Wat Wil De Politiek Met De Wetenschap?
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
NWO-blad voor de wetenschapHypo november 2006 these Nummer 4 Jaargang 13 KIEZEN MET VERSTAND Wat wil de politiek met de wetenschap? STEMGEDRAG Onderzoek kan de kiezer niet bijbenen EURYI Topwetenschap over gek zijn en de maan COLOFON INHOUD Hypothese, NWO-blad voor de weten- ARCHITECTEN VAN HET schap, verschijnt vijf keer per jaar en NEDERLANDSE WETENSCHAPSBELEID wordt gratis toegezonden aan relaties van de Nederlandse Organisatie voor Industrie en wetenschap 4 Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). hebben elkaar nodig De inhoud komt tot stand onder verantwoordelijkheid van de afde- Interview met Bernard Wientjes ling Voorlichting & Commu nicatie van NWO. De weergegeven opinies komen voor rekening van de auteurs WETENSCHAP EN POLITIEK en geïnterviewden en worden niet per se gedeeld door NWO. Kiezen met verstand 8 Vernieuwing en kwaliteit zijn de Wat wil de politiek met de wetenschap? speerpunten waarmee NWO werkt aan de toekomst van de wetenschap in Nederland. Samen met wetenschap- NWO-nieuws 12 pers, (inter)nationale wetenschapsor- ganisaties en bedrijven ontwikkelt en financiert NWO onderzoeksprogram- ONDERZOEK IN DE PRAKTIJK ma's van topkwaliteit. NWO draagt de kennis van het onderzoek dat zij Over taal, zien, urine, 14 financiert over aan een breed publiek, opdat de samenleving er gebruik van de maan en gek zijn kan maken. Met subsidie van NWO EURYI winnaars vertellen over hun werk 4 werken ruim 4300 onderzoekers bij universiteiten en (NWO-)instituten. Hoofdredacteur: ONDERZOEK EN MAATSCHAPPIJ Caroline van Overbeeke Redactie: Céline Bovy, Dorrit van Dalen, Kiezersonderzoek kan 18 Michael van der Meer, kiezer niet bijbenen Marja van der Putten, Jan Karel Koppen, Dominique de Vet, Jasper Wamsteker, Frank Zuijdam Tekstcorrectie: Jan van der Bijl, EEN DAG UIT HET LEVEN VAN... Ellen Janssen Archeoloog Leonard Rutgers 21 Art direction en vormgeving: Corina van Riel, Amsterdam Drukwerk: Roto Smeets GrafiServices KLEURRIJK TALENT Utrecht Máxima bij Mozaïeksubsidies 22 Redactieadres: NWO Caroline van Overbeeke COLUMN Postbus 93138 2509 AC Den Haag De wetenschapper in bedrijf 23 tel. (070) 344 09 20 22 fax (070) 344 09 12 e-mail: [email protected] VENI VIDI VICI Hypothese Online: www.nwo.nl/hypothese Vergeven is de mode 24 Wilt u een exemplaar van Hypothese opvragen of u aanmelden voor een gratis abonnement op Hypothese? Meld u dan aan via de website: www.nwo.nl/hypothese of via [email protected] Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De inhoud van deze uitgave is met uiterste zorg samen- gesteld. Ondanks deze zorgvuldigheid kunnen gegevens zijn veranderd of onjuist zijn weergegeven. Hiervoor aanvaardt de uitgever geen enkele aansprakelijkheid. Foto omslag: Harry Meijer 24 ISSN: 1381-5652 2 HYPOTHESE OPMERKELIJKE UITSPRAKEN VAN DE REDACTIE Gelezen in de bladen Kiezen met verstand Dankzij de aardgasbaten zullen de uitgaven voor Het was een veeg teken. Dat Hare onderzoek de komende jaren 500 miljoen hoger Majesteit in haar Troonrede geen liggen dan voorheen. Toch is Hans Chang, directeur woord heeft gezegd over wetenschap. FOM en voorzitter van de commissie Dynamisering Beslissingen over de (stevig onder- teleurgesteld dat het kabinet de FES-middelen uit- bouwde) verzoeken van universiteiten Enkele opmerkelijke sluitend wil inzetten voor vernieuwing, zo zegt hij en NWO om structureel meer geld uitspraken uit de in Onderzoek Nederland: worden eenvoudigweg door het hui- bladen, waarop u dige kabinet doorgeschoven naar het kunt reageren via ´Het wordt nog een hele klus om de departemen- volgende. [email protected] ten te overtuigen dat naast het knippen van lintjes bij nieuwe projecten en nieuwe kenniscentra, een Nee, dan de partijprogramma’s van de grootste politieke par- versterkte financiering van bestaande organisaties, tijen. Daarin kunnen we meer vinden over wetenschap. Neem zoals NWO, noodzakelijk is.´ bijvoorbeeld de PvdA, in het verleden niet altijd de grootste pleitbezorger van deze sector, en initiatiefnemer van wetten In Resource (Wageningen UR) is te lezen hoe eco- en veranderingen die – op zijn zachtst gezegd – niet altijd loog Stuart Pimm, winnaar van de Heinekenprijs even makkelijk waren voor onderwijs en onderzoek. Deze par- voor milieuwetenschappen 2006, een zaal met tij zegt hiervoor nu de meeste middelen te willen vrijmaken collega´s voorlichtte over effectieve wetenschaps- (2,2 miljard euro). De PvdA hecht bovendien groot belang aan communicatie: ‘excellentie’, iets wat we alleen maar kunnen toejuichen. Wat er van die mooie woorden terechtkomt, en dat geldt voor álle ´Vat je verhaal in 250 woorden samen en vertel dat politieke partijen, moeten we natuurlijk nog afwachten. aan politici en de media. En blijf oefenen, in de badkamer, in bed, voor de spiegel.´ Het uur van de waarheid nadert. We gaan op 22 november naar de stembus. Wilt u weten wat de standpunten van de De Utrechtse hoogleraar Experimentele Natuur- belangrijkste partijen over wetenschap zijn, leest u dan het kunde Alfons van Blaaderen vindt dat universitair coververhaal Kiezen met verstand. En doet u vooral ook aan hoofddocenten promotierecht moeten krijgen. In kritisch eigen onderzoek, want uitspraken en opinies kunnen het UBlad zegt hij daarover: veranderen, net als het weer, zoals u weet. ´Mijn medewerkers zouden wat mij betreft de enige Het tij voor wetenschap zou gunstig zijn, meldde ik u nog promotor mogen zijn als ze de dagelijkse begelei- in het septembernummer. Inmiddels is mijn optimisme een ding vrijwel alleen hebben gedaan en dus niet, ietsje getemperd. In de strijd om de kiezer heeft wetenschap zoals nu het geval is, “alleen maar” co-promotor. In geen prioriteit, en dat terwijl ons land het moet hebben van Amerika is dat voor assistent en associate professor, kennis. Wij zullen niet nalaten dat laatste te blijven verkon- vergelijkbaar met UD en UHD, heel normaal.’ digen, onderbouwd met resultaten van onze inspanningen en producten van daaruit voortgekomen kennis. Ik wens Dirk van Delft, oud NRC-wetenschapsjournalist u – en mezelf – wijsheid bij het maken van een keuze straks, is de nieuwe directeur van wetenschapsmuseum en ik wens de wetenschap – en daarmee ook onze samen- Boerhaave in Leiden. In Mare meldt hij dat hij zijn leving – zeven (vier is ook goed!) vette jaren toe. journalistieke hoofdwetten ook onverkort zal toe- passen op de museumpraktijk: De komende maanden neem ik tijdelijk afscheid van u, wegens een blijde gebeurtenis: het wordt wellicht een verkie- ´De helft van de mensen is slimmer dan het gemid- zingskindje. Mijn vervangster, Marja van der Putten, zal u de delde. Je moet het omdraaien; niet iedereen hoeft komende twee nummers op de hoogte houden van de, hope- altijd alles te kunnen begrijpen, als je varieert kun lijk verheugende, verwikkelingen binnen wetenschap, beleid je mensen die wat meer aankunnen en willen ook (ofwel de centen) en NWO. Tot ziens! wat bieden. ´ En: ´Als je alles snapt, moet je de lat hoger leggen.´ Caroline van Overbeeke Hoofdredacteur HYPOTHESE 3 WETENSCHAPSBELEID tekst Hanne Obbink foto’s Harry Meijer ‘Het begint op de Bernard Wientjes over wetenschap en industrie De Nederlandse universiteiten moeten meer samenwerken in onderwijs en onderzoek. En als ze dat niet uit zichzelf doen, moet de overheid het afdwin- gen. Want versnippering kan de Nederlandse wetenschap zich niet veroor- loven. Dat zegt voorzitter Bernard Wientjes van ondernemingsorganisatie VNO-NCW. De industrie heeft de wetenschap nodig, zegt hij, maar andersom is het net zo waar. ‘Door de Joint Strike Fighter is Nederland verzekerd van topkennis.’ ederland kán winnen’ heette het verkie- die combinatie is de sleutel voor de toekomst. Deel 13 uit de serie zingsmanifest dat VNO-NCW eind juli Daar is allereerst goed onderwijs voor nodig. Op de ‘Architecten van Nsamen met MKB-Nederland uitbracht. Aan basisschool wordt het fundament gelegd voor top- het Nederlandse de hand van 93 aanbevelingen aan politieke par- kennis en topresearch. Dáár begint het. Daarnaast wetenschapsbeleid’ tijen schetste ondernemend Nederland daarin is goed beroepsonderwijs van groot belang. We welke koers het land de komende jaren zou moeten moeten echt iets doen aan het grote aantal uitval- varen. Onderwijs en wetenschap moeten hoog op lers daar; dat moeten de ROC’s (Regionale de agenda komen te staan, want, zo stelt het mani- Opleidingscentra) samen met bedrijven in de regio fest, ‘innovatie is het concurrentiewapen van de aanpakken. In die keten horen ten slotte ook top- toekomst’. onderwijs en toponderzoek. Die twee hangen samen, die horen bij elkaar, die koppeling hebben Hoe belangrijk is een bloeiende wetenschap voor de we in dit land gelukkig altijd weten te handhaven. innovatieve kracht van Nederland? Wetenschap en kennisintensieve industrie hebben ‘Nederland moet het hebben van ondernemerschap elkaar nodig. Ik was kort geleden op bezoek bij Dow en innovatie. Want Nederland is een duur land, Chemical in Terneuzen, dat net een nieuw laborato- dus als we uitsluitend gaan concurreren op de rium heeft geopend. Mij werd verteld dat er lang kosten van arbeid, verliezen we. Die hoge kosten was geaarzeld of dat lab nog wel in Nederland kunnen we compenseren door innovatief en onder- moest worden neergezet. Doorslaggevend bleek uit- nemend te zijn. Ondernemerschap en innovatie, eindelijk de nabijheid van de Technische ‘Liever twee faculteiten met topchemie dan dertien middelmatige’ 4 HYPOTHESE basisschool’ Universiteit Delft; die behoort op het vakgebied dat voor Dow belangrijk is tot de wereldtop. Andersom is het net zo waar: de wetenschap heeft ook de nabijheid van de industrie nodig, óók van de maakindustrie. Voor een vakgebied als de lucht- en ruimtevaart, bijvoorbeeld, is het van essentieel belang dat bedrijven als Stork in Nederland blijven. En door deel te nemen aan de productie van de Joint Strike Fighter is Nederland verzekerd van topkennis op dat gebied.’ In elkaars nabijheid verkeren is één, daadwerke- lijk uitwisseling van kennis tot stand brengen een tweede. Er wordt vaak geklaagd dat die uitwisseling slecht verloopt. Hoe kijkt u daartegenaan? ‘Ik ben daar niet zo somber over. Natuurlijk, het kan nog beter, maar het gáát ook steeds beter.