Numer 2/15/2013 ISSN 2299-5536

l UMOWA UP RP – SIPO ChRL – WAŻNA DLA PRZEDSIĘBIORCÓW I WYNALAZCÓW l PRAWO W INTERNECIE – JAK KORZYSTAĆ LEGALNIE Z ZASOBÓW SIECI l EDUKACJA = INNOWACYJNA GOSPODARKA l ROK PROF. J. CZOCHRALSKIEGO l CZY MOŻNA WIEDZIEĆ „PRZEDTEM”, CO BĘDZIE „POTEM” – PROF. E. MĄCZYŃSKA, PREZES PTE l ORZECZNICTWO TRYBUNAŁU atentowego RP SPRAWIEDLIWOŚCI UE O ZNAKACH rzędu P TOWAROWYCH U l REFORMA PCT l TROLLE PATENTOWE l PRAWO DO GENÓW l DRZWI OTWARTE UP RP

WSPIERAMY MŁODYCH WYNALAZCÓW Konferencje i inne przedsięwzięcia UP RP w III kwartale 2013 r.

5-6 września w Krakowie Międzynarodowe seminarium z cyklu: WŁASNOŚĆ PRZEMYSŁOWA W INNOWACYJNEJ GOSPODARCE

„Wdrażanie Innowacji: Przekształcanie wiedzy w zysk”

16-20 września w Cedzynie

XXXII Sympozjum Rzeczników Patentowych Szkół Wyższych

23 września w siedzibie Urzędu spotkanie z młodymi naukowcami i konstruktorami „Nauka jest super” Zajęcia poprowadzą dorośli specjaliści razem z dziećmi, które zaprezentują swoje pasje, konstrukcje, hodowle. l Dlaczego warto grać na komputerze? l Proste programowanie komputerów. l Bezzałogowe łodzie podwodne. l Bajeczne eksperymenty chemiczne. To główne tematy tego fascynującego spotkania.

26-27 września

Festiwal Nauki w Urzędzie Patentowym l 26 września wykład i panel dyskusyjny „O przeszłości i przyszłości wynalazków”, w którym wezmą udział: dr Sławomir Łotysz – Uniwersytet Zielonogórski, prof. Bolesław Orłowski – Polska Akademia Nauk, Instytut Pamięci Narodowej, Michał Szota – Prezes, Stowarzyszenie Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów, Zbysław Szwaj, konstruktor – Leopard Automobile-Mielec l 27 września wykład i panel dyskusyjny „Jak czerpać korzyści materialne z patentów i innych praw niematerialnych?”, w którym udział wezmą: Karol Król – Prezes, Beesfund, Piotr Tomaszewski – Prezes Zarządu, Patentbroker, Dr inż. Wojciech Nawrot – Autorski Park Technologiczny oraz przedstawiciele UP RP SPIS TREŚCI Szanowni Państwo, O wartościach europejskich ...... 2 Umowa UP RP – SIPO ...... 4 Obowiązek dbałości o przyszłość ...... 5 Ranking szkół wyższych 2013 ...... 9 ostęp technologiczny oraz rozwój społeczeństwa infor- Trolle patentowe w USA ...... 17 P macyjnego wymagają szerokiego dostępu do wiedzy. IAB Polska inicjuje pozytywne zmiany ...... 19 Udostępnianie w Internecie wyników twórczości, jak również Nordic Network for Biotechnology (NNB) ...... 21 Naruszenia praw do znaków towarowych ...... 24 korzystanie z nich powinno odbywać się ze świadomością Zasoby patentowe a prawo UE ...... 26 i poszanowaniem praw przysługujących twórcom, jak i praw Prawo do genów ...... 28 innych podmiotów. Internet – niezwykle użyteczne i bogate Reforma PCT ...... 29 źródło informacji, chętnie wykorzystywane nie tylko w rela- Wiedza tradycyjna w WIPO ...... 33 cjach towarzyskich czy społecznych, ale również w obrocie Historia techniki europejskiej na nowo ...... 35 gospodarczym, często stanowi także narzędzie naruszeń Magiczne kryształy prof. Czochralskiego ...... 38 własności intelektualnej. Polskie „czerwone kropki” w Genewie ...... 40 O własności intelektualnej w Internecie ...... 44 rząd Patentowy RP, dostrzegając znaczenie Internetu dla rozwoju cywilizacyjnego, ale także Prawo autorskie w Internecie ...... 46 U trudności związane z poszanowaniem praw na dobrach niematerialnych w sieci, poświęcił Naruszenia IP w Internecie ...... 47 tematyce ochrony własności intelektualnej w Internecie doroczną konferencję z okazji Światowe- IP wobec wyzwań nowego rynku on-line ...... 49 go Dnia Własności Intelektualnej. W bieżącym numerze Kwartalnika znajdą Państwo obszerną Otwarty dostęp do twórczości w Internecie ...... 51 relację z tego wydarzenia oraz wiele materiałów przedstawiających tę problematykę, opracowa- Dostęp do legalnej oferty kultury ...... 53 Jak legalnie korzystać z zasobów sieci? ...... 55 nych przez wybitnych ekspertów uczestniczących w konferencji, która cieszyła się olbrzymim Dostęp do ulubionej muzyki ...... 56 zainteresowaniem. Liczy się edukacja, głupcze! ...... 57 ragnę również zainteresować Państwa rozwijającą się współpracą Urzędu Patentowego RP Patent na sukces ...... 59 P z Państwowym Urzędem ds. Własności Intelektualnej Chińskiej Republiki Ludowej, której Ochrona innowacyjnych rozwiązań ...... 59 kolejnym znaczącym wyrazem jest podpisanie umowy pilotażowej Patent Prosecution Highway Ochrona kształtu produktów ...... 61 Wybór ustawy do ochrony swoich praw ...... 63 (PPH). W 2012 roku Chiny uzyskały pozycję światowego lidera w liczbie zgłoszeń wynalazków, O przyszłości europejskiej gospodarki ...... 65 wzorów użytkowych oraz przemysłowych, a na przestrzeni ostatnich lat prowadzą aktywną politykę Wynalazki bez ochrony patentowej (4) ...... 66 podnoszenia standardów ochrony własności intelektualnej. Zawarcie umowy PPH pozwoli polskim Taksonomia ...... 68 i chińskim podmiotom na znaczące skrócenie czasu oczekiwania na uzyskanie patentu na wyna- Analiza ryzyka przy wycenie patentu ...... 70 lazki w obu państwach. IP na celowniku armii ...... 71 Z wokandy UP RP ...... 73 tym wydaniu Kwartalnika powracamy do przygotowanego przez dziennik „Rzeczpospolita” IP Translator ...... 76 W oraz Fundację Edukacyjną i miesięcznik „Perspektywy” dorocznego rankingu szkół wyż- Z myślą o urlopie ...... 78 szych, który po raz kolejny, dodajmy na wniosek UPRP, uwzględniał kryteria związane z ochroną Otwarte drzwi UP RP ...... 83 własności przemysłowej oraz potencjałem innowacyjnym uczelni. Przedstawiając zestawienie 17. Piknik Naukowy...... 84 uczelni technicznych, które uzyskały najlepsze wyniki rankingowe wg kryterium „Innowacyjność” Konferencja PATLIB 2013 ...... 88 zamieszczamy także obszerne wypowiedzi ich przedstawicieli. Zawierają one nie tylko komentarze MŚP a ochrona własności intelektualnej ...... 90 związane z wynikiem rankingu, ale również podsumowanie najbliższych zamierzeń poszczególnych Młodzi wynalazcy w UP RP ...... 92 uczelni dotyczących m.in. twórczości wynalazczej na uczelniach i komercjalizacji wyników działalno- Kiedy pomysł przyjdzie do głowy ...... 94 CyberRyba – podwodny robot mobilny ...... 94 ści naukowo-badawczej. Technologia w symbiozie z przyrodą ...... 96 ażną część obecnego wydania stanowią materiały traktujące o edukacji dzieci i młodzieży, Życiorysy z historią w tle ...... 99 W którym od zawsze poświęcamy szczególną uwagę. Relacje z udziału w akcjach: „Dziewczyny Student – Wynalazca ...... 100 na politechniki” i „Do ścisłych”, „Akademia Wynalazców im. R. Boscha”, „Student Wynalazca” oraz Młodzież o wynalazczości ...... 102 w Pikniku Naukowym Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik, odzwierciedlają skalę naszego Na zielonej wyspie Afrodyty ...... 104 Sprzeciwy w UP RP – ogrom pracy ...... 108 zaangażowania w pobudzanie innowacyjności i kreatywności młodego pokolenia. Słodkie dylematy ...... 111 am nadzieję, że wspomniane artykuły, a także wszystkie inne opublikowane na łamach bieżą- Nie szkodź… sobie samej!...... 113 M cego numeru Kwartalnika, spotkają się z Państwa życzliwością i zainteresowaniem. Pragnę Rowerem do Urzędu i jeszcze dalej ...... 114 życzyć naszym Czytelnikom udanego letniego wypoczynku i szczęśliwej podróży dokądkolwiek się Krakowskie jubileusze podwójne ...... 116 Państwo wybierzecie. Konwent AGH – jakość kształcenia ...... 118 Polski inżynier ze świata ...... 119 UMCS kształci kadrę wykładowców IP ...... 122 Kielce honorują wybitnego wynalazcę ...... 123 Alicja Adamczak Sztuka – Natura – Człowiek – Artysta ...... 124 Prezes Urzędu Patentowego RP W poszukiwaniu swojej „książki życia” ...... 126 Pamiętaj – jesteś tym, co jesz ...... 127 Dom daleko, niebo wysoko ...... 130

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 1 Dzień Europy

O WARTOŚCIACH EUROPEJSKICH

(korespondencja własna)

9 majamaja świwiętowalitowaliśmymy DzieDzień Europy.Europy. ToTo rocznicarocznica wwygygłoszeniaoszenia w 19501950 r.r. przezprzez ówczesnegoówczesnego mministrainistra ssprawpraw zzagranicznychagranicznych FFrancjirancji RRobertaoberta SSchumanachumana ddeklaracjieklaracji (nazwanej(nazwanej ppotemotem jegojego imieniem)imieniem) prezentujprezentującejcej sswoistywoisty planplan gospodarczy,gospodarczy, w którymktórym z ppoołąłączeniaczenia iinteresównteresów eekonomicznychkonomicznych FrancjiFrancji i NNiemieciemiec mmiaiała ppowstaowstać wwspólnotaspólnota gospodarcza.gospodarcza. SchumanSchuman wezwawezwał wówczaswówczas obaoba krajekraje dodo umieszczenieumieszczenie cacałejej ffrancusko-niemieckiejrancusko-niemieckiej produkcjiprodukcji węglagla i stalistali podpod zarzzarządemdem WspólnejWspólnej Władzyadzy NajwyNajwyższej.szej. OOdd tegotego wydarzeniawydarzenia rozpoczrozpocząłął sisię procesproces nnieie ttylkoylko ppojednaniaojednania oobubu nnarodów,arodów, aalele ttakakże powolnegopowolnego i żmudnegomudnego budowaniabudowania organizacjiorganizacji będącejcej prekursorkprekursorką obecnejobecnej UniiUnii Europejskiej.Europejskiej. ZZawiawiązanazana w nnastastępnympnym rokuroku EuropejskaEuropejska WspólnotaWspólnota Węglagla i Stali,Stali, miamiała przyczyniprzyczynić sisię ddoo ppodniesieniaodniesienia poziomupoziomu życiaycia i stanowistanowić fundamentfundament szerszej,szerszej, solidarnej,solidarnej, otwartejotwartej nnaa nowychnowych cczzłoonkównków wwspólnotyspólnoty gospodarczej,gospodarczej, któraktóra nana zawszezawsze wykluczywykluczyłabyaby nienie tylkotylko niebezpieczeniebezpieczeństwo,stwo, aalele i momożliwoliwośćść konkonfl iktuiktu mimiędzydzy tymitymi krajami.krajami.

o historyczne przesłanie pokoju bieżącym roku świętując podczas zmiennie najwyższymi normami we wszystkich T stało się jednym z głównych fi larów W Dnia Europy osiągnięcia europejskie niemal obszarach działalności państw, społe- unikalnego projektu europejskiego, dzięki wspominaliśmy ponadto bezprecedensowe czeństw i obywateli. Dlatego jest wzorem dla któremu Europa już od ponad sześćdzie- wyróżnienie Unii Europejskiej Pokojową Nagro- wielu krajów świata w dążeniu do osiągnięcia sięciu lat cieszy się demokracją, rządami dą Nobla 2012 w uznaniu jej wkładu w utrzy- „europejskich standardów” w życiu gospodar- prawa, przestrzeganiem praw człowieka manie pokoju w Europie, jej roli w procesie czym, społecznym, kulturalnym, politycznym, i dobrobytem. pojednania na naszym kontynencie i w bu- a wiele państw spoza Unii Europejskiej wyraża Zasady wspólnotowe wynikające z Deklaracji dowaniu wspólnoty interesów, demokracji zainteresowanie możliwością akcesji do tej Schumana, takie jak: nadrzędność instytu- i rządów prawa. Potwierdzone tak prestiżową organizacji. Najświeższym przejawem takich cji, niezawisłość organów wspólnotowych, nagrodą sukcesy Unii Europejskiej są jeszcze aspiracji jest zawarcie porozumienia między współpraca między instytucjami oraz równość jednym dowodem słuszności idei, zasad i war- Serbią i Kosowem, co uznawane jest za wa- państw, stały się fundamentem ponadnarodo- tości, na jakich się opiera. runek wstępny do rozpoczęcia negocjacji wej organizacji, która zrzesza obecnie ogrom- Obecnie, choć nie pozbawiona problemów akcesyjnych między Unią i Serbią, a w dalszej ną większość narodów Europy. ekonomicznych i społecznych, szczyci się nie- perspektywie do rozszerzenia Unii Europejskiej na Bałkanach. racji obecnej rocznicy, ale także w chwi- Z lach kryzysu, jakiego struktura ta bo- leśnie dziś doświadcza, warto krótko przy- pomnieć główne idee i wartości, na których ów projekt europejski został zbudowany. Zasady wspólnotowe, na jakich oparł się Plan Schumana stopniowo rozszerzano o takie pojęcia jak swobodny przepływ osób, towarów, kapitału i usług, jednolity rynek europejski, zasady: przyznania kompetencji, subsydiarno- ści, proporcjonalności, solidarności, równowagi

Tego dnia zabłysła niebiesko słynna fontanna na Jeziorze Genewskim

2 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 instytucjonalnej, jednolitych ram instytucjonal- ak przypomniała nych czy poszanowania tożsamości narodowej J w niedawnym państw członkowskich. wywiadzie szefowa asady te wraz z poszanowaniem Delegatury Unii Z i ochroną podstawowych praw i wol- Europejskiej przy ności i rządami prawa stworzyły podstawy organizacjach mię- całego dorobku prawnego Unii Europejskiej. dzynarodowych W polityce zagranicznej nabierającej w dobie w Genewie, Mariangela postępującej globalizacji nowy, ważny wymiar, Zappia, angażowanie Unia opiera się przede wszystkim na eksporcie się na rzecz efektywnego zasad, które zapewniły jej własny pokojowy multilateralizmu w służbie rozwój. ludziom jest właśnie jednym z priorytetów Unii Należą do nich: poszukiwanie wspólnego Europejskiej, a obecność interesu, poszanowanie prawa, rozstrzyga- Delegatury UE w tym nie kwestii spornych w łonie instytucji, od- miejscu pozwala go nam rzucenie dyskryminacji i ducha wyższości. realizować i dlatego jest Mariangela Zappia i Francis Gurry DG WIPO tym szczególnym dniu wszystkie tak istotna. Delegatura W instytucje unijne, zarówno wewnątrz UE ma za zadanie repre- Unii, jak też rozsiane na całym świecie de- zentowanie Unii Europejskiej przed ONZ-tem pełni ponadto ważną funkcję w sferze pomocy legatury Unii Europejskiej reprezentujące oraz innymi organizacjami międzynarodowymi humanitarnej. organizację w większości krajów świata i przy w Genewie. Współpraca UE z tymi organiza- elegatura została utworzona w styczniu organizacjach międzynarodowych, łączą się cjami odbywa się w wielu obszarach takich D 2011 r. po wejściu w życie postanowień w świętowaniu Dnia Europy popularyzując jak: prawa człowieka, zmiany klimatyczne, Traktatu z Lizbony. Przed tą datą Unia Europej- idee i wartości, które bronią się na naszym negocjacje pokojowe i rozbrojenie, pomoc ska była reprezentowana w Genewie poprzez kontynencie już od ponad 60 lat. Populary- humanitarna, zwalczanie korupcji i przestęp- Delegaturę Komisji Europejskiej, która zajmo- zacja i promocja wartości europejskich jest czości, ochrona zdrowia, kwestie migracyjne wała się wszystkim kluczowymi zagadnieniami szczególnie istotna w krajach znajdujących czy związane z pracą. dyplomatycznymi. Delegatura UE odgrywa się poza granicami wiodącą rolę we wszystkich zagadnieniach Unii, gdzie działania związanych ze wspólną polityką zagranicz- zewnętrzne UE, obok ną i polityką bezpieczeństwa. Chociaż UE ochrony wspólnych nie jest członkiem organizacji międzynaro- wartości i zabezpie- dowych, posiada status obserwatora, który czania podstawowych umożliwia jej aktywnie uczestniczyć w dys- interesów, nakierowane kusjach toczących się w organizacjach, są na obronę i wzmac- w których jest reprezentowana. Traktat nianie pozycji Europy Lizboński wzmocnił wspólną reprezentację w świecie, a przez Unii Europejskiej umożliwiając jej faktyczne to na skuteczniejsze wypowiadanie się jednym głosem, choć oddziaływanie na glo- państwa członkowskie nadal zachowują balną politykę. możliwość wyrażania swojego stanowiska. elegatura UE okazji Dnia Europy symbol Genewy przy organi- Mariangela Zappia z ambasador amerykańską Betty E. King, D ambasador Kanady Elissą Goldberg i ambasador brytyjską Karen Z – jej sławna fontanna na Jeziorze zacjach międzynaro- Pierce podczas przyjęcia z okazji Dnia Europy Genewskim rozbłysła tego wieczoru w ko- dowych w Genewie lorze niebieskim, a w siedzibie Delegatury obchodziła ten dzień UE odbyło się przyjęcie, na które zaproszono także bardzo uroczyście. Z uwagi na obec- Jak podkreśliła, wśród priorytetów polityki dyplomatów, przedstawicieli wszystkich organi- ność w tym mieście licznych organizacji mię- zacji międzynarodowych, organizacji pozarzą- dzynarodowych, organizacji pozarządowych zewnętrznej Unii Europejskiej znajduje się na pewno promowanie praw człowieka. dowych, think tanków, uczelni wyższych oraz i think tanków (Genewa jest europejską siedzi- władz Genewy. bą Organizacji Narodów Zjednoczonych, Rady Z kolei z uwagi na obecność w Genewie Rady Praw Człowieka, a ponadto swoje siedziby Praw Człowieka ONZ-tu, jak też Wysokiego mają tam WHO, WTO, ILO i WIPO) jest ono Komisarza, miasto odgrywa kluczową rolę światowym centrum multilateralizmu. w wypełnianiu tego priorytetu UE. Genewa Ewa Lisowska

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 3 Współpraca międzynarodowa

UUMOWAMOWA UUPP RPRP – SIPOSIPO

PPrezesrezes UUrzrzędudu PPatentowegoatentowego RRPP ddrr AAlicjalicja AAdamczakdamczak sspotkapotkała sisię z YYangang Tiejunem,Tiejunem, ZZastastęppccą KKomisarzaomisarza PPaaństwowegostwowego UUrzrzędudu Własnoasnościci IIntelektualnejntelektualnej CChihińskiejskiej RRepublikiepubliki LudowejLudowej (SIPO).(SIPO). ZwieZwieńczeniemczeniem kkolejnejolejnej wwizytyizyty pprzedstawicielirzedstawicieli SSIPOIPO w PPolsceolsce bbyyło ppodpisanieodpisanie uumowymowy bilateralnejbilateralnej PPatentatent PProsecutionrosecution HHighwayighway ((PPH)PPH) ppomiomięddzyzy UUrzrzędemdem PPatentowymatentowym a SSIPO.IPO.

izyta sześcioosobowej delegacji SIPO od dnia 1 lipca 2013 r. korzystanie z przyspie- podpisanie umowy Prezes Adamczak oraz W w Urzędzie Patentowym miała na celu szonej procedury uzyskania patentu w Chi- Komisarz Yang. zapoznanie się przez stronę chińską z narzę- nach, bazując na odpowiadającym mu polskim mowa PPH z Państwowym Urzędem dziami informatycznymi oraz systemami zarzą- zgłoszeniu patentowym. Analogiczne upraw- U Własności Intelektualnej ChRL jest dzania zgłoszeniami stosowanymi w naszym nienia przysługiwać będą w Polsce zgłaszają- drugim tego typu porozumieniem, którego urzędzie. Podczas spotkania prezentowane cym z Chin. Zastosowanie tej procedury przez stroną jest Urząd Patentowy RP – 31 stycznia były również systemy wyszukiwawcze, z któ- zgłaszających pozwoli na znaczące skrócenie br. weszła w życie tożsama umowa bilateralna rych korzystają polscy eksperci przy ustalaniu czasu oczekiwania na uzyskanie patentu. z Japońskim Urzędem Patentowym. Obecnie stanu techniki i przeprowadzaniu badań iczymy na zainteresowanie programem na świecie stronami umów PPH jest 28 urzę- patentowych. L PPH ze strony użytkowników z Polski dów krajowych oraz 2 urzędy regionalne – Eu- unktem kulminacyjnym wizyty było pod- oraz Chin. Niniejsze porozumienie stanowi ropejski oraz Euroazjatycki Urząd Patentowy. P pisanie przez Prezes Adamczak oraz kolejne ważne osiągnięcie w stale rozwijającej Komisarza Yanga umowy pilotażowej Patent się współpracy pomiędzy Urzędem Patento- Marcin Gędłek Prosecution Highway. Sama idea PPH zrodziła wym RP oraz SIPO – zgodnie podsumowali Zdj. się w 2003 r. w ramach współpracy Japoń- skiego Urzędu Patentowego i Amerykańskiego Urzędu ds. Patentów i Znaków Towarowych. Program pilotażowy pomiędzy tymi urzędami rozpoczęto w lipcu 2006 r., w kolejnych latach analogiczne umowy bilateralne zaczęły w róż- nych konfi guracjach zawierać inne urzędy krajowe. a mocy tych porozumień podczas N postępowania przed urzędem drugiego zgłoszenia eksperci tego urzędu mogą w pełni korzystać z wyników poszukiwania i badania przeprowadzanego w urzędzie pierwszego zgłoszenia. W związku z tym zgłaszający, którzy uzyskają patent w urzędzie pierwszego zgłoszenia mogą szybciej i taniej uzyskać ochronę patentową dla swojego wynalazku w kolejnym państwie. odpisane w dniu 24 czerwca br. porozu- P mienie umożliwi polskim zgłaszającym Yang Tiejun Zastępca Komisarza SIPO i Alicja Adamczak Prezes UP RP

4 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Nasz Gość

NIEZBYWALNY OBOWIĄZEK DBAŁOŚCI O PRZYSZŁOŚĆ

Rozmowa z prof. Elżbietą Mączyńską SGH, Prezesem Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego

Nic tak dobrze nie czyni teraźniejszości, jak dobrze przemyślana przyszłość

– Pani Profesor, jak wiadomo PTE przygo- – Choć debata kongresowa nie wpływa dzili tak prominentne w polskiej gospodarce towuje się do IX Kongresu Ekonomistów bezpośrednio na kształt realizowanej polityki i nauce osoby, jak profesorowie Marek Belka, Polskich. Patrząc wstecz: w 1981 roku społeczno-gospodarczej, bo ta jest wypad- Jerzy Hausner, Grzegorz Kołodko, Andrzej podjęliście temat konieczności kierunków kową wielu złożonych, spętlonych czynników, Sławiński. przebudowy systemu funkcjonowania to z pewnością taka debata jest nie bez zna- Warto przypomnieć, że ponad 120-letnia gospodarki polskiej w latach 80. Podczas czenia. Organizowane co kilka lat kongresy tradycja kongresów sięga roku 1887, kiedy V Kongresu w 1987 roku – przyjęto stano- ekonomistów polskich traktowane są bowiem polscy ekonomiści i prawnicy z trzech zabo- wisko dot. wyzwań rozwojowych polskiej jako ważne wydarzenia dotyczące fundamen- rów zorganizowali w Krakowie Pierwszy Zjazd talnych problemów polskiej gospodarki i nauk gospodarki w końcu XX wieku. Dyskusje Ekonomistów i Prawników. Charakterystyczne ekonomicznych. jest też to, że po II wojnie światowej kolejne na kolejnych kongresach, podczas trans- Może rzeczywiście politycy „na ogół wiedzą zjazdy i kongresy organizowane były w prze- formacji gospodarczej, koncentrowały lepiej”, ale jednak w obradach kongresowych łomowych dla kraju latach. Ogólnopolski się wokół niezbędności zdynamizowania uczestniczą. W ostatnim kongresie uczest- Zjazd Ekonomistów Polskich, a zarazem polskiej gospodarki czy ekonomii w epoce niczył m.in. wicepremier ds. gospodarki, Kongres, odbył się w grudniu 1950 roku i był cywilizacji informacyjnej, by wymienić Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego i inni. przygotowaniem do Kongresu Nauki Polskiej tylko niektóre tematy. Czy Pani zdaniem – Obrady kongresowe odbywały się pod pa- w 1951 roku. Kolejne Kongresy odbywały się można powiedzieć, że głos ekonomistów tronatem Prezydenta RP. Istotne jest też, w symptomatycznych dla historii Polski latach: istotnie wpływa na politykę gospodarczą? że w debacie panelowej uczestniczyli profe- 1956, 1971, 1981. Przecież sami ekonomiści różnią się sorowie, którzy pełnili bądź pełnią wysokie Wspomniany przez Panią Redaktor V Kongres w swych opiniach, ocenach, prognozach. funkcje państwowe. Także w tegorocznym IX odbył się w 1987 w Krakowie w 100-lecie A politycy na ogół zawsze „wiedzą lepiej”. Kongresie wystąpienia z referatami potwier- Kongresu z okresu zaborów i ukierunkowany

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 5 był na rynkowe przemiany gospodarki. Z ko- W rzeczywistości przeszłość rozumiemy mniej łem na to, że rozruch gospodarki wolnorynko- lei kongresy VI, VII i VIII odbyły się kolejno niż nam się wydaje, a przyszłość jest coraz wej będzie równoważyła polityka społeczna”. w 1993, 2001 i 2007 roku, czyli w latach, trudniejsza do przewidywania. Tym niemniej Zdaniem T. Kowalika Mazowiecki „popełnił w których miała miejsce zmiana rządu. z pewnością niemało popełniono błędów. »kolumbowy błąd« – szukał wzoru w Bonn, Kongresy ekonomistów nie pretendują do do- Ale też nie było gotowych wzorców. a podsunięto mu reformy z Chicago i Wa- radzania rządom. Stanowią forum wymiany Polska była przecież pionierem transformacji szyngtonu”. Stąd też T. Kowalik uznał za- poglądów między praktykami i teoretykami, socjalizmu w gospodarkę rynkową. W takiej warty w Konstytucji RP zapis, że modelem między ekonomistami reprezentującymi różne sytuacji błędy były nie do uniknięcia. Wielu ustrojowym obowiązującym w Polsce jest ośrodki oraz nurty teoretyczne w ekonomii a ekonomistów je wytyka. Szczególnie ostre społeczna gospodarka rynkowa, czyli model przedstawicielami nauk pokrewnych. Różnice oceny formułował profesor Tadeusz Kowalik, ukierunkowany na harmonię interesów ekono- poglądów mają tu wartość samą w sobie. solidarnościowy doradca i opozycjonista micznych i społecznych jako „demoralizującą Inspirują, pobudzają do refl eksji, także polity- za czasów socjalizmu. Na podstawie analizy hipokryzję”. Polska rzeczywistość wciąż dale- ków. Skłaniają do głębszych, kompleksowych wdrażania rynkowego modelu gospodarki ce odbiega od tego modelu. ocen, innego myślenia, wolnego od presji w Polsce wskazywał na utracone korzy- – Skoro „przedtem” nie wiedzieliśmy, bieżących decyzji, co w przypadku głównych ści i ponoszone do dziś ogromne koszty jak może być „potem”, to z wielu ocen aktorów życia społeczno-gospodarczego ma społeczne (w tym bezrobocie, degradacja i opinii przywołanych przez Panią, wyni- specjalne znaczenie. społeczna niektórych grup zawodowych, kałoby, że budując kapitalizm w Polsce, – Dziś mamy inne problemy, gdy dokonały jedne z największych w Europie nierówności mogliśmy jednak ominąć, ograniczyć te się głębokie ustrojowo-strukturalne zmia- dochodowe), wynikające z błędów w polityce błędy, które popełniano wcześniej, wiele ny w gospodarce. Jednak wiele osób ma ustrojowej, w tym zlekceważenia doświadczeń lat temu w krajach obecnie z najwyższej wątpliwości czy np. gospodarka rynkowa modelu szwedzkiego. T. Kowalik ujawniał me- półki wysoko rozwiniętych gospodarczo, w polskim wydaniu, z początkiem lat 90., chanizmy i siły, które sprawiły, że na początku meandrujących przez lata między różnymi w zmieniającym się świecie agresywnego, transformacji, na etapie wyboru rozwiązań typami państw, polityki społeczno-gospo- globalnego kapitału, przy „liberalnym ustrojowych w Polsce model szwedzki oraz darczej, vide Niemcy, Skandynawia, W. przechyle” wielu naszych ekonomistów, Erhardowski niemiecki model społecznej Brytania etc. Oni „uczyli się” i budowali polityków, że im mniej państwa w gospo- gospodarki rynkowej przegrał z neoliberalnym kapitalizm na podstawie swoich „błędów” darce i społeczeństwie, tym lepiej, przy anglosaskim modelem, narzucanym przez przez stulecie, które nam zabrały zabory, fetyszu prywatyzacji i automatyzmu rynku, „Konsensus Waszyngtoński”. Wyznaczyło wojny, system komunistyczny. Uczyli co przekładało się na politykę gospodar- i zdeterminowało to kierunki oraz kształt prze- się też ich ekonomiści. Ale to nie jest czą, mogła mniej dramatycznie, bardziej mian społeczno-gospodarczych w Polsce. już usprawiedliwienie dziś. „przyjaźnie” potraktować niektóre grupy Ale też dziś, jak żal czy „mądrość po szko- Stąd właśnie nęka mnie to pytanie: dla- społeczne. Mówimy o nich „wykluczeni”, dzie” brzmi pochodzące z 2004 r. stwierdze- czego my z tej wiedzy nie skorzystaliśmy, a to m.in. dotyczy już następnego, młode- nie ostatniego premiera PRL i pierwszego nie modyfi kowaliśmy naszej ścieżki roz- go pokolenia, np. dzieci z „rozmontowa- premiera III Rzeczypospolitej (w latach wojowej – racjonalniej, rozsądniej, nie ko- nych” PGR-ów. I z tego wynikają różne, 1989-1990) Tadeusza Mazowieckiego: „Liczy- rzystamy bardziej i dziś? Choć nie ulega także polityczne konsekwencje i dużo demagogii, populizmu do dziś. Są też pytania o skalę i sposób przeprowadzania prywatyzacji itd. itp. Można było uniknąć takich czy innych negatywnych zjawisk? – W odpowiedzi na tego typu pytania łatwo jest o tzw. „błąd perspektywy czasu”, przed czym przestrzega m.in. noblista Daniel Kahne- man, w książce pod symptomatycznym tytu- łem „Pułapki myślenia”. Jak bowiem wiadomo, „potem wszyscy wiedzą najlepiej, jak miało być przedtem”.

W zakończeniu tegorocznej XXVI Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej organizowanej przez PTE wziął udział Wicepremier, Minister Gospodarki Janusz Piechociński

6 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 wątpliwości, że w minionym 20-leciu Historia gospodarcza dostarcza niestety na- wyzwań dla polskiej, ale i globalnej sceny istotnie wiele się zmieniło, PKB na głowę der wiele dowodów (i to z różnych obszarów społecznej, naukowej i politycznej. wzrósł, warunki życia ulegają zmianom, geografi cznych oraz epok), jak kosztowne Wobec tak charakterystycznej dla doktryny a niezadowolenia wciąż w nas nie mało. mogą być i są błędy w kształtowaniu ustroju neoliberalnej marginalizacji myślenia dłu- – Szkoda, że zapomnieliśmy o zasadzie gospodarczego. gookresowego na rzecz „terroru krótkiego „uczmy się na błędach innych, a nie będziemy – Na ostatniej konferencji UP RP w nie- zysku”, warto wciąż przypominać stwierdzenie mieli czasu na popełnianie własnych”. zwykle interesującym wystąpieniu mówiła przedstawiciela austriackiej szkoły ekonomii, Jednak zadziałał tu mechanizm wahadła: Pani o tym, że przechodzimy do innej Henry’ego Hazlitta, że „sztuka ekonomii upadek komunizmu, (zgodnie z teorią wa- cywilizacji nie zdając sobie z tego sprawy. polega na tym, by spoglądać nie tylko na bez- hadła) dał podłoże do bezkrytycznej wiary Ale w tym „nowym świecie” – zinformaty- pośrednie, ale i na odległe skutki danego w doktrynę neoliberalizmu. Zatem przeszliśmy zowanym, „sieciowym”, „scyfryzowanym”, działania czy programu; by śledzić nie tylko od jednej jedynie słusznej doktryny socjalizmu zbyt wiele ujawnia się zjawisk negatyw- konsekwencje, jakie dany program ma dla do jedynie słusznej doktryny neoliberalizmu. nych na pograniczu gospodarki, polityki jednej grupy, ale jakie przynosi wszystkim” Wszelka zaś doktrynalizacja zabija myślenie i etyki. Nie służą one kreatywności, myśle- (vide „Ekonomia w jednej lekcji”). i debatę. Już Stanisław Jerzy Lec zauważył, niu niekonwencjonalnemu, za dużo w tym I temu też ma służyć IX Kongres Ekonomistów że „tam gdzie wszyscy śpiewają na jedną „nowym” świecie komercji, za mało odpo- Polskich zaplanowany na koniec listopada br. nutę, słowa nie mają znaczenia”. wiedzialnego przywództwa, tak w bizne- Organizatorzy Kongresu zakładają, że kongre- Stąd też i refl eksje, i krytyczna debata przy- sie, jak i w polityce. Ulegamy „terrorowi sowe referaty i dyskusje czołowych znawców chodziły zbyt późno. Potwierdza to wielu szybkiego zysku”, w polityce terroryzują ekonomii i polityki gospodarczej będą sprzy- analityków i aktorów transformacji. Niekiedy terminy kolejnych wyborów i traci się jać refl eksji futurologicznej oraz świadomości, dramatycznie. Przykładem tego jest m.in. perspektywę. Czy wiemy za czym gonimy, że to na politykach, parlamentarzystach, stwierdzenie Michała Wojtczaka, wiceministra co chcielibyśmy zobaczyć „na horyzon- rządach i ekonomistach, ale także przedsta-

SSzczególniezczególnie wwaażnene sstajetaje ssiię kkreowaniereowanie i ppobudzanieobudzanie mymyślili strategicznejstrategicznej w rządzie Balcerowicza: „20 lat temu w rzą- cie”? Jaką więc widzi Pani Profesor w tej wicielach innych dziedzin życia społeczno-go- dzie Mazowieckiego odpowiadałem za re- sytuacji rolę dla ekonomii, ekonomistów? spodarczego spoczywa niezbywalny obowią- strukturyzację rolnictwa i wiem, że przeze mnie zek dbałości o przyszłość. I może dzięki temu – Istotna jest nie tylko rola ekonomii i eko- kilkadziesiąt czy nawet kilkaset tysięcy ludzi nieprawdziwa stanie się sentencja, że polity- nomistów. Tym bardziej, że wciąż niestety z dawnych pegeerów znalazło się na bruku, kom bardziej na sercu leżą losy przyszłych aktualna jest teza guru futurologii Alvina Tof- praktycznie bez środków do życia. (…) Intuicja wyborów, aniżeli losy przyszłych pokoleń. fl era, zgodnie z którą obecnie wszyscy czują podpowiadała mi, że robimy źle. Mogłem się odcięci od możliwości wpływu na kierunki – Na jednym ze znanych czwartkowych przekonywać Balcerowicza, a jakby mi się i tempo zmian. Stąd rola rekomendowanego spotkań ekonomistów, PTE w tym roku nie udało, odejść z rządu. Tylko tak należało przez niego tworzenia na różnych szczeblach podjęło też temat „czy prawo szkodzi się zachować” (vide: M. Wojtczak, Odkupienie, życia społeczno-gospodarczego „ośrodków gospodarce”. Z całą pewnością mamy wywiad Krystyny Naszkowskiej, „Gazeta imaginacyjnych”, ukierunkowanych na interdy- zbyt wiele przykładów, że prawo fi nan- Wyborcza. Duży Format” 2009, 18 grudnia). scyplinarne „uaktywnianie mózgów” i rozwój sowe i działalność urzędów skarbowych To także dowodzi, że polityka ustrojowa – futurologii społecznej. często jej, mówiąc eufeministycznie, i będący jej wynikiem kształt systemu gospo- nie sprzyjają. Ale – czy można twierdzić, darczego – stanowi fundamentalny czynnik Może stać się to ważnym narzędziem ograni- a takie opinie się pojawiają w świecie, społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, czania błędów w bieżącej i perspektywicznej że prawna ochrona szeroko rozumianych czynnik powodzenia i sukcesu jego obywateli. polityce społeczno-gospodarczej. Jak bowiem „produktów” naszego intelektu nie sprzyja Polityka ustrojowa w okresie transformacji wiadomo, nic tak dobrze nie czyni teraźniej- innowacyjności? Przecież nie mamy głów stanowiła jej słaby punkt, na co wielokrotnie szości, jak dobrze przemyślana przyszłość. jednakowo „wyposażonych” i jednakowej zwracał uwagę m.in. prof. Wacław Wilczyński. Szczególnie ważne staje się kreowanie pasji działania. Pomysły, innowacyjność, Model ustroju społeczno-gospodarczego i pobudzanie myśli strategicznej, co obecnie wynalazczość trzeba chronić? wyznacza bowiem zasady i ramy działalno- – wobec wszechogarniającego świat shortter- ści gospodarczej obowiązujące wszystkich mizmu i marginalizacji myślenia strategicznego – Niebywały dynamizm przemian technologii, aktorów życia społeczno-gospodarczego. – stanowi jedno z fundamentalnych wielkich charakterystyczna dla globalnego świata

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 7 narastająca niepewność, zmienność i niecią- a obecne kryzysy mają już inną naturę, ność, to w takich warunkach nie pozostaje nic głość sprawiają, że jak podkreślają autorzy bo świat się zmienił. Błędów popełnionych innego, jak uznać błąd za stan naturalny, bo, książki na ten temat pt. „Makrowikinomia”, w minionym 20.leciu nie cofniemy, nawet paradoksalnie, rosną wówczas szanse na mi- niemalże „już niczego nie da się regulować jeśli określimy ich przyczyny itd. Czy zda- nimalizowanie błędów. sztywnymi normami powstałymi w centrach niem Pani to, że ekonomia jest jakby na- Warto zatem prognozować, choć ryzyko administracyjnych”. W wyniku rewolucji infor- uką ex post, nie relatywizuje jej roli w kre- błędu jest tu ogromne. macyjnej władze wszystkich szczebli admi- owaniu rzeczywistości „naszych marzeń”? Zarazem jednak – co podkreśla Toffl er – i fu- nistracji i biznesu w coraz większym stopniu – To prawda, ale uogólnianie przez ekonomię turologia pokazuje, co jest możliwe, prawdo- muszą uwzględniać w swoich działaniach prawidłowości w życiu gospodarczym, jest podobne, a polityka futurologii – co pożądane. sieci społecznościowe, co oznacza koniecz- ważnym narzędziem kształtowania przyszło- Racje przemawiające za badaniem prawdo- ność decentralizacji władzy i dzielenia się ści. Wskazuje zarazem na ważność pytania podobnych wariantów przyszłości są nieod- nią. Wydarzenia wokół ACTA stanowią jeden o rolę, jaką w procesie przemian pełnić będzie parte. Usiłowania przewidywania przyszłości z przejawów kierunków przemian, dowodzący teoria ekonomii i poszczególne „szkoły ekono- w sposób nieunikniony zmieniają ją, choć zarazem, że rewolucji informacyjnej, inter- miczne”. Jest to pytanie tym bardziej istotne, nikt nie może jej znać. Stąd apel Toffl era, aby netowej w tym makrowikinomii nie sposób że ekonomistów i teorie ekonomii obarcza się obalać popularny mit, że przyszłość jest nie- ignorować. winą za występujące w gospodarce dysfunk- rozpoznawalna. Ogólne wyobrażenie o tym, Z jednej strony konieczne i nieuniknione jest cje, w tym i za to, że nie udało im się prze- co może nastąpić, jest bowiem lepsze niż tworzenie i rozwijanie otwartych platform widzieć obecnego kryzysu (a także innych) żadne. Jeśli błędne, to i tak korzystne. To bo- internetowych umożliwiających wymianę i zapobiec mu. wiem, co naiwne w epoce przemysłowej, wiedzy i informacji. Sprzyja to bowiem dialo- nie jest naiwne współcześnie. Zarzuca się też ekonomistom trzymanie gowi społecznemu służącemu dobrostanowi – Mimo wszystko powinniśmy myśleć się starych „szkół” i ignorowanie przemian i racjonalizacji decyzji społeczno-ekonomicz- strategicznie, długofalowo? w gospodarce. Przede wszystkim zarzuca nych, eliminowaniu syndromu „my – oni”, oraz się ekonomii oderwanie od kontekstu spo- – Konieczność dysponowania długookreso- syndromu wroga. Zarazem jednak, co pod- łecznego i przekształcanie się na podobień- wymi strategiami jest tym większa, im większa kreślam, niezbędna jest ochrona danych stwo matematyki w dyscyplinę ilościową, jest niepewność działania i większe ryzyko osobowych i praw własności, w tym własno- przy marginalizowaniu analiz jakościowych. popełnienia błędów. Gdy świat jest nieprze- ści intelektualnej, ochrona interesu i porządku Tymczasem modele matematyczne cechuje widywalny, podstawową funkcją refl eksji publicznego oraz praw publicznych. Wszystko zawodność albowiem ich założenia często strategicznej jest ostrzeganie i wyprzedzająca to wymaga tworzenia warunków transpa- są nazbyt dalekie od rzeczywistości. Łączy identyfi kacja potencjalnych trendów rozwo- rentności i przejrzystości oraz skuteczności się to z zawodnością prognozowania. jowych, a przede wszystkim koncentracja regulacji prawnych. na najmniej przewidywalnych obszarach Bo ochrona praw własności intelektualnej – No właśnie, prognozy, bywają zmienne, ryzyka i zagrożeniach. jest do pogodzenia z ideą otwartego dostępu jak bez mała co miesięczne sondaże do wiedzy i informacji. Niezbędna jest tu jed- opinii publicznej – ale chyba nie mamy – Prognozowanie tworzy więc szan- nak aktywna rola państwa w stymulowaniu „hamletowskiego” wyboru: prognozować sę, że „czarne” prognozy mogą się i fi nansowaniu idei open acces oraz skutecz- czy nie prognozować. nie urzeczywistnić? ne egzekwowanie prawa ochrony własności – Rzeczywiście niebywała zmienność i dy- – Choć złośliwi powiadają zarazem, że o pro- intelektualnej. namizm przemian współczesnego świata gnozach na pewno można powiedzieć Z tym jednak w Polsce wciąż jeszcze nie jest sprzyja kwestionowaniu użyteczności prognoz tylko tyle, że się na pewno nie sprawdzają, najlepiej. Występuje bowiem wiele dysfunkcji, długookresowych. Sceptycy co do potrzeby to jednak niekwestionowane jest znaczenie głębokich nieprawidłowości w systemie stano- myślenia strategicznego w polityce społecz- i potrzeba myślenia strategicznego. wienia i egzekwowania prawa. no-gospodarczej, znajdują także argumenta- Wyprzedzająca refl eksja dotycząca przyszło- – Wydaje się, że niezwykle adekwatny cję w cechach teorii ekonomii. Bowiem w na- ści sprzyja optymalizacji codziennych decyzji do wielu współczesnych wątpliwości ukach społecznych, a do nich należy ekono- i działań bieżących, co zawsze dobrze rokuje jest temat zbliżającego się IX Kongresu mia – nigdy nie ma pewności. Jak podkreśla przyszłości. Nie podważa tego nawet senten- PTE „EKONOMIA DLA PRZYSZŁOŚCI. współautor książki pod symptomatycznym cja, że „gdy człowiek planuje, to Pan Bóg się ODKRYWAĆ NATURĘ I PRZYCZYNY tytule „Ekonomia wiedzy niedoskonałej” – Ro- śmieje”. A może właśnie Pan Bóg się cieszy? ZJAWISK GOSPODARCZYCH”. Niemniej man Frydman – nawet najwybitniejsi eksperci – Dziękuję za rozmowę. spytam trochę przekornie, jeśli je odkry- nie uwolnią nas od niepewności. Nie da się jemy, już jest na ogół za późno, by im bowiem stworzyć sensownej ekonomii abstra- zapobiec, gdy były niekorzystne. One „się hującej od nieprzewidywalności ludzkich reak- stały”, czy możliwe jest, by się nie powtó- cji na sygnały, informacje, polecenia, bodźce. rzyły? Zostały np. zdiagnozowane przy- Według Frydmana, jeśli cechą współczesnych Rozmawiała Anna Szymańska czyny wielkich kryzysów ekonomicznych, czasów jest narastająca niepewność i zmien- Zdj. PTE

8 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 RRANKINGA N K I N G SSZKÓŁZ K Ó Ł WWYŻSZYCHY Ż S Z YC H 220130 13

IINNOWACYJNOŚĆNNOWACYJNOŚĆ PRZEDE WSZYSTKIM

DDziennikziennik „Rzeczpospolita”„Rzeczpospolita” i miesimiesięcznikcznik „„Perspektywy”Perspektywy” oopublikowapublikowały kolejnykolejny rankingranking sszkózkół wwyyższych.szych. OOdd 22010010 rrokuoku jjednoedno z kryteriówkryteriów oocenyceny uuczelniczelni sstanowitanowi innowacyjnoinnowacyjnośćść ((5%5% oogólnejgólnej oceny),oceny), kktóratóra mmierzonaierzona jjestest lliczbiczbą rozwirozwiązazań technicznychtechnicznych zzggłoszonychoszonych ddoo ochronyochrony i uudzielonychdzielonych prawpraw wywyłąłącznychcznych ((zarównozarówno w PPolsce,olsce, jjakak i zzaa ggranicranicą),), wwielkoielkościcią ppozyskanychozyskanych nana realizacjrealizację projektówprojektów środkówrodków z funduszyfunduszy UniiUnii Europejskiej,Europejskiej, a ttakakże sstanemtanem zapleczazaplecza innowacyjnegoinnowacyjnego uczelniuczelni (chodzi(chodzi m.m. in.in. o pposiadanieosiadanie ccentrumentrum ttransferuransferu technologiitechnologii czyczy wprowadzeniewprowadzenie przezprzez szkoszkołęłę wywyższszą wewnwewnętrznychtrznych rregulacjiegulacji ddotyczotycząccychych oochronychrony własnoasnościci iintelektualnejntelektualnej i wwdradrażaniaania wynikówwyników pracprac bbadawczo-rozwojowych).adawczo-rozwojowych). KryteriumKryterium toto wwskazujeskazuje zzatematem nnaa ppotencjaotencjał uczelniuczelni w zakresiezakresie oochronychrony ddóbróbr nniematerialnychiematerialnych i uumiejmiejętnotnościci iichch eefektywnejfektywnej kkomercjalizacji.omercjalizacji.

Poniższa tabela przedstawia szkoły wyższe, które w rankingu 2013 osiągnęły pod względem innowacyjności najlepsze wskaźniki. 9 U we sytet a Cu e S odows ej w ub e 56,36 3,77 5 ,39 00,0 20 Uniwersytet Gdański 54,87 2,84 52,47 100,0 21 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 52,92 6,62 69,93 50,00 22 Uniwersytet w Białymstoku 52,37 1,11 49,40 100,0 Innowacyjność 23 UniwersytetInnowacyjność Łódzki 52,05 5,49 44,40 100,0 24 Politechnika Opolska 51,77 32,84 16,51 100,0 zaplecze innowacyjne uczelni zaplecze innowacyjne uczelni WSKAŹNIK 2013 patenty i prawa ochronne pozyskane środki z UE WSKAŹNIK 2013 patenty i prawa ochronne pozyskane środki z UE 25 Politechnika Białostocka 51,41 15,86 32,80 100,0 miejsce 2013 miejsce 2013 % 2% 2% 1% % 2% 2% 1% 5,89 42,03 100,0 1 Politechnika Wrocławska 100,0 89,65 52,26 100,0 26 Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu 51,02 13,84 39,89 75,00 2 Politechnika Lubelska 95,16 100,0 32,62 100,0 27 Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu 47,54 18,77 32,74 75,00 3 Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie 92,50 44,55 82,96 100,0 28 Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki 46,38 4 Politechnika Warszawska 90,07 33,76 89,09 100,0 29 Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach 45,83 1,87 36,09 100,0 5 Politechnika Poznańska 84,68 65,73 46,78 100,0 30 Warszawski Uniwersytet Medyczny 42,67 2,13 29,76 100,0 6 Politechnika Łódzka 81,01 50,52 54,95 100,0 31 Uniwersytet Szczeciński 39,81 0,61 25,78 100,0 7 Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu 77,82 72,51 26,84 100,0 32 Uniwersytet Wrocławski 39,50 3,13 22,68 100,0 8 Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 73,76 70,89 20,67 100,0 33 Politechnika Częstochowska 39,33 13,96 11,51 100,0 9 Uniwersytet Warszawski 72,46 1,56 100,0 75,00 34 Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie 39,28 7,29 18,09 100,0 10 Politechnika Śląska w Gliwicach 71,61 30,46 56,97 100,0 35 Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 38,35 2,72 20,87 100,0 11 Politechnika Świętokrzyska w Kielcach 70,64 49,28 36,28 100,0 36 Wojskowa Akademia Techniczna im. J. Dąbrowskiego w Warszawie 37,46 16,71 17,68 75,00 12 Politechnika Gdańska 70,61 33,23 52,28 100,0 37 Społeczna Akademia Nauk (d. SWSPiZ) 37,13 15,37 5,88 100,0 13 Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza 69,36 23,70 59,40 100,0 38 Politechnika Koszalińska 36,52 12,42 20,16 75,00 14 Uniwersytet Rzeszowski 66,34 1,04 88,77 75,00 39 Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 35,16 4,29 13,19 100,0 15 Uniwersytet Śląski w Katowicach 64,01 7,73 65,11 100,0 40 Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy 34,23 2,27 13,42 100,0 16 Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie 61,62 10,73 57,53 100,0 41 Uniwersytet Medyczny w Łodzi 33,94 2,71 12,42 100,0 17 Uniwersytet Jagielloński 59,17 5,60 70,45 75,00 42 Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie 33,16 5,20 8,44 100,0 18 Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy 57,26 43,32 16,56 100,0 43 Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 32,83 2,58 10,43 100,0 19 Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie 56,36 3,77 54,39 100,0 44 Akademia Morska w Szczecinie 32,74 18,03 7,31 75,00 20 Uniwersytet Gdański 54,87 2,84 52,47 100,0 45 Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie 30,36 10,95 22,32 50,00 21 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 52,92 6,62 69,93 50,00 46 Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 30,21 0,00 7,97 100,0 22 Uniwersytet w Białymstoku 52,37 1,11 49,40 100,0 47 Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 29,80 0,00 7,18 100,0 23 Uniwersytet Łódzki 52,05 5,49 44,40 100,0 48 Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu 29,13 10,33 8,08 75,00 24 Politechnika Opolska 51,77 32,84 16,51 100,0 49 Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej w Warszawie 28,46 0,00 4,62 100,0 25 Politechnika Białostocka 51,41 15,86 32,80 100,0 50 Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej 28,30 2,50 14,32 75,00

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 9 RRANKINGA N K I N G SSZKÓŁZ K Ó Ł WWYŻSZYCHY Ż S Z YC H 220130 13

Przy ocenie uczelni technicznych szczególne wynalazków i wzorów użytkowych oraz udzie- POIiŚ, POKL i PORPW. Dla wyników rankingu znaczenie miało kryterium innowacyjności, które lonych patentów i praw ochronnych w latach znaczenie miało także zaplecze innowacyjne pojawiło się w Rankingu na wniosek UP RP. 2011-2012, brano także pod uwagę liczbę uczelni wyrażające się posiadaniem Centrum Obejmuje ono patenty, prawa ochronne i licen- sprzedanych licencji. Ocena innowacyjności Transferu Wiedzy i Technologii oraz istnieniem cje. Oceniano liczbę zgłoszonych do Urzędu uczelni obejmowała również wielkość środków stosownych regulacji w zakresie ochrony wła- Patentowego RP oraz zgłoszonych za granicą pozyskanych z UE w ramach programów POIG, sności przemysłowej i komercjalizacji badań.

SSZKOZKOŁY WWYYŻSZE,SZE, KKTÓRETÓRE UZYSKAUZYSKAŁY CCZOZOŁOOWEWE MMIEJSCAIEJSCA W RRANKINGUANKINGU UUCZELNICZELNI TTECHNICZNYCHECHNICZNYCH UUczelnieczelnie ppoprosilioprosiliśmymy o sskomentowaniekomentowanie tegorocznychtegorocznych wynikówwyników orazoraz krótkiekrótkie pprzedstawienierzedstawienie iichch ddziaziałalnoalnościci nnaukowej,aukowej, wwynalazczejynalazczej – ppodejodejścciaia ddoo roliroli i ksztakształttowaniaowania ppotencjaotencjału iinnowacyjnegonnowacyjnego ddlala ddalszegoalszego rrozwojuozwoju mmoożlliwoiwośccii nnaukowychaukowych i ddydaktycznychydaktycznych uczelni.uczelni.

Politechnika Warszawska Ewa Chybińska, Rzecznik Prasowy Politechniki Warszawskiej

Od wielu lat w rankingu szkół wyższych i zarządzania projektami. Wprowadzamy wy- „Perspektyw” i „Rzeczpospolitej” zajmujemy kłady w zakresie przedsiębiorczości, traktując czołowe pozycje wśród uczelni akademickich tę wiedzę i umiejętności jako istotne elementy i pierwszą lokatę w kategorii uczelni technicz- sylwetki nowoczesnego inżyniera. Angażujemy nych. Daje to nam dużą satysfakcję, ale wcale studentów w badania naukowe, zachęcamy nie oznacza, że przed ogłoszeniem wyników do występowania i udziału w grantach badaw- nie czujemy emocji. Zawsze mamy pewne czych, wiedząc że to podstawa innowacyjności uczucie niepewności, chociaż na te lokaty i przedsiębiorczości oraz przekuwanie badań pracujemy przez cały rok. naukowych we wdrożenia. Zaletą rankingu „Perspektyw” i „Rzeczpospoli- Problem współpracy z przemysłem i wdra- tej” jest jego wielowymiarowość, uwzględnianie żanie badań naukowych jest dla rozwoju wielu czynników składających się na jakość uczelni nie do przecenienia. Widzi to usta- uczelni. To bardzo ważne, bo zadaniem uczelni wodawca i dlatego w znowelizowanym Prawie jest nie tylko kształcenie, ale też wyzwalanie o szkolnictwie wyższym znalazły się zapisy kreatywności i pobudzanie postaw twórczych mające usprawnić komercjalizację wyników nie nie odzwierciedlają uczelnianego potencjału studentów. Politechnika Warszawska to robi. badań naukowych i prac rozwojowych. innowacyjnego. Dlatego obecnie analizowane Zapewniamy bardzo dobre ogólne przygotowa- Na Politechnice Warszawskiej działają są mechanizmy, które mogą przynieść większe nie do zawodu inżyniera, w tym solidne pod- uczelniane centra badawcze („Materiały korzyści Politechnice Warszawskiej. stawy matematyczne, szeroką wiedzę w zakre- Funkcjonalne” – od 2001 roku, „Energetyki Utworzyliśmy Instytut Badań Stosowanych, sie fi zyki, chemii, nauki o materiałach. Uczymy i Ochrony Środowiska” – od 1997 roku, którego jednym z fundamentalnych celów rozumienia procesów zachodzących w przyro- „Lotnictwa i Kosmonautyki” oraz „Obron- działalności jest transfer technologii. Złożyliśmy dzie, umiejętności łączenia przyczyn ze skut- ności i Bezpieczeństwa” – od 2001 roku), też wniosek o dofi nansowanie w programie kami, modelowego rozumienia zjawisk. Nasza które mogą pochwalić się swoją działalno- SPINTECH projektu pn. „Nowy system organi- oferta dydaktyczna jest rozszerzana o wiedzę ścią, chociaż osiągane przez nas przychody zacji systemu badań stosowanych i transferu dotyczącą ochrony własności intelektualnej na przykład ze sprzedaży licencji zdecydowa- technologii w Politechnice Warszawskiej”.

10 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 RRANKINGA N K I N G SSZKÓŁZ K Ó Ł WWYŻSZYCHY Ż S Z YC H 220130 13

Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Bartosz Dembiński, Rzecznik Prasowy Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie

W tegorocznym rankingu „Perspektyw” wymienić choćby pomysł Emila Stań- i „Rzeczpospolitej” AGH zanotowała czyka (doktoranta AGH) na wykorzy- awans o jedno miejsce i uplasowała stanie ciepła sieciowego do produkcji się na piątej pozycji wśród najlepszych chłodu na potrzeby klimatyzacji, który uczelni w kraju. Akademia zajęła również został doceniony w konkursie „Mało- wysokie pozycje w kilku ważnych podka- polski Inkubator Pomysłowości 2013”. tegoriach: drugie miejsce wśród uczelni Innym ciekawym przykładem jest technicznych oraz trzecie miejsca w ka- wynalazek studenta AGH nagrodzo- tegoriach „Prestiż wśród pracodawców” ny złotym medalem z wyróżnieniem oraz „Innowacyjność”. w Genewie podczas Międzynarodo- wej Wystawy Wynalazczości. „Podat- Ważnym elementem tej klasyfi kacji jest ne gniazdo USB typu A” ma szanse ranking najlepszych grup kierunków zrewolucjonizować i rozwiązać pro- studiów – AGH okazała się najlepsza blem wkładania pendrive’a do gniazda w kształceniu specjalistów na kierun- USB w niewłaściwy sposób. Podob- kach IT, a w grupach kierunków inży- nych przykładów są na naszej uczelni nieria materiałowa, automatyka i ro- każdego roku dziesiątki. Nasi naukowcy botyka, elektronika i telekomunikacja tylko w ubiegłym roku realizowali – sa- sowanych do tego budynkach, dlatego oraz mechanika i budowa maszyn modzielnie bądź w konsorcjach – ponad AGH mocno stawia na rozwój infrastruk- zajęliśmy drugie miejsce w Polsce. 2,3 tysiąca krajowych i międzynarodo- tury badawczej. Najlepszym tego przy- Po raz kolejny doceniona została wych grantów. kładem są oddane w ubiegłym roku wysoka jakość kształcenia w AGH, Największym sukcesem Akademii są roz- cztery duże, nowoczesne inwestycje wyrażona prestiżem, jakim cieszą się wiązania, które znajdują praktyczne uczelni: Centrum Informatyki, Cen- absolwenci uczelni w opinii pracodaw- zastosowanie. Oczywiście wdrożenie trum Ceramiki, Akademickie Centrum ców z poszczególnych województw. nowych rozwiązań i komercjalizacja Materiałów i Nanotechnologii oraz Numerem jeden według pracodawców wyników badań to długotrwały proces, nowy budynek Wydziału Energetyki są oni w województwie małopolskim, na który składają się m.in. studium wy- i Paliw. zaś w województwach mazowieckim, konalności, ocena ryzyka czy studium Jeśli dodamy do tego dziesiątki mniej- śląskim, podkarpackim i świętokrzyskim opłacalności dla przedsiębiorcy. Transfer szych inwestycji, dostaniemy obraz znajdują się na trzecim miejscu wśród technologii z nauki do przemysłu doty- uczelni, która nieustannie, dynamicznie poszukiwanych przez biznes i przemysł czący ulepszeń odbywa się najszybciej, się rozwija. Ponad 600 laboratoriów pracowników. Co ciekawe w każdym a udoskonalenia znajdują zastosowanie i niemal 280 umów o ścisłej współpracy z pozostałych jedenastu województw na rynku. Wdrożenie patentów dotyczą- z fi rmami owocuje dobrymi wynikami. absolwenci AGH plasują się w pierwszej cych całkowicie nowych rozwiązań jest dziesiątce najchętniej zatrudnianych Kilka tygodni temu ruszyła budowa już dużo bardziej czasochłonne. Liczba największej inwestycji w historii specjalistów. Z naszego punktu widzenia projektów wynalazczych (wynalaz- to niezwykle ważne – dyplom AGH AGH, jaką jest powstające Centrum ki i wzory użytkowe) zgłoszonych Energetyki – w ponad trzydziestu otwiera bowiem drzwi do wielu bły- do Urzędu Patentowego RP z roku skotliwych karier. specjalistycznych kompleksach labo- na rok wzrasta (za 2012 rok było ratoryjnych naukowcy będą pracować Rolę potencjału innowacyjnego naj- to ponad 120 zgłoszeń). W zeszłym m.in. nad czystymi technologiami lepiej widać na przykładzie osiągnięć roku dokonaliśmy także 40 wdrożeń węglowymi, energetyką odnawial- i sukcesów pracowników naukowych (sprzedaż licencji). Wzrasta także ną, jądrową czy gazem łupkowym. i studentów, których rozwiązania liczba udzielonych patentów – w 2011 Zamiast budować pawilony dydak- i pomysły nagradzane są na wielu roku było ich 55, a rok później 68. tyczne, inwestujemy w laboratoria. międzynarodowych konkursach i tar- Innowacyjne rozwiązania mają szansę Zyskują na tym studenci, naukowcy, gach. Z ostatnich przykładów warto powstawać w nowoczesnych i przysto- ale także przemysł i biznes.

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 11 RRANKINGA N K I N G SSZKÓŁZ K Ó Ł WWYŻSZYCHY Ż S Z YC H 220130 13

Politechnika Wrocławska prof. dr hab. inż. Tadeusz Więckowski, Rektor Politechniki Wrocławskiej

Najbardziej nas cieszy, że po raz drugi bitnych specjalistów, nie tylko naukowców, lecz z rzędu Politechnika Wrocławska jest także praktyków biznesu, by prowadzili zajęcia, najbardziej innowacyjną uczelnią w Pol- przyjmowali na praktyki i staże coraz więcej sce. Szkoda tylko, że to kryterium – mimo naszych studentów. Moim zdaniem to jest wcześniejszych zapowiedzi – nadal w całym właściwa droga do wykształcenia dobrego, rankingu ma dość małą wagę, bo stanowi konkurencyjnego na rynku pracy inżyniera. zaledwie 5%. A jest bardzo wymierne, Oczywiście, zdajemy sobie sprawę, że każda nie pozostawiające wątpliwości ani pola uczelnia zabiega dzisiaj o studentów. My po- do interpretacji. stanowiliśmy walczyć o wybitnych maturzy- Od kilku lat bowiem zastanawiamy się, dlacze- stów. Dlatego uruchamiamy program „Najlepsi go aż 25% wartości rankingu stanowi kryterium z najlepszych”, adresowany do olimpijczyków, najbardziej niewymierne, to znaczy postrze- młodzieży z maturą międzynarodową, zdaną ganie danej uczelni przez pracodawców oraz bardzo wysoko na poziomie rozszerzonym. pracowników naukowych. To subiektywna Gwarantujemy przez pierwszy rok studiów ocena, co najlepiej widać, przyglądając się ze- comiesięczne stypendium z funduszy wła- stawieniom tygodnika „Wprost” i „Perspektyw”. snych, miejsce w akademiku oraz indywidual- Pracodawcy w ankietach dla „Wprost” uznali, ną opiekę tutora, który ma być przewodnikiem Nie czekamy jednak tylko na ogólnopolskie że Politechnika Wrocławska jest druga w Pol- i doradcą studenta, gdyż zakładamy, że osoby rozwiązania. Żeby wdrożeń wyników badań sce, tymczasem w „Perspektywach” postawili wybitne wymagają szczególnego traktowania, naukowych było więcej, w zarządzaniu pro- nas kilka pozycji niżej. Różnica wynika właśnie ułatwienia im np. studiów interdyscyplinarnych. cesowym, które wprowadzamy na uczelni, z ocennego charakteru. Dlatego nie od dzisiaj Zdajemy sobie też sprawę, że szkolne progra- określiliśmy sposób współpracy z gospodarką. postulujemy, żeby ranking bardziej promował my nauczania matematyki i fi zyki są coraz bar- Projekty badawcze są monitorowane pod kategorie, takie jak innowacyjność czy liczba dziej kompresowane, chcemy więc pomóc kątem zdolności wdrożeniowej, nasze centrum publikacji w liczących się czasopismach, młodzieży zaczynającej studia uzupełnić transferu technologii ma za zadanie wyszukać a mniejszą wagę przykładał do mitycznego braki w edukacji z matematyki i fi zyki, stąd fi rmy, które poszczególne projekty, zakwalifi - „prestiżu”. Te proporcje, moim zdaniem, powin- w nowym roku akademickim zaproponujemy kowane jako gospodarczo użyteczne, będą ny się zmienić. tym, którzy słabiej będą sobie radzić, regularne komercjalizować. Oczywiście, pewnie w wielu Politechnika Wrocławska chce być uczelnią zajęcia dodatkowe z tych dwóch przedmio- przypadkach taką fi rmę będzie trudno znaleźć. kształcącą specjalistów naprawdę wysokiej tów. Pomocą powinny być również wykłady, Dlatego dobrze rokujący projekt, patent, klasy. Żeby tylko takich absolwentów wypusz- dostępne w Internecie, na stronie politechniki, wyniki badań, będą trafi ać do specjalnej czać, trzeba zacząć szukać zdolnych, młodych gdzie jeden z naszych najlepszych dydakty- bazy, jako oferta dla gospodarki. Takie cen- ludzi już w szkołach średnich. Nie obiecujemy ków, w kilkudziesięciu odcinkach, prowadzi trum informacji o projektach innowacyjnych maturzystom studiów lekkich ani łatwych, studenta przez zawiłości analizy matematycz- powstaje w ramach naszej nowej biblioteki ale możemy zagwarantować, że wyjdą nej, obowiązkowej na pierwszym roku. i ośrodku informacji naukowej. z naszej uczelni dobrze przygotowani Uczelnia posiada sporo nowych budynków, Powołaliśmy również zespół do oceny do pracy: będą mieli solidną wiedzę, dobre nowoczesnych laboratoriów dydaktycz- projektów pod kątem patentowania. podstawy, na których można budować nych, fantastycznej aparatury badawczej, To on ocenia, który projekt, na jakim eta- karierę, zmieniać profi l zawodowy, przysto- teraz przyszedł czas na inwestowanie pie, w jakim zakresie i na jak dużym terenie sować się do wymagań rynku. w jeszcze większym stopniu w badania objąć ochroną patentową. W Politechnice Wrocławskiej mamy obecnie naukowe, również te przydatne gospodarce. Współpracy z gospodarką służą też la- ponad 30 kierunków studiów, uważamy, Będzie temu sprzyjać konstrukcja nowej boratoria akredytowane, a Politechnika że oferta dydaktyczna jest naprawdę bogata. unijnej perspektywy fi nansowej, która zakłada Wrocławska ma ich obecnie aż 13, gdzie Nie otwieramy co roku nowych i modnych, przeznaczanie pieniędzy na innowacje, pod wykonujemy prace na rzecz przedsię- które tak naprawdę tylko zachęcająco się warunkiem współpracy przedsiębiorców z na- biorstw, czyli usługi badawcze, ekspertyzy, nazywają. Wolimy modyfi kować programy na- ukowcami. To jest kierunek, który bardzo nas pracujemy nad zadanymi przez fi rmy uczania, ściągać na wykłady i laboratoria wy- cieszy. rozwiązaniami.

12 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 RRANKINGA N K I N G SSZKÓŁZ K Ó Ł WWYŻSZYCHY Ż S Z YC H 220130 13

Politechnika Łódzka dr inż. Ewa Chojnacka, Rzecznik Prasowy Politechniki Łódzkiej

Politechnika Łódzka utrzymała wysoką technologii. Gdy patentowanie staje się po- czwartą pozycję, uzyskując wyższy wskaźnik wszechne, napędza gospodarkę. Uzyskanie pa- rankingowy niż w roku ubiegłym. tentu zabezpiecza przed nieuczciwą konkurencją Najbardziej dynamiczny wzrost rankingowy i utratą ewentualnych korzyści materialnych. odnotowaliśmy między innymi w liczbie osób W przypadku gdyby uczelniana technologia przyjeżdżających w ramach wymiany studenc- była dostępna nieodpłatnie dla wszystkich fi rm kiej, w nasyceniu kadry osobami o najwyższych na rynku, spowodowałoby to brak wystarczają- kwalifi kacjach oraz w liczbie nadawanych stopni cych zysków, które mogłyby uzasadnić wysiłek, i tytułów naukowych. Mocne strony Politechniki zarówno intelektualny, jak i fi nansowy, innowato- Łódzkiej to potencjał naukowy i innowacyjność, ra. Zyski uzyskane z ochrony patentowej sta- pod względem której wyprzedzamy wszystkie nowią źródło środków przeznaczonych m.in. trzy najwyżej sklasyfi kowane w rankingu uczel- na inwestycje w prowadzoną przez uczelnie nie: Uniwersytety Jagielloński, Warszawski i im. działalność badawczo-rozwojową. Oznacza Adama Mickiewicza w Poznaniu. to, że obecnie chronione technologie warunkują oni szansę osiągnąć sukces rynkowy czy to po- powstawanie przyszłych innowacji na uczelni. przez komercjalizację, czy przedsiębiorczość Myślę, że możemy mówić o Politechnice akademicką. Łódzkiej jako uczelni innowacyjnej, silnie Na przestrzeni ostatnich lat oczekiwania stawia- oddziaływującej na region i odpowiadającej ne uczelniom uległy znacznej zmianie. Obecnie Politechnika Łódzka realizuje ściśle określoną na światowe tendencje rozwoju technolo- nowoczesny uniwersytet technologiczny obok politykę proinnowacyjną w zarządzaniu uczelnią. gicznego oraz rosnące potrzeby transferu kształcenia i prowadzenia badań musi prowadzić Nadzór nad jednostkami dedykowanymi trans- wiedzy i projektów badawczych z uczelni aktywną współpracę z gospodarką. Oznacza ferowi technologii, przedsiębiorczości akademic- do przemysłu. ona np. włączanie przedsiębiorców w tworzenie kiej, jakości skupiony jest w rękach prorektora ds. innowacji, co gwarantuje spójność polityki Przed czterema laty działalność rozpoczęło programów kształcenia, ale przede wszystkim rozwoju. Jak wspomniałam wcześniej uczelnia Centrum Transferu Technologii Politechniki Łódz- wspólną realizację i komercjalizację badań skierowała zarządzanie własnością przemy- kiej Sp. z o.o. Zadaniem tej spółki jest komercja- budujących konkurencyjną gospodarkę opartą słową do Centrum Transferu Technologii PŁ lizacja nowych innowacyjnych technologii. W tej na wiedzy. W dobie, kiedy międzynarodowe Sp. z o.o. Dzięki temu, że transfer technologii materii nasze działania wyprzedziły o ponad rankingi biją na alarm plasując Polskę na ostat- odbywa się na warunkach biznesowych, 2 lata wymogi znowelizowanej ustawy Prawo nich pozycjach wśród krajów innowacyjnych, czyli sprawnie i skutecznie, uczelnia może o szkolnictwie wyższym. transfer technologii z uczelni do gospodarki jest już nie tylko sloganem, ale koniecznym pochwalić się licznymi licencjami, kilkoma Liczba skomercjalizowanych wyników badań wyzwaniem do podjęcia przez uczelnie, spółkami spin off , szeregiem wdrożeń B+R z roku na rok rośnie, podobnie jak liczba stąd komercjalizacja wyników badań ma dla na rzecz podmiotów gospodarczych, wielo- nowych rozwiązań technicznych uzyskujących uczelni znaczenie kluczowe. ma projektami badawczymi realizowanymi ochronę patentową oraz umów licencyjnych w partnerstwie z przedsiębiorstwami i inny- i wdrożeniowych, tak więc Politechnika Łódzka W środowisku akademickim drzemie ogromny mi jednostkami. stara się dobrze wykorzystywać swój potencjał potencjał, należy tylko pobudzić ducha innowacji Plany na przyszłość, to przede wszystkim dalsze w zakresie innowacyjności. i przedsiębiorczości. Współpraca z przedsię- skuteczne i konsekwentne realizowanie polityki biorcami w realizacji projektów, licencjonowanie Dowodem z ostatnich tygodni jest rozpoczęcie proinnowacyjnej uczelni. Najbliższe zamierzenia uczelnianych technologii, czy tworzenie spółek wspólnej inwestycji z Łódzkim Regionalnym to zaangażowanie w przedsiębiorczość studen- spin-off to szansa na zweryfi kowanie przez rynek Parkiem Naukowo-Technologicznym, w którym tów i doktorantów. Politechnika Łódzka jest wyników i użyteczności prowadzonych badań. powstanie najnowocześniejsze w Europie właśnie na etapie powoływania do życia centrum badawcze pod nazwą BionanoPark +. Transfer technologii to szansa dla uczelni na re- Interdyscyplinarnej Szkoły Innowacji, której Dodam, że kilka lat temu Politechnika Łódzka alizację zaawansowanych badań i ich współ- celem będzie tworzenie interdyscyplinarnych została przyjęta do prestiżowego European fi nansowanie przez przedsiębiorcę a także zespołów młodych naukowców, ich szko- Consortium of Innovative Universities, w któ- na uzyskiwanie przez uczelnię i naukowców lenie w zakresie innowacyjności i przedsię- rym jest jedyną polską uczelnią. dodatkowych przychodów z tytułu komercjali- biorczości, co ma w rezultacie generować nowe Ochrona patentowa sprzyja innowacji, zacji. Sprzyja on także angażowaniu studentów pomysły na biznes i sprzyjać tworzeniu spółek a przez to rozwojowi nowych uczelnianych i doktorantów w badania, dzięki którym mają spin-off .

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 13 RRANKINGA N K I N G SSZKÓŁZ K Ó Ł WWYŻSZYCHY Ż S Z YC H 220130 13

Politechnika Śląska dr inż. Arkadiusz Szmal, Dyrektor Centrum Innowacji i Transferu Technologii Politechniki Śląskiej

Współpraca nauki z biznesem jest niezwykle rzystania z własności intelektualnej oraz regu- ważna, zarówno dla uczelni, jak i przedsię- lamin komercjalizacji własności intelektualnej biorców. Zbliżenie do siebie obu środowisk na Politechnice Śląskiej. jest natomiast dzisiaj wielkim wyzwaniem, Poza tym CITT wdrożyło system infor- które musimy aktywnie podjąć. Wiemy bo- matyczny typu CRM do zarządzania wiem, że innowacyjna gospodarka jest efek- własnością intelektualną oraz obsługi tem współpracy nauki i biznesu. biznesu, co pozwala znacznie usprawnić Dlatego transfer technologii stał się istotnym proces transferu technologii. Duża ak- elementem strategii rozwoju Politechniki tywność targowa oraz liczne spotkania Śląskiej. Podejmowane są liczne działania, brokerskie z przedsiębiorcami powodują, aby uczelnia stawała się uniwersytetem że nasz potencjał innowacyjny jest coraz przedsiębiorczym. bardziej dostrzegalny i dostępny dla W odpowiedzi na potrzebę stworzenia przedsiębiorców. na uczelni jednostki służącej promocji współ- W 2012 roku uczelnia dokonała 90 zgło- Warto podkreślić, że CITT Politechniki pracy nauki, biznesu i samorządu powołane szeń wynalazków. Część powstających Śląskiej jest partnerem Wspólnoty Wiedzy zostało Centrum Innowacji i Transferu Tech- rozwiązań chronionych jest poprzez uzyska- i Innowacji Europejskiego Instytutu Techno- nologii Politechniki Śląskiej. Nadrzędnym nie praw wyłącznych. Sposób ochrony po- logicznego KIC InnoEnergy SE, co daje nam celem Centrum jest właśnie komercjalizacja wstających rozwiązań jest niezwykle ważnym kolejną szansę na udane komercjalizacje. wiedzy powstającej na uczelni oraz rozwój elementem ścieżki komercjalizacji. Procedurę współpracy z przemysłem. Podstawowym ochrony prowadzi Biuro Rzecznika Patento- Aktualnie Politechnika Śląska realizuje założeniem aktywności rynkowej Centrum wego, a aspekt budowania zainteresowania dla przedsiębiorstw około 600 projek- jest takie ukierunkowanie kapitału intelektual- rynkowego rozwiązaniem oraz przygotowanie tów usługowych, naukowo-badawczych nego Politechniki Śląskiej, aby uczelnia mogła i przeprowadzenie planu komercjalizacji czy wdrożeniowych. W najbliższym czasie być znaczącym ośrodkiem transferu wiedzy wykonywane są przez Centrum Innowacji planujemy zintensyfi kować pracę z ze- i rozwoju innowacji. i Transferu Technologii. Ekonomiczna eksplo- społami badawczymi tak, aby wymagania istotne dla komercjalizacji były silniej obecne Transfer technologii to skomplikowany i pra- atacja uzyskanych praw odbywa się głównie w trakcie prowadzonych badań. Chcemy, cochłonny proces, ale jednocześnie przyno- przez licencjonowanie. aby naukowcy, otrzymując wyniki prac B+R, szący wiele korzyści dla zaangażowanych Do osiągnięć wynikających z naszej pracy widzieli je również w kontekście budowania stron. Udane komercjalizacje dóbr intelektu- należy zaliczyć podpisane w ostatnim ich zdolności do komercjalizacji. Relacje alnych należących do uczelni potwierdzają czasie umowy licencyjne. Dostrzegamy, z przedsiębiorcami rozwijane będą natomiast korzyści z podjętej współpracy. że aktywne działania w środowisku przed- poprzez spotkania brokerskie oraz działa- siębiorców stwarzają ciągle nowe okazje dla Politechnika Śląska to duża uczelnia, więc peł- nia animatorów sieci innowacji. Narzędzie zawiązania współpracy. Przeprowadzenie ne wykorzystanie jej potencjału innowacyjnego to zostało już przetestowane i pozwala mieć skutecznie jednej umowy komercjalizującej wymaga sporego nakładu pracy. Niemniej nadzieje na wzrost liczby skomercjalizowa- wiedzę buduje wzajemne zaufanie i partner- dzięki ciągłej profesjonalizacji prowadzenia nych wyników B+R. Zamierzamy również ski klimat, które ułatwiają realizację kolejnych działań komercjalizujących wiedzę potencjał powołać spółkę celową, która uelastyczni tematów badawczych. ten jest coraz bardziej widoczny i wykorzysty- działania związane z komercjalizacją wany. Następuje coraz szersze otwieranie się Powołana przez czterech pracowników wiedzy, szczególnie poprzez tworzenie na współpracę, choćby poprzez stworzenie uczelni spółka technologiczna nErgia sp. spółek typu spin-off . i udostępnianie zasobów uczelni w postaci z o.o. powstała wprost po to, by komer- katalogów: ofert technologii, bazy ekspertów cjalizować wyniki badań pochodzących i bazy aparatury specjalistycznej. Wdrożone z Politechniki Śląskiej. Korzysta ona zostały kluczowe dla komercjalizacji wiedzy z sześciu licencji na patenty i zgłoszenia regulacje prawne, jak regulamin ochrony i ko- patentowe będące własnością uczelni. Wypowiedzi zebrał: Adam Taukert

14 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Wsparcie dla innowacyjności

NOWY ROZDZIAŁ: PPARKIARKI PPRZEMYSŁOWO-TECHNOLOGICZNERZEMYSŁOWO-TECHNOLOGICZNE

W pprocesierocesie ttransformacjiransformacji gospodarczejgospodarczej pojawipojawiła ssiię ppotrzebaotrzeba zzagospodarowaniaagospodarowania dduużyychch tterenów,erenów, popołożonychonych w miastachmiastach i nana ichich obrzeobrzeżach,ach, zzajmowanychajmowanych pprzezrzez uupadajpadająccee llubub llikwidowaneikwidowane duduże zzakakładyady przemysprzemysłowe.owe. TTee tterenyereny nnaa oogógół mmiaiały rrozbudowanozbudowaną iinfrastrukturnfrastrukturę: zzasilanieasilanie eenerginergią eelektrycznlektryczną ddostosowaneostosowane ddoo ddostarczeniaostarczenia dduużychych mocy,mocy, siecisieci wodociwodociągowe,gowe, kkanalizacyjne,analizacyjne, gazowe,gazowe, tteleinformatyczne,eleinformatyczne, bbudynkiudynki pprodukcyjnerodukcyjne i aadministracyjne,dministracyjne, ddoo ttegoego ddrogirogi ddojazdowe,ojazdowe, pplacelace mmanewrowe,anewrowe, czasemczasem linielinie kolejowe.kolejowe. TenTen kapitakapitał okazaokazał sisię bardzobardzo pprzydatnyrzydatny ddoo tworzeniatworzenia nnowychowych centrówcentrów pprzemysrzemysłowychowych i ttechnologicznych.echnologicznych.

Idea parków przemysłowych była godnień oferowanych fi rmom technologicz- Dynamicznemu rozwojowi parków przemysło- już sprawdzona w praktyce w wielu krajach, nym. Z myślą o nich zaczęto tworzyć parki wych, technologicznych i przemysłowo-techno- doczekała się analiz ekonomicznych, tłuma- przemysłowo-technologiczne. logicznych poświęcona była konferencja „Pol- czących mechanizmy powstawania parków ska 2020 – inteligentny rozwój, innowacyjna Skoro już jesteśmy przy systematyce prze- i ich rozwoju. gospodarka. Współpraca uczelni, parków tech- mysłowo-technologicznej, warto wspomnieć Cechą charakterystyczną parków jest to, że in- nologicznych i przemysłowych”, w listopadzie o pokrewnych tworach: klastrach i inkubato- ub. r. we Wrocławiu. Gospodarzami konferencji stytucja zarządzająca oprócz udostępnienia rach przedsiębiorczości. podmiotom usytuowanym na terenie parku były Stowarzyszenie Krajowego Forum Parków niezbędnej infrastruktury technicznej, świadczy Klastry – w odróżnieniu od parków – są niezor- Przemysłowych i Parków Technologicznych im dodatkowe usługi, np. księgowe, doradcze, ganizowanymi (przynajmniej w początkowej fa- oraz Wrocławski Park Przemysłowy. szkoleniowe, z zakresu analizy fi nansowej zie ich formowania), samorzutnie powstającymi Parki przemysłowe, a zwłaszcza parki i ekonomicznej, oceny ryzyka, skupiskami fi rm. Podręcznikowym przykładem technologiczne w sposób naturalny są zain- jest tzw. Dolina Krzemowa, w której sukces udostępnia sale na spotkania biznesowe, orga- teresowane innowacyjnością. Biorący udział kilku przedsiębiorstw stał się magnesem nizuje konferencje itp. Na terenie parku może w konferencji dr Paweł Koczorowski z Urzędu przyciągającym inne fi rmy o podobnym profi lu, pracować nawet kilka tysięcy osób, nic więc Patentowego RP zwrócił uwagę słuchaczy kooperantów oraz fi rmy usługowe. Okazało się, dziwnego, że lokują się tam również restaura- na zagadnienie dobrych praktyk w ochronie że nawet konkurenci dobrze wychodzą na tym, cje, przedszkola, kluby fi tness itp. prawnej własności intelektualnej tworzonej że są blisko siebie. W Polsce wiele klastrów przez przedsiębiorstwa, która w istotny sposób W Polsce utworzono ponad utworzono w specjalnych strefach ekonomicz- zabezpiecza sukces rynkowy. 30 parków. nych, mogą one też powstawać na terenie Początkowo istniał wyraźny podział na parki parków. Paweł Koczorowski przemysłowe, skupiające przedsiębiorstwa Z kolei inkubatory przedsiębiorczo- zajmujące się wyłącznie produkcją oraz parki ści są organizacjami wspierającymi przede technologiczne, nastawione na przyciągnięcie wszystkim małe i nowopowstające fi rmy, pod- fi rm badawczo-rozwojowych, działających mioty ekonomii społecznej, przedsiębiorczość w tzw. nowych technologiach. młodzieżową i studencką. Oferują własną Ta dychotomia specyfi ki parków utrzymuje osobowość prawną, dzięki czemu prowadze- się w dalszym ciągu, jednak coraz ważniejszą nie działalności nie wymaga rejestrowania rolę zaczynają odgrywać przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwa, usługi fi nansowe, doradcze, w których rozwijanie technologii jest ściśle księgowe, infrastrukturę biurową itp. Inkubatory powiązanie z produkcją, np. jednostkową lub przedsiębiorczości również mogą być umiej- krótkoseryjną. Te fi rmy potrzebują zarówno scowione na terenie parków, często powstają zaplecza typowo przemysłowego, jak i udo- przy wyższych uczelniach. Krakowski Park Technologiczny

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 15 kacje zawodowe rzecznika patentowego są klu- DOBRE PRAKTYKI W OCHRONIE czowe dla prowadzenia sporu dotyczącego prawa wyłącznego lub naruszenia tego prawa. PRAWNEJ WŁASNOŚCI Korzystanie z publikacji to nie tylko zaznaja- mianie się z aktami prawnymi. Przygotowując się PRZEMYSŁOWEJ do zbudowania strategii ochrony warto poświę- cić trochę czasu na zapoznanie się z różnymi broszurami i poradnikami wydawanymi przez dr Paweł Koczorowski Urząd Patentowy i dostępnymi nieodpłatnie. Przykładowo „Poradnik wynalazcy” jest kompen- dium wiedzy umożliwiającej dobre przygotowa- Dobre praktyki sprzyjają efektywno- Aktywna współpraca z Urzędem Patento- ści działań przedsiębiorcy, mających wym jest potrzebna z tego powodu, że postę- nie opisu zgłoszeniowego wynalazku praktycznie na celu maksymalizację zysku i za- powanie o udzielenie prawa wyłącznego jest z każdej dziedziny. bezpieczenie się przed konkurentami. zawsze prowadzone na wniosek osoby prawnej Korzystanie ze strony www.uprp.pl jest W obszarze ochrony własności przemy- lub fi zycznej, zainteresowanej uzyskaniem mo- intuicyjnie proste. Witryna Urzędu Patentowego słowej, będącej elementem, a czasem nopolu. Postępowanie o udzielenie prawa może zawiera wiele potrzebnych informacji i poprzez głównym składnikiem majątku przedsię- być przyspieszone, jeżeli wnioskodawca wyrazi odsyłacze (linki) umożliwia bezpośredni do- biorstwa, dobre praktyki obejmują m.in.: takie życzenie, np. procedowanie wniosku stęp do aktów prawnych, baz danych, innych o udzielenie patentu może się zakończyć nawet urzędów i organizacji związanych z własnością Określenie strategii ochrony: co, dlaczego, przed upływem roku od daty zgłoszenia. Pisma intelektualną itp. Oferuje również procedury zgło- jak, kiedy, gdzie chronić? Ochrona prawna bę- kierowane przez Urząd Patentowy do zgłasza- szeń elektronicznych, które są tańsze i szybsze dzie miała sens, jeżeli przyniesie zyski, a nie stra- jącego nie przesądzają o ostatecznej decyzji. od zgłoszeń tradycyjnych. ty. Zysk – oprócz efektu fi nansowego – może Przykładowo, zawiadomienie o przeszkodach polegać na zwiększeniu majątku księgowego Chyba jeszcze jeden punkt można by dodać w udzieleniu patentu jest raczej zaproszeniem do powyższej listy. Warto pamiętać, że w ramach przedsiębiorstwa albo zaufania akcjonariatu do dyskusji, dzięki której po sprecyzowaniu lub poprzez powiększanie portfela praw wyłącznych. swoich kompetencji i zadań wynikających z usta- ograniczeniu zakresu żądanej ochrony prawo wy Prawo własności przemysłowej, Urząd Paten- Strategia ochrony powinna być zgodna z zasadą wyłączne często może zostać udzielone. maksymalizacji zysku i przewidywać wykorzy- towy RP dba o zapewnienie uczciwości w dzia- stanie różnych rodzajów ochrony, np. prawa Przestrzeganie terminów (odpowiedzi na pi- łalności gospodarczej i z równą uwagą pochyla z rejestracji wzoru przemysłowego w połączeniu sma, wnoszenie opłat) jest konieczne z uwagi się nad interesem osoby ubiegającej się o prawo z prawem ochronnym na znak towarowy. na to, że w postępowaniu administracyjnym wyłączne, jak i nad potencjalnymi interesami osób upłynięcie terminu skutkuje np. umorzeniem trzecich. Podobnie dobrą praktyką przedsię- Wdrożenie / komercjalizacja przedmiotów postępowania, wydaniem decyzji odmownej albo biorcy jest liczenie się z interesami konkurentów. ochrony. Skoro nieskonsumowana własność wygaśnięciem udzielonego prawa wyłącznego. W końcu, dzisiejsza konkurencja jutro może się przemysłowa nie przynosi zysków a nawet Niektóre terminy mogą być przywrócone, nie- przekształcić w bezcenną współpracę. Niestety generuje straty, to należy ją jak najefektywniej mniej należy unikać konieczności skorzystania rozprzestrzenia się po świecie, sprzeczny z tą do- eksploatować. Wdrożenie wynalazku jest kosz- z tej opcji, ponieważ dodatkowo wydłuża postę- brą praktyką, sposób zarabiania poprzez naduży- towne i może wymagać wsparcia fi nansowego powanie i powoduje niepotrzebne koszty. wanie praw wyłącznych. Taka działalność zyskała ze źródeł zewnętrznych – tu bardzo pomocne Korzystanie z pomocy rzecznika patento- niechlubny przydomek „patent trolling”. mogą być parki i inkubatory, oferujące usługi wego nie jest bezwzględnie konieczne – wielu doradcze. Bezpośredni zysk przynosi udzielanie (Fragmenty wystąpienia na konferencji krajowych zgłaszających świetnie sobie radzi we Wrocławiu w listopadzie ub. roku) licencji lub sprzedaż praw. w samodzielnym prowadzeniu postępowania Zdj. autora Zdefi niowanie przedmiotu ochrony powin- (zgłaszający zagraniczny obligatoryjnie musi być no prowadzić do odpowiedzi na pytanie: jaki reprezentowany przez rzecznika patentowego). zakres ochrony prawnej jest przedsiębiorstwu Jednakże wiedza specjalistyczna i doświad- potrzebny? Wydaje się, że im szerszy zakres czenie rzecznika patentowego może okazać się ochrony, tym lepiej, ale to nie musi być prawdą. kluczowe do pozytywnego zakończenia postę- Nadmiernie szeroki zakres ochrony zwiększa powania. Niestety często się zdarza, że ochrona ryzyko naruszenia interesów lub praw innego nie zostaje udzielona tylko dlatego, że innowacja przedsiębiorcy, co może prowadzić do powsta- została źle „sprzedana”. Na przykład opraco- nia niepotrzebnego sporu prawnego. Może być wano instrumentarium do nowatorskiej metody również nieodporny na różnice w jego interpre- leczenia kręgosłupa, ale zastrzeżono „sposób tacji – także ze skutkiem w postaci sporu, który leczenia kręgosłupa” – a sposoby leczenia zapewne musiałby rozstrzygnąć sąd. są ustawowo wyłączone z patentowania. Kwalifi -

16 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 TTROLLEROLLE PATENTOWEPATENTOWE – zmora systemu ochrony patentowej w USA1 dr Michał Kruk

W ciągu ostatnich kilkunastu lat zmiany we współczesnej gospodarce, tak globalnej, jak i w poszczególnych państwach na całym świecie, następowały z niespotykaną dotąd dynamiką. Jedną z przyczyn była postępująca globalizacja gospodarki, która spowodowała przeniesienie produkcji z państw wysoko rozwiniętych – charakteryzujących się wysokimi kosztami produkcji – do obszarów oferujących niskie koszty robocizny, głównie Chin, Bangladeszu, Tajlandii, Indonezji i Wietnamu. Drugim elementem cechującym stan obecnej gospodarki jest „oparcie jej na wiedzy”, przez co rozumie się między innymi rozwój i wykorzystanie nowoczesnych technologii. Powstała luka została w znacznej części wypełniona.

becnie w gospodarkach państw na celu uzyskanie, jak największych korzyści innych przedsiębiorców do zawierania umów O wysoko rozwiniętych, między innymi fi nansowych z tytułu posiadanych praw wy- licencyjnych. Drugim sposobem „wypracowy- w Stanach Zjednoczonych, wytwarzanie dóbr łącznych na wynalazki. Nota bene, pojęcie wania” zysku były odszkodowania uzyskiwane materialnych zostało ograniczone do minimum. to także pochodzi z literatury amerykańskiej. z tytułu naruszenia patentu. W gospodarce tej istotną rolę odgrywają: ojęcia „troll patentowy” zaczęto Podmioty te działały (i działają) w oparciu sektor bankowo-fi nansowy, nowoczesne tech- P używać w połowie lat 90. ubiegłego o zasadę „seek, sue and license” („szukaj, po- nologie oraz ochrona własności intelektualnej. wieku po tym, jak w 1994 roku rozpowszech- zywaj i udzielaj licencji”) koncentrując swoją Za przejaw nowych czasów można uznać niony został w Stanach Zjednoczonych działalność głównie na rynku informatycznym. przykładowo „przemysł” gier komputerowych krótki fi lm pod tytułem „The Patents Video”. Obserwując zachodzące zmiany Peter Detkin, – fenomen ten kapitalnie został przedstawiony Pojawia się w nim hasło „Wystrzegaj się trolla jeden z szefów fi rmy INTEL odpowiedzialny w ubiegłorocznym fi lmie dokumentalnym pod patentowego” („Beware of the Patent Troll”), za ochronę własności intelektualnej, skorzystał 2 tytułem „Indie Game” . a fabuła opowiada historię nieszczęśnika, z określenia „troll patentowy” dla scharakte- owe uwarunkowania ekonomiczne po- który jest zmuszany do nabycia licencji paten- ryzowania tego typu podmiotów. Na Detkina N wodują, iż podmioty działające na rynku towej od uprawnionego do patentu – postać wskazuje się jako osobę, która spopularyzowa- starają się do nich przystosować wykorzystu- ta została przedstawiona jako troll. W fi lmie ła to pojęcie. jąc w tym celu między innymi obowiązujące narratorem jest rzecznik patentowy, który rolla patentowego należy obecnie przepisy. Tego rodzaju przykładem mogą być równocześnie przybliża zasady patentowania T defi niować jako podmiot, który posia- trolle patentowe („patent trolls”). Wynikiem wynalazków. da portfolio patentów wykorzystywanych tych uwarunkowań są nowe zjawiska, takie jak Trzeba zaznaczyć, że ówczesne rozumienie w celu uzyskania korzyści fi nansowych wojny patentowe („patent wars”) oraz gąszcze trolla patentowego było odmienne od jego od innych podmiotów korzystających patentowe („patent thickets”). obecnego znaczenia. Wynikało to z panują- z wynalazków chronionych mocą tych Znamienne jest, że określenia te pojawiły się cych wówczas uwarunkowań w gospodarce – patentów. Zasadniczo troll patentowy najpierw w literaturze amerykańskiej w celu w pierwszej połowie lat 90. ubiegłego stulecia sam nie podejmuje działań zmierzających opisania zachodzących zmian (problem ten do- trolle patentowe w obecnym rozumieniu jesz- do opracowania wynalazku, a jedynie naby- tyczy głównie gospodarki USA). Nadto trzeba cze nie występowały. Dopiero w ciągu kilku lat wa pozostające w mocy patenty (lub prawo podkreślić, że współczesny noeliberalny model od pojawienia się wspomnianego fi lmu na ryn- pierwszeństwa do zgłoszonego do ochrony gospodarczy stwarza bodźce do maksymaliza- ku amerykańskim pojawiły się podmioty, które wynalazku). Bardzo często patenty nabywane cji zysków – znakiem czasów stało się zjawisko zaczęły specjalizować się w wykorzystywaniu są od bankrutujących podmiotów (producen- monetyzacji patentów, czyli działania mającego praw wyłącznych jedynie w celu przymuszania tów lub instytutów badawczych). Innym, jednak

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 17 z głośniejszych spraw z udziałem trolli paten- towych był spór między fi rmą Intel a rekinem patentowym o nazwie Intergraph, w ramach którego Intel zapłacił 675 millionów dolarów za naruszenia patentu Intergraph. Sytuacja stała się na tyle uciążliwe dla gospodarki USA i przedsiębiorców ame- rykańskich, że podjęte zostały prace legislacyjne mające na celu reformę prawa patentowego ograniczającą możliwość funkcjonowania trolli patentowych.

2006 2007 2008 2009 2010 2011 (do grudnia) 2012 pisane zjawisko należy postrzegać O w szerszym kontekście dotyczącym Rys 1. Liczba pozwów złożonych przez trolle patentowe oraz udział tych pozwów w ogólnej wykorzystywania, w kontrowersyjny sposób, liczbie pozwów z tytułu naruszeń patentów w Stanach Zjednoczonych (dane opracowane praw własności intelektualnej. Następstwem przez profesor Colleen Chien). pojawienia się trolli patentowych stało się wykorzystanie w analogiczny sposób praw wyłącznych do znaków towarowych („trade- rzadkim, sposobem uzyskiwania patentów które używają patentów bez zamiaru produ- mark trolls”) oraz praw autorskich („copyright jest nabywanie praw do pewnych rozwiązań – kowania lub sprzedaży towarów, ale w celu trolls”)6. W literaturze podkreśla się, że rekiny 3 w tym przypadku troll patentowy sam dokonuje uzyskania opłat licencyjnych” . patentowe wypłynęły na międzynarodowe zgłoszenia patentowego. Monetyzacja patentu Z kolei profesor Colleen Chien z Uniwersytetu wody. Czasopismo „Harvard Business Review” przejawia się w tym przypadku wystąpieniem Santa Clara defi niuje je jako „podmioty, które cytuje szefa departamentu patentowego Deut- z pismem przedprocesowym, w którym znaj- używają patentów w celu uzyskania opłat licen- sche Telekom Klausa Hackera, który z uwagi duje się oferta zawarcia umowy licencyjnej cyjnych aniżeli rozwoju lub transferu techno- na planowane zmiany w amerykańskim prawie (cease-and-desist letter). logii”4. Trzeba zwrócić uwagę, że w literaturze własności przemysłowej obawia się uaktywnie- Przedmiotem ataków ze strony trolli paten- pojawiają się inne podobne określenia, między nia trolli patentowych w Europie. towych są zazwyczaj duże fi rmy zajmujące innymi non-practising entity (podmiot niepro- się wytwarzaniem towarów i zainteresowane dukujący), patent assertion entity (podmiot Dr Michał Kruk wprowadzeniem ich do obrotu. Dysponują one utrzymujący w mocy patent) oraz patent shark na ogół ogromnym kapitałem stanowiącym (rekin patentowy) – ostatnie wyrażenie stanowi potencjalne źródło pokrycia opłat licencyjnych synonim pojęcia troll patentowy5. 1 W artykule zostały wykorzystane informacje z Wiki- lub odszkodowania. Z reguły podmioty naru- Profesor C. Chien opracowała liczne raporty pedii, „Harvard Business Review”, a także publikacji szające patenty chronione na rzecz trolli paten- profesor Colleen Chien. dotyczące skali zjawiska i jego wpływu na go- 2 W swoim fi lmie James Swirsky oraz Lisanne Pajot towych nie są zainteresowane w prowadzeniu spodarkę Stanów Zjednoczonych. Wyniki długich oraz kosztownych procesów i dlatego przedstawili życie i pracę informatyków zajmujących badań dowodzą, że problem narasta. W roku się zawodowo tworzeniem gier video. Przedstawiony najczęściej decydują się na zawarcie ugody 2012 (ujęcie całoroczne) na ogólną liczbę 4701 został mechanizm wprowadzania produktu na rynek, (i w konsekwencji pokrywanie wysokich opłat sporów sądowych z tytułu naruszeń patentów oczekiwanie twórców na reakcję odbiorców i euforia licencyjnych). 2921 zostało zainicjowanych przez trolle pa- po uzyskaniu sukcesu komercyjnego. Istotne jest, W skrócie można zatem uznać, że troll paten- tentowe stanowiąc 62%. W poprzednich latach że rynek gier komputerowych jest olbrzymi, a pod- stawowym „towarem” staje się wytwór niematerial- towy nic nie produkuje oraz nie zajmuje się wskaźniki te były znacznie niższe, przykładowo ny – gra komputerowa – umieszczona na nośniku działalnością badawczą, a patenty wykorzy- w 2011 roku było to 1509, a w 2010 zaledwie materialnym. stuje jedynie do uzyskiwania opłat licencyjnych 731 spraw. Mając na uwadze powyższe dane 3 Ang. „fi rms [that] use patents not as a basis for produ- lub odszkodowań. Co istotne, trolle patentowe trzeba pamiętać, że trolle patentowe traktują cing and selling goods but, instead, primarily for obta- jako podmioty, które niczego nie produkują spór sądowy jako ostateczność generując ining licensing fees”. 4 i niczego nie wprowadzają do obrotu, same „zysk” z tytułu uzyskanych opłat licencyjnych. Ang. „entity that uses patents primarily to obtain license fees rather than to support the development or nie występują w roli naruszycieli patentów edług profesor Chien powyższe transfer of technology”. (pozwanych). W dane wskazują, że trolle paten- 5 Jeśli chodzi o podmioty określane mianem „non- owyższe uwagi potwierdzają wypo- towe stają się coraz bardziej agresywne. practising entity” i „patent assertion entity”, to mają wiedzi przedstawicieli amerykańskiego W swoich analizach profesor Chien podkreśla, one szersze znaczenie i obejmują między innymi P uniwersytety. wymiaru sprawiedliwości i doktryny. Sędzia że w orbicie zainteresowań trolli patentowych 6 Zjawiska te występowały wcześniej, wskazane Sądu Najwyższego USA Anthony Kennedy znalazły się w ostatnim czasie także średnie nazwy pojawiły się w powszechnym użyciu w związku stwierdził, że trollami patentowymi są „fi rmy, i małe przedsiębiorstwa oraz start-upy. Jedną z rozpowszechnieniem się pojęcia trolle patentowe.

18 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Rola gospodarki cyfrowej

IIABAB POLSKAPOLSKA INICJUJE POZYTYWNE ZMIANY

IIABAB PPolskaolska iistniejestnieje nnaa polskimpolskim rrynkuynku iinteraktywnym,nteraktywnym, ttechnologicznymechnologicznym i rreklamowymeklamowym oodd 22000000 rroku,oku, a oodd 22007007 rrokuoku jjakoako ZZwiwiązekzek PPracodawcówracodawców BBranranży InternetowejInternetowej IIABAB PPolska.olska. DDoo ZZwiwiązkuzku nalenależążą najwinajwiększeksze pportaleortale iinternetowe,nternetowe, ssieciieci rreklamowe,eklamowe, ddomyomy mmedioweediowe i aagencjegencje interaktywne,interaktywne, obecnieobecnie 200200 fi rmrm cczzłonkowskich.onkowskich.

isją IAB jest wspieranie działal- danie – jubileuszowego już – 10 wydania transmitowana na żywo na stronie www. M ności uczestników rynku reklamy Raportu Strategicznego IAB Polska, iabpolska.pl. interaktywnej oraz popularyzacja Interne- który na przestrzeni lat zyskał miano wia- odejmowane przez IAB inicjaty- tu jako efektywnego medium reklamowe- rygodnego źródła wiedzy dla marketerów P wy są ściśle związane z regu- go poprzez działania edukacyjne, promo- i ekspertów branży interaktywnej. larnie przeprowadzanymi badaniami, cyjne, badawcze i ochronę prawną. IAB organizuje również spotkania o na- które monitorują ważne zagadnienia, ziałalność edukacyjna IAB, jest zwie ShowCase, dzięki którym marke- z perspektywy branży cyfrowej, jak D ukierunkowana na rozwój wśród terzy pozyskują wiedzę na temat najno- i przybliżają nowe kluczowe zjawiska marketerów i użytkowników Internetu dla jej dalszego rozwoju. Jednym sprawności optymalnego wykorzysty- z najważniejszych projektów badaw- wania tego medium, a fi rmom człon- czych jest IAB AdEx, którego realizację kowskim oferuje coraz to nowe kanały IAB zleca PwC. Badanie ma na celu promocyjne na rynku. Na szeroką skalę oszacowanie wartości polskiego rynku rozwinięta jest współpraca z uczelniami reklamy on-line. wyższymi, na których z patronatem IAB Prowadzone badania dają obraz skali zostały zainicjowane nowe kierunki zwią- zjawisk, co ułatwia podejmowanie ade- zane z Internetem, a ich wykładowcami kwatnych działań zapewniających rozwój zostają Experci wywodzący się z Grup rynku. Roboczych IAB. Do takich przykładów należy trwa- Polska nie przestaje jąca nadal akcja Oglądaj Legalne IAB się rozwijać, szukając www.ogladaj-legalne.pl, której głównym nowych form promocji. Związek zaan- założeniem jest promowanie legalnych tre- gażowany jest w wiele projektów, które ści wideo w internecie. Badania bowiem znacząco wpływają na całe środowisko wykazały, że wielu internautów nie potrafi marketingowe. Jednym z nich jest Forum wocześniejszych rozwiązań w dziedzinie odróżnić serwisów legalnych od tych, IAB – najbardziej inspirująca konferencja reklamy internetowej oraz warsztaty dla które zapewniają dostęp do treści bez e-marketingowa roku, której VII edycja domów mediowych. Jednym z ostatnio stosownych praw. Skala tego zjawiska jest odbyła się 5-6 czerwca br. Hasłem zainicjowanych, jest IAB Expert Pa- ogromna. Aż 2,4 mln internautów wy- przewodnim było: „Skuteczne strategie nel w formule spotkań dyskusyjnych, daje pieniądze w nielicencjonowanych komunikacji na czas kryzysu”. Uczestnicy do których zapraszani są specjaliści serwisach myśląc, że mają one prawa Forum otrzymali przedpremierowe wy- w danej dziedzinie, a relacja z debaty jest do udostępniania danych treści. W tym

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 19 samym badaniu okazało się, że internauci wszystkim poszkodowanym zgłoszenie komunikacyjnego w marcu 2013 r. Dla nie są świadomi, jak bogatą bazę treści nadużycia typu naruszenie dóbr osobi- właścicieli witryn i usług internetowych oferuje legalny rynek. stych czy własności intelektualnej przez oznaczało to konieczność uzyskiwania łównym elementem akcji jest użytkownika określonego serwisu w celu zgody użytkowników na korzystanie G przyznawanie legalnym serwisom zdjęcia danych treści jeszcze zanim z ciasteczek cookies. Dla polskich in- znaku, który pozwala jednoznacznie podjęte zostaną czasochłonne czynności ternautów z kolei oznaczało to zalanie zweryfi kować, że jest to serwis udostęp- prawne. internetu dodatkowymi komunikatami niający treści na podstawie stosownych wiązek w podejmowanych dzia- o nowej polityce cookies i potrzebę licencji. Do akcji dołączyli: Viacom, Gutek Z łaniach kieruje się ochroną praw klikania w specjalne okienka na każdej Film, Monolith Films, Cineman.pl, Cyfra+, przedsiębiorców przy jednoczesnym odwiedzanej stronie. Dla większości Kinoplex, Wp.tv, ipla, iplex, interia.tv, vod poszanowaniu praw użytkownika. W po- internautów był to uciążliwy i zbyteczny onet. Ambasadorami akcji są: IDMnet, rozumieniu z regulatorami oraz w dro- proces, a brak jasnej informacji od regu- Mec:interaction, feb, is.tv, Wetbild, Gryon- dze konsultacji i angażowania różnych latora pozostawił istotną lukę w całym line.pl, atmedia, ARBOmedia, Mindshare, uczestników rynku, IAB Polska wpro- procesie. Sami wydawcy pozostali także KIPA, Mediacom. wadza samoregulacje oraz inicjuje pro- bez jasnych wytycznych od regulato- ra, jak należy wywiązać się z nowych obowiązków. IAB Polska uczestniczyło w konsulta- cjach z UKE, przygotowało wytyczne i wzorcowe dokumenty, jak polityka cookies czy komunikaty na strony inter- netowe do wykorzystania przez wszyst- kich zainteresowanych właścicieli stron internetowych. Uruchomiona została również strona www.wszystkoocia- steczkach.pl, gdzie zainteresowani internauci poprzez polityki poszcze- gólnych fi rm mogli wejść i dowiedzieć się więcej czym są ciasteczka co- okies i czemu służą. edia cyfrowe podlegają coraz M liczniejszym regulacjom wynika- jącym z implementacji do polskiego po- rządku prawnego dyrektyw europejskich. Rola gospodarki cyfrowej w PKB oraz stymulowaniu rozwoju innych IAB Polska podjęło się także realizacji gramy, które mają przyczynić się do po- obszarów przedsiębiorczości jest badania na temat „kultury obrażania”, prawy jakości usług oraz świadomość ogromna. Już dziś przemysł interne- a poprzez akcję społeczną postanowiło branży i internautów na temat prawnych towy odpowiada za ponad 3% PKB, zachęcać użytkowników for interneto- i biznesowych aspektów związanych czyli stanowi istotniejszy gospodar- wych do wspólnego dbania o jakość z uczestnictwem w cyfrowym świecie. czo sektor dla Polski niż górnictwo, dyskusji we wspólnej przestrzeni inter- IAB jako największa organizacja a w roku 2015 prześcignąć ma branżę netowej. W ramach akcji uruchomiona reprezentująca ponad 95% rynku fi n a n s o w ą . została strona www.komentujnieobra- reklamy internetowej w Polsce stale zaj.pl, na której użytkownik odnajdzie IAB mając tego głęboką świadomość aktywnie uczestniczy w konsultacjach wskazówki, co można zrobić w celu dokłada wszelkich starań w kierunku na poziomie krajowym i europejskim ochrony swojego dobrego imienia, dalszego dynamicznego rozwoju branży wszystkich ustaw i rozporządzeń, które jeśli zostało naruszone w dyskusji internetowej. mają istotne znaczenie dla mediów cyfro- online. Akcja realizowana jest rów- wych i branży reklamy online. nolegle do konsultacji społecznych Teresa Wierzbowska dotyczących zmian w Ustawie o Świad- rganizacja IAB Polska postano- Członek Rady Nadzorczej IAB Polska czeniu Usług Drogą Elektroniczną pole- O wiła wesprzeć także cały proces gających na wprowadzeniu procedury wdrażania nowych obowiązków wy- Aleksandra Wójcik Notice and Takedown, która umożliwia nikających z nowelizacji Prawa Tele- Members&PR Manager IAB

20 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Współpraca międzynarodowa

NNordicordic NNetworketwork fforor BBiotechnologyiotechnology ((NNB)NNB)

(Korespondencja własna)

TTerminermin „„krajekraje nnordyckie”ordyckie” wwywodziywodzi ssiię oodd słówów nnordord i nnordiskordisk ooznaczajznaczająccychych w językachzykach sskandynawskichkandynawskich odpowiednioodpowiednio „pó„północ”noc” i „pó„północny”.nocny”. ObejmujeObejmuje onon krajekraje czczłonkowskieonkowskie RRadyady Nordyckiej,Nordyckiej, ttj.j. ttrzyrzy kkrajeraje sskandynawskie,kandynawskie, DaniDanię, NNorwegiorwegię i SzwecjSzwecję orazoraz IIslandislandię i FinlandiFinlandię. EEstoniastonia rrównieównież przedstawiaprzedstawia sisię jakojako krajkraj nordycki,nordycki, majmając bardzobardzo ssilneilne kkulturowe,ulturowe, językowezykowe i eetnicznetniczne zwizwiązkizki z FFinlandiinlandią oorazraz kkulturoweulturowe zzee SSzwecjzwecją.

Kraje nordyckie mają długą tradycję logów w postaci Nordic Network for Bio- zastosowania medycznego i dodatkowego współpracy na polu patentowania wyna- technology (NNB). Polska w Genewie prawa ochronnego, zwłaszcza dotyczącego lazków biotechnologicznych. wyraziła chęć uczestnictwa w nich. tzw. leków sierocych. The Nordic Working Group on Biotechnolo- Celem spotkań jest harmonizacja praktyki gy (NBA) zaczęło działać w roku 2001 jako urzędów krajowych z kierunkami wypraco- Spotkania ad hoc zorganizowana grupa warsztatowa wanymi przez Europejski Urząd Patentowy z udziałem Danii, Norwegii, Finlandii i Szwe- (EPO) poprzez przedstawianie i dyskutowa- W jednodniowych spotkaniach uczestniczą cji, i stało się gremium stałej współpracy nie stosowanych rozwiązań. NNB podąża eksperci patentowi z dziedziny biotechnolo- od roku 2004. Kraje Bałtyckie i Islandia za wytycznymi (guidelines) EPO w dzie- gii, chemii organicznej i farmacji z krajowych zostały później zaproszone do współpracy. dzinie biotechnologii i decyzjami Komisji urzędów patentowych: Szwecji, Danii, Fin- landii, Estonii, Litwy, Norwegii i Polski. Spotkania grupy NBA odbywały się Odwoławczej oraz Rozszerzonej Komisji do 2010 roku. Zakończeniu regularnej Odwoławczej EPO. Dodatkowo niektóre W ubiegłym roku Urząd Patentowy RP był współpracy krajów Nordyckich towarzyszyło szczególnie ciekawe zagadnienia z dziedzi- reprezentowany po raz pierwszy na spotka- postanowienie, że będzie kontynuowana ny chemii organicznej i farmacji są monito- niu w Oslo. NNB odbyło się w nowej siedzi- ale na innych forach. Eksperci patentowi rowane, na przykład rozwiązania dotyczące bie Norweskiego Urzędu Patentowego (nor.: z dziedziny biotechnologii jednak byli zda- nia, że regularne spotkania są potrzebne, więc wznowiono współpracę ekspertów nordyckich. Ustalono, że będą to spotkania coroczne.

Cel

Szefowie urzędów własności intelektualnej krajów nordyckich na spotkaniu we wrze- śniu 2011 r. w Genewie zatwierdzili od- nowienie spotkań ekspertów biotechno-

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 21 Opera nad brzegiem zatoki w Oslo Dworzec kolejowy w Helsinkach

PATENTSTYRET). Na szczególną uwagę W Oslo na przykład, dyskutowano o zdol- G 2/06 Rozszerzonej Komisji Odwoławczej zasługują w niej pomieszczenia, a właściwie ności patentowej ludzkich zarodkowych EPO. Wnioskiem i jednocześnie podsumo- jedno pomieszczenie, w którym pracują komórek macierzystych i linii komórkowych waniem dyskusji w tym zakresie było stwier- eksperci. Jest to jedna wielka przestrzeń, w kontekście decyzji C-34/10 Trybunału dzenie, że wszystkie kraje uczestniczące tzw. open space, poprzedzielana jedynie Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w spotkaniu będą wdrażały do swoich prak- szklanymi boksami dla poszczególnych oraz omawiano interpretację odpowiedniego tyk rozstrzygnięcia wynikające z tej decyzji. osób. Rok temu norwescy koledzy byli za- przepisu dyrektywy o ochronie prawnej wy- dowoleni z takiego rozwiązania, ale po roku nalazków biotechnologicznych dotyczącego Sprawy trudne i ważne już nie… wyłączenia wykorzystania w celach handlo- Spotkania są prowadzone w bardzo sympa- wych i przemysłowych zarodka ludzkiego. Z kolei w Helsinkach na spotkaniu w maju tycznej atmosferze. Zaczynają się od krót- Decyzja TSUE wyklucza z patentowania bieżącego roku, powrócono do tych kwestii kiego przedstawienia przez ekspertów wszystkie wynalazki dotyczące wykorzysta- w związku z orzeczeniem Niemieckiego kolejno siebie i reprezentowanego urzędu. nia ludzkich embrionalnych komórek ma- Sądu Federalnego z listopada 2012 r., który Następnie, zgodnie z planem, poruszane cierzystych i linii komórkowych nawet jeśli po wyroku TSUE C-34/10 musiał zająć są tematy szczególnie kontrowersyjne lub ujawnienie takiego wynalazku nie odnosi się stanowisko w głośnej sprawie dotyczącej ważne z punktu widzenia zarówno biotech- do użycia zarodka ludzkiego. Decyzja TSUE patentu profesora Oliviera Brüstle („Roz- nologii, jak i udzielania ochrony patentowej rozstrzyga kwestie, które nie były dyskuto- wiązania biotechnologiczne”, Kwartalnik na wynalazki w tej dziedzinie. wane we wcześniej opublikowanej decyzji 2/2012). Sąd niemiecki stwierdził między

Dzieło sztuki – ruchoma szklana wysepka w zatoce Oslo

22 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 innymi, że jeśli pozyskaniu zarodkowych ko- mórek macierzystych nie towarzyszy znisz- czenie zarodka, wynalazki oparte na takim rozwiązaniu mogą być patentowane. Patent w odpowiednio zmienionym brzmieniu za- strzeżeń został podtrzymany. NNB będzie śledziło praktykę Urzędu Eu- ropejskiego i innych urzędów patentowych w tym zakresie, zwłaszcza po uchyleniu „patentu Brüstle” przez EPO w 2013 r. Ciekawa informacja tegorocznego spotkania dotyczyła metod chirurgicznych, a konkret- nie metod angażujących etap pobierania krwi w kontekście decyzji G 1/07. Zdecydo- wana większość urzędów biorących udział w spotkaniu stwierdziła, że pobieranie pró- bek krwi jest etapem inwazyjnym i w związ- nie są akceptowane. Stawiany jest w takich cu dyskusji zgodzili się co do niejednolitości ku z tym nie udzielają ochrony patentowej sytuacjach zarzut niejasności zakresu zgłoszenia. na metody, które zawierają taki etap. ochrony. W kontekście orzeczenia G 2/08 dyskuto- Na poniższym przykładzie omówiono też Podobne opinie i wątpliwości wano zniesienie możliwości uzyskania pa- kwestię jednolitości wynalazków. Warto podkreślić, że tegoroczne spotkanie tentu na zastrzeżenia typu szwajcarskiego Zastrzeżenia: i związaną z tym praktykę różnych urzędów. w Helsinkach było także bardzo sympatycz- 1. Kombinacja prznajmniej jednego ro- Okazało się, że nie wszystkie urzędy ne, po części dzięki prowadzącej spotkanie dzaju genu czynnika wyciszającego gen zaprzestały akceptowania wynalazków pani o wdzięcznym imieniu Hetti, która ABC i związku terapeutycznego o wzorze w formie zastrzeżeń typu szwajcarskiego. w sposób dyskretny, ale konsekwentny I do zastosowania jak lek. W Norwegii, podobnie jak w Polsce, zależy poruszała kolejne wątki tematyczne zgod- to od daty zgłoszenia. W Estonii i Finlandii 2. Cząsteczka siRNA zawierająca kwas nie z programem i zachęcała do dyskusji akceptowane są nadal obie formy. Szwecja nukleinowy wybrany z grupy składającej na ich temat. akceptuje wyłącznie nową redakcję drugie- się z SEQ ID NO: od 1 do 10 (siRNAs genu Z ciekawostek, fi ński Urząd Patentowy go zastosowania medycznego. ABC). (fi n.: PATENTTI– JA REKISTERIHALLITUS) Okazało się, że praktyka postępowania Dodatkowa informacja: Zastosowanie kom- planuje przeprowadzkę do większego poszczególnych urzędów, jeśli chodzi binacji czynników wyciszających gen ABC i nowocześniejszego gmachu. Obecnie o wynalazki dotyczące białek, jest właściwie i związku terapeutycznego ma efekt syner- eksperci pracują w pokojach pojedynczo taka sama. Białka zdefi niowane poprzez giczny. Wiele związków terapeutycznych albo we dwójkę. Mają do swojej dyspozycji ich fragmenty i warianty muszą być precy- o wzorze I jest znanych w stanie techniki. przy komputerach dwa duże monitory, które zyjnie określone – jakie konkretne warianty, Czy takie rozwiązania spełniają kryteria niewątpliwie ułatwiają im pracę. Bardzo jakie konkretne fragmenty są przedmiotem jednolitości czy nie? Uczestnicy spotkania są zadowoleni z tego udogodnienia. wynalazku. Dowolność i niedopowiedzenia na początku mieli różne zdania, ale na koń- Spotkania NNB to jedna z nielicznych możliwości spotkania ekspertów-bio- technologów z różnych urzędów paten- towych. Zaskakujące jest to, jak często mamy te same opinie i wątpliwości doty- czące wynalazków biotechnologicznych i ich patentowania. Gospodarzem następnego spotkania Nor- dic Network for Biotechnology w przyszłym roku będzie duński Urząd Patentowy czyli PATENT– OG VAREMÆRKESTYRELSEN.

Tekst i zdjęcia dr Ewa Waszkowska

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 23 Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE

AAktualnektualne kkierunkiierunki orzecznictwaorzecznictwa w sprawachsprawach naruszenaruszeń prawpraw ddoo zznakównaków ttowarowychowarowych

Beata Piwowarska

OOrzekanierzekanie w sądziedzie właściwymciwym w ssprawachprawach wspólnotowychwspólnotowych znakówznaków ttowarowych,owarowych, sskupiajkupiająccymym w ssobie,obie, jjakak w ssoczewceoczewce pproblemyroblemy oochronychrony pprawraw wwyyłąłącznych,cznych, uupowapoważniania mmnienie ddoo ddokonaniaokonania analizyanalizy wyrokówwyroków TrybunaTrybunału SprawiedliwoSprawiedliwościci UUniinii EEuropejskiejuropejskiej ppodod kąttemem mmoożliwoliwośccii iichch sszerszegozerszego wwykorzystaniaykorzystania pprzezrzez ppolskieolskie sądydy krajowe.krajowe.

Sformułowane dotychczas zasady dotyczą- natomiast wpływ, jaki używanie przez do- czenia przez osoby trzecie wpływa lub może ce udzielania prawa do znaku towarowego, mniemanego naruszyciela kwestionowanego negatywnie wpływać na którąś z tych funkcji. stwierdzania jego nieważności i wygaśnięcia oznaczenia wywiera lub może wywierać Kwestia ta powinna podlegać ocenie sądu oraz ochrony przed naruszeniami są stale na prawidłowe pełnienie przez znak towarowy w każdej sprawie o naruszenie, gdy tym- uzupełniane w zakresie, w jakim obowiązujące jego funkcji. Tymczasem, zdaniem Trybunału czasem z dotychczasowej praktyki wynika, przepisy budzą wątpliwości interpretacyjne, Sprawiedliwości Unii Europejskiej (poprzednio że ma to miejsce sporadycznie, zwykle na za- czy to ze względu na ich sformułowanie, Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości), rzut pozwanego, przekonującego, że pomimo czy też stosowanie w praktyce. Ramy tego przesłanka ta ma dla stwierdzenia naruszenia wyczerpania znamion określonych w art. 296 opracowania nie pozwalają na omówienie zasadnicze znaczenie. ust. 2 p.w.p. lub w art. 9 ust. 1 rozporządze- wszystkich kwestii mogących mieć istotne nia, jego działanie nie wpływa ani nie może znaczenie, skupię się więc tylko na tych, które W wyroku wydanym 22 września 2011 r. w sprawie C-482/09 Budějovický Budvar, negatywnie wpływać na funkcje znaku pojawiły się lub zostały wyraźniej zaakcento- towarowego. wane w ostatnich latach. powołując się na swe wcześniejsze orzecze- nia, Trybunał stwierdził, że prawo wyłączne Kwalifi kacja naruszenia dokonywana przez pry- określone w art. 5 ust. 1a pierwszej dyrektywy zmat prawidłowości pełnienia przez znak jego 1. Funkcje znaku towarowego Rady 89/104/EWG z 21 grudnia 1988 r. ma- funkcji ma szczególne znaczenie w odniesieniu jącej na celu zbliżenie ustawodawstw państw do praw wspólnotowych. Jakkolwiek bowiem, Dokonując przeglądu wyroków polskich sądów członkowskich odnoszących się do znaków orzekane na podstawie art. 98 ust. 1 rozporzą- nasuwa się spostrzeżenie, że zwykle ograni- towarowych ma umożliwić właścicielowi zna- dzenia, sankcje rozciągają się – co do zasady czają się one do stwierdzenia spełnienia prze- ku towarowego ochronę jego szczególnych – na całe terytorium Wspólnoty, to możliwe jest słanek określonych przepisami art. 296 ust. 2 interesów – zadbanie o to, aby znak ten mógł ograniczenie zakazu używania kwestionowanego ustawy z 30 czerwca 2000 r. Prawo własności spełniać właściwe dla niego funkcje: wskaza- oznaczenia tylko do tej części terytorium, na której przemysłowej lub art. 9 ust. 1 rozporządzenia nia pochodzenia towaru lub usługi, jakościową, działanie pozwanego negatywnie wpływa lub Rady (WE) nr 207/2009 z 26 lutego 2009 r. komunikacyjną, inwestycyjną i reklamową. może wpływać na pełnienie przez wspólnotowy w sprawie wspólnotowego znaku towarowego. Wykonywanie prawa powinno być zastrzeżone znak towarowy jego funkcji. Teza sformułowana Poza zakresem ich zainteresowań pozostaje tylko do przypadków, gdy używanie ozna- przez Trybunał w wyroku wydanym 12 kwietnia

24 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 2011 r. w sprawie C-235/09 DHL może mieć 3. Rzeczywiste używanie znaku i 18 kwietnia 2013 r. w sprawie C-12/12 istotne znaczenie praktyczne, w szczególności, towarowego Colloseum Holding AG vs Levi Strauss & Co. gdy ochrony przed naruszeniami poszukują dotyczą niezwykle istotnej w praktyce kwe- przedsiębiorcy trwale używający swego znaku Budząca spory doktrynalne kwestia rzeczy- stii używania znaku towarowego w postaci na bardzo ograniczonym obszarze. wistego używania znaku towarowego stała odmiennej od tej w jakiej został on zarejestro- się przedmiotem udzielonych ostatnio przez wany. W pierwszym z nich Trybunał stwierdził, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej że właściciel zarejestrowanego znaku towa- 2. Zasada pierwszeństwa odpowiedzi na pytania prejudycjalne są- rowego może – dla wykazania jego rzeczywi- dów krajowych. Niestety, wydane wyroki, stego używania – powoływać się na używanie Stan, w którym konkurują ze sobą dwa prawa nie do końca przekonująco motywowane, znaku w postaci różniącej się od tej, w jakiej wyłączne podlegające formalnej ochronie wywołują wątpliwości co do ich słuszności lub, został on zarejestrowany, pod warunkiem od dawna budził kontrowersje, jak chodzi jak w przypadku wyroku z 19 grudnia 2012 r. że różnice nie wpływają na charakter odróżnia- o dopuszczalność rozstrzygnięcia przez sąd w sprawie C-149/11 Leno Merken, nie wnoszą jący znaku, i to także wówczas, gdy ta odmien- o udzieleniu ochrony jednemu z nich bez ko- nic ponad to, co wynika z dotychczasowej na postać została zarejestrowana jako znak nieczności oczekiwania na stwierdzenie przez praktyki stosowania prawa przez sądy państw towarowy. Zgodnie z tezą drugiego z wyroków, właściwy organ nieważności lub wygaśnięcia członkowskich. wymóg rzeczywistego używania może zostać drugiego. Przykładem tego jest choćby wyrok spełniony, gdy zarejestrowany znak towarowy, Sądu Najwyższego z 23 października 2008 r. Zapytany o wymogi dotyczące zasięgu tery- który uzyskał swój charakter odróżniający w sprawie sygn. VCSK 109/08 i stanowisko torialnego używania wspólnotowego znaku w następstwie używania znaku złożonego, jakie Polska zajęła w sprawie C-488/10 Celaya towarowego, które powinny być spełnione którego element stanowi, jest używany wy- Emparanza y Galdos Internacional SA. Koń- dla uznania, że uprawniony wywiązuje się łącznie w znaku złożonym lub w połączeniu czący ją, wyrok z 16 lutego 2012 r. rozstrzyga z obowiązku rzeczywistego używania, Try- z innym znakiem, które to połączenie jest także w sposób jednoznaczny, że, aby zakazać bunał stwierdził, że oceny tej należy dokonać zarejestrowane jako znak towarowy. w oderwaniu od granic terytoriów państw właścicielowi później zarejestrowanego wzoru Ten kierunek wykładni, znajdujący zastosowanie wspólnotowego jego używania, nie jest ko- członkowskich. Uprawniony rzeczywiście używa znaku, w rozumieniu art. 15 ust. 1 roz- zarówno do praw wspólnotowych, jak i krajo- nieczne stwierdzenie nieważności późniejsze- wych, nie może być jednoznacznie oceniony go prawa. Zasada ta powinna być stosowana porządzenia, wówczas, gdy korzysta z niego zgodnie z jego podstawową funkcją i w celu jako właściwy, nie tylko bowiem uchroni przed także do wzorów przemysłowych. Ten sposób stwierdzeniem wygaśnięcia te znaki, które rozstrzygania o konfl ikcie praw wyłącznych zachowania lub stworzenia udziałów w ryn- ku Unii Europejskiej dla oznaczonych nim nie są samodzielnie używane, często z tej przy- dotyczy również znaków towarowych, w wy- czyny, że mają minimalną zdolność odróżniającą roku z 21 lutego 2013 r. w sprawie C-561/11 towarów lub usług. Decyzja o tym, czy w oko- licznościach sprawy, znak jest rzeczywiście (np. znaki przestrzenne) i nie są przez konsu- Federation Cynologique Internationale Trybunał mentów uznawane za znaki towarowe, ale także potwierdził bowiem prawo właściciela znaku używany należy do sądu krajowego, który przy jej podejmowaniu powinien uwzględnić będzie stwarzał dodatkowe problemy w są- wspólnotowego do zakazania osobom trzecim dowej ocenie siły znaku towarowego lub jego używania w obrocie oznaczeń identycznych w szczególności: cechy rynku, charakter towarów lub usług chronionych znakiem, renomy, ze względu na rozpoznawalność wyni- lub konfuzyjnie podobnych bez konieczności kającą z łącznego używania go z innym, wysoce uprzedniego unieważnienia nabytego później zakres terytorialny i ilościowy używania, jego częstotliwość i regularność. dystynktywnym znakiem. Odpowiedzi udzielone prawa. przez Trybunał na pytania prejudycjalne w tych Słuszność tego stanowiska nie może bu- Nie wyznaczając minimalnego poziomu wy- sprawach łatwiej byłoby zaakceptować, gdyby dzić wątpliwości, szczególnie w odniesieniu magań Trybunał pozostawił sądom krajowym w motywach wyroków znalazła się pogłębiona do wzorów przemysłowych i wspólnotowych, pełną swobodę uznania, czy znak jest rzeczy- analiza prawna, bez której sprawiają one wraże- ze względu uproszczony sposób nabywania wiście używany, czy też zachodzą uzasadnio- nie tyleż arbitralnych, co nieprzekonujących. ne podstawy stwierdzenia wygaśnięcia prawa prawa z rejestracji. Przyjęcie odmiennego Prawidłowe rozstrzyganie sporów o prawa poglądu sprawiłby, że dokonane przez pozwa- wyłącznego. Elastyczność jest tu niewątpliwie potrzebna, jednak brak ograniczeń może do- do znaków towarowych stawia przed sędziami nego w złej wierze, z chwilą doręczenia mu wysokie wymagania. Szczególny charakter pra- odpisu pozwu, zgłoszenie jego własnego wzo- prowadzić do rozbieżności interpretacyjnych, a w konsekwencji sprzeczności wydawanych wa wyłącznego, a także stosunkowo niewielka ru i uzyskanie decyzji o rejestracji, skutecznie liczba wyroków Sądu Najwyższego i ograniczo- i na długo tamowałoby bieg sprawy o naru- orzeczeń. Nie jest też korzystny z punktu wi- dzenia uprawnionych i ich konkurentów rynko- na przydatność ściśle teoretycznych opracowań szenie. Także jednak w odniesieniu do znaków doktrynalnych sprawiają, że częściej powinniśmy towarowych, oczekiwanie na prawomocną wych, utrwalając stan niepewności, co do tego, jak dane używanie znaku wspólnotowego się odwoływać do orzecznictwa wspólnotowe- decyzję o stwierdzeniu nieważności później- go, czerpiąc z jego bogatego dorobku. szego prawa wstrzymywałoby postępowanie zostanie ocenione przez sąd. o naruszenie, osłabiając skuteczność ochrony Wyroki wydane przez Trybunał 25 paździer- przynależnej prawom wcześniejszym. nika 2012 r. w sprawie C-553/11 Protiplus Beata Piwowarska

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 25 Akademia Wiedzy IP

ZZasobyasoby patentowepatentowe w świetlewietle prawaprawa konkurencjikonkurencji UUEE

Dr Rafał Sikorski, Zakład Prawa Europejskiego UAM

WWieluielu z nasnas nienie zzdajedaje ssobieobie ssprawyprawy z ttego,ego, jjakak wwieleiele technologii,technologii, z którychktórych kkorzystamyorzystamy nana coco dziedzień, ttoo ttechnologieechnologie sskkładajadającece sisię z cchronionychhronionych ppatentamiatentami rrozwiozwiązazań zzgromadzonychgromadzonych w zasobachzasobach patentowych.patentowych. MMoożnana ttuu wwspomniespomnieć cchociahociażbyby o ttakak ppowszechnieowszechnie sstosowanychtosowanych w eelektronicelektronice i ttelekomunikacjielekomunikacji ttechnologiachechnologiach jjakak CD,CD, DVD,DVD, Blu-ray,Blu-ray, MPEGMPEG 2 i MPEG-4,MPEG-4, Wi-FiWi-Fi czyczy 3G.3G.

Zapewne również niewiele osób wie, że pierw- transakcyjne poprzez umożliwienie nabywania zarówno na etapie tworzenia zasobu patentowe- sze zasoby patentowe powstały w Stanach w ramach jednej umowy praw do korzystania go i gromadzenia w nim rozwiązań technicznych Zjednoczonych już w drugiej połowie XIX wieku. z wielu chronionych rozwiązań jednocześnie, oraz na etapie działalności zasobu związanej Współcześnie zasoby patentowe powstają eliminuje ryzyko wystąpienia zjawiska tzw. ku- z udostępnianiem zgromadzonej w nim tech- w dużej mierze jako reakcja na znaczną mulacji opłat licencyjnych, wreszcie prowadzi nologii. Komisja zajmuje się również wybranymi ilość udzielanych patentów oraz duży sto- do zakończenia sporów o naruszenie patentu aspektami związanymi z określeniem struktury pień złożoności wykorzystywanych techno- ponieważ istotą działalności zasobów jest zgoda i organizacji funkcjonowania zasobu paten- logii. Korzystanie z wielu technologii wymaga uprawnionego podmiotu na korzystanie z roz- towego. W zasadzie Komisja koncentruje się stosowania szeregu rozwiązań technicznych wiązań technicznych zgromadzonych w zasobie na ocenie działalności zasobów patentowych pochodzących od różnych, niepowiązanych za wynagrodzeniem. przez pryzmat art. 101 TFUE. Niektóre fragmen- ze sobą podmiotów. ty Wytycznych, w szczególności te które odno- Funkcjonowanie zasobów patentowych może szą się do wymogu udostępniania technologii również prowadzić do ograniczenia konkurencji. Tworzenie i funkcjonowanie zasobów paten- na warunkach FRAND, wskazują że praktyka Zasoby patentowe mogą być wykorzystywane towych zakłada współpracę przedsiębior- licencjonowania oceniana jest również w świetle jako swoista zasłona dla kartelu cenowego ców go tworzących. Ta współpraca może, art. 102 TFUE. ale nie musi prowadzić do ograniczeń konku- zawieranego przez dysponentów rozwiązań rencji na rynku. W przeszłości niestety bardzo konkurencyjnych względem siebie. W Wytycznych podkreśla się, że z punktu widzenia pro– i antykonkurencyjnych skut- często wykorzystywano zasoby patentowe W wyniku stworzenia zasobu patentowego ków zawieranych porozumień, kluczowe w celu ograniczania konkurencji na rynku, może dojść do zamknięcia dostępu do rynku znaczenie ma ustalenie, czy gromadzone dlatego też ich tworzenie i funkcjonowanie jest dysponentom rozwiązań konkurencyjnych w sto- w zasobie patentowym rozwiązania są sub- dzisiaj bardzo wnikliwie analizowane właśnie sunku do tych, które są zgromadzone w zaso- stytucyjne (ang. technological substitutes) z perspektywy prawa konkurencji, w tym prawa bie patentowym. Ponadto polityka licencyjna czy komplementarne względem siebie (ang. konkurencji Unii Europejskiej. Dokonując tej podmiotów tworzących zasób patentowy może technological complements). Wprowadza się oceny trzeba jednakże mieć na uwadze zarów- skutkować ograniczeniem bądź wyeliminowa- tu również rozróżnienie na technologie istotne no zagrożenia dla konkurencji, jak i pozytywne niem konkurencji na rynku produktowym. skutki wynikające z obecności zasobów paten- (ang. essential technologies) oraz nieistotne towych na rynku. Stanowisko unijnego prawa konkurencji (ang. non-essential technologies). Ponadto w stosunku do zasobów patentowych wskazuje się, że przy dokonywaniu oceny Niewątpliwie można wskazać na szereg po- w dużej mierze zostało przedstawione porozumień zawieranych na etapie tworzenia zytywnych konsekwencji funkcjonowania w Wytycznych Komisji odnoszących się zasobu patentowego, uwzględnia się również to, zasobów patentowych. Funkcjonowanie do umów transferu technologii wydanych czy gromadzone w ramach zasobu patentowe- zasobów patentowych umożliwia korzysta- w 2004 roku. Rozważania zawarte w Wy- go chronione rozwiązania spełniają przesłanki, nie z komplementarnych względem siebie tycznych wskazują na niebezpieczeństwo od których uzależnia się ochronę patentową rozwiązań technicznych, zmniejsza koszty ograniczenia bądź wyeliminowania konkurencji oraz czy ochrona ta nie wygasła.

26 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Komisja trafnie wskazuje, że patenty istotne warunków – bardziej efektywny niż zasób, w któ- fair, reasonable and non-discriminatory) wyni- są jednocześnie patentami chroniącymi rozwią- rym znajdują się jedynie patenty istotne. ka z art. 102 TFUE, który zakazuje podmiotom zania komplementarne względem siebie. Warto zajmującym pozycję dominującą nadużywania Komisja wychodzi z założenia, że to w jaki tu również podkreślić, że procesy standaryzacyj- jej. Obowiązek udzielania licencji na warunkach sposób zasób patentowy jest zorganizowany ne w istotny sposób determinują to, jakie patenty FRAND ma duże znaczenie w kontekście i jak funkcjonuje może wpływać na zmniejszenie będą uznawane za patenty istotne. Patenty, działalności zasobów patentowych, gdyż dys- ryzyka wystąpienia skutków antykonkurencyj- które przysługują do rozwiązań zgodnych ponenci technologii zgromadzonej w zasobie, nych. W Wytycznych wskazano na środki, które ze specyfi kacją techniczną standardu określoną na ogół zajmują pozycję dominującą na rynku. w opinii Komisji sprawią, że funkcjonowanie w toku procesu standaryzacji, będą patentami Dotyczy to w szczególności zasobów paten- zasobu patentowego będzie korzystne z punk- istotnymi. Gromadzenie w zasobie patentowym towych udostępniających technologie, które tu widzenia konkurencji. Komisja proponuje, tzw. istotnych patentów – oczywiście, jeśli poro- stały się standardami. Dotyczy to m.in. zasobów by tworzący zasób patentowy oraz zarządzający zumienia zawierane przez podmioty tworzące patentowych w dziedzinie elektroniki, technologii zasobem patentowym już na etapie tworzenia zasób patentowy nie zawierają innych postano- internetowych oraz telekomunikacji. zasobu patentowego, a także później w trakcie wień ograniczających konkurencję – nie budzi jego funkcjonowania, korzystali z pomocy Choć tradycyjnie wskazywano w literaturze wątpliwości z punktu widzenia art. 101 ust. 1 niezależnych ekspertów. Ponadto wskazuje się i orzecznictwie, że przypadki, w których na dys- TFUE, i to bez względu na to, jaką pozycję także na konieczność zapobieżenia wymianie ponenta praw własności intelektualnej nakłada- na rynku zajmują podmioty uczestniczące informacji mającej znaczenie gospodarcze. ny jest obowiązek udzielania licencji w oparciu w tworzeniu danego zasobu patentowego. Komisja proponuje także otwarty charakter o przepisy prawa konkurencji są przypadkami Należy jednak również zauważyć, że groma- procesu tworzenia zasobu patentowego oraz zupełnie wyjątkowymi, to w dobie powszechnej dzenie w zasobach patentowych tzw. paten- udział osób reprezentujących interesy różnych standaryzacji może się okazać, że ingerencja tów nieistotnych wcale nie musi skutkować grup w zarządzaniu zasobem patentowym. prawa konkurencji będzie pożądaną znacznie ograniczeniem konkurencji. Przy spełnieniu Sugeruje się również stworzenie mechanizmu częściej. W przypadku zasobów patentowych, pewnych warunków jest ono nie tylko korzystne, rozstrzygania sporów pomiędzy tworzącymi w których zgromadzono technologie będące ale wręcz pożądane, i to zarówno z punktu zasób podmiotami. Trzeba przyznać, że szereg standardami w danej dziedzinie, odmowa udzie- widzenia użytkowników technologii, jak i z punk- z proponowanych w Wytycznych rozwiązań lenia licencji praktycznie zawsze – w razie braku tu widzenia uprawnionych z tytułu tzw. patentów instytucjonalnych funkcjonuje w praktyce. Nale- obiektywnego uzasadnienia – spotkać powinna nieistotnych. Korzyści, jakie płyną ze wspólnego ży również zauważyć, że zasoby, które przyjęły się z taką interwencją. udostępniania obu rodzajów patentów polegają omawiany tu model organizacyjny nie wchodzą Kluczowe znaczenie z punktu widzenia kon- m.in. na zmniejszeniu kosztów transakcyjnych, w konfl ikty z organami konkurencji co do prze- kurencji na rynku produktowym ma wymóg w wyniku umożliwienia zawierania jednej trans- strzegania unijnego prawa konkurencji. by udostępnianie technologii zgromadzonej akcji obejmującej zarówno patenty istotne jak W Wytycznych wskazuje się, że w przypadku, w zasobie odbywało się na zasadach jed- i nieistotne. W ten sposób licencjobiorcy, szyb- gdy dany zasób patentowy ma dominującą nakowych dla wszystkich, w szczególności ciej i taniej, uzyskują dostęp do rozwiązań kom- pozycję na rynku wtedy klauzule określa- by przedsiębiorcy uczestniczący w tworze- plementarnych. To z kolei pozwala im zwykle jące wysokość opłat licencyjnych, a także niu zasobu patentowego korzystali z techno- na lepsze zaspokajanie potrzeb konsumentów pozostałe warunki licencyjne powinny być logii na tych samych zasadach co przedsię- na rynkach produktowych, czy rynkach usług. niedyskryminujące (ang. non-discriminatory) biorcy, którzy nie dysponują tzw. patentami wobec poszczególnych licencjobiorców, istotnymi. Dopóki bowiem nie dochodzi do dys- Zasób patentowy, szczególnie gdy zgroma- a ponadto powinny być uczciwe (ang. fair), kryminacji, dopóty nawet znaczne opłaty licen- dzona w nim technologia jest standardem, a zawierane umowy licencyjne powinny być cyjne, nie są w stanie ograniczyć konkurencji daje uprawnionym z tytułu patentów nie- umowami niewyłącznymi. Dostęp do technologii, na rynku produktowym. istotnych niezwykle atrakcyjną możliwość którą udostępniają uczestnicy zasobu paten- udostępniania własnych rozwiązań. Z punktu Powyższe uwagi pokazują, że w instytucji towego powinien być otwarty dla wszystkich widzenia uprawnionych z takich nieistotnych zasobów patentowych, jak w soczewce, przedsiębiorców chcących korzystać z takiej patentów, umieszczenie tych patentów w za- skupiają się wszystkie węzłowe problemy technologii. Wymóg licencjonowania technologii sobie, może ułatwić rozpowszechnianie takich styku prawa konkurencji i prawa patentowe- na warunkach FRAND jest kluczowy z punktu rozwiązań i w konsekwencji może być źródłem go. Z kolei wskazane przykładowe technologie widzenia zachowania konkurencji na rynku dochodów pozwalających im m.in. fi nansować udostępniane za pośrednictwem zasobów produktowym. działalność innowacyjną. W ocenie dopuszczalno- patentowych pokazują, że z zasobami w prak- ści gromadzenia w zasobie patentowym patentów Wymóg udzielania licencji na warunkach tyce stykamy się znacznie częściej niż nam się istotnych oraz nieistotnych, perspektywa dyspo- FRAND pojawił się także w amerykańskim mogło wydawać po przeczytaniu jedynie tytułu nentów rozwiązań nieistotnych nie jest dostatecz- prawie antymonopolowym w kontekście standa- tego tekstu. nie uwzględniana. Tymczasem zasób patentowy ryzacji oraz działalności zasobów patentowych. gromadzący rozwiązania istotne i nieistotne może W prawie konkurencji Unii Europejskiej wymóg być – przy spełnieniu pewnych dodatkowych udzielania licencji na warunkach FRAND (ang. Dr Rafał Sikorski

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 27 Z notatnika rzecznika prasowego

PRAWO DO GENÓW

ąd Najwyższy Stanów Zjednoczo- dotychczasowy model funkcjonowania technicznym, nawet jeśli poprzednio wy- S nych wydał niedawno precedenso- przemysłu genetycznego, który wytwa- stępował w naturze; wą decyzję o zakazie patentowania genów rza nie tylko nowoczesne leki, ale także stanowiące element wyizolowany z cia- wyizolowanych ze środowiska naturalne- np. nowe odmiany roślin. ła ludzkiego lub w inny sposób wytwo- go, w tym z organizmu człowieka. Głośne orzeczenie w sprawie patentowa- rzony sposobem technicznym, włącznie Według wspomnianego orzeczenia „natu- nia wyizolowanych genów odbiło się sze- z sekwencją lub częściową sekwencją ralne fragmenty DNA są stworzone przez rokim echem także w Polsce. Dziennikarze genu, nawet jeżeli budowa tego elemen- przyrodę i nie podlegają prawu patento- zwrócili się więc do Urzędu Patentowego tu jest identyczna z budową elementu wemu”. W USA rozstrzygnięta została więc RP o przedstawienie zasad obowiązują- naturalnego.” jedna z najbardziej kontrowersyjnych kwe- cych w tym zakresie na terenie Europy ak widać, rozbieżności między sys- stii związanych z monopolizacją wyników i oczywiście naszego kraju. J temem europejskim i amerykańskim badań genetycznych. agadnienia te przedstawiła w pro- wynikające z omawianego orzeczenia Wyrok amerykańskiego sądu ma ogromne Z gramie telewizyjnym Prezes Urzędu sądowego są na tyle poważne, że mogą znaczenie dla światowego przemysłu Patentowego RP dr Alicja Adamczak. spowodować znaczne zróżnicowanie farmaceutycznego i medycznego. Stany Konwencja o patencie europejskim stwier- warunków prowadzenia badań genetycz- Zjednoczone jako niekwestionowany dza wyraźnie [zasada 29(2)], że elementy nych w Europie i USA. Sprawa ta dowodzi światowy lider w dziedzinie biotechnologii wyizolowane z ciała ludzkiego, łącznie jednak przede wszystkim, jak istotne dla zdecydowały, że nie można uzyskać praw z sekwencją genetyczną mogą być pa- rozwoju nauki, medycyny i techniki mogą wyłącznych na cząsteczki będące wy- tentowane. Podobne stanowisko zajmuje być rozwiązania w zakresie prawa własno- tworem natury – takie stanowisko będzie Dyrektywa UE o ochronie wynalazków ści przemysłowej. Sfera regulacji możliwo- miało na pewno wpływ na rozwój badań biotechnologicznych [Art. 5(2)]. Mówi ona, ści patentowania rozwiązań technicznych nad nowymi lekami wykorzystującymi se- że „element wyizolowany z ciała ludzkiego w zakresie genetyki jest bowiem tylko kwencje DNA. I może być to wpływ bardzo lub w inny sposób wytworzony przy pomo- jednym z obszarów, na który bezpośrednio zróżnicowany. cy sposobu technicznego, włącznie z se- wpływają decyzje urzędów patentowych kwencją genu, może stanowić wynalazek na całym świecie. jednej strony badacze nie będą posiadający zdolność patentową, nawet ożna zaryzykować twierdzenie, Z ograniczeni prawami patentowymi jeżeli struktura tego (wytworzonego sztucz- uzyskiwanymi dotąd głównie przez wielkie M że obecnie rozwój cywilizacyjny nie) jest identyczna ze strukturą elementu w dziedzinie technologii w bardzo istotnym fi rmy, z drugiej strony koncerny medycz- naturalnego”. ne zostaną pozbawione części zysków stopniu zależy od prawa własności intelek- umożliwiających prowadzenie bardzo akże nasza ustawa krajowa Prawo tualnej. Tak więc na wszystkich urzędach kosztownych programów genetycznych. T własności przemysłowej wyraźnie patentowych zajmujących się na co dzień Nie bez znaczenia jest także fakt, że zakaz dopuszcza patentowanie wyizolowanego wydawaniem decyzji o przyznawaniu twór- patentowania wyizolowanych genów może materiału genetycznego (Art. 93). Według com nowych rozwiązań praw wyłącznych, spowodować pozostawianie w tajemnicy przepisów ustawy: „Za wynalazki biotech- we wszystkich zresztą dziedzinach techni- wyników badań, ujawnianych dotychczas nologiczne, na które mogą być udzielane ki, spoczywa wielka odpowiedzialność. w zgłoszeniach i opisach patentowych, patenty, uważa się w szczególności co skutkować może spowolnieniem tempa wynalazki: rozwoju genetyki. Efekty wyroku Sądu Naj- stanowiące materiał biologiczny, który wyższego USA mogą więc w nieoczekiwa- jest wyizolowany ze swojego naturalnego ny sposób bardzo zdecydowanie zmienić środowiska lub wytworzony sposobem Adam Taukert

28 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Współpraca międzynarodowa

REFORMA PPCTCT

W popołowieowie 22000000 r.r. minminęłęło trzydzietrzydzieścici llatat oodd cchwilihwili pprzyjrzyjęciacia w WWaszyngtonieaszyngtonie mmiięddzynarodowegozynarodowego UUkkładuadu o wspówspółpracypracy patentowejpatentowej ((PCT).PCT). W sswoimwoim zzaałożeniueniu UUkkładad miamiał bybyć „przyjazny”„przyjazny” ddlala zzggłaszajaszającegocego uumomożliwiajliwiając mumu łatwiejsze,atwiejsze, sszybszezybsze i tatańsszeze uuzyskiwaniezyskiwanie ochronyochrony patentowejpatentowej w wiwiększejkszej lliczbieiczbie krajów,krajów, mmiaiał ttakakże bbyyć łatwyatwy dodo obsobsługiugi ddlala urzurzędówdów patentowych.patentowych.

rzeczywiście, w pierwszych latach ki poziom kosztów dotkliwy dla zgłaszają- naczelnych i wykonawczych Światowej I funkcjonowania system PCT okazał cego. Urzędy informowały ponadto o zbyt- Organizacji Własności Intelektualnej się sukcesem. Możliwość zweryfi kowania nim przeciążeniu pracą, co przy sztywno (WIPO). po względnie niskich kosztach wartości określonych terminach proceduralnych Reforma ta jest realizowana w powiązaniu wynalazku i szans uzyskania na niego negatywnie odbijało się na jakości wyko- zarówno z Traktatem o prawie patento- ochrony w wybranych krajach była dla nywanych poszukiwań i badań (przykłado- wym (PLT), przyjętym w maju 2000 r. zgłaszających bardzo atrakcyjna, chociaż wo Europejski Urząd Patentowy ok. 80% na konferencji dyplomatycznej w Genewie, w początkowym okresie dostęp do tej pro- czasu poświęcał na obsługę systemu PCT który ma na celu zharmonizowanie krajo- cedury gwarantowany był dla niewielkiej jako Międzynarodowy Organ Poszukiwań wych przepisów proceduralnych związa- liczby państw. Z czasem, gdy do systemu i Międzynarodowy Organ Badań Wstęp- nych z przyjmowaniem i rozpatrywaniem PCT zaczęło przystępować coraz więcej nych zamiast na obsługę systemu patentu zgłoszeń i w dużej mierze bazuje w tym krajów, jego atrakcyjność wzrastała, czego europejskiego, dla którego przecież został względzie na systemie PCT, jak i z Trak- dowodem była stale rosnąca liczba do- stworzony). tatem o materialnym prawie patentowym konywanych w nim zgłoszeń. Dodatkową Użytkownicy wskazywali również na po- (SPLT). zachętą do korzystania z tej procedury wielanie tej samej pracy w zakresie postę- było obniżanie, w trakcie kilku kolejnych lat godnie z założeniami do dziś powania ze zgłoszeniami przez Biuro Mię- liczby płatnych wyznaczeń oraz redukcja Z wprowadzono szereg zmian dzynarodowe WIPO, urzędy przyjmujące, niektórych opłat dla zgłaszających z kra- w procedurze PCT. międzynarodowe organy poszukiwań, jów rozwijających się oraz z krajów będą- międzynarodowe organy badań wstęp- Najważniejszą zmianą było odstąpienie cych w okresie transformacji. nych i urzędy krajowe. od 20-miesięcznego terminu do wejścia ata funkcjonowania Układu zaczę- w fazę krajową. Wiązało się to ze zmianą O potrzebie udoskonalenia systemu mówi- ły jednak obnażać jego słabości art. 22 Układu PCT. W wyniku tej zmia- L ło się już od pewnego czasu, ale wszystko i wady. Użytkownicy PCT – w równej ny zgłaszającemu, bez względu na to, kończyło się na niewielkich zmianach do- mierze zgłaszający, jak i urzędy patento- czy wystąpił z wnioskiem o badanie konywanych w Regulaminie i Instrukcjach we działające jako urzędy przyjmujące wstępne, czy nie, przysługuje 30-mie- Administracyjnych. czy wyznaczone, a także urzędy pełniące sięczny termin do wejścia w fazę krajową. rolę Międzynarodowych Organów Po- ierwsza kompleksowa koncep- Nie zyskał natomiast poparcia pomysł szukiwań (ISAs) i Międzynarodowych P cja reformy PCT mająca na celu wprowadzenia możliwości dalszego od- Organów Badań Wstępnych (IPEAs), ułatwienie dokonywania i rozpatrywania roczenia wejścia w fazę krajową. W takim krytykowały go za nadmierny stopień zgłoszeń patentowych we wszystkich przypadku nie byłoby ani tłumaczenia skomplikowania i surowość, a także mimo umawiających się państwach PCT została zgłoszenia, ani publikacji, a tym samym kilkukrotnych redukcji opłat, za zbyt wyso- przedstawiona w 2000 r. na sesji organów także i informacji o aktualnym stanie tech-

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 29 niki. Działałoby to też wbrew interesom ściślejsze zintegrowanie funkcji wypeł- mają charakter jedynie nie wiążącej opinii indywidualnych twórców, stron trzecich, nianych przez urzędy krajów PCT i Biura co do zdolności patentowej zgłoszonego małych i średnich przedsiębiorstw. Międzynarodowego, wynalazku. projekcie reformy było połączenie zredukowanie administracyjnego ob- Rozpatruje się również możliwość wyeli- W fazy poszukiwań z fazą badań ciążenia Biura i urzędów, minowania rozróżnienia pomiędzy zgło- – nastąpić miało wyeliminowanie podziału szeniami krajowymi i międzynarodowymi. maksymalnie szybkie udostępnianie Intencją tego projektu jest umożliwienie na Rozdział I (poszukiwanie) i Rozdział II wszystkim urzędom krajów PCT sprawoz- urzędowi uniknięcie ponownego rozpa- (badanie). Do takiej zmiany nie doszło. dań z poszukiwań i badań. Zamiast tego wprowadzono sporządzanie trywania tych samych zgłoszeń w przy- pisemnej opinii o patentowalności, która ednym z najważniejszych czynni- padkach, gdy raz są one wnoszone jako towarzyszy raportowi z poszukiwań. Daje J ków decydujących o powodzeniu zgłoszenia krajowe, a następnie jako ona zgłaszającemu więcej informacji reformy jest to, że cała procedura PCT zgłoszenia międzynarodowe PCT. Tak na temat zgłoszenia i pozwala podjąć zaczęła odbywać się z maksymalnym więc, gdyby najpierw zostało dokonane decyzję co do dalszych jego losów. zastosowaniem środków elektronicz- zgłoszenie krajowe, zgłoszenie PCT moż- nych. Dlatego też obecnie można do- Umożliwiono zgłaszającemu wystąpie- na by uznać za również dokonane, jeżeli konywać zgłoszeń międzynarodowych nie o dodatkowe poszukiwania. Może w zgłoszeniu krajowym zawarte byłoby elektronicznie, publikacja międzyna- on wystąpić z wnioskiem (po wniesieniu wskazanie, że ma być ono uznawane rodowa oraz przesyłanie wyników po- stosownej opłaty) o przeprowadzenie także za zgłoszenie dla celów PCT. Taki szukiwań i badań również odbywa się niezależnych poszukiwań przez inny sam mechanizm miałby zastosowanie na drodze elektronicznej. międzynarodowy organ poszukiwań. w przypadku odwrotnym, tzn. gdy jako Dzieje się to głównie w przypadkach, gdy Aby wyrównać różnice pomiędzy krajami pierwsze zostaje dokonane zgłoszenie okazuje się, że dany organ jest bardziej rozwiniętymi i rozwijającymi się, Biuro Mię- międzynarodowe. wyspecjalizowany w poszukiwaniach z da- dzynarodowe WIPO zwiększyło pomoc iągle powtarzającym się tematem nej dziedziny techniki lub posiada więcej techniczną dla krajów rozwijających się C jest sprawa międzynarodowych materiału badawczego. w zakresie komputeryzacji umożliwiającej opłat. I ciągle Biuro Międzynarodowe elektroniczne przyjmowanie i przetwa- pracuje nad możliwością ich zredukowania yeliminowano koncepcję wyzna- rzanie zgłoszeń. Pomoc ta trwa po dzień tak, aby system był dostępniejszy dla czeń państw. Obecnie dokonanie W dzisiejszy. mniej zasobnych zgłaszających. zgłoszenia międzynarodowego stanowi automatycznie dokonanie zgłoszenia becnie prace nad reformą dotyczą Wszystkie delegacje biorące udział w po- międzynarodowego na wszystkie pań- O przede wszystkim podniesienia siedzeniach Grupy Roboczej są zgodne stwa PCT. Wyeliminowanie wiązało jakości międzynarodowych produktów. co do dalszej konieczności zreformowa- się jednocześnie ze zniesieniem opłat Trwają dążenia, aby sporządzane przez nia systemu aby doprowadzić do jego za wyznaczenie. Równocześnie, sto- międzynarodowe organy raporty były uproszczenia, zlikwidowania zjawiska sownie do zakresu świadczonych usług, jak najwyższej jakości tak, aby można dublowania pracy przez różne organy, przeszacowano wszystkie opłaty PCT je efektywnie wykorzystywać w ramach do zapobieżenia powstawaniu zaległości włącznie z opłatami wnoszonymi do Biura systemu. Stosowanie odpowiednich stan- w pracach organów poszukiwań i badań, Międzynarodowego. dardów jakości ma na celu zbudowanie wreszcie do zredukowania kosztów dla większego zaufania urzędów do pracy zgłaszającego. Wprowadzone zmiany wymagane wykonywanej przez inne urzędy. Ma w związku z przyjęciem PLT objęły, m.in.: ednakże reforma PCT, aczkolwiek to prowadzić do niepowielania procedur, uznana za absolutnie niezbędną, dostosowanie wymogów w zakresie J tzn. nie przeprowadzania wyszukiwań nie jest łatwa do przeprowadzenia, gdyż „brakujących części w zgłoszeniu”, w stanie techniki na etapie fazy krajowej. występują rozbieżne opinie w wielu kwe- przywrócenie prawa do skorzystania Przyczynić się to ma do redukcji istnieją- stiach. Często też zmiany w procedurze z pierwszeństwa, cych zaległości w poszczególnych urzę- PCT wymagają zmian w ustawodawstwie dach, a w konsekwencji skrócić znacznie krajowym poszczególnych państw. zmianę sposobu przesyłania po- czas oczekiwania na udzielenie patentu. wiadomień i korespondencji pomiędzy Niemniej jednak podejmuje się kolejne kroki urzędami, rowadzona jest dyskusja czy pozy- dla dokonania zmian, dyskutując i wypra- P tywne wyniki badań dokonanych cowując kompromisy, które będą możliwe uproszczenie postępowania z dużymi przez niektóre organy PCT mogą być do przeprowadzenia. objętościowo zgłoszeniami, wiążące dla wszystkich państw PCT – uproszczenie postępowania ze zgło- stanowiłoby to odejście od dotychczas szeniami dotyczącymi sekwencji nukleoty- stosowanej zasady, że wyniki badań pro- Jolanta Wąż, dów i aminokwasów, wadzonych przez organy międzynarodowe Departament Zgłoszeń

30 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Nad czym pracuje WIPO

AArbitrarbitraż, mediacjamediacja i ddoradztwooradztwo w WWIPOIPO

CCentrumentrum AArbitrarbitrażu i MMediacjiediacji WWIPOIPO ((dalejdalej CCentrum),entrum), ddziaziała odod 11994994 rr.,., nnadzorujadzorując aarbitrarbitraż, mmediacjediację oorazraz ddoradztwooradztwo w rrozwiozwiązywaniuzywaniu sporówsporów w zakresiezakresie własnoasnościci iintelektualnej.ntelektualnej. SStronamitronami ppostostępowaniapowania mmogogą bbyyć jjedynieedynie ppodmiotyodmioty pprywatnerywatne sszukajzukająccee uunikniniknięcciaia przedeprzede wszystkimwszystkim kosztownejkosztownej i dłuugotrwagotrwałeejj proceduryprocedury sstosowanejtosowanej w klasycznymklasycznym postpostęppowaniuowaniu sądowym.dowym.

WIPO będące stowarzyszeniem prawa pu- Podmiot zainteresowany alternatywnymi me- nie. Postępowanie zaś może być prowadzone blicznego zarządza Centrum, które działa todami rozstrzygania sporów proponowanymi w wybranym języku i państwie według dowol- niezależnie od systemu regulowania sporów przez Centrum, może stać się stroną postę- nego prawa narodowego określonego przez w ramach WTO. Głównymi mechanizmami powania w wyniku zawartej klauzuli w umowie strony. Oponenci mają bezpośredni wpływ rozwiązywania sporów w ramach Centrum o współpracę bądź porozumienia stron o pod- na wybór niezależnego i neutralnego składu jest mediacja, arbitraż, przyspieszone daniu sporu rozstrzygnięciu przez Centrum rozpoznającego sprawę. Całe zaś postępowa- postępowanie arbitrażowe oraz opinia WIPO. Decydującymi w tym aspekcie mogą nie toczy się bez zbędnej zwłoki zachowując ekspertów. okazać się zalety postępowania. Centrum, pełną poufność dla informacji będących przed- Wyznaczone powyżej tryby są ze sobą sprzężo- bowiem zrzesza ponad 1500 wyspecjalizowa- miotem postępowania. To wszystko jest moż- ne, tj. istnieje możliwość zasięgnięcia opinii eks- nych ekspertów z ponad 100 krajów posiada- liwe dzięki stałej kontroli wyspecjalizowanego perta w takcie przyspieszonego postępowania jących doświadczenie w rozstrzyganiu sporów zespołu Centrum, który czuwa nad zapewnie- arbitrażowego czy też zawarcia ugody w wyniku w sprawach handlowych. niem optymalnej komunikacji między stronami i ekspertami celem uzyskania maksymalnej przeprowadzonej mediacji. Postępowanie przed Procedury Centrum opiera się na ściśle wyznaczonych wydajności proceduralnej. Przeciwności natury regułach przewidzianych w stosownych regula- mogą być stosowane wobec każdego podmio- odmienności języka nie stanowią tutaj proble- minach dostępnych na stronie Organizacji. tu bez względu na obywatelstwo i zamieszka- mu, ponieważ Centrum udziela stronom usług pomocniczych takich jak tłumaczenia czy też interpretacje poddanych dokumentów. Zakres możliwości poddania określonego sporu pod rozpoznanie przez Centrum jest bardzo szeroki. Mogą to być w szczegól- ności sprawy z tytułu naruszenia patentu, znaku towarowego, prawa autorskiego, programu komputerowego, czy też umowy licencji, współpracy w zakresie badania i rozwoju (R&D). Przebieg postępowania arbitrażowego, jak i rozstrzygnięcie sporu determinowane są przez pewne standardy wy- nikające z obowiązującego prawa. W mediacji, wynik sprawy uzależniony jest z kolei tylko Nowy budynek WIPO. © WIPO 2011. Photo: Stephen Mettler od woli stron. W ostatnim przypadku oznacza

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 31 to, że strony mogą korzystać z większego arbitrażowego WIPO, ale także tradycyjnego Sędzia lub ława przysięgłych (system common wachlarza opcji, niekrępowanego przez prawo, postępowania przed sądami powszechnymi. law) może więc napotkać problem z rozróżnie- a który uwzględnia w większym stopniu interes Mając to na uwadze przyspieszone postępo- niem kwestii dotyczących zaawansowanych stron. Mediator jest, więc swojego rodzaju wanie arbitrażowe jest atrakcyjną alternatywą programów komputerowych czy genetycznego pośrednikiem. Istotnym jest, że mediacja jest w szczególności dla małych i średnich przed- klonowania rośli lub zwierząt. Dalej, rozważając nieobowiązkowa i każda ze stron może wyco- siębiorstw, które nie mają wystarczających w obliczu skomplikowanego zagadnienia natu- fać się w dowolnym momencie prowadzonego środków lub nie mogą poświęcić czasu ry technicznej, poddanie sporu Centrum może postępowania. W świetle powyższego, me- na prowadzenie tradycyjnego postępowania przynieść wyraźne korzyści, podczas gdy pod- diacja jest procedurą mniej formalną. Arbitraż sądowego. Dotyczy to także przedsiębiorców, danie sporu rozpoznaniu klasycznym sądom jest procedurą orzekania, w związku z tym pomiędzy którymi powstał spór ale pomimo skutkować w mylnej ocenie stanu faktycznego, przypomina postępowanie sądowe. W arbitra- tego, celem utrzymania dobrych relacji partner- a w efekcie niewłaściwemu rozstrzygnięciu, żu, celem stron będzie przekonanie trybunału skich i chęci powrotu do dalszej współpracy, co do istoty tego sporu. arbitrażowego do swoich racji. Jak widać oczekują wydania rozstrzygnięcia w szybkim Ponieważ Centrum nie jest instytucją chodzi o przekonanie trybunału, a nie drugiej czasie. komercyjną, strony. Poza tym, żadna ze stron nie może Opinię ekspertów z kolei stosuje się w celu wycofać się po przystąpieniu do arbitrażu, opłata za postępowanie wyjaśnienia kwestii spornej powstałej między a rozstrzygnięcie zapadłe w tym postępowaniu obejmuje tylko koszty administracyjne po- stronami, co do stanu faktycznego. Opinia jest wiążące. Można powiedzieć, że w media- niesione przez Centrum i Trybunał oraz wy- ekspertów jest wiążąca, chyba, że strony cji zatrudnia się koordynatora, a w arbitrażu nagrodzenie dla ekspertów biorących udział ustalą inaczej. Nawet jednak, jeśli strony sędziego. W rezultacie, w potocznym języku w postępowaniu. Centrum zapewnia też sale nie zakreślą charakteru bezwzględnie obowią- często mówi się, że mediacja jest procedurą konferencyjne niepodlegające opłacie, o ile zującego wydanej opinii, to tworzy ona punkt interesu stron (interest-based procedure), nato- postępowanie toczy się w siedzibie WIPO wyjścia do dalszej procedury pojednawczej. miast arbitraż zwany jest procedurą przepiso- w Genewie. Chociaż już w klauzuli dotyczą- W zależności od wyboru stron, opinia eksperta wą (right-based procedure). cej poddania sporu Centrum WIPO, strony może być poprzedzona mediacją lub dokona- rezygnują z możliwości odwołania się w tej Mediacja na w trakcie przyspieszonego postępowania samej sprawie, to statystyki WIPO świadczą, arbitrażowego. że strony na ogół stosują się do zapadłych nie jest jednak procedurą, którą można zasto- rozstrzygnięć wydanych w ramach Centrum. sować do każdego rodzaju sporu. Tam, gdzie Bardzo często celem postępowania dotyczą- Co ważne, orzeczenia te mogą być egze- mamy do czynienia z działaniem umyślnym, złą cego natury własności intelektualnej nie jest kwowane przez odpowiednie organy sądowe wiarą, przede wszystkim z piractwem czy pod- wykazanie pełni praw strony, a bardziej osią- danego państwa. Taką możliwość przewiduje rabianiem, procedura mediacji oparta w głów- gnięcie takiego rozstrzygnięcia, w którym obie Konwencja o uznaniu i wykonaniu zagranicz- nej mierze na współpracy stron wydaje się być strony mogły wspólnie korzystać z określonych nych orzeczeń arbitrażowych, podpisana niewłaściwa. Podobnie mediacja nie będzie praw w sposób bezkonfl iktowy. Takie roz- w Nowym Jorku 10 czerwca 1958 r. Polska miała sensu, kiedy przedmiotem sporu jest strzygnięcie najczęściej prowadzi do zawarcia jest jej członkiem od 1961 r. wydanie opinii w sprawie albo dochodzenie umowy licencyjnej na mocy, której dochodzi praw publicznych. Niemniej jednak, mediacja do przejęcia części praw w zamian za dopłaty Autonomiczny mechanizm proponowany przez będzie bezkonkurencyjną formą rozstrzygnięcia pieniężne bądź prawa do innej technologii. WIPO, co należy podkreślić, nie tylko służy sporu w przypadku, kiedy priorytetem stron W literaturze dowodzi się, że takie rozstrzygnię- egzekwowaniu praw podmiotów podlegających będzie nałożenie kontroli na przebieg rozpo- cie pozwala zachować dobre relacje partner- ochronie, ale także stanowi kamień węgielny znania problemu, ograniczenie kosztów i prze- skie w biznesie niżeli tradycyjne postępowanie dla rozwoju stabilności i bezpieczeństwa praw wlekłości postępowania, a także zachowanie sądowe kończące się przyznaniem w pełni własności intelektualnej. poufności postępowania w duchu przyjaznych praw stronie postępowania („a winner-take-all relacji partnerskich. W ostatnim z wymienio- litigation”). nych priorytetów, mediacja wydaje się być Spory dotyczące własności intelektualnej właściwa, w szczególności dla podtrzymania wymagają precedensowych rozstrzygnięć Aleksander Pawłowski relacji biznesowych w zakresie łączących przez swoją techniczną naturę, co kwestionuje Wydział Prawa i Administracji umów licencyjnych, dystrybucji czy wspólnych tradycyjny system prawny. Bardzo często Uniwersytetu Adama Mickiewicza badań i rozwoju (R&D). spory te wymagają od arbitrów, mediatorów w Poznaniu Z kolei przeprowadzenia badań czysto technicznych. Naturalnym jest, więc, że strony będą czuły (O działalności Centrum Arbitrażu i Media- przyspieszone postępowanie się pewniej w możliwości wybrania arbitra, cji WIPO pisaliśmy w Kwartalniku UP RP arbitrażowe mediatora a nawet eksperta, który posiada nr 4/13/2012. Ze względu na znaczenie pro- cesów mediacji w obrocie międzynarodowym pozwala zaoszczędzić czas oraz koszty odpowiednią wiedzę i doświadczenie celem i zainteresowanie tym tematem powracamy w porównaniu do normalnego postępowania właściwego spojrzenia na sporne zagadnienie. do tej problematyki)

32 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Współpraca międzynarodowa

WWiedzaiedza tradycyjna,tradycyjna, zasobyzasoby ggenetyczne,enetyczne, ffolklorolklor

DDelegacielegaci zzgromadzenigromadzeni nana 24.24. sesjisesji MMiiędzyrzdzyrządowegodowego KomitetuKomitetu WIPOWIPO ds.ds. IP,IP, wiedzywiedzy ttradycyjnej,radycyjnej, zzasobówasobów ggenetycznychenetycznych i ffolkloruolkloru mmogogą uznauznać, że głównyówny celcel posiedzeniaposiedzenia KKomitetuomitetu zzostaostał oosisiągnignięty:ty: ttekstekst ddokumentuokumentu mmajającegocego cchronihronić wiedzwiedzę tradycyjntradycyjną (TK)(TK) zzostaostał zznacznienacznie ppoprawiony.oprawiony. CChociahociaż nienie zdozdołanoano osiosiągngnąćąć konsensusukonsensusu w głównychównych kkwestiachwestiach spornych,spornych, toto jednakjednak najnowszanajnowsza wersjawersja dokumentudokumentu lepiejlepiej odzwierciedlaodzwierciedla głóównewne sstanowiskatanowiska negocjacyjne,negocjacyjne, jjestest teteż bardziejbardziej pprzejrzystarzejrzysta i cczytelna.zytelna.

odobnie, jak na poprzedniej sesji zagadnień, delegaci wzięli na warsztat i przekazywanych z pokolenia na pokole- P poświęconej zasobom genetycz- jedynie cztery spośród 12 artykułów nie, zgodnie z kryteriami kwalifi kującymi nym, negocjacje odbywały się w sposób dokumentu. wiedzę tradycyjną do ochrony”. dwutorowy, tzn. zarówno na forum plenar- Defi nicja wiedzy tradycyjnej Artykuł 1 został ponadto uzupełnio- nym, jak i w nieformalnej grupie ekspertów, (TK) w art. 1 została scalona, a lista ny o ustęp odnoszący się do ograniczeń złożonej maksymalnie z sześciu ekspertów dodatkowych elementów opisowych ochrony TK i wykluczający z ochrony wie- przypadających na każdą grupę regionalną przeniesiona do aneksu dla większej przej- dzę, która jest szeroko znana lub używana oraz dwóch ekspertów nominowanych rzystości. Podobną praktykę zastosowano poza społecznością benefi cjentów, wiedzę, przez przedstawicieli ludów tubylczych. w odniesieniu do artykułu 2. Unia Europej- która znajduje się w domenie publicznej, Grupa miała za zadanie zmniejszenie licz- ska opowiada się niezmiennie za prostą wiedzę, która jest chroniona przez jakieś by opcji i wygładzenie tekstu. Natomiast i klarowną defi nicją TK. Wersja popierana prawo IP, albo wiedzę, która jest zastoso- za przygotowanie kolejnych wersji doku- przez nią w roboczym tłumaczeniu brzmi waniem reguł, umiejętności, praktyk, know- mentu uwzględniających postulaty zgło- następująco: „wiedza tradycyjna odnosi how ogólnie dobrze znanych. W artykule 1 szone w grupie ekspertów, czy na forum się do know-how, umiejętności, innowacji, dodano także ustęp o wykorzystaniu baz plenarnym odpowiedzialni byli facylitatorzy. praktyk, nauczania i wiedzy, powstałych danych dotyczących wiedzy tradycyjnej ym razem, ze względu na kluczowy w wyniku działalności intelektualnej, wy- w zapobieganiu udzielania patentów T i złożony charakter negocjowanych wodzących się z tradycyjnego kontekstu na podstawie błędów. Choć oba ustępy

Przedstawiciele ludów tubylczych podczas panelu na Forum Komitetu IGC

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 33 wzbudzają wiele kontrowersji, to jednak międzynarodowej defi nicji i jest różnie rozu- negocjacji nad tekstami, chociaż delegaci są one solidarnie popierane przez kraje miane w poszczególnych obszarach IP. mają jeszcze możliwość nadsyłania swoich rozwinięte, Stany Zjednoczone, Unię Euro- W ocenie ludów tubylczych domena pu- komentarzy i uzupełnień. pejską i Japonię. bliczna wyklucza zarówno wiedzę tra- końcowych wypowiedziach Artykuł 3, uważany za kluczowy dycyjną, jak i folklor z ochrony i może W wiele delegacji, w tym delegacja dla przyszłego instrumentu, posiada teraz być wykorzystywana w celu sankcjono- Unii Europejskiej, podkreślało, że tekst dwie zasadnicze opcje. Pierwsza z nich wania ich bezprawnego wykorzystywa- dokumentu wymaga jeszcze sporo pracy, przyznaje pewne prawa benefi cjentom nia. Natomiast większość krajów rozwi- przypominając, że kluczowe rozbieżności ochrony, podczas gdy druga opcja przewi- niętych, wśród nich Stany Zjednoczone, nadal pozostały nierozwiązane. Odwoły- duje elastyczność państw członkowskich Kanada, Unia Europejska, i Japonia, wano się do następnej, 25 sesji IGC, która we wprowadzaniu własnych środków dla zaznaczyły, że zagadnienie domeny ma dokonać przejrzenia i podsumowania osiągnięcia celów instrumentu. Za pierw- publicznej stanowi kluczową część de- wszystkich trzech dokumentów regulują- szą opcją opowiada się większość państw fi nicji wiedzy tradycyjnej i ma dla nich cych ochronę TK, GR i TCEs. Delegacja rozwijających się, podczas gdy druga ogromne znaczenie. Domagały się one UE po raz kolejny wyraziła swoje preferen- jest popierana przez UE, Japonię, Koreę uznania zasady mówiącej, że wiedza cje odnośnie niewiążącego prawnie cha- i Stany Zjednoczone. Niektóre państwa, znajdująca się w domenie publicznej rakteru przyszłego instrumentu ochrony w tym np. skupione w Grupie Afrykańskiej jest wspólnym dziedzictwem ludzkości, wiedzy tradycyjnej. popierają połączenie obu opcji, wskazując, a także postulowały zabezpieczenie, że są one komplementarne. Przypomnijmy: Międzyrządowy Komitet ochronę i rozwijanie domeny publicznej IGC powstał w 2001 r. w momencie, Artykuł 6 traktuje o wyjątkach wskazując, że stałe jej wzbogacanie i ograniczeniach ochrony opisując dwa, gdy dzięki rozwojowi nowych techno- gwarantuje swobodny rozwój innowa- logii, w tym biotechnologii, zaczęto ściśle określone rodzaje wyjątków ochrony cyjności i kreatywności. TK: ogólne i szczegółowe. Nie pada tu jed- dostrzegać potencjał zasobów gene- nak określenia „domeny publicznej”, choć przedostatnim dniu negocjacji tycznych i związanej z nimi wiedzy pośrednie odniesienia do niej są obecne W wyłoniła się fi nalna wersja do- tradycyjnej i uznano, że wraz z folklo- zarówno w tym artykule, jak i innych ustę- kumentu. Nowy projekt liczy ok. 40 stron rem tworzą one wspólne dziedzictwo pach dokumentu. i zawiera poza dwunastoma artykułami, ludzkości i z tej racji należy objąć cele strategiczne i zasady naczelne, a tak- je ochroną IP. Zaczęto ponadto traktować ak podkreśliło wiele delegacji, defi - że aneks z fragmentami usuniętego tekstu je jako aktywa intelektualne nowych graczy J nicja domeny publicznej jest dużym oraz komentarze i uwagi facylitatorów. w systemie IP – krajów rozwijających się wyzwaniem, szczególnie w kontekście Decyzją przewodniczącego Komitetu zo- i lokalnych społeczności. propozycji stałej praktycznie ochrony TK staną one przekazane bezpośrednio Zgro- Komitet IGC jest częścią działań WIPO „trwającej dopóki spełniane są kryteria madzeniom Ogólnym WIPO, które na pod- kwalifi kujące wiedzę tradycyjną do ochrony mających na celu stworzenie nowocze- stawie stopnia zaawansowania negocjacji snego, odpowiadającego na współczesne i dopóki jest ona używana i zachowywana podejmą decyzję w sprawie ewentualnego przez ludy tubylcze i lokalne społeczności”. wyzwania systemu IP, który obejmowałby zwołania konferencji dyplomatycznej dla także przejawy kreatywności i innowacyj- Wielu delegatów wskazuje, że pojęcie do- przyjęcia nowego instrumentu ochrony. ności nie należące do cywilizacji zachod- meny publicznej nie posiada jednoznacznej Nie przewiduje się ponownego otwarcia niej i realizował globalne cele rozwojowe i związane z ochroną środowiska. a forum Komitetu IGC głównym N wnioskodawcą w sprawie praw- nie wiążącego instrumentu ochrony wiedzy tradycyjnej, zasobów genetycz- nych i folkloru są kraje rozwijające się. Natomiast kraje rozwinięte krytykowane są często za dążenia do ograniczenia materii i zakresu ochrony, przy jedno- czesnym utrzymaniu możliwie szero- kiego spektrum wyjątków i ograniczeń, co opóźnia postęp negocjacji.

Ewa Lisowska Przedstawicielki UP RP i Stałego Przedstawicielstwa w Genewie podczas obrad Komitetu IGC Zdj.

34 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 O przyszłości historii techniki

IINVENTINGNVENTING EUROPEEUROPE – HISTORIA TECHNIKI EUROPEJSKIEJ WYNALEZIONA NA NOWO

dr Sławomir Łotysz, Uniwersytet Zielonogórski

W październiku ub. roku w Kopenhadze odbywała się doroczna konferencja największego i mającego najdłuższą – bo sięgającą 1958 r. – tradycję międzynarodowego stowarzyszenia skupiającego historyków techniki SHOT (Society for the History of Technology).

Największe i najstarsze – to co dla jednych jest powodem do dumy, według innych stanowi zapowiedź skostnienia! Taką właśnie, prowokacyjną tezę postawił w przemówieniu otwierającym wówczas konferencję profesor Johan Schot z Politechniki w Eindhoven, jeden z czołowych holenderskich historyków techniki, współzałożyciel i lider sieci badawczej Tensions of Europe (ToE). Grupa istnieje od 1999 roku i choć pod względem formalnym jest dość luźna, jednak bardzo blisko i aktywnie działa.

Potrzeba nowego otwarcia

Otwierając to spotkanie w kopenhaskiej Wyższej Szkole Biznesu (Copenhagen Business School), Schot skrytykował ustalony schemat funkcjonowania stowarzyszeń w rodzaju SHOT-u, dla których doroczne konferencje stanowią kulminację aktywności. Uczestnicy prezentują swoje referaty, dyskutują o nich, po czym... rozjeżdżają się do domów, by kontynuować swoje badania. O dalszych efektach opowiedzą znowu za rok. Johan Schot apelował o więcej interakcji, dialogu i wspólnego poszuki- wania nowych problemów badawczych. Przekonywał o tym, że badacze działający razem są w stanie formułować zagadnienia bardziej złożone niż pracujący indywidualnie. Trudno się z tą tezą nie zgo- dzić. Szczególnie ciekawe efekty może dać łączenie się w zespoły ludzi pochodzących z różnych krajów, a zatem wychowanych w odmiennych kulturach, a także badaczy reprezentujących inne, czasami z pozoru odległe dziedziny nauki. Johan Schot i Philip Scranton prezentują serię monografi i Making Był jednak daleki od całkowitej krytyki SHOT-u – sam związany jest Europe podczas spotkania Tensions of Europe przy okazji z tym stowarzyszeniem od lat i regularnie uczestniczy w jego kongre- konferencji SHOT w Kopenhadze w październiku 2012 r.

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 35 sach. Zresztą, doroczne spotkania Tensions relacje uczestników kongresu i przygotowu- się europejskiej wspólnoty narodów. Efek- of Europe odbywają się prawie zawsze przy jący biuletyn zostali zaangażowani: Suzanne tem tych badań będzie sześć tematycznych okazji konferencji SHOT. Chodziło o coś in- Lommers, Alec Badenoch, Sonja Beekers, Jan monografi i powstających w 2-3 osobowych nego. Przedstawiając osiągnięcia grupy ToE, Korsten, Vincent Lagendijk, Erik van der Vleuten, zespołach. Łącznie w prace zaangażowa- namawiał on uczestników do skorzystania Philip Scranton i piszący te słowa. Nie da się nych jest 14 autorów z kilku krajów. Redak- z doświadczeń i praktyki wypracowanej przez ukryć, że reporterów najbardziej interesowała cją naukową całości zajmują się Johan Schot tę grupę w ciągu ostatnich kilkunastu lat. reakcja uczestników konferencji na prowokacyj- i Philip Scranton. Pierwsze książki z tej serii ną tezę postawioną pierwszego dnia. Respon- ukażą się nakładem wydawnictwa Palgrave denci w większości podzielali opinię o pewnym Macmillan jeszcze w 2013 r. Prace te w dużej Randka w ciemno skostnieniu Stowarzyszenia. Przede wszystkim mierze bazują na oryginalnych badaniach ar- Europejczycy zwracali również uwagę na fakt, chiwalnych, a współpracujący z autorami ksią- Przechodząc od słów do czynów, podczas iż wciąż obowiązująca formuła organizowania żek badacze prowadzili kwerendy praktycznie konferencji w Kopenhadze Johan Schot jedynie co czwartej konferencji poza Stanami we wszystkich europejskich krajach. Tematy zainicjował dwa wydarzenia, poprzez które Zjednoczonymi wyczerpuje się. To fakt, że więk- tych zbiorowych opracowań, to: technika w praktyce starał się przekonywać do zalet in- szość członków SHOT stanowią Amerykanie życia codziennego, rola ekspertów w prze- terakcji i dialogu pomiędzy badaczami. Przede i stamtąd też pochodzi większość funduszy pływie idei, przemiany wywołane przez wszystkim panele zorganizowane przez ToE zasilających budżet Stowarzyszenia, ale w dobie rozwój infrastruktury, wpływ technokracji odbiegały od zwyczajowej formuły konferencyj- postępującej globalizacji dalsze utrzymywanie na kształtowanie regulacjonizmu europej- nej, czyli prezentacji w sesjach i następującej zasady ustanowionej przed pół wiekiem wydaje skiego, rola rewolucji komunikacyjnej oraz po niej dyskusji. Zamiast tego uformowano się nie mieć ani podstaw, ani sensu. Poza tym, – miejsce Europy w epoce globalizacji. ad hoc grupy robocze. W czasie godziny, te rzadkie spotkania poza Ameryką odbywają Już na pierwszy rzut oka widać, że zakresy czy może nawet krótszym, każdy z uczest- się i tak w Europie. Potrzebne jest otwarcie tematyczne niektórych z przygotowywanych ników grupy przedstawiał swoją dziedzinę, na Azję, Amerykę Łacińską i Afrykę – mówili monografi i muszą się pokrywać, stąd też po czym już w zespole wypracowano wspólny uczestnicy konferencji. Niektórzy twierdzili, podczas regularnych warsztatów, na których temat łączący doświadczenie i zainteresowania że w swoich pomysłach historycy techniki mu- autorzy spotykali się w ciągu ostatnich lat, uczestników. Ponieważ grupy uformowane szą być „wywrotowi”. Popierali przy tym koncep- nie brakowało napięć i gorących dyskusji. były losowo, z początku nie brakowało wątpli- cję, że obok ujęcia międzynarodowego, trzeba wości co do sensowności takiego podejścia, myśleć o interakcji między grupami, a nawet ale ostateczne efekty przekonały chyba bardziej formalnie – pomiędzy stowarzyszeniami Otworzyć muzea największych sceptyków. Dyskusje w ramach skupiającymi badaczy zajmujących się różnymi 5-6 osobowych grup okazały się zadziwiająco dziedzinami. Podzielone opinie wyrażano nato- Ważnym założeniem przyjętym przez po- ożywione, a ilość współdzielonych zaintere- miast co do potrzeby wypracowania nowego mysłodawców tej serii książek było szerokie sowań na tyle duża, iż cały ten eksperyment programu intelektualnego i sprecyzowania wykorzystanie oryginalnego materiału ikono- można było uznać za inspirujące doświad- strategii działania SHOT-u. Podczas gdy jedni grafi cznego, toteż jako priorytet uznano bliską czenie. Wyznaczeni w ramach grup spikerzy uczestnicy chętnie widzieliby takie nowe otwar- współpracę z muzeami nauki i techniki, a także przedstawili wypracowane tematy podczas cie, inni deklarowali przywiązanie do tradycyjnej innymi europejskimi instytucjami powołanymi wspólnej kolacji wieńczącej ten dzień obrad, formuły. do ochrony dziedzictwa kulturowego. a po dyskusji w wyniku głosowania wyłoniono Formalne porozumienie w sprawie powołania dwa tematy, które – po dokooptowaniu innych konsorcjum podpisali przedstawiciele 10 eu- zainteresowanych i dalszym szczegółowym Historia Europy wynaleziona na nowo ropejskich instytucji. W pierwszym rzędzie opracowaniu, zostaną włączone do programu należy wymienić Science Museum z Londynu następnego spotkania ToE, tym razem za- i Deutsches Museum z Monachium. Ponadto planowanego jako samodzielna konferencja Oprócz obu wspomnianych inicjatyw, które w programie uczestniczą 2 muzea techniki na paryskiej Sorbonie we wrześniu 2013 roku. istotnie wniosły nieco ożywienia i fermentu mające status narodowych – Norweskie Mu- do przewidywalnego dość spotkania, na kon- zeum Techniki (Norsk Teknisk Museum) z Oslo ferencji SHOT miała miejsce ofi cjalna premiera oraz Węgierskie Muzeum Transportu i Techniki Historyk techniki musi być wirtualnej ekspozycji Inventing Europe, stano- (Magyar Műszaki és Közlekedési Múzeum) wywrotowy wiącej część największej inicjatywy podjętej z Budapesztu. Ważnymi partnerami są także dotychczas przez badaczy skupionych w ToE, 3 muzea z Holandii – Museum Boerhaave, Drugim przedsięwzięciem zorganizowanym to jest programu badawczego Making Europe. Holenderski Instytut Obrazu i Dźwięku (Neder- przez Johana Schota i ludzi związanych z ToE Celem uruchomionego w 2006 r. programu lands Instituut voor Beeld en Geluid) i Science było przygotowanie w trakcie konferencji SHO- była próba nowego spojrzenia na dzieje Center NEMO, fi ńskie muzeum Vapriikki T-u biuletynu, który rozprowadzano w ostatnim techniki w Europie i na rolę, jaką postęp (Vapriikki Museokeskus) z Tampere, Instytut dniu spotkania. Jako reporterzy zbierający technologiczny odegrał w kształtowaniu Badań Tropikalnych (Instituto de Investigação

36 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Científi ca Tropical) z Lizbony oraz Centrum (items). Na stronach poświęconych poszcze- warto podkreślić, że przedstawiciele muzeów Dokumentacji Życia Codziennego w NRD gólnym historiom w specjalnym oknie automa- uczestniczących w programie wyrażają się (Dokumentationzentrum Alltagskultur der tycznie załadowywane są miniatury podobnych o nim entuzjastycznie. Instytucje te różniło DDR) z Eisenhüttenstadt. Specjalny status ma obiektów ze zbiorów muzeów partnerskich sporo – rozmiar, charakter, stopień zaawanso- natomiast współpraca z europejską biblioteką oraz z biblioteki Europeana, co poszerza możli- wania digitalizacji zbiorów czy tematyka ko- cyfrową Europeana. wości eksploracji danego wątku. lekcji. Różniły się też renomą. Dla tych dużych i znanych, jak Science Museum czy Deutsches Museum, udział w naszym projekcie był jedną Wirtualna ekspozycja Nowa platforma edukacyjna z wielu form aktywności. W pozostałych na- tomiast dostrzeżono w tej współpracy szansę Udostępniona ofi cjalnie we wrześniu ub. roku Od października ub. roku wirtualna eks- na szersze zaprezentowanie swoich kolekcji. wirtualna ekspozycja Inventing Europe pozycja jest wykorzystywana w procesie To, co łączyło te instytucje to entuzjazm i zaan- (www.inventingeurope.eu) była początkowo dydaktycznym na zajęciach z historii tech- gażowanie w prace nad sfi nalizowaniem tego pomyślana jako narzędzie promujące wspo- niki na kilku uczelniach w Holandii, Grecji, wspólnego zadania. mnianą serię monografi i. Historie przedsta- Niemczech, Czechach, Bułgarii, Portugalii Ekspozycja Inventing Europe jest platformą wione w Inventing Europe powstały w oparciu i Polsce. Uczestniczący w eksperymencie otwartą. Dodano możliwość tworzenia tema- o sugestie autorów książek, jednak z czasem wykładowcy wykorzystują w miarę zbliżone tycznych tras wycieczkowych przez kuratorów. ekspozycja ewoluowała w stronę samodziel- programy oparte na założeniach wypraco- Obecnie funkcjonuje już kilka takich tras nego produktu. Obiekty, na kanwie których wanych przez zespół pod kierownictwem przygotowanych przez prawdziwych kuratorów trzej redaktorzy (Alec Badenoch z uniwersytetu Johana Schota. Po wakacjach kończących z partnerskich muzeów. W przyszłości planu- w Utrechcie, Suzanne Lommers z politechniki rok akademicki 2012/2013 planowane jest jemy zamieścić w specjalnej sekcji wybrane w Eindhoven oraz piszący te słowa) opracowali podsumowanie wyników pracy studentów prace studentów powstałe w różnych krajach. poszczególne historie, w większości pochodzi- z różnych krajów. Bardzo ważnym aspektem ły ze zbiorów partnerskich instytucji uczestni- zajęć dydaktycznych prowadzonych przy Po ocenie efektów funkcjonowania wirtualnej czących w konsorcjum. wykorzystaniu tej platformy jest nabycie przez ekspozycji przyjdzie czas na fazę drugą. Już teraz lista potencjalnych partnerów ze stro- Cała ekspozycja wirtualna ma strukturę hierar- młodzież umiejętności pracy z wykorzystaniem ny muzeów pragnących uczestniczyć w tym chiczną. Dzieli się na 6 tzw. wystaw (exhibits), źródeł podstawowych i zapoznanie się z prze- programie wydłuża się, i co jeszcze ważniejsze, które zostały zainspirowane 6 książkami. bogatymi zasobami cyfrowych repozytoriów swój akces zgłaszają instytucje z krajów nie- Każda z wystaw dzieli się z kolei na 6 tras europejskich muzeów, archiwów i bibliotek. obecnych dotychczas w programie. Chętnych zwiedzania (tours), o ile już trzymać się termi- Choć na ocenę efektów wykorzystania ekspo- do wykorzystania tej platformy w procesie nologii muzealnej. Trasy w końcu składają się zycji Inventing Europe w procesie dydaktycz- dydaktycznym również nie brakuje. z 6 krótkich historii bazujących na obiektach nym przyjdzie jeszcze poczekać, to już dziś kontekście tych spotkań i działań W podejmowanych w innych krajach nie sposób nie zadać pytania, jak do tej dyskusji nad przyszłością historii techniki jako dziedziny badawczej i sposobami jej upowszechniania ustosunkowują się polscy historycy? Punktem wyjścia do rozważań Johana Schota było jego stwierdzenie, że praktycznie wszystkie aspekty dziejów techniki europejskiej zo- stały już zbadane i opisane. Zapewne miał na myśli zachodnią część naszego konty- nentu. Czy możemy powiedzieć to samo w przypadku historii techniki w Polsce? Chyba jednak tak jednoznacznie nie mogli- byśmy, tym bardziej, że musimy dokładać więcej wysiłków, by informacja o historii polskiej techniki szerzej trafi ała też poza granice naszego kraju.

Jedno z roboczych spotkań zespołu Inventing Europe na Politechnice w Eindhoven w maju Dr Sławomir Łotysz 2012 r. Od lewej siedzą: kierownik projektu Johan Schot, redaktorzy Sławomir Łotysz, Alec Badenoch i Suzanne Lommers oraz programista Brian Fuchs Zdj. S. Łotysz

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 37 Biografie niezwykle mało znane

Magiczne kryształy profesora CCZOCHRALSKIEGOZOCHRALSKIEGO

Rok 2013 został ustanowiony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej rokiem Jana Czochralskiego. Jego przełomowy wynalazek umożliwiający masową produkcję dużych monokryształów krzemu zaowocował rozwojem nowoczesnej elektroniki. Bez krzemowych kryształów Czochralskiego niemożliwa byłaby przemysłowa produkcja procesorów komputerowych i innych elementów elektronicznych stanowiących serce większości współczesnych urządzeń technicznych sterowanych cyfrowo. Niestety, sylwetka profesora Czochralskiego jest w Polsce stosunkowo mało znana, dlatego postanowiliśmy przybliżyć Czytelnikom niektóre dokonania tego wybitnego naukowca.

ajwiększym osiągnięciem prof. Jana na ich powierzchni miniaturowe struktury waniem miedzi. Uczęszczał na wykłady chemii N Czochralskiego było opracowanie elektroniczne. W ten sposób powstają m.in. specjalnej na Politechnice w Charlottenburgu w 1916 roku metody otrzymywania dużych procesory komputerowe. pod Berlinem jako wolny słuchacz. Na Uniwer- kryształów (tzw. monokryształów) metali, sytecie Berlińskim był także słuchaczem wykła- półmetali i ich stopów. Do półmetali zaliczamy an Czochralski urodził się w 1885 w Kcy- dów na wydziale sztuki. W 1906 roku rozpoczął takie pierwiastki, jak antymon, arsen, bor, J ni na Pałukach, będących wówczas pod pierwszą pracę naukową w laboratorium fi rmy german, krzem i tellur. Szczególne znaczenie zaborem pruskim. Był ósmym z dziesięciorga Kunheim & Co, a rok później w Allgemeine dla rozwoju współczesnej techniki uzyskała dzieci wielkopolskich rzemieślników, Franciszka metoda krystalizacji krzemu będącego obecnie Czochralskiego i Marty z Suchomskich. Ojciec podstawowym materiałem do produkcji minia- prowadził zakład stolarski, produkujący meble turowych elementów elektronicznych. i trumny. Czochralski zgodnie z wolą ojca ukończył Seminarium Nauczycielskie w Kcyni, Istota metody prof. Czochralskiego polega ale nie mogąc pogodzić się z niesprawiedli- na zanurzeniu małego kryształku krzemu wymi ocenami demonstracyjnie podarł swoje (tzw. zarodka) w stopionej masie krzemo- świadectwo maturalne. Brak tego dokumentu wej, a następnie jego powolne wyciąganie zamykał mu w tamtym czasie drogę do dalszej ze stopionego krzemu powodujące narastanie kariery nauczycielskiej i naukowej. Już w latach bardzo dużego kryształu w formie walca. szkolnych interesował się chemią. W wieku W efekcie otrzymuje się tzw. monokryształ, 16 lat rozpoczął pracę w aptece w Krotoszy- będący materiałem o własnościach fi zycznych nie, gdzie prowadził pierwsze eksperymenty umożliwiających tworzenie półprzewodniko- naukowe. wych elementów elektronicznych. Produkowa- ne obecnie kryształy krzemu, mogą osiągać W 1904 roku wyjechał do Berlina i rozpoczął długość 2 metrów i wagę ponad 100 kg przy pracę w aptece i drogerii, a później w zakładach średnicy ok. 300 mm. Takie kryształy tnie się AEG-Kabelwerk Oberspree. Zajmował się okre- następnie na cienkie okrągłe płytki (tzw. wa- ślaniem jakości i czystości rud, olejów, smarów, fl e) i metodami fotochemicznymi tworzy się metali, stopów i ich półproduktów oraz rafi no-

38 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie ustanowienia roku 2013 Rokiem Jana Czochralskiego: „W sześćdziesiątą rocznicę śmierci Jana Czochralskiego Sejm Rzeczypospolitej Polskiej postanawia oddać hołd jednemu z najwybitniejszych naukowców współczesnej techniki, którego przełomowe odkrycia przyczyniły się do światowego rozwoju nauki. Odkryta przez niego metoda otrzymywania monokryształów, nazwana od jego nazwiska metodą Czochralskiego, wyprzedziła o kilkadziesiąt lat swoją epokę i umożliwiła rozwój elektroniki. Dziś wszelkie urządzenia elektroniczne zawierają układy scalone, diody i inne elementy z monokrystalicznego krzemu, otrzymywanego właśnie metodą Czochralskiego. Wkład polskiego uczonego prof. Jana Czochralskiego w dziedzinę światowej nauki oraz techniki został doceniony przez uczonych świata, którzy zaczęli korzystać z jego najważniejszego wynalazku. Wynalazku bez którego trudno byłoby funkcjonować w XXI wieku. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ogłasza rok 2013 Rokiem Jana Czochralskiego.”

Elektricitäts Gesellschaft, gdzie został kierowni- stwa, w tym: USA, ZSRR, Czechosłowację, Czochralski był bogatym człowiekiem – znacz- kiem badania stali i żelaza. Francję i Anglię. Metal B był wykorzystywany ne dochody przynosiły mu uzyskane patenty. a Politechnice w Charlottenburgu powszechnie do lat 60. XX wieku. Fundował liczne stypendia dla studentów. N uzyskał dyplom inżyniera chemika. Jednak głównym ówczesnym celem nauko- W swojej willi państwo Czochralscy prowadzili W roku 1910 ożenił się z Margueritą Haase, wym młodego Czochralskiego było wprowa- salon literacki, profesor pisał poezję, kolekcjo- pianistką pochodzącą z holenderskiej rodziny dzenie aluminium do przemysłu elektrotech- nował dzieła sztuki i udzielał się społecznie. osiadłej w Berlinie. nicznego. W tym celu prowadził pionierskie Wspomagał także fi nansowo rekonstrukcję prace nad technologią produkcji blach, dru- dworku Chopina w Żelazowej Woli, współfi nan- W latach 1911-1914 był asystentem Wicharda tów i wyprasek aluminiowych oraz badania sował wykopaliska w Biskupinie oraz poszuki- von Moellendorff a, z którym opublikował stopów aluminium. Metale i metalografi a stały wania ropy naftowej w rejonie Kcyni. wspólnie swoją pierwszą pracę poświęconą się odtąd pasją Czochralskiego. W 1924 został ybuch wojny przerwał jego działal- krystalografi i metali, stanowiącą podstawę wiceprzewodniczącym, a w 1925 przewod- ność naukową. Pod koniec 1939 roku późniejszej teorii dyslokacji kryształów. W niczącym Niemieckiego Towarzystwa Meta- uzyskał od Niemców pozwolenie i uruchomił Największy rozgłos przyniosła mu odkryta loznawczego. Henry Ford zaproponował mu w Warszawie na bazie przedwojennego insty- w 1916 roku metoda pomiaru szybkości pracę w laboratorium swojej fi rmy w Detroit, tutu Politechniki „Zakład Badań Materiałów”. krystalizacji metali i półmetali, wykorzysty- z czego Czochralski nie skorzystał. Nastąpiło to za zgodą polskich władz konspira- wana współcześnie, jak już wspomniano, W 1925 pojawiła się propozycja powrotu do Pol- cyjnych i miało na celu ochronę pracowników do produkcji monokryształów krzemu. ski i objęcia katedry na Politechnice Warszaw- uczelni i wyposażenia. Według popularnej anegdoty metodę tę odkrył skiej. W 1928 r. powrócił do Odrodzonej Polski W okresie okupacji powstało wiele jednostek przypadkowo, zanurzając przez roztargnienie na osobiste zaproszenie prezydenta prof. Igna- konspiracyjnych wzorowanych na zakładzie pióro w tyglu z gorącą cyną zamiast w kała- cego Mościckiego, rezygnując ze wszystkich Czochralskiego, który zatrudniał m.in. żołnie- marzu. Metoda pomiaru szybkości krystalizacji pełnionych w Niemczech funkcji i odrzucając rzy Armii Krajowej. Wykonywał też prace dla metali przynosi mu największy rozgłos w świe- posadę dyrektorską w amerykańskich zakła- podziemia: odlewano w nim części do maszyn cie nauki i przemysłu. dach Forda. W 1929 roku otrzymał doktorat drukarskich i pistoletów, a sam Czochralski W 1917 roku Jan Czochralski przeniósł się honoris causa i objął posadę profesora do Frankfurtu nad Menem, gdzie został szefem na Wydziale Chemicznym Politechniki War- laboratorium metaloznawczego Metallbank szawskiej. Specjalnie dla niego została utwo- und Metallurgische Gesellschaft AG, w któ- rzona Katedra Metalurgii i Materiałoznawstwa, rym opracował i w 1924 roku opatentował prof. Czochralski utworzył także Instytut bezcynowy stop łożyskowy typu B mający Metalurgii i Metaloznawstwa, który wy- szerokie zastosowanie w kolejnictwie. Stop konywał głównie zlecenia dla wojska. zwany był w Polsce metalem B, a produkowały edług najnowszych badań go zakłady Ursus. W prof. Jan Czochralski Zastosowanie stopu Czochralskiego spowo- współpracował z polskim wywiadem dowało rewolucję w kolejnictwie, przynosząc wojskowym, a z Niemiec wyjechał znaczne oszczędności i zwiększoną niezawod- z powodu grożącej mu dekonspiracji. ność układów jezdnych. Wynalazek był bardzo Zrzekł się obywatelstwa niemieckie- ważny dla gospodarki Niemiec, które objęte go, by przyjąć polskie, ale zrzeczenie były zakazem importu cyny. Patent zakupiony to nie było przez władze niemieckie został przez kolej niemiecką oraz liczne pań- uznawane.

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 39 Wystawa polskiego designu sabotował produkcję dla Wehrmachtu oraz składał meldunki wywiadowi AK. Jan Czochral- ski wykorzystywał też swoje osobiste kontakty z Niemcami do wydobywania ludzi z więzień i ratowania zbiorów muzealnych. oniec wojny oznaczał dla profesora K Jana Czochralskiego rozpoczęcie re- presji prowadzonych wobec ludzi nauki przez stalinowski aparat bezpieczeństwa. Ówczesny Polskie prokurator apelacyjny w Warszawie wydał postanowienie o aresztowaniu profesora pod zarzutem „współpracy z niemieckimi władzami „„CZERWONECZERWONE KKROPKI”ROPKI” okupacyjnymi na szkodę osób spośród ludno- ści cywilnej, względnie Państwa Polskiego”. w Genewie W 1945 r. spędził cztery miesiące w więzieniu. Jednak sąd uniewin- nił go od stawianych zarzutów. Pomimo tego Senat Politech- niki Warszawskiej odmówił przyję- DDesignesign zzyskujeyskuje nnaa zznaczeniunaczeniu w światowejwiatowej gospodarcegospodarce – jestjest cia go do pracy jjednymednym z nnowoczesnychowoczesnych sstymulatorówtymulatorów rrozwojuozwoju ggospodarczego.ospodarczego. na uczelni. W ten NNieie jjestest pprzypadkiem,rzypadkiem, że kkraje,raje, kktóretóre zznajdujnajdują sisię w światowejwiatowej sposób wykluczono cczozołóówcewce ppodod wzglwzględdemem innowacyjnoinnowacyjności,ci, pprzywirzywiązujzują szczególneszczególne go ze środowiska zznaczenienaczenie ddoo wwzornictwa,zornictwa, ttakakże w sszerokozeroko ppojojętychtych ususługach.ugach. naukowego i skaza- PPolskaolska gospodarka,gospodarka, któraktóra ppoo rokuroku 19891989 przechodziprzechodzi istotneistotne zmianyzmiany no na zapomnienie. sstrukturalne,trukturalne, wwciciążąż mmusiusi umacniaumacniać swswą pozycjpozycję gospodarczgospodarczą Czochralski nie mógł w UUniinii EEuropejskiejuropejskiej i w zglobalizowanymzglobalizowanym świecie.wiecie. się bronić, nie mógł DDesignesign jjestest w ttymym pprocesierocesie jednymjednym z niezbniezbędnychdnych narznarzędzidzi też ujawnić współ- wwspierajspierająccymym innowacyjnoinnowacyjnośśćć i kkonkurencyjnoonkurencyjnośśćć. pracy z AK, za którą groziło wówczas kilkuletnie więzienie. wracając uwagę na to, jak istotną rolę której kuratorem jest prof. Czesława Frejlich rofesor Jan Z odgrywa design w konkurencyjnej z ASP w Krakowie. „Polskie Red Doty” były P Czochralski wrócił do Kcyni i założył Za- gospodarce prezes Urzędu Patentowego RP prezentowane również w marcu br. w Galerii kłady Chemiczne BION, produkujące wyroby – dr Alicja Adamczak otworzyła 27 maja br. Kordegarda w Warszawie podczas 6. Między- kosmetyczne i drogeryjne. Zmarł na atak serca w siedzibie Światowej Organizacji Własności narodowej Konferencji UP RP z cyklu „Inno- w Poznaniu 22 kwietnia 1953 roku po rewizji Intelektualnej (WIPO) w Genewie, kolejną z cy- wacyjność i kreatywność kobiet”, poświęconej przeprowadzonej przez funkcjonariuszy Urzędu klu, wystawę wzornictwa „Polskie Red Doty”, współpracy biznesu i środowisk designerskich. Bezpieczeństwa. Został pochowany na starym cmentarzu w rodzinnej Kcyni, ale dopiero w 1998 roku na anonimowym grobie umiesz- czono tablicę z nazwiskiem. W 2011 roku Senat Politechniki Warszawskiej przyjął uchwałę w pełni rehabilitującą profesora Jana Czochralskiego.

opr. tau na podst. „Historia techniki polskiej” Bolesława Orłowskiego oraz Wikipedia

40 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Ambasador dr Remigiusz A. Henczel Dr Francis Gurry DG WIPO i dr Alicja Adamczak Prezes UP RP

ystawa, zorganizowana przez Urząd uroczystym wernisażu uczestniczyło W swoim wystąpieniu dr Francis Gurry zachę- W Patentowy RP wspólnie ze Stałym W ponad 130 osób reprezentujących cał do korzystania z narzędzi międzynarodo- Przedstawicielstwem RP przy Biurze ONZ kilkadziesiąt krajów. Byli wśród nich przed- wego systemu ochrony własności przemysło- w Genewie, Światową Organizacją Własności stawiciele instytucji zajmujących się ochroną wej, dzięki którym wynalazcy, twórcy i projek- Intelektualnej, Ministerstwem Spraw Zagra- własności intelektualnej, przedstawiciele tanci na całym świecie mają możliwość chronić nicznych oraz red dot institute prezentowała świata polityki, biznesu, szwajcarskiej Polonii rezultaty swojej pracy i uzyskać adekwatne prace wybitnych polskich projektantów, oraz mediów. Wraz z dr Alicją Adamczak, wynagrodzenie za poniesione wysiłki, jedno-

docenione i wyróżnione prestiżową, między- ofi cjalnego otwarcia wystawy dokonali cześnie udostępniając swoje dzieła społeczeń- narodową nagrodą „Red Dot Award”. Nagroda dr Francis Gurry – Dyrektor Generalny Świa- stwu. Zaznaczył także, że wystawa „Polskie ta przyznawana jest od 1955 roku przez jedną towej Organizacji Własności Intelektualnej Red Doty” jest wyrazem uznania dla polskich z najstarszych i najbardziej uznanych w świecie oraz dr Remigiusz A. Henczel – Ambasador utalentowanych i kreatywnych projektantów designu instytucji – niemiecki Design Zentrum Stałego Przedstawicielstwa RP przy Biurze oraz podkreśleniem ich wkładu w tworzenie Nordrhrein Westfalen w Essen. ONZ w Genewie. stylowych, innowacyjnych produktów.

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 41 rzedstawione na wystawie projekty, P to zaledwie wycinek polskiej twórczości wzorniczej, jednak prezentują one rozwiązania dotyczące wielu obszarów życia społecznego – podkreślił z kolei w swoim przemówieniu dr Re- migiusz A. Henczel. Ambasador dodał również, Światowy Dzień Własności Intelektualnej że polski design zyskuje coraz większe uznanie i zrozumienie, nawiązując do dawnych sukce- sów rodzimego wzornictwa w świecie. – Tworzy się silna kadra znakomitych projektantów, którzy współpracują z międzynarodowymi studiami projektowymi, a także biorą udział w międzyna- rodowych festiwalach, wystawach i konkursach, zdobywając uznanie odbiorców. Uroczyste otwarcie wystawy uświetnił występ zespołu Trio Alegriá z Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych nr 1 w Warszawie pod kie- rownictwem prof. Krystyny Makowskiej-Lawry- nowicz w składzie: Julia Wrońska – skrzypce, Mikołaj Burzyński – wiolonczela, Adam Mikołaj Gozdziewski – fortepian. ystawa cieszyła się wielkim zaintere- W sowaniem. Dla wielu osób była także przypomnieniem polskiego designu, który mieli już okazję zobaczyć podczas wystawy „Design in Poland – Transition to Modernity”, zorgani- zowanej z inicjatywy Urzędu Patentowego RP w 2011 roku w Genewie. Ekspozycja „Polskie Red Doty” towarzyszyła 29 Sesji Stałego Komitetu WIPO ds. Prawa Znaków Towarowych, Wzorów Przemysłowych i Oznaczeń Geografi cznych, w ramach którego odbywało się międzynarodowe forum pt. „Inno- wacje poprzez Design”. ej organizacja była współfi nansowana J przez Unię Europejską z Europej- nego wykorzystania własności intelektualnej skiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w innowacyjnej gospodarce”. Program Operacyjny Innowacyjna Gospo- Karolina Badzioch-Brylska darka w ramach projektu systemowego POIG.05.02.00.00-004/10 „Wsparcie efektyw- Fot. WIPO

42 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 ŚwiatowyŚwiatowy DzieńDzień WłasnościWłasności IntelektualnejIntelektualnej

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 43 ŚŚWIATOWYW I AT O W Y DZIEŃDZ I E Ń WWŁASNOŚCIŁ A S N O Ś C I IINTELEKTUALNEJN T E L E K T UA L N E J

O WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ W IINTERNECIENTERNECIE

OObchodzonybchodzony oodd 22001001 rrokuoku Światowywiatowy DzieDzień Własnoasnościci IIntelektualnejntelektualnej sstatał ssiię ppretekstemretekstem ddoo kkolejnejolejnej ddyskusjiyskusji nadnad róróżnyminymi aspektamiaspektami ddotyczotyczącymicymi ssystemuystemu oochronychrony własnoasnościci iintelektualnej.ntelektualnej. UUrzrząd PPatentowyatentowy RRPP z ttejej ookazjikazji zzorganizowaorganizował 2266 kwietniakwietnia wspólniewspólnie zeze Światowwiatową OrganizacjOrganizacją Właasnosnościci IntelektualnejIntelektualnej oorazraz PPolitechnikolitechniką WarszawskWarszawską konferencjkonferencję pt.pt. „Jak korzystać, by nie naruszać. Jak chronić, by nie ograniczać”. WWydarzenieydarzenie mmiaiało mmiejsceiejsce w ggmachumachu WWydziaydziału MMatematykiatematyki i NNaukauk InformacyjnychInformacyjnych PolitechnikiPolitechniki Warszawskiej.Warszawskiej.

egoroczna konferencja była poświęcona często niestety jest miejscem dokonywania i Szkolnictwa Wyższego, Polska Izba Informa- T problematyce własności intelektualnej naruszeń własności intelektualnej. tyki i Telekomunikacji oraz PKPP Lewiatan. w Internecie. Nie ulega wątpliwości, że za- ramach dyskusji nad powyższymi Partnerstwo strategiczne objęły kancelarie równo postęp technologiczny, jak i rozwój W problemami, głos zabrali wybitni rzeczników patentowych: Patpol i Polservice, społeczeństwa informacyjnego wymagają eksperci w zakresie prawa autorskiego, prawa zaś patronem medialnym było czasopismo szerokiego dostępu do wiedzy, w tym dóbr własności przemysłowej, a także przedsiębior- „THINKTANK”. intelektualnych. Udostępnianie w Internecie cy i przedstawiciele instytucji otoczenia bizne- przyjemnością odnotowaliśmy fakt, wyników twórczości, jak również korzystanie su. Honorowy patronat nad przedsięwzięciem Z iż konferencja spotkała się z ogromnym z nich powinno, odbywać się ze świadomością objęła Komisja Innowacyjności i Nowocze- zainteresowaniem – w wydarzeniu wzięło udział i poszanowaniem praw przysługujących twór- snych Technologii Sejmu RP, zaś partnerami prawie 400 osób reprezentujących różne grupy com, ochrony własnej twórczości, jak i praw merytorycznymi wydarzenia byli: Ministerstwo zawodowe: środowisko naukowe, małych i śred- innych podmiotów. Internet będąc niezwykle Administracji i Cyfryzacji, Ministerstwo Kultury nich przedsiębiorców, rzeczników patentowych, użytecznym i bogatym źródłem informacji, i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Nauki organizacje zrzeszające twórców.

Prezes A. Adamczak otwiera konferencję. Od lewej prof. St. Wincenciak – Prorektor d/s rozwoju PW, G. Napieralski – Sejm RP, Wicepremier J Piechociński, prof. J. Guliński – Podsekretarz Stanu MNiSzW, dr Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek – „Lewiatan”

44 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 ŚŚWIATOWYW I AT O W Y DZIEŃDZ I E Ń WWŁASNOŚCIŁ A S N O Ś C I IINTELEKTUALNEJN T E L E K T UA L N E J

znaczeniu tej problematyki z pewno- O ścią świadczył także udział w otwarciu konferencji przedstawicieli rządu i parlamentu: Janusza Piechocińskiego – Wiceprezesa Rady Ministrów i Ministra Gospodarki, Mał- gorzaty Olszewskiej – Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji, prof. Jacka Gulińskiego – Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Grzegorza Napieralskiego – Zastępcy Przewodniczącego Komisji Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii Sejmu RP. odczas konferencji uczestnicy mieli P możliwość skorzystania z konsultacji przy stolikach eksperckich zorganizowanych przez: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Na-

rodowego, Urząd Patentowy, Stowarzyszenie Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów oraz Patpol i Polservice. prawna organizacja tego wydarzenia S była możliwa dzięki życzliwej pomocy władz i pracowników Wydziału Matematyki i Nauk Informacyjnych warszawskiej Politech- niki. Warto dodać, że od kwietnia 2012 roku Wydział mieści się w nowoczesnym gmachu, którego architektura doskonale komponuje się z pozostałymi budynkami znajdującymi się na terenie kampusu Politechniki Warszawskiej.

Piotr Zakrzewski, DPI Zdj. R. Graff

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 45 ŚŚWIATOWYW I AT O W Y DZIEŃDZ I E Ń WWŁASNOŚCIŁ A S N O Ś C I IINTELEKTUALNEJN T E L E K T UA L N E J

Głóównewne problemyproblemy pprawarawa autorskiegoautorskiego w IInternecienternecie

Prof. Ryszard Markiewicz

Legalne rozpowszechnianie cudzych utworów nych w sieci. W tym kontekście wskazać należy nym przetwarzaniu przez komputery nie w celu w Internecie do powszechnego wykorzystania na główny problem przepisów o dozwolonym bezpośredniego lub pośredniego komunikowa- może mieć swą podstawę w umowie z upraw- użytku, a mianowicie implementowany do pol- nia osobom tego utworu, lecz dla „korzystania nionym do praw autorskich lub ustawowej licen- skiego prawa autorskiego trójstopniowy test, przez komputer” dla sporządzenia analiz cji, czyli dozwolonym użytku, umożliwiającym w którym pominięto nie tylko interesy użytkow- [np. z zakresu leksyki] albo uzyskania informacji korzystanie z utworów bez zgody uprawnionego ników, ale przede wszystkim interes społeczny, oczywiście w celu udostępnienia wyników i co do zasady bez wynagrodzenia. przewidując, że: „Dozwolony użytek nie może publiczności. W tym miejscu należałoby zasy- naruszać normalnego korzystania z utworu lub gnalizować dyskusję w sprawie tworzenia nowe- Dozwolony użytek godzić w słuszne interesy twórcy” (art. 35). go prawa pokrewnego w postaci wyłączności [lub prawa do wynagrodzenia] na eksploatację W ostatnich latach problem korzystania Podmioty prawa autorskiego akcentują z kolei, utworów w wyszukiwarkach. z utworów w ramach dozwolonego użytku, że masowość eksploatacji utworów w aktual- w tym w szczególności w Internecie budzi nych granicach dozwolonego użytku wyrządza Aktualny w kontekście analizy legalności ko- ogromne emocje, zarówno po stronie twórców, im nadmierne szkody majątkowe, niemożliwe rzystania z utworów w sieci pozostaje problem jak i użytkowników utworów. Obopólne nieza- do naprawienia, a nawet narażające na niebez- eksploatacji nielegalnych plików w Internecie. dowolenie zarówno twórców (i uprawnionych pieczeństwa zniszczenia ważnych sektorów Trudno kwestionować zakaz rozpowszechniania z praw autorskich), jak i użytkowników utworów, gospodarki. Wskazują, że konkretne postacie cudzych utworów w Internecie do powszechne- mogłoby sugerować, że w obecnie obowiązu- dozwolonego użytku, w szczególności doty- go wykorzystania poza dozwolonym użytkiem jącej regulacji dozwolonego użytku właściwie czące użytku osobistego, przedruku czy też – także gdy to rozpowszechnianie nie jest pro- wyważono sprzeczne interesy. Założenie takie uprawnień ośrodków dokumentacji wymagają wadzone w celach komercyjnych. Legalizacja trudno jednak uznać za słuszne. Zauważyć doprecyzowania, a być może także zawężenia. takiego działania może mieć swą podstawę należy, że niezadowolenie to koncentruje się tylko albo w umowie z uprawnionym albo w różnych płaszczyznach – zasadne więc jest Zmiany w dozwolonym użytku w ustawowej licencji, ale takiej, która zapewnia- poszukiwanie nowych rozwiązań w przepisach łaby uprawnionym stosowne wynagrodzenie. o dozwolonym użytku (a w istocie o całym pra- Zastanawiając się nad „reformą” dozwolonego Do dyskusji natomiast pozostaje alternatywa wie autorskim), które mogłyby spełnić słuszne użytku, być może celowe byłoby wyraźne czy walkę z piractwem on-line należy prowadzić oczekiwania obu stron. stwierdzenie, które postacie dozwolonego poprzez karanie konsumentów „ściągających” użytku mają charakter obligatoryjny. Równocze- Z perspektywy użytkowników, podstawowym dla „siebie” pliki bezprawnie usytuowane w Inter- śnie należałoby ponownie przemyśleć dalsze problemem polskich przepisów o dozwolonym necie, czy też poprzez zapewnienie współpracy kwestie. użytku jest ich nieprecyzyjność, w wyniku czego ze świadczącymi usługi w Internecie, głównie trudno rozstrzygnąć chociażby takie praktyczne W kontekście dozwolonego użytku w Internecie, hostingu (przechowywania plików). dylematy, jak to, czy można dla użytku pry- rozważyć należałoby, przykładowo, wprowa- Generalnie jestem raczej zwolennikiem dru- watnego legalnie skopiować całą książkę albo dzenie licencji [raczej odpłatnej] ze względu giego rozwiązania. Internauci nie powinni czy na dozwolony użytek można powoływać się na tzw. „non-display uses”, które polega być obciążeni weryfi kowaniem, czy ściągają korzystając z utworów „piracko” zamieszczo- na zwielokrotnianiu utworu i jego automatycz- pliki z nielegalnych stron WWW. Toteż, choć

46 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 ŚŚWIATOWYW I AT O W Y DZIEŃDZ I E Ń WWŁASNOŚCIŁ A S N O Ś C I IINTELEKTUALNEJN T E L E K T UA L N E J sprawa jest już przesądzona przez aktualną treść art. 23 pr. aut., należałoby wyraźnie tak sformułować ten przepis, że nie mogłoby zostać kwestionowane ściąganie tylko do własnego NNaruszeniaaruszenia użytku osobistego utworów z Internetu – nie- zależnie od legalności ich umieszczenia w In- ternecie. Równocześnie jestem zwolennikiem w IInternecienternecie ustanowienia surowszej odpowiedzialności za przechowywanie utworów (hosting). Należy pprawraw jednak pamiętać, że TS UE dość stanowczo wypowiada się przeciw fi ltrowaniu zawartości właasnosnościci przez przechowywujących, a można się także obawiać stanowiska TS UE w sprawie legalno- ści korzystania w ramach dozwolonego użytku iintelektualnejntelektualnej w Internecie z nielegalnie usytuowanych plików w świetle dyrektywy o prawie autorskim w spo- łeczeństwie informacyjnym.

Dwie strony jednego problemu Prof. dr hab. Ewa Nowińska UJ Gdy myślę o perspektywach kompromisu w sprawie uregulowania dozwolonego użytku Pojęcie „prawo własności intelektualnej” czy też Rynku Wewnętrznego, jeśli korzystna jest ochro- – a także generalnie granic ochrony autorskiej – pojęcie „prawo na dobrach niematerialnych”, na danego rozwiązania na terytorium Unii Euro- mam dwa sprzeczne wrażenia. określa różnego rodzaju wytwory ludzkiego umy- pejskiej. W odniesieniu do wynalazków można słu oraz system chroniących je praw, w szcze- ubiegać się o patent na podstawie Konwencji Z jednej strony wydaje się, że sytuacja jest gólności dotyczących zasad korzystania z nich. monachijskiej lub układu PCT. bez wyjścia. Obie strony „okopały się” i wbrew Wytwory te stanowią efekt trzech twórczości: deklaracjom nie chcą ustąpić na krok z powodu Nawet jeśli nie skorzysta się ze ścieżki formalnej artystycznej, naukowej i wynalazczej. Odpowied- obawy przed osłabieniem ich pozycji i oszu- ochrony, uprawnieni do określonych przedmio- nie prawa zabezpieczają interesy uprawnionych, stwem. Takie podejście oparte jest na rozumo- tów własności intelektualnej mogą skorzystać w tym także przedsiębiorców poprzez zapewnie- waniu: na wszelki wypadek wszelkie zmiany z ochrony swoich interesów gospodarczych nie im wyłączności dotyczącej niematerialnych negatywnie dotykające sfery „moich” [naszych] w tym zakresie z postanowień ustawy o zwal- składników przedsiębiorstwa. interesów, niezleżenie, czy są one racjonalne czaniu nieuczciwej konkurencji. Dla jej uzyskania należy blokować – na wszelki wypadek. Dobrą Dobra niematerialne to dobra występujące w ob- dla utworów (dzieł) nie jest przewidziana żadna ilustracją tego podejścia jest historia protestów rocie cywilnoprawnym, nie posiadające postaci ścieżka formalna w Polsce w sprawie ACTA, która to umowa materialnej, chronione odpowiednimi prawami. Oczywiste jest, iż naruszenie wskazanych praw nie stanowiła w istocie realnego, poważnego za- Cechą wspólną wszystkich praw własności może mieć miejsc także w Internecie. Przykłado- grożenia w Polsce ani uprawnionych [właścicieli] intelektualnej jest to, że dają uprawnionemu we naruszenia i środki ochrony zostaną przybli- ani dla użytkowników [wolnościowców]. możliwość zakazania innym pewnych czynności żone poniżej. związanych zazwyczaj z gospodarczą eksplo- Ale z drugiej strony aktualna sytuacja przypo- atacją dóbr będących przedmiotem ochrony. mina znane opowiadanie Sławomira Mrożka Zasada terytorialności ochrony Przedmioty chronione, to: wynalazki, wzory o dwóch zapaśnikach w trakcie publicznej Zasadą podstawową dla praw własności intelek- przemysłowe, znaki towarowe (chronione ustawą walki, tak ze sobą splecionych, że żaden z nich tualnej jest ich terytorialny charakter. Oznacza to, Prawo własności przemysłowej) oraz utwory i ar- nie może wykonać żadnego ruchu. Przypomi- że każde prawo dotyczące tego samego dobra tystyczne wykonania, chronione ustawą o prawie na to trochę aktualne zwarcie użytkowników niematerialnego funkcjonujące w dwóch różnych autorskim i prawach pokrewnych. i uprawnionych. W opowiadaniu Mrożka w pew- krajach może korzystać w różny sposób z ochro- nym momencie publiczność znużona tym zwar- Dla powstania wyłączności (monopolu korzy- ny, bądź ochrona może im być odmówiona. ciem opuszcza powoli salę i zawodnicy zostają stania w obrocie) dla przedmiotów własności Możliwe jest zatem, że np. ten sam wynalazek sami. Powoli się wówczas „rozplątują”, rezygnują przemysłowej podstawowe jest skorzystanie zgłoszony w dwóch krajach zostanie objęty z walki i idą do domu. Może i uczestnicy sygnali- z możliwości uzyskania odpowiednich praw patentem w jednym z nich, a w drugim nie. zowanego tu sporu, wzajemnie zblokowani, gdy na drodze postępowania administracyjnego, Możliwe jest też, że te same prawa przysługiwać zostaną opuszczeni przez publiczność, odpusz- toczącego się przed krajowym Urzędem Pa- będą w dwóch krajach różnym osobom. Fakt czą i znajdą porozumienie? tentowym bądź przed Urzędem Harmonizacji istnienia, zakres ochrony oraz podmiot uprawnio-

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 47 ŚŚWIATOWYW I AT O W Y DZIEŃDZ I E Ń WWŁASNOŚCIŁ A S N O Ś C I IINTELEKTUALNEJN T E L E K T UA L N E J ny w jedynym kraju są bez znaczenia dla sytuacji tualny spór pomiędzy właścicielem praw, naj- poprzez zgłoszenie do Urzędu Patentowego, odpowiednich praw w innych krajach. częściej własności intelektualnej, a abonentem czy nie. Może zatem ochronę tę uzupełniać, Terytorialność, o której mowa, prowadzi domeny jest rozstrzygany w oparciu o szerokie bądź stanowić jej samodzielną podstawę. Prze- do trudności w ustaleniu, jakiemu reżimowi spectrum wchodzących w grę przepisów widuje dwa reżimy odpowiedzialności z tytułu prawnemu dane dobro podlega, jeśli do na- ochronnych. naruszenia jej przepisów: cywilnoprawny, skupia- ruszenia doszło w Internecie. Oceny, o czym W praktyce domena internetowa narusza prawa jący się na szeroko rozumianym odszkodowaniu niżej, zależeć będą przede wszystkim od rodzaju innego uprawnionego podmiotu, jeśli zawiera i interesach majątkowych poszkodowanego oraz dobra i sposobu, w jaki wkroczono w zakres słowo tożsame bądź podobne do znaku towa- reżim karny, zmierzający do ukarania sprawcy wyłączności. rowego tego podmiotu, jego fi rmy lub innego naruszenia. wykorzystywanego przez niego oznaczenia od- Niewątpliwie do najczęstszych naruszeń należy Ochrona praw własności intelektualnej użycie w sieci cudzego znaku towarowego, wzo- różniającego. Podstawą roszczeń będą wówczas przepisy ustawy z 30 czerwca 2000 r. Prawo przepisami ustawy o ochronie ru przemysłowego, utworu. Co do wynalazków, własności przemysłowej to zasadniczo takie przypadki są niezmiernie własności przemysłowej i ustawy z 16 kwietnia Uprawniony z praw uzyskanych na drodze rzadkie i dotyczą przede wszystkim programów 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Pły- postępowania przed Urzędem Patentowym komputerowych. nąca z ostatnio wskazanej ustawy ochrona jest niezwykle szeroka, o czym niżej będzie mowa. tj. z patentu, prawa ochronnego lub prawa z reje- Dla uruchomienia odpowiedniego postępowania stracji bądź osoba, której ustawa na to zezwala, niezbędne jest wykazanie, że do naruszenia może poszukiwać ochrony sięgając do posta- doszło na terytorium kraju, którego przepisy Znaki towarowe, wzory przemysłowe nowień ustawy Prawo własności przemysłowej. powołujemy. Obrót gospodarczy, jaki prowadzą sklepy inter- Na ich podstawie może żądać przede wszystkim O naruszeniach tych słów kilka. netowe, oferta umieszczana na stronach produ- zaprzestania działań grożących naruszeniem centów, hurtowników, reklamy rozpowszechnia- prawa. Sąd, rozstrzygając o naruszeniu, może ne w sieci, prowadzą niekiedy do niezgodnego Domeny internetowe orzec, na wniosek uprawnionego, o będących z prawem korzystania z cudzych znaków towa- własnością naruszającego bezprawnie wy- Praktyczne, a w tym i rynkowe znaczenie i war- rowych. Ma to miejsce wówczas, gdy np. oferuje tworzonych lub oznaczonych wytworach oraz tość (także ta rynkowa) domen internetowych się tzw. podróbki pod cudzym oznaczeniem, środkach i materiałach, które zostały użyte jest w dzisiejszych czasach nie do przecenienia. wskazuje się niezgodnie z prawdą, że jest się do ich wytworzenia lub oznaczenia. Domena identyfi kuje konkretne fi rmy, osoby, dystrybutorem określonej grupy towarów pod W szczególności sąd może orzec o ich wycofa- ich towary i usługi – jest szyldem, wystawą znakiem, de facto nie mając do nich praw, uży- niu z obrotu, przyznaniu uprawnionemu na po- sklepową, która informuje o określonej ofercie. wa cudzego oznaczenia w reklamie w sposób czet zasądzonej na jego rzecz sumy pieniężnej Może też służyć jako adres sklepu interneto- niezgodny z prawem. wego, umożliwiającego transakcje handlowe albo zniszczeniu. Nadto roszczenie może obej- Podobne uwagi dotyczą wzorów przemy- z całym światem. Użyteczność domen interne- mować wydanie bezpodstawnie uzyskanych ko- słowych. Ochroną odpowiednimi przepisami towych została bardzo wcześnie dostrzeżona rzyści, a w razie zawinionego naruszenia również (krajowymi, unijnymi) objęty jest ich wygląd przez nieuczciwych użytkowników sieci, którzy naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach zewnętrzny, stąd przede wszystkim towary zaczęli rejestrować i wykorzystywać najatrakcyj- ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej podrabiane, zwykle sprowadzane z Chin mogą niejsze z nich, choćby jedynie w celu korzystnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej prowadzić do odpowiedzialności w tym przypad- odsprzedaży. albo innego stosownego wynagrodzenia, które ku – dystrybutora. w chwili ich dochodzenia byłyby należne tytułem Proceder ten nosi nazwę piractwa domeno- Podobnie, jak ma to miejsce w odniesieniu udzielenia przez uprawnionego zgody na korzy- wego (tzw. cybersquatting). W sensie prawnym do domen internetowych, podstawą roszczeń stanie z wynalazku. sama rejestracja domeny, czyli zawarcie umowy będą wówczas przepisy ustawy z 30 czerwca z NASK, nie kreuje dla abonenta żadnych praw Osoba, której prawo ochronne na znak towaro- 2000 r. Prawo własności przemysłowej i ustawy do niej. Innymi domena internetowa jako taka wy zostało naruszone lub osoba, której ustawa z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej nie stanowi przedmiotu praw własności intelektu- na to zezwala, może żądać od naruszyciela konkurencji. alnej. W konsekwencji monopol abonenta na ko- naprawienia szkody poprzez zapłatę sumy rzystanie z niej ma charakter jedynie techniczny. pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie Można powiedzieć, że abonent, nie mając Ochrona własności intelektualnej licencyjnej albo innego stosownego wynagro- prawa sensu stricto do domeny, posiada szereg na podstawie przepisów ustawy dzenia, które w chwili ich dochodzenia byłyby uprawnień pozwalających mu wpływać na jej los o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji należne tytułem udzielenia przez uprawnionego – może dowolnie kształtować zawartość strony Ustawa ta obejmuje ochroną wszystkie przed- zgody na korzystanie ze znaku towarowego. internetowej pod swoją domeną, decydować mioty własności intelektualnej, niezależnie o dalszym jej utrzymywaniu czy zbyciu. Ewen- od tego, czy korzystają z ochrony formalnej Prof. E. Nowińska

48 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 ŚŚWIATOWYW I AT O W Y DZIEŃDZ I E Ń WWŁASNOŚCIŁ A S N O Ś C I IINTELEKTUALNEJN T E L E K T UA L N E J

IIPP wwobecobec wwyzwayzwań nnowegoowego rrynkuynku on-lineon-line

Dr Justyna Ożegalska-Trybalska UJ

Rewolucja cyfrowa, która dokonała się na prze- cyfi ki Internetu, którego funkcjonowanie opiera naniu z tradycyjnym obrotem, który w szerszym strzeni ostatnich kilkudziesięciu lat, umożliwia- się na wielu zasadach kolidujących z general- i skuteczniejszym zakresie gwarantuje moż- jąca dynamiczny rozwój nowych technologii nymi założeniami, na których zbudowany jest liwość kontroli nad tworzeniem egzemplarzy informatycznych i Internetu, w sposób zasadni- system własności intelektualnej. utworów czy wprowadzaniem na rynek produk- czy wpłynęła na nasze codzienne życie i obrót tów oznaczonych znakiem towarowym itp. Jedną z płaszczyzn leżących u podstaw wielu gospodarczy, sposoby promocji i sprzedaży sporów jest m.in. konfl ikt między terytorial- Istotne zagrożenia dla systemu ochrony wła- produktów czy usług, pociągając za sobą ną ochroną praw własności intelektualnej sności intelektualnej związane są ponadto potrzebę zmiany zarówno mentalności, przy- a międzynarodowym charakterem Internetu, ze specyfi ką naruszeń mających miejsce zwyczajeń całego społeczeństwa, ale także umożliwiającym w wielu sytuacjach korzysta- w Internecie, determinowanych nowymi moż- prawa regulującego funkcjonowanie nowej nie z chronionych wytworów intelektualnych liwościami, jakie stwarzają sieć w zakresie wirtualnej rzeczywistości. Wśród tych dziedzin (utworów, znaków towarowych itp.) w sposób korzystania z chronionych wytworów intelek- prawa, na które Internet wywarł największy ograniczony do konkretnego, ograniczonego tualnych. Rozwój nowych technologii interne- wpływ wymienić należy niewątpliwie prawo terytorium. Ponadto, podłożem wielu kolizji towych, technik reklamowych, usług, metod własności intelektualnej, którego znajomość, w Internecie jest z jednej strony system praw sprzedaży, spowodował pojawienie się nowych stosowanie i przestrzeganie stanowi jeden własności przemysłowej gwarantujący uzyska- form eksploatacji dóbr intelektualnych uznawa- z istotnych priorytetów budowania społeczeń- nie prawnej wyłączności w zakresie korzysta- nych w orzecznictwie sądowym za naruszenie stwa informacyjnego. nia z oznaczeń odróżniających (np. znaków praw własności intelektualnej. Wymienić W kontekście rozwoju rynku on-line oraz towarowych), konfrontowany w Internecie można tu w szczególności: rejestrację w złej nowych form prowadzenia działalności gospo- z systemem rejestracji domen internetowych, wierze domen internetowych odpowiadających darczej, system własności intelektualnej stanął opartym na zasadzie „kto pierwszy, ten cudzym chronionym oznaczeniom (cybersquat- zarówno przed nowymi zagrożeniami, jak licz- lepszy”, umożliwiającym rejestrację domeny ting), udostępnianie utworów w ramach serwi- nymi możliwościami (szansami) i wyzwaniami. korespondującej z cudzym znakiem i uzy- sów torrentowych, sieci peer-to peer. skanie przez dysponenta domeny faktycznej Jednoczenie, wspomniana międzynarodowa Zagrożenia wyłączności w zakresie posługiwania się takim skala działalności on-line pociągnęła za sobą oznaczeniem identyfi kującym w sieci. Na całym świecie problematyka własności szeroki zakres naruszających działań, do które- intelektualnej w Internecie dyskutowana jest W obszarze prawa autorskiego, niewątpliwym go przyczynia się także większa anonimowość przede wszystkim w kontekście naruszeń zagrożeniem jest związana z charakterem użytkowników Internetu, skutkująca mniejszym prawa autorskiego oraz praw do oznaczeń obrotu elektronicznego ograniczona możliwość poczuciem zagrożenia karą osób łamiących odróżniających, chronionych przepisami prawa kontroli twórców (podmiotów uprawnionych przepisy prawa w wirtualnym obrocie. własności przemysłowej i prawa o zwalczaniu z tytułu praw autorskich) nad elektronicznymi Wśród okoliczności mających negatywny nieuczciwej konkurencji. Niemalejąca ilość kopiami utworów, znacznie zwiększająca moż- wpływ dla funkcjonowanie systemu prawa sporów między uprawnionymi a użytkownikami liwość i skalę nielegalnego korzystania z takich własności intelektualnej w dobie nowych tech- Internetu jest nieuchronną konsekwencją spe- utworów. Inaczej sytuacja ta wygląda w porów- nologii, wspomnieć należy także niepewność

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 49 ŚŚWIATOWYW I AT O W Y DZIEŃDZ I E Ń WWŁASNOŚCIŁ A S N O Ś C I IINTELEKTUALNEJN T E L E K T UA L N E J prawa. Z jednej strony, jest to konsekwencją i promocji własnej twórczości w Internecie dostępu on-line baz patentowych, baz znaków braku szczególnych przepisów uwzględ- (strony www, portale społecznościowe, galerie towarowych, wzorów przemysłowych na całym niających specyfi kę eksploatacji i naruszeń on-line), mogą oni w sposób bardziej efektyw- świecie, co umożliwia i obniża koszty pozyski- praw własności intelektualnej w środowisku ny docierać do odbiorców na całym świecie wania ważnych informacji, w tym m.in. stanowi cyfrowym, skutkującego problemami z sank- a także w sposób efektywniejszy komercyjnie ważną pomoc w weryfi kacji zdolności patento- cjonowaniem określonych zachowań. Z drugiej eksploatować swoją twórczość dzięki dostęp- wej na wczesnym etapie rozwoju wynalazku. strony, nieprecyzyjne istniejące przepisy oraz nym narzędziom internetowym (sklepy mu- Ponadto przedsiębiorstwa jak i osoby prywat- nierzadko sprzeczne ich interpretacje w doktry- zyczne on-line, sklepy internetowe), aplikacjom ne mają możliwość dokonywania zgłoszeń nie i orzecznictwie, powodują brak możliwości multimedialnym itp. do urzędów patentowych na całym świecie wskazania precyzyjnych granic pomiędzy Zarówno twórcy, jak i inni użytkownicy Interne- w trybie on-line, co skutkuje usprawnieniem działaniami legalnymi a działaniami naruszają- tu, korzystając z jego zasobów mają możliwość przyjmowania zgłoszeń, obniżeniem kosztów cymi cudze prawa w sieci. dotarcia do istotnych informacji związanych dla zgłaszającego i urzędu przyjmującego, z ochroną, komercjalizacją i egzekwowaniem a jednocześnie gwarantuje bezpieczeństwo Szanse praw własności intelektualnej w kraju i za grani- w zakresie przekazywanych w takim trybie danych zawartych w dokumentacji zgłoszenio- Choć jak wcześniej sygnalizowano, proble- cą. Przy wykorzystaniu Internetu, prowadzona wej (epoline® Online Filing – eOLF). matyka własności intelektualnej w Internecie jest ważna działalność informacyjna i eduka- zasadniczo koncentruje się na kwestiach na- cyjna dotycząca własności intelektualnej. Przy- Oferowana przez Internet możliwość prezenta- ruszeń praw własności intelektualnej i nowych kładem tego są kursy on-line dla studentów cji, marketingu, „sprzedaży” własnej twórczości zagrożeń w tym zakresie, w rozważaniach (przy wykorzystaniu platformy Modle), kursy (wynalazków, innowacyjnych rozwiązań, rezul- na temat prawa własności intelektualnej a In- e-learningowe w ramach kształcenia zawodo- tatów badań) na arenie międzynarodowej, bez 1 ternet, nie może zabraknąć uwag na temat wego , czy kursy mające na celu zwiększanie znacznych nakładów fi nansowych może stano- innych, w szerokim zakresie pozytywnego świadomości przedsiębiorstw w zakresie roli wić atrakcyjne wsparcie strategii komercjalizacji wpływu Internetu na rozwój systemu ochrony i znaczenia własności intelektualnej w innowa- praw własności intelektualnej. Różnego rodzaju 2 własności intelektualnej. cyjnej gospodarce . bazy internetowe, wyspecjalizowane akcje internetowe dostępne w Internecie, pozwalają W tym kontekście nie można pominąć obser- Zwłaszcza dla ostatniej z wymienionych grup na łatwiejsze, szybsze i efektywniejsze poszu- wacji, na temat ważnego znaczenia tego me- użytkowników systemu prawa własności kiwanie podmiotów zainteresowanych naby- dium jako narzędzia stymulowania i wspierania intelektualnej Internet ma istotne znaczenie, ciem lub licencjonowaniem praw własności twórczości intelektualnej i nowej platformy nie tylko z punktu widzenia nowych możliwości intelektualnej5. jej eksploatacji. Rozwój technologii interneto- prowadzenia działalności on-line i promocji wych to nie tylko naruszanie praw własności i reklamy swoich towarów i usług, ale także Nie można także pominąć atrakcyjności Inter- intelektualnej do wytworów już istniejących, w zakresie wsparcia przy pomocy tego me- netu, jako narzędzia wspomagającego realiza- ale także tworzenie nowych utworów, rozwią- dium strategii zarządzania własnością intelek- cję strategii egzekwowania praw własności in- zań, technologii, wzbogacających szerokie tualną. Różnego rodzaju zasoby i narzędzia telektualnej, umożliwiającego bardziej efektyw- spektrum chronionych wytworów intelektual- internetowe są wykorzystywane przez przed- ne monitorowanie rynku pod kątem naruszeń nych. Wśród nich wskazać można zarówno siębiorstwa przy okazji jej realizacji, choćby swoich praw a jednocześnie unikania naruszeń nowe kategorie utworów (strony www, elektro- poprzez możliwość łatwego dostępu do stron cudzych praw, a także dostęp do polubownych niczne bazy danych, aplikacje internetowe), jak www, publikacji elektronicznych poświęconych sposobów sprawnego rozwiązywania sporów i nowe rodzaje rozwiązań w obszarze prawa ochronie własności intelektualnej jako narzędzi o naruszenie praw własności intelektualnej patentowego (metody stosowane w handlu zwiększania innowacyjności i konkurencyjności w sposób uwzględniający ich specyfi kę. Ten al- elektronicznym, wynalazki implementowane przedsiębiorstw3. W tym zakresie, zwłaszcza ternatywny dla tradycyjnej drogi sądowej spo- za pomocą komputera), czy nowe oznaczenia MŚP mogą uzyskać przykładowo bezpłatne sób eliminowania kolizji w Internecie, stanowi identyfi kujące podmioty w obrocie gospodar- porady ekspertów on-line (wirtualny rzecznik dominującą, szybką i skuteczną drogę elimino- czym (domeny internetowe). patentowy, czaty z ekspertem, IPR-Heldesk, wania sporów o naruszenie praw do oznaczeń itp.)4, związane z procedurami uzyskiwania odróżniających w wyniku rejestracji i używania Możliwość korzystania z Internetu niewątpliwie ochrony ich wytworów intelektualnych, ko- domen internetowych6. nie tylko zagraża twórcom, ale także ma swoją mercjalizacji i egzekwowania praw autorskich pozytywną stronę, a mianowicie ogólnoświato- i praw własności przemysłowej. wa sieć internetowa stanowi atrakcyjne narzę- Wyzwania dzie promocji ich twórczości. Dzięki nieograni- W zakresie realizacji strategii uzyskiwania Wskazane sygnalizacyjne problemy związane czonym terytorialnie i nieobarczonymi dużymi ochrony w trybie formalnym, przedsiębiorstwa z ochroną własności intelektualnej w Inter- kosztami możliwościom w zakresie prezentacji uzyskują możliwość łatwego, bezpłatnego necie, nie wyczerpują wszystkich zagadnień

50 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 ŚŚWIATOWYW I AT O W Y DZIEŃDZ I E Ń WWŁASNOŚCIŁ A S N O Ś C I IINTELEKTUALNEJN T E L E K T UA L N E J związanych z tą problematyką. Niewątpliwie dalszy rozwój tego medium w przyszłości, otworzy z jednej strony nowe możliwości dla twórców, z drugiej zaś strony umożliwi OOtwartytwarty nowe sposoby ich nielegalnej eksploatacji. Aktualnie, krajowe, unijne i międzynarodowe ddostostęp ustawodawstwo i orzecznictwo stoi przed ważnym wyzwaniem, jak dostosować prawo własności intelektualnej do nowej, wirtualnej ddoo ttwórczowórczośccii rzeczywistości w sposób, który balansowałby interesy twórców i użytkowników Internetu w IInternecienternecie i umożliwiałby walkę z nowymi zagrożeniami, bez eliminowania szans. Eliminowanie zagrożeń dla twórców utworów, właścicieli znaków towarowych itp. na gruncie prawa własności intelektualnej bez ograni- dr Krzysztof Siewicz czania praw innych podmiotów, wynikających z przepisów dotyczących m.in. ochrony danych osobowych, swobody prowadzenia działalności Niematerialne efekty ludzkiej twórczości, takie działanie za zgodą twórcy (uprawnionego). Taka gospodarczej) mogłoby stać się z pewnością jak chronione prawem autorskim utwory mają regulacja może i oddala zagrożenie niedoboru bardziej efektywne poprzez określenie pre- wiele cech tzw. „dóbr publicznych” w rozumieniu, podaży twórczości. Ale coraz częściej dostrzega cyzyjnych zasad stwierdzania naruszeń praw jakie temu pojęciu nadają ekonomiści. Można się także problemy wynikające ze zbyt restryk- własności intelektualnej w sieci oraz jednolite je łatwo kopiować, modyfi kować i rozpowszech- cyjnego zakreślania zakresu monopolu autor- ich stosowanie w praktyce. Nowe przedsięwzię- niać, a czynności te nie powodują wyczerpania skiego, co wiąże się z dostrzegalnymi kosztami cia legislacyjne, współpraca międzynarodowa ani zużycia samego dobra. Czynności te może społecznymi. oraz rosnąca świadomość społeczeństwa wykonywać każdy, a co bardziej istotne, wiele w zakresie poszanowania cudzej własności osób jednocześnie, nie wchodząc sobie nawza- Jak rozumieć „otwarty dostęp” intelektualnej, niewątpliwie może pozytywnie jem w drogę. Internet uwypukla te właściwości, przyczynić się do realizacji tych celów. umożliwiając natychmiastowy dostęp do twór- Dyskusja o potrzebie reformy prawa autorskiego czości z drugiego końca świata i ich dalsze toczy się od jakiegoś czasu. Od kilkudziesięciu Dr Justyna Ożegalska-Trybalska UJ przetwarzanie. lat funkcjonuje też zjawisko społeczne polegają- Naturalne właściwości twórczości potęgowane ce na oddolnych działaniach przeciwdziałających przez obecnie stosowane technologie pozwalają restrykcjom prawa autorskiego, ale podejmowa- 1 Np. kurs menadżera innowacji w ramach Innowacyj- wierzyć w przyspieszenie rozwoju kultury pole- nych w granicach tego prawa. Zjawisko to bywa nych Modułowych Programów Doskonalenia Zawo- gające na wykorzystywaniu zastanej twórczości określane pojęciem otwartego dostępu (ang. dowego dla MŚP, w ramach projektu „Innowacyjne open access). W największym skrócie, chodzi systemy wspomagania technicznego, zrównoważone- do tworzenia nowej. Istnieją jednak teorie, które we właściwościach tych upatrują zagrożenie o umieszczanie utworów w powszechnie do- go rozwoju gospodarki”, dostępne na stronie: stępnym Internecie przez samych uprawnionych. http://www.innowacyjneprogramy.pl/form.php dla samej twórczości. Teorie te, bazujące 2 Przykładem może być bogata oferta kursów na pracach takich autorów jak Garet Hardin Otwarty dostęp bywa różnie rozumiany. Niektóre e-learningowych prowadzonych przez Światową (Tragedy of the Commons) wskazują, że brak defi nicje kładą większy nacisk na nieodpłatność Organizację Ochrony Własności Intelektualnej, http:// technicznych ograniczeń korzystania z twór- dostępu, podczas gdy inne akcentują przede www.wipo.int/academy/en/courses/distance_learning/ 3 Np. www.ip.uj.edu.pl czości spowodowałby niedobór podaży. Prawo wszystkim brak innych ograniczeń dostępności, 4 Np. www.iprhelpdesk.eu autorskie jest w dużej mierze odpowiedzią usta- takich jak prawo autorskie lub zabezpieczenia 5 Np. www.ip-marketplace.org, www.patentaction.com, wodawcy na tak defi niowane zagrożenie. Wyni- techniczne. Może to prowadzić do nieporo- www.ideaconnection.com/patents/, kająca z natury dóbr niematerialnych swoboda zumień. Między innymi dlatego, puryści tacy, www.polskietechnologie.pl korzystania zastępowana jest przez to prawo jak Richard M. Stallman stoją na stanowisku, 6 www.wipo.org – Centrum Mediacji i Arbitrażu jej przeciwieństwem – całkowitym zakazem że nie należy posługiwać się wieloznacznym przy WIPO działające w oparciu o procedurę roz- korzystania z twórczości jako zasadą. Wyjątkiem słowem „otwarty”. Wskazują oni, że kluczową strzygania sporów Uniform Domain Name Resolution Policy – UDRP; www.piit.org.pl – Sąd Polubowny od tej zasady jest działanie poza zakresem kwestią w dyskusji powinna być wolność czyli ds. Domen Internetowych przy Polskiej Izbie Informa- szeroko zakreślonego monopolu autorskiego swoboda korzystania z twórczości. Dostęp jest tyki i Telekomunikacji. (np. dozwolony użytek, domena publiczna) albo wolny, jeżeli taką swobodę zapewnia.

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 51 ŚŚWIATOWYW I AT O W Y DZIEŃDZ I E Ń WWŁASNOŚCIŁ A S N O Ś C I IINTELEKTUALNEJN T E L E K T UA L N E J

Można zatem wyróżnić dwa modele otwar- stwa”) zezwala na korzystanie z oryginału i opra- korzystania komercyjnego (NC), albo korzystania tego dostępu: (1) gratis i (2) libre. Model gratis cowań nawet w celu komercyjnym wymagając z opracowań (ND). Wynikająca z tych pozosta- ogranicza się do udostępnienia publikacji w In- w zamian od licencjobiorcy w zasadzie tylko łych licencji swoboda użytkownika jest szersza ternecie do korzystania bez opłat i ograniczeń przekazywania odbiorcom określonych informa- niż zakres przepisów dozwolonego użytku technicznych. Użytkownik nie uzyskuje jednak cji (m.in. o autorstwie i źródle utworu). Licencjo- (a przynajmniej pozbawiona części wątpliwo- żadnych uprawnień do korzystania z takiej pu- biorca może korzystać zarówno z oryginału, jak ści wynikających z tych przepisów). Niemniej blikacji ponadto, co wynika z przepisów prawa i z opracowań. Z kolei najbardziej restrykcyjna jednak, udzielenie tych licencji nie wystarcza autorskiego o dozwolonym użytku. Model libre licencja, CC-BY-NC-ND („Attribution – Non- do uznania, że użytkownik dysponuje wolnością polega na udzielaniu przez uprawnionych do- commercial – No Derivatives” – „Uznanie autor- w rozumieniu, jakie temu pojęciu nadaje się datkowego zezwolenia (licencji) na korzystanie stwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów w modelu otwartego dostępu libre. z publikacji przez każdego w bardzo szerokim zależnych”), kształtuje zakres uprawnień licen- zakresie. Dopiero w modelu libre możemy mówić cjobiorcy w sposób podobny do domyślnych Otwarte mandaty o wolności użytkownika, której model gratis przepisów prawa autorskiego pozostawiający nie zapewnia z uwagi na bardzo ograniczony wąskie wyjątki dozwolonego użytku. Zakazuje Jak wskazywałem powyżej, otwarty dostęp zakres ustawowego dozwolonego użytku. ona korzystania komercyjnego, jak również polega na działaniach podejmowanych przez korzystania z opracowań. samych uprawnionych z ich własnej woli. Nie za- Zarówno otwarty dostęp gratis, jak i libre polega- wsze jednak uprawniony ma całkowitą swo- ją na działaniach w granicach obecnego prawa Pomiędzy tymi biegunami znajdują się pozostałe bodę dysponowania swoim utworem. Jest tak autorskiego. W modelu gratis wszelkie swobody wzorce licencji Creative Commons. Wzorce na przykład w przypadku utworów tworzonych użytkownika wynikają wyłącznie z przepisów te powstają poprzez różne kombinacje posta- na zamówienie (w tym w ramach obowiązków prawa o dozwolonym użytku. Otwarty dostęp nowień ujętych w 4 grupy zwane atrybutami pracowniczych), czy też w przypadku utworów, libre oznacza natomiast udzielenie przez upraw- licencji: których powstanie fi nansowane jest przez okre- nionego licencji niewyłącznej. Licencja taka BY (Attribution, Uznanie autorstwa): ślonego inwestora (np. grantodawcę). W takich jest udzielana każdemu zainteresowanemu 11.. obowiązek przekazywania odbiorcom utworu przypadkach, decyzja o dalszym losie utworu w bardzo szerokim zakresie (wolna licencja), określonych informacji (o autorstwie, źródle oraz należy do zamawiającego (pracodawcy) bądź ale nawet wtedy prawa pozostają przy upraw- o samej licencji), co jest w dużej mierze zbieżne mecenasa twórcy, a prawo taki stan rzeczy nionym. Z defi nicji, wolna licencja nie może stać z obowiązków wynikających z istnienia autor- sankcjonuje (por. np. art. 12 pr. aut. określający w sprzeczności z prawem autorskim, a jedynie skich praw osobistych. zakres praw nabywanych przez pracodawcę wykorzystywać zakreśloną w tym prawie swo- twórcy) bądź umożliwia (umowy o dofi nansowa- bodę umów. 22.. NC (Non-Commercial, Użycie niekomercyj- nie mogą zawierać klauzule przenoszące prawa ne): zakaz korzystania z utworu i jego opracować na podmiot fi nansujący). Wolne (i niewolne) licencje w celu komercyjnym (licencje CC bez tej klauzuli zezwalają także na komercyjne korzystanie). Co istotne, idea otwartego dostępu ma zwo- W ramach otwartego dostępu libre mamy lenników nie tylko pośród samych twórców, do czynienia ze zjawiskiem modelowych, stan- 33.. SA (Share-Alike, Na tych samych warun- ale też pośród wskazanych właśnie podmiotów. dardowych wzorców wolnych licencji. Istnieje kach): wymóg, aby licencjobiorca rozpowszech- Narzędziem prawnym wykorzystywanym przez kilkadziesiąt takich wzorców w odniesieniu niający opracowanie licencjonowanego utworu te podmioty w celu zapewnienia otwartego do oprogramowania, spośród których najbardziej udzielał do niego licencji takiej samej, jak licencja dostępu do zamawianych lub fi nansowanych popularne to licencje typu GNU (GNU GPL, oryginału; przez nich utworów są tzw. otwarte mandaty GNU LGPL i GNU AGPL) oraz licencje typu 44.. ND (No-derivatives, Bez utworów zależ- (ang. open access mandate). Otwartym manda- BSD. Natomiast w odniesieniu do utworów nych): zakaz korzystania z opracowań utworu. tem jest prawne zobowiązanie do udostępnienia innych niż oprogramowanie największą popular- Ponieważ każda licencja CC zawiera atrybut BY, twórczości w otwartym dostępie. nością cieszą się licencje Creative Commons. a atrybuty SA i ND wykluczają się nawzajem, Zobowiązanie to może nałożyć na pracownika Organizacja Creative Commons powstała z in- do wyboru twórcy pozostaje 6 wzorów: CC-BY, pracodawca. Takie zobowiązanie ma sens spiracji ruchem wolnego oprogramowania i ofe- CC-BY-SA, CC-BY-NC, CC-BY-NC-SA, CC-BY- oczywiście wtedy, gdy pracodawca nie nabywa ruje każdemu zainteresowanemu twórcy zestaw ND, CC-BY-NC-ND. Nie wszystkie 6 wzorów praw do utworu, jak to jest np. na gruncie art. 14 kilku modelowych licencji opracowanych jako może zostać nazwane „wolnymi licencjami”. pr. aut. Dlatego też między innymi przykładami narzędzia umożliwiające im (i innym uprawnio- Jedynie dwa pierwsze wzory dają użytkownikowi otwartych mandatów tego typu są tzw. open nym) udostępnianie twórczości bez większości zakres uprawnień wystarczający do takiego access policies funkcjonujące na wielu uniwer- ograniczeń wynikających z prawa autorskiego. określenia, a zatem tylko one spośród licencji sytetach, na podstawie których pracownicy W największym skrócie, najbardziej liberalna CC powodują zaistnienie otwartego dostępu są np. zobowiazywani do umieszczania swoich licencja, CC-BY („Attribution” – „Uznanie autor- w modelu libre. Pozostałe wzory zakazują albo publikacji w otwartych uniwersyteckich repozyto-

52 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 ŚŚWIATOWYW I AT O W Y DZIEŃDZ I E Ń WWŁASNOŚCIŁ A S N O Ś C I IINTELEKTUALNEJN T E L E K T UA L N E J riach, niezależnie od faktu wydania ich w punkto- wanych czasopismach. W przypadku, gdy pracodawca nabywa prawa autorskie bądź to z mocy prawa (np. programy ZZwalczaniewalczanie komputerowe), bądź na podstawie umowy (utwory pracownicze), wracamy do podstawo- nnaruszearuszeń IIPP wej zasady, że otwarty dostęp wdrażany jest na mocy samodzielnej decyzji uprawnionego. Co ciekawe, takie decyzje podejmują także a ddostostęp przedsiębiorcy – tak jak na przykład producenci wolnego oprogramowania, którzy udostępniają ddoo llegalnejegalnej swoje produkty na wolnych licencjach. Wydają się oni działać w ignorancji teorii wskazujących oofertyferty kkulturyultury na brak ekonomicznej zachęty do produkcji dóbr, których dalsze wykorzystanie nie mogłoby być ograniczane. Bliższa analiza pokazuje jednak, że taką zachętę znajdują po prostu w przycho- dach z innego źródła, dla którego udostępnienie oprogramowania (lub innego produktu) na wolnej licencji jest istotnym bodźcem rozwoju. Karol Kościński MKiDzN Wracając natomiast do otwartych mandatów, to poza mandatami nakładanymi przez praco- W polskim publicznym dyskursie poświę- w okolicy 3,2 mld zł. Wartość nielegal- dawców na pracowników, mogą one być także conym prawu autorskiemu najbardziej nego rynku sprzedaży dóbr objętych nałożone przez instytucję fi nansującą na osoby nagłośniany był ostatnio jeden ton: mówiło ochroną (m.in. w wyniku handlu towa- uzyskujące od niej dofi nansowanie. Przykładami się o potencjalnym zagrożeniu, jakie dla rami podrobionymi, obrotu nielegalnymi takich instytucji są NIH lub Wellcome Trust, obywatelskich praw podstawowych (prawa kopiami programów komputerowych) czy też na gruncie europejskim – tzw. klauzula do prywatności, swobody wypowiedzi, wynosi 5,8 mld. zł, z czego około 1 mld. 39 umieszczana w umowach zawieranych w ra- dostępu do kultury) może stanowić nad- zł to wartość rynkowa komercyjnego mach 7 Programu Ramowego. używanie niektórych środków ochrony rozpowszechniania nielegalnych kopii Można ponadto mówić o ustawowych otwartych praw wyłącznych. To perspektywa istotna, utworów muzycznych i audiowizual- mandatach, czyli zobowiązaniu do umieszczania choćby dlatego, że dotyczy konstytucyjnie nych2. Obrazowego przykładu dostarczyła twórczości w otwartym dostępie wynikającym gwarantowanych swobód obywatelskich, transmisja walki bokserskiej Andrzeja Go- z przepisów prawa. W Polsce nie funkcjonują ale nie jedyna. W świecie, w którym ilość łoty z Przemysławem Saletą: liczba osób obecnie tego typu przepisy, aczkolwiek trwają dostępnej informacji dawno przekroczyła oglądających ją w nielegalnych serwisach dyskusje nad ich wdrożeniem. Przykładem możliwości percepcyjne człowieka, wyrobie- przewyższyła dwukrotnie korzystających są konsultacje projektu założeń do ustawy nie sobie własnego zdania o jakikolwiek zja- z legalnego kanału, który udostępnił organi- o otwartych zasobach. Istotnym elementem w tej wisku wymaga skupienia się także na tym, zator wydarzenia. dyskusji jest wypracowanie odpowiedzi na py- o czym za dużo się nie mówi i usłyszenia Oczywistym jest, że ktoś wspomniany tanie, jaki dokładnie zakres uprawnień powin- tego, co nie jest głośno grane. Inaczej, cze- miliard zarabia i ktoś go traci. Warto o tym niśmy jako podatnicy nabywać do twórczości go obawiał się Zbigniew Herbert „pozostaje pamiętać w trakcie każdej uczciwej debaty fi nansowanej za nasze pieniądze. Czy tak jak 1 nam tylko bęben i bęben gra nam dalej”. o prawie autorskim – w jej cieniu toczy się często dzieje się obecnie, wystarczy poprzestać Wzbogacenie polskiej debaty publicznej handlowa wojna o to, czy dobra kultury na sfi nansowaniu powstania samego utworu o własności intelektualnej o dźwięki innych będą dostarczane polskim odbiorcom przez bez nabywania do niego żadnych uprawnień, instrumentów wymaga poznania kilku infor- legalnie czy też nielegalnie działających czy przeciwnie, zaangażowanie publicznych macji, które pozwalają uzmysłowić sobie, dystrybutorów. Ci pierwsi w konkurencyj- pieniędzy uzasadnia publiczny dostęp do tak jaki jest ekonomiczny wymiar praw wyłącz- nej walce są od początku na trudniejszej powstałej twórczości na zasadzie otwartego nych. Zgodnie z danymi przedstawionymi pozycji: ponoszą koszty wytworzenia dóbr dostępu libre lub przynajmniej gratis. przez OECD straty polskiej gospodarki kultury, które rozpowszechniają lub koszty poniesione w wyniku naruszeń praw opłat licencyjnych umożliwiających im le- Dr Krzysztof Siewicz własności intelektualnej wahają się galną dystrybucję. Ci drudzy budują swoją

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 53 ŚŚWIATOWYW I AT O W Y DZIEŃDZ I E Ń WWŁASNOŚCIŁ A S N O Ś C I IINTELEKTUALNEJN T E L E K T UA L N E J przewagę konkurencyjną, łamiąc przepisy utrudnia rozwój polskiego legalnego obiegu o prawie autorskim i nie wynagradzając dóbr kultury, twórców pozbawia dochodu, pracy osób, która jest dla nich jedynym a producentów zwrotu zainwestowanych prawdziwym źródłem materialnych korzyści. środków i należnego zysku. W konsekwen- Ze względu na rozwój technologiczny oraz cji polski budżet traci wpływy z podatków, stałe zwiększanie zasięgu i możliwości a skala możliwego wsparcia twórczości jest Internetu skala i natężenie wspomnianej mniejsza. handlowej walki będzie się w przyszłości Po drugie, równolegle poszerzany powinien powiększać, tak samo jak jej wpływ na dzia- być dostęp do legalnej oferty dóbr kultury. łalności legalnie funkcjonujących dystrybu- To potrzeby odbiorców kultury w ostatecz- torów dóbr kultury. nym rozrachunku są bowiem najważniejsze W tym miejscu oczywiste jest pytanie: kto – bez nich dobra kultury zmieniają się w cy- jest benefi cjantem i w jaki sposób uzyskuje wilizacyjną skamielinę. dochody z nielegalnej, komercyjnej eksplo- Po trzecie, konieczne jest – inicjatywy atacji cudzej twórczości? Poznanie przynaj- w kilku państwach Europy Zachodniej to po- mniej niektórych z tego rodzaju podmiotów twierdzają – tworzenie koalicji z legalnymi nie jest trudne. Dobrym źródłem w tym pośrednikami w łańcuchu fi nansowania wypadku może tzw. Transparency Report3 nielegalnych serwisów. Samoregulacja, przygotowany przez fi rmę Google – w grud- współpraca i dobre praktyki wypracowane Korzystanie z Internetu i dostępnych tam niu ub. roku wśród pięciu serwisów, wobec z ich udziałem pozwalają ograniczyć wyso- zasobów angażuje znaczną liczbę instytucji których, najczęściej na świecie, żądano kość budżetów reklamowych lokowanych prawnych, należących do różnych gałęzi usunięcia bezprawnie rozpowszechnianych u nielegalnych pośredników, a także blo- prawa. Np. informacje publikowane w takich treści, były aż dwa należące do polskich kować transfery płatności dokonywanych serwisach, jak „pudelek” często ingerują fi rm. Powszechnie znane są również modele na ich rzecz. Skutkiem jest zmniejszenie w dobra osobiste, z prawem prywatności biznesowe, na których opierają się pośred- skali działalności nielegalnych serwisów i czcią na czele. Sprzedający na aukcjach nicy – większość z nich czerpie korzyści dzięki odcięciu ich od podstawowych źródeł internetowych (e-bay, allegro) posługują się fi nansowe, stosując kombinację modelu fi nansowania. Tego rodzaju rozwiązania chronionymi znakami towarowymi (nieko- reklamowego z modelem pobierania opłat.4 sprawiają ponadto, że zwalczanie naruszeń niecznie umieszczonymi na oryginalnych Pierwszy z nich wymaga współpracy re- prawa autorskiego w żadnym momencie towarach). Pojawiają się też groźniejsze klamodawców i pośredników reklamowych nie dotyka w jakikolwiek sposób sfery praw z perspektywy społecznej zjawiska jako (m.in. domów mediowych), by ogłoszenia obywatelskich. rozpowszechnianie treści nazistowskich w ogóle mogły dotrzeć do nielegalnych ser- albo ujawnianie informacji, które ze względu Po czwarte wreszcie, niebagatelne zna- na interesy poszczególnych państw po- wisów. Drugi opiera się na pobieraniu opłat czenie ma edukacja – nie tylko rzetelne za możliwość utworzenia konta w serwisie, winny pozostać tajne. Jak więc korzystać informowanie użytkowników dóbr kultury legalnie z zasobów sieci? „transfer danych”, pobranie konkretnego o ich prawach i obowiązkach, ale także materiału lub dostęp do bezpośredniego prowadzenie debaty o prawie autorskim Lecz nawet kwalifi kacja prawna, zdawałoby źródła (linku). W tym wypadku funkcjonowa- i możliwych kierunkach jego ewolucji w spo- się, tak oczywistych, wspomnianych, sytu- nie serwisu uzależnione jest od współpracy sób intelektualnie uczciwy bez półprawd, acji, nie jest prosta, ponieważ wartościom z podmiotami obsługującymi dokonywane manipulacji i ideologicznego zacietrzewie- w postaci ochrony informacji niejawnych płatności (bankami, operatorami kart płat- nia, pod którymi często kryją się wyłącznie lub porządkowi publicznemu przeciwstawia niczych, operatorami SMS). Żaden z nie- biznesowe interesy. się wartość nie mniej doniosłą: wolność legalnych serwisów nie jest więc w stanie słowa. Wreszcie, last but not least, rozpo- prowadzić działalności bez zaangażowania Karol Kościński, MKiDzN wszechnianie w Internecie często odnosi legalnie działających podmiotów trzecich.(…) się do materiałów stanowiących efekt twór- czości, a więc ingeruje w prawo autorskie. 1 Po pierwsze więc, z czym nie sposób się Zbigniew Herbert „Pieśń o bębnie” Polega np. na wymianie plików z chroniony- 2 Dane portal money.pl nie zgodzić, zwalczanie naruszeń powinno 3 mi treściami (sieci P2P) lub udostępniania być skupione przede wszystkim na podmio- http://www.google.com/transparencyreport/ 4 “The six business models for copyright infringement. na dyskach wirtualnych (np. chomikuj.pl). tach, które z nielegalnej eksploatacji cudzej A data-driven study of websites considered to be Problemem jest szybkość rozpowszech- twórczości uczyniły stałe i lukratywne źródło infringing copyright”, opracowanie wspólne Google niania i wielość lokalizacji, w których może własnego dochodu. To ich aktywność i PRS. pojawić się informacja. Zdjęcie umieszczo-

54 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 ŚŚWIATOWYW I AT O W Y DZIEŃDZ I E Ń WWŁASNOŚCIŁ A S N O Ś C I IINTELEKTUALNEJN T E L E K T UA L N E J

JJakak llegalnieegalnie kkorzystaorzystać z zasobówzasobów ssieci?ieci?

Dr Wojciech Machała UW

ne na informacyjnej stronie internetowej Trzeba jednak zaznaczyć, że w polskim do udostępniania i korzystania z utworów może zostać pobrane, poddane przeróbce systemie prawnym udzielenie licencji wyma- wprowadzanych do sieci najbardziej ade- i umieszczone w jednym serwisie społecz- ga zawarcia umowy, a umowa ta odnosi się kwatne będą przejawy dozwolonego użytku nościowym, a potem udostępnione za po- do pól eksploatacji utworu wyraźnie w niej publicznego: ponowne rozpowszechnienie średnictwem innego. Każdy korzystający wymienionych. Te wymogi nastręczają pew- niektórych utworów w prasie internetowej z serwisów Facebook lub youtube zaobser- ne trudności kwalifi kacyjne w przypadku (art. 25 ust. 4 ustawy o prawie autorskim wował powyższe sytuacje. udostępniania utworów w Internecie, zwią- i prawach pokrewnych), dozwolony użytek zane z brakiem bezpośredniego kontaktu dydaktyczny (art. 27 ustawy) i prawo cytatu O pewność legalnego korzystania zatem między udostępniającym a korzystającym. (art. 29 ust. 1 ustawy). trudno. Jeżeli skupić się na aspektach Udaje się jednak pokonać wymóg umow- Ta ostatnia postać dozwolonego użytku autorskoprawnych korzystania z Inter- nego charakteru licencji przy zastosowaniu wydaje się atrakcyjną opcją dla internautów, netu, można wskazać trzy potencjalne konstrukcji oferty (którą jest wprowadzenie poddających obróbce twórczej utwory źródła legalności korzystania z utworów utworu do sieci) i jej przyjęcia (którym jest wprowadzone do sieci (np. z wykorzysta- umieszczanych na stronach internetowych: rozpoczęcie eksploatacji przez korzystają- niem techniki samplingu lub mash-up). (1) dorozumianą licencję udzielaną przez cego). Jeśli zaś chodzi o wymóg wyraźne- Oczywiście, internauta, który po prostu podmiot prawa autorskiego wprowadza- go wymienienia pól eksploatacji, to podnosi korzysta z zasobów sieci dla własnych, jący utwór do sieci, (2) licencję wyraźną się zasadnie, że skoro cała umowa licen- osobistych celów, może się również z wykorzystaniem gotowych wzorców cyjna ma nieformalny charakter, to również powołać na dozwolony użytek prywatny (n.p. Creative Commons) lub, co bardzo w taki niesformalizowany sposób wskazuje (art. 23 ustawy). rzadkie, ukształtowaną indywidualnie przez się w niej pola eksploatacji. I są to pola W ostatnich latach próbuje się kwestio- zainteresowanego oraz (3) licencję ustawo- bezpośrednio związane z realizacją celu, nować licencje ustawowe na korzystanie wą (dozwolony użytek). dla którego podmiot prawa autorskiego z utworów wprowadzonych do sieci umieszcza swój utwór w Internecie. Udzielenie licencji w sposób dorozumiany w oparciu o doktrynę „trójstopniowego jest możliwe w przypadku licencji niewy- Jeśli chodzi o licencje wyraźne sprawa jest, testu”, której wyrazem jest art. 35 ustawy. łącznej, a takie są ze swej natury licencje oczywiście, prostsza: dysponujemy goto- Podnosi się, że dozwolony użytek „inter- sieciowe (jedynie licencja wyłączna wyma- wym zestawem warunków licencji, na który netowy” narusza normalne korzystanie ga formy pisemnej pod rygorem nieważno- powołuje się licencjodawca oświadczając z utworu i godzi w słuszne interesy twórcy. ści). Każde zatem zachowanie podmiotu o udzieleniu licencji. Wzorce licencji są w in- Do stanowiska tego należy jednak pod- prawa autorskiego, które w sposób dosta- ternetowym rozpowszechnianiu utworów chodzić z ostrożnością, aby nie okazało teczny ujawnia jego wolę udzielenia licencji, bardzo przydatne, tym da się wytłumaczyć się, że z wykorzystaniem niedookreślonych stwarza dla zainteresowanego internauty popularność Creative Commons. zwrotów i klauzul generalnych niweczy się możliwości korzystania z utworu wprowa- Natomiast spośród licencji ustawowych wolność korzystających z sieci przyznaną dzonego do sieci. przewidzianych przez polską ustawę konkretnie sformułowaną normą.

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 55 ŚŚWIATOWYW I AT O W Y DZIEŃDZ I E Ń WWŁASNOŚCIŁ A S N O Ś C I IINTELEKTUALNEJN T E L E K T UA L N E J

DDostostęp ddoo uulubionejlubionej mmuzykiuzyki

Marcin Olender, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji

Od powstania sieci p2p Napster w 1999 r., fi zycznych nośników jest wydarzeniem sym- Dziesięć lat temu badacze z MIT opracowali branża muzyczna stara się walczyć z udostęp- bolicznym. Sprzedaż rośnie we wszystkich koncepcję Open Music Model, w którym nianiem muzyki w Internecie. Działania prawne kategoriach – ilości utworów (+12%), albumów użytkownicy mieliby nieograniczony dostęp prowadzone zarówno przeciwko serwisom (+17%) czy klientów usług abonamentowych do całego repertuaru muzycznego w zamian bądź dostawcom oprogramowania (Napster, (+44%). za niską (poniżej 10 USD/mies.) opłatę. Zda- LimeWire), jak też indywidualnym użytkow- Autorzy raportu nazywają wręcz muzykę „mo- niem autorów w takim modelu piractwo utra- nikom, nie przyniosły jednak widocznego torem cyfrowego wzrostu”, a dyrektor zarzą- ciłoby rację bytu. Obecny spadek wymiany ograniczenia skali naruszeń praw autorskich dzają IFPI, Frances Moore, z ufnością oznaj- plików i lawinowy wzrost dochodów z usług w Internecie. Wskutek tych kampanii doszło mia, że „kierunek zmiany w stronę wzrostu abonamentowych potwierdza słuszność jednak do silnego zideologizowania sporu jest jasny”. Jednocześnie w USA, kolejny rok tych przewidywań. Większość osób, które o kształt praw własności intelektualnej oraz z rzędu spadła liczba osób wymieniających porzuciły p2p także wskazuje, że skłoniła negatywnego odbioru działań branży. W tym pliki w sieciach p2p. Obecnie oddaje się temu ich do tego dostępność legalnej, atrakcyjnej czasie przychody przemysłu nagraniowego procederowi zaledwie jedna osoba na dziesięć, oferty. spadły o połowę. czyli aż o połowę mniej w porównaniu z rokiem Poszukiwanie skuteczniejszych metod Tymczasem otwarty w 2003 r. sklep iTunes 2005, kiedy wymiana plików osiągnęła swoje zwalczania piractwa, w świetle powyższych stał się fenomenalnym sukcesem (25 mld apogeum. faktów, wydaje się chybione. Rozwiązanie jest sprzedanych utworów) i udowodnił, że konsu- Co jest przyczyną wzrostu sprzedaży i spadku czytelne i znajduje potwierdzenie w danych menci, jeżeli zaoferuje im się wygodną usługę, zainteresowania dostępem nieautoryzowanym? empirycznych – należy koncentrować się chętnie płacą za dostęp do ulubionej muzyki, Zawdzięczamy to eksplozji legalnej i atrakcyjnej na sposobach ułatwienia powstawania a brak zabezpieczeń DRM nie prowadzi oferty, której świadkami jesteśmy w ostatnim legalnej oferty i usuwania barier prawnych do spadku, a do wzrostu sprzedaży. czasie. Wystarczy przytoczyć dane, zgodnie i organizacyjnych, które pod tym względem Wpływy z dystrybucji cyfrowej w legalnych z którymi na początku 2011 roku największe le- wciąż istnieją. Istnienie odpowiedniej ofer- serwisach nieustannie rosną. Aż do 2012 r. galne usługi muzyczne, taki jak iTunes, Spotify ty legalnej w dużej mierze ograniczy popyt wzrost ten był zbyt wolny, aby zrównoważyć czy Deezer, były obecne zaledwie w 20 pań- na nielegalne usługi. Piractwo, wbrew spadek dochodów z tradycyjnych nośników. stwach. Na koniec 2012 r. było to już ponad pozorom, nie jest bowiem darmowe – jest Raport światowej organizacji przemysłu fono- 100 państw i setki nowych serwisów. Wielkim obciążone ryzykiem, niewygodą i dyskom- grafi cznego IFPI, podsumowujący rok 2012, sukcesem i nadzieją dla całej branży stają się fortem moralnym, więc można z nim sku- jest jednak niemalże entuzjastyczny, gdyż usługi strumieniowania muzyki, które działają tecznie konkurować. po raz pierwszy od 1998 r. globalne dochody zgodnie z modelem abonamentowym – użyt- Nie oznacza to oczywiście, że należy ponie- przemysłu fonografi cznego wzrosły. Wzrost kownik otrzymuje nieograniczony dostęp chać egzekucji praw autorskich. Powinna wyniósł co prawda zaledwie 0,3%, ale fakt, do repertuaru za miesięczna opłatę. W Polsce być w szczególności zintensyfi kowana w sto- że silny wzrost sprzedaży cyfrowej (9%) zdołał w 2012 r. dochody producentów z tego źródła sunku do naruszeń dokonywanych w celach całkowicie zrównoważyć spadek sprzedaży wzrosły o ponad 50%. zarobkowych.

56 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Priorytety innowacyjnej gospodarki

LICZY SIĘ EDUKACJA, GGŁUPCZE!ŁUPCZE!

W 11992992 rokuroku BillBill ClintonClinton wygrawygrał swojswoją kampanikampanię prezydenckprezydencką podpod słynnymynnym hhasasłemem „„It’sIt’s tthehe eeconomy,conomy, stupid!”.stupid!”. ChciaChciał postawipostawić nana zdecydowanyzdecydowany rozwójrozwój innowacyjnejinnowacyjnej ggospodarkiospodarki w amerykaamerykańskimskim spospołeczeeczeństwiestwie zzmmęcczonymzonym okresemokresem zzimnowojennymimnowojennym i konkonfl iiktemktem w ZZatoceatoce PPerskiej.erskiej. DDyskusjeyskusje podczaspodczas tegorocznej,tegorocznej, cczwartejzwartej jjuuż edycjiedycji KKongresuongresu IInnowacyjnejnnowacyjnej GGospodarkiospodarki ddotyczyotyczyły w dudużejej mmierzeierze cczozołowejowej rrolioli eedukacjidukacji w kksztaształtowaniutowaniu sspopołeczeeczeństwastwa wiedzy,wiedzy, sspopołeczeeczeńsstwatwa innowacyjnego.innowacyjnego.

onkuruj. Mierz wysoko. Wygry- wzrostu gospodarczego jest kreatywność.. Prezydent Bronisław Komorowski w przesłaniu „K waj!” – pod takim ekspansywnym I wreszcie w „Konkurencyjnej gospodar- do uczestników IV Kongresu Innowacyjnej hasłem odbyła się kolejna edycja najważniej- ce” koncentrowano się wokół strukturalnych Gospodarki. W spotkaniu wziął udział minister szej chyba debaty nad rozwojem innowacyjnej słabości polskiej gospodarki oraz jej pro- Olgierd Dziekoński – Nasze dotychczasowe gospodarki w Polsce. Kongres organizowany blemów wynikających z trwającego kryzysu sukcesy gospodarcze są efektem naszej pra- jest co roku przez Krajową Izbę Gospodarczą światowego. Wymagane są pilne działania, cowitości, ale także naszej przedsiębiorczości. z wieloma podmiotami i przy wsparciu licznych które umożliwiają ożywienie gospodarki oraz Trzeba powiedzieć z całą mocą, że trudno środowisk społecznych, gospodarczych oraz wprowadzenie na jej ścieżkę długookresowego wyobrazić sobie dalszy rozwój Polski bez politycznych. Jak co roku Urząd Patentowy RP wysokiego wzrostu. postawienia na gospodarkę innowacyjną. był partnerem instytucjonalnym, zaś dr Alicja ongres ma na celu stworzenie otwartej Bo innowacyjność gospodarki to szansa Adamczak, prezes Urzędu członkiem Rady K platformy wymiany opinii pomiędzy na konkurencyjność Polski, polskiej ekonomiki, Programowej. wszystkimi uczestnikami-benefi cjentami pro- wszystkich polskich fi rm. egoroczna edycja podzielona była innowacyjnych działań w naszym kraju, która akże z inspiracji Prezydenta RP powstał T na trzy główne bloki panelowe. posłuży do wypracowania konkretnych rozwią- T głośny ostatnio raport pod redakcją W „Konkurencyjnej edukacji” dyskutowano zań, przyspieszających proces transformacji prof. Jerzego Hausnera „Konkurencyjna czy modyfi kacja systemów edukacyjnych, polskiej gospodarki wyznaczanie obszarów zmian i kierunków w kierunku modelu rozwoju powinna wynikać z inspiracji instytucji innowacyjnego. Dlate- edukacyjnych czy „dobrych praktyk” środowi- go m.in. zaproszono ska gospodarczego. Zastanawiano się również ekspertów z Izraela, nad rolą, jaka przypadnie samorządowi gospo- Korei Południowej, darczemu i jego instytucjom w kształtowaniu Tajwanu i Stanów zmian w systemie edukacji. W „Konkurencyj- Zjednoczonych, nej Polsce. Kreatywne miasto” stwierdzono, krajów wiodących że klucz do sukcesu miasta tkwi nie tylko w rankingach innowa- w obniżaniu kosztów jego funkcjonowania, cyjności w świecie. ale głównie w podnoszeniu jakości życia jego – Innowacyjna go- mieszkańców. Dyskutowano ponadto nad spodarka to część czynnikami i działaniami wzmacniającymi kre- naszych marzeń atywność miast i aglomeracji. Jedną z konkluzji o nowoczesnej było stwierdzenie, iż fundamentalnym źródłem Polsce – podkreślił

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 57 ndrzej Arendarski, prezes Krajowej Izby A Gospodarczej – organizatora kongresu – witając gości powiedział, że Polska potrze- buje innowacyjności, aby ścigać najlepszych w świecie, a klucz do tego celu ukryty jest w edukacji. Od wielu lat wskazujemy na ko- nieczność zmiany modelu rozwoju gospodarki, który dziś oparty jest przede wszystkim na niż- szych kosztach pracy i surowców, a w sferze technologii – na kopiowaniu wzorców z ze- wnątrz. W tym roku chcielibyśmy wskazać na potrzebę podjęcia zintegrowanych działań w trzech sferach, które naszym zdaniem po- zwolą skutecznie konkurować z najlepszymi. odczas drugiego dnia Kongresu, wrę- P czano także nagrody Prezesa Krajowej Izby Gospodarczej Innovatica 2013. Zgłoszono prawie 60 wniosków, a nagrodzono w następu- jących kategoriach: Innowacyjna fi rma – INTEX Od lewej: Wicepremier J. Piechociński, Prezes KIG A. Arendarski, prof. J. Hausner Ośrodek Innowacji Technicznych i Kooperacji; rozwiązanie innowacyjne – Grzejnik elektryczny Polska. Jak awansować w światowej lidze gim miejsce po Korei Południowej. Posiadamy „NOGEN” fi rmy „TERMO-EKO”; osobowość gospodarczej?”. Publikacja była przedmio- jeden z najwyższych w Europie wskaźników innowacyjna – Tomasz Zmysłowski. Jury przy- tem dyskusji podczas jednej z sesji Kongresu dotyczących kadry naukowej i absolwentów znało również dwa specjalne wyróżnienia dla Innowacyjnej Gospodarki. Zawiera ona analizę wyższych uczelni. To pomaga budować Zakładu Utylizacji Odpadów i Zespołu Elek- danych empirycznych dotyczących różnych innowacyjność. W opinii wicepremiera Piecho- trowni Wodnych Niedzica. czynników i aspektów pozycji konkurencyjnej cińskiego innowacyjność, to także otwartość Gościem specjalnym Kongresu był prof. i potencjału konkurencyjnego polskiej gospo- na zmianę i umiejętność twórczego korzystania Joseph Stiglitz, amerykański laureat nagrody darki. W raporcie określono także wyzwania ze światowego dorobku. Wspólnie musimy Nobla w dziedzinie ekonomii. Podkreślał rozwojowe stojące przed Polską, czyli pod- podejmować działania na rzecz wzrostu i budo- on w swoim wystąpieniu, że kraje nowej miotami gospodarczymi i władzą publiczną wy konkurencyjnego rynku. Europy nastawione są na doganianie krajów oraz sformułowano kluczowe rekomendacje kluczowej roli nauki w budowaniu „starych”, a jednym z wyzwań dla nich jest dla polityki publicznej. Raport przygotowano O gospodarki opartej na wiedzy mó- zasypanie nierówności w poziomie rozwoju, z myślą o wywołaniu refl eksji i debaty pu- wiła prof. Barbara Kudrycka, Minister Nauki nie należy jednak do realizacji tego celu pod- blicznej. Na stronie internetowej Krajowej Izby i Szkolnictwa Wyższego – Uruchomiliśmy m.in. chodzić bezmyślnie, bo nie warto kopiować Gospodarczej dostępny jest formularz, który program kierunków zamawianych i z sukcesem złych modeli i powielać błędy innych. umożliwia odniesienie się do tez raportu oraz odwróciliśmy niekorzystną strukturę kształcenia, rugim gościem specjalnym był Charles przedstawienie własnych propozycji rozwiązań. dopasowując ją do potrzeb rozwijającej się D Landry, światowej sławy autorytet Posłużą one opracowaniu uzupełnienia do ra- gospodarki. w dziedzinie wykorzystania wyobraźni i kre- portu, które zostaną przedstawione jesienią atywności w polityce miejskiej. 2013 r. tegorocznej edycji kluczową rolę W odgrywała edukacja, zarówno Nie ulega wątpliwości, że liczni uczestnicy rzed debatą o konkurencyjności polskiej młodych, jak i pracujących już na rzecz inno- i goście Kongresu, są przekonani, że to właśnie P gospodarki specjalne wystąpienie miał wacyjnej gospodarki. W panelu dyskusyjnym innowacyjna gospodarka będzie skutecznym wicepremier Janusz Piechociński – Trwałą „Edukacjo! Quo vadis?” wzięła udział Bożena sposobem na rozwiązanie problemów stoją- przewagą konkurencyjną polskiej gospodarki Lublińska-Kasprzak, prezes PARP, która pod- cych przed Polską i światem. jest kapitał ludzki. Dzięki doskonale wykształ- kreśliła, że kształtowanie kompetencji uniwer- Tegoroczna edycja Kongresu odbywała się conym kadrom przyciągamy inwestorów, którzy salnych takich jak: samodzielność, komunika- po raz kolejny w warszawskim Centrum gwarantują dostęp do nowych technologii oraz tywność, umiejętność współpracy w grupie, Nauki Kopernik. Honorowy Patronat nad tworzą warunki do rozwoju usług – podkreślał. rozwiązywanie konfl iktów, zarządzanie czasem, wydarzeniem objął Prezydent RP, Bronisław Minister Gospodarki wymienił atuty polskiego podejmowanie decyzji, inicjatywa, odporność Komorowski. rynku, które są doceniane przez zagranicznych na stres i ogólnie chęć do pracy – powinny być inwestorów. – Według światowych rankingów zaszczepiane od najmłodszych lat, już na eta- Piotr Brylski w kategorii przedsiębiorczość Polscy są na dru- pie przedszkola, czy szkoły podstawowej. Zdj. KIG

58 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Skuteczna ochrona innowacji

PATENT NA SUKCES OOchronachrona rząd Patentowy różnymi metodami upo- iinnowacyjnychnnowacyjnych U wszechnia wiedzę na temat ochrony wła- sności przemysłowej. Jedną z nich są szkolenia organizowane w ramach projektu systemowego pt. rrozwiozwiązazań „Wsparcie efektywnego wykorzystania własności przemysłowej w innowacyjnej gospodarce”. o ccharakterzeharakterze 4 czerwca br. na Wydziale Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Akademii Górniczo-Hutniczej odbyło się ttechnicznymechnicznym szkolenie pt. „Patent na sukces – skuteczna ochrona innowacji”. Przyjęcie stosunkowo szerokiego zakresu tematycznego podyktowane zostało koniecznością prezentacji wielu aspektów związanych ze skuteczną ochroną dóbr niematerialnych. Dr Justyna Ożegalska-Trybalska, UJ rzeba bowiem wiedzieć, że uzyskanie praw wy- T łącznych stanowi jeden z etapów efektywnego zarządzania własnością intelektualną. Powinien on być PPostostęp techniczny,techniczny, ccorazoraz wwiiększaksza kkonkurencyjnoonkurencyjnośćść poprzedzony badaniami w światowym stanie techniki, pprzedsirzedsiębbiorstwiorstw nnaa rrynkuynku oorazraz rrosnosnącece wwymaganiaymagania rozważeniem alternatywnych form ochrony (np. na za- kkonsumentówonsumentów wwymuszajymuszają opracowywanieopracowywanie sadach know-how), jak również decyzją co do możli- i wwprowadzanieprowadzanie nana rynekrynek corazcoraz bardziejbardziej wości ochrony innych elementów produktu (oznacza to tzw. kumulację praw wyłącznych, np. obok ochrony iinnowacyjnychnnowacyjnych produktów,produktów, rrozwiozwiązazań i ttechnologii.echnologii. patentowej – uzyskanie prawa z rejestracji na wzór W cceluelu zzabezpieczeniaabezpieczenia zarównozarówno wywyłąłącznocznościci przemysłowy, które chroni wygląd zewnętrzny produktu w zzakresieakresie rrynkowejynkowej eeksploatacjiksploatacji ttakichakich wwytworów,ytworów, – jego kształt, ornamentację, strukturę itp.). jjakak i zwrotuzwrotu nnakakładówadów poniesionychponiesionych nana rozwójrozwój akie podejście znalazło odzwierciedlenie w wystą- iinnowacyjnychnnowacyjnych rrozwiozwiązazań, ppromowaneromowane jestjest T pieniach prelegentów podczas szkolenia w AGH. kkorzystanieorzystanie z nnarzarzędzidzi oochronychrony ooferowanychferowanych pprzezrzez Pierwsza prezentacja – dr Justyny Ożegalskiej-Trybalskiej ssystemystem prawaprawa własnoasnościci iintelektualnej,ntelektualnej, sstanowitanowiącycy (Uniwersytet Jagielloński) dotyczyła ochrony rozwiązań iintegralnyntegralny eelementlement kakażdejdej innowacyjnejinnowacyjnej gospodarki.gospodarki. o charakterze technicznym. Natomiast wystąpienie rzecznika patentowego – dr Mariusza Kondrata odnosiło się do zagadnień związanych z ochroną kształtu produk- rawa własności intelektualnej chronią szerokie spektrum wytworów inte- tów. Na temat znaczenia informacji patentowej, jej źródeł P lektualnych (w tym rozwiązań o charakterze technicznym), często oferując i możliwości wykorzystania mówiła Agnieszka Podrazik ich kumulatywną ochronę na gruncie różnych reżimów ochrony w tym prawa z Akademii Górniczo-Hutniczej. autorskiego, prawa własności przemysłowej oraz prawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Aby ochrona taka była efektywna, konieczne jest właściwe zidenty- zkolenie spotkało się z ogromnym zaintereso- fi kowanie przedmiotu ochrony, a następnie „dobranie” najbardziej efektywnego S waniem, o czym świadczyła nie tylko wysoka narzędzia (narzędzi) ochrony. frekwencja – wzięło w nim udział około 200 osób, ale przede wszystkim dyskusja i liczne pytania uczestni- przypadku innowacyjnych produktów, ochronie podlegać mogą rożnego ków, które towarzyszyły poszczególnym wystąpieniom. W rodzaju cechy produktu, które z kolei stanowią istotę poszczególnych Wydarzenie to, adresowane przede wszystkim do ma- przedmiotów ochrony na gruncie prawa własności intelektualnej. Przykładowo, łych i średnich przedsiębiorców oraz przedstawicieli cechy takie jak: funkcjonalność, budowa, działanie, mogą być objęte ochroną jako instytucji otoczenia biznesu, potwierdziło potrzebę or- wynalazek, wzór użytkowy, a także tajemnica przedsiębiorstwa. Z kolei, wygląd ganizacji takich kolejnych szkoleń, upowszechniających czy estetyka produktu podlegają ochronie jako wzór przemysłowy, natomiast sfera wiedzę na temat ochrony własności intelektualnej. identyfi kacji produktu – jako znak towarowy lub oznaczenie geografi czne. Koncentrując się na pierwszej grupie rozwiązań chroniących techniczne i użytkowe Piotr Zakrzewski, DPI aspekty określonego wytworu intelektualnego, w pierwszej kolejności należy zde-

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 59 fi niować wskazane w tej grupie przedmioty, jego poufność. Na gruncie przepisów ile działania podjęte w celu zacho- co pozwoli na dalszą analizę możliwych dotyczących wynalazków i wzorów użyt- O wania poufności informacji tech- strategii ochrony takich wytworów w opar- kowych jest ona rozumiana w ten sposób, nicznych mających znaczenie gospodarcze ciu o właściwe regulacje. że wynalazek (wzór użytkowy) uważa się są wystarczające dla uzyskania faktycznej za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu ochrony takich informacji na gruncie Usta- a gruncie prawa własności intelektu- techniki. Stanem techniki jest natomiast wy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji alnej, wynalazek można zdefi niować N wszystko to, co przed datą, według której z 16 kwietnia 1993 r., o tyle uzyskanie jako rozwiązanie z dowolnej dziedziny oznacza się pierwszeństwo do uzyskania ochrony patentowej wynalazku, czy ochro- techniki, na które – pod warunkiem, że jest patentu, zostało udostępnione do wia- ny prawem ochronnym na wzór użytkowy nowe, posiada poziom wynalazczy i na- domości powszechnej w jakikolwiek w oparciu o Ustawę prawo własności daje się do przemysłowego zastosowania sposób. Stan techniki rozpatrywany jest przemysłowej z 30 czerwca 2013 r. jest – może być udzielony patent. Wynalazki w skali światowej, co oznacza, że aby dużo bardziej skomplikowane, czaso- chronione są patentami, które udzielane dane rozwiązanie spełniało przesłankę chłonne i kosztowne. W obu przypadkach są na takie kategorie wynalazków jak: urzą- nowości, musi być nowe w skali świato- konieczne jest przygotowanie dokumen- dzenia, sposoby, metody i zastosowania. wej. Do stanu techniki należą w szcze- tacji zgłoszeniowej, wniesienie zgłoszenia Nowe i użyteczne rozwiązanie o charakte- gólności: opatentowane lub zgłoszone do urzędu patentowego, przejście przez rze technicznym, dotyczące kształtu, bu- do opatentowania wynalazki na całym procedurę udzielenia prawa, oraz poniesie- dowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej świecie, rozwiązania, których szczegóły nie niekiedy wysokich kosztów uzyskania postaci mogą korzystać z ochrony jako zostały opisane w fachowej, branżowej ochrony. Ta droga ochrony wiąże się po- wzory użytkowe. Jak wynika z defi nicji literaturze, wynalazki, które są używane nadto z czasem oczekiwania na uzyskanie wzoru użytkowego, przedmiotem ochrony zarówno w działalności przemysłowej, jak ochrony (w przypadku wynalazków nawet w charakterze wzoru użytkowego może być: i działalności niekomercyjnej (w celach 4-5 lat). W przypadku wzorów użytkowych kształt przedmiotu, budowa urządzenia, osobistych). koszty uzyskania ochrony są niższe, zestawienie przedmiotu o trwałej postaci. uwagi na kluczowe znaczenie a czas oczekiwania na jej udzielenie prawa krótszy, co może stanowić ważne okolicz- kolei, tajemnicą przedsiębiorstwa przesłanki nowości (poufności) dla Z ności, które powinny być uwzględnione są nieujawnione do wiadomości pu- uzyskania ochrony rozwiązań o charak- Z przy wyborze strategii ochrony takich roz- blicznej informacje techniczne, technologicz- terze technicznym, konieczną strategią wiązań, które mogą korzystać z ochrony ne, organizacyjne przedsiębiorstwa posia- podmiotów tworzących innowacyjne zarówno jako wynalazki, jak i wzory użyt- dające wartość gospodarczą, co do których rozwiązania o charakterze technicznym kowe. W tym kontekście, uzyskanie prawa przedsiębiorca podjął niezbędne działania powinny być kroki zmierzające do zabez- ochronnego na wzór użytkowy stanowić w celu zachowania ich poufności. Jako pieczenia braku publicznej wiedzy na temat może atrakcyjną alternatywę dla ochro- tajemnica przedsiębiorstwa chronione być szczegółów rozwiązania polegające na: ny patentowej rozwiązań o charakterze mogą informacje o charakterze technicz- nie rozpowszechnianiu szczegółów wy- technicznym, w odniesieniu do urządzeń, nym, prototypy urządzeń, dokumentacja nalazku (w publikacjach, konferencjach, produktów o trwałej postaci. W wielu wy- techniczna. sympozjach naukowych, na targach, spotkaniach biznesowych, na stronach padkach gwarantuje bowiem możliwość Jak można zauważyć, zwłaszcza w przy- internetowych, w publikacjach projekto- uzyskania prawa ochronnego na wzór padku wynalazków i wzorów użytkowych wych); utajnianiu fragmentów pracy dok- użytkowy w przypadku braku możliwości zarówno przedmiot, jak i przesłanki torskiej zawierającej szczegóły wynalazku, uzyskania ochrony patentowej. Istnieje też uzyskania ochrony są do siebie zbliżone. podpisywaniu umów/klauzul poufności możliwość konwersji zgłoszenia o udzie- Z tego powodu, w pewnych przypadkach z pracownikami/kontrahentami/inwestorami. lenie patentu na zgłoszenie o udzielenie w stosunku do konkretnego wytworu będzie Elementem takiej strategii powinno być prawa ochronnego na wzór użytkowy. mogła być rozpatrywana zarówno ochrona także sprawdzanie stanu techniki w celu omimo wskazanych wad zabez- patentowa jako wynalazku, jak i ochrona wstępnej oceny, czy wynalazek jest nowy, pieczenia ochrony rozwiązania prawem ochronnym na wzór użytkowy. P a także uniknięcia zbędnych kosztów, technicznego na drodze formalnej, ta stra- Niekiedy, alternatywnym – a na wczesnym nakładów czasowych i organizacyjnych tegia posiada wiele zalet. Po pierwsze etapie rozwoju rozwiązania – równoległym na przygotowanie wniosków o udzielenie fakt uzyskania prawa, a co za tym idzie sposobem zabezpieczenia wyłączności, prawa na rozwiązanie, które zostało już opa- prawny monopol w zakresie zawodowego może być ochrona w charakterze tajemnicy tentowane. Badanie stanu techniki pozwala i zarobkowego korzystania z chronionego przedsiębiorstwa. jednocześnie wyeliminować sytuacje, rozwiązania na terytorium ochrony jest ak wynika z przesłanek uzyskania w których tworzenie i późniejsze korzystanie potwierdzona stosownym dokumentem, J ochrony dla wszystkich wskazanych z danego rozwiązania znajdującego się co ułatwia bardzo egzekwowanie ochrony wyżej przedmiotów ochrony, kluczową w stanie techniki, może prowadzić do naru- w przypadku naruszenia prawa. Brak ta- kwestią jest „nowość” rozwiązania lub szenia cudzych praw. kiego „potwierdzenia” posiadania ochrony

60 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Skuteczna ochrona innowacji może stanowić utrudnienie w przypadku egzekwowania ochrony faktycznej tajemni- cy przedsiębiorstwa. o drugie, w przeciwieństwie do fak- P tycznej ochrony tajemnicy przed- siębiorstwa, której długości nie można precyzyjnie określić (gdyż zależy od oko- liczności gwarantującej stan poufności lub jego brak), czas ochrony patentowej OOchronachrona kksztaształttuu wynalazku czy ochrony wzoru użytkowego jest z góry określony i trwa odpowiednio maksymalnie 20 i 10 lat, pod warunkiem pproduktówroduktów spełnienia przez uprawnionego warunków utrzymania ochrony, w szczególności w postaci terminowego wnoszenia opłat za jej utrzymanie. Dr Mariusz Kondrat o trzecie, w przypadku ochrony P patentowej istnieje atrakcyjna moż- liwość zabezpieczenia szerszej ochrony WWiiękkszoszośśćć pprawraw własnoasnościci iintelektualnejntelektualnej wwaażnychnych terytorialnej innowacyjnego rozwiązania, korzystając z dostępnych regionalnych z ppunktuunktu widzeniawidzenia ochronyochrony ksztakształttuu pprodukturoduktu toto prawa,prawa, (np. trybu patentu europejskiego) i/lub kktórychtórych oochronachrona odbywaodbywa sisię w oparciuoparciu o przepisyprzepisy międzynarodowych trybów patentowania pprawarawa właasnosnościci pprzemysrzemysłowej.owej. IIchch oochronachrona odbywaodbywa sisię (np. w ramach Układu o współpracy paten- ppoo sspepełnieniunieniu oodpowiednichdpowiednich kryteriówkryteriów właściwychciwych ddlala towej – PCT). ddanegoanego prawaprawa wywyłłąąccznego.znego. ak wynika z powyższego, poszukując J ochrony innowacyjnych rozwiązań rzepisy polskiej ustawy z dnia Dokonując wyboru danej kategorii ochrony technicznych należy pamiętać, że choć P 30 czerwca 2000 r. prawo własno- praw własności przemysłowej należy pa- w wielu sytuacjach patent stanowi najbar- ści przemysłowej (p.w.p.) chronią głównie miętać, które z nich, jaki rodzaj wytworów dziej skuteczne narzędzie ochrony takiego te wytwory działalności człowieka, które i postaci ludzkiej kreatywności chronią. wytworu intelektualnego, strategia bizneso- mają przemysłowe zastosowanie. Regula- Nie każdy produkt może być chroniony pra- wa dysponenta takich rozwiązań powinna cje prawa własności przemysłowej chronią wem do wzoru przemysłowego i nie każde uwzględniać także inne dostępne narzędzia m.in. nowe wytwory o poziomie wyna- oznaczenie może być znakiem towarowym. ochrony. Przy wyborze właściwego narzę- lazczym i przemysłowej stosowalności Istotne również jest to, iż jeden produkt może dzia ochrony należy uwzględnić wskazane (wynalazki), nowe i użyteczne rozwiązania być chroniony więcej niż jednym prawem wyżej wady i zalety poszczególnych form o charakterze technicznym odnoszące się własności przemysłowej. Kształt modelu ochrony, a także rynkową żywotność pro- do kształtu, budowy lub konstrukcji wy- telefonu komórkowego może być chroniony duktu, możliwości w zakresie sfi nansowania tworu (wzory użytkowe), nowe i posiada- w oparciu o wzór przemysłowy, a zawarte uzyskania i utrzymania ochrony, otoczenie jące indywidualny charakter postaci wy- wewnątrz niego rozwiązania techniczne konkurencyjne, czy plany biznesowe przed- tworu nadane przez cechy linii, konturów, mogą spełniać kryteria wynalazku i być chro- siębiorstwa ważne w kontekście decyzji kształtów, kolorystykę, etc. (wzory przemy- nione patentem lub wzorem użytkowym. w zakresie terytorialnego zakresu ochrony słowe), produkty spożywcze pochodzące patentowej. z danego regionu i posiadające w związku z tym specjalne właściwości (oznaczenia Znak towarowy według ależy pamiętać, że zabezpieczenie geografi czne), logo, czy slogan reklamo- ustawy prawo własności N możliwości uzyskania przyszłej wy jako oznaczenia odróżniające towary przemysłowej ochrony powinno nastąpić już na początku różnych przedsiębiorstw od siebie (znaki procesu rozwoju innowacyjnego rozwią- towarowe). Znakiem towarowym może być każde zania. Błędy popełniane na tym etapie oznaczenie, które można przedstawić (w szczególności ujawnienie szczegółów Sama ochrona kształtu produktu będzie w sposób grafi czny, jeżeli oznaczenie takie rozwiązania) uniemożliwia bowiem uzyska- opierać się głównie o prawa z wzo- nadaje się do odróżnienia towarów jedne- nie ochrony i ogranicza późniejszą efektyw- rów przemysłowych, a także znaków go przedsiębiorstwa od towarów innego ną komercjalizację. towarowych. przedsiębiorstwa.

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 61 Znakiem towarowym, w rozumieniu ust. 1, Indywidualny charakter wzoru rozumie ponad 20 000 podań o rejestrację wspól- może być w szczególności wyraz, rysu- się jako pewną sumę poszczególnych notowych wzorów przemysłowych, w tym nek, ornament, kompozycja kolorystyczna, elementów, które sprawiają pewną „in- ponad 9500 dla mebli. Duża atrakcyjność forma przestrzenna, w tym forma towaru ność” ukształtowanego w ten sposób systemu wspólnotowego każe temu za- lub opakowania, a także melodia lub inny produktu. Powstaje ona poprzez nadanie gadnieniu poświęcić szczególną uwagę. sygnał dźwiękowy. Z kolei nie udziela się całemu produktowi pewnych cech oraz Organem właściwym ze względu na przyj- praw ochronnych na oznaczenia, które: właściwości. Przy ocenie z kolei ogólnego mowanie zgłoszeń wspólnotowych wzo- 1) nie mogą być znakiem towarowym; wrażenia, jaki wywołuje dany wzór należy rów przemysłowych jest Urząd Harmo- go oceniać całościowo, bez koncentrowa- nizacji Rynku Wewnętrznego w Alicante 2) nie mają dostatecznych znamion nia się na poszczególnych jego cechach, odróżniających (OHIM, ang. Offi ce for Harmonization czy właściwościach. in the Internal Market). Podanie o rejestra- Nie mają dostatecznych znamion odróż- kolei wzór nowy to wzór, który cję wspólnotowego wzoru przemysłowego niających oznaczenia, które: Z nie jest znany osobom, które zaj- można wnieść drogą elektroniczną (wy- mują się zawodowo dziedziną, której wzór pełniając specjalny wniosek na stronie nie nadają się do odróżniania 11)) przemysłowy dotyczy, czyli np. projek- internetowej OHIM (http://oami.europa.eu) w obrocie towarów, dla których zostały tantowi krzeseł. Jest to przesłanka obiek- lub wysyłając wypełniony ręcznie lub kom- zgłoszone; tywna, nieograniczona terytorialnie. Wzór puterowo formularz papierowy (dostępny 22)) składają się wyłącznie z elementów musi być zatem nowy w skali światowej, również na stronie OHIM) faksem lub mogących służyć w obrocie do wskazania a nie nowy na terytorium Polski. Udostęp- pocztą zwykłą. w szczególności rodzaju towaru, jego nienie publiczne oznacza zastosowanie, hcąc uzyskać dla danego produktu pochodzenia, jakości, ilości, wartości, wystawienie lub ujawnienie wzoru w inny C ochronę w oparciu o wzór przemy- przeznaczenia, sposobu wytwarzania, sposób, jeśli spowodowało to dotarcie słowy w większej ilości państw możemy składu, funkcji lub przydatności. do wiadomości osób zajmujących się zlecić dokonanie zgłoszenia w każdym zawodowo dziedziną, której ten wzór z tych państw z osobna bądź dokonać Ponadto zgodnie z art. 131 ust. 1 pwp dotyczy. Wystawienie jednak na targach nie udziela się praw ochronnych na ozna- międzynarodowego zgłoszenia wzoru. nie niweczy przesłanki pierwszeństwa. Z praktycznego punktu widzenia dla czenia, które (…) stanowią formę bądź Samo zamieszczenie przedstawionego inną właściwość towaru lub opakowania, przedsiębiorców projektujących swój biz- produktu w folderze reklamowym fi rmy, nes o zasięgu globalnym interesującą pro- która jest uwarunkowana wyłącznie jego powoduje, iż stworzono możliwość dotar- naturą, jest niezbędna do uzyskania efek- cedurą jest procedura międzynarodowego cia do niego. Przestał on już być zatem zgłoszenia wzoru przemysłowego. Warto tu technicznego lub zwiększa znacznie wzorem nowym. Z kolei identyczność wartość towaru. bowiem zarejestrować wzór przemysło- z wzorem udostępnionym publicznie wy dla danego produktu w państwach, oznacza taki wygląd obu wzorów, który do których towary będą eksportowane. prowadzi do wniosku, że różnią się one Scentralizowany system, tzw. system ha- Wzór przemysłowy według od siebie jedynie nieistotnymi szczegóła- ski opierający się na wielu umowach mię- ustawy prawo własności mi. Porównując krok po kroku oba wzory dzynarodowych, w tym głównie na Akcie przemysłowej należy wykazać, że są one identyczne, genewskim Porozumienia Haskiego z dnia a ewentualne różnice między nimi muszą 2 lipca 1999 r. w sprawie międzynarodo- Produkt, aby był chroniony wzorem prze- być nieistotne. wej rejestracji wzorów przemysłowych, mysłowym musi odznaczać się specjalny- W Polsce Urzędem administracji publicz- umożliwia rejestrację za pomocą jednego mi cechami, czyli musi mieć: nej odpowiedzialnym za rejestrację oraz formularza nawet 100 wzorów przemysło- indywidualny charakter, przez ochronę wzorów przemysłowych na tere- wych w ponad 55 państwach – członkach co najogólniej rozumie się sytuację, nie Polski jest Urząd Patentowy RP. tego systemu. Listę państw, w których gdy ogólne wrażenie, jakie wywołuje Zgłoszenie wzoru przemysłowego można możliwa jest rejestracja międzynarodowa wzór na zorientowanym użytkowniku, dokonać samodzielnie lub poprzez profe- wzoru znajduje się na stronie interne- różni się od ogólnego wrażenia wywo- sjonalnego pełnomocnika, którym może towej Światowej Organizacji Własności łanego na nim przez inny wzór znany być jedynie rzecznik patentowy. Intelektualnej (World Intellectual Property już publicznie; Organization – WIPO) – http://www.wipo. kolei wspólnotowy system reje- int/hague/en/members/. oraz musi być Z stracji wzorów przemysłowych nowy, czyli nieudostępniony wcześniej (e-zgłoszenia wzorów) i tak skonstru- publicznie, niebędący identycznym do ta- owana procedura umożliwia szybką oraz Dr Mariusz Kondrat kiego wzoru, który już został publicznie wygodną jego rejestrację. Jak wskazują KONDRAT Kancelaria pokazany. statystyki, tylko w 2010 r. OHIM przyjął Prawno-Patentowa

62 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Skuteczna ochrona innowacji

PPrzyrzy ppomocyomocy kktórejtórej uustawystawy cchronihronić swojeswoje pprawa?rawa?

Prof. dr hab. Ewa Nowińska

PPrzedmiotyrzedmioty własnoasnościci pprzemysrzemysłowejowej są chronionechronione przedeprzede wszystkimwszystkim uustawstawą PPraworawo własnoasnościci pprzemysrzemysłowejowej (pwp),(pwp), jednakjednakże zeze wwzglzględudu nana tretreśćść jejjej art.art. 2,2, mmoożlliweiwe jestjest równoczesnerównoczesne lublub samodzielnesamodzielne sskorzystaniekorzystanie z ochronyochrony przewidzianejprzewidzianej uustawstawą o zzwalczaniuwalczaniu nieuczciwejnieuczciwej kkonkurencjionkurencji ((uznk).uznk). JJakiaki jestjest zatemzatem wzajemnywzajemny stosunekstosunek obuobu aktówaktów prawnych?prawnych? OdpowiedOdpowiedź nana toto pytaniepytanie jestjest nnieie ttylkoylko pproblememroblemem teoretycznym,teoretycznym, leczlecz taktakże iistotnymstotnym zzagadnieniemagadnieniem praktycznym.praktycznym.

bowiązująca ustawa Prawo wła- przemysłowych, oznaczeń geografi cznych tu zatem o kwestie związane z respektowa- O sności przemysłowej (pwp) przy i do topografi i układów scalonych. niem praw podmiotowych przedsiębiorców spełnieniu określonych warunków przyznaje Jak widzimy, regulacja ta obejmuje kwestie (choć nie jest to wyłączone), lecz o zagwa- uprawnionym monopol korzystania z odpo- związane z bytem prawnym różnego rodza- rantowanie, że zdobyte miejsce rynkowe wiednich rozwiązań. W odniesieniu do nich ju przedmiotów własności przemysłowej, nie będzie atakowane przez innego uczest- powstają prawa podmiotowe bezwzględne, co nie jest często w przepisach krajowych nika obrotu w sposób, który – zgodnie z de- o charakterze majątkowym, co w praktyce innych państw. Przewidziana ustawą fi nicją czynu nieuczciwej konkurencji – jest oznacza, że jedynie określone osoby mogą ochrona jest oparta na powstałych mocą sprzeczny z prawem lub z dobrymi obycza- i to w określonym zakresie, z praw takich decyzji Urzędu Patentowego prawach pod- jami, tym samym zagrażając lub naruszając korzystać. W konsekwencji wydawałoby miotowych gwarantujących – jak wiadomo interes innego przedsiębiorcy lub klienta się, że gwarancje wyłączności przewidziane – monopol korzystania z ich przedmiotu. – art. 3 ust. 1. Dla korzystania z praw w tej ustawie są wystarczające dla ochrony Uregulowano w niej treść praw wyłącznych własności szczególnie klauzula generalna interesów uprawnionego. i skutki ich naruszenia. dobrych obyczajów, wskazana w przywoła- Jednakże już wspomniany art. 2 wskazuje, Z kolei, zgodnie z art. 1 ustawy o zwalcza- nym ostatnio przepisie ma znaczenie, bo- że inny akt prawny może znaleźć zasto- niu nieuczciwej konkurencji (uznk), Ustawa wiem w świetle ocen opartych o nią może sowanie dla oceny działalności związanej reguluje zapobieganie i zwalczanie nie wystarczać okoliczność, iż naruszyciel z uzyskanymi prawami, a mianowicie: Zwal- nieuczciwej konkurencji w działalności zasad konkurencji ma wyłączność płynącą czanie nieuczciwej konkurencji reguluje gospodarczej, w szczególności produk- z uzyskanej na gruncie pwp ochrony. odrębna ustawa. Wynika stąd, że obok cji przemysłowej i rolnej, budownictwie, regulacji „podstawowej”, rynkowe korzy- handlu i usługach – w interesie publicz- Oba akty prawne mają więc do spełnienia stanie z przyznanych praw może być oce- nym, przedsiębiorców oraz klientów. odmienne cele. Jeśli ustawa Prawo własno- niane odrębną grupą przepisów, stojących Chroni zatem szeroko rozumiany (jeśli ści przemysłowej buduje i chroni podmio- na straży „uczciwej” konkurencji. Ustawa uwzględnić treść art. 2 ustawy) obrót towe prawa wyłączne, to ustawa o zwal- ta kreuje zatem i chroni prawa podmiotowe rynkowy, swobodę konkurowania, przed czaniu nieuczciwej konkurencji zasadniczo powstałe w odniesieniu do wskazanych nieuczciwym przejmowaniem klienteli, otacza opieką zajmowaną przez przedsię- w art. 1 dóbr, tj. do wynalazków, wzorów „wdzieraniem” się w pozycję rynkową inne- biorców pozycję rynkową przed nieuczci- użytkowych, znaków towarowych, wzorów go przedsiębiorcy. Zasadniczo nie chodzi wym „wdzieraniem się” w zdobytą klientelę,

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 63 której utrzymanie i powiększanie przesądza musi być sprzeczne z prawem lub do- to stan będący rezultatem nieprzestrzega- o ich powodzeniu gospodarczym. brymi obyczajami, nia przez przedsiębiorcę: musi zagrażać interesowi lub naruszać nałożonych na niego przez porządek interes innego przedsiębiorcy lub klienta. prawny obowiązków wynikających z aktów Interesy chronione przez normatywnych mających wpływ na konku- Ustawę o zwalczaniu Kluczowa dla stosowania całej ustawy rencję lub nie mających takiego wpływu, nieuczciwej konkurencji jest jej klauzula generalna, za którą ale ich nieprzestrzeganie daje naruszycielo- generalnie uważa się: zwrot niedo- wi „wyprzedzenie konkurencyjne”. Nie każ- Zgodnie z art. 1 ustawy, celem jest ochrona określony, zawarty w przepisie prawa, de naruszenie prawa przez przedsiębiorcę następujących interesów: odsyłający do elementów wartościowania jest zatem tożsame z czynem nieuczciwej odwołujących się do ocen i kryteriów – interesu publicznego (polega na za- konkurencji (np. naruszenie obowiązku chowaniu konkurencji jako istotnego leżących poza prawem pozytywnym ujawnienia w rejestrze pewnych danych elementu gospodarki rynkowej, przy i nakazujący ich uwzględnienie przy – nie musi prowadzić do wzmocnienia jednoczesnej dbałości o uczciwość konku- ustalaniu stanu faktycznego. Zwroty takie, pozycji rynkowej, ale np. niezapłacenie cła rowania. Przykładowo naruszenie interesu to np. „dobre obyczaje”, „zasady współży- może dać podstawę do obniżenia ceny, publicznego może mieć miejsce, gdy cia społecznego”, „dobra wiara”, „ustalone a to przekłada się na pozycję rynkową); niedozwolonymi działaniami dotknięty jest zwyczaje”. naruszanie obowiązków wynikających szerszy krąg uczestników lub gdy wywołują Ustawowe „dobre obyczaje” rozumieć na- z zawartych umów (ocena ad casum). one na rynku inne niekorzystne zjawiska. leży albo jako normy moralne i zwyczajowe Bezprawność nie może być przy tym W razie naruszenia interesu publicznego stosowane w działalności gospodarczej, rozumiana jako wina w sensie umyślnego działać w jego ochronie może prokurator); które mogą być naruszone nawet przez działania lub niedbalstwa. Podkreślić nale- interesu przedsiębiorców (należy przez tego, kto ich nie zna (świadomość naru- ży, że „Dla zaistnienia czynu nieuczciwej to rozumieć ukształtowany korzystny dla szenia nie ma znaczenia); „poczucie godzi- konkurencji nie jest konieczny zamiar przedsiębiorcy stan, który został naruszo- wości ogółu ludzi sprawiedliwie i słusznie konkurenta, np. wprowadzenia w błąd ny lub zagrożony. Może to być też stan, myślących”; „przeciętny poziom moralny, lub wdarcia się w cudzą klientelę. Wy- który zaistnieć ma w przyszłości, ale jego właściwy godziwemu życiu zarobkowe- starczy bezprawność działania. Nie jest zaistnienie zostaje zagrożone przez czyn mu i zawodowemu”, albo w kategoriach konieczne wykazanie winy” (orzecz. SN nieuczciwej konkurencji), a nadto: funkcjonalno-ekonomicznych. z 1.12.2004, III CK/15/04).

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (uznk) reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej, w szczególności produkcji przemysłowej i rolnej, budownictwie, handlu i usługach — w interesie publicznym, przedsiębiorców oraz klientów.

„odblaskowo” chroni interesy klientów Na gruncie uznk – klauzuli generalnej Niestypizowane (dawniej „zwłaszcza konsumentów”). przypisuje się następujące funkcje, czyny nieuczciwej Pojęcie „klient” obejmuje 3 grupy mające znaczenie dla stosowania ustawy: konkurencji podmiotów: defi niującą (określenie przesłanek ko- niecznych do uznania określonego działania konsumentów, Nie da się wyczerpująco określić działań, za czyn nieuczciwej konkurencji); przedsiębiorców, którzy są kontrahen- które są sprzeczne z uczciwą rywalizacją uzupełniającą (katalog czynów nie- tami innych przedsiębiorców (zarówno rynkową, dlatego w art. 3 ust. 2 jedynie uczciwej konkurencji określony w art. 3 odbiorcy fi nalni, jak i dystrybutorzy naby- przykładowo wskazano czyny nieuczci- ust. 2 nie jest zamknięty, zatem jeżeli speł- wający środki produkcji lub towary w celu wej konkurencji. Jest to katalog otwarty, nione będą przesłanki z art. 3 ust. 1, ich dalszej odsprzedaży), uzupełniany przez doktrynę i judykaturę. mimo iż będą to działania nie stypizowa- klientów będących odbiorcami, Przykładem czynu niestypizowanego jest ne jako czyny nieuczciwej konkurencji ale nie będących ani konsumentami ani wykorzystywanie lub naruszenie cudzej re- w ust. 2, będą mogły być jako takie czyny przedsiębiorcami (np. stowarzyszenia, nomy (np. umieszczanie na opakowaniu od- zakwalifi kowane); szkoły). wołań do uznanych nazw – „perfumy typu Aby doszło do popełnienia czynu nieuczci- korygującą (odstąpienie od negatywnej Chanel No 5”). Szczególnym przypadkiem wej konkurencji, spełnione muszą być ku- oceny danego czynu z uwagi na brak nie- korzystania z cudzej renomy jest zbliżanie mulatywnie następujące przesłanki: uczciwości lub bagatelny charakter). wyglądu opakowań czy charakterystyczne- naganne działanie musi być podjęte Kolejna przesłanka w postaci „sprzeczno- go wyglądu samych produktów konkurenta w związku z działalnością gospodarczą, ści z prawem” (inaczej „bezprawność”), (tzw. pasożytnictwo).

64 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Braliśmy udział Systematyka czynów nieuczciwej konkurencji

Szereg przepisów chroni używane w obro- cie oznaczenia odróżniające, takie jak: indy- widualizujące oznaczenia przedsiębiorstwa (art. 5-7); indywidualizujące oznaczenia towarów i usług (art. 8-10); oznaczenia DIALOG NA TEMAT PRZYSZŁOŚCI geografi czne (art. 8). Istotna część przepisów chroni rynek przed bezprawnym uszczuplaniem osiągnięć ryn- eeuropejskiejuropejskiej ggospodarkiospodarki kowych, w zakresie: naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa (art. 11, 23); nakłaniania do rozwiązania lub niewykonania umo- wy (art. 12); naśladownictwa produktów (art. 13, 24). Kolejne delikty dotyczą czynów nieuczciwej konkurencji związanych z re- Kolejny V Europejski Kongres Gospodarczy w Katowicach wciąż klamą, a to: pomawianie lub nieuczciwe rządzi się tą samą regułą – każda edycja ma coraz większy rozmach zachwalanie (art. 14, 26) oraz nieuczciwa od poprzedniej. Bez przesady reklamowany jest jako największa lub zakazana reklama (art. 16-17). Niejako impreza biznesowa w Europie Środkowej. samodzielną grupę czynów niedozwolo- nych stanowi utrudnianie dostępu do rynku (art. 15), wnoszenie oczywiście bezzasad- rganizatorzy stawiają sobie stały cel, byłego przewodniczącego, a także premiera nych powództw z tytułu nieuczciwej konku- O aby Katowice były miejscem dialogu rządu RP w latach 1997-2001, dyskutowali rencji (art. 22), ochrona małych i średnich o kształcie europejskiej gospodarki w najbliż- ministrowie gospodarek Polski, Czech, Słowa- przedsiębiorców (art. 15 ust. 3-5, 17a, 17d); szych latach. Tegoroczna edycja zakładała cji, Węgier i Rumunii. sprzedaż lawinowa (art. 17c, 24a); przekup- dyskusję nad: motorami wzrostu gospodar- ednym z głównych tematów Kongresu stwo osoby pełniącej funkcję publiczną – czego oraz konkurencyjnością i innowacyj- była kwestia konkurencyjności i innowa- łapownictwo gospodarcze (art. 15a). J nością, współpracą, integracją i spójnością cyjności europejskiej nauki, przemysłu czy kon- Europy Centralnej w Unii Europejskiej, part- tynentalnych przedsiębiorstw. Poświęcony był Roszczenia nerstwem w energetyce, uzdrawianiem strefy mu panel „Innowacyjna gospodarka Europy”. euro, a także relacjami Europa-świat. Towa- Zwracano uwagę na pozytywne procesy rzyszyły jej fora gospodarcze: Chiny-Europa związane ze zmieniającą się świadomością Katalog roszczeń zawiera art. 18 ustawy, oraz Afryka-Europa Centralna. Nie sposób wskazuje także zakres legitymacji czynnej, przedsiębiorców, co do konieczności działań przecenić tę wymianę poglądów innowacyjnych jako warunku konkurencyjności. przyznanej, zgodnie z defi nicją deliktu na taką skalę. konkurencji przedsiębiorcy, którego interes Diagnoza dla Polski jako „słabego innowatora” został zagrożony lub naruszony. W 100 sesjach tematycznych, debatach i im- w rankingach nie jest jednak pozbawiona prezach towarzyszących udział brało ponad ostrożnego optymizmu. – Nie wierzmy do koń- Zmianę do kodeksowej zasady rozkładu 6000 gości z Polski i zagranicy, w tym 700 pre- ca statystykom – uważali uczestniczący w de- ciężaru dowodu przewiduje art. 18a ustawy, legentów. Jednym z głównych wątków była bacie paneliści. nakazując pozwanemu wykazanie prawdzi- innowacyjność i towarzysząca jej nieodzownie wości twierdzeń zawartych w przekazach astanawiano się też nad osiągnięciem własność intelektualna. reklamowych. Z strategicznego celu UE – 3 proc. PKB rzeregulowanie gospodarek i zbyt małe na badania i rozwój w 2020 r., a także nad Wybierając zatem lub uzupełniając otwarcie na nowe rynki nie pozwala mechanizmami wsparcia sfery B+R, adre- ochronę płynącą z ustawy o zwalczaniu P europejskim gospodarkom w pełnym wykorzy- satami środków i dzielono doświadczeniami nieuczciwej konkurencji i/lub ustawy staniu ich potencjału – stwierdzili ministrowie wynikającymi z kooperacji nauki i przemysłu. Prawo własności przemysłowej, należy gospodarek krajów Europy Centralnej, którzy Moderatorka Magdalena Burnat-Mikosz, w konsekwencji nieco odmiennie pro- spotkali się w poniedziałek 13 maja br. na dys- partner w Deloitte, podkreślała kwestie ry- wadzić postępowanie dowodowe. kusji otwierającej V Europejski Kongres Gospo- zyka w rozwoju innowacyjności. Jej zdaniem darczy w Katowicach, zatytułowanej „Europa To nie granty popychają przedsiębiorców wzrostu. Przyszłość gospodarki europejskiej”. ku innowacyjności, lecz świadomość przewag Prof. Ewa Nowińska Pod przewodnictwem prof. Jerzego Buzka, konkurencyjnych osiąganych dzięki niej, chęć (tyt. od red.) posła do Parlamentu Europejskiego, jego komercjalizacji swoich projektów.

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 65 Co wynalazca wiedzieć powinien rezes Urzędu Patentowego RP, P dr Alicja Adamczak, zwróciła z kolei uwagę na niedostatek świadomości wagi ochrony rozwiązań innowacyjnych – szczegól- nie wśród właścicieli mniejszych fi rm. – Ten brak wiedzy dotyczy przełożenia instrumentów prawa własności przemysłowej na przewagi konkurencyjne – mówiła. iceminister gospodarki Grażyna WWynalazkiynalazki wywyłłąącczonezone W Henclewska podkreślała, jak ważną rolę w rozwoju gospodarczym kraju pełni sspodpod oochronychrony współpraca nauki i biznesu. – Konieczne jest podnoszenie jakości edukacji, inwesto- wanie w działalność badawczą, transfer ppatentowejatentowej ((4)4) technologii oraz ich efektywne wykorzy- stywanie w praktyce – podkreśliła. – Warto również realizować projekty w ramach klastrów, które nazywane są katalizato- rem innowacyjności. Nawiązała do działań Ministerstwa Gospodarki, które zachęca OOpróczprócz rrozwiozwiązazań, kktóretóre nnieie są uuwaważaneane zaza wynalazki,wynalazki, przedsiębiorców do wdrażania projektów ba- uustawastawa ppwpwp pprzewidujerzewiduje pprzypadkirzypadki wwynalazków,ynalazków, kktóretóre dawczo-rozwojowych oraz buduje otoczenie sprzyjające zminimalizowaniu związanego z rróóżnychnych wzglwzględówdów są wywyłąłączoneczone z ochronyochrony patentowej.patentowej. z tym ryzyka. – Na podstawie „Strategii inno- wacyjności i efektywności gospodarki (SIEG)”, przyjętej 15 stycznia 2013 r. przez rząd, chcemy stworzyć gospodarkę opartą na wiedzy i współ- Są to: nione przez prawo. Wytwory wytwarzane pracy, efektywnym gospodarowaniu zasobami według tego wynalazku mogły być prze- 1) Wynalazki, których i oferującą nowe miejsca pracy. cież eksportowane do państw, w których wykorzystanie byłoby sprzeczne jego użycie nie jest zabronione. olski kompleks „słabego innowatora” z porządkiem publicznym P diagnozował Kiejstut Żagun z fi rmy lub dobrymi obyczajami Z kolei wiele z wynalazków może być wy- doradczej KPMG. – Do 2020 roku chcemy korzystane dla celów zarówno zgodnych, jak i sprzecznych z porządkiem publicz- potroić nakłady na B+R, mamy dobrych mło- Nie można udzielić patentu na rozwiązania nym i dobrymi obyczajami. dych inżynierów, a nasza słaba pozycja w ran- godzące w porządek publiczny, w tym kingach pokazuje, jak wiele jest do zrobienia, bezpieczeństwo społeczeństwa i jego Przykładowo aparat kopiujący, posiadają- jaki jest znaczący potencjał zmian. Przywołał członków, w przyjęte normy moralne. Sto- cy cechy zapewniające precyzyjną repro- przykład Korei, która w ciągu 10 lat dokonała sowanie wynalazku nie powinno spotykać dukcję mógłby np. pozwalać także na re- skoku w dziedzinie innowacyjności, wcześniej się ze społecznym sprzeciwem. Porządek produkowanie pasków bezpieczeństwa budując gospodarkę w oparciu o inne czynniki publiczny obejmuje również ochronę na banknotach uderzająco podobnych wzrostu. Polska już zdobyła się na spory wysi- środowiska. Przykładowo nie powinno do tych, jakie są na prawdziwych bankno- łek, jeśli chodzi o budowę nowoczesnej infra- się patentować sposobu zabezpieczania tach. Taki aparat mógłby więc nadawać struktury naukowo-badawczej. Niestety, często pojazdu przed kradzieżą, polegającego się do wykorzystania również w celach (stworzone z udziałem środków unijnych) na stosowaniu urządzenia wykorzystu- przestępczych. laboratoria i ich wyposażenie warte miliony jącego gaz obezwładniający lub wręcz Takie zgłoszenia nie powinno zostać wyłą- nierzadko stoją bezczynnie – mówił. ładunku wybuchowego, gdyż efekty czone z ochrony. wykorzystania tego urządzenia mogłyby eneralnie prelegenci podkreślali, że nie- Dobre obyczaje to przyjęcie, że niektóre przynieść rezultaty niewspółmierne do za- G zależnie od ryzyk czekających polską zachowania są prawidłowe i akceptowalne grożonego mienia (śmierć włamywacza, i europejską gospodarkę, mamy wszelkie moż- a niektóre są złe w świetle standardów kierowcy i postronnych osób w czasie liwości i warunki, aby zrealizować wyznaczone kultury europejskiej. Jednakże standardy zadziałania urządzenia). ambitne kierunki rozwoju, zarówno na szczeblu te zmieniają się w czasie i często Urząd krajowym, jak i europejskim. Jednakże nie uważa się za sprzeczne Patentowy opiera się jedynie na orzecz- z porządkiem publicznym korzystanie nictwie sądowym, które często jest Piotr Brylski z wynalazku tylko dlatego, że jest zabro- subiektywne.

66 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Szczególną uwagę ustawa poświęca dokonany na materiale mikrobiologicz- embrionu w metodzie „in vitro”. Powyższe w tym zakresie wynalazkom biotechno- nym, albo którego wynikiem, np. metodą wyłączenia odnoszące się do „metod” logicznym. Jako niezgodne z porządkiem inżynierii genetycznej jest materiał mikro- nie oznaczają, że nie mogą być udzielane publicznym uważa się: biologiczny. (Szerzej o odmianach roślin patenty na przyrządy chirurgiczne, dia- a)sposoby klonowania istot ludzkich. Po- pisaliśmy w nr 1/2012 Kwartalnika). gnostyczne lub terapeutyczne i aparaturę przez wykluczenie klonowania ludzi należy stosowaną w takich sposobach. rozumieć wszelkie metody, w tym podział 3) Sposoby leczenia ludzi SPOSOBY LECZENIA jako czynności in- embrionu, zmierzające do tworzenia istoty i zwierząt metodami telektualne można traktować również jako chirurgicznymi lub ludzkiej o takiej samej informacji genetycz- terapeutycznymi oraz sposoby nieposiadające charakteru technicznego nej zawartej w genomie jak inna żywa lub diagnostyki stosowane lub nie nadające się do stosowania prze- martwa istota ludzka. na ludziach lub zwierzętach mysłowego, gdyż są stosowane w sferze b) sposoby modyfi kacji tożsamości gene- osobistej. Wyłączenie z tytułu „sposobów tycznej linii zarodkowej człowieka. METODA TERAPEUTYCZNA obejmuje leczenia” nie dotyczy sposobów leczenia roślin. c) stosowanie embrionów ludzkich do ce- takie procesy, jak gojenie, leczenie pod- lów handlowych lub przemysłowych. stawowe, leczenie objawów, łagodzenie SPOSOBY DIAGNOSTYKI bólu, profi laktyka np. szczepienie lub Jednakże takie wyłączenie nie może mieć immunostymulacja, przeciwdziałanie efek- Wyłączone spod opatentowania są sposoby wpływu na wynalazki służące do celów tom ubocznym. Praktycznie, jeżeli choć je- diagnostyczne żywego organizmu, gdyż terapeutycznych lub diagnostycznych do- den etap złożonego sposobu zgłoszonego diagnoza jest nieodłącznym elementem tyczących embrionu ludzkiego i będących do opatentowania przebiega in vivo, to taki procesu leczenia i łączy się z podawaniem dla niego użyteczne. sposób nie podlega opatentowaniu. leku. Zabrania się patentowania produktów, któ- Jednakże traktowanie zwierząt w celach Przyjmuje się, że sposób diagnostyczny re mogły być wytwarzane wyłącznie przez hodowlanych jest patentowalne. Takie obejmuje następujące fazy: sposoby, które wiązałyby się ze zniszcze- rozwiązania, jak sposób pobudzenia wzro- 1) faza badawcza związana ze zbiera- niem embrionów ludzkich, nawet jeśli te stu zwierząt, sposób poprawienia jakości niem danych, sposoby nie były zastrzegane. mięsa, sposób zwiększenia wydajności 2) porównanie tych danych z wartościami d) sposoby modyfi kacji tożsamości gene- wełny w hodowli owiec, nie będące tera- standardowymi (normami), tycznej zwierząt, które mogą powodować peutycznym traktowaniem zwierząt, mogą 3) znalezienie, podczas porównania u nich cierpienia nie przynosząc żad- zostać opatentowane. jakiegokolwiek znaczącego odchy- lenia od normy (zidentyfi kowanie nych istotnych korzyści medycznych dla Z kolei sposoby antykoncepcji, które symptomów), człowieka lub zwierzęcia oraz zwierzęta są stosowane w sferze osobistej życia 4) przypisanie odchylenia do konkretnego będące wynikiem zastosowania takich ludzkiego są wyłączone z opatentowania, obrazu klinicznego tzn. faza decyzji sposobów. ponieważ nie nadają się do przemysłowe- dedukcyjnej lekarskiej lub weterynaryj- (Więcej o wynalazkach biotechnolo- go stosowania. nej (diagnoza w celu leczenia sensu gicznych pisaliśmy w nr 4/2010, 1/2011, Powyższe wyłączenia odnoszące się stricte). 4/2011, 2/2012 Kwartalnika). „metod” nie oznaczają, że nie mogą być Urząd oceniając czy zgłoszony sposób udzielane patenty na środki farmaceutycz- diagnostyczny jest wyłączony z ochrony 2) Odmiany roślin lub rasy ne, nowe postacie farmaceutyczne oraz bada kryterium „charakteru technicznego” zwierząt oraz czysto biologiczne aparaturę stosowaną w takich metodach. sposoby hodowli roślin poszczególnych faz. i zwierząt. Przepis ten nie ma METODA CHIRURGICZNA to metoda, zastosowania do sposobów w której ważne jest utrzymanie życia lub Gdy faza 4) jest czynnością intelektu- mikrobiologicznych zdrowia człowieka lub zwierzęcia i która alną, nie ma charakteru technicznego, obejmuje etap inwazyjny polegający to taki sposób jest wyłączony z ochrony Sposób czysto biologiczny to taki, który na zasadniczej, fi zycznej interwencji patentowej. w całości składa się ze zjawisk natural- w ciało. Metoda chirurgiczna wymaga Ponadto Urząd bada, czy fazy 1-3 są sto- nych, takich jak krzyżowanie lub selek- profesjonalnej wiedzy medycznej, gdyż sowane na ciele ludzkim lub zwierzęcym. cjonowanie. Proces czysto biologiczny pociąga za sobą ryzyko utraty zdrowia lub Jeżeli oba powyższe kryteria są spełnio- jest wtedy, gdy interwencja człowieka, życia, nawet jeżeli wykonywana jest z wy- ne, a więc nawet wtedy, gdy tylko jedna poza trywialnym poziomem, nie jest maganą profesjonalną troską i biegłością. z faz nie ma charakteru technicznego albo decydująca. Wyłączone z ochrony są również chi- sposób jest stosowany na ludziach albo Przez sposób mikrobiologiczny rozumie rurgiczne metody leczenia stosowane zwierzętach, rozwiązanie jest wyłączone się sposób, który angażuje lub został do celów kosmetycznych lub np. transferu z ochrony.

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 67 Co zgłaszający wiedzieć powinien Nie są przykładowo patentowalne spo- soby diagnostyki scyntygrafi cznej, gdyż zachodzi konieczność zaaplikowania pre- paratu promieniotwórczego do organizmu pacjenta. Nie są patentowalne sposoby wykrywa- nia zachowania zwodniczego (badanie wariografem), gdyż oddziaływują na stan psychiczny osoby badanej i występuje faza decyzyjna. TTAKSONOMIAAKSONOMIA Jeżeli sposób diagnostyczny zawiera tylko kombinację faz 1-3 (np. fazy 1 i 2), – nowe narzędzie do wyszukiwania a każda z faz w kombinacji ma charakter techniczny i żadna z nich nie narusza towarów i usług integralności pacjenta (także zwierzęcia), to taki sposób na ogół nie podlega wyłą- czeniu z patentowania. Ochronie patentowej podlegają więc sposoby diagnostyczne przeprowadzone na tkankach, organach, płynach ustrojowych (próbkach Obligatoryjnym elementem zgłoszenia każdego znaku towarowego krwi, wycinkach guzów), które zostały na stałe jest wykaz towarów i usług. Wyznacza on bowiem zakres ochrony oddzielone od ciała, czyli poza organi- znaku towarowego i pozwala tym samym na ocenę kwestii zmem żywym (in vitro). podobieństwa pomiędzy znakami. Ochronie patentowej podlegają również prześwietlenia rentgenowskie, bada- nia NMR i mierzenie ciśnienia krwi lub lasyfi kacja znaków towarowych ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrzne- jej prędkości metodą Dopplera. Sposoby K oparta jest na Klasyfi kacji nicej- go w Alicante (OHIM) oraz WIPO w ra- te nie zawierają fazy 4, a pozostałe fazy skiej, która stanowi system podziału mach tzw. Programu Konwergencji, mają charakter techniczny, nie narusza- towarów i usług na „klasy”, zgodnie z Po- mającego na celu harmonizację prak- ją integralności ciała pacjenta, mimo rozumieniem nicejskim dotyczącym mię- tyk dotyczących znaków towarowych że co najmniej jedna faza musi być wyko- dzynarodowej klasyfi kacji towarów i usług w całej Europie. Wypracowywanie nana na tym pacjencie. dla celów rejestracji znaków. System ten wspólnych praktyk w zakresie tego Patentowalne są również różne sposoby obejmuje 45 klas (34 klasy towarowe Programu, to proces, w który od sa- testowania, gdyż spełniają warunek i 11 klas usługowych), z których każda mego początku aktywnie zaangażo- stosowalności przemysłowej, jeżeli taki umożliwia, jak najogólniejsze określenie wany jest również Urząd Patentowy test jest przydatny do usprawnienia obszarów, z którymi związane są dane RP. kontroli jakości czy działania wytworu, towary i usługi. aksonomia jest opartą na Klasyfi - urządzenia lub sposobu, które mają za- ażda klasa nicejska zawiera to- kacji nicejskiej, logicznie zorganizo- stosowanie przemysłowe. Przykładami T wary lub usługi tylko na jednym waną strukturą, w ramach której towary mogą być sposoby testowania próbek K poziomie. Może to utrudnić niedoświad- i usługi w każdej klasie przyporządkowuje krwi, test do stwierdzenia nieobecności czonemu zgłaszającemu znalezienie się do odpowiednich grup ułożonych alergicznych czynników, test do określenia odpowiednich terminów, umożliwiających w hierarchiczne drzewo. Na najwyższym obecności zanieczyszczeń w wodzie lub zdefi niowanie niezbędnego zakresu poziomie tej struktury znajdują się grupy powietrzu. ochrony. Z tego też powodu, w celu uła- najogólniejsze, a grupy bardziej szczegó- W przypadku, gdy jakieś rozwiązanie twienia tworzenia wykazu towarów i usług, łowo zdefi niowane umieszczono na dole wyłączone jest z ochrony, Urząd nie jest opracowano taksonomię, dzięki której – jak ilustruje poniższy diagram. Każda zobowiązany do sporządzenia sprawozda- użytkownicy mogą łatwo znaleźć interesu- klasa obejmuje co najmniej jeden poziom, nia o stanie techniki. jące ich konkretne towary i usługi, przypo- na którym terminy przedstawiające te rządkowane do odpowiednich grup. same cechy łączy się w co najmniej jedną aksonomia jest efektem ścisłej grupę, której nadaje się odpowiedni tytuł T współpracy urzędów paten- grupy. Natomiast terminy przyporządko- Alicja Tadeusiak towych Unii Europejskiej, Urzędu wuje się pod kątem określonej logiki tzn.

68 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 czy pasują znaczeniowo do danego tytułu ierarchiczna struktura tworzy wy- ierwsza wersja taksonomii zosta- grupy. Tytuły grup znajdujących się na naj- H godne i zrozumiałe narzędzie, dzię- P nie udostępniona użytkownikom wyższym poziomie określono w sposób ki któremu osoby zainteresowane będą już w lipcu br. Zostanie ona zintegrowana niezależny od nagłówków klas Klasyfi kacji mogły, zamiast bardzo szczegółowej listy z narzędziem TMclass (poprzednio Eu- nicejskiej, mogą one być jednak z nimi towarów, sporządzić wykaz oparty na za- roClass) i będzie dostępna w językach zbieżne. W zależności od stopnia złożo- akceptowanych grupach towarów, mając urzędowych poszczególnych krajów ności danej klasy, grupa może mieć jedną pewność, że ich towary mieszczą się członkowskich UE. Link do bazy TMclass: podgrupę lub więcej takich podgrup. w tej grupie. Taksonomia jest narzędziem http://oami.europa.eu/ec2/ Przy opracowywaniu struktury taksonomii pomocniczym i jej stosowanie nie jest wzięto pod uwagę wszystkie terminy za- obligatoryjne, chociaż warte rekomendacji, Elżbieta Pniewska-Caban, warte w zharmonizowanej bazie danych, z uwagi na możliwość jednolitego opraco- Departament Badań Znaków tj. TMclass. wania dokumentacji znaków towarowych. Towarowych

Ogólna struktura taksonomii pojedynczej klasy

Przykładowa struktura klasy 15

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 69 Co wynalazca wiedzieć powinien

AANALIZANALIZA RRYZYKAYZYKA PRZY WYCENIE PATENTU

Definicja wartości i muszącego ją dopiero wybudować. Dodat- on ze wszystkim, co zostało udostępnione kowym parametrem różnicującym wartość do wiadomości powszechnej. Siłą rzeczy W pierwszej kolejności należy zwrócić tego samego patentu dla poszczególnych badanie zdolności patentowej wynalazków uwagę na to, że patent nie jest „pozwole- podmiotów jest możliwość wprowadzania obarczone jest większą niepewnością. Przy- niem” na produkcję i sprzedaż wynalazku, na rynek wynalazku opatrzonego cenionym kładowo, jeżeli ktoś mający interes prawny tylko jest swoistym „zakazem” tej produkcji przez konsumentów znakiem towarowym. wykaże przed Urzędem Patentowym, że opa- i sprzedaży dla wszystkich podmiotów Właściciele cennych marek będą czerpali tentowany wynalazek nie jest nowy, to Urząd gospodarczych z wyjątkiem uprawnionego dodatkową korzyść ze zjawiska synergii (znak taki patent unieważni. + wynalazek). Nowy produkt z cenną marką z patentu i osób posiadających jego zgodę. Ominięcie. Może się okazać, że zakres zdecydowanie lepiej się sprzedaje niż bez tej 22.. ochrony patentowej będzie na tyle wąski, Ta sytuacja prawna przekłada się na wartość marki. patentu w taki sposób, że: wartość patentu, że stosunkowo łatwo konkurenci będą pro- dla danego podmiotu gospodarczego, jest Oczywiście można starać się ustalić war- dukować i sprzedawać rozwiązania podobne, różnicą pomiędzy strumieniem pieniężnym tość patentu w odniesieniu do przeciętnego które jednak nie będą naruszały istniejącego z opatentowanego wynalazku, a hipotetycz- dobrze poinformowanego przedsiębiorstwa patentu. z danej branży. nym strumieniem pieniężnym z tego samego 33.. Wyprzedzenie. Istnieje zagrożenie, że po- wynalazku, gdyby nie był on opatentowany. mimo opatentowania wynalazku, inne pod- Innymi słowy szukana jest różnica pomiędzy Zagrożenia mioty gospodarcze będą mogły w okresie sytuacją, gdy korzystamy z opatentowanego obowiązywania ochrony patentowej dokonać wynalazku, a sytuacją, gdy korzystamy z nie- Na skuteczność patentu – to znaczy możli- takiego ulepszenia wynalazku, że nie będzie opatentowanego wynalazku. wość korzystania z niego zgodnie z aspiracją on naruszał wycenianego patentu. Tym sa- Wartość patentu jest zatem ceną monopolu, uprawnionego – mają wpływ poniższe za- mym podmioty te będą mogły wprowadzać który jak wiadomo jest czasowy i zgodnie grożenia, które oczywiście wpływają na jego ten ulepszony wynalazek na rynek obniżając z powszechnie obowiązującym prawem trwa wartość. przychody uprawnionego z wycenianego 20 lat, a zatem i jego wartość uwzględnia patentu. Sytuacja ta ma szczególne znacze- tylko ten okres. 11.. Unieważnienie. Pomimo tego, że przed nie w dziedzinach związanych z przemysłem udzieleniem patentu wynalazek (zgłoszenie elektronicznym. patentowe) jest badany na okoliczność speł- Nieczystość. Pomimo tego, że wynala- Względność wartości nienia ustawowych warunków (art. 24 pwp) 44.. zek ma zdolność patentową może nie mieć istnieje możliwość unieważnienia patentu. tak zwanej czystości patentowej i może Przy ustalaniu wartości patentu należy zda- Trzeba zaznaczyć, że badanie zdolności wchodzić w zakres patentów innych podmio- wać sobie sprawę, że ma on różną wartość patentowej wynalazków ma zupełnie inny tów gospodarczych. W takiej sytuacji istnieje dla różnych podmiotów gospodarczych. charakter niż badanie zdolności ochronnej ryzyko konieczności negocjacji z innymi Przykładowo, patent na wynalazek, którego np. znaków towarowych. O ile przy badaniu uprawnionymi. wdrożenie wymaga kosztownej bazy labora- znaków towarowych, porównywany jest dany toryjnej jest więcej wart dla przedsiębiorstwa znak z innymi zarejestrowanymi znakami, 55.. Nieegzekwowalność. Istnieją patenty posiadającego już taką bazę niż dla przed- które są dostępne w bazach danych, o tyle (np. na niektóre sposoby wytwarzania pro- siębiorstwa nie posiadającego takiej bazy przy badaniu wynalazków porównywany jest duktu), które są bardzo trudne w egzekucji.

70 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Braliśmy udział To znaczy uprawniony z patentu nie ma moż- liwości sprawdzenia czy konkurent narusza jego patent. Przykładowo opatentowanie jakiegoś etapu pośredniego w procesie wytwarzania produktu jest praktycznie nieegzekwowalne w sytuacji gdy konkurent mógłby się tłumaczyć, że korzysta z innego nie opatentowanego ekwiwalentu tego etapu pośredniego. 66.. Nieakceptowalność. W niektórych dzie- WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA dzinach działalności ludzkiej (w szczególności w medycynie, genetyce, farmacji, ale także elektronice) istnieje ryzyko, że wynalazek lub NNAA CELOWNIKUCELOWNIKU ARMIIARMII wyłączność na wynalazek nie będzie akcep- towalna dla pewnej części społeczeństwa (np. ekologów, lekarzy) z przyczyn np. etycz- nych lub światopoglądowych. Może to prowa- dzić do utrudnień w jego wdrażaniu.

Należy więc mieć na względzie, że: VVII kkonferencjaonferencja NNaukowo-Przemysaukowo-Przemysłowaowa nnaa ttematemat: BBadaniaadania naukowenaukowe w obszarzeobszarze technikitechniki i technologiitechnologii Warunkiem koniecznym do tego, aby oobronnych,bronnych, oorganizowanarganizowana przezprzez DepartamentDepartament wartość patentu była większa od zera jest to, że przychody z wynalazku muszą przewyż- NNaukiauki i SzkolnictwaSzkolnictwa WojskowegoWojskowego MON,MON, ttoo jjednoedno szać nakłady. z nnajwaajważnniejszychiejszych ttegoego ttypuypu wwydarzeydarzeń w roku.roku. Przy wycenie patentu praktycznie zawsze nie dysponujemy danymi dotyczącymi po- odczas tegorocznej edycji na liście żytków pieniężnych z całego – 20-letniego LICENCJA PRZYMUSOWA okresu ochrony wynalazku, a dodatkowo P prelegentów znaleźli się między – w pewnych, bardzo szczególnych wręcz nie jest możliwe dysponowanie danymi innymi Minister Obrony Narodowej Tomasz i wyjątkowych sytuacjach możliwa o pożytkach pieniężnych z wynalazku, gdyby Siemoniak, Szef Biura Bezpieczeństwa jest licencja przymusowa – nie był on opatentowany. Dlatego dane te Narodowego prof. Stanisław Koziej, Prezes na przykład gdy jest to konieczne do zapobieżenia lub usunięcia można jedynie oszacować na podstawie ana- Polskiej Akademii Nauk prof. Michał Kleiber i Dyrektor Narodowego Centrum Badań stanu zagrożenia Państwa, lizy merytorycznej wynalazku, siły konkurencji w szczególności w dziedzinie i preferencji potencjalnych nabywców. i Rozwoju prof. Krzysztof Kurzydłowski, obronności, porządku publicznego, a także rektorzy uczelni wojskowych, ochrony życia i zdrowia ludzkiego Jeżeli wycena jest dokonywana na pod- wyższych szkół ofi cerskich oraz zajmujący oraz ochrony środowiska. stawie przewidywanych wyników ekonomicz- kierownicze nych, należy uwzględnić ich kapitalizację, stanowiska poprzez wprowadzenie stopy dyskontowej. przedstawiciele Przy szacowaniu przychodów należy administracji uwzględnić, że opatentowany wynalazek rządowej i prze- wcale nie musi być lepszy od dotychczas mysłu obron- znanych – nie ma takiego wymogu w prawie nego. Urząd wynalazczym. W ramach badania zdolności Patentowy RP patentowej wynalazku badany jest tak na- podczas tego prawdę stopień „inności” w stosunku do sta- wydarzenia nu techniki. W związku z powyższym istnieje reprezento- ryzyko, że konsumenci nie będą chcieli kupo- wał Dyrektor wać gorszego opatentowanego wynalazku. Generalny Cezary Pyl. Głównym celem konferencji była Drugi od prawej – szef BBN prof. Stanisław Koziej i Minister Obrony Bożenna Kalewska prezentacja Narodowej Tomasz Siemoniak

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 71 WYNALAZKI I WZORY UŻYTKOWE TAJNE O tajności wynalazku i wzoru użytkowego dotyczącego obronności lub bezpieczeństwa Państwa postanawiają: Minister Obrony Narodowej, Minister Spraw Wewnętrznych, Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Zgłoszenia wynalazku tajnego lub wzoru użytkowego tajnego w Urzędzie Patentowym można dokonać tylko w celu zastrzeżenia pierwszeństwa do uzyskania patentu i prawa ochronnego na wzór użytkowy. W okresie, w jakim zgłoszony wynalazek lub wzór użytkowy pozostaje tajny, Urząd Patentowy RP nie rozpatruje tego zgłoszenia. Prawo do uzyskania patentu na wynalazek tajny i prawa ochronnego na wzór użytkowy tajny zgłoszony w UP RP w celu zastrzeżenia pierwszeństwa przechodzi, za odszkodowaniem, na skarb Państwa, reprezentowany odpowiednio przez Ministra Obrony Narodowej, Ministra Spraw Wewnętrznych lub Szefa ABW. Wysokość odszkodowania określa się według wartości rynkowej wynalazku lub wzoru użytkowego (jednorazowo lub w częściach co roku nie dłużej niż przez 5 lat). procesu realizacji badań naukowych w obszarze obronności i bez- pieczeństwa państwa, a także perspektywy udziału polskich pod- miotów naukowych i przemysłowych w programach i projektach badawczych, fi nansowanych przez Europejską Agencję Obrony, NATO-wską Organizację ds. Badań i Technologii oraz Europejską Agencję Kosmiczną. śród szczegółowych zagadnień omawianych podczas W kolejnych sesji znalazła się także tematyka własności przemysłowej, zwłaszcza problem ochrony patentowej polskich technologii wojskowych. W celu przybliżenia słuchaczom tej niezwykle istotnej kwestii Dyrektor Generalny UP RP przedstawił prezentację pod tytułem „Ochrona własności intelektualnej i prze- mysłowej w obszarze technologii obronnych”. Minister Tomasz Siemoniak wręcza nagrody w konkursie łówne elementy wystąpienia dotyczyły przede wszystkim na najlepszą pracę naukową G podstaw prawnych i wynikających z nich obowiązków nałożonych na Urząd Patentowy RP w zakresie postępowania wymienione instytucje nie wydały w tym okresie (2009-2012) żad- ze zgłoszeniami wynalazków i wzorów użytkowych, które mogą nego postanowienia o utajnieniu „nowego” zgłoszenia wchodzące- zostać utajnione, gdyż dotyczą obronności lub bezpieczeństwa go w zakres obronności lub bezpieczeństwa państwa. państwa. Przy tej okazji Dyrektor Pyl szczegółowo omówił proce- durę przyznawania poszczególnych rodzajów klauzul tajności, bok szeregu wykładów, ważnym punktem wydarzenia przedstawił najważniejsze organy państwa zaangażowane w ten O była ceremonia wręczenia nagród w konkursie na najlep- proces, podstawowe pojęcia z nim związane, a także prawa i obo- szą pracę naukową z obszaru obronności, który odbył się pod wiązki wynikające z faktu utajnienia, spoczywające zarówno na in- honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej stytucjach państwowych, jak też podmiotach zgłaszających. Bronisława Komorowskiego. Warto nadmienić, że w Kapitule Ho- dużym zainteresowaniem słuchaczy spotkały się przykłady Z patentów odtajnionych w 2012 roku, takich jak m.in. urzą- Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. O ochronie informacji dzenie do ochrony telefaksu pracującego w systemie łączności niejawnych utajnionej, sposób wytwarzania wykładzin antyradiacyjnych, zapal- Art. 5 ust. 1-4 nik magnetyczno-naciskowy do min czy sposób i układ do identy- fi kacji statku powietrznego „swój – obcy” oraz wzmianka na temat Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej tych rozwiązań, na które w dalszym ciągu obowiązuje „zastrzeże- nie pierwszeństwa”. Zainteresowanie wśród zgromadzonych wy- Art. 56-62 Art. 100-101 wołała też informacja, iż w ciągu ostatnich czterech lat liczba zgło- szeń wynalazków i wzorów przemysłowych przekazanych przez Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lipca UP RP do tzw. organów uprawnionych czyli MON, MSW i ABW 2002 r. w sprawie wynalazków i wzorów użytkowych dotyczących obronności lub bezpieczeństwa Państwa wynosiła średnio niewiele ponad 1% wszystkich zgłoszeń. Z tego

72 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Z wokandy UP RP norowej konkursu zasiadała między innymi dr Alicja Adamczak, Prezes Urzędu Paten- towego RP. aureatami nagrody I stopnia w wyso- L kości 50 000 zł za pracę: „Aplikacje wojskowe mikro, ultra i nanokrystalicznych stopów Ni3Al – demonstrator technologii GGdydy bbrakrak w postaci termoaktywnych elementów układu oczyszczania powietrza z substan- cji toksycznych” zostali: mjr dr inż. Paweł iindywidualnegondywidualnego Jóźwik (kier.), prof. dr hab. inż. Zbigniew Bojar, mgr inż. Krzysztof Dędek, dr inż. ccharakteruharakteru Stanisław Popiel. Praca została wykonana w ramach konsorcjum w składzie: Wojsko- sspornegopornego wzoruwzoru wa Akademia Techniczna i Przedsiębior- stwo Sprzętu Ochronnego Maskpol S.A. VI Konferencja Naukowo-Przemysłowa odbyła się 15 maja br. w Centrum Konfe- rencyjnym Wojska Polskiego. W dniu 9 lutego 2010 r. A. K., R. K., S. A., M. A., wspólnicy Michał Gołacki spółki cywilnej M. z siedzibą w C. wystąpili do Urzędu Starszy specjalista, Biuro DG Patentowego RP, działającego w trybie postępowania spornego z wnioskiem o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego pt.: „Śliniak dentystyczny” nr […], udzielonego 17 lipca 2008 r. na rzecz J. C. PPHU B. Najbardziej aktywni zgłaszający z siedzibą w C., z pierwszeństwem od 21 marca 2008 r. w obszarze obronności w latach 2009-2012: Akademia Marynarki Wojennej ako podstawę prawną swojego że sporne prawo prowadzi do ograni- im. BohaterOw Westerplatte J żądania wnioskodawcy wskazali czenia zagwarantowanej swobody dzia- Fabryka Broni Łucznik przepisy art. 102 ust. 1, 103 ust. 1, 104, łalności gospodarczej, przy czym strony Radom Spółka z Ograniczoną oraz art. 117 ustawy Prawo własności są konkurentami na rynku śliniaków Odpowiedzialnością przemysłowej, podnosząc brak nowości dentystycznych. Ponadto wnioskodaw- Huta Stalowa Wola Spółka i indywidualnego charakteru spornego cy podnieśli, iż A. C., autor i pierwotny Akcyjna wzoru oraz okoliczność, iż wykorzysty- uprawniony do spornego wzoru, został Instytut Przemysłu Organicznego wanie spornego wzoru przemysłowego skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Instytut Techniczny Wojsk narusza prawa osobiste i majątkowe Grodzkiego w C. z dnia […], sygn. akt […] Lotniczych wnioskodawców do wzoru użytkowe- za kopiowanie od roku 2002 śliniaków Instytut Technologii go nr […] pt.: „Śliniak dentystyczny” dentystycznych wnioskodawców, otrzy- Bezpieczeństwa ‘Moratex’ z wcześniejszym pierwszeństwem z dnia mując m.in. zakaz produkcji, oferowania 17 sierpnia 2001 r. do sprzedaży oraz sprzedaży śliniaków Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych Spółka wój interes prawny wnio- dentystycznych na okres 5 lat. „OBRUM” Spółka z Ograniczoną S skodawcy wywodzili z faktu uzasadnieniu wniosku (i na roz- Odpowiedzialnością posiadania wcześniejszego prawa W prawie) wnioskodawcy pod- Politechnika Gdańska z rejestracji wzoru użytkowego nr […] nieśli, że przedmiotowy wzór w dacie Politechnika Śląska pt.: „Śliniak dentystyczny” z wcze- jego zgłoszenia do rejestracji (21 marca Politechnika Warszawska śniejszym pierwszeństwem z dnia 2008 r.) nie był nowy, jako identyczny 17 sierpnia 2001 r., które sporny wzór z przeciwstawionym wzorem nr […] Przemysłowy Instytut Telekomunikacji Spółka Akcyjna narusza. W ocenie wnioskodawców pt.: „Śliniak dentystyczny” z wcześniej- sporny wzór jest identyczny, wywiera szym pierwszeństwem Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego jednakowe wrażenie na zoriento- z dnia 17 sierpnia 2001 r., którego wanym użytkowniku i wprowadza zgłoszenie opublikowano w dniu Wojskowy Instytut Techniczny go w błąd, co do źródła pochodzenia 24.02.2003 r. w BUP nr […], a ponadto Uzbrojenia wyrobu. Wnioskodawcy uznali więc, nie posiadał indywidualnego charak-

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 73 teru, wywierając takie samo wrażenie ustawy w brzmieniu ogłoszonym, jako lorystykę, strukturę lub materiał wytworu na zorientowanym użytkowniku, jak wzór tekst jednolity w Dz. U. z 2003 r. Nr 119 oraz przez jego ornamentację”. przeciwstawiony. poz. 1117 stanowią więc podstawę rzedmiotem spornego wzoru prawną oceny zdolności rejestrowej daniem wnioskodawców wykorzy- przemysłowego (po pominięciu przedmiotowego wzoru przemysłowego. P Z stywanie spornego wzoru prze- cech dotyczących budowy określonych, mysłowego narusza ich prawa osobiste olegium Orzekające uznało, jako „wykonany z warstw cienkiej włók- i majątkowe do wzoru użytkowego nr […] K że wnioskodawcy mają interes niny rozdzielonych warstwą nieprzema- pt.: „Śliniak dentystyczny” z wcześniej- prawny w domaganiu się unieważnienia kalną”) jest śliniak dentystyczny mający szym pierwszeństwem z dnia 17 sierpnia prawa z rejestracji spornego wzoru kształt prostokąta, który w dolnej części 2001 r., gdyż narusza on wszystkie ce- przemysłowego, gdyż wywodzą je z fak- posiada prostokątną kieszeń, która chy (postaciowe) zastrzeżenia niezależ- tu posiadania wcześniejszego prawa wzdłuż górnego obrzeża posiada dwa nego tj. składa się z warstw chłonnych ochronnego na wzór użytkowy nr […] równoległe pasy prostokątnych odci- przedzielonych warstwą nieprzemakal- pt.: „Śliniak dentystyczny”, które sporny sków, przesuniętych względem siebie. ną, przy czym z jednej strony śliniak jest wzór, ich zdaniem, narusza. W pobliżu bocznych, dłuższych krawę- złożony w postać kieszeni, z przeciwle- dzi śliniaka przebiegają linie zgrzewu, głego zaś końca posiada nacięcie dzie- Produkują oni także, jako konkurencyjni a u góry znajdują się poprzeczne pasy lące brzeg śliniaka na wiązadła. producenci śliniaków dentystycznych odcisków, przesuniętych względem sie- i wprowadzają do obrotu gospodarcze- bie, na których umieszczone są otworki stosunkowując się do przedło- go śliniaki dentystyczne, w tym także ułożone wzdłuż dwóch równoległych żonych materiałów uprawniona U śliniaki, ich zdaniem, o cechach objętych poprzecznych linii, połączonych z jednej w odpowiedzi na wniosek (i na rozpra- spornym prawem z rejestracji, a więc strony elementem w kształcie grota. wie) podniosła, iż zewnętrzna postać sporne prawo prowadzi do ograniczenia Po przerwaniu otworków otrzymuje się wzoru przeciwstawionego różni się zagwarantowanej swobody działalności wiązadła śliniaka. W centralnej części od postaci wzoru przeciwstawionego gospodarczej wnioskodawców, przy śliniaka znajduje się element ozdob- ornamentem w postaci prostokątnych czym strony są konkurentami na rynku ny przedstawiający stylizowany napis odcisków przesuniętych względem śliniaków dentystycznych. BOXER. siebie, przebiegających wzdłuż górnej krawędzi śliniaka oraz wykończenia ramach wolności prowadzenia ozpatrując zarzut z art. 104 brzegu kieszeni, oraz elementem ozdob- W działalności gospodarczej, za- R p.w.p. (w świetle powołanego nym w postaci stylizowanego napisu gwarantowanej w art. 20 Konstytucji RP przepisu art. 105 p.w.p.), Kolegium „BOXER” umieszczonego w części – i potwierdzonej w art. 5 ustawy z dnia Orzekające na podstawie wyżej centralnej śliniaka. Ponadto uprawniona 19 listopada 1999 r. Prawo działalności opisanych materiałów dowodowych przedłożyła dowód w postaci zeznania gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 uznało, że przedmiotowy wzór prze- świadka J. C. ze zm.), obecnie art. 6 ustawy z dnia mysłowy nie spełniał wymogu indy- 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności widualnego charakteru w rozumieniu olegium Orzekające, po rozpa- gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807 powołanych przepisów, gdyż ogólne trzeniu wszystkich materiałów K ze zm.) – wnioskodawcy przysługuje wrażenie, jakie wywołuje on na zo- w sprawie i wysłuchaniu na rozprawie uprawnienie do prowadzenia produkcji rientowanym użytkowniku nie różni się stron zważyło, co następuje. i wprowadzania do obrotu różnorodnych od ogólnego wrażenia wywołanego Stosownie do przepisów art. 89 ust. 1 rozwiązań technicznych. Jeżeli takie roz- na nim przez wzór publicznie udostęp- w związku z art. 117 ust. 1 ustawy Pra- wiązanie zostało objęte ochroną wbrew niony przed datą, według której oznacza wo własności przemysłowej prawo z re- ustawowym warunkom, określonym się jego pierwszeństwo (21 marca jestracji wzoru przemysłowego może być w stosownych przepisach, to podmiot 2008 r.), tj. przez przeciwstawiony wzór unieważnione na wniosek każdej osoby, prowadzący taką działalność w świetle użytkowy nr […] pt.: „Śliniak dentystycz- która ma w tym interes prawny. W myśl powołanych wyżej przepisów ma prawo ny” z wcześniejszym pierwszeństwem art. 255 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy do wystąpienia z żądaniem unieważnie- z dnia 17 sierpnia 2001 r. (którego Prawo własności przemysłowej sprawy nia prawa wyłącznego. zgłoszenie opublikowano w dniu o unieważnienie prawa z rejestracji 24.02.2003 r. w BUP nr […]). Defi nicja wzoru przemysłowego zawarta rozpatruje Urząd Patentowy RP w trybie w art. 102 ust. 1 powołanej ustawy ecydują o tym następujące cechy postępowania spornego. p.w.p. stanowi, iż „wzorem przemysło- D postaciowe wspólne dla sporne- W przedmiotowej sprawie wzór przemy- wym jest nowa i posiadająca indywidu- go wzoru i wzoru przeciwstawionego. słowy pt.: „Śliniak dentystyczny” nr […] alny charakter postać wytworu lub jego Oba wzory przedstawiają śliniak denty- został zgłoszony do rejestracji w dniu części, nadana mu w szczególności styczny mający kształt prostokąta, który 21 marca 2008 r. Przepisy powyższej przez cechy linii, konturów, kształtów, ko- w dolnej części posiada prostokątną

74 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Sporny wzór przemysłowy (Rp) „Śliniak dentystyczny” Przeciwstawiony wzór użytkowy (Ru) „Śliniak dentystyczny”

kieszeń, która wzdłuż górnego obrzeża posiada dwa równo- z wcześniejszym pierwszeństwem z dnia 17 sierpnia ległe pasy prostokątnych odcisków (ślady połączenia warstw 2001 r., Kolegium także uznało jego słuszność. Sporny śliniaka). W pobliżu bocznych, dłuższych krawędzi śliniaka wzór narusza bowiem wszystkie cechy (postaciowe) zastrze- przebiegają ślady połączenia warstw śliniaka (zgrzewu lub żenia niezależnego przeciwstawionego prawa ochronnego sprasowania), a u góry znajdują się poprzeczne pasy odcisków na wzór użytkowy tj. składa się z warstw chłonnych przedzie- (ślady połączenia warstw śliniaka), na których umieszczone lonych warstwą nieprzemakalną, przy czym z jednej strony są otworki (przecięcia) ułożone wzdłuż dwóch równoległych śliniak jest złożony w postać kieszeni, z przeciwległego zaś poprzecznych linii, połączonych z jednej strony. Cechy te są wi- końca posiada nacięcie dzielące brzeg śliniaka na wiązadła. doczne wyraźnie, zwłaszcza dla zorientowanego użytkownika, Należało przy tym uwzględnić, iż w myśl art. 105 ust. 4 prawo którym jest, np. dentysta lub hurtowy dostawca materiałów z rejestracji wzoru przemysłowego obejmuje każdy wzór, który dentystycznych. na zorientowanym użytkowniku nie wywołuje odmiennego ależy także uwzględnić szeroki zakres swobody twór- wrażenia. Tak więc uzyskane prawo z rejestracji na określoną N czej przy opracowaniu spornego wzoru, która jest postać wyrobu „nie rozróżnia” materiału i budowy wewnętrznej ograniczona jedynie przez funkcję tego wzoru, tj. ochrony wzoru, jeżeli nie wpływają one na ogólne wrażenie wywierane odzieży pacjenta, jak również rodzaj materiału, który musi być przez ten wzór na zorientowanym użytkowniku. odpowiednio chłonny w swej górnej warstwie i jednocześnie przedmiotowej sprawie żądanie A. K., R. K., S. A., nieprzemakalny. Stąd ogólne wrażenie, jakie sporny wzór W M. A., wspólników spółki cywilnej M., z siedzibą w C. wywołuje na zorientowanym użytkowniku zależy w mniejszym unieważnienia spornego prawa z rejestracji wzoru przemysło- stopniu od szczegółów jego postaci, niż byłoby to w przypadku wego zostało w całości uwzględnione. wzoru o bardzo ograniczonym zakresie swobody twórczej. W związku z uznaniem zarzutu braku indywidualnego charak- Decyzja wydana w składzie: teru za słuszny i będący samodzielną podstawą unieważnienia spornego wzoru, Kolegium nie rozpatrywało zarzutu braku Przewodniczący nowości, który wymaga identyczności obu porównywanych Kolegium Orzekającego: wzorów. Elżbieta Nawrocka Referent: Bolesław Białkowicz atomiast rozpatrując zarzut z art. 117 ust. 2 tj., Wotant: Renata Mordas N iż wykorzystywanie spornego wzoru przemysłowe- go narusza prawa osobiste i majątkowe wnioskodawców Redakcja decyzji: do wzoru użytkowego nr […] pt.: „Śliniak dentystyczny” Agnieszka Zienkiewicz-Kaczmarek

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 75 Przed Sądem UE 2) Czy można posługiwać się ogólnymi określeniami zaczerpniętymi z nagłówków klasyfi kacyjnych […] [klasyfi kacji nicejskiej] […] dla potrzeb wskazywania poszczególnych towarów lub usług objętych zgłoszeniem znaku towarowego? IIPP TranslatorTranslator 3) Czy wykładnia tego rodzaju ogólnych okre- śleń zaczerpniętych z nagłówków klasyfi kacyj- nych wskazanej […] [klasyfi kacji] […] powinna być oparta […] na zaleceniach komunikatu nr 4/03 […]?”. W ddniuniu 1919 czerwcaczerwca 20122012 r.r. Sąd UUniinii EuropejskiejEuropejskiej wwydaydał rząd Patentowy RP uznał przed- oorzeczenierzeczenie w ssprawieprawie CC-307/10-307/10 TheThe CharteredChartered IInstitutenstitute U stawienie stanowiska Rządu RP ooff PPatentatent AAttorneysttorneys ((dalejdalej nnazywaneazywane ChIPA).ChIPA). w formie uwag pisemnych za zasadne, gdyż pytania dotyczyły bardzo istotnych kwestii stopnia wyraźności i dokładności wskazania towarów i usług w zgłoszeniu znaku towaro- tan faktyczny w niniejszej sprawie był zgłoszenie nie wskazywało i nie obejmowało wego, możliwości posługiwania się ogólnymi S następujący: tej usługi. Z tego względu zarzuty wobec określeniami zaczerpniętymi z nagłówków w dniu 16 października 2009 r. ChIPA, dokonał rejestracji wskazane przez brytyjski urząd były klasyfi kacji nicejskiej oraz stosowania zaleceń zgłoszenia oznaczenia „IP TRANSLATOR” jako błędne, zaś jego zgłoszenie do rejestracji nie- komunikatu na 4/03 Prezesa OHIM. krajowego znaku towarowego w Wielkiej Bryta- słusznie odrzucone. Urząd Patentowy przedstawił stanowisko, nii. Dla wskazania usług objętych ww. zgłosze- Według sądu krajowego jest bezsporne, że towary i usługi wskazane w wykazie towa- niem ChIPA posłużył się ogólnymi określeniami iż usługi dotyczące tłumaczeń nie są zazwy- rów znaku towarowego muszą być określone nagłówka z klasy 41 klasyfi kacji nicejskiej, czaj uznawane za podkategorię usług „na- wyraźnie i dokładnie – w sposób jednoznacz- a mianowicie „nauczaniem; kształceniem; uczania”, „kształcenia”, „rozrywki”, „działalności ny, nie pozostawiający pola do interpretacji. rozrywką; działalnością sportową i kulturalną”. sportowej” lub „działalności kulturalnej”. latego też posługiwanie się określeniami Zgłoszenie to zostało odrzucone w oparciu Sąd krajowy zaznaczył, że gdyby stanowisko D zaczerpniętymi z nagłówków klasyfi kacji o przepisy prawa krajowego odpowiadające zajęte przez urząd brytyjski było słuszne, jest uważane przez Urząd za niepożądane. art. 3 ust. 1 lit. b) i c) oraz art. 3 ust. 3 dyrekty- to w takim przypadku zgłoszenie to obej- Urząd Patentowy nie zgadzał się i nie stosował wy 2008/95. mowałoby również towary lub usługi, które zaleceń komunikatu nr 4/03 Prezesa OHIM. Urząd brytyjski zinterpretował bowiem omawia- nie są w nim wymienione, ani w żadnej wyni- Przyjmowanie określeń z nagłówków ne zgłoszenie zgodnie z komunikatem nr 4/03 kającej z niego rejestracji. W jego opinii taka klasyfi kacji prowadzi do niejednoznacz- i uznał, że obejmuje ono nie tylko usługi wykładnia jest nie do pogodzenia z wymogiem, nego określenia żądanej ochrony. Urząd wskazane przez ChIPA, ale również wszystkie gdyż towary i usługi objęte danym zgłosze- Patentowy nie widział podstaw do przyj- inne usługi należące do klasy 41 klasyfi kacji niem powinny być wskazane w sposób jasny mowania, zgodnie z zaleceniami Prezesa nicejskiej, w tym tłumaczenia. W odniesieniu i precyzyjny. OHIM, że użycie nagłówka klasy prowadzi do żądania, bądź objęcia ochroną całej do usług obejmujących tłumaczenia oznacze- tych okolicznościach The Person tej klasy. O ile w przypadku niektórych nie „IP TRANSLATOR” byłoby w jego opinii Appointed by the Lord Chancellor W klas – takich jak 9 czy 25 – rzeczywiście z jednej strony pozbawione charakteru od- under Section 76 Trade Marks Act 1994, nagłówki klasyfi kacji zdają się obejmować różniającego, z drugiej zaś miałoby charakter on Appeal from the Registrar of Trade Marks wszystkie towary zawarte na szczegółowej opisowy. Nie było ponadto dowodów na to, postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić liście, to bardziej skomplikowana sytu- by oznaczenie słowne „IP TRANSLATOR” się do Trybunału z następującymi pytaniami acja jest np. w przypadku klasy 41, której uzyskało w następstwie jego używania cha- prejudycjalnymi: rakteru odróżniającego w odniesieniu do usług dotyczy postępowanie w trakcie którego związanych z tłumaczeniem, przed dniem jego „Biorąc pod uwagę przepisy dyrektywy zostało wniesione przedmiotowe pytanie zgłoszenia do rejestracji. ChIPA nie wystąpił 2008/95 […]: prejudycjalne. też o wyłączenie tego rodzaju usług z wykazu 1) Czy niezbędne jest, by poszczególne towary rzeba przyjąć bardzo rozszerzającą załączonego do podania o rejestrację znaku lub usługi objęte zgłoszeniem znaku towarowe- T wykładnię by uznać, że pojęcie „tłuma- towarowego. go zostały wskazane w sposób wyraźny i do- czenia” zawiera się w którymkolwiek z pojęć hIPA wniósł do sądu krajowego odwo- kładny [jasny i precyzyjny], a jeśli tak, to w jakim występujących w nagłówku tejże klasy, tj. na- C łanie od tej decyzji, podnosząc, że jego stopniu? uczaniu, kształceniu, rozrywce, działalności

76 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 sportowej i kulturalnej. Tak samo trudno takie musi się znaleźć w samej treści wy- niu do których żąda się ochrony wynikającej jest na przykład podciągnąć występujące kazu towarów – tak by kompletna informacja ze znaku towarowego, pod warunkiem, że tego na liście szczegółowej w klasie 14 „kamienie o zakresie ochrony była dostępna dla wszyst- typu wskazanie jest wystarczająco jasne półszlachetne” pod któreś z pojęć z nagłów- kich użytkowników, w tym przede wszystkim i precyzyjne. ka – tj. metale szlachetne i ich stopy, wyroby użytkowników zewnętrznych – tylko tak można ak już wskazano powyżej rozstrzygnię- z metali szlachetnych lub pokrywanych nimi, interpretować zestawienie dwóch tez z orze- J cie Sądu było potwierdzeniem prak- nie ujętych w innych klasach, wyroby jubiler- czenia Trybunału, by uniknąć jego wewnętrznej tyki Urzędu Patentowego RP, jednakże dla skie, kamienie szlachetne, przyrządy zegarmi- sprzeczności: wielu europejskich urzędów, w tym OHIM strzowskie i chronometryczne. „wykładni dyrektywy 2008/95 należy dokony- wymusiło ono istotną zmianę praktyki. rząd Patentowy nie zgadzał się wać w ten sposób, że wymaga ona, by towary Po wielomiesięcznej wspólnej pracy i licznych U również z zaleceniami z komunikatu i usługi, w odniesieniu do których wnosi się konsultacjach został wydany Wspólny Komu- 4/03 Prezesa OHIM, gdyż ich stosowanie o ich ochronę wynikającą ze znaku towaro- nikat zawierający przegląd podejścia każdego prowadziłoby do daleko idącej niepewności wego, były wskazane przez zgłaszającego z urzędów patentowych Unii Europejskiej oraz prawnej. Nagłówki klasyfi kacji nicejskiej, jak w sposób wystarczająco jasny i precyzyjny, Urzędu ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego już to zostało wyżej wskazane nie obejmu- aby umożliwić właściwym organom władzy w Alicante (OHIM) do zagadnień związanych ją dosłownie wszystkich towarów czy usług i uczestnikom obrotu gospodarczego, na tej z wdrożeniem orzeczenia Trybunału. Jest zawartych w tych klasach. I nie to jest jedynej podstawie, ustalenie zakresu ochrony on efektem ścisłej współpracy wymienionych ich „zadaniem” – stanowić one mają przyznanej przez znak towarowy” oraz „zgłasza- urzędów w ramach koordynowanego przez jedynie wskazówkę dla użytkownika, prze- jący krajowy znak towarowy, który posługuje OHIM Programu Konwergencji, mającego wodnik po klasach, ich swoisty spis treści, się wszystkimi ogólnymi określeniami nagłówka na celu harmonizację praktyk dotyczących ułatwiający posługiwanie się klasyfi kacją. konkretnej klasy klasyfi kacji nicejskiej w celu znaków towarowych w całej Europie. Wypraco- Wykaz towarów i usług musi być wyraźny wskazania towarów lub usług, w odniesieniu wanie wspólnych praktyk w ramach Programu i dokładny – jest to pożądane zarówno w pro- do których wniesiono o ochronę wynikającą Konwergencji jest procesem, w którym od sa- cedurze udzielania praw na znaki towarowe, ze znaku towarowego – musi sprecyzować, mego początku aktywnie uczestniczy również ich ewentualnego późniejszego unieważniania, czy jego zgłoszenie do rejestracji obejmuje Urząd Patentowy RP. wygaszania, jak i z punktu widzenia używania całość towarów lub usług ujętych w wykazie wyniku orzeczenia Sądu Unii Euro- znaku w obrocie gospodarczym. alfabetycznym tej klasy, czy tylko niektóre z tych W pejskiej opracowywany jest pro- Ochrona wynikająca z rejestracji znaku towa- towarów lub usług. W przypadku gdy zgłosze- jekt „Taxonomy” mający na celu stworzenie rowego musi mieć jasno wyznaczone granice, nie dotyczy jedynie niektórych omawianych struktury Klasyfi kacji nicejskiej w celu a oczekiwanie od przeciętnego użytkownika towarów lub usług, zgłaszający jest zobowią- polepszenia przejrzystości jej konstrukcji znajomości zaleceń Prezesa OHIM z 2003 r. zany do sprecyzowania, których towarów lub i zawartych w niej pojęć. jest, zdaniem Urzędu Patentowego, zbyt dale- usług należących do omawianej klasy dotyczy to zgłoszenie.”. Wszystkie towary i usługi zostaną pogrupo- ko idącym wymaganiem. Ponadto klasyfi kacja wane w logiczne grupy w całości zawierające nicejska nie jest niezmienna. Gdy przyjmiemy, y trzecia teza orzeczenia nie była ogół pojęć z klasyfi kacji, umożliwiające jej przy- że użycie nagłówka klasyfi kacji obejmuje B sprzeczna z tezą pierwszą należy szły rozwój. Ułatwi to zarówno tworzenie wszystkie towary czy usługi z tej klasy, powsta- przyjąć, że „sprecyzowanie” musi być zawarte wykazów towarów jak i porównywanie podo- je na przykład pytanie, jak należy traktować w samym wykazie towarów. Nie może to być bieństwa poszczególnych towarów i usług. zakres ochrony znaków zarejestrowanych żadne oddzielne oświadczenie, żaden punkt W jasny sposób zostaną wskazane pojęcia wówczas, gdy obowiązywała klasyfi kacja do zaznaczenia w formularzu zgłoszenia znaku wystarczająco jasne i precyzyjne dla potrzeb czterdziestodwuklasowa. W tym miejscu mu- towarowego, gdyż nie są to dokumenty bezpo- klasyfi kacji, zgodnie z orzeczeniem Sądu. siałyby pojawić się pytania czy znak zareje- średnio dostępne dla użytkowników, a zakres W znaczny sposób uprości to pracę zarów- strowany niegdyś dla usług ujętych w klasie 42 ochrony musi być jasny i oczywisty dla ko- no osób opracowujących wykazy towarów będzie obecnie obejmował usługi prawne? rzystających z dostępnych baz czy rejestrów tj. zgłaszających, rzeczników patentowych, jak yrok Sądu Unii Europejskiej został znaków towarowych. i ekspertów rozpatrujących zgłoszenia znaków W przez Urząd Patentowy przyjęty z sa- Jak do tej pory – samo użycie zapisów z na- czy orzekających o ich unieważnieniach bądź tysfakcją, oznaczał również brak konieczności główka klasy będzie musiało być każdorazowo wygaśnięciach. Będzie miało również zasadni- wprowadzenia jakichkolwiek zmian w legislacji. oceniane pod względem jego dostatecznej czy wpływ na jednolitość orzecznictwa i pew- Natomiast praktyka Urzędu zostanie dzięki jasności i precyzyjności – jak postanowił Sąd: ność prawa (więcej w tym wydaniu Kwartalnika niemu ujednolicona o tyle, że mamy teraz „wykładni dyrektywy 2008/95 należy dokony- UP RP). jasność, że użycie w celu określenia wać w ten sposób, że nie stoi ona na prze- zakresu ochrony nagłówka klasy wraz szkodzie używaniu ogólnych określeń nagłów- ze wskazaniem, że ochrona dotyczy całej ków klasyfi kacyjnych klasyfi kacji nicejskiej klasy może być akceptowane. Wskazanie w celu wskazania towarów usług, w odniesie- Agnieszka Antonowicz, DZT

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 77 Wakacyjne wyprawy

GDZIE MOŻNA SPOTKAĆ ZZJAWY,JAWY, DDUCHYUCHY I PPOCZUĆOCZUĆ MMAGIĘAGIĘ

NNadchodzadchodzą wwakacjeakacje i sezonsezon uurlopów.rlopów. CCzaszas wwiięc ppomyomyśleleć o odwiedzeniuodwiedzeniu miejsc,miejsc, w kktórychtórych będziemydziemy moglimogli chochoć nana chwilchwilę oderwaoderwać sisię odod nnaszejaszej ccodziennoodzienności.ci. TTymym rrazemazem pproponujroponuję odwiedzenieodwiedzenie ttakich,akich, ggdziedzie rrzeczywistozeczywistośćść przenikaprzenika ssiię z mmagiagią, llegendamiegendami i wwydarzeniamiydarzeniami z przeszprzeszłości,ci, o kktórychtórych mmoożemyemy powiedziepowiedzieć, że nnieie ddoo kokońcaca dadzdadzą sisię wytwytłumaczyumaczyć zaza pomocpomocą racjonalnychracjonalnych przesprzesłanek.anek. www.liw-zamek.pl grubą cegłę. Było to jednak zadanie ponad ludzkie siły. Następnego dnia biedna małżonka została ścięta na zamkowym dziedzińcu. Na początek zapraszam do Liwu, miejsca, w którym ukazuje się duch Po kilku dniach okazało się, że przyczyną zniknięć klejnotów była sroka, „żółtej damy”. Zjawą tą jest duch żyjącej w II połowie XVII wieku Ludwiki w gnieździe której znaleziono wszystkie zaginione precjoza. Zrozpaczony Kuczyńskiej, żony kasztelana liwskiego Macieja Kuczyńskiego. Jak niesie Kuczyński dostał pomieszania zmysłów i w niedługim czasie popełnił legenda ów szlachcic był człowiekiem porywczym i okrutnym, a przy tym samobójstwo rzucając się z zamkowej wieży bądź, jak mówi legenda, chorobliwie zazdrosnym o swą małżonkę. zepchnął go stamtąd duch kobiety w żółtym welonie. Pomimo tego kasztelan obdarowywał panią Ludwikę drogocenną biżu- Obecnie z zamku zachowały się ruiny murów oraz wieża. W muzeum terią. Jednak w niedługim czasie owe precjoza zaczęły ginąć w niewy- zamkowym mieszczącym się w dobudowanym w końcu XVIII wieku jaśniony sposób. Zazdrosny małżonek zaczął podejrzewać, że Ludwika dworku, możemy podziwiać galerie portretów szlacheckich z XVII i XVIII spienięża klejnoty, by móc opłacić rozmaitych kochanków. W zazdro- w., a także kolekcję broni. Niewątpliwą atrakcją są odbywające się snym szale Kuczyński kazał wtrącić swą małżonkę do lochu. Wytoczył jej proces o cudzołóstwo, a w tamtych czasach wyrokiem mogła być tylko śmierć. Taki też zapadł wyrok, a nieszczęśnicę mógł uratować tylko cud lub nadludzkie zdolności. Dano jej ostatnią szansę na dowiedzenie swej niewinności. Ludwika musiała przez jedną noc przewiercić palcem

Portret „żółtej damy” Ludwiki Kulczyckiej, zamek w Liwie – autor Zamek w Liwie anonimowy

78 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 co roku dwie duże imprezy plenerowe – festyn lecenie króla Zygmunta Augusta archeologiczny oraz turniej rycerski. ducha Barbary Radziwiłłówny. Król Ze wzgórza zamkowego rozciąga się imponu- bowiem wbrew ostrzeżeniom Twar- jący widok na rozlewiska Liwca, rzeki uważanej dowskiego, by pozostał nieruchomy, za naturalną granicę pomiędzy Mazowszem zbliżył się do zwierciadła w chwili, a Podlasiem. gdy ukazało się w nim widmo jego zmarłej małżonki chcąc ją objąć. Wtedy lustro pękło, a zjawa odpły- http://www.wegrow.com.pl/ nęła. W niedługim czasie spełniła się też przepowiednia Twardowskiego, Z Liwu niedaleko do Węgrowa uważane- że próba dotknięcia widziadła spo- go za jedno z najpiękniejszych polskich woduje rychłą śmierć króla. Tak też miasteczek. Możemy tu podziwiać zabytki się stało, bowiem Zygmunt August architektury zarówno sakralnej, jak i świeckiej. zmarł w czasie polowania w Pusz- Na szczególną uwagę zasługuje kościół farny czy Knyszyńskiej w 1572 r. wzniesiony pierwotnie w XVI w. w stylu gotyc- Mistrz Twardowski zmarł lub, jak kim, a następnie przebudowany na początku głosi legenda, uciekł przed siłami XVIII w. w stylu barokowym wg projektu wybit- nieczystymi na Księżyc gdzie miesz- nego architekta Tylmana z Gameren. Wnętrze ka po dziś dzień. Ów mag, alchemik świątyni zostało ozdobione polichromiami i fre- i czarnoksiężnik był prawdopodob- skami o tematyce kontrreformacyjnej wykona- nie jednym z mieszkańców Krako- nymi przez włoskiego malarza Michała Anioła wa, który wkradł się w łaski króla Wojciech Gerson, Pan Twardowski wzywa ducha Palloniego oraz obrazami czołowego polskiego Zygmunta Augusta, otaczającego Barbary Radziwiłłówny, Muzeum Narodowe w Poznaniu malarza doby baroku Szymona Czechowicza. się, po śmierci Barbary Radziwił- W zakrystii kościoła znajduje się magiczny łówny, znawcami wiedzy tajemnej. eksponat „Lustro Mistrza Twardowskiego”. Jest Swoje nadludzkie umiejętności, Twardowski lacje. Zakochany Zygmunt August sprowadza to prostokątna wypolerowana płyta wykonana rzekomo uzyskał zaprzedając duszę diabłu, dla niej łabędzie, obsypuje klejnotami, towa- w XVI w. ze stopu srebra, cyny, cynku i innych chcąc jednak go przechytrzyć do cyrografu rzyszy na każdym kroku zaniedbując sprawy metali. Jej powierzchnia jest obecnie zmato- dodał aneks, że czart będzie mógł zabrać mu państwowe. Po śmierci żony Elżbiety Habs- wiała i przecięta trzema pęknięciami. Zwiercia- duszę dopiero w Rzymie, do którego to miasta burżanki zawiera z nią w 1547 r. tajny ślub, dło oprawione jest w ramę z wygrawerowanym nie miał wcale zamiaru się udawać. W końcu ujawniając swój czyn rok później po śmierci łacińskim napisem głoszącym, że „zabawiał diabeł dopadł Twardowskiego w karczmie ojca – króla Zygmunta Starego. Wydarzenie się nim mistrz Twardowski czyniąc sztuki „Rzym” w Suchej Beskidzkiej. W czasie drogi to odbiło się szerokim echem w całej Europie, magiczne”. do piekła Twardowski zaczął się tak żarliwie wywołując oburzenie królowej Bony oraz Jak głosi legenda owe rysy powstały w czasie modlić, że bies go wypuścił, a nasz bohater magnaterii koronnej na czele z marszałkiem wywoływania przez Twardowskiego na po- wylądował na Księżycu, gdzie przebywa Piotrem Kmitą. W grudniu 1550 r. Barbara zo- po dziś dzień. staje ukoronowana na królową Polski. Niestety kilka miesięcy później w maju 1551 r. umiera Wspomniana karczma „Rzym” istnieje do dzi- po ciężkiej chorobie. siaj i jest jednym z cennych zabytków architek- tury drewnianej początku XVIII w. Tak szybka śmierć w kilka miesięcy po koro- nacji budzi podejrzenia, że Barbarze została Barbara Radziwiłłówna uchodzi za jedną podana na polecenie królowej Bony jakaś ta- z najnieszczęśliwszych polskich królowych. jemnicza substancja, która rychło doprowadziła Jej romans, a następnie kilkumiesięczne do jej śmierci. Do incydentu tego miało dojść małżeństwo zakończone tajemniczą śmiercią, podobno podczas wystawnej uczty wydanej z ostatnim z Jagiellonów, królem Zygmuntem w sierpniu 1550 r. w rezydencji Kmitów w No- Augustem po dziś dzień pobudza wyobraźnię wym Wiśniczu. Tak też zrodziła się legenda artystów i zwykłych śmiertelników. Z ówcze- o duchu Barbary ukazującym się w miejscach, snych przekazów wiadomo, że Barbara była gdzie spędziła z Zygmuntem Augustem swoje jedną z najpiękniejszych kobiet swojej epoki, najszczęśliwsze chwile. Owa zjawa pojawia umiejącą podkreślać swoje wdzięki za pomocą się najczęściej na Wawelu, ale według niektó- strojów, kosmetyków i biżuterii. rych przekazów widywano ją także na zamku „Lustro Twardowskiego”, zakrystia Kościoła Po raz pierwszy spotkali się na Litwie w Niepołomicach oraz w rezydencji Kmitów Wniebowzięcia NMP w Węgrowie w 1543 r., od razu nawiązując daleko idące re- w Nowym Wiśniczu niedaleko Bochni.

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 79 http://www.muzeum.niepolomice.pl/ http://www.zamekwisnicz.pl/

Zamku na Wawelu nie trzeba nikomu przedstawiać, zaś zamek w Nie- Zamek Kmitów w Nowym Wiśniczu koło Bochni jest jedną z najwspanial- połomicach nazywany „drugim Wawelem” został wybudowany przez szych rezydencji magnackich znajdujących się w Polsce. Pobudowany króla Kazimierza Wielkiego. Z racji bliskości Krakowa oraz Puszczy Nie- na planie czworoboku na zalesionym wzgórzu, zwieńczony 4 basztami połomickiej było to miejsce chętnie odwiedzane przez rodzinę królewską. majestatycznie góruje nad okolicą. Swoją świetność przeżywał w I poło- W 1527 r. zamek stanowił miejsce schronienia dla Zygmunta Starego wie XVI wieku, za czasów Piotra Kmity V wojewody krakowskiego i mar- i królowej Bony w czasie panującej zarazy dżumy. Dzisiejszą formę ar- szałka koronnego, magnata będącego zwolennikiem rządów „silnej ręki” chitektoniczną zamek uzyskał za sprawą przebudowy z I połowy XVI w., lansowanych przez królową Bonę. Obecnie do zwiedzania udostępniono a otaczający go ogród, to zasługa królowej Bony. Warownia była czę- ogromną salę balową, salę plafonową, kaplicę zamkową oraz kryptę. stym miejscem wizyt rozmiłowanego w polowaniach Zygmunta Augusta Z zamkiem wiąże się także legenda o „lotnikach”, którymi byli trzej jeńcy i Barbary Radziwiłłówny. Obecnie na zamku działa muzeum, powstaje tureccy zatrudnieni przy pracach budowlanych na zamku. Pewnego razu także ekspozycja przyrodnicza wykorzystująca zbiory wybitnego polskie- postanowili spróbować wydostać się z niewoli przy pomocy skrzydeł, go fotografa przyrody Włodzimierza Puchalskiego. startując z góry zamkowej. Ponieważ zbiegowie posiadali tajną wiedzę o zabezpieczeniach zamku wszczęto pościg strzelając do nich poświę- conymi kulami. Wkrótce wszyscy trzej zostali zestrzeleni, a tam gdzie spadli postawiono kamienną kolumnę.

Dziedziniec Zamku Królewskiego w Niepołomicach Zamek w Nowym Wiśniczu http://www.nieborow.art.pl/

Pomiędzy Łowiczem a Skierniewicami znajduje się jeden z najwspanial- szych pałaców barokowych, jakimi może się poszczycić nasz kraj. Pałac został zbudowany wg projektu Tylmana z Gameren na polecenie pryma- sa Michała Stefana Radziejowskiego na początku XVIII wieku. Budynek otoczony jest ogrodem w stylu francuskim oraz znajdującym się dalej parkiem angielskim. Wewnątrz znajduje się kolekcja rzeźby, mebli, por- celany, szkła, tkanin i innych arcydzieł sztuki użytkowej. Najważniejszą część zbiorów stanowi jednak galeria obrazów, wśród których dwa za- sługują na szczególną uwagę. Wiążą się bowiem z nimi legendy, że w ja- sną księżycową noc przedstawione na nich postaci wyruszają na wę- drówkę po pałacu, a czasami przechadzają się parkowymi alejkami. Pierwszy z portretów, pędzla Giovanniego Palloniego, przedstawia właściciela pałacu, prymasa Michała Radziejowskiego, człowieka uznawanego w II połowie XVII w., za jedną z najbardziej wpływowych postaci I Rzeczpospolitej. Jak niesie legenda, czasami oprócz ducha Pałac w Nieborowie (fot. Wikipedia)

80 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Antoine Pesne, portret Anny Orzelskiej z mopsem, Pałac w Nieborowie

Giovanni Palloni, portret prymasa Michała Radziejowskiego, Pałac w Nieborowie prymasa słychać także delikatne odgłosy przedstawionego na malowidle temu, który pierwszy objedzie konno zamek. Zadanie to było praktycznie dzwoneczka. niewykonalne i młodzieńcy po kolei ginęli spadając ze stromych ścian. Drugi z portretów namalowany przez Antoine Pesne`a przedstawia Aż pewnego razu pewien młody szlachcic znany jako Janko z Rogowa ukochaną córkę króla Augusta II Sasa, Annę Orzelską z jej ulubionym objechał zamek. Uradowana Kunegunda rzuciła mu się na szyję, ten pieskiem. Panna Anusia, jak ją pieszczotliwie nazywano, uważana była jednak odtrącił ją i rzekł, że mury objechał tylko po to, by skończyć za jedną z najpiękniejszych Polek I połowy XVIII w. Kiedy jej duch wy- z krwawym widowiskiem, jakie urządzała sobie dziedziczka tego miej- rusza na przechadzkę po pałacowych wnętrzach, towarzyszy jej także sca. Upokorzona i zrozpaczona Kunegunda rzuciła się w przepaść zjawa pieska, który jednak nigdy nie szczeka. z zamkowej wieży, a jej widmo po dziś dzień odbywa pokutę w miejscu, gdzie kiedyś zadowalała się swoją pychą. Wszystkie nieborowskie duchy uznawane są za spokojne, dobrotliwe i przyjacielskie, a ich pojawienie się nie zapowiada nadejścia żadnych Obecnie na Zamku udostępniono do zwiedzania dziedziniec, wieżę przykrych wydarzeń. i mury obronne. Odbywają się tu liczne imprezy plenerowe, z których naj- bardziej znany jest odbywający się po koniec września turniej kuszniczy. Będąc w Nieborowie należy także udać się do leżącej o kilka kilometrów dalej Arkadii, by przespacerować się po przepięknym parku w stylu Andrzej Jurkiewicz angielskim założonym w II połowie XVIII w. W ogrodzie tym mającym Fot. Wikipedia symbolizować mityczną helleńską krainę wiecznej szczęśliwości, znaj- dziemy aleje starych drzew, liczne budowle jak Grota Sybilli, Świątynia Diany, akwedukt, a także staw z dwiema wyspami. http://zamekchojnik.prv.pl/ http://www.zamek-chojnik.cba.pl/

Bardzo ciekawa opowieść o dwóch duchach związana jest z Dolno- śląskim zamkiem Chojnik leżącym na wysokich skałach. Nocą okrąża zamek zjawa jeźdźca na koniu, a za nim podąża płacząc widmo kobiety odzianej w długie powłóczyste szaty. Według legend w średniowieczu panią na zamku była piękna, choć okrutna dziewczyna o imieniu Kune- gunda, o której rękę starało się wielu znamienitych rycerzy. Wobec na- poru zalotników panna postawiła warunek, że swoją rękę i majątek odda Zamek Chojnik

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 81 Nowości w bibliotece

ZARZĄDZANIE ZASOBAMI LUDZKIMI W ADMINISTRACJI WYDANIE DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ BEZ PODSTAWY PUBLICZNEJ. OCENA I ROZWÓJ CZŁONKÓW KORPUSU PRAWNEJ LUB Z RAŻĄCYM NARUSZENIEM PRAWA SŁUŻBY CYWILNEJ W OGÓLNYM POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM Małgorzata Sidor-Rządkowska, Wolters Kluwer Polska, 2013 Ewa Śladkowska, Wolters Kluwer Polska, 2012

W książce zaprezentowano uwarunkowania prawne oraz Opracowanie stanowi wyjątkową w polskim piśmiennictwie aktualny stan wiedzy na temat nowoczesnego HR. Szcze- analizę dwóch najczęściej wykorzystywanych w praktyce gółowo omówiono w niej m.in.: administracyjnej przesłanek stwierdzenia nieważności specyfi kę zarządzania zasobami ludzkimi w administracji decyzji. W książce omówiono problematykę związaną publicznej, ze wzruszaniem decyzji administracyjnych dotkniętych pojęcie służby cywilnej, ciężkimi wadami o charakterze materialnoprawnym, w tym system ocen okresowych w korpusie służby cywilnej, kwestie związane z trwałością decyzji administracyjnej zagadnienia tworzenia indywidualnych programów roz- oraz instytucją stwierdzenia nieważności decyzji. Analizę woju zawodowego (IPRZ), tytułowych przesłanek stwierdzenia nieważności decyzji metody wspierania rozwoju zawodowego, w tym szko- zamyka prezentacja koncepcji interpretacji pojęcia „decyzji lenia wewnętrzne i zewnętrzne, e-learning, coaching, administracyjnej wydanej bez podstawy prawnej” oraz mentoring, samodoskonalenie pracowników, „decyzji administracyjnej wydanej z rażącym naruszeniem problematykę zarządzania kompetencjami, prawa”. Prowadzone rozważania mogą być pomocne przy standardy zarządzania zasobami ludzkimi w służbie rozwiązywaniu problemów pojawiających się na gruncie cywilnej. ogólnego postępowania administracyjnego. Ważną częścią książki są studia przypadków – przykła- dy dobrych praktyk pochodzące z Urzędu Komunikacji Elektronicznej, Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego, Głównego Urzędu Statystycznego oraz Śląskiego Urzędu ZASTAW ZWYKŁY I REJESTROWY NA PRAWACH WŁASNOŚCI Wojewódzkiego. PRZEMYSŁOWEJ Łukasz Żelechowski, Wolters Kluwer Polska, 2011

Książka stanowi obszerne opracowanie poświęcone zasta- METODYKA SPORZĄDZANIA PISM PROCESOWYCH wowi na prawach własności przemysłowej – zagadnieniu, W SPRAWACH KARNYCH, CYWILNYCH, GOSPODARCZYCH które nabiera coraz większego znaczenia w praktyce ob- I ADMINISTRACYJNYCH rotu. Najważniejsza część pracy poświęcona jest analizie Cempura Aleksandra, Kasolik Anna, LexisNexia, 2013 dopuszczalności obciążenia zastawem poszczególnych praw wyłącznych z dziedziny własności przemysłowej Każdy, kto zamierza przygotowywać pozwy, apelacje, akty oraz praw poprzedzających udzielenie praw wyłącznych, oskarżenia, powinien poznać przede wszystkim pewne w szczególności prawa do patentu oraz prawa ze zgło- ogólne schematy opracowywania takich pism, wiedzieć, szenia znaku towarowego. Do innych istotnych zagadnień na co zwrócić uwagę, aby jak najlepiej wykorzystać wiado- w niej poruszonych należą m.in.: kwestia roli rejestrów mości faktyczne, na których opiera się sporządzanie pisma. praw własności przemysłowej przy ustanowieniu zastawu, Niniejsza publikacja jest doskonałą pomocą – zawiera sytuacja prawna zastawcy i zastawnika oraz wygaśnięcie omówienie najważniejszych pism procesowych sporzą- zastawu na prawach własności przemysłowej. Przed- dzanych w toku postępowań oraz propozycję czynności, miotem odrębnego omówienia jest zastaw na jednolitych które należy podjąć w celu ich poprawnego i skutecznego w Unii Europejskiej prawach własności przemysłowej oraz wniesienia. Wzory pism przedstawiono w sposób praktycz- prawach udzielanych w procedurach międzynarodowych. ny, z objaśnieniem i wskazaniem przykładów czynności Uwzględniony został także dorobek orzecznictwa i doktryny podejmowanych w określonych sytuacjach procesowych. ustawodawstw obcych. Dodatkowo uwzględniono orzecznictwo Sądu Najwyższe- Monografi a stanowi zaktualizowaną wersję rozprawy go, które ukształtowało praktykę sądową. Tym, co odróżnia doktorskiej, która otrzymała nagrodę Ministra Nauki niniejszą publikację od innych pozycji dostępnych na ryn- i Szkolnictwa Wyższego w VII edycji konkursu na najlep- ku, jest kompleksowe omówienie zarówno poprawności sze prace doktorskie z dziedziny własności przemysłowej wydawanego w sprawie orzeczenia, jak i całego toku organizowanego przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej postępowania. Polskiej.

Informacje o treści publikacji zaczerpnięto z notek wydawniczych Wyboru dokonała Maria Fuzowska-Wójcik

82 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 OOtwartetwarte ddrzwirzwi UUPP RPRP

NNaa wiosnwiosnę UUrzrząd PatentowyPatentowy RPRP kkolejnyolejny rrazaz ootworzytworzył ddlala wszystkichwszystkich zainteresowanychzainteresowanych sswojewoje drzwidrzwi „na„na ościecież”.”. W ddniuniu 2323 kwietniakwietnia w DDziezień OOtwartytwarty UUrzrzędduu PPatentowegoatentowego RRPP ggoościliciliśmmyy iichch wwielu.ielu.

aproszenie kierowaliśmy szcze- Innowacyjność i kreatywność kobiet. wykorzystany, coraz większa aktywność Z gólnie do przedsiębiorców re- Design szansą dla MSP. Uczestniczki kobiet wpływa na wzrost PKB i rozwój prezentujących MSP, osób które myślą panelu: Ewa Rumińska-Zimny (Między- gospodarki. Przykładów dobrych praktyk o rozpoczęciu własnej działalności i które narodowe Forum Kobiet), Małgorzata nie brakuje. Kobiety wykazują się ogrom- dopiero wchodzą na rynek pracy. Aby Starczewska-Krzysztoszek (PKPP Lewia- ną kreatywnością, zaangażowaniem, im przybliżyć kluczowe dla MŚP aspekty tan) oraz Weronika Rochacka (niezależny przykładają duże znaczenie do funkcjo- prawa własności przemysłowej uruchomi- strateg designu), skupiły się na opartej nalności i estetyki przedmiotów i usług liśmy tego dnia w czytelni Urzędu punkty o design przedsiębiorczości kobiecej, towarzyszących nam w codziennym życiu. konsultacyjne, przy których dyżurowali jej roli w rozwoju regionów i wzroście eks- Nic zatem dziwnego, że dyskusja okazała eksperci UP oraz pracownicy Departa- portu oraz wynikającej stąd współpracy się pasjonująca, aktywnie zaangażowała mentu Zbiorów Literatury. Udzielali oni międzynarodowej. całą publiczność i przedłużyła się o ponad wszelkich informacji – od tych najbardziej becnie w Polsce 20% nowych godzinę, a nawet wtedy ciężko było temat podstawowych, jak sposoby użytkowania O fi rm zakładają kobiety. Zajmujemy zakończyć i się rozstać. Do zobaczenia baz danych UP, wypełniania i składania pod tym względem 2. miejsce w Unii więc we wrześniu! zgłoszeń, aż po bardziej specjalistyczne Europejskiej, ustępując tylko Francji. Choć GRz pytania kierowane do naszych ekspertów. potencjał kobiet nadal nie jest w pełni olejną atrakcją Dnia Otwartego Zdj. A. Taukert K UP RP dla zainteresowanych osób z zewnątrz była możliwość uczestnicze- nia w rozprawach w roli obserwatora. Może trochę szkoda, że akurat tego dnia nie było żadnej pasjonującej rozprawy na miarę konfl iktu Samsung/Apple, ale i takich mocarzy globalistów wal- czących na światowym rynku o swoją pozycję, jakby u nas nie było, choć nic straconego. We wrześniu bowiem kolejne Dni Otwarte i znów będzie szansa wejścia na sale roz- praw, a tam nie brakuje sporów niemniej ciekawych. a zakończenie odbyło się wie- N czorne spotkanie pod hasłem Wzornictwo szansą dla kobiecego biznesu. Spotkanie było niejako dopeł- Od lewej: Weronika Rochalska, Ewa Rumińska-Zimny, nieniem VI Międzynarodowej Konferencji Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 83 Braliśmy udział 117.7. PPIKNIKIKNIK NNAUKOWYAUKOWY POLSKIEGO RADIA I CENTRUM NAUKI KOPERNIK

Za nami największa w Europie, odbywająca się od 17 lat, impreza plenerowa popularyzująca naukę. Pierwszy Piknik Naukowy (jako Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS) odbył się 14 czerwca 1997 roku na Rynku Nowego Miasta. Od 2001 roku Piknik ma temat przewodni. Motywem przewodnim tegorocznego Pikniku było ŻYCIE we wszystkich swych aspektach. Od 2008 roku organizatorami są wspólnie Polskie Radio oraz Centrum Nauki Kopernik. Przez ostatnie trzy lata Piknik odbywał się w stołecznym Parku Marszałka Rydza-Śmigłego, a w tym roku przeniósł się na Stadion Narodowy. Urząd Patentowy RP bierze aktywnie udział w Pikniku od 10 lat.

Celem Pikniku Naukowego jest upowszech- Na te i inne pytania odpowiadali eksperci Urzę- znaczących konkursów europejskich w Niem- nianie wiedzy z różnych dyscyplin nauko- du Patentowego RP, a zwiedzający otrzymali czech, które posiadają szczególne wartości wych m.in. poprzez ciekawe eksperymenty bezpłatne wydawnictwa i poradniki przystępnie estetyczne i funkcjonalne dostosowane i doświadczenia. W Pikniku uczestniczyło omawiające zagadnienia z zakresu ochrony do współczesnych potrzeb i trendów, podno- ok. 200 instytucji z 22 krajów świata. Przed- własności przemysłowej, wynalazczości, inno- szące jakość naszego życia. stawiono prawie 1000 pokazów z różnych wacyjności. Na stoisku Urzędu Patentowego Organizatorzy oceniają, że tegoroczny Piknik dziedzin wiedzy. w trakcie Pikniku został zorganizowany konkurs odwiedziło około 150 tysięcy gości. W stoisku Urzędu Patentowego (zdjęcia obok) plastyczny dla dzieci i młodzieży na zaprojekto- wszyscy zainteresowani mogli dowiedzieć się, wanie użytecznego przedmiotu ułatwiającego jak opatentować wynalazek lub jak uzyskać życie – uczestnicy konkursu otrzymali pamiąt- prawo ochronne na znak towarowy, czym różni kowe dyplomy oraz drobne upominki. się wzór użytkowy od wzoru przemysłowego Zaprezentowana była też ekspozycja wzor- Tekst Maria Fuzowska-Wójcik oraz jak najlepiej można wykorzystać prawa nictwa przemysłowego pod hasłem „polskie i Adam Taukert wyłączne uzyskane na przedmioty ochrony red Doty” prezentująca wybitne osiągnięcia Zdjęcia: Adam Taukert, własności przemysłowej. polskich projektantów w jednym z najbardziej Iwona Prusaczyk, Tomasz Wójcik

84 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 85 XVIII Ogólnopolska Konferencja „Informacja patentowa dla nauki i przemysłu”

DDobreobre ppraktykiraktyki i wspówspółppracaraca

TTegoego ddniania personelpersonel i zwiedzajzwiedzającycy CentrumCentrum NNaukiauki KopernikKopernik witaliwitali z powrotempowrotem nnaa ZiemiZiemi niezwykniezwykłegoego kkanadyjskiegoanadyjskiego aastronautstronautę CChrisahrisa HHadadfi eelda,lda, kktórytóry ssppędzidził pponadonad 5 miesimiesięcycy nana MiMiędzynarodowejdzynarodowej SStacjitacji KKosmicznejosmicznej i ppomimoomimo natnatłokuoku pracy,pracy, ppoośwwiięccaał wwolnyolny cczaszas nnaa ppopularyzowanieopularyzowanie naukinauki i wiedzywiedzy o kosmosie,kosmosie, pprezentujrezentując kkrótkierótkie fi lmylmy z iinstruktanstruktażem,em, jjakak mmiiędzydzy iinnyminnymi sspapać w kosmosie,kosmosie, ćwiczywiczyć cczyzy jjeeśćść i pprzyklejalirzyklejali sobiesobie ssztuczneztuczne wąsysy nana znakznak rradoadościci z jjegoego sszczzczęśęśliwegoliwego powrotupowrotu 1144 mmajaaja ((bowiembowiem KKanadyjczyk,anadyjczyk, pomimopomimo sprawowaniasprawowania doniosdoniosłejej ffunkcji,unkcji, jestjest równierównież bardzobardzo ssympatycznymympatycznym wąsaczem,saczem, ccoo uudowodnidowodnił nana wwspominanychspominanych fi lmach).lmach).

w innej części obiektu pracownicy o budowaniu jego potencjału bez tworzenia prawne, księgowe oraz zarządcze, związane A i goście Urzędu Patentowego RP sieci współpracy, która jest jednym z tematów z bieżącą i przyszłą działalnością przedsię- brali udział w XVIII Ogólnopolskiej Kon- Konferencji – powiedział. – Pomaga ona przed- biorcy. Zdaniem pomysłodawców Centrum ferencji „Informacja patentowa dla nauki siębiorcom chronić efekty swojej pracy a także jest to jednocześnie przestrzeń wymiany idei i przemysłu”, skierowanej do pracowników w transferze wynalazków z sektora nauki i konkretnych rozwiązań. – Okaże się pewnie sieci Ośrodków Informacji Patentowej do sektora gospodarki, jak również, co jest dla niebawem, które usługi są bardziej potrzebne, (PATLIB) oraz użytkowników informacji miasta najbardziej cenne, w budowaniu miejsc które mniej. W chwili obecnej całe swoje wy- patentowej reprezentujących środowiska pracy, które są potrzebne mieszkańcom. siłki skupiamy na tym, by oferta była możliwie przemysłowe. ierwszego dnia przedstawiciele insty- jak najpełniejsza. Mamy nadzieję, że zadziała egoroczna Konferencja odbywała się P tucji wspierających przedsiębiorczość, taki mechanizm synergii, że im lepsza będzie T pod hasłem Dobre praktyki i współpraca popularyzujących wiedzę na temat własności oferta, tym więcej osób będzie przychodziło, źródłem sukcesu. Po raz pierwszy do współ- intelektualnej, a także przedstawiciele biznesu tym bardziej warto będzie odwiedzić Cen- organizatorów dołączył Urząd m.st. Warszawy. i nauki, którzy na co dzień mają do czynienia trum. Zakładam, że oferta Centrum będzie się Zastępca Prezydenta m.st. Warszawy, Michał z własnością intelektualną, prezentowali swoją z czasem poszerzała – oświadczył dyrektor Olszewski, wygłosił przemówienie otwierające, działalność i doświadczenia. Maciej Fijałkowski Centrum. podczas którego podkreślił znaczenie relacji przybliżył działalność Centrum Przedsiębior- czestnicy Konferencji mieli okazję za- między biznesem, nauką i władzami miasta, czości Smolna, które świadczy usługi szko- U poznać się też z działalnością prężnych które reprezentuje. – Trudno jest dzisiaj mówić leniowo-doradcze, informacyjne, fi nansowe, ośrodków informacji patentowej z kraju i zagra-

Zastępca Prezesa UP RP Sławomir Wachowicz podczas wystąpienia Michał Olszewski – Zastępca Prezydenta m.st. Warszawy

86 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 nicy. Swoimi doświadczeniami podzieliła się Steffi Jann z niemieckiego Business Development and Technology Transfer Corporation of Schleswig-Holstein, Dorota Nocuń z Gdyńskiego Centrum Innowacji czy Artur Zdunek z Instytutu Agrofi zyki Pol- skiej Akademii Nauk oraz Sławomir Piwowarczyk z fi rmy Design, który zainteresował uczestników dynamiczną prezentacją na temat jego rewolucyjnych bucików dla dzie- ci, które dopasowują się do indywidualnej szerokości pięty dziecka. Wyjątkowość jego pomysłu doceniły już nawet gwiazdy Hollywood, jak Gwyneth Paltrow i Brad Pitt. Ten pomysłowy przedsiębiorca podkreślił, jak ogromny wpływ na jego sukces wywarła ochrona własności przemysłowej. Mając za sobą zajęcia z prawa autor- skiego, z prawa twórczego, wiedziałem, żeby cokolwiek miało w przyszłości od- Steffi Jann przed prezentacją nieść jakikolwiek sukces, trzeba się zabezpieczyć prawnie – powiedział. – Tak jak wcześniej mówiono w wojsku na ćwiczeniach, jeżeli nie wygracie wojny, to was nie będzie. A okopy są po to, by się zabezpieczać, przetrwać w razie jakiejkolwiek inwazji. I tak samo stało się z tymi butami. Bo kiedy na rynku ogólnopolskim poja- wił się produkt niemal bliźniaczo podobny do jego butów: wystarczyło jedno pismo rzecznika patentowego, by wycofać tę całą produkcję błyskawicznie z rynku. użym zainteresowaniem cieszyły się również prezentacje Ewy Forowicz, D reprezentującej sieć Enterprise Europe Network oraz Barbary Łani-Pie- trzak, która omawiała zagadnienia opracowywania strategii w zakresie ochrony własności intelektualnej w transferze technologii i komercjalizacji na przykładzie dobrych praktyk Wrocławskiego Centrum Badań EIT+. Dzień pierwszy Konferencji zakończył panel dyskusyjny prelegentów. Jego moderatorem był prof. Krzysztof Klincewicz z Uniwersytetu Warszawskiego. Na pytanie, dlaczego z perspektywy przedsiębiorcy lepiej jest wiedzieć, niż nie wiedzieć, jak prawnie chronić swą dzia- Barbara Łania-Pietrzak i prof. Krzysztof Klincewicz łalność, Barbara Łania-Pietrzak podkreślała, że zdecydowanie lepiej jest wiedzieć. podczas panelu dyskusyjnego Choćby dlatego, że jak pokazał przytoczony przez nią przykład, zdarza się, iż inwe- stowana jest masa czasu i środków na technologię, która okazuje się np. wtórnym odkryciem czyli nie może być opatentowana. To podkreśla znaczenie konieczności korzystania z informacji patentowej. Dobre rozeznanie w tym, co jest ujawnione i kto nad czym pracuje w danej chwili – dodała – pozwala też sprawdzić, czego ktoś nie robi i jakie są „doliny” pomiędzy tak zwanymi górami patentowymi, czyli tam, gdzie jest najwięcej badań. Może się okazać, że są obszary, które w ogóle nie zostały jeszcze rozpoznane i te obszary są szansą dla małych i średnich przedsiębiorstw, które poszukują nowych technologii. aneliści podkreślali również znaczenie korzystania z informacji patentowej P w doskonaleniu technologii. Informacja patentowa – jak zauważył prowa- dzący dyskusję, prof. Krzysztof Klincewicz – służy nie tylko do tego, żeby spraw- dzić czy nie narusza się cudzych praw, ale ewentualnie stymulować kreatywność. Pierre Held prowadzi warsztaty z wyszukiwania w CPC Dyskusja wykazała, że rośnie znaczenie ośrodków informacji patentowej, do któ- rych zgłaszają się osoby, które nie są jeszcze na tym etapie rozwoju swojego po- mysłu, żeby interesować się pomocą na szczeblu oferowanym przez np. instytucje wspierania przedsiębiorczości. Zdaniem Anny Kwapich z Gdyńskiego Centrum In- nowacji, do ośrodków PATLIB trafi ają zwykli ludzie, którzy nie odróżniają wynalaz- ku od znaku towarowego, wzoru użytkowego od wzoru przemysłowego i bardzo często mają po prostu jakieś rozwiązanie, które wymyślili i nie wiedzą, co z tym dalej zrobić. Ośrodki informacji patentowej spełniają właśnie taką funkcję udzielania elementarnych informacji osobom, które mają pomysł i chciałyby go rozwinąć. rugiego dnia Konferencji uczestnicy mogli zapoznać się z nową Wspólną D Klasyfi kacją Patentową, CPC. Historię jej powstania oraz funkcjonowanie przybliżył przedstawiciel Europejskiego Urzędu Patentowego, Pierre Held. Sesję praktycznych ćwiczeń przeprowadził w czasie jednego z czterech warsztatów. Dzię- ki nowej formule równoczesnych warsztatów uczestnicy Konferencji mogli nie tylko sprawdzić w praktyce, jak wyszukuje się w obrębie nowej klasyfi kacji za pomocą Dorota Nocuń z wynalazkiem S. Piwowarczyka

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 87 Współpraca międzynarodowa bazy Espacenet, ale też w innej sali zgłębić zagadnienia monitoringu i analiz patentowych z wykorzystaniem nieodpłatnych baz interne- towych, które zaprezentowała Anna Kwapich z Gdyńskiego Centrum Innowacji. Uczestnicy mogli również zdecydować się na warsztaty dotyczące badania czystości patentowej, prowadzone przez Marka Truszczyńskiego z Urzędu Patentowego RP oraz sesję dotyczą- KONFERENCJA PPATLIBATLIB 22013013 cą procedury zgłoszeniowej przed UP RP, którą poprowadziła Weronika Witkowska z kancelarii PATPOL. ulminacyjnym wydarzeniem Konferencji K było spotkanie polskich ośrodków onferencja PATLIB, stanowiąca Akademii Patentowej EPO. Politykę współ- informacji patentowej. Przedstawicielki Depar- K doroczne spotkanie przedstawicieli pracy pomiędzy EPO a urzędami krajo- tamentu Zbiorów Literatury Patentowej, Elż- ośrodków informacji patentowej oraz kra- wymi państw członkowskich EPO na lata bieta Balcerowska, Jolanta Kurowska i Dorota jowych urzędów ds. własności intelektu- 2012-2015 omówił François-Régis Han- Szlompek poprowadziły dyskusję i warsztaty alnej państw członkowskich Europejskiej nart, Dyrektor ds. Współpracy Europejskiej na temat marketingu usług oferowanych przez Organizacji Patentowej, odbyła się w tym i Międzynarodowej EPO. 40-letnią historię ośrodki. Warsztaty te zainspirowane były pro- roku w dniach 23-25 kwietnia w Mona- Konwencji o udzielaniu patentów euro- jektem przekształcania ośrodków informacji chium w siedzibie Europejskiego Urzędu pejskich przybliżył uczestnikom Oswald patentowej w nowoczesne centra wspierania Patentowego. Tegoroczna konferencja Schröder, Dyrektor ds. Komunikacji EPO. innowacyjności, realizowanym we współpracy miała charakter szkoleniowy, umożliwiający astępnie została zaprezentowana z Europejskim Urzędem Patentowym, w któ- uczestnikom poszerzenie wiedzy oraz roz- N Wspólna Klasyfi kacja Patentowa rym Departament Zbiorów Literatury Patento- winięcie umiejętności w zakresie własności (Cooperative Patent Classifi cation, CPC), wej bierze udział. Projekt obejmował szereg przemysłowej i informacji patentowej. będąca nowym systemem klasyfi kacji szkoleń oferowanych przez EPO i najlepsze fi cjalnego otwarcia konferencji patentowej opracowanym przez Eu- ośrodki PATLIB w Europie. Prelegentki podzie- O dokonał Prezes Europejskiego ropejski Urząd Patentowy oraz Urząd liły się z przedstawicielami ośrodków informacji Urzędu Patentowego Benoît Battistelli, Patentów i Znaków Towarowych Stanów patentowej wiedzą zdobytą w ramach projektu. zaś rolę, jaką pełnią ośrodki PATLIB w roz- Zjednoczonych. Najnowsze prace EPO Powstały dzięki niemu ciekawe materiały pro- powszechnianiu informacji patentowej, w zakresie tłumaczeń maszynowych mocyjne, pojawiły się nowe źródła inspiracji, przedstawił Richard Flammer, Dyrektor przedstawił Artur Raczynski z EPO. które na skutek uczestnictwa w warsztatach ds. Informacji Patentowej i Europejskiej Własność intelektualna dla biznesu była mają szansę zachęcić przedstawicieli rodzi- mych ośrodków do podjęcia własnych działań marketingowych i promocyjnych. oroczne spotkania są doskonałą oka- C zją do omówienia nowych kierunków działań oraz wymiany wiedzy i doświadczeń przez ośrodki informacji patentowej. Orga- nizatorom udało się w tym roku zgromadzić ponad 150 uczestników reprezentujących m.in. ośrodki PATLIB w Polsce, uczelnie, instytuty, kancelarie patentowe, centra transferu tech- nologii oraz przedstawicieli mśp. Różnorodne spostrzeżenia pokonferencyjne są analizowane i wykorzystywane przy budowaniu programów kolejnych edycji wydarzenia, tak by sprostać wymaganiom i potrzebom osób zainteresowa- nych uczestnictwem.

Katarzyna Karpińska

Zdj. Robert Graff Sala konferencyjna

88 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 zęść plenarna konferencji C została uzupełniona bogatą ofertą szkoleń, spośród których każdy uczestnik mógł wybrać te dla niego najciekawsze. Tematyka szkoleń do- tyczyła między innymi takich zagad- nień, jak narzędzia wykorzystywane w tłumaczeniach maszynowych, klasyfi kacja CPC, Europejski Rejestr Patentów, baza Global Patent Index, informacja patentowa z Azji, w szcze- gólności z Korei i Chin, media spo- łecznościowe wykorzystywane przez ośrodki PATLIB, prowadzenie badań patentowych za pomocą bezpłatnych narzędzi dostępnych w Internecie, sporządzanie raportu z poszukiwań i inne. Plakat konferencji PATLIB ykładom i szkoleniom towa- W rzyszyła wystawa plakatów tematem wystąpienia Marii Lampert uczestników pilotażowego projektu z British Library (Wielka Brytania), zaś przekształcania ośrodków PATLIB Jan Stütz z Blue Patent (Niemcy), Daniel w centra wspierania innowacyjności Perez z Marblar (Wielka Brytania) oraz prowadzonego przez Europejski Bart Lindekens z ośrodka PATLIB SIRRIS Urząd Patentowy. W projekcie bierze (Belgia) omówili zjawisko crowdsourcin- udział 17 ośrodków z 11 krajów euro- gu w zakresie własności intelektualnej. pejskich, w tym dwa z Polski: Zespół W dalszej części konferencji Johannes Rzeczników Patentowych – PATLIB Schaaf (EPO) zaprezentował temat wyce- przy Politechnice Gdańskiej oraz Plakat UP RP zaprezentowany w czasie ny i oceny patentów. Departament Zbiorów Literatury konferencji

Patentowej UP RP. Projekt ma na celu wprowadzenie w ośrodkach proinnowacyj- nych usług świadczonych m.in. dla MŚP i środowiska akademickiego. Uczestnicy konferencji mogli zapoznać się z dotych- czasowymi osiągnięciami oraz profi lem działalności ośrodków pilotażowych oraz poznać plany ich dalszego rozwoju. rganizatorzy umożliwili także O uczestnikom konferencji zwiedze- nie kilku budynków Europejskiego Urzędu Patentowego w Monachium. Przewodnika- mi byli sami pracownicy EPO, którzy opro- wadzali po poszczególnych pomieszcze- niach oraz opowiadali o historii instytucji. Następna Konferencja PATLIB odbędzie się w Stambule w maju 2014 r.

Jolanta Kurowska

Budynek Isar – siedziba EPO w Monachium Zdj. aut.

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 89 Współpraca międzynarodowa

JAK ZAINTERESOWAĆ MMŚPŚP TEMATYKĄ WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

SSpotkaniepotkanie uuczestnikówczestników ggrupyrupy rroboczejoboczej „„HowHow ttoo rreacheach tthehe SSMEs”,MEs”, zzorganizowaneorganizowane w ddniachniach 2323 i 2424 majamaja br.br. w naszymnaszym UrzUrzędziedzie w rramachamach projektuprojektu IPorta,IPorta, wwspóspółfi nnansowanegoansowanego zeze środkówrodków KomisjiKomisji Europejskiej,Europejskiej, ppoprowadzioprowadziła HelenaHelena LarsenLarsen pprzedstawicielkarzedstawicielka DuDuńskiegoskiego UUrzrzędudu i ZZnakównaków TTowarowychowarowych ((DKPTO).DKPTO). PrzedstawiPrzedstawiła oonana ddziaziałaniaania DKPTO,DKPTO, majmającece nnaa cceluelu zzachachęceniecenie kklientówlientów ddoo ochronyochrony ichich kkapitaapitału iintelektualnegontelektualnego i pprzekonanierzekonanie dodo korzystaniakorzystania z ususługug ttegoego UUrzrzędu.du.

zbyt wielu, aby kontaktować się indywidualnie z każdym z nich. Dlatego też DKPTO zdecydo- wał się na współpracę partnerską z regional- nymi podmiotami wspierającymi przedsiębior- czość. Szkoli i stale wspiera tak zwanych IP coach-ów2, którzy są tam zatrudnieni. IP coach przekazuje duńskim MŚP podstawową wiedzę o tym, jak korzystać z własności intelektualnej w biznesie. Wyjaśnia, dlaczego własność intelektualna powinna być uważana za jeden z fi larów rozwoju przedsiębiorstwa. własnych praw wyłącznych, takich jak patenty, KPTO wybrał trzy docelowe grupy wzory użytkowe, znaki towarowe oraz wzory klientów. Pierwsza z nich to 50 duń- hcąc lepiej zarządzać relacjami ze swo- D imi klientami, w tym trzema grupami przemysłowe oraz ich licencjonowania. Moż- skich dużych fi rm, profesjonalnie zarządzają- C na tam także zamieścić informacje o chęci cych swoim kapitałem intelektualnym. Druga docelowymi, DKPTO wprowadził system CRM. Służy on do gromadzenia danych o klientach, zakupienia praw do określonej technologii lub grupa to około 100 starannie wybranych licencji do korzystania z niej. podmiotów, w większości MŚP. Są wśród ich oczekiwaniach i tematyce, którą się intere- nich przedsiębiorstwa, które już ubiegały się sują. Dzięki temu pomaga sprawnie komuniko- Cost benefi t guides – dostępne on-line o udzielenie praw ochronnych. Trzecią grupę wać się z nimi i dobierać oferowane usługi oraz interaktywne przewodniki informujące o róż- stanowią klienci o niewielkiej wiedzy na temat produkty do ich potrzeb. System umożliwia nych trybach ubiegania się o ochronę kapitału praw własności intelektualnej – głównie star- grupowanie klientów według wybranych profi li intelektualnego, kosztach jej uzyskania i korzy- tup-y1 oraz rozwijające się przedsiębiorstwa, oraz koordynowanie działań związanych z ob- ściach jakie daje. planujące ekspansję na rynki międzynarodowe. sługą klientów w całym Urzędzie. IPR Mentorship Programme – program, stosunku do każdej z tych grup, odczas spotkania przedstawicielka administrowany przez DKPTO, w którym men- W Urząd stosuje odmienne rodzaje P DKPTO zaprezentowała następujące torzy – osoby z dużą praktyką w korzystaniu działań. Z fi rmami z pierwszej grupy DKPTO narzędzia, jakie opracował duński Urząd, aby z praw własności intelektualnej w biznesie, stara się nawiązać bliską i stałą współpracę. zachęcić grupy docelowe do ochrony swojego dzielą się swoimi doświadczeniami z podmiota- Uczestników drugiej grupy, po rozpoznaniu kapitału intelektualnego i przekonać je do ko- mi potrzebującymi wsparcia w tym zakresie. ich potrzeb, DKPTO nadal edukuje w dziedzi- rzystania z usług Urzędu oraz współpracy IP Response – dostępny on-line, inte- nie własności intelektualnej lub oferuje im swo- z nim: raktywny program do oceny działań i wiedzy je produkty. Klientami z trzeciej grupy zajmuje IP market place – dostępną on-line przedsiębiorstwa dotyczących ochrony swoje- się zwykle dział obsługi klienta. Jest ich jednak platformę do zamieszczania ofert sprzedaży go kapitału intelektualnego.

90 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 ordynator projektu IPorta oraz przedstawiciele Innovation & Enterprise Services: Intellec- tual Assets & Innovation Systems Scottish Enterprise. ak wynika z ich dotychczasowych do- J świadczeń, dotarcie do MŚP i przekona- nie ich o potrzebie ochrony swoich rozwiązań nie jest prostym zadaniem. Wszyscy uznali praktyki DKPTO za profesjonalny i nowoczesny sposób jego realizacji. Wielu deklarowało chęć korzystania z nich przez macierzyste Urzędy oraz ich implementacji do warunków krajo- wych. Niektórzy przedstawili stan zaawanso- wania takich prac. Znalazł się wśród nich także nasz Urząd. Pragniemy poinformować czytelników IP market place jest częścią Trade portal, wraz z grafi czną prezentacją oceny: strategii Kwartalnika, że UP RP, w ramach realizacji gdzie są zamieszczone także wskazówki, dla- przedsiębiorstwa, zarządzania i procedur, projektu IPorta, zamierza przygotować czego i jak zawierać transakcje kupna/sprze- odpowiedzialności i kompetencji oraz praktycz- polską wersję narzędzia IP Response. Jak daży praw wyłącznych oraz przykłady stan- nych rezultatów dotyczących: tylko uda się ją udostępnić polskim użytkow- dardowych umów tego typu. Można tam także opracowania nowych pomysłów, nikom, ogłosimy to niezwłocznie na łamach znaleźć informacje o sposobach wyceny pa- ochrony innowacji, Kwartalnika. tentów, znaków towarowych i wzorów przemy- wykorzystania nowych rozwiązań, spotkaniu wzięła udział pani Ewa słowych oraz dokonać takiej wyceny używając naruszania praw wyłącznych osób trze- W Forowicz, przedstawicielka Departa- narzędzia IP Assessment.IPR Mentorship cich oraz egzekwowania własnych praw mentu Promocji Gospodarczej Polskiej Agencji Programme, którego administratorem jest wyłącznych. Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). PARP jest 3 DKPTO, zwykle trwa około roku. W tym czasie aport zawiera też ocenę praktyk przed- członkiem Enterprise Europe Network , z którą odbywa się od czterech do sześciu spotkań. R siębiorstwa w odniesieniu do opraco- to siecią uczestnicy projektu IPorta prowadzą Mentor nie sugeruje konkretnych rozwiązań, wania nowych pomysłów, ochrony kapitału współpracę i wzajemnie informują się o swoich ale wspiera podopiecznego swoją wiedzą, intelektualnego i jego wykorzystania w kontek- inicjatywach i działaniach. Jeszcze jeden suk- aby ten mógł samodzielnie znaleźć właściwe ście strategii biznesowej, procedur oraz organi- ces współpracy urzędów ds. własności intelek- rozwiązania. Podczas mentoringu obowiązują zacji. Raport zawiera też wskazówki, jak można tualnej w ramach projektu IPorta. określone zasady, takie jak zachowanie pouf- poprawić stosowane przez przedsiębiorstwo Dorota Szlompek ności i unikanie konfl iktu interesów. Mentorzy praktyki. spotykają się raz lub dwa razy w roku, aby Zdj.A. T. podzielić się doświadczeniami. Opisane narzędzia są dostępne na stronie DKPTO po adresem http://www.dkpto.org Cost benefi t guides to wygodne narzędzie w języku angielskim oprócz Cost benefi t dla przedsiębiorstw i osób fi zycznych, które guides, które aktualnie ma tylko wersję 1 Przedsiębiorstwa start-up powstać mogą w dowolnej mają nieduże doświadczenie w korzystaniu duńskojęzyczną. branży, jednak najczęściej związane są z nowymi z praw wyłącznych takich jak patenty, znaki technologiami. Do ich cech charakterystycznych towarowe czy wzory przemysłowe. Zawiera czestnicy spotkania grupy roboczej zalicza się kalkulator do wyliczania orientacyjnych kosz- U „How to reach the SMEs” zapoznali się 1. niskie koszty rozpoczęcia działalności, tów uzyskania praw wyłącznych. Aby z niego ze wszystkimi narzędziami, o których mówiła 2. wyższe niż w przypadku „standardowych” przed- sięwzięć ryzyko, skorzystać, trzeba odpowiedzieć na kilka przedstawicielka DKPTO i uczyli się, jak posłu- giwać się nimi w praktyce. 3. potencjalnie wyższy w stosunku do „standardo- pytań. Na podstawie udzielonych odpowiedzi wych” przedsięwzięć zwrot z inwestycji. jest proponowany optymalny tryb ubiega- W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele wielu Źródło Wikipedia nia się o ochronę. Użytkownicy narzędzia europejskich Urzędów ds. własności intelektu- 2 Coach – trener, korepetytor, nauczyciel IP Response najpierw muszą podać parame- alnej, takich jak Urząd Własności Intelektualnej 3 Sieć Enterprise Europe Network, licząca blisko try charakteryzujące ich przedsiębiorstwo. Na- Zjednoczonego Królestwa, Urząd Własności 600 organizacji członkowskich z ponad stępnie udzielają odpowiedzi na dwadzieścia Intelektualnej Republiki Serbii, Szwedzki 50 krajów na terenie UE i poza nią, jest największą tego rodzaju siecią w Europie. Wśród organizacji pytań dotyczących różnych aspektów ochrony Urząd Patentowy, Węgierski Urząd Własności znajdują się izby przemysłowo-handlowe, ośrodki kapitału intelektualnego swojego przedsiębior- Intelektualnej, Estoński Urząd Patentowy oraz technologiczne, uniwersytety i agencje rozwoju. stwa. Na tej podstawie generowany jest raport Centrum Badań Publicznych Henri Tudor – ko- Źródło: http://een.ec.europa.eu/index_pl.htm

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 91 Doroczne spotkania

MMŁODZIŁODZI WWYNALAZCYYNALAZCY W URZĘDZIE PATENTOWYM

GGdydy w 22008008 rrokuoku SSamam HHoughtonoughton z WWielkiejielkiej BBrytaniirytanii oopracowapracował swójswój pierwszypierwszy wynalazek,wynalazek, mmiaiał zzaledwiealedwie ttrzyrzy llata.ata. GGdydy skoskończyczył ppiięćęć – uzyskauzyskał nana sswojewoje rozwirozwiązaniezanie patent.patent. MMaały SSamam sskonstruowakonstruował mmiotiotłęłę ppozwalajozwalającą zzbierabierać jjednoczeednocześnnieie śmmieciieci róróżnychnych ggabarytówabarytów i w ttenen oototo ssposóbposób zzostaostał jednymjednym z najmnajmłodszychodszych wynalazcówwynalazców nana świecie.wiecie. HHistoriaistoria tata pokazuje,pokazuje, że wwynalazcynalazcą momoże zzostaostać kakażdy,dy, że wartowarto obserwowaobserwować ootaczajtaczającą nnasas rzeczywistorzeczywistośćść, bbyy mmócóc rozwirozwiązywazywać tkwitkwiącece w nniejiej pproblemy.roblemy. PPokazujeokazuje ttakakże ccooś wiwięcej.cej. KKiedyiedy jjedeneden z dziennikarzydziennikarzy zzapytaapytał Sama,Sama, czyczy zamierzazamierza w przyszprzyszłościci zzostaostać wwynalazcynalazcą, tenten odpowiedziaodpowiedział, że nnieie wwie,ie, aalele jjestest pprzekonany,rzekonany, iż opracowywanieopracowywanie nnowychowych rozwirozwiązzaań ttoo śwwietnaietna zabawa.zabawa. A jejeślili tak,tak, technikatechnika mmooże bbyyć ciekawa!ciekawa!

ychodząc właśnie z takiego zało- Jedno z nich odbyło się w ramach Aka- wynalazek. Spotkanie miało formę warszta- W żenia Urząd Patentowy już od kilku demii Wynalazców im. Roberta Boscha tów, a ich tematem przewodnim była cha- lat organizuje spotkania z wynalazcami ad- (więcej w tym wydaniu Kwartalnika) 21 mar- rakterystyka innowacyjnych pomysłów i nie- resowane do młodzieży szkolnej – uczniów ca br. z udziałem prawie 100 gimnazjalistów oczywistych rozwiązań, wsparta prezentacją gimnazjów i liceów. – uczestników konkursu Boscha na najlepszy wynalazków oraz konsultacjami z ekspertami

92 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Urzędu Patentowego. Uczestnicy dowiedzieli się m.in. dlaczego tech- nika jest ciekawa, co to jest wynalazek, jak go chronić i jak korzystać z twórczości innych osób, by nie naruszać ich praw. woje wynalazki zaprezentowali: Michał Latacz – właściciel S innowacyjnej fi rmy Delta Prototypes i zarazem twórca systemu falujących pędników, który może być wykorzystywany w układzie napędowym pojazdów wodnych, zmniejszając zużycie energii; Karol Kowalczuk – zwycięzca programu telewizyjnego „Kapitalny pomysł”, twórca między innymi gogli wizyjnych, roweru z zawieszeniem o zmien- nej charakterystyce, rakiety kosmicznej, która zdobyła główną nagrodę w Japonii oraz Bartek Stańczyk – gimnazjalista i zapewne jeden z naj- młodszych wynalazców w Polsce – wymyślone przez Bartka urządze- nie do tłumienia dźwięku np. przybijanych na poczcie stempli zostało zgłoszone w Urzędzie Patentowym. szystkie prezentacje odbywały się pod czujnym okiem W – dr Antoniego Latuszka, posiadacza kilkudziesięciu paten- tów, a przede wszystkim wielkiego pasjonata wynalazczości. Dr La- tuszek jest m.in. pomysłodawcą „przedszkola wynalazców”, w którym stara się zainteresować najmłodszych techniką, stawiając przed nimi konkretne problemy do rozwiązania. Podczas spotkania w świat tech- niki wprowadził też gimnazjalistów ekspert z Departamentu Badań Patentowych – dr Paweł Koczorowski. Uczniowie wysłuchali również mojej prezentacji nt. różnych możliwości ochrony własności intelek- tualnej. Spotkanie prowadził Adam Wiśniewski, Naczelnik Wydziału Wspierania Innowacyjności DPI. iespełna trzy tygodnie później (11 kwietnia) salę konferencyj- N ną Urzędu opanowali licealiści. Tegoroczne spotkanie, które już tradycyjnie odbywało się w ramach ogólnopolskiej akcji „Dziew- czyny na politechniki” koordynowanej przez fundację edukacyjną „Perspektywy” zostało zorganizowane wspólnie ze Stowarzyszeniem Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów (SPWiR). Uczestniczyła w nim młodzież z liceów ogólnokształcących: XIV im. S. Staszica, LXIV im. St. I. Witkiewicza, VIII im. Króla Władysława IV, XXXIII im. Mi- kołaja Kopernika oraz Przymierza Rodzin im. Jana Pawła II. rono wynalazców, którzy brali udział w spotkaniu z gimnazjali- G stami zasilił Marcin Malec – jeden z pomysłodawców podwod- nego robota mobilnego, sposobem poruszania naśladującego rybę. Spotkanie otworzyli Prezes UP RP dr Alicja Adamczak, prof. Michał Szota, Prezes SPWiR oraz Bianka Siwińska z fundacji „Perspektywy”, pomysłodawczyni i kierowniczka projektu „Dziewczyny na politechniki”. potkania z młodymi wynalazcami przekonują, że technika rze- S czywiście jest dla nich pasjonująca, ciekawa. Dowodzą również, że samego procesu wynalazczego nie sposób sprowadzić i analizo- wać jedynie w perspektywie formalnych procedur oraz potencjalnych korzyści materialnych związanych z komercjalizacją rozwiązań. Źródło twórczości wynalazczej bierze bowiem swój początek w ciekawości świata, chęci jego zmiany, a przede wszystkim pasji, którą można było dostrzec w oczach wszystkich zaproszonych młodych, którzy już za- smakowali poczucia tworzenia czegoś nowego, innego i potencjalnych wynalazców. Piotr Zakrzewski, DPI Zdj. ze spotkań A. Taukert

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 93 Przygoda z wynalazczością

KKIEDYIEDY PPOMYSŁOMYSŁ CCYBERYBERRRYBAYBA PPRZYJDZIERZYJDZIE DODO GŁOWYGŁOWY – PPODWODNYODWODNY RROBOTOBOT MMOBILNYOBILNY Bartłomiej Stańczyk lat 15 Marcin Malec Jestem uczniem 49. Gimnazjum im. Stefana Starzyńskiego w Warszawie. Chodzę tam Marcin Morawski już trzeci rok, do klasy matematyczno-informatycznej. Od zawsze lepiej szły mi w życiu przedmioty ścisłe, co szkoła pomaga mi rozwijać czy to na konkursach, czy podczas robienia różnych projektów. Zdumiewającym jest fakt, że o głębinach morskich, stano- Po lekcjach z trzema kolegami zajmujemy się szkolnym nagłośnieniem. Jest to nasze wiących blisko 3/4 powierzchni naszej planety, człowiek wie hobby oraz sposób na spędzanie wolnego czasu. Wiele się dzięki temu nauczyłem, zdecydowanie mniej niż na temat powierzchni oddalonego od typowych zdolności akustyka, po rozwiązywanie problemów na bieżąco, np. nieraz od Ziemi o ponad 380 tysięcy kilometrów Księżyca, pomimo przed apelem czy występami naprawialiśmy mikrofony czy konstruowaliśmy prowizo- iż od wieków morza i oceany przemierzali przedstawiciele ryczne przyrządy potrzebne w tym momencie. Takie urządzenia są – moim zdaniem homo sapiens, zaś na srebrnym globie człowiek postawił – właśnie namiastką wynalazczości i zapewne nie raz każdy, choćby z kawałka wygię- stopę stosunkowo niedawno. Zbadanie oceanicznych głębin tego drutu, stworzył coś, co pomogło mu rozwiązać problem. było i jest ciągle wielkim wyzwaniem dla naukowców i inży- Tak naprawdę, moja przygoda z wynalazczością zaczęła się stosunkowo niedawno, nierów. Pomimo, iż od stuleci człowiek żeglował po morzach bo około kilku miesięcy temu. Jak to w życiu – zadecydował splot zdarzeń, który i oceanach, dopiero XX wiek wraz z gwałtownym rozwojem zawdzięczam przede wszystkim mamie i wynalazcy dr Antoniemu Latuszko. Mamie, technicznym umożliwił stosunkowo bezpieczne zanurzenie ponieważ to Ona zapoznała mnie z wybitnym wynalazcą. Natomiast pan doktor za- się marynarzy pod powierzchnię wody. szczepił we mnie sposób myślenia wynalazcy, dodał mi odwagi, zachęcił bym nie zre- Katalizatorem tych działań nie była niestety żądza wiedzy zygnował, jeśli mam jakiś pomysł i idee. o podwodnym świecie, lecz dominacja na morskim polu Bo co to jest wynalazek? Jak powiedziała kiedyś mała dziewczynka w wywiadzie dla walki. Technologia wojskowa ma jednak to do siebie, że prę- radia „Wynalazek to rozwiązywanie problemów” i faktyczne tak jest. Mój pierwszy wy- dzej czy później pewne rozwiązania zostają „przeszczepione” nalazek, a w zasadzie wzór użytkowy, dotyczy poczty. Osobiście nie wiem zbyt dużo na grunt cywilny. Tak więc ogromne okręty zanurzalne, a póź- na jej temat, ale w fi rmie mojej mamy uruchomiony został punkt pocztowy, gdzie też niej podwodne, posłużyły jako poligon doświadczalny dla pracuje moja mama i zna konkretne nazwy oraz przyrządy używane w tym zawodzie. załogowych miniaturowych łodzi podwodnych dla ciekawych Ułatwiło mi to fachowe ujęcie tematu w opisie, który potrzebny był do złożenia doku- morskich „światów” naukowców. Szybko stało się jasne, mentacji zgłoszeniowej w Urzędzie Patentowym. Naukowa nazwa rozwiązania, które że piękny i trudno dostępny „nowy” świat jest także śmier- wynalazłem brzmi „Urządzenie do tłumienia impulsów akustycznych”. telnie niebezpieczny. Wiele okrętów i łodzi poległo w starciu Dziwnie i skomplikowanie? Chyba nie. W praktyce jest to trójwarstwowa podkładka z ogromnym ciśnieniem panującym na dużych głęboko- zmniejszająca do minimum hałas powstający przy uderzaniu datownika o biurko. ściach, stając się stalowym grobem dla swoich załóg. Już słyszałem kilka razy, że to zabiera cały urok poczty, ale wysłuchiwanie takiego Potrzeba zmniejszenia ryzyka, na jakie narażali się ma- dźwięku na dłuższą metę niszczy nerw słuchowy i zdrowie. Moja podkładka składa się rynarze i badacze, doprowadziła w latach 50. ubiegłego z gąbki, ciężkiej płyty przejmującej siłę uderzenia oraz gumowej podkładki, która aktu- stulecia do rozwoju bezzałogowych pojazdów podwodnych, alnie jest używana w urzędach Poczty Polskiej w całym kraju. Takie połączenie trzech, sterowanych przez operatora z pokładu statku nawodne- znanych i powszechnych materiałów w zupełnie nowy przyrząd, powinno zapewnić go przy pomocy tzw. kabloliny, czyli grubej i wytrzymałej rozwiązanie dosyć uciążliwego problemu. wiązki przewodów sterujących, zasilających i stalowej liny Takie proste pomysły pokazują, że każdy z nas może zostać wynalazcą, bo nie trzeba wzmacniającej. Tak pojawiły się pierwsze zdalnie sterowane zawsze znać tajniki fi zyki kwantowej, czasami wystarczy odrobina zaradności. Przydaje pojazdy podwodne ROV (ang. Remotely Operated Vehicle) się też jakaś wiedza techniczna oraz zdolności manualne. Ja od dziecka uwielbiam o kształcie prostopadłościennej bryły, z powodzeniem wyko- układać klocki, co na pewno wyrabia wyobraźnię i myślenie przestrzenne. Jak podro- rzystywane do dnia dzisiejszego przy pracach badawczych słem, to polubiłem rozkręcanie i skręcanie (jeżeli się uda) różnych zabawek lub niepo- i oceanotechnicznych. trzebnych gadżetów. W każdym momencie może więc przyjść nam do głowy pomysł, Dużą manewrowość zapewniają tym pojazdom pędniki czyli który ułatwi codzienne życie. W wolnych chwilach po prostu bawię się lutownicą, śruby napędowe najczęściej osadzone w tunelu kierującym różnymi diodami, czy silniczkami robiąc układy – w sumie wydawałoby się – niepo- strumień wody i wyposażone we własny silnik. Cztery, sześć trzebne, ale kto wie MOŻE KTÓRYŚ Z POMYSŁÓW STANIE SIĘ WYNALAZKIEM? lub osiem pędników umieszczonych w płaszczyźnie pozio-

94 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 mej, generuje ciąg zapewniający przemieszcza- posiada większą manewrowość, mniejsze opory wonego okrągłego obiektu. Jednym z trybów nie pojazdu w tej płaszczyźnie jak również obrót ruchu i bardziej energooszczędny napęd, dzięki sterowania robota było proste podążanie za tym wokół osi pionowej. Dodatkowy jeden lub dwa czemu może pozostawać miesiącami w zanu- obiektem umieszczonym w kadrze. pędniki umieszczone pionowo realizują zmianę rzeniu rejestrując dane. Pomimo, iż nie wszystkie funkcje pierwszej przegłębienia (pochylenia wzdłużnego pojazdu). W tej kategorii powstało wiele pojazdów pod- CyberRyby działały bez zarzutu, całość funk- Zanurzenie i wynurzenie odbywa się bądź przez wodnych imitujących ryby poruszające się przy cjonowała prawidłowo i dowiodła możliwości nieznaczną zmianę wyporności ciężkiego ROV użyciu ciała i ogona (ang. Body and/or Caudal skonstruowania biomimetycznego pojazdu lub przy użyciu pędników pionowych lżejszych Fin Propulsion), jak również te, które wykorzy- podwodnego. CyberRyba spotkała się z bar- pojazdów o wyporności zbliżonej do neutralnej. stują ruch falowy płetw bocznych, grzbietowych dzo dużym zainteresowaniem mediów oraz Poza systemem poruszania się, pojazd wyposa- lub odbytowych (ang. Median and/or Pectoral uczestników różnorakich wydarzeń promujących żony jest w dodatkowe oprzyrządowanie uzależ- Fin Propulsion). Prym w tej dziedzinie wiodą: naukę w Polsce. Zachęceni sukcesem pierwszej nione od celu i rodzaju zadania (kamery, czujniki University of ESSEX, Massachusetts Institute konstrukcji, Marcin Malec i Marcin Morawski, stanu wody, manipulatory z chwytakami itp.). of Technology, Nanyang Technological Universi- postanowili kontynuować prace nad podwod- Istotną wadą pojazdów typu ROV poza niewiel- ty, Beijing University, Osaka University. nym robotem mobilnym z napędem falowym kimi prędkościami poruszania się jest oczywiście w ramach studiów doktoranckich. zasięg działania ograniczony długością kabloliny. Pierwszy polski podwodny pojazd z napę- dem falowym powstał, bez znajomości roz- Tak powstały cztery kolejne prototypy, z których Dalszy rozwój techniki, a w szczególności sys- wiązań realizowanych w świecie, na Wydzia- każdy kolejny przedstawiał coraz bardziej za- temów komputerowych, umożliwił powstanie le Mechanicznym Politechniki Krakowskiej. awansowane rozwiązania techniczne. Wyelimi- nowego typu bezzałogowych pojazdów pod- CyberRyba, bo o niej mowa, jest dziełem nowano szereg problemów trapiących pierwszą wodnych: AUV (ang. Autonomous Underwater trzech studentów automatyki i robotyki: CyberRybę, między innymi w zakresie szczel- Vehicle) czyli maszyn realizujących zadania bez Marcina Malca, Marcina Morawskiego i Do- ności konstrukcji, układu zasilania i napędu, bezpośredniego udziału człowieka w oparciu minika Wojtasa. Pierwszy prototyp został opra- mechanizmu zmiany pływalności, technologii o wcześniej zaprogramowany algorytm. Pojazdy cowany, zaprojektowany i zbudowany w ramach wykonania wewnętrznych układów elektronicz- tego rodzaju uwolnione z uwięzi, są zdolne pracy magisterskiej, której głównym celem było nych i innych. Po drodze, przetestowano kilka- przemierzać setki lub tysiące kilometrów i po- skonstruowanie podwodnego robota mobilnego naście pomysłów i rozwiązań, z których niektóre zostawać w zanurzeniu miesiącami. Kształtem naśladującego rybę wyglądem i sposobem były całkowicie nietrafi one, zaś inne okazały się znacznie różnią się od pojazdów ROV i przy- poruszania się. Prototyp powstawał w przeciągu strzałem w dziesiątkę. pominają raczej wojskowe torpedy, w których kilku miesięcy i przy ograniczonym budżecie, Obecnie piąta już wersja CyberRyby wypo- materiały wybuchowe zastąpiono akumulato- nie mniej jednak cel został osiągnięty. Pierwsza sażona w szczelny kadłub wykonany metodą rami, systemem sterowania i nawigacji oraz CyberRyba (później powstało jeszcze kilka eg- obróbki ubytkowej, miniaturowe cyfrowe serwo- oprzyrządowaniem badawczym. Pojazd AUV zemplarzy) poruszała się przy użyciu falowego mechanizmy o dużym momencie napędowym, posiada od jednego do czterech pędników ruchu sztucznego ogona, złożonego z trzech elektroniczny układ sterowania w technologii rufowych nadających mu prędkość postępową szeregowo połączonych członów, z których smd, czujniki ciśnienia oraz inercyjny system oraz jeden lub dwa pędniki pionowe umożliwia- każdy napędzany był oddzielnym serwomecha- pomiaru orientacji, zbudowana w ramach jące regulację przegłębienia. Niestety kosztem nizmem. Zmianę głębokości realizował sztuczny współpracy pomiędzy Politechniką Krakowską dużej prędkości postępowej manewrowość tego pęcherz pławny, którego napełnianiem i opróż- i Akademią Marynarki Wojennej w Gdyni, służy pojazdu jest stosunkowo niska, nie mniej jednak nianiem sterował oddzielny serwomechanizm, jako obiekt przeznaczony do badań naukowych, AUV znajdują zastosowanie zarówno militarne, połączony przez układ cięgien i dźwigni osią dotyczących między innymi systemu sterowania, komercyjne jak i badawcze. obrotu płetw bocznych oraz suwaka przemiesz- wydajności napędu falowego, poziomu genero- czającego wewnętrzny balast. Pomimo zaawansowanej technologii AUV da- wanego hałasu itp. leko jednak do niedoścignionego pierwowzoru, Synchronizacją ruchu poszczególnych serwome- Ostanie słowo w projekcie CyberRyba nie zosta- jaki stworzyła natura na przestrzeni milionów chanizmów zajmował się wewnętrzny mikropro- ło jeszcze powiedziane i w dalszym ciągu istnie- lat ewolucji. Stąd od kilkunastu lat w wielu cesorowy układ elektroniczny z modułem komu- je wiele problemów do rozwiązania. Prace nad ośrodkach naukowobadawczych na całym nikacji bezprzewodowej, który zajmował się także kolejną wersją nadal trwają, a celem jest zbu- świecie prowadzone są prace mające na celu odczytem wskazań czujnika temperatury wody dowane autonomicznej CyberRyby, która może opracowanie pojazdu podwodnego naśladują- i stanu czterech detektorów zderzeń umiesz- w przyszłości być niezwykle użyteczna, zarówno cego wybrany gatunek ryby zarówno wyglądem, czonych na „głowie” CyberRyby, jak również w celach militarnych, jak i w zastosowaniach sposobem poruszania się, jak i zachowaniem. włączaniem/wyłączaniem miniaturowej kamery cywilnych, począwszy od zadań podwodnej Takie podejście ze względów badawczych jest bezprzewodowej. Prototyp posiadał możliwość inspekcji obiektów hydrotechnicznych, poprzez uzasadnione. Łatwiej monitorować naturalną komunikacji z nadrzędnym komputerem, dzięki badanie stopnia zanieczyszczenia środowiska egzystencję podwodnych gatunków urządze- czemu użytkownik mógł wydawać rozkazy steru- wodnego czy egzystencji podwodnej fauny, niem, które nie generuje nadmiernego hałasu jące. Ponadto program odbierał sygnał z kamery a skończywszy na zastosowaniu w branży i nie płoszy podwodnej fauny, a w dodatku w robocie i analizował obraz poszukując czer- rozrywkowej.

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 95 Przygoda z wynalazczością

TTECHNOLOGIAECHNOLOGIA W SSYMBIOZIEYMBIOZIE Z PPRZYRODĄRZYRODĄ

Michał Latacz

Dzięki procesowi ewolucji, na przestrzeni mi- wy, do budowy którego inspirację czerpałem obecnym ustroju gospodarczym oznacza obec- lionów lat przyroda wypracowała rozwiązania z obserwacji technik poruszania się zwierząt ność na rynku komercyjnym. konstrukcyjne, które pod względem swoich wodnych (w tym m.in. głowonogów). Chyba Rzeczywistość na całym świecie wygląda nie- parametrów technicznych i możliwości daleko za sprawą jednej z moich pasji, jaką jest stety tak, że na rozwój potrzeba potencjału czyli wyprzedzają współczesną nam technologię. mechanika/konstruowanie postanowiłem głównie – pieniędzy. Ja naonczas byłem świeżo Jako inżynier uważam, że rozwiązania te po- podjąć próbę budowy maszyny, która wyko- upieczonym absolwentem Politechniki Krakow- winny stanowić fundament dalszego rozwoju rzystywałaby sposób poruszania się opisany skiej i co chyba dość powszechne – nie dys- naszej cywilizacji. przez mój model teoretyczny. Blisko dwa lata ponowałem żadnymi rezerwami fi nansowymi, zajęła mi budowa sprawnie i bezawaryjnie Jestem absolwentem Wydziału Mechanicznego których mógłbym użyć i rozwinąć mój projekt. działającego demonstratora, który otrzymał imię Politechniki Krakowskiej. Obecnie prowadzę Skoro nie mogłem tej bariery pokonać wprost – Kalmar. Jak wynika z pomiarów przeprowadzo- prace nad technologią napędu pojazdów wod- problem niniejszy postanowiłem obejść. Ponie- nych na prototypie Kalmar, który wykorzystuje nych, która w moim przekonaniu, ma szansę waż z powodzeniem przeprowadziłem projekt tylko część rozwiązań wynalazku, mój napęd wywrzeć znaczący wpływ na obraz sektora przez poziom „proof of concept” – po obronie wykazuje wyjątkowo niskie zapotrzebowanie transportu wodnego w ciągu najbliższej dekady. pracy magisterskiej zarejestrowałem działalność na energię w stosunku do klasycznych rozwią- gospodarczą w celu uzyskania dostępu do pro- Odkąd sięgam pamięcią, zawsze ciekawił mnie zań śrubowych (przy transportowaniu takiego gramów sponsoringowych pochodzących świat przyrody a w szczególności to, w jaki spo- samego ładunku). Z bezpośrednich pomiarów z sektora prywatnego. sób poruszają się zwierzęta, jak widzą, w jaki osiąganych przyspieszeń, poboru mocy, pręd- sposób np. drzewa transportują życiodajne soki kości oraz masy pojazdu wynika jednoznacznie, Udało mi się nawiązać współpracę z mię- z korzeni ku górze, jak ptaki kontrolują swój lot że badana technologia zapewnia znaczną dzynarodowymi koncernami z obszaru high- etc. Lista zagadnień, które mnie interesowały redukcję zapotrzebowania systemu napędowe- tech. Wspólne prace badawczo-rozwojowe i interesują obecnie właściwie chyba nie jest go statku na energię. Udało mi się udowodnić, prowadzone były i są obecnie we współpracy ograniczona. że zbudowanie bezawaryjnie pracującej maszy- m.in. z fi rmami Dassault Systemes (Francja), Obecnie jako konstruktor jestem pod ciągłym ny jest możliwe. W związku z tym postanowiłem CD-adapco (USA), Festo Polska Sp. z o.o. wrażeniem rozwiązań, jakie przyroda wypra- zadbać o ochronę własności intelektualnej. Mój Udało mi się pozyskać tych partnerów, ponie- cowała w ciągu milionów lat ewolucji. Mówiąc wynalazek obecnie jest chroniony przez mię- waż mogłem im pokazać, że sukces mojego nieco skrótowo, ponieważ w świecie materii dzynarodowe prawo patentowe. projektu może być też opłacalny i istotny dla ożywionej kluczowym zagadnieniem wpływa- ich fi rm (w kontekście tego czym się zajmują), jącym na przeżycie danego osobnika jest jak To był etap mojego życia, w którym wiedziałem, a to co wymaga niewielkiego wysiłku ze strony najefektywniejsze wykorzystanie środowiska, że trafi łem na coś fajnego i być może w gruncie dużej fi rmy – może mieć znaczenie fundamen- w jakim on funkcjonuje – w moim przekonaniu rzeczy ważnego. Z perspektywy czasu potrafi ę talne dla kogoś początkującego. na drodze doboru naturalnego zwierzęta i rośli- ocenić, że rok 2008 był okresem, w którym pierwotną fascynację konstruktorską i cie- W taki sposób udało mi się przezwyciężyć ny wykształciły niezwykłe mechanizmy radzenia barierę fi nansową i mogłem zająć się udo- sobie często w nieprzyjaznym środowisku. kawość, dzięki której powstał pojazd Kalmar zastąpiła wizja świata, w którym technologia skonalaniem wynalazku, jego promocją oraz W praktyce często sprowadza się to do jak poszukiwaniem inwestora kapitałowego. To był najefektywniejszego przetwarzania energii jest blisko człowieka i przyrody oraz świado- mość, że mam szansę przyłożyć do tego rękę. rok 2008 i wtedy pracowałem jeszcze na etacie – chemicznej na kinetyczną czy też cieplną, jako konstruktor silników spalinowych w fi rmie potencjalnej czy elektrycznej na kinetyczną To dodało mi energii i determinacji na drodze do realizacji moich planów. FEV Polska. To była ciekawa i fascynująca pra- itd. Obecnie zresztą wykorzystanie rozwiązań ca, ale jednocześnie nie pozwalała mi na roz- występujących w przyrodzie jest jednym z no- Postanowiłem na własną rękę rozwinąć tę tech- wijanie mojego Kalmara. Po prostu brakowało woczesnych kierunków projektowania konstruk- nologię do etapu, w którym będzie można na to czasu. Ponieważ dzięki umowom sponso- cyjnego m.in. maszyn. wdrożyć ją na rynku. Jako konstruktor i wyna- ringowym w tamtym momencie – podstawowe Wiedziony wspomnianą wyżej obserwacją lazca uważam, że wynalazki mają wartość tylko potrzeby fi nansowe mojego projektu były za- zaprojektowałem innowacyjny system napędo- wtedy gdy służą społeczeństwu, a to w naszym spokojone – podjąłem trudną, ale też niezbędną

96 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 decyzję o odejściu z pracy etatowej. Od tego jest np. zgodna z potrzebami określonymi przez jest współistnienie technologii w całkowitej momentu zająłem się tylko realizacją swojej Departament Nauki i Szkolnictwa Wojskowego symbiozie z otaczającą przyrodą. Już kilka konstruktorskiej wizji. MON w dokumencie opracowanym w 2008 razy zadawano mi pytanie, dlaczego robię to, roku nt. „Priorytetowe kierunki badań z obszaru co robię i dlaczego robię to w Polsce, gdzie jak Główne przyczyny wysokiej sprawności ener- techniki i technologii obronnych na lata 2009- wiadomo z telewizji: „jest ciężko”. Jako przedsię- getycznej prototypu to: po pierwsze, szczególna 2021”. Nasze projekty zawierają się także w za- biorca uważam, że Polska jest bardzo dobrym geometria „skrzydeł” i odpowiednio zsyn- daniach rekomendowanych przez Departament miejscem do realizowania swoich pasji i marzeń chronizowany ruch ich części, który zapewnia Nauki i Szkolnictwa Wyższego MON do realiza- (zarówno tych osobistych jak i biznesowych). wymuszanie przepływu cieczy przy minimalnym cji w projektach w ramach konkursów Minister- poziomie kawitacji części roboczych, po drugie, Wbrew temu, co próbują nam wmówić stwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z obszaru niewielki opór czołowy pracującego pędnika. masowe media – nasz kraj nie znajduje się „Obronność Państwa”. Rozwijana technika jest Jako ciekawostkę mogę dodać, że próby napę- na równi pochyłej, ale wręcz przeciwnie. Polska również zgodna z jedną z głównych koncepcji dzania pojazdów wodnych z użyciem falujących przeżywa dziś swój najlepszy okres od blisko zawartych w „Wizji Sił Zbrojnych RP – 2030”. pędników nie są niczym nowym. Do urzędu 200 lat. Jesteśmy wykształceni i innowacyjni. Obecnie projekty mojej fi rmy Delta Prototypes patentowego USA prawie 200 lat temu wpłynę- W naszym kraju dziś znajduje się cały szereg są rekomendowane przez przedstawicieli ło pierwsze zgłoszenie dotyczące omawianego instytucji i podmiotów wspierających rozwój wiodących uczelni technicznych jak i fi rmy obszaru. innowacyjnych projektów a ponadto siedziby prowadzące działalność w obszarach high-tech. mają u nas np. coraz popularniejsze fundusze Mnie jako pierwszemu udało się zbudować Ze szczegółami na ten temat można zapoznać inwestycyjne, z oferty których warto korzystać, napęd o tak wysokiej sprawności i unikalnych się odwiedzając stronę internetową mojej fi rmy ponieważ zapewniają fi nansowanie różnych cechach eksploatacyjnych. Układy napędowe www.deltaprototypes.pl śmiałych projektów często na partnerskich wykorzystywane przez współczesne pojazdy Należy pamiętać, że opracowane przez nas i dobrych warunkach. Jedynym prawdziwym wodne podlegają znacznym ograniczeniom rozwiązania w zakresie technologii, mechaniki ograniczeniem, któremu wszyscy podlegamy ogólnej sprawności hydrodynamicznej oraz i ergonomii wpływają pozytywnie na ochronę jest nasza wyobraźnia i determinacja w dążeniu z zasady są bardzo głośne. Dzieje się tak środowiska, tym bardziej na penetrację środowi- do realizacji swoich zamiarów. na skutek dużego oporu czołowego pędnika ska wodnego. Niewielu ludzi zdaje sobie spra- Proszę wyobrazić sobie świat, w którym szeroko śrubowego oraz strat energii powstających wę z tego, że obecnie znamy ok. 5% oceanów w wyniku kawitacyjnego odrywania się strugi rozumiany transport wodny nie stanowi naj- i tego, co w nich żyje! Brzmi to niewiarygodnie, mniejszego obciążenia dla ekosystemu planety. płynu od łopat śruby. Barier tych nie uda się ale proszę mi wierzyć, że tak jest. Z uwagi pokonać do momentu zastosowania zupełnie Jako przedsiębiorca marzę o świecie, w którym na fakt, że moje napędy są ultra ciche, nie wy- maszyny umożliwiające ludziom sprawne prze- odmiennej fi lozofi i napędzania maszyn w śro- wołują zakłóceń w ekosystemie, ponieważ dowisku wodnym. Innowacyjna geometria mieszczanie się pod wodą i poznawanie tego nie powodują stresu u żyjących w nim zwierząt niezwykłego świata są powszechne, łatwo do- mojego pędnika oraz nowatorski sposób jego wodnych. Rozwijana technologia napędowa sterowania są kluczem do osiągnięcia tak stępne i proste w obsłudze. Wiem, że rozwiązania nie wykorzystuje pędników o elementach wiru- dla osobistego transportu podwodnego mogą wysokiej efektywności. Dzięki nim zjawisko jących, dzięki czemu jest bezpieczna zarówno turbulencji w moim pędniku jest o wiele mniej- być czymś więcej niż tyko drogimi zabawkami dla zwierząt, jak i dla otaczającej roślinności dla garstki pasjonatów. Wierzę też w harmonijne sze. Woda „wślizguje” się na niego znacznie wodnej. łatwiej co dodatkowo powoduje, że napęd jest współistnienie technologii i otaczającej nas przy- cichy. Te cechy w połączeniu z wysoką spraw- Naszą obecną pracą chcemy wyznaczyć nowy rody z taką samą siłą, z jaką wierzę w zrównowa- nością hydrodynamiczną systemu napędowego standard, którego cechą charakterystyczną żony rozwój naszego społeczeństwa. umożliwia jego zastosowanie do budowy cichych, bezinwazyjnych, bezpiecznych dla środowiska (brak elementów wirujących, które zagrażają faunie i fl orze wodnej), niewrażliwych W tak zwanym „międzyczasie” moje rozwiązania zostały zauważone na arenie międzynarodowej na zanieczyszczenia ośrodka, elektrycznych i wyróżnione jak poniżej: pojazdów załogowych lub automatów zdolnych Złoty medal ze specjalnym wyróżnieniem od jury konkursu Brussels Eureka, 2007 r. do wpływania w strefy ciszy oraz wspomaga- jących badania ekosystemów objętych ścisłym Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla Delta Prototypes, 2008 r. rezerwatem przyrody. Nominacja do nagrody im. Tadeusza Sendzimira, 2008 r. Obecnie rozwijane są dwa projekty. Jednym Wyróżnienie w Konkursie o Nagrodę Prezesa Stowarzyszenia Inżynierów I Techników z nich jest rozwijany we współpracy z FESTO Mechaników Polskich, 2008 r. Polska załogowy pojazd podwodny STINGRAY, Wystawa „Wartość dodana. Światowe wzornictwo z Polski”, 2009 r. o którym można przeczytać na www.deltapro- Michał Latacz laureatem Konkursu „Młody Naukowiec – Kreator Rzeczywistości totypes.pl Ponadto w toku prac nad projektem Gospodarczej”, 2010 r. ustalono, że rozwijana przez nas technologia

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 97 1500 UCZNIÓW W AKADEMII WYNALAZCÓW IM. ROBERTA BOSCHA

W rramachamach 3.3. edycjiedycji AkademiiAkademii WynalazcówWynalazców im.im. RobertaRoberta BoschaBoscha studencistudenci z PolitechnikiPolitechniki WWarszawskiejarszawskiej i WrocWrocłaawskiejwskiej przeprowadziliprzeprowadzili 5050 warsztatówwarsztatów kreatywnych,kreatywnych, w kktórychtórych wwzizięłęło udziaudział 11500500 gimnazjalistów.gimnazjalistów. DoDo konkursukonkursu zgzgłoszonooszono 5500 pprojektówrojektów wynalazków.wynalazków. NNajlepsiajlepsi okazaliokazali sisię uuczniowieczniowie z GGimnazjumimnazjum nnrr 112828 z OOddziaddziałaamimi IIntegracyjnymintegracyjnymi iim.m. MMarszaarszałkaka JJózefaózefa PPiiłsudskiegosudskiego z WWarszawyarszawy oorazraz z GGimnazjumimnazjum nnrr 3344 z WWrocrocławia.awia.

warszawskiej edycji konkursu za najlepszy wynalazek został W uznany projekt „Pionoszlady”, czyli praktycznej szufl ady, która wysuwa się pionowo do góry. Pomysł został zgłoszony przez zespół „Pomysłowe Pierwszaki” z Gimnazjum nr 128 z Oddziałami Integracyj- nymi im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. We Wrocławiu jury przyznało pierwsze miejsce zespołowi „Ekipa 3000” z Gimnazjum nr 34 za projekt obrotowego kosza zasilanego bateriami słonecznymi, który jest przystosowany do łatwej segregacji śmieci. Członkowie zespołów, które zajęły pierwsze trzy miejsca otrzymali nagrody rzeczowe o łącznej wartości blisko 10 000 zł. Szkoły, których wychowankami są nagrodzeni uczniowie, zostały wyposażone w prak- tyczne urządzenia marki Bosch. odobnie jak w latach poprzednich, tak i tym razem w czasie P trwania programu nie zabrakło dodatkowych atrakcji, jak np. spotkanie z młodymi wynalazcami w Urzędzie Patentowym RP,

98 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Co warto oglądać zajęcia specjalne w jednej z najnowocześniej- szych pracowni technicznych na Politechnice Wrocławskiej dla Klubu Absolwenta Aka- demii Wynalazców czy konkursy na profi lu na Facebooku. ŻYCIORYSY Z HISTORIĄ W TLE – Staramy się, aby każda kolejna edycja Akademii Wynalazców im. Roberta Boscha ewnego wieczoru zupełnie przypadkiem odkryłam program „Historia”, choć nie miałam ocho- była atrakcyjniejsza od poprzedniej. Rosnąca P ty już na oglądanie czegokolwiek. A tam… Ku mojemu zdziwieniu w fantastyczny sposób liczba uczestników i – co szczególnie cieszy bliżej przedstawiono sylwetkę Henryka Warsa, który stał się nagle bardzo mi bliski, choć coś tam – zgłaszanych projektów to dowód na to, o nim wiedziałam. To on był w prawie każdym przedwojennym i powojennym fi lmie, a właściwie że program taki jak nasz jest potrzebny i po- jego muzyka. Wszyscy znamy świetne, wpadające w ucho, miłe piosenki, które dodawały fi lmom żądany – mówi Łukasz Kałucki, koordynator „to coś”, co się szczególnie zapamiętuje. Lekkość, zwiewność, romantyzm, pogoda serca i ducha. programu z fi rmy Bosch. To wszystko było w tej jego muzyce. ak co roku program składał się z dwóch enryk Wars początkowo zapowiadał się na malarza. Ale losy J etapów. W pierwszym z nich nauczycie- H wojenne sprawiły, że zajął się muzykowaniem, co sprawiło, le rejestrowali swoich uczniów na warsztaty że w efekcie skończył konserwatorium muzyczne. W Polsce znany prowadzone przez studentów kół naukowych jako autor takich utworów jak „Umówiłem się z nią na dziewiątą”, działających przy politechnikach. W tym roku „Ach jak przyjemnie”, „Zapomniana melodia”, „Ach śpij kochanie”, gimnazjaliści dowiedzieli się m.in., jak działa „Już nie zapomnisz mnie”, „Już taki jestem zimny drań”. Pisał dla giroskop, jak zaprojektować samolot przy- Hanki Ordonówny, Eugeniusza Bodo, Zuli Pogorzelskiej. Kiedy szłości czy zaprogramować robota, a także zamieszkał w Los Angeles po latach bezrobocia, zaprzyjaźniony poznali tajemnice elektryczności i magnety- ze znanym amerykańskim aktorem Johnem Wayne, zaistniał jako zmu. W drugim etapie zespoły, składające wybitny muzyk w znaczących w kinematografi i amerykańskiej się z uczestników zajęć i opiekuna, zgłaszały fi lmach. Jego piosenki śpiewała Doris Day, Bing Crosby. Jego swój pomysł do konkursu na wynalazek. muzyka nadawała emocji fi lmom „Szpieg w masce” „New York Każda z zaprezentowanych koncepcji musiała Times”, „Manewry miłosne”. spełnić założenia, takie jak niskie koszty reali- zacji projektu oraz możliwość powszechnego le kiedy przed kilku laty jego żona przypadkiem natrafi ła na pozostawione przez niego nuty, użycia danego urządzenia. Ponadto wynalazki A okazało się, że to o czym nieraz wspominał, że pisze również muzykę poważną, było prawdą. miały być przyjazne dla środowiska naturalne- Ci którzy go znali, wcześniej, za jego życia, nie brali na serio tego, co mówił, bo znany był jako go i dotyczyć jednej z trzech dziedzin: tech- żartowniś piszący lekką rozrywkową muzykę. Teraz wybitni muzycy, którzy mieli okazję słyszeć jego nika w motoryzacji, domu lub ogrodzie. Przy- symfonie, nie kryją swego podziwu dla pozostawionych, wcześniej nie ujawnionych dzieł. Pozosta- gotowanie prototypów zostało dofi nansowane wił muzyczne poematy, symfonie, concertino, nawet balet. Jestem przekonana, że tak jak ja, wielu przez organizatora programu, fi rmę Bosch. innych tzw. zwykłych śmiertelników nie miało pojęcia, kim był i jakie wiódł życie autor tych lekkich melodii i przesympatycznych piosenek śpiewanych do dziś dnia przez piosenkarzy czy aktorów Akademia Wynalazców im. Roberta Boscha wielu pokoleń w kabaretach, programach muzycznych. Kapitalne wykonania Bogdana Łazuki, Ireny to program edukacyjny dla gimnazjalistów Santor czy Kaliny Jędrusik na zawsze przejdą do historii. prowadzony przez fi rmę Robert Bosch od 2011 r. Celem projektu jest popularyza- ył założycielem polskiego big bandu i wraz z armią generała cja wśród młodzieży przedmiotów ścisłych B Andersa przeszedł szlak bojowy wędrując przez Iran, Bliski – matematyki, fi zyki, techniki oraz zaintereso- Wschód i Włochy. W zespole piosenki Henryka Warsa świetnie wanie jej uczelniami technicznymi, co może wykonywała, podtrzymując żołnierzy na duchu młodziutka, prze- skutkować w przyszłości zwiększeniem śliczna artystka o pseudonimie Renata Bogdańska, późniejsza kadry inżynierskiej w Polsce oraz przyczy- druga żona samego generała – Irena Renata Anders. To ona wraz nić się do promocji uzdolnionych młodych z Gwidonem Boruckim po raz pierwszy zaśpiewała na froncie osób. Dotychczas w projekcie wzięło udział „Czerwone maki na Monte Cassino”. Po wojnie zamieszkała 3 000 uczniów. w Londynie, gdzie stale współpracowała z Marianem Hemarem i Feliksem Konarskim. Przyjechała też do Polski, jej styl, klasę atronat honorowy nad III edycją pro- i wciąż wielką urodę mimo wieku, mogliśmy podziwiać kilka lat P gramu objęli: Politechnika Warszawska, temu w telewizji. Politechnika Wrocławska, Urząd Patento- wy RP oraz Polska Akademia Nauk. olejny ciekawy, niebanalny życiorys z kawałkiem naszej historii w tle, a jest ich znacznie wię- K cej. Tylko czytać, czytać takie biografi e albo… oglądać programy historyczne. Zespól programu edukacyjnego Akademii Wynalazców im. R. Boscha Jadwiga Dąbrowska

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 99 III edycja „Ogólnopolskiego Konkursu Student-Wynalazca” i 41. Międzynarodowej Wystawy Wynalazków w Genewie

SStudenttudent – WWynalazcaynalazca

OOdd trzechtrzech latlat PolitechnikaPolitechnika ŚŚwiętokrzyskawiętokrzyska w KKielcachielcach organizujeorganizuje kkonkursonkurs ddlala sstudentów-wynalazcówtudentów-wynalazców oobjętybjęty patronatempatronatem honorowymhonorowym MinistraMinistra NNaukiauki i SSzkolnictwazkolnictwa WyższegoWyższego MinistraMinistra GGospodarkiospodarki i PrezesaPrezesa UrzęduUrzędu PatentowegoPatentowego RP.RP. DwieDwie ostatnieostatnie edycjeedycje zostałyzostały sfisfi nnansowaneansowane pprzezrzez NNarodowearodowe CentrumCentrum BBadańadań i RRozwojuozwoju w ramachramach pprogramurogramu „„KreatorKreator iinnowacyjnościnnowacyjności – wwsparciesparcie iinnowacyjnejnnowacyjnej pprzedsiębiorczościrzedsiębiorczości aakademickiejkademickiej” – projektprojekt „Systemowe„Systemowe wsparciewsparcie wwynalazczościynalazczości sstudenckiej”.tudenckiej”.

dniu 14 czerwca 2013 r. w siedzibie JĘDRZEJ BLAUT z Akademii Górniczo- „Telecheliczny makromer sposób wytwarza- W Urzędu Patentowego RP odbyło Hutniczej w Krakowie za „Podatne gniazdo nia telechelicznego makromeru i kompozycja się uroczyste podsumowanie III edycji USB typu A” – złoty medal z wyróżnieniem wytworzona na bazie telechelicznego makro- „Ogólnopolskiego Konkursu Student- Jury wystawy w Genewie, meru”; współtwórcy: dr hab. inż. Mirosława Wynalazca” i 41. Międzynarodowej Wystawy El Fray prof. ZUT, Wynalazków w Genewie połączone z wrę- PRZEMYSŁAW MAKOWSKI, ADAM „Zastosowanie kompozycji wytworzonej czeniem nagród i dyplomów Uczestnikom TWARDOWSKI z Politechniki Łódzkiej na bazie telechelicznego makromeru i foto- Konkursu. za „Sposób wytwarzania superhydrofobowej inicjatora do wytwarzania implantu przepukli- nanostruktury na powierzchni materiałów nowego”; współtwórcy: dr hab. inż. Mirosława rezentację dotyczącą Konkursu Lau- tekstylnych z zastosowaniem plazmy”; współ- El Fray prof. ZUT dr n. med. Labib Zair – srebr- P reatów oraz ich udziału w międzyna- twórcy: prof. dr hab. inż. Jacek Tyczkowski, ny medal wystawy w Genewie, rodowej wystawie w Genewie przedstawił inż. Adam Małachowski, dr inż. Piotr Pietrowski, prof. dr h.c. Stanisław Adamczak – Rektor mgr inż. Rafał Hrynyk – złoty medal wystawy ADAM MAJCZAK z Politechniki Lubel- Politechniki Świętokrzyskiej. Wśród pięciu w Genewie, skiej za „Sposób wodorowego wspomagania młodych wynalazców którzy zdobyli równo- spalania w tłokowym silniku spalinowym”; rzędną nagrodę główną w Konkursie i zo- JĘDRZEJ SKROBOT z Zachodniopo- współtwórcy: prof. dr hab. inż. Mirosław Wen- stali medalistami wystawy w Gene- morskiego Uniwersytetu Technologicznego deker, dr inż. Piotr Jakliński, dr inż. Marcin Szla- wie znaleźli się: w Szczecinie za cykl wynalazków: chetka – srebrny medal wystawy w Genewie,

100 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 KAROL BOCIAN z Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego im. J. J. Śnia- deckich w Bydgoszczy za „Biodegradowalny opatrunek nanocelulozowy zawierający substancje bioaktywne oraz nanosrebro”; współtwórcy: dr Agnieszka Grzelakowska, dr Paweł Grzelakowski – srebrny medal wy- stawy w Genewie.

godnie z werdyktem Komisji Konkurso- Z wej wyróżnienia otrzymali: KATARZYNA ŁUSZCZYK z Poli- techniki Wrocławskiej za „Sposób produkcji antybakteryjnych i antygrzybicznych włó- kienno-tworzywowych materiałów powłoko- wych”; współtwórcy: prof. dr hab. inż. Stefan Brzeziński, mgr inż. Grażyna Malinowska, dr inż. Dorota Kowalczyk, mgr inż. Agnieszka pecjalne wyróżnienia przyznała Kaleta, dr Marek Jasiorski, dr Beata Borak, Prezes Urzędu Patentowego RP za kre- dr Agnieszka Baszczuk, S atywność i dokonania w dziedzinie techniki PAWEŁ SZYMAŃSKI z Politechniki oraz osiągnięcia wynalazcze: Gdańskiej za „Parownik z przepływem wspo- ANNIE DZIUBIŃSKIEJ z Politechniki maganym siłami kapilarnymi i grawitacyjny- Lubelskiej, mi”; współtwórcy: prof. dr hab. inż. Dariusz Mikielewicz, KRZYSZTOFOWI CHURSKIEMU z Instytutu Chemii Fizycznej Polskiej Akademii ZBIGNIEW CZYŻ z Politechniki Lubel- Nauk, skiej za „Wirnik o regulowanym położeniu łopat roboczych zwłaszcza do turbiny wiatro- MONICE STOMPOR z Uniwersytetu wej” współtwórcy: prof. dr hab. inż. Mirosław Przyrodniczego we Wrocławiu, Wendeker, mgr inż. Zdzisław Kamiński, AGNIESZCE WASILEWSKIEJ z Uni- NIDZWORSKI DAWID z Uniwersytetu wersytetu Technologiczno-Przyrodniczego im. Gdańskiego za „Sposób przygotowania J. J. Śniadeckich, immunoczujnika oraz jego zastosowanie BARTOSZOWI WALENTYNOWi do wykrywania wirusa grypy”; współtwórcy: z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. prof. Jerzy Radecki, prof. Hanna Radecka, prof. Bogusław Szewczyk, mgr Urszula Jaroc- agrody i dyplomy Laureatom i pozosta- ka, mgr Beata Gromadzka; N łym Uczestnikom Konkursu wręczali: ADAM SKURSKI z Politechniki Łódziej pełniąca honory gospodarza spotkania Prezes za „Sposób łącznej analizy wyników badań Urzędu Patentowego RP dr Alicja Adamczak, echokardiografi cznych i tomografi i kompute- Rektor Politechniki Świętokrzyskiej prof. dr hab. rowej”; współtwórcy: prof. dr hab. inż. Andrzej inż. Stanisław Adamczak dr h.c. oraz zapro- Napieralski, prof. dr hab. n. med. Jarosław szeni goście – Stanisław Szczepaniak Prezes Kasprzak, prof. dr hab. n. med. Piotr Lipiec, kieleckiej f-my INVEX przewodniczący Komisji dr inż. Marek Kamiński, dr inż. Jakub Chłapiń- Konkursowej, Mieczysław Zając – przedsta- ski. Wynalazek otrzymał złoty medal wystawy wiciel Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyż- w Moskwie. Był prezentowany przez Stowarzy- szego oraz Jan Maćkowiak – członek Zarządu szenie Polskich Wynalazców i Racjonalizato- Województwa Świętokrzyskiego. rów na XVI Moskiewskim Salonie Wynalazków Należy podkreślić, że zdecydowana większość i Innowacyjnych Technologii ARCHIMEDES nagrodzonych wynalazków powstała w wyniku 2013 w ramach dodatkowego specjalnego prac zespołowych. Mając na uwadze wkład wyróżnienia przyznanego przez Prezesa Sto- twórczy pracowników naukowych Politechnika warzyszenia – prof. dr hab. inż. Michała Szotę. Świętokrzyska zaprosiła na uroczystość współ-

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 101 Finał ogólnopolski XXXIX edycji Olimpiady Wiedzy o Wynalazczości

Młoodziedzież o wwynalazczoynalazczościci

Co to jest projekt wynalazczy? twórców nagrodzonych rozwiązań. Wśród nich znalazł się prof. dr hab. inż. Mirosław Wendeker z Politechniki Lubelskiej, który jest współauto- Czym jest znak towarowy? rem dużej liczby wynalazków zgłaszanych do Konkursu przez lubelską Kto może dokonać zgłoszenia Uczelnię także tych prezentowanych na wystawach w Genewie. oznaczenia geografi cznego? Co zawdzięczamy iespodzianką i miłym akcentem uroczystości było wręczenie prof. starożytnym Egipcjanom? N Stanisławowi Adamczakowi Krzyża Komandorskiego za Zasługi W którym roku wypuszczono dla Wynalazczości przyznanego przez Królewską Kapitułę Belgijską na rynek Coca-Colę? na wniosek Stowarzyszenia Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów. – na te i inne pytania, które padły podczas Już po raz drugi wręczenie dyplomów oraz podsumowanie kolejnej fi nału ogólnopolskiego XXXIX edycji Olimpiady edycji Ogólnopolskiego Konkursu Student-Wynalazca odbyło się w Urzę- Wiedzy o Wynalazczości, zorganizowanego dzie Patentowym RP. I tym razem nieoceniona okazała się pomoc Pani w II Liceum Ogólnokształcącym Prezes dr Alicji Adamczak i Pana Ryszarda Kondratiuka – Dyrektora im. Władysława Broniewskiego w Koszalinie Departamentu Promocji i Wspierania Innowacyjności a także innych trzeba było właściwie odpowiedzieć. pracowników Urzędu, którzy zadbali o sprawną organizację i odpowied- nią atmosferę – w tym oprawę muzyczną. Na zakończenie uroczystości wszyscy zebrani wysłuchali koncertu muzyki jazzowej w wykonaniu trio łównym organizatorem tego przedsięwzięcia jest Polski Związek instrumentalnego z Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych im. F. Cho- G Stowarzyszeń Wynalazców i Racjonalizatorów w Warszawie, pina w Warszawie. Serdecznie dziękujemy! a olimpiada objęta jest patronatem honorowym Prezes Urzędu Patento- wego RP – dr Alicji Adamczak. Grażyna Stefańska W tym roku do rywalizacji przystąpiły 32 drużyny w trzyosobowych Ośrodek Ochrony Własności Intelektualnej składach. Uczestnicy rozwiązywali testy i zadania opisowe (etap pisemny Politechniki Świętokrzyskiej fi nału) oraz odpowiadali na pytania z prawa własności przemysłowej oraz Zdj. A. Taukert historii wynalazków (etap ustny eliminacji). Podczas, gdy uczniowie walczyli o punkty w eliminacjach pisemnych, ich opiekunowie – 32 nauczycieli odbyli spotkanie z członkami Komitetu Głównego Olimpiady i organizatorami lokalnymi. Dyskusja podczas spo- tkania pozwoliła na wszechstronną wymianę doświadczeń oraz propozy- cji dotyczących przyszłych edycji Olimpiady. Czas pomiędzy etapem pisemnym a ustnym olimpiady został za- planowany tak, aby nauczyciele wspólnie z uczniami mogli za- poznać się atrakcjami turystycznymi Koszalina i Mielna.

102 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 o zakończeniu fi nału odbyło się uroczy- P ste podsumowanie Olimpiady, podczas którego laureatom i fi nalistom wręczono puchary, nagrody, dyplomy i zaświadczenia. Listami gratulacyjnymi uhonorowano również opiekunów wszystkich drużyn. Uroczystość uświetnili licznie przybyli goście reprezentujący intstytucje centralne, samorządowe, organiza- ysiłki uczniów zaowocowały następu- cje, stowarzyszenia naukowo-techniczne oraz W jącymi wynikami w klasyfi kacji druży- wyższe uczelnie. Wśród nich obecni byli: – Wiceprezes Zarządu Głównego Federacji nowej i indywidualnej: Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT. Przemysław Krzyżanowski – Wiceminister I miejsce zajęła drużyna z Ostrowa Edukacji Narodowej; ardzo licznie reprezentowane były Wielkopolskiego, B stowarzyszenia naukowo-techniczne II miejsce – drużyna z Bielska-Białej, Marek Gutowski – Przedstawiciel Wojewody zrzeszone w Polskim Związku Stowarzyszeń III miejsce – drużyna z Poznania. Zachodniopomorskiego; Wynalazców i Racjonalizatorów, organiza- ndywidualnie I miejsce zdobył Mateusz Piotr Jedliński – Prezydent Miasta Koszalina torzy eliminacji okręgowych. Za zasługi dla I Wojcieszak z okręgu Radom, II – Łukasz oraz Leopold Ostrowski – Zastępca Prezydenta wynalazczości i racjonalizacji oraz szczególny Gadomski z okręgu Ostrów Wielkopolski, Miasta Koszalina; Krzysztof Rembowski – Wice- wkład pracy w organizację Olimpiady Wiedzy a III miejsce – Mikołaj Konior z Bielska-Białej. kurator Zachodniopomorski, Tadeusz Pawłowski o Wynalazczości wręczono Honorowe Odznaki

PZSWiR – Złote Szpilki: II Liceum Ogólno- kształcącemu im. Wł. Broniewskiego w Kosza- linie oraz jego Dyrektorowi – Panu Wiktorowi Kamieniarzowi. agrody rzeczowe dla uczestników zo- N stały ufundowane m.in. przez: Politechnikę Koszalińską; Ministerstwo Edukacji Narodowej; Urząd Patentowy RP; Wyższą Inżynierską Szkołę Bezpieczeń- stwa i Ochrony Pracy w Radomiu; Politechnikę Koszalińską; Polski Związek Stowarzyszeń Wynalazców i Racjonalizatorów w Warszawie.

Urszula Parzych-Górska PZSWiR Laureaci i zaproszeni goście przed II Liceum Ogólnokształcącym im. Wł. Broniewskiego w Koszalinie Zdj. org.

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 103 Zza obiektywu

NA ZIELONEJ WYSPIE AAFRODYTYFRODYTY

W mmajuaju w PolscePolsce pogodapogoda bybyła mmaało oobiecujbiecująca.ca. SSpragnionapragniona słońccaa ppostanowiostanowiłaamm sspontaniczniepontanicznie wwyruszyyruszyć ddoo miejsca,miejsca, gdziegdzie będę mogmogła nasycinasycić ssiię nnimim ddoo woli.woli. WybraWybrałamam Cypr.Cypr.

o i urzekła mnie różnorodność jego krajobrazu. Na tej wyspie N na Morzu Śródziemnym spotka się góry, wodospady, wysycha- jące w okresie letnim rzeki, a wokół błękitnego morza dobrze rozwiniętą linię brzegową, choć wybrzeże jest przeważnie skaliste. A wszystko stłoczone na obszarze o powierzchni niemal czterokrotnie mniejszej od powierzchni województwa mazowieckiego! ypr znajduje się w odległości około 70 km na południe od Turcji C i około 100 km od wybrzeży Syrii. Swym konturem przypomina skrzypce długie na 223 km, a szerokie na około 60 km. Półwysep Karpaz w północno-wschodniej części wyspy ma szerokość zaledwie 12 km. Dwie trzecie powierzchni Cypru zajmują góry, na północy zbu- dowane głównie z wapieni jurajskich. Są to góry Pentadaktilos (Pięciu Palców), ciągnące się równoleżnikowo, na długości 160 km. Najwyższy szczyt Akromandra wznosi się tu na 1019 m n.p.m. Na południe od nie- go znajduje się żyzna równina Mesaria. W południowo-zachodniej części wyspy dominują zbudowane z serpentynitów i diorytów góry Troodos z najwyższym szczytem Cypru – Olimp o wysokości 1951 m n.p.m. ypr jest najbardziej lesistą wyspą w całym obszarze C śródziemnomorskim. Już w starożytności uważany był za wyspę najbardziej urodzajną. Nawet równiny pokryte były buj- nymi lasami i nie nadawały się do uprawy rolniczej. Część lasów znisz- czono na potrzeby kopalń, na paliwo do wytopu srebra i miedzi. Dalsza część poszła na budowę okrętów. Na Cyprze, pomimo małej wielkości wyspy, rzuca się w oczy różnorodna roślinność, która charakteryzuje się dużą liczbą gatunków roślin, ma- jących wysoki wskaźnik endemizmu. Endemity to rośliny występujące w tylko danym kraju, regionie lub miejscu, których nie spotkamy natural- nie nigdzie na świecie. Z 1780 gatunków roślin naczyniowych rosnących na Cyprze, 145 to endemity. Niektóre z nich są ograniczone nawet do małych obszarów, takich jak Góry Troodos, które pod względem Tu wyłoniła się z morza Afrodyta… roślinności uważane są za bardzo ważny obszar.

104 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Na północy wyspy rosną m.in. wiecznie zielone araukarie, palmy, róż- nobarwne bugenwille, kolczaste i pięknie kwitnące pnącza, opuncje (sadzone często jako żywopłoty), pachnące plumerie, granaty, z których szkarłatnych kwiatów rozwijają się znane owoce oraz hibiskus zwany z racji swych wspaniałych kwiatów „kwiatem pięknych snów”. ypr północny słynie z dużej ilości drzew szarańczynu, którego C strąki zwane są „chlebem świętojańskim”. W dawnych czasach był to szlagier eksportowy Cypru, jego „czarne złoto”. Im dalej na południe, tym częściej spotkać możemy krzewy kaparów, które rzadko kwitną, ponieważ nierozwinięte pączki kwiatowe są zry- wane jako delikatesowa przyprawa. Także wawrzyn i morwa są często spotykane na Cyprze. Góry Troodos Na południu, szczególne warunki ekologiczne, jak na przykład wysokość położenia terenu, opady deszczu, temperatura oraz geologia, spowo- a Cyprze lasy z uwagi na klimat nie mają wartości ekonomicznej, dowały powstanie jedynego w swoim rodzaju świata roślin w górach N za to ogromne znaczenie ochronne i społeczne. W cypryjskich Troodos. Na obszarze masywu górskiego rozwija się połowa rodzimych lasach wysokopiennych (19% całkowitego obszaru Cypru) rosną: sosna gatunków roślin, wśród nich kwiat narodowy – cypryjski cyklamen. kalabryjska (najbardziej rozpowszechniona), sosna czarna której wystę- Poważnym zagrożeniem dla cypryjskich lasów są częste pożary, a od- powanie ogranicza się jedynie do obszaru najwyższego szczytu wyspy nowienia i zalesienia są trudne do przeprowadzenia ze względu na brak – Troodos, endemiczny cedr cypryjski oraz szereg gatunków drzew wody. Utrudniony dojazd powoduje, że pożary są głównie gaszone liściastych wzdłuż rzek wyspy, takich jak: klon, jawor, olcha, topola, aka- z powietrza. cja, eukaliptus itp. odczas pobytu zachwyciła mnie zwłaszcza fl ora tej wyspy. tórna formacja roślinna tzw. makia zajmuje ok. 15% całkowitej P Na każdym kroku byłam zaskakiwana bujnością i pięknem roślin W powierzchni Cypru. Powstała ona na skutek trwającej setki lat tam występujących. Wiele czasu po powrocie zajęła mi ich identyfi kacja. szkodliwej działalności człowieka, polegającej na nadmiernym pozyski- Kilka z nich przedstawię, tym bardziej, że można ich owoce lub przetwo- waniu drewna, wypalaniu lasów i wypasaniu bydła. Normalne w tych ry z nich różnego rodzaju spotkać już i w naszych sklepach. No i jeździ- warunkach klimatycznych i glebowych wyniosłe drzewostany dębowe my już po świecie, nie tylko po to, by leżeć na ciepłych plażach. zostały zdegradowane do dwu – pięciometrowych zarośli. Wiecznie KAPAR CIERNISTY to roślina występująca w rejonie śródziemnomor- zielone zarośla tworzą m.in. dąb ciernisty i ostrolistny, oliwki, pistacje, skim i Azji Mniejszej, sięgając po Himalaje, ale także w Azji tropikalnej wrzosie, mirt, drzewa truskawkowe, wawrzyn szlachetny, szarańczyn (Pakistan, Indonezja, Filipiny), w Australii i na niektórych wyspach Pacyfi - strąkowy i jałowce. Z kolei zdegradowana nadmiernym wypasem makia, ku. To niski, zimozielony krzew do 1 m wysokości Jego częściowo rózgo- zarośla dochodzące do pół metra tzw. garig (frygana), zajmuje 10% grun- wate pędy o długości do 2 m płożą się na skałach. Na Cyprze kwitnie tów – występują tutaj bardzo liczne gatunki roślin krzewiastych, bylin oraz od maja. Pąki kwiatowe stanowią przyprawę (im mniejsze tym cenniej- roślin jednorocznych: rozmaryn, tymianek, lawenda, szałwia, wawrzynek, sze) o słodko-kwaśnym, lekko pikantnym smaku. Po zakonserwowaniu czystek, żeleźniak, rośliny cebulkowe – anemony, śniedek, kosaciec, w soli, occie, oliwie lub winie nazywane są kaparami. Pikantny smak złotogłów oraz wiele gatunków storczyków. zawdzięczają łatwo ulatniającej się rutynie. Stosuje się je do: przyrządza- nia marynat, majonezów, do zimnych – mięs, sosów, do sałatek rybno- mięsnych, do jajek, potraw z pomidorami. Kwiaty tego gatunku kwitną tylko od rana do popołudnia i w tym samym dniu powstaje już owoc. Szybkość tego procesu stała się symbolem przemijania.

Kapar ciernisty

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 105 KETMIA RÓŻA CHIŃSKA pochodzi z Azji, obecnie jednak nigdzie BUGENWILLE w naturalnym środowisku są zimozielonymi krzewami nie rośnie dziko, występuje wyłącznie w ogrodach i parkach jako roślina lub pnączami, posiadają liczne ciernie, są długowieczne, mogą żyć ozdobna. Do Europy ketmia została sprowadzona w 1731 roku. Począt- 25-30 lat. Ich charakterystyczną cechą są podsadki (3 lub 6) otaczające kowo uprawiana była przez kolekcjonerów roślin tropikalnych, potem każdą trójkę kwia- zyskała popularność na całym świecie. To krzew lub niewielkie drzewo tów właściwych. o wysokości 2-5 m. Ma piękne, duże, purpurowe, czerwone lub białe, Występują one jednobarwne albo plamiste. Hibiskus najchętniej kwitnie od maja do paź- w rozmaitych kolo- dziernika, ale można spotkać kwiaty przez cały rok. Żyją one niewiele po- rach, od różowego nad dobę. Dzięki i purpurowego, przyjemnemu przez pomarań- kwaskowatemu czowy i żółty, smakowi i piękne- aż do białego. mu, czerwonemu Podsadki te imitują kolorowi są skład- kwiaty i to one nikiem wielu mie- są głównym Bugenwilla szanek ziołowych walorem ozdob- i herbacianych. nym bugenwilli. Hibiskus działa Ze względu na swoje bardzo obfi te kwitnienie bugenwille są popularnymi orzeźwiająco. Ketmia róża chińska roślinami ozdobnymi w regionach z ciepłym klimatem, gdzie szybko Jako roślina lecz- kwitną cały rok. nicza stosowany jest także w preparatach ułatwiających trawienie. Wyciągi działają lekko AGAWA liczy ponad 100 gatunków, rosnących dziko od połu- rozwalniająco, ma właściwości obniżające ciśnienie krwi, a polisacharydy dniowych części USA do północnych rejonów Ameryki Południowej. wzmacniają odporność organizmu. Działa też kojąco, przeciwzapalnie W krajach o cieplejszym klimacie jest powszechnie wykorzystywana oraz łagodzi podrażnienia, uważa się także, że wzmacnia wątrobę. Gatu- do nasadzeń krajobrazowych, w dużych ogrodach skalnych i w parkach. nek hibiskusa – kwiat malwy sudańskiej, to wyjątkowo cenne źródło na- Ma grube i mięsiste oraz pokryte drobnymi, ale ostrymi kolcami liście. turalnej witaminy C oraz wapnia, witamin i soli mineralnych. Przyspiesza Wszystkie gatunki przemianę materii, zmniejsza wchłanianie w jelitach, działa wzmacniająco agaw kwitną tylko na wątrobę i oczyszcza organizm. W afrykańskiej medycynie ludowej jeden raz w życiu. Agawa przypisuje się mu działanie antybakteryjne i moczopędne, dzięki czemu Zakwitają w wieku zapobiega zastojom wody w organizmie. Jeden z gatunków hibiskusa, 6-15 lat, ale niektó- znany jako kenaf jest powszechnie używany w produkcji papieru oraz re gatunki później, jako roślina jadalna (do przyrządzania naparów – szczególnie w Egipcie, nawet w wieku Sudanie oraz na Karaibach). ok. 100 lat. Two- rzą wówczas OLEANDER to rodzaj krzewu, którego 2 gatunki występują w stanie pojedynczy pęd dzikim na obszarze śródziemnomorskim i podzwrotnikowym. Ma skó- kwiatowy o wy- rzaste, lancetowate, sokości do 12 m, zimotrwałe liście, poły- Oleander z ogromną liczbą skujące, ciemnozie- (do kilkunastu lone. Kwiaty różowe, tysięcy) kwiato- czerwone lub białe, stanów. Po prze- pachnące. Kwitnie kwitnieniu roślina w ciągu całego lata ginie, ale więk- od maja do września. szość gatunków Zatruć można się wytwarza odrosty po spożyciu liści, korzeniowe, które pędów i kwiatów. kontynuują rozwój. Ale jednocześnie Wykorzystywana jest rośliną leczniczą jest do produkcji – surowcem zielar- takich alkoholi, jak skim są liście, które tequila, mezcal i pulque. Dawniej robiono z niej papier oraz liny, sznurki. zawierają glikozydy Niektóre gatunki agaw posiadają także zastosowanie lecznicze, a syrop nasercowe. z agawy używany jest jako środek słodzący.

106 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 OPUNCJA FIGOWA to gatunek opuncji pochodzący z Meksyku, lecz Owoce granatu wyszyte były również na szatach arcykapłana, często uprawiany również w wielu innych krajach o ciepłym klimacie, także zdobiły też wnętrze świątyni. w południowej Europie. Łatwo przystosowuje się do różnych warunków Owoc ze względu na dużą ilość nasion, uznawany był w starożytności glebowych. Aztekowie uważali ją za roślinę świętą i wykorzystywali za symbol płodności, a kwiat za symbol miłości. Do dzisiaj w Grecji do różnych celów. Pierwsze owoce, dotarły do Europy prawdopodobnie życzy się nowożeńcom szczęścia, dobrobytu i płodności rzucając już pod koniec XV w. po powrocie wyprawy Krzysztofa Kolumba. Stąd na podłogę granat i rozgniatając go. używana do tej Czerwono fi oletowy sok z granatu (plamy z niego są bardzo trudne pory nazwa do usunięcia), słodki i cierpki zarazem, dobrze gasi pragnienie. Dodaje fi ga indyjska. się go do napojów i deserów. Osiąga wyso- Kwaśnym sokiem z dziko rosnących granatów można zastępować sok kość nawet z cytryny. Z odmian słodkich produkuje się wina. Owoc zapobiega do 5 metrów. przedwczesnemu starzeniu się, chroni przed chorobami układu sercowo- Pokryta jest naczyniowego, nowotworami oraz łagodzi stany zapalne. woskowatą skórką, i kol- SZARAŃCZYN STRĄKOWY, drzewo karobowe występuje dziko cami o dłu- i w uprawie w regionie śródziemnomorskim. Strąki nazywane są chle- gości 1-2 cm, bem świętojańskim, zawierają one dużo małych nasion w kolorze brą- stanowiącymi zowym, mających do 50% cukrów, które do czasu rozpowszechnienia ochronę przed się trzciny cukrowej i buraków cukrowych były głównym źródłem cukru nadmiernym dla mieszkańców regionu. W smaku owoce przypominają osłodzone parowaniem Opuncja fi gowa kakao, dlatego też i zwierzętami. używane są jako Kwiaty poja- jego substytut, wiają się u roślin powyżej 1 roku, na częściach bardziej wystawionych głównie ze wzglę- na działanie słońca. Ma żółte, pomarańczowe, czerwone owoce, z wie- du na bardzo loma nasionami, są one słodkie i soczyste. Spożywane na surowo, za- niską zawartość wierają wiele składników, zwłaszcza wapń, fosfor i witaminę C. Używane tłuszczu, hipoaler- są także do produkcji soków, przetworów, galaretek, itp. Młode części giczność oraz brak rośliny mają zastosowanie medyczne, stosowane są w medycynie ludo- kofeiny. Z owoców wej do okładów. Wykorzystuje się je do produkcji kremów nawilżających, wyciskany jest mydeł, innych kosmetyków i do produkcji środków klejących i papieru. też sok o nazwie GRANATOWIEC WŁAŚCIWY to ciernisty krzew o wysokości od 3 kaftan, używany do 5 m o czerwonych kwiatach i jagodach, przypominających kształtem jako syrop do kon- i wielkością duże jabłka. Pokryte są one twardą skórzastą łupiną barwy serw owocowych purpurowej, fi oletowej, czasem brązowej, z kielichem pozostającym oraz dodatek na wierzchołku, który zawiera 400-700 nasion. Nasiona otoczone do wyrobu napo- są osnówkami o kolorze czerwonym. Osnówki mają galaretowatą konsy- jów alkoholowych. stencję i są niezwykle soczyste, stanowią część jadalną owocu. Z nich Zmielone i wypa- otrzymuje się syrop zwany grenadyną. Występuje na Bliskim Wschodzie, lone nasiona sta- w Indiach, na wybrzeżu Morza Śródziemnego i w krajach Kaukazu. nowią namiastkę Jest jedną z najstarszych roślin hodowlanych Bliskiego Wschodu. Naj- kawy. Uzyskiwana starsze wzmianki z nasion guma o uprawie pocho- karobowa (znana dzą z Sumeru Owoce granatowca właściwego także jako mączka sprzed ponad chleba świętojań- Szarańczyn strąkowy 3000 lat p.n.e. skiego) używana Według Biblii jest jako substan- zwiadowcy wysłani cja zagęszczająca przez Mojżesza i oznaczana symbolem E410. Karob znajduje zastosowanie również do ziemi kana- w przemyśle kosmetycznym, papierosowym, przy produkcji syropów, nejskiej przynieśli a nawet papieru. Dawniej nasiona karobu, ze względu na jednolity roz- owoce granatu miar i stałą wagę (ok. 200 mg), służyły jako precyzyjna jednostka masy jako dowód wielkiej (używane dziś na określenie tej jednostki słowo karat, wywodzi się obfi tości upraw. od greckiego słowa keration oznaczającego właśnie nasiona karobu.

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 107 Nad czym pracują departamenty STULECIAN TOPOLOLISTNY naturalnie występuje w Australii gdzie jest popularnym drzewem ulicznym. W rejonie śródziemnomorskim to drzewo ozdobne. Dorasta do 18 metrów. W idealnych warunkach przyrasta nawet ponad 1 metr rocznie. Na jednym drzewie mogą rosnąć liście o różnym kształcie. SSPRZECIWYPRZECIWY Gatunek ten jest wiecznie zielony. Małe, dzwonkowate – braki, kwiaty na zewnątrz są bladozielone, pomyłki, a wewnątrz czer- wono nakrapiane. płacze i… Kwitnie od maja do lipca. Włókno ogrom pracy otrzymane z kory Stulecian topololistny używane jest do wyrobu lin, linek do połowu ryb, sieci i toreb. Nasiona są popularnym pożywieniem Abo- rygenów. Spożywane na surowo lub prażone, zawierają około 18% biał- ka, 25% tłuszczu oraz są bogate w cynk i magnez. Jadalne są również Rozmowa z Jadwigą Dąbrowską korzenie. specjalistą w Departamencie Rejestrów UP RP SCHINUS PERUWIAŃSKI, PERUWIAŃSKIE DRZEWO PIEPRZOWE pochodzi z południowych obszarów tropikalnych Ameryki Południowej. Jest uprawiany w więk- – Urząd Patentowy to poważna instytucja, bagaż spraw szości krajów obszaru ogromny, tutaj specjaliści mają trudne zadania do wyko- Schinus peruwiański tropikalnego, również nania. Czego dotyczą sprzeciwy, którymi Pani się zajmuje w rejonie śródziem- – brzmi to nader intrygująco… nomorskim. Sadzony często jako drzewo – Rzeczywiście, na moim stanowisku zajmuję się sprawami ozdobne. Dorasta sprzeciwów. Wpływają one do Urzędu w sprawach już podję- do 15 m, ma gałęzie tych decyzji o udzielonych, przyznanych prawach ochronnych zwisające i kuliste na znaki towarowe, wzory przemysłowe, wzory użytkowe oraz różowo czerwonawe udzieleniu patentu na wynalazki. owoce. W smaku – Brzmi zwyczajnie, choć kryje się za tym pewnie ogrom ostre, o zapachu przy- urzędowo-prawnych detali i zapewne odpowiedzialność pominającym pieprz duża, więc z pewnością nie jest to „praca miła, łatwa czarny. Stosowane i przyjemna”, jak o urzędnikach często mówią? są jako jego zamiennik – Dokładnie tak, więc jeśli spotykam się z pytaniami w stylu: lub wykorzystuje się a co wy tam w tym urzędzie robicie, trochę się irytuję. Sprawy je jako składnik koloro- tylko z pozoru wydają się proste, niemniej są ważne merytorycz- wych mieszanek pie- nie i terminowo zobowiązujące. Wszystko jest ściśle określone przowych, w tzw. pie- przepisami. Chodzi przecież o spór pomiędzy stronami w spra- przu czerwonym. wach udzielanych przez Urząd decyzji, który kończy się tzw. po- Prawda, jakże piękne i pożyteczne są te rośliny? Warto więc pojechać stępowaniem spornym. A ponieważ znajomość prawa własności na Cypr, żeby je zobaczyć, powąchać, zauroczyć się ich mnogością przemysłowej w naszym kraju nie jest zbyt dobra, tym samym niemniej niż tzw. skałą Afrodyty, miejscem, gdzie wyłoniła się ona powoduje często nadmiar niepotrzebnej pracy. z morskiej piany niedaleko Pafos… Ale to inny temat. – W czym widzi Pani największy problem? – Może nie tyle największy, co męczący i spiętrzający pracę. Tekst i zdjęcia: Wanda Kula http://www.wanda-kula.pl Wnoszący sprzeciw, właśnie ci nie znający dobrze Prawa wła-

108 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 sności przemysłowej, zapominają np. o konieczności wnoszenia sprzeciwów w określonym terminie. Zatem zdarzają się sprze- ciwy przedwczesne albo sprzeciwy po terminie lub spóźnione uwagi. Powoduje to jednak konieczność prowadzenia tych spraw, których de facto mogłoby nie być, gdyby wnioskujący stosowali się do przepisów. Wówczas sprzeciwy wniesione prawidłowo mogłyby być na bieżąco realizowane. Ograniczyłoby to też ogromną ilość telefonów, które odbieram z zapytania- mi, co się dzieje w danej sprawie. Musi to, chcąc nie chcąc, w oczywisty sposób spowalniać pracę przy badaniu formalno prawnym, które wykonuję, choć pracuję cały czas „na wysokich obrotach”. – Na czym to badanie polega? – Badanie formalno prawne przede wszystkim rozpoczynam właśnie od sprawdzenia czy sprzeciw wpłynął w terminie, czy nie zawiera braków formalnych, do których oprócz prawi- dłowości odnośnie pełnomocnictw, dokumentów umocowania, KRS-ów, dokumentów Rejestrów Handlowych, właściwie wnie- sionych opłat za sprzeciw, zaliczamy wszelkie inne braki. Pewnie zdziwi się Pani, ale w składanych dokumentach brakuje wszyst- kiego, począwszy od podpisu na wniesionym wniosku, pomyłki w nazwie znaku czy numerze sprzeciwu, załączników, które są wymienione jako dołączone, kopii, opłat za sprzeciw, opłat skarbowych itd. Często przysyłane są pełnomocnictwa, które dotyczą innego podmiotu albo innej sprawy. Każdy dokument trzeba dokładnie przejrzeć, wezwać o uzupełnienie braków. Z kolei przysyłane opłaty bardzo często nie zawierają przyjętych powiedzi. Tak więc znowu przeprowadzamy badanie formalne w Urzędzie numerów identyfi kacyjnych sprawy, co powoduje udzielonej odpowiedzi na sprzeciw, wykonując wszystkie czyn- mylne księgowanie. A ponieważ wszystko, co dotyczy sprze- ności sprawdzające dokładnie, jak przy sprzeciwie… ciwów „przynależne” jest temu stanowisku, na którym pracuję, więc również zaliczam, przeksięgowuję i zwracam opłaty, które – …czyli cały czas „obróbka” przychodzących pism? są nienależne. Mamy co prawda sprawne programy tzw. Moduł – Tak. Trzeba jeszcze nadmienić, że wnioskodawcy sprzeciwu rozliczeń, za pomocą których dokonuję tych „przeksięgowań”, uzupełniają swe sprzeciwy poprzez dosyłanie dodatkowych ale to ja w efekcie końcowym generuję wnioski opisowe do Wy- materiałów dowodowych. Wszystkie trzeba dołączyć do akt działu Finansowego, który fi zycznie zwraca nienależne opłaty. sprawy. Materiały dowodowe, załączniki na nowo sprawdzić Zdarza się też, że na skutek urzędowego wezwania, dosyłane i przesłać je jako uzupełnienie do sprzeciwu do strony. Strony są kolejne dokumenty, ale one również miewają braki. Po latach zazwyczaj zwracają się o przedłużenie terminów do udzielenia współpracy przynajmniej z Kancelariami Rzeczników Paten- odpowiedzi na sprzeciw. Wcześniej wspomniałam o negocja- towych jest możliwość dokonywania wyjaśnień telefonicznie, cjach stron. Ale jeśli wpływa pismo o negocjacjach od upraw- ale generalnie wszystko wymaga formy pisemnej, bo musi mieć nionego, trzeba o tym poinformować wnioskodawcę sprzeciwu, potwierdzenie w aktach. czy temat jest mu znany i procedury mają być zawieszone. – Co dzieje się ze sprawą po zakończeniu badania formal- – Czy każdy wniesiony sprzeciw kończy się postępowa- nego wniesionego sprzeciwu? niem spornym? – Z chwilą zakończenia badania formalnego następuje wy- – Kiedyś w większości tak, teraz obserwuję, że strony pro- słanie zawiadomienia o wpływie sprzeciwu do UP RP wraz wadzą negocjacje. Nie chcą wchodzić w spór. Przysyłają z jego odpisem lub kopią do uprawnionego lub pełnomocnika wnioski o wstrzymanie procedur w sprawie sprzeciwu, wnioski uprawnionego i wyznacza się termin na udzielenie odpowiedzi. o rezygnację z poszczególnych klas, o rezygnację z ochrony. Pełnomocnictwa znajdujące się w aktach sprawy są nieraz Na skutek tego następuje w większości wypadków wycofanie bardzo szczegółowe, dotyczą tylko np. zgłoszenia znaku sprzeciwu, tak więc trzeba zakończyć postępowanie w sprawie czy wynalazku. Z chwilą wysłania zawiadomień do uprawnione- i akta przekazywane są do eksperta celem wydania decyzji go odpowiada na nie nierzadko nieumocowany pełnomocnik. o umorzeniu postępowania. Strony w większości wypadków Wówczas trzeba wystosować wezwanie o pełnomocnictwo lub czekają na uprawomocnienie się decyzji, ale niecierpliwi dzwo- potwierdzenie przez uprawnionego stanowiska zawartego w od- nią z pytaniami, kiedy decyzja będzie prawomocna.

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 109 Na 400 sprzeciwów, które wpłynęły ne są w języku polskim i francuskim. napracować przy sprawie, a klient po ty- do Departamentu Rejestrów w minionym W większości spraw, trzeba je wysyłać godniu wycofuje sprzeciw, który ma swe 2012 r. do postępowania spornego zosta- dwukrotnie, bo wracają jako nieodebra- dalsze procedury, potem znowu składa ło przeze mnie przekazanych 259 spraw. ne, potem jeszcze dochodzi składanie identyczny, tylko np. zmienia wniosko- – Wygląda, że rejestracja tych spraw reklamacji na poczcie, ponieważ nie wra- dawcę we wniosku itd. itp. Wiele można jest bardzo istotna? cają zwrotne pokwitowania odbioru opowiadać. tzw. zwrotki. W tych sprawach zazwyczaj – Pani nazwisko pojawia się w każ- – To bardzo, podkreślam bardzo, ważny brakuje dokumentów umocowań, wycią- dym wydaniu Kwartalnika UP RP. początek procedury sprawdzającej. gów z Rejestrów Handlowych, apostilli Reprezentuje Pani nie tylko swój Wszystkie pisma przychodzące i wycho- – poświadczeń urzędowych dokumen- Departament, ale działa też na innych dzące są najpierw skanowane do teczki tów np. aktów notarialnych, tłumaczeń płaszczyznach. Jest Pani autorem elektronicznej. Zajmując się sprawą przysięgłych, które są kosztowne i strony felietonów „Na marginesie”, pisze sprawdzam też więc czy moje pisma zwlekają z ich dostarczeniem, trzeba w rubryce „Warto zobaczyć”, prze- są dobrze zeskanowane – umieszczone wzywać o uzupełnienie braków formal- prowadza wywiady do rubryki „Życie w aktach elektronicznych. Mamy książki nych, co znacznie wydłuża procedury. z pasją” i „Dbaj o zdrowie”. Przecież rejestrowe, każdy sprzeciw ma swój nu- to pochłania ogromną ilość czasu? mer, opisany na aktach i wpisywany jest – Co jest najbardziej w takiej „mrów- Chyba lubi Pani pisać, nie bacząc, do bazy danych, patenty i wzory użytko- czej” pracy merytoryczno-sprawdza- że doba nie jest „z gumy”… we do bazy SOPRANO, a z chwilą kiedy jącej uciążliwe? nie ma braków formalnych, wpisywany – Przede wszystkim cały czas pracuje – To prawda, lubię dzielić się z innymi jest do Rejestrów UP RP. się w stresie. Tempo i terminy są tu naj- swoimi refl eksjami. Czytam, chodzę do kina, teatru, jak mnie coś „poruszy” – A co dzieje się ze sprawami, które ważniejsze. Każdy wnioskujący myśli, albo zadziwi – piszę, chcę innych za- nie zostały przekazane do postępo- że jest jedyny i chce, by jego sprawa była chęcić do aktywności „kulturalnych”, wania spornego? załatwiona „od ręki”, a to jest po prostu niemożliwe. W zasadzie tylko duże kan- to takie nasze „paliwo” intelektualne. Mnie – To zależy od sprawy. Po upływie celarie prawne mają świadomość ogromu „odświeżają” one i regenerują nie tylko wyznaczonych terminów, gdy nie ma naszej urzędniczej pracy. Straszliwą zmo- głowę. odpowiedzi lub też następuje wycofanie rą są stale występujące braki formalne, W Urzędzie spotykam wielu interesują- sprzeciwu, akta sprawy przekazuję co najmniej trzykrotnie zwiększają ilość cych ludzi i zachęcona przez redakcję, ekspertowi, który kończy postępowanie mojej pracy. Wynika to z tego, że sprzeci- by do nich docierać, rozmawiać – „odkry- albo umorzeniem postępowania, albo wy wpływają często w ostatnim dniu ter- wać” ich, robię to z dużą przyjemnością uchyleniem decyzji i umorzeniem postę- minu do złożenia wniosku. Potem zamiast i satysfakcją. Okazuje się, iż pracując powania. Potem akta znowu do mnie uzupełniać to, czego brakuje, wnoszący ze sobą, nierzadko przez wiele lat, bardzo wracają i po uprawomocnieniu się decyzji sprzeciw oczekują wezwań z Urzędu, mało wiemy o sobie, jesteśmy jakby obok zwracam opłaty nienależne i przekazuję bo takie jest oczekiwanie mocodaw- siebie. A im więcej wiemy o sobie, lepiej akta do odpisania w Rejestrach UP RP, ców od swoich pełnomocników. I koło się rozumiemy, lepiej ze sobą współpra- kończąc tym samym swoje postępowa- się zamyka. Poza tym ta wspomniana cujemy. „Ociepla” się tym samym klimat nie. W przypadku, kiedy w międzyczasie ogromna ilość telefonów z zapytaniami, miejsca, w którym przebywamy przecież uprawniony zrezygnował z klas, które która często niezwykle utrudnia spokojne tak znaczącą część naszego życia. są wymienione w sprzeciwie, a wydana przeprowadzenie badania formalnego. decyzja jest prawomocna, wystosowuję Moja praca jest różnorodna, nie ma w niej zapytanie do wnioskodawcy sprzeciwu Dzwonią także… ludzie z płaczem, co się monotonii, a Kwartalnik – zmobilizował czy podtrzymuje swój sprzeciw, czy też dzieje, dlaczego otrzymują listy ostrze- mnie do pisania, dostarczył wielu nowych na skutek rezygnacji wycofuje sprzeciw. gawcze, że naruszają prawo, a to jest emocji i wrażeń. Dzięki temu spotykam ich jedyne źródło utrzymania, muszą ciekawych ludzi tu w Urzędzie, a i poza – Czy zajmuje się Pani również spra- prowadzić swą działalność, no i nie moż- nim, z pomysłem na swoje życie osobiste wami międzynarodowymi? na tak po prostu odłożyć słuchawki. i zawodowe. Cenię te kontakty, bo ja… – Tak. Podmioty zagraniczne poprzez Trzeba wyjaśnić, uspokoić, dodać otuchy, po prostu lubię ludzi. swoich pełnomocników składają sprze- poradzić, aby skorzystali z usług rzecz- – To się czuje. Dziękuję za rozmowę. ciwy wobec uznania na terytorium RP ników patentowych. Proszę mi wierzyć ochrony międzynarodowych znaków są tacy, co nie mają pojęcia o ich ist- towarowych. Obowiązują wszystkie pro- nieniu, nie wiedzą, na czym polegają cedury, podobnie jak w postępowaniach procedury w sprawie sprzeciwu. Trzeba sprzeciwów krajowych. W tym przypadku wszystko krok po kroku wytłumaczyć. Rozmawiała Anna Kwiatkowska zawiadomienia o sprzeciwach wysyła- Czasem szkoda mi, że zdążyłam się Zdj. A. Taukert

110 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Warto wiedzieć

SSŁODKIEŁODKIE DDYLEMATYYLEMATY – SŁODZIK CZY CUKIER?

Dr n. med. Marek Jurgowiak, Katedra Biochemii Klinicznej Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

WWszyscyszyscy iintuicyjnientuicyjnie wiemy,wiemy, że zzmysmysł smaku,smaku, wśródród ppiięciuciu lludzkichudzkich zzmysmysłów,ów, jjestest sszczególny,zczególny, a uczeniuczeni ttwierdzwierdzą, że nnaleależy ddoo nnajstarszych,ajstarszych, jjakieakie ppojawiojawiły sisię w tokutoku eewolucjiwolucji bbiologicznej.iologicznej. NNaa jęzzykuyku i ppodniebieniuodniebieniu mmamyamy 2 ttysiysiącece kkubkówubków ssmakowychmakowych ((aa w nnichich oodpowiedniedpowiednie receptoryreceptory odbierajodbierającece bodziec).bodziec). TToo nniewieleiewiele w pporównaniuorównaniu dodo np.np. innychinnych ssaków,ssaków, kktóretóre mmogogą ichich miemieć nawetnawet 3355 tysitysięcy.cy. A jjednak...ednak... wokówokół wrawrażeń smakowychsmakowych ppozostajeozostaje wwieleiele sfersfer nnaszegoaszego życia,ycia, a nawetnawet ddajają namnam oonene mmoożliwoliwośćść przeprzeżycia,ycia, gdygdy zzmysmysły rrozpoznajozpoznają ssubstancjeubstancje niebezpieczne.niebezpieczne.

niewiadomych jeszcze dla nas powodów będąc nawet osobami zdrowymi, przeróżne a szczególnie napojów orzeźwiających. Są Z kubki smakowe pozwalają, abyśmy czuli strategie zachowania tych atrybutów, często bowiem słodkie, a nie dostarczają kalorii, jakich już smak płynu owodniowego, gdyż działają narażając się nieświadomie na uboczne skutki unikamy w tych przypadkach. Jednocześnie one około 8 tygodnia życia płodu, gdy za- zdrowotne takich działań. Do takich działań uznajemy za zaletę fakt, że w większości mieszkujemy jeszcze łono matczyne. I co cie- z pewnością należy stosowanie żywności słodziki nie są w organizmie trawione i ulegają kawe, najprawdopodobniej to właśnie słodkie w tzw. wersji light. Szczególnie popularne wydaleniu w niezmienionej postaci. Wyjątkiem wrażenia mamy już za sobą w okresie przed są tego typu napoje i słodycze wśród osób może tu jednak być bodaj najpopularniejszy urodzeniowym. chcących uniknąć otyłości i stosowane słodzik, jakim jest aspartam czy też sukraloza. Dzięki zmysłowi smaku odżywiamy się bez- są w walce z nadwagą przez osoby otyłe. Cza- piecznie (czy zawsze?) zaspokajając odczucie sem jednak ich używanie to wynik wskazań le- Czy zastępując cukry, które daje głodu i dostarczając organizmowi niezbędne karskich, jeśli chorujemy na dość powszechną nam Natura, słodzikami robimy substancje, jak sole mineralne, witaminy, tłusz- cukrzycę czy rzadziej występującą inną choro- jednak słusznie? cze, białka i oczywiście cukry (węglowodany) bę metaboliczną, jaką jest fenyloketonuria. Słodziki (substancje słodzące) mogą być celem pozyskania substratu wykorzystywane- W walce z nadwagą czy będąc diabetykiem produktami pochodzenia naturalnego bądź go w produkcji energii życiowej. Glukoza jest (cukrzyca), staramy się zamienić cukier (sa- syntetyczne. Wszystkie charakteryzują się tym, bowiem podstawowym czynnikiem, z udziałem charozę) na substancje dietetyczne, do których że są słodkie nie dostarczając przy tym energii. którego komórki naszych narządów produkują należą słodziki. Wprowadzono je do użytku A są słodkie bardzo, bo chociaż- energię. Oczywiście są w naszym ciele narzą- przez osoby, które powinny wystrzegać się by aspartam jest około 200 dy preferujące jako źródło energii inne niż glu- cukru, czyli właśnie otyłe i diabetyków, razy słodszy od po- koza substancje, takie jak tłuszcze czy glutami- nie tolerujące np. nie słodkiej wszechnie nian (wątroba, jelita). Jednak glukoza to paliwo kawy czy innych podstawowe, w tym dla centrum sterującego pokarmów całym organizmem, którym jest mózg. potocznie yjemy w czasach kultu wiecznej młodo- zwanych Ż ści, zdrowia i piękna. Stosujemy więc, słodyczami,

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 111 stosowanego cukru czyli sacharozy. Łyżeczka mu (konsumuje bardzo dużą ilość glukozy) proponowana w żywności dla diabetyków, cukru dostarcza nawet 16-20 kcal, a przy tej solidnej dawki kalorii, pobudza nasz apetyt. stosowana w dużych ilościach, może przyczy- samej słodkości słodzika obywamy sie bez Podobnie nasze jelita, posiadają zdolność niać się do odkładania tłuszczu w obrębie jamy kalorii. Zwolennicy sztucznych słodkości jako (jak kubki smakowe języka) rozpoznawania brzusznej. zaletę podają fakt, że słodziki nie powodują glukozy. Cukry pochodzące z pokarmów a szczęście, dla obawiających się próchnicy zębów. Stąd znajdziemy je w gu- i napojów są trawione w jelicie cienkim N słodzików, pojawia się alternatywa mach do żucia. i wchłaniane do organizmu. Trawione cukry w postaci słodkich, naturalnych białek. otrawy czy napoje mają zatem słodki złożone są źródłem glukozy, głównego paliwa Będąc niskokalorycznymi, nie podnoszą P smak dzięki cukrom naturalnym, takim energetycznego. Sztuczne słodziki pobudzają jednocześnie poziomu insuliny w organizmie. jak glukoza, fruktoza i sacharoza. Słodkości w jelicie receptory glukozowe i w ten sposób Znamy dziś kilka takich „słodkich białek”. Są dodają też cukry chemicznie modyfi kowane, nasilają jej wchłanianie. Jednocześnie wzmaga to brazzeina, monellina, taumatyna, kurkulina, do których zaliczamy maltitol, mannitol, sorbitol, się synteza hormonów jelitowych nasilających mabinlina, mirakulina i pentandyna. Co cieka- izomalt, sukralozę. Ostatnią grupą są synte- wydzielanie insuliny, ale też wzmagających we, to ostatnie białko jest aż 500 razy słodsze tyczne środki słodzące, a wśród nich aspartam ruchy perystaltyczne jelit i pobudzających nasz niż sacharoza, a taumatyna nawet 3 tysiące (oznaczany w produktach spożywczych apetyt. razy. Białka te pozyskano z roślin, które też jako E 951), acesulfam K (E 950), sacharyna łodziki są dziś tak powszechnie stoso- są przecież źródłem słodkich cukrów. (E 954), cyklamat (E 952). Syntetyczne słodziki S wane, że trudno przed nimi uciec. Są Sztuczne słodkości zrobiły karierę w przemyśle charakteryzują się bardzo wysoką intensywno- nawet w witaminowych tabletkach, jogurtach, spożywczym, choć często odkrywano je przy- ścią słodzenia. Aspartam 180 razy, acesulfam przetworach owocowo warzywnych, gumach padkiem i podczas prac dotyczących zupełnie 150 razy, a sacharyna jest ponad 300 razy do żucia, lodach, galaretkach, dżemach. Su- innych dziedzin. Aspartam (NutraSweet) wyna- słodsza od sacharozy – białego cukru. kraloza (Splenda) 600 razy słodsza od sacha- lazł w 1965 roku Schlatter, pracujący wówczas ukry i słodziki imitujące smakiem te rozy i bardziej trwała od aspartamu stosowana dla jednej z korporacji farmaceutycznych nad C naturalne, to substancje, wokół sto- jest nawet w piekarnictwie. uzyskaniem leku przeciwwrzodowego. Polizał sowania których rodzi się wiele kontrowersji. U wielu osób mogą one powodować uboczne podczas prac laboratoryjnych swój palec i... był Z ostatnich badań naukowych wynika, że pro- skutki swojej bytności w organizmie. Biegunki słodki. I tak związek chemiczny obecny wtedy dukty light zawierające słodziki syntetyczne, należą do dość typowych. Wiele dyskutuje na palcu jest produkowany od 1981 roku nie tylko nam nie pomagają, a wręcz nawet się także o ich rakotwórczym działaniu (guzy na wielką skalę. Cyklamat zaś odkryto w Illinois szkodzą. Ciekawe są wnioski płynące z ob- mózgu, chłoniaki) czy pogarszaniu stanu pa- (USA) w roku 1937, kiedy to student pracu- serwacji wpływu diety na masę ciała u osób cjentów cierpiących na chorobę Alzheimera, jący w laboratorium uniwersyteckim poczuł w różnym wieku, dotyczące dużej grupy prawie epilepsję, stwardnienie rozsiane, chorobę na papierosie odłożonym na chwilę na róg dwóch tysięcy badanych. Otyłość i nadwaga Parkinsona. Istnieją dane mówiące też, że od- stołu laboratoryjnego... słodki smak substancji pojawiły się mianowicie, głównie u osób stosu- powiadają za 75% doniesień o niekorzystnym przyklejonej do papierosa. jących dłuższy czas żywność (w tym napoje) wpływie na nasz organizm dodatków do żyw- e względu na powszechną obecność light. Paradoks? ności. Ostatnio jednak nie znajdują mocnego Z w produktach spożywczych i słody- potwierdzenia eksperymentalnego twierdzenia, czach, łatwo jest słodziki przedawkować. Dlaczego ograniczając kalorie jakoby słodziki były silnym czynnikiem kan- Ale żywność określana jako light czyli „zdrowa”, (nie dają ich słodziki) tyjemy cerogennym. Chociaż popularny aspartam nie musi dla nas taką być, jeśli stosujemy zamiast chudnąć? (ester metylowy dipeptydu – fenyloalaniny ją bez wiedzy o jej składnikach i ich oddziały- Cukry naturalne dostarczają nam energii i kwasu asparaginowego) podczas hydrolizy waniu na organizm. Pamiętajmy także o tym, i mózg w trwającej tysiące lat ewolucji zaczął tego związku staje się źródłem metanolu, że produkty dietetyczne często oprócz niskiej oceniać wartość energetyczną pokarmów, dość silnej substancji toksycznej, która jest zawartości bądź braku cukru, uboższe są też właśnie na podstawie ich smaku. Jeśli stosując też jednak obecna w wielu innych produktach w tłuszcze. A bezcukrowe i beztłuszczowe słodziki, zaburzamy tą relację między słodkim spożywczych. jogurty, serki, mleko choć często wzbogacane smakiem a wartością energetyczną pokarmu, atem jeśli nie przekroczymy zdrowego są w witaminy, nie mogą być dobrze przyswa- to oszukany mózg, domagając się dostarczenia Z rozsądku w ich stosowaniu nie powinny jalne, bo witaminy powinny być rozpuszczalne być dla nas bardzo groźne. Nie jest to jednak właśnie w tłuszczach, a ponieważ ich nie ma, proste, zważywszy na tak powszechne sto- są więc nieprzyswajalne… No i kółko się zamy- sowanie słodzików przez przemysł spożyw- ka. Nie zawsze to, co reklamowane jako zdro- czy czy farmaceutyczny. Dlatego tak łatwo we, takim w istocie jest dla nas… Ale wybór o przedawkowanie słodkości a wówczas należy do nas. nie trudno o przykre następstwa. Tym bardziej, że pojawiają się doniesienia wskazujące, że na- Marek Jurgowiak wet fruktoza (naturalna substancja słodząca) Zdj. A. Taukert

112 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Na marginesie

PPRZEDERZEDE WWSZYSTKIMSZYSTKIM NNIEIE SSZKODZIĆ…ZKODZIĆ… SSOBIEOBIE SAMEJ!SAMEJ!

statnio w mediach słyszałam zaska- zakończyło się tragicznie. Co i dlaczego stawia. Następnie, gdy czas mija, zaistnieć O kującą wypowiedź, z której wynikało, spowodowało, że była „niewolnicą”, zawodowo, satysfakcjonująco, wydaje się że wielu czytających nie jest w stanie nie bacząc na krzywdę swoją i przeważnie prawie niemożliwe, zwłaszcza w małych właściwie odczytać pisanych przekazów, dzieci? Skąd tyle bierności i rzec można środowiskach, gdzie trudno o pracę. nie rozumie pewnych słów, określeń…. głupoty? Kiedy w grę wchodzi zasada, że kontrolę Z badań odbioru telewizyjnych informacji przejmuje ten, kto więcej zarabia, szyb- obrze, że przynajmniej w gabinetach też wynika, że telewidzowie nie rozumieją ko okazuje się, że ofi ara żyje w „klatce” psychoterapeutycznych pojawia się, często, co się do nich mówi. Kiedyś, D i może zajada… jakieś tam pseudo złote szukając pomocy, coraz więcej kobiet, za moich czasów nauczyciele „mordowali” jabłka albo przeważnie – nie. Tyle tylko, które doświadczają przemocy domowej, uczniów stale przepytując, „co autor miał że zęby na nich łamie, serce i duszę w tej emocjonalnej, ekonomicznej. Czy kiedyś, na myśli?” Rozbierali zdania na czynniki klatce na swoje życzenie kaleczy, słone gdzieś zachwiane zostało u tych osób pierwsze, tłumacząc przenośnie, porówna- łzy w cichości roni i w samotności cierpi. poczucie własnej wartości? Na nic zda- nia i personifi kacje. Dziś jest tym wszyst- Bywa przecież i tak, że ta klatka istnieje dzą się morały, nowe teorie, pouczania kim „mordowanym” łatwiej interpretować tylko dlatego, że „niewolnica” haruje czy masowe leczenie nerwic lękowych. nie tylko teksty pisane, ale i zdarzenia, i w niej, i na nią pracując na podrzędnym Skala tych zjawisk się powiększa, potrzeb- które dla innych są albo kompletnie niepo- stanowisku. ne staje się takie oparcie w prawie, by ja- jęte, albo niewłaściwie rozumiane. snym było, że nie tylko chodzi o zwalcza- świecie medialnym co prawda wi- próbuję się „pochylić” nad jednym nie przemocy wobec kobiet, ale również W dać pewne faworyzowanie kobiet. S łacińskim powiedzeniem, dobrze o zapobieganie tego typu nasilającym się Przedstawiane są jednak głównie kobiety znanym nie tylko w kręgach medycznych niestety zjawiskom. biznesu, przedsiębiorcze, bogate, radzące „primum non nocere” czyli – po pierwsze sobie niejednokrotnie lepiej od mężczyzn. nie szkodzić. Co tak naprawdę oznacza Konwencji Rady Europy, którą To jednak jakby zniekształca prawdziwy w naszym skomercjalizowanym świecie, W podpisała też Polska, jest zapis obraz relacji w świecie męsko-damskim, gdzie stale jeden drugiemu szkodzi? Jak o przemocy psychologicznej, ekonomicz- w którym przemoc różnego rodzaju nie myślą, to mową, a najbardziej chyba nej, domowej. Czy stanie się przyczynkiem wciąż ma się dobrze, ale temu… winne uczynkiem. Skąd myśmy tacy jacyś, do zmiany mentalności w społeczeństwie, są i same kobiety. wzrostu świadomości społecznej. Samo a nie inni? Czy, żeby zgłębić tę myśl, trze- rimum non nocere? Ale może przede prawo nie działa, ono działa w określonym ba się cofać w głębokie dzieciństwo? wszystkim sobie samej (czy same- obszarze społecznym, poprzez ludzi, P ówi się, że człowiek zaraz po uro- mu), by nie powiększać grona kobiet wy- system wychowania, obyczaje kulturowe. dzeniu jest, jak „tabula rasa” jątkowo głupio życiowo przegranych. Dla- M Z „ofi ar” przeważnie płci kobiecej uczyni – niezapisana tablica, a od tych, którzy tego uczmy zdrowego egoizmu i odwagi odważne osobowości, świadome siebie go kształtują, wychowują, zależy, jak jego w życiu nasze córki, może nawet wnuczki i swych praw? karta życia zostanie zapisana. Każda mat- tak, aby koło czterdziestki nie chodziły ka, każdy ojciec, potem środowisko mogą adania mówią, że ofi ary przemocy z nosem na przysłowiową kwintę. Uczmy mu przekazać wszystko, co najlepsze… B nierzadko same stają się przyczyną nie tylko w rodzinie, ale i w szkołach, tylko czemu tak się nie dzieje? Pytanie swojego uzależnienia, a dzieje się to czę- że to jakie jest nasze życie, zależy głównie retoryczne? Weźmy chociażby temat ofi ar sto z wielu powodów. Może być to wygod- od nas samych, a nie innych. Zaznaczam, przemocy psychicznej, ekonomicznej, nictwo na własne życzenie. Lepiej nie pra- zaznaczam, to nie jest tekst feministyczny! fi zycznej. Kiedy ogląda się słucha różne cować, nie realizować się zawodowo, I pozdrawiam kobiety, które mają odwagę newsy nt. tego, co ludzie są w stanie nie zarabiać, bo tak jest łatwiej, „powiesić być sobą, a nie współczesną „służebnicą sobie zrobić, jak traktowane czy wręcz się na facecie”. Często idzie to w parze pańską” kogokolwiek. zabijane są np. kobiety, u nas też, jedno z obawą czy dadzą radę połączyć obo- z pierwszych pytań, to dlaczego „ona” wiązki zawodowe z domowymi, staną trwała w stanie upodlenia, które w końcu na wysokości zadań, jakie życie przed nimi Jadwiga Dąbrowska

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 113 Życie z pasją

ROWEREM DO URZĘDU I JESZCZE DALEJ

Rozmowa z Jarosławem Kucińskim z Departamentu Rejestrów UP RP

– Wygląda Pan na okaz zdrowia. Opalony, kątem swoich rowerów kupują nowe samo- udział w amatorskich mistrzostwach Polski uśmiechnięty, widać, że rozpiera Pana chody, do odpowiedniego ich transportu. oraz w innych rajdach terenowych. Jak dotych- młodość i mniemam, że mam do czynienia Czy w pana przypadku można mówić rów- czas nie było mi to dane, ale mam nadzieję, z osobą z wielkim apetytem na życie. nież o tzw. lekkim „bziku” rowerowym? że wszystko przede mną. Byłem trzykrotnie uczestnikiem masy krytycznej. Warszawska – Dziękuję bardzo ☺. To prawda, odkąd sięgnę – Tak, mam lekkiego „bzika” rowerowego. Masa Krytyczna jest to comiesięczny w przeszłość pamięcią, zawsze miałem wielki Od zawsze chciałem mieć rower górski marki przejazd pojazdów napędzanych siłą ludzkich apetyt na życie i sport towarzyszył mi przez „Gary Fisher” i 2 lata temu zrealizowałem swoje mięśni przez miasto oraz inne imprezy rowero- całe życie. Jak to mówią „w zdrowym ciele, marzenie i wszedłem w posiadanie roweru we. Organizowana jest w każdy ostatni piątek zdrowy duch”. Od zawsze hołduję tej zasadzie. górskiego ze słynną geometrią ramy Genesis miesiąca. Zbiórka zawsze na Starym Mieście, charakterystyczną dla twórcy Gary`ego Christo- – Nie wiem, czy miał Pan okazję widzieć przy kolumnie Zygmunta na Placu Zamkowym. phera Fishera (ur. 5 listopada 1950 r.w Oakland, kiedyś program TV Katarzyny Dowbor, Dystans zawsze ok. 20 km ulicami Warszawy. „Apetyt na zdrowie”, w którym jako jedna Kalifornia), który jest uznawany za głównego z pierwszych w mediach propagowała wynalazcę roweru górskiego. W wieku 12 – W mediach nieraz słyszy się o łączeniu modę na rower górski i deskę surfi ngową. lat zaczął startować w wyścigach. W 1968 wysiłku fi zycznego z jakimiś szczytnymi Podobno Maja Włoszczowska została został zawieszony, ponieważ organizatorzy celami, np. zbiórką pieniędzy na fundacje, w ten właśnie sposób zachęcona do kupna startów znaleźli w regulaminie przepis, który na leczenie dzieci własnych i obcych. Gło- swojego pierwszego roweru górskiego. zabraniał startu osobom… z długimi włosami. śnym swojego czasu był morderczy wy- Wiem, że przynajmniej jedna z tych dyscy- Dopiero po 4 latach przepisy zostały zmienione czyn Polaka Jana Leśniaka zamieszkałego plin jest Panu szczególnie bliska. i Gary ponownie mógł startować. Osiągnął w Bath, który wjechał w ciągu 24 godzin kilka sukcesów, m.in. w 1998 roku zwyciężył – Pamiętam początki tego programu, chociaż w 8-dniowym wyścigu TransAlp. Obecnie dla mnie sport zawsze był bardzo ważny stara się wypromować rowery górskie z kołami i zajmował dużą część mojego wolnego czasu. o wielkości 29” (wymyślonymi w połowie lat 90. Początki pasji do jazdy na rowerze górskim przez WTB) w miejsce najbardziej popularnych były bardzo niewinne. Wspólnie z kolegami kół 26”. No tak, zdecydowanie mam tzw. „bzika” ze szkoły podstawowej mieliśmy podobne rowerowego, w przyszłości chciałbym mieć zainteresowania i sposób na spędzanie wolne- kilka rowerów, każdy przystosowany do innego go czasu i to było dla mnie inspiracją do kupna stylu jazdy. Jak dotychczas mam rower górski pierwszego roweru górskiego. I tak to wszyst- i do jazdy miejskiej. ko się zaczęło. A pasja do roweru górskiego przetrwała do dzisiaj. – Czy przygoda z rowerem jest pasją codzienną czy tylko weekendową jazdą – Przemysł rowerowy, głównie zarabia rekreacyjną? A może zaangażowanie jest na ludziach z wyższej półki fi nansowej, większe np. udział w maratonach, ogólno- którzy traktują ten sport na tyle poważnie, polskich rajdach, zlotach turystycznych? że inwestują duże pieniądze nie tylko w do- bry sprzęt renomowanych producentów, – Moja przygoda z rowerem z jazdy rekre- ale i markowe akcesoria rowerowe, mar- acyjnej przerodziła się bardzo szybko w moją kowe ubrania, buty, kaski. Są i tacy co pod codzienną pasję. Od zawsze chciałem wziąć

114 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 kilkakrotnie na górę wysokości Mount Everest. Jaki jest Pana sto- sunek do tego typu nazwijmy to „akcji”? – Bardzo lubię pomagać innym, bardzo często wspieram i utożsamiam się z akcjami charytatywnymi, niejednokrotnie sympatyzowałem z takimi wydarzeniami. Uważam, że jeżeli ktoś potrzebuje pomocy i można zor- ganizować zbiórkę pieniędzy na fundację lub pomóc wyleczyć dzieciaki czy własne tudzież czyjeś, to trzeba tak zrobić. Podziwiam takie wyczy- ny, jak Jana Leśniaka i wspieram zdecydowanie te działania czyli pomoc przez sport. Gdybym miał w przyszłości możliwość wzięcia udziału w ta- kim wydarzeniu, to bez wahania bym do niego przystąpił. Pomaganie to przecież naturalna, ludzka rzecz. – Nie zawsze możemy się realizować zawodowo, przynajmniej nie każdy, a poprzez pasje dajemy upust swemu szczęściu. Nie wszystkie jednak są takie masowe, jak turystyka rowerowa. Hasło „Bądź fi t wskakuj na rower” propagują szefowie dużych fi rm, specjaliści od HR chętniej zatrudniają cyklistów. W naszym Urzędzie sporo ludzi ma podobne pasje, czy jakoś się integrujecie, może przyjaźnicie? – To prawda, pasje pozwalają dać upust swojemu szczęściu i życie staje się lepsze. Pasje pozwalają na ciągły rozwój osobisty i wyznaczanie ce- lów oraz dążenie do ich osiągania. Specjaliści od HR wiedzą, że osoby, które lubią jeździć na rowerze, mają swój profi l psychologiczny i charak- terologiczny oraz są otwarci na innych, co jest podstawowym kryterium pracy w HR. Mam grono swoich przyjaciół i znajomych poza Urzędem ma za mało km ścieżek rowerowych. Jest ich w sumie ok. 275 km. Patentowym RP, z którymi spędzamy czas na rowerowych wojażach Chociaż w porównaniu z Berlinem, gdzie jest ich 600 km i podróżach, tych małych i dużych. Może po przeczytaniu tego artykułu przy 3,5 mln mieszkańców, moim zdaniem wypadamy dość zbierzemy się w końcu w Urzędzie w większe grono osób i zintegruje- dobrze. Jest jednak rzeczywiście pewien problem. W na- my się w przyszłości oraz uda nam się zorganizować wspólny wyjazd szym mieście ścieżki rowerowe faktycznie niefortunnie się rowerowy, a może nawet dłuższą wyprawę w celach charytatywnych. kończą. Najlepszym rozwiązaniem np. dla rowerzystów w Niemczech Już nad tym myślę. okazało się wydzielanie im oddzielnych pasów na jezdniach oraz ogólne starania o uspokojenie ruchu samochodowego w mieście. W wyniku tej – Niejednokrotnie ludzie łączą pasje rowerowe z innymi, często polityki na ok. 70% ulic w Berlinie obowiązuje ograniczenie prędkości z fotografi ą. Jak jest w pana przypadku? do 30 km/h. Wątpię, żeby u nas w najbliższym czasie podjęto tego typu – Pasje mają taką tendencję, że często bywają zaraźliwe. Moja pasja decyzje przyjazne nie tylko dla rowerzystów. Ulicami jest strach do jazdy na rowerze, zapewne łączy się z inną pasją, podróżami a pre- jeździć, to prawda, niemniej uważam, że jazda po ulicach Warsza- cyzyjniej z turystyką rowerową. Niejednokrotnie byliśmy ze znajomymi wy jest… najbezpieczniejsza. Ulica to nie chodnik, gdzie wyjdzie nagle i przyjaciółmi na dłuższych wycieczkach rowerowych np.: wzdłuż rzeki przed koło dziecko czy pies. A samochody nie zaczną ni stąd ni zowąd Odry przy granicy z Niemcami, wzdłuż linii brzegowej Morza Bałtyckiego zawracać na ulicy, tak jak chodzą czasami przechodnie. ze Szczecina do Gdańska tudzież kilkukrotnie były to wyjazdy w pol- Najpopularniejszym szlakiem rowerowym Warszawy jest Szlak Wisły, skie góry do Karpacza, Szczyrku czy do Wetliny w Bieszczadach. Jest prowadzący z Młocin przez Stare Miasto i Łazienki do Parku Kultury to świetny kontakt z naturą, którą uwieczniam na zdjęciach. Gromadzę w Powsinie, gdzie się kończy. Ma łącznie około 37 kilometrów. W 2012 r. je skrzętnie, by z czasem stworzyć album wyjątkowych zdjęć naszego w Warszawie powstał również system wypożyczania rowerów miejskich pięknego kraju, urokliwych zakątków, do których tylko rowerem można Veturilo Warszawski Rower Publiczny, który z roku na rok cieszy się dotrzeć. coraz większą popularnością. Prekursorem w propagowaniu tej idei – Nie każdy pasjonat rowerowych jazd ma możliwość uprawiania i propagatorem sportowego stylu życia był burmistrz Bemowa. To tam tego sportu na zielonym Mazowszu, a Warszawa póki co nie wy- 1 kwietnia 2012 r. wystartował pierwszy w Warszawie system bezob- gląda na miasto przyjazne rowerzystom. Ma może Pan jakieś po- sługowych wypożyczalni rowerów miejskich Bemowo Bike. Gorąco mysły jak temu zaradzić? polecam tę formę korzystania z rowerów miejskich, bo to łatwy, wygodny – Wszystko zależy od dzielnicy Warszawy. Ja akurat mieszkam na Ursy- a zwłaszcza tani sposób na czynne i zarazem zdrowe spędzenie wolne- nowie i to jest dzielnica przyjazna dla rowerzystów. Tutaj jest wielu rowe- go czasu po pracy lub w weekendy. Polecam przydatne strony interneto- rzystów, mnóstwo ścieżek rowerowych oraz wiele możliwości realizowa- we: https://www.bemowobike.pl/ i http://www.veturilo.waw.pl/. nia swej pasji rowerowej np.: Las Kabacki i jazda w terenie. Zielony Ursy- – W Internecie jest pełno blogów rowerzystów. Ci, co mają ochotę nów to świetne miejsce dla eskapad rowerowych. Ale nadal Warszawa na jakąś wyprawę, znajdą tu skarbnicę wiedzy. Korzysta Pan z do-

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 115 świadczeń „rowerowych” i przeżyć innych, czy też może prowadzi Pan swój blog i do- radza innym? – Blogi rowerzystów to bardzo przydatna i po- trzeba forma dzielenia się wiedzą. Korzystam KKrakowskierakowskie jjubileuszeubileusze – z doświadczeń innych przy planowaniu wspól- nych tras. Niestety blogu jeszcze nie prowadzę, ppodwójneodwójne ale doradzam innym, swoim znajomym i przy- jaciołom przy wyborze kupna odpowiedniego roweru, wybraniu marki lub przy kupnie wy- W dzisiejszychdzisiejszych cczasachzasach żyjemyyjemy bardzobardzo intensywnieintensywnie – czczęśęściejciej posażenia i akcesoriów rowerowych. Właśnie zzmieniamymieniamy ppracracę, mamymamy mniejmniej okazjiokazji dodo wieloletnichwieloletnich pprzyjarzyjaźnini z blogów pozyskałem wiedzę na temat wyty- z kkolegamiolegami i kkoleoleżankamiankami zzazza bbiurka.iurka. CCorazoraz ttrudniejrudniej teteż czonych świetnych również jednokierunkowych o wwieloletniieloletnią wspówspółpracpracę zawodowzawodową. WWiemyiemy jednak,jednak, że jejeślili ścieżek rowerowych w Górach Izerskich. Są cchcemyhcemy sszukazukać rrzeczyzeczy nniezwykiezwykłyych,ch, rzadkorzadko spotykanych,spotykanych, one zarówno po stronie polskiej, jak i czeskiej. tto…o… nnajlepiejajlepiej zzapytaapytać o nnieie w KKrakowie.rakowie. Nie są to góry wysokie, tym samym wyma- rzone dla turystyki rodzinnej i podobno można spotkać tu chronione ciećwierze. tam ostatnio szczególny wyraz miały lała godnie uczcić i uhonorować wybitnych – Czy marzą się Panu jakieś szczególne A niedawne uroczystości, można by po- naukowców, zasłużonych dla kraju, co pod- wyprawy, są już skrystalizowane plany, wiedzieć – „wielokrotnie” podwójne. Dwóch kreślali przedstawiciele najwyższych władz mogę prosić o uchylenie rąbka tajemnicy? przyjaciół Janusz Barta i Ryszard Markie- państwowych i samorządowych. Chwilami wicz, dwóch profesorów tej samej uczelni wszyscy mogli poczuć się, jak… na Wimble- – Tak, chyba każdy z nas ma marzenia, i z tej samej Katedry (dawniej instytutu) donie, oczy nasze przemieszczały się od jed- co do wypraw mam je dość sprecyzowane. Prawa Własności Intelektualnej Uniwersy- nego do drugiego Profesora podczas wystą- Nigdy nie byłem w Skandynawii i marzy mi się tetu Jagiellońskiego obchodziło wspólny pień, w których wskazywano na ich zasługi, objechanie Szwecji dookoła na rowerze, zoba- jubileusz: 65-lecia urodzin i 40-lecia pracy naukowe osiągnięcia i przymioty charakterów. czenie norweskich fi ordów oraz w Niemczech twórczej. zachodnich chciałbym „poszaleć” na rowerze ubileuszowi towarzyszyła międzynaro- dookoła Jeziora Bodeńskiego. Trasa wokół Aula Collegium Novum UJ wypełniona J dowa konferencja „Spory o własność Jeziora Bodeńskiego rywalizuje ze szlakiem po brzegi gośćmi z kraju i zagranicy pozwa- intelektualną”, poświęcona problematyce, naddunajskim o miano najpopularniejszej i najpiękniejszej trasy rowerowej w Europie. – Najciekawsze wyprawy zatem jeszcze prof. dr hab. Ryszard Markiewicz przed Panem, trzymam kciuki, oby ma- rzenia się spełniły. A tak na marginesie, Kierownik Katedry Prawa Własności Intelektualnej WPiA Uniwersytetu Jagiellońskiego. Profe- Góry Izerskie znane są nie tylko z najlep- sor zwyczajny, członek Zakładu Prawa Autorskiego. Specjalista z zakresu prawa autorskiego, szych terenów do uprawiania turystyki informacyjnego, własności przemysłowej. Członek International Association for the Advan- rowerowej. Tu organizowane są m.in. Biegi cement of Teaching and Research in Intellectual Property, członek Rady Naukowej Instytutu Piastów, a zimą można wybrać się na narty Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa, członek Komisji Prawniczej Polskiej Akademii Umie- biegowe lub śladowe wzdłuż Doliny Izery jętności, arbiter Sądu Polubownego ds. Domen Internetowych, członek Komitetu Redakcyjne- i… być może napotkać zawody psów go „Kwartalnika Prawa Prywatnego”. pociągowych. prof. dr hab. Janusz Barta – Hm, rozmowa z Panią już mnie mobilizuje, Kierownik Zakładu Prawa Informacyjnego w Katedrze Prawa Własności Intelektualnej WPiA by jeszcze lepiej zarządzać swoim czasem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Profesor zwyczajny. Specjalista z zakresu prawa autorskiego, i bardziej poświęcić się swej pasji i być może prasowego i informacyjnego. Członek International Association for the Advancement of Te- skorzystać z innych możliwości, w końcu jesz- aching and Research in Intellectual Property, z-ca Przewodniczącego Komisji Prawniczej cze jestem młodym człowiekiem i wszystko… Polskiej Akademii Umiejętności, członek Rady Naukowej Instytutu Informacji Naukowej przede mną. i Bibliotekoznawstwa, członek Komisji Prawa Autorskiego, arbiter Sądu Polubownego ds. Do- – Z pewnością. Dziękuję za rozmowę. men Internetowych, redaktor serii Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego Prace z Wy- nalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej, członek redakcji „Państwa i Prawa”, członek Komitetu Redakcyjnego „Kwartalnika Prawa Prywatnego”. Rozmawiała: Jadwiga Dąbrowska Informacje pochodzą ze strony Katedry Prawa Własności Intelektualnej UJ, gdzie można znaleźć więcej infor- macji o jubilatach oraz ich bibliografi ę – www.ipwi.uj.edu.pl. Zdj. rozmówcy

116 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 w której profesorowie od lat są autorytetami, zajmując niekwestionowaną wysoką pozycję naukową. Momentem szczególnym była uroczystość wręczenia Profesorom Księgi Jubileuszo- wej. Obecna na uroczystościach dr Alicja Adamczak, Prezes Urzędu Patentowego RP, zaakcentowała niezwykle życzliwą i profesjo- nalną pomoc Drogich Jubilatów dla Urzędu i wszystkich użytkowników systemu ochrony własności intelektualnej.

Piotr Brylski

Zdj. UJ Profesorowie R. Markiewicz i J. Barta podczas uroczystości jubileuszowych

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 117 ZAPROSILI NAS KKONWENTONWENT AGHAGH KKWIECIEŃW I E C I E Ń – W TROSCE O JAKOŚĆ KSZTAŁCENIA h Center for Parliamentary Studies na międzynarodową konferencję „Copyright Harmonisation in the EU: Securing a Borderless Single Market in the Digital Age” w Brukseli Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie h Fundacja Edukacyjna „Perspektywy” na konferencję prasową promującą akcję jest często stawiana za wzór, jeśli chodzi o edukację studentów pod „Dziewczyny na politechniki” w gmachu Sejmu RP kątem oczekiwań pracodawców. Na co dzień prowadzi intensywną współpracę, starając się wspólnie kształtować programy studiów, h Instytut Wzornictwa Przemysłowego pozyskiwać fundusze z sektora prywatnego na badania i rozwój na Finały Krajowe konkursu Imagine Cup 2013 oraz… przygotowywać absolwentów na stanowiska kierownicze, w Warszawie bowiem jest krajowym liderem kształcącym liderów w biznesie. h Fundacja Edukacyjna „Perspektywy” Jednym z czołowych elementów tej strategii jest Konwent na posiedzenia Kapituły Rankingu Szkół uczelniany, który właśnie rozpoczął pracę w nowej kadencji. Wyższych 2013 w Warszawie h Polskie Towarzystwo Wspierania Przedsiębiorczości na Forum Gospodarcze odczas inauguracyjnego otwarcia posie- Szkół Wyższych Fundacji Edukacyjnej „Per- Czechy-Polska w Pradze P dzenia rektor AGH prof. Tadeusz Słom- spektywy” oraz dziennika „Rzeczpospolita” ka w kilku słowach przywitał przybyłych gości (więcej w tym wydaniu Kwartalnika). h Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości i wręczył powołania 33 osobom wchodzącym oraz Warsaw Business Journal na konferencję adaniem Konwentu AGH jest m.in. w skład Konwentu na kadencję 2012-2016. prasową inaugurującą Projekt Promocji Polskiego Z kształtowanie modelu edukacji pod Eksportu „Krajowe marki na globalnym rynku. Ponowne powołanie do pracy w Konwen- kątem przyszłego pracodawcy oraz opiniowa- Tradycja. Ochrona. Innowacje” na Stadionie cie otrzymała dr Alicja Adamczak, Prezes nie kierunków działalności naukowo-badawczej Narodowym Urzędu Patentowego RP. Warto przypo- AGH. Jest to wyjątkowe w skali kraju ciało mnieć, że AGH jest albo zwycięzcą, jak w te- kolegialne działające przy wyższej uczelni. h Sejmowa Komisja Innowacyjności gorocznej edycji, albo zajmuje miejsca w ścisłej i Nowoczesnych Technologii na swoje Skupiając w swych szeregach wybitne oso- czołówce w kategorii Innowacyjność Rankingu posiedzenia, także w maju i czerwcu bowości świata polityki, nauki i przemysłu h Rada ds. Polityki Innowacji przy Prezydencie m. st. Warszawy na swoje posiedzenia w ciągu kwartału h Politechnika Warszawska na uroczyste posiedzenie Senatu oraz wręczenie odznak „Zasłużony dla Politechniki Warszawskiej” h Redakcja Managing Intellectual Property na International Patent Forum 2013 w Londynie h Krajowa Izba Gospodarcza na Forum Młodych – Młodzi Innowacyjni w Centrum Nauki Kopernik h Zespół Popularyzacji Kultury i Rozwoju Czytelnictwa Senatu RP na swoje posiedzenie h Prezydent Miasta Warszawa, Hanna Gronkiewicz-Waltz na uroczyste otwarcie Centrum Przedsiębiorczości na Smolnej h Kongres Kobiet na posiedzenia Rady Programowej w Warszawie Uroczyste otwarcie prac Konwentu. Od lewej: Elżbieta Koterba, wiceprezydent Krakowa ds. Rozwoju Miasta; prof. Tadeusz Słomka, rektor AGH; prof. Antoni Tajduś, poprzedni rektor AGH, wybrany na Przewodniczącego Konwentu AGH; Jerzy Miller, wojewoda małopolski oraz Marek Sowa, marszałek województwa małopolskiego

118 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 II Światowy Zjazd Inżynierów Polskich oraz ścisłe władze województw oraz menedżerów wiodących przedsię- biorstw, stanowi cenny organ doradczy uczelni, a odbywające się dwa razy w roku obrady Konwentu AGH są platformą wymiany doświadczeń na styku szkolnictwa wyższego z przemysłem oraz samorządami. onwent AGH jest płaszczyzną wymiany doświadczeń, poglądów K na temat miejsca i roli akademii w przynoszącej nowe wyzwania rzeczywistości społeczno-ekonomicznej naszego kraju. Wyrażanie opinii o kierunkach działania uczelni, proponowanie podjęcia przez nią nowych PPolskiolski ininżynierynier kierunków kształcenia oraz aktywności w nowych obszarach badaw- czych, promowanie uczelni w kraju i za granicą – to tylko niektóre jego zzee śwwiataiata kompetencje. ektor Słomka przedstawił inwestycje realizowane w chwili obecnej R przez AGH. Przypomniał o unikatowych kierunkach i specjal- nościach, które dostępne są w ofercie kształcenia uczelni. Podkreślił, że najważniejszym celem władz AGH jest ustawiczne podnoszenie jako- ści kształcenia w myśl zasady „wartość dyplomu – renomą uczelni”. Ma Kontakty polskich środowisk technicznych temu służyć zwiększenie elastyczności programów nauczania oraz po- działających poza granicami Polski szerzenie oferty kształcenia również w języku angielskim. Troską władz ze stowarzyszeniami naukowo-technicznymi jest także systematyczna modernizacja bazy naukowo-dydaktycznej oraz uczelniami technicznymi w kraju sięgają czy miasteczka studenckiego AGH. Za duży sukces uznał także wysoką lat siedemdziesiątych XX wieku. Tę tradycję „zatrudnialność” absolwentów uczelni, co w jego przekonaniu jest wy- podjął i zdynamizował już drugi Światowy Zjazd znacznikiem jakości kształcenia młodych ludzi. Inżynierów Polskich. owe kadencja Konwentu zbiega się z innym szczególnym N wydarzeniem. AGH obchodzi w tym roku jubileusz stulecia swojego istnienia. 31 maja 1913 r. cesarz Franciszek Józef I zatwierdził utworzenie wyż- olitechnika Warszawska podczas trzech dni Zjazdu wyglą- szej szkoły górniczej w Krakowie. Fakt ten poprzedził długi ciąg starań P dała niezwykle. Z ledwością mieściła parę setek polskich o powołanie akademii, która miałaby kształcić inżynierów górników i hut- inżynierów ze wszystkich stron świata i z Polski, tworzących ników. W 1912 r. grupa wybitnych inżynierów i działaczy górniczych pod nowe rozwiązania, innowacje, wynalazki na co dzień w uczel- przewodnictwem Jana Zarańskiego wszczęła zabiegi o zgodę na po- niach, przedsiębiorstwach, również własnych, na wielu kontynen- wołanie w Krakowie wyższej uczelni kształcącej inżynierów górnictwa. tach. Podczas licznych obrad plenarnych, debat, paneli widoczny Starania te zostały zwieńczone powodzeniem i w 1913 roku Ministerstwo był entuzjazm oraz zaangażowanie w sprawy nie tylko inżynier- Robót Publicznych w Wiedniu powołało Komitet Organizacyjny Akademii skie, ale może nawet przede wszystkim publiczne. Zgromadzeni Górniczej. akcentowali doniosłość pracy inżynierskiej „dla Ojczyzny”, a grupa krajowych przedstawicieli także chęć zdecydowanie większego Piotr Brylski kontaktu z zagranicą. Podkreślano, że piętnastomilionowa Polonia rozmieszczona w wielu strategicznych krajach i obszarach życia Zdj. materiały prasowe AGH może być bezcenną siecią pomocy dla Polski, kraju rozwijają- cego innowacyjną gospodarkę. Symptomatyczny jest również fakt, że zdecydowanie więcej uczestników przybyło właśnie spoza Polski.

Posiedzeniu Konwentu towarzyszyła dzielna grupa studentów górników i hutników

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 119 W drugim dniu II Światowego Zjazdu Inżynierów Polskich wręczono nagrodę główną i wyróżnienia przyznane w Ogólnopolskim Konkursie MISTRZ TECHNIKI FSNT NOT. Tytuł Mistrza Techniki 2012/2013 zdobyła praca zgłoszona przez Terenową Jednostkę Organizacyjną FSNT NOT w Warszawie pt. „Stałowydajnościowo-pulsacyjny zespół pompowy HAMER 500”, opracowana przez zespół fi rmy HYDROMEGA Sp. z o.o. w składzie: dr inż. Zbigniew Zienowicz i mgr inż. Piotr Myśliwy. Komisja Konkursu, której przewodniczył wiceprezes FSNT NOT dr hab. Stefan Góralczyk wyróżniła również rozwiązania techniczne dwóch innych zespołów: Pracę pt „Biomechatroniczna proteza ręki”, zespołu Politechniki Wrocławskiej w składzie: prof. dr hab. inż. Romuald Będziński, dr inż. Krzysztof Krysztoforski, mgr inż. Wojciech Jopek, mgr inż. Michał Turów, mgr inż. Artur Handke. Pracę zgłosiła Terenowa Jednostka Organizacyjna FSNT-NOT we Wrocławiu Opracowany przez zespół autorski w składzie: mgr inż. Marek Władysław Niemiec – A&M Sp. z o.o., dr hab. inż. Henryk Maria Przewłocki – Instytut Technologii Elektronowej, doc. dr inż. Lech Borowicz, Marek Jerzy Niemiec – Instytut Tele- i Radiotechniczny, mgr inż. Witold Janusz Rzodkiewicz – Instytut Technologii Elektronowej, inż. Adrian Krysiński – Politechnika Warszawska, inż. Mariusz Latek – Instytut Technologii Elektronowej „Uniwersalny System Badań Fotoelektrycznych – USBF”. Pracę zgłosiła Terenowa Jednostka Organizacyjna w Warszawie.

lenarne obrady zdominowała on kluczowym elementem budowania współpracy nauki i gospodarki, jak rów- P tematyka osiągnięcia szybkiego konkurencyjności naszej gospodarki i jest nież tworzenia strategii rozwoju z wykorzy- wzrostu gospodarczego, a także kwestie nośnikiem innowacji, atrakcyjnym pra- staniem dorobku B+R. Jej zdaniem Polska bardziej skutecznej współpracy polskiej codawcą oraz kreatorem otoczenia biz- znajduje się obecnie w przełomowym nauki z przemysłem. Obecny wicepremier nesu – powiedział, dodając, że – to także momencie, czeka nas albo szybki rozwój Janusz Piechociński zwracał uwagę na in- duża zasługa naszych inżynierów, dzięki innowacyjności albo pułapka średniego tegrację polskich środowisk inżynieryjnych którym nasza gospodarka, wykorzystując wzrostu – ostrzegała – Spektakularne oraz wymianę doświadczeń w zakresie najnowsze technologie, może sprostać inwestycje w infrastrukturę badawczą wdrażania innowacji, transferu technologii. wymaganiom globalnego rynku. czy działania systemowe to jedynie fun- Podkreślał, że światowy kryzys fi nanso- damenty. Jaki gmach na nich zbudujemy wy wykazał, jak istotne dla stabilności rof. Barbara Kudrycka, Minister zależy od samych naukowców. Złożyła or- ekonomicznej jest sprawne i efektywne P Nauki i Szkolnictwa Wyższego ganizatorom gratulacje i prośbę, aby Zjazd funkcjonowanie przemysłu. – Pozostaje również podkreślała konieczność bliskiej służył podniesieniu rangi polskiej nauki

Dyplomy i statuetki wręczyli laureatom sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP, Olgierd Dziekoński, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, prof. Jacek Guliński oraz prezes Ewa Mańkiewicz-Cudny i wiceprezes Stefan Góralczyk z FSNT NOT

120 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 zakulisowych. Stoisko informacyjne UP RP pracowało intensywnie podczas ZAPROSILI NAS całego Zjazdu, również obecni przedsta- wiciele Urzędu byli proszeni wielokrotnie o wyjaśnienia wielu kwestii w ochronie prawnej ich dzieł. To obrazuje problemy, h Uniwersytet Szczeciński ale i znaczenie tej tematyki dla polskich na XIV Międzynarodową Konferencję twórców w świecie. „Zarządzanie fi nansami” w Kołobrzegu ielokrotnie odnoszono się także h Międzynarodowe Targi Gdańskie W do potencjału i osiągnięć (w tym na Międzynarodowe Targi Techniki i Wyposażenia – Bardzo liczymy na polskich inżynierów historycznych) polskich środowisk inżynie- Służb Policyjnych oraz Formacji Bezpieczeństwa mieszkających i pracujących za granicą, ryjnych oraz potrzeby wymiany doświad- Państwa EUROPOLTECH w Warszawie czeń w zakresie wdrażania innowacji. nie tylko na ich doświadczenie i kontakty, h Wojewodowie na I Forum Regionalne Zjazd był okazją do nawiązania kontaktów ale także na konkretne działania, jak opie- Polska-Chiny w Gdańsku ka prof. Piotra Moncarza z Uniwersytetu indywidualnych, sprzyjających różnym inicjatywom „oddolnym” – tworzeniu h Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Stanforda nad uczestnikami programu Top Bogdan Zdrojewski oraz Kapituła Ruchu 500 Innovators – apelowała minister nauki. „polskiej sieci” organizacji stażów między- narodowych dla studentów i absolwentów. „Piękniejsza Polska” na uroczystość wręczenia gromadzeni podkreślali fakt, Skorzysta na tym szczególnie środowisko nagród dla najwybitniejszych artystów plakatu, karykatury i rysunku satyrycznego, laureatów Z że po przemianach ustrojowych młodszych inżynierów, również licznie ponad stu światowych nagród Grand Prix w Polsce kontakty te zaczęły się zacie- reprezentowanych. śniać. Wielu polskich uczonych i inży- na Zamku Królewskim w Warszawie jazdowi towarzyszyły liczne sym- nierów podjęło współpracę z uczelniami h Prof. Jerzy Jaskiernia na międzynarodową technicznymi i instytutami badawczymi Z patyczne i integrujące środowisko konferencję „Uniwersalny i regionalny wymiar w kraju. Zdecydowanie nawiązywała inżynierskie imprezy, w tym m.in. Gala ochrony praw człowieka. Nowe wyzwania – nowe do tego dr Alicja Adamczak, Prezes Inżynierów Polskich – bal w pięknej rozwiązania” w Sejmie RP Urzędu Patentowego RP. – Internacjona- Auli Politechniki Warszawskiej, a także Wieczór Integracyjny „Polacy Razem” h Wojewódzki Klub Techniki i Racjonalizacji lizacja nauki to nie tylko fakt, ale przede w Katowicach na XII edycja Ogólnopolskiego w niemniej pięknym Warszawskim Domu wszystkim wymóg stawiany przed na- Konkursu Lider Innowacji - Gala Liderów Innowacji ukowcem. Musi on zatem wykazywać Technika. W ostatnim dniu można było zwiedzić zgłoszone na prośbę organiza- h Minister Obrony Narodowej Tomasz się dużą świadomością jeśli chodzi Siemoniak do udziału w pracach Kapituły o obszar ochrony własności intelektu- torów przed przyjazdem do Warszawy instytucje naukowe i przemysłowe, Konkursu na najlepszą pracę naukową alnej, a tym co szczególnie istotne dla i badawczą z obszaru obronności inżynierów – również przemysłowej. co dostarczyło wielu wzruszeń zwłaszcza h Staropolska Izba Przemysłowo-Handlowa Polski inżynier powinien także aktywnie starszemu pokoleniu. do udziału w pracach Kapituły Konkursu ruga edycja Zjazdu, odbywających korzystać ze zbiorów literatury patentowej, o Nagrodę NOVATOR 2012 jest to o tyle ważne, że prezentuje ona D się co trzy lata spotkań, miała miej- w znacznej mierze obecny światowy stan sce w czerwcu br. w Warszawie. Ich ini- h Mołdawski urząd patentowy (AGEPI) na 15th techniki. – podkreślała – Kolejnym wyzwa- cjatorem i organizatorem był FSNT NOT edition of the Annual Scientifi c and Practical niem, być może największym, jest walka we współpracy z Politechniką Warszaw- Symposium „AGEPI Readings” – „Actual problems polskich inżynierów pracujących w świecie ską, Radą Polskich Inżynierów w Ameryce of intellectual property” w Kiszyniowie o autorstwo, bądź współautorstwo swoich Północnej oraz Europejską Federacją h Ośrodek Analityczny THINK TANK i Fundacja rozwiązań, co będzie nie tylko źródłem Polonijnych Stowarzyszeń Naukowo- Polskiego Godła Promocyjnego „Teraz Polska” ich osobistej satysfakcji, ale także dobrego Technicznych. Urząd Patentowy RP był na debatę „Okrągły stół promocji Polski” miejsca Polski w świecie. Także dbanie partnerem merytorycznym, Prezes Alicja w Warszawie o kwestie właścicielskie praw wyłącznych. Adamczak członkiem Komitetu Honoro- h Instytut Lotnictwa w Warszawie na XIII Polsko- Uzupełnieniem tego winna być umiejęt- wego Zjazdu. Prezydent Rzeczypospolitej Amerykańską Konferencję Nauki i Technologii ność rozróżniania krajowych, regionalnych Polskiej Bronisław Komorowski objął wy- w Waszyngtonie i globalnych systemów ochrony, głównie darzenie Patronatem Honorowym. h Konferencja Rektorów Akademickich Szkół wynalazków i wzorów użytkowych Publicznych na posiedzenia Zgromadzenia ematyka ochrony własności Plenarnego T przemysłowej okazała się jedną z najistotniejszych dla inżynierów, zarówno Piotr Brylski w sesjach plenarnych, jak i rozmowach Zdj. FSNT NOT

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 121 naukowych badań oraz usprawnienie proce- sów transferu technologii. Źródłem informacji o nowatorskich rozwiązaniach w zakresie po- szczególnych dziedzin techniki powstających na całym świecie będzie szeroko stosowana UUMCSMCS kksztaształccii literatura patentowa. Badania o światowym stanie techniki mogą stać się inspiracją przy kkadradrę wwykykładowcówadowców IIPP podejmowaniu tematyki badawczej. Pozwalają one podnieść poziom dokonywanych rozwią- zań oraz wyeliminować dublowanie osiągnię- tych wyników działalności naukowej. dniach 29-30 czerwca b.r. w Kazimie- Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie bierze W rzu Dolnym nad Wisłą odbyło się uro- udział w projekcie „Kształcenie kadry akademickiej do roli czyste spotkanie wyjazdowe z rozdaniem dyplo- wykładowców przedmiotu Ochrona własności intelektualnej”, mów stanowiące ofi cjalne zakończenie 3. edycji dzięki wsparciu ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego dwusemestralnego studium podyplomowego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet IV, realizowanego w ramach tego projektu. Szkolnictwo Wyższe i Nauka, Działanie 4.2, Rozwój kwalifi kacji kadr systemu B+R i wzrost świadomości roli nauki w rozwoju W rozdaniu dyplomów uczestniczyli: prezes gospodarczym w okresie od 1.08.2010 r. do 31.10.2014 r. Urzędu Patentowego RP dr Alicja Adamczak, rzecznik patentowy UMCS mgr Maria Brodzic- ka i prodziekan Wydziału Biologii i Biotech- ciągu trzech edycji do projektu intelektualnymi w uczelni, kształtowania kultury nologii dr hab. Adam Choma. Prezes Urzędu W przystąpiło 135 pracowników szkół innowacyjnej w środowisku naukowym, a przez Patentowego przedstawiła najnowsze kierunki wyższych z całej Polski. Wzrastająca świado- to budowania efektywnej współpracy jedno- w podejściu do zagadnień dotyczących sze- mość środowiska akademickiego dotycząca stek naukowych z przedsiębiorstwami. Po- roko pojętej ochrony własności intelektualnej znaczenia ochrony własności intelektualnej, nadto projekt ma na celu również poszerzenie oraz działalność Urzędu związaną z ochroną w tym przemysłowej, powoduje, że studia wiedzy na temat systemów ochrony własności praw własności przemysłowej. podyplomowe cieszą się coraz większym intelektualnej, umiejętności wyboru najsku- roku akademickim 2013/2014, UMCS zainteresowaniem. Tak duże zainteresowanie teczniejszego sposobu ochrony powstających W w Lublinie będzie prowadzić czwartą tymi studiami wskazuje na potrzebę dalszego w jednostkach naukowych dóbr intelektualnych i ostatnią zarazem edycję projektu. Wszystkich ich prowadzenia oraz szkoleń z zakresu tej oraz prawidłowego zarządzania przysługują- zainteresowanych udziałem w studium pody- tematyki. cymi uczelni prawami majątkowymi, a także plomowym serdecznie zapraszamy do kon- tudium podyplomowe realizowane umiejętność prowadzenia badań patentowych taktu z nami! Adres naszej strony internetowej: S w UMCS skierowane jest do pracowni- i korzystania z zasobów literatury patentowej www.ochronawiipa.umcs.lublin.pl; e-mail: ków wszystkich polskich szkół wyższych, po- przez pracowników jednostek naukowych. [email protected]. siadających przynajmniej tytuł naukowy magi- Zakłada się, że efektem kształcenia powinno stra lub inny równorzędny, którzy po ich ukoń- być podniesienie skuteczności komercjalizacji Agnieszka Hanaka czeniu będą przygotowani m.in. do pro- wyników prac prowadzonych w jednostkach Zdj. UMCS wadzenia wykładów z zakresu ochrony własności intelektualnej w swych uczelniach, Uczestnicy 3. edycji studium z gośćmi co pozostaje w spójności z obowiązkiem nało- żonym na uczelnie rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 lipca 2007 r. w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia, a także trybu tworzenia i warun- ków, jakie musi spełniać uczelnia, by prowadzić studia międzykierunkowe oraz makrokierunki (Dz. U. Nr 164, poz. 1166 z późn. zm.). eneralnie celem projektu jest podnie- G sienie kompetencji pracowników jedno- stek naukowych w zakresie ochrony własności intelektualnej oraz zarządzania dobrami

122 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 KKielceielce honorujhonorują wwybitnegoybitnego wwynalazcynalazcę

– Szanowny Panie Profesorze, Pana niezwykle bogaty dorobek naukowy, dydaktyczny, organizacyjny i inżynierski oraz uznanie, jakim cieszy się Pan w środowisku naukowym krajowym i zagranicznym, a także wieloletnia owocna współpraca z naszą Uczelnią, w pełni uzasadniają decyzję Senatu Politechniki Świętokrzyskiej o nadaniu Panu Profesorowi godności doktora honoris causa naszej Uczelni – podkreślano w laudacji dla prof. Władysława Włosińskiego, światowej sławy naukowca, twórcy 17 patentów, w tym 9 zastosowanych w praktyce.

audację wygłaszał profesor Politechniki i na świecie m.in. z University of Osaca (Japo- inspirując badania naukowe ukierunkowane L Świętokrzyskiej, Bogdan Antoszewski. nia), Beigijng Polytechnical University (Chiny) na nowe technologie laserowej obróbki metali Uhonorowanie prof. Włosińskiego było także oraz University for Surface Engineering (Chiny). i tworzyw ze szczególnym uwzględnieniem okazją do podkreślenia niezwykłego dorobku rofesor jest także osobą niezwykle laserowego kształtowania metali. i osiągnięć wybitnego naukowca. Kariera P zasłużoną dla kieleckiego ośrodka – W tradycji akademickiej nadanie tytułu dok- zawodowa związana jest z Politechniką War- naukowego. Jest współtwórcą Centrum Ba- tora honoris causa łączy się z uhonorowaniem szawską i Polską Akademią Nauk. Światowej dawczego Technologii Laserów w Kielcach ludzi wybitnych, którzy swoją postawą i osią- sławy profesor specjalizuje się w dziedzinie (powstałego w 1985 r.) – wspólnej jednostki gnięciami naukowymi wyznaczają standardy inżynierii materiałowej, w obszarze technologii Polskiej Akademii Nauk i Politechniki Święto- dla przyszłych pokoleń – mówił prof. Stanisław spajania nowoczesnych, zaawansowanych ma- krzyskiej – od 1996 roku działającej pod nazwą Adamczak, rektor Politechniki Świętokrzyskiej teriałów. Dzięki opracowanym przez profesora Centrum Laserowych Technologii Metali. Jest podczas uroczystego posiedzenia Senatu technologiom możliwe jest np. łączenie metali członkiem Rady Programowej tego Centrum uczelni. z ceramiką, co znajduje szerokie zastosowanie od początku jego istnienia. Swoją działalnością w przemyśle. Opracowane i opatentowane organizacyjną i naukową wywarł pozytywny Piotr Brylski przez niego technologie łączenia metali z nie- wpływ na kieleckie środowisko naukowe Zdj. PŚw metalami mają zastosowanie przy produkcji prętów do laserów, obudowy diod mocy i tyry- storów, form do prasowania szkła. rof. Włosiński jest także laureatem rządu P chińskiego nagrodzonym za współpracę naukową. Nagrody rządu chińskiego mają wy- soką rangę. Przyznawane są ekspertom zagra- nicznym za współpracę w różnych obszarach: kultury, nauki i ekonomii. Wniosek o nagrodę dla Polaka składała Chińska Akademia Nauk Technicznych. Profesor Władysław Włosiński jest członkiem zwyczajnym Warszawskiego Towarzystwa Naukowego oraz rad naukowych m.in.: Insty- tutu Technologii Materiałów Elektronicznych, Instytutu Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN w Krakowie oraz Centrum Laserowych Technologii Metali w Kielcach. Współpracował z wieloma ośrodkami naukowymi w Polsce Prof. W. Włosiński i Rektor PŚw prof. St. Adamczak

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 123 Zasłużony dla Wynalazczości ZAPROSILI NAS

h Towarzystwo Biblioteki Słuchaczów Prawa UJ na konferencję naukową „Pozytywne i negatywne aspekty nakładania się ochrony wynikającej SSztukaztuka – NNaturaatura z różnych praw własności intelektualnej” w Krakowie – CCzzłowiekowiek – AArtystartysta MMAJA J h Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski na spotkanie z okazji Narodowego Święta Trzeciego Maja w Pałacu Prezydenckim PPodod ttakimakim ttytuytułemem 7 cczerwcazerwca bbr.r. nnaa WzgórzuWzgórzu ZZamkowymamkowym h Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz Europejski Urząd Patentowy w KKielcachielcach zostazostała ootwartatwarta wwystawaystawa pprezentujrezentującaca na międzynarodową konferencję „Creating ttwórczowórczośśćć pprof.rof. LLubomiraubomira Tomaszewskiego.Tomaszewskiego. markets from research results” w Monachium BByyło ttoo wwydarzenieydarzenie wwyjyjątkowe,tkowe, pponiewaonieważ wwernisaernisaż h Europejski Urząd Patentowy na uroczyste uśwwietniietnił sswojwoją oobecnobecnoścciią ssamam 991-letni1-letni aartysta,rtysta, obchody Dnia Europy 2013 w Monachium kktórytóry oodd 11966966 rrokuoku mmieszkaieszka w SStanachtanach ZZjednoczonych,jednoczonych, h Akademia Górniczo-Hutnicza a w PPolsceolsce bbywaywa rrzadko.zadko. w Krakowie do prac w Konwencie uczelni w kadencji 2012-2016 h Politechnika Lubelska na uroczystości z okazji ystawa sama w sobie jest również Przemysłowego. Niezwykłego klimatu ekspozy- 60-lecia istnienia uczelni W wyjątkowa, ponieważ jest największą cji dodaje scenografi a pomysłu kuratorki – Ka- w Europie wystawą prac Tomaszewskiego. tarzyny Rij, która odwiedzając artystę w jego h Polskie Towarzystwo Wspierania Prezentowane są na niej obrazy „ogniem ma- posiadłości położonej pod Nowym Jorkiem Przedsiębiorczości na V Europejski Kongres lowane”, rzeźby wykonane z drewna, metalu, zachwyciła się ponad dwuhektarowym ogro- Gospodarczy w Katowicach kamieni i szkła oraz porcelanowe ćmielowskie dem otaczającym jego dom i wypełnionym h Główny Instytut Górnictwa na uroczystość fi gurki, których projekty zaczął tworzyć w la- jego rzeźbami. Stąd pomysł, aby podłoga otwarcia Centrum Czystych Technologii tach 50. pracując w Instytucie Wzornictwa galerii została wyłożona świeżą, pachnącą Wojskowych w Katowicach h Słowacki urząd patentowy na uroczystości związane z dwudziestoleciem istnienia tamtejszej instytucji w Bańskiej Bystrzycy h PKPP Lewiatan na doroczną Galę Nagród w Filharmonii Narodowej h Fundacja Edukacyjna „Perspektywy” na międzynarodową konferencję IREG Forum on University Rankings w Warszawie h Ministerstwo Gospodarki na IV konferencję „Dobre praktyki doskonalenia zarządzania – społeczna odpowiedzialność organizacji” w siedzibie ministerstwa h Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski na XIV Konferencję Okrągłego Stołu z okazji Światowego Dnia Telekomunikacji i Społeczeństwa Informacyjnego „Polska w drodze do Społeczeństwa Informacyjnego” w gmachu Sejmu RP Krystyna i Lubomir Tomaszewscy podczas otwarcia wystawy

124 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 trawą, a z głośników dobiegały odgłosy natury. Zwiedzając wystawę ma się zatem wrażenie ZAPROSILI NAS przebywania w urokliwym i trochę tajemniczym ogrodzie Tomaszewskiego. To również nawią- zanie do jego twórczości, ponieważ często to właśnie natura jest inspiracją dla artysty. h Uniwersytet Jagielloński w Krakowie zieła Tomaszewskiego są w galeriach, na uroczyste wręczenie Księgi Pamiątkowej D muzeach i w rękach prywatnych kolek- z okazji 65-lecia urodzin oraz 40-lecia pracy cjonerów na całym świecie. Sam artysta jest naukowej prof. prof. Janusza Barty i Ryszarda laureatem wielu międzynarodowych nagród Serwis do kawy „Dorota”, Markiewicza oraz na międzynarodową konferencję L. Tomaszewski, 1962 naukową „Spory o własność intelektualną” w Collegium Novum UJ le Tomaszewski to człowiek zasłużony h Institute of Design Kielce na Festiwal Creative A nie tylko dla polskiej sztuki. W 1939 r., Days mając 16 lat wstąpił jako ochotnik do wojska. Walczył w Powstaniu Warszawskim, w którym h Politechnika Świętokrzyska na XXIII Zjazd został ranny, choć wtedy jeszcze większy ból Dziekanów Wydziałów Elektrycznych, Elektroniki, przyniosła śmierć młodszego brata – utalen- Telekomunikacji, Automatyki i Robotyki oraz Informatyki w Kielcach towanego skrzypka, którego zamordowano na oczach artysty. Z Powstania trafi ł do niewoli h Główny Urząd Miar na seminarium z okazji niemieckiej. Po wojnie, nie godząc się z komu- Światowego Dnia Metrologii w Warszawie nistycznymi władzami wyemigrował do Stanów h Ministerstwo Środowiska do udziału Zjednoczonych. Wiele jego obrazów z serii w pracach Kapituły Konkursu Akcelerator „ogniem malowane” to dzieła o tematyce Zielonych Technologii GREENEVO Sento – kobieta walcząca, L. Tomaszewski, 2011 h Politechnika Wrocławska na wykład połączony z panelem dyskusyjnym prof. Patricka Dewilde „Bright Wrocław: Bacon for scientifi c (m.in. złotego medalu na I Międzynarodowej and technological innovation” Wystawie Form Przemysłowych w Paryżu h Urząd Marszałkowski Województwa w 1963 r. za słynny serwis kawowy „Dorota”) Małopolskiego na posiedzenie Małopolskiej i współtwórcą nowego kierunku w sztuce Rady Innowacji i Zespołu Zadaniowego ds. – emocjonalizmu – pełnego ludzkich przeżyć opracowania Regionalnej Strategii Innowacji Woj. i zmiennych nastrojów. Małopolskiego 2013-2020 w Krakowie Relaks, L. Tomaszewski, 1965 h Plagiat.pl oraz Fundacja im. Augustine’a Jeana Fresnela na konferencję „Przeciwdziałanie plagiatom na uczelniach sposobem wojennej. Na co dzień kilkanaście z nich na poprawę jakości kształcenia. Publiczna jest prezentowanych w Muzeum Powstania baza prac dyplomowych i ogólnopolski system Warszawskiego. antyplagiatowy w perspektywie zmian w ustawie odczas ceremonii otwarcia wystawy – Prawo o szkolnictwie wyższym” w Warszawie P w Kielcach prof. Tomaszewski został h PKPP Lewiatan na Galę Finałową III edycji odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Konkursu Zacznij.Biz w Centrum Nauki Kopernik Zasługi RP oraz odznaczeniem „Zasłużony dla h Economic Commission for Europe Wynalazczości”. Nie krył poruszenia podczas ONZ (UNECE) oraz chorwackie ofi cjalnego wystąpienia i potem w rozmowach Ministerstwo Przedsiębiorczości i Rzemiosła kuluarowych ze zwiedzającymi wystawę, któ- na międzynarodową konferencję rym z wielką pasją opowiadał o swojej twór- „Entrepreneurship and Innovation: Making Things czości. Prace Tomaszewskiego na Wzgórzu WorkBetter” w Dubrowniku Zamkowym w Kielcach można oglądać jeszcze do końca sierpnia br. h Politechnika Łódzka na uroczyste posiedzenie Senatu uczelni z okazji 68. rocznicy powstania uczelni Karolina Badzioch-Brylska h FSNT NOT na uroczyste zakończenie XXXIX Śpiewaczka, L. Tomaszewski, 1959 Zdj. Fabryka Porcelany AS Ćmielów Olimpiady Wiedzy Technicznej w Warszawie

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 125 Co warto czytać ZAPROSILI NAS W POSZUKIWANIU h Krajowe Stowarzyszenie Ochrony Informacji SWOJEJ „KSIĄŻKI ŻYCIA” Niejawnych na IX Kongres Ochrony Informacji Niejawnych, Biznesowych i Danych Osobowych w Bielsku-Białej corocznie przyznawanej amerykańskiej się ze ściśniętym gardłem czasem z zachwytu, h Okręg Małopolski Polski Izby Rzeczników O nagrodzie Pulitzera zapewne słyszeliście a czasem z przerażenia. Patentowych na wykład prof. K. Szczepanowskiej- Państwo nie raz. Jozeph Pulitzer zostawiając utor przenosi nas w czas, którego nikt -Kozłowskiej „Wyczerpanie praw własności swój testament nie spodziewał się, że takie A chyba nie chciałby doczekać. Jest to czas przemysłowej” w Krakowie znaczenie po latach ona nabierze i stanie końca naszej planety, kiedy piekło apokalipsy h Europejski Urząd Patentowy na uroczystości się jakby swoistym drogowskazem wartości i ostatnie ślady cywilizacji dotykają rzeczywiście European Inventor Award w Amsterdamie artystycznych w 21 kategoriach. Tym razem tych, którym udało się jakoś uniknąć zagłady. właśnie dzięki niej zainteresowałam się bliżej h Uniwersytet im. Kardynała Stefana Jest to dramatyczna powieść przygodowa, Wyszyńskiego na uroczyste obchody Święta współczesnym amerykańskim pisarzem, który pełna grozy, ale i refl eksji nad sensem życia. Uniwersytetu w Warszawie otrzymał ją w roku 2007 za powieść „The Road” Autor pokazuje jak takie cechy, jak mądrość, (Droga). Cornac Mc Carthy, bo o nim tu mowa, h Politechnika Gdańska na 4th International odwaga, wiara i siła nadziei są w życiu po- jest autorem 10 powieści, z których nie jedna mocne a miłość, jakże znacząca, daje siły Scientifi c Conference „Young Scientist’s Day” była nagrodzona. Nasi czytelnicy pamiętają z okazji Międzynarodowego Dnia Dziecka do walki o byt, o przetrwanie. Związek człowie- zapewne „Rącze konie” czy „To nie jest kraj dla ka ze środowiskiem naturalnym na co dzień starych ludzi”. Polskie Wydawnictwo Literackie niezauważalny w powieści staje się zdecydo- CCZERWIECZ E R W I E C zrobiło przekłady na język polski również kilku wanie nierozerwalny i nieodzowny. Przetrwać innych jego powieści. Są to „Przeprawa”, „Dzie- h Polski Związek Stowarzyszeń Wynalazców kataklizm, ale nie zatracić człowieczeństwa, cię Boże”, „Krwawy Południk”, „Suff ree”, którą to jakby przesłanie autora dla nas dzisiejszych i Racjonalizatorów na ceremonię podsumowania pisarz z przerwami pisał 20 lat. XXXIX edycji Olimpiady Wiedzy o Wynalazczości nieraz zagubionych w galimatiasie życia i spraw w Koszalinie nspiracją powstania powieści „Droga” było wiecznie niezałatwionych. przede wszystkim późne ojcostwo pisarza. h Krajowa Izba Gospodarcza na konferencję I kcja powieści toczy się w Ameryce Pół- „Podmiot czy przedmiot? Miejsce człowieka Autor będąc wraz z synem w hotelu EL Paso A nocnej, a ojciec wraz z synem przeżywszy we współczesnej gospodarce?” na Zamku w Teksasie sporządził notatkę, zastanawiał się kataklizm, jaki spotkał ten obszar, szukając Królewskim w Warszawie nad treścią życia, nad tym jak jego syn i to mia- bezpiecznego schronienia, walczą o prze- sto będzie wyglądała za 10 lat, a jak za sto. trwanie, próbują przedostać się do Ameryki h Urząd Marszałkowski Województwa Notatka ta, przy uruchomieniu bujnej wyobraźni Małopolskiego na międzynarodowe seminarium Południowej, w poszukiwaniu oznak życia, stała się zalążkiem powstania wspaniałej Smart+ „Klastry przyszłości – przyszłość klastrów” w nadziei ujrzenia…. słońca, roślin, zwierząt dramatycznej powieści. Nietypowy styl, prosty, w ramach Małopolskiego Festiwalu Innowacji i innych oznak życia, napotykając po drodze 2013 w Krakowie ale jakby poetycki a zarazem trzymający w na- przeszkody nie do wiary. pięciu sprawia, że książkę momentami czyta h Fundacja Godła Promocyjnego „Teraz Polska” owieść posłużyła również za scenariusz na Galę Teraz Polska oraz uroczystość Konkursu P do fi lmu o tym samym tytule, w którym re- „Teraz Polska” i „Wybitny Polak” w Warszawie żyser John Hillcoat zrobił z powstałego scena- h FSNT NOT na XI Forum Inżynierskie pod riusza mało, że super widowiskowy, to i pełen hasłem: „Innowacje w przemyśle maszyn niesamowitych przygód fi lm z mądrym przesła- i urządzeń” w Poznaniu niem, zarówno dla młodzieży jak i dorosłych. W Polsce nieliczni mogli go obejrzeć na festi- h Akademia Wynalazców im. Roberta Boscha na uroczyste zakończenie III edycji programu walu American Film Festiwal we Wrocławiu. w Warszawie Warto powiedzieć, że w kwietniu 2007 roku znana na całym świecie dziennikarka Oprah h Muzeum Plakatu w Wilanowie na 16. Salon Winfrey wybrała książkę Mc Carthy’ego Plakatu Polskiego oraz 45-lecie powstania za książkę miesiąca. Może i dla kogoś okaże Muzeum w Warszawie się… „książką życia”?

Jadwiga Dąbrowska

126 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 Dbaj o siebie ZAPROSILI NAS

h Izba Pracodawców Branży Internetowej IAB Polska na Konferencję IAB 2012 „Skuteczne PPAMIAMIĘTTAJAJ strategie komunikacji na czas kryzysu” w Warszawie – JESTEŚ TYM, CO JESZ h Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości na XIII Forum Edukacyjne Małych i Średnich Przedsiębiorstw pod tegorocznym hasłem „Współpraca – to się opłaca!” oraz Panel Przedsiębiorczości Młodzieży Szkolnej i Akademickiej w Centrum Nauki Kopernik Rozmowa z pielęgniarką Cecylią Dąbrowską h Kancelaria Prezydenta RP na Uroczystą Galę z okazji fi nału XI edycji Nagrody Gospodarczej – Jest Pani wieloletnią pie- etatu, od 12-stej do 16-stej. I śmiało Prezydenta RP w trakcie targów „Innowacje lęgniarką, świadczącą pracę mogę powiedzieć, że ta praca daje – Technologie – Maszyny” w Poznaniu na rzecz naszych pracowników. mi prawdziwą satysfakcję. Pozna- h Konferencja Rektorów Publicznych Uczelni Ile to już lat pomaga Pani naszej łam tu wielu ciekawych ludzi, z nie- Technicznych na swoje Zgromadzenia Plenarne pani doktor w medycznej opiece którymi się zaprzyjaźniłam, w wielu h Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego nad pacjentami? przypadkach za pomoc medyczną na międzynarodową konferencję „KIC as a hub – W Urzędzie Patentowym pracuję otrzymuję podziękowania, i wyrazy for innovation and entrepreneurship” w Krakowie szczerej sympatii. od 1985 roku czyli 28 lat na pół h Rada ds. Polityki Innowacji M. St. Warszawy na debatę podsumowującą „Kierunki rozwoju m. st. Warszawy wobec perspektywy fi nansowej Unii Europejskiej 2014-2020” h Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie na otwarcie wystawy podsumowującej rok akademicki 2012/2013 h Polski Związek Stowarzyszeń Wynalazców i Racjonalizatorów na ceremonię podsumowania i wręczenia nagród laureatom VI edycji Olimpiady Innowacji Technicznych w Warszawie h Institute of Design Kielce na wernisaż największej w Europie retrospektywnej wystawy Lubomira Tomaszewskiego „Sztuka, Natura, Człowiek, Artysta” w Kielcach h Zakłady Azotowe Kędzierzyn S.A. na uroczystości jubileuszowe z okazji 65-lecia istnienia zakładów h Krajowa Izba Gospodarcza na konferencję „Naruszenia własności intelektualnej, a czyn nieuczciwej konkurencji i globalne wojny patentowe – perspektywa europejska i amerykańska” w Warszawie h Kancelaria Prezydenta RP na cykl Forum Debaty Publicznej „Otoczenie prawne funkcjonowania harcerstwa” w Pałacu Prezydenckim

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 127 – Co należy do Pani mi. Śmieszne może dla niektórych, ZAPROSILI NAS obowiązków? że pouczam dorosłych przecież – W pierwszej kolejności to rejestra- ludzi, jak w tzw. klasie pierwszej, cja pacjentów, zakładanie kartotek, ale proszę mi wierzyć taka dbałość h Fundacja Ambasada Przedsiębiorczości przygotowywanie kart chorych dla jest skutecznym antidotum na różne Kobiet na ofi cjalne otwarcie wystawy pani doktor, według zaleceń lekarza przypadłości. Po latach zużycie żelu „Przedsiębiorczość kobiet 2020 – 5 fi larów zakładanie książeczek pomiarów Sachol w naszej apteczce znacząco wzrostu” oraz specjalne posiedzenie sejmowej ciśnień, wykonywanie pomiarów się zmniejszyło. Podkomisji Stałej do Spraw Innowacyjnej ciśnień. Według ustaleń z lekarzem – Jest więc Pani na pierwszej Gospodarki i Rozwoju Małych i Średnich zajmuję się dopilnowywaniem opor- linii tzw. frontu medycznego… Przedsiębiorstw (w ramach Komisji Gospodarki), nych pacjentów i przypominaniem nt. przedsiębiorczości kobiet w gmachu Sejmu RP – Przede wszystkim wsłuchuję się im o konieczności wykonania tych w to, o czym mówi pacjent, wszyst- h Instytut Allerhanda w Krakowie na Polski badań czy np. pomiarów wagi cia- ko przekazuję naszemu lekarzowi. Kongres Prawa Mody 2013 w Warszawie ła, mierzeniem temperatury oraz Kiedy zgłasza się pacjent, przede h Szkoła Główna Handlowa na seminarium w razie konieczności świadczeniem wszystkim mierzę ciśnienie tętni- pt.: „Od centrum kosztów do centrum tzw. pierwszej pomocy medycznej. cze, temperaturę ciała. Dysponuję innowacji. Jak zmienić rolę działów informatyki – Jakie rady jako doświadczona środkami przeciwbólowymi. Jeżeli w jednostkach sektora publicznego?” pielęgniarka może Pani przeka- pracownik przychodzi do mnie z sil- w Warszawie zać czytelnikom Kwartalnika, aby nymi bólami, to po rozmowie z nim, h Rada Programowa na V Kongres Kobiet poprawili swoje zdrowie, a tym przed wizytą u lekarza, podaję w Warszawie samym w pewien sposób być w mojej obecności lek, który pomo- h ELSA Polska na konferencję „Studenci Prawa może przyczynili się do zmniej- że uśmierzyć ten ból w godzinach w Polsce” i dyskusja nad aktualną sytuacją szenia absencji w pracy? pracy. Zazwyczaj są to leki prze- systemu edukacji prawniczej oraz przyszłością – Założenie przede wszystkim jest ciwzapalne, przeciwbólowe. Często zawodową studentów i absolwentów kierunków takie, aby nie tyle zmniejszyć ab- pacjenci korzystają z plastrów opa- prawniczych w Polsce w Warszawie sencję, co pomóc przy pierwszych trunkowych, kalecząc się aktami. h Park Naukowo-Technologiczny Euro-Centrum oznakach słabości organizmu pod- „Papiery” wbrew pozorom zdarzają w Katowicach na IV Forum Nowej Gospodarki czas pracy. A szybka pomoc, to po- się bardzo ostre i są przyczyną częstych skaleczeń. W ostatnim h Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie moc bezpieczna i skuteczna, która na uroczyste obchody 100-lecia istnienia uczelni niejednokrotnie zmniejsza ryzyko okresie, jedna z pracownic skale- dalszych powikłań chorobowych. czyła dłoń „wąsami” teczki. Niby nic h Zamek Cieszyn na uroczystość wręczenia takiego a jednak krwotok był bardzo nagród VIII edycji konkursu „Śląska Rzecz” Jeżeli chodzi o rady to, na co zwy- silny, trzeba było szybko go zata- h Centrum Nauki Kopernik i Polskie Radio kle uczulam przychodzące osoby mować. Okazało się, że pacjent- na 17. Piknik Naukowy w Warszawie do mnie jako pielęgniarki, żeby dbać ka uszkodziła nerw i teraz czeka o higienę, przede wszystkim rąk. h Uniwersytet Papieski Jana Pawła II ją operacja. Zdarzają się też zasłab- w Krakowie oraz Ogólnopolska Sekcja Tutaj w urzędzie, jak w każdym in- nięcia, krwotoki z nosa, silne bóle Wykładowców Katolickiej Nauki Społecznej nym zresztą, praca w znacznej mie- brzucha, najróżniejsze mniejsze na konferencję „Własność intelektualna wobec rze odbywa się „na aktach”, które i większe schorzenia i każdy przy- wolnego rynku i pluralizmu mediów” w Krakowie przechodzą z rąk do rąk. Przycho- padek traktowany jest poważnie. dzą pisma od petentów, wszystko h Ośrodek analityczny THINKTANK i Centrum jest pełne bakterii. Pracy jest bardzo – Czy pacjenci przychodzą może Stosunków Międzynarodowych na debatę dużo i niejednokrotnie w pośpiechu po jakieś porady, niekoniecznie „Europa a globalny świat” w Warszawie zjadane są śniadania, a potem wy- związane z bólem? h Stowarzyszenie Eksporterów Polskich skakują np. nieprzyjemne, uciążliwe, – Tak, bardzo często. Mają pytania, na IX konferencję programową w Warszawie długo leczone zajady w jamie ust- jak np. zadbać nie tylko o swoje h Kancelaria Prezydenta RP na spotkanie nej, powodujące kilkudniowy dys- zdrowie, ale i swoich bliskich, ma- z cyklu Forum Debaty Publicznej „Konkurencyjna komfort. Czystość biurek, dezynfek- łoletnich dzieci lub jak pielęgno- Polska: wnioski z raportu o konkurencyjności cja słuchawek telefonicznych, mycie wać starszych rodziców. Proszą polskiej gospodarki” w Pałacu Prezydenckim klawiatury komputerowej są więc o najróżniejsze porady odnośnie h Redakcja Warsaw Business Journal bardzo ważne. To wszystko jest prawidłowego żywienia, jak zadbać na Celebration of the offi cial launch of the 2013 siedliskiem bakterii. Dlatego ręce o włosy, paznokcie czy uchronić się edition of „Book of Lists. A guide to business trzeba myć przynajmniej kilka razy przed przeziębieniami. Chcą poroz- and industry” w Warszawie dziennie, zwłaszcza przed posiłka- mawiać, co bardzo sobie cenię.

128 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013 – Wiem, że to właśnie z Pani ini- że dziecko szybko będzie powielało cjatywy większość naszych pra- ich zachowanie. Jeśli tatuś czy ma- ZAPROSILI NAS cowników szczepi się przeciwko musia zaczynają dzień od wypijania grypie. coca coli, no to i maluch nie będzie przecież prosił o soczek z truska- – Owszem namawiam wszystkich h FSNT NOT na uroczyste podsumowanie wek czy wisienek, bo o jego istnie- do szczepień ochronnych przy VI edycji Ogólnopolskiego Konkursu o tytuł niu nie ma pojęcia. Kiedy nie ma każdej okazji. Chętnych szczepię „Młodego Innowatora” w Pałacu Prezydenckim świeżych owoców, można przecież już od kilku lat. Co roku przybywają h PTE na fi nał XXVI Olimpiady Wiedzy napoje przygotowywać z mrożo- nowi, którzy mają świadomość, Ekonomicznej nek. Bardzo zdrowe są kompociki że przede wszystkim profi laktyka jabłkowe, proste w przygotowaniu, h Ambasada Brytyjska w Warszawie może zmniejszyć ryzyko zachoro- poprawiające perystatykę jelit a po- na Reception in the Embassy garden wań. Ważne jednak, aby przez cały on the occasion of the Offi cial Birthday of Her dawane wiosną np. z płatkami bzu rok myśleć o zabiegach ochron- Majesty Queen Elizabeth II są bardzo ciekawą kompozycją, nych. Począwszy od picia dużej ilo- którą same maluchy mogą w trakcie h Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy ści wody i nie objadania się do syta. zabawy przyrządzić. im. J. i J Śniadeckich w Bydgoszczy na VI Trzeba wyrobić w sobie nawyk Wystawę Innowacji i Patentów WIPRO BIO 2013 spożywania posiłków w mniejszych – Sporo się o tym mówi, h Politechnika Świętokrzyska na VI Kongres ilościach, ale częściej niż dwa razy ale choć to niby takie proste, Metrologii pod hasłem „Metrologia królową badań dziennie, czego nie robi większość w kolejce do lekarza zawsze stosowanych” w Kielcach i Sandomierzu moich pacjentów. Warzywa i owoce mnóstwo ludzi, długie terminy powinny być w stałym menu każde- do specjalistów… h Zachodniopomorski Uniwersytet go z nas. Technologiczny w Szczecinie na ofi cjalne – Jeśli społeczeństwo zmieni men- otwarcie Centrum Dydaktyczno-Badawczego Z mojej wiedzy wynika, że więk- talność – sposób myślenia o roli Nanotechnologii szość dorosłych wie, co wolno jeść żywienia i naprawdę uwierzy w to, że „jesteś tym, co jesz” i do tego h Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji i Polska a czego nie powinni, ale ulegają Izba Informatyki i Telekomunikacji na seminarium swym słabościom. Opanowują się choć trochę odmieni swój styl ży- cia – wprowadzając jeszcze ruch, informatyczne adresowane do przedstawicieli zazwyczaj wtedy, kiedy ich orga- administracji rządowej „Blaski i cienie gimnastykę, pływanie, rower, ba nizmy zaczynają „szwankować” przetwarzania w chmurze (Cloud Computing)” i często w wyniku badań okazuje taniec, śpiew, tzw. „odstresowywa- w Warszawie się, że występuje nadmiar choleste- cze”, proszę mi wierzyć w każdej h Krajowa Izba Gospodarcza na IV Kongres rolu, podwyższone są trójglicerydy, grupie wiekowej będzie zdrowiej i radośniej. Bo wrogiem nas wszyst- Innowacyjnej Gospodarki w Centrum Nauki pojawia się otyłość i trzeba wdrożyć Kopernik poważne leczenie. kich jest stres, który prowadzi do nerwic, depresji, dolegliwości h FSNT NOT i Politechnika Warszawska Istotne znaczenie mają więc nawyki trawiennych i innych uciążliwych na II Światowy Zjazd Inżynierów Polskich żywieniowe, które trzeba wyrabiać chorób, które trzeba latami leczyć. w Warszawie już u najmłodszego pokolenia. W ostatnim czasie w kręgach me- h Ministerstwo Gospodarki i Forum Biznesu Rodzice powinni dawać przykład dycznych podkreśla się, że główną Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju dzieciom od najmłodszych lat, jak przyczyną choroby jelit np. zespołu (OECD) Programu „Konkurencyjność Eurazja” należy się prawidłowo odżywiać. jelita drażliwego jest właśnie stres, na wspólną konferencję w Warszawie No i zapomnieć o kupowaniu chorób kardiologicznych zresztą h Kielecki Park Technologiczny na inaugurację w nagrodę za dobre zachowanie też. A przecież nie chodzi nam tylko projektu „Design – nowy wymiar komercjalizacji chipsów, słodkich lizaczków, coca o długość życia, która znacznie się wiedzy” oraz międzynarodową konferencję coli czy innych kolorowych napojów wydłużyła, ale też o jego jakość. „Kreacja-innowacja-design” z konserwantami i polepszaczami smaku, które nie mają nic wspólne- – Bylejakość mnie też się nie po- h Wydział Biologii i Biotechnologii UMCS go ze zdrowymi napojami itd. Na- doba. Biorę się za siebie póki w Lublinie na uroczyste zakończenie edycji uczyć jedzenia owoców, surowych czas. Dziękuję za rozmowę. studiów podyplomowych „Kształcenie kadry akademickiej do roli wykładowców przedmiotu i gotowanych warzyw tak, aby stały Ochrona własności intelektualnej” w Kazimierzu się ich przysmakiem. To podobnie nad Wisłą jak z zachowaniem. Jeśli rodzice krzyczą przy dziecku, kłócą się między sobą, pokazują negatyw- Rozmawiała: Jadwiga Dąbrowska ne emocje, niech się nie dziwią, Zdj. A. Taukert Opracował Piotr Brylski

Nr 2/2013 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 129 Widziane z boku

DDOMOM DALEKO,DALEKO, NIEBONIEBO WYSOKOWYSOKO

oświadczając” rzeczywistości poprzez ło od górnej granicy lasu w kierunku głównej my tak mało, bo media mają swoje „priorytety”, „D nasze media, można zobaczyć, jak grani Tatr, gdzie spotykało się ze Słowakami. w których „liczenie” polityków różnych opcji wielkie pasmo nieszczęść dotyka ostatnio Kozice sprzyjają więc też międzynarodowemu i polowanie na nich (ostatnio „w modzie” są ci Polskę. Szekspirowskie dramaty na scenie porozumieniu. z PO), to rzeczywiście on istnieje? (Jacek Kurski politycznej, ciągnący się proces Katarzyny W., ozica jest symbolem zarówno polskiego, w GW nr 159.7888 nazwał to „siłą propagandy kataklizmy klimatyczne nawiedzające nasz kraj, K jak i słowackiego Tatrzańskiego Parku prawicowych mediów i bezmiarem bezmyślno- druga strona duszy Wojciecha Fibaka, itd. itd. Narodowego (TPN). Jest gatunkiem chronio- ści mediów liberalnych”). Okazuje się jednak, że obok nas dzieją się rze- nym, mimo to zdarza się, że kłusownicy polują zeszłym roku dwie martwe kozice, czy zupełnie nieprawdopodobne, nie mające na te zwierzęta. Żyją one w niewielkich stadach W spadły z Giewontu w Tatrach i spre- prawa bytu, bo pokazujące, że jakimś cudem zwanych kierdelami, które mają określoną parowane trafi ą na ekspozycję muzealną, dzieją się u nas rzeczy też… pozytywne. Jedną strukturę: na czele stoi zawsze doświadczona tak zdecydowały władze TPN. Pomimo, z takich, chyba nie jedyną (ja jestem optymistą), samica z młodymi, tzw. licówka. W skład że na co dzień poruszają się po ośnieżonych, jest fakt, że mamy… największą populację kozic mogą wchodzić też tzw. roczniaki i dwulatki. stromych stokach, musiały popełnić błąd. w Tatrach od 50 lat. Samce żyją najczęściej samotnie lub tworzą Władze parku tłumaczyły, że przyroda powinna o ostatnim polsko-słowackim spisie grupy kawalerskie, dołączając do stad jesienią, być pozostawiana sama sobie, a martwe zwie- P okazuje się, że w Tatrach żyją 693 kozice, na czas godów. rzęta pozostać na miejscu, bo wtedy znalazłby co oznacza, że populacja utrzymuje się na naj- to wie, może kiedyś pomysłem do wygra- je niedźwiedź i zjadł. On też musi żyć. W tym wyższym poziomie od połowy lat 60. ubiegłego K nia kolejnych wyborów dla polityków albo przypadku zdecydowano inaczej. Polityków wieku. Choć są też badania, które mówią, tematem okładkowym dla dziennikarzy będzie jednak nie można zostawiać samym sobie, że latem z powodu nawału turystów, są moc- liczenie kozic w Tatrach? W końcu byłaby to hi- bo nie tylko mogą „pożreć” się wzajemnie, no zestresowane, polepszyło im się czy co? storia o polskim sukcesie, którego tak bardzo, ale jeszcze bardziej rzucą nas jednych przeciw Bo nam to podobnie w ogóle nie, pod żadnym my odbiorcy mediów, pragniemy na co dzień. drugim w imię ich świętej pewności, że to oni względem, bo populacja spada, Kościół prze- Skoro im tak dobrze w Tatrach, skoro jak widać mają receptę na nasze Życie, „demokratyczne” ciw in vitro, autostrady niedokończone, miasta nie przeszkadzamy im, my ludzie, aby czuły się rządy i to na nich musimy głosować. rozgrzebane, więc ludzie mają problemy z pro- tam dobrze, w tym własnym domu i rozmna- oże okres wakacyjnych wędrówek kreacją, bo nie mogą się na tym skupić, no żały? Politycy mogliby przebrać się w odpo- M będzie więc sposobem do wypoczęcia i nie możemy się rozmnożyć. A kozice proszę, wiednie ubrania, wyjść o 4 rano na tatrzańskie od medialnej rzeczywistości, w której oczekiwa- po polskiej stronie jest 273 kozic, szczególnie granie i liczyć. Dziennikarze z helikopterów nie „na katastrofę”, jakąkolwiek, stało się normą, cieszy duży przychówek młodych koźląt. i ze szlaków – nadawać pełne troski relacje. nic nie cieszy, bo nie powinno i dostrzeżemy odczas tegorocznej akcji liczenia kozic Czy szybko odnieślibyśmy wrażenie, że w Pol- świat, w którym chcielibyśmy naprawdę miesz- P panowała upalna pogoda. Rozpoczęto sce nie mieszkają nie tylko politycy-złodzieje, kać? A może przyjdzie refl eksja, że to właśnie ją wspólnie ze Słowakami o godzinie 4 rano. matki-morderczynie, biuściaste celebrytki, ta medialna rzeczywistość, pełna dyspro- W miarę upływu dnia upał dawał się we znaki a na polskich drogach krążą dusze kierowców- porcji i „nierównowag”, prymitywna, głupia, zarówno przyrodnikom, jak i kozicom, które tirowców i innych, co podobno „są asami kie- nie ucząca dyskusji i tolerancji, odwracająca niechętnie wychodziły na otwarte pola, a raczej rownicy”, tylko rzadko myślą albo za dużo piją? uwagę od spraw naprawdę ważnych, utrudnia chroniły się przed słońcem pod skałami lub dzieś za „wodospadem” z dziennikarskie- budowanie nam innych „wspaniałych światów” na płatach śniegu, co czasem utrudniało zada- G go „tuszu, za szklanym” ekranem całodo- na naszej klatce schodowej, wspólnocie, ulicy, nie liczącym. Ich liczenie odbywa się dwa razy bowego kanału informacyjnego z tym samym mieście czy wreszcie w Polsce. Czasem trzeba w roku: wiosną oraz weryfi kujące – jesienią. ciągle zestawem polityków, komentatorów lub wyjechać, żeby wrócić. Pozdrawiamy starym Organizowane jest od 1954 roku, wspólnie aspirujących do tego miana, jest jednak inny podróżniczym zawołaniem: dom daleko, niebo ze Słowakami od 1957. świat. Ale aż chce się zapytać samego sie- wysoko! Popatrzcie w niebo, jak będziecie na iczenie musi odbywać się równocześnie bie – czy ten świat poza tzw. „wielką” polityką, wakacjach! po obu stronach Tatr, ponieważ zwierzęta celebrytami lansującymi siebie przy pomocy L Piotr Brylski swobodnie przechodzą wzdłuż grani granicz- swych „akolitów” itp., świat ludzi mądrych, nej. Licząc kozice, 160 przyrodników wędrowa- rzeczywiście czyniących dobro, o których wie-

130 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2013

P u Patentowego R Urzęd CONTENTS

On European values ...... 2 UP RP – SIPO Agreement...... 4 Caring for the future...... 5 University ranking 2013...... 9 Patent trolls in the USA...... 17 IAB Polska initiates positive change...... 19 Nordic Network for Biotechnology ...... 21 Infringements on trademark rights...... 24 Patent pools and EU law...... 26 Right to genes ...... 28 PCT reform...... 29 Traditional knowledge in WIPO...... 33 Problems with the history...... 35 Prof. Czochralski’s magic crystals...... 38 Polish “Red Dots” in Geneva...... 40 On intellectual property on the Internet ...... 44 Copyright and the Internet...... 46 IP infringements on the Internet...... 47 IP and new on-line market...... 49 Open access to works on the Internet...... 51 Access to legal cultural offers ...... 53 How to use the Internet resources ...... 55 Access to favourite music...... 56 It’s education that counts!...... 57 KWARTALNIK Nr 2/2013 Patent on success...... 59 Protection of innovative solutions ...... 59 Protection on the shape of products...... 61 Wydawca: Urząd Patentowy RP Choice of law to protect one’s rights...... 63 Al. Niepodległości 188/192 On the future of European economy...... 65 00 – 950 Warszawa Inventions without patent protection (4)...... 66 Tel. 22 579 00 00, Taxonomy...... 68 Informacja 22 579 02 20 Risk analysis in patent valuation...... 70 www.uprp.pl IP at gunpoint...... 71 From the UP RP case-list...... 73 Redaguje Kolegium: Anna Szymańska – Redaktor Naczelny IP Translator ...... 76 – sekretarz redakcji Thinking about holidays...... 78 e-mail: [email protected] Open doors at UPRP...... 83 17. Scientific Picnic...... 84 Adam Taukert PATLIB 2013 Conference...... 88 – Zastępca Redaktora Naczelnego SMEs and IP protection...... 90 e-mail: [email protected] Young inventors in UPRP...... 92 Opracowanie When a bright idea crosses your mind...... 94 graficzne nr 2: Urszula Jurczak CyberRyba – underwater robot ...... 94 Technology in symbiosis with biology...... 96 Projekt graficzny Biographies with history in the background...... 99 winiety: Karolina Badzioch Student – Inventor...... 100 Korekta: Zespół Youth on inventiveness...... 102 On the green island of Aphrodite...... 104 Druk: Departament Wydawnictw UP RP Opposition in UP RP – load of work...... 108 Sweet dilemmas...... 111 Współpraca: Wszystkie departamenty UP RP Do not do harm to.... yourself!...... 113 Redakcja: 22 579 02 00, 22 579 00 50 By bike to UPRP and further...... 114 Fax 22 579 04 37 Krakow double jubilee ...... 116 Assembly of AGH University ...... 118 Polish engineer from far away...... 119 Foto okładka: I str. – Adam Taukert UMCS trains IP teachers...... 122 IV str. – fragmenty plakatów Art – Nature – Man – Artist ...... 124 nagrodzonych w konkursach In search of a “book of one’s life”...... 126 organizowanych przez UP RP na plakat Remember – you are what you eat...... 127 o tematyce związanej z ochroną Home far away, sky high above...... 130 własności intelektualnej