezegd dat Rotterdam The Hague Airport niet mag groeien. Dit soort keuzes zou een duurzaam college vaker zelf mogen maken. Waar wacht het college dus op?

66

Ook rond het inkoopbeleid moeten we duurzame keuzes maken. De wethouder belooft het al sinds zijn aantreden, maar er is nog steeds geen nieuw raadsvoorstel rond het inkoopbeleid. Wanneer komt dit nu eindelijk? Dan over groen. De Partij voor de Dieren hoopt dat GroenLinks gelijk heeft en dat er echt een kentering is in het kapbeleid, want groen is van belang tegen hitte en wateroverlast, maar ook gewoon voor de gezondheid van mens en dier. We hopen daarom dat de wethouder afscheid neemt van het magere credo om waar het kan, groen toe te voegen, het credo dat uit het vorige college stamt, en dat het in plaats daarvan versteende plekken actief gaat aanpakken. De natuur staat ook onder druk doordat er steeds meer evenementen in parken komen. Ik noemde al het evenementenbeleid. Dit zorgt voor overlast voor de natuur en omwonenden. De wethouder zet in op meer evenementen maar over de overlast horen we de wethouder niet en ook niet over de aangenomen motie voor een duurzamer evenementenbeleid die de vorige keer door de raad is aangenomen. Graag een reactie van de wethouder. We zien verder dat de ecologische zone steeds meer wordt aangetast, bijvoorbeeld bij Madurodam. We kijken dan ook reikhalzend uit naar de nota Stadsnatuur en hopen dat er dan een betere borging qua ecologie komt. Rond dierenwelzijn heeft de Partij voor de Dieren zelf een aantal initiatieven genomen, bijvoorbeeld rond staandwandvissen, onveilige hondenlosloopgebieden en evenementen met dieren. Er zijn nog vele andere mogelijkheden om het dierenwelzijn in Den Haag te verbeteren. We zijn daarom erg benieuwd naar de preadviezen en naar de dierenwelzijnsnota. Samenvattend: we sluiten ons aan bij voorgaande sprekers ten aanzien van de belangrijke begrotingskeuzes van het college. De Partij voor de Dieren ziet goede intenties die nog niet vertaald zijn in acties en we zien dat het college belangrijke keuzes afschuift of doorschuift naar toekomstige generaties, waarvan kwetsbare mensen de dupe zijn.

De voorzitter. Dank u wel, meneer Barker. Dan gaan we naar de heer Kapteijns van GroenLinks.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Voorzitter. 'Alles komt terecht We zijn er nog niet Maar we zijn onderweg Alles komt terecht We beginnen pas We beginnen nu pas echt.' Deze tekst komt uit het nummer 'We beginnen pas' van de Nederlandse band De Dijk. Een band die ik voor het eerst zag optreden toen ik 16 jaar oud was, dik twintig jaar geleden, en die sindsdien één van de bands is die al mijn hele leven met mij mee gaan. 'We beginnen pas' is een nummer waar realisme, vertrouwen en hoop uit spreekt. En deze drie elementen zijn wat mij betreft ook de drie fundamenten waarlangs mijn fractie naar de ontwikkelingen in de stad kijkt. En het nummer is wat mij betreft ook heel erg van toepassing als het gaat om de invloed die GroenLinks heeft en gaat hebben op de keuzes die we hier met elkaar maken: we beginnen pas, we beginnen nu pas echt. Vol realisme, vertrouwen en hoop, dat is zoals mijn fractie graag vooruitkijkt. Realisme omdat we kampen met grote maatschappelijke uitdagingen, grote tekorten in het sociaal domein en we als GroenLinks deel uitmaken van een soms ingewikkelde coalitie. Maar vol vertrouwen omdat we het afgelopen jaar hebben laten zien dat we als GroenLinks het verschil kunnen maken op tal van voor de mensen in Den Haag belangrijke onderwerpen. En vol hoop omdat ik erin geloof dat het ons gaat lukken om samen met zo veel mogelijk partijen in deze raad duurzame stappen te zetten naar een groenere en socialere stad waarin iedereen meetelt en mee kan doen. We beginnen nu pas echt.

Martijn Balster (PvdA). De bodem is bereikt, nu echt. Dat is wat u in de Volkskrant liet optekenen vorige week. Een jaar eerder stelde u in het debat over het coalitieakkoord: 'Nee, wij bezuinigen niet op ouderenzorg. Nu moeten we binnen het bestaande kader blijven. GroenLinks toetst dat er niet beknibbeld gaat worden.' Waar is die bodem gebleven, meneer Kapteijns?

67

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Dit college beknibbelt ook niet op de voorzieningen die met armoede te maken hebben. We houden de ooievaarspas ook zoals die is. We doen tal van andere heel belangrijke dingen in het maatschappelijk domein. Tegelijkertijd zien we dat er enorme tekorten zijn in de zorg. De belangrijkste reden daarvan is, dat we steeds ouder worden en dat de zorg steeds toegankelijker wordt én natuurlijk dat het kabinet ons onvoldoende geld geeft om te doen wat we zouden willen doen. Dat betekent dat we kritisch moeten kijken naar onze uitgaven en dat heeft dit college gedaan. Er wordt geld uit de reserves gehaald. Er wordt over de hele begroting geld gevonden. We kijken ook kritisch naar de uitgaven in de zorg, waarbij geldt dat niemand in de stad daar last van heeft en dat iedereen de zorg krijgt die hij nodig heeft. Daar gaan we deze wethouder ook aan houden.

Martijn Balster (PvdA). Dit is het door de coalitie ingestudeerde antwoord, maar het citaat dat ik net aanhaalde, ging over de ouderenzorg. Het was van u. U gaf aan: de bodem is bereikt en we gaan het college er op toetsen dat er niet verder zal worden beknibbeld. Dat is wat u een jaar geleden stelde. Maar nu gaat er € 35 mln. af. Ongekend. Nog veel meer dan er al afging van het welzijnswerk, de zorg en incidenteel geld dat we niet voortzetten. Die bodem is dus toch allang bereikt? Bent u bereid om de uitgestoken hand van de oppositie aan te nemen en te kijken naar alternatieven?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). GroenLinks is altijd bereid om naar gedegen voorstellen te kijken van de oppositie of van welke andere partij dan ook. Dus het antwoord op uw laatste vraag is ja. Ik ben het eens met de constatering dat met de huidige opgave en de plannen zoals ze er nu liggen, de rek er uit is en dat we deze wethouder echt kritisch moeten gaan volgen als zij zegt dat mensen in de stad niet gaan inleveren op de zorg waar ze recht op hebben. Ik hoop dat ik u aan mijn zijde vindt als we dit college daaraan gaan toetsen.

Martijn Balster (PvdA). Deze bezuiniging moet van tafel. Daar gaan we straks toe oproepen met de stemming over een motie. Ik hoop dat u die dan ook steunt. Ik heb u net in een interruptiedebatje ook voorzichtig horen zeggen dat u bereid bent om voorstellen te steunen om de gemeentelijke lasten te verhogen. Bent u daar ook toe bereid?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Zoals gezegd, is mijn fractie altijd bereid om naar alle voorstellen te kijken. Mijn fractie vindt tegelijkertijd dat de financiële kaders in deze begroting dermate robuust zijn dat ik nu geen aanleiding zie om daar heel fundamenteel wijzigingen in aan te brengen. Waar ik zojuist op hintte en waar u ook op hint, is dat als de tekorten in bijvoorbeeld het sociaal domein toenemen, het onvermijdelijk is dat we als stad dit soort keuzes gaan maken en dat er dan ook geen taboes meer kunnen zijn.

Joris Wijsmuller (HSP). De heer Kapteijns citeerde zojuist een nummer van de band De Dijk, maar als hij daar dan toch mee bezig is, kan hij dan niet beter de eerste hit van De Dijk citeren, namelijk 'Bloedend hart'?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Of 'Mag het licht uit?', dat zou ook een goed nummer zijn op dit moment, na deze interruptie.

Joris Wijsmuller (HSP). U bedoelt: mag het licht uit na deze begroting?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Nee, 'mag het licht?' uit als dit het type interrupties is waar ik op moet reageren. Dat bedoelde ik eigenlijk.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Sorry voor de heer Kapteijns, maar ik spreek hem toch een beetje aan als het sociale geweten van deze coalitie. Dat is een loden last, dat besef ik. Doorredenerend op die benadering: vindt u niet dat beide GroenLinkswethouders het er enorm bij hebben laten zitten door zo'n begroting naar de raad te sturen?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Nee, dat vind ik niet.

68

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Daar was ik al bang voor. Er ligt een coalitieakkoord. Maar nu is er een nieuwe situatie waarin sprake is van een structureel tekort. In het verkiezingsprogramma van GroenLinks staan geen bezuinigingen op zorg ingeboekt, wel een verhoging van de ozb. Waarom is het dan niet voor een klein beetje gelukt om dat alternatief ter dekking van de problemen in de boeken te krijgen van het college?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Dat is onderdeel van waarom we als GroenLinks in het college zitten. Dat is wel gelukt. Dat is gelukt bij de coalitieonderhandelingen vorig jaar. Toen hebben we voor het eerst in twaalf jaar, jaren waarin de partijen die nu in de oppositie zitten in de coalitie zaten, het taboe van ozb-verhoging doorbroken. Dus dat is wel degelijk aan de orde.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Dat was natuurlijk alleen de inflatiecorrectie, maar goed, 'point taken'. De benadering in het verkiezingsprogramma van GroenLinks was nog steeds: we gaan niet bezuinigen op zorg maar we kijken wel met een meer dan schuin oog naar de lasten. Als we deze enorme opgave op ons laten inwerken, dan is deze begroting helemaal niet des GroenLinks. Als de wethouder er nou niet in slaagt om die voorwaarde van onder andere uw fractie in te vullen om echt niemand iets nadelig te laten merken van deze toch wel grote bezuiniging, gaat GroenLinks dan als het dit jaar niet is, volgend jaar bij de begroting alsnog pleiten voor een hogere ozb in plaats van voor zo'n forse zorgbezuiniging?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik kan daar heel duidelijk over zijn. Als er nog verdere tegenvallers zullen zijn in het sociaal domein en het kabinet onvoldoende compenseert, dan kan het niet anders dan dat dit college ook aan de knoppen gaat draaien waar u het nu over heeft.

Lesley Arp (SP). De heer Grinwis kijkt nu naar de toekomst maar ik wil graag een stapje terug. In hoeverre lag die lichte ozb-verhoging, waar een aantal linkse partijen het over hebben gehad als alternatief, op de onderhandelingstafel voor deze begroting? Daar ben ik wel heel benieuwd naar.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Dat lijkt me een goede vraag om aan een van de wethouders te stellen, want ik ben raadslid en zat dus niet bij de collegeonderhandelingen.

Lesley Arp (SP). Dat fascineert mij wel enigszins want GroenLinks is een coalitiepartij. Ik zou dan toch mogen denken dat ze iets van een hand hebben gehad in de besluiten die ten grondslag liggen aan deze begroting. Op de website van GroenLinks zegt de heer Kapteijns: als het Rijk niet bijspringt, dan moeten we naar hogere belastingen kijken. De heer Guernaoui zei vanochtend: we krijgen er geen cent bij. Betekent dit bijvoorbeeld dat er een amendement in de maak is richting de begroting?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Niet dat ik nu weet, maar we hebben de begrotingsbehandeling nog niet gehad. Het pakket dat er nu ligt, is robuust en is ook financieel robuust. GroenLinks staat achter de lijn dat de uitvoering mogelijk moet kunnen zijn zonder dat mensen die recht hebben op zorg, hier last van gaan krijgen. Mocht dat anders liggen, dan hebben we een nieuwe situatie en dan moeten we ook weer kijken hoe we die financiële problemen dan gaan oplossen.

Lesley Arp (SP). Dat stelt me teleur. GroenLinks had een heel mooie slogan vroeger: knokken voor wat kwetsbaar is. Het nu uitstellen van een jaar en het maar even aankijken, ziet u dat nu echt als knokken voor die kwetsbare mensen?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Jazeker, want knokken, dat is wat we doen. In het hele sociaal domein en bij de maatschappelijke opvang zijn we mede dankzij GroenLinks enorme stappen aan het zetten. Ook in het achterstandenbeleid zetten we stappen. Dus maakt u zich geen zorgen, wij staan achter deze slogan die inderdaad nog steeds prima bij GroenLinks past.

Daniëlle Koster (CDA). U had het net over taboes die dankzij GroenLinks in dit college doorbroken zijn, waarbij u ook de ozb noemde. Is een ander taboe dat wat betreft GroenLinks doorbroken kan worden het eventueel snijden in of uitstellen van duurzaamheidsinvesteringen?

69

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Daar kan ik heel kort over zijn. Nee, ik denk dat we tegenover onze aarde, de mensen die daar wonen en dus ook de mensen in de stad verplicht zijn om te doen wat we kunnen doen. We zetten daar nu hele goede stappen in en daar gaan we natuurlijk niet iets van terugnemen.

Daniëlle Koster (CDA). Maar u snijdt wel in de zorg. Dus dat kan wel. Nu we het toch over duurzaamheid hebben, dit college rekent sterk op de gelden van Eneco die binnen moeten komen. Een dividend dat we nog niet hebben gekregen, hoort alvast voor drie jaar ingeboekt. Hupsakee, € 51 mln. weer binnengeklapt. Ik kijk ook even met een oog naar GroenLinks. Wat gaat u nou doen als die verkoop van Eneco niet doorgaat?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Dat is een denkbaar scenario, want we hebben immers ook in het coalitieakkoord voorwaarden gesteld aan de verkoop van Eneco. Op het moment dat daar niet aan voldaan kan worden, wordt de verkoop een lastig verhaal. Dan is er een nieuwe situatie en dan moeten we met elkaar kijken hoe we op een slimme manier die enorme uitdaging die met de energietransitie samenhangt maar ook met de investeringen in het ov en de andere dingen die we met de opbrengst van die verkoop zouden doen, wel kunnen financieren.

Daniëlle Koster (CDA). Maar het is natuurlijk boterzacht hoe die duurzaamheidssubsidies in het coalitieakkoord staan, want er zijn natuurlijk nauwelijks subsidies die nu al beschikbaar zijn; die zijn pas beschikbaar op het moment dat Eneco verkocht wordt. Hoe groot is dan de kans dat GroenLinks voor de verkoop van Eneco stemt als Shell de koper blijkt te zijn. U heeft namelijk een tijd geleden gezegd: ammenooitniet, als het Shell wordt, dan doen we het niet.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Dat heb ik nooit gezegd. U legt me nu woorden in de mond. Ik heb aangegeven dat we toetsen aan de criteria die we daarover met elkaar hebben afgesproken en dat zal mijn fractie ook doen. Welke mogelijke kopers daar uitkomen, daar heb ik geen enkele kennis van.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik heb begrepen uit de media en ook de sociale media dat GroenLinks samen met Groep de Mos een enorme hekel heeft aan bijplaatsingen, zelfs zodanig dat ze elkaar daarover in de haren zitten. Maar heeft GroenLinks dan wel vrede met de enorme bijplaatsing in de begroting? Dan doel ik op het nu alvast voorsorteren op de verkoopopbrengst van Eneco.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik denk dat het verschil van inzicht over de bijplaatsing reuze meevalt en dat de wethouders van onze beide partijen prima daar samen goede plannen voor kunnen maken. Dus misschien dat ik u op dat eerste punt gerust kan stellen. Ten aanzien van het inboeken van het dividend van Eneco: Eneco is nog niet verkocht, dus voor dit jaar lijkt het mij volstrekt logisch dat je daar iets voor inboekt. Ik begrijp ook dat je daar de komende jaren een reservering voor maakt. Na de verkoop van Eneco gaan we kijken hoeveel de opbrengst is en pakken we de verdeelsleutel erbij die in het coalitieakkoord staat. Dan zult u dat ook terugzien in de begroting die daarop volgt.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik krijg de procedure nog eens uitgelegd, waarvoor dank, maar dat is dan wel een discussie in het college en de coalitie over minus € 51 mln.. In de begroting wordt namelijk gezegd dat Eneco volgens plan in 2020 wordt verkocht, althans oorspronkelijk was het 2019 maar het wordt 2020. Daarom wordt er inderdaad dividend ingeboekt voor 2020, wat al in de Voorjaarsnota is gebeurd. Maar er is nu een reeks van drie keer € 17 mln. aan toegevoegd. Hoe je het ook wendt of keert, de verkoopopbrengst moet toch straks minus die € 51 zijn. Of ziet collega Kapteijns dat anders?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Wat ik lees in deze begroting is dat we op geen enkele manier vooruitlopen op de verkoop van Eneco; dat staat zo hard in de tekst van de begroting. Ik heb zojuist nog even getoetst bij mijn collega van de VVD of ik dat inderdaad goed heb gezien en dat werd bevestigd. Dus wat mij betreft is dat helder. Ik neem aan dat er in het college wel vaker discussies plaatsvinden over bestedingen van geld. Daar heb ik alle vertrouwen in.

70

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Zo bont zie ik het eigenlijk zelden in de raad. Meestal zeggen mensen: een plus een is inderdaad twee. En hier staat gewoon een fractievoorzitter die bij hoog en laag beweert: nee hoor, een plus een is geen twee is maar vier of vijf, want dat staat in de begroting; kijk maar, de wethouder heeft het opgeschreven en als de wethouder het heeft opgeschreven dan is het zo, hoor. Nee, de tabellen vertellen hoe het werkelijk zit. In de desbetreffende tabel staat wat betreft 2021, 2022 en 2023 drie keer een bedrag van € 17 mln. Of je dat nou dividendopbrengst noemt of een bonus Eneco of verkoopopbrengst, dat maakt niet, het is drie keer € 17 mln. op een opbrengst die nog niet gerealiseerd is, een opbrengst die door de coalitie volgens 50/30/20 zou worden geïnvesteerd in afgesproken doelen. Dit college levert met deze begroting in op deze harde coalitieakkoorduitspraak. De vraag is vrij simpel: accepteert GroenLinks dat, ja of nee? Voorlopig is het antwoord dus ja.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). U bent op zoek naar een verschil in inzicht binnen de coalitie dat er niet is. Dit is een begroting voor 2020 met een doorkijk naar de volgende jaren, zoals dat altijd gebeurt. Op het moment dat Eneco is verkocht onder de juiste voorwaarden, gaan we kijken hoe we het dividend dat we dan niet meer gaan krijgen, de opbrengst en wat we daarover hebben afgesproken, laten landen in de financiële plannen.

Martijn Balster (PvdA). De heer Grinwis heeft natuurlijk gewoon gelijk. Er is nog iets gekkers aan de hand. Er mocht geen rekening gehouden worden met dividend van Eneco want als het verkocht is, is dat er niet meer. Dat was een van de redenen waarom bijna hetzelfde bedrag bezuinigd moest worden op het welzijnswerk, omdat dat geld er structureel niet meer was. Daar moest u geld voor vrijmaken en dat deed u op die manier. Dan is het toch met terugwerkende kracht heel raar om dan nu ineens weer die Eneco-dividenden op te voeren, vooruitlopend op de opbrengst die we straks krijgen?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). U maakt nu een hink-stap-sprong van Eneco naar de welzijnsbezuinigingen. Die volg ik in ieder geval niet. Het zijn ook twee los van elkaar staande onderwerpen. Volgens mij ben ik daar zojuist voldoende op ingegaan.

Martijn Balster (PvdA). Dan toch even naar het totaalplaatje. U moet zich toch wel wild geschrokken zijn toen u het onderhandelingsresultaat van deze begrotingsonderhandelingen zag. De Mos krijgt geld voor evenementen, structureel en incidenteel bijna € 10 mln. Er gaat meer geld naar handhaving. De VVD behoudt de lage lasten en de gewilde bezuiniging op zorg, zoals die ook in het verkiezingsprogramma staat. D66 heeft een klein beetje pech, omdat ze heeft moeten inleveren op onderwijs. Maar u moet verreweg het meeste inleveren, namelijk in het sociaal domein, iets wat u absoluut niet wil. Vindt u niet dat dit onevenredig is?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Nee, en dat komt omdat u een aantal aannames doet die ik niet deel. Ik denk dat geen enkele partij en ook geen enkele coalitiepartij blij is met bezuinigingen of tekorten in het sociaal domein. Binnen het college is gekeken naar de beste manier om dat op te lossen. Voor zover ik kan nagaan, denken we daarbij niet in winnende of verliezende partijen, maar probeer je als vier partijen in het college samen daar een gedegen pakket van te maken.

Martijn Balster (PvdA). Hoe dan ook, de rekening wordt bij de meest kwetsbaren neergelegd, in alleen maar het sociaal domein. Dat is de doelgroep waar u ook altijd voor opkwam en stond. Dat moet toch ontzettend veel pijn gedaan hebben? Toen u dat onderhandelingsresultaat zag, moet u daar toch enorm van geschrokken zijn?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Natuurlijk doet het pijn als we met zo'n financieel probleem in het sociaal domein worden geconfronteerd, maar wat ik knap vind van dit college is dat er gezocht is naar een oplossing. Die oplossing is ook gevonden en die staat nu in deze begroting. Daarbij is leidend dat er niet beknibbeld wordt op de zorgvraag van de mensen in de stad. Als u zegt dat we daar het komende jaar goed naar gaan kijken, dan kunnen we dat samen doen, want dat is inderdaad voor GroenLinks ook een heel belangrijk uitgangspunt.

71

Joris Wijsmuller (HSP). Heeft de heer Kapteijns nagedacht over de toenemende vraag in de zorg op diverse gebieden en hoe dit zich verhoudt tot de zogenaamde besparingen die zouden kunnen worden gehaald?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Mijn fractie is zich er heel erg van bewust dat door de vergrijzing en door de gemakkelijkere toegankelijkheid van de zorg, wat op zich positieve ontwikkelingen zijn, het zeer wel mogelijk is dat het geld dat in absolute zin naar de zorg moet, alleen maar gaat toenemen. En dat is geen Haagse analyse, dat speelt in heel Nederland. Daarom moet het kabinet ook zorgen dat gemeenten de mogelijkheid krijgen om daar goed financieel beeld voor te kunnen voeren.

Joris Wijsmuller (HSP). We staan nu voor een begroting die we in november moeten vaststellen waarbij we als Den Haag het budget moeten gaan regelen, ongeacht wat het Rijk wel of niet in de toekomst gaat leveren. De zorgvraag neemt toe. U noemt de ouderen, maar ik denk ook aan de jeugdzorg die flink toeneemt en aan de instroom bij Veilig Thuis, die natuurlijk ook heel erg te maken heeft met zorg en begeleiding die nodig zijn. Vindt u dan niet dat met die toegenomen zorg het onverantwoord is om nu al op dat zorgbudget te beknibbelen en daar maar liefst € 33 mln. op te bezuinigen?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Dat vind ik niet. Ik neem ook afstand van uw woorden over beknibbelen. Ik denk dat er een aantal stevige maatregelen in gang worden gezet die ons gaan helpen om de zorgkosten ook op de langere termijn in het gareel te kunnen houden, waarbij het heel erg belangrijk is dat dit niet ten koste gaat van de mensen in de stad. Dat is het beleid waar dit college voor staat en dat GroenLinks ook zal steunen.

Joris Wijsmuller (HSP). Is dat niet een enorme manier van wensdenken? We zitten hier met een meerjarenbegroting. Is het dan niet ontzettend prematuur om nu al zo'n forse besparing te doen? Kennelijk was het tot nu toe totaal niet aan de orde dat we keken naar efficiency en goede regie en nu gaat het in een keer allemaal van een leien dakje. Is het niet veel te prematuur om dat ook al meerjaarlijks op deze manier in te boeken?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik ben blij dat u deze vraag zo stelt, want ik vind het prematuur om bij voorbaat te zeggen dat het niet gaat lukken. Laten we samen met dit college kijken hoe we deze maatregelen zo goed mogelijk tot uitvoering kunnen brengen en laten we het college daar kritisch op volgen. Dan hoop ik niet dat u gelijk krijgt maar mocht dat wel zo zijn, dan hebben we een nieuwe situatie en hebben we een ander gesprek, maar ik heb nu geen enkele reden om te twijfelen aan de robuustheid van de maatregelen zoals die hier nu aangekondigd worden.

Robert Barker (PvdD). Ik zat te luisteren naar het stukje over de Eneco-opbrengsten. Dan hoorde ik heel veel woorden, maar het is mij nog niet duidelijk wat GroenLinks denkt dat er gaat gebeuren. Ik heb GroenLinks horen spreken over het laten landen in plannen. Maar gaat het geld voor toekomstige duurzaamheidsinvesteringen nu omlaag omdat we dat dividend hoger inschatten en vindt GroenLinks dat erg?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Het is volstrekt prematuur om daar wat over te zeggen. Ik zal mij dan iets helderder uitdrukken als dat de heer Barker helpt. We hebben Eneco nog niet verkocht en als we Eneco gaan verkopen, dan pak ik het coalitieakkoord erbij en dan weet ik hoe de opbrengst van Eneco ingezet gaat worden voor de stad, voor duurzame investeringen in de stad waar we op langere termijn allemaal profijt van gaan hebben. Dat gaat het college dan netjes voor ons opschrijven in de nieuwe begroting. Dan hebben wij in deze zelfde setting op een ander moment daarover een debat.

Robert Barker (PvdD). Ik ben blij dat GroenLinks zegt dat het volstrekt prematuur is. Dan zou ik wel denken dat dit ook een boodschap aan het college is. In de begroting staat namelijk op pagina 8: de in de begroting geraamde dividenden zullen op de daadwerkelijke verkoopopbrengst in mindering worden gebracht. Dus wat u zegt, is wat anders dan wat het college zegt. Kunnen we u dan houden aan

72 uw woord, dat het dus niet in mindering wordt gebracht en dat u dus bereid bent om dit soort passages uit de begroting te amenderen?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Op dezelfde pagina staat de zin dat het college op geen enkele manier vooruitloopt op de verkoop van Eneco. Dat is wat mijn fractie betreft aan de orde. Op het moment dat we Eneco gaan verkopen onder de juiste voorwaarden, gaan we kijken wat we met de opbrengst doen.

Robert Barker (PvdD). Dat is wel wat makkelijk, want het staat wel zo in de begroting. U zegt dat het prematuur is om er nu een uitspraak over te doen, maar het staat gewoon letterlijk in de begroting. Dus dan zou ik verwachten dat u het dan ook prematuur vindt dat dit zo in de tekst van de begroting is opgenomen. In plaats daarvan houdt u nu een wat wazig verhaal. Begrijp ik het goed dat u het geen probleem vindt dat het college premature dingen zegt in de begroting maar dat u zich er niet aan gebonden acht?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Dit college geeft aan dat we niet vooruitlopen op de verkoop van Eneco. We praten nu over de begroting voor 2020. Wat we in de jaren daarna gaan doen, zien we bij de begrotingen die in de jaren daarna worden besproken in deze raad.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Sorry, nog één keer. Hoe lost collega Kapteijns dan het gat van € 51 mln. t.z.t. op?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Dat is een vraag waar ik nu helemaal niets mee kan. Ik begrijp ook niet dat de heer Grinwis, die ik toch echt hoog heb zitten, deze vraag stelt, waarbij hij zelf de afkorting t.z.t. gebruikt. Na de verkoop van Eneco, inderdaad t.z.t., gaan we het daar over hebben. Volgens mij heb ik dat nu al zeven keer verteld, maar ik wil het met plezier nog een keer doen.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik probeer te voorkomen dat we langs elkaar heen blijven praten. We hebben straks een opbrengst van Eneco. Die is nu niet interessant want daar is een coalitieakkoordafspraak over gemaakt. Dat is wat de heer Kapteijns zegt. Deal, daar houd ik hem aan. Maar er is nu € 51 mln. ingeboekt en toegevoegd aan de incidentele middelen. Ik verwijs naar pagina 12. Dat gaat over de jaren 2021, 2022 en 2023 maar het staat in de incidentele reeks. Vervolgens wordt dat gewoon gebruikt als algemene middelen in de begroting. Dus die middelen zijn dus weg. Als je dan zegt dat die € 51 mln. onderdeel is van die verkoopopbrengst en dat die er dus niet aan de voorkant wordt afgehaald, dan moet je dus die € 51 mln. op een andere manier dekken. Mijn vraag aan collega Kapteijns is: hoe gaat hij dat doen?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik had niet het idee dat ik de vraag niet begreep, want dit had u zojuist ook al uitgelegd. Dat gaan we zien op het moment dat Eneco verkocht is. Dat is het meest korte antwoord dat ik nu hierop kan geven. Het is echt niet volstrekt aan de orde om er nu op vooruit te lopen.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Dan constateer ik met collega Barker dat de heer Kapteijns afwijkt van de wethouder als het gaat om het aan de voorkant afhalen van deze € 51 mln. van de verkoopopbrengst die te zijner tijd op zal treden. Dan ga ik er ook van uit dat er niet op zorg wordt bezuinigd maar dat de heer Kapteijns opnieuw naar de ozb kijkt.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Daar had ik al wat over gezegd en daar zal ik straks ook nog wat meer over zeggen

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Een klein, voorzichtig puntje van orde. Meneer Grinwis heeft zes keer dezelfde interruptie gepleegd aan vriend Kapteijns. Ik vraag mij af of dit het debat wel echt ten goede komt.

De voorzitter. Omdat u het brengt als een punt van orde zal ik er iets over zeggen. Het staat iedereen geheel vrij om de interrupties te plaatsen die hij of zij wil. Dan mag het zo zijn dat het lijkt alsof het

73 ongeveer hetzelfde is en in sommige ongeoefende oren zal dat ook zeker zo klinken, maar voor de heel geoefende oren zat er een mininuancetje verschil tussen. Het was wel heel klein maar het was er. Zullen we dan gewoon met elkaar blijven praten via de microfoon in plaats van naar elkaar te gaan roepen, want dat scheelt ook al een stuk?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik heb geprobeerd voor de goede luisteraar consistent dezelfde antwoorden te geven, maar dat terzijde. Ik vervolg mijn betoog. Volgende week vrijdag verschijnen naar verwachting tienduizenden mensen niet op hun werk of school omdat ze naar Den Haag komen. Eerder dit jaar waren er al 15.000 scholieren op het Malieveld. Wereldwijd staken op 27 september miljoenen mensen. En mensen doen dat omdat ze zich zorgen maken over de toekomst van onze planeet. Ik ondersteun de oproep van mijn collega van de HSP dat zo veel mogelijk mensen uit Den Haag, ook mensen die voor de gemeente werken en mensen vanuit raad en college daarnaartoe zouden moeten. Want we zien de effecten van klimaatverandering zich steeds nadrukkelijker manifesteren. Willen we de echt desastreuze effecten stoppen, dan moeten we nu grote stappen gaan zetten naar het versneld isoleren van onze woningen, meer elektrisch rijden en minder vlees eten. Wij kunnen dat. Ik ben er trots op dat we als Den Haag in 2030 klimaatneutraal willen zijn. Met de duurzaamheidsnota, die met brede steun door ons als raad is aangenomen, zijn de kaders duidelijk en verwacht mijn fractie nu dat er wordt doorgepakt.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik vroeg mij af wat de heer Kapteijns vindt van de leerplicht.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik denk dat het goed is dat we in Nederland de leerplicht hebben.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Maar een dagje staken voor zijn idealen, is dus wel oké, begrijp ik dan.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik denk dat de meeste schooldirecties prima in staat zijn om daar een heel goede oplossing voor te vinden.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). De heer Kapteijns zal het toch met mij eens zijn dat het wat gek is dat scholen daar dan in meedenken? Uiteindelijk zijn de idealen van meneer Kapteijns niet de idealen van iedereen. Dadelijk wil men vrij omdat de Partij voor de Dieren iets vindt of dat de Groep de Mos iets vindt. Dan kunnen we die leerplicht toch afschaffen?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik denk dat de meeste scholieren en studenten mondig genoeg zijn om dit binnen hun eigen school aan te kaarten en dat er in overleg met de docenten, de directie en misschien de schoolbesturen prima oplossingen uit gaan rollen. Dit behoort in ieder geval niet tot de problemen die we als raad zouden moeten oplossen.

Joris Wijsmuller (HSP). Nog even over de ambitie om in 2030 klimaatneutraal te zijn. U hoorde van de eerste inspreker dat daarover verwarring was ontstaan. Misschien kunt u ons helpen wat betreft die definitie. Geldt het alleen voor de gemeentelijke organisatie om in 2030 klimaatneutraal te zijn of geldt dat voor de gehele gemeente?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). De heer Wijsmuller vraagt een beetje naar de bekende weg, maar ik ben bereid om ook op dit punt een stukje met hem op te lopen. Het is een enorme ambitie. We hebben nog elf jaar maar het is echt de bedoeling, de ambitie om als hele stad klimaatneutraal te zijn in 2030. Het is mooi dat ik af en toe wat dingen kan verduidelijken. Het Rijk wil € 75 mln. bijleggen bij de leiding door het Midden en heeft de Gasunie naar voren geschoven als toekomstige netbeheerder, wat op zich positieve ontwikkelingen zijn. Maar voor we zo ver zijn moet er eerst duidelijkheid komen over de randvoorwaarden, zoals de tariefstelling en de openbare toegankelijkheid van lokale bronnen. Wanneer komt die duidelijkheid er, vraag ik aan de wethouder duurzaamheid. Mijn fractie zet vol in op de energietransitie, maar wil wel voldoende zekerheid dat ál onze bewoners hier in mee kunnen. Juist ook de mensen met een kleine beurs moeten

74 mee kunnen profiteren van een lage energierekening. En dat kan ook. Want we beginnen pas, we beginnen nu pas echt. Ook werd de afgelopen weken weer eens te meer duidelijk dat de Randstad en daarmee ook Den Haag de meest ongezonde lucht heeft van heel Europa. Tienduizenden stadsgenoten zijn hier letterlijk ziek van. Ook weet iedereen inmiddels waar de S in de afkorting PAS voor staat en de problemen die stikstof met zich mee brengt. Als Den Haag zijn we deels afhankelijk van de landelijke overheid, maar we kunnen zelf ook zeker wat doen. Dit college komt de komende maanden met zijn pakket luchtkwaliteitsmaatregelen en wat GroenLinks betreft kan het niet anders zijn dan dat we hele stevige stappen gaan zetten om de luchtkwaliteit te verbeteren, zoals het weren van oude dieselauto's uit het Centrumgebied en snelheidsverlagingen. Want we willen kunnen bouwen en dan moeten we daar ook zelf ons steentje aan bijdragen om dat mogelijk te maken, zoals we ook afgesproken hebben in het coalitieakkoord. We beginnen PAS, we beginnen nu pas echt. Onze bomen en groen zijn onze schone luchtfilters van de stad. Bomen houden water vast, brengen schaduw enz. Ons groene kapitaal moeten we koesteren. Complimenten aan wethouder De Mos voor het behoud van de bomen in onze stad, bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, in Bezuidenhout maar ook op het Paleisplein. Hij had daar een klein duwtje bij nodig, maar hiermee zijn we inmiddels wel een goede koers ingeslagen. We gaan als stad echt zuinig zijn op onze bomen en ik hoop dat het lukt om de bomen op de Noordwal en al die andere plekken waar werkzaamheden of andere zaken aan de orde zijn, nog vele tientallen jaren te behouden. Als fractie zetten we ons daarvoor in, want we beginnen nu pas echt. Graag krijg ik de bevestiging van de wethouder dat we hem aan onze zijde blijven vinden.

Joris Wijsmuller (HSP). De heer Kapteijns is goed in verheldering geven. Dus daarom nog even de vraag wat nou precies dat duwtje was dat de wethouder nodig had om de bomen op het Paleisplein te behouden.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). We hebben er nog een keer met elkaar over gesproken en de uitkomst was dat, ondanks dat er al een heel proces aan voorafgegaan was in de inspraak, het college toch bereid is gebleken om naar een nieuw ontwerp te gaan met behoud van de bomen. Daar is mijn fractie echt heel erg blij mee.

Robert Barker (PvdD). De heer Kapteijns had het erover dat groen zo belangrijk is. Wat vindt hij ervan dat in de begroting staat dat we er per jaar maar 50 bomen bij krijgen?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Dat mogen er wat GroenLinks betreft best wat meer zijn.

Robert Barker (PvdD). En gaat u daar ook iets voor doen? Die 50 staan namelijk wel in heel schril contrast met de 3.500 bomen waarvan in uw verkiezingsprogramma wordt gesproken. Dus daar zit nog wel een factortje tussen. Dus gaat u er wat aan doen om dit te veranderen?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Jazeker. Een van de dingen die we al hebben gedaan, is dat ik een initiatiefvoorstel heb ingediend waarin ook eigenaren van grond die niet van de gemeente is, de kans krijgen om een boom van de gemeente te planten. Dat initiatiefvoorstel ligt bij de wethouder op zijn bureau en ik kijk uit naar de uitwerking daarvan. Dat is een van de dingen die we als GroenLinksfractie hieraan doen.

Robert Barker (PvdD). Dus begrijp ik het goed dat u de Partij voor de Dieren steunt om dat aantal van 50 op te hogen in de begroting?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Als daar slimme voorstellen voor komen, dan denk ik zeker dat we hier samen zouden kunnen gaan optrekken.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Heeft de heer Kapteijns er liever veel bomen bij of weinig?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Zo veel mogelijk bomen, graag.

75

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Waarom noemt hij dan de bomen van de Noordwal? Hij weet dat het behoud met een jaar al € 1,5 mln. heeft gekost. De reeks in het coalitieakkoord is met € 2,5 mln. per jaar. Als u allemaal 'Noordwallen' hier gaat opsommen, dan gaan er meer heel weinig bomen behouden blijven en bomen bijkomen. Is de heer Kapteijns zich daarvan bewust?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik zie die afweging ook. In het geval van de Noordwal zijn het mooie, volwassen, karakteristieke bomen die aan de gracht staan en het beeld van Den Haag mede bepalen. Wat mijn fractie betreft zijn de financiële middelen dan wat ondergeschikt aan de mogelijkheden die je zou kunnen vinden om deze bomen te kunnen behouden.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Helder. Het heeft al € 83.333, 33 gekost per boom, zoals de heer Kapteijns nog wel weet uit een eerder debat. De wethouder heeft ook gezegd dat we ze niet langer kunnen behouden en dat ze volgend jaar toch echt tegen de vlakte moeten. Betekent deze uitspraak dat de heer Kapteijns dat gewoon niet accepteert?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Volgens mij heeft het college hier nog geen definitief besluit over genomen. Als het zo ver is, gaan we er in de raad over praten en dan ben ik heel benieuwd naar de argumenten van de wethouder waarom kap van deze bomen onvermijdelijk is, maar ik hoop dus dat ze kunnen blijven staan en ik hoop dat u dat ook vindt. We blijven ook knokken voor kansengelijkheid in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Je afkomst of postcode is in onze stad nog te vaak een belemmering om uit je leven te kunnen halen wat erin zit. Voor iedere jongen of meisje zou voor leerprestaties dezelfde onderwijsnorm moeten gelden, of je school nu in de Vogelwijk staat of in Transvaal of je hockeyt met een hockeystick van € 140 of je voetbalt bij HVV Laakkwartier. We hebben ons hard gemaakt voor anoniem solliciteren bij de gemeente en ook hiervoor geldt wat mijn fractie betreft dat we hiermee pas echt begonnen zijn. We zijn er trots op dat dit college niet beknibbelt op onze armoedevoorzieningen, dat onze ooievaarspas ruimhartige voorzieningen en regelingen kent en dat onze inwoners geen eigen bijdrage hoeven te betalen aan de Wmo. En ook dat we enorme stappen hebben gezet om de daklozenopvang uit te breiden én tegelijkertijd te verbeteren. Zowaar geen kleine prestatie. Ook ten aanzien van schuldhulpverlening lukt het steeds beter om voortijdig bij te sturen. Mijn fractie gaat ervan uit dat de verdere uitrol van deze nieuwe aanpak niet lang meer op zich zal laten wachten. Graag een reactie van de wethouder hierop. Want ook voor de schuldhulpverlening geldt: we zijn er nog niet, maar we zijn onderweg. De groep van mensen in de stad met een zorgvraag neemt toe. En ook de druk op de betaalbaarheid neemt toe. De sleutel hiervoor ligt echt bij het Rijk. Net als alle andere gemeenten krijgen we simpelweg veel te weinig geld om te doen wat we moeten doen. Dit is extra pijnlijk omdat het Rijk zelf het geld niet uitgegeven krijgt. Kan de wethouder Financiën aangeven op welke wijze de lobby naar het Rijk wordt doorgezet en wat hij daarvan verwacht? Iedereen in deze stad blijft de zorg krijgen die je nodig hebt. We gaan de komende jaren scherp volgen hoe de herstructurering van het welzijnswerk, de stijging van de kosten van de Wmo en de groeiende druk op de daklozenopvang uitpakken. Maar laat ik tegelijkertijd ook duidelijk zijn: als blijkt dat kwetsbare groepen onvoldoende geholpen kunnen worden dan kan het wat GroenLinks betreft niet anders dan dat we gaandeweg gaan bijsturen. Eventuele toekomstige verdergaande kortingen in het sociaal domein zijn voor mijn fractie daarbij niet aan de orde. Nieuwe tegenvallers kunnen we simpelweg niet meer opvangen in het sociaal domein, maar we moeten een beroep gaan doen op iedereen die het zich kan permitteren, meer bij te dragen. Het taboe op stijging van de ozb is door deze coalitie al doorbroken, na meer dan een decennium waarin de partijen voor ons in het college dit niet hadden aangedurfd.

Martijn Balster (PvdA). Dit zei u dus een jaar geleden ook al. Dus wat is het dan waard dat een verdere bezuiniging op de meest kwetsbaren in de stad voor u niet aan de orde is?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Er ligt nu een pakket aan maatregelen waarin ik vertrouwen heb dat we hiermee op een structurele manier, zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit van de zorg, die

76 kosten kunnen gaan beteugelen. Dat is heel hard nodig want die kosten gaan de komende jaren waarschijnlijk nog stevig doorgroeien.

Martijn Balster (PvdA). De heer Kapteijns weet dat dit mensen gaat raken, dat dit mensen veel en erg gaat raken, dat ze minder uren huishoudelijke hulp krijgen, dat er minder geld is voor de begeleiding die voor de schuldhulpverlening zo hard nodig is, dat we minder kunnen doen aan eenzaamheidsbestrijding. Met zo'n groot bedrag kan dat niet anders. Dus waar ligt nu die ondergrens voor GroenLinks? Dat maakt u maar niet duidelijk.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). De heer Balster heeft de gave om met een heel donkere bril in de toekomst te kunnen kijken. Ik kijk naar de plannen zoals die nu voorliggen. Ik zie een wethouder die enorm haar best doet om deze enorme moeilijke opgave voor elkaar te krijgen. Wat GroenLinks betreft gaat ze daarmee verder aan de slag en gaan we tegelijkertijd kritisch volgen en monitoren hoe dit uitpakt. Nogmaals, ik ben daar klaarblijkelijk een stuk minder somber over dan de heer Balster.

Martijn Balster (PvdA). Ik wil de heer Kapteijns er toch nog maar eens op wijzen dat het uw bril is. Een jaar geleden zei u: die ondergrens is bereikt, het is klaar, meer mag niet, meer kan niet, meer is niet verantwoord. En nu hebben we € 35 mln. per jaar te bezuinigen op de meest kwetsbare mensen in de stad. Was die ondergrens dus al een jaar geleden niet bereikt en neemt u dan nu die handreiking aan om te kijken naar alternatieven?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). U herhaalt zichzelf en dan kan het bijna niet anders dan dat ik dat ook ga doen. De opgave is enorm. Er ligt een heel pakket aan maatregelen. Dat zijn stuk voor stuk maatregelen die bureaucratie weghalen, die geld van de plank naar de zorg brengen, die kijken naar overbodige, duurdere zorg. Dat zijn allemaal dingen waarvan mijn fractie snapt dat het verstandig is om door te voeren en die geld opleveren waar we de komende jaren veel plezier van gaan hebben. Want als dat ons lukt, dan kunnen we de kosten die naar de zorg zouden gaan, ook weer aan andere, ook nuttige dingen besteden. Belastingverhoging is zeker geen doel op zich, maar het is ook geen doel op zich om de laagste lasten van heel Nederland te hebben. Ons doel moet zijn om een zorgzame stad te zijn waar je alle hulp krijgt als je dat nodig hebt. Ons doel moet zijn om een aantrekkelijke stad te zijn met goede voorzieningen. Ons doel moet zijn een duurzame stad die we op een verantwoorde manier kunnen doorgeven aan de bewoners die na ons komen. Voorzitter, ik kom tot een afronding. We zijn er nog niet, maar we zijn onderweg. Met vertrouwen, vol hoop maar ook realistisch. Alles komt terecht. We beginnen pas, we beginnen nu pas echt.

Robert Barker (PvdD). Ik was benieuwd wat GroenLinks vindt van het feit dat in strijd met het coalitieakkoord de bezuiniging op marketing en het evenementenbeleid wordt teruggedraaid à raison van € 1 mln. per jaar.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik kijk naar de begroting als een totaalpakket. Dit is niet per se de maatregel waar ik het meest enthousiast van word, maar, nogmaals, dit is onderdeel van een geheel verantwoord opgestelde begroting.

Robert Barker (PvdD). Maar u bent ervan overtuigd dat het niet mogelijk was, zoals het college zegt, om die € 1 mln. per jaar nog te vinden, maar tegelijkertijd bent u er wel van overtuigd dat bijvoorbeeld bij de zorg wel meer dan € 30 mln. te vinden is? U bent er dus echt van overtuigd dat die € 1 mln. niet te vinden was en dat men zich niet aan het collegeakkoord had kunnen houden?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). We krijgen nog de technische vragenronde. We krijgen nog begrotingsdebatten in de commissies. We krijgen ook nog de begrotingsbehandeling in deze raad. Dit lijkt mij typisch zo'n vraag die we in deze gremia kunnen gaan beantwoorden. Dan ga ik ervan uit dat er van het college een duidelijke onderbouwing komt waarom dit echt nodig zou zijn.

77

Robert Barker (PvdD). De heer Kapteijns zei eerst dat hij ervan overtuigd is dat dit zo is en daar legt hij zich dan ook een beetje bij neer. En nu heeft hij het over een technische vragenronde en zo. Is het nu zo dat hij nog ruimte ziet om aan het coalitieakkoord vast te blijven houden of zegt hij: ik ben er al van overtuigd dat die € 1 mln. niet meer bezuinigd wordt en bij evenementen opgeplust wordt?

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik heb nu geen enkele reden om te twijfelen aan wat het college hierover zegt, maar ik ben wel benieuwd naar de onderbouwing.

De voorzitter. Dan is het woord aan mevrouw Gerbrands van de PVV.

Karen Gerbrands (PVV). Voorzitter, dank u wel. Ik wil me eerst even aansluiten bij de woorden van mevrouw Koster vanmorgen over de gruwelijke moord op de advocaat Derk Wiersum. Het is vreselijk voor de nabestaanden en zijn collega's, maar het gaat niet alleen Amsterdam aan, maar heel Nederland en dus ook Den Haag. Dan zal ik nu proberen om iedereen weer een beetje wakker te krijgen. Den Haag groeit en bloeit, aldus de eerste zin van de begroting. Den Haag groeit en de Hagenees bloedt, had een betere openingszin kunnen zijn. De Hagenees bloedt door de verkeerde keuzes van dit college. Keuzes voor massa-immigratie, klimaatmaatregen en het begrotingstekort. Die Hagenees krijgt nu ook nog eens een dikke bezuiniging op de zorg te verwerken van € 35 mln. Maar de lasten worden zogenaamd niet verhoogd, hebben de communicatieadviseurs van dit college bedacht. Maar die lasten waren natuurlijk allang verhoogd vorig jaar. Allemaal, van de parkeertarieven, de ozb en de afvalstoffenheffing tot aan de binnenhavenbelasting op Scheveningen. Alles is verhoogd, zelfs de hondenbelasting, alles is duurder. En dat is niet alleen dankzij het landelijk beleid van premier Rutte maar ook dankzij babbelkoning Richard de Mos, met in zijn kielzog zijn nieuwe vrienden van GroenLinks en zijn eigen wethouder, de wethouder van Financiën, die als een soort Draghi van Den Haag geld creëert dat er niet is en met wat boekhoudkundige trucs de begroting kloppend heeft gemaakt. Zelfs de eigen coalitiepartijen weten niet of het nou het dividend van Eneco is of een voorschot op de verkoop. Het zijn allemaal boekhoudkundige trucjes en zelfs de eigen samenwerkingspartners weten niet hoe het zit. Dus Draghi van Den Haag. Alstublieft, meneer Guernaoui! Een papieren werkelijkheid, want de realiteit is dat dit college gigantisch bezuinigt op de zorg. € 35 mln. wordt gewoon weggehaald bij de zieksten en allerzwaksten in onze stad. Daar komt 'ie, meneer Dubbelaar, let op, De professionele dagbesteding wordt gesloopt, die vooral van groot belang is voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Er komt ook een indicatiestelling door de gemeente. Waarvoor zou dat zijn? Om de toegang tot zorg te blokkeren en in te perken. Je zal maar oud of hulpbehoevend zijn in Den Haag en zorg en ondersteuning nodig hebben. Dan komt er iemand van de gemeente met zijn zakcalculator en die gaat dan kijken of je valt binnen de kostenbeheersingsnorm valt; dat woord heb ik niet verzonnen maar de wethouder, denk ik. De rillingen lopen over je rug. Dat is ook de reden waarom wij de motie 'geen idee' van het CDA hebben gesteund. Om een interruptie te proberen te voorkomen, zal ik even uitleggen wat de bedoeling is. Wij zijn met een hoop partijen. Ik heb heel andere ideeën over de dekking van deze kosten dan mijn collega's. Eigenlijk is die motie een oproep om met de hele raad te kijken of we ergens geld vandaan kunnen halen om die bezuinigingen terug te draaien. Dat gaat dan niet alleen om de partijen die deze motie hebben ondertekend maar ook om de coalitiepartijen. Het zou fijn zijn als de heer De Graaf zou aangeven of hij ook bereid is om dat met z'n allen te doen. Nu weet ik dat het zeer ongebruikelijk is dat als je het woord hebt om een vraag te stellen maar ik heb het toch gedaan.

Frans de Graaf (VVD). Mijn motivatie om hier een antwoord op te geven, neemt met de seconde toe. Ja, natuurlijk ben ik daartoe bereid. Daarom ben ik eigenlijk ook zo teleurgesteld dat deze motie 'geen idee' wordt ingediend waar helemaal geen voorstel in staat waar we het dan over kunnen hebben. We hebben het over de begroting van het college. Daar wordt de coalitie op aangekeken en de oppositie zet daartegenover de motie 'geen idee'. Komt u met ideeën en ik ben dan bereid om er met u over te spreken.

Karen Gerbrands (PVV). Dat is supergoed om te horen, maar de motie is ingediend omdat wij het niet op de lange baan willen schuiven. Als je wil voorkomen dat mensen gekort worden in de zorg,

78 dan moet je dat zo snel mogelijk regelen. Dat is de reden waarom we besloten hebben om dat vandaag te doen en niet pas in november. We willen er namelijk ook over na kunnen denken zodat we niet pas in november na moeten gaan denken om vervolgens in januari te zeggen: we hebben het niet kunnen vinden. Het is de motie van het CDA, hoor, maar als we straks nou even met z'n allen om de tafel gaan zitten om er een motie met een ander dictum van te maken, is de heer De Graaf daartoe dan wel bereid?

Frans de Graaf (VVD). Ik vond het al zo gek, de PVV die een motie indient samen met NIDA en de Haagse Stadspartij. Wat is er toch aan de hand met mevrouw Gerbrands?

Karen Gerbrands (PVV). U kent ons, als het goede ideeën zijn, dan steunen we die gewoon.

Frans de Graaf (VVD). Maar het is de motie 'geen idee'. Als ik Den Haag nog mooier wil maken en ik het college in een motie oproep om daartoe met een voorstel te komen, dan gaat ook de hele raad die ondertekenen. Dat is toch geen politiek bedrijven, mevrouw Gerbrands?

Karen Gerbrands (PVV). Dit is zo jammer. Ik bied een opening. Ik steek de hand uit om te proberen constructief er met z'n allen wat van te maken en dan komt de heer De Graaf met een jij-bak over en motie samen met NIDA en de Partij van de Eenheid. Wij steunen goede voorstellen altijd, waarbij het niet uitmaakt van wie de motie is. Ik vraag nu - en u geeft daar geen antwoord op - om met ons te kijken hoe we die motie dan anders in kunnen dienen.

Frans de Graaf (VVD). U steekt de hand uit, maar er zit niks in die hand. Dus is er niets om over te praten. Als u als oppositie met een idee komt, ga ik daar welwillend naar kijken. Ik word nu aangesproken op de begroting en dat is allemaal prima, maar ik ben niet bereid om die motie aan te passen en misschien alsnog te steunen omdat we allemaal hebben afgesproken, inclusief uw fractievoorzitter, dat we dat vandaag niet zouden doen.

Karen Gerbrands (PVV). Dan trek ik de conclusie dat de heer De Graaf daartoe dus niet bereid is. Dan is dat maar helder. Dus dan is zijn uitspraak dat hij altijd wil kijken naar goede ideeën geen knip waard.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Mevrouw Gerbrands steunt de motie 'geen idee'. In die motie wordt onder meer gevraagd om alle mogelijke financiële alternatieven op tafel te laten komen voor de bezuinigingen die in de begroting staan. Heeft zij wél een idee hoe die alternatieven er uit moeten zien of wil zij het aan het college overlaten om die alternatieven te bedenken?

Karen Gerbrands (PVV). Ik heb honderd miljoen aan ideeën, dus je kan met mij alle kanten op. Het probleem is alleen dat als je dat wil, de neuzen dan ook allemaal de goede kant op moeten staan. Alles kan en daarom is die motie ook zo ruim omschreven. Dat is niet van 'college zoek het maar uit', dat is dat er gewoon een hele rits aan mogelijkheden is om die tekorten weg te werken. Ik noem de ozb- verhoging. Mevrouw Koster wil van de evenementen af. Ik heb nog wel wat miljoenen op cultuur, waarvan ik zeg 'doe maar weg'. Die € 35 mln. komt er wel als we de koppen bij elkaar steken, maar daar moet dan wel de bereidheid toe zijn.

Joris Wijsmuller (HSP). De motie heet Voorkom structurele bezuiniging zorg, welzijn en jeugd. Dat is toch een goed idee?

Karen Gerbrands (PVV). Dat is een supergoed idee. Mijn naam staat er toch ook onder of niet? Samen met de HSP nota bene, het moet niet gekker worden. Voorzitter. Ondertussen wijst iedereen naar elkaar voor het oplossen van echte problemen in onze stad. Wethouder Guernaoui wijst naar het Rijk voor geld, Groep de Mos en GroenLinks wijzen naar elkaar voor het schoonhouden van de straten en burgemeester Krikke die wijst eigenlijk altijd naar iedereen behalve naar zichzelf. Iedereen wijst naar elkaar maar niemand neemt zijn verantwoordelijkheid. Op zo'n manier worden we een stad met meer jihadisten dan welzijnswerkers.

79

Op die manier hebben we dadelijk meer weekendscholen voor salafisten in plaats van handen aan het bed voor onze ouderen. Op die manier worden we een stad van hand ophouden in plaats van handhaven, waar alle belastingen omhooggaan maar waar het oplossingspercentage van criminaliteit omlaaggaat. Een stad waar CO2 als een grotere bedreiging wordt gezien dan straatterreur, waar je straks 80 km per uur op de snelweg moet rijden maar je wel half Afrika naast je krijgt wonen. We spenderen miljoenen aan de doelstelling jaarlijks 500 beroepswerkelozen aan de slag te krijgen maar we verwelkomen wel ieder jaar duizenden toekomstige bijstandstrekkers erbij. De verwachting is een jaarlijkse groei van 6.000 allochtonen in Den Haag. Velen van hen kansarm en van coalitie tot oppositie neemt iedereen dat maar aan als een gegeven. Er is niemand die vraagt: moet dat nou? En al die nieuwe buren stoten natuurlijk met z'n allen heel erg veel CO2 uit. Dat is heel slecht voor het klimaat, dacht ik zo. Want het klimaat is toch zo belangrijk? Niet dus, als het hierom gaat. Alles moet wijken en iedereen moet op kosten worden gejaagd voor het klimaat behalve als het de massa-immigratie betreft. Dan telt het ineens niet. Dan staat het water ons ineens niet spreekwoordelijk aan de lippen. Dan is opeens alles mogelijk. Wat zijn dit voor keuzes? En wat is dit voor een college dat dit soort keuzes maakt? Voor wie denken ze eigenlijk op te komen? In ieder geval niet voor de Hagenees, want die heeft helemaal niets aan politiek correcte politici die liever uren over groene daken vergaderen dan over echte problemen in onze stad. Problemen, zoals compleet gesegregeerde stadsdelen waar geen Nederlandse winkel meer te vinden is.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik deel de zorgen van mevrouw Gerbrands in grote lijnen over bijvoorbeeld massa-immigratie, maar we zitten hier in de gemeenteraad, dus op lokaal niveau. Dat hoort dan toch op een ander niveau thuis? Dat is mevrouw Gerbrands toch wel met mij eens?

Karen Gerbrands (PVV). Ik ben blij dat de heer Dubbelaar dat vraagt, want de prognoses van het CBS waar het de gemeente Den Haag aangaat, laten een positief saldo van 6.000 migranten zien. Dat verzin ik niet, dat zijn cijfers van het CBS en ook cijfers die de gemeente zelf publiceert. Het gaat ons erom dat wij het hier allemaal als een gegeven aannemen dat onze stad gaat groeien met 100.000 inwoners tot tweeduizend-weet-ik-veel. We kunnen ook eens denken: willen we dat wel met z'n allen? Op de eerste twee pagina's met de plaatjes staat het allemaal.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik hoorde de fractievoorzitter van de PVV afgelopen week in de commissie Ruimte toch zeggen dat het niet mogelijk is om een hek om Den Haag te plaatsen. Dus dit moet toch op het Binnenhof geregeld worden en hoort dan toch daar thuis? Los ervan of ik de zorg met uw deel, waar regelen we die massa-immigratie?

Karen Gerbrands (PVV). Als ik mijn betoog even mag afmaken, komen de oplossingen vanzelf en dan hoor ik daarna wel of dat voor u voldoende is. Op de compleet gesegregeerde stadsdelen ben ik al ingegaan. Het straatbeeld is daar volledig geïslamiseerd en de kogels vliegen je er letterlijk om de oren. Het zijn wijken waar honderd verschillende talen worden gesproken, maar waar niemand het woord 'werken' lijkt te kennen. Of wat dacht je van de ene na de andere islamitische haatprediker die onze stad als thuisbasis kent of van preken in de As-Soennah moskee over vrouwenbesnijdenis en over het met kokende olie overgieten van ongelovigen? En wat dacht u van salafisten die kinderen op moskeescholen leren dat andersgelovigen de doodstraf verdienen en dat je iemand beter met moord kan feliciteren dan met kerst? Salafisten hebben zelfs ons jeugdwerk geïnfiltreerd en indoctrineren jonge moslims in de stad met IS-propaganda. Ze waarschuwen Haagse moslims zelfs voor de manier waarop de inlichtingendiensten radicalisering herkennen. Maar daar gaat het in deze zaal liever niet over. Een debat hierover werd in de gemeenteraad geblokkeerd, want er wordt liever vergaderd over koetjes en kalfjes. Het kan ook anders. Wij als Haagse PVV zouden hele andere keuzes maken. Ten eerste zouden wij ervoor kiezen om de massale toestroom van kansarme allochtonen te stoppen. Het is goed dat dit college toeristen ertoe aanjaagt om hiernaartoe te komen om geld uit te geven, maar het is ook belangrijk dat we de mensen die ons alleen maar geld kosten, onze stad uit jagen, bijvoorbeeld door

80 geen immigratie meer te faciliteren in Den Haag en er geen sociale huurwoningen meer bij te bouwen. Om meneer Dubbelaar antwoord te geven: als je de Rotterdamwet over de hele stad uitstort, houd je daar een hele hoop mee tegen. Dus geen sociale huurwoningen er meer bij bouwen voor nieuwe kansarme allochtonen, maar in plaats daarvan de huidige Hagenezen die geen huis kunnen vinden, met voorrang huisvesten. Dat is een keuze waar de Hagenees iets aan heeft. Het kan toch niet zo zijn dat Duindorpers hun dorp uit worden gejaagd omdat er geen huis te krijgen is, maar dat we ondertussen duizenden nieuwe kansarmen gaan huisvesten? Ook de islamitische radicalisering moet veel harder worden aangepakt. Stop de samenwerking met salafistische organisaties, sluit de As-Soennah moskee en zorg voor stadsbrede gebiedsverboden voor alle haatpredikers. Zit ze op de hielen en jaag ze op; dat is een keuze waar Den Haag veiliger van wordt. Voorzitter, herstel de orde op straat. Het lijkt de laatste tijd soms wel alsof we in een buitenwijk van Kabul leven, met alle schietpartijen en steekpartijen op klaarlichte dag. Afgelopen weekend is een 71-jarige man gewoon doodgeslagen op straat. Daarom zeg ik tegen u: begin met preventief fouilleren door de hele stad, liever vandaag dan morgen. Dat werkt; dat hebben ze in Rotterdam bewezen. Tot slot: bezuinig niet op de zorg voor onze zieken en ouderen. Haal die tientallen miljoenen niet bij hen weg, maar bijvoorbeeld bij de linkse kunstbobo's. Daar ligt meer dan € 100 mln. voor het oprapen. Dat is echt gigantisch veel geld. We geven jaarlijks twee keer zoveel uit aan kunst en cultuur dan aan de openbare orde en veiligheid; laat dat eens tot u doordringen. Als je als zogenaamde kunstenaar op je zolderkamer gesubsidieerd papier-machéwerkjes zit te maken waar niemand op zit te wachten of een dansje hebt bedacht waar geen hond naar wil kijken, dan moet je je als kunstenaar toch eens goed achter de oren krabben en gewoon een normale baan gaan zoeken en het als hobby erbij doen. Ik rond af. Politiek is keuzes maken. Dit college kiest er bewust voor om de Hagenezen te laten leegbloeden. Ik roep u vandaag op: doe dat niet! Het kan anders; het moet anders. Durf die andere keuzes te maken. Toon eens wat lef in plaats van lafheid. Bij de komende begrotingsbehandelingen zullen wij daar dan ook voorstellen toe doen.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Voorzitter. Het was donderdagochtend, 12 september. Terwijl we in deze zaal debatteerden over de fiets die ruimer baan moet krijgen in onze stad, hielden we met een schuin oog onze mailbox in de gaten. We keken immers vol spanning uit naar de begroting. We wisten natuurlijk dat het college voor een ingewikkelde afweging stond. Immers, een structureel tekort van € 70 mln. poets je niet zomaar even weg. Hoe zou dit college met partijen van links tot rechts, van elitair tot volks, dat tekort hebben opgelost? Toen ik de begroting had gelezen, bekroop mij niet alleen een gevoel van teleurstelling, maar ook van grote zorg. De keuzes van dit politiek veelkleurige college zijn namelijk niet de keuzes van de ChristenUnie/SGP. Hun prioriteiten zijn niet de onze. Dit is niet hoe ik de toekomst van onze stad zie. Ik pleit vandaag voor een betere kijk op Den Haag en voor een begroting en beleid waarbij we niet langer wegkijken, maar omkijken naar elkaar en beter vooruitkijken. Mijn eerste thema is het niet langer wegkijken. Met welke bril kijken we eigenlijk naar de werkelijkheid, naar onze stad? Welke bril zetten we op? En welke bril hebben we nodig? Dat we soms door een andere bril moeten kijken, werd begin deze maand weer eens duidelijk. Plaatsvervangend politiechef Paul Entken sprak de niet mis te verstane woorden: 'We moeten het eens hebben over de vraagkant van de drugsmarkt.' En terecht, want een markt zonder vraag bestaat niet. De snelgroeiende vraag duidt namelijk op een ongekende normalisering van drugs, maar al dat snuiven en slikken heeft vele keerzijden. 'Denk even aan deze puinhoop als je weer gezellig een pilletje neemt om te feesten', twitterde wethouder Van Asten een jaar geleden terecht naar aanleiding van een drugsafvaldumping. Erger dan dat is natuurlijk de ondermijning van onze stedelijke economie met al dat drugsgeld. De Weimarstraat is het afgelopen jaar al veelvuldig aan bod gekomen. Hoe staat en gaat het daar eigenlijk met de aanpak van ondermijning? En dan de harde criminaliteit, soms culminerend in liquidaties. Na de liquidatie gisteren van nota bene een advocaat - een paar jaar ouder dan ik, vader van twee jonge kinderen - staat die keerzijde weer op ons netvlies gebrand. Natuurlijk schrikken we hiervan: van dumpingen, hartinfarcten, zwart drugsgeld dat wordt witgewassen, liquidaties en aanvallen op de rechtsstaat. Maar wat ik bij drugs echt niet begrijp, is de

81 dubbele standaard, de dubbele moraal, de houding van 'moet kunnen', van wel problemen hebben met het eten van een gehaktbal hier in het stadhuis - GroenLinks - of met de komst van een Burger King - D66 en de Haagse Stadspartij - maar niet met het slikken van een pilletje of het snuiven van een lijntje coke. Alsof we massaal bijziend zijn: we schudden het hoofd over wat we dichtbij zien passeren, maar doorzien we ook de consequentie van onze inconsistentie? Is het college het eigenlijk eens met politiechef Entken dat we het eens moeten hebben over de vraagkant van de drugsmarkt? Welke ambitie heeft het college om de groeiende vraag in onze stad naar wiet, cocaïne en xtc terug te dringen? Hoe geeft het daar invulling aan?

Joris Wijsmuller (HSP). U gooide in uw laatste zin wiet en cocaïne ineens op één hoop. Bedoelt de heer Entken met zijn opmerking over de vraagkant niet dat we moeten kijken hoe we wiet, softdrugs, beter kunnen legaliseren door ook de teelt daarvan te legaliseren?

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Dat had ik niet begrepen uit zijn presentatie en ook niet uit de woorden van bijvoorbeeld Musscher, die zich hier eerder over heeft uitgelaten, evenals de officier van justitie. Zij hebben volgens mij alle drie niet gepleit voor legalisering.

Joris Wijsmuller (HSP). Maar het is u toch bekend dat juist de handel in softdrugs en vooral de teelt nu in het illegale circuit zitten en dat dat juist enorm in het voordeel van criminelen is? Als je dat gaat reguleren en onder controle gaat houden, doe je daarmee ook iets aan die ondermijning.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Welkom in wonderland. Ik geloof daar niet in, wethouder Wijsmuller. U kent de analogie met de prostitutie. Die gingen we in 2011 ook legaliseren. Het zou allemaal beter worden, maar het is erger geworden. Wij als Nederland zijn samen met Duitsland het putje van Europa geworden, met heel veel extra mensenhandel tot gevolg. Hetzelfde geldt voor drugs als je die hier in Nederland gaat legaliseren. Wij zijn de gateway to Europe. Al die concurrentievoordelen die in de witte economie gelden, gelden ook in de zwarte economie. Dat zie je al bij coke, bij xtc en ook bij wiet. Ik geloof er niet in. Integendeel, legalisering werkt normalisering in de hand. Het is niet alleen maar iets regelen. Er gaat een boodschap van uit, de boodschap dat de overheid het allemaal wel prima vindt.

Joris Wijsmuller (HSP). Het verwondert mij niet dat de heer Grinwis terugvalt op het geloof, namelijk of je er wel of niet in gelooft, maar het is een feit dat als de kweek van softdrugs illegaal is - ik heb het nadrukkelijk over softdrugs - dat de criminaliteit juist in de hand werkt.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Over de wietproeven die nu worden geïmplementeerd in ons land - gelukkig niet in Den Haag - heb ik al eerder gezegd dat ik er, ook als die proef wél in Den Haag zou worden geïmplementeerd, een groot vertrouwen in zou hebben dat die zou mislukken. Waarom? Omdat veel wietgebruikers echt niet zullen overstappen van de Marokkaanse wiet, die by far superieur is aan de Nederlandse wiet, die hier geteeld zou worden. Waarom zou dit niet helpen om de criminaliteit onder controle te brengen? Omdat de productie van wiet in Nederland uiteindelijk voor een groot deel voor de export is. Ik weet dat de cijfers uiteenlopen, maar het WODC heeft het vaak over 85% gehad. Kortom, het is een illusie; het is illusiepolitiek. Ik weet dat er dan vaak voor de voeten wordt geworpen: en roken en alcohol dan? Ja, maar dat is toch geen argument om dit bij wiet ook maar te laten lopen? Daar zijn we juist op de terugweg: we willen een rookvrije generatie. Een rookvrije generatie betekent wat mij betreft ook een generatie die geen wiet rookt, die niet blowt.

Joris Wijsmuller (HSP). Ik hoorde de heer Grinwis wiet en hasj al door elkaar halen. Volgens mij moeten we deze discussie dus verder gaan voeren, maar dan iets beter feitelijk onderbouwd en toegespitst op dit onderwerp.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Deze discussie voeren we inhoudelijk onderbouwd. Ik neem aan dat ook de heer Wijsmuller het onrustbarende rapport van Pieter Tops en Jan Tromp over Amsterdam heeft gelezen. We kunnen net doen alsof de situatie in Amsterdam volstrekt anders is dan hier; het is hier misschien ietsje minder grotesk dan in Amsterdam maar het is net zo erg. Kortom, hier liggen

82 hele goede feiten. En al zou het zo zijn dat legalisering misschien zou helpen, wij zijn geen eiland. Het helpt dan dus nog steeds niet. Kortom, ik zou zeggen: word wakker. Als u zo serieus en zo stevig bent op het punt van de Burger King en vlees eten en als u daarbij heel erg benadrukt dat consumeren een morele handeling is, doe dat dan hier ook, alstublieft. Over groeiende vraag gesproken … Ik ben de afgelopen maanden geschrokken van de volgende krantenkoppen: 'Twee twintigers met dwarslaesie door lachgas', 'Studente invalide na inhaleren 360 lachgaspatronen' en 'Lachgaspatronen in auto dodelijk ongeval'. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Dat zijn allemaal krantenkoppen over de gevolgen van het zogenaamde recreatieve gebruik van lachgas. Het wordt met de dag duidelijker hoe schadelijk en ontwrichtend dat spul is. Al sinds begin 2017 trekt de ChristenUnie/SGP bij het college aan de bel om de verkoop van lachgas aan banden te leggen. Soms alleen, soms samen met de collega's van Groep de Mos en het CDA. Herinnert u zich nog de motie die we daar een jaar geleden over indienden? En is het u ook opgevallen hoe ontzettend stil het daarna is gebleven? Geen briefje, geen afdoening en geen uitvoering, terwijl allerlei andere gemeenten inmiddels zijn overgegaan tot lokale verboden. Wat de ChristenUnie/SGP betreft wacht ook de gemeente Den Haag niet langer op het andere Den Haag met het nemen van maatregelen tegen deze partydrug. Daarom presenteer ik vandaag ons initiatiefvoorstel Van het lachgas af. Dat dien ik graag hierbij in en ik overhandig het aan de voorzitter. Ik zie natuurlijk uit naar een eerste reactie, wanneer die ook zal komen. Ik had het zojuist over de noodzaak van het opzetten van een bril, maar soms twijfel ik of het college wel de goede bril op heeft gehad. Bij het bestuderen van de begroting bekroop me namelijk vaak het gevoel dat er vooral door een roze bril is gekeken, alsof je zonder gevolgen voor mensen die afhankelijk zijn van zorg, € 33 mln. kunt bezuinigen. Dat het college zorgcowboys wil aanpakken, is natuurlijk prima. Dat het college af wil van scootmobielen die buiten staan te verroesten, is prachtig. Dat het college wil afrekenen met fraude, is perfect. Maar sommige maatregelen zijn van een heel andere orde. Ambtenaren die gaan indiceren in plaats van zorgprofessionals en die kostenbesparingen inboeken door het leveren van meer lichte in plaats van zware zorg, hoe moet ik dat voor me zien? Heeft onze wethouder Parbhudayal bijzondere gaven waarvan wij het bestaan nog niet kennen en die ervoor zorgen dat mensen ineens minder zorg nodig hebben? Ik ben bereid veel te geloven - ik zit niet voor niets bij deze fractie - maar ik zou dit wel heel wonderlijk vinden. Ik ben zeer benieuwd naar haar reactie. En de vraag om een monitoringstoezegging heeft ze vast al genoteerd.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Wat fijn dat meneer Grinwis de lachgasproblematiek onder de aandacht brengt. Dat heeft hij inderdaad vaker gedaan. Dat heeft Hart voor Den Haag/Groep de Mos ook gedaan, zoals het CDA benoemde. Er staan op dit moment echt meerdere schriftelijke vragen open van verschillende partijen, waaronder ook van mijn partij. Daarin vragen wij om dit verbod voor de openbare ruimte in de APV op te nemen. Normaal gesproken wachten we volgens mij de beantwoording van die vragen eerst even af, want dit ligt nu bij het college. Ik vraag me af wat het initiatiefvoorstel daar nog aan toevoegt. Wilt u nog meer?

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Wij hebben een jaar geleden een motie aangenomen. Die is nog niet afgedaan en nog niet uitgevoerd. In de tussentijd is er weer een hoop gebeurd. Wij hebben al eerder dan vandaag en dan deze week dit initiatief uitgewerkt. Toen wij dit initiatief uitwerkten, waren de vragen van Groep de Mos nog niet gesteld. En dan nog: ook al komen er straks antwoorden, daarmee ligt er nog geen concreet voorstel. Daarmee liggen er ook nog geen APV-wijziging, nog geen wijziging die straks iets regelt in de evenementenvergunning en nog geen activering van het ventverbod. Dat is wat wij allemaal voorstellen; dat kunt u rustig nalezen. Ik doe allemaal concrete voorstellen. Dat scheelt weer tijd. Wat mij betreft regelen we het gewoon. Als raad hebben we het recht van initiatief. Laten we daar gebruik van maken. Dat moet u toch als muziek in de oren klinken: wij regelen het gewoon.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik ben blij verrast. Dat klinkt mij inderdaad aangenaam in de oren: 'wij regelen het gewoon'. Ik ga het dus met veel plezier lezen.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Hartstikke goed. Ik reken op de steun van Groep de Mos. Als u verbeteringen hebt, houd ik mij aanbevolen.

83

Ik stelde de brilkeuze van het college bij het opstellen van de begroting al aan de orde. Waar ik echter nog meer aan twijfel, is of het college de beschikking heeft over een verrekijker. Is bij het opstellen van de begroting bijvoorbeeld eigenlijk wel gedacht aan de volgende generatie wethouders? Ik betwijfel dat. Hoe kun je anders zo’n greep doen uit de reserves? Herinnert de wethouder Financiën zich nog zijn antwoord op mijn vragen over de financiële gezondheid van onze gemeente? Nog geen vier maanden geleden gaf hij mij zwart-op-wit de garantie dat hij de solvabiliteitsratio niet onder het gezondheidsminimum van 20% zou laten zakken. Wat schetst mijn verbazing? In deze begroting kom ik 15% tegen. Ik weet dat het Rijk het heeft laten afweten, maar dit kan toch niet, wethouder? Wat is die garantie dan waard? Waarom bijvoorbeeld die grote uitruil met de activareserve? Ik ben benieuwd naar het antwoord. Het spijt me, maar bij Eneco maakt de wethouder het helemaal bont. Zelfs inmiddels allang afgetreden Griekse regeringen boekhouden beter. De 'Mario Draghi van het Spui' kwam al langs. Ik heb hem 'de Hans Klok van het ijspaleis' genoemd. Als een ware illusionist goochelt wethouder Guernaoui geld tevoorschijn dat er helemaal niet is: € 51 mln. van de opbrengsten van de Eneco- zilvervloot, die nota bene nog moet aanmeren in Den Haag, € 51 mln. om begrotingsgaten te dichten. En dat is nog tot daar aan toe, ware het niet dat de coalitie heeft afgesproken om de opbrengsten van ons tafelzilver te benutten voor echte investeringen in duurzame mobiliteit, energietransitie en gebiedsontwikkeling. En dan de toelichting met zinnen zoals dat de gemeente 'niet kan én wil vooruitlopen op de beoogde verkoopopbrengst uit Eneco.' Dat is toch een beetje bespottelijk? Hoe krijg je het uit je pen? Ik vind dat dat gegoochel met woorden en geld niet om aan te zien is, wethouder. Dat is duidelijk. Mijn vraag is: waarom toch? Ik snap de frustratie over het Rijk en ik snap de frustratie over mijn partij, die op dit moment deel uitmaakt van het kabinet. Ik snap dat allemaal best, maar waarom heeft het college niet gekozen voor een wat rechtvaardiger verdeling van de pijn? Waarom niet iets voorzichtiger met al die bezuinigingen op zorg, jeugdhulp en beschermd wonen? Waarom die trucs en grote grepen in de reserves? Waarom niet ook een bijdrage gevraagd aan huizenbezitters, aan hen die zich een tweede auto kunnen veroorloven en aan hondenbezitters? Waarom koste wat het kost de goedkoopste ozb-gemeente van het land willen blijven en daar nog trots op zijn ook?

Frans de Graaf (VVD). Ik las vanochtend in mijn ochtendblad dat de ChristenUnie/SGP in uw tegenbegroting, waarvoor complimenten - want het is volgens mij een prima tegenbegroting - voorstelt om de ozb met € 2 per maand te verhogen. Dat is natuurlijk een soort gemiddelde, want dat verschilt per huis. Zou u eens kunnen aangeven met hoeveel procent de ozb-opbrengst stijgt in uw model?

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Met 20%, meneer De Graaf.

Frans de Graaf (VVD). Inderdaad. Dan best u dus eigenlijk een soort Hans Klok van de oppositie door te zeggen dat het maar € 2 per maand is. U stelt eigenlijk een ozb-verhoging van 20% voor. Gaat u dat ook uitleggen aan de gezinnen waarvoor u zegt op te komen, meneer Grinwis?

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Met alle plezier, meneer De Graaf. Ik loop nooit weg voor een debat of voor uitleg en toelichting. Sterker nog, ik denk dat heel veel mensen in onze stad, in uw achterban en in mijn achterban, dit begrijpen. Inderdaad, u en ik, de VVD en de ChristenUnie/SGP zijn allebei niet van belastingverhogingen, maar in deze situatie is de keuze: lopen we risico's met mensen die zorg behoeven of vragen wij iets extra's van huizenbezitters? Of houden we de hondenbelasting in stand? In dat geval is het geen lastenverzwaring, want dan blijft er iets wat er al was. Of we vragen inderdaad een tientje extra per maand voor een tweede parkeervergunning. Dan nog is het bedrag gecumuleerd lager dan vijf jaar geleden, want toen was de tweede parkeervergunning duurder. Dat leg ik met liefde uit. Ik weet zeker dat heel veel mensen in uw achterban en in mijn achterban zullen kiezen voor die zorgbehoevende en niet voor die huizenbezitter.

Frans de Graaf (VVD). Ik ben overal toe bereid, maar de Haagse VVD is niet te porren voor een ozb- verhoging van 20%, waarbij we de winsten van de zorgaanbieders blijkbaar niet aantasten maar wel een kerkorgel willen kopen.

84

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik weet dat meneer De Graaf fan is van een concertzaal als het sulletje onder de concertzalen, zonder een concertorgel. Als je de koning der instrumenten er niet in zet, waarom geef je dan tweehonderdzoveel miljoen uit aan een gebouw? Ik snap dat niet. Maar dat terzijde. Hij verwart daarmee ook een incidentele uitgave van een paar ton met een structurele opbrengst van tientallen miljoenen. En nog iets: Den Haag is by far de goedkoopste. Rotterdam vraagt € 185 ozb en Leiden vraagt zelfs € 366. Met 20% zijn we dus nog steeds een van de goedkoopste gemeenten van Nederland. Het moge duidelijk zijn: de ChristenUnie/SGP pleit voor een andere, betere kijk op Den Haag. En u kent mijn fractie: wij blijven niet hangen in kritiek. Ik bied ook graag een alternatief. Kortom, ik heb mijn teleurstelling in de begroting van het college omgezet in een voorstel voor een alternatieve begroting, een realistisch alternatief, een rechtvaardiger alternatief, een alternatief waaruit naar mijn bescheiden mening toch een betere kijk op Den Haag blijkt dan die van het college. In onze tegenbegroting leggen we de pijn van de gemeentelijke financiële problemen niet eenzijdig bij kwetsbare mensen en ook niet eenzijdig bij één wethouder. Wij hebben zogezegd mevrouw Parbhudayal even lief als meneer De Mos. Dat levert een veel beter te verteren begroting op dan het voorstel van het college. Een behoorlijk aantal onsjes minder bezuinigingen op zorg en welzijn, een paar ons meer bezuinigingen op de weinig effectieve economiegelden, evenementen en citymarketing, een vleugje ozb per maand erbij en nog wat vleugjes hier en daar. We investeren in een paar broodnodige extra ingrediënten. En zie daar: een smakelijk geheel, waar de wethouder Financiën nu toch al het water van in de mond moet lopen. Serieuzer: de ChristenUnie/SGP vraagt, evenals veel andere fracties, dit college om zijn begrotingskeuzes te heroverwegen en om niet te blijven steken in de te gemakkelijke keuzes die zijn gemaakt, maar te gaan voor dappere keuzes, voor keuzes waarbij we niet wegkijken van wat krom is, voor keuzes waarmee we omkijken naar elkaar en waarmee we mensen die zorg en hulp behoeven, niet laten bloeden voor het financieel zware weer waarin de gemeente terecht is gekomen maar waarmee we van iedereen een rechtvaardige bijdrage vragen, voor keuzes waarbij we vooruit kijken en investeren in een gezonde en duurzame toekomst. Mijn oproep aan het college is kortom: kijk met de juiste bril naar de begroting en met andere ogen naar de stad. Na deze woorden overhandig ik de tegenbegroting graag aan de wethouder Financiën.

Lesley Arp (SP). Voorzitter. Om te beschouwen moet je soms wat afstand nemen om het grote plaatje te kunnen zien. Vanaf een afstand bekeken leven wij in een rijk land, volgens sommigen zelfs 'een gaaf land', maar wie vervolgens wat dieper inzoomt, ziet ook waar een rijk land arm in kan zijn: een ruime verdubbeling van het aantal daklozen in tien jaar, steeds meer mensen die wegzakken in het schuldenmoeras en afhankelijk zijn van een bewindvoerder, een almaar groeiende groep jongeren die onvindbaar is voor onze instanties en landelijk ruim 10.000 zwakke ouderen die wachten op thuiszorg of een verpleeghuisplek en hierdoor steeds vaker onnodig in het ziekenhuis belanden. Waar de onvoorspelbaarheid van elke maand een ander loonstrookje voor sommigen een avontuur is, leven veel lager opgeleide flexwerkers in een permanente angst om door de bodem te zakken. Hoe leggen wij uit dat we inmiddels in een land leven waarin zelfs een baan geen garantie meer biedt voor een dak boven je hoofd? Maar vooral: hoe leggen wij dat uit als lokale politici? In een wereld die steeds flexibeler en grilliger wordt, hebben raadsleden gelukkig nog één zekerheid, namelijk dat zij altijd de collega’s aan 'de overkant' de zwartepiet toe kunnen spelen. De verhuurderheffing, de decentralisaties, de Participatiewet en de bezuinigingen op de ggz, soms praten we over deze landelijke maatregelen alsof het de plagen van Egypte zijn, rampspoed die over ons uit is gestort en waar wij zelf part noch deel aan hebben. Dat landelijke keuzes ons diep raken in onze begroting, maar vooral in het dagelijks leven van onze inwoners, is natuurlijk een feit. Maar wanneer wij ons hierachter blijven verschuilen, riskeren wij een nieuwe ramp. Want is iemand die veel te lang wacht op een huurwoning, minder boos na wat wazige woorden over de verhuurderheffing en Vestia- derivaten? Natuurlijk niet. En zolang politieke actie uitblijft, zal die woede zich verplaatsen. De SP spreekt geregeld bewoners uit kwetsbare Haagse wijken die uit onmacht en frustratie maar 'omlaag' zijn gaan trappen, naar de buurvrouw die haar land moest ontvluchten of de buurman die uit een instelling komt en psychisch in de knoop zit. Want in een land waarin het steeds normaler wordt dat mensen moeten concurreren om basisbehoeften, slaat de solidariteit steeds meer om in wantrouwen: wantrouwen in de politiek, maar ook wantrouwen in de ander.

85

Dan volstaat het niet langer om als gemeente te vervallen in een klaagzang over het Rijk. Wat onze inwoners nodig hebben, is een activistisch stadsbestuur, een stadsbestuur met de wil om tegen de stroom in te roeien in het belang van alle inwoners van onze stad die nu buiten de boot vallen. Op punten kiest het college ook voor hun belang. Zo is mijn fractie blij met het vorig jaar gepresenteerde tienpuntenplan om de problemen in de maatschappelijke opvang te lijf te gaan. En wij zijn opgelucht dat het armoedebeleid even ruimhartig blijft als onder het vorige college. Maar de snoeiharde bezuinigingen op de zorg presenteren als natuurverschijnsel, dat is natuurlijk onze inwoners een rad voor de ogen draaien. Dat het college geen toverstafje heeft om het gapende gat in de zorgbegroting te dichten, dat kan mijn fractie wel begrijpen, maar andere keuzes zijn wel degelijk mogelijk. Ja, dan kan de VVD misschien een paar jaar niet pronken met Den Haag als stad met de laagste woonlasten. En dan moet wethouder De Mos zijn selfie bij een dik gesubsidieerd topsportevenement misschien een keer verruilen voor een kiekje op een wijkbraderie. En dan moet hij zijn marketingmensen, die deze maand nog door de wethouder getrakteerd zijn op een avondje backstage bij de Party Animals, misschien toch maar aan de afgesproken bezuiniging van € 1 mln. per jaar gaan houden. Want als kwetsbare zorgbehoevenden de dupe dreigen te worden van flinterdunne bezuinigingspolitiek, dan mag je toch wel verwachten dat de politieke scoringsdrift even op een lager pitje kan. Kortom, als het om de miljoenentekorten op jeugd en Wmo gaat, is wat de SP betreft veel meer nodig dan een opgestoken hand bij het Rijk. Wij verwachten meer onderlinge solidariteit binnen de coalitie om de pijn van zorgbehoevende Hagenaars te verzachten. De stap naar meer kleinschalige zorg in de wijk juicht de SP natuurlijk toe. Maar wat als aansturen op lichtere zorg, zoals mijn fractie verwacht, voor veel Hagenaars niet verantwoord blijkt? Geldt straks ook voor ouders en begeleiders van kwetsbare Haagse jongeren, net als voor vele ouderen voor hen, dat zij straks naar de rechter moeten stappen voor de nodige zorg? En wat als de aangekondigde scherpere tarieven voor jeugdhulp tot gevolg hebben dat de kwaliteit van de zorg in gevaar komt? Dendert de bezuinigingstrein dan door, of trekt er iemand aan de noodrem? Tot slot wil ik graag stilstaan bij het dichtslibben van onze daklozenopvang. Zo zagen wij dit jaar een explosieve toename van het aantal dakloze gezinnen. Bij de behandeling van de Woonagenda van dit college ging veel aandacht uit naar de noden van de leraar, de agent en de verpleger, door de VVD liefkozend 'de gewone Hagenaar' genoemd. Terwijl wethouder Van Alphen in zijn laatste brief over de opvang terecht stelt: 'Die dakloze, dat had ook u of ik kunnen zijn.' En in diezelfde brief stond nog een rake uitspraak, namelijk dat uitbreiding van de sociale woningvoorraad keihard nodig is om dichtslibben van de opvang te voorkomen. Maar tegenover deze noodkreet staan de zalvende woorden van wethouder Revis, als hem gevraagd wordt waar die 30% sociale woningbouw blijft. 'Gaat u maar rustig slapen, want op de lange termijn, gemiddeld, komt het wel goed.' Onze fractie hoort graag van het college op welke termijn er genoeg sociale huurwoningen bij zijn gekomen om de uitstroom uit de opvang eindelijk op gang te krijgen. Want dak- en thuislozen, de grootste verliezers van falend woonbeleid, hebben niks aan vage vergezichten en halfzachte beloftes. Kortom, de SP is ervan overtuigd: meer oog hebben voor de meest kwetsbaren in onze stad kan ook bij financiële tegenwind. Het is gewoon een kwestie van kiezen.

Adeel Mahmood (NIDA). Voorzitter. Om te beginnen zou ik het college en de ambtenaren een compliment willen geven voor de totstandkoming van de programmabegroting. Het is ongetwijfeld een zware goochelklus geweest om de begroting zo sluitend mogelijk te maken, met als resultaat onevenredige bezuinigingen op jeugd, zorg en welzijn, want 'als we maar genoeg te feesten hebben in onze stad'. Alvorens ik in details treed van de gepresenteerde begroting, merk ik op dat we al een tijdje zitten en dat u misschien al wat bent ingezakt; als ik u zo zie, ben ik daar zelfs van overtuigd. Misschien helpt een verhaal om jullie aandacht te krijgen. Ik zou jullie graag even willen meenemen naar het Romeinse Rijk. Het Romeinse Rijk? Jazeker. Dit college wordt in de wandelgangen namelijk al lichtjes 'het college van keizer Commodus' genoemd. Die keizer is bekend van de blockbuster Gladiator uit 2000. Commodus, ook wel 'de keizer van brood en spelen' genoemd, organiseerde gladiatorengevechten en festiviteiten voor de inwoners van Rome. De inwoners van Rome werden namelijk geteisterd door armoede, puinhopen en criminaliteit. Om ervoor te zorgen dat zij niet in opstand zouden komen, werden zij door de gladiatorengevechten en de festiviteiten afgeleid van hun alledaagse problemen. Een vergelijking valt wel degelijk te maken. Dit college in het algemeen en de wethouder Afvalbeleid in het bijzonder zijn vooral bezig met het binnenhalen van evenementen en

86 proberen van Den Haag weer een feeststad te maken, onder andere door op een wel erg aparte wijze een tien jaar geldende nachtontheffing te verlenen en door dan te hopen dat de feestgangers niet struikelen over opengerukte afvalzakjes en grofvuil, aangezien de wethouder na maanden geklaag en beraadslaging afgelopen dinsdag via de media kenbaar heeft gemaakt dat hij gedumpt afval niet meer zal opruimen: #Richard ruimt niet meer op. Even dacht ik dat het om een artikel van De Speld ging, maar helaas was dit niet waar. Terwijl echte oplossingen uitblijven om onze straten schoon te maken, worden de beschamende verhouding en ruzie tussen de coalitiepartijen en daarmee ook de onkunde op het stadhuis om onze straten schoon te houden, pijnlijk zichtbaar. En dan over de gouden oplossing, want ik snap het even niet meer. Welke gedachte hanteert de wethouder: liever opvoeden dan bestraffen, liever bestraffen dan voorkomen of voorkomen door keihard te bestraffen? Wie het snapt, mag het zeggen. Maar één ding is zeker: als het zo doorgaat, jagen we al die kersverse toeristen die u met veel geld wil binnenhalen, zo weer de stad uit omdat wij een serieuze kandidaat zijn om het Napoli aan de Noordzee te worden. Ja, er zijn grotere zorgen. We hebben het hier al de hele dag terecht over de onevenredige bezuinigingen op jeugd, zorg en welzijn. Die baren ons grote zorgen. Als wij geld moeten bezuinigen en potjes moeten verdelen, zijn er inderdaad keuzes te maken, maar als je kijkt naar de prioriteiten van onze inwoners, zijn de keuzes die dit college maakt, niet 'verantwoord' te noemen. We blijven kijken en wijzen naar het Rijk. Dat kan wel terecht zijn, maar wij hebben hier in onze stad de uitdaging om dit lokaal op te lossen. We kunnen de zorgbehoevenden niet naar de overkant sturen. De verantwoordelijkheid voor hen ligt toch echt bij dit college, bij Spui 70. Ook al hebben wij last van de bezuinigingen van het Rijk, de vier coalitiepartijen hebben de keuze voor wat echt nodig is en voor waar wij zonder kunnen, echt nog steeds in eigen handen. Ook over de manier waarop de ongeveer € 33 mln. gecompenseerd zou worden, zijn wij echt niet enthousiast. Daarom hebben wij de motie van de gehele oppositie om te komen met een alternatieve structurele dekking, medeondertekend. Dat is wel het minste wat de meest kwetsbaren in onze stad mogen verwachten van deze raad. Alvorens wij weer een aantal kritische noten plaatsen, zijn wij minder kritisch over de manier waarop de wethouder Wonen de afgelopen periode is omgegaan met de uiterst moeilijke woningmarkt. Zijn we tevreden? Nee, bij lange na niet, want daarvoor zijn de uitdagingen groter dan de aangereikte oplossingen, maar de eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat de kritiek soms ook wel overdreven is. Het was goed om in de brief over de voortgang van de sociale woningbouw een beter vooruitzicht te zien, maar wij maken ons ook zorgen over het gemis aan - en de onwil ten aanzien van - een betere spreiding van woningen voor hoge- en lage-inkomensgroepen, dus meer sociale woningbouw op het zand en meer koop- en vrijesectorwoningen op het veen, want daar komt bij dit college weinig van terecht. Ook de positie van starters blijft buitengewoon zorgelijk. Om de positie van starters te verbeteren, staan nu zelfs Duitse banken te trappelen om de woningmarkt op te gaan. Dat was vandaag te lezen in verschillende artikelen over Duitse banken die onze jongeren en starters aan een huis willen helpen middels het concept van bouwsparen. Daar worden wij wel enthousiast van. De nood is namelijk zo hoog dat dit soort maatregelen noodzakelijk zijn om een verloren generatie potentiële starters te voorkomen. De jongeren van nu verdienen het om een kans te krijgen om kapitaal op te bouwen. We kijken dan ook uit naar de reactie van het college op ons initiatiefvoorstel later dit jaar over huurkoop, waarmee wij potentiële starters een betere kans willen geven. Discriminatie, in welke uitingsvorm dan ook, is onaanvaardbaar. We respecteren elkaars overtuiging, opvatting of voorkeur en leggen elkaar niets op. De vorige colleges hebben helaas nagelaten om lef en moed te tonen en te komen met een integrale aanpak, te werken aan acceptatie van iedereen en religieuze discriminatie hard te bestrijden. Arbeidsmarktdiscriminatie, woningmarktdiscriminatie en nog veel meer zijn helaas nog volop aanwezig om ons heen. Wij krijgen zowel van jongeren als van ouderen regelmatig signalen dat zij hiermee te maken krijgen vanwege hun afkomst of geloofsovertuiging. Jonge hoogopgeleide dames worden vanwege een hoofddoek niet aangenomen voor een stage of baan of worden fysiek dan wel verbaal aangevallen op straat; dat gebeurt nog dagelijks. De cijfers wijzen uit dat moskeeën en andere gebedshuizen vaker te maken hebben met geweld en vernielingen. Het aantal islamofobe uitingen is in het afgelopen jaar gestegen en is niet onder controle. Er wordt veel geroepen over de aanpak van discriminatie en geweld, over een Den Haag dat er voor iedereen is en waarin iedereen mee kan doen, maar we lezen niets over concrete stappen om er ook te zijn voor deze almaar groter wordende groep die openlijk te maken heeft met

87 discriminatie. Het zou dit college sieren als het hier opener en luider standpunten over zou innemen. Om discriminatie tegen te gaan, heb je op z'n minst ook een politieapparaat nodig dat zuiver is en zelf niet discrimineert. Ik stel voorop dat wij niet het gehele politieapparaat willen wegzetten als onbetrouwbaar en discriminerend. Integendeel, maar de berichtgeving van vorige week over de rotte appels was voor ons ook niet verrassend. Hopelijk komen we nu eindelijk weg van de ontkenning en het onder de tafel vegen van misstanden. We kijken dus ook uit naar de behandeling van dit agendapunt binnenkort. Al met al missen wij nog altijd de juiste visie, ambitie en budgettering voor een gedegen aanpak van kansenongelijkheid en discriminatie. We zullen er dan ook scherp op blijven toezien dat dit onderwerp de juiste aandacht krijgt en we roepen het college ook op om hiervoor voldoende geld en capaciteit beschikbaar te stellen. Dan nog even kort over mobiliteit, want de manier waarop we ons verplaatsen, staat onder druk. Er komen ook terecht hoge investeringen op het gebied van mobiliteit. Toch blijven wij moeite hebben met oplossingen waarbij we te maken met dwingende keuzes, waarbij de fiets als een wondermiddel wordt gepresenteerd. Laat duidelijk zijn dat wij van de fiets houden. Die moet veel meer en veiliger gebruikt kunnen worden, maar maak het voor mensen die afhankelijk zijn van de auto, niet onmogelijk om nog op bezoek te gaan met hun gezin of om boodschappen te doen. Ook zijn er ondernemers die hierdoor veel slechter bereikbaar worden. Ik kom tot de afronding. We zijn nu al een aantal jaren en vele moties en beloftes over vergroening van versteende wijken verder. Het is heel treurig om te zien dat we nog geen stappen weten te maken om hier uitvoering aan te geven. Het streven is om 3.000 m2 per jaar te ontstenen, maar we zien hier nog weinig van terug in de versteende wijken om de leefbaarheid daar te verbeteren, om maar niet te spreken over de luchtkwaliteit, die op de grenswaarde van het toelaatbare staat op wegen zoals de Vaillantlaan en die die grenswaarde binnenkort ook dreigt te overschrijden. Het is onze taak als raad om te zorgen voor de hele stad. Helaas zien we bij de verdeling van de gelden dat de balans tussen de investeringen op het zand en de investeringen op het veen erg verstoord is. In het coalitieakkoord komt het woordje 'iedereen' erg vaak voor: iedereen doet mee, iedereen mag zichzelf zijn, iedereen een schone buitenruimte, iedereen toegang tot zorg en zo kunnen we verdergaan. Maar inmiddels wordt ook bij 'iedereen' duidelijk dat dat slechts een woord is, want begroten is keuzes maken. Helaas kiest dit college voor spelen en vergeet men het brood.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik hoorde mijn collega Mahmood een initiatiefvoorstel over huurkoop aankondigen, maar dat is al onderdeel van het beleid. Dat is al een toezegging van de wethouder naar aanleiding van een motie. Toen noemde u het 'koop later'-model. Dat gaat in principe gebeuren op de Binckhorst.

Adeel Mahmood (NIDA). Dat initiatiefvoorstel hebben we inderdaad al een paar maanden geleden ingediend. We verwachten eind dit jaar een reactie. We gaan dus niet een initiatiefvoorstel indienen. Waarschijnlijk heeft u dat gemist in al uw drukte. Waar komen wij mee? Er zijn verschillende varianten van huurkoop. Ons initiatiefvoorstel heet 'Huurkoop 3.0'; dat kunt u ook vinden op het RIS. Daarbij wordt natuurlijk ook breder en verder gekeken dan het gewone huurkoopmodel zoals we dat kennen, maar ik nodig u uit om dat te lezen. Ik verwacht daarna uw steun en een positieve reactie op het voorstel.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ja, dat ga ik doen. Ik was in de veronderstelling dat het al onderdeel was van het beleid van de wethouder, maar ik zal het met alle plezier en heel veel interesse lezen.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Voorzitter. Ouderen zijn tweederangs burgers. Die indruk kreeg ik deze week bij de presentatie van de Miljoenennota door het kabinet-Rutte. Ik heb het dan vooral over de koopkrachtontwikkeling voor ouderen, want die blijft al meer dan tien jaar ernstig achter. Bovendien staat het inkomen van gepensioneerden onder druk. Er hangen kortingen in de lucht. Dat vindt 50PLUS onzinnig, want het gaat helemaal niet slecht met de pensioenfondsen, zoals het kabinet soms doet voorkomen; integendeel. Ons pensioenstelsel is nog steeds een van de beste ter wereld en wordt onnodig gesloopt. De idiotie van de dreigende kortingen ligt aan de veel te lage

88 rekenrente, die betekent dat we 60 jaar moeten rekenen met een rendement van 1%, terwijl het rendement in de laatste 30 jaar gemiddeld 7% was.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik ben benieuwd of de heer Hoijnck weet dat we hier in de Haagse gemeenteraad zitten.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Meneer Kapteijns, ik vertel u dit omdat een groot deel van de aanhang van 50PLUS vanwege die inkomensaspecten verwant is met onze partij. Daar kunnen wij in de stad Den Haag weinig aan doen. Dat zijn dingen die op het Binnenhof in de Eerste en Tweede Kamer moeten worden uitgevochten, waarmee in het bijzonder Martin van Rooijen, ooit de jongste staatssecretaris en nu het oudste parlementslid, al een leven lang mee bezig is, evenals natuurlijk Henk Krol. Voor Den Haag geldt natuurlijk dat Algemene Politieke Beschouwingen met een visionaire inslag überhaupt vrij bijzonder zijn. Onze partner in deze raad, Hart voor Den Haag, is in de afgelopen twee periodes groot geworden door wat door de media ook wel 'ombudspolitiek' is genoemd, het heel concreet gelegenheid geven aan mensen in de stad om hun beklag te doen over de praktische dingen die hen dwarszitten in hun dagelijks leven, in hun buurt en in hun stadsdeel. Dat geldt ook voor de leden van 50PLUS in Den Haag: die zijn met dagelijkse dingen bezig. Gelukkig is er een heel pakket van toestanden waar we als stad wél iets aan kunnen doen. Ik heb het dan met name over de zorg, in het bijzonder over alle aspecten die zijn gerelateerd aan de Wet maatschappelijke ondersteuning, de Wmo. Vooral voor ouderen die nog zelfstandig thuis wonen, trouwens lang niet altijd tot hun eigen genoegen, is goede huishoudelijke hulp essentieel, net als medische ondersteuning en controle, praktische voorzieningen in de buurt, et cetera. Niet voor iedereen is mantelzorg vanuit de familie of kennissenkring beschikbaar. Daarop zullen we dus op een professionele manier een antwoord moeten geven. Dat antwoord is er niet altijd. We hebben het vandaag gehad over de mogelijke consequenties van de zware bezuinigingen die we op de zorg moeten doorvoeren, in het bijzonder voor de jeugd en in het andere geval voor ouderen. Wij denken in eerste instantie te moeten geloven in de toezegging die onze wethouder Kavita Parbhudayal al een aantal keren gedaan heeft, namelijk dat mensen de hulp zullen blijven krijgen die ze nodig hebben. Maar ik moet daarbij zeggen dat dat een moeilijk verhaal is, omdat een hoop mensen op dit moment de zorg die ze nodig hebben, al niet kunnen krijgen.

Martijn Balster (PvdA). U begint al bijna over het punt waarover ik wilde beginnen. In de vorige periode wisten heel veel mensen uiteindelijk geen melding te doen van hun zorgvraag. Heel veel mensen verdronken in de digitale formulieren. Pas toen dat was opgelost na twee jaar debat over of dat nou wel zo moet, kwam iedereen in beeld. Zo moet het, want als je er op tijd bij bent, kan je de lichte zorg verlenen die nodig is en kan je erger voorkomen. Hoe voorkomt u met deze megabezuiniging dat we precies die situatie opnieuw gaan krijgen?

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Meneer Balster, ik hoop dat het in de praktijk mogelijk blijft om goed in beeld te krijgen met welke mensen het echt niet goed gaat, bijvoorbeeld door sommige functies in het werkveld wat te veranderen en uit te breiden. Maar ik weet niet of dat in de praktijk echt goed gaat lukken. Als komend jaar blijkt dat dat niet goed gaat, vind ik ook dat we moeten ingrijpen, want we kunnen het zowel wat de jeugd betreft als wat de ouderen betreft niet hebben dat het slechter met hen gaat in de stad. Het tegendeel is nodig. Daar zullen ook structurele dingen voor moeten gebeuren, want het is niet allemaal alleen van geld afhankelijk. Het gaat bijvoorbeeld ook over de beschikbaarheid van professioneel personeel dat nodig is in de thuiszorg en op opvangadressen. Dat is er op dit moment gewoon al te weinig. We zijn jaren geleden, helaas weer op het Binnenhof, veel te rigoureus te werk gegaan met het kappen in de verpleeg- en verzorgingstehuisvoorzieningen, zowel wat betreft het aantal instellingen en de organisatie van die instellingen als wat de hoeveelheid personeel betreft. Dat leidt er op dit moment bijvoorbeeld toe dat op een onzinnige en onnodige manier heel veel mensen te lang in dure ziekenhuisbedden verblijven, waar zij de plek innemen van mensen die die plekken nodig hebben voor een operatie. Ik heb afgelopen week van specialisten in de media gehoord dat operaties soms gewoon worden afgezegd.

89

Martijn Balster (PvdA). Dat wat u het andere Den Haag verwijt, eerst snoeien en dan gaan nadenken over hoe de zorg goed moet worden ingericht, doet u nu in feite zelf door steun te geven aan deze grote bezuiniging die in Den Haag wordt doorgevoerd. Precies de zaken die u wilt, namelijk dat we er vroeg bij zijn, dat we in de wijken actief zijn, dat er lichte vormen van dagbesteding zijn voor ouderen die het ook geestelijk iets ingewikkelder krijgen en dat daar ook professionele hulp bij is, zijn allemaal zaken die nu op de tocht staan. Hoe kunt u daarmee instemmen voordat u heel concreet zeker weet dat dit ouderen niet gaat raken? Want dat is een fabeltje.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Ik geef toe dat dit in de praktijk zou kunnen blijken. Aan de andere kant heb ik dermate veel vertrouwen in de wethouder dat ik aanneem dat zij daar ook een scherp oog voor heeft en houdt en dat zij ook uit eigen beweging zal ingrijpen en maatregelen zal nemen als het verkeerd gaat.

Martijn Balster (PvdA). U neemt hier een gok met kwetsbare ouderen voor zo'n enorm bedrag, terwijl er echt legio mogelijkheden zijn om dit op een andere manier op te lossen, bijvoorbeeld door de rekening neer te leggen bij Hagenaars met wie het wel goed gaat. Dat valt mij echt tegen van 50PLUS.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Het is niet alleen een financieel probleem. Er zitten veel meer aspecten aan die zorg vast dan wat die kost. Ik geef toe dat ik in ieder geval geen garanties kan afgeven, maar we zullen hier wel een heel scherp oog op houden en we zullen direct om maatregelen vragen, desnoods natuurlijk ook financieel, op het moment dat er signalen bij ons binnenkomen die niet vertrouwenwekkend zijn.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Net als collega Balster ben ik verrast door de discrepantie. U bent heel kritisch over de Miljoenennota en over de achterblijvende koopkracht van ouderen ten opzichte van werkenden. Daarbij maakt u in mijn ogen en passant dezelfde fout als Martin van Rooijen door de debet- en creditzijde van de pensioenfondsbalans met elkaar te verwarren, maar dat is een andere discussie. Mijn vraag is: vanwaar die discrepantie tussen die scherpte ten opzichte van de algehele koopkrachtontwikkeling en die eigenlijk bijna 'laisser-fairehouding' ten opzichte van zorgbezuinigingen die ouderen heel hard gaan raken?

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Van dat laatste, dat het die ouderen heel hard zal raken, ben ik dus niet zeker. Als ik daar zeker van was, was er geen sprake van dat ik zou willen instemmen met deze begroting en de dekkingsvoorstellen.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). De heer Hoijnck van Papendrecht is dus bereid een groot risico te nemen. Dat is helder. Dat kan, maar heeft hij wel genoeg oog voor overheidsfalen? We weten toch allemaal hoe mensen nu van de gemeente een Wmo-indicatie moeten krijgen, dat dat vastloopt in een bureaucratisch moeras, dat ze soms maanden moeten wachten en dat dan weer een andere ambtenaar belt die weer niet van de hoed of de rand weet? Kortom, het overheidsfalen is in de praktijk vaak veel groter dan het falen van de professional. Toch trekken we in deze begroting nog meer zaken het stadhuis in. Heeft de heer Hoijnck van Papendrecht daar voldoende oog voor?

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Ik geloof niet dat organisatorisch falen iets typisch is voor de overheid. Ik heb in mijn eigen leven veel voor overheden gewerkt en ook voor bedrijven. Bijna al die bedrijven zijn failliet gegaan. Daar heb ik misschien zelf medeschuld aan gehad, maar ik moet zeggen dat ik niet een type ben dat altijd maar negatief en kritisch is over de politiek en de ambtenarij. Gelet op de manier waarop de Haagse gemeentelijke overheid op dit moment functioneert, bijvoorbeeld de manier waarop de colleges naar mijn idee beter functioneren na de invoering van de dualiteitswet in 2002, is het lokale overheidsbeleid er een stuk op vooruitgegaan. Ik vind dat ook op andere fronten dan de zorg, waar we het nu over hebben, in de stad door dit gemeentebestuur hele goede en vertrouwenwekkende dingen worden gedaan. Ik hoop van harte dat zich dat ook zal uitstrekken tot het zorgveld en natuurlijk de belangen van ouderen, al ben ik het met iedereen eens dat ik daar geen garanties voor kan geven. Ik zal het wel heel scherp in de gaten houden, omdat we veel

90 direct contact hebben met ouderen die bij ons aan de bel trekken op het moment dat er in hun dagelijks leven of in de zorg dingen echt misgaan. Als u het goed vindt, wil ik daar nu een voorbeeld van geven. Een van die goede dingen, is bijvoorbeeld - hoe heet die nota ook alweer? - het eenzaamheidsbestrijdingsbeleid van de gemeente Den Haag met het actieplan Met z'n allen niet alleen. Er blijft ook de komende jaren genoeg geld in de begroting staan om daar een goed begin mee te maken.

De voorzitter. Ik krijg non-verbale en ook verbale signalen uit de raad: er wordt gevraagd om een iets kortere reactie op de interrupties. Dat staat u echter geheel vrij, want dat is wat we afgesproken hebben: interrupties zijn vrij. In essentie mag het dus zolang u wilt, maar ik denk dat iets korter reageren zou bevorderen dat u uw collega's een beetje aan uw zijde houdt.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Ja, dat is goed. Ook belangrijk voor het tegengaan van eenzaamheid is het aspect mobiliteit voor ouderen. We moeten het openbaar vervoer en natuurlijk speciaal de taxivoorzieningen voor ouderen in stand houden. Dat geldt niet in de laatste plaats ook voor de vervoersmiddelen waarmee ze zelf op eigen gelegenheid van adres naar adres kunnen. Ik heb het dan bijvoorbeeld over scootmobielen en snorscooters, waar we later dit jaar nog over komen te praten. Tenslotte blijft de auto voor ouderen soms een noodzaak om te kunnen functioneren.

Karen Gerbrands (PVV). Ik ga wel een stukje terug, denk ik, maar dat geeft niet. Weet de heer Hoijnck hoe het in 2015 is gegaan met de overheveling van de Wmo naar de gemeenten? Daarbij stond een minister met droge ogen te verklaren dat 5% efficiencykorting makkelijk kon bij de gemeenten, omdat die dichter bij de burger staan. We hebben allemaal gezien wat daarvan terecht is gekomen. Dus waar komt dat immense vertrouwen vandaan in een college dat zegt dat het allemaal goed komt met die efficiency, dat het allemaal een efficiencykorting is en dat dit niet ten koste gaat van de zorg? Waar komt dat vertrouwen vandaan?

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Dat komt uit wat ik zie aan beleid dat ze in uitvoering hebben en aan de manier waarop ze zich in de dialoog met de raad opstellen, zowel in de commissies als in de raad. Ja, mevrouw Gerbrands, de een heeft meer vertrouwen in andere mensen dan de ander.

Karen Gerbrands (PVV). Het is geen kwestie van geen vertrouwen hebben. Ik heb in de praktijk gezien hoe het werkt met dat soort kortingen, die eigenlijk maar gewoon een gokje zijn: we doen even een paar procentjes en dan halen we er iets af. Het gaat gewoon altijd ten koste van de directe zorg voor mensen, of dat nou jeugdzorg, ouderenzorg of wat dan ook is. Dat is gewoon op basis van ervaring. Misschien is de intentie goed, maar ik kan u nu al op een briefje geven dat die intentie niet uitkomt. Dat heeft dus niets met wantrouwen te maken, maar met de ervaring met eerdere efficiencykortingen, ook hier in de raad.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Wat de overheveling van de Wmo betreft kunnen we het er gauw over eens zijn dat die geen succes is geweest. Naast de taken is er in ieder geval te weinig geld over de schutting overgedragen, maar dat verwijt ik de landelijke politiek en niet dit college of het vorige.

Joris Wijsmuller (HSP). Ik vind dit toch een beetje sneu en droevig, want u beroept zich op het vertrouwen in een persoon, terwijl het gaat om uw rol als belangenbehartiger voor uw achterban. Dat is 50PLUS; dat zijn de ouderen. U bent dondersgoed op de hoogte van de problemen in de zorg en van de problemen die de decentralisatie met zich mee heeft gebracht. Dat betekent toch dat u hier, op het enige podium dat u hebt, op de barricade gaat staan voor zo veel mogelijk voorzieningen en zo veel mogelijk mogelijkheden? Dat kost ook geld. U weet als geen ander dat ook de vraag bij ouderen alleen maar toeneemt. Ook de vergrijzing neemt toe. Dat moet toch betekenen dat u hier uw plek inneemt en gaat strijden voor meer zorg voor de ouderen?

91

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). U heeft er in ieder geval gelijk in dat het aantal ouderen - 70-plussers, maar ook de jongere categorie - de komende tientallen jaren aanzienlijk zal stijgen. Dat zal er zonder meer toe leiden dat de kosten omhoog zullen gaan. Als dit ook zou leiden tot verslechtering van de zorg en tot signalen, moet er ingegrepen worden. Dan steunt 50PLUS uiteraard elk voorstel in de raad dat nodig is om voor ouderen de diensten en de voorzieningen te blijven leveren die noodzakelijk zijn.

Joris Wijsmuller (HSP). U weet uit ervaring dat dit al aan de hand is. Op het moment dat er weer nieuwe signalen binnenkomen, is het toch eigenlijk al te laat? Dat moeten we toch juist vóór zijn? We moeten hier in het beleid toch juist rekening mee houden en we moeten er toch voor zorgen dat geen enkele oudere zonder zorg komt te zitten?

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Natuurlijk moeten we daarvoor zorgen. Ik zeg alleen dat ik er nog niet van overtuigd ben dat dat niet kan binnen het kader van de begroting zoals die nu is voorgelegd. Ten aanzien van de auto zei ik dat ouderen daar soms niet zonder kunnen, maar de auto staat in het beleid van wethouder Van Asten op verschillende manieren onder druk in de stad. Wat in ieder geval niet moet gebeuren, is wat bijvoorbeeld één van de mensen uit onze achterban, mevrouw Van Raalte van 79 jaar in het Benoordenhout, meemaakt door de problemen met bus 18, waar ze geen gebruik meer van kan maken. Voor zo'n mevrouw is het, zoals ze ons laat weten, een enorme toer om vanuit haar buurt alleen maar het Centraal Station in Den Haag te bereiken. Ze moet daarvoor eerst een stuk met de auto. Die moet ze dan ergens neerzetten en dan moet ze ervoor zorgen dat ze met het ov bij Den Haag Centraal terechtkomt. Het is altijd zo dat de eindhaltes van lijnen, bijvoorbeeld ook van bus 23, waar problemen mee zijn, relatief slecht gebruikt worden. Dat is nou eenmaal het kenmerk van het einde van een lijn. Je moet daar dan geen rare beschouwingen over het economisch rendement van zo'n lijn op loslaten. Dat werkt niet. We hebben van haar ook gehoord dat bijvoorbeeld het personeel van Nebo daar niet meer wil werken omdat men daar door die problemen met het openbaar vervoer niet of nauwelijks nog kan komen, zeker met de onregelmatige werktijden in de zorg. Als ze weg moeten op momenten waarop het al flink donker is, zitten ze met een probleem. Daar vraag ik extra aandacht voor. Verder heb ik niets meer. Ik laat het aan de volgende spreker. Hartelijk dank voor uw aandacht.

Arnoud van Doorn (PvdE). Voorzitter. De Partij van de Eenheid kijkt met bezorgdheid terug naar het afgelopen jaar en moet helaas constateren dat in de voorliggende plannen weinig reden is terug te vinden om deze bezorgdheid te laten afnemen; integendeel.

De voorzitter. Dat levert meteen al op dat de heer Grinwis u wil interrumperen. Dat is snel.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). We hebben vanmorgen een hele duidelijke inspraak gehad. Die vond ik terecht. De heer Van Doorn was daar niet bij, maar mijn vraag is eigenlijk simpel: schamen u en uw stagiair zich helemaal deemoedig?

Arnoud van Doorn (PvdE). Deze vraag had ik natuurlijk verwacht. Deze tweet had niet geplaatst moeten worden. Dat heb ik duidelijk gecommuniceerd. Ik heb daar ook binnen twintig minuten afstand van genomen. U kunt erin blijven hangen en u kunt erover blijven doorgaan, maar het is voor ons afgedaan. De tweet is ook verwijderd. Ik zie dus niet waarom u daar nog op terugkomt. Dat voegt weinig toe, denk ik.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). U hebt daar hele groepen mee weggezet. U hebt zich ook verscholen achter de rug van een al dan niet imaginaire stagiair. Het zou van lef getuigen en het zou een beetje dapper zijn als u gewoon ronduit zegt dat het een fout was van u, dat u er afstand van neemt, dat het daarmee weer doorgaat en dat u uw leven betert.

92

Arnoud van Doorn (PvdE). Volgens mij heb ik dat net gezegd. Dit is een beetje mosterd na de maaltijd, want in het twitterberichtje dat ik twintig minuten daarna heb geplaatst, heb ik precies hetzelfde al gezegd. Er zijn een aantal mensen die dat niet lezen. Daar kan ik weinig aan doen. Maar goed, zo is het. Dus bij dezen. Nogmaals, u kunt blijven hangen in iets wat allang verwijderd is en waarvan ik al dagen geleden afstand heb genomen. Dat mag. Maar nogmaals, ik denk dat dat weinig toevoegt aan deze discussie en aan deze vergadering. Ik vervolg mijn betoog.

De voorzitter. Nou, niet helemaal, want ik heb een rijtje voor u.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik begrijp dat de tweet inmiddels wel verwijderd is, maar ik zou toch graag zien dat de heer Van Doorn even reageert op de emotionele inspraak van de heer Weterings aan het begin van dit debat. Daarin werd namelijk ook verkondigd dat u een tweet heeft geplaatst over hetzelfde onderwerp, waarin u stelt dat men 'zijn grote kankerbek' moest houden, of zo. Dat begrijp ik niet helemaal. Die tweet zou op maandag aan het einde van de middag geplaatst zijn. Dat stelt het verhaal over een stagiair toch in een totaal ander daglicht?

Arnoud van Doorn (PvdE). Nogmaals, we kunnen hierover blijven doorgaan. Ik heb afstand genomen van deze tweet. Die is verwijderd. Dus nogmaals, wat is de toegevoegde waarde van hierin blijven hangen? Ik begrijp dat niet.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). De toegevoegde waarde is dat de heer Van Doorn zich verschuilt achter een stagiair met betrekking tot een tweet op zondagavond. Hij reageert op maandag naar de media, naar Omroep West, maar in de loop van maandagmiddag gaat hij daar toch nog even op door. Ik ben daar verbaasd over. Ik vind dat heel erg.

Arnoud van Doorn (PvdE). Ja, dat kunt u vinden. Nogmaals, ik heb daar afstand van genomen en daar wil ik het bij laten. Ik heb ook gezegd dat wij achter dit initiatief staan en dat die tweet niet geplaatst had moeten worden. Wat wilt u nog meer van mij weten? Volgens mij is dat hartstikke klip- en-klaar. Nogmaals, we kunnen hierover in een cirkeltje blijven draaien, maar ik denk niet dat dat veel toevoegt.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik heb begrepen dat de bewuste andere tweet, waarop de inspreker ook reageerde, nog steeds online staat. Het zou fijn zijn als ook die dan gewoon verwijderd wordt en dat de heer Van Doorn publiekelijk even zijn excuses maakt aan de supporters van ADO Den Haag en van Feyenoord.

Arnoud van Doorn (PvdE). Ik heb al afstand genomen, maar excuses gaan ook een beetje ver. Ik kan u ook vertellen dat vooral de islamitische gemeenschap - niet alleen in mijn partij maar ook heel veel andere mensen - tijdens de nikabdiscussie enzovoort de meest haatzaaiende opmerkingen over zich heen heeft gekregen via social media. Daar zijn ook de nodige aangiftes van gedaan. Dat waren mensen die in hun biografie nadrukkelijk aangaven supporter te zijn van zowel ADO als Feyenoord. Daarmee wil ik het niet goedpraten. Die tweet had niet geplaatst moeten worden, maar laten we nou niet doen alsof dit allemaal lieve koorknaapjes zijn. Ik heb veel waardering voor de mensen die het initiatief hebben genomen en ook voor de mensen die daar gevolg aan hebben gegeven, maar laten we nou niet doen alsof er helemaal niets gebeurt. U kunt alleen al kijken naar de FIFA en de hoeveelheid boetes die zijn opgelegd, bijvoorbeeld naar aanleiding van antisemitische leuzes. Nog pas geleden scandeerde een hele groep supporters die langs een moskee liep: 'de fik erin'; dat kunt u zien op YouTube. Zo kunnen we door blijven gaan. De tweet had niet geplaatst moeten worden, maar laten we ook niet doen alsof deze supporters allemaal engelen zijn, want dat is ook absoluut niet het geval.

Joris Wijsmuller (HSP). Ik had enige terughoudendheid, omdat ik weet dat het de heer Van Doorn niet zoveel uitmaakt op welke manier hij aandacht krijgt, maar toch wil ik graag reageren. Er is namelijk een verschil tussen afstand nemen en verantwoordelijkheid nemen. Neemt u verantwoordelijkheid voor de tweet?

93

Arnoud van Doorn (PvdE). Nogmaals, dat heb ik al gezegd. Natuurlijk valt dit onder mijn verantwoordelijkheid. Dat heb ik ook gezegd en ik heb daar afstand van genomen. In de tweede tweet heb ik ook nadrukkelijk gezegd dat het niet had moeten gebeuren, dat ik er afstand van heb genomen en dat we het initiatief steunen. Dat lijkt me dus heel helder.

Joris Wijsmuller (HSP). Als u verantwoordelijkheid neemt voor de tweet, kunt u dan ook ingaan op de ongeloofwaardigheid van de door uzelf gecommuniceerde opmerking dat de tweet op zondagavond door een stagiair zou zijn geplaatst? Kunt u op die ongeloofwaardigheid ingaan en neemt u ook de verantwoordelijkheid op u dat u dat misschien toch zelf heeft gedaan?

Arnoud van Doorn (PvdE). U noemt dat 'ongeloofwaardig'; dat is uw interpretatie. Dat mag. Die vrijheid heeft u. Ik zie dat niet zo. Het is niet ongeloofwaardig. Dat is zoals het is gegaan, precies zoals ik heb gezegd. Nogmaals, het is teruggenomen en er is afstand van genomen. Ik heb dus het idee dat we nu al vijf minuten in een cirkel aan het praten zijn. Nogmaals, ik denk niet dat dat veel toevoegt.

Joris Wijsmuller (HSP). Mag ik u erop wijzen dat u hier volksvertegenwoordiger bent, dat u een voorbeeldfunctie heeft en dat het u, als u afstand neemt en de verantwoordelijkheid hiervoor neemt, ook past om in ieder geval excuses aan te bieden?

Arnoud van Doorn (PvdE). Wij hebben er afstand van genomen. Volgens mij is afstand nemen van een tweet hetzelfde als excuus maken. We staan er niet meer achter. Als je ergens niet meer achter staat, zeg je daarmee: het had niet moeten gebeuren. Volgens mij is dat precies hetzelfde. We kunnen hier nogmaals … Hoelang gaan we hierover door? Ik vind het prima. We zitten hier al de hele dag en ik vind het ook helemaal niet erg om hier nog een halfuur te blijven staan, maar ik zie niet in wat de toegevoegde waarde is voor deze vergadering. Maar gaat u vooral door; ik vind dat geen probleem.

Robert Barker (PvdD). Ik was ook terughoudend, maar ik snap eigenlijk niet waarom de heer Van Doorn niet gewoon zegt: 'Sorry, ik bied mijn excuus aan; dit is een fout en ik neem mijn verantwoordelijkheid daarvoor'. Want hij weet dat hij mensen hiermee heeft gekwetst. Hij zegt dat hij er afstand van neemt, maar hij wil niet instaan voor de gevolgen of in ieder geval verantwoordelijkheid nemen voor de gevolgen en excuses aanbieden. Het is uw privéaccount, verdomme.

Arnoud van Doorn (PvdE). U kunt hier gaan schelden. Voorzitter, ik zou het toch waarderen als u daar iets van zegt.

De voorzitter. Ik drukte al op mijn knopje. Dat laatste doen we niet; dat is ook echt volslagen onnodig.

Arnoud van Doorn (PvdE). Ik vind het een beetje jammer. En door deze laatste uitdrukking neem ik de vraag ook niet serieus en ga ik er ook niet op in.

De voorzitter. Dan gaat de heer Barker de vraag vast nog een keer stellen.

Robert Barker (PvdD). Ik wil wél excuses aanbieden. Ik had dat woord niet mogen gebruiken.

(Geroffel op de bankjes)

Robert Barker (PvdD). Dank jullie wel.

Arnoud van Doorn (PvdE). Was dat het? Nog meer mensen over tweets? Goed, dan begin ik even opnieuw. De Partij van de Eenheid kijkt met bezorgdheid terug naar het afgelopen jaar en moet helaas constateren dat in de voorliggende plannen weinig reden is terug te vinden om deze bezorgdheid te laten afnemen; integendeel. Helaas hebben we moeten constateren dat de moslims in Den Haag en in

94 de rest van Nederland in toenemende mate te maken hebben gekregen en, naar wij vrezen, ook te maken zullen krijgen met haat en polarisatie. Het grote verschil met het verleden is dat het nu de overheid en de politiek zelf zijn die de pijlen hebben gericht op deze kwetsbare minderheid. Onder het mom van 'zorgen over salafisten' - we weten allemaal dat daarmee eigenlijk gewoon praktiserende moslims worden bedoeld - worden de geesten rijp gemaakt voor een inperking van burgerrechten en voor nieuwe anti-islamwetgeving. We hoeven alleen maar te kijken naar de recente uitzending van Nieuwsuur, waarin met handig knip- en plakwerk een zeer negatief beeld wordt neergezet van het niet- reguliere religieuze onderwijs. Leni Riefenstahl en Goebbels hadden het niet beter kunnen doen. En vergeet ook niet de hetze vanuit de overheid ten opzichte van het reguliere islamitische onderwijs, met als triest dieptepunt de bestuurlijke guerrilla tegen het Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam. Diverse hoogleraren en rechtsgeleerden, zoals advocaat Knoops en professor Tom Zwart, bepaald niet de minsten, hebben inmiddels schande gesproken over het inzetten van oneigenlijke rechtsmiddelen, illegale bestuursdwang en chantage. Net zoals de bestuurlijke inmenging in het proces tegen de heer Wilders is ook dit een rechtsstaat onwaardig. Ook dit is wat ons betreft een politiek proces. Tegelijkertijd is het een bedreiging voor de democratie. In de plannen van dit college voor de komende jaren is op geen enkele wijze iets terug te vinden om deze rechtsstaatsondermijnende tendens te keren en om religieuze minderheden te beschermen. Dat vinden wij zorgelijk.

Karen Gerbrands (PVV). Ik zou de heer Van Doorn willen verzoeken om het proces tegen de heer Wilders op geen enkele manier te vergelijken met het verhaal dat hij nu staat te houden, waarbij duidelijk opgeroepen is tot haat en geweld. Dat staat in geen verhouding en ik maak daar echt bezwaar tegen.

Arnoud van Doorn (PvdE). Ik ga over mijn eigen spreektekst. Een andere zorg voor onze partij is het recent ingevoerde nikabverbod. Waar zogenaamd linkse partijen zoals D66, de SP, de Partij voor de Dieren en de Partij van de Arbeid de mond doorgaans vol hebben van vrouwenrechten, is er nu slechts oorverdovende stilte. Het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen is bij deze partijen blijkbaar geen issue als het moslims betreft. Dat vinden wij een treurige constatering. En laten we het anti-moslimmanifest van de SGP niet vergeten. Daarin waart de geest van dominee Kersten helaas nog steeds rond. Langzaam maar zeker valt het dunne laagje beschaving weg dat een gevolg was van de schaamte vanwege het feit dat in Nederland procentueel de meeste joden zijn afgevoerd, ook toen dankzij een zeer behulpzame bureaucratie en een deel van de bevolking. Waar destijds de joden het doelwit waren van haat en intolerantie, valt deze 'eer' tegenwoordig de moslims ten deel. We hebben helaas niets geleerd van ons zwarte verleden, waarbij ik nadrukkelijk aangeef dat voor onze fractie Jodenhaat, moslimhaat en welke vorm van haat dan ook allemaal even verwerpelijk zijn. Wij roepen als Partij van de Eenheid het college dan ook op om veel steviger dan nu wordt voorgesteld, in te zetten op de aanpak van haat en intolerantie.

Frans de Graaf (VVD). Het is mij duidelijk dat de heer Van Doorn ofwel geen flauw benul heeft van wat er is gebeurd tijdens de Tweede Wereldoorlog ofwel geen flauw benul heeft van wat er op dit moment in Nederlandse straten gebeurt. Maar goed, u heeft in elk geval een hoop bezwaren tegen wat er nu gebeurt, maar u bent natuurlijk volksvertegenwoordiger, meneer Van Doorn.

Arnoud van Doorn (PvdE). Zeker.

Frans de Graaf (VVD). Kunt u vertellen wat u de afgelopen tijd heeft gedaan om dit te veranderen?

Arnoud van Doorn (PvdE). Daar kom ik op terug, als u even geduld heeft. Een ander punt van zorg is de structurele discriminatie binnen en door de politie, met name in …

Frans de Graaf (VVD). Dat geduld heb ik eigenlijk helemaal niet; ik zit hier tenslotte ook al de hele dag. Ik vraag de heer Van Doorn, die volksvertegenwoordiger is: u heeft een hoop klachten over wat er gebeurt, maar wat heeft u er als volksvertegenwoordiger aan gedaan om dat te veranderen?

95

Arnoud van Doorn (PvdE). Wij zijn dag en nacht bezig met onze lobby, met aanwezig zijn in de wijken en in de stad, met praten met moslims, met moskeebesturen, islamitische organisaties en scholen. Wij weten precies wat er gebeurt. Wij zijn ook absoluut zeer actief in het bewustwordingsproces van mensen, voornamelijk van jongeren, om ervoor te zorgen dat zij weerbaar worden. Wij geven trainingen, bijvoorbeeld in debatteren, in hoe je een politieke partij opricht en hoe je ervoor zorgt dat jij zelf vertegenwoordigd bent in het publieke debat, enzovoort. Wij zijn heel hard bezig om de komende generatie weerbaar te maken tegen de toename van haat en intolerantie.

Frans de Graaf (VVD). Dat is natuurlijk allemaal leuk en aardig, maar ik zeg voor de derde keer dat u ook volksvertegenwoordiger bent. Dat betekent dat u ook in deze raadzaal met voorstellen kunt komen om dingen in uw optiek ten goede te veranderen. Wat heeft u daar de afgelopen jaren aan gedaan?

Arnoud van Doorn (PvdE). Wilt u van mij nu werkelijk een hele lijst horen van alle moties die we hebben ingediend, de schriftelijke vragen die wij hebben gesteld en de voorstellen die we hebben gedaan? Wij zijn twaalf jaar lang actief in deze raad; twaalf jaar lang. Ik weet niet waar u twaalf jaar geleden was, maar wij zijn al sinds 2012 - niet ik, maar mijn voorganger meneer Khoulani, die op de tribune zit - bezig met zaken die nu aan de orde zijn, zoals intolerantie, haat, problemen op straat, discriminatie, problemen bij de politie en discriminatie bij de politie. U zat toen niet eens in deze raad. Wij zijn al twaalf jaar lang bezig met het bestrijden van onrecht en het opkomen voor religieuze minderheden in deze stad.

Frans de Graaf (VVD). Ik vind 'actief' zo'n groot woord. Het klopt dat ik de heer Khoulani, een gewaardeerde collega, regelmatig tegenkwam in deze raad. Maar u bent hier eigenlijk zeer zelden. Ik ben dus blij dat u er bent, niet vanwege uw radicale voorstellen, niet vanwege het feit dat u collega's wegzet en niet vanwege uw idiote gedrag op social media, maar gewoon omdat u een volksvertegenwoordiger bent en u hier wat vaker hoort te zijn, meneer Van Doorn.

Arnoud van Doorn (PvdE). Dat is heel makkelijk. Dit is pas de tweede … Nee, in deze periode ben ik twee keer afwezig geweest bij een raadsvergadering. Dat kunt u gewoon opzoeken; dat heb ik ook uitgezocht. Dat was één keer wegens verblijf in het buitenland en één keer wegens ziekte. Daarnaast hebben wij drie fractievertegenwoordigers. Die doen de commissies. Daar hoor ik zelf dus niet bij te zijn, als de commissies maar worden bezet. Dat is voor meer dan 80% het geval. Voor de rest wil ik u verwijzen naar bijvoorbeeld onze website, het partijprogramma en zeker ook onze social media, waar u precies kunt zien wat wij allemaal ondernemen voor de bewoners van deze stad, met name voor de moslimbevolking, die het ook door de politiek in deze raadzaal helaas steeds moeilijker krijgt. Een ander punt van zorg is de structurele discriminatie binnen en door de politie, met name in onze Schilderswijk. Al in 2012 heeft mijn fractie hier aandacht voor gevraagd, zoals ik zojuist al aangaf. Reeds toen hebben wij aangedrongen op stevige maatregelen, zoals het ontslag van de rotte appels. Het is overigens opmerkelijk dat de toenmalige burgemeester Van Aartsen nog in toorn ontstak bij deze term, overigens evenals mede-raadsleden, terwijl iedereen het nu heeft over 'rotte appels'. Dat is toch een beetje bijzonder. Het is onacceptabel dat binnen een deel van de Haagse politie wordt gesproken over 'Marokkanenverdelgers' en het toepassen en verheerlijken van disproportioneel geweld, met name tegen moslims. Wij verwachten van het college een duidelijke stellingname en een oproep naar de landelijke politieleiding om de betrokken politieagenten onder curatele te stellen en de leidinggevenden die de andere kant op hebben gekeken, uit hun functie te zetten. Vandaag blijkt ook weer dat wij als Partij van de Eenheid een luis in de pels zijn. Dat vinden heel veel mensen niet leuk. Dat vinden wij niet erg. Onze kracht ligt niet in het stapelen van motietjes over de hoogte van de stoeprand, de kleur van prullenbakken of bordjes met smileys langs de weg en ook niet in het oeverloos vergaderen om het vergaderen. Wij zijn een maatschappelijke, politieke beweging, met één heel belangrijk doel: het wakker maken van de islamitische bevolking en het in gang zetten van een bewustwordingsproces, vooral bij jongeren, islamitische jongeren. Daar zijn we zeer succesvol in, niet alleen in Den Haag maar ook in de rest van het land. Het opkomen voor de rechten van de islamitische minderheid en daarmee, let wel, de bescherming van de rechtsstaat zijn

96 voor ons de kerntaak. Daar zullen we, zeker nu, met volle inzet mee doorgaan, voor de schermen maar ook en vooral achter de schermen, in de stad en in de wijken.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik ben benieuwd waarom de heer Van Doorn mij al heel lang geblokkeerd heeft op Twitter.

Arnoud van Doorn (PvdE). Dat is een beetje de trend in deze raadzaal. De fractievoorzitter van de Partij van de Arbeid, die de confrontatie met mij nu blijkbaar helaas niet aandurft en die weggelopen is, is de eerste die mij heeft geblokkeerd op Twitter. Als mensen denken dat zij daarmee de discussie kunnen ontlopen, hebben ze het natuurlijk mis.

Hanneke van der Werf (D66). Ik zat te denken wat voor positiefs ik hierover kan zeggen. Het enige compliment dat we de heer Van Doorn kunnen geven, is inderdaad dat hij hier vandaag is, maar het eerste leugentje daarover heeft hij net al gemaakt. Want hij wist de heer De Graaf net te vertellen dat hij maar twee keer afwezig is geweest. Wij keken even in het systeem. Alleen al dit jaar is hij vier keer afwezig geweest bij de raad. Hoe kunt u dat uitleggen?

Arnoud van Doorn (PvdE). Volgens mij was het twee keer. Misschien is het vier keer geweest. Dat zou best kunnen. Wat is uw punt?

Hanneke van der Werf (D66). Mijn punt is dat u hier gewoon een leugentje staat te vertellen en dat ik dat eerlijk gezegd niet vind kunnen. Waarom denk ik daaraan bij u? Omdat ik weet dat u al een paar keer veroordeeld bent door de rechter. Dat vind ik nogal wat en ik vind het nogal wat dat u hier in de raad elke keer gewoon niet komt opdagen en anderen hier even de maat neemt. Waarom vindt u het normaal dat u hier kan jokken en dat u van andere mensen verwacht dat ze zich gedragen?

Arnoud van Doorn (PvdE). Ik begrijp werkelijk niet wat een veroordeling door de rechter hier in godsnaam mee te maken heeft. Het lijkt me dan ook vrij zinloos om daarop te reageren. Ik beschouw het eigenlijk als een compliment dat u op de man gaat spelen en met jij-bakken komt, want dat betekent normaal gesproken politiek gezien dat op mijn inbreng eigenlijk weinig aan te merken is. Ik zie dit dus ook als een zwaktebod en eigenlijk ook als een compliment. Blijkbaar is de inbreng zo goed dat u alleen op de persoon kunt spelen. Dat is weinig inhoudelijk.

Hanneke van der Werf (D66). Ik vroeg de heer Van Doorn waarom hij hier zojuist zo makkelijk stond te liegen.

Arnoud van Doorn (PvdE). We blijven in herhaling vervallen. Ik heb mijn inbreng geleverd. Blijkbaar heeft u daar geen weerwoord op. Dat begrijp ik ook wel. De rol van D66 is ook niet al te fraai. We hebben het nikabverbod gehad; daar heb ik net over gesproken. D66 komt altijd op voor vrouwenrechten, maar was doodstil in die hele discussie. Ik begrijp natuurlijk wel dat u de aandacht graag daarvan wilt afleiden met jij-bakken, maar daar ga ik niet in mee. Dat zult u niet leuk vinden, maar daar trap ik dus echt niet in.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). De heer Van Doorn gebruikte zojuist in mijn ogen nogal militante taal over het opleiden van zijn achterban. Dat verrast mij niet helemaal, want ik ben nog niet geblocked op Twitter en ik kan dat dus ook prima volgen.

Arnoud van Doorn (PvdE). Mooi zo.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Maar brengt hij bij die cursussen die hij of mensen om hem heen geven, ook liefde voor de democratie bij, liefde voor de verantwoordelijkheden die de democratie met zich meebrengt?

Arnoud van Doorn (PvdE). Onze partij is één en al liefde.

97

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Dan hoop ik dat het geluk dat u uitstraalt, voortaan ook te merken is op sociale media en anderszins in uw en ons leven.

Arnoud van Doorn (PvdE). Maakt u zich geen zorgen, meneer Grinwis. Wij weten heel goed wat wij doen. Dat weet onze achterban ook. Van onze jongeren die wij nu aan het opleiden zijn, zullen we in de toekomst veel horen. Maakt u zich geen zorgen; ook u zal daar veel van horen.

De voorzitter. Dames en heren, we zijn aangekomen bij het einde van de eerste termijn van de raad. Ik wil graag even met u overleggen. Wij hebben afgesproken dat het college de gelegenheid krijgt om even samen te zitten om de antwoorden op de vragen voor te bereiden. Ik zou mij zomaar kunnen voorstellen dat u ook behoefte heeft om iets te eten, tenzij u mij nu allemaal stralend aankijkt en zegt dat u de wereld altijd zonder voedsel in kunt. Dat zou knap zijn. Ook het college moet even eten. Ik stel voor, om 20.30 uur weer te beginnen. Dat is mijn voorstel. Ik dacht: ik gooi het gewoon in de groep en dan kunnen we daar gewoon nog een uurtje over praten.

Frans de Graaf (VVD). Voorzitter, als het voor het college niet onoverkomelijk is, zou ik zeggen: om 19.30 uur beginnen.

De voorzitter. Dat is voor het college wel onoverkomelijk, want dat halen we gewoon niet. Ik ga gewoon iedereen weer even langs.

Joris Wijsmuller (HSP). Ik steun het voorstel van de heer De Graaf.

De voorzitter. Dat is mooi. Wat was het voorstel van de heer De Graaf? Dit is trouwens toch wel een mooi moment!

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik sluit me daarbij aan. Er zijn niet zoveel vragen gesteld door alle sprekers. Het lijkt mij dus een fluitje van een cent.

De voorzitter. Ik heb verschillende collega's van u en ook uzelf net nog streng horen zeggen: 'We willen er wel graag een reactie op'. Dan lijkt me dat dat ook een goede reactie moet zijn.

Daniëlle Koster (CDA). Ik sluit me ook aan bij de heer De Graaf. Normaal snap ik het, want dan zijn er ritsen moties en amendementen die besproken moeten worden, maar er is er nu maar één. Dat kan het probleem dus niet zijn. Dus 19.30 uur lijkt mij prima.

Martijn Balster (PvdA). Ik heb er alle vertrouwen in dat er om 19.30 uur uitstekende antwoorden van het college komen.

De voorzitter. Dan denk ik dat we het als volgt gaan doen. Ik neem naar de collegevergadering uw opvatting mee dat er helemaal niet zoveel vragen gesteld zijn; die opvatting neem ik dan ook echt tot mij. Dan kunnen we veel sneller met een reactie komen. Dat klopt, maar dan hoop ik dat u ook straks in uw achterhoofd houdt dat u dit gezegd en gevonden heeft, want dan kunnen we het een stuk sneller doen.

Arjen Dubbelaar (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ook wij hebben tijd nodig om te eten. Ik begrijp dat de heer De Graaf daar graag een uur de tijd voor heeft, maar het college moet natuurlijk misschien ook nog wat bespreken. Misschien is 20.00 uur dus een mooi compromis, meneer De Graaf.

De voorzitter. Ik vind dat een heel mooi compromis. Met die tijd kan iedereen het ook rustig doen. We kunnen gewoon nog uren doorspreken over hoelang we gaan schorsen of we kunnen gewoon zeggen dat we om 20.00 uur hier weer zijn. Willen we er een hoofdelijke stemming over doen, zodat we daar in ieder geval tot 18.45 uur mee bezig zijn? Ik heb nog een tussencompromisje: 19.45 uur. Ja? Dan zijn we geschorst tot 19.45 uur.

98

De vergadering wordt van 18.28 uur tot 19.45 uur geschorst.

De voorzitter. Dames en heren, welkom terug. Fijn om u weer allemaal te zien. We hadden het als volgt gedacht. Wethouder Guernaoui begint met een eerste antwoord en dan gaan de respectievelijke wethouders, waar ik een lijstje van bijgehouden heb, iets zeggen. Ik ga zelf als laatste iets zeggen. Ik roep even in herinnering dat uw raad vond dat aan het college niet veel vragen gesteld waren en dat ze dus wel heel snel zouden kunnen antwoorden. Ik roep dat nog even in herinnering en anders moet u de band even terugkijken.

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Voorzitter. Als wethouder Financiën zal ik eerst het algemene kader van de begroting 2020-2023 schetsen. Daarna zal ik de afzonderlijke vragen behandelen die over mijn portefeuilles gesteld zijn. We spreken vandaag bij de Algemene Politieke Beschouwingen in deze raad voornamelijk over de financiële uitdagingen waar deze stad mee te maken heeft gekregen. Het college is geconfronteerd met forse financiële tegenwind vanuit het Rijk, met name door landelijke ontwikkelingen als stijgende kosten jeugdhulp en Wmo en de fors lagere uitkering uit het Gemeentefonds. Het blijft zeer zorgelijk dat ook afgelopen dinsdag, op Prinsjesdag, het kabinet op deze twee bijzonder belangrijke punten niet thuis heeft gegeven, ondanks de oproepen van gemeentes vanuit het hele land om een oplossing te bieden. Wij zijn positief over het aangekondigde investeringsfonds, maar wat dit voor onze stad op dit moment precies betekent is nog niet helemaal duidelijk. Mijn collega Van Asten zal daar straks verder op ingaan. Liever had dit college maatregelen gezien die direct een positief effect sorteren op de gemeentebegrotingen in dit land. In navolging van Jan van Zanen, de burgemeester van Utrecht en de voorzitter van de VNG, doe ik vanaf deze plek, de Haagse gemeenteraad, nogmaals een beroep op de rijksoverheid en de Tweede Kamer om de tekorten op de jeugdhulp, de zorg en de systematiek van het Gemeentefonds op te lossen. Voor de duidelijkheid neem ik u als gemeenteraad mee in de opgaven die het college in deze begroting heeft moeten oplossen. Jeugd en Wmo zorgen bij ongewijzigd beleid voor meerkosten van € 216 mln. tot 2023. Daarnaast moet € 21,6 mln. worden toegevoegd aan de reserves. Het budgettaire kader, met name vanuit het Gemeentefonds, zorgt voor een tekort van € 61,9 mln. tot 2023. Daarnaast zijn er een aantal onoverkomelijke knelpunten ter grootte van € 19,4 mln. en ten slotte stijgen de structurele kapitaallasten met € 15,2 mln. Dus in totaal leidt dit tot een pakket van € 334 mln. aan knelpunten en intensiveringen voor deze komende vier jaren. Dat is echt heel veel geld. Het college van B&W heeft daarom scherp aan de wind gezeild om de begroting 2020-2023 samen te stellen en sluitend te krijgen. Gezamenlijk is gezocht naar oplossingen voor de knelpunten waarvoor wij ons gesteld zien. Dank aan mijn collega's daarvoor. Daarbij is een balans gevonden tussen het uitvoeren van het coalitieakkoord, dat hele mooie, prachtige coalitieakkoord, en het oplossen van deze grote financiële knelpunten, want die stonden er niet in. Dit heeft geleid tot een sluitende begroting zonder harde bezuinigingen of lastenverzwaringen. Uitgangspunt van deze coalitie is dat de totale lasten laag blijven. De ozb-opbrengsten stijgen naast een aanpassing als gevolg van inflatie alleen door de groeiende stad, dus door meer inwoners. Zo staat het ook in het coalitieakkoord, waar een aantal van u naar verwezen. Om de begroting sluitend te krijgen zijn er maatregelen genomen op het gebied van zorg en zijn de afspraken tussen het Rijk en de VNG van 27 mei dit jaar in de begroting opgenomen. Ik had nog de ijdele hoop dat er extra geld zou komen voor zorg, maar dat was er niet. Het was hetzelfde bedrag dat al was toegezegd, waar we natuurlijk op zich blij mee zijn. Het zijn wel vele miljoenen, maar niet genoeg. We gebruiken de bestaande reserves. We houden rekening met een meeropbrengst van het dividend van Eneco. Ook wordt de compensatie van lonen en prijzen niet automatisch meer doorgegeven. En we boeken een aantal voordelen in. Er zitten wel wat voordelen in, maar niet meer zo veel als vroeger en helaas niet op heel veel programma's.

Joris Wijsmuller (HSP). Het valt mij op dat de wethouder nu veel milder is over de Miljoenennota dan gisteren. Hoe verklaart u dat verschil?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Volgens mij zeg ik hetzelfde. We hebben geen geld gekregen van het Rijk, geen euro extra voor deze gemeentebegroting.

99

Joris Wijsmuller (HSP). Ja, maar gisteren zat daar ook nog een hele andere toon bij, een toon van teleurstelling. Nu proef ik in één keer een hele milde toon en het vertrouwen dat het in de toekomst misschien nog wel goed komt. Hoe verklaart u dat verschil?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Die teleurstelling is er nog steeds. Dat heb ik gisteren ook namens het college uitgesproken, los van dat mooie investeringsfonds dat eraan komt. Dus ja, misschien ben ik vandaag rustig. Samen met jullie hebben we een mooi debat en ik heb er zin in. Concreet gaat het om de volgende zaken. We nemen maatregelen op het gebied van jeugd en Wmo ter grootte van € 130,6 mln.

De voorzitter. Meneer Balster wil daarover of over iets anders graag een interruptie plegen.

Martijn Balster (PvdA). De teleurstelling over het Rijk delen we compleet. Maar wat voor een signaal geeft Den Haag nu af door het tekort op zorg van € 35 mln. structureel te dekken, terwijl het andere Den Haag zegt: wij gaan incidenteel compenseren, want wij weten nog niet of dit een structureel karakter heeft? Wat voor signaal geeft u nu af door daar een structurele oplossing voor te vinden? Dan zal toch de reactie aan de overzijde zijn: oké, Den Haag heeft het al opgelost; we hoeven ze niet meer tegemoet te komen?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). In tegenstelling tot het andere Den Haag kunnen wij geen negatieve begroting maken, dus wij moeten die sluitend krijgen. Op deze manier krijgen we die sluitend, maar die zorgen zijn en blijven er. Wij nemen echt allemaal mooie maatregelen en die gaan ook werken. Daar gelooft dit college ook in. Daar hebben we echt goed naar gekeken. Maar dat geld van het Rijk blijft nodig, want daardoor kunnen wij namelijk een aantal andere dingen niet doen. De raad heeft nog allemaal mooie plannen en het college heeft ook nog allemaal mooie plannen, dus we hebben dat geld echt nodig. Daarom een oproep aan de Tweede Kamer, maar ook aan de raadsleden en met name de landelijke partijen om aan de overkant te zorgen voor extra geld. Dus niet onderzoeken en zo, allemaal mooi en aardig, en dan hopen dat we dat geld in 2022, 2023 hebben, maar gewoon in deze begroting. Net als wij zijn zij nu ook bezig met de begrotingsbehandeling. Er zit nog heel veel ruimte in deze begroting, € 2,5 mld. zag ik. Dus ze kunnen gewoon wat extra geld overmaken naar al die gemeentes die in de problemen zitten. Dat geld kunnen we echt goed gebruiken. Maar we moeten een sluitende begroting maken. Dat is een mega opgave. In al die jaren dat ik ook in die bankjes heb gezeten, heb ik dit nog nooit meegemaakt. Maar we hebben het wel opgelost.

Martijn Balster (PvdA). Een sluitende begroting, dat moet uiteraard. Maar nou zegt het Rijk: wij komen gemeenten tegemoet totdat we zeker weten of dit een structureel probleem is. Den Haag gaat nu structureel bezuinigen op zorg, jeugd en welzijn. Wat ons betreft - dat weet u - is dat volstrekt onverantwoord, want dat gaat mensen heel hard raken. Welk signaal geeft Den Haag er nou mee af dat we die bezuiniging structureel gaan doorvoeren? Dan zal het Rijk toch reageren met: Den Haag heeft het al opgelost, dus waarom zouden we nog bijpassen?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Gelukkig, echt gelukkig, hoeven wij in Den Haag geen bibliotheken te sluiten, geen zwembaden en al die andere dingen die geen enkele gemeente, geen enkele gemeenteraad wil. Andere steden zijn daartoe wel genoodzaakt. Dus het signaal dat wij afgeven naar het Rijk is … Dat zeggen wij continu, elke keer als wij ministers spreken. Dinsdag in de kerk heb ik dat ook gedaan. Elke keer als we ze spreken, zeggen wij: help ons, wij hebben dat geld echt nodig; het doet ontzettend veel pijn. Hier staan ook een aantal maatregelen die ik liever niet had genomen, maar het is noodzakelijk. Het is echt noodzakelijk, want we hebben een sluitende begroting nodig. Dat is de wet, en we houden ons uiteraard aan de wet. De pijn komt echt van de overkant, van dat ene stukje Den Haag dat we niet zelf in de hand houden. We blijven oproepen - dat doe ik al sinds die problemen naar boven zijn gekomen - richting het kabinet, richting alle partijen: kom met extra geld, want jullie kunnen het niet uitgeven en wij hebben het echt hard en

100 dringend nodig. Dat doe ik niet alleen. Dat doe ik samen met het hele college. Dat doe ik samen met alle gemeentes. Dat doe ik samen met de VNG. Tot nu toe heeft dat nog geen extra euro opgeleverd. Daar ben ik zwaar teleurgesteld over, en dan druk ik me mild uit.

Martijn Balster (PvdA). Hoewel deze bezuiniging volgens de voltallige oppositie volstrekt onverantwoord is, geeft u daarmee het signaal af naar het andere Den Haag dat Den Haag deze begroting kan opvangen. Het tweede punt is ook nog eens dat u zelf geen enkele poging doet om de eigen inkomsten te vergroten. Het lijkt me een heel logische vraag van het andere Den Haag aan dit Den Haag om daar eerst naar te kijken. Daar doet u toch ook geen poging toe?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Wij nemen maatregelen om die tekorten, die alsmaar oplopen, tegen te gaan. Dat vinden wij gewoon goed. Wij willen fraude tegengaan, want niemand wil dat fraudeurs ons belastinggeld krijgen. Wij willen tegengaan dat allerlei bedrijven daar superveel aan verdienen en dat dat ook ten koste gaat van werk. We hebben allemaal maatregelen genomen om die tekorten tegen te gaan. Wat we van het Rijk hebben gekregen, hebben we ingeboekt. We stoppen er € 70 mln. in om de problemen met de zorgtekorten op te lossen, zowel incidenteel als structureel. Hier zit € 70 mln. in. Met dat geld kunnen we echt veel betere dingen voor Den Haag doen. Er zijn hele belangrijke opgaves, er zijn hele belangrijke doelen. Dat geld kunnen we daar nu niet voor inzetten, omdat we genoodzaakt zijn om een sluitende begroting te maken. Dat is gelukt, maar de pijn is echt ontzettend. Die pijn voel ik en die voelt het college ook. Wij hebben heel veel mooie doelen. We willen Den Haag nog mooier maken dan het al is. Daarvoor zouden we dat geld heel goed kunnen gebruiken, maar dat geld is er dus niet. Wij hebben samen gekeken naar alle programma's: hoe kunnen we dit oplossen? Het komt niet alleen maar uit het programma Zorg. Dat is onmogelijk en dat willen we ook niet. We hebben in alle programma's gekeken: hoe kunnen we dit programma zo goed mogelijk helpen? Daarna zijn we aan de slag gegaan om te kijken welke maatregelen we kunnen nemen. Utrecht is een van de steden waar het op zorggebied best goed gaat. We hebben gekeken welke maatregelen zij nemen en hoe zij daarmee omgaan. Een hoop van deze maatregelen komen uit het land. Daarom hebben wij als college ook vertrouwen dat dit gaat werken. We blijven dit volgen. Dat doe ik sowieso als wethouder Financiën en daar heb ik ook goede afspraken over met mijn collega. We gaan kijken hoe dat dan precies gaat. Loopt het ergens vast? Loopt het ergens anders dan verwacht? Moeten we wat bijsturen? Moeten we wat aanpassen? Komen er signalen uit de stad die we liever niet willen? Uiteraard gaan we jullie daarover informeren en daarin meenemen. We hebben per maatregel laten zien wat het ongeveer gaat opleveren. Dat staat er heel duidelijk en helder in. Dan kunnen we erop monitoren. Ik hoop dat er dan meevallers zijn, omdat het nog beter gaat op die maatregelen dan nu. Soms heb je misschien ook een tegenvaller op een maatregel. Die vang je dan op. Zo gaan we dat proces handhaven en volgen. Dan gaan we het zien, maar wij hebben als college alle vertrouwen in deze maatregelen.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). 50PLUS is benieuwd of de wethouder een idee heeft over het waarom van de terughoudendheid van het kabinet om de steden financieel nader te helpen.

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Dat is een goeie vraag. Ik weet het niet. Ik weet niet waarom ze het niet doen. Ik snap het ook niet. Je houdt ook op deze begroting € 2,5 mld. over. Alle gemeentes klagen steen en been. In al die gemeentes zitten allerlei partijen, ook landelijke partijen, ook kabinetspartijen, die dat ook allemaal vinden. Maar ze komen niet over de brug. Ik vind het echt onbegrijpelijk.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Dat is duidelijk. In dit college zitten ook twee partijen die deel uitmaken van het kabinet. Zijn er geen tussenlijntjes die helpen om het waarom te verklaren?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Dit college zet echt alles in om te kijken of we het Rijk zover kunnen krijgen, dus tussenlijntjes, voorlijntjes, telefoonnummers. Dat vraag ik ook. Maar ja, het andere Den Haag heeft blijkbaar een andere afweging. Die afweging betreuren wij. Die vinden we niet goed, want daardoor zitten we nu met de gebakken peren. Ik hoop dat het

101 vanavond ook aan de orde is gekomen. We gaan weer in gesprek. Ik hoorde een motie van D66 landelijk en de ChristenUnie landelijk. Hartstikke mooi, maar ik hoop wel dat in die motie staat dat ze het in deze begroting moeten regelen. Want 'mañana, mañana, mañana', dat is een beetje Grieks boekhouden. Daar hou ik niet van.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Wat een prachtig bruggetje, meneer de wethouder. Complimenten! Ik heb nog een vraag over die posten. Op pagina 74, 75 en zo staan ze inderdaad mooi uitgeschreven in de begroting. Maar dan zie ik bijvoorbeeld onder het kopje fraude een doel qua besparing van circa € 4 mln. Dan lees ik wat dingetjes die het college gaat doen. Maar de medewerkers die dat moeten gaan doen, de intensivering die het kost om extra controle-inspanningen te doen, daar lees ik niks over. Hoe zit dat dan? Alleen maar een opbrengst van € 4 mln. veronderstelt toch ook een extra inspanning? Of is het een som van € 2 mln. inspanning en € 6 mln. opbrengst? Hoe moet ik dat lezen?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik wil hier niet het gras voor de voeten van de wethouder Zorg wegmaaien, want die kan er straks verder op ingaan. Ik heb de neiging om te antwoorden, maar gelukkig heb ik mijn collega-wethouder. Die gaat er dieper op in. Dat is ook het mooie straks. In de commissies kunnen jullie er nog dieper op ingaan. De ronde technische vragen, die volgens mij tot morgen loopt, geeft ook alle ruimte. Dus bevraag ons vooral. Als er onduidelijkheden in zo'n begroting zitten, meld ze vooral. Vraag het, want dat scheelt ons allerlei vragerij, onnodige vragen in de commissie. Mijn collega-wethouder Parbhudayal zal zo op die vraag ingaan.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Geen zorgen, de technische vragen liggen voor me. Dat komt helemaal in orde. Maar dan een andere vraag die hiermee samenhangt. Ik begrijp natuurlijk wat de wethouder zegt en we hoeven dat niet allemaal hier weer uit te wisselen. Maar stel, hij krijgt toch een meevaller in deze begroting te verwerken. Stel € 20 mln. Waar wordt die in gestopt? Gaat die naar vermindering van de zorgbezuinigingen? Gaat die naar het verminderen van de boekhoudtruc Eneco? Gaat die naar een vermindering van de greep uit de reserves? Waar gaat die heen?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Als u kunt zorgen dat in deze begroting nog € 20 mln. erbij komt, dan zorg ik dat u van het college een antwoord krijgt wat we ermee gaan doen.

De voorzitter. Dat lijkt me een fair deal.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Dat klinkt fantastisch, maar ik wil toch wel horen: waar klopt het hart van dit college, waar klopt het hart van de wethouder het meest? Met andere woorden, welke bezuiniging, welke laatste euro heeft het college het meest pijn gedaan, heeft wethouder Guernaoui van Financiën het meest pijn gedaan en zou hij het eerste willen terugdraaien?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik vond net die vraag van u zo goed. U zei: als ik geld ga regelen - zo noemen we dat dan - waar gaat het dan naartoe? Als u nou gewoon dat geld regelt, dan ziet u daarna waar de pijn het grootst is. Maar dan moet u wel het geld regelen. Ik maak het algemene verhaal nog even af. We hebben maatregelen genomen op jeugd en Wmo. Dat is een behoorlijk bedrag met allemaal maatregelen. Maar ondertussen blijven de afspraken in het coalitieakkoord uiteraard, zoals compensatie minima eigen bijdrage Wmo, uitvoering initiatiefvoorstel Niet vragûh en extra middelen dak- en thuislozenopvang. Daar zijn we heel blij mee, want dat had je ook kunnen kiezen. Voordat ik jullie op ideeën breng: voor alle maatregelen van het college geldt dat je ook andere dingen had kunnen kiezen. Gelukkig hebben we dat niet gedaan, want we vonden dat belangrijk. Het kabinet trekt voor 2019 tot en met 2021 geld uit, dus niet daarna structureel. Dat is ook een van de dingen waar ik echt ontzettend van baal, maar ja. Dat noemde ik de dikke druppel op de gloeiende plaat. Het gaat om € 15 mln. in 2019 en € 11 mln. voor 2020 en 2021. Dat hebben we gewoon netjes ingeboekt, want anders was de pijn nog vele malen groter. Dat is conform de afspraken die daarover zijn gemaakt tussen VNG en Rijk.

102

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik begrijp natuurlijk dat de wethouder ervan baalt, maar hij heeft er al op geanticipeerd. Hij heeft gezegd dat er een onderzoek plaatsvindt waaruit moet blijken of het een boeggolf of structureel is. Mocht het structureel zijn, dan rekenen we gewoon door met € 15 mln. extra aan opbrengsten en daarmee is de taakstelling verkort. Of de wethouder er nou van baalt of niet, het is wel verwerkt in de begroting: jongens, zo zal het gaan.

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). U geeft precies het antwoord dat ik anders had gegeven. Klopt. U zou een goede wethouder zijn. Maar misschien komt er een wethouder minder, heb ik ergens gelezen. Het college kiest ervoor om een aantal reserves te laten vrijvallen om de begroting sluitend te houden ter grootte van € 68,5 mln. Hiervoor dragen alle programma's bij om de tekorten op te lossen, want dat kan niet alleen maar van het programma Zorg. We hebben naar alle programma's gekeken. Daarnaast houdt de gemeente rekening met de verkoop van Eneco. Op dit terrein wordt een totale dividendopbrengst van € 51 mln. geraamd in de begroting tot en met 2023. Bij de verkoop van Eneco zal dit bedrag verrekend worden. Vanaf 2023 wordt de loon- en prijscompensatie niet automatisch aan programma's doorgeven. Dit levert vanaf 2023 een bedrag van € 23,1 mln. op. Ik rond af met het laatste grote onderdeel. Er zijn een aantal voordelen geboekt, onder andere de nieuwe cao, de prognose voor BUIG en bijstand - dat gaat goed - en de positieve renteontwikkelingen. Dat scheelt ook geld. Op die manier hebben we de begroting dicht gekregen.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Alle grote punten komen nu langs. Vandaar dat ik mij een paar keer achter elkaar meld. Eneco kwam heel kort even langs. De wethouder was heel duidelijk. Het was sowieso een heldere lijn. Inderdaad, we hebben € 51 mln. alvast ingeboekt en het wordt later verrekend. Met andere woorden: dat wordt dan van de verkoopopbrengst afgehaald. Versta ik hem zo goed? Daar was wat verwarring over in deze zaal. De heer Kapteijns dacht: nee hoor, die € 51 mln. is straks gewoon beschikbaar voor de afgesproken investeringen in het coalitieakkoord. En de heer De Graaf zei tegen mij: nee, dat is inderdaad balen; wij zijn afgeweken van het coalitieakkoord voor € 51 mln.

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Laat ik beginnen met het afwijken van het coalitieakkoord. De hele programmabegroting wijkt van het coalitieakkoord af. Toen we dat coalitieakkoord sloten, hadden we nog geen structureel tekort van € 70 mln. Ik hou van dat coalitieakkoord en ik ben er ook heel trots op, niet alleen ik, maar alle wethouders en ook allerlei onderhandelaars en partijen die het steunen. Maar als je € 70 mln. structureel moet oplossen, dan moet je dus gaan kijken hoe je dat gaat doen. Dat is één. Het mooie - er zitten mooie dingen in - is dat het heel goed gaat met Eneco. We krijgen daar dus een hele mooie prijs voor. We zitten midden in die bindende biedingenronde met een aantal partijen. Dat weten jullie ook. Wij verwachten, ik verwacht dat we daar veel meer geld voor krijgen dan we toen hadden geraamd. Dat wordt echt een mooie meevaller. Dat dividend hebben we dan ook in de begroting opgenomen. Daarmee hebben we dat voordeel natuurlijk gebruikt, want de tegenvallers, de problemen zijn gewoon gigantisch.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Meneer Guernaoui is net zo helder als collega De Graaf, complimenten. Maar ik constateer inderdaad dat er is afgeweken, ook op dit punt, van het coalitieakkoord en dat een argument is: 'Eneco, de bomen groeien tot in de hemel. Dat wordt een fantastische opbrengst, meer dan we toen dachten. De 50%-20%-30%-afspraak voor die verschillende investeringsdoelen, daar zetten we als het ware een soort cap op, en dat wordt het.' Heel helder, maar dan had dat ook wel zo helder in de begroting mogen worden opgeschreven. Want wat is dat toch een wollige taal op pagina 14 over dividenden, niet op de toekomst vooruitgrijpen et cetera. U had de begroting beter zelf kunnen schrijven.

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Volgens mij heb ik 'm geschreven. Niet alle letterlijke teksten, maar heel veel teksten. Maar het komt nog langs bij de raad, beste vrienden. Dan kunt u zeggen: ik steun 'm toch, niks aan de hand; misschien heb ik iets gemist. Het voorstel voor

103 de verkoop, wat dat betekent en hoe we dat in de begroting willen boeken, dat komt nog bij de raad langs. Ik verwacht dat we eind van het jaar de partij kennen en het bedrag kennen. Dan weten we hoe we dat in Den Haag gaan toepassen. Natuurlijk kijken we dan naar het coalitieakkoord. We komen dan met een voorstel en zeggen: zo gaan we ermee om. Dan verwacht ik groot applaus van al die partijen die die afspraken uit het coalitieakkoord zo belangrijk vinden. Ik ben echt blij dat u ook blij bent met de afspraken die wij daarover in het coalitieakkoord hebben gemaakt.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Een laatste puntje en even geen feitelijke vraag. De wethouder legt het heel helder uit, maar hij snapt toch wel onze verbazing, ook over de manier waarop dit is opgeschreven in de begroting en gepresenteerd en dat het allemaal een beetje schimmig lijkt, terwijl het eigenlijk zo klaar als een klontje is. Is hij dat met mij eens?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Schimmig? Volgens mij staat er duidelijk wat we gaan doen. Ik wil, dit college wil zo transparant mogelijk zijn over hoe we ermee omgaan. Daarom hebben we duidelijke, heldere teksten. Als u zegt dat het schimmig is, dan deel ik dat niet met u. Ik hoef u niet te vertellen hoe we moeten boekhouden, maar dat geld krijgen we pas als het verkocht is. In theorie is er een kans dat het niet doorgaat. Ik acht dat zeer, zeer, zeer onwaarschijnlijk. Maar ja, in theorie kan het. Het college moet straks met het voorstel naar deze raad. Dan moet ik hier steun voor krijgen en dat verwacht ik ook.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik heb toch behoefte aan wat extra duiding. Ik lees toch heel duidelijk in de begroting dat de gemeente niet vooruit kan en wil lopen op de beoogde verkoopopbrengst en dat na vaststelling van het definitieve besluit tot verkoop - ik lees gewoon voor uit uw eigen werk - de opbrengsten middels een separaat raadsbesluit in de Haagse meerjarenbegroting worden verwerkt. Dat zegt mij dat op het moment dat Eneco verkocht wordt, er een voorstel naar de raad gaat en dat wij er vervolgens als raad over besluiten of wij daarmee akkoord gaan.

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ja, dat klopt. Als we zover zijn, dan komt er een voorstel naar de raad.

Martijn Balster (PvdA). Nu na de interrupties van de heer Grinwis duidelijk is dat er dividenden van Eneco worden ingeboekt die er niet meer zullen komen omdat er straks de opbrengst zal zijn - daar wordt op vooruitgelopen - vraag ik me af wat de ratio is geweest van de welzijnsbezuinigingen. Dat klinkt misschien als een omweg, maar we hielden er rekening mee dat we vanaf 2020 geen dividend meer zouden krijgen en dat we vanaf dan ongeveer € 8 mln. structureel zouden moeten bezuinigen. Laat dat nou precies het bedrag zijn dat u op welzijn moest bezuinigen om het financiële plaatje rond te krijgen. Als u de spelregel die u nu toepast door wél rekening te houden met dividend vanaf 2020 ook vorig jaar had toegepast, dan had u de welzijnsbezuiniging dus niet hoeven doorvoeren. Dat klopt volgens mij.

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Meneer Balster, ik moet een beetje denken aan Grieks eten, maar dat doe ik maar even niet. Dit college, deze gemeente wordt nu geconfronteerd met een structureel tekort van € 70 mln. Ik heb u al verteld waar de oorzaak ligt: niet bij ons, maar bij kabinetten, vorige kabinetten. Dat is één. Dat moeten we oplossen. Gelukkig gaat het goed met Eneco. Dat is een meevaller. Die boeken we meerjarig in, zoals we dat altijd doen. Dat dividend helpt ons om dit op te lossen. Daarna raken we het kwijt, want we gaan Eneco verkopen voor een heel mooi bedrag. Daarvoor kom ik met een voorstel naar de raad.

Martijn Balster (PvdA). Dit was geen antwoord op mijn vraag. Laat ik het nog een keer proberen. In het coalitieakkoord moest de wethouder dividendinkomsten van Eneco schrappen vanaf 2020, want dan is Eneco verkocht. Dan komen de opbrengsten binnen, maar geen structureel dividend meer. Dat betekent dat de gemeente structureel moest bezuinigen op een aantal posten om dat te verevenen. Dat deed u onder andere op het welzijnswerk. U heeft nu die spelregel veranderd, want u houdt nu wel rekening met dividenden. Daarmee loopt u vooruit op de verkoop van Eneco. Dat betekent dat als u vorig jaar die spelregel ook had toegepast en al rekening had gehouden met die blijvende dividenden,

104 u toen niet had hoeven te besluiten om te bezuinigen op welzijn. Waarom heeft u destijds die bezuiniging doorgevoerd en die spelregel niet toen al toegepast? Dat is mijn vraag.

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Laten we beginnen met Eneco. De halfjaarcijfers zijn een paar weken geleden uitgekomen. Dat is de onderbouwing dat we dat nu veel hoger kunnen ramen, dus dat is één. U heeft het toch over de herstructurering van het welzijnswerk? Daar heeft u het toch over? Ja, u gebruikt er af en toe een ander woord voor, maar volgens mij gaat het over die herstructurering. Daar zijn wij mee bezig. Die intensivering van het welzijnswerk om dat kleinschalig te maken, is extra geld dat er ook naartoe is gegaan. Volgens mij hebben wij, met name mijn collega, u duidelijk uitgelegd hoe dat allemaal gaat. Als we toen meer geld hadden gehad, dan hadden we bepaalde keuzes misschien anders gemaakt. Maar ja, het geld dat we toen hadden, was het geld dat we toen hadden. Nu hebben we dit geld. Dat is veel minder dan we destijds hadden verwacht. Dat komt door het Rijk. Nu ligt deze begroting voor. Ik hoop op uw steun, want volgens mij is het de beste manier om de tekorten in Den Haag op te lossen.

Martijn Balster (PvdA). Conclusie: u heeft de spelregels veranderd als het gaat om de Eneco- dividenden. Als die spelregel vorig jaar had gegolden, dan had die bezuiniging van € 20 mln. op het welzijnswerk niet door hoeven gaan. Dat betreur ik toch wel ten zeerste.

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ten eerste: het gaat om een herstructurering. Ten tweede: misschien komt u nog met een tegenbegroting. Die van vorig jaar was wel een bijzonder leeswerk. Ik hoop die nog te zien. Voorzitter. Het college heeft een balans gevonden tussen het realiseren van het coalitieakkoord en het oplossen van de financiële knelpunten. Wij hebben vorige week donderdag een sluitende begroting zonder harde bezuinigingen of lastenverzwaring gepresenteerd waarin we blijven werken aan de groei van de stad en deze groei laten werken voor een mooie en leefbare stad. Bovenal blijven we investeren in een beter leven voor elke Hagenaar. Dan ga ik nu in op de vragen die mij zijn gesteld over de portefeuille …

Martijn Balster (PvdA). Ik ben benieuwd of lastenverzwaring op de onderhandelingstafel heeft gelegen.

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Het staat in ieder geval niet in deze begroting.

Martijn Balster (PvdA). Ik vraag het, omdat we met een geringe verhoging van de woonlasten, de ozb bijvoorbeeld, het tekort van € 35 mln. dat nu gedekt moet worden voor een heel groot deel zouden kunnen dichten. Ik kan me voorstellen dat die optie op de onderhandelingstafel heeft gelegen. Waarom heeft u daar niet voor gekozen?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Dit college heeft daar niet voor gekozen, omdat we die lasten niet willen verhogen. Want dan komt het bij al die Hagenaars terecht. U doet soms heel makkelijk: dat kunnen ze allemaal makkelijk betalen. Nee, dat is niet zo, en we hebben al problemen met de koopkracht in dit land. Wat wij willen, kan op deze manier zonder de lasten te verzwaren. Daar kiest dit college voor.

Martijn Balster (PvdA). Het gaat om lasten voor mensen met een modaal inkomen van een paar euro per jaar en voor mensen met een hoog inkomen en een groot huis - daar gaat het dan om - van een paar tientjes per jaar. Dat zijn toch lasten die Den Haag prima kan betalen, die de Hagenaar prima kan betalen? Daarmee kunnen we dan de zorg financieren voor kwetsbare ouderen en voor kinderen die een steun in de rug nodig hebben.

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Als ik met Hagenaars in de stad praat, wat ik regelmatig doe, dan hoor ik ook dat het heel moeilijk is, dat zelfs die tientjes, die vijfjes, ook allemaal moeilijkheden opleveren. Dus je kunt niet zomaar doen wat u wil en meneer Grinwis

105 helemaal: dit is maar een tientje en dit is maar twee tientjes en dit is drie tientjes en dit is vier tientjes. Ja, zo doet het kabinet het ook. Daardoor daalt de tevredenheid en stijgt de koopkracht onvoldoende. Dat is niet goed. We willen het op deze manier oplossen en op deze manier kan dat ook. Dat leggen wij hier nu voor. Daarmee reageer ik eigenlijk ook op de motie die is ingediend. Dit is ons plan. Dit is ons verhaal. Dat mag u beoordelen, individueel of samen. Tegenvoorstellen zullen we beoordelen op hun merites. Amendementen zullen we beoordelen op hun merites en moties ook allemaal, maar dit is ons voorstel en daar moet u het nu mee doen. Allerlei andere, betere voorstellen zijn echt aan de partijen, zowel van de coalitie als van de oppositie. Daarom ontraad ik de motie. Dan ga ik de vragen beantwoorden. Het CDA vroeg: kunt u de dienstverlening garanderen in het kader van de loon- en prijscompensatie? Het niet doorgeven van de loon- en prijscompensatie betekent voor de dienstverlening binnen programma 14 vanaf 2023 dat er € 0,6 mln. minder wordt doorgegeven. Dat is dus niet wat meneer Grinwis zei: dat betekent dus minder personeel. Nee. Het is vanaf 2023, dus we hebben nog drie jaar de tijd om ons daarop voor te bereiden. Vanaf 2023 moet voor dat bedrag aan maatregelen worden genomen op alle programma's. Het is minder meer. Normaal krijg je het volle bedrag van de loon- en prijscompensatie. Maar om de problemen in de zorg op te lossen en dat niet allemaal bij het programma Zorg terecht te laten komen, hebben we ervoor gekozen om alle programma's daarvoor aan te slaan. Het programma Zorg is daarbij nog het meest ontzien. Want als we de standaardberekeningen daarop loslaten, zou er op zorg veel zwaarder worden gekort. Dat vonden wij als college niet verstandig, dus hebben we bij zorg wat geld gehaald en dat aangeslagen over al die andere programma's, zodat we samen de problematiek van de zorg oplossen. Dit is voor 2023. Daarom verwacht ik niet dat het ten koste gaat van de dienstverlening.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Natuurlijk kan iedere afdeling en elk programma zelf bepalen hoe ze die loon- en prijsbijstelling precies besteden: of het mindere geld naar minder paperclips gaat, naar minder salaris, naar minder personeel of naar minder externe inhuur. Ik zou zeggen: kies gewoon een concrete post. Dat is natuurlijk de allermakkelijkste bezuiniging. Inderdaad, het Malieveld komt er niet door vol, want iedereen denkt: loon- en prijsbijstelling, het zal wel. Des te opmerkelijker is dat de bezuiniging vooral neervalt na deze collegeperiode. Dan moeten de gevolgen vooral worden gepakt. Het kan wel heel goed zijn dat een loonbijstelling - die is uiteindelijk bedoeld voor de loonruimte op zo'n programma - toch leidt tot minder personeel en dat minder medewerkers het werk moeten doen. Vaak leidt dat in de praktijk tot externe inhuur, wat duurder is, maar dat is een ander chapiter. Natuurlijk weet u ook wel dat het niet per definitie daar terecht hoeft te komen, maar daar is het wel voor bedoeld.

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik probeerde net te schetsen dat het een hele moeilijke, lastige begroting is. Volgens mij heb ik al uitgelegd en begrijpen jullie ook wel dat dit geen makkelijke feestbegroting was zoals de afgelopen jaren. Het was heel moeilijk en we moesten daar keuzes in maken. Dit is ook een hele moeilijke keuze, maar we laten het wel aan de programma's over om te kijken hoe je dat per programma het beste kunt dekken. Ik zeg niet: je moet zus, x, y, z. Nee, het is maatwerk per programma. We hebben daar drie jaar de tijd voor. Misschien is deze maatregel in de toekomst niet eens nodig. Ik hoop het. Ik heb heel veel vertrouwen in meneer Grinwis. Ik heb heel veel vertrouwen in deze partijen, met name de partijen die aan de overkant invloed hebben. Misschien is de maatregel in de toekomst niet nodig, maar we hebben veel tijd om ons daarop voor te bereiden. Dat was het antwoord op de vraag van mevrouw Koster.

De voorzitter. Die daar toch nog iets over wil zeggen.

Daniëlle Koster (CDA). Allereerst verbaast het mij dat ook de heer Guernaoui continu verwijst naar de partijen aan de overkant. Onderschat uzelf nou niet als wethouder van een grote stad, van een van de G4. Ga zelf aan de bak, ga zelf lobbyen. Dat kan nog wel eens veel meer impact hebben dan u denkt. Maar dat is mijn vraag niet. Mijn vraag is als volgt. U verweet het vorige college dat ze u met een gat hebben opgezadeld dat u gelijk moest dichten bij het begin. Maar u doet toch precies hetzelfde met een komend college?

106

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Dit college lost de financiële problemen op. € 70 mln. structureel, € 70 mln. veroorzaakt door de overkant. We zijn aan het lobbyen. Kijk naar de krantenartikelen waarin wij als college oproepen om deze problemen op te lossen. Dat doen wij continu. Alleen, het heeft niet geholpen. Tot nu toe heeft het niet geholpen. Wij blijven met z'n allen bezig, je ziet ook wel beweging en ik hoop dat ze gaan bewegen. Als u een brief heeft gestuurd als CDA-fractie, hoop ik ook dat dat helpt. Want de minister van Financiën is wel een CDA'er. Ik hoop dat die beweging er gaat komen en dat die voor 2023 uiteindelijk niet nodig blijkt te zijn. De grootste tekorten zijn nú. We doen die draai met de reserves, omdat we nú dat geld nodig hebben. Daarom pakken we nú incidenteel geld, wat ons structureel extra geld kost. Want waarom zou ik dat doen? Ik doe het, omdat we nú de tekorten van 2018 en 2019 direct moeten afdekken. Dat kost structureel geld, maar ja. Het is een landelijk probleem, maar het is niet landelijk opgelost. Wij moeten het hier oplossen. Dat doen we op deze manier.

Daniëlle Koster (CDA). Ja, maar u schuift de rekening toch echt wel door op twee punten. U begon net over de reserves. U harkt die reserves leeg, zodat komende colleges niks meer hebben om toekomstige tekorten te dekken. Het tweede punt: u had het naar aanleiding van mijn vraag over een bedrag van € 0,6 mln. dat bezuinigd zou moeten worden op de uitvoeringsorganisatie, wat niet ten koste zou gaan van de dienstverlening. Maar in de tabel op pagina 13 zie ik dat we met deze maatregel, maatregel 18, in 2023 structureel maar liefst € 18,6 mln. doorschuiven. Dan doet u toch precies hetzelfde wat u het vorige college heeft verweten? U schuift de rekening door en u zadelt het nieuwe college al op met een gat van minimaal € 18 mln.

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). We worden geconfronteerd met een structureel tekort van € 70 mln. per jaar. Ik herhaal: € 70 mln. per jaar. Dat zijn we aan het oplossen. Dat verdelen we over de komende vier jaar, want het is een begroting voor 2020-2023. Natuurlijk betekent het dat we ergens pijn hebben. Dit is er ook eentje en daar loop ik ook niet voor weg. Ik had het liever niet gedaan. Maar als je kijkt naar de problemen die we hebben, met name nu, dan is dit volgens dit college de beste manier om daarmee om te gaan. Ik hoop dat het Rijk nog over de brug komt. Dat hopen we met z'n allen en we doen daar ontzettend ons best voor. Ik hoop dat u zich daar ook voor inzet. Dat doet u en ik hoop dat uw inzet ook bijdraagt aan een oplossing. Het Rijk heeft op deze begroting - wat was het? - € 2,5 mld. over. Als we geld krijgen, dan kunnen we dat op een hele goede manier gebruiken in Den Haag. Misschien wordt dit er wel eentje waarvan we zeggen: dat moeten we dus niet doen.

Daniëlle Koster (CDA). Dan grijp ik toch nog even aan op het punt dat de heer Balster eerder maakte. Waarom zou het Rijk ons na vandaag nog geld geven voor het sociaal domein, voor de tekorten op jeugd- en ouderenzorg? De hele dag hoor ik hier al van u en van de coalitiepartijen: het zijn besparingen, het gaat niet ten koste van de toegang tot en de kwaliteit van zorg en we hebben het structureel opgelost. Dan gaat het Rijk toch ook denken: mooi, het gaat daar dus goed? Er is een garantie, zeggen de coalitiepartijen, dat mensen de zorg krijgen die ze nodig hebben. Waarom zou het Rijk dan nog geld aan Den Haag geven? Dan geven ze dat geld toch eerder aan gemeentes die het niet zo goed voor elkaar hebben?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Er zit pijn in deze begroting en één daarvan is de loon- en prijscompensatie. Dat is gewoon pijn, dat is gewoon een bezuiniging. Daar ben ik ook helder in. Daarom hebben we dat geld nodig. Kijk naar hoe we met de reserves omgaan. Daar is de rek uit. Er zit gewoon pijn. Daarom vragen we het Rijk om ons daarin tegemoet te komen. Dit is geen feestbegroting, wel aan de overkant maar niet hier. Gelukkig hoeven wij geen zwembaden te sluiten, geen bibliotheken dicht te doen en al die andere maatregelen. Die andere gemeentes moeten dat wel. Gelukkig hebben wij Eneco en straks ook die opbrengsten. Dat is ook een voordeel. Dat helpt ook allemaal. Maar we hebben pijn. Daarom de oproep aan het Rijk om ons te helpen, om die financiële pijn te ledigen. Over die financiële pijn zijn we ook heel transparant. Die loon- en prijscompensatie is gewoon een pijnpunt. Dat is gewoon een bezuiniging. Daarom hebben we dat ook gezegd. Ik hoop dat het Rijk meeluistert en dat al deze invloedrijke lokale politici net als het college hun best doen om ze daar te overtuigen.

107

Dan kom ik bij Groep de Mos. U vroeg: wat betekent die vertaling van de Miljoenennota …

De voorzitter. We komen nog niet helemaal bij Groep de Mos, want de heer Barker staat al een tijdje in de wacht.

Robert Barker (PvdD). Ik hoor de wethouder zeggen dat die loon- en prijscompensatie eigenlijk de grootste pijn is. Dan zou ik denken: aan de overkant lachen ze u uit, want u kiest ervoor om de laagste ozb te hebben. U kiest ervoor om het marketinggeld te verhogen. U kiest ervoor om de Volvo Ocean Race binnen te boeken met weer € 5 mln. erbij. Dan lachen ze u toch uit? Dan zeggen ze: 'Heeft u echt een probleem? Nee, helemaal niet.' Hoe gaat u het gesprek aan dat er een probleem is, als er weer zo veel bijgeplust wordt?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Als ik aan de overkant ben, dan zijn ze heel blij met onze aanpak om de werkloosheid omlaag te krijgen. Weet u hoe het komt dat we de werkloosheid omlaag kunnen krijgen? Omdat bedrijven komen met banen. Hoe zorgen we dat die banen en die bedrijven er komen? Dat doen we met dat economiegeld. Dat economiegeld is echt nodig om ook de problemen op te lossen die we in de bijstand hebben. Daarom investeert dit college in goede bedrijvenlocaties, in marketing en in evenementen hiernaartoe halen. Dat zijn allemaal banen, dat is allemaal werk. Elke Hagenaar die werkt is een tevreden Hagenaar. Die heeft voldoende inkomen. Dan kan je armoede tegengaan. Die kan aan zichzelf bouwen en kan aan zijn toekomst bouwen. Dat is wat we willen. Als u zegt 'bezuinig maar op al die economiekosten' - dat doet de heer Grinwis trouwens ook - dan bouwen wij de tekorten in de BUIG weer op en dan krijgen we daar weer last van. We hebben die banen nodig en dat geld wordt goed besteed. Die evenementen leveren geld en banen op. Dat hebben we nodig en daarom doen we dat. Het is geen keuze uit luxe. Kijk naar de evaluatie van de Volvo Ocean Race. Moet u kijken wat dat heeft opgeleverd aan banen. Daar gaat het om: echte banen. Deze wethouders, de heer De Mos en mevrouw Bruines, zijn continu bezig om de economie van Den Haag te versterken. Waar doen we dat voor? Zodat het makkelijker wordt voor mij en meneer Van Alphen om de bijstandsproblemen op te lossen. Dat is wat we doen. Daar zijn ze heel blij mee aan de overkant. Ik hoor aan de overkant trouwens nooit: beste gemeentes, verhoog de lasten maar. Dat hoor ik nergens.

Robert Barker (PvdD). Dus als u naar de overkant gaat, dan denken ze niet: het is wel gek dat u al die extra plusjes in uw begroting erbij doet? En het is ook niet gek dat u de laagste lasten hebt? U komt aan, u zegt 'ik heb een probleem' en dan zeggen ze: prima, we plussen geld bij. Of in dit geval niet, maar het ligt dus niet aan het feit dat u uw begroting zo verkoopt? Dan het marketinggeld waar u het de hele tijd over heeft. Hoe levert eenmalig € 5 mln. aan een Volvo Ocean Race structureel banen op? Daar ben ik wel benieuwd naar.

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Wie denkt u dat daar aan het werk zijn? Cirque du Soleil komt tien keer terug. Dat zijn gewoon banen. Daar zijn mensen aan het werk, meneer Barker. Daar zijn mensen aan het werk en dat levert gewoon geld op. Dat levert het voor bedrijven op. Ze weten: dat komt eraan. Dan hebben ze weer extra mensen nodig. Misschien is dat net dat zetje wat je vaak ziet waardoor ze iemand wel in dienst nemen of extra mensen aannemen. De Volvo Ocean Race op Scheveningen is echt goud waard, goud bij die bedrijven. Door dat goud bij die bedrijven gaan ze banen creëren, gaan ze mensen aannemen, want de risico's zijn daardoor kleiner. Dat is wat we doen. Mijn collega De Mos zal u nog fijner en dieper uitleggen hoe ons beleid gekoppeld is aan de banen die dat uiteindelijk oplevert. Die hebben we keihard nodig om de mensen uit de bijstand te halen, want dan ga je pas echt armoede tegen. Voorzitter. Ik was aangekomen bij Groep de Mos.

De voorzitter. Behalve dat meneer Barker nog een derde keer mag.

Robert Barker (PvdD). Ik ben wel heel benieuwd. Misschien kan de wethouder toch nog iets meer uitleggen. Hoe kan het nou dat je eenmalig een subsidie geeft van € 5 mln. of eenmalig € 5 mln. besteedt en dat dat dan structureel werkgelegenheid oplevert de komende tien jaar? Of bedoelt de

108 wethouder te zeggen dat we eenmalig zorgen dat die mensen even uit de bijstand zijn om werk te doen en dat ze vervolgens weer in de bijstand komen als die € 5 mln. is uitgewerkt?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik licht een tipje van de sluiter op, maar ik wil mijn collega's niet verder voor de voeten lopen. Wat denkt u dat die evenementen doen met toerisme? Weet u hoeveel mensen daarnaar kijken? Die denken: 'Wauw! Wat een mooie stad hebben jullie daar. Wauw! Daar wil ik naartoe. Wauw!' Dan komen ze. Dus zo'n evenement laat zien hoe mooi onze stad is. Dus wauw, wauw, wauw. En dat vertaalt zich in banen. Want waarom wil iedereen naar Barcelona? Waarom wil iedereen naar Venetië? Waarom weet iedereen dat Barcelona en Venetië bestaan? Omdat ze dat continu aan het promoten zijn. Dát is het geheim. Maar ik zal daar verder niet te veel op ingaan, want mijn collega De Mos heeft daar nog veel meer mooie verhalen over. Ik vervolg mijn betoog.

De voorzitter. Nee, want meneer Wijsmuller wil er nog wat over vragen.

Joris Wijsmuller (HSP). Ik zeg het ook maar. Wauw! Deze wethouder van Financiën weet niet eens het verschil tussen incidenteel en structureel. Wauw!

De voorzitter. Ik vond dit toch minder, moet ik eerlijk zeggen. De wethouder vervolgt zijn betoog.

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Voorzitter. De heer Dubbelaar vroeg naar de impact van de Miljoenennota op de Haagse begroting. Dat breng ik in beeld, dat brengen wij in beeld en daar gaan we jullie over informeren. Dan ziet u de impact. Er zijn nog een aantal vragen aan mij gesteld. Als ambtenaren mee willen staken, dan moeten ze vrij nemen en dan kunnen ze meestaken. Het moet wel passen binnen het werk, want je moet het netjes overdragen aan een collega. Dan het inkoopbeleid …

Joris Wijsmuller (HSP). Het college, met de eigen zeer ambitieuze klimaatdoelen, ziet de klimaatstaking in Den Haag niet als een ondersteuning van het beleid, is niet ontzettend trots dat het hier in Den Haag gebeurt en stimuleert de ambtenaren dus ook niet om daaraan bij te dragen?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Als ambtenaren willen staken, dan moeten ze vrij nemen en dan kunnen ze staken. De ene staakt voor het een en de andere staakt voor het ander. Als mensen dat belangrijk vinden - dat laat ik gewoon aan die ambtenaren zelf over - dan nemen ze daar misschien vrij voor en dan gaan ze daarnaartoe. Of ze ruilen, nemen vut of weet ik veel wat. Dat is hun vrije keuze. Het inkoopbeleid komt er zo snel mogelijk aan. Het komt echt. Geduld, het komt goed en dan gaan we erover praten. Ik verwacht volgende maand. Het moet gewoon lukken. Dan het lobbyen. Ik heb daar net van alles over gezegd. De Draghi van Den Haag. Mwah. Maar de PVV is inmiddels vertrokken. Nou, oké. De ChristenUnie had het over solvabiliteit. Ik heb net al wat gezegd over de activareserves. Het is een keuze, omdat we nu geld nodig hebben. Bij de solvabiliteit houden we rekening met de verkoop van Eneco. Als Eneco verkocht is, waar dit college wel van uitgaat, dan stijgt dat weer ontzettend. Het duikt inderdaad onder de 20%. Dat maak ik ook transparant. Dit college loopt daar niet voor weg. We zien dat het daalt onder die 20%, maar als de zilvervloot binnen is en we alle risico's kwijt zijn die eraan vastzitten, dan komt het allemaal goed.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Dank u wel, het is heel helder. Het klopt: heel transparant. De begroting was op die ene Eneco-paragraaf na pico bello in orde. Het was een fluitje van een cent om een tegenbegroting te maken. Dat kan alleen maar met een transparante begroting, dus dank daarvoor. Eind mei had wethouder Guernaoui zwart-op-wit aan mijn fractie geschreven in antwoord op een technische vraag in het kader van de jaarrekening: nee, de 20% is heilig, daar gaan we niet onder. Toen was de Voorjaarsnota al zo'n beetje bekend. Hoe kan het nou dat dat eind mei nog wordt

109 opgeschreven door de wethouder, dat eigenlijk in de Voorjaarsnota al duidelijk is 'jongens, dat wordt kielekiele' en dat drie, vier maanden later er een begroting ligt met een totaal ander cijfer?

Wethouder Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). 'Heilig' is meer uw categorie. Dat is meer iets van uw partij. U zag de tekorten ook oplopen. Ze werden steeds hoger. Dan moet je maatregelen treffen. De maatregelen die we treffen, zorgen voor dit cijfer. Nogmaals, het is een combinatie van cijfers. We hebben onze reserve; ik ga u dat niet helemaal uitleggen. De tekorten werden steeds groter, waardoor ik die 20% niet meer kon doen. Maar ja, als we Eneco straks verkocht hebben, dan stijgt dat cijfer. Voor de rest zijn we gewoon in controle, in balans, hebben we voldoende reserves; noem het allemaal maar op. Voorzitter, dank u wel. Volgens mij heb ik mijn verhaal verteld.

Wethouder De Mos (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Voorzitter. Er zijn aan mij een vijftal vragen gesteld. Die loop ik even rustig af. De allereerste vraag was van het Christen-Democratisch Appèl over Bezuidenhout: wat is het effect van meer parkeerplaatsterrassen? Het primaire effect dat ik vanuit de stad hoor in de zomermaanden dat we die pilot doen - het is een pilot tot 1 oktober - is dat het overal een stuk gezelliger is en dat mensen heerlijk hebben genoten van de openstelling van de terrassen. Het tweede effect is dat er meer omzet is voor ondernemers, die dan misschien ook wat meer mensen in de bediening kunnen aannemen. We gaan het verder evalueren. Direct nadat de pilot eindigt per 1 oktober gaan we die evaluatie aan. Uiteraard berichten we uw raad daarover.

Daniëlle Koster (CDA). Dat is een mooi antwoord, maar niet het antwoord op de vraag die ik heb gesteld. De vraag ging namelijk niet over hoe de parkeerterrassen bevielen. De vraag ging over de leefbaarheidseffectrapportage die ze in Bezuidenhout zo ontzettend mooi hebben ontwikkeld, waarvan ik namens het CDA bepleit om die breder over de stad uit te rollen en dus ook te kijken wat het effect is van openstelling van de horeca, van de parkeerterrassen en van een aantal andere zaken op met name de handhavers. In de LER in Bezuidenhout kun je precies zien of je een norm overschrijdt voor bijvoorbeeld speeltuinen. Dan heb je gewoon een rood uitroeptekentje. Dat zou ik heel graag willen en daar heb ik om gevraagd, niet om het antwoord over de parkeerterrassen.

Wethouder De Mos (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Wij zijn ijverig in het college, want collega Revis gaat de LER afdoen. U moet daar dus nog maar even geduld voor hebben. Ik dacht: ik haak meteen even aan op het evalueren, wat we natuurlijk al doen. Dan kan uw raad er wat van vinden. Ik dacht: mooi om alvast een tussenstand te geven dat het mooi was met die terrassen. Maar de LER zal verder worden afgedaan door mijn grote vriend Revis.

Daniëlle Koster (CDA). Dan kom ik specifiek op de LER terug bij de heer Revis. In mijn inbreng had ik al gezegd dat wij de pilot die hij doet te beperkt vinden. De vraag aan u gaat over de terrassen en de handhaving. U zegt nu dat de heer Revis dat afdoet. Maar wat de heer Revis betreft gaat de LER met name over het effect van extra woningen. Als je extra woningen bouwt in een wijk, wat is het effect op bijvoorbeeld een voldoende aantal huisartsen? Ik noemde net al de speelterreinen. De vraag is dat we ook kunnen kijken naar zoiets, naar het effect daarvan, dat we het beleid daarop kunnen aanpassen en dat we daar een mooie monitor van hebben, zodat we kunnen zien: hé, in die straat zit wel heel erg veel en hebben we de openingstijden wel zo verruimd, maar we hebben niet voldoende handhavers om te checken dat de mensen zich netjes aan de regels houden.

Wethouder De Mos (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Het antwoord was dat we dat bij de parkeerplaatsterrassen gaan evalueren. Daarom heb je ook een pilot. Na een pilot evalueer je, dus dat gaan we doen. We gaan bijvoorbeeld ook de Winkeltijdenverordening, de verruiming van de winkeltijden evalueren. Dat gaan we allemaal evalueren en dat is ook aan uw raad toegezegd. Het is nu allemaal full pending. Ik heb gelukkig niet gehoord dat de verruiming van de winkeltijden hier in de winkelstraten tot grote vechtpartijen heeft geleid. Ik heb wel van ondernemers vernomen dat er meer geshopt wordt. Dat is natuurlijk fantastisch. In navolging van wethouder Klein, mijn voorganger, willen we de stad bruisend houden en meer bezoekers naar de stad. Daar helpt de verruiming van de

110 winkeltijden bij. Verder gaan we evalueren hoe het allemaal bevalt. Die evaluatie gaan we te zijner tijd met uw raad bespreken.

Daniëlle Koster (CDA). Wethouder De Mos verengt het weer heel erg tot die parkeerterrassen. Ik snap dat hij dat doet, want hij is daar een groot voorstander van. Maar dat was niet de vraag. De vraag ging ook niet over het meer of niet bruisend willen zijn of over de ruimere openingstijden van de horeca. Het standpunt van het CDA is altijd geweest dat je niet aan de ene kant alles kan verruimen - langere openingstijden - en aan de andere kant niet zorgt dat je meer handhavers hebt. Wij worden nu al overspoeld door mensen die ontzettend veel klachten hebben. Dan gaat het natuurlijk niet over de hele horeca, maar er zitten altijd een paar slechte broeders tussen. Ik heb daar vele debatjes over gehad; dat weet de burgemeester ook: mensen die al jarenlang overlast hebben van een shishalounge waar niets tegen gedaan kan worden. Dan is de vraag: waar bent u en waar zijn die handhavers? Want die zijn er niet. Die mensen horen: we kunnen alleen iets doen als een bepaalde overtreding wordt geconstateerd door een handhaver.

Wethouder De Mos (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Dan wordt er ook gehandhaafd. Daar hebben we de ODH voor, die de geluidsnorm handhaaft. Ga de cafés vragen hoeveel hoge boetes ze krijgen. Dat is gewoon geregeld via de Omgevingsdienst, dus dat is er. Verder heb ik niet verengd. Ik heb juist verbreed. Ik heb de winkeltijden erbij genomen. Die gaan we evalueren. Volgens mij moet uw raad blij zijn met de evaluatiemomenten die er komen, en die komen er na een pilot. Er is een pilot met de parkeerplaatsterrassen en we gaan die evalueren. U heeft het over handhavers. Dat is misschien een mooi bruggetje naar uw tweede vraag en ook een vraag van de Partij van de Arbeid. Extra handhavers zijn gewoon geregeld. Er komen er 25 bij in deze collegeperiode, dus u wordt op uw wenken bediend. Er is meer handhaving, dus dat gaat ook de goede kant op. Dan heb ik meteen twee vragen beantwoord, voorzitter. Dan is er nog een vraag gesteld aan mij … O, mevrouw Koster is fan.

Daniëlle Koster (CDA). Toch heel jammer om te moeten constateren dat de heer De Mos weer antwoord geeft op een vraag die ik niet heb gesteld. Ik weet dat er 25 handhavers bij zijn gekomen. Ik weet ook dat u er in uw verkiezingsprogramma het liefst 250 had geregeld. Maar de vraag was een andere. De vraag was of u ook bereid bent om, als u met nieuw beleid komt, voortaan te kijken naar het effect op de handhaving. U wil toerismehoofdstad nummer één worden van Nederland. Ik hoop niet dat we een Amsterdam worden, want dan weten we precies wat er gaat gebeuren. Mijn vraag was of u, voordat u dit soort beleid start, bereid bent om te kijken naar maatregelen waarmee u kunt ingrijpen op het moment dat de overlast te groot wordt in plaats van dat we hier jaren lopen te rommelen en pas achteraf kunnen ingrijpen.

Wethouder De Mos (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Op dat terrein kan ik mevrouw Koster op haar wenken bedienen. We hebben onlangs de toeristische visie gepresenteerd, met luid tromgeroffel kan ik u wel verklappen. We zijn geen Amsterdam en dat gaan we ook nooit worden. Amsterdam ontvangt dertien keer meer toeristen. Dertien keer meer toeristen! We leven in 2100 als we met de huidige groei Amsterdam willen bereiken. Daarnaast zet de toeristische visie - ik hoop dat u die gelezen heeft - ook in op spreiding. Amsterdam heeft een centrum waar alle toeristen samenkomen. Dat heeft Den Haag niet. Den Haag heeft Kijkduin, Den Haag heeft Scheveningen, Den Haag heeft een historisch centrum. We zetten erop in dat we toekomstige attracties laten landen, bijvoorbeeld in Zuidwest, zodat ze daarvan mee kunnen profiteren, bijvoorbeeld in het CID en bijvoorbeeld in de Binckhorst. We kunnen leren van de Amsterdamse lessen, namelijk dat het niet zo druk wordt, en we sturen ook op aanbod. Wij willen een actief Museumkwartier. Wij willen gezinnen trekken. Die liggen hopelijk allemaal om twaalf uur op bed. Geen overlast, wel centjes in de kas.

Daniëlle Koster (CDA). Zoals de heer De Mos het voorstelt, klinkt het allemaal zo makkelijk. Maar in de praktijk valt het natuurlijk toch wel een beetje tegen. De praktijk is dat er door de toename van het toerisme in de stad in bepaalde straten in Scheveningen, bijvoorbeeld de Zeilstraat, al ontzettend veel overlast is van Airbnb's. Wat gaat u daaraan doen?

111

Wethouder De Mos (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Een beetje apart dat ik het beleid van mijn voorganger, meneer Klein, een beetje voortzet. Daar was u toen heel enthousiast over. Hij had toerisme in de portefeuille, maar dat is misschien een beetje flauw. Wat we daaraan doen, staat in die toeristische visie en dat leg ik u net uit. Wij gaan richten op spreiding, namelijk door in het CID ook een attractie te laten landen en door in de Binckhorst te kijken of we daar toeristen naartoe kunnen krijgen. Scheveningen is helaas het eindpunt van de weg. Dat is vervelend, want met de auto is het lastig. Daarom roepen we mensen op om met de fiets of het ov te komen. Daarom is collega Van Asten bezig met de ov-schaalsprong, waar we hopelijk met de verkoop van Eneco veel geld voor binnenhalen. Toeristen brengen ook heel veel vreugde in Scheveningen. Heel veel Scheveningers vinden werk in de toeristische sector, een op de tien Hagenaars. Het wordt hier een beetje weggezet als een feestje, maar ik vind het een mooi feest. De toeristische sector is een industrie van € 2,2 mld. per jaar. Ik dank u de koekoek hoeveel Hagenezen daar werk aan hebben: een op de tien, een hele goede zaak. Dus ik zou zeggen: doe mij nog een beetje meer van die kwaliteitstoeristen.

Daniëlle Koster (CDA). Het CDA is helemaal niet tegen meer toerisme. Dat hebben we altijd gezegd. We hebben ook in de vorige periode ook altijd gezegd dat we heel goed moeten kijken naar de schaduwkanten van meer toerisme. U geeft aan dat u toerismehoofdstad nummer één wil worden in Nederland. Maar u gaf ook net aan dat we - wat was het ook alweer? - nog 30 jaar bezig zijn om dat in te halen. Dus dat matcht niet met elkaar. U wilt of het een of het ander. Als u zo veel toeristen als in Amsterdam naar Den Haag wil halen, gaat het hier ook spaak lopen ondanks die spreiding waar u het over had.

Wethouder De Mos (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Mevrouw Koster heeft het over aantallen. Wij willen Amsterdam helemaal niet achterna in aantallen. Wij gaan voor kwaliteit, dus wij willen de toeristenhoofdstad van Nederland worden in kwaliteit. Dat is je richten op het Museumkwartier. Dat is proberen het Eschermuseum in de voormalige Amerikaanse ambassade te krijgen, zodat die hoogkwalitatieve toerist komt. Het gaat ons niet per definitie om de aantallen, maar wel om het aanbod dat we hebben. Wij hebben een koninklijk aanbod, een stad aan zee, en daar kunnen we best wat meer toeristen bij hebben. We zijn helemaal niet op zoek naar de aantallen die Amsterdam heeft. Kwaliteit is ook iets om de hoofdstad in te zijn. Wij willen graag de hoofdstad zijn in kwaliteit. Daar gaan we voor. Voorzitter. Dan …

De voorzitter. Dan is meneer Wijsmuller.

Joris Wijsmuller (HSP). Horeca en toerisme zijn vooral seizoensgebonden en soms zelfs evenementgebonden gelegenheden waar dan even tijdelijk personeel voor nodig is. We weten allemaal dat er in horeca en toerisme een nijpend tekort is aan werkend personeel. Dat komt omdat die tijdelijke baantjes helemaal niet zo aantrekkelijk zijn. Sterker nog, het zijn vaak de werkende armen, die zzp'ers. Kan de wethouder aangeven hoe er structureel arbeid wordt geleverd in horeca en toerisme? En heeft de wethouder kennisgenomen van het alarm dat ook de Raad van State heeft afgegeven over de werkende armen?

Wethouder De Mos (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Ik deel dat doembeeld van de heer Wijsmuller helemaal niet. Als je toerisme aantrekt in bijvoorbeeld attracties, bijvoorbeeld Legoland, die het hele jaar open zijn, dan is er het hele jaar door werk, en daarmee ook het hele jaar door werk voor de boulevard op Scheveningen. Bijvoorbeeld een museum uitbreiden zoals Escher, dat is het hele jaar werk. Museumkwartier, musea, dat is het hele jaar werk. Een fantastische sector. Daar kunnen we nog in groeien en daar zet deze wethouder op in.

Joris Wijsmuller (HSP). Dus u ontkent dat het ook veel seizoensgebonden arbeid is en u ontkent dat er in de horeca en de toerismesector een tekort is aan werkenden? Dat ontkent u gewoon?

Wethouder De Mos (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). De heer Wijsmuller moet me geen woorden in de mond leggen. Ik herkende mij niet in het zwarte beeld dat het alleen seizoensgebonden arbeid is.

112

Dat is namelijk niet zo. Ik heb net een aantal voorbeelden genoemd. Natuurlijk is er ook seizoensarbeid in de horeca. Dat klopt. Bij het strand heb je bij lekker weer meer mensen nodig dan bij minder lekker weer. Gelukkig willen we ook studentenhoofdstad zijn, dat er steeds meer studenten komen. Die kunnen hier perfect seizoensgebonden arbeid doen. We hebben ook nog 27.000 mensen in de kaartenbak. Dus als we banen kunnen creëren voor praktisch geschoolde mensen in de kaartenbak die nu in de bijstand zitten: plus, plus, plus, win, win, win. Fantastisch. Ik zou bijna zeggen: wauw. Maar goed, dat kan meneer Guernaoui beter.

Frans de Graaf (VVD). Voorzitter. Ik wil graag een punt van orde maken. Er wordt nu vrij gedetailleerd over toerisme gesproken. Het is bijna een letterlijke kopie van een commissiedebat vorige week. Ik vind het eigenlijk niet bij de Algemene Beschouwingen thuishoren om daar zo gedetailleerd met elkaar over te spreken.

De voorzitter. Ik ben dat met u eens. Ik roep de leden van deze raad op om zich daar zelf in te matigen. Want u weet: ik kan u inhoudelijk niet bij de les houden, want u gaat zelf over wat u wilt zeggen. Maar het is wel een punt dat, als we hier hele vergaderingen over zitten te doen, dat een beetje jammer van de tijd is.

Joris Wijsmuller (HSP). Ik weet dat er een commissievergadering is geweest, maar ik maak hier bezwaar tegen. We bespreken hier de begroting, en in de begroting zit substantieel extra geld voor deze portefeuille. Dus het lijkt mij absoluut een relevant punt. Ik noem het niet gedetailleerd om hier met elkaar te bespreken wat daar nu de zin en onzin en het realiteitsgehalte van is.

Robert Barker (PvdD). Ik kan me aansluiten bij de heer Wijsmuller. Ik heb daar wel een vraag over. In de begroting wordt nu € 5 mln. extra voor de Volvo Ocean Race gereserveerd. Dat is geen kleinigheidje, zou ik zeggen. Daarom heb ik een vraag aan de wethouder. Is er onderzoek gedaan naar het causale verband tussen de banen die structureel zouden zijn en zo'n evenement?

Wethouder De Mos (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). We hebben een heel evenementenbeleid. Dat evenementenbeleid is erop gericht om grote blockbusters richting Den Haag te halen. Ik noem bijvoorbeeld een WK hockey dat het vorige college heeft binnengehaald. Ik noem een WK zeilen. Ik noem een Ocean Race. Als je heel regelmatig van die evenementen hebt, dan wordt de naam Den Haag wereldwijd gezien. De Ocean Race is de zwaarste en beste zeilrace ter wereld. Die halen we voor de derde keer binnen. Het gaat de hele wereld over. De heer Guernaoui zei het al. Die beelden gaan de hele wereld over en steeds meer mensen zeggen: hé, ik wil naar Den Haag toe, ik wil daar de toerist zijn, ik wil daar geld gaan uitgeven. En ja, een op de tien - dat is een onderbouwd cijfer - mensen in Den Haag vindt zijn of haar baan in de toeristische sector. En ja, evenementen helpen daarbij om die toeristische sector verder aan te jagen. Dus evenementjes? Doe mij er nog een paar bij.

Robert Barker (PvdD). Mijn vraag ging meer over de € 5 mln. die daarnaartoe gaat. Is er een onderbouwing dat dat structureel banen oplevert? U zegt: het jaagt het aan en zo. Maar is er een onderbouwing dat er een causaal verband is tussen € 5 mln. uitgeven en structurele banen?

Wethouder De Mos (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). De laatste editie bracht ruim 350.000 bezoekers op, bracht € 8 mln. aan investeringen op Scheveningen en in de rest van de stad op. Dat lijkt me een hele fijne bijkomstigheid voor de lokale economie. Dus ja, het heeft effect. Dus ja, we gaan daarmee door. Dus ja, het is een mooi evenement. Dus ja, het helpt de toeristische sector.

Robert Barker (PvdD). Dat is geen antwoord op de vraag. De vraag is of het structureel banen oplevert. U komt met een cijfer: € 8 mln. € 8 mln. is eigenlijk niet heel veel, als je er € 5 mln. gemeenschapsgeld tegenaan moet gooien. Heeft u een onderbouwing van het structurele effect van deze uitgaven?

Wethouder De Mos (Hart voor Den Haag/Groep de Mos). Het wordt al laat. Ik heb u zojuist al verteld dat we een heel evenementenbeleid hebben. We trekken standaard blockbusters aan. Dat betekent dat

113 we Cirque du Soleil hebben gehaald. Dat betekent dat we afgelopen zomer P!NK op het Malieveld hebben gehad. Dat betekent dat we Kingsworld hebben in het Zuiderpark. Dat betekent dat we de Ocean Race hebben. Dat betekent dat we Sail hebben gehaald. Structurele evenementen leveren structurele banen op. Dat is structureel goed voor de toeristische sector. Dat is structureel goed voor de lokale economie. U bent goed in geld uitgeven. Er moet ook nog geld verdiend worden. Voorzitter. Dan was er een vraag van de VVD -- die spreekt mij natuurlijk aan als mosgroen - over het aanleggen van bossen, twee zelfs. Supersympathiek, maar dat is natuurlijk wel even een dingetje. Ik wil dat proberen uit te zoeken, maar het gaat natuurlijk om een locatie, om ruimte. Er zijn meer mensen, er zijn meer wensen. We willen bedrijfsterreinen, we willen kantoren bouwen, maar we hebben weinig ruimte. Er ligt ook een initiatiefvoorstel van GroenLinks over meer groen. Meer groen, daar ben ik voor. Dus laat ik u toezeggen dat ik ga bekijken wat de mogelijkheden kunnen zijn, zonder dat u daar nu al te veel en enthousiast op moet reageren. Maar ik wil u wel de toezegging doen om te kijken waar die bomen kunnen komen. Hoe groot dat bos wordt, dat moeten we dan nog even met z'n allen bekijken. Er is aan mij een vraag gesteld over duurzaam evenementenbeleid. Daar is voor de zomer een motie over aangenomen. Er zijn zeer recentelijk ook vragen gesteld over diezelfde materie. Laat ons college nou eerst even die motie afdoen en die vragen beantwoorden. Ik heb u al vaker verwezen naar het locatiebeleid. Daar komen we in het laatste kwartaal, aan het einde van het jaar op terug. Dat is dus pending, zoals het zo mooi heet. Hetzelfde geldt voor de vraag die aan mij gesteld is over de luchthaven. De vragen daarover zijn nog niet droog, dus laten we die vragen eerst even beantwoorden. Dan doen we ook recht aan uw raad door voor een goede beantwoording te zorgen. Voorzitter. Tot zover.

Wethouder Revis (VVD). Voorzitter. Ik denk dat ik het heel kort kan houden. Ik doe het in een iets andere volgorde en begin met de heer Mahmood van NIDA. Ik wil hem complimenteren voor de genuanceerde manier waarop hij over de woningmarkt sprak. Dat is heel goed, denk ik. U bent niet de enige in deze raadzaal - anders voelt iemand zich misschien tekortgedaan - maar ik wil u even eruit lichten. U had er ook twee vragen over, namelijk over de positie van starters. U noemde de Duitse banken die daarmee mee bezig zijn. U weet dat we in de Woonagenda ook maatregelen nemen voor starters. We verloten een aantal woningen, 5%, voor starters. We zorgen dat er specifieke jongerencomplexen komen. Op die manier wil het college daar invulling aan geven. U weet dat we bezig zijn met een reactie op uw initiatiefvoorstel HuurKoop. Dat is heel sympathiek. Er zijn al een paar ontwikkelaars die dat overwegen. Ik hoop dat ik u voor het einde van het jaar een reactie kan geven op dat initiatiefvoorstel.

Adeel Mahmood (NIDA). Dank aan de wethouder voor de beantwoording tot nu toe en de opmerkingen daarover. Ik heb wel een vraag over de positie van de starters. We zijn bezig om een bepaalde woning beschikbaar te stellen. Dat is één kant van een oplossing. Daarnaast zitten heel veel starters natuurlijk ook met de financiële haalbaarheid om een woning te kunnen kopen, dus los van of die beschikbaar is of niet. Bij de financiële prikkel spelen banken een rol, maar we verwachten natuurlijk ook dat we vanuit de overheid en de gemeente denken aan concepten om dat behapbaar en mogelijk te maken voor die starters.

Wethouder Revis (VVD). Ja, daar heeft u gelijk in. De lage hypotheekrente helpt enorm. De strengere regels voor het krijgen van een hypotheek werken wat belemmerend, maar die zijn ook wel weer verstandig en uitlegbaar. Ik denk dat de huurkoopoptie in het initiatiefvoorstel precies op dit punt zou kunnen helpen. De SP vroeg specifiek hoe we omgaan met het opvangen van de uitstroom. Dat is een belangrijk onderwerp. We hebben een taskforce zorgdoelgroepen. Nou kun je niet wonen in een taskforce, maar ze inventariseren wel voor mij, collega Van Alphen en collega Parbhudayal waar kansen zijn om meer woningen te creëren voor mensen die uit de zorg komen en zelfstandig gaan wonen. We hebben met corporaties en zorgaanbieders afgesproken dat er 100 zelfstandige woningen extra worden aangeboden. Dat zijn er nu meer dan 300 per jaar. Ik ben in gesprek met de regio om te

114 proberen het wat eerlijker te verdelen over de regio. Op die manier heeft dit onderwerp de aandacht van het college. Dan …

De voorzitter. Dan hebben we mevrouw Arp.

Lesley Arp (SP). Dank u wel voor deze reactie. Wanneer denkt de wethouder met de woningbouwopgave dat de knelpunten zijn opgelost? Als je bijvoorbeeld kijkt naar de opvang van gezinnen en als je de begroting daarop naslaat, dan zie je gewoon dat er het komende jaar waarschijnlijk veel meer gezinnen dakloos zullen raken dan er opvangplekken zijn. Daar maak ik me zorgen om.

Wethouder Revis (VVD). Uw zorg is terecht. Ik denk dat die knelpunten niet snel opgelost zijn. We moeten echt keihard werken en afspraken maken, bijvoorbeeld in de regio en met de corporaties, over het bouwen van voldoende woningen. We moeten zorgen dat er voldoende grote woningen zijn, ook in de corporatiesector. Met bijvoorbeeld de doorstroommakelaar moeten we zorgen dat als mensen weer wat kleiner willen wonen omdat de kinderen het huis zijn, ze doorstromen en dat die grote woning opnieuw beschikbaar komt. Dat is iedere dag keihard werken. Ik ga u hier niet voorhouden dat dat knelpunt over een aantal maanden of een paar jaar opgelost is. Daar is het probleem te groot voor. De heer Wijsmuller van de HSP vroeg hoe het geld in het coalitieakkoord voor gebiedsontwikkeling en sociale woningbouw precies wordt besteed. Ik heb die vraag al vaker beantwoord, maar ik zal het nog een keer herhalen. Zoals u in de begroting kunt zien, hebben we dat laten landen in de reserve grote projecten. We gaan het uitgeven op die plekken waar we in het coalitieakkoord afspraken over gemaakt hebben, waar we nu de gebiedsontwikkelingen doen, in het Central Innovation District en in Den Haag Zuidwest. Dan kan het besteed worden aan gebiedsontwikkeling, dus bijvoorbeeld een bijdrage aan het herinrichten van de openbare ruimte, maar ook aan sociale woningbouw als we daar een specifiek knelpunt mee kunnen oplossen.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Betekent dit dat het ook besteed kan worden aan het tot stand brengen van sociale huurwoningen op bijvoorbeeld de locatie Rode Kruis Ziekenhuis of aan de Patijnlaan bij het oude politiebureau?

Wethouder Revis (VVD). Als ik het heel strikt uitleg, dan zouden deze gelden besteed moeten worden in de in het coalitieakkoord genoemde gebieden. Maar gelukkig heb ik van de heer Wijsmuller, mijn voorganger, nog een klein potje geërfd voor sociale woningbouw. Dat kan ik wat breder besteden, dus dat zou kunnen.

Joris Wijsmuller (HSP). Krijgen we geen preciezere raming hoe dat geld wordt ingezet, met name voor sociale woningen? Dat is natuurlijk de grote vraag. Op welke manier krijgt de raad daar inzage in?

Wethouder Revis (VVD). Zodra er een besteding uit de reserve grote projecten volgt uit de uitwerking van een gebiedsagenda, krijgt u dat voorgelegd. Daar hebben we gewoon spelregels voor. Dan komt dat als een raadsvoorstel naar u toe. In het commissiedebat dat we kortgeleden gehad hebben over sociale woningbouw, heb ik nog een keer toegelicht dat het heel onverstandig zou zijn om nu precies te zeggen hoeveel geld we in de sociale woningbouw willen steken. Het gat tussen wat een corporatie kan betalen en wat een projectontwikkelaar wil krijgen, is zo groot. Dat kunnen we niet een-twee-drie met een beetje gemeentegeld invullen. Onderhandelingstechnisch wil ik ook niet meteen op tafel leggen dat wij dat dan wel gaan betalen, want dat geld hebben wij helemaal niet. Dat zou ook geen goede oplossing zijn.

Joris Wijsmuller (HSP). Maar toch kunt u dat met de raad delen. Dat kan eventueel ook vertrouwelijk. Dat hebben we ook zo gedaan met dat potje waar u nu nog een beetje van over heeft. Ik denk dat het belangrijk is voor de raad om niet achteraf, maar in ieder geval ook gaandeweg zicht en ook het vertrouwen te krijgen dat we dat geld inderdaad op een goede manier kunnen gebruiken om de

115 hele moeilijke, weerbarstige opgaven waar u voor staat te realiseren. Op welke manier wilt u de raad daar inzage in geven gedurende de rit?

Wethouder Revis (VVD). Zodra uit de uitwerking van een gebiedsagenda volgt dat we denken dat we geld moeten uitgeven aan gebiedsontwikkeling of sociale woningbouw, zal ik u daarover informeren. Als het nodig is, zal ik volgens de spelregels ook een raadsvoorstel aan u voorleggen om dat geld te besteden. Als dat vertrouwelijk moet, doen we dat vertrouwelijk. De VVD vroeg naar de aanpak van ongewenste verkamering. U vroeg daar niet als enige aandacht voor; ook de heer Grinwis vroeg daarnaar. We zijn daarmee bezig. We zijn bezig met een 1- meting van de verkamering. We hebben dat eerder behandeld toen we met elkaar over de Woonagenda spraken. Dat is in het eerste kwartaal van volgend jaar klaar. Ik denk dat dat een goed moment is om het met elkaar te bespreken. Ik ben het eens met die leden van de raad die zeggen: let nou op, na de maatregelen die we genomen hebben in de Woonagenda moeten we goed kijken naar hoe verkamering zich ontwikkelt en of er reden is om het beleid te wijzigen. Ik had nog een vraag liggen van het CDA. U vroeg net in een kort debatje met collega De Mos hoe het precies zit met de leefbaarheidseffectrapportage. Het is misschien goed om dat toch nog een keer te zeggen. We hebben afgesproken dat we dat initiatief van bewoners in Bezuidenhout overnemen. Het staat in het coalitieakkoord en we gaan het toepassen op meerdere plekken. We experimenteren er op die verschillende plekken ook mee hoe we dat het beste kunnen doen om er zo veel mogelijk van te leren. De leefbaarheidseffecten moet u echt opvatten als de effecten op voorzieningen. Als er een verdichting plaatsvindt, wat betekent dat dan voor speeltuinen, parkeerplaatsen et cetera? Het gaat niet om de leefbaarheid die te maken heeft met overlast. Als we die leefbaarheid meenemen, dan krijgen we een heel andere afweging. U heeft net met collega De Mos een afspraak gemaakt over hoe we dat met handhavers aanpakken. Tot slot kom ik bij de vraag van de heer Balster …

Daniëlle Koster (CDA). Toch nog een vraag hierover. Zoals wij het begrijpen, is de pilot die u gaat uitvoeren naar aanleiding van de LER die in Bezuidenhout is ontwikkeld een soort afgeslankte vorm van de LER waarin niet alles te zien is. Wat zo handig is in de LER van Bezuidenhout, is dat je gelijk ziet: daar springen we uit de norm. Klopt het dat dat in de pilot die u wil starten niet op die manier te zien is?

Wethouder Revis (VVD). Nee. We hebben u een brief gestuurd over hoe wij met participatie en de LER omgaan. De LER is een heel erg goed participatie-instrument om met een buurt te bespreken wat voor effecten er zijn en hoe we die het beste kunnen oplossen. In Bezuidenhout zelf doen we dat met de wijkvereniging zo dicht mogelijk tegen hun eigen initiatief aan. Dat proberen we ook echt op die manier te doen. Dat wijkt dus niet af, maar we proberen het juist verder uit te werken. Maar bijvoorbeeld in Zuidwest, waar we het wijkbreed willen doen, moeten we vooral kijken hoe je genoeg mensen meekrijgt om dat op een goede manier in te voeren. Rondom Hollands Spoor en omgeving gaan we dat meer aan de hand van een voorzieningenkaart doen. Door die drie met elkaar te vergelijken leren we er het meest van. Ik wil afsluiten met de laatste vraag. De heer Balster vroeg: wanneer komt u nou in actie om betaalbaar te bouwen? Ik heb daar net een hele bespreking over gehad, want we zijn ons kapot geschrokken. Daar waren we nog helemaal niet mee begonnen. Daar stond niks over in de Woonagenda en daar hebben we geen debat over gehad de afgelopen maanden. Het is dus goed dat u ons daarop attendeert. We gaan er echt keihard mee aan de slag.

De voorzitter. Maar toch wil de heer Balster graag nog even uw oor.

Martijn Balster (PvdA). De heer Revis wordt al een beetje hees van het vele praten over wonen. Dat begrijp ik best, maar toch. Laat ik het heel positief houden. Het Rijk heeft wel wat beloofd. Dat zou een impuls kunnen betekenen voor de betaalbare woningbouw in Den Haag. Wanneer denkt u concreet aan te kunnen geven of dat het opvoeren van de woningproductie als het gaat om betaalbare woningen in Den Haag tot gevolg kan hebben?

116

Wethouder Revis (VVD). Ik dacht mijn stem te sparen, maar nu moet ik er toch meer uit halen. Alle gekheid op een stokje, we zijn natuurlijk keihard aan het werk. We hebben in de Woonagenda afgesproken dat we met corporaties minimaal 750 sociale woningen per jaar gaan bouwen. Als er meer uit te halen zijn, dan halen we er meer uit. We hebben recent met elkaar een voortgangsrapportage besproken over de sociale woningbouw, die in de komende jaren op ruim 1.300 woningen zit. Als je de te slopen woningen daarvan aftrekt, dan zit je net onder de 1.000 woningen. Dat is meer dan die 750, het merendeel door corporaties. Daarbovenop zijn er ook nog sociale woningen die door particulieren worden aangeboden. Het aantal woningen schiet de komende jaren, zeker als de ontwikkelingen in het CID over drie, vier jaar van de grond komen, behoorlijk omhoog. Als we 30% van het totale aanbod willen halen, dan zal ook het aantal sociale woningen omhoog moeten gaan. Dan kan het dus ook zijn dat we meer particulieren gaan vragen om dat te realiseren. De machine staat aan. Er worden ongekend veel sociale woningen gebouwd. Ik denk dat het heel lang geleden is, rond de wederopbouw, het moment dat Zuidwest gesticht werd, dat er zo veel sociale woningen gebouwd zijn in Den Haag als in de komende jaren.

Martijn Balster (PvdA). Op dit punt blijven we het oneens. Ik wil dat debat niet overdoen, maar mijn vraag ging over de middelen die nu door het Rijk zijn toegezegd: een fonds met € 1 mld. om corporaties en gemeenten te ondersteunen bij investeringen in betaalbare woningbouw. Mijn vraag was wanneer u komt met de uitwerking daarvan. Is de vertaling duidelijk, ook voor Den Haag, en kunnen we de extra plannen tegemoetzien?

Wethouder Revis (VVD). Het is een bijzondere constatering om het oneens te zijn over feiten, maar dat moeten we dan maar even zo laten. Ik ben blij met de maatregelen van het kabinet. Ik weet ook dat er kritiek op mogelijk is. Van de € 1 mld. voor woningbouwcorporaties kun je ook grosso modo zeggen dat die teniet wordt gedaan door de verhoogde vennootschapsbelasting. Omdat die over tien jaar wordt uitgesmeerd en de verhuurderheffing ook geïndiceerd is, is dat misschien per saldo voor alle corporaties in heel Nederland minder. Maar wij hebben hele arme corporaties in deze regio. De bedoeling is dat er een prikkel van uitgaat en dat de korting op de verhuurderheffing daar terechtkomt waar een extra inspanning wordt gedaan. Wij zijn ongelofelijk hard bezig met de woondeal, met de lobby met Binnenlandse Zaken om de ogen van al die ambtenaren die daarover gaan te vestigen op bijvoorbeeld Zuidwest. Ik denk dat dit voor Den Haag een hele positieve uitwerking kan hebben. Ik zal u daar zo snel mogelijk over informeren, maar de inkt van de Miljoenennota is net droog. Wij zijn ontzettend hard bezig. Een van de volgende stappen is bijvoorbeeld het verstedelijkingsakkoord dat we willen sluiten, de opvolger van de woondeal. Zodra we daar meer zicht op hebben, zal ik u daar natuurlijk over informeren.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Deze positieve toon van de wethouder viel me al op en was lichtelijk in contrast met een collega van de wethouder. Is het zo dat de minister bij het sluiten van de woondeal al een soort bedrag in potlood aan u heeft meegegeven dat alleen nog moest worden binnengetikt? Of is het echt nog volstrekt speculeren welk bedrag meekomt bij de woningdeal die de wethouder heeft gemaakt?

Wethouder Revis (VVD). Laat ik heel helder zijn. Er zit geen enkel licht tussen wat ik van dit kabinet vind en wat de heer Guernaoui daarvan vindt. Sterker nog, een van de lobbyinstrumenten die wij als gemeente Den Haag hebben, is dat ik namens dit hele college in het bestuur van de VNG zit en zij aan zij met Jan van Zanen in overleg ben met het kabinet over al die dingen die ze nog meer zouden moeten doen, met name op het gebied van jeugd en zorg. Alles wat de wethouder Financiën daarover heeft gezegd, klopt. Maar specifiek voor de woondeal heeft de minister van Binnenlandse Zaken twee belangrijke maatregelen aangekondigd: aan de ene kant € 1 mld. voor de corporaties - daar heb ik net wat over gezegd - en aan de andere kant € 1 mld. in een fonds, waarop ook wij hopen via de woondeal en via de goede contacten die we hebben opgebouwd. Toen we de woondeal gingen sluiten, is de minister zelf op bezoek geweest in Zuidwest en hebben we daar aandacht voor gevraagd. We hebben ook aandacht gevraagd voor de hoge kosten die we hebben als je binnenstedelijk gaat ontwikkelen zoals we in Den Haag doen rond de stations, in de Binckhorst met bijvoorbeeld bedrijven in een hoge

117 milieucategorie et cetera. Ik ben er optimistisch over dat het gaat lukken om via de woondeal of via de verstedelijkingsalliantie ook van die € 1 mld. geld naar Den Haag te krijgen.

Wethouder Bruines (D66). Voorzitter. Ik stond al een paar keer in de startblokken, maar toen kwam er steeds weer een interruptie voor collega Revis. Ik zal een aantal vragen beantwoorden. Een aantal van u heeft het gehad over de onderwijsbegroting. Ik hoop dat ik alle vragen goed begrepen heb. Zo niet, dan hoor ik dat graag. De Partij van de Arbeid maar ook andere fracties vroegen hoe het in het saldo van baten en lasten zit met het in de jaren afnemende bedrag. De heer Balster had het over een bezuiniging van € 15 mln. Daar is geen sprake van. Daar zit een saldo van verschillende bedragen in. Dat gaat over aflopende incidentele extra bijdragen en over veranderingen in de rijksuitkering, maar daar zitten onder andere ook de exploitatie- en kapitaallasten van de onderwijshuisvesting in. Ik kan me voorstellen dat dat wat onoverzichtelijk is. Ik zou u dus graag willen toezeggen om u tegelijkertijd met de beantwoording van alle technische vragen rond de begroting een helder overzichtje te doen toekomen van wat de plussen en de minnen zijn en waar 'm dat in zit, want ik denk dat dat hier te gedetailleerd wordt. Ik wil het zelf ook heel precies kunnen uitleggen. Ik hoop dat u daar genoegen mee neemt. Onder andere de HSP had het over € 1,5 mln. uit het onderwijsbudget. Ik ga ervan uit en ik neem aan dat daarmee de € 1,5 mln. vermindering in het exploitatiebudget huisvesting wordt bedoeld. Daarover staat een passage in de begroting. Die bedragen, die exploitatiebudgetten, nemen af. Dat is ook een meerjarige ontwikkeling. Dat heeft ook te maken met een aantal investeringen in het verleden die afnemen. Daarom staat er ook de aankondiging dat het college dit jaar een echt diepgravend onderzoek doet, zowel naar de behoeften in de onderwijshuisvesting als naar de meerjarig beschikbare middelen middels beschikbare kapitaallasten. Die komen ook terug in het integraal huisvestingsplan en de volgende begroting, die vanaf eind van dit jaar aan de orde zullen zijn.

Martijn Balster (PvdA). Ik ben heel blij dat mevrouw Bruines goed op een rij gaat zetten hoe dit zit, maar ik breng toch graag over dat ik me zorgen maak. Op pagina 280, bij de specifieke uitkeringen, zie ik namelijk dat de bijdragen aan het onderwijsprogramma echt enorm afnemen. Dat zit 'm met name weer in het vroegtijdig schoolverlaten en in de vroeg- en voorschoolse educatie. Dat betekent gewoon dat de begroting voor onderwijs de komende drie jaar met ongeveer € 15 mln. gaat afnemen. Ik ben toch wel heel erg bevreesd: kan dat zonder consequenties? Ik zou u willen vragen om in die brief ook in te gaan op de effecten die dit heeft op het beleid met betrekking tot schoolverlaten en vroeg- en voorschoolse educatie.

Wethouder Bruines (D66). Dat zeg ik graag toe. Het bedrag van € 15 mln. herken ik niet. Ik zie wel dat door een nieuwe definiëring van doelgroepen en achterstandenbeleid de uitkeringen van het Rijk veranderd zijn; daar hebben we het vorig jaar ook over gehad. Dat hebben we als gemeente incidenteel bijgepast. Die incidentele bedragen lopen af. Waar wij op dit moment last van hebben, is de verplichting die wij van het Rijk meekrijgen om in plaats van twaalf uur voorschoolse educatie zestien uur aan te gaan bieden. De uitkering die we daarvoor krijgen, komt niet helemaal overeen met de kosten die dit met zich meebrengt. Daar zal ik u uitgebreid over informeren. Ik weet niet of dat volgende week al kan, omdat we op dit moment ook met een onderzoek bezig zijn. Dit zijn we nu precies in kaart aan het brengen. Dit is ook een onderwerp van het gesprek dat we met het ministerie moeten hebben, want het is natuurlijk een heel mooi doel om meer uren aan te bieden aan de doelgroepkinderen, maar als dat niet gecompenseerd wordt, betekent dit dat dit van andere activiteiten af moet. In die zin ben ik het volstrekt met de heer Balster eens dat dit natuurlijk eigenlijk niet de bedoeling zou moeten zijn. We moeten daarin dus goede keuzes maken en we moeten ook precies zien hoe die stromen zich ontwikkelen en wat we daarin kunnen bijsturen.

Martijn Balster (PvdA). Dank voor de toelichting die we nog krijgen, maar ik stelde natuurlijk ook een vraag over de € 2 mln. die vanuit het onderwijsbudget wordt overgeheveld naar het budget voor zorg en welzijn om daar de bezuinigingen op te lossen. Dat geld is bedoeld voor het bestrijden van onderwijsachterstanden. We hebben daar vaker een debat over gevoerd, want dat blijft elk jaar over, terwijl een groot deel van de doelgroepkinderen nog steeds niet in de vroeg- en voorschoolse educatie

118 terechtkomt. Zij worden nog niet bereikt met de voorzieningen die wij hebben. Hoe kunt u dat rijmen met de grote noodzaak van middelen om de onderwijsachterstanden te verkleinen in de stad?

Wethouder Bruines (D66). Misschien begrijp ik de heer Balster niet helemaal goed, maar ik ga een poging wagen om een antwoord te geven. Met betrekking tot uitgaven die eigenlijk zowel met onderwijs als met jeugd te maken hebben, heeft het college ervoor gekozen om een deel van de bestedingen die in het programma Jeugd vielen, over te hevelen naar het programma Onderwijs. Dat heeft ook te maken met het kijken naar de ontwikkelingen binnen het jeugdbeleid en de financiering en de kosten daarvan. Dit dubbelt ook voor een deel met het onderwijsbeleid. Op dit moment bekijk ik dus of dit goedkoper kan. Daarmee wordt de jeugdbegroting ontzien en wordt, als het goed is, het onderwijsgeld efficiënter ingezet. Dat is niet per definitie onderwijsachterstandengeld. Wij zien wel dat de totale uitkering van het Rijk op het punt van onderwijsachterstandenbeleid is afgenomen. Dat is voor een aantal jaren gecompenseerd door het college en dat loopt natuurlijk wel af. Dat is een zorgpunt. We hebben het ook over het bereik van de doelgroepkinderen. In een brief heb ik u onlangs meegedeeld dat het bereik van het aantal doelgroepkinderen toeneemt. Daar mogen we heel erg blij mee zijn. Tegelijkertijd zien we het bereik onder de niet-doelgroepkinderen afnemen, maar het belang van voor- en vroegschoolse opvang en zeker van de overgang van twaalf naar zestien uur blijft een heel belangrijk aandachtspunt. Maar ik zie meneer Balster kijken. Volgens mij geef ik dus een antwoord op een vraag die hij niet gesteld heeft, maar dan begrijpen we elkaar verkeerd.

Martijn Balster (PvdA). Nee, u geeft zeker antwoord op de vragen die ik gesteld heb, maar er gaat echt gewoon € 2 mln. bespaard worden op het onderwijsachterstandenbeleid. Dat begrijp ik gewoon niet, omdat de onderwijsachterstanden nergens zo groot zijn als in Den Haag en omdat deze hele raad daar voortdurend aandacht voor vraagt. Ik herinner me bijvoorbeeld nog het voorstel dat mevrouw Ateş onlangs deed om daar meer aandacht voor te hebben. De kansen zijn zo ongelijk. Dat is toch niet te rijmen met deze bezuiniging?

Wethouder Bruines (D66). Het college doet geen voorstel om € 2 mln. te bezuinigen op onderwijsachterstanden. Ik weet dus niet waar de heer Balster dat leest. Anders moeten we dit misschien toch even in de commissie bespreken, zodat u de vraag technisch goed formuleert en zodat we het daar dan goed over kunnen hebben, want daar is dit belangrijk genoeg voor. Ik ben bang dat we er nu niet helemaal uitkomen.

Martijn Balster (PvdA). Ik hoop dat de wethouder goed heeft opgelet bij de onderhandelingen. Op pagina 75 staat in de paragraaf 'Zorg en jeugd' toch echt dat binnen de activiteiten van het onderwijsachterstandenbeleid € 2 mln. zal worden overgeheveld naar het programma Zorg. Dat betekent dat dit geld niet meer beschikbaar is voor het onderwijsachterstandenbeleid, maar misschien kunt u daar dan in een brief nog op reageren.

Wethouder Bruines (D66). Dat is waar ik het net over had. Ik zal het specificeren in die beantwoording, want het ligt een stuk genuanceerder en het gaat wat mij betreft niet ten koste van het reguliere beleid voor onderwijsachterstanden, maar dat zal ik u dan precies uitleggen.

Joris Wijsmuller (HSP). Hiervoor gaf u een antwoord over die € 1,5 mln. U gaf een reden die ik op zich best kan volgen, namelijk dat er misschien vrijval is binnen de huisvestingsexploitatie en dat er een vrijval komt uit de reserve. Dit college heeft natuurlijk gezocht in de reserves. Mijn vraag ging over iets wat mij hogelijk heeft verbaasd. In mei heeft u nog een brief gestuurd over het oplopende lerarentekort. Toen voorzag u in 2024 een tekort van 187 fte. In deze begroting staat dat er een jaar eerder al een tekort is van 267 fte. De lerarentekorten nemen dus toe. Daar moeten we echt actie op hebben. Ik zie wel geld uit de onderwijsbegroting naar de zorgportefeuille gaan - dat was de discussie die u zojuist had met de heer Balster - en ik zie dat er ook een vrijval uit de begroting naar de totale pot wordt geheveld, maar u komt niet met plannen om dat lerarentekort aan te pakken. Het geld zit wel in de begroting, maar u doet niets. Waarom?

119

Wethouder Bruines (D66). Ik kwam net toe aan het beantwoorden van die vraag, maar ik zou ten stelligste willen ontkennen dat het college en de schoolbesturen niets doen aan het lerarentekort. U heeft voor de zomer een uitgebreide brief gekregen met daarin alle maatregelen die zijn ingezet. Volgende week krijgt u, ook naar aanleiding van uw schriftelijke vragen en uw verzoek om de laatste stand van zaken inzake de tekorten aan te geven, nog een uitgebreide brief over wat er inmiddels met elkaar aan nieuwe maatregelen bedacht is voor de korte termijn en voor de lange termijn. We hebben ook inzicht in de effectiviteit van een aantal maatregelen. Tegelijkertijd kan ik u alvast zeggen dat de zorgen, zoals u terecht zegt, groot zijn, groter zijn en ook groter worden. Dat betekent dus dat we echt out of the box moeten denken, niet alleen de gemeente, maar samen met de schoolbesturen en met het Rijk, om te zien waar oplossingsrichtingen liggen. Dat gaat voor een deel ook om geld, maar het gaat voor een heel groot deel ook niet om geld, want er blijft op dit moment juist bij de schoolbesturen heel veel geld liggen vanwege al die vacatures. Geld is dus niet zozeer het probleem. Het probleem is: hoe krijgen we meer mensen en hoe richten we het onderwijssysteem zodanig in dat als je in de toekomst niet genoeg mensen hebt - die voorspelling wordt nu gedaan - de kwaliteit van het onderwijs verzekerd is en de kinderen allemaal goed onderwijs krijgen? Dat is een gigantische opgave. Ik wil daar heel graag heel uitgebreid met u over doorspreken, niet nu, maar de door de heer Wijsmuller gewekte suggestie dat het college hier geen aandacht voor heeft, wil ik echt ten stelligste ontkennen, want dit is ongeveer het enige onderwerp waar ik - en niet alleen ik - op dit ogenblik echt de halve week mee bezig ben.

Joris Wijsmuller (HSP). Dat is terecht. Daar ben ik dus blij om. Ik ben ook heel benieuwd naar de brief die dus volgende week komt, samen met de beantwoording van mijn schriftelijke vragen. Daarin heb ik ook het probleem aangeduid met al die uitzendbureaus. Daar moeten we volgens mij actie op ondernemen. Volgens mij kost het ook geld als je op die manier een alternatief wil gaan ontwikkelen. U geeft ook aan dat extra inzet nodig is en dat die ook geld kost. Ik vraag me dus af waaruit dat gedekt wordt als u de vrijval in uw eigen begroting laat gaan naar andere programmaonderdelen in deze begroting. U laat dus de kans schieten om echt flink door te pakken en te proberen om dit hele grote nijpende probleem echt met concrete actie tegen te gaan.

Wethouder Bruines (D66). Er is geen vrijval in de begroting. In het kader van het oplossen van de problemen waarover de collega's net zo uitgebreid hebben gesproken, heeft het college gekeken wat er aan programmareserves in ieder geval tijdelijk af te romen valt ten behoeve van het geheel. Daarbij hebben we allemaal, het hele college, een duit in de zak gedaan om de gezamenlijke problemen die we zien, ook voor alle kinderen en mensen in deze stad die zorg en aandacht nodig hebben, opgelost te krijgen. Willen we allemaal heel veel meer geld hebben voor van alles en nog wat? Ja. Daarom is het ook belangrijk om te laten weten dat we - niet alleen ik, ook samen met de collega's van de vier grote steden en ook met de andere gemeentes - hierover zeer intensief met het Rijk in gesprek zijn. We hopen dat de opmerkingen die hierover in de rijksbegroting zijn gemaakt, ook zoden aan de dijk gaan zetten. De druk die we daarvoor opvoeren, is groot; dat kan ik u verzekeren. Tot slot vroeg de VVD hoe het zit met de aanpak van de Wet op de jeugdverblijven. Die evaluatie heeft plaatsgevonden. We hebben, zoals beloofd, ingebracht of ook de weekendscholen onder dat regime zouden kunnen vallen. Dat is vooralsnog niet het geval. Er zijn wel een aantal andere afspraken over gemaakt. U heeft daar onlangs ook weer vragen over gesteld, maar er is ook een brief onderweg over hoe het hiermee staat, welke mogelijkheden we nog hebben en wat daarover is gezegd. Ik denk dus dat ik u daar snel over kan informeren, maar het heeft in ieder geval vooralsnog niet geleid tot wat u heel graag wilde, namelijk dat de weekendscholen onder het regime van de jeugdverblijven zouden komen te vallen. Maar de vraag is waar de ruimte dan nog zit. Daar kunnen we op een later moment verder over spreken, denk ik. Volgens mij heb ik alle vragen beantwoord.

Wethouder Van Tongeren (GroenLinks). Voorzitter. Den Haag staat natuurlijk voor een grote opgave op het gebied van duurzaamheid, milieu en energietransitie. Ik heb een aantal overlappende vragen gekregen van meerdere raadsleden. Ik ga, ook gezien de tijd, proberen om daar gegroepeerd doorheen te gaan. De raad heeft natuurlijk ook gezien dat bij de begroting, zoals afgesproken, de allereerste programmabrief Duurzaamheid verstuurd is. Daar staat veel meer in over alle specifieke voornemens

120 voor 2020 van het college op het gebied van duurzaamheid, milieu en energietransitie. Een aantal van de eerste vragen, bijvoorbeeld van de heer Balster, gingen over: wat zijn nu de investeringen in de energietransitie en waar zijn die terug te vinden? We hebben dit onderwerp natuurlijk ook in commissievergaderingen ter bespreking van de Kadernota aan de orde gehad. Investeringen worden vooral ontlokt aan de grote energiebedrijven en het Rijk. Je ziet nu bijvoorbeeld dat de Gasunie voor circa € 75 mln. een rijksbijdrage krijgt om, als alle vergunningen rondkomen, als alle gemeenteraden ermee instemmen en als alle gemeenten het willen, de Leiding door het Midden te gaan financieren. Is het betaalbaar voor de burger? Die vraag hebben we veel gekregen, ook van de PvdA. Er lag een heel mooi plan: hoe doe je dat nou, ook voor de mensen met een lager inkomen? Onder andere de energieboxen, maar ook een aantal andere acties, zoals verwoord in de programmabrief, zijn daarvoor bedoeld. Dan heb je het ding van de onrendabele top, zowel van de hoofdinfrastructuur - hoe krijg je die in Den Haag nu goed aan de orde? - als de onrendabele top als je gaat isoleren, bijvoorbeeld bij de sociale woningbouw. Het is dus verspreid over een heleboel verschillende budgetten. Vooral in 2020 is de gemeente Den Haag bezig met het aanjagen, het regie voeren hierop en het verleiden. Zoals ik ook in de commissievergadering heb verteld, wordt de totale energietransitie voor de gebouwde omgeving voor Den Haag ingeschat op circa € 2,5 mld. à € 3 mld. Dat bedrag zult u inderdaad zeker niet aantreffen in deze begroting. Ik heb bladzijden vol met de verschillende acties, maar die staan ook keurig in de programmabrief. Met goedvinden van de heer Balster ga ik die nu dus niet voorlezen. Onder anderen door de heer Barker maar ook door anderen werd gevraagd hoe het zit met maatregelen rond luchtkwaliteit en eventuele milieuzones. Daarvan heb ik eerder verteld dat er een aanpak Schoon vervoer komt. Daar staat de hele brede aanpak in: welke verschillende typen maatregelen komen er? Zodra die aanpak naar de raad komt, ga ik daarover graag verder in de discussie met de raad. Er zijn een aantal verschillende sets schriftelijke vragen. Zoals wethouder De Mos ook zei: geef het college nou gewoon de kans om die schriftelijke vragen goed te beantwoorden. Als dat naar het inzicht van de raad niet duidelijk genoeg is, weet de raad op welke wijze er vervolgvragen dan wel een discussie in de commissie kunnen komen. Ik heb vragen van de heer Wijsmuller over de portefeuilleverdeling. Volgens het college wordt de portefeuilleverdeling vrij helder uitgelegd op het RIS. Er werd gevraagd of er ook meegedemonstreerd gaat worden op de 27ste. Jazeker, ik ga daaraan deelnemen. Dat waren volgens mij, behalve de andere twee, de vragen van de heer Wijsmuller.

De voorzitter. Nee hoor, want hij heeft er nog eentje.

Joris Wijsmuller (HSP). Er is een misverstand, want ik had geen vragen over de portefeuilleverdeling. Ik heb over de portefeuilleverdeling wel gelezen dat u zei: 'Ik ben van het beleid en mijn collega is van de straat'. Maar ik ben nu heel blij dat u heeft gezegd dat u volgende week vrijdag ook zelf de straat opgaat, want dat is heel belangrijk.

Wethouder Van Tongeren (GroenLinks). Ja. Niet alles wat in de krant staat, is overigens noodzakelijkerwijs een letterlijk citaat. Ik ben ook vaak op de straat en ook wethouder De Mos maakt beleid. Dat doen we met het hele college. We maken met z'n allen beleid en we staan van tijd tot tijd op het strand, op straat en op allerlei andere mooie plekken van deze fantastische stad. Ik ben bij het afval en bijplaatsingen. Daarover waren er vragen van de heer Balster. In de programmabrief staat een hele bladzijde met alle verschillende activiteiten op het brede grondstoffen- en afvaldossier. Specifiek over grofvuil: de Haagse huishoudens produceren elk jaar 35 miljoen kilo grofvuil. Daarvan wordt 40% door onze inwoners keurig naar de drie afvalbrengstations gebracht. Wij zijn met verschillende methoden bezig om dat percentage omhoog te krijgen. De andere 60% van het grofvuil ligt vaak uren buiten, gaat na inzameling op een grote stapel en gaat vervolgens als restafval de oven in. Het is dit college een lief ding waard om dat percentage naar beneden te krijgen, want hoe meer we recyclen, hoe beter het is voor het milieu maar ook hoe lager de kosten uiteindelijk zijn voor de burger, die de afvalstoffenheffing moet betalen. Vervolgens zijn wethouder De Mos en ik bezig met verschillende vormen van experimenten: hoe krijg je die bijplaatsingen en het grofvuil zo veel mogelijk op de juiste plekken? Wethouder De Mos heeft u in de brief uitgelegd waarmee hij bezig is: helpt het als er stickers op worden geplakt omdat mensen het zich dan realiseren? Het is zoals je moeder vroeger zei: doe je licht uit, gooi het afval in de bak en ruim je kamer op. Werkt dat? Een van

121 de dingen waar ik mee bezig ben, is kijken of een vaste grofvuilavond helpt. Waarschijnlijk kun je in ieder geval een deel daarvan weer recyclen. We hebben ook continu overleg met de andere grote steden waar deze problematiek in dezelfde hevigheid aanwezig is. Niemand heeft de ultieme, winnende oplossing. We proberen het met een mix aan beleidsmaatregelen zo mooi, aantrekkelijk en schoon mogelijk te houden in deze stad.

Robert Barker (PvdD). Kan de wethouder schriftelijk uitsplitsen wat precies in het duurzaamheidspotje valt en wat de maatregelen precies zijn? Want de wethouder heeft geen financiële verdeling van de uitgaven gegeven. Ze heeft wel een programmabrief gestuurd waarin allerlei dingen staan, maar daarin staat niet hoe het met de financiën zit. Bijvoorbeeld: welke subsidieregelingen zijn er en hoeveel budget zit daarin?

Wethouder Van Tongeren (GroenLinks). Volgens mij hebben we deze vragen eerder gehad. Ja, op hoofdlijnen komt dit zeker. Dit is ook in de technische vragen gevraagd en deze vraag zal dus beantwoord worden. Er is een overzicht naar de raad gestuurd van alle huidige subsidieregelingen en hoe je daarvoor in aanmerking komt. Vervolgens is er gezegd: in de programmabrief staat wat we gaan doen. In de verantwoordingsbrief, die aan het einde komt, wordt uitgelegd hoeveel daarvan gebruik is gemaakt. Maar alle informatie die de raad graag wil hebben, gaan wij natuurlijk voor de raad uitzoeken. Dat proberen we zo goed mogelijk te doen, maar dat zal dus nog wel op enige hoofdlijnen zijn. We gaan niet per aanvraag rapporteren aan de raad, maar ik ga ervan uit dat u daar ook niet om vraagt.

Robert Barker (PvdD). Dat klopt: ik vroeg daar niet naar. Maar u geeft zelf aan dat we daar een aantal keren naar gevraagd hebben. Wij zien weinig vooruitgang op duurzaamheidsgebied. Daarom zou ik dit toch wel echt graag willen. Ik had ook een tweede vraag, namelijk over de CO2-indicator: waarom is die nog steeds niet aangepast? Waarom is in de begroting nog steeds sprake van het CO2- doel van 2050?

Wethouder Van Tongeren (GroenLinks). U stelt mij twee vragen tegelijkertijd. Wat de CO2-indicator betreft: van de topindicatoren is samen met de raad vastgesteld welke indicatoren dat moeten zijn. Wethouder Guernaoui heeft het in de begroting in overleg met de raad zo goed mogelijk verder vastgesteld. De tweede vraag is mij even ontschoten.

Robert Barker (PvdD). Er was eigenlijk geen tweede vraag, maar ik zou wel even willen doorpakken op die CO2-indicator, want juist de raad heeft aangegeven die graag aangepast te willen zien. De raadswerkgroep heeft dat gevraagd aan de wethouder. De wethouder heeft dat niet gedaan. Daarom vraag ik waarom de CO2-indicator niet is aangepast als de raad graag wil dat die wordt aangepast.

Wethouder Van Tongeren (GroenLinks). Er is uitgebreid overleg geweest met een commissie van de raad - dat heeft wethouder Guernaoui gedaan - over welke topindicatoren de raad wilde zien. Bij mijn beste weten zijn die topindicatoren allemaal opgenomen. Mocht dat toch nog niet naar tevredenheid van de Partij voor de Dieren ingevuld of uitgevoerd zijn, dan hoor ik dat graag in de technische vragen, maar dit is echt naar eer en geweten vormgegeven naar aanleiding van wat de commissie wilde aan topindicatoren. Het tweede wat ik binnen het programma Duurzaamheid gezegd heb, is dat er een monitor komt op de dingen waaraan wij daadwerkelijk kunnen bijdragen. Dat staat ook in de programmabrief. Dat is een uitwerking van de Kadernota. Daarbij gaat het erom echt zichtbare vooruitgang te laten zien op punten zoals: hoeveel gas wordt er verbruikt, hoeveel laadpalen zijn er, hoeveel meters zonnepanelen zijn er? Want dat zijn dingen waarbij het college kan aanjagen, regie kan voeren dan wel kan verleiden. Dit hebben we in de commissie inderdaad gewisseld. Met de CO2- indicator is het eigenlijk zo dat het daar beter mee gaat als de economie instort. Als de economie aantrekt, gaat het daar slechter mee. Dat zegt dus niet heel erg veel over de inspanningen van dit college op het gebied van duurzaamheid, maar de raad wil die indicator graag in de begroting en die komt dus in de begroting. Als dit nog steeds niet verwerkt is op de wijze die de raad wil, zullen wij daar zeker naar kijken, maar mijn stellige overtuiging is dat dit wel gebeurd is.

122

Joris Wijsmuller (HSP). Ik heb een vraag over het vorige punt, want de wethouder bracht me in de war. Ik waardeer het heel erg dat de wethouder de ambitie heeft om ook het grofvuil beter te hergebruiken. Ze suggereerde dat de oude vaste ophaaldag voor grofvuil misschien weer wordt ingevoerd. Zoiets kan ik me nog uit de vorige eeuw herinneren, maar intussen is een collega- wethouder met zijn stickers juist het tegendeel aan het doen, want we weten allemaal dat vuil dat op straat ligt, vuil aantrekt en dat dat dus een hele andere beweging is dan de beweging die u voorbereidt. Heeft u wel een goede afstemming met elkaar?

Wethouder Van Tongeren (GroenLinks). De leden van het college hebben een uitmuntende afstemming met elkaar, maar het is niet one size fits all. Als er een simpele oplossing was voor afval, hadden alle steden in Nederland en ook Den Haag die allang ingevoerd. Die is er niet. Het is dus steeds weer kijken wat maatwerk is, wat wanneer werkt en wat werkt in welke buurt. Dat ziet u ook: er zijn zes of zeven brieven naar de raad gestuurd met verschillende uitleggen over de deelfactoren. Dan zie je ook dat sommige dingen in sommige wijken heel goed werken en in andere wijken niet. Het college staat altijd open voor pilots en experimenten. Ook dingen die in het verleden misschien nog geen succes gaven, geven in de toekomst in sommige wijken misschien wel succes. Wij sluiten dus geen enkele mogelijkheid uit om te kijken hoe wij de stad zo schoon en aantrekkelijk mogelijk kunnen krijgen. Een beperkt experiment met een vaste ophaalavond op sommige plekken waar de ondergrondse container wellicht nog niet ingevoerd is, is wel succesvol. Ik heb twee doelen: het grofvuil van straat maar ook een hoger recyclepercentage van het grofvuil. Daar kan een vaste ophaalavond misschien bij helpen, maar misschien ook niet. Dat weten we pas als we dat weer gaan onderzoeken. Ik ben voornemens om geen enkel idee uit te sluiten. Dat geldt ook voor de heer De Mos.

De voorzitter. Volgens mij is het helder zo.

Wethouder Van Tongeren (GroenLinks). Dan ben ik bij de laatste vraag van GroenLinks over de Leiding door het Midden. Daarover staan in het coalitieakkoord duidelijke voorwaarden waaronder meedoen door de gemeente Den Haag mogelijk is. In de tweede helft van 2019 komt er een aanpak: hoe zou dit kunnen? Het komt dus bij de gemeente. U heeft ongetwijfeld in de kranten gelezen dat Eneco een dochter heeft waar het plan voor de Leiding in het Midden in zit, dat het Rijk gezegd heeft dat de Gasunie die mag overnemen en dat daar ook een vrij riant budget voor beschikbaar is. Maar uiteraard moet er gekeken worden of er voldaan wordt aan alle eisen die in het coalitieakkoord staan. Zodra daar enige helderheid over is - die komt dit jaar nog - komt het plan naar de raad.

Joris Wijsmuller (HSP). Ik kan mij herinneren dat dit in het derde kwartaal van dit jaar zou komen. Hoor ik nu dat dit later gaat komen?

Wethouder Van Tongeren (GroenLinks). De gemeente Den Haag heeft natuurlijk graag overal invloed op, maar de overname door de Gasunie is iets waar de gemeente Den Haag niet over gaat. Wij zullen dus ook met de Gasunie in gesprek moeten om te kijken of al die voorwaarden daar geborgd zijn. Ik heb dus geen zekerheid of dit helemaal lukt in het derde kwartaal. Ik denk dat het ook weleens het vierde kwartaal zou kunnen worden. Wat de heer Wijsmuller hoort, klopt dus, maar ik ben wel erg blij dat we in de Gasunie een onafhankelijke netbeheerder hebben. Ik ben ook erg blij dat er op rijksniveau bedacht is dat daar een stevige financiering achter moet komen te staan. Ik denk dat ik aan het einde van mijn beantwoording ben gekomen.

Wethouder Parbhudayal (VVD). Voorzitter. Er is vandaag veel gepraat over de zorg. Dat is terecht. Toen ik wethouder werd, wist ik dat dit geen eenvoudige portefeuille zou zijn. U heeft het college gevraagd of de aangekondigde maatregelen verantwoord en te verdedigen zijn en of er garanties te geven zijn dat de zorg goed op orde blijft. Dit college gaat er, zoals we hebben afgesproken, alles aan doen dat iedereen nu en in de toekomst toegang krijgt tot de zorg en ja, dat iedereen de zorg krijgt die hij of zij nodig heeft. Ik zeg daarbij dat dit geen eenvoudige klus is. U heeft de begroting gezien. Mijn college Guernaoui heeft alles op een rij gezet over hoe we dat gaan doen. Aan mij is de taak om de komende tijd heel serieus, echt doodserieus, met al mijn ambtenaren aan de slag te gaan met die

123 aangekondigde maatregelen en de kansen die wij zien, uit te werken. Die staan in programma 8. Ook de vraag die de heer Grinwis had over een aantal van die maatregelen …

De voorzitter. Ik ga u onderbreken, want ik heb naar de heer Balster geseind dat ik u nog een paar zinnen zou laten zeggen, maar als u nu naar de heer Grinwis gaat, moet de heer Balster echt eerst.

Wethouder Parbhudayal (VVD). Ik wil even mijn zin afmaken. Over die aangekondigde maatregelen wil ik graag met de commissie in debat gaan en ik wil daar uitgebreid bij stilstaan, want ik kan me heel goed voorstellen dat u zegt: neem me daar goed in mee.

Martijn Balster (PvdA). Volgens mij was de vraag van de raad niet hoe het verantwoord kan. Volgens mij was de stelling van de raad, ook in de motie, dat het niet verantwoord is. Het is echt teleurstellend dat er ook geen verhaal in de begroting staat over hoe dit mensen gaat raken, want dit gaat mensen raken. Laat ik er één voorbeeld uit halen. Maatwerkdienstverlening 18- gaat van € 97 mln. naar € 71,9 mln. Daar gaat dus bijna 30% af. Bij 18- gaat het om kinderen. Wat gaat dit nu concreet betekenen? Heeft u daar enig idee van?

Wethouder Parbhudayal (VVD). Ik zei net dat dit geen eenvoudige taak is. We hebben er de afgelopen maanden heel veel tijd in gestopt om te kijken hoe we de zorg op peil houden. We hebben van diverse bronnen veel geld gekregen van het Rijk voor de komende drie jaar. Met 'we' bedoel ik de portefeuille Zorg. Alle registers zijn door het college opengetrokken vanuit diverse programma's en vanuit reserves om de komende jaren de zorg op peil te houden. Ik kijk ook binnen mijn programma naar de kansen die er liggen. Over die kansen en over hoe ik dit ga doen, wil ik graag met u in debat. Ik heb al een aantal van die dingen aangekondigd. Ik blijf zeggen dat het niet eenvoudig is, maar er liggen kansen die we echt moeten benutten op het punt van slimme afspraken, nu we de contractvoorwaarden kunnen maken, en op het punt van slimme uurtarieven en prijzen, want we zitten niet te wachten op die extreme winsten. Daar hebben we het met elkaar over gehad in de commissie. Dat zijn de kansen waarmee we een aantal opbrengsten kunnen genereren en de kosten omlaag kunnen brengen. Ik wilde afronden, maar ik zie dat er een aantal vragen zijn.

De voorzitter. Ja, ik geloof dat er een kleine wachtlijst is.

Martijn Balster (PvdA). Het lijkt alsof de wethouder nog geen idee heeft hoe ze dit wil gaan invullen. Ik hoor alleen maar boekhoudkundige termen. Die lees ik ook in de begroting: 'het kan slimmer', 'het kan innovatiever', 'het zijn kansen'. Met alle respect, dit gaat over kwetsbare kinderen. Daar ging mijn vraag over. Het door mij genoemde voorbeeld, maatwerkdienstverlening 18-, gaat over kinderen met jeugdhulp, die zij op dit moment niet voor niks heel hard nodig hebben. Ik noemde in mijn inbreng de kinderen in Laak, bij voetbalclub Laakkwartier. Wat gaat die bezuiniging nu betekenen? Nu is het € 97 mln.; daar is straks € 72 mln. van over. Wat betekent dit voor hen? Heeft u dat niet in beeld?

Wethouder Parbhudayal (VVD). We hebben alles heel goed in beeld. Het is in de afgelopen jaren voor het eerst dat ik drie keer een kwartaalrapportage naar de Rekeningencommissie heb gestuurd over de kosten en de inzichten. Dat ga ik komend jaar doen. We hebben vorig jaar al heel snel in beeld gebracht hoe de kostenoverschrijdingen eruit zullen zien. We weten heel goed wat we aan het doen zijn en we gaan dat ook de komende tijd doen. U vraagt hoe dit gaat bij de jeugdhulp en de post die u net noemde. Daar ga ik u uitgebreid in meenemen. Stel die vraag; het is een technische vraag, maar we kunnen dit heel goed uitleggen. U zegt dat ik geen idee heb, maar ik heb heel veel goede ideeën. Het staat netjes in deze voorliggende begroting. De maatregelen zijn geclusterd in programma 8 op de pagina's 72 en verder. Daarover moeten we het echt met elkaar hebben in de commissie.

Martijn Balster (PvdA). Dit is geen boekhoudkunde. Dit is geen technische vraag. Dit gaat om kinderen die nu zorg krijgen en straks niet meer. U heeft nog geen begin van een antwoord op die vraag. Dat stelt me echt teleur.

124

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Ik zou graag van de wethouder horen hoe zij aankijkt tegen de demografische ontwikkeling. Volgens de bevolkingsprognoses van het CBS ontstaat er de komende jaren en decennia een enorme toename van de categorieën 65- en 80-plussers, zelfs tot een verdubbeling. Het CBS geeft ook aan dat de gevolgen van die vergrijzing zich ook direct zullen uitdrukken in de hulpbehoevendheid van die mensen. Heeft de wethouder een idee hoe dat zich gaat verstaan met het budget voor de zorg in Den Haag en hoe we dat op gaan vangen?

Wethouder Parbhudayal (VVD). Dat is een goede vraag, meneer Hoijnck van Papendrecht. We zien dat de komende jaren het aantal inwoners van Den Haag groeit. Het aantal 65-plussers gaat harder groeien dan de gewone groei van het aantal inwoners. We denken dat we binnen de komende vijf tot zeven jaar 15% meer 65-plussers hebben in Den Haag. Dat betekent dat we verwachten dat er ook veel meer Wmo-consumptie zal zijn. Daar worden veel maatregelen getroffen. Denk aan een aantal plannen die we dit jaar al zijn gestart, zoals de aanpak van eenzaamheid en de kleinschalige innovatieve oplossingen. Innovatie is een van de dingen waarin we de komende jaren veel meer gaan investeren, zodat mensen gezond lang thuis kunnen wonen. Op die manier gaan we kijken hoe we die groei en die trend goed kunnen accommoderen, zodat de Wmo-zorg op peil blijft voor de ouderen.

Frans Hoijnck van Papendrecht (50PLUS). Op het moment dat die hulpbehoevende doelgroep van ouderen - niet alleen 65-plussers maar ook 70- en 80-plussers - groter wordt, betekent dat dan ook dat er binnen het kader van de Wmo vanuit het Rijk een grotere geldstroom naar Den Haag ontstaat? Of moeten we het doen met wat we nu krijgen?

Wethouder Parbhudayal (VVD). Dat klopt. U heeft helemaal gelijk: als we hogere aantallen hebben en als het aantal groeit in de stad, krijgen we ook meer geld van het Rijk. Dat zit in de macrogeldstromen die we krijgen. We krijgen bijna € 450 mln. voor de Wmo en de jeugdhulp en er komen andere geldstromen binnen. Dat areaal wordt voor een deel gecompenseerd door het Rijk, maar voor een deel ook uit de algemene middelen van het concern. Daarmee proberen we iedere keer de areaaluitbreiding netjes in de begroting te zetten.

Karen Gerbrands (PVV). Ik heb eigenlijk een heel constructief voorstel, want ik hoor de wethouder zeggen dat ze hierover graag met de commissie in gesprek gaat. Ik heb het voorstel om dat dan niet te doen bij de bespreking van de programmabegroting, want dit is zo specifiek en hier zijn zoveel vragen over. Volgens mij kunnen wij dit als commissie al volgende week of de week daarna inplannen om hierover met de wethouder in gesprek te gaan. Dat wil ik dus eigenlijk voorstellen, want anders zitten we hier over tweeënhalf uur nog met vragen die niet beantwoord worden. Ik ben er ook gewoon een beetje klaar mee. Dat scheelt, zeg ik eerlijk. Het schiet ook niet op.

De voorzitter. Ik kijk de rest van de raad even aan: is dat een constructief voorstel? Ik kan wel een beetje meevoelen met wat u zegt. Er zijn heel veel vragen en heel veel mogelijkheden, maar er is ook nog heel veel ruimte om daar met elkaar over te spreken.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik had de knop al ingedrukt, omdat de wethouder reageerde op mijn vraag. Daar was ik het hartstikke mee eens. In die zin ligt dat dus helemaal in de lijn van het voorstel van mijn collega Gerbrands. Ik heb alleen een aanvullende vraag. De wethouder ziet ook dat ik aan de hand van die pagina's in de begroting heb geworsteld: wat is nou wel reëel en wat vind ik minder reëel? Daar heb ik op ingespeeld met mijn tegenbegroting. Dat heeft de wethouder vast gezien. Het zou helpen als er voor die bespreking een brief ligt waarin het niet alleen in begrotingstermen wordt toegelicht - want in dat opzicht is het op zich vrij helder - maar waarin ook meer wordt ingegaan op de hoe-vraag. Bijvoorbeeld: als je € 4 mln. aan fraudebestrijding wil binnenhalen, wat betekent dat dan precies? Welke inspanning zit daaraan vast? Wat is dan de totale ingeschatte zorgfraude, Wmo- fraude, fraude bij de lichtere zorg of welke fraude dan ook in Den Haag? Dat zou helpen om een goede bespreking te hebben: hoe gaat dit dan in zijn werk? Want nu is het heel erg beschreven vanuit de vraag wat er gebeurt, maar niet vanuit de vraag hoe dat gebeurt.

De voorzitter. Zullen we even kijken wat ook anderen van het voorstel vinden?

125

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik reageerde op een reactie van de wethouder op mijn vraag. Ik vind het een goed voorstel, maar ik wil wel graag die brief hebben.

De voorzitter. Als ik zo vrij mag zijn: ik heb u het woord gegeven naar aanleiding van wat ik maar even als een punt van orde zie.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Maar ik had al eerder op de knop gedrukt.

De voorzitter. Mevrouw Gerbrands heeft naar mijn gevoel een punt van orde ingebracht. Zij stelt voor om voor alle vragen die nog leven, in de nabije toekomst een apart moment te prikken, zodat we daar even met z'n allen over kunnen spreken. Ik dacht dat u daarop ging reageren, meneer Grinwis. Ik kijk even of de rest van de raad dat een goed idee vindt.

Daniëlle Koster (CDA). Ik vind het op zich wel een goed idee, maar niet als dat betekent dat we er nu vanavond helemaal niet meer over kunnen spreken. Het lijkt me dat we vanavond nog prima vragen op hoofdlijnen kunnen behandelen. Daarnaast kunnen we in de commissie gewoon nog wat dieper hierop ingaan, ook naar aanleiding van de brief die er komt. Als het voorstel van mevrouw Gerbrands betekent dat we nu stoppen met de ondervraging van de wethouder, zou ik daar dus niet voor zijn. Ik ben er alleen voor als het gaat om een en-enpakket.

De voorzitter. Volgens mij zijn we hier met elkaar in gesprek en wordt de wethouder hier niet ondervraagd; dat klinkt heel anders. Om heel eerlijk te zijn, denk ik dat mevrouw Gerbrands niet dacht aan en-en.

Karen Gerbrands (PVV). Volgens mij moet dit een debat zijn op hoofdlijnen. Meneer De Graaf van de VVD gaf zojuist ook al aan dat dit dat gewoon niet is, want bij elk onderwerp waarover we het hebben, gaat het over de punten, de komma's, de pagina's en de tabellen 1.3 of 1.4. Volgens mij moet dit een debat zijn op hoofdlijnen en dat is niet wat er gebeurt. We krijgen die antwoorden niet. Dan is iedereen gefrustreerd, ikzelf waarschijnlijk ook. Hoofdlijnen zijn prima, maar niet die gedetailleerde vragen, want daar is dit debat volgens mij niet voor bedoeld. In zoverre is het dus 'en-en' dat je dit natuurlijk op hoofdlijnen mag behandelen. Zo te horen is deze kant van de raad daarvoor.

De voorzitter. Ik neig er ook naar om het ontzettend met u eens te zijn, maar ik weet niet heel zeker hoe dit aan de andere kant zal vallen. Op zich vind ik dit een buitengewoon constructief voorstel van mevrouw Gerbrands.

Martijn Balster (PvdA). Wat mevrouw Gerbrands zegt, snap ik heel goed en we moeten hier in de commissie zeker verder over praten, maar dit is de grootste bezuiniging in de begroting. Daarover moeten we op hoofdlijnen natuurlijk wel met elkaar van gedachten kunnen wisselen. Ik zou dus zeggen: laten we gewoon doorgaan. Ik denk niet dat het nog heel lang duurt, maar dit onderwerp kunnen we nu niet ineens uitstellen. We houden het bij de hoofdlijnen.

De voorzitter. Zullen we dat dan eens proberen, dat iedereen probeert zich op de hoofdlijnen te concentreren? Dan kunnen we daarna nog de hele avond spreken over de definitie van 'hoofdlijnen'. Ik was gebleven bij de heer Grinwis; daar keer ik naar terug.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Volgens mij weet de wethouder nog wel waar ik om vroeg. Ik verwacht dus een reactie op mijn vraag.

De voorzitter. Mevrouw Koster, is dat niet helemaal zoals u het voor ogen had?

Daniëlle Koster (CDA). Nee, voorzitter, ik had de volgorde iets anders in mijn hoofd. Volgens mij zat ik al een hele tijd voor het ordedebatje in de lijn, maar dat maakt niet uit. Ik had inderdaad al heel lang een vraag op hoofdlijnen. Ik vraag mij af …

126

De voorzitter. Nu raken we - met name ik - de draad een beetje kwijt. Zullen we de wethouder de gelegenheid geven om die vraag van de heer Grinwis even te behandelen? Dan kom ik bij u terug.

Daniëlle Koster (CDA). Uiteraard, prima.

Wethouder Parbhudayal (VVD). Volgens mij vraagt de heer Grinwis om een brief voordat we een commissiedebat hebben over de aard of de strekking van de maatregelen. Ik zou het andersom willen stellen. Er ligt een begroting. Die begroting heeft ons heel veel tijd, energie en inspanning gekost. Er ligt een hele goede begroting om op basis daarvan met elkaar het debat te voeren in de commissie. Als daaruit nog vraagpunten nog komen en blijven liggen, moeten we die daar bespreken, want nu gaat u mij iets vragen en we hebben het nog niet gehad over de exacte aard hiervan. De heer Balster vraagt om een toelichting op een begrotingspost. Die heb ik hier niet bij me. Ik ga daar nu dus niet op in. Het gaat om een begroting van bijna € 508 mln. Zo groot is de zorgbegroting; er gebeurt op het punt van de zorg nogal wat in de stad. Laten we het daar met elkaar dus goed over hebben. Als daar dan nog dingen onduidelijk blijven of blijven liggen, ben ik altijd bereid om u daar een toezegging over te doen of om een brief daarover te sturen. Weet dat ik in opdracht van de Rekeningencommissie al kwartaalrapportages stuur. Het is het afgelopen jaar gegaan over kostenbeheersing en kosteninzicht. Dat zal dit jaar en de komende tijd worden uitgebreid met de voortgang van alle aangekondigde maatregelen, want ik wil u meenemen in hoe we die stappen gaan maken en hoe we die gaan zetten. Ik moet dat overigens ook doen van mijn collega-wethouder, de wethouder van Financiën, en van zijn accountant. We willen hem ook mee laten toetsen of we de goede dingen op een goede manier doen, vooral op het punt van grote maatregelen die we hebben aangekondigd, de aanpak van zorgfraude of slimmer inkopen. Dat zijn ook allemaal zaken die juridische checks en toetsen behoeven. Die toezegging wil ik dus graag doen.

Daniëlle Koster (CDA). Ik heb inderdaad een vraag op hoofdlijnen. Ik hoor van de wethouder en ik lees ook in de begroting dat we nu gaan investeren in een aantal innovatieve initiatieven. Als ik dan kijk naar het rijtje dat daar staat - verschuiving van zwaardere hulp naar lichtere vorm van hulp, meer ruimte bieden voor de professional en beleggen van goede regie - 'één gezin, één plan, één regisseur' - dan denk ik: wat is daar nieuw aan? Volgens mij zijn we daar echt in ieder geval al vanaf 2014 mee bezig. Wat gaat ervoor zorgen dat het nu wel helpt, terwijl het de afgelopen vijf of zes jaar niet heeft geholpen?

Wethouder Parbhudayal (VVD). Ik wil daar best op ingaan, hoor. Dat is weer inhoud, want u heeft het over verzwaren van zorg. Wij hebben in de begroting een aantal dingen benoemd. Daar gaan we de komende tijd hard op inzetten. Ik heb u recentelijk bijvoorbeeld al een notitie gestuurd over diverse vormen van Haags Ontmoeten. We willen de lichte dagbesteding eigenlijk terugbrengen naar diverse vormen van Haags Ontmoeten. Dat is investeren in preventie, zodat mensen kleinschalig en wijkgericht dicht bij huis leuke activiteiten kunnen doen, zodat ze later niet in een dure, zware, gemedicaliseerde omgeving terechtkomen. Dat is een voorbeeld van hoe wij deze maatregel gaan invullen.

Daniëlle Koster (CDA). Mijn vraag aan de wethouder ging over het door mij genoemde lijstje, die verzwaring van zwaardere hulp naar lichtere hulp, het inzetten op goede regie - 'één gezin, één plan, één regisseur' - en meer ruimte bieden aan de professional. Dat doen we al vanaf 2014. Daar zijn we al mee bezig vanaf de overdracht naar de gemeenten. In al die vijf jaar heeft dat er niet voor gezorgd dat we die budgetten in de greep houden. Wat doet u nu anders waardoor u denkt dat het u wel gaat lukken, terwijl het de afgelopen vijf jaar niet is gelukt? We hebben gezien dat de vraag naar specialistische zorg juist toeneemt.

Wethouder Parbhudayal (VVD). Ik heb net een voorbeeld genoemd dat past in de eerste door u genoemde categorie. Als u zegt dat we al heel lang 'één gezin, één plan, één regisseur' deden, dan klopt dat. Dat gaan we doorzetten en dat gaan we weer doortrekken naar de nieuwe contracten. Daarbij komt bijvoorbeeld niet het kind maar het gezin centraal te staan en gaan de teams die nu naast elkaar

127 werken, samenwerken. Zo zijn er diverse mogelijkheden die we in Den Haag zien om juist goed te kijken hoe de toegang en de zorg beter op orde gebracht kunnen worden. Dat gaat besparingen opleveren op het punt van het samenwerken van de teams. U weet dat vorig jaar, medio dat jaar, de Wmo- en de jeugdteams onder één vlag zijn gezet. Dat heet nu 'JMO-organisatie'. Ze werken veel beter samen, veel dichter bij elkaar. Ze kijken niet alleen naar een individuele hulpvraag vanuit een persoonlijke situatie van één persoon. Ze kijken naar het hele gezin, naar de omgeving en naar de woonsituatie. Zo wordt de zorg veel beter geregisseerd en ingeregeld. Nogmaals, ik neem u in de commissie graag mee om ook met een aantal concrete voorbeelden te komen. Anders kan dit lang duren. Dat doe ik graag en ik ga daar niet voor weglopen. Ik begrijp ook dat u zich zorgen maakt. Dat hebben wij in het college ook gedaan. We hebben ook tegen elkaar gezegd dat we op het punt van de zorg geen concessies gaan doen. Wethouder Guernaoui heeft zojuist al genoemd dat ik € 65 mln. vanuit alle reserves en programma's krijg om die zorgkosten dit jaar en volgend jaar op peil te houden, totdat de maatregelen effect sorteren. We krijgen € 47 mln. van het kabinet voor drie jaar. Daar komen we ook een enorm eind mee. Met andere woorden, ik krijg de komende drie jaar bijna € 110 mln. De genoemde maatregelen gaan we zorgvuldig wegen en schouwen. Daarover ga ik u rapporteren en we gaan daarop sturen. Als dingen misgaan, hebben we altijd nog het college om weer te kijken wat er nodig is om weer voldoende zorg op peil te kunnen leveren.

Robert Barker (PvdD). Bij de zorgbezuinigingen in het boekje staan allemaal mooie termen, zoals 'slimmer beleid waar mogelijk', 'verbetering regie en toegang', 'synergie' en 'betere sturing'. Dat klinkt allemaal supermooi. Dat levert in totaal € 19 mln. op. Als u gelooft dat dat geen consequenties heeft voor de kwaliteit, waarom hebben we dat dan niet veel eerder gedaan?

De voorzitter. Met permissie, de vraag waarom we dat niet eerder hebben gedaan, is een niet te beantwoorden vraag. Ik geef de wethouder graag de gelegenheid, maar dit is bijna een filosofische vraag.

Wethouder Parbhudayal (VVD). Ik ben hiermee vorig jaar begonnen als wethouder. Ik zag heel veel kansen. Ik heb het afgelopen jaar een aantal van die kansen benoemd, ook in debatten met u in de commissie en hier in de raad. We geven daar vorm aan en we gaan daarmee aan de slag. We leven in het heden en in het nu. Ik ben er blij mee dat we die kansen zien. Die gaan we met beide handen grijpen om de zorgkosten weer goed op elkaar te laten aansluiten.

Robert Barker (PvdD). U geeft aan dat u er een tijdje zit, maar nu heeft u opeens dit ei van Columbus gezien. De burgemeester geeft aan dat dit een filosofische vraag is, maar het is wel een hele pregnante vraag. Het betekent eigenlijk dat de colleges hiervoor hebben zitten slapen en dat u het afgelopen jaar een beetje heeft zitten slapen, want nu blijken er opeens enorme bakken met geld braak te liggen. Is er getoetst op de onderbouwing van die € 19 mln., bijvoorbeeld de synergie en betere sturing? Is daar een externe toets op gedaan? Is er enige onderbouwing? Of is dat aantal zinnen in de begroting de enige onderbouwing om tot dat bedrag te komen? Ik zie € 10 mln., soms € 5 mln., soms € 4 mln. en soms € 3 mln. Het lijkt een beetje uit de lucht gegrepen. Is er een onderbouwing voor?

Wethouder Parbhudayal (VVD). Dit is een begroting. Hierin kondigen we maatregelen aan die we in de komende jaren denken te realiseren. Hier staan een aantal zaken in waarvan ik net zei dat ik ermee aan de slag ga met mijn ambtenaren. Wij gaan hier heel serieus naar kijken. We zien kansen en we gaan die grijpen. Alle toetsmomenten en evaluaties komen daarna. Dat moeten we sowieso doen en daarmee gaan we een heel eind komen. Ik heb er alle vertrouwen in dat we ook dit op een goede manier kunnen doen.

Robert Barker (PvdD). De wethouder zegt: we toetsen pas achteraf en we hebben de bedragen niet van tevoren getoetst. Dus de bedragen - die € 10 mln., die € 6 mln. en die € 3 mln. - die allemaal in de begroting zijn benoemd, zijn verder niet onderbouwd. De enige onderbouwing zit in de begroting. Het had dus bij wijze van spreken ook € 9 mln. of € 8 mln. kunnen zijn. Het had van alles kunnen zijn, maar u heeft geen externe toets daarop gedaan.

128

Wethouder Parbhudayal (VVD). Nee, zo werkt het niet. Natuurlijk zijn er onderbouwingen en natuurlijk wordt hieraan gewerkt. Maar je doet een serieuze externe toets niet vooraf. Dat doe je pas als de plannen er zijn, als die zijn uitgewerkt en als je ermee aan de slag bent. Nogmaals, de zaken die hierin staan, gaan de komende tijd nog flink handen en voeten krijgen. Je moet ergens beginnen. Wij hebben de komende jaren de tijd. Er is nu heel veel incidenteel geld om de zorg in 2018, alle meerkosten te betalen - we hoeven daar helemaal niks aan te veranderen - om in 2019 de zorg goed op peil te houden en om in 2020 goeddeels verder te gaan. Dan zijn we veel verder met die plannen en gaan we daar serieus mee aan de slag.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Ik sla nog heel even aan op de kwartaalrapportages. Ik ben daar op zich heel blij mee. Ik denk dat het heel goed is om de voortgang van de maatregelen op deze manier te kunnen blijven monitoren. Krijgen we als raad op basis van die rapportages ook inzicht om daadwerkelijk te kunnen toetsen dat iedereen in Den Haag de zorg krijgt die nodig is?

Wethouder Parbhudayal (VVD). Ik ga mijn best doen om u mee te nemen in de impact van de maatregelen en hoe we dat vorm gaan geven. Ik noem een voorbeeld. Wethouder Van Alphen en ik gaan nu gezamenlijk begeleid wonen inkopen. Dat betekent dat we het begeleid wonen in de maatschappelijke opvang en het begeleid wonen in het beschermd wonen, wat in mijn portefeuille zit, gezamenlijk gaan doen. Dat zal de proceskosten en systeemkosten verminderen en een structuurverbetering aanbrengen, en dat levert geld op. Dat ga ik in beeld brengen.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Dat is heel goed en ook heel belangrijk, maar staat er dan ook in wat dit voor de mensen betekent?

Wethouder Parbhudayal (VVD). Ik heb net gezegd dat we er alles aan gaan doen dat iedereen toegang krijgt tot de zorg, nu en in de toekomst, en dat we die zorg op peil houden. We gaan er alles aan doen dat niemand er in zorg op achteruitgaat en dat niemand belast wordt met de kosten van de zorg, want die maatregelen staan hier niet in. Als blijkt dat de scootmobielen van mensen weg kunnen omdat ze die niet meer gebruiken, omdat ze een AV070-pasje hebben gekregen en zich laten vervoeren, dan wil ik best wel in beeld brengen om hoeveel scootmobielen het gaat en bij welke mensen we die weghalen. Op die manier kan ik best wel een rapportage inkleden.

Arjen Kapteijns (GroenLinks). Omdat dit een hoofdlijnendebat is, denk ik dat we niet al te veel in detail moeten gaan. Het punt dat voor mijn fractie belangrijk is, is dat het geen technische of financiële rapportages worden, maar dat ze echt inzicht geven in wat deze maatregelen betekenen voor de mensen in de stad. Ik proef heel duidelijk in uw woorden dat dat de intentie is. Daar gaat mijn fractie dan ook goed op letten.

Martijn Balster (PvdA). Er komt nog een commissiedebat. Kan de wethouder niet toezeggen dat zij met een brief komt waarin zij de huidige doelgroepen zorg, welzijn en jeugd in beeld brengt, goed aangeeft hoe de budgettaire consequenties gevolgen krijgen voor die doelgroepen en daar ook eerlijk bij aangeeft waar ze dat nog niet weet, zodat deze raad kan beoordelen welke gevolgen deze bezuiniging van € 35 mln. heeft voor de mensen in de stad?

Wethouder Parbhudayal (VVD). Dit is ongeveer de strekking van wat meneer Grinwis vroeg. Ik heb net gezegd: laten we eerst het debat doen; daarna kunnen we kijken hoe verder. Ik sta pal achter alle maatregelen die aangekondigd zijn. Ik kan ze goed uitleggen, maar dat wil ik niet hier doen. Ik noemde net een heel detaillistisch voorbeeld, maar het gaat hier over hoofdlijnen. Laten dat debat daar doen. Ik denk dat we heel ver komen.

Martijn Balster (PvdA). Wij hebben nu alleen bedragen en algemene managementtermen. Dat is alles wat we hebben. Wij weten totaal niet welke consequenties dit heeft voor mensen in de stad. Met alle respect, daar gaat het deze gemeenteraad om. Als wij € 35 mln. aan bezuinigingen moeten goedkeuren, dan moeten we weten welke consequenties dat heeft voor kwetsbare kinderen, kwetsbare ouderen en mensen in eenzaamheid. Bent u bereid om de raad een brief te sturen voordat we er in de commissie

129 over spreken waarin u in beeld brengt wat de gevolgen zijn voor de groepen die onder dit begrotingsartikel vallen?

Wethouder Parbhudayal (VVD). Dat is niet aan de orde. We gaan er alles aan doen om de zorg op orde te houden en op peil te brengen. Ik heb nog helemaal geen input voor een brief aan u over wat de consequenties zijn voor de mensen, omdat we daar niet mee aan de slag gaan. We gaan goede prijsafspraken maken en er zijn allerlei zaken genoemd zijn. We moeten het allemaal een naam geven. Synergie is ook een term. Ik leg uit aan u hoe we dat gaan bereiken: door gezamenlijk in te kopen of door een systeem te wijzigen. Het gaat de mensen niet raken. Heel veel van die maatregelen gaan de mensen niet raken wat ons betreft, want we staan ervoor dat mensen gewoon zorg krijgen en toegang hebben tot alle zorg. Ja, ik snap dat u denkt: hoe kan dat? Daarom noem ik het kansen. Die kansen liggen er; die hebben we gezien. We gaan afspraken maken over winsten, zodat zorggeld niet op de plank blijft liggen. Dat gaat de mensen niet treffen. Nu liggen die middelen op de plank en straks gaan ze terug naar de zorg. Al die maatregelen zijn op die manier bedacht en we gaan die uitwerken.

Martijn Balster (PvdA). De wethouder blijft steken in algemene managementtermen. Maar met alle respect, dit gaat niet over management. Dit gaat niet over boekhouden. Dit gaat om mensen. Alstublieft, breng in beeld wat de effecten zijn voor de stad, voor de kinderen en voor de ouderen om wie dit gaat.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Ik begrijp dat het lastig is om vanuit een begroting, waarin het inderdaad gaat over bedragen, aanduiding van de maatregelen en een soort richting, duidelijk te maken hoe je iets precies doet en wat de effecten zijn. Ik heb gehoord wat de wethouder zei en dat een hoe- brief nu prematuur is. Tegelijkertijd, als de wethouder niet met zo'n brief komt, dan kan ze voorspellen welke vragen ze allemaal in zo'n commissiedebat krijgt. Dat zullen allemaal hoe-vragen en effectvragen zijn. Daar zal ze zich van bewust zijn. Dat ten eerste. Ten tweede: kan zij iets zeggen over eventuele ongewenste consequenties, niet alleen voor de zorg, waar het nu veel over gaat, maar bijvoorbeeld ook voor het personeel? Wij willen natuurlijk niet toe naar een soort zorgsector met nog meer flexwerk, met nog meer zzp'ers. Ik neem aan dat synergie, efficiënter inkopen en dat soort zaken niet tot doel hebben om de arbeid goedkoper te maken, waardoor nog meer mensen in een flexcontract gejaagd worden.

Wethouder Parbhudayal (VVD). Dat is een heel goed punt. Het heeft heel veel prioriteit dat het personeel bij alle zorgaanbieders goed op orde is. U weet dat daar tekorten in zijn en dat er door die aanbieders alles aan gedaan wordt om dat op orde te brengen. Bijvoorbeeld voor jeugd hebben we extra geld gekregen, bijna € 8 mln. dit jaar, voor de komende drie jaren om in de regio te investeren. Dat geld geven we aan die zorgaanbieders, zodat ze hun personeel beter opleiden en zodat ze meer vacatures kunnen invullen. We zijn op alle manieren aan het kijken en we gaan dat soort dingen natuurlijk niet terugdraaien, want het is hard nodig. Ook dit soort dingen zijn goed in beeld. Er wordt heel veel in geïnvesteerd. Ik zag net dat er in de Miljoenennota nog wat kleinere bedragen komen voor specifieke hulptrajecten in de jeugd. Die gaan we de komende tijd uitwerken. Ik schat zomaar in dat er veel meer geld komt om ook het personele vraagstuk bij de zorgaanbieders verder op orde te brengen.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Dat vind ik fijn om te horen. Dank daarvoor. Ik heb een vraag van een totaal andere orde; dan hoef ik niet nog een interruptierondje te beginnen. Het is een pittige begroting, zeker voor deze wethouder en uiteindelijk natuurlijk voor de zorgbehoevenden. Voelt de wethouder zich toch niet een beetje in de steek gelaten door haar collega's? Ze noemde net inderdaad dat er op korte termijn veel middelen komen uit de reserves. Maar de enorme problemen op het programma waarvoor deze wethouder verantwoordelijk is, moet ze uiteindelijk op € 2 mln. na toch zelf structureel oplossen. Hebben sommige wethouders een hekel aan deze wethouder? Hoe voelt de wethouder zich wat dat betreft?

Wethouder Parbhudayal (VVD). Ik voel me bijna de queen in het college. U weet niet hoeveel geld ik heb gekregen om de zorg op peil te houden. We gaan alle rolstoelen verstrekken, we gaan alle scootmobielen verstrekken die nodig zijn. We hebben daar dagen en weken aan gewerkt. Ik heb bij

130 elkaar € 110 mln. gekregen voor 2018, 2019 en 2020. Dat is gewoon een prestatie van formaat van dit college. Dat mag u registreren.

Daniëlle Koster (CDA). Als dit allemaal zo is, bent u dan ook bereid om een soort nulmeting te starten om te registreren of het inderdaad zo positief is als u zegt, zodat we flink de vinger aan de pols kunnen houden? Zodat we kunnen kijken wat het effect is op de wachtlijsten, op de thuiszorg, op de ouderen. Of ouderen daadwerkelijk de zorg krijgen die ze verdienen. Of jongeren op tijd naar een plek kunnen. Bent u bereid om een nulmeting te starten, zodat we daadwerkelijk de vinger aan de pols kunnen houden?

Wethouder Parbhudayal (VVD). De zorg is heel serieus. We maken misschien af en toe tussendoor een grap, maar wat mij betreft moeten we het daarbij houden. Ik rapporteer aan u over wachtlijsten, over aantallen, over de toegang, over mensen die zorg krijgen. Wij hebben begin dit jaar met de raad besproken waarover u wilt worden gerapporteerd. Dat doe ik twee keer in het jaar. Als er meer gegevens nodig zijn, dan doe ik dat ook graag. Ik wil u zo veel mogelijk meenemen in hoe wij de zorg verstrekken en alle mensen aandacht geven. Dat moeten we heel serieus doen. Als mijn Wmo- en jeugdrapportages niet voldoen aan de vragen die u nu stelt, dan moeten we daar nog een keer naar terugkijken. We hebben dat gezamenlijk gemaakt.

Daniëlle Koster (CDA). Mijn voorstel was ook geen grap, dus ik ben blij dat de wethouder hier serieus op antwoordt en bereid is dat te doen. Het probleem met de rapportages is volgens mij dat die op zich goed inzicht geven op hoofdlijnen. Wij willen weten hoe het nu gaat met die specifieke doelgroepen. Hoe gaat het vooraf zonder dat dit beleid wordt ingezet en hoe gaat het terwijl dit beleid wordt ingezet door de wethouder? Dat is ontzettend belangrijk, zodat we echt de vinger aan de pols kunnen houden.

Wethouder Parbhudayal (VVD). Ik zeg net dat we al heel veel doen via de rapportages. Ik wil best nog een keer goed kijken op doelgroepniveau - ouderen, jongeren, huiselijk geweld - hoe we dat aanpakken en of de maatregelen goed werken. Ik ben bereid om daar met u naar te kijken.

Daniëlle Koster (CDA). Ik dank de wethouder voor deze toezegging. We zijn in ieder geval een klein stukje verder om in de gaten te houden of dit echt wel goed gaat. We zijn zeer benieuwd. Ik zou de wethouder zeer oproepen om de doelgroepen zo specifiek mogelijk erin te houden. Daar heeft u wat aan, maar daar heeft de raad ook wat aan.

Robert Barker (PvdD). Ik probeer de redenering van het college als geheel te volgen. Enerzijds zegt deze wethouder dat dit allemaal hele mooie kansen zijn die we moeten grijpen en die geen gevolgen hebben voor de zorg. Tegelijkertijd hoor ik wethouder Guernaoui zeggen dat het Rijk snel moet bijplussen. Hoe verhouden die twee zich tot elkaar? Waarom zou het Rijk moeten bijplussen als u al die kansen voor het oprapen hebt?

Wethouder Parbhudayal (VVD). U weet dat wij landelijk € 1 mld. hebben gekregen voor de jeugdhulp voor drie jaar. Wij strijden elke dag hard dat dat structureel wordt. Wat ons betreft wordt het meer, want we zien hele rare trends in de jeugdhulp. Wij leveren alle analyses en onderzoeken zoals de minister ons vraagt. Dat zijn de zaken die wij niet los moeten laten, want wij hebben dat geld van het kabinet heel hard nodig, ook na 2021. Dat past heel goed in deze begroting en ook heel goed in het verlengde van de woorden van mijn collega Guernaoui.

Robert Barker (PvdD). Dank aan de wethouder, maar de vraag blijft waarom het meer moet worden. Waarom zou het Rijk meer moeten bijplussen? U dekt het toch allemaal al af? U zegt dat het geen gevolgen heeft voor de zorg. Waarom zou het Rijk meer dan die € 15 mln. moeten leveren?

Wethouder Parbhudayal (VVD). Ik noemde net de jeugdhulp. Dat is een groot bedrag. U weet dat wij sinds dit jaar als gemeentes het abonnementstarief hebben ingevoerd. Het Rijk heeft beloofd na monitoring met een compensatie te komen. Dat zijn allemaal vraagstukken op een agenda. U kent de

131 ggz-problematiek. Die agenda ligt bij de VNG en wij lobbyen daarop. Wij blijven dat doen. We gaan dat niet verslappen. Wij hebben voor heel veel zaken geld nodig. Ook de vergrijzing komt er harder aan; ik heb het u net uitgelegd. Dat is meer dan de normale groei. We hebben straks meer geld nodig dan het normale areaal dat we krijgen van het Rijk. Dat zijn vraagstukken die we moeten blijven aanvoeren. Dat levert op den duur meer geld op, ook voor gemeentes. Als we de lobby winnen, dan willen we het geld binnenhalen.

Robert Barker (PvdD). U geeft vrij financiële argumenten. U geeft aan dat er nog allemaal vraagstukken zijn. Maar u heeft die vraagstukken toch aangepast in deze begroting? Als u die vraagstukken heeft aangepakt en als het helemaal geen gevolgen heeft voor de zorg, dan snap ik nog steeds niet waarom het Rijk meer zou moeten betalen. Als uw betoog klopt dat niemand eronder lijdt, dan zou ik als ik bij het Rijk zat zeggen dat Den Haag niks mist.

Wethouder Parbhudayal (VVD). Ik heb net het antwoord gegeven. Anders vallen we weer in herhaling. De jeugdmiddelen zijn incidenteel, voor drie jaar. We strijden ervoor dat het structureel wordt. Dat hebben we hard nodig, ook in deze begroting. Daarmee kunnen we de jeugdbudgetten netjes op orde brengen. Zo gaan we verder. Ook voor de Wmo en het abonnementstarief hebben we geld nodig. Het Rijk heeft dat ook toegezegd aan de VNG. Dat zijn allemaal redenen om te blijven strijden voor die zaken.

Wethouder Van Asten (D66). Goedenavond allemaal. We hebben eindelijk tijd om het weer eens over Mieke te hebben. Ik was toch wel geraakt door het verhaal over Mieke, zoals waarschijnlijk zovelen in deze zaal. Want deze arme vrouw, die altijd met de auto door de stad heen moet rijden, heeft natuurlijk wel de ruimte nodig. Al zal dat waarschijnlijk niet zijn om haar kinderen naar de sport te brengen. Want zoals we allemaal in het filmpje over Mieke konden zien, wil ze graag dat de kinderen veilig op de fiets naar de hockey kunnen.

(Hilariteit)

Wethouder Van Asten (D66). En Mieke wil ook zelf graag op goed verlichte fietspaden gaan. Dus volgens mij gaat Mieke helemaal mee in de mobiliteitstransitie die dit college heeft ingezet. Daar zijn wij natuurlijk ontzettend blij mee. Maar ik snap ook dat Mieke af en toe best die auto nodig heeft. Waarschijnlijk niet om boodschappen te doen, want de partner van Mieke mag natuurlijk ook wel wat bijdragen in dat huishouden. Maar mocht die auto toch onverhoopt nodig zijn, dan is de bereikbaarheid van de stad ook bij dit college in goede handen. Er zijn verschillende vragen gesteld, zowel door de VVD en als door Groep de Mos, hoe het eigenlijk staat met verschillende projecten op dat gebied. Ik ga ze waarschijnlijk niet allemaal behandelen. Stelt u gerust nog even technische vragen over de begroting, dan laat ik dat nog even uitzoeken. U weet in ieder geval dat we druk bezig zijn op de Erasmusweg. In de eerste helft van 2020 zal dat klaar zijn. Op dit moment wordt er onderzoek gedaan naar het Hildebrandplein om te inventariseren met welke issues we precies rekening moeten houden op het moment dat we daar een ontwerp voor gaan maken. Over een ontwerp gesproken: we zijn druk bezig in de afrondende fase voor het voorlopig ontwerp voor de kruising Erasmusweg-Wippolderlaan. Dat project zullen we natuurlijk goed moeten afstemmen met de provincie, die op de N211 aan de slag gaat met verschillende afslagen, waaronder bij Wateringse Veld. U vroeg ook hoe het zit met de doorstroming Laan van Wateringse Veld. Ook daar zijn we mee bezig. Ik weet even niet uit mijn hoofd wanneer dat soort projecten rond gaan lopen, maar ik ben daar toen zelf ook in gesprek geweest met de bewoners en ik wist dat er plannen waren om een of meerdere rotondes aan te leggen om het verkeer daar beter door te laten stromen. Het mooie van rotondes - u kunt dat ook allemaal bewonderen op de Sportlaan - is dat ze zo veel ruimte bieden om veilige fietspaden aan te kunnen leggen. Zo zijn er twee doelen in één project gerealiseerd. Een andere vraag ging over de evaluatie van de groengele zones. Die zal dit najaar nog plaatsvinden. Ik denk dat u die oktober, november van mij krijgt. Er is gevraagd naar de realisatie van de parkeergarage onder het Van Sint Aldegondeplein. Zoals ik u al eerder heb verteld in de commissie Leefomgeving, gaan we daarmee aan de slag in de

132 gesprekken zodra we het hele parkeren in Haven-, Staten- en Geuzenkwartier hebben afgerond. Dat bevindt zich nu in de afrondende fase. Ik heb gesprekken gehad met alle bewonersorganisaties en belangenclubs om te kijken: wat kunnen we nu met de uitslagen van de enquête in de hand, hoe kunnen we het parkeersysteem daar het beste inrichten, zijn er nog optimalisaties? We ronden dat af en kijken dan naar het hoe en wat rondom het Van Sint Aldegondeplein. Er zijn enkele vragen gesteld rondom de buurgemeenten Wassenaar en Rijswijk. We werken met Wassenaar mee aan het onderzoek dat zij daar op de N44 aan het uitvoeren zijn, dus daar verlenen we onze steun aan. Begin dit jaar hebben we het bestuursakkoord medeondertekend samen met Rijswijk en de MRDH, dus ook daar verlenen we alle steun aan om te kijken hoe we de doorstroming op de Beatrixlaan zo goed mogelijk kunnen laten plaatsvinden en om de ontwikkelingen die zij onlangs hebben gepresenteerd rondom winkelcentrum In de Bogaard doorgang te laten vinden. Kortom, we verlenen al onze medewerking. Voor de zomer van 2020 zal een voorstel over het parkeervergunningenbeleid naar de raad toe komen. Daar zal waarschijnlijk een werkbespreking bij horen, omdat we willen kijken wat er allemaal leeft. Wat zijn de evaluaties van de systemen die we tot nu toe hebben? Dat bespreek ik graag met u. Tot zover de verschillende verkeersprojecten. Dan ben ik al bijna klaar, want er zijn eigenlijk nog maar twee vragen, of eigenlijk een vraag en een opmerking die ik wilde maken. Ik moest de heer Wijsmuller een antwoord geven op de vraag hoe het nu zit met het investeringsfonds van het kabinet. Wat houdt het precies in? Dat moet u eigenlijk aan de heer Rutte vragen. Hij is een paar honderd meter verderop in eenzelfde situatie als ik op dit moment ook aan het woord, maar hij zou waarschijnlijk zeggen dat het een ontzettend gaaf fonds gaat worden. Wat het precies inhoudt, weet ik dus ook nog niet precies. Ik ben heel blij dat het er komt. Ik ben ook blij dat er wordt gezegd dat het gevormd zal worden met substantieel geld. Het gaat er natuurlijk om dat wij onze plannen klaar hebben. Ik kan u zeggen: wij hebben die plannen klaar, met de schaalsprong ov, met de Binckhorst en met CID-plannen die we al een hele tijd aan het uitwerken zijn samen met de overheid, zeg ik daar gelijk bij. We hebben ook regelmatig de MIRT- gesprekken, waar dit een onderdeel van is. U weet dat we € 137 mln. hebben gekregen om het eerste deel daarvan, het no-regretpakket, uit te kunnen voeren. Dus ja, ik ben ook zeer benieuwd hoe dat fonds eruit gaat zien. We gaan druk aan de slag met de overheid om in ieder geval te zorgen dat er veel Haagse projecten van kunnen worden gefinancierd. Zodra ik meer weet, zal ik u dat ook laten weten. Punt.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Een vraag. In het andere Den Haag leg ik daar nog weleens de nadruk op. Daarom ook de vraag hier aan wethouder Van Asten. De transities op het gebied van mobiliteit en woningbouw en de energietransitie gaan voor je het weet een beetje langs elkaar heen. Het kabinet is nu bezig met het opstellen van de investeringsagenda. Die komt het vierde kwartaal. Dat is het moment dat je er goed tussen moet staan. Brengt de wethouder bij het kabinet onder de aandacht dat zo'n schaalsprong ov extra veel geld verdient, als je ook meer huizen kunt bouwen met parkeernorm nul? Verbindt wethouder Van Asten die verschillende transities, de verschillende opgaven die we hebben, goed met elkaar?

Wethouder Van Asten (D66). Het antwoord daarop is een volmondig ja. Collega Revis en ik hebben regelmatig overleg met de andere G4-verstedelijkingswethouders, zoals we ons noemen. Datzelfde overleg vindt ook plaats met het ministerie. Het gaat er inderdaad juist om: waarom willen we eigenlijk ov hebben, waarom willen we mobiliteitsoplossingen hebben? Dat is om die woningbouw mogelijk te maken. We zien daar die twee al hand in hand gaan. Die zijn heel belangrijk, ook als we het hebben over alternatieve financiering. We hebben daar in deze zaal een werkbespreking over gehad. Dat heeft allemaal daarmee te maken. U noemde de transities. Natuurlijk nemen we ook de transitie op het gebied van energievoorziening daarin mee. Juist op het moment dat je daar nieuwe zaken gaat bouwen, kunnen we daar gelijk vol mee aan de slag. Daar wordt zeker rekening mee gehouden. Ik heb nog een opmerking over het stukje cultuur. De heer Wijsmuller zei dat er geen extra geld naar cultuur is gegaan in deze periode. Dat moet ik even rechtzetten, want dat is natuurlijk niet helemaal waar. U weet allemaal dat er € 1 mln. per jaar extra naar het kunstenplan is gegaan en € 1

133 mln. extra naar de culturele projecten. In dat opzicht hebben we een mooie stijging op het culturele vlak te maken. Voorzitter. Volgens mij waren er verder geen vragen gesteld aan mij.

Joris Wijsmuller (HSP). Ik heb het anders uitgedrukt: die lichte stijging verhoudt zich niet tot de stijging van het aantal inwoners. Gaat u daarop in.

Wethouder Van Asten (D66). Dan zullen we elkaar verkeerd begrepen hebben. Ik had die opmerking zo opgeschreven. U zei daarbij dat het aantal inwoners van Den Haag flink stijgt. Dat klopt. Tot 2040 groeien we met 100.000 man. Dat zal waarschijnlijk nieuwe vragen stellen aan de culturele sector om daarop in te spelen, dus dat zit zeker in mijn achterhoofd. Ik geef ook graag mee aan alle colleges die na dit college zullen volgen om daar absoluut rekening mee te houden op het moment dat er nieuwe collegeakkoorden worden gesloten.

Wethouder Van Alphen (GroenLinks). Voorzitter. Dank voor de bijdragen die de raad heeft geleverd op mijn portefeuille, maar ook in z'n algemeenheid. Ik denk dat ik namens het hele college kan zeggen dat wij zeer verrast zijn door de kwaliteit van de bijdragen die u allen heeft geleverd en dat we daar ook later in de commissies op terug zullen komen. Ook dank voor de bijdragen en de complimenten die sommigen hebben gegeven over de wijze waarop we een aantal zaken uitvoeren: dakloosheid, de armoedebestrijding die op peil blijft en de vernieuwde manier waarop we in Den Haag mensen met schulden helpen. Dat sterkt ons alleen maar om daarmee verder te gaan. Ik heb een viertal vragen gekregen en ik zal proberen die te beantwoorden. Meneer Balster heeft gevraagd hoe het zit met de daklozenvoorzieningen die we de afgelopen periode stevig op peil hebben gebracht en die succesvol uitgewerkt zijn in het tienpuntenplan dat we samen met u hebben ontwikkeld. Ja? O, ik dacht dat ik geïnterrumpeerd werd, maar dat was niet zo. In de voortgangsrapportage van juli bent u over die ontwikkelingen geïnformeerd. Ik heb niet het idee dat we daar minder tijd, geld en wat dan ook aan gaan besteden. We gaan op deze weg voort. Er is wel een complicatie bij gekomen, namelijk dat de problematiek van de groep waar het hier om gaat vergroot is en dat ook het aantal mensen dat gebruik moet maken van de voorzieningen vergroot is. Dat wil niet zeggen dat we minder geld daaraan gaan besteden. Integendeel, we zijn op alle manieren op zoek naar meer geld, om meer middelen vrij te krijgen. We zijn bij voorbeeld met de staatssecretaris aan het praten over de uitvoering van een jongerenactieplan om te zorgen dat zij eerder en beter begeleid worden en huisvesting krijgen. We zijn in gesprek met Schuldenlab070 om te kijken welke extra financieringsvormen er zijn om de jongerenhuisvesting goed op peil te brengen. Zo zijn er tal van zaken. Ik ben met de G4-collega's bezig om de extra opvang die noodzakelijk is goed te regelen. Een van de punten die daarbij natuurlijk van belang zijn, is de wijze waarop we de preventie uitvoeren. We lopen tegen problemen op. We hebben niet voldoende uitstroommogelijkheden. We zijn hard aan het werk. U heeft wethouder Revis daar ook al over gehoord. We proberen allerlei middelen te vinden om die doorstroomvoorzieningen, die uitstroomvoorzieningen zo goed mogelijk voor elkaar te krijgen. Dat is voorwaar geen makkelijke opgave. Dat weet u als geen ander. Maar we hopen daar in de komende periode samen met u nog verder aan te werken.

Martijn Balster (PvdA). Geruststellende woorden van de wethouder, maar twee dingen maken mij toch wat ongerust. Het budget, dat vorig jaar nog op € 22,7 mln. stond voor dit jaar, staat nu op € 21,4 mln. Dat wordt niet ergens gecompenseerd, dus dat betekent toch minder centen. Zo lees ik het, maar graag een reactie. De bezuiniging op de maatwerkvoorziening gaat natuurlijk ook gevolgen hebben voor de cliënten in de maatschappelijke ondersteuning. Of worden die in deze begroting buiten schot gehouden?

Wethouder Van Alphen (GroenLinks). Dat verschil in het budget ga ik in de commissie nader toelichten. Wat de begeleiding betreft, heeft wethouder Parbhudayal al aangegeven dat we gezamenlijk gaan inkopen en gezamenlijk begeleiding gaan geven. Dat heeft een aantal efficiencyvoordelen. De opzet is dat iedereen die zich meldt op dit gebied een begeleidingsplan krijgt. Dat is winst. Dat is beter voor de mensen die zich aanmelden. Dat is de menselijke maat die wij toepassen op dit geheel. We komen er in de commissie nog over te spreken.

134

Meneer De Graaf maakt zich zorgen over de werkende armen. Dat deel ik. U vraagt of wij meer en extra geld willen inzetten voor deze doelgroep. Het inzetten van extra geld is eigenlijk voorbehouden aan het Rijk via bijvoorbeeld het fiscale stelsel, dus daar kunnen wij niet zo veel aan doen. We doen er wel wat aan in die zin dat we de voorzieningen die we hebben voor de Haagse minima ook openstellen voor deze groep. We zijn op dit moment bezig met een onderzoek. Het Urban Data Center heeft een onderzoek gedaan naar de groep werkenden met een laag inkomen. Ik kom binnenkort met een armoedebrief waarin ook de resultaten van dit onderzoek worden meegenomen. We zullen kijken in hoeverre het daarin verwerkt kan worden. Meneer Wijsmuller vroeg een beetje naar de bekende weg in die zin dat hij vroeg of Den Haag zich nog houdt aan de landelijke richtlijn in het kader van de intocht van Sinterklaas. U heeft vorige week naast mij gezeten, of ik heb naast u gezeten, en u heeft gehoord dat ik namens het college heb gezegd dat we de landelijke lijn blijven volgen zoals we dat in 2016 hebben afgesproken. Daar is geen verandering in.

Joris Wijsmuller (HSP). Dat heb ik u inderdaad heel goed horen zeggen, maar de gevolgtrekking daaruit is dan toch dat bij de komende intocht op Scheveningen en in Den Haag er geen roetveegpieten meer zullen zijn … er alleen nog maar roetveegpieten zullen zijn?

Wethouder Van Alphen (GroenLinks). Wij hebben afgesproken die landelijke lijn te volgen. We hebben afgesproken met de commissie en anderen dat ik met de organisatie ga praten om te kijken op welke wijze daar uitvoering aan wordt gegeven. Dat gesprek moet nog plaatsvinden. We gaan zien wat daar verder uitkomt.

Joris Wijsmuller (HSP). Ik begrijp dat u de uitvoering nog verder gaat bespreken met de organisatie. Ook dat heeft u inderdaad in de commissie gezegd. Maar u reageert in feite bevestigend dat er bij de komende intocht geen zwartepieten meer zullen zijn, maar alleen nog maar roetveegpieten.

Wethouder Van Alphen (GroenLinks). Ik heb gezegd dat ik de afspraak gestand doe dat we de landelijke lijn volgen. Wat daar verder uitkomt, is bekend na het gesprek met de organisator.

Joris Wijsmuller (HSP). Wat eruit moet komen is al bekend, want de landelijke lijn is al helder. Waarom kunt u dat niet gewoon hier klip-en-klaar bevestigen, zodat het ons bij de eerstvolgende raad allerlei moties bespaart? Dat werd al aangekondigd in de commissie, maar volgens mij is dat niet meer nodig. Bevestig het gewoon, want anders krijgen we die discussie op 10 oktober gewoon weer hier terug in de raad.

Wethouder Van Alphen (GroenLinks). Laat mij nou eerst het gesprek voeren met de organisator. Dat heb ik ook in de commissie gezegd.

Martijn Balster (PvdA). Voor de helderheid. Het wordt mij niet helemaal duidelijk wat nu de inzet voor dat gesprek is. Is uw inzet in dat gesprek dat er bij de intocht alleen roetveegpieten zullen zijn?

Wethouder Van Alphen (GroenLinks). Zoals ik nu al een aantal keren heb gezegd, is de inzet van het gesprek dat we de landelijke lijn volgen. We gaan met de organisator kijken op welke wijze daar uitvoering aan kan worden gegeven. Dat is de inzet van het gesprek. Ik heb nog geen gesprek gehad, dus ik weet niet wat daar uitkomt.

Martijn Balster (PvdA). De landelijke lijn is roetveegpiet. Dan moet dat toch ook uw inzet zijn? Het antwoord op die vraag is toch vrij eenvoudig te geven?

Wethouder Van Alphen (GroenLinks). U geeft het antwoord dat u wilt horen. Ik heb gezegd wat ik heb gezegd. De heer Kapteijns van GroenLinks heeft gevraagd om een uitrol van de nieuwe aanpak schuldhulpverlening, de klantreis zoals het heet, die inderdaad zeer succesvol is. Uw fractiegenoot heeft daadwerkelijk gezien wat de uitkomst is. Het is zeer succesvol en wij zijn van plan om deze lijn

135 door te zetten. We gaan wel goed uitzoeken welke kostenbesparende zaken er nu al zijn en welke maatschappelijke baten daaruit naar voren gaan komen. Die bevindingen zullen geanalyseerd worden in een onderzoek, en dan zullen we daar verder over praten. Het eind van het jaar is dat onderzoek afgerond. Uiteraard worden de bevindingen dan met de raad gedeeld. Ik kom er zeker op terug vanwege het positieve resultaat dat tot nu toe is behaald.

Voorzitter: de heer Van der Helm.

Mevrouw Krikke. Voorzitter. Er zijn een aantal vragen aan mij gesteld. Die loop ik even met u door. De HSP heeft gevraagd naar de klimaatdemonstratie van aanstaande vrijdag. In algemene zin kan ik u zeggen dat bij elke demonstratie natuurlijk wordt bekeken wat de mogelijkheden zijn. Dat is ook conform het met uw raad gedeelde demonstratiebeleid. Zoals u weet, is demonstreren een grondrecht en hecht ik er buitengewoon aan om dat maximaal mogelijk te maken. Een van de uitgangspunten van het beleid is dat er geen grote demonstraties in het kernwinkelgebied worden toegestaan. Dat is uit vrees voor wanordelijkheden en zorgen met betrekking tot het verkeer. Dat beleid is ook keer op keer bevestigd in gerechtelijke uitspraken. In het geval van deze specifieke demonstratie: voor deze klimaatdemonstratie is zeker geen sprake van een verbod. Er worden nog gesprekken gevoerd met de organisatoren over de route, omdat de tocht die zij zelf in gedachten had via enkele straten in het kernwinkelgebied loopt. In een brief aan de organisatoren is gemeld welke route zij wel mogen of kunnen gebruiken voor hun demonstratie. Dat is formeel een voorlopig besluit, waartegen zij nog een zienswijze kunnen indienen. Daarna volgt een definitief oordeel.

Joris Wijsmuller (HSP). U begon heel goed en heel helder, want dat betekent dat er maximaal ruimte moet worden gegeven en dat iedere demonstratie een eigen afweging behoeft. Dat betekent ook dat beperkingen in Den Haag echt een uitzondering moeten zijn, en dat is volgens mij in het verleden vaak zo geweest. Vervolgens geeft u toch aan dat u voornemens bent om beperkingen op te leggen en de demonstratie een andere route te laten volgen, zodat rond de grote wegen zoals de Kalvermarkt en de Hofweg, waar dit stadhuis en de Tweede Kamer aan gelegen zijn, geen demonstratie kan worden gehouden en de klimaatstaking, die wereldwijd wordt gevoerd, uit dit deel van de binnenstad wordt geweerd. Dat kan toch niet waar zijn?

Mevrouw Krikke. U kunt ook in de afgelopen jaren zien dat ik heel weinig beperkingen doe. Ik kom er heel vaak uit met de organisatoren. U heeft ook in mijn antwoord kunnen horen dat wij nog in gesprek zijn met de organisatoren, maar dat wij een ander ding, het kernwinkelgebied, serieus nemen. Als demonstraties door het kernwinkelgebied lopen, dan moet u zich voorstellen dat ze ook hiervoor, waar heel veel openbaar vervoer loopt, moeten lopen. Er worden veel demonstranten verwacht. Zelfs demonstranten uit het college lopen mee. Het is een kwestie van alles zo goed mogelijk accommoderen. Ik ben daarover in gesprek met de organisatie.

Joris Wijsmuller (HSP). Het kernwinkelgebied kennen we allemaal, ook uit het binnenstadsplan. De route die gevraagd is, loopt daarlangs. Die loopt daar niet doorheen, want dan zou je door de Grote Marktstraat of de Spuistraat moeten gaan. Nogmaals, het kan toch niet waar zijn dat u voornemens bent deze beperkingen hier te gaan opleggen?

Mevrouw Krikke. Volgens mij ben ik tamelijk helder in wat ik zeg, namelijk dat wij nog in gesprek zijn met de organisatie en dat ik heel weinig beperkingen doe - dat is ook in de afgelopen jaren zichtbaar geweest - maar dat ik wel vind dat het voor iedereen op een veilige manier moet kunnen en dat er nog een gesprek plaatsvindt.

De voorzitter. Ik stel voor dat u de beantwoording vervolgt, want deze vraag vind ik nou niet echt binnen de orde van de Algemene Beschouwingen vallen.

Joris Wijsmuller (HSP). De burgemeester zei: komende vrijdag. De demonstratie is volgende week vrijdag. Maar dat is natuurlijk wel dusdanig snel dat wij dit toch wel een goede gelegenheid vinden om

136 deze vraag naar voren te brengen om zo'n belangrijke, wereldwijde klimaatstaking hier in Den Haag goed te faciliteren.

De voorzitter. De burgemeester vervolgt de beantwoording.

Mevrouw Krikke. Het voelt zo dichtbij dat ik bijna denk dat het vrijdag is, maar vrijdag is morgen. U heeft helemaal gelijk. De demonstratie is volgende week vrijdag. Voor de demonstranten die nu al dachten dat ze er hard hollend heen hoefden: dat hoeft niet. Door de HSP zijn vragen gesteld over de ondermijning in de Weimarstraat. Bij verschillende gelegenheden heb ik in de commissie daarover gesproken. Wij hebben een aantal maatregelen genomen: cameratoezicht, meer handhaving, en signalen van ondermijning worden opgepakt. Ik heb ook al op meerdere momenten met uw raad gedeeld dat er op het ogenblik gewerkt wordt aan een ondermijningsbeeld van Den Haag. Op basis van dat beeld zal voor het einde van het jaar een plan van aanpak ondermijning worden gemaakt en met uw raad gedeeld. De HSP heeft vragen gesteld over het OVV-rapport. De OVV heeft delen van het conceptrapport gedeeld met partijen die stukken hebben aangeleverd of die geïnterviewd zijn. Die zijn gegeven om feitelijke onjuistheden aan te geven. We zullen allemaal moeten afwachten wat het complete rapport van de OVV zal zijn.

Joris Wijsmuller (HSP). Dat begrijp ik heel goed en daar wachten we ook zeker op, maar mijn vraag ging daar helemaal niet over. Mijn vraag ging erover dat u wat met u gedeeld is niet in vertrouwen met het hoofd van de brandweer wilde delen, terwijl het rapport zelf uitgerekend over brandtechnische zaken, over de vuurstapels gaat. Dat heeft mij wel geschokt, want het lijkt mij toch dat de burgemeester het hoofd van de brandweer kan vertrouwen en juist bij dit onderzoek betrekt. Waarom heeft u dat niet met het hoofd van de brandweer willen delen?

Mevrouw Krikke. Gelukkig kan ik die zorg bij de heer Wijsmuller wegnemen. Het is ook gedeeld met de hulpdiensten zoals brandweer en politie, want die zaten ook bij de geïnterviewden.

Joris Wijsmuller (HSP). Die zaten ongetwijfeld bij de geïnterviewden, maar het gaat om het conceptrapport. U zegt nu dat dat wel is gedeeld, dus dat de berichtgeving van afgelopen zaterdag niet klopt, maar dat u dat wel degelijk heeft gedeeld met het hoofd van de brandweer. Als dat zo is, dan ben ik daar blij om. Want volgens mij is het van belang dat juist u en de brandweer, die een belangrijke taak vervult op het gebied van veiligheid, in vertrouwen goed met elkaar kunnen werken.

Mevrouw Krikke. Ik sluit mij helemaal aan bij de woorden van de heer Wijsmuller.

De voorzitter. U vervolgt de beantwoording.

Mevrouw Krikke. Dank u wel. Dan de vraag van de ChristenUnie/SGP over de drugsproblematiek. Ik vlieg 'm even … Zie ik de heer Grinwis nou over het hoofd of zit hij er echt niet? Hij is er echt niet, hè? Hij is opgelost in de lucht. Ik denk dat hij dit vast op de band gaat terugkijken, maar ik ga het antwoord gewoon geven. Het college is het ermee eens dat wat de drugsproblematiek betreft zowel repressief als preventief moet worden opgetreden, en dat doen we ook. Vanuit volksgezondheid wordt ingezet op voorlichting en preventie en ook in de driehoek is er aandacht voor deze problematiek. Daarnaast probeert het college samen met politie en OM het criminele zo moeilijk mogelijk te maken: sluiting van drugspanden - welkom terug, meneer Grinwis - het moeilijk maken van criminele investeringen in horeca en vastgoed middels Bibob-toetsingen enzovoort. De politie spoort criminele netwerken op. De actie in de woontorens in Ypenburg roep ik daarbij in herinnering en is daar een mooi voorbeeld van. Feit blijft dat de aanpak van zowel de consumptie als de productie van drugs een landelijke aanpak vraagt. Het college kan constateren dat dit onderwerp daar gelukkig ook heel veel aandacht heeft. Dan een vraag van de Partij van de Eenheid. Die is niet aanwezig, maar die kijkt het vast ook nog even terug op de band. Laat mij helder zijn. Met uw raad ben ik van mening dat een inclusieve politie waarbinnen geen ruimte is voor discriminatie en ander wangedrag, randvoorwaardelijk is voor

137 de legitimiteit van het handelen van de politie. Bij diverse gelegenheden heb ik daarover geen onduidelijkheden laten bestaan, niet alleen ten overstaan van de gemeenteraad, maar ook in de driehoek. Met de politieleiding bestaat op dit punt geen enkel verschil van inzicht. Het verzoek van de commissie Bestuur om een brief over dit onderwerp te krijgen, heb ik vandaag per brief aan u beantwoord. Die heeft u waarschijnlijk ondertussen gelezen. Daarin staat mede namens de politiechef een uitnodiging voor een werkbespreking, maar daarin staat ook dat ik als burgemeester niet de wettelijke positie heb sinds de invoering van de Nationale Politie om maatregelen te nemen binnen de politieorganisatie. U heeft dus een uitnodiging gekregen om daarover te spreken.

Martijn Balster (PvdA). Ik heb niet zozeer een vraag, maar het is misschien wel goed om het even te vermelden. Mijn fractie heeft de brief gezien en de griffie geantwoord dat wij toch graag volgende week over de kwestie zouden willen spreken, omdat die behoorlijk ernstig is en onze stad raakt. Wij houden ons verzoek dus in stand.

Mevrouw Krikke. Ik hoor daar geen vraag in. Dat waren de vragen die aan mij gesteld zijn, voorzitter.

De voorzitter. Ik zie alleen de heer Grinwis nog.

Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP). Dank voor de reactie. Ik had ook nog een initiatiefje ingediend. Ik kan me voorstellen dat dat bij de volgende raad komt, maar misschien kan de burgemeester al een tipje van de sluier oplichten. Lukt het nog om dit jaar te reageren? Wordt dat een ander keertje? Of komt het echt de volgende raadsvergadering pas?

De voorzitter. Dat komt vanzelf.

Mevrouw Krikke. Ik moet uw initiatief, waarmee wij samen op de gevoelige plaat vastgelegd zijn, nog even lezen. Ik stel voor dat ik er even op terugkom wanneer ik er een reactie op geef, want ik heb dat nog niet helemaal tot mij kunnen nemen. Dank u wel.

Voorzitter: mevrouw Krikke.

De voorzitter. Ik dank de heer Van der Helm voor het voorzitten. Volgens mij rest ons nog maar één ding, en dat is stemmen over de ingebrachte motie. Even kijken, meneer Wijsmuller, of u dat ook vindt.

Joris Wijsmuller (HSP). Meestal krijg je op een motie ook nog een reactie van het college.

De voorzitter. Dan moet u misschien ook de band even terugkijken, want ik herinner mij levendig dat wethouder Guernaoui heeft gezegd dat hij de motie ontraadt.

Joris Wijsmuller (HSP). Dan ga ik de band terugkijken, maar kunt u zeggen op welke minuut ongeveer? Want het is een nogal lange vergadering.

De voorzitter. Als u begint te zoeken bij waar wethouder Guernaoui begint te spreken, dan bent u al een heel end. Dat scheelt al uren, kan ik u vertellen.

De beraadslaging wordt gesloten.

In stemming komt G.1 CDA.

De voorzitter. De motie wordt verworpen met 15 tegen 27 stemmen. Dat besluit deze Algemene Politieke Beschouwingen. Ik dank de raad voor de serieuze inbreng die ze aan alle kanten hebben gedaan en de voorbereiding die daarin is gaan zitten. Ik wens ons allemaal een goede nachtrust voor straks en morgen gezond weer op.

138

(Geroffel op de tafels)

Niets meer aan de orde zijnde, sluit de voorzitter te 23.06 uur de vergadering.

139