Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Niegosławice, przyjęte Uchwałą Rady Gminy w Niegosławicach Nr XXI/100/2000 z dnia 30 października 2000r. Zmienione Uchwałą Rady Gminy w Niegosławicach Nr XXIX/149/2009 z dnia 26.10.2009 r. Wprowadzone zmiany zostały wyróżnione przez zamieszczenie w ramce tekstu pisanego podkreśloną czcionką II. UWARUNKOWANIA ROZWOJU str. 1 1. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE ZE ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 1.1 Geomorfologia i hydrografia. Na terenie gminy Niegosławice wyróżniono dwa mezoregiony fizyczno – geograficzne. Są to : Góry Kocie w północnej części gminy i Równina Szprotawska w części południowej. Góry Kocie – na obszarze gminy reprezentowane sa przez fragment Wzgórz Dalkowskich – moreny czołowej glacitektoniczne spiętrzonej wyznaczającej maksymalny zasięg Stadiału Warty zlodowacenia środkowopolskiego. W rejonie zimnej Brzeźnicy kulminacja osiąga wysokość 226,0 m n.p.m. Grzbietowe partie wykazują spłaszczenia i w ich obrębie nachylenia stoków wynoszą 5 %. Główny grzbiet rozcinają konsekwentnie dolinki, które na znacznych odcinkach maja charakter wciosów. Nachylenie stoków tych dolin wynosi do 20 %. Zasadnicze cechy rzeźby Gór Kocich zostały ukształtowane w wyniku długotrwałych procesów denudacyjnych w warunkach klimatu peryglacjalnego jaki panował na tym terenie w czasie ostatniego zlodowacenia. Stąd powszechność powierzchni zrównań. Równina Szprotawska – dzieli się na dwa mikroregiony : Błota Przemkowskie i równinę moreny dennej zlodowacenia środkowopolskiego. Błota Przemkowskie – w początkowym okresie zagłębienie końcowe moren akumulacyjnych oscylacji chocianowskiej, a następnie w wyniku zatarasowania odpływu wód z południa pasmem Gór Kocich – zastoiska. Występujące tu poziomy terasowe świadczą, że w pewnych okresach w ich obrębie funkcjonował przepływ wód uchodzących do doliny Bobru. Teren płaski, bez deniwelacji wskutek holoceńskiej akumulacji torfu o znacznej miąższości. Równina moreny dennej – fragment moreny dennej ze zlodowaceń poprzedzających Stadiał Warty. Wykazuje niewielki spadek od Wzgórz Dalkowskich ku dolinie Szprotawy. Pierwotna rzeźba została zamaskowana i wyrównana przez akumulację osadów zdeponowanych procesami demidacyjnymi. Formy antropogeniczne – wymienić tu należy wyrobiska po eksploatacji surowców miejscowych, obwałowania rzeki Szprotawy, groble stawów istniejących i zdewastowanych oraz nasypy dróg i linii kolejowych. Wyrobiska poeksploatacyjne rozrzucone są po terenie całej gminy, a większość z nich uległa samoistnej rekultywacji. str. 2 Hydrograficznie teren gminy Niegosławice położony jest w zlewni rzeki Szprotawy płynącej w południowej części gminy i będącej prawym dopływem Bobru. Niewielkie fragmenty terenów położonych w północnej części gminy : Zimna Brzeźnica, Mycielin, Bukowica należą do zlewni Białej Wody, będącej lewym dopływem Odry. Lokalnie występują niewielkie zbiorniki wodne, szczególnie w rejonie potoku Szprotawka, będącym prawym dopływem rzeki Szprotawy. Podmokłości stałe jak i okresowe związane są przede wszystkim z rozległym terenem określonym jako Błota Przemkowskie. Wody rzeki Szprotawy w granicach gminy mieszczą się w II i III klasie czystości, natomiast w rejonie ujścia do Bobru są pozaklasowe. 1.2 Warunki geologiczne i hydrogeologiczne Gmina Niegosławice położona jest w obrębie Monokliny Przedsudeckiej. Morfologicznie jest to Wysoczyzna Głogowska jako jednostka wyższego rzędu. Podrzędnie są to Góry Kocie i Równina Szprotawska. Góry Kocie reprezentowane są przez Wzgórza Dalkowskie, występujące w północnej części gminy. Równina Szprotawska to południowa część gminy z Błotami Przemkowskimi i doliną rzeki Szprotawy. Góry Kocie są moreną spiętrzoną wyznaczającą maksymalny zasięg Stadiału Warty zlodowacenia środkowopolskiego. Równina Szprotawka powstała w czasie deglacjacji lądolodu zlodowacenia środkowopolskiego i z tego okresu pochodzą Błota Przemkowskie wciągnięte następnie w sieć odpływu. Podczas późniejszych okresów zlodowaceń jak i interglacjałów teren ten podlegał intensywnym procesom denudacji i erozji. Starsze podłoże mezozoiczne zbudowane jest z utworów triasowych. Na osadach triasowych położone są niezgodnie utwory trzeciorzędowe i czwartorzędowe (zaburzone glacitektonicznie). Trzeciorzęd zbudowany jest głównie z iłów z przewarstwieniami mułków, piasków i żwirów oraz węgli brunatnych. Osady czwartorzędowe zbudowane są z szeregu poziomów glin zwałowych lub odpowiadających im iłów o miąższościach zmiennych, od kilku do kilkunastu metrów. Poziomy gliniasto – ilaste przedzielone są kilkumetrowej miąższości warstwami piasków i żwirów wodnolodowcowych. Charakter wód gruntowych ma ścisły związek z budową geologiczną zasadniczych form morfologicznych. W związku z powyższym wydzielono dwa obszary : pozadolinny i współczesnych dolin rzecznych. str. 3 Obszar pozadolinny zbudowany jest głównie z wodnolodowcowych piasków i żwirów oraz glin morenowych. Tereny zbudowane z gruntów przepuszczalnych lokalnie podścielonych glinami i iłami charakteryzują się swobodnym zwierciadłem wód gruntowych, występującym na głębokościach od jednego do kilkunastu metrów ppt. W rejonach zbudowanych z gruntów trudno przepuszczalnych wody gruntowej nie stwierdzono. Wydajność wód czwartorzędowych w zależności od miąższości warstwy wodonośnej kształtują się średnio od 2,0 do 50,0 m³/h. Obszary współczesnych dolin zbudowane są na ogół z przepuszczalnych piasków o swobodnym zwierciadle wody lub piasków przykrytych warstwą mad rzecznych i wówczas zwierciadło wód jest napięte hydrostatycznie nadległą warstwą gruntów trudno rozpuszczalnych. Poziom wód gruntowych na tych terenach występuje na głębokości 1,0 – 2,0 m ppt. Rejon ten charakteryzuje się stosunkowo dużymi wahaniami poziomu wód gruntowych, które mają ścisły związek z poziomem wody w rzece i mogą dochodzić do 2,0 m. Warunki hydrogeologiczne gminy są niekorzystne. Wpływają na to zaburzenia glacitektoniczne w północnej części terenu jak również miąższość poziomów wodonośnych położonych w dodatku na znacznych głębokościach ( kilkadziesiąt m ppt.) Poziomy wodonośne o znacznych miąższościach występują na dużych głębokościach (kilkadziesiąt m ppt) i związane są z utworami czwartorzędowymi. Warstwy wodonośne poziomów trzeciorzędowych występują na znacznych głębokościach rzędu kilkuset metrów (Gościeszowice 214,4 m). Analizując obszar gminy pod kątem przydatności do zabudowy, biorąc pod uwagę warunki gruntowo – wodne, korzystnie należy ocenić środkową i północną jej część (Przecław, Stara i Nowa Jabłona, Mycielin, Gościeszowice). Tereny te charakteryzują się nośnym choć zróżnicowanym podłożem gruntowym (gliny, piaski) i stosunkowo niskim poziomem wód gruntowych. Mniej korzystne warunki występują w rejonie Zimnej Brzeźnicy, Bukowicy i Rudzin gdzie płytki poziom wód gruntowych stanowi duże utrudnienie dla budownictwa. Niekorzystne warunki dla budownictwa to obszary dolinne rzeki Szprotawy i obszar Błot Przemkowskich, gdzie od powierzchni zalegają grunty słabonośne (mady, torfy) z płytko występującą wodą gruntową (obszary podmokłe i okresowo podmokłe). 1.3 Klimat Gmina Niegosławice podobnie jak cała Polska Zachodnia posiada klimat umiarkowany z wyraźną dominacją cech klimatu oceanicznego. str. 4 Zimy są tu na ogół łagodne, z częstymi odwilżami, lata chłodniejsze z większą liczbą opadów. Istotną cechą tego klimatu jest duża zmienność temperatur. Charakterystyczne cechy klimatu : - średnia roczna temperatura powietrza - + 8,2 °C - średnia temperatura okresu wegetacyjnego - + 14,5 °C - roczna suma opadów - 620 mm - liczba dni z pokrywą śnieżną - 60 dni - przewaga wiatrów z kierunków zachodnich - 41,0 % Klimat lokalny uzależniony jest od morfologii terenu i szaty leśnej. Generalnie najkorzystniejsze warunki występują na obszarach wysoczyznowych, które są wolne od inwersji termicznych i posiadają najkorzystniejsze warunki solarne. Mniej korzystne warunki występują w obrębie doliny rzeki Szprotawy oraz w dolinach jej odpływów, gdzie okresowo mogą powstawać inwersje termiczne sprzyjające takim niekorzystnym zjawiskom jak przymrozki, mgły i zamglenia, słabe mieszanie się mas powietrza. Lokalne warunki klimatyczne modyfikowane są przez kompleksy leśne, które powodują wyrównania drobnych przebiegów amplitud temperatury i wilgotności powietrza, osłaniają tereny przyległe od niekorzystnego oddziaływania wiatru. 1.4 Powietrze atmosferyczne Stan higieny atmosfery gminy Niegosławice kształtuje się pod wpływem ogólnej cyrkulacji atmosfery i przenoszonych zanieczyszczeń, jak również pod wpływem lokalnych źródeł zanieczyszczeń i są to przeważnie zanieczyszczenia pochodzące ze spalania węgla. Stan higieny atmosfery należy uznać za korzystny, choć leśnicy obserwują osłabienie drzewostanów iglastych na skutek dalekiego oddziaływania Huty Miedzi w Głogowie. Wyznaczony przez służby leśne zasięg należy udokumentować pomiarami terenowymi. 1.5 Obszary podlegające ochronie 1. Na terenie gminy Niegosławice głównym elementem środowiska prawnie podlegającym ochronie jest obszar chronionego krajobrazu, ustanowiony „Rozporządzeniem nr 6 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 10 lipca 1996 r. w sprawie wyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu, Dz. Urz. Woj. Ziel. Nr 12, poz. 117”. Obszar ten położony jest w północno – wschodniej str. 5 części gminy i obejmuje fragment Wzgórz Dalkowskich, interesujący teren pod względem krajoznawczym. 2. Ochroną objętą są parki podworskie z cennymi wielogatunkowymi zespołami roślinności drzewiastej w Przecławiu, Rudzinach, Suchej Dolnej, Gościeszowicach, Mycielinie, Zimnej Brzeźnicy i Międzylesiu gdzie zachowały się