STRATEGIA ROZWOJU AGLOMERACJI OPOLSKIEJ NA LATA 2014–2020 STRATEGIASYNTEZA Dokument opracowany przez firmę Lider Projekt Sp. z o.o. www.LiderProjekt.pl

We współpracy z: Magdalena Szydłowska – Urząd Miasta Opola Aniela Wojtowicz – Urząd Miasta Opola Anna Wójcik – Urząd Miasta Opola Aleksandra Tyła – Stowarzyszenie Aglomeracja Opolska Katarzyna Harnyś-Mielnik – Stowarzyszenie Aglomeracja Opolska oraz Gminy Aglomeracji Opolskiej STRATEGIA ROZWOJU AGLOMERACJI OPOLSKIEJ NA LATA 2014–2020 SYNTEZA

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie...... 05

Potencjał Aglomeracji Opolskiej...... 06

Struktury zarządzania Aglomeracją Opolską...... 10

Wizja Aglomeracji Opolskiej w 2020 roku...... 12

Cele strategiczne i cele szczegółowe...... 13

Podmioty wdrażające Strategię rozwoju Aglomeracji Opolskiej na lata 2014–2020...... 16

Źródła finansowania Strategii rozwoju Aglomeracji Opolskiej na lata 2014–2020...... 17

Członkowie Stowarzyszenia Aglomeracja Opolska...... 18

WPROWADZENIE

Aglomeracja Opolska to silnie urbanizujący się ob- spójności i konkurencyjności całego obszaru funkcjo- szar, gdzie rzeczywistość społeczna, gospodarcza i prze- nalnego ośrodka wojewódzkiego – Opola. strzenna podlega intensywnym przemianom. Pojawiają Gminy tworzące Aglomerację Opolską, będące w peł- się nowe trendy demograficzne i społeczne, przekształ- ni świadome stojących przed nią wyzwań rozwojowych ceniu ulega struktura gospodarki, środowisko przyrodni- oraz identyfikujące się z ideą integracji aglomeracyjnej, cze oraz krajobraz miast i obszarów wiejskich. Istotnym podjęły się wspólnej realizacji Strategii rozwoju na najbliż- czynnikiem wpływającym na obszar Aglomeracji Opol- sze lata. Prezentowany dokument strategiczny stanowi skiej jest postępująca suburbanizacja. Ma ona kluczowy potwierdzenie woli intensyfikowania współpracy samo- wpływ na postrzeganie Aglomeracji jako zwartej struk- rządów lokalnych w ramach Aglomeracji Opolskiej, która tury przestrzenno-funkcjonalnej, na którą składają się od- wyrażona została w podpisanym we wrześniu 2012 roku rębne administracyjnie jednostki. W dobie postępującej Porozumieniu w sprawie utworzenia Aglomeracji Opol- globalizacji, wzrastającej konkurencji miast i aglomeracji skiej oraz sformalizowana powołaniem w październiku miejskich, rosnącej świadomości mieszkańców co do ja- 2013 roku Stowarzyszenia Aglomeracja Opolska. kości życia, warunków pracy, zamieszkania i wypoczynku, Strategia rozwoju Aglomeracji Opolskiej na lata niezbędna jest ścisła współpraca jednostek samorządu 2014–2020 to pierwszy tego typu dokument, posiadają- terytorialnego ponad podziałami administracyjnymi, by cy charakter integracyjny dla gmin ją tworzących. Wska- w jak największym stopniu spełnić oczekiwania miesz- zane w nim kierunki rozwojowe z jednej strony wpisują kańców oraz rozwijać pozycję konkurencyjną względem się w realizowane już przez poszczególne jednostki dzia- innych obszarów. łania, z drugiej natomiast wyznaczają nowe płaszczyzny Silna dynamika zmian społecznych, gospodarczych współpracy, przy zachowaniu zasady samorządności i przestrzennych występujących w Aglomeracji Opol- jednostek terytorialnych. Strategia jest potwierdzeniem skiej oraz konieczność sprostania wymaganiom XXI wie- wspólnie obranego kierunku integracji międzygminnej ku stawiają przed mieszkańcami i władzami lokalnymi przy jednoczesnym solidarnym współdziałaniu wszyst- Aglomeracji Opolskiej nowe wyzwania. Przejawiają się kich najważniejszych podmiotów w ramach całej Aglo- one przede wszystkim w podejmowaniu działań, których meracji. celem jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju oraz Prezentowany dokument stanowi syntezę Strate- stałe podnoszenie poziomu życia mieszkańców Aglome- gii rozwoju Aglomeracji Opolskiej na lata 2014–2020, racji. Stojące przed Aglomeracją Opolską wyzwania zawierającą najważniejsze elementy pełnej wersji rozwojowe wymagają określenia nowych zasad, reguł dokumentu. Przedstawione zostały cele strategiczne i planów działania samorządów lokalnych, partnerów oraz cele szczegółowe wraz z przyporządkowanymi społecznych i gospodarczych. Niniejsza Strategia roz- do nich projektami strategicznymi. Ponadto wskaza- woju Aglomeracji Opolskiej na lata 2014–2020 pełni ne zostały najistotniejsze potencjały AO, wizja roz- funkcję planu działania w perspektywie do 2020 roku. woju oraz zasady wdrażania i finansowania założeń Jej realizacja winna przyczynić się do budowania strategicznych. 07 POTENCJAŁ AGLOMERACJI OPOLSKIEJ

Aglomeracja Opolska powstała na mocy Porozumienia unikatowymi walorami przyrodniczymi i kulturowymi. w sprawie utworzenia Aglomeracji Opolskiej, opublikowa- Jego centrum stanowi – stolica województwa, nego w Dzienniku Urzędowym Województwa Opolskie- otoczone grupą mniejszych miast i wsi. Aglomeracja go z dnia 31.10.2012 r. (poz.1521). Bodźcem determinu- Opolska liczy 334 tys. mieszkańców, przy średniej gę- jącym gminy do zawarcia porozumienia była poprawa stości zaludnienia 146 os./km2. Mieszkańcy Aglomeracji konkurencyjności i atrakcyjności Aglomeracji oraz pod- stanowią niespełna 1% ludności kraju i 33% ludności niesienie jakości życia jej mieszkańców. województwa opolskiego. Aglomeracja jest jednym Aglomeracja Opolska to zurbanizowany obszar leżący z 18 miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków woje- w centrum województwa opolskiego. Skupia duży po- wódzkich w Polsce, który stanowi istotny element struk- tencjał społeczny i ekonomiczny, oraz charakteryzuje się tury osadniczej Polski.

Zasięg przestrzenny Aglomeracji Opolskiej

08 POTENCJAŁ AGLOMERACJI OPOLSKIEJ

Zasięg przestrzenny Aglomeracji Opolskiej determino- wany jest z jednej strony intensywnością występujących na jej obszarze zjawisk przestrzennych, gospodarczych, społecznych, środowiskowych oraz infrastrukturalnych a z drugiej zawiązywanymi porozumieniami o współpra- cy między gminami. Aglomeracja Opolska to liczące 121,6 tys. mieszkań- ców miasto Opole oraz strefa podmiejska, obejmująca 20 gmin: Gogolin, , Lewin Brzeski, Niemodlin, Ozimek, Prószków, Zdzieszowice, Chrząstowice, Dąbro- wa, Dobrzeń Wielki, Izbicko, Komprachcice, Łubniany, Murów, Popielów, , Tarnów Opolski, Turawa, Walce, Tułowice.* Skupione wokół Opola – stolicy regio- nu gminy, tworzą obszar najsilniejszych powiązań funk- cjonalnych, przestrzennych i społecznych w skali całego województwa opolskiego. Aglomeracja Opolska posiada charakter monocentryczny, z głównym ośrodkiem, któ- rym jest miasto Opole (36,4% populacji Aglomeracji). Pomimo tego Opole nie dominuje pod względem licz- by mieszkańców nad obszarem podmiejskim (212,4 tys. mieszkańców). W ciągu ostatnich lat na znaczeniu przy- Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Bank Danych Lokalnych, GUS biera, nasilające się w Aglomeracji Opolskiej zjawisko suburbanizacji, które poza aspektem przestrzennego rozwoju obszaru funkcjonalnego wiąże się z odpływem mieszkańców z miasta centralnego na rzecz gmin pod- Liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON miejskich. Ponadto uwidacznia się także negatywne zjawisko depopulacji Aglomeracji Opolskiej. W latach 2002–2012 liczba mieszkańców tego obszaru zmniejszy- ła się o blisko 4,5% (15 tys.). W tym czasie zmalała liczba mieszkańców zarówno Opola, jak i obszaru podmiejskie- go. Spadek liczby mieszkańców był jednak nierówno- mierny. Główne miasto Aglomeracji od 2002 roku utra- ciło ok. 6% ludności (7 766 mieszkańców) zaś pozostałe gminy łącznie ok. 3,2% (6941 mieszkańców). Aglomeracja Opolska to silny ośrodek gospodarczy. Posiada bogate tradycje związane z produkcją przemy- słową, której najważniejszymi filarami jest działalność związana z przetwórstwem spożywczym (owocowo-wa- rzywnym, mleczarskim), produkcją wyrobów z surow- ców niemetalicznych (przemysł cementowo-wapienni- czy, produkcja wyrobów betonowych oraz gipsowych, produkcja szkła i jego wyrobów), a także przemysłem metalowym (produkcja wyrobów z metali oraz produkcja metali). Aglomeracja Opolska znajduje się także wśród czołowych producentów należących do branży koksow- Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Bank Danych Lokalnych, GUS niczej oraz energetycznej. W efekcie, wartość dodana 09 brutto generowana przez przemysł w regionie, a także

* Gmina Tułowice przystąpiła do Aglomeracji Opolskiej w 2014 roku na podstawie uchwały Zarządu Stowarzyszenia Aglomeracja Opolska z dnia 19 marca 2014 r. Prace nad dokumentem strategicznym były wówczas wysoce zaawansowane. Delimitacja miejskiego obszaru funkcjonalnego Opola wskazała jednak, iż Tułowice cechują się wysokim stopniem aglomeracyjności oraz podobnymi uwarunkowaniami społeczno – gospodarczymi co pozostałe gminy AO. W związku z powyższym powiększenie obszaru Aglomeracji Opolskiej o gminę Tułowice nie wpłynęło zasadniczo na kształt Strategii, wskazane w niej kierunki rozwoju i najistotniejsze rozstrzygnięcia strategiczne. 

opolskiego, a znaczna część obszaru położona jest w odległości 15 i 30 minut od Opola. Aglomeracja Opolska posiada bogate i wielokulturo- we dziedzictwo wynikające z uwarunkowań historycz- nych. Wpływ na obecne cechy kulturowe obszaru miało zróżnicowanie etniczne ludności, bowiem w przeszłości tereny te znajdowały się pod władaniem m.in. Piastów, Habsburgów, Prusaków, Niemców. Szczególnego kolo- rytu kulturze lokalnej Aglomeracji nadają też pierwiastki kultury polskich Kresów Wschodnich, przeniesione przez repatriantów po II wojnie światowej. Ważnym elemen- tem stanowiącym o odrębności i unikatowości danego regionu są tzw. niematerialne źródła kultury. W czasach powszechnej globalizacji i internacjonalizacji kultury nie- zwykle ważne dla zachowania własnej tożsamości jest kultywowanie tradycji i obyczajów, przekazywanych przez kolejne pokolenia. Aglomeracja Opolska, czerpiąca z kultur i historii wielu narodowości, ukształtowała swoją własną, specyficzną kulturę z gwarą, barwnymi strojami ludowymi oraz obrzędami. Jej szczególnym przejawem jest dziedzic- Źródło: Opracowanie własne two kulinarne – śląska kuchnia kultywowana w licznych gospodach i zajazdach, a także serwowana turystom, na zdecydowana przewaga tego sektora w strukturze za- przykład w gospodarstwach agroturystycznych. trudnienia (ponad 1/3) należą do najwyższych w kraju. Ważnym elementem rozwoju Aglomeracji Opolskiej Istotnym elementem gospodarki obszaru AO jest także jest turystyka. Opiera się ona na lokalnych walorach nowoczesne i wysokotowarowe rolnictwo, któremu przyrodniczych oraz kulturowych. Aglomeracja bogata sprzyjają lokalne warunki terenowe oraz klimatyczne. jest w rzeki oraz akweny wodne, stanowiące potencjał Ponadto wyróżniające znaczenie odgrywa także branża dla rozwoju sportów wodnych. Rozwojowi turystyki ak- turystyczna. Aglomeracja Opolska jest siedzibą nie tylko tywnej sprzyja duża lesistość Aglomeracji (36,6 %), wy- dla przedsiębiorców oferujących usługi z zakresu lokalnej znaczone szlaki turystyczne i pielgrzymkowe, parki kra- turystyki, ale przede wszystkim dla organizatorów i po- jobrazowe oraz inne obszary cenne przyrodniczo. Ważną średników wyjazdów turystycznych. rolę w rozwoju turystycznym Aglomeracji odgrywają Dogodne położenie Aglomeracji Opolskiej w struk- także zabytki architektury o dużej wartości historycznej. turze osadniczej i transportowej kraju sprawia, że ob- Wskazać tu należy zachowane pałace, dwory oraz cenne szar ten pełni ważną funkcję tranzytową. W układzie obiekty sakralne. To właśnie architektura sakralna stanowi komunikacji europejskiej Aglomeracja leży na trasie bardzo ważny element dziedzictwa architektonicznego III Paneuropejskiego Korytarza Transportowego. Ponad- Aglomeracji. Przez jej obszar przebiega „Szlak drewniane- to przez miejski obszar funkcjonalny przebiega „Szlak go budownictwa sakralnego”. Zabytkowe obiekty sakral- staropolski”, czyli krajowy korytarz transportowy łączący ne stanowią integralny element opolskiego krajobrazu południowo-zachodnie tereny kraju z Polską central- i jedną z największych atrakcji turystycznych. Odznaczają ną i wschodnią. Głównym węzłem komunikacyjnym się wyjątkowymi walorami architektonicznymi i kunsz- w Aglomeracji jest Opole, w którym zbiegają się drogi tem lokalnych budowniczych. krajowe nr 45, 46 i 94, drogi wojewódzkie nr 454, 459, Aglomeracja Opolska do obszar posiadający szereg 435, 414, 423, linie kolejowe nr 132, 136 (te dwie linie walorów i potencjałów, decydujących o jej wyjątkowości wchodzą w skład głównej, międzynarodowej magistrali w skali kraju. Rozwój Aglomeracji w najbliższych latach po- 10 kolejowej E30 i CE30), 144, 277, 280, 287, 300 i 301 oraz winien opierać się na ich wzmacnianiu, przy jednoczesnym odrzańska droga wodna z portem w Opolu-Zakrzowie, wykorzystywaniu nadarzających się szans rozwojowych. przystanią przeładunkową w Opolu-Grotowicach oraz W toku prac nad Strategią rozwoju Aglomeracji Opol- Mariną w Opolu i Krapkowicach. Gęsta sieć drogowa skiej na lata 2014–2020 zidentyfikowane zostały klu- umożliwia względnie szybki dojazd z Opola do okolicz- czowe czynniki rozwojowe Aglomeracji, do których nych gmin. Niemal z każdego miejsca w Aglomeracji zaliczyć należy następujące silne strony: można w 45 minut dojechać do stolicy województwa POTENCJAŁ AGLOMERACJI OPOLSKIEJ

Miasto Opole

»» Dogodne położenie w układzie komunikacyjnym ze- znajomość zagadnień rozwoju lokalnego, wyzwań wnętrznym; i barier rozwojowych; »» Wysoka dostępność do infrastruktury społecznej; »» Wysoki poziom bezpieczeństwa publicznego; »» Zróżnicowana struktura gospodarki, w tym sektora »» Aktywne organizacje pozarządowe działające na rzecz produkcyjnego, rozwinięte formy współpracy przed- rozwoju kultury, sportu, pomocy osobom niepełnospraw- siębiorstw w formie klastrów budownictwa, prze- nym i znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej; twórstwa drzewnego, informatyki, turystyki; »» Różnorodna baza sportowo-rekreacyjna; »» Dobra kondycja mikro i małych przedsiębiorstw; »» Współpraca szkół i uczelni na poziomie międzynaro- »» Dostępność terenów inwestycyjnych; dowym; »» Zasoby dla rozwoju gałęzi przemysłu spożywczego, »» Aktywna współpraca z miastami partnerskimi; wapienniczego i cementowego; »» Zamiłowanie do porządku, gospodarność; »» Wysokotowarowe rolnictwo i przetwórstwo rolno- »» Dobry stan wód podziemnych na terenie AO; -spożywcze; »» Intensywna gospodarka rybacka. »» Dostęp do wykwalifikowanych zasobów ludzkich, Szansami dla przyszłego rozwoju Aglomeracji Opol- pracownicy z doświadczeniem międzynarodowym, skiej są natomiast: znajomość języków obcych; »» Zewnętrzne środki pomocowe wspierające rozwój »» Dobrze rozwinięty sektor usług; obszarów funkcjonalnych miast wojewódzkich; »» Silne powiązania funkcjonalne pomiędzy partnerami; »» Rozwijająca się współpraca z SSE; »» Bezpieczeństwo energetyczne, bliskość dostawców »» Wzrost znaczenia polityki miejskiej – nowe instrumenty mediów; wspierające rozwój miejskich obszarów funkcjonalnych; »» Bogate i oryginalne dziedzictwo kulturowe, wielokul- »» Wyznaczone pasma rozwojowe (pasmo drogi nr 46, turowe społeczeństwo AO; pasmo rzeki Odry); »» Duże firmy o uznanej marce działające ta terenie AO; »» Wdrożenie Programu Specjalnej Strefy Demograficznej; »» Bliskość portów lotniczych; »» Polityka Unii Europejskiej i kraju związana z rozwojem »» Duże walory przyrodnicze i krajobrazowe Aglomeracji inteligentnych specjalizacji i klastrów; 11 Opolskiej; »» Rozbudowa Elektrowni „Opole” – nowe miejsca pracy, »» Przewaga pozytywnych i neutralnych skojarzeń z te- powstanie infrastruktury prorozwojowej; renem AO, uznana marka festiwalu piosenki w Opolu; »» Priorytetowe traktowanie AO jako ośrodka wzrostu »» Wspólne cele rozwojowe i jasno określone dziedziny w skali całego regionu (zapis w Strategii Rozwoju Woje- współpracy, działania ponad podziałami administra- wództwa Opolskiego do 2020 roku zakładający rozwój cyjnymi na rzecz zrównoważonego rozwoju, dobra konkurencyjnej Aglomeracji Opolskiej). STRUKTURY ZARZĄDZANIA AGLOMERACJĄ OPOLSKĄ

Rozpoczęty w 2012 roku proces integracji współpracy mowaniu wspólnych przedsięwzięć i inicjatyw. Gminy miast i gmin w ramach Aglomeracji Opolskiej, przyczy- Aglomeracji mogą liczyć na wsparcie merytoryczne nił się do stworzenia nowych struktur organizacyjnych, i organizacyjne w zakresie aplikowania o krajowe i unij- ułatwiających podejmowanie i realizowanie wspólnych ne środki finansowe a także pomoc w doborze partne- inicjatyw o charakterze ponadgminnym. rów w ramach planowanej współpracy. Promowane są Od października 2013 r. instytucjonalną płaszczyzną wszelkie inicjatywy o charakterze aglomeracyjnym oraz współpracy międzygminnej w ramach Aglomeracji Opol- idea współpracy ponad podziałami administracyjnymi. skiej jest Stowarzyszenie Aglomeracja Opolska. Jest Niezwykle istotnym obszarem działalności Stowarzysze- to stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego nia są również zadania związane z efektywnym wykorzy- w rozumieniu ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samo- staniem funduszy unijnych, z których w perspektywie rządzie gminnym. Kontynuuje ono działania integracyjne 2020 roku Aglomeracja Opolska korzystać będzie w for- zainicjowane w 2012 r. w ramach Porozumienia w sprawie mule Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych. Stowa- utworzenia Aglomeracji Opolskiej. Głównym celem dzia- rzyszenie pełni jednocześnie wobec władz regionalnych łalności Stowarzyszenia jest inicjowanie i realizowanie i krajowych rolę Związku Zintegrowanych Inwestycji Te- działań ukierunkowanych na poprawę warunków życia rytorialnych. mieszkańców AO oraz zwiększanie konkurencyjności gospodarki. Ponadto Stowarzyszenie ma za zadanie wspieranie i rozwijanie idei samorządu terytorialnego Członkowie Stowarzyszenia Aglomeracja Opolska: oraz dążenie do zrównoważonego rozwoju społeczno- Opole, Gogolin, Krapkowice, Lewin Brzeski, -gospodarczego jednostek samorządowych wchodzą- Niemodlin, Ozimek, Prószków, Zdzieszowice, cych w skład obszaru funkcjonalnego Opola, które są Chrząstowice, Dąbrowa, Dobrzeń Wielki, Izbicko, równocześnie członkami Stowarzyszenia. Komprachcice, Łubniany, Murów, Popielów, Powołanie Stowarzyszenia Aglomeracja Opolska jest Strzeleczki, Tarnów Opolski, Turawa, Walce, Tułowice. potwierdzeniem chęci kooperacji gmin z obszaru Aglo- meracji w celu podejmowania wspólnych działań roz- wojowych o charakterze perspektywicznym. To właśnie Ponadto w celu realizacji przedsięwzięć istotnych świadomość potrzeby współpracy oraz wynikających z punktu widzenia rozwoju całego województwa opol- z niej korzyści są bezpośrednim impulsem dla procesu skiego Stowarzyszenie Aglomeracja Opolska współ- integracji. Elastyczność formy współdziałania, jaką jest pracuje z najważniejszymi ośrodkami subregionalnymi, Stowarzyszenie przejawia się wysoką swobodą w wy- tj. Brzegiem, Kędzierzynem-Koźle, Kluczborkiem, Nysą borze wspólnych projektów oraz dobrowolnym angażo- i ich obszarami funkcjonalnymi. Cele i zadania Stowarzy- waniem się partnerów w ich realizację. Nowe struktury szenia realizowane są przy pomocy powołanego Biura zarządzania Aglomeracją Opolską odpowiedzialne są Stowarzyszenia Aglomeracja Opolska. za wyznaczanie najważniejszych kierunków rozwoju Celem działalności Stowarzyszenia Aglomeracja Opol- 12 całego obszaru. Na Stowarzyszeniu spoczywa w znaczą- ska w myśl zapisów Statutu jest: cym stopniu odpowiedzialność za skuteczne wdrażanie 1) Wspólne planowanie rozwoju – uzgadnianie i roz- zapisów Strategii rozwoju Aglomeracji Opolskiej na lata strzyganie zagadnień rozwojowych Aglomeracji 2014–2020. Opolskiej, Działalność Stowarzyszenia, poza realizacją celów 2) Sprzyjanie rozwojowi współpracy i integracji na ob- wskazanych w Statucie, koncentruje się na wpieraniu szarze Aglomeracji Opolskiej, samorządów oraz pozostałych partnerów w podej- 3) Promowanie partnerskiego modelu współpracy STRUKTURY ZARZĄDZANIA AGLOMERACJĄ OPOLSKĄ

Gmina Dąbrowa

jednostek samorządu terytorialnego i innych pod- 7) Wymiana informacji i doświadczeń w zakresie wy- miotów tworzących Aglomerację Opolską, konywanych zadań własnych stowarzyszonych jed- 4) Integracja działań zmierzających do zrównoważo- nostek samorządu terytorialnego, nego rozwoju jednostek samorządu terytorialnego 8) Administrowanie wspólną infrastrukturą i pozosta- tworzących Aglomerację Opolską, łym posiadanym majątkiem, 5) Podejmowanie wspólnych inicjatyw gospodarczych 9) Promocja i działalność informacyjna, 13 i społecznych oraz realizacja wspólnych przedsię- 10) Współpraca z wszelkimi osobami oraz instytucjami wzięć prorozwojowych, mających na celu zrówno- o podobnych celach działania, ważony, wszechstronny rozwój Aglomeracji Opolskiej, 11) Inne działania realizujące cele statutowe. 6) Pozyskiwanie środków finansowych na realizację przedsięwzięć prorozwojowych i wspólną realiza- cję projektów, WIZJA AGLOMERACJI OPOLSKIEJ W 2020 ROKU

Wizja jest obrazem przyszłości Aglomeracji Opolskiej, starostw powiatowych, uczelni wyższych i placówek na- określonym stanem, do którego doprowadzić ma reali- ukowych, instytucji gospodarczych, miejskich jednostek zacja przyjętej Strategii rozwoju. Została określona przez organizacyjnych, instytucji o istotnym znaczeniu dla roz- szerokie gremium w trakcie warsztatów strategicznych woju regionu, a także przedstawiciele przedsiębiorstw prowadzonych z udziałem zespołu ds. opracowania Stra- i organizacji społecznych zaproszonych do współpracy tegii rozwoju Aglomeracji Opolskiej na lata 2014–2020. Na w trakcie prac nad Strategią rozwoju Aglomeracji Opolskiej jej kształt wpływ mieli przedstawiciele gmin Aglome- na lata 2014–2020. racji Opolskiej, samorządu województwa opolskiego,

„AGLOMERACJA OPOLSKA – ODRZAŃSKA DOLINA SPEŁNIONEGO I AKTYWNEGO SPOŁECZEŃSTWA, ŻYJĄCEGO W PRZYJAZNYM ŚRODOWISKU I W OTOCZENIU NOWOCZESNEJ GOSPODARKI” AGLOMERACJA OPOLSKA – WSPÓLNIE OSIĄGNIEMY WIĘCEJ

Warunkiem osiągnięcia założonej wizji rozwojowej Aglomeracji Opolskiej jest zintensyfikowanie współpracy wszystkich podmiotów mających istotny wpływ na roz- wój Aglomeracji Opolskiej. Nie tylko jednostek samorzą- dowych ją tworzących, ale również partnerów społeczno – gospodarczych. Sukces rozwojowy Aglomeracji stano- wi sumę złożonych procesów i interakcji występujących pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w realizację Strategii rozwoju. Na znaczeniu zyskują pojęcia takie jak 14 współpraca i kooperacja, aktywność społeczna i inicjaty- wa. Wizja rozwoju Aglomeracji Opolskiej oparta została na trzech filarach: społeczeństwo – środowisko – go- spodarka. W centrum wszystkich działań integracyjnych znajduje się człowiek, będący najważniejszym kapitałem rozwojowym Aglomeracji Opolskiej. CELE STRATEGICZNE I CELE SZCZEGÓŁOWE

Strategia rozwoju Aglomeracji Opolskiej na lata 2014– Na podstawie dokonanej wieloaspektowej diagnozy 2020 określa wspólną wizję rozwojową gmin z jej ob- funkcjonowania Aglomeracji Opolskiej, analizy kluczo- szaru. Aby możliwe było jej osiągnięcie wyznaczono wych czynników rozwojowych oraz najważniejszych pięć celów strategicznych, których realizacja zapewni wyznań strategicznych w perspektywie 2020 roku, sfor- poprawę spójności wewnętrznej i dostępności komu- mułowanych zostało 5 celów strategicznych: nikacyjnej Aglomeracji, przyczyni się do wzrostu gospo- 1) Poprawa dostępności komunikacyjnej Aglomeracji darczego, poprawy jakości i dostępności świadczonych Opolskiej, usług publicznych, w tym edukacyjnych, poprawy stanu 2) Rozwój gospodarczy Aglomeracji Opolskiej, środowiska przyrodniczego przy jednoczesnym rozwoju 3) Wysoka jakość edukacji, obszarów wiejskich. 4) Ochrona środowiska, Strategia stanowi usystematyzowany plan działania 5) Rozwój obszarów wiejskich. dla miast i gmin tworzących Aglomerację Opolską w per- Celom strategicznym przyporządkowano cele szcze- spektywie 2020 roku. Zasadniczym celem zaplanowa- gółowe, w ramach których zaproponowano projekty stra- nych działań strategicznych jest zagwarantowanie zrów- tegiczne. Są one wynikiem wspólnych uzgodnień gmin noważonego rozwoju Aglomeracji oraz poprawa jakości wchodzących w skład Aglomeracji Opolskiej, przy jedno- życia jej mieszkańców. czesnej próbie zagwarantowania źródeł ich finansowania.

Cele strategiczne ujęte w Strategii rozwoju Aglomeracji Opolskiej na lata 2014–2020

AGLOMERACJA OPOLSKA – ODRZAŃSKA DOLINA SPEŁNIONEGO I AKTYWNEGO SPOŁECZEŃSTWA, ŻYJĄCEGO W PRZYJAZNYM ŚRODOWISKU I W OTOCZENIU NOWOCZESNEJ GOSPODARKI 15 

CEL STRATEGICZNY I: POPRAWA DOSTĘPNOŚCI KOMUNIKACYJNEJ AGLOMERACJI OPOLSKIEJ Cel szczegółowy Projekt strategiczny I.1.1. Przebudowa ul. Niemodlińskiej na odcinku od ul. Wrocławskiej do granicy miasta Opola I.1.2. Budowa Obwodnicy Piastowskiej miasta Opola od ul. Niemodlińskiej do Obwodnicy Północnej, etap II – część I: odcinek ul. Wrocławska – Obwodnica Północna I.1.3. Połączenie lewo – i prawobrzeżnej części Opola poprzez budowę przeprawy przez Odrę I.1. Zwiększanie mobilności poprzez poprawę połączeń wewnętrznego I.1.4. Budowa Trasy Kluczborskiej – odcinek od skrzyżowania ulic układu komunikacyjnego Sosnkowskiego – Pużaka w Opolu do zbiegu z drogą nr 45 Opole – Kluczbork I.1.5. Przebudowa mostu kolejowego przez Odrę w Krapkowicach na most drogowy ze ścieżką rowerową i ciągiem pieszym I.1.6. Budowa obwodnicy Dobrzenia Wielkiego I.1.7. Budowa obwodnicy Malni i Choruli I.1.8. Budowa obwodnicy Gogolina –Karłubca I.2.1. Budowa zintegrowanego centrum przesiadkowego oraz mniejszych węzłów przesiadkowych na terenie Aglomeracji Opolskiej: Opole, I.2. Rozwój niskoemisyjnego Ozimek, Gogolin/Krapkowice transportu zbiorowego i innych I.2.2. Czysta komunikacja publiczna – zakup taboru autobusowego na przyjaznych środowisku form potrzeby komunikacji zbiorowej Opola i Aglomeracji Opolskiej mobilności w Aglomeracji Opolskiej I.2.3. Budowa spójnego systemu ciągów pieszo-rowerowych na terenie Aglomeracji Opolskiej

CEL STRATEGICZNY II: ROZWÓJ GOSPODARCZY AGLOMERACJI OPOLSKIEJ Cel szczegółowy Projekt strategiczny II.1. Wzmocnienie atrakcyjności oferty II.1.1. Przygotowanie terenów inwestycyjnych w Aglomeracji Opolskiej inwestycyjnej Aglomeracji Opolskiej II.2.1. Rozbudowa Centrum Wystawienniczo – Kongresowego w Opolu – II.2. Poprawa konkurencyjności etap II i innowacyjności gospodarki II.2.2. Budowa Opolskiego Parku Naukowo – Technologicznego – projekt Aglomeracji Opolskiej III i projekt IV II.2.3. Rozbudowa Parku Naukowo – Technologicznego w Przyworach II.3. Stworzenie warunków do zwiększenia podaży e-usług w sferze II.3.1. Budowa Optycznej Sieci Teleinformatycznej Aglomeracji Opolskiej publicznej na terenie Aglomeracji – OSTA Opolskiej 16 II.4. Rozwój gospodarki opartej II.4.1. Rozwój Szlaków Jakubowych na terenie Aglomeracji Opolskiej na zasobach kulturowych i przyrodniczych Aglomeracji II.4.2. Zintegrowana oferta turystyczna Aglomeracji Opolskiej – Opolskiej opracowanie pakietów turystycznych CELE STRATEGICZNE I CELE SZCZEGÓŁOWE

CEL STRATEGICZNY III: WYSOKA JAKOŚĆ EDUKACJI Cel szczegółowy Projekt strategiczny III.1.1. Doskonalenie procesu dydaktycznego – kształtowanie kompetencji kluczowych u uczniów szkół podstawowych na terenie Aglomeracji Opolskiej III.1. Wsparcie kształcenia ogólnego III.1.2. Doskonalenie procesu dydaktycznego – kształtowanie kompetencji i zawodowego w Aglomeracji kluczowych u uczniów szkół gimnazjalnych na terenie Aglomeracji Opolskiej Opolskiej III.1.3: Doskonalenie procesu dydaktycznego – kształtowanie kompetencji kluczowych u uczniów zasadniczych szkół zawodowych i techników na terenie Aglomeracji Opolskiej III.2. Wsparcie edukacji przedszkolnej III.2.1. Rozwój oferty placówek przedszkolnych w Aglomeracji Opolskiej

CEL STRATEGICZNY IV: OCHRONA ŚRODOWISKA Cel szczegółowy Projekt strategiczny IV.1. Ograniczenie niskiej emisji IV.1.1. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej na terenie przez zwiększenie efektywności Aglomeracji Opolskiej energetycznej IV.1.2. Budowa i modernizacja oświetlenia ulicznego IV.2. Zwiększenie ochrony ludności IV.2.1. Program przeciwdziałania i ograniczania skutków zjawisk i mienia przed skutkami zagrożeń ekstremalnych na terenie Aglomeracji Opolskiej naturalnych

CEL STRATEGICZNY V: ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH Cel szczegółowy Projekt strategiczny V.1. Wzmacnianie funkcjonalności obszarów wiejskich, poprzez rozwijanie i ulepszanie infrastruktury V.1.1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej oraz poprawa sieciowej oraz poprawę jakości jakości usług komunalnych świadczonych na obszarach wiejskich podstawowych usług lokalnych świadczonych dla ludności wiejskiej

17 PODMIOTY WDRAŻAJĄCE STRATEGIĘ ROZWOJU AGLOMERACJI OPOLSKIEJ NA LATA 2014–2020

Realizacja przyjętych w Strategii celów, wpisujących (Mintzberg, Waters 1985). Jej zasadniczą cechą są jasno się w założoną wizję Aglomeracji, będzie możliwa przy określone kierunki i cele strategiczne przy jednoczesnym pełnym zaangażowaniu wielu podmiotów działających zachowaniu elastyczności w zakresie jej wdrażania i do- na obszarze Aglomeracji. Wdrażanie założeń Strategii browolności przystępowania określonych podmiotów spoczywa przede wszystkim na samorządach lokalnych, do wspólnej realizacji projektów strategicznych. Kluczo- jednak pełne powodzenie jej realizacji wymagać będzie wymi podmiotami wdrażającymi Strategię rozwoju Aglo- zaangażowania mieszkańców, organizacji społecznych, meracji Opolskiej są: przedsiębiorców, organizacji gospodarczych oraz innych 1) Zarząd Stowarzyszenia Aglomeracja Opolska – Li- podmiotów współpracujących ponad granicami admini- der procesu wdrażania Strategii, stracyjnymi, w ramach całej Aglomeracji Opolskiej. 2) Członkowie Stowarzyszenia Aglomeracja Opolska Z uwagi na elastyczną strukturę organizacyjno-in- (Partnerzy wewnętrzni) stytucjonalną Aglomeracji Opolskiej, będącą wynikiem 3) Partnerzy społeczno-gospodarczy i naukowi (Part- oddolnych porozumień jednostek ją tworzących, przy- nerzy zewnętrzni) jęta Strategia wpisuje się w model strategii parasolowej

Kluczowe podmioty wdrażania Strategii rozwoju Aglomeracji Opolskiej na lata 2014–2020:

18 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA STRATEGII ROZWOJU AGLOMERACJI OPOLSKIEJ NA LATA 2014–2020

Strategia rozwoju Aglomeracji Opolskiej na lata 2014–2020 uwzględnienia środków finansowych na realizację zadań zostanie przyjęta na podstawie Uchwały Walnego Zgro- o istotnym znaczeniu dla całej Aglomeracji. Finansowa- madzenia Członków Stowarzyszenia Aglomeracja Opol- nie działań prorozwojowych, zapisanych m.in. w lokal- ska. Kierunkowe założenia dokumentu wdrażane będą nych strategiach rozwojowych gmin, a także w Strategii przez wszystkie gminy Aglomeracji Opolskiej. Realizacja rozwoju Aglomeracji spoczywa zatem na samorządach konkretnych zadań (projektów) spoczywać będzie na lokalnych. Ich działania nakierowane powinny być na wszystkich lub wybranych jednostkach samorządowych pozyskiwanie zewnętrznych środków pomocowych na obszaru funkcjonalnego. W konsekwencji gminy wdraża- działania rozwojowe przy jednoczesnym zapewnieniu jące zadania określone w Strategii zobowiązane będą do odpowiedniego wkładu własnego. zapewnienia środków finansowych na ich realizację. W związku z powyższym realizacja założonych w Stra- W znaczącym stopniu w realizację Strategii rozwoju tegii celów strategicznych będzie wymagała od podmio- Aglomeracji Opolskiej, zarówno pod kątem organiza- tów ją realizujących wykorzystania jak najszerszego spek- cyjnym jaki i finansowym, zaangażowane będą gminy trum źródeł finansowania. Do najważniejszych zaliczyć z obszaru Aglomeracji, których budżety wymagać będą należy:

19 CZŁONKOWIE STOWARZYSZENIA AGLOMERACJA OPOLSKA

Biuro Stowarzyszenia Aglomeracja Opolska ul. Horoszkiewicza 6, 45-301 Opole www.aglomeracja-opolska.pl

Gmina Chrząstowice Gmina Komprachcice Gmina Niemodlin Urząd Gminy w Chrząstowicach Urząd Gminy w Komprachcicach Urząd Miejski w Niemodlinie ul. Dworcowa 38 ul. Kolejowa 3 ul. Bohaterów Powstań Śląskich 37 46-053 Chrząstowice 46-070 Komprachcice 49-100 Niemodlin www.chrzastowice.pl www.komprachcice.pl www.niemodlin.pl

Gmina Dąbrowa Miasto Opole Urząd Gminy w Dąbrowie Urząd Miasta i Gminy w Krapkowicach Urząd Miasta Opola ul. Ks. prof. J. Sztonyka 56 ul. 3 Maja 17 Rynek-Ratusz 49-120 Dąbrowa 47-303 Krapkowice 46-020 Opole www.gminadabrowa.pl www.krapkowice.pl www.opole.pl

Gmina Dobrzeń Wielki Gmina Lewin Brzeski Gmina Ozimek Urząd Gminy w Dobrzeniu Wielkim Urząd Miejski w Lewinie Brzeskim Urząd Gminy i Miasta w Ozimku ul. Namysłowska 44 ul. Rynek 1 ul. Ks. Jana Dzierżona 4b 46-081 Dobrzeń Wielki 49-340 Lewin Brzeski 46-040 Ozimek www.dobrzenwielki.pl www.lewin-brzeski.pl www.ugim.ozimek.pl

Gmina Gogolin Gmina Łubniany Gmina Popielów Urząd Miejski w Gogolinie Urząd Gminy w Łubnianach Urząd Gminy w Popielowie ul. Krapkowicka 6 ul. Opolska 104 ul. Opolska 13 47-320 Gogolin 46-024 Łubniany 46-090 Popielów www.gogolin.pl www.lubniany.pl www.popielow.pl

Gmina Izbicko Gmina Murów Gmina Prószków 20 Urząd Gminy w Izbicku Urząd Gminy w Murowie Urząd Miejski w Prószkowie ul. Powstańców Śl. 12 ul. Dworcowa 2 ul. Opolska 17 47-180 Izbicko 46-030 Murów 46-060 Prószków www.izbicko.pl www.murow.pl www.proszkow.pl 

Gmina Komprachcice

Gmina Strzeleczki Gmina Tułowice Urząd Gminy w Strzeleczkach Urząd Gminy w Tułowicach Urząd Gminy w Walcach ul. Rynek 4 ul. Szkolna 1 ul. Mickiewicza 18 47-364 Strzeleczki 49-130 Tułowice 47-344 Walce www.strzeleczki.pl www.tulowice.pl www.walce.pl

Gmina Tarnów Opolski Gmina Turawa Urząd Gminy w Tarnowie Opolskim Urząd Gminy w Turawie Urząd Miejski w Zdzieszowicach 21 ul. Dworcowa 6 ul. Opolska 39c ul. Bolesława Chrobrego 34 46-050 Tarnów Opolski 46-045 Turawa 47-330 Zdzieszowice www.tarnowopolski.pl www.turawa.pl www.zdzieszowice.pl Gmina Turawa

PARTNERZY PROJEKTU:

Chrząstowice Dobrzeń Wielki Dąbrowa Gogolin Izbicko Komprachcice Krapkowice Lewin Brzeski Murów Niemodlin

Opole Ozimek Popielów Prószków Strzeleczki Tarnów Opolski Turawa Walce Zdzieszowice Łubniany

Zadanie realizowane przy współfinansowaniu ze środków Unii Europejskiej przyznanych w ramach „Konkursu dotacji na www.aglomeracja-opolska.pl działania wspierające jednostki samorządu terytorialnego w zakresie planowania miejskich obszarów funkcjonalnych”