SSTTRRAATTEEGGIIAA

ZZRRÓÓWWNNOOWWAAśśOONNEEGGOO RROOZZWWOOJJUU GGMMIINNYY SSZZPPRROOTTAAWWAA

NNAA LLAATTAA 22000088--22002200

Szprotawa, wrzesień 2008 r.

STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Zleceniodawca:

Gmina Szprotawa ul. Rynek 45 67-300 Szprotawa tel. (068) 376 38 11 fax (068) 376 22 20 e-mail: [email protected]

Autor opracowania:

Biuro regionalne:

Business Mobility International Spółka z o.o. ul. Drewsa 4E 61 – 606 Pozna ń tel/fax (061) 825 78 60 e-mail: [email protected]

Siedziba w Brukseli:

Business Mobility International NV-SA Square de Meeûs 38-40 B-1000 Brussels, Belgium tel. [32-2] 644 36 89 fax [32-2] 648 07 80 http: www.bmintl.com

Projekt strategii opracowany we współpracy z p. Franciszkiem Sitko, burmistrzem Szprotawy oraz Zespołem ds. Opracowania Strategii Zrównowa Ŝonego Rozwoju Gminy Szprotawy na lata 2008 – 2020, w składzie: − zast ępca burmistrza, jako przewodnicz ący, − kierownicy wydziałów Urz ędu Miejskiego w Szprotawie, − kierownicy gminnych jednostek organizacyjnych, z wyj ątkiem kierowników gminnych szkół i przedszkoli, − główny specjalista ds. pozyskiwania środków pozabud Ŝetowych, − inspektor ds. kompleksowej obsługi inwestora.

Społeczna konsultacja projektu strategii: − radni Rady Miejskiej w Szprotawie, − przedstawiciele lokalnych instytucji i podmiotów gospodarczych, − liderzy lokalni, − mieszka ńcy Gminy Szprotawy.

2 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

SPIS TRE ŚCI:

WST ĘP…………...... 4 1. METODOLOGIA ...... 5 2. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE ...... 6 2.1. Uwarunkowania prawno-polityczne makrootoczenia ...... 6 2.2. Uwarunkowania prawno-polityczne mikrootoczenia...... 16 3. RAPORT O STANIE GMINY ...... 24 3.1. Ogólna charakterystyka gminy ...... 24 3.2. Gmina w statystyce...... 26 3.3. Działalno ść produkcyjno-usługowa i budownictwo...... 32 3.4. Infrastruktura techniczna...... 33 3.4.1. Transport i komunikacja...... 33 3.4.2. Telekomunikacja...... 38 3.4.3. Zaopatrzenie w ciepło...... 38 3.4.4. Zaopatrzenie w gaz ...... 39 3.4.5. Zaopatrzenie w wod ę ...... 39 3.4.6. Kanalizacja ...... 41 3.4.7. Oczyszczalnia ścieków ...... 41 3.5. Gospodarka odpadami ...... 42 3.6. Ochrona środowiska przyrodniczego; obszary chronione...... 43 3.6.1. Obszary zasobowe...... 45 3.6.2. Obiekty zabytkowe ...... 47 3.7. Turystyka i baza turystyczna...... 49 3.8. Oświata i wychowanie...... 49 3.9. Kultura w gminie ...... 51 3.9.1. Placówki kulturalne...... 51 3.9.2. Zorganizowane grupy przedsi ęwzi ęć kulturalnych...... 52 3.10. Organizacje pozarz ądowe...... 53 3.11. Ochrona zdrowia...... 55 3.12. Komunalne zasoby mieszkaniowe...... 56 3.13. Pomoc społeczna...... 56 3.14. Rynek pracy i bezrobocie w gminie ...... 57 3.14.1. Analiza porównawcza...... 58 3.15. Bezpiecze ństwo publiczne ...... 60 4. ANALIZA SWOT...... 62 5. DIAGNOZA STANU...... 68 6. MISJA…… ...... 74 7. CELE I KIERUNKI DZIAŁANIA ...... 76 7.1. GOSPODARKA...... 77 7.2. INFRASTRUKTURA ...... 79 7.3. OCHRONA ŚRODOWISKA ...... 82 7.4. ZASOBY SPOŁECZNE I POTENCJAŁ LUDZKI...... 84 7.5. WIELOKIERUNKOWA PRZESTRZE Ń GMINY...... 87 8. WARIANT ROZWOJU - PO KOREKTACH EKSPERCKICH...... 89 8.1. KOMENTARZ DO WARIANTU ROZWOJU ...... 89 9. WDRA śANIE STRATEGII ...... 91 10. MONITOROWANIE STRATEGII...... 93 11. WYKAZ TABEL, WYKRESÓW I RYSUNKÓW...... 103

3 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

WST ĘP

Podstaw ą rozwoju Gminy Szprotawa jest strategia, która określa misj ę oraz cele i kierunki działania do roku 2020.

Jest to długookresowy plan działania, okre ślaj ący strategiczne cele rozwoju Gminy i przyjmuj ący takie cele i kierunki działania, które s ą niezb ędne dla realizacji przyj ętych zamierze ń rozwojowych. Strategia stanowi podstaw ę do wła ściwego zarz ądzania Gmin ą, do ubiegania si ę o środki zewn ętrzne, zwłaszcza z Unii Europejskiej. Ustalenia zawarte w Strategii stanowi ą podstaw ę do prowadzenia przez władze Gminy długookresowej polityki rozwoju społeczno-gospodarczego. Ponadto Strategia wskazuje jakie s ą najwa Ŝniejsze do rozwi ązania problemy społeczne, gospodarcze, infrastrukturalne i ekologiczne, na których powinna by ć skoncentrowana uwaga Rady Miejskiej w horyzoncie czasowym.

Dokument ten poddany został konsultacjom społecznym, w których uczestniczyli radni, przedstawiciele lokalnych instytucji i środowisk społeczno – biznesowych, mieszka ńcy Gminy Szprotawy. Nast ępnie uchwalony przez Rad ę Miejsk ą zawiera wybrany wariant rozwoju gminy, który winien by ć podstaw ą podziału zaprojektowanego potencjału inwestycyjnego w innym, ale mocno zwi ązanym ze Strategi ą dokumencie jakim jest Wieloletni Plan Inwestycyjny.

W dalszej cz ęś ci opracowania przedstawiono wyniki b ędące kompilacj ą debaty strategicznej i autorskiego uporz ądkowania wyników prac uczestników sesji, przy czym sformułowania misji, celów i kierunków działania przedstawiono w formie uzgodnionej z uczestnikami debaty. Zmiana tre ści poszczególnych celów i kierunków działania miała jedynie na celu dostosowanie istniej ących sformułowa ń do zasad tworzenia poszczególnych elementów strategii z uwzgl ędnieniem dokonanej w dokumencie diagnozy stanu w przyj ętych obszarach rozwoju społeczno – gospodarczego gminy.

Dodatkowym czynnikiem maj ącym wpływ na ostateczny kształt dokumentu jest „Raport o stanie gminy Szprotawa” zawieraj ący podstawowe informacje o tej gminie.

Raport stanowi ący integraln ą cz ęść strategii, został opracowany wg wcze śniej przygotowanego schematu przy udziale pracowników Urz ędu Miejskiego w Szprotawie. Raport o stanie stał si ę równie Ŝ jedn ą z podstaw opracowania Diagnozy Stanu.

4 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

1. METODOLOGIA

Strategia Zrównowa Ŝonego Rozwoju Gminy Szprotawa została opracowana przyjmuj ąc za podstaw ę wyniki aktualizacyjnej debaty strategicznej organizowanej Metod ą Aktywnego Planowania Strategicznego.

Debata odbyła si ę w dniu 16 czerwca 2008 r. w siedzibie Urz ędu Miejskiego w Szprotawie z udziałem radnych Rady Miejskiej w Szprotawie, przedstawicieli Urz ędu Miejskiego, jednostek organizacyjnych gminy, organizacji pozarz ądowych, środowisk biznesowych oraz mieszka ńców gminy. Celem tej debaty było wspólne wypracowanie kierunków rozwoju gminy zgodnych z zapisami dokumentów wy Ŝszego rz ędu, takich jak: Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego do 2020 roku i Strategia Zrównowa Ŝonego Rozwoju Powiatu śaga ńskiego. Efektem debaty było zidentyfikowanie celów i kierunków działania w poszczególnych przyj ętych teoretycznie obszarach Ŝycia społeczno - gospodarczego.

Na podstawie wypracowanej podczas debaty analizy SWOT: s ilne strony (wewn ętrzne) gminy, słabe strony (wewn ętrzne), szanse (zewn ętrzne) i zagro Ŝenia (zewn ętrzne) zespół ekspercki postawił pytanie: Co nale Ŝy zrobi ć, albo jakie podj ąć działania lub spowodowa ć efekty tych działa ń, Ŝeby zlikwidowa ć słabe strony gminy i zniwelowa ć zagro Ŝenia? Nast ępnie opracowano kilkana ście celów operacyjnych opieraj ąc si ę na wcze śniej wybranych słabych stronach i zagro Ŝeniach. Podobnie zespół pracował przy budowaniu celów okre ślonych na podstawie mocnych stron i szans. Kolejnym etapem prac zespołu ekspertów było zidentyfikowanie kierunków działania do wypracowanych wcze śniej celów. Nast ępnym krokiem w pracach nad aktualizacj ą dokumentu Strategii było okre ślenie Wybranego Wariantu Rozwoju Gminy Szprotawa na podstawie przeprowadzonej diagnozy. Wybrany wariant ma warunkowa ć prawidłowy rozwój społeczno-gospodarczy gminy. Tak przygotowany wst ępny projekt strategii został poddany ocenie gminnego Zespołu ds. Opracowania Strategii Zrównowa Ŝonego Rozwoju Gminy Szprotawy na lata 2008 – 2020. Po naniesieniu uwag projekt strategii poddano konsultacjom społecznym. Zaproszono wszystkich mieszka ńców Gminy Szprotawy do zgłaszania swoich uwag (projekt umieszczony w Internecie i wyło Ŝony w siedzibie urz ędu). Nast ępnie odbyło si ę kolejne otwarte spotkanie, z udziałem liderów lokalnych i mieszka ńców gminy, na którym przedstawiciel zespołu autorskiego BMI sp. z o.o. szeroko zaprezentował zaktualizowany projekt Strategii przed jej uchwaleniem przez radnych Rady Miejskiej w Szprotawie.

5 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

2. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE

2.1. Uwarunkowania prawno-polityczne makrootoczenia

Z punktu widzenia acquis communautaire 1 gminy s ą traktowane jako cz ęść administracji publicznej pa ństwa członkowskiego UE. 2;3 Z chwil ą przyst ąpienia Polski do Unii Europejskiej zacz ęły obowi ązywa ć przewidziane w art. 91 Konstytucji RP zasady okre ślaj ące stosunek prawa wspólnotowego do prawa krajowego, tj. zasada pierwsze ństwa prawa wspólnotowego wobec prawa pa ństw członkowskich oraz zasada bezpo średniego stosowania. Obowi ązywanie tych zasad jest o tyle istotne dla władz samorz ądowych, Ŝe powoduje znacz ącą zmian ę w katalogu źródeł prawa stanowi ących podstaw ę funkcjonowania administracji publicznej. Obok norm krajowego porz ądku prawnego administracja samorz ądowa zobowi ązana jest do stosowania norm pierwotnego i wtórnego prawa wspólnotowego. Prawo Wspólnoty Europejskiej ma w dominuj ącej cz ęś ci charakter gospodarczy. To ono jest głównym (aczkolwiek nie jedynym) środkiem, za pomoc ą którego realizuje si ę szeroko rozumiana integracja ekonomiczna pa ństw UE. Gminy s ą jednostkami gospodarczymi jednolitego rynku Unii Europejskiej, gdy Ŝ po pierwsze, korzystaj ą z uregulowa ń kształtuj ących jego działanie współuczestnicz ąc jako podmioty gospodaruj ące w obrocie handlowym a po drugie, maj ą do nich zastosowanie istotne ograniczenia wynikaj ące z ochrony tego rynku przed zniekształceniami konkurencji lub zaburzeniami jego funkcjonowania spowodowanymi brakiem wyra źnego rozdziału pomi ędzy spełniaj ącymi tak Ŝe funkcje władcze organami działaj ącymi w sektorze publicznym a sektorem prywatnym. Ograniczenie to wynika z prawa Unii Europejskiej, nawet chocia Ŝby konkretne akty prawne, które maj ą zastosowanie do gmin miały posta ć ustaw lub aktów ni Ŝszego rz ędu wydanych przez parlament krajowy. Reasumuj ąc, mo Ŝna najogólniej stwierdzi ć, i Ŝ prawo europejskie ma na gminy wpływ w trzech obszarach: - po pierwsze, w istotnym stopniu okre śla warunki makroekonomiczne ich funkcjonowania, - po drugie, tworzy narz ędzia wspomagaj ące (w szczególno ści o charakterze finansowym), - po trzecie, tworzy nowe zadania w stosunku do gmin lub te Ŝ znacz ąco modyfikuje zadania ju Ŝ istniej ące (powoduj ąc tak Ŝe konieczno ść wypracowania nowych kompetencji).

1 Rzadziej zwane acquis de l'Union – dorobek prawny Wspólnoty Europejskiej oraz Unii Europejskiej obejmuj ący tak prawo stanowione, jak i orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwo ści, zasady prawa WE oraz wspólne podstawowe zasady konstytucyjne pa ństw członkowskich UE. Pod poj ęciem tym nale Ŝy rozumie ć ujednolicanie, dostosowywanie, uzgadnianie lub zbli Ŝanie regulacji prawnych pa ństw członkowskich do całokształtu dorobku prawnego Wspólnoty Europejskiej, który obejmuje wszystkie uchwalone w jej ramach akty prawne. 2 Źródło: Polskie samorz ądy a prawo Unii Europejskiej , Urz ąd Komitetu Integracji Europejskiej, luty 2005 r.; A. Nowak – Far , Funkcjonowanie gmin w Unii Europejskiej , Pozna ń 2002; Samorz ąd terytorialny a prawo UE , Urz ąd Komitetu Integracji Europejskiej. 3 Źródło: A. Nowak – Far, Funkcjonowanie gmin w Unii Europejskiej , Pozna ń 2002.

6 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Jak to wynika z art. 5 TWE, Unia Europejska nie reguluje wszystkich sfer działania gmin. W zakresie kompetencji wspólnych z pa ństwami członkowskimi musi si ę ona kierowa ć zasad ą subsydiarno ści pozostawi ć wiele istotnych kwestii do regulacji prawodawców krajowych.

Tabela 1 Dyrektywy i zalecenia Unii Europejskiej Lp. Podstawa prawna Opis

1. Układ Europejski

Układ Europejski (Europe Agreement) z 16 grudnia 1991 r., ustanawiaj ący stowarzyszenie mi ędzy Rzeczpospolit ą Polsk ą a Wspólnotami Europejskimi i ich pa ństwami członkowskimi, był umow ą mi ędzynarodow ą, która wyznaczyła ramy instytucjonalno-prawne stosunków Polski z Uni ą Europejsk ą. Wszedł w Ŝycie, po zako ńczeniu po obu stronach procedury ratyfikacyjnej, 1 lutego 1994 r. Wcze śniej jednak, bo od 1 marca 1992 r., rozpocz ęto realizacj ę handlowej cz ęś ci tego układu, pod postaci ą tzw. Umowy Przej ściowej (Interim Agreement). Układ został opublikowany w Zał ączniku do nr 11 Dziennika Ustaw RP, poz. 38 z 27 stycznia 1994 r., a tak Ŝe w Dzienniku Urz ędowym Wspólnot Europejskich - OJ L 348/93.

W Preambule Układu odnajdujemy wa Ŝny zapis, Ŝe "ko ńcowym celem Polski jest członkostwo we Wspólnotach, a Stowarzyszenie, zdaniem Umawiaj ących si ę Stron, pomo Ŝe Polsce osi ągn ąć ten cel". Artykuł 1 definiuje nast ępuj ące cele Układu:

• ustanowienie odpowiednich ram dla dialogu politycznego, który umo Ŝliwi rozwój bliskich stosunków politycznych mi ędzy stronami, • popieranie rozwoju handlu i harmonijnych stosunków gospodarczych mi ędzy stronami, w celu sprzyjania dynamicznemu rozwojowi gospodarczemu i dobrobytowi w Polsce, • stworzenie podstawy dla pomocy finansowej i technicznej Wspólnoty dla Polski, • stworzenie wła ściwych ram dla stopniowej integracji Polski ze Wspólnot ą, • popieranie współpracy w dziedzinie kultury. Ten układ stał si ę podstaw ą integracji Polski z UE i przyj ęcia przez nasz kraj kolejnych praw obowi ązuj ących w całej Unii Europejskiej.

2. Traktat Akcesyjny

Na mocy niniejszego Aktu nowe Pa ństwa Członkowskie, w tym Polska przyst ąpiły do decyzji i umów przyj ętych przez przedstawicieli rz ądów Pa ństw Członkowskich zebranych w ramach Rady Wspólnoty. Nowe Pa ństwa Członkowskie zobowi ązały si ę przyst ąpi ć od dnia przyst ąpienia do wszystkich innych umów zawartych przez obecne Pa ństwa Członkowskie i dotycz ących funkcjonowania Unii lub zwi ązanych z jej działaniami. Co oznacza, Ŝe Polska zobowi ązała si ę do przestrzegania wszystkich norm prawnych i przyjętych strategii rozwojowych dla poszczególych obszarów Ŝycia społeczno – gospodarczego, w tym polityki społecznej wyra Ŝonej m.in. w Strategii Lizbo ńskiej przyjetej przez Uni ę Europejska w 2000 roku. 3. Strategia Lizbo ńska

Celem Strategii Lizbo ńskiej jest uczynienie z UE obszaru o dynamicznie rozwijaj ącej si ę gospodarce, jednocze śnie zachowuj ącego wysok ą spójno ść społeczn ą. Spójno ść społeczna rozumiana jest tutaj jako zdolno ść społecze ństwa do zapewnienia dobrobytu wszystkim swoim członkom oraz minimalizowania rozbie Ŝno ści mi ędzy nimi. Polega wi ęc nie tylko na zwalczaniu wykluczenia społecznego i ubóstwa, ale przede wszystkim na tworzeniu solidarno ści w społecze ństwie, tak aby ogranicza ć zasi ęg wyst ępowania tego zjawiska. Strategia ta opiera si ę na trzech filarach: konkurencyjno ści, zatrudnieniu i spójno ści społecznej. Zało Ŝeniem europejskiego modelu społecznego Unii Europejskiej i Rady Europy jest: - odpowiedzialno ść pa ństwa za poziom i jakość Ŝycia wszystkich obywateli wyra Ŝaj ąca si ę m.in. w aktywnym przeciwdziałaniu rosn ącemu ubóstwu i nadmiernemu rozwarstwieniu społecznemu, - oparcie polityki społecznej na prawach społecznych i socjalnych, których katalog zawiera Zrewidowana Europejska Karta Społeczna - podstawowy dla Europejskiego Modelu Społecznego

7 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Lp. Podstawa prawna Opis dokument Rady Europy, jak i Karta Podstawowych Praw Unii Europejskiej wł ączona w cało ści do projektu Traktatu Konstytucyjnego, a nast ępnie Traktatu Reformuj ącego, - wielosektorowo ść i wielopoziomowo ść polityki społecznej, w której wa Ŝną rol ę do odegrania maj ą sektor obywatelski i rynkowy oraz władze regionalne i lokalne przy aktywnej postawie pa ństwa realizuj ącego interes wspólny i chroni ącego najbardziej podatnych na wykluczenie społeczne, - uznanie znaczenia mocnych i trwałych wi ęzi rodzinnych i społecznych za jeden z istotnych czynników zapobiegaj ących powstawaniu problemów społecznych i gospodarczych, - uwzgl ędnianie trendów demograficznych w planowaniu polityki społecznej, a szczególnie takich zjawisk jak: zmieniaj ąca si ę struktura wiekowa społecze ństwa, zmiany wzorów Ŝycia rodzinnego oraz migracje . 4. Traktat Lizbo ński

13 grudnia 2007 r. podpisano w Lizbonie Traktat Lizbo ński, który ustanawia nowe ramy prawne i sposób zorganizowania Unii Europejskiej. Traktat został opracowany po to, aby Unia Europejska w XXI wieku lepiej odpowiadała na stoj ące przed ni ą wyzwania. Dzi ęki wprowadzanym w Traktacie zmianom Unia b ędzie bardziej demokratyczna, przejrzysta i skuteczna w działaniu. Traktat wzmacnia rol ę Parlamentu Europejskiego i parlamentów krajowych, gwarantuj ąc obywatelom wi ększ ą mo Ŝliwo ść uczestnictwa w procesie decyzyjnym UE. Uproszczeniu i usprawnieniu ulegn ą metody pracy i zasady podejmowania decyzji w UE. Instytucje europejskie w istotnym zakresie zostan ą zreformowane. Zwi ększ ą si ę mo Ŝliwo ści działania w dziedzinach o istotnym znaczeniu dla dzisiejszej Unii takich jak bezpiecze ństwo energetyczne czy walka z terroryzmem. Traktat wprowadza ponadto istotne zmiany w tak wa Ŝnej sferze działalno ści, jak polityka zagraniczna, m.in. poprzez ustanowienie funkcji Wysokiego Przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych oraz powołanie Europejskiej Słu Ŝby Działa ń Zewn ętrznych. Zmiany te przyczyni ą si ę do lepszego promowania interesów i warto ści europejskich w świecie oraz umocnienia pozycji mi ędzynarodowej UE. Traktat lizbo ński musi zosta ć ratyfikowany przez wszystkie 27 pa ństw członkowskich. Zakłada si ę, Ŝe wejdzie on w Ŝycie 1 stycznia 2009 roku nie mniej po negatywnym wyniku referendum w Irlandii losy tej de facto konstytucji Unii Europejskiej nie s ą jeszcze do ko ńca przesadzone.

8 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 2 Akty prawne i dokumenty strategiczno – planistyczne odnosz ące si ę do zrównowa Ŝonego rozwoju – obecnie obowi ązuj ące w Polsce 4 Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. 1. o swobodzie działalno ści gospodarczej (Dz.U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807) Ustawa reguluje podejmowanie, wykonywanie i zako ńczenie działalno ści gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania organów administracji publicznej w tym zakresie. Art.7 Pa ństwo udziela przedsi ębiorcom pomocy publicznej na zasadach i w formach okre ślonych w odr ębnych przepisach, z poszanowaniem zasad równo ści i konkurencji. Art. 8. 1.Organy administracji publicznej wspieraj ą rozwój przedsi ębiorczo ści, tworz ąc korzystne warunki do podejmowania i wykonywania działalno ści gospodarczej, w szczególno ści wspieraj ą mikroprzedsi ębiorców oraz małych i średnich przedsi ębiorców . 2. Strategia Polityki Społecznej na lata 2007 - 2013

Celami Strategii Polityki Społecznej Rz ądu w latach 2007 – 2013 jest zbudowanie zintegrowanego systemu polityki pa ństwa prowadz ącej do ułatwienia wszystkim obywatelom równego dostępu do praw społecznych, poprawy warunków powstawania i funkcjonowania rodzin oraz wsparcia grup i osób zagro Ŝonych wykluczeniem społecznym przy zapewnieniu demokratycznego współuczestnictwa obywateli. Na poziomie gminy dokumentem podporz ądkowanym tej strategii winna by ć Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w swoich celach spójna z nast ępuj ącymi priorytetami: Priorytet 1 - Poprawa warunków powstawania i funkcjonowania rodzin. Wsparcie rodzin w wychowaniu i edukacji dzieci. 1.1. Tworzenie warunków sprzyjaj ących rozwojowi młodego pokolenia w rodzinie i w środowiskach pozarodzinnych jako czynnika poprawy jako ści kapitału ludzkiego. 1.2. Tworzenie i wzmacnianie rozwi ąza ń słu Ŝą cych godzeniu pracy zawodowej i wychowywania dzieci, w celu podniesienia aktywno ści zawodowej oraz umo Ŝliwienia pełniejszej realizacji planów prokreacyjnych. 1.3. Zbudowanie systemu wsparcia dla rodzin maj ących trudno ści opieku ńczo-wychowawcze. 1.4. System pomocy dla rodzin z dzie ćmi, celem wyrównywania deficytów rozwojowych u dzieci ucz ących si ę. 1.5. Rozwijanie placówek świadcz ących usługi edukacyjne, sportowo-rekreacyjne i kulturalne. 1.6. Kształtowanie pozytywnego klimatu wobec rodziny, mał Ŝeństwa i dzietno ści. 1.7. Wsparcie dla rodzin z dzie ćmi niepełnosprawnymi, w celu wyrównania szans dzieci i młodzie Ŝy podejmuj ących i kontynuuj ących nauk ę. 1.8. Stworzenie kompleksowego systemu zapobiegania przest ępczo ści, demoralizacji i nadu Ŝywania substancji psychoaktywnych przez młodzie Ŝ. Priorytet 2 - Wdro Ŝenie aktywnej polityki społecznej. 2.1. Wspieranie aktywno ści zawodowej i edukacyjnej poprzez system pomocy społecznej. 2.2. Rozwój zatrudnienia socjalnego, w celu przywrócenia mo Ŝliwo ści zatrudnienia osobom podlegaj ącym wykluczeniu społecznemu. 2.3. Rozwój form ekonomii społecznej, na rzecz pobudzenia aktywizacji zawodowej osób zagro Ŝonych wykluczeniem społecznym. 2.4. Rozwój budownictwa mieszkaniowego i wsparcie gmin w budowie mieszka ń dla osób wymagaj ących pomocy socjalnej. 2.5. Stworzenie kompleksowego systemu probacyjnego. 2.6. Likwidacja pułapki dochodowej, ograniczenie zach ęt do dezaktywizacji zawodowej oraz zwi ększenie szans zatrudnienia dla osób o niskich kwalifikacjach. Priorytet 3 - Kompleksowa rehabilitacja i aktywizacja osób niepełnosprawnych. 3.1. Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych. 3.2. Tworzenie warunków do wi ększej aktywno ści zawodowej osób niepełnosprawnych jako podstawy społecznej integracji i poprawy warunków ich Ŝycia. 3.3. Zapewnienie osobom niepełnosprawnym dost ępu do usług społecznych. 3.4. Kształtowanie pozytywnych postaw wobec niepełnosprawno ści. 3.5. Reforma systemu rentowego.

4 http://www.mgip.gov.pl/Prawo/Obowiazujace+prawo/Turystyka/ oraz J. Gospodarek, Prawo Turystyczne w zarysie , Bydgoszcz – Warszawa 2003.

9 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

3.6. Usprawnienie systemu rehabilitacji, na rzecz utrzymania mo Ŝliwo ści aktywno ści zawodowej. 3.7. Rozwijanie cało ściowych systemów pomocy dla osób obarczonych nietypowymi rodzajami niepełnosprawno ści, wymagaj ących kompleksowych i systemowych działa ń ze strony pa ństwa. Priorytet 4 – Tworzenie warunków sprzyjaj ących integracji w starzej ącym si ę społecze ństwie. 4.1. Rozwijanie systemu opieki piel ęgnacyjnej, celem zbudowania środowiskowego modelu integracji ludzi starszych i wymagaj ących pomocy. 4.2. Wprowadzenie specjalizacji stacjonarnej opieki, celem budowy systemu specjalistycznego wsparcia dla osób wymagaj ących szczególnej opieki. 4.3. Aktywizacja i integracja lokalna osób w wieku poprodukcyjnym, wykorzystanie potencjału osób starszych w środowisku lokalnym. 4.4. Zapewnienie odpowiednich świadcze ń emerytalnych na staro ść . 4.5. Prowadzenie spójnej polityki wobec staro ści i na rzecz osób starszych. Priorytet 5 - Aktywizacja i mobilizacja partnerów lokalnych. 5.1 Wdro Ŝenie strategicznego planowania lokalnej i regionalnej polityki społecznej, celem stworzenia metody koordynacji krajowej polityki społecznej. 5.2 Profesjonalizacja słu Ŝb społecznych jako czynnika integracji lokalnej, celem zwi ększenia samodzielno ści i aktywizacji zawodowej osób wymagaj ących pomocy socjalnej. 5.3 Wdro Ŝenie systemu informacji i poradnictwa obywatelskiego oraz dost ępu do lokalnych środków przekazu i Internetu. Priorytet 6 - Partnerstwo publiczno-społeczne jako podstawa rozwoju usług społecznych. 6.1. Aktywizacja i mobilizacja partnerów lokalnych, regionalnych i krajowych. 6.2. Budowa partnerstwa publiczno-społecznego w zakresie działalno ści po Ŝytku publicznego. 6.3. Wspieranie instytucji społecze ństwa obywatelskiego. 6.4. Wsparcie postaw obywatelskich. 6.5. Wzmocnienie partycypacji społecznej. Priorytet 7 - Integracja społeczna i zawodowa imigrantów. 7.1. Wdro Ŝenie polityki integracji społecznej i zawodowej imigrantów, celem prowadzenia kompleksowych działa ń wszystkich instytucji publicznych. 7.2. Wdro Ŝenie polityki antydyskryminacyjnej, celem ograniczenia postaw ksenofobicznych wobec środowisk imigranckich. 7.3. Ustawiczne szkolenie kadr administracji publicznej oraz partnerów społecznych, celem przygotowania do pracy z uchod źcami. 7.4. Zaprojektowanie spójnego systemu współpracy z uchod źcami. 3. Narodowa Strategia Integracji Społecznej

Celem prac nad Narodow ą Strategi ą Integracji Społecznej jest pomoc w procesie wł ączania si ę Polski w realizacj ę drugiego z celów Strategii Lizbo ńskiej UE stawiaj ącego na modernizacj ę europejskiego modelu socjalnego, inwestowanie w ludzi oraz zwalczanie wykluczenia społecznego. Konkretne działania maj ą przyczyni ć si ę do: • dostosowania edukacji i szkolenia do wymogów Ŝycia i pracy w społecze ństwie opartym na wiedzy, • rozwijania aktywnej polityki zatrudnienia przyczyniaj ącej si ę do tworzenia wi ększej liczby lepszych miejsc pracy, • modernizacji systemu ochrony socjalnej, w tym systemów emerytalnych i ochrony zdrowia, m.in. w celu zapewnienia ich finansowej stabilno ści oraz odpowiedniej koordynacji z celami polityki edukacyjnej i polityki zatrudnienia, • wspierania integracji społecznej, aby unikn ąć pojawienia si ę trwale zmarginalizowanej klasy ludzi niezdolnych do funkcjonowania w społecze ństwie opartym na wiedzy oraz konkretyzacja Strategii Lizbo ńskiej w obszarze integracji. Priorytety krajowe wyznaczaj ące cele szczegółowe lokalnych strategii polityki społecznej opracowywanych na szczeblu samorz ądów lokalnych to: • Wzrost uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym, • Poprawa jako ści kształcenia na poziomie gimnazjalnym i średnim, • Upowszechnienie kształcenia wy Ŝszego i jego lepsze dostosowanie do potrzeb rynku pracy, • Rekompensowanie deficytów rozwoju intelektualnego i sprawno ściowego dzieci,

10 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

• Radykalne ograniczenie ubóstwa skrajnego, • Ograniczenie tendencji do wzrostu róŜnic dochodowych, • Ograniczenie bezrobocia długookresowego, • Zmniejszenie bezrobocia młodzie Ŝy, • Zwi ększenie poziomu zatrudnienia w śród osób niepełnosprawnych, • Zwi ększenie liczby uczestników w aktywnej polityce rynku pracy, • Upowszechnienie kształcenia ustawicznego, • Wydłu Ŝenie przeci ętnego dalszego trwania Ŝycia w sprawno ści, • Powszechne ubezpieczenie zdrowotne, • Kobiety i dzieci obj ęte programami zdrowia publicznego, • Wzrost dost ępu do lokali (mieszka ń) dla grup najbardziej zagro Ŝonych bezdomno ści ą, • Dost ęp do pracowników socjalnych, • Rozwój pomocy środowiskowej – zwi ększenie liczby osób obj ętych usługami pomocy środowiskowej, • Zaanga Ŝowanie obywateli w działalno ść społeczn ą, • Realizacja Narodowej Strategii Integracji Społecznej przez samorz ądy terytorialne, • Dost ęp do informacji obywatelskiej i poradnictwa obywatelskiego.

4. Narodowa Strategia Spójno ści 5 Narodowa Strategia Spójno ści (NSS) (nazwa urz ędowa: Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) to dokument strategiczny okre ślaj ący priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdra Ŝania funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójno ści w ramach bud Ŝetu Wspólnoty na lata 2007–2013.

Celem strategicznym NSS jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjno ści gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsi ębiorczo ści, zapewniaj ącej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójno ści społecznej, gospodarczej i przestrzennej.

Cel strategiczny osi ągany b ędzie poprzez realizacj ę horyzontalnych celów szczegółowych. Celami horyzontalnymi NSS s ą:

1. Poprawa jako ści funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa, 2. Poprawa jako ści kapitału ludzkiego i zwi ększenie spójno ści społecznej, 3. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej maj ącej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjno ści Polski, 4. Podniesienie konkurencyjno ści i innowacyjno ści przedsi ębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej warto ści dodanej oraz rozwój sektora usług, 5. Wzrost konkurencyjno ści polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej, 6. Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich.

Wybrane fragmenty NSS zwi ązane z rozwojem społeczno – gospodarczym:

• Wsparcie podstawowej infrastruktury społecznej: ...Dla podniesienia poziomu Ŝycia mieszka ńców Polski, a tak Ŝe przy śpieszenia rozwoju społeczno- gospodarczego, niezwykle istotne jest zapewnienie bardziej równomiernego dost ępu do podstawowej infrastruktury społecznej, a tak Ŝe rozbudowa tych elementów, które wi ąŜą si ę bezpo średnio ze wska źnikami realizacji celów NSRO, w tym podniesieniem poziomu wykształcenia, zwi ększenia liczby absolwentów na kierunkach technicznych i przyrodniczych, podniesienia zdrowotno ści pracowników i wydłu Ŝenia długo ści Ŝycia, a tak Ŝe podniesieniu jako ści Ŝycia m.in. poprzez zwi ększenie dost ępu do obiektów kultury i promocje turystyki i rekreacji(...). ...Istotne znaczenie maj ą inwestycje słu Ŝą ce zmniejszaniu nierówno ści w dost ępie do infrastruktury

5 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspieraj ące wzrost gospodarczy i zatrudnienie, Narodowa Strategia Spójno ści. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (Warszawa, maj 2007)

11 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

medycznej, edukacyjnej, kultury i turystyki(...). ...Działania w dziedzinie infrastruktury kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego maj ą na celu przede wszystkim zwi ększenie dost ępu do kultury mieszka ńców Polski oraz podniesienie kompetencji kulturalnych społecze ństwa, a tak Ŝe atrakcyjno ści turystycznej i inwestycyjnej kraju. Działania te b ędą koncentrowa ć si ę na wykorzystaniu istniej ącego ju Ŝ potencjału dziedzictwa kulturowego o znaczeniu światowym i europejskim, ochronie i zachowaniu dziedzictwa kulturowego, poprawie stanu infrastruktury kultury oraz rozwijaniu nowych, alternatywnych form korzystania z kultury(...). ...Istniej ący potencjał kulturowy (w tym przebiegaj ące przez Polsk ę europejskie szlaki kulturowe) i przyrodniczy oraz planowane działania w obszarze kultury, tworz ą korzystne warunki dla rozbudowy infrastruktury turystycznej. Dla zapewnienia dost ępu do odpowiedniej, wysokiej jako ści usług oraz podniesienia atrakcyjno ści turystycznej Polski i jej regionów środki zostan ą skoncentrowane przede wszystkim na poprawie jako ści funkcjonuj ącej infrastruktury turystycznej poprzez projekty z zakresu jej rozbudowy, modernizacji i wyposa Ŝenia. Przedsi ęwzi ęcia w tym zakresie b ędą równie Ŝ ukierunkowane na powstawanie nowych obiektów słu Ŝą cych do prowadzenia działalno ści turystycznej, które b ędą spełniały standardy UE. Miejsca pracy w sektorze turystyki przyczyni ą si ę do wzrostu zatrudnienia w infrastrukturze towarzysz ącej produkcji towarów i usług niezb ędnych dla obsługi turystów. Wsparcie dotycz ące turystyki dotyczyło b ędzie zarówno projektów spełniaj ących kryteria infrastruktury społecznej - słu Ŝą cej nieodpłatnie ogółowi społecze ństwa, jak i na zasadach komercyjnych, stanowi ących element schematów pomocy publicznej(...). • Podniesienie konkurencyjno ści i innowacyjno ści przedsi ębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej warto ści dodanej oraz rozwój sektora usług: ...Planowane wsparcie dotyczy ć b ędzie zarówno sektora usług rynkowych, w tym sektora turystyki i kultury oraz usług medycznych, jak równie Ŝ tych usług podstawowych, które mog ą pozytywnie wpływa ć na procesy rozwoju regionalnego i zwi ększenie dost ępno ści do usług na obszarach marginalizowanych (...). • Wzrost konkurencyjno ści polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej: ...Rozwój turystyki jest szans ą na wzmocnienie pozycji o środków metropolitalnych, a równocze śnie nadanie nowej dynamiki rozwoju o środkom mniejszym, peryferyjnym oraz o środkom o wyczerpanych dotychczasowych potencjałach rozwojowych. Turystyka jest aktywno ści ą spinaj ącą regiony, ł ącz ącą obszary miejskie z wiejskimi, aktywizuj ącą wie ś dziedzin ą przyczyniaj ącą si ę do rewitalizacji obszarów zdegradowanych, nadaj ącą nowy sens obszarom podmiejskim z funkcjami turystyczno - rekreacyjnymi (...). • Pełniejsze wykorzystanie potencjału endogenicznego najwi ększych o środków miejskich: ...Kluczowym zadaniem jest dalsze wspomaganie rozbudowy funkcji metropolitalnych (w tym naukowych, edukacyjnych, kulturalnych i turystycznych) (...). ...Jednocze śnie działania powinny zosta ć ukierunkowane na pełniejsze wykorzystanie dla rozwoju sfery usług (w tym uzdrowiskowych, turystycznych), unikalnego w skali europejskiej środowiska naturalnego i walorów kulturowych oraz promocj ę wybranych produktów regionalnych (w tym ekologicznych), gał ęzi przetwórstwa Ŝywno ści i przemysłu, maj ących podstawowe znaczenie dla wzrostu gospodarczego i zatrudnienia na tym obszarze (...). • Przeciwdziałanie marginalizacji i peryferyzacji obszarów problemowych: ...Zachowanie walorów historycznych, podkre ślenie ich unikalno ści i kolorytu lokalnego, co mo Ŝe zwi ększy ć ich atrakcyjno ść turystyczn ą, a tym samym przyczyni ć si ę do wzrostu szans rozwojowych. Rewitalizacji powinny zosta ć poddane miasta o istotnym znaczeniu dla rozwoju otaczaj ących je układów lokalnych, znajduj ących si ę w trudnej sytuacji społecznej i gospodarczej, a tak Ŝe miasta o wysokich walorach turystycznych (...). ...Konieczny jest rozwój współpracy przygranicznej, rozbudowa infrastruktury granicznej, transportowej, turystycznej (...). 5. Strategia Rozwoju Kraju 2007 – 2015 6 Strategia Rozwoju Kraju uchwalona przez Rad ę Ministrów 29 listopada 2006r. jest nadrz ędnym, wieloletnim dokumentem strategicznym Zrównowa Ŝonego Rozwoju kraju słu Ŝą cym jako punkt odniesienia dla innych strategii i programów zarówno rz ądowych jak i terytorialnych. Głównym celem strategii jest podniesienie poziomu i jako ści Ŝycia mieszka ńców Polski: poszczególnych obywateli i rodzin. Cel główny, a tak Ŝe problemy społeczno-gospodarcze wynikaj ące z opó źnie ń rozwojowych, niedoinwestowania polskiej gospodarki oraz uwarunkowa ń zewn ętrznych, wskazuj ą na priorytety.

6 źródło: www.bip.mrr.gov.pl - Strategia Rozwoju Kraju 2007 - 2015

12 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Okre ślaj ą one najwa Ŝniejsze kierunki i główne działania, dzi ęki którym mo Ŝliwe b ędzie osi ągni ęcie głównego celu SRK. Priorytetami tymi s ą: • Wzrost konkurencyjno ści i innowacyjno ści gospodarki • Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej • Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jako ści • Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpiecze ństwa • Rozwój obszarów wiejskich • Rozwój regionalny i podniesienie spójno ści terytorialnej 6. Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego na lata 2007 – 2013 7 Strategia ta wymienia główne problemy rozwoju regionalnego kraju oraz wskazuje na kierunki ich rozwi ązywania. Wyznacza tak Ŝe główne cele rozwoju regionalnego, które b ędą realizowane przez rz ądow ą polityk ę regionaln ą, i które powinny zosta ć uwzgl ędnione przez władze samorz ądu wojewódzkiego w ich programowaniu rozwoju regionów.

Misj ą NSRR na lata 2007–2013 jest zapewnienie wzrostu jako ści Ŝycia przy zachowaniu zasad rozwoju konkurencyjno ści kraju i regionów, przy jednoczesnej koncentracji na stymulowaniu i utrwalaniu pozytywnych tendencji rozwojowych w województwach z wykorzystaniem ich endogenicznych zasobów. Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego na lata 2007–2013 formułuje nast ępuj ące strategiczne cele kierunkowe rozwoju regionalnego Polski: 1. Wi ększa konkurencyjno ść województw. 2. Wi ększa spójno ść społeczna, gospodarcza i przestrzenna. 3. Szybszy wzrost – wyrównywanie szans rozwojowych.

Przyj ęcie wymienionych wy Ŝej celów strategicznych jest zgodne z zasad ą rozwoju wszystkich polskich województw. W praktyce oznacza d ąŜ enie jednocze śnie do poprawienia konkurencyjno ści gospodarczej polskich regionów i całego kraju, jak równieŜ wyrównywania szans rozwojowych tych obszarów, które bez pomocy pa ństwa skazane s ą na marginalizacj ę lub długotrwałe problemy rozwojowe. Jednocze śnie w my śl zasady subsydiarno ści oraz zasady wspierania endogenicznego rozwoju – polityka regionalna pa ństwa jest ukierunkowana na elastyczne ró Ŝnicowanie celów i wykorzystanie potencjału wewn ętrznego poszczególnych obszarów. Zestaw celów i priorytetów rozwoju regionalnego wynika z analiz dokumentów programowych zarówno szczebla krajowego, jak i regionalnego. 7. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004 – 2013 8 W dokumencie rozwój dziedzictwa kulturowego, zwłaszcza w uj ęciu regionalnym i lokalnym potraktowano jako atut wzmacniaj ący atrakcyjno ść turystyczn ą, a tym samym jako impuls do wzrostu gospodarczego i zwi ększenia liczby miejsc pracy. Kultywowanie i promocja szczególnie warto ściowych zjawisk kultury lokalnej traktowane jest w dokumencie w wymiarze podstawowego czynnika rozwoju regionu w odniesieniu do kapitału intelektualnego, wyrównywania szans, rozwoju ekonomicznego – inwestycji i turystyki. Rosn ące znaczenie powi ązania kultury z rozwojem gospodarczym i dochodami regionów jest w tym dokumencie podstaw ą dla podj ęcia działa ń w zakresie kształtowania zintegrowanych produktów turystycznych (w tym markowych produktów turystyki kulturowej), wi ększego wykorzystania elementów dziedzictwa kulturowego tak Ŝe zabytków oraz aktywno ści instytucji kultury w rozwoju przedsi ębiorczo ści, w tym turystyki. Wśród propozycji rozwi ąza ń systemowych wskazano tak Ŝe mo Ŝliwo ść wprowadzenia tzw. „opłaty kulturowej", która w 50% przeznaczona byłaby na rozwój produktów turystycznych, a w 50% na ochron ę zabytków. Zwrócono tak Ŝe uwag ę na mo Ŝliwe wykorzystanie sieci punktów bibliotecznych jako uzupełnienia systemu informacji turystycznej w Polsce.

7 Źródło: www.mg.gov.pl – Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego na lata 2007 – 2013 , Projekt zaakceptowany przez Rad ę Ministrów w dniu 6 wrze śnia 2005 8 Źródło: www.mkidn.gov.pl - Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004 – 2013 , przyj ęta przez Rad ę Ministrów w dniu 21 wrze śnia 2004 r.

13 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

8. Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPPZK) 9 - dokument planistyczny okre ślaj ący przyrodnicze, kulturowe, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania oraz cele polityki przestrzennej Polski. Dokument stanowi podstaw ę dla programowania ponadlokalnych przedsi ęwzi ęć publicznych, wpływaj ących na przestrzenne zagospodarowanie kraju. Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju wskazuje na konieczno ść koncentracji aktywno ści społeczno-gospodarczej w miejscach najkorzystniejszych dla rozwoju gospodarczego. Przyj ęta koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju w powi ązaniu z działaniami realizowanymi w ramach polityki strukturalnej wyznacza nast ępuj ące priorytety: − wspieranie rozwoju funkcji stołecznych Warszawy, wspieranie kształtowania si ę aglomeracji miejskich o najwi ększych szansach na awans w hierarchii europejskiej (Warszawa, Trójmiasto, Pozna ń, Kraków, a w dłu Ŝszym okresie: Szczecin, Wrocław, Łód ź, Katowice, Lublin, Bydgoszcz, Toru ń, Białystok, Rzeszów); wspieranie o środków o znaczeniu krajowym i regionalnym, − wspieranie kształtowania si ę dynamizuj ących rozwój kompleksów turystycznych, głównie Polski północnej, północno-wschodniej i wschodniej, wspieranie rozwoju turystyki, nakierowanego na ochron ę środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego, zagospodarowanie wolnych zasobów pracy, wykorzystywanie mo Ŝliwo ści gospodarki turystycznej w restrukturyzacji sektorów, takich jak: rolnictwo, zdrowie, gospodarka wodna.

Wyci ąg

Głównym celem przestrzennego zagospodarowania Polski jest wykorzystanie dobrze wykształconej policentrycznej struktury funkcjonalno-przestrzennej kraju do dynamizacji rozwoju Polski i przełamanie w ten sposób jej zapó źnienia cywilizacyjnego. Cel ten jest zbie Ŝny ze strategicznym celem NPR 2007– 2013. ...Zagospodarowanie przestrzenne kraju powinno umo Ŝliwia ć osi ągni ęcie trwałego, wysokiego tempa wzrostu polskiej gospodarki, przy zapewnieniu poprawy stanu środowiska przyrodniczego i umo Ŝliwieniu obecnym i przyszłym mieszka ńcom kraju równoprawnego dost ępu do zasobów przyrody i dóbr kultury. W szczególno ści powinno za ś ułatwia ć tworzenie gospodarki opartej na wiedzy i budowanie nowoczesnego, obywatelskiego społecze ństwa informacyjnego(...). ...Celem zagospodarowania przestrzennego jest zwi ększanie dyfuzji rozwoju z miejsc i ośrodków ju Ŝ obecnie najwy Ŝej rozwini ętych i maj ących szanse na uzyskanie wysokiej dynamiki wzrostu do obszarów rozwini ętych ni Ŝej, które z o środkami tymi mog ą by ć lepiej powi ązane dzi ęki rozwojowi infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej, a tak Ŝe dzi ęki dost ępowi do informacji dost ępnej w tych o środkach i zacie śniania kooperacji z instytucjami i firmami w nich funkcjonuj ącymi. Ponadto celem zagospodarowania przestrzennego jest pomoc w przyspieszeniu wyposa Ŝenia w infrastruktur ę materialn ą regionów, do których efekty dyfuzji docieraj ą w mniejszym stopniu(...). Polityka przestrzenna pa ństwa mo Ŝe oddziaływa ć na niektóre tylko sieci rozprzestrzeniania rozwoju – takie, które maj ą znaczenie mi ędzynarodowe i ogólnokrajowe – i w zwi ązku z tym by ć realizowana przez: • uzyskanie poprawy mi ędzynarodowych poł ącze ń komunikacyjnych mi ędzy obszarami metropolitalnymi, a tak Ŝe mi ędzy tymi obszarami a ich zapleczem regionalnym, szczególnie z miastami będącymi o środkami subregionalnymi, maj ącymi istotne znaczenie regionalne; czas dojazdu do miasta metropolitalnego nieprzekraczaj ący 1 godz. umo Ŝliwia bowiem korzystanie z rynku pracy wielkiego miasta przez mieszka ńców jego regionu, przy jednoczesnym pozostawaniu w dotychczasowym miejscu zamieszkania, podczas gdy utrudniony dost ęp do wielkomiejskiego rynku pracy powoduje „ucieczkę” najbardziej warto ściowych jednostek z regionu do obszaru metropolitalnego; • rozwijanie sieci informatycznych i zapewnienie równego do nich dost ępu na całym obszarze Polski, przy upowszechnieniu korzystania z Internetu w szkolnictwie, administracji publicznej i biznesie, co pozwoli wyrówna ć szanse mieszka ńców całego kraju na wł ączenie si ę do tworzenia społecze ństwa informacyjnego, a tym samym na uzyskanie zdolno ści do efektywnego funkcjonowania w gospodarce opartej na wiedzy; • rozwijanie sieci wspierania innowacji i transferu technologii umo Ŝliwiaj ących korzystanie z informacji o innowacjach i technologiach przez wszystkie zainteresowane przedsi ębiorstwa, nie tylko za ś te, które znajduj ą si ę w pobli Ŝu placówek udost ępniaj ących takie dane; sieci te powinny tak Ŝe zapewnia ć dost ęp

9 Źródło: www.funduszestrukturalne.gov.pl/informator/ - Koncepcja Polityki i Przestrzennego Zagospodarowania Kraju , zaktualizowana Koncepcja.., Warszawa, Pa ździernik 2005

14 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

do całego istniej ącego ogólnokrajowego (i mi ędzynarodowego) zasobu informacyjnego o innowacjach i technologiach, nie tylko za ś do lokalnego; • stymulowanie zwi ększania mobilno ści młodzie Ŝy i studentów (np. przez systemy stypendialne), ułatwiaj ące młodemu pokoleniu wydobycie si ę z obszarów zapa ści gospodarczej i społecznej i uzyskanie wykształcenia, jak równie Ŝ wspieranie wła ściwych instytucji i organizacji w stwarzaniu materialnych mo Ŝliwo ści zwi ększania tej ruchliwo ści; • udzielanie pomocy władzom regionalnym i lokalnym w osi ągni ęciu poprawy stanu technicznego i modernizacji lokalnej infrastruktury drogowej, w celu wsparcia rozwoju małego biznesu, turystyki i rekreacji w obszarach peryferyjnych. Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2007 – 2010 9. z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2011 – 2014 W dokumencie Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2007–2010 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2011–2014, 10 zatwierdzonym przez Rad ę Ministrów w grudniu 2006 roku, okre ślono naczeln ą zasad ę rozwoju poprzez zrównowa Ŝony rozwój, a w odniesieniu do okre ślonych sektorów, w tym turystyki, potrzeb ę uwzgl ędniania celów ekologicznych na równi ze społecznymi i gospodarczymi. Ponadto zwrócono uwag ę na potrzeb ę wspierania powstawania „zielonych miejsc pracy" w agro - i ekoturystyce, ekologizacji systemu planowania zagospodarowania przestrzennego, w szczególno ści obszarów ochrony uzdrowiskowej i kopalni leczniczych oraz kształtowania postaw konsumenckich poprzez podnoszenie świadomo ści ekologicznej. W zwi ązku z podnoszeniem wiedzy o kwestiach ochrony dziedzictwa przyrodniczego w społecze ństwie przyj ęto w 1997 roku Narodow ą Strategi ę Edukacji Ekologicznej, w której przewidziano działania w zakresie wł ączenia do programów nauczania w szkołach i uczelniach kształc ących na potrzeby turystyki tematyki proekologicznej, promocji szkole ń dla instruktorów, stra Ŝników i opiekunów przyrody integrowania edukacji ekologicznej w krajowe i regionalne programy rozwoju turystyki.

10 Źródło: www.mos.gov.pl/1materialy_informacyjne/raporty_opracowania/ - Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2007 – 2010 z uwzgl ędnieniem perspektyw na lata 2011 – 2014 .

15 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

2.2. Uwarunkowania prawno-polityczne mikrootoczenia

Polityka regionalna obowi ązuj ąca w województwie lubuskim i powiecie Ŝaga ńskim oraz jej podstawy prawne. Informacje zebrane w tabelach, przedstawiaj ą wybrane zapisy w dokumentach okre ślaj ących kierunki i cele rozwoju województwa lubuskiego oraz powiatu Ŝaga ńskiego.

Tabela 3 Dokumenty strategiczno – planistyczne obowi ązuj ące w województwie lubuskim i powiecie Ŝaga ńskim 1. Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego do roku 2020. 11 Wizja Województwa Lubuskiego w roku 2020: Województwo lubuskie w 2020 roku to region czystego środowiska, który wykorzystał poło Ŝenie w zjednoczonej Europie; nast ąpi poprawa jako ści Ŝycia mieszka ńców poprzez szybki rozwój gospodarczy, przemysłu zaawansowanych technologii, infrastruktury technicznej oraz stworzenie nowych atrakcyjnych miejsc pracy, a tak Ŝe dzi ęki wi ększej dost ępno ści usług publicznych – transportu, infrastruktury drogowej, komunikacji, edukacji, ochrony zdrowia, kultury. Mieszka ńcy wejd ą w zaawansowan ą faz ę społecze ństwa informacyjnego dzi ęki post ępowi telekomunikacji i rozwi ąza ń komplementarnych do niej usług. Cel 1: Zapewnienie przestrzennej, gospodarczej i społecznej spójno ści regionu. 1.1. Modernizacja infrastruktury transportowej oraz zwi ększenie dost ępno ści komunikacyjnej regionu. 1.2. Udoskonalenie i rozbudowa infrastruktury technicznej i komunalnej poprawiaj ącej warunki Ŝycia oraz podnosz ącej atrakcyjno ść inwestycyjn ą obszarów aktywno ści gospodarczej. 1.3. Udoskonalenie i rozbudowa infrastruktury społecznej - w szczególno ści w sferach edukacji, opieki zdrowotnej, kultury i pomocy społecznej. 1.4. Usprawnianie systemu transportu publicznego z wykorzystaniem partnerstwa publiczno- prywatnego. 1.5. Wspomaganie procesów rewitalizacji miast i obszarów wiejskich. 1.6. Podejmowanie działa ń na rzecz zrównowa Ŝonego rozwoju obszarów wiejskich. 1.7. Uzyskanie trwałych efektów płyn ących ze współpracy transgranicznej i mi ędzyregionalnej. 1.8. Wspieranie działa ń na rzecz zwi ększenia to Ŝsamo ści regionalnej.

Cel 2: Podniesienie poziomu wykształcenia społecze ństwa, zwi ększenie potencjału innowacyjnego nauki oraz informatyzacja społecze ństwa. 2.1. Podniesienie jako ści kształcenia na poziomie ponadgimnazjalnym i wy Ŝszym. 2.2. Wzmocnienie i ustabilizowanie kadry naukowej oraz rozwój bazy naukowo-badawczej lubuskich uczelni oraz stymulowanie ich współpracy. 2.3. Dostosowanie kształcenia do potrzeb regionalnego rynku pracy i standardów UE. 2.4. Wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i młodzie Ŝy. 2.5. Wspieranie działa ń na rzecz rozwoju społecze ństwa informacyjnego. 2.6. Ograniczenie zakresu i skutków wykluczenia społecznego osób i rodzin, ich integracja ze społecze ństwem oraz wyrównanie szans rozwojowych dzieci i młodzie Ŝy.

Cel 3: Rozwój przedsi ębiorczo ści oraz działania maj ące na celu podniesienie poziomu technologicznego przedsi ębiorstw i ich innowacyjno ści dzi ęki współpracy z nauk ą. 3.1. Usprawnienie mechanizmów transferu innowacji i technologii oraz wzrost efektywno ści współpracy strefy gospodarki i instytucji naukowych. 3.2. Rozwój instytucjonalnego i kapitałowego otoczenia biznesu.

Cel 4: Efektywne, prorozwojowe wykorzystanie zasobów środowiska przyrodniczego i kulturowego. 4.1. Wykorzystanie walorów środowiska i dziedzictwa kulturowego dla rozwoju turystyki. 4.2. Promocja walorów turystycznych i stworzenie systemu informacji turystycznej.

11 Źródło: Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego do roku 2020 (Zielona Góra, grudzie ń 2005).

16 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

4.3. Podejmowanie przedsi ęwzi ęć kulturalnych tworz ących atrakcyjny wizerunek województwa.

Strategia Rozwoju Transportu Województwa 2. Lubuskiego do 2015 roku 12 Wizja roli transportu w województwie lubuskim Zgodnie z przyj ętą wizj ą roli transportu w województwie lubuskim „regionalna Strategia Rozwoju Transportu wspiera dostosowanie techniczne, organizacyjne oraz prawne systemu transportowego w województwie lubuskim do wymogów Unii Europejskiej”. Realizacja tego priorytetu wymaga podporz ądkowania polityki transportowej województwa lubuskiego priorytetom oraz głównym celom polityki transportowej Unii Europejskiej. W najbli Ŝszej przyszło ści nast ąpi stopniowa liberalizacja, czyli zapewnienie dost ępu do polskiego rynku transportowego (poszczególnych gał ęzi), dla przewo źników spoza Polski. W transporcie drogowym niezb ędne b ędzie m.in.: spełnienie warunków dost ępu do zawodu i rynku, dostosowanie taboru do wymogów w zakresie norm bezpiecze ństwa ruchu oraz norm ochrony środowiska oraz unijnych wymaga ń socjalnych zwi ązanych z przestrzeganiem czasu pracy kierowców i instalacja tachografów (umowa mi ędzynarodowa AETR). W transporcie kolejowym, z chwilą wst ąpienia do Unii, Polska zobowi ązana b ędzie do udost ępnienia kolejowej sieci TINA (sie ć infrastruktury transportu w krajach Europy Środkowej i Wschodniej) dla unijnych przewo źników kolejowych. Zintegrowanie polskiego systemu transportu z systemem unijnym wymaga dostosowania parametrów polskiej infrastruktury do standardów okre ślonych w unijnych dyrektywach oraz ratyfikowanych umowach mi ędzynarodowych. Polska zobowi ązana jest dostosowa ć swoj ą sie ć drogow ą do parametrów technicznych obowi ązuj ących w Unii do 2015 r. Dyrektywa 95/53/WE nakłada na pa ństwa członkowskie UE zadanie dostosowania głównej sieci dróg do nacisku 115 kN/o ś.

Priorytet 1. Zwi ększenie dost ępno ści komunikacji oraz dost ępno ści usług transportowych dla społecze ństwa i gospodarki regionu oraz integracja sieci drogowej województwa z krajow ą i mi ędzynarodow ą sieci ą transportow ą.

Cel główny 1. 1. Kształtowanie kolejowego podsystemu transportowego przyczyniaj ącego si ę w stopniu najwy Ŝszym do rozwoju gospodarczego województwa i podnoszenia jako ści obsługi transportowej jego społecze ństwa.

Cele szczegółowe: 1.1.1. Stworzenie mechanizmów ekonomicznych i prawnych w celu zwi ększenia popytu na transport kolejowy. 1.1.2. Poprawa dost ępno ści transportu kolejowego dla podmiotów gospodarczych i podró Ŝnych. 1.1.3. Reaktywacja zawieszonych linii kolejowych na bazie samorz ądowego taboru szynowego. 1.1.4. Stałe zwi ększanie udziału transportu kolejowego w przewozach, co czyni ą kraje gospodarczo rozwini ęte, jako gał ęzi najbardziej przyjaznej środowisku, najbezpieczniejszej i najta ńszej z makroekonomicznego punktu widzenia. 1.1.5. Remont i modernizacja infrastruktury kolejowej (dworce, przystanki i parkingi). 1.1.6. Opracowanie i wdro Ŝenie zasad funkcjonowania i finansowania regionalnych przewozów kolejowych i infrastruktury kolejowej w województwie.

Cel główny 1.2. Poprawa funkcjonowania i podniesienie poziomu infrastruktury drogowej.

Cele szczegółowe: 1.2.1. Modernizacja i rozbudowa głównych dróg w regionie wraz z rozbudow ą infrastruktury towarzysz ącej. 1.2.2. Wła ściwe koordynowanie sieci i poł ącze ń transportu drogowego województwa z krajowym systemem transportowym i mi ędzynarodow ą sieci ą transportow ą. 1.2.3. Ograniczenie negatywnego wpływu transportu drogowego na środowisko naturalne i warunki Ŝycia mieszka ńców. Poprawa bezpiecze ństwa ruchu drogowego.

12 Źródło: Strategia Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego do roku 2015 (Zielona Góra, stycze ń 2004).

17 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Cel główny 1.3. Stworzenie warunków dla pełnienia przez rzeki i inne cieki wodne wła ściwych im funkcji oraz zapewnienie udziału polskich dróg wodnych w jednolitym systemie dróg wodnych śródl ądowych Europy.

Cele szczegółowe: 1.3.1 Realizacja kompleksowego programu modernizacji infrastruktury liniowej i punktowej drogi wodnej Odry zgodnie z wymogami umowy mi ędzynarodowej AGN oraz umowy dwustronnej polsko – niemieckiej. 1.3.2. Zwi ększenie udziału transportu wodnego śródl ądowego w obsłudze popytu na usługi transportowe w województwie lubuskim.

Cel główny 1.4. Rozwój sieci poł ącze ń lotniczych krajowych, mi ędzynarodowych i ich stabilizacja rozkładowa oraz rozwój poł ącze ń z miastami Europy Zachodniej.

Cele szczegółowe: 1.4.1 O Ŝywienie ruchu pasa Ŝerskiego i towarowego. 1.4.2. Wykorzystanie warunków dla rozwoju małych lotnisk w województwie lubuskim np. pod Zielon ą Gór ą i Gorzowem Wlkp. i innymi miejscowo ściami.

Priorytet 2. Doskonalenie regionalnego transportu publicznego .

Cel główny 2.1. Promowanie i rozwijanie komunikacji publicznej w obsłudze potrzeb przewozowych ludno ści.

Cele szczegółowe: 2.1.1. Opracowanie i permanentna aktualizacja Internetowego Informatora Komunikacji Publicznej Województwa Lubuskiego. 2.1.2. Poprawa jako ści publicznego transportu zbiorowego w aglomeracjach miejskich i na obszarze podmiejskim na bazie samorz ądowego taboru szynowego. 2.1.3. Otwarcie rynku przewozowego dla przewo źników ze wszystkich krajów, wprowadzenie jednolitych regulacji rynkowych Unii Europejskiej.

Cel główny 2.2. Zwi ększenie sprawno ści organizacji przewozów w województwie.

Cele szczegółowe: 2.2.1. Poprawa ekonomicznej efektywno ści transportu. 2.2.2. Opracowanie metodyki bada ń i badanie potrzeb w zakresie przewozów pasa Ŝerskich.

Priorytet 3. Usprawnienie zarz ądzania systemem transportu w województwie.

Cel główny 3.1. Stworzenie i rozwój systemu przewozów kombinowanych/intermodalnych w województwie lubuskim.

Cele szczegółowe: 3.1.1. Utworzenie operatora transportu kombinowanego/intermodalnego, którego zadaniem byłoby uporz ądkowanie rynku transportu kombinowanego oraz zorganizowanie systemu poł ącze ń krajowych i mi ędzynarodowych – przewozów kombinowanych. 3.1.2. Utworzenie nowoczesnego terminalu intermodalnego w regionie.

Cel główny 3.2. Instytucjonalizacja regionalnego systemu transportowego.

Cele szczegółowe: 3.2.1. Przej ęcie infrastruktury kolejowej na funkcjonalnie spójnych odcinkach linii kolejowych przez samorz ądy terytorialne (powiaty, gminy) i utworzenie spółek samorz ądowych pod nazw ą Lubuskie Sieci Kolejowe. 3.2.2. Utworzenie Lubuskiego Zarz ądu Komunikacji. 3.2.3. Utworzenie Banku Danych Transportowych Województwa Lubuskiego.

18 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego 3. na lata 2005 - 2013 Strategia polityki społecznej w województwie lubuskim na lata 2005 – 2013 jest dokumentem, którego przyj ęcie jest ustawowym obowi ązkiem samorz ądu województwa, wynikaj ącym z art. 21 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej. Określaj ąc horyzont czasowy strategii do 2013 roku brano pod uwag ę okres realizacji projektowanej Strategii Polityki Społecznej Pa ństwa (na lata 2007 – 2013). Działania w ramach realizacji strategii polityki społecznej województwa lubuskiego na lata 2005-2013 podejmowane b ędą w my śl zasady przestrzegania równo ści płci , oznaczaj ącej, Ŝe ludzie mog ą w sposób wolny rozwija ć osobiste zdolno ści i dokonywa ć wyborów bez ogranicze ń społeczno-kulturowych oraz Ŝe odmienne zachowania, ambicje i potrzeby kobiet i m ęŜ czyzn s ą traktowane i oceniane w oparciu o zasad ę równo ści. Priorytety zgodne s ą z rekomendacjami sformułowanymi w nast ępuj ących dokumentach okre ślaj ących polityk ę społeczn ą pa ństwa: - Strategia Polityki Społecznej 2002-2005. Praca i zabezpieczenia społeczne; - Narodowa Strategia Integracji Społecznej dla Polski do 2010 r.; - Projekcie Strategii Polityki Społecznej na lata 2007 – 2013.

Cel główny I. Wyrównanie szans rozwojowych dzieci i młodzie Ŝy.

Cele operacyjne: I.1. Wspieranie rodziny w wypełnianiu jej funkcji, w tym szczególnie opieku ńczo – wychowawczej oraz zapewnienie dzieciom i młodzie Ŝy z rodzin ubogich pomocy socjalnej. I.2. Zwi ększanie dost ępu do ró Ŝnych form edukacji, dóbr kultury, kultury fizycznej. I.3. Zapewnienie dzieciom i młodzie Ŝy niepełnosprawnej dost ępu do edukacji i rehabilitacji. I.4. Promocja zdrowia.

Cel główny II. Zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin oraz ich integracja ze społecze ństwem.

Cele operacyjne: II.1. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych poprzez zatrudnianie i likwidacj ę barier architektonicznych, urbanistycznych i w komunikowaniu si ę. II.2. Profilaktyka i rozwi ązywanie problemów uzale Ŝnie ń. II.3. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka oraz ich integracja ze społecze ństwem.

Cel główny III. Doskonalenie systemu wsparcia społecznego.

Cele operacyjne: III.1. Wspieranie samorz ądów lokalnych w zapewnieniu usług opieku ńczych. III.2. Wspieranie samorz ądów lokalnych w realizacji zadania w zakresie doskonalenia systemu rehabilitacji społecznej i tworzenia systemu rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych. III.3. Wspieranie samorz ądów lokalnych w zakresie tworzenia i realizacji programów reintegracji społecznej i zawodowej osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. III.4. Doskonalenie zawodowe słu Ŝb społecznych.

Cel główny IV. Wspieranie rozwoju społecze ństwa obywatelskiego.

Cele operacyjne: IV.1. Rozwijanie współpracy z organizacjami pozarz ądowymi. IV.2. Promowanie aktywno ści obywatelskiej. IV.3. Zapobieganie dyskryminacji, ksenofobii, rasizmowi i zwi ązanej z nimi nietolerancji.

19 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

4. Strategia Rozwoju Kultury Województwa Lubuskiego Realizacja działa ń w zakresie wzrostu znaczenia kultury oraz ułatwienia dost ępu do kultury na terenie województwa lubuskiego b ędzie odbywa ć się głównie poprzez: − popraw ę infrastruktury słu Ŝą cej działaniom kulturalnym, w tym obiektów u Ŝyteczno ści publicznej, wyposa Ŝenie sal widowiskowych, konferencyjnych, muzealnych, wspieranie działalno ści regionalnych domów i centrów kultury, − rozpowszechnianie, z wykorzystaniem nowoczesnych technik, informacji o kulturze i o mo Ŝliwo ściach zapoznania si ę z dorobkiem kultury regionalnej, w szczególno ści wspierane b ędą działania dotycz ące wykorzystania sieci komputerowych i Internetu do umo Ŝliwienia szerokiego dost ępu do zbiorów spu ścizny kulturowej.

Cel główny 1. Zachowanie ci ągło ści dziedzictwa kulturowego regionu.

Cele operacyjne: 1. Ochrona dziedzictwa kulturowego regionu.

Cel główny 2. Efektywne wykorzystanie dziedzictwa kulturowego regionu w podnoszeniu jego atrakcyjno ści.

Cele operacyjne: 1. Badanie i dokumentowanie dziedzictwa kulturowego i kultury współczesnej regionu – ustalenie tematyki i zakresu prac badawczych i dokumentacyjnych oraz wdro Ŝenie do realizacji. 2. Zintegrowanie działa ń w dziedzinie kultury, o światy, turystyki i gospodarki w zakresie wykorzystania dziedzictwa kulturowego i kultury współczesnej regionu w kształtowaniu osobowo ści i świadomo ści narodowej oraz w kształtowaniu atrakcyjno ści regionu. 3. Optymalizacja dost ępu wszystkich środowisk i grup społecznych do dóbr kultury.

Cel główny 3. Wzmocnienie pozycji bibliotek publicznych jako głównych o środków informacji oraz kulturalnej i obywatelskiej aktywizacji społeczno ści lokalnych.

Cele operacyjne: 1. Uzupełnienie zbiorów, zapewnienie zakupu ksi ąŜ ek na poziomie normatywu i poprawa warunków korzystania ze zbiorów i usług bibliotek publicznych. 2. Zwi ększenie dost ępno ści do zbiorów i zasobów informacyjnych bibliotek publicznych. 3. Wł ączenie bibliotek publicznych w proces budowania regionalnej infrastruktury informacyjnej województwa lubuskiego. 4. Podniesienie kwalifikacji i umiej ętno ści zawodowych bibliotekarzy.

Cel główny IV. Aktywne uczestnictwo społecze ństwa w Ŝyciu kulturalnym.

Cele operacyjne: 1. Racjonalne gospodarowanie potencjałem merytorycznym i technicznym samorz ądowych instytucji kultury i szkół artystycznych.

Cel główny V. Znoszenie barier kompetencyjnych i organizacyjnych w odbiorze i dost ępie Lubuszan do warto ści kultury symbolicznej.

Cele operacyjne: 1. Integracja społeczno ści lubuskiej w oparciu o tradycje i ró Ŝnorodno ść kulturow ą.

Cel główny VI. Zapewnienie społecze ństwu mo Ŝliwo ści uczestnictwa w przedsi ęwzi ęciach artystycznych.

Cele operacyjne: 1. Utrzymanie wysokiego poziomu profesjonalnej działalno ści artystycznej. 2. Wspieranie i promocja amatorskiego ruchu artystycznego.

20 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Cel główny VII. Mecenat nad regionaln ą działalno ści ą twórcz ą.

Cele operacyjne: 1. Tworzenie optymalnych warunków do pracy twórczej. 2. Wspieranie publikacji i prezentacji twórczo ści regionalnej. 3. Promowanie regionu przez sztuk ę.

Cel główny VIII. Integracja społeczno ści województwa i zachowanie to Ŝsamo ści narodowej.

Cele operacyjne: 1. Aktywizacja społecznego ruchu kulturalnego.

Cel główny IX. Budowanie społecze ństwa obywatelskiego.

Cele operacyjne: 1. Kształtowanie postaw obywatelskich otwartych na integracj ę europejsk ą i wielokulturowo ść . 2. Edukacja kulturalna i patriotyczna dzieci i młodzie Ŝy.

5. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego Generalny cel Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego mo Ŝna sformułowa ć nast ępuj ąco: „Wypracowanie strategicznej koncepcji struktury przestrzennej regionu lubuskiego, z nawi ązaniem do zewn ętrznego otoczenia regionu oraz zapewnienie spójnych warunków przestrzennych w horyzoncie 2020/2025, które stworz ą szans ę generowania zrównowa Ŝonego rozwoju społeczno – gospodarczego i pozwol ą na harmonijn ą adaptacj ę w przestrzeni regionu celów współzale Ŝnej z koncepcj ą Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego.”

Cel główny 1. Zapewnienie przestrzennej, gospodarczej i społecznej spójno ści regionu.

Cele operacyjne: 1.1. Zapewnienie sprawnego systemu komunikacyjnego. 1.2. Wykorzystanie warunków do rozwoju transportu lotniczego. 1.3. Udoskonalenie i rozbudowa infrastruktury technicznej, komunalnej i społecznej. 1.4. Wszechstronna współpraca transgraniczna i mi ędzyregionalna. 1.5. Osi ągni ęcie wysokiej umiej ętno ści korzystania ze środków Unii Europejskiej.

Cel główny 2. Podniesienie poziomu wykształcenia społecze ństwa i zwi ększenie potencjału innowacyjnego nauki i gospodarki.

Cele operacyjne: 2.1. Podniesienie poziomu wykształcenia na poziomie ponadgimnazjalnym i wy Ŝszym. 2.2. Dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy i uwarunkowa ń wynikaj ących z procesu integracji z UE. 2.3. Wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieŜy. 2.4. Wzmocnienie i ustabilizowanie kadry naukowej oraz rozwój bazy naukowo – badawczej uczelni lubuskich. 2.5. Rozwój Uniwersytetu Zielonogórskiego i wzmocnienie sieci szkół wy Ŝszych.

Cel główny 3. Rozwój przedsi ębiorczo ści.

Cele operacyjne: 3.1. Aktywna promocja gospodarcza i pozyskiwanie inwestorów. 3.2. Stworzenie regionalnego systemu wsparcia innowacji i transferu technologii. 3.3. Rozwój instytucjonalnego i kapitałowego otoczenia biznesu. 3.4. Pozarolniczy rozwój terenów wiejskich. 3.5. Restrukturyzacja i reorientacja towarowych gospodarstw rolnych i zakładów przetwórstwa Ŝywno ści.

Cel główny 4. Efektywne wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego i kulturowego.

Cele operacyjne: 4.1. Rozwijanie świadomo ści proekologicznej.

21 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

4.2. Wykorzystanie walorów środowiska i dziedzictwa kulturowego dla rozwoju turystyki. 4.3. Skuteczna promocja walorów turystycznych i system informacji turystycznej. 4.4. Rozwój usług kulturalnych, zdrowotnych i sportowych dla mieszka ńców regionu i go ści zagranicznych.

6. Strategia Zrównowa Ŝonego Rozwoju Powiatu śaga ńskiego OBSZAR GOSPODARKA Cel strategiczny I: Osi ągni ęcie zrównowa Ŝonego, wysokiego rozwoju gospodarki powiatu

Cele po średnie: 1. Tworzenie warunków do równowa Ŝenia rozwoju powiatu. 2. Aktywizacja obszarów wiejskich poprzez rozwój wielofunkcyjny oraz wzrost produktywno ści rolnictwa. 3. Rozwój funkcji turystycznej i rekreacyjnej. 4. Rozwój śagania jako o środka ponadlokalnego. 5. Rozwój Szprotawy jako o środka ponadlokalnego. 6. Rozwój mniejszych o środków produkcyjno-usługowych. 7. Aktywna promocja powiatu.

OBSZAR ZASOBY LUDZKIE Cel strategiczny II: Tworzenie warunków do wszechstronnego rozwoju zasobów ludzkich

Cele po średnie: 1. Rozwój społecze ństwa ucz ącego si ę. 2. Wspomaganie rozwoju demokracji lokalnej. 3. Wzmacnianie to Ŝsamo ści lokalnej w warunkach integracji europejskiej.

OBSZAR INFRASTRUKTURA TECHNICZNA I INFORMACYJNA Cel strategiczny III: Poprawa dost ępno ści społecze ństwa do dóbr, usług i informacji

Cele po średnie: 1. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej powiatu. 2. Stworzenie dost ępnego, zintegrowanego systemu komunikacyjnego powiatu. 3. Kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego. 4. Tworzenie warunków do rozwoju społecze ństwa informacyjnego. 5. Poprawa sprawno ści i skuteczno ści działania administracji powiatu.

OBSZAR INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA Cel strategiczny IV: Poprawa jako ści Ŝycia w powiecie

Cele po średnie: 1. Ochrona walorów środowiska naturalnego. 2. Stworzenie systemu ochrony zdrowia i bezpiecze ństwa zdrowotnego. 3. Zapewnienie bezpiecze ństwa i porz ądku publicznego. 4. Stworzenie spójnego systemu realizacji zada ń polityki socjalnej. 5. Upowszechnienie zdrowego stylu Ŝycia.

Podsumowanie

Istotnym dla Strategii Zrównowa Ŝonego Rozwoju Gminy Szprotawy jest fakt, i Ŝ zarówno na europejskim, jak i krajowym szczeblu administracyjnym rozwój społeczno – gospodarczy na poziomie lokalnym uznawany jest obecnie za fundament rozwoju regionów. Przekonanie o potrzebie zwi ększania potencjału ekonomicznego poszczególnych samorz ądów lokalnych umacnia si ę, co mo Ŝna wywnioskowa ć równie Ŝ po rosn ącej liczbie opracowa ń, analiz i dokumentów powstaj ących na ró Ŝnych szczeblach zarz ądzania terytorialnego, w tym opracowa ń, których celem jest integracja

22 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020 i koordynacja wysiłków i działa ń wielu podmiotów oraz instytucji oddziałuj ących na rozwój społeczno - gospodarczy. Pracom tym towarzyszy ch ęć poznania i zrozumienia prawidłowo ści w funkcjonowaniu i rozwoju lokalnej gospodarki, przestrzeni publicznej i spraw społecznych, co znajduje wyraz w coraz liczniejszych ju Ŝ wykonanych i planowanych do wykonania w przyszło ści opracowaniach i studiach po świ ęconych tym zjawiskom. Wi ększa znajomo ść prawidłowo ści i uwarunkowa ń, jakim podlega rozwój społeczno - gospodarczy przyczyni si ę do poprawy skuteczno ści dokonywania ocen lub prognoz rozwojowych. Wobec zło Ŝono ści wielu procesów składaj ących si ę na rozwój Gminy Szprotawy tak ą sytuacj ę nale Ŝy uzna ć za szans ę dla jej dalszego rozwoju. Nale Ŝy podkre śli ć wzrastaj ącą tendencj ę do postrzegania gospodarki jako istotnego elementu rozwoju samorz ądno ści lokalnej przez instytucje tworz ące prawo. Na szczeblu krajowym rozwój społeczno – gospodarczy w lokalnych samorz ądach znajduje coraz lepsze umocowanie w istniej ących aktach prawnych oraz polityce państwa, cho ć nie obywa si ę bez pojedynczych prób zmierzaj ących do centralizacji decyzji dotycz ących ró Ŝnych poziomów polskiej samorz ądno ści. Powstaj ące kolejno krajowe strategie rozwoju dotycz ące poszczególnych segmentów społeczno - gospodarczych s ą wa Ŝnym instrumentem sterowania rozwojem polskich gmin. Daj ą one szans ę na koordynacj ę, wi ększ ą spójno ść a w efekcie wzajemne wzmacnianie działa ń państwa z podejmowanymi na innych szczeblach zarz ądzania terytorialnego. Strategia rozwoju na szczeblu lokalnym nie mo Ŝe by ć równie Ŝ tworzona w oderwaniu od kontekstu regionalnego, je Ŝeli rozwój ten ma przebiega ć w sposób harmonijny i zrównowa Ŝony. Zrównowa Ŝony rozwój Gminy Szprotawy b ędzie pełen sukcesów i korzy ści dla jej mieszka ńców, je Ŝeli przyj ęte cele i kierunki działania b ędą spójne z dokumentami wy Ŝszego rz ędu. Warunkiem wzmocnienia przewidywanych korzy ści winny by ć przemy ślane i dobrze zorganizowane działania promocyjne i poszerzenie informacji o przyj ętych planach rozwoju gminy. Obecno ść Polski w Unii Europejskiej powoduje potrzeb ę reorganizacji punktów odniesienia wykorzystywanych przy tworzeniu planów rozwoju na ni Ŝszych szczeblach zarz ądzania terytorialnego. Istotne znaczenie zyskuje mo Ŝliwo ść pozyskiwania środków finansowych z funduszy Unii Europejskiej. W przypadku Gminy Szprotawy korzystny wpływ na jej rozwój i znaczenie w regionie wywiera ć b ędą inwestycje i projekty finansowane z funduszy UE.

23 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

3. RAPORT O STANIE GMINY

3.1. Ogólna charakterystyka gminy 13

Gmina miejsko-wiejska Szprotawa poło Ŝona jest na południu województwa lubuskiego, na terenie powiatu Ŝaga ńskiego, w odległo ści ok. 17 km od miasta powiatowego śaga ń. Graniczy bezpo średnio z gminami województwa dolno śląskiego.

Obszar gminy usytuowany jest na pograniczu dwóch makroregionów: Niziny Śląsko- Łu Ŝyckiej i Wału Trzebnickiego.

Powierzchnia administracyjna gminy wynosi 232,31km 2. W skład gminy, obok miasta Szprotawy, wchodz ą 22 wsie, nale Ŝą ce do 16 sołectw. Sołectwami w gminie s ą wsie: Bobrowice, Borowina, Cieciszów, Długie, Dzie ćmiarowice, Dzikowice, Henryków, Kartowice, Leszno Dolne, Leszno Górne, Nowa Kopernia, Pasterzowice, Siecieborzyce, Sieraków, Wiechlice, Witków. Przysiółkami gminy s ą: Biernatów, Buczek, Kopanie, Polkowiczki, Rusinów, Szprotawka.

Gmin ę zamieszkuje ponad 22 tys. mieszka ńców. Średnia g ęsto ść zaludnienia wynosi 95 osób/ km2.

W głównej mierze gmina ma charakter rolniczy, z wyra źnym podziałem na cz ęść północn ą – typowo rolnicz ą oraz południow ą, gdzie przewa Ŝa gospodarka le śna.

W odległo ści ok. 2 km od centrum miasta znajduj ą si ę gminne tereny inwestycyjne

UŜytki rolne zajmuj ą ok. 55% ogólnej powierzchni gminy, lasy i grunty le śne –ok. 35%, wody powierzchniowe - 1,3%, a pozostałe tereny - 8,7%. Gleby charakteryzuj ące si ę dobr ą wydajno ści ą roln ą wyst ępuj ą na ok. 50% wszystkich gminnych gruntów ornych.

We wsiach usytuowanych w południowej cz ęś ci gminy ze wzgl ędu na niekorzystne warunki glebowe dominuj ą gospodarstwa rolne o małej powierzchni uprawowej, w pozostałej cz ęś ci gminy gospodarstwa maj ą wi ększe powierzchnie i osi ągaj ą lepsze plony.

Miasto Szprotawa jest siedzib ą władz samorz ądowych. Gmina wykonuje własne zadania za po średnictwem organów – rady i burmistrza oraz podległych jednostek organizacyjnych: szkół i przedszkoli, Zakładu Gospodarki Komunalnej, Szprotawskiego Domu Kultury, Miejskiej Biblioteki Publicznej, O środka Pomocy Społecznej, Miejskiego Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej, Szprotawskiego Zarz ądu Nieruchomo ściami ,,Chrobry” Sp. z o.o. Jednostkami pomocniczymi obok sołectw s ą 4 osiedla w mie ście.

13 Opracowano na podstawie danych uzyskanych w Urz ędzie Miejskim w Szprotawie.

24 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Na terenie miasta swoje siedziby maj ą liczne instytucje m.in. Starostwo Powiatowe w śaganiu - filia wydziałów, Powiatowy Urz ąd Pracy Filia w Szprotawie, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, S ąd Grodzki Wydział Zamiejscowy, Komenda Powiatowa Policji Komisariat w Szprotawie, Jednostka Ratowniczo Ga śnicza PSP w Szprotawie oraz banki i ich agendy: Bank Zachodni WBK S.A. I/O Szprotawa, Bank PKO BP S.A. I/O Szprotawa, Bank Spółdzielczy w śaganiu Oddział w Szprotawie.

Gmina prowadzi partnersk ą współprac ę z dwoma niemieckimi miastami: Gevelsberg - z Westfalii i Spremberg z Brandenburgii.

Oficjalna współpraca z miastem Gevelsberg rozpocz ęła si ę w 1996r., wspólnym podpisaniem porozumienia o partnerstwie i wzajemnej przyja źni. Z czasem współpraca rozszerzyła si ę o środowiska artystyczne, szkolne, a tak Ŝe bezpo średnio mi ędzy mieszka ńcami. W roku 2006 świ ętowany był w Szprotawie jubileusz 10-lecia tej współpracy.

Porozumienie z miastem Spremberg zawarto w 1999r. Równie Ŝ tu kontakty partnerskie nie ograniczaj ą si ę do współpracy mi ędzy władzami. Aktywnie współpracuj ą ze sob ą szkoły, sportowcy, zespoły muzyczne, emeryci i renci ści.

Szprotawa jest równie Ŝ członkiem Stowarzyszenia Euroregionu „Nysa – Sprewa – Bóbr”, którego głównym celem jest wzajemna współpraca transgraniczna mi ędzy miastami polskimi i niemieckimi, słu Ŝą ca wzajemnej tolerancji i budowaniu przyja źni.

Rysunek 1 Poło Ŝenie Gminy Szprotawa na terenie powiatu Ŝaga ńskiego

Źródło: www.gminy.pl

25 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

3.2. Gmina w statystyce

Tabela 4 Przekrój statystyczny Gminy Szprotawa – stan na koniec 2007 r. WYSZCZEGÓLNIENIE WARTO ŚCI Stan ludno ści ogółem, w tym: 22104 męŜ czy źni 10640 kobiety 11464 Ludno ść w wieku przedprodukcyjnym ogółem, w tym: 4591 męŜ czy źni 2367 kobiety 2224 Ludno ść w wieku produkcyjnym ogółem, w tym: 15033 męŜ czy źni 7435 kobiety 7598 Ludno ść w wieku poprodukcyjnym ogółem, w tym: 2480 męŜ czy źni 838 kobiety 1642 Ludno ść w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym 47 Urodzenia Ŝywe w 2007 roku 271 Zgony ogółem w 2007 roku 216 Przyrost naturalny 55 Źródło: Urz ąd Miejski w Szprotawie

Wykres 1 Struktura ekonomiczna ludno ści

poprodukcyjnym produkcyjnym przedprodukcyjnym

100% 12,05 12,13 14,14 16,17 14,30 15,72 15,81 14,76 14,65 14,31 13,80 15,69

80%

60% 63,83 63,58 64,39 61,92 65,69 63,39 66,99 64,06 65,03 64,57 64,97 64,21

40%

20% 24,29 21,47 18,71 24,12 23,32 20,51 20,44 20,23 19,16 20,78 20,72 20,09

0% Gmina Miasto Miasto śaga ń Gmina Gmina Iłowa Gmina Gmina Gmina Gmina śaga ń Powiat Województwo Polska Szprotawa Gozdnica Brze źnica Małomice Niegosławice Wymiarki Ŝaga ński lubuskie

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

Struktura ekonomiczna ludno ści Gminy Szprotawa nie odbiega od średniej powiatu. Nie mniej analiza trendów w tym zakresie wskazuje na coroczny wzrost udziału osób w wieku poprodukcyjnym

26 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020 w stosunku do pozostałych grup struktury ekonomicznej ludno ści. Najgorsza sytuacja nast ąpi w roku 2020 gdzie osób w wieku poprodukcyjnym b ędzie dwa razy wi ęcej ni Ŝ obecnie kosztem grupy w wieku produkcyjnym pomimo istniej ącego obecnie dodatniego przyrostu naturalnego.

Wykres 2 Przyrost naturalny w liczbach bezwzgl ędnych na 1000 ludno ści

5

4

3,3

3

2

1,3 1,4 1,3 1,2 1,1 1,1 1,1 1

0,2 0,2 0,1

0

-0,7

-1 Gmina Miasto Miasto śaga ń Gmina Gmina Iłowa Gmina Gmina Gmina Gmina śaga ń Powiat Województwo Polska Szprotawa Gozdnica Brze źnica Małomice Niegosławice Wymiarki Ŝaga ński lubuskie

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

Wykres 3 Przyrost naturalny liczony metod ą: (urodzenia Ŝywe – zgony): urodzenia Ŝywe

0,25 0,22

0,20

0,15 0,13 0,14 0,12 0,12 0,11 0,11 0,10 0,10

0,05 0,02 0,02 0,01

0,00

-0,05

-0,08 -0,10

-0,15 Gmina Miasto Miasto śaga ń Gmina Gmina Iłowa Gmina Gmina Gmina Gmina śaga ń Powiat Województwo Polska Szprotawa Gozdnica Brze źnica Małomice Niegosławice Wymiarki Ŝaga ński lubuskie Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

27 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 5 Dochody i wydatki bud Ŝetu Gminy Szprotawy na koniec 2007 r. WYSZCZEGÓLNIENIE WARTO ŚCI

Dochody bud Ŝetu gminy ogółem w 2007 roku (w złotych) 50 303 583

Dochody własne bud Ŝetu gminy w 2007 roku (w złotych) 23 903 560

Wydatki bud Ŝetu gminy ogółem w 2007 roku (w złotych), w tym na: 47 591 979

gospodark ę mieszkaniow ą 2 330 386

administracj ę publiczn ą 4 117 992

oświat ę i wychowanie 17 135 266

ochron ę zdrowia 606 666

opiek ę społeczn ą 13 109 809

Wydatki inwestycyjne bud Ŝetu gminy w 2007 roku (w złotych) 6 160 727

Dochody ogółem w złotych na 1 mieszka ńca w 2007 roku 2276

Dochody własne w złotych na 1 mieszka ńca w 2007 roku 1081

Wydatki ogółem w złotych na 1 mieszka ńca w 2007 roku 2153

Wydatki inwestycyjne w złotych na 1 mieszka ńca w 2007 roku 279 Źródło: Urz ąd Miejski w Szprotawie

Wykres 4 Dochody bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca

2431,71 2500,00 2269,47 2235,17 2162,95 2100,97 1988,39 2032,91 1942,43 1969,95 1942,13 2000,00 1757,80 1820,62

1500,00 w zł.

1000,00

500,00

0,00 Gmina Miasto Miasto śaga ń Gmina Gmina Iłowa Gmina Gmina Gmina Gmina śaga ń Powiat Województwo Polska Szprotawa Gozdnica Brze źnica Małomice Niegosławice Wymiarki Ŝaga ński lubuskie

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

28 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Wykres 5 Dochody własne bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca

1400,00 1288,51 1226,29

1200,00 1047,96 1083,08

949,38 1000,00 904,43 907,68 877,92

800,00

w zł. 653,33 620,39

600,00 543,41 465,80

400,00

200,00

0,00 Gmina Miasto Miasto śaga ń Gmina Gmina Iłowa Gmina Gmina Gmina Gmina śaga ń Powiat Województwo Polska Szprotawa Gozdnica Brze źnica Małomice Niegosławice Wymiarki Ŝaga ński lubuskie

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

Wykres 6 Samodzielno ść bud Ŝetów gmin – procent dochodów własnych w dochodach ogółem

59,62

60,00 54,86 52,99

47,72 50,00 46,70 46,74 44,15 43,05

40,00 35,89

31,49

w % 27,98 30,00

21,54

20,00

10,00

0,00 Gmina Miasto Miasto śaga ń Gmina Gmina Iłowa Miasto i Gmina Gmina Gmina Gmina śaga ń Powiat Województwo Polska Szprotawa Gozdnica Brze źnica Małomice Niegosławice Wymiarki Ŝaga ński lubuskie

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

29 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Wykres 7 Wydatki bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca

2476,48 2500,00 2396,25 2407,74

2208,77 2117,58 2097,08 2025,84 2010,44 1955,45 1936,36 2000,00 1848,19 1842,11

1500,00 w zł. w

1000,00

500,00

0,00 Gmina Miasto Miasto śaga ń Gmina Gmina Iłowa Gmina Gmina Gmina Gmina śaga ń Powiat Województwo Polska Szprotawa Gozdnica Brze źnica Małomice Niegosławice Wymiarki Ŝaga ński lubuskie

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

Wykres 8 Wydatki inwestycyjne bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca

700,00

606,99

600,00 531,92 522,40 486,42 500,00

409,60

400,00 332,32 w zł. w 310,49 278,17 300,00

200,00 163,62 144,17

74,16 100,00

25,47

0,00 Gmina Miasto Miasto śaga ń Gmina Gmina Iłowa Gmina Gmina Gmina Gmina śaga ń Powiat Województwo Polska Szprotawa Gozdnica Brze źnica Małomice Niegosławice Wymiarki Ŝaga ński lubuskie

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

30 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Wykres 9 Procent wydatków inwestycyjnych bud Ŝetów gmin w wydatkach ogółem

30

25,33 25 23,65 22,09 21,15 19,64 20

16,40 15,44 15,10 15

10 8,37 6,81

4,01 5

1,21

0 Gmina Miasto Miasto śaga ń Gmina Gmina Iłowa Gmina Gmina Gmina Gmina śaga ń Powiat Województwo Polska Szprotawa Gozdnica Brze źnica Małomice Niegosławice Wymiarki Ŝaga ński lubuskie

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

Wykres 10 Dochody i wydatki bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca

dochody wydatki

2500,00

2000,00

1500,00 w zł. w

1000,00

500,00

0,00 Gmina Miasto Miasto śaga ń Gmina Gmina Iłowa Gmina Gmina Gmina Gmina śaga ń Powiat Ŝaga ński Województwo Polska Szprotawa Gozdnica Brze źnica Małomice Niegosławice Wymiarki lubuskie

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

Wska źniki świadcz ące o kondycji finansowej Gminy Szprotawy opracowane na podstawie bud Ŝetu nie odbiegają mocno od średniej powiatu. Nie mniej poziom nakładów inwestycyjnych jest zdecydowanie niezadowalaj ący i to w liczbach okre ślaj ących nakłady inwestycyjne proporcjonalnie do liczby ludno ści.

31 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

3.3. Działalno ść produkcyjno-usługowa i budownictwo

Na terenie gminy działalno ść gospodarcz ą, na podstawie wpisu do ewidencji działalno ści gospodarczej prowadzonej przez Urz ąd Miejski w Szprotawie, prowadziło 1258 podmiotów gospodarczych (stan na koniec 2007 roku).

Tabela 6 Struktura prowadzonej działalno ści gospodarczej na terenie gminy w latach 2005-2007 WYSZCZEGÓLNIENIE 2005 2006 2007 Placówki handlowe i gastronomiczne 683 680 701 Produkcja wyrobów przemysłowych 87 86 81 Produkcja wyrobów spo Ŝywczych 10 10 11 Budownictwo 95 95 104 Usługi transportowe 63 63 72 Zakłady produkcyjno-usługowe 241 239 242 Pozostałe 51 50 47 OGÓŁEM: 1230 1223 1258 Źródło: Urz ąd Miejski w Szprotawie

W strukturze działalno ści gospodarczej na terenie Gminy Szprotawa prowadzonej w głównej mierze przez makro- i małych przedsi ębiorców dominuj ącymi formami w analizowanych latach były: handel i drobne usługi. W 2007 roku budownictwo, a konkretnie usługi budowlane (b ędące najcz ęś ciej zgłoszeniami działalno ści gospodarczej wykonywanej na zlecenie, w formie tzw. samozatrudnienia jako podwykonawcy usług), wyprzedziło w statystykach działalno ść produkcyjn ą, któr ą stanowi ą małe zakłady produkcyjne (w śród produkcji spo Ŝywczej s ą to: piekarnie, cukiernie, makaroniarnia i przetwórstwo owocowo-warzywne; za ś w śród produkcji przemysłowej: zakłady stolarskie, krawieckie, wyrobów metalowych itp.). Zwi ększenie środków finansowych z Funduszu Pracy na rozpocz ęcie działalno ści gospodarczej w formie bezzwrotnej pomocy spowodowało na terenie Gminy Szprotawy wi ększe zainteresowanie osób bezrobotnych uruchomieniem drobnej działalno ści gospodarczej (najcz ęś ciej handlowej lub usługowej).

32 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Wykres 11 Struktura procentowa podmiotów gospodarki narodowej

Sektor publiczny Sektor prywatny

100% 4,71 3,41 5,03 2,46 3,82 5,87 6,18 8,57 5,68 11,47 9,57 18,27

80%

60%

94,13 96,59 97,54 94,32 96,18 93,82 95,29 94,97 88,53 90,43 91,43 81,73 40%

20%

0% Gmina Miasto Miasto śaga ń Gmina Gmina Iłowa Gmina Gmina Gmina Gmina śaga ń Powiat Województwo Polska Szprotawa Gozdnica Brze źnica Małomice Niegosławice Wymiarki Ŝaga ński lubuskie

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

Na terenach przyległych do miasta Szprotawa (Wiechlice, dawne lotnisko wojskowe), utworzony został obszar gospodarczy o powierzchni około 200 ha. Aktualnie tereny te stanowi ą główny potencjał rozwoju gospodarczego Gminy Szprotawa. Charakterystyczn ą cech ą jest rozległy, płaski teren, którego grunty posiadaj ą zwart ą struktur ę, umo Ŝliwiaj ącą bez Ŝadnych ogranicze ń lokowanie zakładów przemysłowych. Obszar obj ęty jest aktualnym planem zagospodarowania przestrzennego, co w znacznym stopniu upraszcza procedury zwi ązane z lokowaniem inwestycji. Cz ęść obszaru obj ęta została podstref ą Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Tereny inwestycyjne obszaru gospodarczego posiadaj ą dost ęp do pełnej infrastruktury technicznej: sieci wodno-kanalizacyjnej, gazowej, energetycznej (200 KW - do 7 MW) i telekomunikacyjnej (ISDN, DSL).

3.4. Infrastruktura techniczna

3.4.1. Transport i komunikacja

Sie ć drogow ą na terenie Gminy Szprotawa tworz ą ogólnodost ępne drogi publiczne, które dzieli si ę na nast ępuj ące kategorie:

• drogi krajowe, • drogi wojewódzkie, • drogi powiatowe, • drogi gminne.

33 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Szczegółowy szkielet układu drogowego gminy przedstawia tabela nr 7.

Tabela 7 Układ drogowy Gminy Szprotawa Długo ść ogółem w tym utwardzone Lp. Rodzaj drogi w km w km 1. drogi krajowe 25,46 25,46 2. drogi wojewódzkie 22 22 3. drogi powiatowe 75,93 68,65 4. drogi gminne 145,41 42,53 Źródło: Urz ąd Miejski w Szprotawie

Przez Gmin ę Szprotawa przebiega droga krajowa nr 12 (Granica Pa ństwa – śary – Szprotawa – Przemków) oraz droga wojewódzka nr 297 (Nowa Sól – Bolesławiec). Dodatkowo przez gmin ę przebiegaj ą drogi powiatowe i gminne. Szprotawa w ci ągu drogi krajowej nr 12 posiada tak Ŝe obwodnic ę miasta wschód – zachód, która znacznie poprawiła warunki i bezpiecze ństwo ruchu oraz wyeliminowała uci ąŜ liwo ści zwi ązane z przejazdem ruchu tranzytowego przez centrum miasta.

Wi ększo ść dróg gminnych o nawierzchni bitumicznej jest w złym stanie i wymaga modernizacji.

Szczegółowy wykaz dróg prowadz ących przez teren gminy przedstawiaj ą poni Ŝsze tabele.

Tabela 8 Wykaz dróg gminnych przebiegaj ących przez teren gminy Lp. Nr drogi Nazwa drogi Drogi miejskie 1. 103501F I-szej Armii 2. 103502F Asnyka 3. 103503F Basztowa 4. 103504F Gen. Bema 5. 103505F Gen. Władysława Andersa 6. 103506F Mariana Buczka 7. 103507F Chopina 8. 103508F Stefana Czarnieckiego 9. 103509F Jarosława D ąbrowskiego 10. 103510F Dębowa 11. 103511F Gda ńska 12. 103512F Głogowska 13. 103513F Jagiełły 14. 103514F Jedno ści Klasy Robotniczej 15. 103515F Kasprowicza 16. 103516F Marcina Kasprzaka 17. 103517F Katedralna 18. 103518F Kili ńskiego

34 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Lp. Nr drogi Nazwa drogi 19. 103519F Koszarowa 20. 103520F Bronka Kozaka 21. 103521F Ko ścielna 22. 103522F Krótka 23. 103523F Legnicka 24. 103524F Lotników 25. 103525F Ró Ŝy Luksemburg 26. 103526F Lubelska 27. 103527F 1-go Maja 28. 103528F 3-go Maja 29. 103529F Mickiewicza 30. 103530F Moniuszki 31. 103531F Niepodległo ści 32. 103532F Odrodzenia 33. 103533F Orzeszkowej 34. 103534F Ignacego Paderewskiego 35. 103535F Parkowa 36. 103536F Partyzancka 37. 103537F Piastowska 38. 103538F Podgórna 39. 103539F Bolesława Prusa 40. 103540F Plac Ewangelicki 41. 103541F Plac Ko ścielny 42. 103542F Polna 43. 103543F Poniatowskiego 44. 103544F Poprzeczna 45. 103545F Powsta ńców Warszawskich 46. 103546F Wincentego Pstrowskiego 47. 103547F Rynek 48. 103548F Robotnicza 49. 103549F Hanki Sawickiej 50. 103550F Sądowa 51. 103551F Gen. Władysława Sikorskiego 52. 103552F Sienkiewicza 53. 103553F Curie-Skłodowskiej 54. 103554F Gen. Świerczewskiego 55. 103555F Traugutta 56. 103556F Targowa

35 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Lp. Nr drogi Nazwa drogi 57. 103557F Pl. Walki Młodych 58. 103558F Waszyngtona 59. 103559F Ludwika Wary ńskiego 60. 103560F Wojska Polskiego 61. 103561F Wolno ści 62. 103562F Waleriana Wróblewskiego 63. 103563F Stanisława Wyspiańskiego 64. 103564F Henryka Wieniawskiego 65. 103565F Wincentego Witosa 66. 103566F Zamkowa 67. 103567F śeromskiego Drogi gminne 68. 005901F Pasterzowice - Witków 69. 003601F Witków – Borowina – Mi ędzylesie 70. 005902F Rusinów – Siecieborzyce 71. 005903F Dzikowice – Cieciszów 72. 003603F Dzikowice – Mi ędzylesie 73. 005904F Wiechlice – Dzikowice 74. 005905F Od drogi kraj. Nr 12 –Dzie ćmiarowice – do drogi woj. nr 297 75. 005906F Od drogi kraj. Nr 12 do Dzie ćmiarowic 76. 005907F Leszno Górne do drogi Sieraków – Buczek 77. 005908F Bobrowice – Sieraków – Buczek do drogi woj. nr 297 78. 003311F Cichy – Janowiec – Kartowice – Henryków 79. 005909F Jelenin od drogi woj. nr 296 – Witków 80. 005910F Witków – Kartowice 81. 005911F Jelenin – Witków 82. 005912F Siecieborzyce – Borowina 83. 005913F Jelenin – Rusinów 84. 005914F Dzikowice – Pasterzowice – Kartowice 85. 005915F Paterzowice – Henryków 86. 005916F Krzywczyce – Szprotawka – Leszno Dolne 87. 005917F Cieciszów – Krzywczyce – gr. Woj. (Piotrowice) 88. 005918F Piotrowice – Kopanie – Leszno Dolne 89. 005919F Kopanie – Leszno Górne 90. 005920F Od drogi woj. nr 297 – Biernatów 91. 005921F Biernatów – gr. Woj. (Piotrowice) 92. 003905F Borów Polski – Borów Wielki – Długie – Borowina 93. 005922F Długie – Borów

36 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Lp. Nr drogi Nazwa drogi 94. 003906F Mycielin do drogi Szyba – Długie 95. 005923F Mi ędzylesie – Długie do drogi Mycielin – Nowe Miasteczko 96. 005924F Polkowiczki – Szprotawa 97. 003308F Śliwnik - Szprotawa 98. 005925F Szprotawa – Henryków – Wiechlice – Sucha Dolna 99. 005926F Mi ędzylesie – Długie 100. 005927F Od drogi Długie – Mycielin do byłego SHR 101. 005928F Od drogi woj. nr 297 do Pasterzowice 102. 005929F Cieciszów do drogi kraj. nr 12 103. 005930F Bobrzany – Kartowice do drogi powiatowej nr 1061F Źródło: Urz ąd Miejski w Szprotawie

Tabela 9 Wykaz zamiejskich dróg powiatowych przebiegaj ących przez teren Gminy Szprotawa Łączna długo ść Nr No śno ść Lp. Przebieg drogi drogi drogi nawierzchni powiatowej (w km) Wiechlice – Dzikowice- 1 F1039 13,804 60kN Mi ędzylesie-Długie-Szyba 1,855 80kN Pruszków-Małomice-Siecieborzyce 2 F1042 (Borów) 19,083 Szprotawa-Niegosławice-Zimna 3 F1056 23,883 80kN Brze źnica 4 F1059 (Borowina) - Dzikowice 4,167 80kN 5 F1060 Siecieborzyce-Długie-Mycielin 10,658 60kN 6 F1061 Szprotawa-Kartowice-Siecieborzyce 7,480 80kN Szprotawa-Nowa Kopernia-Leszno 7 F1062 5,657 60kN Dolne 8 F1063 Rudawica-Śliwnik-Szprotawa 11,453 80kN Brze źnica-Jabłonów-Jelenin- 9 F1069 12,986 80kN Siecieborzyce Brze źnica-Wrzesiny-Chotków- 10 F1070 13,250 80kN Siecieborzyce 11 F1086 Małomice -Szprotawa 1,100 80kN Źródło: Wydział Komunikacji, Transportu i Dróg Starostwa Powiatowego w śaganiu – stan na 01.01.2008 rok

Tabela 10 Wykaz dróg powiatowych przebiegaj ących przez teren miasta Szprotawa No śno ść Długo ść ulicy No śno ść Lp. Nr drogi Nazwa ulicy Przebieg od ulicy do ulicy nawierzchni w km mostu kN/o ś 1. F1063 Ciszowska 3 go Maja – granica miasta 0,543 80kN 2. F1061 Kolejowa Kopernika – Ko Ŝuchowska 0,660 80kN 3. F3905 Konopnickiej Niepodległo ści – Krasi ńskiego 0,580 80kN 4. F1061 Kopernika Przejazdowa – Kolejowa 0,890 80kN 5. F1062 Kraszewskiego 3 go Maja – granica miasta 1,758 80kN trzy mosty Krasi ńskiego (Mły ńska) – 6. F1062 3 go Maja 0,493 80kN po150kN Ciszowska ka Ŝdy

37 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

No śno ść Długo ść ulicy No śno ść Lp. Nr drogi Nazwa ulicy Przebieg od ulicy do ulicy nawierzchni w km mostu kN/o ś Dwa mosty 7. F3906 Młynarska 3 go Maja – Ko ściuszki 0,702 80kN po150kN ka Ŝdy 8. F1086 Małomicka Sobieskiego – granica miasta 0,495 80kN 150kN 9. F1061 Przejazdowa Granica miasta - Kopernika 0,810 80kN 10. F1086 Sobieskiego Małomicka – śaga ńska 2,245 80kN 300kN 11. F3907 Słowackiego Niepodległo ści – Kopernika 0,350 80kN Droga krajowa nr 12 – granica 12. F1056 Warszawska 0,253 80kN miasta Razem długo ść ulic powiatowych w Szprotawie 9,779 Źródło: Wydział Komunikacji, Transportu i Dróg Starostwa Powiatowego w śaganiu – stan na 01.01.2008 rok

KOMUNIKACJA AUTOBUSOWA - GŁÓWNE KIERUNKI • Jelenia Góra – Szprotawa – Zielona Góra; • śary – Szprotawa – Wrocław.

KOMUNIKACJA KOLEJOWA - GŁÓWNE KIERUNKI • Tuplice- śary – Szprotawa – Niegosławice (bezpo średnie poł ączenie komunikacyjne).

3.4.2. Telekomunikacja

Na terenie Gminy Szprotawa głównym operatorem telefonii stacjonarnej jest Telekomunikacja Polska S.A. Usługi telefonii stacjonarnej świadcz ą tak Ŝe operatorzy niezale Ŝni, tj. Dialog i Tele 2. Ponadto gmina obj ęta jest zasi ęgiem nast ępuj ących operatorów telefonii komórkowej: Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o., Polkomtel S.A. oraz PTK Centertel Sp. z o.o.

Usługa dost ępu do Internetu mo Ŝliwa jest w głównej mierze na terenie miasta Szprotawa. Ograniczony dost ęp do Internetu posiadaj ą wła ściwie wszystkie miejscowo ści wiejskie z terenu Gminy Szprotawa, zarówno te poło Ŝone w bezpo średnim s ąsiedztwie miasta, jak i te najdalej poło Ŝone. Natomiast wszystkie instytucje publiczne zlokalizowane na terenie gminy posiadaj ą dost ęp do szerokopasmowego Internetu.

Głównymi dostawcami Internetu na terenie Gminy Szprotawa są: Telekomunikacja Polska S.A., Dialog, Tele 2 oraz operator lokalnej telewizji kablowej.

3.4.3. Zaopatrzenie w ciepło

Na terenie Gminy Szprotawa wyróŜni ć mo Ŝna tradycyjne źródła systemu ciepłowniczego, w których wyst ępuj ą zarówno kotłownie: gazowe, w ęglowe, na miał i koks, jak równie Ŝ niewielki odsetek kotłowni olejowych. Wi ększo ść z tych kotłowni została w ostatnich latach zmodernizowana, co zmniejszyło zu Ŝycie paliw i kosztów ogrzewania oraz negatywny wpływ na środowisko naturalne.

38 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Jedn ą z jednostek organizacyjnych Gminy Szprotawa jest Zakład Gospodarki Komunalnej w Szprotawie, przy ul. Chrobrego 1. Celem działalności Zakładu jest bie Ŝą ce i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb mieszka ńców Gminy Szprotawa m.in. w zakresie: produkcji i zaopatrzenia w wod ę; oczyszczania i odprowadzania ścieków, produkcji i zaopatrzenia budynków w energi ę ciepln ą. Zakład jest głównym dostarczycielem energii cieplnej do mieszka ń na terenie miasta Szprotawy (7 kotłowni) oraz w miejscowo ści Leszno Górne (2 kotłownie). Najbardziej znacz ącymi sieciami ciepłowniczymi, w nadzorze ZGK s ą:

• sie ć nr 1 o długo ści 2614,80mb i parametrach 150/80°C, zasilana z kotłowni osiedlowej przy ul. Sobieskiego w Szprotawie, • sie ć nr 2 o długo ści 830mb i parametrach 95/70°C, zasilana z kotłowni osiedlowej przy ul. Sobieskiego w Szprotawie • sie ć nr 3 o długo ści 83mb i parametrach 95/70°C, zasilana z kotłowni osiedlowej przy ul. Lipowej w Lesznie Górnym.

Sieci te powinny zosta ć zmodernizowane - wymiana rur na preizolowane. Pozostała cz ęść potrzeb ciepłowniczych społeczno ści gminnej pokrywana jest z kotłowni przemysłowych i indywidualnych. Kotłownie te, z wykorzystaniem indywidualnych rozwi ąza ń grzewczych, zaopatruj ą w energi ę ciepln ą poszczególne zakłady produkcyjne, instytucje i wspólnoty mieszkaniowe (np. kotłownie działaj ące przy spółdzielniach mieszkaniowo-lokatorskich na Os. Chrobry i Os. Słonecznym w Szprotawie, czy miejscowo ściach wiejskich w: Wiechlicach, Długiem, Pasterzowicach).

3.4.4. Zaopatrzenie w gaz 14

Sie ć gazoci ągowa na terenie Gminy Szprotawa jest rozwini ęta na zró Ŝnicowanym poziomie w zale Ŝno ści od charakteru obszaru. Sie ć gazoci ągowa w gminie poło Ŝona jest przede wszystkim na terenie miasta Szprotawa, które jest głównym odbiorc ą gazu. Ł ącznie na terenie gminy w gaz ziemny zaazotowany zaopatrywanych jest ok. 59% mieszka ńców.

Na obszarach nie obj ętych sieci ą gazoci ągow ą społeczno ść lokalna korzysta z prywatnych punktów dystrybucyjnych rozprowadzaj ących gaz butlowy propan – butan.

3.4.5. Zaopatrzenie w wod ę

Długo ść komunalnej sieci wodoci ągowej: 234,3 km

Liczba komunalnych przył ączy prowadz ących do budynków: 2668 szt.

Liczba podł ączonych do komunalnej sieci gospodarstw domowych: 6500 szt.

14 Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 r.

39 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Liczba uj ęć wody: 6 uj ęć podziemnych oraz 13 studni gł ębinowych. Stopie ń zwodoci ągowania gminy: 99,00%

Dostaw ą wody uzdatnionej dla gospodarstw domowych, zakładów przemysłowych, usługowych i obiektów u Ŝyteczno ści publicznej zlokalizowanych w mie ście i w wi ększo ści miejscowo ści wiejskich zajmuje si ę Zakład Gospodarki Komunalnej – Oddział Wodoci ągów i Kanalizacji w Szprotawie. Jest to blisko 90% usług z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wod ę. Wie ś Długie wod ę czerpie z systemu wodoci ągowego gminy Niegosławice. Ponadto cztery miejscowości z terenu Gminy Szprotawa nie posiadaj ą zbiorowych systemów zaopatrzenia w wod ę, s ą to miejscowo ści: Kopanie, Szprotawka, Biernatów i Buczek. Odr ębne uj ęcia wody posiadaj ą równie Ŝ np. niektóre lokalne zakłady produkcyjne czy szpital miejski. Funkcjonuj ą tak Ŝe lokalne hydrofornie i studnie przydomowe.

Na terenie gminy istniej ą wodoci ągi lokalne oraz wodoci ągi grupowe. Do wodoci ągów grupowych zalicza si ę:

• wodoci ąg grupowy w Szprotawie zaopatruj ący 11 miejscowo ści: Szprotawa, Nowa Kopernia, Dzie ćmiarowice, Henryków, Leszno Dolne, Leszno Górne, Bobrowice, Sieraków, Cieciszów, Polkowiczki oraz Wiechlice, • wodoci ąg grupowy w Siecieborzycach zaopatruj ący 3 miejscowo ści: Siecieborzyce, Witków i Rusinów.

Stan sieci wodoci ągowej na terenie gminy jest ró Ŝny, i tak: a) wodoci ąg grupowy z uj ęciem w Szprotawie w ok. 70% charakteryzuje si ę dobrym stanem technicznym, za ś w ok. 30% stanem niezadowalaj ącym, b) wodoci ąg grupowy z uj ęciem w Siecieborzycach w ok. 70% charakteryzuje si ę dobrym stanem technicznym, natomiast w ok. 30% stanem niezadowalaj ącym; wodoci ąg wykonany jest cz ęś ciowo (na długo ści ok. 2010mb) z rur azbestocementowych, które przeznaczone s ą do wymiany, tak Ŝe stan techniczny przył ączy stalowych jest zły. c) wodoci ągi z lokalnych uj ęć dla miejscowo ści:
Dzikowice - cała sie ć wykonana z rur PCV charakteryzuje si ę dobrym stanem technicznym, natomiast stan techniczny przył ączy stalowych jest zły,
Pasterzowice – sie ć wodoci ągowa charakteryzuje si ę w ok. 50% dobrym stanem technicznym, za ś w ok. 50% stanem niezadowalaj ącym,
Kartowice - stan techniczny całej sieci jest niezadowalaj ący,
Borowina - ok. 80% sieci jest w dobrym w stanie technicznym, natomiast 20% w stanie niezadowalaj ącym, wodoci ąg wykonany jest bowiem cz ęś ciowo (na długo ści ok. 733 mb) z rur azbestocementowych, które przeznaczone s ą do wymiany.

40 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

3.4.6. Kanalizacja

Gmina Szprotawa skanalizowana jest w niewielkim stopniu, a istniej ąca sie ć kanalizacyjna jest w złym stanie technicznym, znacznie odbiegaj ącym od obowi ązuj ących norm. W sie ć kanalizacyjn ą uzbrojone s ą nast ępuj ące miejscowo ści: Osiedle Wiechlice, Leszno Górne, Leszno Dolne, Dzie ćmiarowice. Ścieki z ww. terenów trafiaj ą do gminnej oczyszczalni ścieków w Wiechlicach. Tak Ŝe na terenie miasta Szprotawa istnieje sie ć kanalizacji ogólnospławnej, która nie obejmuje jednak powierzchni całego miasta, i która determinowana jest zasadami odprowadzenia wód opadowych krótkimi trasami do odbiorników: rzeki Bóbr i Szprotawa.

Pozostałe miejscowo ści gminy nie posiadaj ą sieci kanalizacyjnej. Ścieki sanitarne z nieskanalizowanych terenów gminy podczyszczane s ą w osadnikach charakteryzuj ących si ę ró Ŝnym stanem technicznym lub odprowadzane s ą bezpo średnio do najbli Ŝszych rowów.

Rozwi ązania te w świetle obecnych przepisów i wymogów ochrony wód przed zanieczyszczeniami s ą niedopuszczalne i nie mog ą by ć nadal utrzymywane.

Długo ść sieci kanalizacyjnej: 59,3 km

Liczba przył ączy prowadz ących do budynków: 1493 przył ącza Liczba podł ączonych gospodarstw domowych: 4500 gospodarstw

3.4.7. Oczyszczalnia ścieków

Na terenie gminy funkcjonuje jedna mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków zlokalizowana w miejscowo ści Wiechlice. Oczyszczalnia ta charakteryzuje si ę maksymaln ą wydajno ści ą: 1000m 3/dob ę oraz średni ą moc ą przerobow ą: 530m 3/dob ę. Obci ąŜ enie hydrauliczne oczyszczalni ścieków wynosi 53%, natomiast obci ąŜ enie technologiczne wynosi ok. 95%.

Doprowadzane ścieki zawieraj ą bowiem zbyt du Ŝy ładunek BZT 5, CHZT 5, azotu oraz fosforu. W 2007 r. oczyszczalnia w Wiechlicach odbierała ścieki z Osiedla Wiechlice, Dzie ćmiarowic, Leszna Dolnego i Leszna Górnego.

Ponadto w miejscowo ści Długie funkcjonuje kontenerowa oczyszczalnia ścieków, z mo Ŝliwo ści ą przyj ęcia do 150 m 3/d w zale Ŝno ści od składu ścieków i wymogów jako ści oczyszczenia. W 2007 roku oczyszczalnia obsługiwała tylko osiedle mieszkalne, b ędące w zarz ądzie Spółdzielni Mieszkaniowej w Długiem oraz przyjmowała ścieki dowo Ŝone. Stopie ń wykorzystania oczyszczalni szacowano na około 25% jej wydajno ści.

41 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

3.5. Gospodarka odpadami

Na terenie Gminy Szprotawa znajduje si ę nieczynne wysypisko odpadów komunalnych w Dzie ćmiarowicach. Składowisko nale Ŝało do Gminy Szprotawa i zajmowało powierzchni ę 6,24 ha. W dniu 31.12.2005 roku na mocy decyzji Starostwa Powiatowego w składowisko zostało zamkni ęte. Aktualnie Gmina zako ńczyła rekultywacj ę terenu składowiska.

Z dniem 1 stycznia 2006 roku odpady komunalne z terenu Gminy Szprotawa wywo Ŝone s ą do Zakładu Gospodarki Odpadami RE – KOM Sp. z o.o., prowadz ącego prywatne składowisko zlokalizowane w obr ębie wsi Kartowice.

Obszar zaj ęty obiektami Zakładu Gospodarki Odpadami RE-KOM Sp. z o.o. jest usytuowany w odległo ści 4,6 km na północny – zachód od centrum miasta Szprotawa. Po stronie wschodniej i zachodniej składowiska znajduj ą si ę u Ŝytki rolne. Najbli Ŝsza zabudowa mieszkalna znajduje si ę w odległo ści 370 m na południe od granicy terenu inwestycji. Ponadto zabudowa mieszkalna (osiedle domków jednorodzinnych) znajduje si ę w odległo ści ok. 1,1 km na południowy – wschód. Powierzchnia zaj ęta obiektami Zakładu Gospodarki Odpadami RE-KOM Sp. z o.o. wynosi 11,38 ha. Na składowisku znajduj ą si ę trzy kwatery, których całkowita pojemno ść wynosi 1.164.463m 3. Aktualnie składowisko zapełnione jest w ok. 10%. Na składowisku przyjmowane s ą odpady komunalne, bioodpady, gruz budowlany. Okresowo przetrzymywane s ą tak Ŝe odpady niebezpieczne.

Miesi ęcznie z terenu Gminy Szprotawa składowanych jest średnio 50 ton odpadów komunalnych.

Na terenie Gminy Szprotawa prowadzona jest segregacja odpadów zgodnie z zało Ŝeniami Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Szprotawa na lata 2004 – 2011. System segregacji odpadami został wprowadzony z pocz ątkiem roku 2005. Pojemniki do segregacji zostały ustawione w miejscach ogólnie dost ępnych z zapewnieniem dojazdu. Przetwarzaniem i ponownym wykorzystywaniem odpadów wysegregowanych – zajmuj ą si ę specjalistyczne firmy działaj ące na podstawie stosownych zezwole ń.

W zwi ązku z wprowadzeniem segregacji odpadów w szkołach rozpocz ęto prowadzenie edukacji przyrodniczej i ekologicznej młodzie Ŝy szkolnej.

W pierwszym roku funkcjonowania systemu ilo ść wysegregowanych odpadów była wi ększa w porównaniu z danymi roku 2006. Było to spowodowane wrzucaniem do pojemników tylko tej grupy odpadów, na które przeznaczone były pojemniki. W wielu miejscach w pojemnikach znajdowały si ę tak Ŝe zmieszane odpady komunalne. W roku 2007 widoczny był wzrost ilo ści odpadów wysegregowanych na terenie gminy. Spowodowane to było prowadzonymi akcjami edukacyjnymi, informacjami zamieszczanymi w mediach oraz coraz wi ększym zainteresowaniem mieszka ńców.

42 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

3.6. Ochrona środowiska przyrodniczego; obszary chronione

Ustawa o ochronie przyrody przewiduje ró Ŝne formy ochrony przyrody. Na terenie Gminy Szprotawa utworzono 6 obiektów powierzchniowych oraz 69 punktowych na podstawie wymienionej ustawy. Do istniej ących obiektów chronionych w gminie nale Ŝą :

• 1 rezerwat przyrody, • 2 obszary chronionego krajobrazu, • 1 zespół przyrodniczo – krajobrazowy, • 66 pomników przyrody, • 1 strefa ochrony ptaków. Rezerwat przyrody „Buczyna Szprotawska” o powierzchni 152 ha to jeden z najcenniejszych rezerwatów przyrody województwa lubuskiego. Poło Ŝony jest w Borach Dolno śląskich mi ędzy Szprotawk ą a Przemkowem i obejmuje cz ęść kompleksu starego drzewostanu, około 160–letniego lasu bukowego, tworz ącego wysp ę siedlisk lasowych w śród młodszych lasów sosnowych. W rezerwacie znajduj ą si ę równie Ŝ mniejsze płaty lasów lipowych i jaworowych. W granicach rezerwatu znajduj ą si ę niewielkie fragmenty d ąbrów trz ęś licowych, ł ęgów jesionowo – olszowych oraz gr ądów. Rezerwat posiada faun ę i flor ę typow ą dla dobrze zachowanych lasów naturalnych o charakterze puszcza ńskim, b ędącą dla wielu gatunków jedyn ą ostoj ą w regionie. Wyst ępuje tu jedna z czterech znanych na ni Ŝu zachodniej Polski populacja bardzo rzadkiego ssaka – popielicy. Gnie ŜdŜą si ę tu rzadkie gatunki ptaków: bielik i sóweczka. We florze rezerwatu zaznacza si ę obecno ść rzadkich w regionie gatunków Ŝyznych lasów li ściastych. Rosn ą tu Ŝywiec kremowy, Ŝywiec bulwkowaty, perłówka jednokwiatowa, czerniec gronkowiec, Ŝankiel zwyczajny, wawrzynek wilczełyko.

Obszary chronionego krajobrazu W granicach terytorialnych Gminy Szprotawa znajduj ą si ę dwa obszary chronionego krajobrazu: „Dolina Bobru” (nr 25), o powierzchni 1890ha oraz „Dolina Szprotawska” (nr 31) o areale 500ha.

Oba obszary powstały jako korytarze ekologiczne pasowe, charakteryzuj ące si ę wysokim poziomem organizacji i szerokim zasi ęgiem - od 500 m do kilku kilometrów. W ww. obszarach znajduj ą si ę tereny o zło Ŝonej, mozaikowej strukturze krajobrazu z wyst ępuj ącymi obok siebie ró Ŝnymi ekosystemami. Cechuje je dominacja zbiorowisk naturalnych lub prawie naturalnych, a tak Ŝe obecno ść ugrupowa ń zwi ązanych z szeregami ekologicznymi b ądź sukcesyjnymi. W ich skład wchodzi ro ślinno ść z licznymi stanowiskami gatunków prawnie chronionych oraz rzadkich regionalnie. Obszary chronionego krajobrazu posiadaj ą wysokie walory wizualne zwi ązane z obecno ści ą wód, panoram, oraz samymi dolinami utworzonymi w plejstocenie.

43 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Zespół przyrodniczo krajobrazowy „Park Słowia ński” Zespół poło Ŝony jest w lesie komunalnym przy ul. Parkowej w Szprotawie. Obszar zespołu jest wkomponowany w cało ści w krajobraz wykształcony w plejstoce ńsk ą pradolin ę rzeki Bóbr, osi ągaj ącej w przedmiotowym miejscu szeroko ść 2km i charakteryzuj ącej si ę osobliwym mikroklimatem. Cało ść Zespołu znajduje si ę w granicach Gminy Szprotawa, na obszarze ok. 85,74ha. Najwi ększ ą powierzchni ę przedmiotowego terenu zajmuje gr ąd o typowej strukturze i składzie florystycznym. Najstarsze siedliska le śne stanowi ą wielowiekowe d ąbrowy. W skład Zespołu wchodz ą ponadto cenne przyrodniczo starorzecza, mokradła i źródliska, z charakterystycznymi dla nich siedliskami flory i fauny. Na przedmiotowym obszarze stwierdzono wyst ępowanie chronionych oraz rzadkich gatunków flory i fauny.

Natura 2000 Na terenie gminy znajduj ą si ę dwa obszary Natura 2000: Buczyna Szprotawsko – Piotrowicka o kodzie PLB080007, jako obszar ochrony siedlisk oraz Bory Dolno śląskie, o kodzie PLB020005 zajmuj ące najwi ększ ą cz ęść gminy (ponad 7000ha), chroni ące ostoj ę ptaków oraz trzy projektowane obszary Natura 2000 ochrony siedlisk „Lesznia ńska Dolina Bobru”, „Borowina”, „Małomickie ł ęgi”.

Strefy ochronne W Gminie Szprotawa istniej ą strefy ochrony zwierz ąt ustanowione na podstawie § 1 ust. 1 Rozporz ądzenia Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z 28 wrze śnia 2004r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierz ąt. Nale Ŝy do nich strefa ochrony gniazd bielika.

Pomniki przyrody Na terenie Gminy Szprotawa jako pomniki przyrody obj ęto ochron ą 66 obiektów, w tym 13 pojedynczych drzew, 5 grup drzew i dwa płaty bluszczu pospolitego. Pomnikami przyrody s ą:

• Dąb szypułkowy „Chrobry” obok wsi Piotrowice, obwód 985 cm, wysoko ść 30 m, wiek 750 lat. Jest to najcenniejszy z pomników rosn ących na terenie gminy. • Najstarszy w Polsce Skrzydłorzech kaukaski w parku miejskim przy ul. Ko ściuszki w Szprotawie, o obwodzie 460 cm, wysoko ści 20 m i wieku około 300 lat. • Grupa drzew w Parku Słowia ńskim w Szprotawie przy ul. Parkowej, 15 d ębów o obwodach od 365 do 690 cm, wysoko ści od 20 do 25 m, wiek 350 lat, • Sosna w Parku Słowia ńskim w Szprotawie przy os. Słonecznym, obwód 310 cm, wysoko ść 28 m, wiek 200 lat, • Grupa drzew w Parku Słowia ńskim w Szprotawie przy os. Słonecznym, 7 d ębów o obwodach od 370 do 485 cm, wysoko ści od 20 do 25 m, wiek 350 lat, • Platan w parku w m. Długie (wła ściciel prywatny, dz. 2/34), obwód 407 cm, wysoko ść 18 m, wiek 250 lat,

44 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

• Klon jawor w parku w m. Długie (wła ściciel prywatny, dz. 2/34), obwód 460 cm, wysoko ść 22m, wiek 250 lat, • Grupa drzew w parku w m. Borowina (teren AWRSP, nr dz. 335/19), 21 d ębów o obwodach od 360 do 560 cm, wysoko ści od 20 do 25 m, wiek 350 lat, • Wi ąz w parku w m. Borowina (teren AWRSP, nr dz. 335/19), obwód 470 cm, wysoko ść 25 m, wiek 300 lat, • Grupa drzew w parku w m. Borowina (teren AWRSP, nr dz. 335/19), 2 platany, obwód 550 i 490 cm, wysoko ść 25 m, wiek 250 lat, • Dąb szypułkowy w m. Leszno Dolne (własno ść W. Pietoraka, dz. 173/10), obwód 550 cm, wysoko ść 15 m, • Dąb szypułkowy przy ul. Niepodległo ści 4 w Szprotawie (teren ogródków przydomowych), obwód 370 cm, • Bluszcz pospolity pokrywaj ący mury ko ścioła ewangelickiego w Szprotawie, rozp. korony 17,7m, pow. o. 54m², • Grab zwyczajny w Parku Słowia ńskim przy os. Słonecznym, obwód 260 cm, wysoko ść 18 m, wiek 120 lat, • Sosna zwyczajna w Parku Słowia ńskim przy os. Słonecznym, obwód 235 cm, wysoko ść 25 m, wiek 130 lat, • Buk zwyczajny – odmiana czerwona w Parku Słowia ńskim, przy ul. Sobieskiego, obwód 350 cm, wysoko ść 25 m, wiek 200 lat, • Platan klonolistny na terenie basenu k ąpielowego w Szprotawie przy ul. Głogowskiej, obwód 460 cm, wysoko ść 27 m, wiek 400 lat, • Dąb bezszypułkowy w Parku Miejskim w Szprotawie przy ul. Bronka Kozaka, obwód 490 cm, wysoko ść 26 m, wiek 450 lat, • Grupa drzew w Parku Miejskim w Szprotawie przy ul. Ogrodowej, 3 miłorz ęby dwuklapowe o obwodach od 180 do 212 cm, wysoko ści od 14 do 15 m, wiek 150 lat, • Bluszcz pospolity pokrywaj ący Baszt ę muru obronnego w Szprotawie, rozp. korony 10 m, pow. o. 70m².

3.6.1. Obszary zasobowe

Obszary wodne Wody powierzchniowe

Teren Gminy Szprotawa znajduje si ę w zlewni rzeki Odra. Sie ć rzeczna jest dobrze rozwini ęta. Odpływ wód z obszaru Gminy Szprotawa zapewniaj ą rzeka Bóbr zaliczana do II rz ędu działu wodnego oraz Szprotawa (III rz ędu) wraz z dopływami (IV i V rz ędu).

45 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Gmina Szprotawa podzielona jest kilkoma wododziałami. Zasadnicza cz ęść obszaru nale Ŝy do zlewni rzeki Szprotawa (82,587 km 2). System zlewni Szprotawa, stanowi sama rzeka i jej liczne dopływy tworz ące mikrozlewnie (IV i V rz ędu). Południowo – wschodnia cz ęść gminy odwadniana jest przez Kamienny Potok z Rowem Le śnym, Rowem Kamiennym i Nitrzyc ą, północno – wschodnia cz ęść gminy odwadniana jest natomiast przez Potok Sucha oraz rzek ę Białk ę, która odprowadza wod ę bezpo średnio do Odry. Wody powierzchniowe centralnej cz ęś ci gminy odprowadzane s ą przez Krowi Potok. Zlewnia Bobru (72,084 km 2) jest zasilana przez Młynówk ę i Rud ą, którymi nast ępuje odpływ wód powierzchniowych z północno – zachodniej i południowo – zachodniej cz ęś ci gminy.

Kierunki odpływów wód powierzchniowych s ą zró Ŝnicowane i prowadz ą w ró Ŝne strony, co zwi ązane jest z urozmaicon ą rze źbą terenu, powoduj ąc powstanie lokalnych wododziałów. W zale Ŝno ści od ogólnych warunków hydrologicznych, reliefu, budowy geologicznej oraz składu mechanicznego gleby, na terenie gminy wyst ępuj ą zasadniczo nast ępuj ące typy stosunków wodnych:

• opadowo – retencyjny, • opadowo – gruntowo – wodny, • gruntowo – wodny. Rzeka Bóbr chocia Ŝ w mniejszym stopniu bierze udział w odprowadzaniu wód powierzchniowych z terenu gminy, to jest podstawow ą osi ą hydrograficzn ą gminy o przeci ętnej szeroko ści koryta 15 – 25 m i gł ębokości 1,5 – 3 m.

Rzeki, rowy i cieki wodne posiadaj ą nast ępuj ące długo ści; rzeka Bóbr 23 456 m, rzeka Szprotawa 11 171 m, rowy i cieki 316 755 m, co w sumie daje 351 382 mb.

Na terenie gminy nie wyst ępuj ą Ŝadne jeziora. Natomiast wyst ępuj ą zbiorniki wodne w wyrobiskach po piaskowych i Ŝwirowych w okolicach miejscowo ści Buczek zajmuj ące powierzchni ę 20 ha. Na terenie gminy znajduj ą si ę w rozproszeniu małe stawy i oczka wodne, które zajmuj ą niewielki odsetek powierzchni wód. Ogólna powierzchnia wód powierzchniowych na terenie gminy zajmuje 290 ha, co daje 1,24% powierzchni gminy.

Wody podziemne

Na terenie Gminy Szprotawa znajduje si ę fragment Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP) o nr 315/OWO „Chocianów – Gozdnica”. Zlokalizowany on jest w południowej cz ęści gminy obejmuj ąc swym zasi ęgiem miejscowo ści Leszno Górne, Leszno Dolne, Sieraków, Biernatów oraz Buczek. Obejmuje on wody czwartorz ędowe o charakterze porowym. Na całej swojej powierzchni posiada statut Obszaru Wysokiej Ochrony (OWO), poniewa Ŝ wody podziemne zalegaj ą na gł ęboko ści ponad 10 m pod poziomem terenu i s ą nara Ŝone na zanieczyszczenia czynnikami antropogenicznymi.

46 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Surowce mineralne Podstawowym surowcem mineralnym wyst ępuj ącym w granicach terenu gminy s ą głównie piaski, Ŝwiry oraz pospółki fluwioglacjalne i rzeczne. Ww. surowce s ą odpowiednie jako domieszki do wyrobów materiałów budowlanych.

Z zarejestrowanych 17 odkrywek ww. surowca (czynnych b ądź nieczynnych), znaczenie perspektywiczne mog ą mie ć udokumentowane zło Ŝa piasku i pospółki Dzie ćmiarowice o powierzchni 417 300 m 2 i zasobno ści 541 737 m 3 (dane z dnia 01 stycznia 1975r.) oraz zło Ŝe Buczek o powierzchni 48 690 000 m 2 i zasobach 158 964 m 3 (dane na dzie ń 01 stycznia 1974r.). Obecnie obydwa zło Ŝa s ą zamkni ęte. W Dzie ćmiarowicach powstało bowiem gminne wysypisko śmieci (aktualnie zrekultywowane) a zło Ŝe Buczek zostało zalane wod ą i w cz ęś ci dzier Ŝawione jest przez PZW.

Pozostałe zło Ŝa z reguły o niewielkim zasi ęgu powierzchniowym maj ą znaczenie lokalne. Zło Ŝa te nie zostały zbilansowane i nie posiadaj ą rozpoznania geologicznego.

3.6.2. Obiekty zabytkowe

Na terenie Gminy Szprotawa znajduj ą si ę liczne obiekty zabytkowe. Szczegółowy ich wykaz przedstawia tabela poni Ŝej.

Tabela 11 Wykaz obiektów zabytkowych LP. NUMER MIEJSCOWOŚĆ OKRE ŚLENIE OBIEKTU 1 1681 Bobrowice Dom nr 10 2 215 Borowina Pałac 3 1733 Borowina Ko ściół pw. Św. Bartłomieja (XIII w.) 4 1764 Borowina Budynek gospodarczy i oficyna dworska 5 1798 Borowina Oficyny pałacowe 6 1799 Borowina Obora i stodoła 7 2563 Borowina Park typu swobodnego 8 773 Cieciszów Zespół dworski 9 1801 Cieciszów Zespół folwarczny 10 2553 Cieciszów Park typu swobodnego 11 218 Długie Pałac, oficyna I i II 12 1708 Długie Ko ściół pw. św. Anny i Brama 13 1802 Długie Dworek 14 2731 Długie Dwór obronny obok domu nr 131 15 2562 Długie Park pałacowy typu swobodnego 16 2564 Długie Park dworski typu swobodnego z 1870r. 17 239 Dzikowice Ko ściół pw. Matki Bo Ŝej Bolesnej i brama cmentarna 18 130 Henryków Zespół dworski: pałac, 2 oficyny 19 1803 Henryków Zespół folwarczny

47 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

LP. NUMER MIEJSCOWOŚĆ OKRE ŚLENIE OBIEKTU 20 2570 Henryków Park krajobrazowy 21 55 Iława Ko ściół pw. św. Andrzeja Apostoła (XIII w.) i brama cmentarna, wystrój 22 776 Leszno Dolne Była plebania 23 1707 Leszno Dolne Ko ściół po ewangelicki 24 1709 Leszno Dolne Ko ściół parafialny pw. Wniebowzi ęcia Naj świ ętszej Marii Panny 25 1805 Leszno Dolne Dwór i zespół folwarczny 26 1806 Leszno Dolne Dom nr 7 27 2567 Leszno Dolne Park 28 2568 Pasterzowice Park typu swobodnego 29 2624 Pasterzowice Dwór 30 777 Siecieborzyce Ko ściół filialny pw. Macierzy ństwa NMP 31 778 Siecieborzyce Zespół dworski 32 2571 Siecieborzyce Park typu swobodnego 33 780 Szprotawa Dom ul. Ko ściuszki 9 34 2729 Szprotawa Cmentarz śydowski ul.Kraszewskiego 35 Szprotawa Kamienica ul. Konopnickiej 13 36 782 Szprotawa Brama Ŝaga ńska ul. Świerczewskiego 37 781 Szprotawa Kamienica ul. Odrodzenia 13 38 1983 Szprotawa Domy ul. Odrodzenia 1-12 39 786 Szprotawa Kamienica Plac Ewangelicki 1 40 785 Szprotawa Budynek Plac Ewangelicki 2 41 784 Szprotawa Dom mieszkalny Plac Ewangelicki 3 42 Szprotawa Klasztor Magdalenek Plac Ko ścielny 2 43 779 Szprotawa Dawna szkoła katolicka Plac Ko ścielny 2 44 1816 Szprotawa Dom ul. Świerczewskiego 2/3 45 186 Szprotawa Mury miejskie 46 244 Szprotawa Ratusz 47 245 Szprotawa Ko ściół Parafialny pw. Wniebowzi ęcia NMP 48 787 Szprotawa Ko ściół ewangelicki - ruiny 49 1914 Szprotawa Miasto Szprotawa 50 Szprotawa Ko ściół pw. Zbawiciela Świata ul. Ko ścielna 51 246 Wiechlice Dwór 52 1827 Wiechlice Zespół folwarczny 53 2559 Wiechlice Park dworski 54 247 Witków Ko ściół pw. Matki Boskiej Rokitnia ńskiej i Św. Michała Archanioła (XIII w.) i brama cmentarna 55 248 Witków Stanica rycerska wraz z s ąsiednim budynkiem 56 Witków Ko ściół filialny: wystrój wn ętrza Źródło: Urz ąd Miejski w Szprotawie

48 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

3.7. Turystyka i baza turystyczna

Na terenie gminy baz ę turystyczn ą (noclegow ą) stanowi ą nast ępuj ące obiekty:

• Dworek Zajazd & Restauracja w Szprotawie przy ul. Ko Ŝuchowskiej 2, posiadaj ący 9 miejsc noclegowych, • HOTEL „MARTPOL” w Szprotawie przy ul. Głogowskiej 1, posiadaj ący 57 miejsc noclegowych, • HOTEL „CHROBRY”** w Wiechlicach przy ul. Jesionowej 3, posiadaj ący 50 miejsc noclegowych, • „NAD BOBREM” GOSPODARSTWO AGROTURYSTYCZNE M.J. Stachurscy, w Bobrowicach 36, posiadaj ący 10 miejsc noclegowych.

Na terenie gminy wytyczono nast ępuj ące szlaki turystyczne:

• szlak turystyczno-krajoznawczy „SZLAK PÓŁNOCNY” - szlak o długo ści około 50 km, wiod ący przez miejscowo ści poło Ŝone w północnej cz ęś ci Gminy Szprotawa. Jego celem jest ukazanie cennych obiektów zabytkowych, przyrodniczych i krajobrazowych znajduj ących si ę na północnym terenie gminy; • szlak rowerowy im. Gepperta (szlak niebieski) Szprotawa – Buczek - wiedzie wzdłu Ŝ rzeki Bóbr, skrajem szprotawskich lasów, w kierunku stawów rekreacyjnych; • ście Ŝka przyrodniczo-dydaktyczna „Park Słowia ński” - wiedzie przez jeden z najpi ękniejszych parków miejskich, obejmuj ący typy ró Ŝnych siedlisk le śnych, parkowe oczka wodne, rzek ę Bóbr oraz obiekt archeologiczny „Gród Chrobry”. W parku wytyczono polan ę, wybudowano palenisko, postawiono ławki i WC. U wej ścia do parku znajduje si ę tablica z map ą parku i przebiegiem ście Ŝki.

3.8. Oświata i wychowanie

Na terenie gminy działalno ść edukacyjn ą prowadz ą trzy przedszkola, pi ęć szkół podstawowych, dwa gimnazja oraz jeden Zespół Szkół, w ramach którego funkcjonuje szkoła podstawowa i gimnazjum. Dla wskazanych placówek organem prowadz ącym jest Gmina Szprotawa.

Tabela 12 Aktualny wykaz przedszkoli i placówek przedszkolnych klas „0” (dane na koniec 2007 r.) Pracownicy Pracownicy obsługi Liczba L.p. Nazwa placówki pedagogiczni i administracji dzieci (w etatach) Przedszkole Komunalne Nr 1 1. 124 11 13 w Szprotawie ul. Rolna 1 Przedszkole Komunalne Nr 2 2. w Szprotawie ul. Parkowa 4 93 10 11 z fili ą przy ul. Sobieskiego 58

49 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Pracownicy Pracownicy obsługi Liczba L.p. Nazwa placówki pedagogiczni i administracji dzieci (w etatach) Przedszkole Komunalne Nr 3 „Pod 3. Dębami” w Szprotawie, 93 8 11 ul. Waszyngtona 5 Szkoła Podstawowa w Wiechlicach, 4. 39 3 0 ul. Brzozowa 17, klasa „O” Szkoła Podstawowa 5. 11 1 0 w Siecieborzycach klasa „O” Szkoła Podstawowa w Długiem 6. 6 1 0 klasa „O” Szkoła Podstawowa w Lesznie 7. 18 1 0 Górnym, ul. Szkolna 2a, klasa „O” Źródło: Urz ąd Miejski w Szprotawie

Tabela 13 Aktualny wykaz szkół podstawowych i gimnazjalnych Pracownicy Pracownicy Liczba obsługi L.p. Nazwa szkoły pedagogiczni uczniów i administracji (w etatach) Gimnazjum Nr 1 w Szprotawie 1. 503 50 15 ul. Kopernika 22 Zespół Szkół w Szprotawie ul. Sobieskiego 58, w tym: 2. 303 34 10 1. Gimnazjum nr 2 w Szprotawie 2. Szkoła Podstawowa Nr 2 w Szprotawie Gimnazjum Nr 3 w Wiechlicach 3. 227 24 5 ul. Brzozowa 17 Szkoła Podstawowa w Wiechlicach 4. 414 35 14 ul. Brzozowa 17 Szkoła Podstawowa Nr 1 w Szprotawie 5. 630 64 17,25 Plac Ko ścielny 3 Szkoła Podstawowa w Lesznie Górnym, 6. 114 19 9,5 ul. Szkolna 2a 7. Szkoła Podstawowa w Siecieborzycach 104 12 7

8. Szkoła Podstawowa w Długiem 103 15 8 Źródło: Urz ąd Miejski w Szprotawie

Na terenie Gminy Szprotawa funkcjonuje równie Ŝ prowadzony przez Powiat śaga ński Specjalny O środek Szkolno – Wychowawczy z siedzib ą w Szprotawie przy ul. Sobieskiego 69:

• Szkoła Podstawowa Specjalna, • Gimnazjum Specjalne, • Szkoła przysposabiaj ąca do Ŝycia. W Szprotawie działa tak Ŝe prowadzona przez Powiat śaga ński Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna, przy ulicy Sobieskiego 69.

W Szprotawie znajduj ą si ę nast ępuj ące placówki o światowe szczebla ponadgimnazjalnego, dla których organem prowadz ącym jest Powiat śaga ński:

50 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

1. Zespól Szkół Ponadgimnazjalnych w Szprotawie, ul. Niepodległo ści 7: • Liceum Ogólnokształc ące o 3 letnim cyklu kształcenia, • Liceum profilowane o 3 letnim cyklu kształcenia, • Szkła Policealna dla dorosłych, • Szkoła Policealna dla młodzie Ŝy. 2. Zespół Szkół Zawodowych w Szprotawie, ul. Koszarowa 10: • Liceum Ogólnokształc ące o 3 letnim cyklu kształcenia, • Liceum profilowane o 3 letnim cyklu kształcenia, • Technikum o 4 letnim cyklu kształcenia, • Zasadnicza Szkoła Zawodowa o cyklu kształcenia nie krótszym ni Ŝ 2 lata i nie dłu Ŝszym ni Ŝ 3 lata, • Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna o cyklu kształcenia nie krótszym ni Ŝ 2 lata i nie dłu Ŝszym ni Ŝ 3 lata. Na terenie gminy funkcjonuj ą równie Ŝ: Pa ństwowa Szkoła Muzyczna I stopnia, przy ul. M. Konopnickiej 4 w Szprotawie; Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Henrykowie 54; Centrum Kształcenia i Wychowania OHP w Wiechlicach, przy ul. Jesionowej 3.

3.9. Kultura w gminie

3.9.1. Placówki kulturalne

Na terenie Gminy Szprotawa znajduj ą si ę nast ępuj ące placówki kulturalne: 1. Szprotawski Dom Kultury przy ul. Mickiewicza 1, który prowadzi działalno ść z zakresu:

• edukacji kulturalnej i wychowania przez sztuk ę, • prowadzenia amatorskich sekcji: teatralnych, recytatorskich, wokalno-muzycznych, muzycznych, fotograficznych, plastycznych i innych wg wyst ępuj ących potrzeb, • organizowania imprez kulturalnych dla społecze ństwa z uwzgl ędnieniem poszczególnych grup wiekowych: dzieci, młodzie Ŝy, dorosłych, • współpracy z instytucjami maj ącymi w obszarze działania szeroko rozumian ą kultur ę. 2. Miejska Biblioteka Publiczna w Szprotawie przy al. Niepodległo ści 16, która prowadzi działalno ść z zakresu:

• gromadzenia, opracowywania i udost ępniania materiałów bibliotecznych słu Ŝą cych obsłudze potrzeb informacyjnych, edukacyjnych i samokształceniowych, zwłaszcza dotycz ących wiedzy o własnym regionie oraz dokumentuj ących jego dorobek kulturalny, naukowy i gospodarczy,

51 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

• pełnienia funkcji o środka informacji biblioteczno-bibliograficznej, organizowania obiegu wypo Ŝycze ń mi ędzybibliotecznych, opracowywania i publikowania gminnej bibliografii regionalnej, a tak Ŝe innych materiałów informacyjnych o charakterze regionalnym, • udost ępniania zbiorów na miejscu i wypo Ŝyczania ich na zewn ątrz, • organizowania czytelnictwa i udost ępniania materiałów bibliotecznych ludziom chorym i niepełnosprawnym, • tworzenia i udost ępniania własnych danych komputerowych, baz danych: katalogowych, bibliograficznych i faktograficznych, • organizowania form pracy z czytelnikiem słu Ŝą cych popularyzowaniu sztuki, nauki oraz upowszechnianiu dorobku kulturalnego gminy. Obok Miejskiej Biblioteki Publicznej na terenie gminy działaj ą: 1) Filia w Długiem, Długie 79, 2) Filia w Siecieborzycach, Siecieborzyce 107, 3) Filia w Dzikowicach, Dzikowice 98, 4) Filia w Lesznie Górnym, ul. Bolesławiecka 17, 5) Filia w Wiechlicach, ul. Jesionowa 3. 3. Szesna ście świetlic wiejskich zlokalizowanych w miejscowo ściach: Bobrowice, Borowina, Cieciszów, Długie, Dzie ćmiarowice, Dzikowice, Henryków, Kartowice, Leszno Dolne, Leszno Górne, Nowa Kopernia, Pasterzowice, Siecieborzyce, Sieraków, Wiechlice i Witków. Stan techniczny ww. świetlic jest dobry – cz ęść obiektów wymaga jednak remontów elewacji, dachu, podłóg i ścian.

4. Izba Historii w Szprotawie istnieje od 1971r., z siedzib ą przy ul. Niepodległo ści 15. W jej zbiorach znajduje si ę ponad dwa tysi ące ró Ŝnych dokumentów i eksponatów historycznych, dotycz ących Szprotawy, jej okolic oraz byłych i obecnych mieszka ńców.

5. Muzeum Ziemi Szprotawskiej istnieje od czerwca 2004 r. Mie ści si ę w zabytkowym budynku Bramy śaga ńskiej przy ul. Świerczewskiego 20. Funkcjonuj ą w nim 4 działy: archiwaliów, archeologiczno-historyczny, przyrodniczy i turystyczny.

3.9.2. Zorganizowane grupy przedsi ęwzi ęć kulturalnych Na terenie gminy, w ramach Szprotawskiego Domu Kultury działaj ą nast ępuj ące zespoły i grupy przedsi ęwzi ęć kulturalnych:

1. zespoły wokalne i śpiewacze: • WIOLINKI – zespól dzieci ęco – młodzie Ŝowy, • TRELINKI – zespół młodzie Ŝowy,

52 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

• DOJRZAŁE KŁOSY – zespół śpiewaczy (dorosłych), • DŁUGOSZANKI – zespól ludowy (współpracuj ący z SzDK), • WRZOSY – zespół ludowy ( współpracuj ący z SzDK), • ORKIESTRA D ĘTA. 2. grupy teatralne: • ŁOBUZIAKI – grupa młodsza (szkoły podstawowe), • JESZCZE NIE WIEM – grupa starsza (szkoły ponadgimnazjalne). 3. sekcje: • DZIECI ĘCA SEKCJA PLASTYCZNA, • GRUPA FOTO- PLAST – młodzie Ŝ i doro śli. 4. zespól taneczny NASTOLATKI, 5. bryd Ŝ sportowy, 6. CALLANETICS – sekcja dla pa ń, 7. SEKCJA ZŁOTEGO WIEKU – Szprotawski Uniwersytet Trzeciego Wieku.

3.10. Organizacje pozarz ądowe

W dniu 26 lutego 2008 r. Gmina Szprotawa wraz z pi ęcioma organizacjami pozarz ądowymi (Klub Sportowy SZPROTAWIA, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Zwi ązek Harcerstwa Polskiego, Towarzystwo Bory Dolno śląskie, Stowarzyszenie Wspieranie Aktywno ści Lokalnej) i dwoma jednostkami podległymi gminie (O środek Pomocy Społecznej, Szprotawski Dom Kultury) podpisała umow ę o współpracy partnerskiej. Intencj ą partnerstwa jest podj ęcie a nast ępnie rozwijanie współpracy na rzecz rozwoju zasobów ludzkich społecze ństwa lokalnego zamieszkuj ącego teren Gminy Szprotawa.

Wykaz organizacji pozarz ądowych działaj ących na terenie gminy przedstawia poni Ŝsza tabela.

Tabela 14 Wykaz organizacji pozarz ądowych działaj ących na terenie gminy NAZWA ADRES Stowarzyszenie Pomocy Szkole Muzycznej ul. Konopnickiej 4, 67-300 Szprotawa I stopnia w Szprotawie Stowarzyszenie Szansa dla Szprotawy ul. Sobieskiego 1, 67-300 Szprotawa Towarzystwo Bory Dolno śląskie Os. Słoneczne 6/17, 67-300 Szprotawa im. Dr Klausa Haenscha w Szprotawie Szprotawski Klub JU-JITSU ,,AKAYAMA'' ul. Młynarska 23/3 67-300 Szprotaw Klub Sportowy ,,Szprotawia'' ul. Sienkiewicza 2, 67-300 Szprotawa Je ździecki Klub Sportowy ,,ADLEDO'' Leszno Dolne 36, 67-321 Leszno Górne w Lesznie Dolnym Klub Sportowy ,,Garbarnia'' w Lesznie Górnym ul. Fabryczna 8, 67-321 Leszno Górne Klub Sportowy ,,Sprotavia'' w Szprotawie ul. Sobieskiego 68, 67-300 Szprotawa Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Borowinie Borowina 75, 67-320 Małomice

53 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

NAZWA ADRES Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Długiem Długie, 67 – 312 Niegosławice Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Dzikowicach Dzikowice 79, 67-300 Szprotawa Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Lesznie Dolnym Leszno Dolne 67, 67-321 Leszno Górne Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Lesznie Górnym ul. Bolesławiecka, 67-321 Leszno Górne Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Siecieborzycach Siecieborzyce, 67-320 Małomice Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Witkowie Witków, 67-320 Małomice Szprotawskie Stowarzyszenie Ludzi Działaj ących na ul. Krasi ńskiego 23, 67-300 Szprotawa Rzecz Trze źwo ści w Polsce Wiechlice ul. Jesionowa 3, Szprotawskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych 67-300 Szprotawa Towarzystwo Przyjaciół ,,Ziemi Szprotawskiej'' ul. Krasi ńskiego 6, 67-300 Szprotawa Liga Obrony Kraju Zarz ąd Powiatowy w Szprotawie ul. Warszawska 1A, 67-300 Szprotawa Zwi ązek Ukrai ńców w Polsce Koło Szprotawskie Os. Słoneczne 10/7, 67-300 Szprotawa Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej Ognisko Własno ściowa Spółdzielnia Mieszkaniowa ,,Lotnisko'' Wiechlice ul. Brzozowa 10A, 67-300 Szprotawa Terenowy Oddział Stowarzyszenia Ochotniczych Hufców ul.Jesionowa 3, 67-300 Szprotawa Pracy w Wiechlicach Katolickie Stowarzyszenie ,,Pustynia Leszno Dolne 38, 67-321 Leszno Górne w mie ście'' w Lesznie Dolnym Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół Liceum al. Niepodległo ści 7, 67-300 Szprotawa Ogólnokształc ącego im. B. Chrobrego w Szprotawie Biuro Obsługi Ruchu Turystycznego Oddziału PTTK ul. Odrodzenia 13, 67-300 Szprotawa Ekspozytura W Szprotawie KS Garbarnia Leszno Górne-sekcji piłki no Ŝnej ul. Bolesławiecka, 67-321 Leszno Górne Parafialny Zespół Caritas parafii św. Andrzeja ul. Jedno ści Klasy Robotniczej 5, 67-300 Szprotawa

Parafialny Zespół Caritas parafii pw. WNMP ul. Piastowska 6, 67-30 Szprotawa w Szprotawie Polski Klub Ekologiczny ul. Sobieskiego 11, 67-300 Szprotawa Polski Zwi ązek Działkowców ul. Krasi ńskiego 23, 67-300 Szprotawa im. I. Kraszewskiego Polski Zwi ązek Emerytów, Rencistów i Inwalidów ul. Krasi ńskiego 23, 67-300 Szprotawa Polski Zwi ązek Niewidomych ul. Krasi ńskiego 23, 67-300 Szprotawa Polski Zwi ązek W ędkarski ul. Krasi ńskiego 23, 67-300 Szprotawa Redakcja ,,Roztropno ści'' ul. Piastowska 6, 67-30 Szprotawa Regionalny Zwi ązek Pracodawców ul. Kolejowa 15, 67-300 Szprotawa Sojusz Lewicy Demokratycznej Rada miejsko-gminna ul. Krasi ńskiego 23, 67-300 Szprotawa Stowarzyszenie Poszkodowanych przez III Rzesz ę ul. Lisowskiego 3, 67-300 Szprotawa Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Społecznych ul. Sienkiewicza 5, 67-300 Szprotawa Stowarzyszenie ,,Kupiec Szprotawski'' ul. Odrodzenia 11, 67-300 Szprotawa Ogólnopolskie Stowarzyszenie Bractwo Optymalnych ul. Wieniawskiego 3, 67-300 Szprotawa im. prof. Sedlaka z siedzib ą w Jaworznie Zwi ązek Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych ul. Niepodległości 15, 67-300 Szprotawa Wi ęź niów Politycznych Hufiec Szprotawa ZHP ul. Krasi ńskiego 23, 67-300 Szprotawa Zwi ązek Nauczycielstwa Polskiego Oddział ul. Sienkiewicza 2, 67-300 Szprotaw w Szprotawie Zwi ązek Sybiraków ul, Krasi ńskiego 23, 67-300 Szprotawa Zjednoczenie Łemków koło Szprotawa ul. Koszarowa 13, 67-300 Szprotawa Oddział Gminny Towarzystwa Przyjaciół Dzieci ul. Brzozowa 17, Wiechlice z siedzib ą w Wiechlicach

54 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

NAZWA ADRES Uczniowski Ludowy Klub Sportowy ,,Uczniak'' Henryków 54, 67-300 Szprotawa Automobilklub ul.Kopernika15 B, 67-300 Szprotawa Parafialny Zespół Caritas przy parafii ul. Szprotawska 20 A, pw. Matki Bo Ŝej Królowej Polski 67-321 Leszno Górne Zwi ązek Nauczycielstwa Polskiego (Szprotawskie Rejonowe Porozumienie Zwi ązków ul. Bronka Kozaka, 67-300 Szprotawa Zawodowych OPZZ) Kupiec Szprotawski ul. Andersa 1, 67-300 Szprotawa Stowarzyszenie Chorych na Cukrzyc ę ul. Kopernika 32/4, 67-300 Szprotawa Koło w Szprotawie Szprotawskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych z Szprotawa skr.poczt.17 Dysfunkcj ą Narz ądu Ruchu Koło Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych w Borowina 63, 67-320 Małomice Borowinie Źródło: Urz ąd Miejski w Szprotawie

3.11. Ochrona zdrowia

Społeczno ść lokalna zamieszkuj ąca teren Gminy Szprotawa posiada dost ęp do podstawowej opieki zdrowotnej, któr ą sprawuje w głównej mierze Miejski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Szprotawie przy ulicy Henrykowskiej 1, dla którego organem zało Ŝycielskim jest Gmina Szprotawa. Miejski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Szprotawie udziela świadcze ń zdrowotnych w szczególno ści w zakresie: • opieki zdrowotnej o specjalno ściach: chirurgii ogólnej, ginekologiczno-poło Ŝniczej, urazowo- ortopedycznej, urologicznej, reumatologicznej i medycyny szkolnej. • hospitalizacji osób potrzebuj ących świadcze ń w dziedzinach: chorób wewn ętrznych, pediatrii i chirurgii ogólnej. • działalno ści diagnostyki laboratoryjnej. • działalno ści diagnostycznej obejmuj ącej: rentgenodiagnostyk ę, elektrokardiografi ę, ultrasonografi ę i endoskopi ę. • izby przyj ęć szpitala obejmuj ącej: podstawow ą opiek ę zdrowotn ą – nocna i świ ąteczna ambulatoryjna opieka lekarska i piel ęgniarska, podstawow ą opiek ę zdrowotn ą – nocna, świ ąteczna wyjazdowa opieka lekarska i piel ęgniarska oraz podstawow ą opiek ę zdrowotn ą – transport sanitarny.

Ponadto na terenie Gminy Szprotawa usługi opieki zdrowotnej świadcz ą niepubliczne podmioty. S ą to: indywidualne i grupowe praktyki lekarskie, indywidualne praktyki piel ęgniarskie, Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej oraz laboratorium analityki medycznej.

55 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

3.12. Komunalne zasoby mieszkaniowe

Problemy mieszkaniowe gminy zajmuj ą wa Ŝne miejsce w śród zada ń do rozwi ązywania, które znajduj ą si ę w gestii władz samorz ądowych. Obowi ązkiem Gminy jest posiadanie zasobu socjalnego i zamiennego oraz zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych gospodarstw domowych o niskich dochodach. Z drugiej strony na Gminie spoczywa tak Ŝe obowi ązek utrzymania posiadanego zasobu na odpowiednim poziomie technicznym, funkcjonalnym i estetycznym.

Tabela 15 Dane dotycz ące zasobów mieszkaniowych Gminy Szprotawa na dzie ń 31.12.2007 r. Lokale z tego: Wyszczególnienie mieszkalne komunalne własno ściowe ogółem ogółem w tym: socjalne liczba lokali 2 044 744 74 1 300 powierzchnia u Ŝytkowa 95 990,56 32 505,21 2 460,98 63 485,35 w m 2 Źródło: Urz ąd Miejski w Szprotawie

Szprotawski Zarz ąd Nieruchomo ściami „Chrobry” Sp. z o.o. jest spółk ą kapitałow ą, która powstała z wydzielenia z Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w roku 2004r. Przej ęła ona wszelkie obowi ązki zwi ązane z gminnym zasobem lokalowym. W ramach administrowania gminnym zasobem Spółka m.in. zajmuje si ę: • ewidencjonowaniem nieruchomo ści, • zawieraniem umów najmu, dzier Ŝawy lub u Ŝyczenia w imieniu Gminy Szprotawa, • świadczeniem usług remontowych w administrowanych budynkach, • kosztorysowaniem prac zwi ązanych z pełnym remontem budynków, tj. wymian ą instalacji wodnej, gazowej i elektrycznej.

3.13. Pomoc społeczna

Na terenie gminy funkcjonuje O środek Pomocy Społecznej w Szprotawie przy ulicy Sienkiewicza 5, który zajmuje si ę organizacj ą pomocy społecznej wykonuj ąc zadania własne i zlecone gminy.

Ośrodek Pomocy Społecznej w Szprotawie wykonuje swoje zadania, poprzez:

• pomoc osobom i rodzinom w przezwyci ęŜ aniu trudnych sytuacji Ŝyciowych, których nie s ą one w stanie samodzielnie pokona ć, • w miar ę mo Ŝliwo ści doprowadzanie do Ŝyciowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracj ę ze środowiskiem.

56 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

W ramach realizacji powy Ŝszych celów O środek m.in. wypłaca szereg świadcze ń socjalnych pozwalaj ących na zminimalizowanie wyst ępuj ących problemów społecznych na terenie miasta i gminy Szprotawa. Do najwa Ŝniejszych problemów nale Ŝy zaliczy ć: bezrobocie, niepełnosprawno ść , wielodzietno ść , przemoc w rodzinie, problemy opieku ńczo – wychowawcze, problemy osób opuszczaj ących placówki wychowawcze i zakłady karne. Wypłacane świadczenia obligatoryjne (zasiłki stałe, zasiłki i świadczenia piel ęgnacyjne, zasiłki rodzinne wraz z szeregiem dodatków oraz zaliczki alimentacyjne) s ą jedn ą z istotniejszych form pomocy gotówkowej. Dodatkow ą form ą wsparcia jest pomoc fakultatywna, w formie zasiłków celowych, celowych specjalnych oraz zasiłków okresowych i do Ŝywiania.

Pomoc społeczna to nie tylko zasiłki pieni ęŜ ne. OPS pomaga równie Ŝ poprzez: do Ŝywianie dzieci w szkołach i przedszkolach, organizowanie kolonii letnich, świadczenie usług opieku ńczych dla osób starszych i schorowanych w miejscu ich zamieszkania, wydawanie bezpłatnych posiłków. Dla osób z zaburzeniami psychicznymi i problemem alkoholowym czynny jest Punkt Wsparcia Psychologicznego. W ramach realizacji prac społecznie u Ŝytecznych zapewniono prace i aktywizacj ę zawodow ą.

Uchwalona w 2006 r. gminna strategia polityki społecznej rozwi ązywania problemów społecznych na lata 2007-2013 uwzgl ędnia kwestie kompleksowej diagnozy społecznej Gminy Szprotawa na podstawie, których tworzone s ą kierunkowe programy (np. gminny system profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodzin ą, gminny program profilaktyki i rozwi ązywania problemów alkoholowych, narkomanii i przeciwdziałania przemocy w rodzinie).

3.14. Rynek pracy i bezrobocie w gminie

W Gminie Szprotawa według stanu na koniec roku 2007 liczba osób bezrobotnych ogółem wynosiła 1456 , w tym 793 kobiety. Prawo do zasiłku posiadało 328 osób, w tym 142 kobiety. W roku 2007 w Gminie Szprotawa zaobserwowano tendencj ę spadkow ą osób zarejestrowanych jako bezrobotne. Wg stanu na dzie ń 31.12.2007 r. w porównaniu z analogicznym okresem roku 2006 liczba bezrobotnych zmniejszyła si ę o 775 osób. Odsetek bezrobocia 15 w Gminie Szprotawa na dzie ń 31.12.2007 r. wynosił: 9,69%.

15 Odsetek bezrobocia – procentowy udział bezrobotnych w liczbie ludno ści w wieku produkcyjnym (z uwagi na brak danych dotycz ących liczby ludno ści aktywnych zawodowo dla gmin niemo Ŝliwe jest wyliczenie stopy bezrobocia).

57 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 16 Liczba osób bezrobotnych w Gminie Szprotawa w latach 2005-2007 WYSZCZEGÓLNIENIE 2005 2006 2007

Liczba osób bezrobotnych ogółem 2327 2231 1456

w tym kobiety 1209 1203 793

Liczba osób bezrobotnych z prawem do zasiłku 427 386 328

w tym kobiety 194 166 142

Źródło: www.pup.zagan.pl

W liczbie osób bezrobotnych z terenu Gminy Szprotawa w 2007 roku dominowały kobiety, które stanowiły ok. 54,5% ł ącznej liczby osób bezrobotnych. Wynik ten jest bardzo zbli Ŝony do poziomu z roku 2006, w którym kobiety stanowiły ok. 53,9% osób bezrobotnych ogółem. Wraz ze zmniejszeniem liczby osób bezrobotnych ogółem na terenie Gminy Szprotawa w 2007 roku odnotowano równie Ŝ spadek liczby osób bezrobotnych z prawem do zasiłku. Prawo do zasiłku w 2007 roku posiadało bowiem 328 osób, tj. o 58 osób mniej ni Ŝ w roku ubiegłym.

Na terenie gminy działa Powiatowy Urz ąd Pracy Filia w Szprotawie, ul. Bronka Kozaka 5. Prowadzi on działalno ść z zakresu przeciwdziałania bezrobociu i aktywizowaniu lokalnego rynku pracy, jak równie Ŝ jest dysponentem środków z Funduszu Pracy.

Działania Urz ędu Pracy wspiera Gminne Centrum Informacji w Szprotawie, przy ul. Krasi ńskiego 23, utworzone w 2005r., na bazie istniej ącego Klub Pracy. Centrum ukierunkowane jest na aktywizacj ę zawodow ą mieszka ńców. Pracownicy Centrum słu Ŝą doradztwem zawodowym, a tak Ŝe przekazuj ą podstawow ą wiedz ę w zakresie reguł rynku pracy, instytucji wspieraj ących, praw i obowi ązków pracowniczych. Organizowanie s ą w nim szkolenia i kursy dla osób bezrobotnych i poszukuj ących pracy, a tak Ŝe szkolenia dla przedsi ębiorców i organizacji pozarz ądowych. Centrum zaopatrzone jest w sprz ęt biurowy i audiowizualny z dost ępem do Internetu, co umo Ŝliwia równie Ŝ samodzielne poszukiwanie pracy.

3.14.1. Analiza porównawcza

Celem poni Ŝej zamieszczonych wykresów jest porównanie głównych cech bezrobocia Gminy Szprotawa w stosunku do pozostałych gmin powiatu Ŝaga ńskiego.

58 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Wykres 12 Odsetek bezrobocia (w %) wg stanu na koniec 2007 roku

17,25 18,00 16,55

% 16,00

14,00 12,74 12,80 12,97 12,86

11,58 11,48 12,00 10,44 9,69 10,00

8,00

6,00

4,00

2,00

0,00 gmina miasto miasto śaga ń gmina gmina Iłowa gmina gmina gmina gmina śaga ń powiat Ŝaga ński Szprotawa Gozdnica Brze źnica Małomice Niegosławice Wymiarki

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urz ędu Pracy w śaganiu

Wykres 13 Struktura procentowa bezrobocia według płci wg stanu na koniec 2007 roku

męŜ czy źni

kobiety

100,00

90,00

37,34 39,48 37,69 80,00 41,14 43,41 43,52 42,08 45,54 44,65 46,82

70,00

60,00

50,00

40,00 62,66 62,31 60,52 58,86 56,59 57,92 30,00 54,46 55,35 53,18 56,48

20,00

10,00

0,00 gmina miasto miasto śaga ń gmina gmina Iłowa gmina gmina gmina gmina śaga ń powiat Szprotawa Gozdnica Brze źnica Małomice Niegosławice Wymiarki Ŝaga ński

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urz ędu Pracy w śaganiu

59 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Wykres 14 Struktura procentowa bezrobotnych posiadaj ących prawo do zasiłku do liczby bezrobotnych ogółem

25,00 22,53

18,98 20,00

16,72 16,64 15,97 15,00

15,00 13,81 13,82

11,39 11,38

10,00

5,00

0,00 gmina Szprotawa miasto Gozdnica miasto śaga ń gmina Brze źnica gmina Iłowa gmina Małomice gmina gmina Wymiarki gmina śaga ń powiat Ŝaga ński Niegosławice

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urz ędu Pracy w śaganiu

3.15. Bezpiecze ństwo publiczne 16

Na terenie gminy działalno ści ą z zakresu bezpiecze ństwa publicznego zajmuje si ę Komisariat Policji w Szprotawie przy Al. Niepodległo ści 6, będący placówk ą organizacyjn ą Komendy Powiatowej Policji w śaganiu.

Do zada ń Policji nale Ŝy mi ędzy innymi:

• Ochrona Ŝycia i zdrowia obywateli przed bezprawnymi zamachami na te dobra. • Ochrona bezpiecze ństwa i porz ądku publicznego, w tym równie Ŝ zapewnienie spokoju w miejscach publicznych w środkach komunikacji publicznej w ruchu drogowym, i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania. • Inicjowanie i organizowanie działa ń, maj ących na celu zapobieganie popełnieniu przest ępstw i wykrocze ń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z instytucjami pa ństwowymi, samorz ądowymi, i społecznymi. • Wykrywanie przest ępstw i wykrocze ń oraz ściganie sprawców tych czynów. • Kontrola przestrzegania przepisów porz ądkowych i administracyjnych. • Ponadto Policja realizuje polecenia s ądu, prokuratury, organów administracji rz ądowej i samorz ądu terytorialnego.

16 Opracowano na podstawie danych uzyskanych z Komedy Powiatowej Policji w śaganiu.

60 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 17 Bezpiecze ństwo publiczne w Gminie Szprotawie – przest ępstwa stwierdzone gmina Szprotawa, gmina Małomice, 17 Rodzaj przest ępstw gmina Niegosławice 2006 2007

ogółem 814 700 ogółem w tym nieletnich 32 27

ogółem 15 12 bójka lub pobicie w tym nieletnich 2 2

ogółem 225 210 drogowe w tym nieletnich 2 2

ogółem 136 113 kradzie Ŝ rzeczy w tym nieletnich 7 10

kradzie Ŝ ogółem 88 61 z włamaniem w tym nieletnich 11 3

rozbój, kradzie Ŝ ogółem 14 6 rozbójnicza, wymuszenie w tym nieletnich 0 0 rozbójnicze ogółem 72 46 gospodarcze w tym nieletnich 0 0 Źródło: Komenda Powiatowa Policji w śaganiu

W 2007 roku na obszarze obj ętym funkcjonowaniem Komisariatu Policji w Szprotawie, który obejmuje m.in. Gmin ę Szprotaw ę odnotowano ogólny spadek liczby stwierdzonych przest ępstw w stosunku do danych z roku 2006. Ł ączna liczba przest ępstw stwierdzonych w analizowanym okresie zmalała o 114 zdarze ń, tj. o 14%. Na terenie gminy dominowały przest ępstwa o charakterze drogowym (ł ącznie 210 przest ępstw tj. o 15 mniej ni Ŝ w roku 2006), nast ępnie kradzie Ŝy rzeczy (ł ącznie 113 przest ępstw tj. o 23 mniej ni Ŝ w roku poprzednim) oraz kradzie Ŝy z włamaniem (ł ącznie 61 przest ępstw tj. o 27 mniej ni Ŝ w roku poprzednim). Odnotowano tak Ŝe 46 przest ępstw gospodarczych, tj. o 26 mniej ni Ŝ w 2006 roku, 12 bójek lub pobi ć, tj. o 3 mniej w porównaniu z rokiem poprzednim oraz 6 przest ępstw o charakterze rozbojów, kradzie Ŝy rozbójniczej, wymusze ń rozbójniczych, tj. o 8 mniej w porównaniu do roku ubiegłego. Najwi ększ ą dynamik ę spadku przest ępstw stwierdzonych w stosunku do danych roku poprzedniego odnotowano w grupie przest ępstw dotycz ących rozboju, kradzie Ŝy rozbójniczej, wymusze ń rozbójniczych, tj. 57% mniej w porównaniu z 2006 rokiem, najmniejsz ą za ś w grupie przest ępstw o charakterze drogowym, tj. o ok. 7% mniej w stosunku do danych z roku ubiegłego.

17 Brak mo Ŝliwo ści wyodr ębnienia danych dotycz ących miasta i gminy Szprotawa – statystyki prowadzone s ą ł ącznie dla obszaru oddziaływania Komisariatu Policji w Szprotawie.

61 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

4. ANALIZA SWOT

Podczas aktualizacyjnej debaty strategicznej pracowano mi ędzy innymi nad analiz ą zasobów wewn ętrznych i analiz ą otoczenia zewn ętrznego pod k ątem szans i zagro Ŝeń. Przeprowadzono tzw. analiz ę SWOT.

Analiza SWOT stała si ę podstaw ą do zidentyfikowania i sformułowania podstawowych problemów i zagadnie ń strategicznych.

Nazwa SWOT jest akronimem angielskich słów Strengths (mocne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse w otoczeniu), Threats (zagro Ŝenia w otoczeniu). Jest ona efektywn ą metod ą identyfikacji słabych i silnych stron gminy oraz badania szans i zagro Ŝeń jakie stoj ą przed gmin ą. SWOT zawiera okre ślenie czterech grup czynników:

- „mocnych stron” – uwarunkowa ń wewn ętrznych, które stanowi ą silne strony gminy i które nale Ŝycie wykorzystane sprzyja ć b ędą jej rozwojowi (utrzyma ć je jako mocne, i na których nale Ŝy oprze ć jej przyszły rozwój);

- „słabych stron” – uwarunkowa ń wewn ętrznych, które stanowi ą słabe strony gminy i które niewyeliminowane utrudnia ć b ędą jej rozwój (ich oddziaływanie nale Ŝy minimalizowa ć); - „szans” - uwarunkowa ń zewn ętrznych, które nie s ą bezpo średnio zale Ŝne od zachowania społeczno ści gminy, ale które mog ą by ć traktowane jako szanse, i przy odpowiednio podj ętych przez ni ą działaniach, wykorzystane jako czynniki sprzyjaj ące rozwojowi gminy;

- „zagro Ŝeń” - uwarunkowa ń zewn ętrznych, które tak Ŝe nie s ą bezpo średnio zale Ŝne od zachowania społeczno ści gminy, ale które mog ą stanowi ć zagro Ŝenie dla jej rozwoju (nale Ŝy unika ć ich negatywnego oddziaływania na rozwój gminy).

Analiza dotyczy sytuacji, w jakiej obecnie znajduje si ę gmina, pozwala sformułowa ć koncepcje zrównowa Ŝonego rozwoju.

Przedstawiona poni Ŝej analiza mocnych i słabych stron oraz szans i zagro Ŝeń jest syntez ą poszczególnych obszarów Ŝycia społeczno-gospodarczego gminy. Poni Ŝszy zbiór informacji o mocnych i słabych stronach gminy i stoj ących przed ni ą szansach i zagro Ŝeniach jest uzgodnion ą wypadkow ą wiedzy o stanie i potrzebach gminy uło Ŝonych przekrojowo (w ramach poszczególnych obszarów Ŝycia społeczno - gospodarczego). Niektóre zapisy z powodu swej lakoniczno ści mog ą wydawa ć si ę nie do ko ńca czytelne, ale autor Strategii z pełn ą świadomo ści ą dokonał takich wła śnie rozstrzygni ęć .

62 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 18 Analiza SWOT Gminy Szprotawa – Gospodarka ANALIZA SWOT – GOSPODARKA

WEWN ĘTRZNE ZEWN ĘTRZNE MOCNE STRONY SZANSE - Atrakcyjne tereny inwestycyjne, w tym obszar po lotnisku (obszar - Rozwój turystyki i agroturystyki w skali makro Specjalnej Strefy Ekonomicznej) - Mo Ŝliwo ść pozyskania środków z UE na dalszy rozwój - Rozwini ęte rolnictwo gminy - Wysokie walory przyrodnicze i krajobrazowe - Utrzymanie tempa wzrostu gospodarczego w RP - Blisko ść granicy z Niemcami - Współpraca z gminami s ąsiednimi - Działania samorz ądu na polu aktywizacji rynku pracy - Współpraca z o środkami i inwestorami z zagranicy - Blisko ść autostrady - Napływ zewn ętrznych inwestorów – nowe miejsca pracy - Dost ęp do infrastruktury technicznej w wielu obszarach równie Ŝ poza gmin ą proinwestycyjnych - Wzrost udziału kapitału zagranicznego w poziomie

POZYTYWNE POZYTYWNE - Kapitał ludzki jako czynnik sprzyjaj ący rozwojowi gospodarczemu nakładów inwestycyjnych na terenie gminy - Dost ęp do edukacji z mo Ŝliwo ści ą prekwalifikacji zawodowej - Wzrost zatrudnienia w skali makro - Współpraca pomi ędzy Urz ędem Miejskim w Szprotawie, a Izb ą - Promocja walorów gminy na forum krajowym Przemysłowo-Handlow ą w Cottbus i mi ędzynarodowym - Uczestnictwo Gminy Szprotawa w Euroregionie „Sprewa -Nysa- - Blisko ść granicy polsko-niemieckiej i polsko-czeskiej Bóbr” - Blisko ść województwa dolno śląskiego

SŁABE STRONY ZAGRO śENIA - Słabe struktury zarz ądzaj ące podstref ą Wałbrzyskiej SSE - Brak kapitału zewn ętrznego zainteresowanego inwestycjami - Długotrwałe bezrobocie na terenie inwestycyjnym po lotnisku - Niezadowalaj ąca promocja gospodarcza gminy - Brak wła ściwej polityki gospodarczej w skali makro - Mała ilo ść średnich zakładów produkcyjnych (51 – 250 - „Silniejszy” gospodarczo s ąsiad ( śaga ń, śary) zatrudnionych) - Aktywny rozwój gmin s ąsiednich np. w turystyce - Niski poziom wykorzystania środków unijnych przez gmin ę - Brak wystarczaj ących środków finansowych z zewn ątrz na - Brak lokalnych centrów wspierania przedsi ębiorczo ści realizacj ę zada ń gminy

NEGATYWNE NEGATYWNE - Emigracja zarobkowa - Wzrost bezrobocia w skali makro - Niski poziom nakładów na inwestycje w przeliczeniu na jednego - Szybki rozwój powiatu nowosolskiego mieszka ńca - Aktywno ść strefy kostrzy ńskiej przy nieefektywnym - Niski poziom przetwórstwa rolno-spo Ŝywczego zarz ądzaniu podstref ą wałbrzysk ą - Mała aktywno ść zawodowa społeczno ści

63 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 19 Analiza SWOT Gminy Szprotawa – Infrastruktura ANALIZA SWOT – INFRASTRUKTURA

WEWN ĘTRZNE ZEWN ĘTRZNE MOCNE STRONY SZANSE - Dobry stan infrastruktury sportowej w mie ście - Wzrost ilo ści środków pozabud Ŝetowych na rozwój - Dost ępna infrastruktura o światowa infrastruktury - Zadawalaj ący stopie ń zwodoci ągowania gminy - Zwi ększenie dost ępu do Internetu szerokopasmowego - Sie ć istniej ących dróg i rozwi ąza ń komunikacyjnych (I etap - Poprawa stanu technicznego dróg dojazdowych do gminy Obwodnica Szprotawy) - Realizacja cz ęś ci inwestycji infrastrukturalnych w POZYTYWNE POZYTYWNE - Infrastruktura telekomunikacyjna partnerstwie publiczno – prywatnym i publiczno - publicznym SŁABE STRONY ZAGRO śENIA - Niedoinwestowana infrastruktura bazy placówek o światowych - Niepełne wykorzystanie funduszy strukturalnych przy - Niedostateczna infrastruktura boisk sportowych na terenach wiejskich realizacji inwestycji infrastrukturalnych - Ograniczony dost ęp do Internetu na obszarach wiejskich - Du Ŝa konkurencja lubuskich gmin przy pozyskiwaniu - Zły stan techniczny wielu dróg w obszarze całej gminy środków finansowych z UE na budow ę infrastruktury - Niewielka liczba chodników w stosunku do potrzeb ruchu pieszego - Wzrost cen w wykonawstwie robót infrastrukturalnych na wzdłu Ŝ istniej ących ci ągów komunikacyjnych rynku lokalnym i w skali makro - Niedostateczne o świetlenie terenów wiejskich - Utrudnione procedury wydawania decyzji lokalizacyjnych - Mała ilo ść parkingów na terenie gminy dla inwestycji infrastrukturalnych w obszarach Naturowych - Brak infrastruktury kanalizacyjnej na znacznej cz ęś ci obszaru gminy NEGATYWNE NEGATYWNE - Niewystarczaj ące moce przerobowe istniej ącej oczyszczalni ścieków - Brak sieci gazowej w niektórych obszarach miasta i na terenach wiejskich - Słabo rozwini ęta infrastruktura turystyczna - Brak zró Ŝnicowanej infrastruktury bazy wypoczynkowej i rekreacyjnej

64 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 20 Analiza SWOT Gminy Szprotawa – Ochrona środowiska ANALIZA SWOT – OCHRONA ŚRODOWISKA

WEWN ĘTRZNE ZEWN ĘTRZNE MOCNE STRONY SZANSE - Czynne wysypisko śmieci spełniaj ące wymagane normy - Likwidacja tzw. zjawiska niskiej emisji - wzrost znaczenia - Zrekultywowane składowisko odpadów alternatywnych źródeł energii w wytwarzaniu energii - Rezerwat przyrody i obszary chronionego krajobrazu cieplnej w skali makro - Obszary Natura 2000 - Rozwój edukacji ekologicznej mieszka ńców w otoczeniu - Atrakcyjne walory przyrodniczo – krajobrazowe –czyste środowisko gminy naturalne (lasy, rzeki, rezerwaty przyrody itp.) - Uporz ądkowana gospodarka odpadami w skali makro POZYTYWNE POZYTYWNE - System segregacji odpadów - Rozwój sieci kanalizacyjnej w s ąsiednich gminach - Edukacja ekologiczna i przyrodnicza młodzie Ŝy szkolnej - Dobra jako ść wody SŁABE STRONY ZAGRO śENIA - Niedostateczna świadomo ść ekologiczna mieszka ńców - Bezpo średnie i po średnie negatywne oddziaływanie Huty - Ochrona powietrza – zjawisko tzw. niskiej emisji Głogów na środowisko naturalne otoczenia gminy - Niedostateczny stopie ń skanalizowania gminy – wysoki poziom - Tąpni ęcia w Polkowicach i ich skutki dla środowiska zrzutu ścieków do rzek - Zanieczyszczenie środowiska naturalnego wynikaj ące z - Wielko ść mocy przerobowych oczyszczalni ścieków w stosunku do nieuporządkowanej gospodarki odpadami w skali makro ilo ści produkowanych ścieków na terenie gminy - Ocieplenie klimatu i jego skutki - Niski stopie ń zgazyfikowania gminy - Niedostateczna ilo ść środków zewn ętrznych (dotacji) na NEGATYWNE NEGATYWNE - Zły stan sieci wodoci ągowej w cz ęś ci obszarów wiejskich realizacj ę zada ń z zakresu ochrony środowiska na poziomie gminy - Brak środków i zrozumienia dla działa ń z zakresu edukacji ekologicznej w skali makro

65 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 21 Analiza SWOT Gminy Szprotawa – Zasoby społeczne i potencjał ludzki ANALIZA SWOT – ZASOBY SPOŁECZNE I POTENCJAŁ LUDZKI

WEWN ĘTRZNE ZEWN ĘTRZNE MOCNE STRONY SZANSE - Szeroka oferta edukacyjna - Napływ z zewn ątrz młodych, wykształconych ludzi na teren - Dost ępno ść szkół ponadgimnazjalnych gminy - Potencjał kapitału ludzkiego - Wzrost poziomu edukacji społecze ństwa w skali makro - Zaanga Ŝowanie młodych ludzi w działalno ść kulturaln ą i sportow ą - Wi ększy dost ęp do edukacji na poziomie wy Ŝszym w - Dobrze przygotowana kadra administracji publicznej kierunkach deficytowych - Poziom i ilo ść zdarze ń kulturalnych w gminie - Współpraca z instytucjami pozarz ądowymi z terenu Polski - Licznie działaj ące organizacje pozarz ądowe i zagranicy

POZYTYWNE POZYTYWNE - Dobre regulacje prawne na poziome Pa ństwa pozwalaj ące na prowadzenie skutecznej polityki społecznej w samorządach - Dobre wykorzystanie środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

SŁABE STRONY ZAGRO śENIA - Narastaj ące patologie społeczne - Dalsza emigracja młodych ludzi w poszukiwaniu pracy - - Starzej ące si ę społecze ństwo odpływ fachowej kadry - Mała ilo ść wykształconej kadry technicznej - Wzrost beneficjentów pomocy społecznej w skali makro - Emigracja młodych ludzi w celach zarobkowych - Pojawiaj ące si ę nowe formy patologii społecznych na - Ubo Ŝenie społecze ństwa terenie kraju - Brak przedszkoli na obszarach wiejskich - Wzrost przest ępczo ści w sakli makro - Niedostateczna liczba mieszka ń komunalnych i socjalnych - Powstawanie nowych obszarów ubóstwa w skali makro

NEGATYWNE NEGATYWNE - Du Ŝa liczba beneficjentów opieki społecznej - Rosn ący w społecze ństwie poziom takich zjawisk jak - Słaba oferta zagospodarowania czasu wolnego dla dzieci i młodzie Ŝy oboj ętno ść , aspołeczno ść i apatia - Niedofinansowanie słu Ŝby zdrowia - Niski poziom świadomo ści społecznej mieszka ńców - Mała aktywno ść społeczna mieszka ńców

66 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 22 Analiza SWOT Gminy Szprotawa – Wielokierunkowa przestrze ń gminy ANALIZA SWOT – WIELOKIERUNKOWA PRZESTRZE Ń GMINY

WEWN ĘTRZNE ZEWNĘTRZNE MOCNE STRONY SZANSE - Dobre poło Ŝenie geograficzne gminy - Rozwój obszarów turystycznych - Atrakcyjne tereny rekreacyjne i wypoczynkowe - Aktywna współpraca gospodarcza i kulturalna w ramach - Liczne obiekty zabytkowe Euroregionu - Walory historyczne i kulturowe wielu obszarów gminy - Zwi ększenie aktywno ści gospodarczej obszarów - Wysokie walory architektury wielu fragmentów zwartej zabudowy inwestycyjnych - Istniej ące ście Ŝki i szlaki turystyczne - Wspólna polityka zagospodarowania przestrzennego z - Blisko ść głównych dróg i sie ć komunikacji wewn ętrznej gminami s ąsiednimi POZYTYWNE POZYTYWNE - Blisko ść autostrady - Rozwój współpracy transgranicznej - Przynale Ŝno ść do Euroregionu „Sprewa -Nysa-Bóbr” - Integracja gospodarcza i społeczna powiatu Ŝaga ńskiego i Ŝarskiego

SŁABE STRONY ZAGRO śENIA - Brak dobrze rozwini ętej sieci infrastruktury turystycznej w obszarach - Centralizacja funkcji społecznych i gospodarczych w obszarze turystycznych miasta śaga ń - Słabo rozwini ęta komunikacja wewn ętrzna poszczególnych obszarów - Brak spójno ści terytorialnej powiatu Ŝaga ńskiego gminy - Ci ąŜ enia gospodarcze i społeczne niektórych obszarów powiatu - Niezagospodarowany pod wzgl ędem turystycznym obszar otoczenia w kierunku Dolno śląskiego rzeki Bóbr - Dominacja silniejszych obszarów gospodarczych najbli Ŝszego - Brak czytelno ści form zrównowa Ŝonego rozwoju całego obszaru otocznia gminy (powiat Ŝaga ński i nowosolski ) NEGATYWNE NEGATYWNE gminy

67 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

5. DIAGNOZA STANU

Diagnoza zawiera informacje o uwarunkowaniach gospodarczych, przestrzennych, ekologicznych i demograficznych, analizy społeczne i ekonomiczne, na podstawie których sformułowano wnioski b ędące punktem wyj ścia do zdefiniowania głównych kierunków strategii stanowi ących tre ść niniejszego dokumentu.

Diagnoza Stanu jest syntez ą wyników debaty strategicznej i raportu o stanie Gminy Szprotawa, jak równie Ŝ konsultacji społecznych. Charakterystyk ę obszarów cechuje wyszczególnienie ich cech w odniesieniu do gminy jako cało ści, jej zró Ŝnicowa ń wewn ętrznych oraz pozycji w powiecie i województwie.

Poszczególnym wnioskom przyporządkowano znaczenie:

• wartość pozytywna dla rozwoju gminy.

Czynnik społeczny lub ekonomiczny zidentyfikowany w Bilansie Otwarcia i/lub Analizie SWOT maj ący dodatni wpływ- sprzyjaj ący tworzeniu nowych warto ści dodanych i działaj ący ”in plus” dla rozwoju społeczno – gospodarczego gminy.

• warto ść obecnie o niewielkim znaczeniu dla rozwoju gminy.

Czynnik społeczny lub ekonomiczny zidentyfikowany w Bilansie Otwarcia i/lub Analizie SWOT nie maj ący znacz ącego wpływu na rozwój społeczno – gospodarczy gminy na obecnym etapie poziomu rozwoju tego czynnika, ale w przyszło ści w zale Ŝno ści od jego tendencji rozwojowych zale Ŝnych bezpo średnio lub po średnio od polityki społecznej i gospodarczej samorz ądu mog ący sta ć si ę warto ści ą pozytywn ą lub negatywn ą dla rozwoju gminy.

• warto ść negatywna dla rozwoju społeczno – gospodarczego Gminy Szprotawa.

Czynnik społeczny lub ekonomiczny zidentyfikowany w Bilansie Otwarcia i/lub Analizie SWOT maj ący ujemny wpływ- niesprzyjaj ący tworzeniu si ę nowych warto ści dodanych i działaj ący ”in minus ” dla rozwoju społeczno – gospodarczego gminy.

Ocen ę potencjału wewn ętrznego dokonano metod ą analizy SWOT, która jest bilansem słabych i mocnych stron oraz szans i zagro Ŝeń.

68 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

GOSPODARKA

Tabela 23 Diagnoza stanu – Obszar Gospodarka WARTO ŚĆ POZYTYWNA Dochód gminy na 1 – go mieszka ńca Dochód własny na 1 – go mieszka ńca Samodzielno ść bud Ŝetu Struktura procentowa podmiotów gospodarki narodowej Struktura u Ŝytków rolnych WARTO ŚĆ O NIEWIELKIM ZNACZENIU Dotacje celowe Wydatki gminy na 1 – go mieszka ńca Liczba podmiotów gospodarczych Poziom samozatrudnienia Instrumenty wspierania przedsi ębiorczo ści WARTO ŚĆ NEGATYWNA Wydatki inwestycyjne Procent wydatków inwestycyjnych w stosunku do wydatków ogółem Podmioty gospodarcze Kapitał zagraniczny Przetwórstwo rolno-spo Ŝywcze

Pozytywn ą warto ści ą gospodarcz ą w Gminie Szprotawa jest wykształcenie si ę na dobrym poziomie procesów rozwojowych w sektorze prywatnym. Natomiast zauwa Ŝyć mo Ŝna nadal słabo rozwini ęte struktury wspieraj ące rozwój małej i średniej przedsi ębiorczo ści. W sferze gospodarczej pozytywnym aspektem jest tak Ŝe wyst ępowanie obszaru gospodarczego skłonnego do przyj ęcia nowych inwestorów, jednak Ŝe gmina winna kontynuowa ć i rozszerza ć działania z zakresu wyposa Ŝenia w infrastruktur ę techniczn ą i szeroko rozumian ą promocj ę tego obszaru.

Negatywnym elementem jest wysoko ść wydatków inwestycyjnych oraz ich udział w stosunku do wydatków ogółem gminy. Samorz ąd gminny winien wykorzysta ć istniej ące mo Ŝliwo ści pozyskiwania środków finansowych z Unii Europejskiej na realizację inwestycji słu Ŝą cych poprawie jako ści Ŝycia społeczno ści lokalnej. Dla zabezpieczenia wkładu własnego samorz ąd mo Ŝe wł ączy ć w proces finansowania inwestycji takie instrumenty jak kredyty, po Ŝyczki w krajowych funduszach celowych, obligacje komunalne oraz środki pozyskane w ramach partnerstwa publiczno – prywatnego.

Struktura u Ŝytków rolnych gminy sprzyja natomiast rozwojowi przetwórstwa rolno- spo Ŝywczego, które ze wzgl ędu na pełnione funkcje rolnicze obszaru wiejskiego gminy winno sta ć si ę jedn ą z przoduj ących bran Ŝ działalno ści gospodarczej prowadzonej na terenie gminy.

Gospodarczym negatywem jest nadal wysoki odsetek bezrobocia na terenie gminy i mała aktywno ść zawodowa społeczno ści lokalnej pozostaj ącej bez pracy.

69 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

INFRASTRUKTURA

Tabela 24 Diagnoza stanu – Obszar Infrastruktura WARTO ŚĆ POZYTYWNA Telekomunikacja: przewodowa bezprzewodowa Sieci: dróg dojazdowych wodoci ągowa energetyczna gazownicza na terenie miasta Szprotawa Infrastruktura o światowa Infrastruktura sportowa w mie ście Dost ęp do Internetu szerokopasmowego na terenie miasta WARTO ŚĆ O NIEWIELKIM ZNACZENIU Infrastruktura: kulturalna społeczna i publiczna WARTO ŚĆ NEGATYWNA Sieci: kanalizacyjna w cz ęś ci obszaru gminy ciepłownicza Stan techniczny dróg Infrastruktura: okołodrogowa rekreacyjna sportowa na terenach wiejskich turystyczna Dost ęp do internetu szerokopasmowego na terenach wiejskich

W obszarze infrastruktury za bardzo pozytywny element nale Ŝy uzna ć rozwój infrastruktury sieci telefonii przewodowej i bezprzewodowej oraz dobrze rozbudowan ą sie ć dróg publicznych. Stan techniczny wewn ętrznych dróg Gminy Szprotawa wymaga jednak poniesienia znacznych nakładów inwestycyjnych. Do pozytywnych elementów zaliczy ć nale Ŝy tak Ŝe stopie ń zwodoci ągowania terenu całej gminy oraz stopie ń zgazyfikowania terenu miasta Szprotawa. Tak Ŝe dost ęp do infrastruktury oświatowej na terenie gminy nale Ŝy uzna ć za pozytywny element infrastrukturalny, ale wymaga doinwestowania.

Warto ść o niewielkim znaczeniu stanowi natomiast infrastruktura kulturalna i społeczno- publiczna. Istniej ące placówki kulturalne w dalszym ci ągu wymagaj ą poszerzenia zakresu prowadzonej dotychczas działalno ści edukacyjnej i kulturalnej i duŜego doinwestowania infrastruktury tych placówek. Infrastrukturalnym negatywem na terenie gminy jest nadal niewystarczaj ąca długo ść sieci kanalizacyjnej. Tak Ŝe brak dost ępu do sieci gazowniczej znacznej cz ęś ci mieszka ńców obszarów wiejskich Gminy Szprotawa nale Ŝy uzna ć za negatywny element obni Ŝaj ący poziom i jako ść Ŝycia na

70 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020 terenie gminy. Du Ŝych nakładów finansowych wymaga równie Ŝ stworzenie nowej i remont istniej ącej bazy sportowej na terenach wiejskich gminy. Obecnie infrastruktura sportowa oparta jest w głównej mierze o miasto Szprotawa. Poprawie musi ulec tak Ŝe dost ęp do Internetu szerokopasmowego, głównie w obszarach wiejskich gminy.

OCHRONA ŚRODOWISKA

Tabela 25 Diagnoza stanu – Obszar Ochrona środowiska WARTO ŚĆ POZYTYWNA Obszary le śne Obszary prawnie chronione Jako ść wody Zamierzenia inwestycyjne w zakresie ochrony środowiska Segregacja odpadów Rosn ąca świadomo ść ekologiczna mieszka ńców Ograniczanie szkodliwych dla środowiska technologii WARTO ŚĆ O NIEWIELKIM ZNACZENIU Ochrona zasobów wodnych Gazyfikacja WARTO ŚĆ NEGATYWNA Sie ć kanalizacyjna Oczyszczanie ścieków płynnych Stosowane technologie dla wytwarzania energii cieplnej Zjawisko niskiej emisji

Warto ści ą pozytywn ą w obszarze środowiskowym jest istnienie wielu obszarów prawnie i zwyczajowo chronionych. S ą one podstaw ą do rozwoju działalno ści turystycznej i agroturystycznej. Na rozwój turystyki negatywnie wpływa za ś du Ŝa ilo ść źródeł niskiej emisji, dlatego konieczna jest rozbudowa sieci gazowniczej na terenie gminy lub promocja energii odnawialnej równie Ŝ w śród rolników i mieszka ńców tzw. zabudowy rozproszonej.

Istniej ący na terenie gminy system segregacji odpadów jest zjawiskiem pozytywnym w tym obszarze. Segregacja odpadów wymaga jednak kontynuacji działa ń z zakresu upowszechniania zało Ŝeń selektywnej zbiórki odpadów w śród mieszka ńców gminy. Koniecznym działaniem przed przyst ąpieniem do wielu rozwi ąza ń proekologicznych jest w dalszym ci ągu propagowanie szeroko rozumianej edukacji ekologicznej zarówno w śród dzieci i młodzie Ŝy szkolnej, jak i dorosłych mieszka ńców gminy. Warto ści ą negatywn ą jest natomiast niewystarczaj ąca infrastruktura kanalizacyjna i niski stopie ń oczyszczania ścieków w wi ększo ści obszarów wiejskich Gminy Szprotawa.

71 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

ZASOBY SPOŁECZNE I POTENCJAŁ LUDZKI

Tabela 26 Diagnoza stanu – Obszar Zasoby społeczne i potencjał ludzki WARTO ŚĆ POZYTYWNA Przyrost naturalny Baza edukacyjna Struktura ekonomiczna ludno ści (struktura ludno ści wg wieku: przedprodukcyjnego, produkcyjnego i poprodukcyjnego) Wydatki na o świat ę Organizacje pozarz ądowe WARTO ŚĆ O NIEWIELKIM ZNACZENIU Aktywno ść społeczna Integracja społeczna Obci ąŜ enie społeczne Kultura masowa Infrastruktura społeczna Wydatki na administracj ę Wydatki na ochron ę zdrowia WARTO ŚĆ NEGATYWNA Aktywno ść zawodowa Wydatki na opiek ę społeczn ą Obszary patologii społecznych Monitoring środowisk zagro Ŝonych Odsetek bezrobocia Obszary ubóstwa

Elementem pozytywnym w obszarze społecznym jest szeroka oferta edukacyjna skierowana do wszystkich mieszka ńców Gminy Szprotawa. Warto ści ą o du Ŝym znaczeniu jest działalno ść organizacji pozarz ądowych działaj ących na rzecz społeczno ści lokalnej. Warto ści ą o niewielkim znaczeniu w obszarze społecznym jest natomiast stopie ń aktywno ści społecznej i zawodowej mieszka ńców, jak i stopie ń integracji społeczno ści lokalnej. Tak Ŝe oferta kulturalna winna ulec poprawie, poniewa Ŝ nadal odczuwalne s ą niewystarczaj ące działania kulturotwórcze istniej ących placówek kulturalnych.

Malej ące bezrobocie na terenie gminy nie przekłada si ę bezpo średnio na zmniejszania obszarów ubóstwa, a skutki społeczne obserwowanej emigracji zarobkowej s ą powodem poszerzaj ącego si ę zjawiska depresji społecznej spowodowanej rozbiciem rodzin.

W obszarze społecznym koniecznym jest tworzenie partnerstwo publiczno-społecznych dla realizacji zada ń z zakresu pomocy społecznej skierowanych do osób pochodz ących ze środowisk zagro Ŝonych wykluczeniem społecznym. Jedynie dobra współpraca placówek publicznych z organizacjami pozarz ądowymi przyczyni si ę do skutecznego rozwi ązywania problemów społecznych na terenie gminy.

72 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

WIELOKIERUNKOWA PRZESTRZE Ń GMINY

Tabela 27 Diagnoza stanu – Obszar Wielokierunkowa przestrze ń gminy WARTO ŚĆ POZYTYWNA Obszary: rolnicze o walorach turystyczno – krajobrazowych złó Ŝ surowców mineralnych przyrzeczne le śne przy drodze krajowej nr 12

aktywno ści gospodarczej Stopie ń zalesienia Obszary chronionego krajobrazu WARTO ŚĆ O NIEWIELKIM ZNACZENIU Estetyka zwartej zabudowy i przestrzeni architektonicznej Obszary o nieuregulowanym statusie prawnym w zakresie zagospodarowania przestrzennego WARTO ŚĆ NEGATYWNA Nierozwini ęte obszary pod wzgl ędem infrastruktury technicznej Stopie ń zagospodarowania terenów inwestycyjnych

W obszarze przestrzeni za pozytywny element nale Ŝy uzna ć istnienie obszarów o walorach turystyczno-krajobrazowych (obszary le śne, przyrzeczne), które sprzyjaj ą rozwojowi ró Ŝnych form rekreacji i turystyki, a tak Ŝe istnienie w bliskiej odległo ści miasta Szprotawa obszaru gospodarczego, który ma na celu przyci ągni ęcie kapitału zewn ętrznego na teren gminy.

Struktura u Ŝytków rolnych na terenie gminy jest równie Ŝ pozytywnym elementem rozwoju gminy, bowiem na terenie Gminy Szprotawa istniej ą korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego i przetwórstwa rolno – spo Ŝywczego. Obecnie jednak warto ści te s ą wykorzystywane na niewystarczaj ącym poziomie.

Struktura przestrzeni gminy daje szanse równego dost ępu do oferty edukacyjnej, kulturalnej, sportowej i tworz ących si ę miejsc pracy wszystkim mieszka ńcom gminy, jednak Ŝe komunikacja wewn ętrzna tego obszaru nie do ko ńca sprzyja pozytywnemu wykorzystaniu tej cechy w śród mieszka ńców obszarów wiejskich Gminy Szprotawa.

Przestrzennym negatywem na terenie gminy jest nadal niewystarczaj ąco rozwini ęta infrastruktura techniczna w obszarach proinwestycyjnych oraz stopie ń zagospodarowania tych terenów. Brak tej infrastruktury hamuje rozwój gospodarczy Gminy Szprotawa i skuteczn ą polityk ę promocyjn ą.

73 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

6. MISJA

Misja jest wyra Ŝeniem, które okre śla główny cel gminy, jej „sens Ŝycia”. Jest wyrazem d ąŜ eń i oczekiwa ń w stosunku do gminy, dla której została sformułowana. Wypracowana misja rozwoju gminy poprzez wizj ę, pokazuje pozytywny obraz Gminy Szprotawa w perspektywie 13 lat. Przeprowadzone analizy i wyartykułowane potrzeby mieszka ńców, pozwalaj ą na okre ślenie głównych celów strategii. Cele te b ędą wyznacznikiem kierunku wszystkich działa ń obj ętych strategi ą.

Misja dla Gminy Szprotawa jest opisem wizji gminy oraz głównego pola działa ń w najbli Ŝszych latach. Koncentruje si ę ona na istocie rzeczy, dostosowuje kierunki działań do długoterminowych celów, równocze śnie pełni funkcje motywacyjne i promocyjne. Misja wyra źnie okre śla charakter gminy i wskazuje jej atuty. Z misji bezpo średnio wynikaj ą obszary, które powinny by ć rozwijane. Obszary rozwojowe Gminy Szprotawa wzajemnie si ę uzupełniaj ą. W dalszej cz ęś ci strategii przedstawiono cele operacyjne i kierunki działania dla ka Ŝdego z obszarów Ŝycia społeczno – gospodarczego (gospodarka, infrastruktura, ochrona środowiska, zasoby społeczne i potencjał ludzki, wielokierunkowa przestrze ń gminy).

74 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020 MISJA

• GMINA SZPROTAWA - OBSZAR ZRÓWNOWA śONEGO ROZWOJU – Z DOBR Ą INFRASTRUKTUR Ą SPRZYJAJ ĄCĄ ROZWOJOWI PRZEDSI ĘBIORCZO ŚCI, USŁUG I ROLNICTWA. • OBSZAR PRZYJAZNEGO, LOKALNEGO SAMORZ ĄDU, Z BOGAT Ą OFERT Ą KULTUROWO-OŚWIATOWĄ, ZAPEWNIAJ ĄCY KOMFORT śYCIA I WYPOCZYNKU. • GMINA SZPROTAWA O CHARAKTERZE TURYSTYCZNO – REKREACYJNYM, WYKORZYSTUJ ĄCA ATRAKCYJNE WALORY PRZYRODNICZO-KULTUROWE. • GMINA WSPIERAJ ĄCA NOWE TECHNOLOGIE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA I TECHNIK TELEINFORMATYCZNYCH.

75 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

7. CELE I KIERUNKI DZIAŁANIA

Cele wraz z kierunkami działania zostały podzielone na 5 obszarów, które są najistotniejszymi polami działania gminy, jednocze śnie wytyczaj ą kierunki prac na najbli Ŝsze lata:

• GOSPODARKA • INFRASTRUKTURA • OCHRONA ŚRODOWISKA • ZASOBY SPOŁECZNE I POTENCJAŁ LUDZKI • WIELOKIERUNKOWA PRZESTRZE Ń GMINY

W ka Ŝdym z tych obszarów wyznaczono cele operacyjne. Jednocze śnie wskazano na kierunki działania słu Ŝą ce realizacji danego celu operacyjnego.

UWAGA Zidentyfikowane cele i kierunki działania w poszczególnych obszarach s ą jedynie podstaw ą do ostatecznego wyboru wariantu rozwoju. Nie jest mo Ŝliwa realizacja wszystkich zidentyfikowanych celów w okresie realizacji Strategii. Cele, które nie znalazły miejsca w wariancie rozwoju mog ą by ć podstaw ą dla aktualizacji Strategii w nast ępnych latach, w procesie monitorowania tego dokumentu.

76 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 28 GOSPODARKA – cele i kierunki działania

7.1. GOSPODARKA

CELE OPERACYJNE Kierunki działania / opis 1. Wykorzystanie poło Ŝenia gminy dla 1. Rozbudowa infrastruktury technicznej w obszarach pozyskania inwestorów proinwestycyjnych. i unowocze śnienia gospodarki. Opis kierunku: Ide ą kierunku jest budowa infrastruktury technicznej na I B 18 terenach proinwestycyjnych Gminy Szprotawa takiej jak drogi dojazdowe, sieci kanalizacyjne i wodoci ągowe oraz infrastruktura powszechnej ę ś Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju dost pno ci do Internetu.

Województwa Lubuskiego do roku 2020 – 2. Promocja walorów gospodarczych gminy (wolnych cel 1. Zapewnienie przestrzennej, terenów inwestycyjnych) dla pozyskania inwestorów. gospodarczej i społecznej spójno ści regionu. Opis kierunku: Zało Ŝeniem kierunku jest prowadzanie działalno ści promocyjnej istniej ącego obszaru gospodarczego na terenie gminy oraz innych wolnych terenów inwestycyjnych zdolnych do przyj ęcia inwestorów wewn ętrznych i zewn ętrznych.

3. Zmiana istniej ących dokumentów planistycznych umo Ŝliwiaj ących lokowanie inwestycji na gminnych terenach inwestycyjnych.

Opis kierunku: Zało Ŝeniem kierunku jest zaktualizowanie planu ą ą zagospodarowania przestrzennego obowi zuj cego na terenach inwestycyjnych (obr ęb Wiechlice, Dzie ćmiarowice) dla wyeliminowania utrudnie ń z lokowaniem inwestycji w oparciu o obecnie obowi ązuj ące funkcje.

2. Gospodarcze wykorzystanie 1. Tworzenie dokumentów planistycznych atrakcyjnych turystycznie terenów umo Ŝliwiaj ących realizacj ę inwestycji w atrakcyjnych zgodnie z reguł ą ekorozwoju. turystycznie obszarach gminy.

Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju Opis kierunku: Głównym zało Ŝeniem kierunku jest tworzenie i aktualizacja Województwa Lubuskiego do roku 2020 – Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego dla umo Ŝliwienia cel 4. Efektywne, prorozwojowe realizacji inwestycji turystycznych w atrakcyjnych obszarach gminy. wykorzystanie zasobów środowiska przyrodniczego i kulturowego. 2. Wspieranie rozwoju ró Ŝnych form usług skierowanych pod potrzeby mieszka ńców i przybywaj ących turystów.

Opis kierunku: Kierunek zakłada wspieranie rozwoju usług turystycznych (rekreacyjnych, gastronomicznych, noclegowych) skierowanych do mieszka ńców gminy i przebywaj ących turystów na teren Gminy Szprotawa poprzez dost ępno ść do uzbrojonych terenów inwestycyjnych i preferencyjne warunki inwestowania oraz profesjonaln ą obsług ę inwestora.

3. Rozwijanie infrastruktury technicznej niezb ędnej dla realizacji zamierze ń inwestycyjnych (w turystycznych obszarach zainteresowa ń inwestorów).

Opis kierunku: Przesłaniem kierunku jest budowa niezb ędnej infrastruktury technicznej (wodno-kanalizacyjnej, elektrycznej, gazowej, drogowej itp.) w obszarach atrakcji turystycznych gminy, które s ą skłonne do przyj ęcia inwestorów.

18 Oznaczenie celu w wybranym wariancie rozwoju.

77 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

3. Rozwój sektora małych i średnich 1. Rozwijanie pakietu bezpłatnego doradztwa dla MSP przedsi ębiorstw na terenie gminy. chc ących inwestowa ć na terenie gminy i systemu wsparcia dla istniej ącego ju Ŝ sektora małych średnich II A przedsi ębiorców.

Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju Opis kierunku: Istot ą kierunku jest rozwój pakietu bezpłatnego doradztwa Województwa Lubuskiego do roku 2020 – dla sektora małych i średnich przedsi ębiorstw w zakresie dost ępnych cel 3. Rozwój przedsi ębiorczo ści oraz funduszy na rozwój działalno ści gospodarczej, w tym ze środków Unii działania maj ące na celu podniesienie Europejskiej. poziomu technologicznego 2. Wyznaczenie w Miejscowych Planach przedsi ębiorstw i ich innowacyjno ści Zagospodarowania Przestrzennego nowych terenów dzi ęki współpracy z nauk ą. przeznaczonych pod rozwój działalno ści gospodarczej.

Opis kierunku: Zało Ŝeniem kierunku jest tworzenie i aktualizacja Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego uwzgl ędniaj ących tereny przeznaczone pod rozwój działalno ści gospodarczej na terenie gminy.

4. Rozwój ró Ŝnych form rolnictwa. 1. Edukacja rolników w zakresie korzy ści wynikaj ących z ł ączenia małych gospodarstw rolnych z usługami III A agroturystycznymi.

Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju Opis kierunku: Przesłaniem kierunku jest działalno ść edukacyjna Województwa Lubuskiego do roku 2020 – skierowana do lokalnych rolników w zakresie korzy ści płyn ących z ł ączenia małych gospodarstw rolnych z usługami agroturystycznymi. cel 1. Zapewnienie przestrzennej, Dzi ęki działalno ści edukacyjnej powi ększy si ę baza agroturystyczna na gospodarczej i społecznej spójno ści terenie gminy, przez co wzro śnie liczba przyjezdnych turystów na teren regionu. Gminy Szprotawa.

2. Promocja i wspieranie rozwoju rolnictwa ekologicznego.

Opis kierunku: Głównym zamierzeniem jest upowszechnianie rolnictwa ekologicznego na terenie gminy dla uzyskania wzrost zbytu lokalnych produktów rolnych.

5. Promocja gminy. 1. Kształtowanie pozytywnego wizerunku gminy w środkach masowego przekazu o zasi ęgu lokalnym Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju i ponadlokalnym. Województwa Lubuskiego do roku 2020 – cel 1. Zapewnienie przestrzennej, Opis kierunku: Głównym przesłaniem tego kierunku jest wypracowanie gospodarczej i społecznej spójno ści spójnego systemu współpracy z o środkami masowego przekazu, które regionu. pozwol ą na stworzenie pozytywnego wizerunku gminy jako atrakcyjnego cel 4. Efektywne, prorozwojowe miejsca do zamieszkania i inwestowania. wykorzystanie zasobów środowiska przyrodniczego i kulturowego. 2. Wi ększe wykorzystanie Internetu jako narz ędzia informacji i promocji atrakcyjnych miejsc, terenów i obiektów.

Opis kierunku: Ide ą kierunku jest promocja gminy, a w szczególno ści jej atrakcji turystycznych, terenów inwestycyjnych itp. w oparciu o aktywn ą stron ę internetow ą.

78 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 29 INFRASTRUKTURA – cele i kierunki działania

7.2. INFRASTRUKTURA

CELE OPERACYJNE Kierunki działania / opis 1. Rozbudowa sieci kanalizacji 1. Budowa gminnej oczyszczalni ścieków. sanitarnej na terenie gminy. Opis kierunku: Głównym zało Ŝeniem kierunku jest budowa nowoczesnej I A oczyszczalni ścieków, która byłaby w stanie przyj ąć odpady płynne pochodz ące z terenu całej gminy. Budowa gminnej oczyszczalni ę ę ś Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju wpłyn łaby na popraw stanu rodowiska naturalnego na terenie gminy. Dzi ęki oczyszczalni ścieków zostałyby zminimalizowane nielegalne zrzuty Województwa Lubuskiego do roku 2020 – odpadów na pola i do wód płyn ących. cel 1. Zapewnienie przestrzennej, gospodarczej i społecznej spójno ści 2. Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w obszarach regionu. zwartej zabudowy, atrakcji turystycznych i terenów inwestycyjnych.

Opis kierunku: Główn ą ide ą tego kierunku jest rozbudowa istniej ącej infrastruktury kanalizacyjnej na terenie gminy o obszary do tej pory nieskanalizowane. W szczególno ści dotyczy to obszarów wiejskich gminy, jak i cz ęś ci miasta Szprotawa. Kanalizacj ą winny by ć równie Ŝ obj ęte tereny w otoczeniu głównych atrakcji turystycznych gminy, jak i tereny proinwestycyjne.

3. Wspieranie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków dla zabudowy rozproszonej.

Opis kierunku: Ide ą kierunku jest promocja i wspieranie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach znajduj ących si ę w dalekiej odległo ści od zwartej zabudowy mieszkaniowej, dla których nieopłacalna jest budowa ogólnospławnej sieci kanalizacyjnej.

2. Rozbudowa sieci gazowniczej na 1. Działania na rzecz rozbudowy sieci gazowniczej w terenie gminy. miejscowo ściach nie posiadaj ących dost ępu do przewodowej sieci gazowej. Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju Województwa Lubuskiego do roku 2020 – Opis kierunku: Zało Ŝeniem kierunku jest doprowadzenie do pełnej cel 1. Zapewnienie przestrzennej, gazyfikacji obszaru Gminy Szprotawa. Gazyfikacj ą obj ęte zostan ą gospodarczej i społecznej spójno ści w głównej mierze miejscowo ści wiejskie o zwartej zabudowie, i dalsze regionu. obszary miasta Szprotawa, które aktualnie jest głównym odbiorc ą gazu na terenie gminy.

3. Rozwój bazy rekreacyjnej 1. Budowa nowej i przebudowa istniej ącej i sportowej. infrastruktury rekreacyjno-sportowej na terenie gminy. II D Opis kierunku: Istot ą kierunku jest poprawa stanu technicznego istniej ącej Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju infrastruktury rekreacyjno-sportowej. Kierunek zakłada równie Ŝ budow ę Województwa Lubuskiego do roku 2020 – otwartych boisk sportowych na terenie gminy oraz obiektów cel 1. Zapewnienie przestrzennej, rekreacyjnych, takie jak place zabaw, czy miejsca spotka ń dla społeczno ści gospodarczej i społecznej spójno ści lokalnej. Wa Ŝnym zadaniem jest równie Ŝ budowa krytego basenu regionu. kąpielowego na terenie Szprotawy.

2. Wyznaczanie i zagospodarowanie rekreacyjnych

szlaków turystycznych.

Opis kierunku: Ide ą kierunku jest stworzenie bazy rekreacyjnej na terenie gminy poprzez wyznaczanie i zagospodarowywanie rekreacyjnych szlaków turystycznych na terenach le śnych, w otoczeniu zbiorników wodnych, jak i w otoczeniu licznych obiektów zabytkowych takich jak ście Ŝki rowerowe, szlaki kajakowe czy trasy dl uprawiania Nordic Walking.

79 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

4. Rozwój infrastruktury kulturalnej 1. Budowa lub modernizacja infrastruktury placówek i o światowej. edukacyjnych (w tym obiektów sportowych) oraz ich doposa Ŝenie w nowoczesny sprz ęt dydaktyczny. II B Opis kierunku: Zamierzeniem kierunku jest rozbudowa bazy istniej ących Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju placówek o światowych m.in. poprzez adaptacj ę niezagospodarowanych Województwa Lubuskiego do roku 2020 – obiektów na cele o światowe. Zało Ŝeniem jest równie Ŝ poprawa stanu ą ś cel 1. Zapewnienie przestrzennej, technicznego istniej cych placówek o wiatowych poprzez przeprowadzanie prac remontowych w poszczególnych obiektach gospodarczej i społecznej spójno ści obejmuj ących prace termomodernizacyjne, prace wewn ątrz budynków, jak regionu. i prace dotycz ące zagospodarowania terenów przyległych do placówek oświatowych, w tym szkolnych boisk sportowych. Kierunek ten zakłada tak Ŝe doposa Ŝenie istniej ących obiektów w nowoczesny sprz ęt dydaktyczny celem poprawy jako ści kształcenia w placówkach o światowych na terenie gminy.

2. Poprawa stanu technicznego oraz doposa Ŝenie instytucji kultury i sieci świetlic wiejskich, które zajmuj ą si ę organizacj ą Ŝycia kulturalnego mieszka ńców gminy.

Opis kierunku: W ramach tego kierunku przewiduje się popraw ę stanu technicznego istniej ącej bazy kulturalnej (o środków kultury, świetlic

wiejskich, bibliotek itp.), m.in. poprzez przeprowadzenie prac remontowych na zewn ątrz i wewn ątrz poszczególnych obiektów. Zamierzeniem kierunku jest równie Ŝ doposa Ŝenie placówek kulturalnych w niezb ędny sprz ęt (m.in. komputerowy i audiowizualny), który wpłynie na rozwój edukacyjno-kulturalny mieszka ńców gminy. Dzi ęki poprawie stanu technicznego istniej ącej bazy kulturalnej poprawie ulegnie tak Ŝe oferta kulturalna skierowana do społeczno ści lokalnej gminy. Wa Ŝnym elementem tego kierunku jest ponadto doposa Ŝenie bibliotek i ich filii w dodatkowe ksi ęgozbiory.

3. Wspieranie działa ń na rzecz utworzenia i budowa

placówek przedszkolnych na terenie miejscowo ści

wiejskich.

Opis kierunku: Istot ą kierunku jest utworzenie placówek przedszkolnych na terenach wiejskich Gminy Szprotawa, które wpłyn ą na zmniejszenie problemu zwi ązanego z niedostateczn ą liczb ą miejsc w dotychczas istniej ących przedszkolach. Dzi ęki organizacji nowych przedszkoli b ądź filii przedszkoli ju Ŝ istniej ących wyrównane zostan ą szanse edukacyjne wśród dzieci pochodz ących z obszarów wiejskich.

5. Rozbudowa i przebudowa 1. Poprawa stanu technicznego istniej ących dróg infrastruktury drogowej gminnych oraz budowa dróg w obszarach nowej i okołodrogowej. zabudowy mieszkaniowej, atrakcji turystycznych i terenów inwestycyjnych. II C Opis kierunku: Ide ą kierunku jest przebudowa istniej ących dróg gminnych Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju celem ich dostosowania do obowi ązuj ących standardów w Unii Województwa Lubuskiego do roku 2020 – Europejskiej. Kierunek ten zakłada równie Ŝ budow ę dróg w obszarach nowej zabudowy mieszkaniowej, atrakcji turystycznych i terenów cel 1. Zapewnienie przestrzennej, inwestycyjnych. gospodarczej i społecznej spójno ści regionu. 2. Wspieranie działa ń na rzecz poprawy stanu technicznego dróg powiatowych i wojewódzkich przebiegaj ących przez teren gminy, z uwzgl ędnieniem budowy drugiej nitki obwodnicy.

Opis kierunku: W ramach tego kierunku przewiduje się przebudow ę dróg powiatowych i wojewódzkich przebiegaj ących przez teren Gminy Szprotawa dla poprawy bezpiecze ństwa publicznego na ww. drogach. Zało Ŝeniem kierunku jest tak Ŝe doko ńczenie budowy drugiej nitki

80 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

obwodnicy miejskiej.

3. Rozbudowa i przebudowa obiektów infrastruktury okołodrogowej (chodniki, ście Ŝki rowerowe, oświetlenie) wraz z utrzymaniem bie Ŝą cym.

Opis kierunku: Zamierzeniem kierunku jest dostosowanie istniej ącej ą ą ą infrastruktury okołodrogowej do obowi zuj cych standardów, w zwi zku z powy Ŝszym prowadzone b ędą prace zwi ązane z budow ą nowych i przebudow ą istniej ących chodników, ście Ŝek rowerowych oraz prace zwi ązane z uzupełnieniem punktów świetlnych na terenie całej gminy.

6. Poprawa systemów dostawy wody 1. Wymiana odcinków sieci wodoci ągowej będącej pitnej na terenie gminy. w złym stanem technicznym.

III B Opis kierunku: Główn ą ide ą tego kierunku jest wymiana odcinków sieci wodoci ągowej wykonanych z rur azbestowych oraz wymiana stalowych przył ączy prowadz ących do budynków o złym stanie technicznym. Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju

Województwa Lubuskiego do roku 2020 – 2. Budowa stacji uzdatniania wody na terenie gminy. cel 1. Zapewnienie przestrzennej, gospodarczej i społecznej spójno ści Opis kierunku: Istot ą kierunku jest budowa stacji uzdatnia wody dla regionu. poprawy jako ści wody pitnej na terenie gminy.

3. Rozbudowa sieci wodoci ągów grupowych na terenie gminy.

Opis kierunku: Zało Ŝeniem kierunku jest uzbrojenie w zbiorowe systemy zaopatrzenia w wod ę nast ępuj ących miejscowo ści na terenie gminy: Kopanie, Szprotawka, Biernatów i Buczek.

7. Rozwój ró Ŝnych form 1. Uzbrojenie wyznaczonych terenów pod ró Ŝne formy budownictwa. budownictwa.

ę III C Opis kierunku: W ramach tego kierunku przewiduje si uzbrojenie w niezb ędn ą infrastruktur ę techniczn ą terenów przeznaczonych w Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego pod Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju indywidualne i wielorodzinne budownictwo mieszkaniowe. Województwa Lubuskiego do roku 2020 – cel 1. Zapewnienie przestrzennej, 2. Aktywizowanie działa ń w zakresie powi ększenia bazy gospodarczej i społecznej spójno ści mieszkaniowej. regionu. Opis kierunku: Główn ą ide ą tego kierunku jest m.in. adaptacja niezagospodarowanych budynków na lokale mieszkalne, budowa budynków socjalnych oraz rewitalizacja istniej ącej substancji mieszkaniowej pod potrzeby mieszka ń socjalnych.

81 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 30 OCHRONA ŚRODOWISKA – cele i kierunki działania

7.3. OCHRONA ŚRODOWISKA

CELE OPERACYJNE Kierunki działania / opis 1. Zachowanie czystego, nieska Ŝonego 1. Likwidacja i ograniczenie niskiej emisji m.in. poprzez powietrza na terenie gminy. rozbudow ę sieci gazowniczej.

III D Opis kierunku: Rozbudowa sieci gazowniczej na terenie Gminy Szprotawa wpłynie na ograniczenie zjawiska niskiej emisji dwutlenku w ęgla, co Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju przyczyni si ę do poprawy czysto ści powietrza. Województwa Lubuskiego do roku 2020 – 2. Promocja nowych technologii grzewczych (np. solary cel 1. Zapewnienie przestrzennej, – jako naturalne źródło pozyskiwania energii cieplnej, gospodarczej i społecznej spójno ści biomasa, pompy cieplne) w śród mieszka ńców. regionu.

Opis kierunku: Zało Ŝeniem kierunku jest zwi ększenie udziału nowych technologii grzewczych opartych o odnawialne źródła energii.

3. Przygotowanie terenów inwestycyjnych pod wzgl ędem prawnym i technicznym dla rozwoju produkcji energii odnawialnej.

Opis kierunku: Ide ą kierunku s ą działania w kierunku uruchomienia produkcji energii odnawialnej na terenie gminy w oparciu o istniej ące wolne tereny inwestycyjne.

2. Skuteczna ochrona czysto ści wód 1. Monitorowanie i egzekwowanie prawidłowego stałych, cieków i rzek składowania ścieków płynnych w zbiornikach wyst ępuj ących na terenie gminy. bezodpływowych (tzw. szambach).

Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju Opis kierunku: Istot ą kierunku jest stworzenie sprawnego systemu Województwa Lubuskiego do roku 2020 – monitoringu składowania ścieków płynnych w zbiornikach cel 1. Zapewnienie przestrzennej, bezodpływowych dla zminimalizowania zagro Ŝeń wynikaj ących z ich przedostania si ę do urz ądze ń melioracyjnych, cieków wodnych i pól. gospodarczej i społecznej spójno ści regionu. 2. Kanalizacja gminy w obszarach do tej pory nie

uzbrojonych w sie ć.

Opis kierunku: Zamierzeniem kierunku jest rozbudowa infrastruktury kanalizacyjnej na terenie gminy.

3. Podniesienie świadomo ści 1. Utworzenie programu edukacji ekologicznej dzieci ekologicznej mieszka ńców. i młodzie Ŝy na poziomie szkół podstawowych i gimnazjów. Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju Województwa Lubuskiego do roku 2020 – Opis kierunku: Przesłaniem kierunku jest podniesienie świadomo ści cel 2. Podniesienie poziomu wykształcenia ekologicznej w śród dzieci i młodzie Ŝy szkolnej poprzez wdra Ŝanie programu edukacji ekologicznej na poziomie szkół podstawowych społecze ństwa, zwi ększenie potencjału i gimnazjalnych. innowacyjnego nauki oraz informatyzacja społecze ństwa. 2. Edukacja społeczno ści lokalnej poprzez lokalne media w zakresie nowych technologii ochrony środowiska i zagro Ŝeń ekologicznych.

Opis kierunku: Główn ą ide ą kierunku jest wykorzystanie lokalnych mediów do edukacji ekologicznej mieszka ńców z zakresu nowych technologii ochrony środowiska oraz potencjalnych zagro Ŝeń ekologicznych.

82 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

4. Stworzenie sprawnego systemu 1. Monitorowanie i likwidacja dzikich wysypisk śmieci. gospodarki odpadami. Opis kierunku: Zało Ŝeniem kierunku jest monitoring i likwidacja dzikich Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju wysypisk śmieci dla poprawy czysto ści środowiska naturalnego na terenie Województwa Lubuskiego do roku 2020 – gminy. cel 1. Zapewnienie przestrzennej, gospodarczej i społecznej spójno ści 2. Zwi ększenie ilo ści pojemników do segregacji odpadów regionu. na terenie gminy.

Opis kierunku: Ide ą kierunku jest zwi ększenie ilo ści pojemników do segregacji odpadów na terenie poszczególnych miejscowo ści w gminie.

83 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 31 ZASOBY SPOŁECZNE I POTENCJAŁ LUDZKI – cele i kierunki działania

7.4. ZASOBY SPOŁECZNE I POTENCJAŁ LUDZKI

CELE OPERACYJNE Kierunki działania / opis 1. Poprawa bezpiecze ństwa 1. Monitorowanie miejsc i obszarów zagro Ŝonych publicznego. przest ępczo ści ą, patologiami społecznymi i wykluczeniem społecznym. Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju Województwa Lubuskiego do roku 2020 – Opis kierunku: Zało Ŝeniem kierunku jest stworzenie systemu monitoringu cel 2. Podniesienie poziomu wykształcenia miejsc i obszarów zagro Ŝonych przest ępczo ści ą, patologiami społecznymi społecze ństwa, zwi ększenie potencjału i wykluczeniem społecznym dla poprawy bezpiecze ństwa publicznego na innowacyjnego nauki oraz informatyzacja terenie gminy.

ń społecze stwa. 2. Zwi ększenie działa ń prewencyjnych na terenie gminy.

Opis kierunku: Zamierzeniem kierunku jest zwi ększenie działa ń prewencyjnych na terenie Gminy Szprotawa m.in. poprzez organizacj ę dodatkowych patroli Policji oraz współprac ę Policji z kadr ą nauczycielsk ą placówek o światowych i organizacja szkole ń dla dzieci i młodzie Ŝy.

2. Wszechstronny rozwój edukacyjny 1. Organizacja zaj ęć pozalekcyjnych na bazie placówek dzieci i młodzie Ŝy z terenu gminy. oświatowych i kulturalnych.

Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju Opis kierunku: Organizacja zaj ęć pozalekcyjnych skierowanych do dzieci Województwa Lubuskiego do roku 2020 – i młodzie Ŝy z terenu Gminy Szprotawa, opartych na bazie istniej ących cel 2. Podniesienie poziomu wykształcenia placówek o światowych i kulturalnych winna sta ć si ę uzupełnieniem społecze ństwa, zwi ększenie potencjału istniej ącego programu nauczania i podstaw ą realizacji programu innowacyjnego nauki oraz informatyzacja otwartych szkół. społecze ństwa. 2. Organizowanie stypendiów socjalnych dla dzieci

i młodzie Ŝy szkolnej pochodz ących z biednych rodzin.

Opis kierunku: Głównym zało Ŝeniem kierunku jest przeznaczenie środków finansowych z bud Ŝetu gminy i ze środków poza bud Ŝetowych na stypendia socjalne dla dzieci i młodzie Ŝy szkolnej pochodz ącej z biednych rodzin. Stypendia winny sta ć si ę narz ędziem zmniejszaj ącym bariery edukacyjne wśród najmniej zamo Ŝnych mieszka ńców gminy.

3. Zmniejszenie bezrobocia 1. Współorganizacja kursów przekwalifikowania i jego społecznych skutków. zawodowego poprzez struktury i za środki Powiatowego Urz ędu Pracy dla bezrobotnych osób III F zamieszkuj ących teren Gminy Szprotawa celem osi ągni ęcia drugiego zawodu i dostosowania Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju kwalifikacji do potrzeb lokalnego rynku pracy. Województwa Lubuskiego do roku 2020 – cel 2. Podniesienie poziomu wykształcenia Opis kierunku: Dla zmniejszenia bezrobocia na terenie gminy niezb ędne społecze ństwa, zwi ększenie potencjału jest organizowanie kursów przekwalifikowania zawodowego przez PUP , innowacyjnego nauki oraz informatyzacja które pozwol ą beneficjentom urz ędu pracy na wyuczenie drugiego zawodu społecze ństwa. dostosowanego do aktualnych potrzeb lokalnego rynku pracy. Prekwalifikacja zawodowa ma bowiem na celu zmniejszenie udziału bran Ŝ

nadwy Ŝkowych oraz zwi ększenie udziału bran Ŝ deficytowych na lokalnym rynku pracy w Gminie Szprotawa.

2. Lepsze wykorzystanie istniej ącego systemu lokalnych preferencji podatkowych dla inwestorów tworz ących nowe miejsca pracy w oparciu o gminne tereny inwestycyjne.

Opis kierunku: Zało Ŝeniem kierunku jest zmiana stopnia zaanga Ŝowania władz gminy w promocj ę warunków inwestowania na terenie gminy, w tym na terenie wałbrzyskiej podstrefy SSE, której obszar jest

84 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

systematycznie pomniejszany.

3. Współpraca słu Ŝb administracji publicznej z organizacjami pozarz ądowymi w zakresie niwelowania społecznych skutków wyst ępuj ącego bezrobocia.

Opis kierunku: Skuteczne niwelowanie społecznych skutków ę ą Ŝ ć ę wyst puj cego bezrobocia na terenie Gminy Szprotawa mo e odbywa si tylko i wył ącznie w ramach sprawnej współpracy słu Ŝb administracji publicznej z organizacjami pozarz ądowymi działaj ącymi na polu pomocy społecznej.

4. Sprzyjanie powstawaniu spółdzielni socjalnych oraz utworzenie Klubu Integracji Społecznej.

Opis kierunku: Zało Ŝeniem kierunku jest tworzenie spółdzielni socjalnych oraz Klubu Integracji Społecznej umo Ŝliwiaj ących osobom wykluczonym społecznie powrót do uregulowanego Ŝycia społecznego i rynku pracy.

5. Podejmowanie działa ń ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki priorytet VII działania 7.1. Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji poddziałanie 7.1.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez o środki pomocy społecznej.

Opis kierunku: Zało Ŝeniem kierunku jest efektywne pozyskiwanie środków unijnych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na realizacj ę zada ń realizowanych przez O środek Pomocy Społecznej w Szprotawie.

4. Stworzenie zintegrowanego 1. Zapewnienie zwi ększonego dost ępu osób systemu wsparcia i aktywizacji niepełnosprawnych do opieki medycznej, w tym osób niepełnosprawnych. rehabilitacji i opieki.

Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju Opis kierunku: Główn ą ide ą tego kierunku jest realizacja programów Województwa Lubuskiego do roku 2020 – profilaktycznych zapobiegaj ących powstawaniu niepełnosprawno ści oraz ę ę cel 2. Podniesienie poziomu wykształcenia zwi kszenie dost pu do opieki medycznej i zabiegów rehabilitacyjnych m.in. poprzez opracowanie bazy informacyjnej o świadczeniodawcach, społecze ństwa, zwi ększenie potencjału w tym wspieranie wolontariatu na rzecz osób niepełnosprawnych. innowacyjnego nauki oraz informatyzacja społecze ństwa. 2. Integracja osób niepełnosprawnych ze środowiskiem.

Opis kierunku: Główn ą ide ą tego kierunku jest zwi ększenie dost ępu do obiektów u Ŝyteczno ści publicznej poprzez likwidacj ę barier architektonicznych. Ponadto kierunek ten zmierza do zapewnienia zaj ęć rewalidacyjnych w zale Ŝno ści od rodzaju niepełnosprawno ści.

5. Zwi ększenie integracji 1. Organizacja cyklicznych imprez kulturalnych, i aktywno ści społecznej jubileuszy w gminie. mieszka ńców. Opis kierunku: W ramach zwi ększenia integracji i aktywno ści społecznej Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju mieszka ńców gminy kierunek ten zakłada organizowanie licznych Województwa Lubuskiego do roku 2020 – i cyklicznych imprez kulturalnych na terenie gminy o charakterze lokalnym, ponadlokalnym i transgranicznym. Wa Ŝnym zadaniem b ędą cel 2. Podniesienie poziomu wykształcenia obchody jubileuszów m.in. 750-lecia Szprotawy, 10-lecia współpracy społecze ństwa, zwi ększenie potencjału partnerskiej z miastem Spremberg. innowacyjnego nauki oraz informatyzacja społecze ństwa. 2. Rozwój współpracy partnerskiej.

Opis kierunku: Zało Ŝeniem kierunku jest współorganizacja imprez, b ądź wydarze ń o charakterze m.in. kulturalnym, sportowym, edukacyjnym.

85 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

3. Zwi ększenie dost ępno ści do obiektów sportowych – upowszechnianie sportu i organizacja współzawodnictwa w śród mieszka ńców.

Opis kierunku: Zało Ŝeniem kierunku jest upowszechnianie sportu w śród mieszka ńców gminy, m.in. poprzez organizacj ę współzawodnictwa w oparciu o istniej ące obiekty sportowe.

6. Zwi ększenie oferty świadczonych 1. Poprawa jakości świadczonych usług zdrowotnych na usług zdrowotnych na terenie terenie gminy. gminy. Opis kierunku: Ide ą kierunku jest poprawa bazy lokalowej istniej ących III E placówek medycznych na terenie gminy, jak i zwi ększenie dost ępno ści Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju mieszka ńców Gminy Szprotawa do podstawowych i specjalistycznych ń Województwa Lubuskiego do roku 2020 – usług medycznych poprzez m.in. okresowe organizowanie bada profilaktycznych w śród mieszka ńców gminy z udziałem specjalistów. cel 1. Zapewnienie przestrzennej, gospodarczej i społecznej spójno ści regionu.

86 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 32 WIELOKIERUNKOWA PRZESTRZE Ń GMINY – cele i kierunki działania

7.5. WIELOKIERUNKOWA PRZESTRZE Ń GMINY

CELE OPERACYJNE Kierunki działania / opis 1. Wykorzystanie istniej ących 1. Lepiej wykorzysta ć istniej ące tereny le śne i zbiorniki walorów przyrodniczo- wodne dla rozwoju turystyki (turystyka krajobrazowych na rzecz rozwoju kwalifikowana). turystyki. Opis kierunku: Istot ą kierunku jest zagospodarowanie rekreacyjnych III G szlaków turystycznych (szlaki piesze, konne, ście Ŝki przyrodnicze, ście Ŝki rowerowe) w obszarach le śnych gminy oraz wzdłu Ŝ rzeki Bóbr. Zało Ŝeniem kierunku jest tak Ŝe tworzenie szlaków kajakowych w oparciu o rzek ę Bóbr. Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju

Województwa Lubuskiego do roku 2020 – 2. Działanie na rzecz powi ększenia bazy noclegowej cel 4. Efektywne, prorozwojowe i gastronomicznej w obszarach proturystycznych. wykorzystanie zasobów środowiska przyrodniczego i kulturowego. Opis kierunku: Zamierzeniem kierunku jest wspieranie inicjatyw i tworzenie warunków dla budowy bazy noclegowej, w tym agroturystycznej oraz bazy gastronomicznej w obszarach proturystycznych Gminy Szprotawa, celem zwi ększenia ich atrakcyjno ści turystycznej.

2. Odnowa obszarów wiejskich oraz 1. Renowacja i rewitalizacja obiektów zabytkowych rewitalizacja dóbr kultury wyst ępuj ących na terenie gminy. i dziedzictwa kulturowego znajduj ących si ę na terenie całej Opis kierunku: Przesłaniem kierunku jest w głównej mierze rewitalizacja Gminy. starówki miasta Szprotawy, jak i poprawa stanu technicznego obiektów zabytkowych zlokalizowanych na terenie Gminy Szprotawa b ędących III H w zasobach komunalnych oraz tworzenie partnerstw publiczno – prywatnych w obiektach o mieszanej strukturze własno ściowej.

Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju 2. Tworzenie Planów Odnowy Miejscowo ści (PROW19 Województwa Lubuskiego do roku 2020 – działanie: Odnowa i rozwój wsi) dla stworzenia cel 1. Zapewnienie przestrzennej, mo Ŝliwo ści absorpcji środków UE na rzecz gospodarczej i społecznej spójno ści podniesienia jako ści Ŝycia mieszka ńców, realizacja regionu. zada ń uj ętych w tych dokumentach. cel 4. Efektywne, prorozwojowe wykorzystanie zasobów środowiska Opis kierunku: Ide ą tego kierunku jest tworzenie Planów Odnowy przyrodniczego i kulturowego. Miejscowo ści wiejskich, umo Ŝliwiaj ących absorpcj ę środków UE na rzecz podniesienia jako ści Ŝycia społeczno ści lokalnej. Dzi ęki wykorzystaniu środków UE poprawie ulegnie m.in. jako ść infrastruktury kulturalnej, rekreacyjnej, sportowej a tak Ŝe estetyka poszczególnych miejscowo ści wiejskich.

3. Usprawnienie komunikacji 1. Stworzenie warunków dla powszechnego dost ępu do wewn ętrznej i zewn ętrznej. szerokopasmowego Internetu na terenie całej gminy.

Powi ązanie ze Strategi ą Rozwoju Opis kierunku: Zało Ŝeniem kierunku jest rozbudowa infrastruktury Województwa Lubuskiego do roku 2020 – teleinformatycznej umo Ŝliwiaj ącej powszechny dost ęp do Internetu ń cel 1. Zapewnienie przestrzennej, wszystkim mieszka com Gminy Szprotawa zarówno przez sektor publiczny jak i prywatny. ś gospodarczej i społecznej spójno ci regionu.

19 PROW – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013

87 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

2. Przebudowa głównych szlaków komunikacji drogowej przebiegaj ących w obr ębie Gminy Szprotawa.

Opis kierunku: Istot ą kierunku jest poprawa stanu technicznego głównych szlaków komunikacji drogowej b ędących w zasobach komunalnych jak dróg powiatowych, wojewódzkich i krajowych o istotnym znaczeniu dla poprawy komunikacji wewn ętrznej i zewn ętrznej.

88 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

8. WARIANT ROZWOJU - PO KOREKTACH EKSPERCKICH

8.1. KOMENTARZ DO WARIANTU ROZWOJU

W poszczególnych obszarach Ŝycia społeczno - gospodarczego (gospodarka, infrastruktura, ochrona środowiska, zasoby społeczne i potencjał ludzki, wielokierunkowa przestrze ń gminy) wskazano 25 celów operacyjnych, które s ą podstaw ą zrównowa Ŝonego rozwoju Gminy Szprotawa. Cele te wypełniaj ą realizacj ę przyj ętej misji do roku 2020. Sformułowane cele operacyjne były podstaw ą do okre ślenia wariantu rozwoju, składaj ącego si ę z 14 najwa Ŝniejszych celów , bez wzgl ędu na to, do jakiego wcze śniej obszaru zostały one zakwalifikowane. Dwa najwa Ŝniejsze z tych czternastu celów okre ślono mianem celów strategicznych dla zrównowa Ŝonego rozwoju gminy. Celom tym przypisano 50% środków potencjału inwestycyjnego 20 Gminy Szprotawa. Kolejne cztery cele okre ślono mianem celów pierwszorz ędnych, dla których realizacji przeznacza si ę 35% tego Ŝ potencjału. Dla wskazanych ni Ŝej o śmiu celów niezb ędnych przeznaczono 15% tzw. potencjału inwestycyjnego. Ka Ŝdemu celowi w wariancie rozwoju przypisano jeden z czterech charakterów odpowiadaj ących skutkom, jakie b ędzie wywoływała pełna realizacja tego celu. Zidentyfikowano cztery mo Ŝliwe charakterystyczne skutki oddziaływania tj. prospołeczny, prokonkurencyjny, proedukacyjny i proinnowacyjny. Wariant rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Szprotawa dziel ący si ę na dwa cele strategiczne, cztery cele pierwszorz ędne oraz osiem celów niezb ędnych (schemat wariantu przedstawia tabela o nazwie „Wybrany Wariant Rozwoju”) mo Ŝna okre śli ć jako wariant o charakterze prokonkurencyjno-prospołecznym. Wariant rozwoju ma za zadanie zhierarchizowanie celów i jest podstaw ą podziału środków potencjału inwestycyjnego w Wieloletnim Programie Inwestycyjnym do roku 2013, tj. na okres przyj ętego bud Ŝetu Unii Europejskiej i podziału Funduszy Strukturalnych UE.

20 przez poj ęcie "potencjał inwestycyjny" okre śla si ę wszystkie środki finansowe wpływaj ące do gminy (Bud Ŝet Gminy, dotacje, subwencje, darowizny, kapitał prywatny), poprzez które realizuje si ę programy operacyjne i projekty wypełniaj ące zało Ŝenia strategii.

89 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 33 Wybrany Wariant Rozwoju

Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej na terenie gminy. Wykorzystanie poło Ŝenia gminy dla pozyskania inwestorów i unowocze śnienia I A gospodarki. I B Kierunki działania: Kierunki działania:

CELE 1. Budowa gminnej oczyszczalni ścieków. 1. Rozbudowa infrastruktury technicznej w obszarach proinwestycyjnych. 2. Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w obszarach zwartej zabudowy, atrakcji turystycznych i terenów inwestycyjnych. 2. Promocja walorów gospodarczych gminy (wolnych terenów inwestycyjnych) dla pozyskania inwestorów.

STRATEGICZNE STRATEGICZNE 3. Wspieranie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków dla zabudowy rozproszonej. 3. Zmiana istniej ących dokumentów planistycznych umoŜliwiaj ących lokowanie inwestycji na gminnych terenach inwestycyjnych. Rozwój sektora małych i średnich Rozwój infrastruktury kulturalnej i o światowej. Rozbudowa i przebudowa infrastruktury drogowej Rozwój bazy rekreacyjnej i sportowej. przedsi ębiorstw na terenie gminy. II B i okołodrogowej. II D

II A II C

DNE DNE Kierunki działania: Kierunki działania: Kierunki działania: Kierunki działania:

Ę 1. Rozwijanie pakietu bezpłatnego doradztwa dla MSP 1. Budowa lub modernizacja infrastruktury placówek 1. Poprawa stanu technicznego istniej ących dróg gminnych 1. Budowa nowej i przebudowa istniej ącej infrastruktury chc ących inwestowa ć na terenie gminy i systemu edukacyjnych (w tym obiektów sportowych) oraz ich oraz budowa dróg w obszarach nowej zabudowy rekreacyjno-sportowej na terenie gminy. wsparcia dla istniej ącego ju Ŝ sektora małych średnich doposa Ŝenie w nowoczesny sprz ęt dydaktyczny. mieszkaniowej, atrakcji turystycznych i terenów 2. Wyznaczanie i zagospodarowanie rekreacyjnych przedsi ębiorców. 2. Poprawa stanu technicznego oraz doposa Ŝenie instytucji inwestycyjnych. szlaków turystycznych. 2. Wyznaczenie w Miejscowych Planach kultury i sieci świetlic wiejskich, które zajmuj ą si ę 2. Wspieranie działa ń na rzecz poprawy stanu technicznego Zagospodarowania Przestrzennego nowych terenów organizacj ą Ŝycia kulturalnego mieszka ńców gminy. dróg powiatowych i wojewódzkich przebiegaj ących przez przeznaczonych pod rozwój działalno ści gospodarczej. 3. Wspieranie działa ń na rzecz utworzenia i budowa teren gminy, z uwzgl ędnieniem budowy drugiej nitki placówek przedszkolnych na terenie miejscowo ści obwodnicy.

CELE PIERWSZORZ CELE wiejskich. 3. Rozbudowa i przebudowa obiektów infrastruktury okołodrogowej (chodniki, ście Ŝki rowerowe, o świetlenie) wraz z utrzymaniem bie Ŝą cym. Rozwój ró Ŝnych form rolnictwa. Poprawa systemów dostawy wody pitnej na terenie gminy. Rozwój ró Ŝnych form budownictwa. III A III B III C Kierunki działania: Kierunki działania: Kierunki działania: 1. Edukacja rolników w zakresie korzy ści wynikaj ących z ł ączenia małych 1. Wymiana odcinków sieci wodoci ągowej b ędącej w złym stanem 1. Uzbrojenie wyznaczonych terenów pod ró Ŝne formy budownictwa. gospodarstw rolnych z usługami agroturystycznymi. technicznym. 2. Aktywizowanie działa ń w zakresie powi ększenia bazy mieszkaniowej. 2. Promocja i wspieranie rozwoju rolnictwa ekologicznego. 2. Budowa stacji uzdatniania wody na terenie gminy. 3. Rozbudowa sieci wodoci ągów grupowych na terenie gminy. Zachowanie czystego, nieska Ŝonego powietrza na terenie gminy. Zwi ększenie oferty świadczonych usług zdrowotnych na terenie Zmniejszenie bezrobocia i jego społecznych skutków. III D gminy. III F III E Kierunki działania: Kierunki działania: Kierunki działania: 1. Likwidacja i ograniczenie niskiej emisji m.in. poprzez rozbudow ę sieci 1. Poprawa jako ści świadczonych usług zdrowotnych na terenie 1. Współorganizacja kursów przekwalifikowania zawodowego poprzez struktury gazowniczej. gminy. i za środki Powiatowego Urz ędu Pracy dla bezrobotnych osób zamieszkuj ących teren 2. Promocja nowych technologii grzewczych (np. solary – jako naturalne źródło Gminy Szprotawa celem osi ągni ęcia drugiego zawodu i dostosowania kwalifikacji do DNE DNE

Ę pozyskiwania energii cieplnej, biomasa, pompy cieplne) w śród mieszka ńców. potrzeb lokalnego rynku pracy. 3. Przygotowanie terenów inwestycyjnych pod wzgl ędem prawnym i technicznym 2. Lepsze wykorzystanie istniej ącego systemu lokalnych preferencji podatkowych dla dla rozwoju produkcji energii odnawialnej. inwestorów tworz ących nowe miejsca pracy w oparciu o gminne tereny inwestycyjne. 3. Współpraca słu Ŝb administracji publicznej z organizacjami pozarz ądowymi w zakresie niwelowania społecznych skutków wyst ępuj ącego bezrobocia.

CELE NIEZB CELE 4. Sprzyjanie powstawaniu spółdzielni socjalnych oraz utworzenie Klubu Integracji Społecznej. 5. Podejmowanie działa ń ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki priorytet VII działania 7.1. Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji poddziałanie 7.1.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez o środki pomocy społecznej. Wykorzystanie istniej ących walorów przyrodniczo-krajobrazowych na rzecz rozwoju turystyki. Odnowa obszarów wiejskich oraz rewitalizacja dóbr kultury i dziedzictwa kulturowego znajduj ących III G si ę na terenie całej Gminy. III H Kierunki działania: Kierunki działania: 1. Lepiej wykorzysta ć istniej ące tereny le śne i zbiorniki wodne dla rozwoju turystyki (turystyka kwalifikowana). 1. Renowacja i rewitalizacja obiektów zabytkowych występuj ących na terenie gminy. 2. Działanie na rzecz powi ększenia bazy noclegowej i gastronomicznej w obszarach proturystycznych. 2. Tworzenie Planów Odnowy Miejscowo ści (PROW działanie: Odnowa i rozwój wsi) dla stworzenia mo Ŝliwo ści absorpcji środków UE na rzecz podniesienia jako ści Ŝycia mieszka ńców, realizacja zada ń uj ętych w tych dokumentach.

90 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

9. WDRA śANIE STRATEGII

Strategia obejmuje cele operacyjne i kierunki działania zidentyfikowane i zhierarchizowane w pi ęciu obszarach Ŝycia społeczno-gospodarczego Gminy Szprotawa, tj. gospodarka, infrastruktura, ochrona środowiska, zasoby społeczne i potencjał ludzki, wielokierunkowa przestrze ń gminy.

Zidentyfikowane i zhierarchizowane cele operacyjne w tych obszarach stanowi ą wypełnienie zało Ŝonej w Strategii misji i si ęgaj ą w swych zało Ŝeniach roku 2020.

Jednocze śnie cele te stały si ę podstaw ą do okre ślenia wariantu rozwoju gminy do roku 2020 tj. na okres funkcjonowania bud Ŝetu Unii Europejskiej i podziału środków funduszy strukturalnych do roku 2013 i dalszych skutków z tego tytułu do roku 2020.

Wyznaczone w wariancie rozwoju cele i przypisane im kierunki działania le Ŝą w kompetencjach wielu instytucji, ale za ich realizacj ę odpowiada samorz ąd Gminy Szprotawa, który winien współpracowa ć w tym zakresie przede wszystkim z samorz ądami gmin o ściennych, samorz ądem powiatu Ŝaga ńskiego, samorz ądem województwa lubuskiego, instytucjami rz ądowymi, uczelniami wy Ŝszymi, organizacjami pozarz ądowymi, organizacjami biznesowymi itp.

Samorz ąd Gminy Szprotawa pełni rol ę swoistego rodzaju koordynatora i organizatora prac nad realizacj ą Strategii.

Realizacja Strategii opiera ć si ę b ędzie na:

• podejmowaniu działa ń wynikaj ących z zało Ŝonych celów w sposób samodzielny i wynikaj ących z kompetencji samorz ądu okre ślonych ustaw ą o samorz ądzie gminnym,

• działaniach opartych na partnerstwie publiczno – publicznym (samorz ąd – samorz ąd, samorz ąd – rz ąd),

• działaniach opartych na zasadach partnerstwa publiczno-prywatnego (z udziałem prywatnych inwestorów),

• oraz na koordynacji i aktywnym zaanga Ŝowaniu si ę w działaniach stricte prywatnych (kapitał prywatny) w przypadku realizacji zamierze ń wypełniaj ących cele Strategii.

91 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 34 Wdra Ŝanie strategii WDRA śANIE Z A D A N I E O D P O WI E D Z I A L N I T E R M I N R E A L I ZA CJ I 1. Przedło Ŝenie projektu zaktualizowanej Przewodnicz ący Strategii Zrównowa Ŝonego Rozwoju Sierpie ń/Wrzesie ń 2008 Rady Miejskiej poszczególnym Komisjom Rady Miejskiej.

2. Zatwierdzenie Strategii Rozwoju Społeczno- Rada Miejska Wrzesie ń 2008 Gospodarczego na sesji Rady Miejskiej.

3. Przesłanie uchwalonej Strategii do Urz ędu Burmistrz Wrzesie ń/Pa ździernik 2008 Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego.

4. Podanie zaktualizowanej strategii do Burmistrz Pa ździernik 2008 publicznej wiadomo ści.

5. Realizacja zadań okre ślonych poszczególnymi projektami zgodnie z przyj ętymi celami Rada Miejska 2008 - 2020 i kierunkami działania. Monitoring.

92 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

10. MONITOROWANIE STRATEGII

Monitoring Strategii b ędzie jej nieodł ącznym elementem i ci ągłym procesem obserwacji zmian wybranych wska źników, co zapewni skuteczny przepływ informacji oraz stał ą aktualizacj ę bazy danych.

Monitoring b ędzie uwzgl ędniał nast ępuj ące obszary tematyczne:

• systematyczne gromadzenie danych liczbowych,

• aktualizacj ę informacji ze sfery uwarunkowa ń prawnych i formalnych,

• prowadzenie analiz porównawczych i tematycznych,

• ocen ę osi ągni ętych rezultatów oraz stopnia wdro Ŝenia projektów (po opracowaniu programów operacyjnych) w Wieloletnim Planie Inwestycyjnym,

• ocen ę rozbie Ŝno ści pomi ędzy przyj ętymi zało Ŝeniami, a stanem aktualnym na okres sprawozdawczy,

• planowanie zmian w strategii wraz z analiz ą przyczyn modyfikacji.

Monitoring w długofalowej perspektywie umo Ŝliwi obserwacj ę dynamiki realizacji celów, wska Ŝe nowe źródła pozyskiwania funduszy na realizacj ę zada ń oraz dodatkowo uzyskane efekty.

Podstaw ą monitorowania zaktualizowanej Strategii Zrównowa Ŝonego Rozwoju Gminy Szprotawa b ędzie analiza wska źnikowa przyj ętych kierunków działania we wszystkich celach wymienionych i zhierarchizowanych w wybranym wariacie rozwoju Gminy Szprotawa.

Przyj ęto do oceny kierunków działania wska źnik produktu i wska źnik rezultatu. Zestaw wska źników dla celów monitorowania na poziomie kierunków działania zawiera poni Ŝsza tab. 35. Ich coroczne obliczenie rozpoczynaj ąc od roku bazowego 2008 (stan 31 grudnia – dane b ędą dost ępne wiosn ą 2009) umo Ŝliwi dokonanie w latach 2011, 2015 i 2020 ocen realizacji strategii pod k ątem: skuteczno ści, celowo ści, efektywno ści, wydajno ści. Odpowiednie jednostki organizacyjne Urz ędu Miejskiego w Szprotawie i instytucje zewn ętrzne dokonywa ć b ędą bie Ŝą cej (raz w roku) i okresowej (w 2011, 2015 i 2020 r.) kontroli realizacji Strategii. Efektem kontroli mo Ŝe by ć konieczno ść zmodyfikowania Strategii.

93 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 35 Wska źniki produktu i wska źniki rezultatu oceny kierunków działania Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

Cel strategiczny I A –Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej na terenie gminy.

Pojemno ść (w m 3) nieczysto ści płynnych Przepustowo ść (w m 3/dob ę) nowo Kierunek działania 1 Budowa gminnej oczyszczalni ścieków. odprowadzanych do gminnej oczyszczalni wybudowanej gminnej oczyszczalni ścieków. ścieków na dob ę. Liczba gospodarstw domowych podł ączonych do sieci kanalizacyjnej. Długo ść (w km) nowo wybudowanej sieci Budowa sieci kanalizacji sanitarnej Liczba podmiotów gospodarczych kanalizacyjnej w obszarach zwartej zabudowy, Kierunek działania 2 w obszarach zwartej zabudowy, atrakcji podł ączonych do sieci kanalizacyjnej. atrakcji turystycznych i terenów turystycznych i terenów inwestycyjnych. Pojemno ść (w m 3) nieczysto ści płynnych inwestycyjnych. odprowadzanych do oczyszczalni ścieków miesi ęcznie. Wspieranie budowy przydomowych Pojemno ść (w m 3) nieczysto ści płynnych Liczba nowo wybudowanych oczyszczalni Kierunek działania 3 oczyszczalni ścieków dla zabudowy odprowadzanych do oczyszczalni przydomowych. rozproszonej. przydomowych.

Cel strategiczny I B – Wykorzystanie poło Ŝenia gminy dla pozyskania inwestorów i unowocze śnienia gospodarki.

Powierzchnia (w ha) terenów Rozbudowa infrastruktury technicznej proinwestycyjnych uzbrojonych w Warto ść (w PLN) zainwestowanego kapitału Kierunek działania 1 w obszarach proinwestycyjnych. infrastruktur ę techniczn ą, wydzielonych w obszarach proinwestycyjnych gminy. działek, doprowadzonych km dróg. Promocja walorów gospodarczych Liczba pozyskanych inwestorów dzięki Liczba działa ń promuj ących walory gminy (wolnych terenów promocji walorów gospodarczych gminy. Kierunek działania 2 gospodarcze gminy (wolne tereny inwestycyjnych) dla pozyskania Warto ść (w PLN) zainwestowanego kapitału inwestycyjne). inwestorów. w obszarach proinwestycyjnych gminy. Zmiana istniej ących dokumentów Liczba utworzonych projektów maj ących na planistycznych umo Ŝliwiaj ących celu zmian ę dokumentów planistycznych Warto ść (w PLN) zainwestowanego kapitału Kierunek działania 3 lokowanie inwestycji na gminnych umo Ŝliwiaj ących lokowanie inwestycji na w obszarach proinwestycyjnych gminy. terenach inwestycyjnych. gminnych terenach inwestycyjnych.

94 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

Cel pierwszorz ędny II A – Rozwój sektora małych i średnich przedsi ębiorstw na terenie gminy.

Liczba projektów z zakresu rozwijania pakietu Liczba nowych podmiotów gospodarczych Rozwijanie pakietu bezpłatnego bezpłatnego doradztwa dla MSP chc ących (małych i średnich przedsi ębiorstw) obj ętych doradztwa dla MSP chc ących inwestowa ć na terenie gminy. systemem bezpłatnego doradztwa. Kierunek działania 1 inwestowa ć na terenie gminy i systemu Liczba projektów z zakresu rozwijania systemu Liczba istniej ących podmiotów gospodarczych wsparcia dla istniej ącego ju Ŝ sektora wsparcia dla istniej ącego ju Ŝ sektora małych (małych i średnich przedsi ębiorstw) obj ętych małych i średnich przedsi ębiorców. i średnich przedsi ębiorców. systemem wsparcia. Powierzchnia (w ha) wyznaczonych Wyznaczenie w Miejscowych Planach w Miejscowych Planach Zagospodarowania Zagospodarowania Przestrzennego Warto ść (w PLN) zainwestowanego kapitału na Kierunek działania 2 Przestrzennego nowych terenów nowych terenów przeznaczonych pod terenie gminy. przeznaczonych pod rozwój działalno ści rozwój działalno ści gospodarczej. gospodarczej.

Cel pierwszorz ędny II B –Rozwój infrastruktury kulturalnej i o światowej.

Liczba uczniów korzystaj ących z nowo Powierzchnia (w m 2) nowo powstałych powstałych placówek edukacyjnych. Budowa lub modernizacja infrastruktury placówek edukacyjnych. Liczba uczniów korzystaj ących z placówek placówek edukacyjnych (w tym Powierzchnia (w m 2) placówek edukacyjnych edukacyjnych o poprawionym stanie Kierunek działania 1 obiektów sportowych) oraz ich o poprawionym stanie technicznym. technicznym. doposa Ŝenie w nowoczesny sprz ęt Liczba placówek edukacyjnych doposa Ŝonych Liczba uczniów korzystaj ących z placówek dydaktyczny. w nowoczesny sprz ęt dydaktyczny. edukacyjnych, które zostały doposa Ŝone w nowoczesny sprz ęt dydaktyczny. Liczba mieszka ńców gminy bior ących udział w imprezach kulturalnych organizowanym Liczba placówek kulturalnych zajmuj ących się przez placówki kulturalne o poprawionym organizacj ą Ŝycia kulturalnego mieszka ńców Poprawa stanu technicznego oraz stanie technicznym. gminy o poprawionym stanie technicznym. doposa Ŝenie instytucji kultury i sieci Liczba mieszka ńców gminy bior ących udział Liczba placówek kulturalnych doposa Ŝonych Kierunek działania 2 świetlic wiejskich, które zajmuj ą si ę w Ŝyciu kulturalnym organizowanym przez w nowoczesny sprz ęt komputerowy organizacj ą Ŝycia kulturalnego placówki kulturalne, które zostały doposa Ŝone i audiowizualny. mieszka ńców gminy. w nowoczesny sprz ęt komputerowy Liczba bibliotek doposa Ŝonych w nowe i audiowizualny. ksi ęgozbiory. Liczba mieszka ńców gminy korzystaj ących z oferty bibliotek, które doposa Ŝone zostały

95 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

w nowe ksi ęgozbiory.

Wspieranie działa ń na rzecz utworzenia Liczba dzieci ucz ęszczaj ących do nowo Liczba nowo utworzonych placówek Kierunek działania 3 i budowa placówek przedszkolnych na utworzonych placówek przedszkolnych na przedszkolnych na terenach wiejskich. terenie miejscowo ści wiejskich. terenach wiejskich.

Cel pierwszorz ędny II C –Rozbudowa i przebudowa infrastruktury drogowej i okołodrogowej.

Średniodobowe nat ęŜ enie ruchu pojazdów kołowych (SDR) na przebudowanych drogach gminnych. Średniodobowe nat ęŜ enie ruchu pojazdów kołowych (SDR) na nowo wybudowanych Długo ść (w km) przebudowanych dróg Poprawa stanu technicznego istniej ących drogach w obszarach nowej zabudowy gminnych. dróg gminnych oraz budowa dróg mieszkaniowej, atrakcji turystycznych i terenów Długo ść (w km) nowo wybudowanych dróg Kierunek działania 1 w obszarach nowej zabudowy inwestycyjnych. w obszarach nowej zabudowy mieszkaniowej, mieszkaniowej, atrakcji turystycznych Skrócenie czasu przejazdu pomi ędzy atrakcji turystycznych i terenów i terenów inwestycyjnych. miejscowo ściami gminy poł ączonymi inwestycyjnych. przebudowanymi drogami gminnymi. Zmniejszenie stopnia zanieczyszczenia środowiska, liczby kolizji, zdarze ń drogowych spowodowanych stanem technicznym dróg gminnych. Średniodobowe nat ęŜ enie ruchu pojazdów kołowych (SDR) na przebudowanych drogach powiatowych i wojewódzkich. Skrócenie czasu przejazdu pomi ędzy Wspieranie działa ń na rzecz poprawy miejscowo ściami gminy poł ączonymi Długo ść (w km) przebudowanych dróg stanu technicznego dróg powiatowych przebudowanymi drogami powiatowymi powiatowych i wojewódzkich. Kierunek działania 2 i wojewódzkich przebiegaj ących przez i wojewódzkimi. Długo ść (w km) nowo wybudowanej drugiej teren gminy, z uwzgl ędnieniem budowy Zmniejszenie stopnia zanieczyszczenia nitki obwodnicy. drugiej nitki obwodnicy. środowiska, liczby kolizji, zdarze ń drogowych spowodowanych stanem technicznym dróg powiatowych i wojewódzkich. Średniodobowe nat ęŜ enie ruchu pojazdów kołowych (SDR) na nowo wybudowanej drugiej

96 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

nitce obwodnicy. Skrócenie czasu przejazdu pomi ędzy miejscowo ściami gminy poł ączonymi nowo wybudowan ą drug ą nitk ą obwodnicy. Długo ść (w km) nowo wybudowanych Liczba u Ŝytkowników nowo wybudowanych i przebudowanych chodników na terenie gminy. i przebudowanych chodników na terenie gminy. Rozbudowa i przebudowa obiektów Długo ść (w km) nowo wybudowanych Liczba u Ŝytkowników nowo wybudowanych infrastruktury okołodrogowej (chodniki, Kierunek działania 3 i przebudowanych ście Ŝek rowerowych na i przebudowanych ście Ŝek rowerowych na ście Ŝki rowerowe, o świetlenie) wraz terenie gminy. terenie gminy. z utrzymaniem bie Ŝą cym. Liczba uzupełnionych punktów świetlnych Długo ść ci ągów komunikacyjnych, wzdłu Ŝ wzdłu Ŝ ci ągów komunikacyjnych. których uzupełniony punkty świetlne.

Cel pierwszorz ędny II D –Rozwój bazy rekreacyjnej i sportowej.

Liczba u Ŝytkowników korzystaj ących Liczba przebudowanych obiektów z przebudowanych obiektów infrastruktury infrastruktury rekreacyjno-sportowej. rekreacyjno-sportowej. Powierzchnia (w m 2) sal gimnastycznych Liczba u Ŝytkowników korzystaj ących z sal charakteryzuj ących si ę poprawionym stanem gimnastycznych charakteryzuj ących si ę technicznym. poprawionym stanem technicznym. Liczba nowo wybudowanych otwartych, Budowa nowej i przebudowa istniej ącej Liczba u Ŝytkowników korzystaj ących ogólnie dost ępnych boisk sportowych na terenie Kierunek działania 1 infrastruktury rekreacyjno-sportowej na z nowo wybudowanych otwartych, ogólnie gminy. terenie gminy. dost ępnych boisk sportowych na terenie gminy. Liczba nowo wybudowanych placów zabaw dla Liczba dzieci korzystaj ących z nowo dzieci (Ogródków Jordanowskich) na terenie wybudowanych placów zabaw dla dzieci gminy. (Ogródków Jordanowskich) na terenie gminy. Powierzchnia (w m 2) nowo wybudowanego Liczba u Ŝytkowników korzystaj ących krytego basenu k ąpielowego na terenie z nowo wybudowanego krytego basenu Szprotawy. kąpielowego na terenie Szprotawy. Liczba turystów korzystaj ących z Długo ść (w km) wyznaczonych wyznaczonych i zagospodarowanych i zagospodarowanych rekreacyjnych szlaków Wyznaczanie i zagospodarowanie rekreacyjnych szlaków turystycznych (w ci ągu Kierunek działania 2 turystycznych na terenach le śnych, w otoczeniu rekreacyjnych szlaków turystycznych. roku) na terenach le śnych, w otoczeniu zbiorników wodnych oraz licznych obiektów zbiorników wodnych oraz licznych obiektów zabytkowych. zabytkowych.

97 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

Cel niezb ędny III A – Rozwój ró Ŝnych form rolnictwa.

Liczba gospodarstw agroturystycznych na Edukacja rolników w zakresie korzy ści Liczba szkole ń organizowanych dla rolników terenie gminy. wynikaj ących z ł ączenia małych w zakresie korzy ści wynikaj ących z ł ączenia Kierunek działania 1 Warto ść (w PLN) pozyskanych środków UE na gospodarstw rolnych z usługami małych gospodarstw rolnych z usługami rozwój gospodarstw agroturystycznych przez agroturystycznymi. agroturystycznymi. ich wła ścicieli. Liczba działa ń promuj ących i wspieraj ących Promocja i wspieranie rozwoju rolnictwa Liczba ekologicznych gospodarstw rolnych na Kierunek działania 2 rozwój rolnictwa ekologicznego na terenie ekologicznego. terenie gminy. gminy.

Cel niezb ędny III B –Poprawa systemów dostawy wody pitnej na terenie gminy.

Liczba gospodarstw domowych, w których Wymiana odcinków sieci wodoci ągowej Długo ść (w km) wymienionych odcinków sieci Kierunek działania 1 polepszyła si ę jako ść wody pitnej za spraw ą będącej w złym stanem technicznym. wodoci ągowej na terenie gminy. wymiany odcinków sieci wodoci ągowej. Liczba gospodarstw domowych, w których Budowa stacji uzdatniania wody na Wydajno ść (w m 3) nowo wybudowanej stacji Kierunek działania 2 polepszyła si ę jako ść wody pitnej za spraw ą terenie gminy. uzdatniania wody. nowo wybudowanej stacji uzdatniania wody. Rozbudowa sieci wodoci ągów Długo ść (w km) nowo wybudowanych Liczba gospodarstw domowych podł ączonych Kierunek działania 3 grupowych na terenie gminy. wodoci ągów grupowych. do sieci wodoci ągowej.

Cel niezb ędny III C –Rozwój ró Ŝnych form budownictwa.

Liczba projektów maj ących na celu uzbrojenie Powierzchnia (w ha) uzbrojonych terenów w niezb ędn ą infrastruktur ę techniczn ą nowych Uzbrojenie wyznaczonych terenów pod przeznaczonych pod budownictwo Kierunek działania 1 terenów przeznaczonych pod rozwój ró Ŝne formy budownictwa. mieszkaniowe (jednorodzinne i wielorodzinne) budownictwa mieszkaniowego na terenie gminy. (jednorodzinnego i wielorodzinnego). Liczba nowo utworzonych lokali mieszkalnych Liczba projektów maj ących na celu na terenie gminy. powi ększenie bazy lokali mieszkalnych na Aktywizowanie działa ń w zakresie Powierzchnia (w m 2) nowo utworzonych lokali Kierunek działania 2 terenie gminy. powi ększenia bazy mieszkaniowej. mieszkalnych na terenie gminy. Liczba projektów maj ących na celu tworzenie Liczba nowo utworzonych mieszka ń socjalnych mieszka ń socjalnych na terenie gminy. na terenie gminy.

98 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

Powierzchnia (w m 2) nowo utworzonych mieszka ń socjalnych na terenie gminy.

Cel niezb ędny III D –Zachowanie czystego, nieska Ŝonego powietrza na terenie gminy.

Liczba utworzonych projektów maj ących na Liczba odnotowanych zmian systemów Likwidacja i ograniczenie niskiej emisji celu likwidacj ę i ograniczenie niskiej emisji. grzewczych z tradycyjnych na ekologiczne. Kierunek działania 1 m.in. poprzez rozbudow ę sieci Długo ść (w km) nowo wybudowanej sieci Liczba gospodarstw domowych podł ączonych gazowniczej. gazowniczej na terenie gminy. do sieci gazowniczej. Promocja nowych technologii grzewczych (np. solary – jako naturalne Liczba działa ń promuj ących nowe technologie Liczba gospodarstw domowych wdra Ŝaj ących Kierunek działania 2 źródło pozyskiwania energii cieplnej, grzewcze w śród mieszka ńców. nowe technologie grzewcze na terenie gminy. biomasa, pompy cieplne) w śród mieszka ńców. Przygotowanie terenów inwestycyjnych Powierzchnia (w ha) przygotowanych terenów Warto ść (w PLN) zainwestowanego kapitału na pod wzgl ędem prawnym i technicznym Kierunek działania 3 inwestycyjnych dla rozwoju produkcji energii rozwój produkcji energii odnawialnej na terenie dla rozwoju produkcji energii odnawialnej. gminy. odnawialnej.

Cel niezb ędny III E – Zwi ększenie oferty świadczonych usług zdrowotnych na terenie gminy.

Liczba pacjentów korzystaj ących z oferty placówek medycznych o poprawionym stanie Liczba projektów z zakresu poprawy jako ści Poprawa jako ści świadczonych usług technicznym. Kierunek działania 1 świadczonych usług zdrowotnych na terenie zdrowotnych na terenie gminy. Liczba pacjentów korzystaj ących gminy. z podstawowych i specjalistycznych usług medycznych na terenie gminy.

Cel niezb ędny III F – Zmniejszenie bezrobocia i jego społecznych skutków.

Współorganizacja kursów Liczba zorganizowanych kursów Liczba mieszka ńców gminy, którzy osi ągn ęli przekwalifikowania zawodowego przekwalifikowania zawodowego we drugi zawód i dostosowali swoje kwalifikacje poprzez struktury i za środki Kierunek działania 1 współpracy i za środki Powiatowego Urz ędu do potrzeb lokalnego rynku pracy, dzi ęki Powiatowego Urz ędu Pracy dla Pracy dla osób bezrobotnych zamieszkuj ących udziałowi w kursach przekwalifikowania bezrobotnych osób zamieszkuj ących teren Gminy Szprotawa. zawodowego. teren Gminy Szprotawa celem

99 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

osi ągni ęcia drugiego zawodu i dostosowania kwalifikacji do potrzeb lokalnego rynku pracy. Lepsze wykorzystanie istniej ącego Liczba działa ń promocyjnych istniej ącego systemu lokalnych preferencji systemu lokalnych preferencji podatkowych dla Liczba podmiotów gospodarczych obj ętych Kierunek działania 2 podatkowych dla inwestorów inwestorów tworz ących nowe miejsca pracy systemem lokalnych preferencji podatkowych. tworz ących nowe miejsca pracy w w oparciu o gminne tereny inwestycyjne. oparciu o gminne tereny inwestycyjne. Współpraca słu Ŝb administracji Liczba projektów współpracy słu Ŝb Liczba beneficjentów pomocy społecznej publicznej z organizacjami administracji publicznej z organizacjami obj ętych wspóln ą pomoc ą słu Ŝb administracji Kierunek działania 3 pozarz ądowymi w zakresie niwelowania pozarz ądowymi publicznej i organizacji pozarz ądowych społecznych skutków wyst ępuj ącego w zakresie niwelowania społecznych skutków w zakresie niwelowania społecznych skutków bezrobocia. wyst ępuj ącego bezrobocia. wyst ępuj ącego bezrobocia. Liczba beneficjentów pomocy społecznej Liczba utworzonych spółdzielni socjalnych na korzystaj ących z oferty działaj ących spółdzielni Sprzyjanie powstawaniu spółdzielni terenie gminy. socjalnych. Kierunek działania 4 socjalnych oraz utworzenie Klubu Powierzchnia (w m 2) utworzonego Klubu Liczba beneficjentów pomocy społecznej Integracji Społecznej. Integracji Społecznej. korzystaj ących z oferty utworzonego Klubu Integracji Społecznej. Podejmowanie działa ń ze środków Warto ść (w PLN) pozyskanych środków przez Europejskiego Funduszu Społecznego Ośrodek Pomocy Społecznej w Szprotawie na w ramach Programu Operacyjnego realizacj ę zada ń z zakresu rozwoju Kapitał Ludzki priorytet VII działania Liczba utworzonych projektów z zakresu Kierunek działania 5 i upowszechniania aktywnej integracji. 7.1. Rozwój i upowszechnianie aktywnej rozwoju i upowszechniania aktywnej integracji. Liczba beneficjentów pomocy społecznej integracji poddziałanie 7.1.1 Rozwój korzystaj ących z projektów z zakresu rozwoju i upowszechnianie aktywnej integracji i upowszechniania aktywnej integracji przez o środki pomocy społecznej.

Cel pierwszorz ędny III G –Wykorzystanie istniej ących walorów przyrodniczo-krajobrazowych na rzecz rozwoju turystyki.

Liczba turystów korzystaj ących z Długo ść (w km) wyznaczonych wyznaczonych i zagospodarowanych Lepiej wykorzysta ć istniej ące tereny i zagospodarowanych rekreacyjnych szlaków rekreacyjnych szlaków turystycznych (w ci ągu Kierunek działania 1 le śne i zbiorniki wodne dla rozwoju turystycznych wg podziału na ró Ŝne formy roku) wg podziału na ró Ŝne formy turystyki turystyki (turystyka kwalifikowana). turystyki kwalifikowanej (piesza, konna, kwalifikowanej (piesza, konna, rowerowa, rowerowa, kajakowa). kajakowa).

100 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

Liczba nowo powstałych obiektów bazy Działanie na rzecz powi ększenia bazy Liczba turystów krajowych i zagranicznych noclegowej, w tym bazy agroturystycznej. Kierunek działania 2 noclegowej i gastronomicznej korzystaj ących z bazy noclegowej Liczba nowo powstałych punktów w obszarach proturystycznych. i gastronomicznej na terenie gminy. gastronomicznych. Cel niezb ędny III H – Odnowa obszarów wiejskich oraz rewitalizacja dóbr kultury i dziedzictwa kulturowego znajduj ących si ę na terenie całej Gminy. Liczba obiektów zabytkowych na terenie gminy Liczba turystów krajowych i zagranicznych poddanych renowacji. odwiedzaj ących obiekty zabytkowe na terenie Renowacja i rewitalizacja obiektów Liczba obiektów zabytkowych na terenie gminy gminy. Kierunek działania 1 zabytkowych wyst ępuj ących na terenie poddanych rewitalizacji. Warto ść (w PLN) pozyskanych środków gminy. Liczba utworzonych projektów maj ących na zewn ętrznych na rewitalizacj ę starówki miasta celu rewitalizacj ę starówki miasta Szprotawy. Szprotawy. Tworzenie Planów Odnowy Miejscowo ści (PROW działanie: Warto ść (w PLN) środków UE pozyskanych na Odnowa i rozwój wsi) dla stworzenia Liczba opracowanych Planów Odnowy rzecz podniesienia jako ści Ŝycia mieszka ńców Kierunek działania 2 mo Ŝliwo ści absorpcji środków UE na Miejscowo ści. miejscowo ści obj ętych Planami Odnowy rzecz podniesienia jako ści Ŝycia Miejscowo ści. mieszka ńców, realizacja zada ń uj ętych w tych dokumentach.

101 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

Tabela 36 Monitorowanie strategii MONITOROWANIE

T E R M I N Z A D A N I E O D P O WI E D Z I A L N I R E A L I ZA CJ I

1. Monitorowanie Strategii przez Rada Miejska i Burmistrz 2008 - 2011 -2015 - 2020 21 Przewodnicz ących Komisji Stałych.

2. Przedkładanie Radzie Miejskiej raportów z przebiegu realizacji celów i kierunków Burmistrz Wybrana sesja Rady Miejskiej ka Ŝdego roku działania.

3. Ocena realizacji strategii. Rada Miejska 2009 – 2012 – 2016 - 2021 22

4. Wprowadzanie korekt do Strategii Ka Ŝdorazowo po monitorowaniu według Zrównowa Ŝonego Rozwoju Gminy Rada Miejska potrzeb na wniosek poszczególnych komisji Szprotawa. Rady Miejskiej lub Burmistrza

5. Organizacja spotka ń z udziałem osób 2012, 2016 i 2021 – po dokonaniu oceny tworz ących wcze śniej strategi ę dla oceny jej Burmistrz strategii (vide pkt 3) aktualno ści.

21 Monitorowanie polega na budowie danych dla ka Ŝdego wska źnika wymienionego w tab. 36 na koniec 2008 roku, nast ępnie na koniec 2011 roku, 2015 roku i na koniec 2020 roku 22 Ocena polega na dokonaniu analizy porównawczej wska źników roku 2011 do wska źników 2008, wska źników 2015 do 2011 i wska źników 2020 do 2015. Odbywa ć si ę to b ędzie w połowie lat 2009 – komunikat o otrzymanych danych bazowych, w połowie 2012 – pierwsze porównanie wska źników, 2016 – drugie porównanie wska źników i 2021 – trzecie porównanie wska źników.

102 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

11. WYKAZ TABEL, WYKRESÓW I RYSUNKÓW

WYKAZ TABEL : Tabela 1 Dyrektywy i zalecenia Unii Europejskiej...... 7 Tabela 2 Akty prawne i dokumenty strategiczno – planistyczne odnosz ące si ę do zrównowa Ŝonego rozwoju – obecnie obowi ązuj ące w Polsce ...... 9 Tabela 3 Dokumenty strategiczno – planistyczne obowi ązuj ące w województwie lubuskim i powiecie Ŝaga ńskim...... 16 Tabela 4 Przekrój statystyczny Gminy Szprotawa – stan na koniec 2007 r...... 26 Tabela 5 Dochody i wydatki bud Ŝetu Gminy Szprotawy na koniec 2007 r...... 28 Tabela 6 Struktura prowadzonej działalno ści gospodarczej na terenie gminy w latach 2005-2007...... 32 Tabela 7 Układ drogowy Gminy Szprotawa...... 34 Tabela 8 Wykaz dróg gminnych przebiegaj ących przez teren gminy...... 34 Tabela 9 Wykaz zamiejskich dróg powiatowych przebiegaj ących przez teren Gminy Szprotawa...... 37 Tabela 10 Wykaz dróg powiatowych przebiegaj ących przez teren miasta Szprotawa...... 37 Tabela 11 Wykaz obiektów zabytkowych ...... 47 Tabela 12 Aktualny wykaz przedszkoli i placówek przedszkolnych klas „0” (dane na koniec 2007 r.)...... 49 Tabela 13 Aktualny wykaz szkół podstawowych i gimnazjalnych...... 50 Tabela 14 Wykaz organizacji pozarz ądowych działaj ących na terenie gminy...... 53 Tabela 15 Dane dotycz ące zasobów mieszkaniowych Gminy Szprotawa na dzie ń 31.12.2007 r...... 56 Tabela 16 Liczba osób bezrobotnych w Gminie Szprotawa w latach 2005-2007...... 58 Tabela 17 Bezpiecze ństwo publiczne w Gminie Szprotawie – przest ępstwa stwierdzone...... 61 Tabela 18 Analiza SWOT Gminy Szprotawa – Gospodarka...... 63 Tabela 19 Analiza SWOT Gminy Szprotawa – Infrastruktura ...... 64 Tabela 20 Analiza SWOT Gminy Szprotawa – Ochrona środowiska...... 65 Tabela 21 Analiza SWOT Gminy Szprotawa – Zasoby społeczne i potencjał ludzki...... 66 Tabela 22 Analiza SWOT Gminy Szprotawa – Wielokierunkowa przestrze ń gminy...... 67 Tabela 23 Diagnoza stanu – Obszar Gospodarka...... 69 Tabela 24 Diagnoza stanu – Obszar Infrastruktura ...... 70 Tabela 25 Diagnoza stanu – Obszar Ochrona środowiska...... 71 Tabela 26 Diagnoza stanu – Obszar Zasoby społeczne i potencjał ludzki...... 72 Tabela 27 Diagnoza stanu – Obszar Wielokierunkowa przestrze ń gminy ...... 73 Tabela 28 GOSPODARKA – cele i kierunki działania...... 77 Tabela 29 INFRASTRUKTURA – cele i kierunki działania ...... 79 Tabela 30 OCHRONA ŚRODOWISKA – cele i kierunki działania...... 82 Tabela 31 ZASOBY SPOŁECZNE I POTENCJAŁ LUDZKI – cele i kierunki działania...... 84 Tabela 32 WIELOKIERUNKOWA PRZESTRZE Ń GMINY – cele i kierunki działania ...... 87 Tabela 33 Wybrany Wariant Rozwoju...... 90 Tabela 34 Wdra Ŝanie strategii...... 92 Tabela 35 Wska źniki produktu i wska źniki rezultatu oceny kierunków działania ...... 94 Tabela 36 Monitorowanie strategii...... 102

103 STRATEGIA ZRÓWNOWA ś ONEGO ROZWOJU GMINY SZPROTAWA NA LATA 2008 – 2020

WYKAZ WYKRESÓW: Wykres 1 Struktura ekonomiczna ludno ści...... 26 Wykres 2 Przyrost naturalny w liczbach bezwzgl ędnych na 1000 ludno ści...... 27 Wykres 3 Przyrost naturalny liczony metod ą: (urodzenia Ŝywe – zgony): urodzenia Ŝywe...... 27 Wykres 4 Dochody bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca...... 28 Wykres 5 Dochody własne bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca...... 29 Wykres 6 Samodzielno ść bud Ŝetów gmin – procent dochodów własnych w dochodach ogółem...... 29 Wykres 7 Wydatki bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca ...... 30 Wykres 8 Wydatki inwestycyjne bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca ...... 30 Wykres 9 Procent wydatków inwestycyjnych bud Ŝetów gmin w wydatkach ogółem...... 31 Wykres 10 Dochody i wydatki bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca ...... 31 Wykres 11 Struktura procentowa podmiotów gospodarki narodowej ...... 33 Wykres 12 Odsetek bezrobocia (w %) wg stanu na koniec 2007 roku...... 59 Wykres 13 Struktura procentowa bezrobocia według płci wg stanu na koniec 2007 roku ...... 59 Wykres 14 Struktura procentowa bezrobotnych posiadaj ących prawo do zasiłku do liczby bezrobotnych ogółem...... 60

WYKAZ RYSUNKÓW: Rysunek 1 Poło Ŝenie Gminy Szprotawa na terenie powiatu Ŝaga ńskiego ...... 25

104