PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY BARGŁÓW KOŚCIELNY

NA LATA 2015– 2020

Bargłów Kościelny, grudzień 2014

Spis treści Strona

I. WPROWADZENIE ...... 4 II. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO - GOSPODARCZEJ GMINY BARGŁÓW KOŚCIELNY ...... 4 2. 1. Położenie, powierzchnia, ludność ...... 4 2.2 Ludność ...... 7 2.3 Poziom życia mieszkańców ...... 12 2.4 Zatrudnienie i rynek pracy ...... 12 2.5 Bezrobocie ...... 13 III. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE i ZASOBY NATURALNE ...... 18 3.1.Klimat ...... 18 3.2. Geomorfologia i stosunki wodne...... 18 3.3.Charakterystyka geologiczna ...... 19 3.4 Gleby ...... 21 3.4 Lasy Gminy Bargłów Kościelny i ogólna charakterystyka szaty roślinnej ...... 21 3.5 Ogólna charakterystyka fauny – świat zwierzęcy ...... 23 3.6 Walory krajobrazowe i przyrodnicze obiekty chronione ...... 23 3.7 Obszary NATURA 2000 ...... 25 IV. Źródła zanieczyszczenia środowiska ...... 28 4.1 Atmosfera ...... 28 4.2 Wody ...... 29 4.3 Powierzchnia ziemi ...... 29 4.4 Środowisko przyrodnicze ...... 30 V. Infrastruktura techniczna ...... 31 5.1 Komunikacja ...... 31 5.2 Elektroenergetyka ...... 33 5.3 Gazownictwo i ciepłownictwo ...... 34 5.4 Zaopatrzenie w wodę ...... 35 5.5 Gospodarka ściekowa ...... 35 5.6 Gospodarka odpadami ...... 36 5.7 Budownictwo ...... 37 VI. GOSPODARKA ...... 38 6.1 Struktura podstawowych branż ...... 38 6.2 Rolnictwo ...... 43 6.2.1 Struktura klas gleb w gminie ...... 45 6.2.2 Struktura obszarowa i produkcyjna gospodarstw rolnych ...... 47

2 2

6.3. Gospodarka leśna ...... 50 6.4 Turystyka ...... 53 6.4.1 Szlaki i trasy turystyczne ...... 55 6.5 Środowisko kulturowe ...... 55 VII Infrastruktura społeczna ...... 57 7.1 Oświata i wychowanie ...... 57 7.2 Ochrona zdrowia i opieka społeczna ...... 58 7.3 Infrastruktura społeczno - kulturalna ...... 61 7.4 Poziom bezpieczeństwa ...... 62 7.5 Sport i rekreacja ...... 62 VIII Zasoby zabytkowe ...... 63 8.1 Zabytki architektury i budownictwa, zabytki ruchome oraz cmentarze zabytki sakralne ...... 63 8.1.1 Dwory i folwarki ...... 63 8.1.2 Budownictwo zabytkowe ...... 63 8.1.3 Zabytki ruchome ...... 64 8.1.4 Cmentarze ...... 64 8.1.5 Ruralistyka ...... 64 8.2 Zabytki techniki ...... 64 8.3 Walory kultury jako inspiracja przedsiębiorczości lokalnej ...... 65 8.4 Życie religijne ...... 67 IX. ANALIZA SWOT MOCNYCH I SŁABYCH STRON, SZANS I ...... 68 X ZADANIA POLEGAJĄCE NA POPRAWIE SYTUACJI ...... 72 XI ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PLANOWANYCH INWESTYCJI ...... 81 XII System wdrażania Planu ...... 88 XIII Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej Planu Rozwoju Lokalnego ... 89 13.1 Wskaźniki monitorowania ...... 91

3 3

I. WPROWADZENIE

Plan Rozwoju Lokalnego opracowany został w celu efektywnego korzystania z funduszy strukturalnych w ramach Programów Operacyjnych i Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 Plan Rozwoju Lokalnego obejmuje działania na terenie gminy Bargłów Kościelny przewidziane w okresie 2015-2020 W celu skorzystania przez Władze Gminy ze środków funduszy strukturalnych na lata 2015- 2020 istnieje konieczność sporządzenia odpowiedniego dokumentu jakim jest Plan Rozwoju Lokalnego. Gmina wiejska Bargłów Kościelny zamierza realizować w tym okresie przede wszystkim projekty z dofinansowaniem pochodzącym z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Plan Rozwoju Lokalnego obejmuje teren całej Gminy Bargłów Kościelny. Dzięki czemu będzie możliwe ubieganie się o dofinansowanie kluczowych projektów realizowanych na terenie wszystkich miejscowości gminy. Zadania wynikające z planu (PRL) będą realizowane w latach 2015 – 2020. Plan Rozwoju Lokalnego zawiera również wykaz zadań zaplanowanych do realizacji w latach 2015-2020. Plan Rozwoju Lokalnego jest dokumentem służącym wdrażaniu założeń dotyczących rozwoju Gminy Bargłów Kościelny.

II. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO - GOSPODARCZEJ GMINY BARGŁÓW KOŚCIELNY

2. 1. Położenie, powierzchnia, ludność

Gmina Bargłów Kościelny położona jest w województwie podlaskim na terenie powiatu augustowskiego. Bezpośrednio sąsiaduje z gminami: Sztabin, Augustów, Rajgród, Kalinowo. Gmina leży przy drodze krajowej nr 61 Warszawa – granica państwa. Duże znaczenie dla rozwoju gminy ma bliskość granicy Państwa. Gmina Bargłów Kościelny leży w odległości 65 km od przejścia w Ogrodnikach. Gmina leży też blisko otwartej granicy z Litwą. Gmina Bargłów Kościelny jest zamieszkiwana przez ok. 5 900 osób. Gęstość zaludnienia wynosi ok. 30 osób na 1 km2 i jest ona niska przy średniej gęstości zaludnienia w województwie podlaskim - 60 osób na 1 km2 i 37 osób na 1 km2 w powiecie augustowskim.

4 4

Sieć osadniczą w gminie tworzy 36miejscowości wiejskich, wchodzących w skład 30 sołectw. Największą miejscowością jest siedziba gminy – Bargłów Kościelny, w której mieszka ponad 800 mieszkańców. Mieszkańcy gminy korzystają z usług ponad lokalnych w zakresie szkolnictwa średniego, ochrony zdrowia, kultury, sportu, administracji, obsługi finansowej, ubezpieczeń i innych, zlokalizowanych w mieście Augustów – siedzibie powiatu. Tabela nr 1.Wykaz sołectw Gminy Bargłów Kościelny:

l.p. Nazwa sołectwa l.p. Nazwa sołectwa 1. Bargłów Kościelny 16. Kamionka Nowa 2. Bargłów Dworny 17. Pieńki 3. Bargłowka 18. Popowo 4. Barszcze 19 Pomiany 5. Brzozówka 20. Pruska 6. Bułkowizna 21. Reszki 7. Dreństwo 22. Rumiejki 8. Górskie 23. Solistówka 9. Judziki 24. Kamionka Stara 10. Komorniki 25. Tajno Stare 11. Kroszewo 26. Tajenko 12. Kroszówka 27. Tajno Łanowe 13. Kukowo 28. Tajno Podjeziorne 14. Łabętnik 29. Wólka Karwowska 15. Nowiny Bargłowskie 30. Żrobki

Gmina Bargłów Kościelny ma charakter rolniczy. Jest również atrakcyjna turystycznie. Jej całkowita powierzchnia wynosi 18 757 ha, z tego:  na lasy przypada 2 626 ha – 14 % powierzchni gminy,  użytki rolne ogółem zajmują 13 776 ha – 73,5% powierzchni gminy,  grunty pod wodami to 1 008 ha – 5,4% powierzchni gminy,  użytki kopalne zajmują 6 ha,  tereny komunikacyjne stanowią 343 ha – 1,8% powierzchni gminy,  tereny osiedlowe zajmują 2 710 ha – 14% powierzchni gminy,

5 5

 nieużytki rolne to ok. 725 ha – 3,9% powierzchni gminy

Struktura gruntów gminy Bargłów Kościelny

3,90% 14% 14% lasy 1,80% grunty rolne 5,40% grunty pod wodami tereny komunikacyjne tereny osiedlowe nieużytki rolne 73,50%

Gmina Bargłów Kościelny położona jest na styku Niziny Podlaskiej i Pojezierza Mazurskiego, w środkowej części województwa podlaskiego, w powiecie augustowskim. Rzeźba terenu charakteryzuje się dwoma typami form – wysoczyzny polodowcowej oraz obniżeń i ciągów dolin. Około 6% powierzchni gminy zajmują wody powierzchniowe, z czego 5,8% to jeziora. Największe z nich to jezioro Dreństwo nazywane też jeziorem Dreństwo, położone w południowo – zachodniej części gminy. Drugim co do wielości jest jezioro Tajno. Południowa cześć gminy to Dolina Rzeki Biebrza. Przez gminę płynie również rzeka Netta. Lasy gminy Bargłów Kościelny zajmują ok. 2 626 ha, stopień lesistości wynosi ok. 14%. Są to głownie lasy państwowe. Największy odsetek lasów występuje w okolicach Kukowa, Solistówki i Tajenka. Gmina jest usytuowana na terenach atrakcyjnych turystycznie. Dodatkowym jej walorem jest czyste środowisko naturalne i przynależność do Zielonych Płuc Polski.

6 6

2.2 Ludność

Jednym z podstawowych i najważniejszych uwarunkowań rozwoju gminy jest sytuacja demograficzna, tendencje przekształceń w liczbie ludności i jej strukturze. Liczba mieszkańców Gminy Bargłów Kościelny na koniec 2013 roku wyniosła 5 929 osób. W latach 2010-2013 liczba mieszkańców wykazywała tendencję wahającą się. Tabela 2 Struktura ludności na terenie gminy Bargłów Kościelny

Struktura 2010 2011 2012 2013 Stan ludności wg faktycznego miejsca zamieszkania 5987 5948 5955 5 929 ogółem stan na 31 XII mężczyźni stan na 31 XII 2981 2965 2964 2962

kobiety stan na 31 XII 3006 2983 2991 2967

kobiety na 100 mężczyzn 97 97 100 100

Przyrost naturalny 26 -39 7 -25 Źródło: WWW.stat.gov.pl

Jak wynika z powyższego zestawienia stan ludności na terenie gminy Bargłów Kościelny ulega wahaniom. W roku 2010 liczba ludności nieznacznie wzrosła by w następnym roku spaść nieznacznie o 39 osób. W roku 2012 odnotowano nieznaczny wzrost ludności gminy o 7 osób, natomiast w roku 2013 spadła o 25 osób. Tabela 3 Ruch naturalny ludności w gminie w roku 2013 Wyszczególn Stan Małżeństwa Urodzenia Zgony Przyrost ienie ludności żywe naturalny Gmina 5929 27 66 78 -12 Bargłów Kościelny na 1000 osób - 4,7 11,4 13,47 -2,1 Źródło: WWW.stat.gov.pl

W roku 2013 wskaźnik urodzeń żywych na 1000 mieszkańców na terenie gminy Bargłów Kościelny wynosił 11,4 i był wyższy niż na terenie powiatu augustowskiego, który to wskaźnik wynosił 8,7. Odnotowano również wyższy wskaźnik zgonów na 1000 mieszkańców, który dla gminy wynosił 13,47, natomiast dla powiatu augustowskiego 11,07.

7 7

Przyrost naturalny na 1000 osób na terenie gminy w roku 2013 wynosił -2,1 i był zbliżony do wskaźnika dla powiatu augustowskiego, który wynosił 2,4 na 1000 mieszkańców. Tabela 4 Migracje Rok Zameldowanie na pobyt stały Wymeldowanie z Saldo migracji pobytu stałego 2012 44 69 -4,3 2013 31 56 -4,3 Źródło: WWW.stat.gov.pl

Saldo migracji na 1000 mieszkańców na terenie gminy jest stałe i wynosiło w latach 2012-2013 (-) 4,3. Wskaźnik jest wyższy od wskaźnika powiatowego, który wynosił w roku 2013 (-) 3,0. Do powodów wyjazdów zaliczyć można m.in. poszukiwanie lepiej płatnej pracy, chęć kontynuacji nauki na innej uczelni, poszukiwanie lepszych warunków mieszkaniowych, sprawy rodzinne itp. W roku 2013 w gminie Bargłów Kościelny było 5 929 mieszkańców, z czego 2962 osób to mężczyźni, pozostałe 2967 to kobiety. Odsetek mężczyzn jest większy i stanowi on 50,09 %. Z powyższego zestawienia wynika jedynie nieznacznie wyższy odsetek mężczyzn niż kobiet. Największą dysproporcję między liczbą kobiet i mężczyzn można zaobserwować w grupie wiekowej powyżej 60 roku życia. Przyczyną zjawiska jest fakt, że kobiety dożywają zwykle późniejszego wieku niż mężczyźni.

8 8

struktura płci mieszkańców gminy

0% 0%

mężczyźni kobiety 49% 51%

Tabela 5 Struktura ludności Gminy Bargłów Kościelny wg wieku i płci 2013r. Lp. Wiek (w latach) Płeć Liczba mieszkańców 1. 0-2 Kobiety 107 2. 0-2 Mężczyźni 94 3. 3 Kobiety 38 4. 3 Mężczyźni 30 5. 4-5 Kobiety 69 6. 4-5 Mężczyźni 66 7. 6 Kobiety 36 8. 6 Mężczyźni 37 9. 7 Kobiety 32 10. 7 Mężczyźni 32 11. 8-12 Kobiety 169 12. 8-12 Mężczyźni 174 13. 13-15 Kobiety 105 14. 13-15 Mężczyźni 104 15. 16-17 Kobiety 98 16. 16-17 Mężczyźni 81 17. 18 Kobiety 38

9 9

18. 18 Mężczyźni 37 19. 19-60 Kobiety 1627 20. 19-65 Mężczyźni 1941 21. Powyżej 60 Kobiety 648 22. Powyżej 65 Mężczyźni 366 23. Razem Kobiety 2967

24. Razem Mężczyźni 2962 25. Razem Kobiety i mężczyźni 5929 Źródło: WWW.stat.gov.pl

Największy odsetek ludności na terenie gminy stanowią osoby w wieku produkcyjnym 19- 65 lat – mężczyźni i 19-60 lat kobiety. Odsetek ten w roku 2013 wynosił 57,45 %, natomiast w roku 2012 – 57,07 %. Wskaźniki osób w wieku przedprodukcyjnym, wynosiły w roku 2013- 25,24 %, natomiast w roku 2012 – 25,83 %. Wskaźniki osób w wieku poprodukcyjnym wynosiły w roku 2013- 17,31 %, w roku 2012 – 17,1 %. Jednocześnie obserwuje się powolny wzrost populacji w wieku poprodukcyjnym – co sprawia, że społeczeństwo starzeje się. Wśród mieszkańców gminy w wieku poprodukcyjnym widoczna jest znaczna przewaga kobiet nad mężczyznami, natomiast wśród ludności w wieku przedprodukcyjnym oraz produkcyjnym nieznaczną przewagę posiadają mężczyźni. struktura ludności gminy ludność w wieku poprodukcyjnym 0% 17%

ludność w wieku przedprodukcykny ludność w wieku m produkcyjnym 25% 58%

Wskaźnik są nieco mniej korzystne od wskaźników powiatowych, które wynoszą: - wskaźnik osób w wieku produkcyjnym – 62,8 %

1010

- wskaźnik osób w wieku poprodukcyjnym- 18,2 % - wskaźnik osób w wieku przedprodukcyjnym – 19, 0 %1

Struktura ludności powiatu augustowskiego ludność w wieku poprodukcyjnym 0% 18%

ludność w wieku przedprodukcyjny m ludność w wieku 19% produkcyjnym 63%

Gęstość zaludnienia na obszarze gminy wynosił ok. 30 osób na 1 km2. Jest on znacznie niższy niż wojewódzki, gdzie na km2 przypada średnio ok. 60 osób. Tabela 6 Struktura ludności gminy Bargłów Kościelny wg. Kryterium aktywności społecznej Struktura ludności 2010 2011 2012 2013 gminy Liczba Udział Liczba Udział Liczba Udział Liczba Udział w % w % w % w % Liczba ludności na 5987 100 5948 100 5955 100 5929 100 terenie gminy Ludność w wieku 1415 27,23 1362 26,45 1361 25,83 1347 25,24 przedprodukcyjnym Ludność w wieku 3584 55,58 3587 56,30 3576 57,07 3568 57,45 produkcyjnym Ludność w wieku 988 17,19 999 17,25 1018 17,10 1014 17,31 poprodukcyjnym Źródło: WWW.stat.gov.pl

1 Dane GUS za rok 2013.

1111

Wyniki analizy zmian wielkości podstawowych danych demograficznych w gminie oraz ocena obserwowanych zjawisk i ich konsekwencji muszą być przedmiotem corocznego monitoringu, uzupełniania i poszerzania bazy danych oraz powtórnego dokonywania szacunku prognozy, w celu wychwycenia tendencji demograficznych na terenie gminy. Jest to konieczne przede wszystkim z punktu widzenia Programowania inwestycji gminnych, wielkości bazy oświatowej oraz rozwoju pozostałej infrastruktury komunalnej, technicznej i społecznej

2.3 Poziom życia mieszkańców Ocena poziomu życia mieszkańców gminy Bargłów Kościelny wiąże się z jednej strony z oceną poziomu zaspokojenia ich potrzeb materialnych, zaś z drugiej z jakością życia. O ile stopień zaspokojenia potrzeb materialnych mieszkańców można zmierzyć poprzez przeanalizowanie wysokości zarobków, wydatków oraz zasobów, o tyle trudno jest zmierzyć poziom zaspokojenia pozostałych potrzeb niematerialnych związanych z zadowoleniem z życia. Głównym źródłem dochodu mieszkańców gminy jest praca na roli oraz sprzedaż produktów rolnych. Decydujące znaczenie w lokalnej gospodarce odgrywają mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, które zapewniają zatrudnienie i dochody mieszkańcom gminy, nieprowadzącym działalności rolniczej.

2.4 Zatrudnienie i rynek pracy Decydujące znaczenie w lokalnej gospodarce odgrywają mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, które zapewniają zatrudnienie i dochody mieszkańcom gminy. Na terenie wskaźnik ilości podmiotów gospodarczych przypadających na 1000 mieszkańców wynosi 65,2. Na terenie gminy 181 osób prowadzi działalność gospodarczą. Poziom wielkości zatrudnienia w gminie warunkują w głównej mierze: a) cechy demograficzne ludności – udział ludności w wieku produkcyjnym, poziom wykształcenia ludności; b) poziom rozwoju gospodarczego obszaru gminy; c) poziom aktywności zawodowej ludności w wieku produkcyjnym; d) stan zdrowotny ludności w wieku produkcyjnym. Gmina Bargłów Kościelny jest gminą o dominującym udziale rolniczym w strukturze gospodarczej. Poza sektorem rolniczymi i publicznym (urząd gminy, szkoły, służba zdrowia) mieszkańcy gminy zajmują się turystyką (leczniczą, sportową, rekreacyjną i

1212

agroturystyką), drobnymi usługami dla ludności miejscowej i przyjezdnej. Najważniejsze profile gospodarcze to:  handel  usługi budowlane  usługi stolarskie  usługi transportowe  prace leśne , ścinka drzew Na obszarze gminy działają drobne zakłady rzemieślnicze i usługowe oraz zakłady stolarskie. Na przełomie lat 2010-2013 zaobserwować można stopniowy spadek zatrudnienia.

Na terenie gminy Bargłów Kościelny nie występują instytucje z „otoczenia biznesu”. Tabela 7 Pracujący wg innego podziału niż PKD w roku 2013 Pracujący wg płci jednostka Ilość ogółem osoba 290 kobiety osoba 125 mężczyźni osoba 165 Źródło: WWW.stat.gov.pl

Tabela 8 Źródła dochodu mieszkańców gminy Bargłów Kościelny Gospodarstwa domowe z dochodami z różnych źródeł ogółem gosp.dom. 999 z dochodem z działalności rolniczej gosp.dom. 991 z dochodem z emerytury i renty gosp.dom. 347 z dochodem z pozarolniczej działalności gospodarczej gosp.dom. 122 z dochodem z pracy najemnej gosp.dom. 147 z dochodem z innych niezarobkowych źródeł poza emeryturą i rentą gosp.dom. 78 bez dochodów z działalności rolniczej gosp.dom. 8 bez dochodów z emerytury i renty gosp.dom. 652 bez dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej gosp.dom. 877 bez dochodów z pracy najemnej gosp.dom. 852 bez dochodów z innych niezarobkowych źródeł poza emerytura i rentą gosp.dom. Źródło: WWW.stat.gov.pl

2.5 Bezrobocie Na terenie gminy brak jest dużych zakładów pracy zatrudniających mieszkańców gminy. Jest to główny problem bezrobocia Bargłowa Kościelnego.

1313

Tabela 9 Bezrobocie na terenie gminy Bargłów Kościelny Bezrobotni zarejestrowani ogółem osoba 356 mężczyźni osoba 184 kobiety osoba 172 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym ogółem % 10,2 kobiety % 10,8 mężczyźni % 9,6 Źródło: WWW.stat.gov.pl

Jak wynika z danych GUS, w roku 2013 stopa bezrobocia na terenie gminy Bargłów Kościelny wynosiła 10,2%- 356 osób, z czego wskaźnik bezrobocia wśród kobiet jest nieco wyższy ( 10,2%- 184 osoby ) niż u mężczyzn ( 9,6%- 172 osoby). Jednocześnie obserwuje się niewielki spadek bezrobocia w stosunku do roku 2012, kiedy to wskaźnik bezrobocia wynosił 10,6% , w tym wśród kobiet 10,3%, wśród mężczyzn 10,8 %. Tabela 10 Struktura bezrobocia – kryterium wieku Wiek Liczba do 1 1-3 3-6 6-12 12-24 pow. W tym w bezro- 24 liczba latach bot- bezro- nych bot- razem( nych osoba) kobiet razem 18-24 72 8 17 11 8 11 17 32 25-34 95 3 10 5 12 21 44 55 35-44 48 4 2 1 11 4 26 26 45-54 53 2 5 5 9 7 25 24 55-59 16 0 2 0 5 1 8 7 60 lat i 15 0 2 1 2 3 7 1 więcei razem 299 17 38 22 47 47 127 145 Źródło: Informacje uzyskane w Urzędzie Gminy w Bargłowie Kościelnym

1414

Struktura bezrobocia wśród poszczególnych grup wiekowych

15 16 72 18-24 lata 25-34 lata 53 35-44 lata 45-54 lata 55-59 lat 48 60 lat i więcej 95

Jak wynika z powyższych informacji najwięcej osób bezrobotnych- 95 osób znajduje się w przedziale 25-34 lata, z czego 55 osób stanowią kobiety. W tym też przedziale wiekowym jest najwięcej osób pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy. Drugą najbardziej zagrożoną grupą są mieszkańcy między 45 a 54 rokiem życia. Tabela 11 Struktura bezrobocia – kryterium wykształcenie Wiek w Liczba do 1 1-3 3-6 6-12 12-24 pow. W tym latach bezro- 24 liczba bot- bezro- nych bot- razem ( nych osoba) kobiet razem wyższe 18 2 4 1 1 5 5 15 policealne i 63 3 8 5 11 12 24 39 śr. zawod. średnie 23 0 6 2 4 3 8 15 ogólnokształ. zasad. 88 8 11 8 13 12 36 36 zawod. gimnazjalne 107 4 9 7 18 15 54 40 i poniżej razem 299 17 38 23 47 47 127 145 WWW.stat.gov.pl

1515

Struktura bezrobocia - kryterium wykształcenie

18 107 63 wyższe policealne i śr. Zawodowe 23 średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe 88 gimnazjalne i poniżej

Największy odsetek bezrobotnych stanowią osoby z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej – 107 osób w tym 40 osób stanowiły kobiety. 50,4 % grupy stanowiły osoby pozostające bezrobotne powyżej 24 miesięcy. Drugą zagrożoną grupą są osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym – 88 osób w tym 36 osób stanowią kobiety. 42 % osób bezrobotnych stanowią osoby pozostające bez pracy powyżej 24 miesięcy. Osoby długotrwale bezrobotne Zgodnie z definicją Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy bezrobotny długotrwale to bezrobotny pozostający w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego dorosłych. Osoby długotrwale bezrobotne ujmowane są w powyższej ustawie jako osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Ta szczególna sytuacja z jednej strony wynika z faktu pozostawania bez pracy dłużej niż dwanaście miesięcy w ciągu kolejnych dwudziestu czterech, z drugiej natomiast polega na specyficznej sytuacji psycho społecznej,w jakiej znajdują się te osoby.

1616

Tabela 12 Osoby długotrwale bezrobotne ze względu na wykształcenie Wykształcenie Bezrobotni w tym ogółem długotrwale bezrobotni wyższe 18 11 policealne i średnie zawod. 63 41

średnie 23 13 ogólnokształcące zasadnicze zawod. 88 61

gimnazjalne i poniżej 107 83

Ogółem 299 209 WWW.stat.gov.pl Zgodnie z danymi na dzień 31.12.2013 roku na terenie gminy Bargłów Kościelny zamieszkiwało 209 osób bezrobotnych zagrożonych długotrwałym bezrobociem, co stanowiło, co stanowiło blisko 70% ogółu osób bezrobotnych. Problem ten jest niesłychanie ważny i ma duży oddźwięk społeczny. Sytuacja ta rodzi wiele negatywnych aspektów społecznych i ekonomicznych.

Kluczowe problemy z jakimi boryka się osoba bezrobotna dotyczą:

 finansów  rytmu codziennego życia  negatywnych emocji (głównie niskiego poczucia własnej wartości)  znalezienia innej pracy

Czasami dochodzi do zjawiska które można określić jako dziedziczenie bezrobocia. Bezrobotni rodzice nie są w stanie zapewnić dzieciom odpowiedniego wykształcenia - dodatkowo często przekazują im własny wzorzec zachowania: bezradność, poczucie niemożności zmienienia swojego życia i pesymizm. Bezrobotne rodziny charakteryzuje także często roszczeniowa postawa wobec społeczeństwa.

1717

III. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE i ZASOBY NATURALNE

3.1.Klimat Zgodnie z podziałem Polski na dzielnice i regiony rolniczo – klimatyczne wg. Gumińskiego, obszar gminy należy do mazurskiej dzielnicy klimatycznej, z charakterystycznymi napływami mas powietrza kontynentalnego. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 6,5°C (około 1,5°C niżej niż w centralnej Polsce). Ma na to wpływ długa zima trwająca ok. 112 dni. Średnia temperatura w styczniu spada do – 4,2°C, natomiast średnie temperatury letnich miesięcy są zbliżone do temperatur w innych regionach kraju i wynoszą 16-17,5°C. Maksymalne temperatury notuje się w sierpniu (35,1°C), minimalne temperatury występują w styczniu (najniższa notowana to –35,6°C). Okres wegetacyjny trwa 180 - 190 dni, okres bez przymrozków – 72 dni. Roczna suma opadów zawiera się w granicach 550-700 mm, ich maksimum przypada na lipiec i wynosi 97,4mm. W roku występuje 140 dni z opadami, z tego 82 w okresie wegetacji. Wiatry wieją głównie z zachodu (latem) oraz wschodu (zimą). Amplituda średnich miesięcznych temperatur wynosi 21,2°C, natomiast amplituda wartości maksymalnych wynosi 70,7°C. Część gminy usytuowana w obrębie Kotliny Biebrzańskiej posiada warunki mikroklimatu, charakteryzującego się nieco wyższą temperaturą i zwiększoną ilością opadów.

3.2. Geomorfologia i stosunki wodne. Obszar gminy charakteryzuje się bardzo dużym urozmaiceniem rzeźby terenu. W krajobrazie dominują drobnopromienne, pagórkowate, młodoglacjalne formy wodnolodowcowe. Maksymalne wzniesienia na tym obszarze osiągają wysokość 145 m n.p.m. Deniwelacje pagórków wynoszą średnio 15 – 20 m. Najniżej położone są obszary występowania form wytopiskowych zlokalizowane na południu gminy (115 m n.p.m.) i obniżenia doliny Biebrzy w okolicach Czerwonego Bagna. Obszar gminy położony jest w zlewni rzeki Biebrzy. Wody powierzchniowe zajmują ok. 6% ogólnej powierzchni gminy, z czego ok. 5,8% zajmują zbiorniki jeziorne. W południowo-zachodniej części gminy położone jest największe, rynnowe jez. Dreństwo o pow. 5,5 km2 i pojemności retencyjnej ok. 25 mln m3. Drugie co do wielkości jez. Tajno, położone w południowej części gminy, zajmuje powierzchnię ok. 2 km2 i posiada pojemność

1818

retencyjną ok. 6 mln m3. Pozostałe jeziora to: Kroszewo o pow. 25 ha i pojemności retencyjnej 800 tys. m3, Kukowo o pow. 25 ha i pojemności retencyjnej 900 tys. m3, Kroszówka o pow. 10 ha i pojemności retencyjnej 150 tys. m3 oraz zespół stawów rybnych w Solistówce o pow. 15 ha i pojemności retencyjnej 150 tys. m3, zasilany przez niewielką rzeczkę Słuczkę. Sieć rzeczną tworzą główne rzeki Jegrznia i Netta, płynące w strefie granicznej gminy, w południowej jej części. Rzeka Jegrznia łączy jezioro Rajgrodzkie z Dreństwem. Koryta tych rzek są słabo wcięte w podłoże i charakteryzują się niewielkim spadkiem. Pozostałe bezimienne cieki, niosą niewielkie ilości wody i posiadają małe znaczenie w ogólnym bilansie wodnym obszaru. Zgodnie z podziałem hydrogeologicznego Polski obszar gminy znajduje się w obrębie regionu suwalsko-podlaskiego, w wyodrębnionym hydrogeologicznie rejonie Suwałki – Augustów. Wody podziemne występują w piaszczysto-żwirowych utworach czwartorzędowych i trzeciorzędowych oraz w węglanowych utworach kredowych. Wodonośność utworów kredowych jest słabo rozpoznana. Najbardziej zasobny poziom wodonośny jest wykształcony w piaskach sandrowych. Charakteryzuje się brakiem lub występowaniem częściowej izolacji od powierzchni terenu. Zasilany jest przede wszystkim przez bezpośrednią infiltrację opadów atmosferycznych. Poziom wód gruntowych występuje na głębokościach od 0,5 do 1,5 m w dolinach rzecznych, obszarach przyległych do jezior oraz zagłębieniach bezodpływowych. Na wierzchowinach i stokach poziom wód gruntowych kształtuje się na głębokości od 1 do 3 m poniżej powierzchni terenu. Głównym źródłem ujmowania wód podziemnych dla celów użytkowych na obszarze gminy są utwory czwartorzędowe. Prowadzone obserwacje monitoringowe nie wykazują ostatnio istotnych zmian jakości wód podziemnych. Wody mają generalnie dobrą jakość. Charakteryzuje je z reguły stabilny skład chemiczny oraz mniejsza podatność na zanieczyszczenia.

3.3.Charakterystyka geologiczna

Podłoże krystaliczne budują przeważnie gnejsy i kwarcyty zalegające na głębokości ponad 500 m (825 m w okolicach Miłusz, najgłębiej w sąsiedztwie doliny Biebrzy). Na całym obszarze nie występują utwory ery paleozoicznej. Wyjątek stanowią utwory triasowe w okolicach Miłusz, które zalegają bezpośrednio na prekambrze. Na skałach prekambryjskich zalegają utwory jury środkowej i jury górnej wykształcone w postaci wapieni, mułowców, margli ilastych, iłowców i piasków. Brakuje utworów jury dolnej i kredy

1919

dolnej. Kredę środkową reprezentują piaski kwarcytowe i glaukonitowe, iłowce i mułowce natomiast kredę górną – kreda pisząca, margle, piaski glaukonitowe i piaskowce. Utwory kredowe są przykryte na całym obszarze przez utwory trzeciorzędowe. Utwory trzeciorzędowe występują prawie na całym obszarze. Ich miąższość jest bardzo zróżnicowana i przeważnie dochodzi do kilkudziesięciu metrów. Powierzchnia podczwartorzędowa wznosi się najwyżej w okolicach Lipska (ok. 40 m n.p.m.) i Dzięciołowa (ok. 20 m n.p.m.), najbardziej obniża się natomiast na północ od Czerwonego Bagna (ok. – 85 m poniżej p.m.). Miąższość utworów czwartorzędowych waha się od 82 m (Lipsk) do 212 m (Mońki). Jest ona największa w granicach Biebrzy Środkowej i w zachodniej części Biebrzy Górnej (150-160 m), średnia w basenie dolnym Biebrzy (130 - 140 m), najmniejsza zaś we wschodniej części doliny Biebrzy Górnej (80-100 m). Plejstoceńskie utwory zlodowacenia południowopolskiego występują powszechne. Ich miąższość waha się od 42 (Grajewo) do 54 m (Jastrzębna). Utwory związane ze zlodowaceniem środkowopolskim dominują w otoczeniu doliny Biebrzy i osiągają średnią miąższość 60-70 m (Grajewo 130 m, Sztabin 100 m). Najlepiej wyodrębniają się utwory zlodowacenia Warty, szczególnie na terenach otaczających dolinę Biebrzy (okolice Downar, Grajewa, Kamienna Nowa, Dąbrowa Białostocka). Na znacznych powierzchniach basenu Biebrzy Środkowej i Dolnej utwory te zostały zniszczone, morena warciańska zachowała się tylko wyspowo (Dębowo, Polkowo, Jasionowo, Kopytkowo). W dolinie Biebrzy szeroko rozprzestrzenione są osady zlodowacenia bałtyckiego. Stanowią one podłoże torfowisk lub podściełają osady dolin rzecznych. Piaski i żwiry wodnolodowcowe budują sandry w rejonie środkowej Biebrzy. Ich przypowierzchniowe partie stanowią utwory piaszczyste, głębiej zalegają piaski ze żwirami. Miąższość tych utworów wynosi od kilku do 20 m. Utwory sandrowe są z reguły warstwowane, często występują w nich głaziki o średnicy dochodzącej do 20 cm. Utwory eoliczne (piaski wydmowe) tworzą dobrze wykształcone pola wydmowe. Są zbudowane są w 60-70% z piasku drobnoziarnistego oraz znacznej ilości frakcji pyłu (do 20%). Utwory aluwialno-deluwialne i deluwialne, wśród nich piaski luźne, piaski gliniaste, gliny oraz pyły zwykłe i ilaste, występują na wysoczyznach morenowych otaczających dolinę Biebrzy. Zajmują one dna dolin denudacyjno-erozyjnych, w których znajdują się cieki wodne. Największy kompleks torfowisk powstał w basenie środkowym Biebrzy. Występują tu głównie torfy płytkie (1-2 m miąższości). Torfy nieco głębsze, dochodzące lokalnie do 2-3 m miąższości, wykształciły się

2020

w sąsiedztwie Kanału Augustowskiego. Złoża torfowe budują głównie torfy szuwarowe, turzycowiskowe i olesowe. Główne zasoby surowcowe na obszarze gminy stanowią piaski i żwiry.

3.4 Gleby

Gleby na terenie gminy wykształciły się na terenach utworów polodowcowych. Sa to gleby bielicowe wytworzone na glinach morenowych i piaskach gliniastych z małą domieszką części humusowych.

Występują one na całym obszarze wysoczyznowym. Dno Kotliny Biebrzańskiej, obok gleb bielicowcyh zajmują gleby bagienne, a lokalnie torfowe. Są to gleby jakościowo dobre, wg klas bonitacyjnych. Z rozmieszczenia poszczególnych gleb wynika ich wzajemne przemieszanie tworzące mozaikę na obszarze gminy. Ogólnie gleby Bargłów Kościelny pod względem bonitacyjnym należą do najlepszych w powiecie augustowskim.

3.4 Lasy Gminy Bargłów Kościelny i ogólna charakterystyka szaty roślinnej

Lasy są najbardziej naturalną formacją przyrodniczą związaną z krajobrazem oraz niezbędnym czynnikiem równowagi środowiska przyrodniczego. Szczególną rolę w ochronie ekosystemów leśnych ich biocenoz oraz zachodzących naturalnych procesów przyrodniczych, odgrywają tereny chronione i rezerwaty leśne. Lasy spełniają bardzo różnorodne funkcje w sposób naturalny, którymi są: - funkcje ekologiczne (ochronne) – zapewniające stabilizację stosunków wodnych, ochronę gleb przed erozją, kształtują klimat, stabilizują układ atmosfery, tworząc warunki do zachowania potencjału biologicznego gatunków i ekosystemów, zachowując różnorodność i złożoność krajobrazu, - funkcje produkcyjne – polegające na pozyskiwaniu drewna z zachowaniem odnawialności, pozyskiwaniu niedrzewnych użytków z lasu, prowadzenie gospodarki łowieckiej oraz rozwijaniu turystyki, - funkcje społeczne – które służą kształtowaniu korzystnych warunków zdrowotnych i rekreacyjnych dla społeczeństwa. Lasy mają istotne znaczenie gospodarcze i są kluczowym elementem bezpieczeństwa ekologicznego oraz mają szczególne znaczenie w ochronie środowiska naturalnego.

2121

Ważnym czynnikiem w rolniczym krajobrazie stanowią zalesienia i zadrzewienia, które wzbogacają przyrodę i odgrywają ważną role biocenotyczną. Cenne zadrzewienia śródpolne występują na krawędziach małych oczek wodnych i na pochyłych zboczach. Należy stwierdzić, ze w wielu przypadkach oczka wodne i ich zadrzewienia zostały zlikwidowane przez zasypanie i wyrównanie w celu ułatwienia upraw polowych. Lasy spełniają znaczna rolę w likwidowaniu zanieczyszczeń środowiska naturalnego. W lasach absorpcja pyłów wynosi 30-50 % (1 ha buczyn pochłania średnio 70 ton pyłów, a także następuje absorpcja substancji gazowych (np. w olszynach do 85 % azotanów, fluoru i dwutlenku siarki). Ważnym elementem tłumienie fal akustycznych (w łęgach na odległość 100 m od źródła dźwięku) wynosi od 70 do 90%. Zgodnie z regionalizacją geobotaniczną Szafera i Pawłowskiego, obszar gminy przynależy do Krainy Biebrzańskiej Działu Północnego. W regionalizacji Matuszkiewicza, opartej na podstawach synchorologicznych, obszar ten położony jest na terenie Mazurskopodlaskiego regionu subborealnego Niżu Wschodnioeuropejskiego. Mazursko- podlaski region subborealny jest obszarem objętym północnym zasięgiem świerka, wyróżnia się skupieniem kontynentalno-borealnych elementów roślinności. Charakterystycznymi zbiorowiskami są niżowe bory świerkowe, szczególne postaci borów mieszanych świerkowo- sosnowo-dębowych z dużym udziałem osiki, leśne torfowiska wysokie, borealne postaci bezleśnych torfowisk wysokich z udziałem reliktowych gatunków północnych, swoiste zespoły wrzosowisk mącznicowych, torfowisk niskich i przejściowych, łąk i pól uprawnych. Wiele zespołów środkowoeuropejskich występuje w tym regionie w postaci osobnych odmian geograficznych. Region Mazursko-podlaski leży na peryferiach zasięgu graba. We wschodniej części regionu, suwalsko-podlaskiej nie występuje buk, dąb bezszypułkowy i jawor. Zaledwie 14% ogólnej powierzchni gminy zajmują lasy. Zlokalizowane są głównie w południowej części gminy w dolinie rzeki Netta i sąsiedztwie Kanału Augustowskiego. Są to głównie lasy olszowo-brzozowe. Drugi kompleks leśny to uroczysko Bargłów położone w środkowej części gminy. Biebrzański Park Narodowy zajmuje 1% powierzchni gminy. W tej części doliny Biebrzy dominują zbiorowiska łąkowe. Lokalnie występują turzycowiska i kośne szuwary mszysto-turzycowe. Na obszar szuwarów wkraczają łozowiska i zarośla brzozowe.

2222

3.5 Ogólna charakterystyka fauny – świat zwierzęcy

Zgodnie z regionalizacją faunistyczną Kostrowickiego obszar, na którym położona jest gmina przynależy do okręgu sarmackiego, podregionu wschodniego regionu środkowoeuropejskiego. Okręg sarmacki jest najdalej na zachód wysuniętą częścią biomu podtajgowego. Wyróżnia go 26 gatunków, wśród nich smużka, orlik grubodzioby, karaś srebrzysty, motyl – perłowiec wschodni. Ssaki kopytne reprezentowane są głównie przez łosia oraz sarnę, która często spotykana jest na okolicznych polach i łąkach. Zasiedla niemal wszystkie środowiska występujące na opisywanym obszarze. Dość często spotyka się dziki, czego dowodem są szkody wyrządzane przez nie w uprawach rolnych. Stosunkowo często występuje lis, dużo rzadziej jenot, kuna domowa, tchórz. Nie ma danych na temat występowania gronostaja i łasicy, choć należy się spodziewać iż mogą występować. Okoliczne pola i łąki zamieszkuje zając szarak. Populacja zająca zmalała w ostatnich latach. Pozostałe ssaki z grupy Micromammalia na badanym obszarze to m.in.: jeż wschodni, kret, nornica ruda, nornik zwyczajny, mysz domowa, mysz polna, szczur wędrowny. Na terenie gminy występują następujące gatunki ptaków: bocian biały, bocian czarny, łabędź niemy, myszołów zwyczajny, myszołów włochaty (zimą), kuropatwa, żuraw, czajka, grzywacz, synogarlica turecka, dzięcioł duży, skowronek polny, dzierlatka, dymówka, oknówka, świergotek polny, świergotek łąkowy, pliszka siwa, słowik szary, rudzik, kopciuszek, kos, kwiczoł, piecuszek, zaganiacz, sikora bogatka, sikora modra, dzierzba gąsiorek, sroka, kruk, kawka, wrona siwa, szpak, jemiołuszka, wróbel, zięba, dzwoniec, szczygieł, gil, trznadel. Gromada płazów jest reprezentowana przez żabę trawną występującą na łąkach, a na terenach bardziej wilgotnych żabę moczarową. W niewielkich zbiornikach wodnych gody odbywają kumaki nizinne. Stosunkowo często spotkać można ropuchę szarą. Wśród gadów najczęściej spotykany jest zaskroniec zwyczajny i jaszczurka zwinka.

3.6 Walory krajobrazowe i przyrodnicze obiekty chronione

Na terenie gminy przeważają powierzchniowo krajobrazy antropogeniczne łąk i pól uprawnych. W dolinie Biebrzy i w sąsiedztwie Kanału Augustowskiego dominują krajobrazy intensywnie użytkowanych łąk i szuwarów. Jezioro Tajno o powierzchni 236 ha urozmaica krajobrazowo południową część gminy.

2323

Fragment obszaru gminy Bargłów Kościelny objęty jest ochroną w formie parku narodowego. Obszar Biebrzańskiego Parku Narodowego zajmuje powierzchnię 246 ha na terenie gminy. W gminie znajduje się sześć pomników przyrody – są to pojedyńcze drzewa. Zachodnia i środkowa część gminy należy do Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Rajgrodzkiego. Najcenniejszym obiektem przyrodniczym gminy jest unikatowy na skalę europejską Biebrzański Park Narodowy. Stanowi on jedyny w tej części kontynentu naturalny obszar bagienny. Tak duży i unikatowy naturalny kompleks torfowisk położony nad malowniczo meandrującą rzeką posiada nadzwyczajne walory krajobrazowe, inspirujące nie tylko artystów, fotografików, malarzy, ale również spragnionych wrażeń turystów. Stanowi on ostoję wielu rzadkich gatunków fauny i flory. Od wieków zamieszkują tu wydry, borsuki, lisy, jenoty, wilki, łasice, gronostaje. Bagna Biebrzańskie to przede wszystkim jednak królestwo ptaków - żyje ich tu przeszło 200 gatunków. Najrzadsze z nich to: orzeł bielik, orlik grubodzioby, bocian czarny, wodniczka oraz - stanowiący symbol Biebrzańskiego Parku Narodowego - batalion. W korycie meandrującej Biebrzy, jej dopływach oraz starorzeczach żyje także kilkadziesiąt gatunków ryb i innych zwierząt wodnych. O walorach tych terenów decyduje również bogactwo flory. To właśnie nad Biebrzą można wciąż spotkać rzadkie i ginące gatunki roślin, np.: brzozę niską, wierzbę lapońską, wierzbę borówkolistną, skalnicę torfowiskową czy gnidosza królewskiego. Bagnom Biebrzańskim zawdzięczamy też ocalenie wielu gatunków roślin i zwierząt. Już na początku dwudziestego stulecia utworzono tu dwa ścisłe rezerwaty przyrody: Czerwone Bagno i Grzędy. Kiedy w okresie II wojny światowej niemal całkowicie wytępiono w Polsce populację łosia, to jedynie tylko naterenie Czerwonego Bagna przetrwało kilka osobników tego gatunku. Dały one początek odrodzeniu się tych zwierząt. W latach powojennych potomkowie biebrzańskich łosi przewędrowały do odległych obszarów Polski, a także za jej granice. Dziś, przy odrobinie szczęścia i cierpliwości, turysta czy przyrodnik bez trudu spotka żyjącego nad Biebrzą łosia. Bagnom Biebrzańskim zawdzięczamy również odtworzenie w naszym kraju całkowicie wymarłych niegdyś bobrów. W 1949 roku 18 sztuk tego gatunku sprowadzono z Białorusi do kanałów okalających Twierdzę Osowiec. Tutejsze rzeki, rzeczki i kanały okazały się istnym rajem dla tych zwierząt. Dziewiczość i niedostępność tych terenów sprawiły, że Bagna Biebrzańskie były przez lata obiektem zainteresowania głównie naukowców i koneserów. Udało się przez to uniknąć niszczącej dla środowiska, hałaśliwej turystyki masowej. Obecnie - dzięki powstaniu Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz rozwojowi odpowiedniej infrastruktury - miejsce to stało się bardziej przyjazne także dla turysty-amatora. Dziś, aby doświadczyć obcowania z unikatową przyrodą biebrzańską,

2424

nie koniecznie trzeba w gumowych butach przemierzać niebezpieczne bagna i bezkresne rozlewiska wodne. Specjalnie wytyczona ścieżka przyrodniczo-historyczna, zaopatrzona w kładki spacerowe, wieże widokowe i pomosty, umożliwia przejście suchą stopą interesujących fragmentów parku. Obszar chronionego krajobrazu o łącznej powierzchni 12 027 ha, to Pojezierze Rajgrodzkie utworzone w 1982 r., którego celem jest ochrona i zachowanie tego terenu o wysokich walorach przyrodniczych, kulturowych i wypoczynkowych.

Pomniki przyrody znajdujące się na terenie gminy: 1. Jałowiec pospolity na skarpie nad brzegiem jeziora Kukowo (Kukowo) 2. Jałowiec pospolity na skarpie nad brzegiem jeziora Kukowo (Kukowo) 3. Jesion wyniosły w parku dworskim nad brzegiem jeziora Reszki (Reszki) 4. Jesion wyniosły w parku dworskim nad brzegiem jeziora Reszki (Reszki) 5. Lipa drobnolistna w parku dworskim nad brzegiem jeziora Reszki (Reszki).

3.7 Obszary NATURA 2000

Dolina Biebrzy PLH200008

Ostoja położona jest na obszarze województwa podlaskiego, gdzie średnia wysokość na tym obszarze wynosi 110 m n.p.m. Obszar jest szczególnie cenny ze względu na walory przyrodnicze jak i ostoję ptasią, na tym terenie. A także torfowiska, bagna, roślinność na brzegach wód. Dolina Biebrzy stanowi szerokie, płaskie obniżenie terenu wypełnione torfem: położone od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów poniżej wysoczyzn. Dolina otoczona jest wysoczyznami morenowymi, z wyjątkiem północy i północnego-wschodu, gdzie wchodzą sandry. Wyróżnia się trzy jednostki geomorfologiczne zwane basenami: północny obejmujący dolinę na wschód od Sztabina, środkowy od Sztabina do Osowca i południowy od Osowca do Ujścia Biebrzy i Narwi. Dominującymi siedliskami są siedliska mokradłowe: zalewane wodami rzecznymi lub podtapiane wodami podziemnymi torfowiska niskie ze zbiorowiskami turzycowymi i turzycowo-mszystymi, corocznie zalewane wodami rzecznymi mułowiska i torfowiska porośnięte szuwarami właściwymi, bagienne olsy, okresowo zalewane przyrzeczne równiny madowe oraz odwodnione i zagospodarowane torfowiska ze zbiorowiskami łąkowymi. Koryto rzeki Biebrzy z licznymi meandrami i starorzeczami w

2525

różnym stadium zarastania ma naturalny charakter. Rezultatem naturalnego charakteru rzeki są rozległe, coroczne zalewy. Długo utrzymujące się zalewy, jak też zasilanie wodami podziemnymi sprawia, że duże obszary torfowisk objęte są czynnym procesem torfotwórczym, a zbiorowiska torfotwórcze są bardzo rozległe. Z powodu silnego uwilgotnienia, a tym samym trudnego dostępu, były one przez stulecia użytkowane w sposób ekstensywny. Dolina Biebrzy charakteryzuje się dużym zróżnicowniem siedlisk Największy udział mają szczególnie cenne torfowiska przejściowe i trzęsawiska, zmiennowilgotne łąki trzęślicowe oraz bory i lasy bagienne. Najbardziej naturalnymi zbiorowiskami roślinnymi doliny Biebrzy są zbiorowiska leśne: bory bagienne, bór bagienny mechowiskowy, olsy a także mszary i niektóre zbiorowiska szuwarowe. Występuje tu 6 gatunków roślin z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej m.in. najbogatsza w Polsce populacja obuwika pospolitego. Dotychczas w dolinie Biebrzy stwierdzono występowanie ponad 920 gatunków roślin naczyniowych, z których 67 jest objętych prawną ochroną gatunkową w Polsce, zaś 45 znalazło się na "Czerwonej Liście Roślin Naczyniowych Zagrożonych w Polsce" jako gatunki ginące bądź zagrożone wyginięciem (m.in. kosaciec bezlistny, szachownica kostkowata, fiołek torfowy, wełnianeczka alpejska i wierzba borówkolistna). Występuje tu 5 gatunków ssaków z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, w tym jeden z rzadkich i zagrożonych gatunków nietoperzy-nocek łydkowłosy. Kolonia zimowa tego gatunku w Twierdzy Osowiec jest największą tego gatunku. Dolina Biebrzy jest również bardzo ważną w skali kraju ostoją bobra i wydry. Sama rzeka ma bogatą ichtiofaunę z różanką i minogiem ukraińskim. Występuje tu również bogata populacja motyla przeplatkimaturna. Jest to jeden z najważniejszych obszarów dla ochrony tego gatunku w Polsce. łącznie odnotowano tu obecność 21 gatunków z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Bagna Biebrzańskie od wielu stuleci wykorzystywane były w sposób ekstensywny jako łąki i pastwiska. Jednak od kilkudziesięciu lat postępuje tu proces wycofywania się rolnictwa z obszarów podmokłych i niedostępnych, które wskutek sukcesji roślinnej w coraz większym stopniu zarastają krzewami i młodym lasem. W ostoi Dolina Biebrzy stwierdzono występowanie co najmniej 43 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. 25 z wymienionych gatunków zostało zamieszczonych na liście ptaków zagrożonych w Polskiej czerwonej księdze zwierząt. Dolina Biebrzy jest najważniejszą w Polsce i Unii Europejskiej ostoją wodniczki i orlika grubodziobego. Największą liczebność w Polsce i największą w Unii Europejskiej osiągają tutaj: błotniak stawowy, cietrzew, derkacz, dubelt, uszatka błotna, kropiatka i rybitwa czarna. Jest to miejsce lęgowe rybitwy białoskrzydłej, kani czarnej, kani

2626

rudej, bielika i błotniaka zbożowego. Sporadycznie przystępują tu do godów: gadożer, orzeł przedni i orzełek. Ostoja Biebrzańska PLB200006 Obszar leży na wysokości 99-209 m n.p.m. i obejmuje rozległy fragment Kotliny Biebrzańskiej, od ujścia Sidry po Narew, z dużym udziałem elementów naturalnych: w jednej piątej zabagnienia, w jednej piątej uprawy, w jednej trzeciej łąki i w ponad jednej trzeciej zalesienia (olsy porzeczkowe i torfowcowe, łęg olszowo-jesionowy, bór bagienny, bory i grądy). Obszar otaczają wysoczyzny morenowe i równiny sandrowe. Jest to największy w Europie Środkowej kompleks dobrze zachowanych torfowisk niskich. Główną rzeką ostoi jest Biebrza, która regularnie wylewając w okresie wiosennym zasila wodą ekosystemy obszaru. Na całym terenie ostoi występują zarośla wierzbowe, w tym wierzby japońskiej i brzozy niskiej. W ostoi stwierdzono występowanie co najmniej 43 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej: bąk, bączek, bocian czarny, łabędź krzykliwy, trzmielojad, kania czarna, kania ruda, bielik, gadożer, błotniak stawowy, błotniak zbożowy, błotniak łąkowy, orlik krzykliwy, orlik grubodzioby, orzeł przedni, orzełek włochaty, kropiatka, zielonka, derkacz, żuraw, batalion, dubelt, mewa mała, rybitwa rzeczna, rybitwa białoczelna, rybitwa białowąsa, rybitwa czarna, puchacz, sowa błotna, zimorodek, kraska, dzięcioł zielonosiwy, dzięcioł czarny, dzięcioł średni, dzięcioł białogrzbiety, dzięcioł trójpalczasty, lerka, świergotek polny, wodniczka, muchołówka mała, ortolan, biegus zmienny. W ostoi występuje również cietrzew, nie wymieniony w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Ostoja Biebrzańska jest najważniejszą w Polsce i Unii Europejskiej ostoją wodniczki i orlika grubodziobego. Największą liczebność w Polsce i jedną z największych w Unii Europejskiej osiągają także: błotniak stawowy, cietrzew, derkacz, dubelt, uszatka błotna, kropiatka, rybitwa czarna i rybitwa białoskrzydła (przy wysokim poziomie wody). Jest to również bardzo ważna ostoja ptaków drapieżnych (kania ruda, kania czarna, bielik, błotniak zbożowy, gadożer, orzeł przedni i orzełek). Ponadto 25 gatunków zostało zamieszczonych w Polskiej czerwonej księdze zwierząt. WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE W ostoi stwierdzono występowanie co najmniej 43 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Liczebności 19 gatunków mieszczą się w kryteriach wyznaczania ostoi ptaków wprowadzonych przez BirdLife International. Ponadto 25 gatunków zostało zamieszczonych w Polskiej czerwonej księdze zwierząt. Ostoja

2727

Biebrzańska jest najważniejszą w Polsce i Unii Europejskiej ostoją wodniczki i orlika grubodziobego. Największa liczebność w Polsce i jedna z największych w Unii Europejskiej, osiągają ponadto: błotniak stawowy, cietrzew, derkacz, dubelt, uszatka błotna, kropiatka, rybitwa czarna i rybitwa bialoskrzydła (w lata o wysokim poziomie wody). Bardzo ważna ostoja ptaków drapieżnych (kania ruda, kania czarna, bielik, błotniak zbożowy, gadożer, orzeł przedni i orzełek). Obszar ten obejmuje teren poprzednio wyznaczonego OSOP Dolina Biebrzy PLC200001.

IV. Źródła zanieczyszczenia środowiska

4.1 Atmosfera Głównym źródłem zanieczyszczenia atmosfery w województwie podlaskim są ciepłownie miejskie, lokalne, przemysłowe oraz rozproszone źródła emisji z sektora komunalno - bytowego, a także zanieczyszczenia komunikacyjne. Do substancji mających największy udział emisji zanieczyszczeń, na terenie województwa podlaskiego należą: dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenki węgla oraz pyły, pochodzące głównie z procesów spalania energetycznego.Pozostałe rodzaje zanieczyszczeń emitowane z zakładów przemysłowych zlokalizowanych na terenie województwa stanowią ok. 1% całej emisji. Zalicza się do nich: węglowodory aromatyczne i alifatyczne, benzeny, alkohole, octan etylu, ksylen i inne zanieczyszczenia. Na terenie gminy nie występują zakłady produkcyjne i usługowe o istotnym znaczeniu dla zagadnień zanieczyszczenia powietrza. Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza są instalacje energetyczne oraz ciągi komunikacyjne (zanieczyszczenia powstające przy spalaniu paliwa samochodowego). Dwutlenek siarki emitowany jest przede wszystkim przez kotłownie lokalne, przy spalaniu zanieczyszczonego węgla. Tlenki azotu pochodzą ze spalania węgla, koksu, gazu i benzyn (transport samochodowy). Pyły - emitowane są do atmosfery wraz ze spalinami pochodzącymi ze spalania paliw stałych. Średnie stężenie zanieczyszczeń emitowanych do powietrza w okresie zimowym jest kilka razy wyższe niż w okresie letnim.

Zanieczyszczeniem atmosferycznym jest również hałas. Hałas można podzielić na:

 przemysłowy  komunalny ( w miejscach publicznych, w pomieszczeniach mieszkalnych)  komunikacyjny.

2828

Poniżej przedstawiono poziomy hałasu w decybelach odczuwalne przez człowieka i z tego powodu mogące być uciążliwe.

Wykres 1. Poziomy hałasu odczuwane przez człowieka.2

Opis: Poziomy hałasu: A) granica słyszalności, B) szept, C) szelest liści, D) szum fal morskich, E) głośna rozmowa, F) odkurzacz, G) muzyka rockowa, H) silnik odrzutowy, I) granica bólu.

Na terenie gminy nie występują zakłady przemysłowe oraz obiekty uciążliwe pod względem emisji hałasu do środowiska. Ze względu na to, że gmina ma charakter rolniczy najpoważniejszymi źródłami emisji hałasu są ciągi komunikacyjne.

4.2 Wody Głównym zagrożeniem wód powierzchniowych jest spływ zanieczyszczeń z pól oraz wprowadzanie do środowiska wodnego ścieków gospodarskich. Stanowi to nadal istotny problem, mimo że w minionych latach miał miejsce wyraźny postęp w ograniczaniu ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych. Istotne zmniejszenie zużycia nawozów sztucznych i racjonalizacja wykorzystania środków ochrony roślin zmniejszyło zagrożenie wód zanieczyszczeniem może spowodować odwrócenie korzystnych tendencji

4.3 Powierzchnia ziemi Przekształcenia litosfery związane są z licznymi na tym terenie czynnymi wyrobiskami powierzchniowymi oraz z formami powstałymi po zakończeniu ich eksploatacji. Największe wyrobisko zlokalizowane jest

2Autor: Dawid Tracz.

2929

w Bargłowie Dwornym (wydobywany jest żwir, odkrywki do 11 m głębokości) i Tobyłce. Mniejsze żwirownie i piaskownie funkcjonują w Pomianach, Żrobkach i Solistówce.

4.4 Środowisko przyrodnicze Na występujące na terenie gminy ekosystemy wpływ ma wiele czynników decydujących o ich trwałości i kondycji, wśród nich m.in.:  sukcesje naturalnej lub antropogenicznej proweniencji, np. wskutek zaprzestania bądź zmiany tradycyjnego sposobu użytkowania zmienia się jakość i fizjonomia  ekosystemów (np. wkraczanie do fitocenoz szuwarowych i łąkowych gatunków drzewiastych),  przekształcenia na inne cele, np. urbanizacyjne, komunikacyjne, gospodarcze,  zbiór roślin leczniczych i ozdobnych, m.in. bobrek, kruszyna, wiązówka, kozłek, konwalia, sasanki, widłaki i inne,  łowiectwo, kolekcjonerstwo, kłusownictwo,  pożary powstałe wskutek wypalania łąk, szuwarów i pól,  fragmentacja prowadząca do rozpadu areału zajmowanego przez gatunki i utrudniająca kontakty między populacjami (dotyczy to zwłaszcza lasów),  zawleczenie obcych gatunków roślin,  chemizacja gleb,  zanieczyszczenia wód i ich eutrofizacja,  obniżenie poziomu wód gruntowych. Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej odgrywają lasy. Największe zagrożenia ekosystemów leśnych wynikają z:  małego zróżnicowania gatunkowego drzewostanów, występowania monokultur leśnych,  uproszczenia struktury przestrzennej,  dużego udziału drzewostanu w niskich klasach wieku,  nadmiernej eksploatacji gospodarczej. Przemiany struktury własnościowej prowadzą do upadku małych, prowadzących ekstensywną gospodarkę gospodarstw, co w konsekwencji jest przyczyną homogenizacji krajobrazu i zaniku jego cech swoistych, np. likwidacja miedz, zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, zabagnień, torfowisk i nieużytków. Istotne znaczenie dla stanu zachowania biocenoz ma przeznaczanie cennych pod względem przyrodniczym nad terenów pod zabudowę rekreacyjną i letniskową.

3030

Na terenie gminy najbardziej narażone na niekorzystne zmiany są ekosystemy jeziorne jeziora Dreństwo, Tajno, Kroszewo, Pogorzałka.

Zagrożenia środowiska przyrodniczego związane są głównie z: 1. dużą ilością zanieczyszczeń (emisje, odpady, ścieki) komunalnych, 2. obniżeniem poziomu wód gruntowych będącym efektem regulacji rzek i melioracji 3. gospodarką rolną - stosowanie nawozów i chemicznych środków ochrony roślin 4. gospodarką leśną - stosowanie zrębów zupełnych, szlaki zrywkowe itp.

V. Infrastruktura techniczna

5.1 Komunikacja

Układ komunikacyjny Gminy Bargłów Kościelny System komunikacji stanowi jeden z podstawowych elementów zagospodarowania układu przestrzennego gminy. Spełnia on w stosunku do niego funkcję usługową, która polega na zaspokojeniu podstawowych potrzeb w zakresie przewozu ludzi i towarów. Sprawne funkcjonowanie systemu komunikacji jest czynnikiem decydującym o szybkości rozwoju danego regionu. Atrakcyjna komunikacja oznacza dobrą dostępność nawet przy zwiększonej ruchliwości ludności poruszającej się własnym samochodem. Sieć drogową na terenie Gminy tworzą drogi powiatowe, gminne oraz krajowe. Zarządcami dróg, do właściwości których należą sprawy z zakresu planowania budowy, modernizacji, utrzymania i ochrony dróg, są następujące organy administracji rządowej i samorządowej: - dróg powiatowych – Zarząd Powiatu,

- dróg gminnych – Wójt. -dróg krajowych – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

Główny układ komunikacyjny gminy Bargłów Kościelny tworzą drogi:  Krajowa Nr 61 – Warszawa - Augustów- o długości 13 km na terenie gminy.  Powiatowe - 82 km na terenie gminy

3131

Tabela 13 Wykaz dróg powiatowych na terenie gminy Bargłów Kościelny Numer Przebieg drogi drogi 1116 B Bargłów Kościelny – Stara Kamionka – do drogi nr 16

1193 B Od drogi 16 – Reszki - Łabętnik

1194 B Bargłów Kościelny – Pomiany – granica województwa

1195 B Bargłów Kościelny – Nowiny- Uścianki

1210 B Pomiany – Popowo- Rumiejki

1211 B Pomiany - Barszcze

1212 B Barszcze – Dreństwo- Woźnawieś

1213 B Barszcze- Pruska- Tajno Łanowe- Netta Druga

1214 B Bargłów Kościelny – Stare Tajno

1215 B Pruska – TajnoPodjeziorne

1216 B Stare Tajno- Tajenko- Orzechówka- Woźnawieś – do drogi krajowej 16

1217 B Bargłów Kościelny- Brzozówka- Bargłówka

1218 B Bargłów Dworny – Netta Folwark

1223 B Tajno Łanowe – Sosnowo- Kopiec- Huta - Podcisówek

Źródło: Na podstawie informacji Starostwa Powiatowego w Augustowie  Gminne – 61 km na terenie gminy  Drogi pozostałe - 340 km Droga krajowa łączy stolicę państwa z Augustowem i dalej granicą Państwa. Łączna długość drogi to około 260 km. W roku 2013 właściciel drogi – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Białymstoku rozpoczął budowę obwodnicy Bargłowa Kościelnego przy współudziale środków unijnych. Średnie natężenie ruchu na drogach krajowych wynosi 8277poj./dobę. Tereny przyległe do drogi krajowej nr 61 Rajgród – Augustów narażone są na znaczny hałas środków komunikacji drogowej: samochodów osobowych, ciężarowych, autobusów, motocykli.

3232

Nieliczna zabudowa mieszkaniowa występująca przy drodze ma charakter zabudowy zagrodowej. Brak gęstej i wysokiej zabudowy powoduje, że zagrożenie powstawaniem znacznych stężeń zanieczyszczeń jest niewielkie. Badania wykonane w 2010 r. przez Generalne Dyrekcje Dróg Krajowych i Wojewódzkie Zarządy Dróg określają na poszczególnych zbadanych odcinkach dróg średni dobowy ruch (SDR) i jego strukturę rodzajową. W przypadku dróg powiatowych oparto się na średnim wskaźniku SDR dla Województwa Podlaskiego. Brak jest danych dotyczących natężenia ruchu na drogach gminnych. Przyjęto tu dla orientacji wielkość SDR = 100 pojazdów na dobę. Gmina jest właścicielem 61 km dróg na terenie gminy. Stan techniczny dróg gminnych należy ocenić jako średni. Gmina od wielu już lat inwestuje w rozwój własnej infrastruktury drogowej dbając o jej jakość i stan techniczny. Jednak wiele dróg wymaga jeszcze gruntownej modernizacji nawierzchni, a w niektórych przypadkach wzmocnienia podbudowy. Drogi wewnętrzne w zdecydowanej większości stanowią drogi gruntowe, pełniące funkcje dojazdową do pól i obszarów leśnych.

5.2 Elektroenergetyka

Sieć energetyczna. Zaopatrzenie w energię elektryczną gminy Bargłów Kościelny opiera się na systemie sieci 15 kV. Główne ciągi liniowe zasilające to :  POMIANY  NETTA  PRAWDZISKI. W gminie zlokalizowanych jest ponad 100 stacji transformatorowych, w tym:  ŻH – 15 B – 25 szt.  STS 20/100 – 50 szt.  STS 20/250 – 9 szt.  STSb125 – 1 szt.  STSpb 20/250 – 2 szt. Łączna moc zainstalowanych transformatorów wynosi 5 809 kVA.

3333

5.3 Gazownictwo i ciepłownictwo

W gminie Bargłów Kościelny zaopatrzenie w ciepło na potrzeby grzewcze i ciepłej wody jest realizowane wyłącznie w sposób indywidualny przez mieszkańców gminy. Niewielkie zapotrzebowanie na ciepło w obiektach publicznych, rozproszenie zabudowy i małe jednostkowe zapotrzebowanie ciepła wynikające z charakteru zabudowy nie sprzyjają tworzeniu scentralizowanej gospodarki cieplnej. Nieliczne działania modernizacyjne dotyczą źródeł ciepła m.in. wymiany kotłów węglowych na olejowe lub na drewno, rzadziej na gaz płynny. Brak na terenie gminy sieci gazowej uniemożliwia wykorzystanie tego medium w produkcji ciepła. W Gminie Bargłów Kościelny brak jest systemu zaopatrzenia w gaz sieciowy. Pewna liczba gospodarstw korzysta z gazu płynnego, zaopatrując się indywidualnie w funkcjonujących w gminie punktach sprzedaży gazu płynnego.

Energia za źródeł odnawialnych Jednym z istotnych komponentów zrównoważonego rozwoju przynoszących efekty ekologiczno – energetyczne jest racjonalne wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych. Odnawialne źródła energii tj.: biomasa, energia wodna, energia geotermalna, energia wiatru, energia promieniowania słonecznego mogą stanowić istotny udział w bilansie energetycznym gminy. Mogą zapewnić racjonalne bezpieczeństwo i niezależność oraz przyczynić się do poprawy zaopatrzenia w energię na terenach o słabo rozwiniętej sieci energetycznej. Największe możliwości na wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w gminie ma biomasa. Źródłem biomasy – niezwykle cennego surowca dla środowiska jest przede wszystkim drewno opałowe z lasów, słoma, trzcina oraz inne materiały pochodzenia roślinnego. Potencjalnym odbiorcą energii ze źródeł odnawialnych może być rolnictwo i budownictwo. Tereny rolnicze, które ze względu na zanieczyszczenia gleb lub niskie klasy nie nadają się do celów produkcji rolnej mogą być wykorzystywane do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji biopaliw. Biomasa ze względów ekonomicznych powinna być wykorzystywana szczególnie na terenach wiejskich, gdzie nie jest wymagany transport i magazynowanie rezerw. Spalanie biomasy jest neutralne dla środowiska.

3434

Korzyści płynące ze spalania biomasy:  zastąpienie starych niewydajnych i wysokoemisyjnych pieców węglowych nowoczesnymi kotłami,  zastąpienie tanim, często bezpłatnym, dostępnym biopaliwem drogiego paliwa kopanego (węgla),  oszczędności wynikające z ograniczenia kosztów zakupu i transportu paliw kopanych,  oszczędności związane ze zmniejszeniem ilości odpadów deponowanych na składowiska,  ograniczenie emisji gazów w trakcie spalania – korzyści ekologiczne,  nowe możliwości tworzenia miejsc pracy, co jest bardzo istotne na terenach dotkniętych bezrobociem,  promowanie rozwoju regionalnego.

5.4 Zaopatrzenie w wodę

Zwodociągowane są wszystkie wsie, które zaopatrywane są w wodę ze stacji wodociągowej: w Bargłowie Kościelnym o wydajności 530 m3/d, w Pomianach o wydajności 397 m3/d i w Tajnie Starym o wydajności 397 m3/d. Z systemu wodociągowego korzysta około 97% ogólnej liczby mieszkańców, co stawia gminę na wysokiej pozycji wśród wiejskich gmin województwa podlaskiego w zakresie tego wskaźnika. W 2013 roku długość sieci rozdzielczej wodociągowej wynosiła 214 km i było podłączonych do niej 1137 budynków mieszkalnych. Zużycie wody w gospodarstwach domowych na obszarze gminy wynosiło w roku 2013 - 60,1 m3/rok/1 mieszkańca i było niższe w stosunku do roku 2012, kiedy to zużycie wody wynosiło 60,92 m3/rok/1. W istniejących układach wodociągowych istnieje bardzo znaczna nadwyżka wydajności źródła wody w stosunku do wielkości wykorzystywanej wody.

5.5 Gospodarka ściekowa

Na terenie gminy funkcjonuje gminna oczyszczalnia ścieków. Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów typu APISRONDO.

Główne elementy oczyszczalni stanowią: krata, piaskownik -studnia, cyrkulacyjny reaktor

3535

biologiczny typu „Rondo” z osadem czynnym, osadnik wtórny, laguny ze złożem hydrobotanicznym.

Przepustowość oczyszczalni – 200 m3/d. Ilość ścieków odprowadzanych w 2008 r. – średnio 55 m3/d Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Bargłówka. Całkowita długość sieci kanalizacyjnej wynosi 12,8 km. Przepustowość oczyszczalni wynosi 200 m3/ dobę. Do odwadniania osadów nadmiernych stosowana jest prasa filtracyjna komorowa.

Przy oczyszczalni znajduje się punkt zlewny nieczystości płynnych. Kontrola przeprowadzona w 2009 r. nie wykazała nieprawidłowości. Do sieci kanalizacyjnej podłączonych jest 149 przyłączy kanalizacyjnych, z których korzysta 742 osoby. W roku wskaźnik skanalizowania gminy wynosił 2013 obecnie 12,3% W roku 2013 do oczyszczalni odprowadzono 21 dam3 ( w roku 2012 – 17 dam3) ścieków komunalnych.

Ładunki zanieczyszczeń w ściekach po oczyszczeniu:

BZT 5 - 152 kg/ rok

ChZT - 994 kg/ rok

Zawiesina ogólna - 90 kg/ rok

Mieszkańcy gminy, którzy nie mają dostępu do zbiorczej sieci kanalizacyjnej, korzystają ze szczelnych zbiorników bezodpływowych lub przydomowych oczyszczalni ścieków, których na terenie gminy jest 178 sztuk. Znaczną część inwestycji budowy przydomowych oczyszczalni ścieków zrealizowano ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Biorąc pod uwagę całą gospodarkę wodno – ściekową w gminie Bargłów Kościelny należy zauważyć, iż istnieje bardzo duża dysproporcja pomiędzy stopniem zwodociągowania, a stanem skanalizowania gminy, chociaż dysproporcja ta jest coraz mniejsza ze względu na na rozbudowę przydomowych oczyszczalni ścieków.

5.6 Gospodarka odpadami

System zorganizowanego wywozu odpadów komunalnych stałych funkcjonuje od V 1998 r. Usługi wywozu zorganizowanego komunalnych odpadów stałych od mieszkańców gminy świadczy MPO Białystok. Wywozem objętych jest 100% mieszkańców

3636

Gminy odpady stałe gromadzone są tu w pojemnikach min. SM-110. Wywóz odpadów z obiektów użyteczności publicznej (szkoły, ośrodki zdrowia itd.) wykonuje MPO Białystok. Odpady z ww. obiektów gromadzone są w pojemnikach SM-1100. Kosze uliczne, cmentarze oczyszczane są przez MPO Białystok. Na terenie miejscowości od 01.01.2008r. jest prowadzona zbiórka selektywna odpadów użytkowych. Na terenie gminy Bargłów Kościelny nie występują nielegalne wysypiska odpadów. Odpady przewożone są do RIPOK Koszarówka.

5.7 Budownictwo

Warunki mieszkaniowe stanowią jeden z głównych elementów kształtujących warunki życia na danym terenie. Zabudowa gminy Bargłów Kościelny obejmuje zabudowę zakładową, zagrodową oraz mieszkaniową - jednorodzinną. Tabela 14 Zasoby mieszkaniowe gminy Bargłów Kościelny Zasoby mieszkaniowe na terenie gminy Rok 2012 Rok 2013 mieszkania 1378 1384 izby 6341 6374 powierzchnia użytkowa mieszkań w m 2 130483 131218 WWW.stat.gov.pl

Jak wynika z powyższej tabeli liczba mieszkań na terenie gminy powoli wzrasta. Wiąże się to z budową nowych mieszkań osób indywidualnych. Nie wzrasta natomiast liczba lokali socjalnych. Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w roku 2013 na terenie gminy wynosiła 94,8 m2 ( dla powiatu augustowskiego wskaźnik ten jest niższy i wynosi 79,8 m2), z czego na osobę przypadało 22,9 m2 ( dla powiatu 26,2 m2)

Tabela 15 Wyposażenie mieszkań w instalacje techniczno- sanitarne

Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne wodociąg 1242 Ustęp spłukiwany 1166 łazienka 1127 Centralne ogrzewanie 897 WWW.stat.gov.pl

Jak wynika z powyższej tabeli 89,7 % mieszkań posiada dostęp do bieżącej wody z wodociągu ( wskaźnik dla powiatu 98%). 81,4% mieszkań posiada łazienkę ( wskaźnik dla powiatu 95,5 %), natomiast 65,8 % mieszkań zaopatrzonych jest w centralne ogrzewanie (

3737

88,1% wskaźnik dla powiatu). Gmina Bargłów Kościelny charakteryzuje się więc niższym niż przeciętny dla powiatu wskaźnikiem wyposażenia mieszkań w instalacje techniczno- sanitarne. Gmina posiada również lokale socjalne: Wykaz lokali socjalnych: 1. Łabętnik 10 , lokal o pow. 55,33 m2 w Szkole Podstawowej, działka nr 101/1 o powierzchni 0,9660 ha KW SU1A/00022094/1 2. Kamionka Stara 14, lokale o pow. 42,7332m2; 24m2; 57,1105m2; 28,58m2; działka 38/2 o pow. 0,7573ha KW SU1A/00022094/1 3. Pruska 60, lokalne:55,1268 m2; 68,1185m2, działka nr 60 o pow. 0,1500ha KW SU1A/00015239/8 4. Tajno Stare 31, lokale o pow. 50,8m2, o pow. 58,57 działka nr 170 o pow. 1,4300ha KWSU1A/00022094/1 5. Brzozówka 48, 3 lokale o pow. 71,96 m2; 54,9594 m2, 62,9815 m2, działka 41/3 o pow. 0,9974 ha KW SU1A/00022094/1 6. Tobyłka 5A/2: lokalne o pow. 39,93m2, 57,0317m2, działka 23/2 o pow. 1,0730ha KW SU1A/00022094/1 7. Kroszewo 27, 1 lokal o pow. 54,63m2 działka 143 o pow. 0,4900ha KW SU1A/00015087/7 8. Pomiany 18, 1 lokal o pow. 24m2 działka 519/4 o pow. 0,1289ha KW SU1A/00015237/4.

VI. GOSPODARKA

6.1 Struktura podstawowych branż Sektor gospodarki składa się z pięciu zasadniczych działów: rolnictwo, leśnictwo, przemysł, usługi i turystyki. W zakres problematyki przemysłu wchodzą struktura branżowa, struktura własności wielkość zakładów ich rozmieszczenie i koncentracja oraz liczba zatrudnionych osób. Szczególną uwagę należy zwrócić na MŚP, które służą zaspokojeniu rynku lokalnego a ich rozwój może wypłynąć na zmniejszenie bezrobocia.

Gmina Bargłów Kościelny jest gminą o dominującym udziale rolniczym w strukturze gospodarczej. Ze względu na piękno przyrody oraz jeziora w gminie dość intensywnie rozwija się turystyka. Na terenie gminy zarejestrowanych jest 228 podmioty wpisane do

3838

rejestru REGON, z czego 213 dotyczy sektora prywatnego i 15 sektora publicznego.

Dla porównania w roku 2012 zarejestrowanych było na terenie gminy 225 podmiotów wpisanych do rejestru REGON, w tym 210 sektora prywatnego i 15 publicznego. Główne obszary działalności gospodarczej to handel artykułami spożywczymi i przemysłowymi, usługi remontowo-budowlane i transportowe. Na terenie gminy nie ma większych zakładów przemysłowych.

Tabela 16 Rejestr podmiotów gospodarczych terenie gminy Bargłów Kościelny

2011 2012 2013

Podmioty wpisane do 335 388 397 rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców

Osoby fizyczne 4,3 5,1 5,2 prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym

Jednostki nowo 26 67 31 zarejestrowane w systemie REGON na 10 tys. mieszkańców

Jednostki wykreślone 21 17 21 z systemu REGON na 10 tys. mieszkańców WWW.stat.gov.pl

Jak wynika z powyższego zestawienia obserwuje się nieznaczny spadek aktywności gospodarczej mieszkańców gminy. W roku 2013 do rejestru REGON wpisanych było 397, podmiotów na 10 tys. mieszkańców, co oznacza wzrost w stosunku do roku 2012. Jednocześnie obserwuje się w roku 2013 nieznaczny wzrost liczny podmiotów wykreślonych z rejestru REGON przypadających na 10 tys. mieszkańców w stosunku do roku 2012. Dane

3939

te, przy jednoczesnym bardzo nieznacznym spadku stopy bezrobocia i spadku liczby ludności gminy, świadczą o emigracji zarobkowej mieszkańców Bargłowa Kościelnego.

Poza sektorem rolniczymi i publicznym (urząd gminy, szkoły, służba zdrowia) mieszkańcy gminy zajmują się turystyką (leczniczą, sportową, rekreacyjną i agroturystyką), drobnymi usługami dla ludności miejscowej i przyjezdnej. Najważniejsze profile gospodarcze to:

 handel,

 usługi budowlane,

 usługi stolarskie,

 usługi transportowe,

- prace leśne , ścinka drzew.

Tabela 17 Struktura podmiotów gospodarczych na terenie gminy Bargłów Kościelny

Podmioty gospodarki narodowej Lp

Rolnictwo, leśnictwo, rybactwo i łowiectwo 29

Górnictwo i wydobywanie 2

Przetwórstwo przemysłowe 13

Wytwarzanie i zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą 2 wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych

Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność 2 związana z rekultywacją

Budownictwo 24

Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając 50 motocykle

Transport i gospodarka magazynowa 26

Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 4

Informacja i komunikacja 5

Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 3

4040

Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 0

Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 9

Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 5

Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia 2 społeczne

Edukacja 12

Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 16

Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 4

Pozostała działalność usługowa oraz Gospodarstwa domowe zatrudniające 20 pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby

Źródło: Na podstawie informacji uzyskanych w Urzędzie Gminy w Bargłowie Kościelnym Na terenie gminy działa 30 sklepów, w tym 16 sklepów ogólnospożywczych i 1 sklep z artykułami piśmiennymi, 1 sklep z poj. mechanicznymi oraz dwie stacje benzynowe W większości to drobna wytwórczość i działalność usługowa prowadzona przez osoby fizyczne.

6,0% rolnictwo, łowiectwo i 6,0% 3,3% leśnictwo 1,1% 26,4% działalność produkcyjna 2,2% budownictwo

11,0% handel i naprawy 7,7% hotele i restauracje 0,5%

22,0% 13,7% transport, składowanie i łączność pośrednictwo finansowe

obsługa nieruchomości i firm

4141

Handel i naprawy stanowią 22,0 % jednostek gospodarczych w całości zarejestrowanych firm. Na przełomie ostatnich trzech lat można zaobserwować wzrost liczby podmiotów gospodarczych. Jest bardzo korzystne dla gminy jej mieszkańców, ponieważ:  powstają nowe miejsca pracy,  rosną zwiększają się dochody podatkowe gminy,  zwiększa się ilość i jakość świadczonych usług na terenie gminy. Tabela 18 Główni pracodawcy na terenie gminy Nazwa Branża 1. NZOZ "PRZYCHODNIA RODZINNA" GOZ Ochrona Zdrowia BARGŁÓW KOŚCIELNY JOANNA PIECHA- ZIEMBA - WSPÓLNIK S.C. PRYWATNY GABINET LEKARSKI-PEDIATRYCZNY JOANNA PIECHA-ZIEMBA 2. GRUPOWA PRAKTYKA PIELĘGNIAREK I Ochrona Zdrowia POŁOŻNYCH GOZ BARGŁÓW KOŚCIELNY S.C. Alicja GORYCKA, ZIARKO, DOBKOWSKA, KRUPIŃSKA 3. Henryk Jarmoszko transport 4. Andrzej Jarmoszko transport 5. Sklep Spożywczo-Przemysłowy "MONIKA" Karpio handel Danuta Hanna 6. Sklep spożywczo-przemyslowy "MINI BAR" handel Grzegorz Łubowicz 7. "OLWETROL" Tomasz Oleksiuk usługi 8. Marzenna Czaplińska, kiosk spożywczo-przemyslowy handel

9. "Apteka s.c." Zofia Halina Nietupska Ochrona Zdrowia

10. Spółka Cywilna "CORDIS" Sławomira Golubiewska, Ochrona Zdrowia Anna Złotkowska, Monika Golubiewska Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej s.c. "CORDIS" 11. "Usługi Remontowo-budowlane" Jarosław Formejster budownictwo

12. "LECHMAR" Leszek Medykiewicz usługi 13. "ŁUKOW-BUD" Zdzisław Łukowski usługi

14. ZAKŁAD KAMIENIARSKI DANIEL usługi MICHNIEWICZ

4242

15. "Kiosk spożywczo-przemysłowy Małgorzata handel Stankiewicz" 16. Wykonawstwo Robót Ziemno-Budowlanych Jarosław Roboty ziemne Barszczewski 17. "Usługi Rolnicze - Adam Bielawski" usługi 18. Stacja paliw Jan i Elżbieta Granaccy Handel, usługi 19. Punkt Skupu Mleka Zofia Leszczyńska handel 20. Sklep Motoryzacyjny Auto-Naprawa Zbigniew handel Skowroński 21. Sklep Spożywczo - Przemysłowy "ZEUS" Katarzyna handel Ostapowicz 22. Urząd Gminy Bargłów Kościelny administracja 23. Zespół Szkół w Bargłowie Kościelnym Edukacja Źródło: Na podstawie informacji uzyskanych w Urzędzie Gminy w Bargłowie Kościelnym Corocznie w gminie powstaje kilka podmiotów gospodarczych, które podejmują próbę prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek. Jednak wiele z nich po niedługim czasie działania zostaje zamknięta. Jednym z czynników jest brak popytu na świadczone przez firmę usługi. Ponadto istotnym czynnikiem hamującym powstawanie oraz rozwój przedsiębiorczości jest również brak wiedzy ekonomicznej w zakresie prowadzenia własnej działalności gospodarczej, jak również zmieniające się przepisy. Barierą okazują się nie tylko problemy ze zbytem oraz dystrybucją towarów, ale także postępujące ubożenie ludności oraz niechęć do podjęcia ryzyka. Wymienione czynniki hamujące są powodem nie zagospodarowania istniejących na terenie gminy zasobów. Niewątpliwie szansą na dalszy rozwój gminy oraz na ograniczenie poziomu bezrobocia są mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa. Niezwykle ważne jest powstawanie nowych podmiotów gospodarczych, jak również dbałość o ekonomiczną kondycję już istniejących.

6.2 Rolnictwo

Zmiany, jakie zaszły w polskiej gospodarce po 1990 roku sprawiły, że wieś i rolnictwo znalazły się w gorszej sytuacji niż miasta i pozarolnicze działy gospodarki. Powodem złej sytuacji rolników polskich są: - niepewność cen produktów rolnych, - spadek popytu na żywność, - rosnące wymagania odnośnie jakości produktów żywnościowych,

4343

- konieczność indywidualnego poszukiwania rynków zbytu na płody rolne, - rosnące ceny środków produkcji Bargłów Kościelny to gmina o charakterze wybitnie rolniczym. Prawie połowa gleby stanowią grunty IV klasy, przy niewielkim udziale klasy III. Gospodarstwa rolne mają wyspecjalizowaną produkcję w kierunku bydła mlecznego i mięsnego. Ponadto rolnicy zamieszkujący gminę współdziałają ze sobą w celu poprawienia swojej sytuacji materialnej. Czystość środowiska naturalnego przemawia za rozwojem rolnictwa ekologicznego. Za zaangażowaniem się rolników w ekologiczną produkcję przemawia również ciągły wzrost zainteresowania ludności zdrową żywnością. Na obszarach wiejskich oprócz rozwoju rolnictwa niezwykle ważny jest również rozwój pozarolniczej działalności, czyli dywersyfikacja działalności rolniczej. Istotne jest wspieranie powstawania nowych miejsc pracy w zawodach pozarolniczych pośrednio powiązanych z rolnictwem bądź jego otoczeniem. Na terenie gminy przeważają grunty III i IV klasy. Szczegółowy obraz sytuacji w układzie klas gleboznawczych przedstawiono w poniższym zestawieniu.

Struktura klas gleb w gminie Bargłów Kościelny

III 1,44% IV Wody 49,89% 4,64%

Tereny osiedlowe 1,38% Tereny komunikacyjne 1,83% Nieużytki Powyżej IV 5,14% Lasy 22,12% 13,56%

III IV Powyżej IV Lasy Nieużytki Tereny komunikacyjne Tereny osiedlowe Wody

4444

Struktura klas użytków rolnych na terenie gminy w ha III klasa 0% 2%

poniżej IV klasy 30%

IV klasa 68%

6.2.1 Struktura klas gleb w gminie

Tabela 19 Struktura klas gleb w gminie Bargłów Kościelny

Wyszczególnienie Powierzchnia w hektarach

Powierzchnia ogółem 18 757 ogółem 13 776

I nie występują II nie występują

III 270 Użytki rolne Użytki IV 9 357 Poniżej IV 4 149 Lasy 2 544 Nieużytki 965 Tereny komunikacyjne 343 Tereny osiedlowe 259 Wody 870

Źródło: Na podstawie informacji uzyskanych w Urzędzie Gminy w Bargłowie Kościelnym

4545

Jak wynika z powyższych danych zdecydowana większość gleb stanowią gleby IV klasy- 68% i poniżej IV klasy 30% gleb. Użytkowanie gruntów w gminie Bargłów Kościelny przedstawia się następująco:

Tabela 20 Struktura użytków rolnych w gminie (w ha)

Użytki Pow. użytków w ha % udział

ogółem 18 757 100,0 %

razem 13 775 73,4% grunty orne 9213 49,1% Użytki sady 105 0,6% rolne łąki 3177 16,9% pastwiska 1280 6,8%

Lasy i grunty leśne 2 605 13,9% Pozostałe grunty i nieużytki 2 377 12,8%

Źródło: Na podstawie informacji uzyskanych w Urzędzie Gminy w Bargłowie Kościelnym

Struktura użytków rolnych w gminie Bargłów Kościelny w ha pozostałe grunty i nieużytki 13%

lasy i grunty leśne 14% grunty orne 49%

łąki pastwiska 17% 7%

sady 0%

Jak wynika z powyższych zestawień większość powierzchni zajmują grunty orne – 49,1%, drugim co do wielkości użytkiem rolnym są łąki. W przypadku gdy gleby tej klasy są

4646

utrzymywane w wysokiej kulturze rolnej i dobrych warunkach wilgotnościowych, nadają się pod uprawę jęczmienia, pszenżyta i pszenicy. Gleby tej klasy nadają się również pod zakładanie sadów, ale pod uprawę nie wszystkich gatunków drzew owocowych. Uprawia się mieszanki zbóż, owies, koniczynę, kukurydzę.

6.2.2 Struktura obszarowa i produkcyjna gospodarstw rolnych Podstawową formą własności w gminie jest gospodarka indywidualna, w rękach której znajduje się ponad 87,2 % użytków rolnych.

Niekorzystna jest również struktura obszarowa gospodarstw rolnych. Dominują gospodarstwa małe (do 15 ha), które stanowią 64,0 % ogółu gospodarstw indywidualnych. Przeciętna powierzchnia gospodarstwa rolnego w gminie wynosi 15,2 ha. Powierzchnia gruntów rolników indywidualnych wynosi 16 350 ha.

Tabela 21 Struktura obszarowa gospodarstw rolnych

Wielkość gospodarstwa ilość gospodarstw Odsetek gospodarstw w %

do 15 ha 672 64,0 %

15 - 50 370 35,2 %

50 – 100 ha 6 0,6 %

powyżej 100 ha 2 0,2 %

Źródło:WWW.stat.gov.pl

4747

Struktura wielkościowa gospodarstw rolnych na terenie gminy Bargłów Kościelny

62

370 do 15 ha 672 15-50 ha 50-100 ha powyżej 100 ha

Głównymi gałęziami produkcji zwierzęcej i roślinnej jest hodowla bydła mlecznego i mięsnego oraz uprawa zbóż na użytkach zielonych.

Tabela 22 Struktura upraw na terenie gminy Bargłów Kościelny

Rodzaj uprawy Powierzchnia w ha % udział

Pod zasiewami w tym 9133 ha 100 %

pszenica 765 ha 8,4 %

jęczmień 60 ha 0,7 %

owies 80 ha 0,9 %

pszenżyto 1350 ha 14,8 %

mieszanka zbożowa 2250 ha 24,6 %

4848

kukurydza 1040 ha 12,40 %

motylkowe 110 ha 1,2 %

trawy i pastwiska polowe 3100 ha 33,9 %

ziemniaki 183 ha 2,0 %

tytoń 5 ha 0,1%

pozostałe 90 ha 1,0 %

Pastwiska trwałe 1280 ha

Łąki 3123 ha

Źródło: Na podstawie informacji uzyskanych w Urzędzie Gminy w Bargłowie Kościelnym

Jak wynika z powyższego zestawienia największy udział w produkcji roślinnej stanowi uprawa mieszanki zbożowej – 2250 ha, pszenżyta- 1350 ha oraz kukurydzy- 1040 ha. Duży udział stanowią również trawy i pastwiska polowe – 3100 ha. Związane jest to z powszechną na terenie gminy intensywną hodowlą bydła.

Tabela 23 Struktura produkcji zwierzęcej

Ogółem gmina Wyszczególnienie szt.

Pogłowie bydła ogółem 15933 W tym krowy 8658 Pogłowie trzody chlewnej 229 W tym lochy 97 Konie 55

4949

Owce 270 Drób 31894 Źródło: (Powszechny Spis Rolny GUS 2010) Hodowlą zwierząt zajmuje się w gminie około 90% gospodarstw indywidualnych. Największe pogłowie stanowi bydło mleczne – 8658 ( 8658 DJP) oraz drób – 31 894 ( 128 DJP). Podstawową działalnością prowadzoną na terenie gminy Bargłów Kościelny jest rolnictwo i gospodarka leśna. W związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej rolnictwo czekają bardzo duże zmiany. Muszą one podnieść swoją konkurencyjność poprzez:  powiększanie powierzchni gospodarstw,  wprowadzanie nowych bardziej wydajnych metod gospodarowania,  unowocześniania parku maszynowego,  dostosowania produkcji do potrzeb rynkowych. Zmiany te są bardzo kosztowne i wymagają ogromnych nakładów finansowych. Przeobrażenia w rolnictwie spowodują likwidację małych gospodarstw oraz zmniejszenie zapotrzebowania na siłę roboczą. Ocenia się, że ok. 500 osób będzie musiało odejść z pracy w rolnictwie. Szansą dla tych ludzi będzie zatrudnienie w usługach oraz w turystyce, która z uwagi na walory przyrodnicze gminy ma szansę się rozwijać.

6.3. Gospodarka leśna

Lasy odgrywają istotną rolę w zagospodarowaniu i użytkowaniu terenów.

Tereny leśne gminy Bargłów Kościelny zajmują 2 544 ha, co stanowi 13,6 %, powierzchni gminy i jest to wskaźnik dużo niższy w stosunku do wskaźnika lesistości powiatu, który wynosi 46 %.

Lasy gminy charakteryzują się występowaniem zróżnicowanym typem siedliskowym lasu oraz zróżnicowanym drzewostanem. Dominującym typem siedliskowym jest bór świeży i bór mieszany świeży oraz drzewostan, w większości sosna, olch i brzoza. Na terenie gminy 246 ha zajmuje Biebrzański Park Narodowy, powierzchnia jego otuliny wynosi 220 ha.

5050

Tabela 24 Powierzchnia gruntów leśnych na terenie gminy Bargłów Kościelny Powierzchnia Jednostka miary Ilość ogółem ha 2552,46 Grunty leśne publiczne ha 1003,46 ogółem Grunty leśne publiczne Skarbu ha 1001,46 Państwa Grunty leśne publiczne Skarbu ha 1001,08 Państwa w zarządzie Lasów Państwowych Grunty leśne prywatne ha 1549 Źródło:WWW.stat.gov.pl

Tabela 25 Powierzchnia lasów na terenie gminy Bargłów Kościelny Powierzchnia Jednostka miary Ilość ogółem ha 2535,03 Lasy publiczne ogółem ha 986,03 Lasy publiczne Skarbu ha 984,03 Państwa Lasy publiczne Skarbu ha 983,65 Państwa w zarządzie Lasów Państwowych Lasy publiczne Skarbu ha 0,38 Państwa w zasobie Własności Rolnej SP Lasy publiczne gminne ha 2,0 Lasy prywatne ha 1549 Źródło:WWW.stat.gov.pl

5151

Powierzchnia lasów w ha

0,38 Lasy publiczne Skarbu Państwa w zasobie Własności Rolnej SP

983,65 lasy publiczne Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych 1549 Lasy publiczne gminne

2 Lasy prywatne

Jak wynika z powyższego zestawienia najwięcej lasów jest własnością osób prywatnych. Należy zwrócić uwagę na ukształtowanie w tym rejonie granicy rolno - leśnej oraz zintensyfikowanie procesu zalesień. Dyrektor Generalny Lasów Państwowych (Decyzja Nr 25 z dnia 5 lipca 1995 r.) wprowadził zakaz wyrębu starych drzew niżej wymienionych gatunków:  dębu szypułkowego o pierśnicy powyżej 80 cm w korze, na siedliskach lasu wilgotnego i o pierśnicy powyżej 70 cm w korze na pozostałych siedliskach,  dębu bezszypułkowego o pierśnicy powyżej 60 cm w korze,  lipy drobnolistnej o pierśnicy powyżej 50 cm w korze,  klonów rodzimych o pierśnicy powyżej 50 cm w korze,  jesionu wyniosłego o pierśnicy powyżej 65 cm w korze, Zakaz wyrębu dotyczy również drzew gatunków rzadkich pochodzenia rodzimego, występujących w formie domieszek, tj. jodły pospolitej, czereśni ptasiej, jabłoni dzikiej, gruszy dzikiej oraz wiązów - bez względu na ich wiek i stan. Gospodarka leśna w lasach państwowych prowadzona jest zgodnie z zasadami obowiązującymi dla Leśnych Kompleksów Promocyjnych w oparciu o Program urządzania lasu. W roku 2013 podobnie jak w roku 2012 dokonano odnowień w ilości 4 ha na gruntach lasów prywatnych. W roku 2013 dokonano wyrębu na terenie lasów prywatnych w ilości 1284 m sześciennych ( dla porównania w roku 2012 dokonano wyrębu 1901 m sześciennych drzewa)

5252

6.4 Turystyka Gmina Bargłów Kościelny jest przestrzenią ekologiczno- przyrodniczą stanowiącą podstawę bytu i rozwoju społeczności lokalnej obejmującą tereny południowo- zachodnie powiatu augustowskiego, całość wchodzi w skład obszaru funkcjonalnego Zielonych Płuc Polski obejmującą swym zasięgiem 9 województw położonych w południowo- wschodniej części kraju i charakteryzujące się wysokimi walorami turystycznymi i przyrodniczymi. Podstawowym elementem walorów turystycznych są wody powierzchniowe. Na terenie gminy znajduje się jeden duży akwen wodny oraz szereg mniejszych akwenów i oczek wodnych oraz zalesionych zagłębień szczególnie interesujących dla turystów przyrodoznawców. Największym jeziorem gminy jest Dreństwo o pow. 504 ha leżące w południowo - zachodniej części gminy i wzdłuż jego zachodnich brzegów biegnie granica z gminą Rajgród. Ma kształt wydłużony południowo i silnie rozwiniętą nieregularną linię brzegową z licznymi wypłyceniami i zatoczkami. Poza częścią południową udział lasów w przebiegu całej linii brzegowej jest niewielki co powoduje znaczne obniżenie jego atrakcyjności turystycznej. Występuje tu stała wyspa o pow. 0,2 ha objęte ochroną konserwatorską i stanowi użytek ekologiczny. Jezioro Dreństwo ma możliwości połączenia z innymi jeziorami Pojezierza Ełckiego, co sprzyja rozwojowi turystyki wodnej w kierunku południowym aż do Narwi przy utrzymaniu drugiej klasy czystości jeziora. Drugim co do wielkości jest jezioro Tajno o pow. 235,6 ha, o płaskich brzegach i niewielkiej głębokości. Linia brzegowa jest silnie rozwinięta i nie porośnięta lasem. Na jeziorze nie występują wyspy stałe. Jedynie przy wsi Tajenko wyspa trzcinowa podwodna. Pozostałe jeziora gminy powstałe w wyniku glacjalnej działalności wody ( Kroszewo, Pogorzałka, Reszki o łącznej pow. 260 ha), to typowe oczka wodne i zalesione zagłębienia różnego kształtu i wielkości, częściowo zarośnięte. Sieć rzeczna na obszarze gminy Bargłów Kościelny jest niewielka i słabo wykształcona, i nie pełni funkcji turystycznej. Z większych cieków należy wymienić rzekę Jegrznię i Nettę. Obie rzeki płyną w strefie granicznej gminy w południowej jej części. Koryta tych rzek są słabo wcięte w podłoża, posiadają małe spadki i charakteryzują się małymi wahaniami wodostanu w ciągu roku. Kanał Augustowski wraz z otuliną jest unikatowym obiektem zabytkowym, krajobrazowym, spełnia znakomicie funkcje rekreacyjno- turystyczne, służy również turystyce przyrodniczo-edukacyjnej oraz badaniom naukowo- dydaktycznym na skalę krajową i międzynarodową, stanowi jedną z podstawowych atrakcji turystycznych gminy i jest ważnym elementem turystyki regionalnej,

5353

który powinien być odpowiednio przygotowywany na przyjęcie ruchu rekreacyjnego, przede wszystkim spływów kajakowych, poprzez odbudowanie walorów przyrodniczych i zapewnienie zaopatrzenia i ludzi do obsługi turystycznej. W otulinie Kanału Augustowskiego rozciąga się na południe Biebrzański Park Narodowy o pow. 246 ha. Jest największym i najbardziej naturalnym w Europie środkowej i zachodniej kompleksem torfowisk niskich z niewielkim udziałem przejściowych i wysokich z unikalną różnorodnością gatunków roślin i zwierząt oraz naturalnych ekosystemów. Obszar ten ma rekomendacje do uznania za obiekt dziedzictwa światowego wydanego przez Komisję Parków Narodowych i obszarów chronionych IUCN ( Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych ) oraz Federację Parków Narodowych i Parków Natury Europy. Walory turystyczne związane z tym obszarem, a więc te cechy środowiska geograficznego są przedmiotem zainteresowań społeczeństwa z uwagi na potrzeby wypoczynkowe, poznawcze lub inne zainteresowania specjalistyczne. Obszar gminy charakteryzuje niski stan lesistości. Lasy wraz z terenami zakrzaczonymi i zadrzewionymi stanowią ok. 14% pow. gminy zajmują gleby o najniższych klasach bonitacyjnych, nie stanowią zwartych kompleksów, nie odgrywają istotnej roli ani gospodarczej, ani wypoczynkowej. Największe kompleksy leśne występują w okolicy wsi Solistówka, Bargłówka, Pieńki, Nowiny Stare i Tąjenko. Występują w nich duże zróżnicowania typów siedliskowych z dominującym udziałem boru świeżego i boru mieszanego świeżego oraz drzewostanu, w większości sosna, olcha i brzoza. Na terenie gminy występuje wiele drobnych i rozczłonkowanych powierzchni leśnych, największe z nich znajduje się w okolicy wsi: Dreństwo, Bułkowizna, Kukowo, Łabętnik, Reszki, Stara Kamionka i Nowiny Bargłowskie. Lasy na terenie gminy tworzą mozaikę z użytkami rolnymi i pełnią głównie funkcję klimatotwórczą zapewniając korzystne funkcjonowanie środowiskotwórcze. Kolejnym ważnym elementem składowym walorów turystycznych gminy jest rzeźba terenu, która jest słabo zróżnicowana. Występują tu w części południowo- wschodniej ( Kotlina Biebrzańska) obszary prawie płaskie o bardzo małych deniwelacjach terenu. Pozostałe tereny gminy ( Pojezierze Ełckie) zostało ukształtowane podczas zlodowacenia Bałtyckiego i jest wysoczyzną morenową falistą z wałami moren czołowych. Zróżnicowanie w wysokościach bezwzględnych na obszarze całej gminy jest nieduże, najniższy punkt w okolicach Kanału Augustowskiego leży na wysokości 112,6 m.n.p.m. Najwyższy w północnej części gminy ( wieś Kukowo ) wynosi 161,4 m n.p.m. Takie urzeźbienie terenu turystykę pieszą, konną, samochodową, rowerową itp.).

5454

6.4.1 Szlaki i trasy turystyczne Przez obszar gminy prowadzi znakowany żółty szlak turystyczny pieszy. Wychodzi z Równiny Augustowskiej i prowadzi przez Pojezierze Ełckie, łączy więc ze sobą regiony geomorfologiczne. Na terenie gminy szlak rozpoczyna się we wsi Bargłów Dworny, prowadzi dalej przez środek gminy we wsi Bargłów Kościelny do Rozalina stąd przez Pomiany i Łabętnik do Reszek, ostatniej wsi na szlaku w obrębie gminy. Szlak biegnie przez tereny otwarte ciekawe pod względem geologicznym, równiną sandrową, moreną denną poprzedniego zlodowacenia, a w okolicach Łabętnika, Reszek, Kukowa-formy wytopiskowe martwego lodu i interesujące wzgórza kemowe. Szlak należy do słabo zagospodarowanych turystycznie Trasy rowerowe Na terenie gminy nie ma wyznaczonych szlaków rowerowych. Ta forma turystyki może wykorzystywać tylko istniejące drogi. Opracowane jest studium tras rowerowych dla byłego województwa suwalskiego, w którym została zaproponowane trasy rowerowe o znaczeniu międzynarodowym i regionalnym z podstawowymi punktami obsługi ruchu rowerowego w Bargłowie Kościelnym. Inne niezwykle interesujące trasy rowerowe o znaczeniu lokalnym zostały zaproponowane ze wsi Bargłów Kościelny w kierunku Brzozówka- Karpa- Tajno Stare- Tajno Łanowe- Śluza Sosnowo przy Kanale Augustowskim.

6.5 Środowisko kulturowe Gmina Bargłów Kościelny posiada również walory kulturowe, które mogą i powinny być atutem w rozwoju turystyki na jej obszarze. Wspomnieć tu należy : - duże wartości kulturowe, naukowo- poznawcze dla około 100 zarejestrowanych stanowisk archeologicznych ( część z nich znana jest w świecie naukowym na skalę międzynarodową) - Kanał Augustowski jako ważny element przestrzeni kulturowej wschodnich krańców gminy, który odgrywa istotną rolę w rozwoju wschodnich terenów gminy. - Zespoły dworskie w Łabętniku i Pomianach oraz zespól kościoła parafialnego w Bargłowie Kościelnym i jego styl wyposażenia , a także wiele pojedynczych zabytkowych obiektów architektury.

5555

Tabela 26 Spis obiektów zabytkowych ujętych w gminnej ewidencji zabytków Nr Karty L.p. Miejscowość Obiekt Datowanie Ewidencyjnej Nr Zabytku rejestru Nieruchomeg zabytków o 1. Bargłów Kościelny kościół rzymskokatolicki 1833 r., 88 A-512 z parafialny p.w. odbudowa 1.07.1986 Podwyższenia Krzyża Św. 1950 r. 2. Bargłów Kościelny plebania w zespole kościoła 1908 r. 90 A-512 z parafialnego 1.07.1986 3. Bargłów Kościelny kaplica A w zespole 2. połowa XIX 92 A-512 z kościoła parafialnego w. 1.07.1986 4. Bargłów Kościelny kaplica B w zespole 2. połowa XIX 92 A-512 z kościoła parafialnego w. 1.07.1986 5. Bargłów Kościelny kaplica C w zespole 2. połowa XIX 92 A-512 z kościoła parafialnego w. 1.07.1986 6. Bargłów Kościelny kaplica D w zespole 2. połowa XIX 92 A-512 z kościoła parafialnego w. 1.07.1986 7. Bargłów Kościelny brama główna w zespole 2. połowa XIX 91 A-512 z kościoła parafialnego w. 1.07.1986 8. Bargłów Kościelny brama boczna w zespole 2. połowa XIX 91 A-512 z kościoła parafialnego w. 1.07.1986 9. Bargłów Kościelny młyn mechaniczny 1. ćwierć XX 93 --- wieku 10. Bargłów Kościelny cmentarz rzymskokatolicki 1. połowa XX 13 --- wieku 11. Bargłów Kościelny cmentarz rzymskokatolicki 2. połowa XIX 14 A-482 z wieku 15.05.1985 12. Bargłów Kościelny kaplica w zespole 2. połowa XIX 92A --- cmentarza w. rzymskokatolickiego Źródło:Źródło: Na podstawie informacji uzyskanych w Urzędzie Gminy w Bargłowie Kościelnym

Położenie gminy w potencjalnym paśmie przyśpieszonego rozwoju gospodarczego na kierunku Augustów- Bargłów Kościelny- Grajewo oraz w powiecie przygranicznymna ważnym międzynarodowym szlaku tranzytowym łączącym stolicę i centrum kraju, ważne ośrodki miejsko-usługowe Augustów i Suwałki, prowadzące dalej do międzynarodowego przejścia granicznego z Litwą w Budzisku i Ogrodnikach, oraz bliskie sąsiedztwo dwóch ośrodków miejskich: Augustowa i Grajewa, dobre powiązania z wojewódzkimi szlakami komunikacyjnymi i posiadanie gęstej sieci dróg ostosunkowo dobrej nawierzchni i niewielkim obciążeniu, stwarza możliwość zwiększenia ruchu turystycznego oraz przyśpieszenia wielostronnego rozwoju gospodarczego, wymiany handlowej i kulturowej.

5656

Pomimo sprzyjających warunków na terenie gminy Bargłów Kościelny praktycznie brak jest bazy turystycznej. Czynna jest jedna kwatera agroturystyczna mogąca przyjąć ok. 12 turystów. W miejscowości Dreństwo zlokalizowana jest zabudowa letniskowo-rekreacyjna na z 12 budynkami, o średnim standardzie zabudowy, bez wody i kanalizacji. Zasadniczą rolę w obsłudze ruchu turystycznego gminy pełnią wsie Bargłów Kościelny, Barszcze, Dreństwo, Tajno Podjeziorne. Potencjał usługowy i turystyczny tych wsi winien być odpowiednio wzmocniony zwłaszcza w bazie noclegowej, gastronomicznej i sportowej.

VII Infrastruktura społeczna

7.1 Oświata i wychowanie

Oświata to jedna z kluczowych dziedzin zarówno w wymiarze ogólnokrajowym, jak i lokalnym. Im bardziej wykształcone społeczeństwo, tym szybciej i lepiej potrafi się przystosować do realiów dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej i społecznej. Na terenie gminy Bargłów Kościelny funkcjonują następujące jednostki stanowiące bazę oświatową: - Szkoła Podstawowa w Łabętniku, - Szkoła Podstawowa w Kroszewie, - Szkoła Podstawowa w Tajnie Starym, - Zespół Szkół w Bargłowie Kościelnym Na terenie gminy brak jest przedszkoli, funkcjonują natomiast 4 oddziały wychowania przedszkolnego przy szkołach podstawowych. Istniejące oddziały przedszkolne są niezwykle potrzebne z uwagi na to, że od samego początku przygotowują dzieci do życia. Uczą je samodzielności, otwartości na drugiego człowieka, a także tego, jak współpracować z innymi. Poprzez umiejętnie skomponowaną zabawę przygotowują młodych ludzi do tego, aby w przyszłości mogły sprostać licznym wyzwaniom choćby w postaci wyboru zawodu oraz podjęcia pracy. Rola placówek przedszkolnych w kształtowaniu osobowości młodego człowieka jest bardzo istotna. Ilość uczniów i wychowanków w szkołach przedstawia poniższa tabela.

5757

Tabela 27 Wykaz placówek oświatowych, dla których organem prowadzącym jest Gmina Bargłów Kościelny Liczba dzieci Lp. Wykaz placówek oświatowych 2013/2014 1 Gimnazjum w Bargłowie Kościelnym 182

2 Szkoła Podstawowa w Bargłowie Kościelnym 274

3 Punkt przedszkolny 19

4 Szkoła Podstawowa w Kroszewie 54

5 Szkoła Podstawowa w Tajnie Starym 66

6 Punkt przedszkolny 10

7 Szkoła Podstawowa w Łabętniku 59

Źródło: Na podstawie informacji uzyskanych w Urzędzie Gminy w Bargłowie Kościelnym

Szkoły te podporządkowane samorządowi gminnemu funkcjonują w oparciu o podział terenu gminy na rejony szkolne, co łączy się z organizacją dowozu uczniów z odległych miejscowości. Szkoły wyposażone są w pracownie komputerowe, których jest na terenie gminy 5 sztuk, wyposażonych w 58 komputerów przeznaczonych dla uczniów, wszystkie z dostępem do Internetu. Wskaźnik udziału % szkół podstawowych wyposażonych w komputery przeznaczone do użytku uczniów z dostępem do Internetu wynosi 60%. Wskaźnik udziału % szkół gimnazjalnych wyposażonych w komputery przeznaczone do użytku uczniów z dostępem do Internetu wynosi 100%.

7.2 Ochrona zdrowia i opieka społeczna

Na terenie gminy Bargłów Kościelny funkcjonują 2 niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej: - NZOZ "Przychodnia Rodzinna " GOZ Bargłów Kościelny Joanna Piecha- Ziemba – Wspólnik S.C. Prywatny Gabinet Lekarski – Pediatryczny Joanna Piecha –Ziemba - Spółka Cywilna "CORDIS" Sławomira Golubiewska, Anna Złotkowska, Monika Golubiewska Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej s.c. "CORDIS"

5858

Ponadto na terenie gminy funkcjonuje: - Grupowa Praktyka Pielęgniarek i Położnych GOZ Bargłów Kościelny S.C. Alicja Gorycka, Ziarko, Dobkowska, Krupińska - 1 apteka Najbliższy szpital znajduje się w mieście powiatowym – Augustowie. Tam również mieszkańcy gminy Bargłów Kościelny mogą korzystać ze specjalistycznego poradnictwa oraz badań lekarskich. Opieka społeczna Opieka Społeczna sprawowana jest przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bargłowie Kościelnym. Ośrodek realizuje zadania własne i obowiązkowe z zakresu pomocy społecznej oraz zadania zlecone gminie z zakresu pomocy społecznej. Zadania zlecone gminy wiążą są z wypłacaniem zasiłków stałych, wyrównawczych i okresowych, jak również rent socjalnych, zasiłków z zakresu ochrony macierzyństwa, zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych. Podstawowym celem działania Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej jest rozpoznawanie potrzeb rodzin i osób indywidualnych w celu ichzaspokajania oraz zapewnienia im godziwego poziomu życia. Ośrodek prowadzi także działania zmierzające do usamodzielniania się osób oraz rodzin w celu zwiększenie ich stabilizacji życiowej oraz poziomu integracji ze środowiskiem. Do zadań Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej należą ponadto: - analizowanie rozpoznanych potrzeb mieszkańców gminy,

- analizowanie uwarunkowań środowiskowych dla celów pomocy społecznej,

- przygotowywanie planów rozwoju wszelkich świadczeń z tytułu pomocy społecznej,

- bezpośrednie i pośrednie udzielanie świadczeń w formie pieniężnej, rzeczowej i usługowej,

- współpraca z gminnymi i poza gminnymi organizacjami i instytucjami działającymi na rzecz społeczności lokalnej,

- aktywizacja środowiska lokalnego na rzecz pomocy społecznej.

5959

Tabela 28 Powody przyznania pomocy społecznej

Powody trudnej sytuacji 2010 2011 2012 2013 życiowej 9 liczba rodzin 65 12 6 Ubóstwo liczba osób w 246 28 10 rodzinach 22 - liczba rodzin - - 1 Sieroctwo liczba osób w - - - 5 rodzinach 1 liczba rodzin 1 - 2 Bezdomność liczba osób w 1 1 - 2 rodzinach - liczba rodzin 1 1 - Potrzeba ochrony macierzyństwa liczba osób w - 2 6 - rodzinach 168 liczba rodzin 147 155 167 Bezrobocie liczba osób w 538 472 496 524 rodzinach 46 liczba rodzin 36 40 44 Niepełnosprawność liczba osób w 160 99 155 163 rodzinach 9 liczba rodzin 30 11 8 Długotrwała choroba liczba osób w 25 77 38 25 rodzinach Bezradność w liczba rodzin 66 17 1 8 sprawach opiekuńczo- wychowawczych i liczba osób w 269 76 6 prowadzeniu rodzinach 37 gospodarstwa domowego liczba rodzin 2 3 4 4 Alkoholizm liczba osób w 3 13 18 14 rodzinach

liczba rodzin - - - - Narkomania liczba osób w - - - - rodzinach

6060

Trudności w przystosowaniu do liczba rodzin 4 3 4 1 życia po liczba osób w opuszczeniu 4 3 6 1 zakładu karnego rodzinach Źródło:(Dane: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej)

Z powyższej tabeli wynika, że zasadniczym powodem korzystania z pomocy społecznej jest bezrobocie- 168 rodzin ( 538 osób), obserwuje się bardzo niewielki wzrost w stosunku do roku 2012 – 167 rodzin ( 524 osoby) oraz ubóstwo – 9 rodzin ( 22 osoby) - obserwuje się niewielki wzrost w stosunku do roku 2012, ale zdecydowany spadek w stosunku do roku 2010- 65 rodzin ( 265 osób). Dużą grupą wymagającą wsparcia są osoby niepełnosprawne – 46 rodzin ( 160 osób) oraz bezradne w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego – 37 osób. Również potrzeba ochrony macierzyństwa i długotrwała choroba są przyczyną korzystania z pomocy społecznej dość dużej liczby rodzin.

7.3 Infrastruktura społeczno - kulturalna

W gminie Bargłów Kościelny mieszczą się najważniejsze instytucje związane z kulturą:  Gminna Biblioteka Publiczna w Bargłowie Kościelnym  Świetlice wiejskie we wsiach : Tajno Podjeziorne, Wolka Karwowska, Brzozówka i Bargłówka  Muzeum Ziemi Bargłowskiej przy Zespole Szkół w Bargłowie Kościelnym

Gminna Biblioteka Publiczna w Bargłowie Kościelnym obejmuje swoim działaniem gminę Bargłów Kościelny i jest jedyną biblioteką publiczną na tym terenie.

Tabela 29 Zasoby biblioteczne na terenie gminy Bargłów Kościelny Wolumeny Liczba Powierzchnia stan na: 31.XII 2013 czytelników Placówka użytkowa w stan na: zbiory m2 książki czasopisma Σ specjalne 31.XII 2013 GBP w Bargłowie Kościelnym 26387 - - 26387 180 670 (ogółem)

Źródło: Na podstawie informacji uzyskanych w Urzędzie Gminy w Bargłowie Kościelnym

6161

Podstawowym zadaniem Biblioteki jest gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie zbiorów bibliotecznych oraz stymulowanie, rozwijanie i zaspakajanie zróżnicowanych potrzeb czytelniczych, oświatowych, kulturalnych i informacyjnych mieszkańców gminy. Lokalne funkcje administracyjne pełni Urząd Gminy w Bargłowie Kościelnym położony przy ul. Augustowskiej 47.

7.4 Poziom bezpieczeństwa Każdy mieszkaniec gminy musi mieć zapewnione bezpieczeństwo mienia i życia. Z uwagi na podział administracyjny Polski nad bezpieczeństwem mieszkańców czuwa Policja, Straż Pożarna oraz Pogotowie Ratunkowe.

O bezpieczeństwo publiczne w gminie dbają :

 Policja – 1 komisariat w Bargłowie Kościelnym

 Ochotnicza Straż Pożarna. Gmina posiada dobrze prosperującą ochronę przeciwpożarową. Placówki Ochotniczej Straży Pożarnej zlokalizowane są w Bargłowie Kościelnym, Dreństwie, Popowie, Wólce Karwowskiej, Bargłówce, Tajnie Starym, Kamionce Starej.

Gmina sama podejmuje działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców:  z zakresu ochrony przeciwpożarowej – utrzymuje jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej,  z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego – finansuje oświetlenie dróg na swoim terenie,

7.5 Sport i rekreacja

Na terenie Gminy Bargłów Kościelny w ramach pozyskanych środków z SPO ROL 2004- 2006 został wykonany kompleks zespołu boisk sportowych, służących młodzieży i uczniom z terenu gminy na którym organizuje i współorganizuje zawody sportowe, imprezy rekreacyjne oraz wspiera działalność klubów sportowych, stowarzyszeń kultury fizycznej.

Tabela 30 Zestawienie przyszkolnych obiektów sportowych w gminie Wyszczególnienie Charakterystyka Sala gimnastyczna wielofunkcyjna, siłownia Zespół Szkół w Bargłowie Kościelnym Zespół boisk sportowych

Szkoła Podstawowa w Tajnie Starym - boisko sportowe. Szkoła Podstawowa w Łabętniku Boisko sportowe do gier małych

6262

Wyszczególnienie Charakterystyka Szkoła Podstawowa w Kroszewie Boisko sportowe do gier małych Źródło:WWW.stat.gov.pl

Wymienione obiekty, sala gimnastyczna i boiska przy szkołach stanowią najważniejsze elementy infrastruktury sportowo-rekreacyjnej.

VIII Zasoby zabytkowe 8.1 Zabytki architektury i budownictwa, zabytki ruchome oraz cmentarze zabytki sakralne

Do grupy zabytków sakralnych należy jedynie zespół kościoła parafii rzymskokatolickiej p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Bargłowie Kościelnym Parafia Bargłów, fundacji króla Zygmunta Augusta, została erygowana w 1544 roku. Obecny kościół murowany stoi w miejscu poprzedniego drewnianego. Został zbudowany w 1883 roku w stylu neogotyckim. Kościół został częściowo zniszczony podczas II wojny światowej. Do roku 1955 odbudowano Korpus nawowy, a w1988 wieże. Zespół składa się z kościoła i czterech kaplic (obiekty te okolone są kamiennym murem z bramą) oraz plebanii (zbud. ok. 1908 r.). Ważnym elementem w krajobrazie gminy są krzyże przydrożne wykonane z różnych materiałów. Te najstarsze z początku XX wieku wykonane są z kutego żelaza osadzonego w kamiennej podstawie. Krzyże drewniane są systematycznie zastępowane przez nowsze, jednak tradycja miejsca jest utrzymywana.

8.1.1 Dwory i folwarki Na omawianym terenie z licznych niegdyś zespołów dworskich i folwarcznych zachowały się jedynie skromne ich pozostałości. Pośród tych obiektów należy wymienić zespół drobnoszlachecki w Łabętniku pochodzący z 2. poł XIX wieku oraz pozostałości po zespole dworskim w Pomianach z 2 poł. XIX w.

8.1.2 Budownictwo zabytkowe Liczne do połowy lat 70 XX wieku tradycyjne budownictwo drewniane w ciągu 10 lat zostało wyparte przez utylitarne w formach budynki mieszkalne i gospodarcze. Gabaryty i forma budynków na trwałe zakłóciła krajobraz gminy.

6363

8.1.3 Zabytki ruchome Zabytki ruchome, czyli dzieła sztuki, rzeźba, malarstwo i wyroby rzemiosła artystycznego stanowią wyposażenie kościoła parafialnego w Bargłowie Kościelnym. Wyposażenie w postaci ołtarzy stanowi jednolitą stylistycznie i warsztatowo formę neogotycką; pochodzą z końca XIX wieku.

8.1.4 Cmentarze W gminie zachował się jeden historyczny cmentarz z kilkoma starymi nagrobkami pochodzącymi z połowy XIX wieku.

8.1.5 Ruralistyka Osadnictwo wiejskie na omawianym terenie w zdecydowanej większości charakteryzuje się zabudową skupioną - rzędową, jedno - lub dwustronną. Obecna struktura osadnicza tego terenu jest efektem długoletnich przeobrażeń społeczno - gospodarczych jakie dokonały się na obszarze Pojezierza Suwalskiego i Równiny Augustowskiej w XIX i XX wieku (reformy agrarno - ekonomiczne z 1 połowy XIX wieku, uwłaszczenie chłopów w 1864r, komasacje po 1875 r. oraz w XX regulacje). W 1 połowie XIX w. dominujące na tym obszarze wsie szeregówki z trójpolowym systemem gospodarowania zostały gruntownie przebudowane. Na ich miejscu powstały wówczas wsie o pasmowym układzie pól i rzędowej zabudowie wzdłuż drogi, czyli tzw. rzędówki lub wsie kolonii sznurowych. Z czasem początkowo luźna i jednostronna zabudowa rzędówek uległa zagęszczeniu, a pasmowe nadziały pól - rozdrobnieniu. Po uwłaszczeniu chłopów w 1864 roku nie doszło tu do kolejnej przebudowy wsi, tak jak to miało miejsce na Suwalszczyźnie (wsie o zabudowie kolonijnej). We wsiach o najbardziej zagęszczonej zabudowie jak: Bargłów, Łabętnik, Dreństwo z konieczności powstały gospodarstwa kolonijne, które zasadniczo nie wpłynęły na zmianę struktury przestrzennej tych miejscowości. Przeciętna zagroda na tym terenie składa się z domu, jednego budynku inwentarskiego, stodoły, szopy, piwnicy oraz studni. Kształty siedlisk są prostokątne. Domy stoją frontem lub szczytem do drogi, budynki gospodarcze po bokach, stodoła na zamknięciu czworoboku. Zagrodom towarzyszą ogródki i sady ulokowane od frontu lub z tyłu.

8.2 Zabytki techniki Ważny element w przestrzeni kulturowej wschodnich krańców gminy to Kanał Augustowski. Kanał jest złożony z długich odcinków sztucznych przekopów oraz zespołu stopnia piętrzącego (śluza Sosnowo). Kanałowi towarzyszy pochodzący z czasu jego budowy układ drożny. Układ drożny na niemal całym terenie gminy powstał w XVI - XIX wieku. Część dróg obecnie istniejących pokrywa się ze starymi szlakami odnotowanymi w źródłach, np.

6464

droga do Grodna z terenów Państwa Zakonnego lub wspomniany trakt z Warszawy do Petersburga.

8.3 Walory kultury jako inspiracja przedsiębiorczości lokalnej

Rozwój przedsiębiorczości w zakresie wykorzystania walorów kulturowych powinien koncentrować się na kultywowaniu tradycji i przeciwdziałaniu zanikowi odrębności regionalnej. Walory kulturowe powinny stać się produktem sprzedaży osobom z zewnątrz w formie ruchu turystycznego.

W zakresie architektury większość tradycyjnych obiektów budowlanych zabytkowych osiągnęła wiek kwalifikujący je do rozbiórki, jest rozproszona, a ich adaptacja do współczesnych funkcji bardzo ograniczona. W miarę skutecznej ochronie podlegają budowle dworskie i sakralne. Celowym byłoby adaptowanie innych zabytkowych obiektów na potrzeby obsługi ruchu turystycznego lub na obiekty letniskowe. W zakresie zwyczajów i umiejętności obsługa ruchu turystycznego wymaga zaprezentowania ciekawostek regionalnych i stworzenia możliwości uczestniczenia w pracach w gospodarstwie, pracach polowych i różnych działaniach związanych z tradycjami życia na wsi (wyrób serów, masła, tkactwo ludowe, przędzenie, barwienie w barwnikach naturalnych). Odrębną dziedzinę umiejętności są czynności związane z przygotowaniem potraw regionalnych, z miejscowych surowców i według starych technologii. W zakresie rzemiosła znaczenie gospodarcze może mieć ciesielstwo i stolarstwo wykorzystujące miejscowe materiały i posługujące się tradycyjnymi technikami. Na uwagę zasługuje również kamieniarstwo budowlane i kowalstwo. W zakresie kultywowania dziedzictwa ważne jest jego utrzymanie i kultywowanie tradycji poprzez programy edukacyjne dla dzieci, organizowanie festynów oraz pokazów obrzędów i zanikających rzemiosł, gromadzenie materiałów w postaci legend, opowieści, opisów zwyczajów wiejskich oraz programów edukacyjnych dla właścicieli gospodarstw agroturystycznych odnośnie wykorzystania tradycyjnych prac w gospodarstwie wiejskim.

Bargłów Kościelny leży w historycznej części północnego Podlasia. Obszar ten dopiero w 1569 roku został włączony do Korony, a wcześniej stanowił ziemię plemion jaćwieskich i należał do Wielkiego Księstwa Litewskiego.

6565

Najcenniejszymi zabytkami na terenie gminy są zespół kościoła parafialnego w Bargłowie, zespół dworski w Łabętniku, pozostałość zespołu dworskiego w Pomianach, budynki szkolne w Tajnie i Dreństwie, cmentarz w Bargłowie Kościelnym, młyn z okresu międzywojennego w Bargłowie. Zabytkiem techniki jest Kanał Augustowski, złożony z długich przekopów i śluzy Sosnowo, któremu towarzyszy układ drożny pochodzący z czasów jego budowy. Na terenie gminy znajduje się około 100 stanowisk archeologicznych pochodzących z epoki kamienia aż do czasów nowożytnych. W okolicach Bargłowa Kościelnego jeszcze po ostatniej wojnie tkano dywany, kilimy, płachty wielonicielnicowe, płótno i materiały wełniane na ubrania. Strój ludowy na terenie gminy nie był już powszechnie używany po 1920 roku, a ubierano się w ubrania fabryczne lub wzorowane na fabrycznych, lecz szyte z materiałów tkanych w domu. Istnieje tradycja wykonywania wyrobów haftowanych i zdobionych koronkami. W tradycyjnych zagrodach zachowały się meble wykonywane przez wiejskich lub małomiasteczkowych rzemieślników. Przeważnie są to drewniane szlabany, rozsuwane łóżka, kufry, kredensy, które obecnie stoją w podrzędnych pomieszczeniach gospodarczych. We wsiach spotkać można jeszcze narzędzia i sprzęty gospodarskie używane po 1945 roku czyli żarna, pojemniki na zboże, naczynia klepkowe, wozy, stare naczynia, kadłuby z drewna, narzędzia do przędzenia i tkania. Gminy położone na skraju Podlasia na granicy z Mazowszem znacznie dłużej kultywowały tradycyjne zwyczaje. Do obrzędów i wierzeń ludowych weszło dużo elementów przedchrześcijańskiego kultu domowego, kultu przodków i zwyczajów związanych z magią wegetacyjną. Wyrażała się ona szeregiem zabiegów ułatwiających zdobycie pożywienia. W grupie rodzinnej i społeczności wiejskiej kultywowane były tradycyjne obrzędy i zwyczaje doroczne. Tradycyjnie świętowano zaduszki, wigilię św. Andrzeja, Adwent, Gody z dniem św. Szczepana, święte wieczory, święta Trzech Króli, Matki Boskiej Gromnicznej, św. Agaty, zapusty, ostatki, Popielec, półpoście, cykl świąt wielkanocnych zaczynający się od Kwietnej Niedzieli i kończący się Niedzielą Przewodnią, Zielone Świątki, Boże Ciało, święta Matki Boskiej Zielnej i Siewnej. Wszystkie te święta miały rozbudowane obrzędy i zwyczaje. Oprócz obrzędów dorocznych jeszcze w okresie międzywojennym praktykowane były rozbudowane zwyczaje rolnicze, hodowlane, rybackie, związane z zajęciami domowymi. Zwyczaje weselne i pogrzebowe miały rozbudowane obrzędy i tradycje, często zróżnicowane w obrębie nawet jednej parafii. Dzisiaj zwyczaje te są dalej praktykowane, lecz w uproszczonej obrzędowości. Wznoszone z fundacji gromady lub pojedynczych mieszkańców krzyże i kapliczki przydrożne spotykane przy wiejskich drogach są wyrazem religijności ludowej. Upamiętniają one

6666

tragiczne wydarzenia i intencje fundatorów. Pod krzyżami odprawiano modły i do krzyża na końcu wsi odprowadzają ciało zmarłego mieszkańcy społeczności wiejskiej. Z większością krzyży związane są opowieści o mieszkańcach wsi lub zdarzeniach związanych z ich fundowaniem. Zdecydowana większość nazwisk i nazw miejscowych jest pochodzenia słowiańskiego. W powszechnym użyciu jest język polski.

8.4 Życie religijne

Na terenie Gminy Bargłów Kościelny istnieją 2 parafie rzymsko – katolickie: w Bargłowie Kościelnym, w Prusce oraz nowo wybudowany kościół w Łabętniku.

Kościół Rzymsko-Katolicki p.w. Matki kościół rzymskokatolicki p.w. Bożej Częstochowskiej w Prusce. Podwyższenia Krzyża Świętego w Bargłowie Kościelnym.

6767

IX. ANALIZA SWOT MOCNYCH I SŁABYCH STRON, SZANS I

Silne strony

 Położenie gminy w potencjalnym paśmie przyśpieszonego rozwoju gospodarczego na kierunku Augustów - Bargłów Kościelny – Grajewo,  Położenie wzdłuż drogi krajowej nr 61 w kierunku przejść granicznych z Litwą, międzynarodowy szlak drogowy Warszawa - granica państwa zapewnia dostępność komunikacyjną gminy zarówno w skali regionalnej jak i międzynarodowej i osiąganie korzyści z handlu, transportu i turystyki.  Występowanie na terenie gminy obszarów podwyższonej ochrony środowiska przyrodniczego  Bliskie sąsiedztwo ośrodków miejskich Augustowa, a także Grajewa daje możliwość pozyskiwania rynków zbytu towarów i usług oferowanych przez gminę, szczególnie produktów rolnych i usług agroturystycznych,  Znaczne zasoby wolnej siły roboczej mogą stanowić czynnik sprzyjający rozwoju wigminy, pod warunkiem podjęcia działań edukacyjnych, nastawionych na potrzeby rozwojowych branż gospodarczych - handlu, turystyki i przetwórstwa spożywczego,

• Korzystne standardy powierzchniowe zasobów mieszkaniowych, które są lepsze od średnich w powiecie augustowskim • Możliwość wykorzystania miejscowych surowców: rolnych, leśnych i mineralnych (kruszywo budowlane). • Szansa zbytu produkcji w eksporcie na rynki wschodnie i dla konsumentów w ruchu granicznym i turystycznym, • Korzystne warunki naturalne dające możliwość łączenia produkcji rolnej z agroturystyką, • Położenie przygraniczne, • Niski stan zanieczyszczenia środowiska, • Położenie wzdłuż drogi krajowej Nr 61 i bliskie sąsiedztwo dwóch ośrodków miejskich Augustów i Grajewo stwarza możliwość zwiększenia ruchu turystycznego

6868

między mieszkańcami gminy i sąsiadami oraz przyśpiesza rozwój gospodarczy, wymianę handlową i kulturową,

• Stopniowa rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej, • Bardzo wysoki stopień zwodociągowania gminy, • Zamknięcie gminnego składowiska odpadów, • Prawidłowo zorganizowany system gospodarowania odpadami, • Sukcesywny rozwój infrastruktury gminnej • Słabe strony

 Położenie w znacznym oddaleniu od głównych ośrodków gospodarczych i administracyjnych Polski, skutkiem czego jest stosunkowo niski stopień rozwoju gospodarczego, ze zdecydowaną przewagą funkcji rolniczej,  Bezrobocie strukturalne, aktualnie istniejące i potencjalnie wzrastające w może stwarzać problemy społeczno-ekonomiczne i stanowić ciężar dla rozwoju gospodarczego i przestrzennego gminy,  Konkurencyjne zagrożenie ze strony miast powiatowych Augustowa i Grajewa oraz sąsiednich gmin o większych możliwościach rozwoju - w zakresie rozwoju produkcji i usług nierolniczych oraz w poszerzaniu rynku zbytu,  Spadkowa tendencja liczby mieszkańców  Znaczna liczba bezrobotnych, w tym bezrobotnych zagrożonych bezrobociem długotrwałym - zarejestrowanych w urzędach pracy jak i potencjalnych w gospodarstwach rolnych,  Zdominowanie rynku pracy i gospodarki w gminie przez rolnictwo,  Zdominowanie zabudowy mieszkalnej przez budownictwo rolnicze z niekompletnym wyposażeniem w zakresie infrastruktury technicznej,  Rozproszenie zabudowy,  Niewystarczające tempo budownictwa mieszkaniowego,  Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura techniczna oraz społeczna miejscowości wiejskich  Brak inwestorów i kapitału do inwestowania w przedsięwzięcia na terenie gminy,

6969

 Ograniczenie rozwoju przetwórstwa do działalności nieuciążliwej z punktu widzenia ochrony walorów środowiskowych (czystość powietrza, wód, gleb i roślinności).  Wykorzystanie potencjału produkcyjnego tej gminy ogranicza : - brak nowoczesnego marketingu w obrocie produktami rolnymi, - niekorzystne warunki zbytu produktów rolnych, brak ścisłych powiązań pomiędzy producentami rolnymi, a przedsiębiorstwami przemysłu rolno- spożywczego oraz handlem hurtowym, - brak nowoczesnych zakładów przetwórczych, - niedoinwestowanie w zakresie technicznej i społecznej infrastruktury wsi,

 Brak współpracy w dziedzinie turystyki, z gminami sąsiednimi,  Duże rozdrobnienie powierzchni leśnych,  Rozdrobnienie stanu własności terenów leśnych,

 Niedostateczne zaangażowanie szkół w przygotowanie uczniów do aktywnego poszukiwania pracy  Konieczność dojazdów dzieci i młodzieży do szkół często ze znacznych odległości,  Ograniczone możliwości samorządów lokalnych w zakresie dofinansowania oświaty,  Niewystarczająca infrastruktura turystyczna pomimo sprzyjających warunków przyrodniczych

Szanse

 Rozwój gospodarki, przetwórstwa i produkcji,  Rozwój handlu z uwagi na położenie Gminy,  Możliwość pozyskania dofinansowania na inwestycje gminne,  Zahamowanie migracji mieszkańców,  Prowadzenie intensywnej produkcji roślinnej i zwierzęcej,  Prowadzenie produkcji żywności ekologicznej,  Zmniejszenie bezrobocia w gminie,  Utrzymanie produkcji leśnej zgodnie z planami gospodarczymi nadleśnictw,  Rozwój obsługi ruchu drogowego,  Realizacja obiektów i urządzeń obsługi ruchu turystycznego na szlakach samochodowych, rowerowych i pieszych,

7070

 Rozwój agroturystyki,  Organizacja letniego wypoczynku dla dzieci i młodzieży,  Rozwój turystyki w skali krajowej i lokalnej,  Rozwój turystyki krajoznawczej, dydaktycznej i naukowej,  Rozwój turystyki kwalifikowanej kajakowej, rowerowej i konnej,  Prowadzenie produkcji zdrowej żywności,  Budowa przydomowych i przyzagrodowych oczyszczalni ścieków,  Rozbudowa kanalizacji sanitarnej gminy

Zagrożenia

 Starzenie się społeczeństwa,  Bezrobocie,  Migracja ludności w wieku produkcyjnym,  Zanieczyszczenie środowiska naturalnego,  Natężenie ruchu na drodze krajowej na terenach zabudowanych,  Intensyfikacja gospodarki rolnej,  Nieuregulowana gospodarka ściekami i odpadami,  Wzrost zabudowy terenów rolniczych i presja na dalsze ich przeznaczenie na cele poza rolnicze,  Intensyfikacja produkcji leśnej,  Nieuregulowana gospodarka ściekami,

- przenikanie zanieczyszczeń do gruntów  Niski poziom dochodów ludności,  Peryferyjne położenie powiatu, z dala od większych ośrodków naukowych i kulturalnych,  Migracja wykształconej młodzieży do większych ośrodków miejskich,  Starzenie się społeczeństwa,  Ubożenie społeczności lokalnej,  Wzrastająca bierność i niezaradność ludzi znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej,  Wysoki udział bezrobotnych o niskich kwalifikacjach lub nie posiadających kwalifikacji zawodowych zmniejsza szansę zatrudnienia

7171

X ZADANIA POLEGAJĄCE NA POPRAWIE SYTUACJI

CEL GŁÓWNY, CELE STRATEGICZNE, ZADANIA Misja i strategiczne cele rozwoju społeczno – gospodarczego

Bargłów Kościelny gminą aktywnego i zrównoważonego rozwojuz wykorzystaniem walorów środowiska naturalnego, wielokulturowej tradycji i położenia przygranicznego Celem strategii jest zrównoważony rozwój gminy Bargłów Kościelny z uwzględnieniem ochrony środowiska naturalnego Cele gminy na kolejne lata programowania brzmią: Cel strategiczny 1. Konkurencyjna gospodarka; Cel strategiczny 2. Powiązania krajowe i międzynarodowe; Cel strategiczny 3. Jakość życia. W ramach założonych celów realizowane zostaną zadania mające na celu rozwój gminy, poprawę życia mieszkańców przy jednoczesnym zachowaniu walorów środowiska naturalnego. Planowane zadania polegać będą na: - poprawie dostępności gminy poprzez asfaltowanie dróg gminnych:  drogi gminnej nr 102856B Judziki – Przepiórki  drogi gminnej Nr 102862B Brzozówka- Bargłówka  drogi gminnej Nr 102863B Bargłówka– Piekutowo  drogi gminnej nr 102864B Bargłówka – Lipowo  drogi gminnej 102865B Tajno Łanowe – Tajno Stare  drogi gminnej Nr 102866B TajnoPodjeziorne – Orzechówka  drogi gminnej Nr 102867 B Wólka Karwowska – Karczewo  drogi gminnej Nr 102869 B Dreństwo – Pruska  drogi gminnej Nr 102870B od drogi powiatowej 1223B Tajenko  drogi gminnej nr 102874 B Pomiany – Kamionka Stara  drogi gminnej nr 102875B Dreństwo – Wólka Karwowska  drogi gminnej Nr 102878 B Kroszówka –Kroszewo  drogi gminnej Nr 102860 B Bargłów Kościelny – Górskie – Koszówka – Tajno Stare  drogi powiatowej nr 1195 B Bargłów Kościelny – Nowiny Bargłowskie – Uścianki  drogi powiatowej nr 1210 B Pomiany – Popowo- Rumiejki  drogi powiatowej nr 1215B Pruska – TajnoPodjeziorne

7272

 drogi powiatowej nr 1216B Tajno Stare – Tajenko  drogi powiatowej Nr 1217B Bargłów – Bargłówka  drogi powiatowej Nr 1212 B Barszcze- Dreństwo  drogi gminnej nr 102879 B Łabętnik – Reszki  Przebudowa drogi powiatowej nr 1116 B Bargłów Kościelny – Kamionka Stara – do dr. Kr. Nr 16

- poprawie infrastruktury społecznej. Do zadań takich należy zaliczyć:  Rozbudowę obiektów sportowych z placem zabaw przy Zespole Szkół w Bargłowie Kościelnym  urządzenie siłowni zewnętrznej nawiezienie ziemią i zasadzenie drzewami ozdobnymi  remont i wyposażenie świetlicy wiejskiej we wsi Kamionka Stara  remont i wyposażenie świetlicy wiejskiej we wsi Pomiany  remont i wyposażenie świetlicy wiejskiej we wsi Tajno Stare  remont i adaptacja budynku we wsi Tobyłka jako Ośrodka Kultury wraz z zakupem wyposażenia  budowę Gminnego Ośrodka Kultury w Bargłowie Kościelnym  rozbudowę Szkoły Podstawowej w Bargłowie Kościelnym

 zakup specjalistycznego samochodu ratowniczo-gaśniczego z wyposażeniem dla ratownictwa wodno-ekologiczno-chemicznego  zakup nowoczesnego specjalistycznego sprzętu ratowniczo- gaśniczego dla OSP z terenu gminy Bargłów Kościelny - poprawie stanu środowiska naturalnego poprzez:  wykonanie melioracji na terenie miejscowości: Bargłów Kościelny Kolonie, Nowiny Bargłowskie  uregulowanie stosunków wodnych Tajenko łąki  wykonanie melioracji na użytkach rolnych we wsi Żrobki, Kamionka Stara, Kamionka Nowa, Solistówka, Wólka Karwowska, Pomiany  rozbudowę kolektora w Bargłowie Kościelnym do przyległych wsi Bargłów Dworny i Brzozówka  budowę przydomowych oczyszczalni ścieków w Gminie Bargłów Kościelny  przebudowę stacji uzdatniania wody w Bargłowie Kościelnym  wykorzystanie odnawialnych źródeł energii

7373

Tabela 31Plan na programy inwestycyjne na lata 2015-2020 L Program Jednostka Okres Łączne W tym Budż Inne Inne p. inwestycyjn organizac realiz nakłady środki et środki ( (np. y. Zadania yjna acji finanso własne państ np. part. powiat inwestycyjne realizując we budżet wa Innych u, a u jednoste środki program k, UE, prywat zadanie EFRR) ne) I II III IV V VI VII VIII IX 1 Asfaltowanie Gmina 2019 1 000 100 000 100 800 000 - drogi Bargłów 000 000 gminnej nr Kościelny 102856B Judziki – Przepiórki 1000 mb 2 Asfaltowanie Gmina 2015 1 300000 - 1 200000 - drogi Bargłów 500 000 gminnej Nr Kościelny 102862B Brzozówka- Bargłówka 1550 mb 3 Asfaltowanie Gmina 2016 1 800 360 000 - 1 440 - drogi Bargłów 000 000 gminnej Nr Kościelny 102863B Bargłówka– Piekutowo 4 Asfaltowanie Gmina 2016 2 900 580 000 - 2 320 - drogi Bargłów 000 000 gminnej nr Kościelny 102864B Bargłówka – Lipowo 2920 mb 5 Asfaltowanie Gmina 2015 3 500 00 700 000 - 2 800 - drogi Bargłów 0 000 gminnej Kościelny 102865B Tajno Łanowe – Tajno Stare 3500 mb 6 Asfaltowanie Gmina 2016 2 000 400000 - 1 - drogi Bargłów 000 600 000 gminnej Nr Kościelny 102866B TajnoPodjezi

7474

orne – Orzechówka 1975 mb 7 Asfaltowanie Gmina 2016 2 500 500 000 - 2 000 - drogi Bargłów 000 000 gminnej Nr Kościelny 102867 B Wólka Karwowska – Karczewo 2500 mb 8 Asfaltowanie Gmina 2015 5 100 1 020 0 - 4 080 00 - drogi Bargłów 000 00 0 gminnej Nr Kościelny 102869 B Dreństwo – Pruska 5215 mb 9 Asfaltowanie Gmina 2015 2 900 580 000 - 2 320 - dorgi Bargłów 000 000 gminnej Nr Kościelny 102870B od drogi powiatowej 1223B Tajenko 2800 mb 10 Asfaltowanie Gmina 2017 3 200 00 640 000 - 2 560 - drogi Bargłów 0 000 gminnej nr Kościelny 102874 B Pomiany – Kamionka Stara 11 Asfaltowanie Gmina 2015 4 500 900 000 - 3 600 - drogi Bargłów 000 000 gminnej nr Kościelny 102875B Dreństwo – Wólka Karwowska 4600 mb 12 Gmina 2016 2 000 00 400 000 - 1 600 - Asfaltowanie Bargłów 0 000 drogi Kościelny gminnej Nr 102878 B Kroszówka – Kroszewo 2000 mb

7575

13 Asfaltowanie Gmina 2015 1 500 300 000 - 1 200 - drogi Bargłów 000 000 gminnej Nr Kościelny 102860 B Bargłów Kościelny – Górskie – Koszówka – Tajno Stare 1500 mb 14 Asfaltowanie Starostwo 2017 6 500000 1 3 250 1 625000 - drogi Powiatow 625000 000 powiatowej e nr 1195 B Bargłów Kościelny – Nowiny Bargłowskie – Uścianki 15 Asfaltowanie Starostwo 2016 2 400 600 000 1 200 600 000 - drogi Powiatow 000 000 powiatowej e nr 1210 B Pomiany – Popowo- Rumiejki 2400 mb 16 Asfaltowanie Starostwo 2015 3 900 975 000 1 975 000 - drogi Powiatow 000 95000 powiatowej e 0 nr 1215B Pruska – TajnoPodjezi orne 3930 mb 17 Asfaltowanie Starostwo 2015 4 300 1 075 2 150 1 075 - drogi Powiatow 000 000 000 000 powiatowej e nr 1216B Tajno Stare – Tajenko 4300 mb

18 Asfaltowanie Starostwo 2015 6 000 1 500 3 000 1 500 00 - drogi Powiatow 000 000 000 0 powiatowej e

7676

Nr 1217B Bargłów – Bargłówka 6 000 mb 19 Asfaltowanie Starostwo 2015 5 570 1 425 2 850 1 425 - drogi Powiatow 000 000 000 000 powiatowej e Nr 1212 B Barszcze- Dreństwo 5725 mb 20 Przebudowa Starostwo 2015 6 500 1 625 3 250 1 625 - drogi Powiatow 000 000 000 000 powiatowej e nr 1116 B Bargłów Kościelny – Kamionka Stara – do dr. Kr. Nr 16 – 8520 mb 21 Rozbudowa Gmina 2015 100 000 20 000 - 80 000 - obiektów Bargłów sportowych z Kościelny placem zabaw wraz z ogrodzeniem przy szkole Podstawowej w Bargłowie Kościelnym 22 Zagospodaro Gmina 2016 80 000 16 000 - 64 000 - wanie działki Bargłów 405/2 przy ul Kościelny Cmentarnej w Bargłowie Kościelnym przez: urządzenie siłowni zewnętrznej nawiezienie ziemią i zasadzenie drzewami ozdobnymi

7777

23 Budowa Gmina 2015 120 000 30 000 - 90 000 - chodnika Bargłów przy ul. Kościelny Cmentarnej 24 Melioracje: Urząd 2015 1 040 - 832 - 208 Bargłów Marszałko 000 000 000 Kościelny wski Kolonie, Wojewódz Nowiny ki Zarząd Bargłowskie Melioracji – ok. 80 ha i Urządzeń Wodnych w Białymsto ku 25 Uregulowani Urząd 2016 780 000 - 624 - 156 e stosunków Marszałko 000 000 wodnych wski Tajenko łąki Wojewódz – ok. 120 ha ki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Białymsto ku 26 Remont i Gmina 2014- 220 000 - 22 - 198 wyposażenie Bargłów 2015 zł 000 000 świetlicy Kościelny wiejskiej we wsi Kamionka Stara 27 Remont i Gmina 2015 230 000 - 23 - 207 00 wyposażenie Bargłów zł 000 0 świetlicy Kościelny wiejskiej we wsi Pomiany 28 Remont i Gmina 2016 210 000 - 21 00 - 189 wyposażenie Bargłów zł 0 000 świetlicy Kościelny wiejskiej we wsi Tajno Stare 29 Remont i Gmina 2015 250 000 25 000 - 225 000 - adaptacja Bargłów budynku we Kościelny wsi Tobyłka jako Ośrodka Kultury wraz

7878

z zakupem wyposażenia

30 Przeprowadz Urząd 2016 7 800 - 6 240 - 1 560 enie Marszałko 000 000 000 melioracji na wski użytkach Wojewódz rolnych we ki Zarząd wsi Żrobki, Melioracji Kamionka i Urządzeń Stara, Wodnych Kamionka w Nowa, Białymsto Solistówka, ku Wólka Karwowska, Pomiany – ok. 600 ha 31 Rozbudowa Gmina 2016 1 500 375 000 - 1 125 - kolektora w Bargłów 000 000 Bargłowie Kościelny Kościelnym do przyległych wsi Bargłów Dworny i Brzozówka 32 Budowa Gmina 2019 4 000 400 000 - 3 600 - Gminnego Bargłów 000 000 Ośrodka Kościelny Kultury w Bargłowie Kościelnym 33 Budowa Gmina 2015- 6 000 600 000 - 5 - przydomowy Bargłów 2019 000 400 000 ch Kościelny oczyszczalni ścieków w Gminie Bargłów Kościelny 34 Rozbudowa Gmina 2015- 4 507 4 507 - - - Szkoły Bargłów 2016 646 646 Podstawowej Kościelny w Bargłowie Kościelnym

7979

35 Asfaltowanie Gmina 2016 1 200 420 000 - 780 000 - Drogi Bargłów 000 gminnej nr Kościelny 102879 B Łabętnik – Reszki 2000mb 36 Oświetlenie Gmina 2015 500 000 100 000 - 400 000 - uliczne Bargłów gminy Kościelny

37 Przebudowa Gmina 2015 - 2300 000 460 000 - 1 840 - Stacji Bargłów 2016 000 uzdatniania Kościelny wody w Bargłowie Kościelnym 38 Zachowanie i Gmina 2016 696 104 464 - 591 966, - zabezpieczen Bargłów 431,52 zł ,73 79 ie obszarów Kościelny objętych szczególnymi formami ochrony przyrody, w tym NATURA 2000 poprzez zakup nowoczesneg o specjalistycz nego sprzętu ratowniczo- gaśniczego dla OSP z terenu gminy Bargłów Kościelny”. 39 "Zwiększenie Gmina 2016 696 166 431 - 530 000 - skuteczności Bargłów 431,52 zł ,52 działań na Kościelny rzecz ochrony środowiska i dziedzictwa przyrodnicze

8080

go na terenie gminy Bargłów Kościelny poprzez zakup specjalistycz nego samochodu ratowniczo- gaśniczego z wyposażenie m dla ratownictwa wodno- ekologiczno- chemicznego 40 Wykorzystan Gmina 2015 3 208 32 641 665 - 2 566 66 - ie Bargłów 8,49 ,71 2,78 odnawialnyc Kościelny h źródeł energii szansą na poprawę jakości środowiska naturalnego w Gminie Bargłów Kościelny 41 Odnawialne Gmina 2015- 8 000 00 800 000 - 7 200 00 - źródła energii Bargłów 2017 0 0 – ogniwa Kościelny fotowoltaiczn e

XI ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PLANOWANYCH INWESTYCJI Podstawowym źródłem finansowania części działań zaplanowanych w Planie są środki pochodzące z budżetu gminy Bargłów Kościelny. Jednakże z uwagi na ambitnie wytyczone cele oraz możliwość pozyskania środków z innych źródeł gmina Bargłów Kościelny będzie ubiegać się o dofinansowanie realizowanych przedsięwzięć z zewnętrznych środków finansowych. Władze Gminy przewidują pozyskanie środków finansowych z następujących źródeł:  z budżetu państwa

 z programów pomocowych Unii Europejskiej

8181

 z programów Rządu RP

 z instytucji finansowych i funduszy inwestycyjnych

 z polskich fundacji i organizacji

 z rządowych programów wspierających integrację europejską

 od inwestorów lokalnych, krajowych i zagranicznych

 z wkładu prywatnego

 z innych źródeł.

Programy pomocowe Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego 2014-2020 Zgodnie z uzgodnionym z Komisją Europejską projektem Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 program składał się będzie z 9 osi.

 Oś I to działania na rzecz konkurencyjności gospodarki regionu (247,37 mln euro). Będzie m.in. wpierana działalność badawczo-rozwojowa, inwestycyjna i innowacyjna w przedsiębiorstwach. Wyszczególniono tu również oddzielną pomoc na rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych w firmach. Zarezerwowano też pieniądze na utworzenie terenów inwestycyjnych. Specjalne działanie dedykowane jest rozwojowi przedsiębiorczości w gminach, położonych na obszarach Natura 2000 (bo tam trudniej prowadzić działalność gospodarczą).  Oś II stawia na rozwój przedsiębiorczości i aktywności zawodowej (126,52 mln euro). W projekcie przewidziano m.in. wsparcie na aktywizację osób bezrobotnych, samozatrudnienie, pomoc w powrocie do pracy po urlopach macierzyńskich czy wychowawczych. Zaplanowano również działania na rzecz podniesienia kwalifikacji pracowników w przedsiębiorstwach - ale przy tzw. podejściu popytowym, czyli to przedsiębiorca musi dostrzec potrzebę szkolenia swoich pracowników i dopiero wtedy zlecić wybranej przez siebie firmie szkolenie (a nie na odwrót, jak jest teraz).  Oś III koncentruje się na podnoszeniu kompetencji i kwalifikacji (84,15 mln euro). Celem jej jest zapewnienie wysokiej jakości edukacji w przedszkolach, szkołach podstawowych, ponadpodstawowych, ze szczególnym uwzględnieniem kształcenia

8282

zawodowego i dostosowania go do rzeczywistych potrzeb regionalnego i lokalnego rynku pracy.  Oś IV dotyczy poprawy dostępności transportowej (200 mln euro). Z tych pieniędzy będą mogły być realizowane przebudowy dróg wojewódzkich i budowa lotniska. Natomiast remonty dróg lokalnych (powiatowych i gminnych) mają być możliwe tylko w trzech przypadkach: jeśli prowadzą do tzw. sieci TEN-T (czyli Transeuropejskiej Sieci Transportowej, w naszym województwie zaliczają się do niej tylko dwie drogi krajowe: S8 i S61), do przejścia granicznego lub obszaru przemysłowego. Skąd te ograniczenia? Z uwagi na konieczność koncentracji ograniczonych środków na najpilniejszych inwestycjach, które mają przyczynić się do rozwoju gospodarczego województwa, a co za tym idzie do wyższych dochodów jego mieszkańców.  Oś V to akcent na gospodarkę niskoemisyjną (180,53 mln euro). Promowana będzie energetyka oparta na źródłach odnawialnych. Cel to nie tylko zwiększenie udziału oze, chodzi również o to, by właścicielami tych źródeł stali się mieszkańcy województwa, podlascy przedsiębiorcy (i czerpali z nich zyski). W ramach tej osi przewidziane jest również wsparcie na zwiększanie efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych (adresowane do spółdzielni, wspólnot).  Oś VI stawia na ochronę środowiska (95 mln euro). Zakłada ona m.in. inwestycje w zakresie gospodarki wodno-ściekowej (realizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych), gospodarki odpadami czy np. opracowywanie planów ochrony dla obszarów cennych przyrodniczo.  Oś VII zakłada poprawę spójności społecznej, w tym walkę z ubóstwem (59 mln euro). Jej celem będzie aktywna integracja osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem - poprzez podjęcie pracy, kształcenia. Rewitalizacja społeczna oraz rozwój szeroko rozumianego kapitału społecznego, czyli rozwój aktywności społecznej, będzie się odbywać przy zaangażowaniu społeczności lokalnych (RKLS - Rozwój kierowany przez lokalną społeczność).  Oś VIII zakłada inwestycje w infrastrukturę na potrzeby rozwijania usług użyteczności publicznej (151,40 mln euro), m.in. w szkołach, placówkach ochrony zdrowia (ale inwestycje te muszą być powiązane z wprowadzeniem wyższej jakości kształcenia czy usług medycznych).  Oś IX (28,96 mln euro) koncentruje się na rozwoju lokalnym, a w jej ramach tworzone będą strategie lokalne.

8383

 Dodatkowo oś X – Pomoc Techniczna

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020

Główny cel Programu

Głównym celem POIiŚ 2014-2020 będzie wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej. Zaproponowany cel główny wynika z jednego z priorytetów strategii Europa 2020. Dlatego w porównaniu do obecnie realizowanego POIiŚ 2007-2013, w nowym programie zostanie położony większy nacisk na wsparcie gospodarki skutecznie korzystającej z dostępnych zasobów, przez co sprzyjającej środowisku i jednocześnie bardziej konkurencyjnej ekonomicznie.

Priorytety PRIORYTET I (Fundusz Spójności) Promocja odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej:  produkcja, dystrybucja oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE), np. budowa, rozbudowa farm wiatrowych, instalacji na biomasę bądź biogaz;  poprawa efektywności energetycznej w sektorze publicznym i mieszkaniowym;

Instytucja Pośrednicząca – Ministerstwo Gospodarki

PRIORYTET II (FS) Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu:  rozwój infrastruktury środowiskowej (np. oczyszczalnie ścieków, sieć kanalizacyjna oraz wodociągowa, instalacje do zagospodarowania odpadów komunalnych, w tym do ich termicznego przetwarzania);  ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, poprawa jakości środowiska miejskiego (np. redukcja zanieczyszczenia powietrza i rekultywacja terenów zdegradowanych);  dostosowanie do zmian klimatu, np. zabezpieczenie obszarów miejskich przed niekorzystnymi zjawiskami pogodowymi, zarządzanie wodami opadowymi, projekty z zakresu małej retencji oraz systemy zarządzania klęskami żywiołowymi.

Instytucja Pośrednicząca – Ministerstwo Środowiska

8484

PRIORYTET III (FS) Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i ważnej w skali europejskiej:  rozwój drogowej i kolejowej infrastruktury w sieci TEN -T, połączeń kolejowych poza tą siecią oraz w aglomeracjach;  niskoemisyjny transport miejski, transport śródlądowy, morski i intermodalny;  poprawa bezpieczeństwa w ruchu lotniczym.

Instytucja Pośrednicząca – Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej

PRIORYTET IV (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego) Zwiększenie dostępności do transportowej sieci europejskiej:  poprawa przepustowości infrastruktury drogowej (w tym obwodnice, trasy wylotowe)

Instytucja Pośrednicząca – Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej

PRIORYTET V (EFRR) Rozwój infrastruktury bezpieczeństwa energetycznego:  rozwój inteligentnych systemów dystrybucji, magazynowania i przesyłu gazu ziemnego i energii elektrycznej, np. budowa sieci przesyłowych i dystrybucyjnych gazu ziemnego lub energii elektrycznej.

Instytucja Pośrednicząca – Ministerstwo Gospodarki

PRIORYTET VI (EFRR) Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego:  inwestycje w ochronę i rozwój dziedzictwa kulturowego oraz zasobów kultury, np. instytucji kultury, czy też szkół artystycznych.

Instytucja Pośrednicząca – Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

PRIORYTET VII (EFRR) Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia:  wsparcie infrastruktury szpitali ponadregionalnych i współpracujących z nimi jednostek diagnostycznych w zakresie chorób „aktywności zawodowej” i opieki nad matką i dzieckiem;

8585

 wsparcie infrastruktury systemu państwowego ratownictwa medycznego, np. wsparcie szpitalnych oddziałów ratunkowych, lotnisk, lądowisk i baz lotniczego pogotowia ratunkowego.

Instytucja Pośrednicząca – Ministerstwo Zdrowia

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020

W Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Bargłów Kościelny przedstawiono jedynie działanie w ramach którego mogą korzystać jst oraz jest przydatne z punktu widzenia gminy Bargłów Kościelny

Działanie Podstawowe usługi i odnowa miejscowości na obszarach wiejskich Ogólny opis działania Realizacja działania wpłynie na poprawę warunków życia na obszarach wiejskich poprzez zapewnienie dostępu do podstawowych usług, w tym infrastruktury technicznej i kulturalnej, dla ludności zamieszkującej obszary wiejskie. Możliwość realizacji operacji z zakresu gospodarki wodno – ściekowej oraz budowy lub modernizacji dróg lokalnych przyczyni się do likwidacji bariery rozwoju obszarów wiejskich jaką jest słabo rozwinięta infrastruktura techniczna. Wprowadzenie możliwości dofinansowania inwestycji dotyczących odnawiania obiektów zabytkowych, lub charakterystycznych dla tradycji budownictwa w danym regionie oraz związanych z zagospodarowaniem przestrzeni publicznej, pozwoli zachować dziedzictwo kulturowe i specyfikę obszarów wiejskich. Ponadto, działanie przyczyni się do skrócenia łańcucha pośredników i przybliżenia konsumentom specyfiki produktów lokalnych poprzez wsparcie infrastruktury handlowej. Operacje realizowane w ramach działania „Podstawowe usługi i odnowa miejscowości na sady polityki przestrzennej kraju, ponieważ są spójne w planem zagospodarowania przestrzennego gminy lub jej strategii rozwoju, tym samym przeciwstawiają się chaosowi przestrzennemu. Cele szczegółowe i cele przekrojowe Priorytet 6. Zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich, ze szczególnym naciskiem na następujący obszar:  wspieranie lokalnego rozwoju na obszarach wiejskich

8686

Priorytet 3. Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzani aryzykiem w rolnictwie, ze szczególnym naciskiem na następujący cel:  systemy jakości, promocję na rynkach lokalnych i krótkie cykle dostaw, grupy producentów i organizacje międzybranżowe

Poddziałanie: Inwestycje związane z tworzeniem, ulepszaniem lub rozbudową wszystkich rodzajów małej infrastruktury, w tym inwestycje w energię odnawialną i w oszczędzanie energii; Zadania Operacje dotyczące zaopatrzenia w wodę lub odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych Koszty kwalifikowalne obejmują:  koszty budowy, przebudowy, modernizacji lub wyposażenia obiektów budowlanych;  koszty zakupu sprzętu, materiałów i usług, służących realizacji operacji;  koszty ogólne, bezpośrednio związane z przygotowaniem i realizacją operacji.

Zadanie Budowa lub modernizacja dróg lokalnych Koszty kwalifikowalne obejmują:  koszty budowy, przebudowy lub modernizacji obiektów budowlanych;  koszty zakupu sprzętu, materiałów i usług, służących realizacji operacji;  koszty ogólne, bezpośrednio związane z przygotowaniem i realizacją operacji.

Poddziałanie: Badania i inwestycje związane z utrzymaniem, odbudową i poprawą stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi, krajobrazu wiejskiego i miejsc o wysokiej wartości przyrodniczej, w tym dotyczące powiązanych aspektów społeczno- gospodarczych oraz środków w zakresie świadomości środowiskowej Zadanie Ochrona zabytków i budownictwa tradycyjnego Wsparcie w ramach tego typu operacji obejmuje:  Odnawianie lub poprawa stanu zabytkowych obiektów budowlanych, służących zachowaniu dziedzictwa kulturowego,  Zakup obiektów charakterystycznych dla tradycji budownictwa w danym regioniez przeznaczeniem na cele publiczne.

8787

Poddziałanie: Inwestycje w tworzenie, ulepszanie lub rozwijanie podstawowych usług lokalnych dla ludności wiejskiej, w tym rekreacji i kultury oraz powiązanej infrastruktury Zadanie Inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne oraz kształtowanie przestrzeni publicznej. Koszty kwalifikowalne obejmują:  koszty budowy przebudowy lub modernizacji obiektów budowlanych;  koszty związane z kształtowaniem przestrzeni;  koszty zakupu sprzętu, materiałów i usług, służących realizacji operacji;  koszty ogólne, bezpośrednio związane z przygotowaniem i realizacją operacji.

Zadanie Inwestycje w targowiska lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów i usług. Koszty kwalifikowalne obejmują:  koszty budowy przebudowy lub modernizacji obiektów budowlanych;  koszty zakupu sprzętu, materiałów i usług, służących realizacji operacji;  koszty ogólne, bezpośrednio związane z przygotowaniem i realizacją operacji.

XII System wdrażania Planu Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Bargłów Kościelny zostanie zatwierdzony i przyjęty do realizacji uchwałą Rady Gminy w Bargłowie Kościelnym. Odpowiedzialność za wdrożenie Planu Rozwoju Lokalnego spoczywa na samorządzie Gminy Bargłów Kościelny oraz innych jednostkach odpowiedzialnych za realizację poszczególnych zadań. Zgodnie z zapisami Ustawy o samorządzie gminnym, samorząd, a w jego imieniu Rada Gminy, odpowiada za inicjowanie, formułowanie i realizacje polityki rozwoju, a więc zaprogramowanie i realizacje celów na poziomie gminy oraz za monitorowanie i nadzór nad całością działań podejmowanych w gminie na rzecz jego rozwoju. Rada Gminy określi główne kierunki polityki rozwoju na poziomie gminy poprzez uchwalenie strategii rozwoju, programów sektorowych oraz Planu Rozwoju Lokalnego. Rada Gminy odpowiedzialna jest za działania związane z wdrażaniem Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Bargłów Kościelny. Bezpośrednim wdrożeniem Planu Rozwoju Lokalnego zajmą się pracownicy: Wójt Gminy Bargłów Kościelny, jednostki organizacyjne Gminy oraz jednostki współpracujące z Urzędem Gminy w realizacji zadań.

8888

Do ich obowiązków należy: przygotowanie wniosków aplikacyjnych i wszystkich niezbędnych dokumentów, załączników i pozwoleń, przygotowaniem dokumentacji technicznej projektów, obsługa finansowa projektów, monitorowanie realizacji projektów, składanie sprawozdań z ich realizacji. Realizatorzy zadań są odpowiedzialni za wybór bezpośrednich wykonawców inwestycji oraz dostawców usług i towarów, a także za wykonanie zaplanowanych i finansowanych działań niezbędnych do osiągnięcia wyznaczonych celów. Podmioty te odpowiadają również zgromadzenie niezbędnej dokumentacji i danych pozwalających na pełną kontrolę sposobu realizacji projektu. Podstawowa zasada, na której opierać się będzie zarządzanie lokalnym planem rozwoju jest zasada partnerstwa. Podstawą wdrażania musi być zintegrowane działanie. W realizację zaangażowane zostaną samorządy terytorialne, organizacje pozarządowe oraz podmioty zaliczane do sektora niepublicznego. Aby zapewnić udział społeczny zostaną przeprowadzone działania konsultacyjne i koordynacyjne nad programem z różnymi grupami społecznymi i środowiskiem gospodarczym.

XIII Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej Planu Rozwoju Lokalnego

Monitoring Planu Rozwoju Lokalnego jest to proces systematycznego zbierania i analizowania ilościowych i jakościowych informacji na temat wdrażanych zadań i projektów oraz całego Planu w aspekcie finansowym i rzeczowym. Celem monitoringu jest zapewnienie zgodności realizacji projektów z wcześniej zatwierdzonymi założeniami i celami. System monitorowania Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Bargłów Kościelny na lata 2015-2020 został stworzony w celu zapewnienia efektywnego i oszczędnego wydatkowania publicznych środków finansowych. Zapewni skuteczne i sprawne wdrażanie Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Bargłów Kościelny. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Bargłów Kościelny będzie podlegał stałemu monitoringowi - zarówno efekty, jakie przyniosą przedsięwzięcia uwzględnione w Planie, jaki i ponoszone na ich realizację nakłady finansowe. Proces monitoringu umożliwi określenie tempa oraz jakości wdrażanych projektów. Monitorowane będą również możliwości finansowe gminy, w tym jej zdolność kredytowa, możliwości pozyskania środków

8989

zewnętrznych oraz zdolność do zapewnienia tzw. wkładu własnego w odniesieniu do Wieloletniego Programu Inwestycyjnego stanowiącego prognozę finansową gminy. Za monitorowanie Planu odpowiedzialność będą ponosić: - Wójt Gminy Bargłów Kościelny, - Sekretarz Gminy, - Skarbnik Gminy, - Pracownicy poszczególnych komórek merytorycznych Urzędu Gminy,. Monitorowanie Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Bargłów Kościelny na lata 2015 – 2020 będzie polegać na systematycznym zbieraniu i analizowaniu informacji finansowych i statystycznych dotyczących wdrażania Planu w kontekście zgodności z wcześniej zatwierdzonymi założeniami. Monitoring będzie informował o postępie realizacji i efektywności wdrażanych projektów. Proces monitowania będzie przebiegać w oparciu o trzy kryteria:

1) skuteczności – informującym, czy cele określone w Panie Rozwoju Lokalnego zostały osiągnięte; 2) efektywności – porównującym wielkość zasobów finansowych zaangażowanych w realizację Planu z przyjętymi założeniami oraz efektami wdrożenia poszczególnych projektów; 3) użyteczności – oceniającym efekty realizacji Planu na poziomie zaplanowanych wskaźników produktu i rezultatu. Komisje Rady Gminy, jako zaangażowane w proces oceny, będą opiniować merytorycznie poszczególne zadania inwestycyjne realizowane w ramach Planu Rozwoju Lokalnego. Co pół roku przewodniczącemu Rady Gminy będzie przedkładany raport z przebiegu realizacji i wykonania zadań umieszczonych w Planie.

Komunikacja społeczna Planu Rozwoju Lokalnego odbywać się będzie poprzez organizację konsultacji społecznych, podczas których grupy docelowe, czyli mieszkańcy, jednostki gospodarcze, organizacje i stowarzyszenia działające na terenie gminy będą mogły wnieść swoje sugestie i propozycje dokonania zmian w zadaniach inwestycyjnych umieszczonych w Planie.

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Bargłów Kościelny na lata 2015 – 2020 zostanie umieszczony na stronie internetowej Urzędu Gminy Bargłów Kościelny i będzie dostępny dla wszystkich zainteresowanych.

9090

13.1 Wskaźniki monitorowania Tabela 32 Wskaźniki produktu. jednostka wskaźnik źródło weryfikacji miary Długość wybudowanej sieci km dane Urzędu Gminy: wodociągowej protokół zdawczo- odbiorczy Długość zmodernizowanej sieci km dane Urzędu Gminy: wodociągowej protokół zdawczo- odbiorczy Długość wybudowanej sieci kanalizacji km dane Urzędu Gminy: sanitarnej protokół zdawczo- odbiorczy Liczba wybudowanych/ szt. dane Urzędu Gminy: zmodernizowanych oczyszczalni protokół zdawczo- ścieków odbiorczy Liczba wybudowanych/ szt. dane Urzędu Gminy przebudowanych/ zmodernizowanych przydomowych oczyszczalni ścieków Długość wybudowanych dróg gminnych km dane Urzędu Gminy: protokół zdawczo- odbiorczy Długość przebudowanych dróg km dane Urzędu Gminy: gminnych, w tym: protokół zdawczo- dróg rolniczych dojazdowych do odbiorczy gruntów rolnych Długość wytyczonych pasów drogowych km dane Urzędu Gminy: protokół zdawczo- odbiorczy Liczba zakupionych pieców centralnego szt. dane Urzędu Gminy: ogrzewania Liczba obiektów objętych szt. dane Urzędu Gminy: termomodernizacją protokół zdawczo- odbiorczy Liczba wybudowanych boisk sportowych szt. dane Urzędu Gminy:

9191

protokół zdawczo- odbiorczy Liczba zakupionych samochodów szt. dane Urzędu Gminy ratowniczo-gaśniczych Liczba wyremontowanych obiektów dane Urzędu Gminy: kultury szt. protokół zdawczo- odbiorczy Liczba utworzonych płacy zabaw szt. dane Urzędu Gminy: protokół zdawczo- odbiorczy . Tabela 33 Wskaźniki rezultatu. jednostka wskaźnik źródło weryfikacji miary Liczba osób podłączonych do os. dane Urzędu Gminy wybudowanej sieci wodociągowej Liczba osób podłączonych do os. dane Urzędu Gminy zmodernizowanej sieci wodociągowej Liczba osób podłączonych do os. dane Urzędu Gminy wybudowanej sieci kanalizacji sanitarnej Liczba gospodarstw domowych szt. dane Urzędu Gminy korzystających z wybudowanych przydomowych oczyszczalni ścieków

Ponadto w wyniku wdrożenia Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Bargłów Kościelny na lata 2015 – 2020 osiągnięte zostaną następujące wskaźniki oddziaływania: - wzrost poziomu zwodociągowania gminy; - wzrost poziomu skanalizowania gminy; - zwiększenie bezpieczeństwa ruchu drogowego; - zwiększenie bezpieczeństwa w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom środowiska; - poprawa stanu środowiska naturalnego; - stworzenie mieszkańcom warunków do uprawiania sportu; - stworzenie warunków do rozwoju działalności kulturalnej gminy; - polepszenie warunków do pobierania kształcenia;

9292

- zmniejszenie kosztów ogrzewania budynków użyteczności publicznej; - przygotowanie miejsca do czynnego wypoczynku dla dzieci oraz dorosłych; - polepszenie jakości życia mieszkańców; - zwiększenie dostępności komunikacyjnej; - zwiększenie atrakcyjności turystycznej gminy; - rozwój bazy sportowej gminy; - polepszenie stanu technicznego budynków użyteczności publicznej - stworzenie warunków do rozwoju rekreacji - stworzenie warunków rozwoju działalności gospodarczej

9393