ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﺔ ﻋﻠﻤﻲ – ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﭼﻮب و ﻛﺎﻏﺬ اﻳﺮان ﺟﻠﺪ 27، ﺷﻤﺎرة 2، ﺻﻔﺤﺔ 212-225، (1391)

وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻜﻲ، ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﭼﻮب درﺧﺘﭽﻪ اِﺷﻨﺎن (Seidlitzia rosmarinus Bunge ex Boiss) از"روﻳﺸﮕﺎه اﻳﺮان- ﺗﻮراﻧﻲ"

وﺣﻴﺪرﺿﺎ ﺻﻔﺪري* -* ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل، داﻧﺸﻴﺎر داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﻛﺮج، ﮔﺮوه ﻋﻠﻮم و ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭼﻮب و ﻛﺎﻏﺬ، ﻛﺮج ﭘﺴﺖاﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ: [email protected]

ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ : اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1390 ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش: ﻓﺮوردﻳﻦ 1391

ﭼﻜﻴﺪه ﻳﻜــﻲ از ﺗﻴــﺮهﻫــﺎي ﻣﻬــﻢ ﭼــﻮﺑﻲ ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﺧﺸــﻚ و ﻛــﻮﻳﺮي در ﻗﻠﻤــﺮو روﻳــﺶ ﮔﻴــﺎﻫﻲ اﻳﺮاﻧــﻮ - ﺗــﻮراﻧﻲ ﺗﻴــﺮه اﺳــﻔﻨﺎﺟﻴﺎن (Chenpodiaceae) ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ داراي ﺟﻨﺲ و ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻴﺎﻫﻲ اﺳﺖ. از ﻗﻀﺎء ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻬﻢ اِﺷﻨﺎن (Seidlitzia rosmarinus) ﺑﺎ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ وﺳﻴﻊ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﻚ اﻳﺮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﺗﻌﻠﻖ دارد ﻛﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻜﻲ آن ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣـﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ . ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻜﻲ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ، ﺗﻌﺪاد ﺷﺶ اﺻﻠ ﻪ از درﺧﺘﭽﻪ اﺷﻨﺎن در ﻣﻨﻄﻘﻪ اردﻛـﺎن ﻳﺰد ﻗﻄﻊ و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻜﻲ آن ﺑﺎ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ ﻧﻮري و اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ (SEM) و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ و ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ آن ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ . ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﭼﻮب ﮔﻮﻧﻪ اﺷﻨﺎن ﻓﺎﻗﺪ دواﻳﺮ روﻳﺸﻲ و ﻫ ﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺎﻗﺪ اﺷﻌﻪ ﭼـﻮﺑﻲ ﺑـﻮده و در داﺧـﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ داراي آوﻧﺪ آﺑﻜﺶ (intraxylary phloem )، ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ . آوﻧـﺪﻫﺎي آن ﻛﻮﺗـﺎه (ﻣﺘﻮﺳـﻂ 100 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘـﺮ )، و داراي ﻣﻨﺎﻓـﺬ (ﭘﻮﻧﻜﺘﻮاﺳﻴﻮن) رﻳﺰ ﺑﻮده و آوﻧﺪﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﭼﻮب درون از ﺻـﻤﻎ ﻓـﺮاوان و ﻏﻠـﻴﻆ ﺑﺮﺧـﻮردار ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ . ﻃـﻮل ﻓﻴﺒـﺮ ﻛﻮﺗـﺎه (334 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ ) و ﺿﺨﺎﻣﺖ زﻳﺎد دﻳﻮاره ﻓﻴﺒـﺮ 8/4( ﻣﻴﻜﺮوﻣ ﺘـﺮ ﺿـﺨﺎﻣﺖ دو دﻳـﻮاره ) در ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﺑـﺎ ﺣﻔـﺮه ﺳـﻠﻮﻟﻲ 7/5( ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘـﺮ ) از ) وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺑﻴﻮﻣﺘﺮي اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ وﻳﮋﮔﻲ آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻜﻲ و ﺑﻴﻮﻣﺘﺮي ، در ﻣﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﺟﻨﺲﻫﺎي ﻫـﻢ ﺧـﺎﻧﻮاده ﺧـﻮد (Chenpodiaceae ) ﺑﺎ ﺟﻨﺲ آﺗﺮﻳﭙﻠﻜﺲ (Atriplex)، ﻗﺮاﺑﺖ دارد . اِﺷﻨﺎن ﺑﺎ وزن ﻣﺨﺼـﻮص ﻃﺒﻴﻌـﻲ (ﺗﺤـﺖ ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﺤـﻴﻂ ) 92 0/ 0/ ﮔﺮمﺑﺮﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ، در زﻣﺮه ﭼﻮب ﻫﺎي ﺧﻴﻠﻲ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪه و از ﻫﻤﻜﺸﻴﺪﮔﻲ ﻃﻮﻟﻲ 5( درﺻﺪ ) و ﻣﻘﺪار ﺧﺎﻛﺴـﺘﺮ 5/5( 5/5( درﺻﺪ) ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ . . Archive of SID وا ﮋهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي : اِﺷـﻨﺎن (Seidlitzia rosmarinus )، اﺳـﻔﻨﺎﺟﻴﺎن (Chenpodiaceae)، آﻧـﺎﺗﻮﻣﻲ ﭼـﻮب، وﻳﮋﮔـﻲ ﻓﻴﺰ ﻳﻜـﻲ، وﻳﮋﮔـﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ . .

ﻣﻘﺪﻣﻪ اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳـﺖ (ﺣﺠـﺎزي، 2537؛ ﻧﻴﻠـﻮﻓﺮي، 1364؛ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻫﺎي آﻧﺎﺗﻮ ﻣﻲ ﭼﻮب در اﻳـﺮان ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﺤـﺪود و ﭘﺎرﺳﺎﭘﮋوه و ﺷﻮاﻳﻦ ﮔﺮوﺑﺮ، ).1372 اﻣﺎ ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑ ﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ اﺧﻴﺮاً ﻣ ﻬﺠﻮر ﻣﺎﻧﺪه و اﻧﺪك ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﺄو ﺗ ﻟﻴﻔـﺎت ﺻـﻮرت از درﺧﺘﺎن و درﺧﺘﭽﻪﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻛﺸﻮر اﻳـﺮان ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺑــﻪ آﻧــﺎﺗﻮﻣﻲ ﭼــﻮبِ درﺧﺘــﺎن روﻳﺸــﮕﺎه ﻫﻴﺮﻛــﺎﻧﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﻚ و ﻛﻮﻳﺮي و در ﻗﻠﻤﺮو روﻳﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ اﻳﺮاﻧـﻮ - -

www.SID.ir ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﺔ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﭼﻮب و ﻛﺎﻏﺬ اﻳﺮان، ﺟﻠﺪ 27، ﺷﻤﺎرة 2 213

ﺗﻮراﻧﻲ ﻗﺮار دارد ، ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻴﺮه ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﮔﻴـﺎﻫﻲ ﻧﻈﻴـﺮ ﻏﻴﺮﻋﺎدي2 ﺑﻮده و ﺑﺮﺧﻼف ﺑﻴﺸـﺘﺮ درﺧﺘـﺎن ﭼـﻮﺑﻲ دوﻟﭙـﻪ Solanaceae ،Rosaceae،Composiate،Chenpodiaceae داراي ﻻﻳﻪ زاﻳﻨﺪه (ﻛﺎﻣﺒﻴﻮم) ﻣﺘﻌﺪد و ﭘـﻲ درﭘـﻲ 3 ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـ ﺪ و ﻏﻴﺮه ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻪ (ﻣﻈﻔﺮﻳﺎن، 1379) و ﺑﻌﻀﻲ از ﺟﻨﺲ ﻳـﺎ (آرﺗﺸــﻮاﮔﺎر، 1920؛ ﻳــﺎرو و ﭘﻮﻓــﺎم، 1981 و ﻧﺌــﻮﻣﻦ و ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر اﻳﺮان ﻳﺎ ﺣـﺪاﻗﻞ ﻫﻤﻜــﺎران، 2001) و دردر ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﭼــﻮب درﺧﺘــﺎن اﻳــﻦ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﻌﻠﻖ دارد ﻛـﻪ ﻣﺘ ﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ وﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎي آﻧـﺎﺗﻮﻣﻲ ﺧﺎﻧﻮاده ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻓﺖ آﺑﻜﺸﻲ (ﻓﻠﻮﺋﻢ) ﺑـﻴﻦ ﭘﻮﺳـﺖ ﭼﻮب اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ (ﭘﺎﻳﮕـﺎه ﺧﺎرﺟﻲ و ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ وﺟﻮد دارد در داﺧﻞ ﺑﺎﻓـﺖ ﭼـﻮﺑﻲ اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ اﻳﻨﺴــﺎﻳﺪ وﺋــﻮد1 .) ﺑــﻪ ﺗﻌــﺪاد ﻣﻌــﺪودي از اﻳــﻦ (زاﻳﻠﻢ) ﺑﻪ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ آن " ﮔﻮﻧـ ـﻪﻫــﺎي ﭼــﻮﺑﻲ ﻣــﻲﺗــﻮان: ﮔﻮﻧــﻪ اِﺷــﻨﺎن ( Seidlitzia ﻓﻠﻮﺋﻢ داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮ ﺑﻲ"4 (ﺑـﺎﻟﻔﻮر، 1965؛ ﻓـﺎن، 1986 و rosmarinus)، اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠــﻒ آﺗــﺮﻳﭙﻠﻜﺲ ﻫــﺎ (Atriplex )، ﻛﺎرﻟﻜﻮﺋﻴﺴــﺖ، 1988 ) ﻳــﺎ "آﺑﻜــﺶ ﺗﻮﻣﺎﻧــﺪه" (ﻃﻐﺮاﻳــﻲ و ( ﻣﺎروﻧﮓ ﻳﺎ ﺳﻨﺒﻠﻪ ﻧﻤﻜـﻲ (Haostachyus belangeriana )، ﻫﻤﻜﺎران، 1385) اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد . ﻋﻼوه ﺑﺮ "ﻓﻠـﻮﺋﻢ داﺧـﻞ ﺗﺎغﻫﺎ (Halxylon) و اﻧﻮاع ﺷﻮر ﻳﺎ ﺳﺎﻟﺴـﻮﻻ (Salsola) را ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ " از دﻳﮕـﺮ وﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎي ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ ﭼـﻮب ﻧــﺎم ﺑــﺮد ﻛــﻪ ﻫﻤﮕــﻲ ﻓﻘــﻂ ﺑــﻪ ﻳــﻚ ﺧــﺎﻧﻮاده اﺳــﻔﻨﺎﺟﻴﺎن ﺧــﺎﻧﻮاده اﺳــﻔﻨﺎﺟﻴﺎن (Chenpodiaceae) را ﻣــﻲﺗــﻮان ﺑــﻪ (Chenpodiaceae)، ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ (ﻣﻈﻔﺮﻳﺎن، 1379). ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻏﻴﺮ ﻋﺎدي ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮب ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ (ﻫﻜﻼﺋﻮ و وﻫﺮدن، اِﺷﻨﺎن درﺧﺘﭽﻪاي اﺳﺖ ﻛﻮﺗ ﺎه، ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع 60 ﺳـﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘـﺮ 2010) و ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﻛﻮﺗــﺎه ﺑــﻮدن ﻃــﻮل آوﻧــﺪﻫﺎي ﭼــﻮﺑﻲ ﺗﺎ 1/5 ﻣﺘﺮ (ﻣﻈﻔﺮﻳﺎن، 1379 و ﺛﺎﺑﺘﻲ 1994 ) ﻛﻪ ﺑـﻪ اﻓﺘﺨـﺎر (ﻛـــﻮﭼﻜﺘﺮ از 50 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘـــﺮ) در ﺟـــﻨﺲ ﻧﻈﻴـــﺮﻫـــﺎﻳﻲ ﺳــﻠﺪﻳﺘﺲ ﮔﻴــﺎه ﺷــﻨﺎس ﺑــﻪ ﻧــﺎم ﻋﻠﻤــﻲ ( Suaeda ،Atriplex Seidlitzia و Haloxylon و ﻋــﺪم وﺟــﻮد اﺷــﻌﻪ rosmarinus) ﻧﺎمﮔﺬاري ﺷﺪه اﺳﺖ (ﺛﺎ ﺑﺘﻲ 1994). ﺟﻨﺲ ﭼـــﻮﺑﻲ اﺷـــﺎره ﻛـــﺮد (ﻃﻐﺮاﻳـــﻲ و ﻫﻤﻜـــﺎران، 1382؛ Seidlitziaاز ﻃﺎﻳﻔــــﻪ Salsoleae و از زﻳــــﺮ ﺧــــﺎﻧﻮاده ﻛﺎرﻟﻜﻮﺋﻴﺴﺖ، 1988 و ﻳﺎﻧﮓ و ﻓﺮوﻛﺎوآ، 2003). Spirolobeae و از ﺗﻴــﺮه اﺳــﻔﻨﺎﺟﻴﺎن (Chenpodiaceae) اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻗﺼـﺪ دارد وﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎي آﻧـﺎﺗﻮ ﻣﻴﻜﻲ ﮔﻮﻧـﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ . ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﺧﺸﻜﻲ ﺑـﻮده و اﻏﻠـﺐ در ﻧـﻮاﺣﻲ ﭼﻮﺑﻲ اِﺷﻨﺎن(Seidlitzia rosmarinus ) را ﺑـﺎ وﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎي ﺷﻮر و ﻗﻠﻴﺎﻳﻲ ﺑﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ و ﺷﻮره زارﻫﺎي دﺷﺖ ﻛﻮﻳﺮ و ﻟـﻮت دﻳﮕﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻫﻢﺧﺎﻧﻮاده ﺧﻮد (Chenpodiaceae) ﻣـﻮرد ﻪﺑ ﻋﻨﻮان ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﻮﻣﻲ و ﺳـﺎزﮔﺎر روﻳـﺶ دار د (ﺷـﻜﻞ )1 . ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻗﺮار داده و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ، ﺧـﻮ اص داراي ﺑﺮگ ﻫﺎي آﺑﺪار و ﮔﻮﺷﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪSID ﻛﻪ ﺑﻮﻣﻴـﺎن of اﺳـﺘﺎن ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻣﺘﺮي Archiveاﻟﻴـﺎف آن را ﻣـﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻳﺰد در ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ آن ﻛﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﻏﻨﻲ ﻛﺮﺑﻨـﺎ تﺳـﺪﻳﻢ ﻗﺮار دﻫﺪ . . اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﺸﻮي رﺧﺖ و ﻟﺒـﺎس اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﻛﺮدﻧـﺪ (ﻫﺎدي، 2009). ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ يﺎﻫ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﭼـﻮب ﺑﻌﻀـﻲ از درﺧﺘــﺎن ﺧــﺎﻧﻮاده Chenpodiaceae داراي رﺷــﺪ ﺛﺎﻧﻮﻳــﻪ

2- Anomalous secondary growth 3- Successive cambia 4- Included phloem or Interxylary phloem 1-Inside wood database

www.SID.ir 214 وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻜﻲ، ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ...

ﻣﻮاد و روﺷﻬﺎ رﻧﮓﺑﺮي ﺑﺎ آب ژاول ﺑـﺎ ﻣﺨﻠـﻮط ﻣـﺎده رﻧﮕـﻲ اﺳـﺘﺮاﺑﻠﻮ و ﻣﺤﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺳﻔﺮاﻧﻴﻦ(ﺑﻪ ﻧﺴـﺒﺖ 1 ﺑـﻪ 1) رﻧـﮓ آﻣﻴـﺰي ﺷـﺪﻧﺪ (ﺷـﻮاﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧـــﻪﻫـــﺎي ﭼـــﻮﺑﻲ ﮔﻮﻧـــﻪ اﺷـــﻨﺎن ( Seidlitzia ﮔﺮوﺑﺮ و ﻫﻤﻜﺎران ، 2006؛ ﺟﺎ ﻧﺴﻦ، 1940). ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﺮاﺣـﻞ rosmarinus) از ﻣﺮاﺗﻊ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﭼﺎهاﻓﻀﻞ از ﺗﻮاﺑﻊ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن آﻣــﺎدهﺳــﺎزي و ﺗﻬﻴــﻪ ﻻم و ﻻﻣــﻞ از روش ﭘﺎرﺳــﺎﭘﮋوه و اردﻛﺎن واﻗﻊ در اﺳﺘﺎن ﻳﺰد ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪ . ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري در ﺷﻮاﻳﻦﮔﺮوﺑﺮ (1372) ﭘﻴﺮوي ﺷـﺪ . ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر اﻃﻤﻴﻨـﺎن از ﻃﻮل ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ ′23 °32 و ﻋـﺮض ′58 °53 ﺑـﺎ ﻣﺘﻮﺳـﻂ وﺟﻮد ﻛﺮﻳﺴﺘﺎل ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻴﻜﺮوﺳـﻜﻮپ ﻧـﻮري و ﺑـﺎ ارﺗﻔﺎع 1002 ﻣﺘـﺮ از ﺳـﻄﺢ درﻳـﺎ و ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ 55 ﻧﻮر ﭘﻼرﻳـﺰه ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﺷـﺪﻧﺪ و ﺑﻌـﺪ از ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻫـﺎ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ 1 ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ در ﺷﻴﺐ 3 - 5 درﺻﺪ ﻗﺮار دارد. ﺣﺪاﻛﺜﺮ دﻣـﺎ در ﻣﻴﻜﺮوﺳــﻜﻮپ ﻧﻴﻜــﻮن ﻣﺠﻬــﺰ ﺑــﻪ دورﺑــﻴﻦ و ﻣﺘﺼــﻞ ﺑــﻪ ﭼﺎه اﻓﻀﻞ 46+ درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد و ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻄﻠـﻖ آن 14 - ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻋﻜﺲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪ . ﻛﻠﻴـﻪ ﻣﺸﺨﺼـﺎت ﻣﻴﻜﺮوﺳـﻜﻮﭘﻲ درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد اﺳﺖ (ﻋﺒﺪااﻟﻬﻲ و ﻫﻤﻜﺎران، 1385 .) ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﭘﻬﻦ ﺑﺮﮔﺎن اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﻴﺘﻪ آﻳ اوﺎ (IAWA) 1989 ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪﻧﺪ. ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري 6 درﺧـﺖ ﺳـﺎﻟﻢ و ﺷـﺎداب ﺑـﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻋﻜﺲﻫﺎي ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ (SEM ) ) ﻃﻮريﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻃﺮﻓﻴﻦ آن ﺧﺸﻜﻴﺪه ﻧﺒﺎﺷﺪ اﻧﺘﺨـﺎب و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼـﻚ 5/0( × 5/0 × × 5/0 × 5/0( ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً د ر ارﺗﻔﺎع 10 ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮي از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺑﺎ اره ﺑﺮﻳﺪه 0/5 ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ) ﺗﻮﺳﻂ ا ره ﻛﻮﭼﻚ (اره ﻣﻌﺮقﻛﺎري) ﺑﺮﻳـﺪه ﺷﺪه و ﭘﺲ از ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺑﻪ ﺷــﺪﻧﺪ و ﺳــﻄﻮﺣﻲ ﻛــﻪ ﻗــﺮار ﺑــﻮد ﺗﻮﺳــﻂ ﻣﻴﻜﺮوﺳــﻜﻮپ ﻇﺮوف ﺣﺎوي ﻣﺤﻠﻮل ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ (ﻓﺮﻣـﺎﻟﻴﻦ، اﺳﻴﺪاﺳـﻴﺘﻴﻚ و اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ ﻋﻜﺲ ﺑﺮداري ﺷﻮد اﺑﺘﺪا ﺑـﺎ آب ﻣﺮﻃـﻮب و ﺑﻌـﺪ اﻟﻜﻞ(FAA )) ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻧﺪ . ﭘـﺲ از اﻧﺘﻘـﺎل ﺑـﻪ آزﻣﺎﻳﺸـﮕﺎه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻴﻎ ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﺻـﺎف و ﻋـﺎري از ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﭘـﺮز آﻧﺎﺗﻮﻣﻲ ﭼﻮب ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ در ﻇﺮوف ﺣﺎوي ﻣﺤﻠـﻮل ﺷﺪه و در ﺷﺮاﻳﻂ دﻣﺎي ﻣﺤﻴﻂ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺧﺸﻚ ﺷـﺪﻧﺪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ(ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﻦ، آب و اﻟﻜﻞ (1:1:1 )) ﺗﺎ ﻫﻨﮕـﺎم ﺑـﺮش - و ﺑﻌــﺪ ﺗﻮﺳــﻂ ﭼﺴــﺐ ﻣــﺎﻳﻊ ﺑــﺮ روي ﭘﺎﻳــﻚﻫــﺎي ﻓﻠــﺰي ﺑﺮداري ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪﻧﺪ (روزﻳﻦ، ).1999 ﭼﺴﺒﺎﻧﻴﺪه ﺷﺪه و ﭘـﺲ از اﻋﻤـﺎل ﺧـﻼ در دﺳـﺘﮕﺎه ﺟـﺎﻧﺒﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ ﺑﺎ ﻃﻼ اﻧﺪود ﺷﺪه و از آﻧﻬﺎ ﻋﻜـﺲ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ ﻧﻮري از SIDﭼﻮب of ﻣﻴﻜﺮوﺳــﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧــﻲ ﺗﻬﻴــﻪ Archiveﺷــﺪ (اﻛﺴــﻠﻲ و ﺑﺎﺗﺮﻓﻴﻠــﺪ، در اﺑﺘﺪا ﺗﻌﺪادي ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﭼـﻮﺑﻲ ﺑـﻪ اﺑﻌـﺎد 2*2*2 1974). ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه و ﺑﻪ دﻳﻔﻴﺒﺮه ﻛﺮدن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﺮم ﺷﺪن ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﻣﺪت 24 ﺳﺎﻋﺖ در ﻣﺨﻠﻮط آب و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺪازه ﮔﻴﺮيﻫﺎي اﺑﻌﺎد (ﺑﻴـﻮﻣﺘﺮي ) و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﻦ(1:1) ﺟﻮﺷﺎﻧﺪه ﺷﺪﻧ ﺪ. از دوﺑﺨﺶ ﺑﺮون ﭼـﻮب و ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻬﺘﺮ درﻳﭽـﻪ آوﻧـﺪي و ﻧـﻮع ﻓﻴﺒﺮﻫـﺎ (ﻟﻴﺒﺮﻳﻔـﻮرم، درون ﭼﻮب، ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻋﺮﺿﻲ، ﻣﻤﺎﺳﻲ و ﺷﻌﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﺿـﺨﺎﻣﺖ ﺳﺎده و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪه )، ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﭼﻮب ﻛﺒﺮﻳﺖ در

10 ﺗﺎ 20 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻴﻜﺮوﺗﻮم ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪ و ﭘـﺲ از 1- Sony, Model No SSC-Dc50AP

www.SID.ir ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﺔ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﭼﻮب و ﻛﺎﻏﺬ اﻳﺮان، ﺟﻠﺪ 27، ﺷﻤﺎرة 2 215

ﺟﻬﺖ ﻃﻮﻟﻲ ﺷﻌﺎﻋﻲ ﺑﺨﺶ ﻣﺠﺎور ﻣﻐﺰ ﺗﺎ ﻣﺠﺎور ﭘﻮﺳﺖ در • - ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي روﻳﺸﻲ (ﻣﺸﺨﺼﻪ :)2 ﻓﻮاﺻــﻞ ﻧــﻴﻢﺳــﺎﻧﺘﻲﻣﺘــﺮي ﺗﻬﻴــﻪ ﺷــﺪ و ﻣﻄــﺎﺑﻖ ﺑــﺎ روش ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي روﻳﺸﻲ ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ ﻳﺎ ﻏﺎﻳﺐ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ . اﻟﺒﺘـﻪ 1 ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ دﻳﻔﺒﻴﺮه ﺷﺪﻧﺪ (ﻓـﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ ، 1945). اﺳـﻼﻳﺪ ﻫـﺎي ﺧﻄﻮط ﻫﻼﻟﻲ ﻛﻪ در ﻧﻤﺎي ﻣﺎﻛﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ و ﻣﻴﻜﺮوﺳـﻜﻮﭘﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﺗﻬﻴﻪ و ﻃﻮل و ﭘﻬﻨﺎي 30 ﻋﺪد ﻓﻴﺒﺮ و ﻃـﻮل و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد، دواﻳﺮ روﻳﺸـﻲ ﻧﺒـﻮده و ﻫﻤـﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﻗﻄﺮ30 ﻋﺪد آوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ از ﺑﺨﺶ ﻛﻨﺎر ﻣﻐـﺰ ﺗـﺎ ﻣﺠـﺎور ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢﻫـﺎي راﺑـﻂ 2 اﺳـﺖ ﻛـ ﻪ "آﺑﻜـﺶ ﺗﻮﻣﺎﻧـﺪه " را ﺑـﻪ ﭘﻮﺳﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪ. ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رﺑﻂ ﻣﻲدﻫﺪ (ﺷﻜﻞ 2، 3، 4 و .)5 •-ﺗﺨﻠﻞ ﻧﺎﺷﻲ از آوﻧﺪﻫﺎ : ﻣﺸﺎﺑﻪ روزﻧﻪاي ﺑﻪ رﺳﺪﻧﻈﺮ ﻣﻲ . اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ آوﻧﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت رﻳﺰ و درﺷﺖ و ﻣﺨﻠﻮط ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﺳﻠﻮﻟﺰ، ﻟﻴﮕﻨﻴﻦ، ﻣﻮاد اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ و ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ در ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ، در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺟﺰء ﻫﻴﭻ ﻳـﻚ از ﺳـﻪ ﭼﻬﺎر ﺗﻜﺮار (ﭼﻬﺎر درﺧﺖ ) اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪ . اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي دﺳﺘﻪ ﺑﺨﺶ روزﻧﻪاي، ﻧﻴﻤﻪ روزﻧﻪاي و ﭘﺮاﻛﻨﺪه آوﻧﺪ ﻗﺮار داد ﺳــﻠﻮﻟﺰ ﻣﻄــﺎﺑﻖ ﺑــﺎ اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ﺷــﻤﺎره T264-om- 88 (ﺷﻜﻠﻬﺎي 3 و )4 . آﻳــ ـﻴﻦﻧﺎﻣـــﻪ TAPPI؛ ﻟﻴﮕﻨـــﻴﻦ ﻣﻄـــﺎﺑﻖ ﺑـــﺎ اﺳـــﺘﺎﻧﺪارد •- ﺗﺮﺗﻴﺐ آراﻳﺶ آوﻧﺪﻫﺎ (ﻣﺸﺨﺼﻪ )7 : T222-om-88 آﺋﻴﻦﻧﺎﻣﻪ TAPPI؛ ﻣﻮاد اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ ﺑﺮاﺳﺎس •- آوﻧﺪﻫﺎ در ردﻳﻒﻫﺎي ﺷـﻌﺎﻋﻲ ﻧﺴـ ﺒﺘﺎً ﺑﻠﻨـﺪ آراﻳـﺶ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ASTM ﺷـﻤﺎره D1107-84؛ و ﺧﺎﻛﺴـﺘﺮ ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ ( ﺷﻜﻞﻫﺎي 3 و 4). ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﻤﺎره T211-om-88 اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳﺪ. •-ﮔﺮوهﺑﻨﺪي آوﻧﺪﻫﺎ (ﻣﺸﺨﺼﻪ 11): آوﻧﺪﻫﺎ در ردﻳﻒ ﻫﺎي ﺷﻌﺎﻋﻲ در ﺗﻌﺪاد ﭼﻬـﺎر ﻋـﺪد ﻳـﺎ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ و در داﺧﻞ ﮔﻮدي "ﻓﻠﻮﺋﻢﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓـﺖ ﭼـﻮﺑﻲ " وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﭼـﻮب ﮔﻮﻧـﻪ اﺷـﻨﺎن ( Seidlitzia ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮوﻫﻲ ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ (ﺷﻜﻠﻬﺎي 3 و 4). rosmarinus) از ﻗﺒﻴـــﻞ: وزن ﻣﺨﺼـــﻮص ﺧﺸـــﻚ، وزن •- درﻳﭽﻪ آوﻧﺪي (ﻣﺸﺨﺼﻪ 13 :) ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺤﺮاﻧـﻲ (ﭘﺎﻳـﻪ )، وزن ﻣﺨﺼـﻮص ﻧﺮﻣـﺎل، وزن درﻳﭽﻪ آوﻧﺪي از ﻧﻮع ﺳﺎده ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ (ﺷﻜﻞ 11 .) ﻣﺨﺼﻮص ﺣﺪاﻛﺜﺮ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻧﻮاع ﻫﻤﻜﺸﻴﺪﮔﻲﻫﺎ ﻣﻄـﺎﺑﻖ •- ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺮارﮔﻴـﺮي و اﻧـﺪازه ﭘﻮﻧﻜﺘﻮاﺳـﻴﻮن ﺑـﻴﻦ BS373,1989 ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮ روي ﺷﺶ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺑـﻪ اﺑﻌـﺎد آوﻧﺪي (ﻣﺸﺨﺼﻪ 20، 21 و 22): 2×2×2 ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ . Archive of SID ﭘﻮﻧﻜﺘﻮاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻦ آوﻧﺪي از ﻧ ﻮع ﻧﺮدﺑـﺎﻧﻲ ﺗـﺎ ﻣﺘﻘﺎﺑـﻞ و ﻣﺘﻨﺎوب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺷﻜﻞ ﭘﻮﻧ ﻜﺘﻮاﺳﻴﻮنﻫﺎ داﻳﺮه اي و ﺑﻴﻀـﻮي ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻮع ﻧﺮدﺑﺎﻧﻲ دوك ﻣﺎﻧﻨـﺪ و ﻛﺸـﻴﺪه 3 ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﮔـﺎﻫ ﻲ وﻳﮋﮔــﻲﻫــﺎي آﻧــﺎﺗﻮﻣﻴﻜﻲ ﮔﻮﻧــﻪ اِﺷــﻨﺎن ( Seidlitzia ﻜدرﻳﭽﻪ آن ﺑﻪ ﻳ ﺪﻳﮕﺮ ﻣﻠﺤﻖ ﻣﻲﺷﻮد (ﺷﻜﻠﻬﺎي 6، 7 و 8). rosmarinus) را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻛﻤﻴﺘﻪ (IAWA(1989، ﻣﻲﺗـﻮان •- ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﻄﺮ ﻣﻤﺎﺳﻲ ﺣﻔﺮه آوﻧﺪي (ﻣﺸﺨﺼﻪ 41 :) ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻤﻮد.

2- Conjunctive parenchyma 3 -Slit-like 1- Franklin, 1945

www.SID.ir 216 وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻜﻲ، ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ...

ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﻄﺮ ﻣﻤﺎﺳﻲ ﺣﻔﺮه آوﻧﺪي از ﻛﻨﺎر ﻣﻐﺰ ﺗﺎ ﭘﻮﺳﺖ دﻳﻮار ﻓﻴﺒﺮ ﻧﺎزك ﺗﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﺿـﺨﻴﻢ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ وﻟـﻲ ﺿـﺨﺎﻣﺖ در ﻓﻮاﺻــﻞ ﻧــﻴﻢﺳــﺎﻧﺘﻲﻣﺘــﺮي در ﻣﺤــﺪوده ﻛﻤﺘــﺮ از 100 ﻏﺎﻟﺐ ﻓﻴﺒﺮﻫﺎ داراي ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺿﺨﻴﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ (ﺷﻜﻞ 10 .) .) ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ (41 9/ ± 74 / 85 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ) ﮔﻴﺮدﻗﺮار ﻣﻲ . •-ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻃﻮل ﻓﻴﺒﺮ (ﻣﺸﺨﺼﻪ ).71 •- وﺟﻮد آوﻧﺪﻫﺎ ﺑﺎ دو ﻗﻄﺮ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ، اﻣـﺎ ﺟـﺰء ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻃﻮل ﻓﻴﺒﺮ از ﻛﻨﺎر ﻣﻐـﺰ ﺗـﺎ ﭘﻮﺳـﺖ در ﻓﻮاﺻـﻞ ﺑﺨﺶ روزﻧﻪاي ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ (ﻣﺸﺨﺼﻪ 45 :) ﻧﻴﻢﻣﻴﻠـﻲ ﻣﺘـﺮي ﻋﺒـﺎرت ﺑـﻮد از 38/13 ± 90/334. ﺿـﻤﻨ ﺎً آوﻧﺪﻫﺎ در ردﻳﻒ ﻫﺎي ﺷـﻌﺎﻋﻲ و ﮔﺮوﻫـﻲ ﻛـﻪ در ﺑﺨـﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺤﺴﻮﺳﻲ در ﻃﻮل ﻓﻴﺒﺮ از ﺳﻤﺖ ﻣﻐـﺰ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ "ﻓﻠﻮﺋﻢﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ " ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻳﻚ اﻧﺪازه ﻧﺒﻮده ﭘﻮﺳﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ. و در دو اﻧﺪازه ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ(ﺷﻜﻠﻬﺎي 3، 2 و )4 . •-ﭘﺎراﻧﺸــﻴﻢ ﻃــﻮﻟﻲ و ﻧــﻮع ﭘــﺮاﻛﻨﺶ آن در ﻣﻘﻄــﻊ •- ﺗﻌﺪاد آوﻧﺪ در ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ (ﻣﺸﺨﺼﻪ 49): ﻋﺮﺿﻲ (ﻣﺸﺨﺼﻪ 77، 78، 79 و 85 .) ﺗﻌﺪاد آوﻧﺪ در واﺣﺪ ﺳﻄﺢ (ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ) در10 ﺗﻜﺮار ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃﻮﻟﻲ از ﻧﻮع "ﭘﺮاﻛﻨﺪه – ﮔﺮوﻫـﻲ1"، "ﻫﻤـﺮاه ﺑﺮ روي ﻻم ﺷﻴﺸﻪ اي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻣﻘـﺎﻃﻊ ﻋﺮﺿـﻲ درﺧﺘـﺎن آوﻧﺪي2" و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻧﻮع ﻧـﻮاري 3 و در ﻣـﺘﻦ ﭼـﻮب ﺑـﺎ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻤﺎرش ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد آن 6 ± 86 ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. رﻧﮓ ﻛﺎﻣﻼً آﺑﻲ وﻟﻲ ﺑﺎ دﻳﻮاره ﺿـﺨﻴﻢ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ . . •- ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻃﻮل آوﻧﺪ (ﻣﺸﺨﺼﻪ 52): ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃﻮﻟﻲ دور آوﻧﺪي آن از ﻧﻮع ﻛﻤـﻲ دور آوﻧـﺪي و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻃ ﻮل آوﻧﺪ در 270 ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻧﺪازهﮔﻴـﺮي ﺷـﺪه از ﺑﻪﻧﺪرت دور آوﻧﺪي اﺳﺖ و در ﻧﻮع ﻧﻮاري ﭘﻬﻨﺎي ﻧﻮارﻫﺎي ﻛﻨﺎر ﻣﻐـﺰ ﺗـﺎ ﻣﺠـﺎور ﭘﻮﺳـﺖ 65 5/ ± 44/100 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘـﺮ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃﻮﻟﻲ ﺑﻴﺶ از ﺳﻪ ﺳﻠﻮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ. زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﻫﻼﻟﻲ ﺷﻜﻞ در ردﻳﻒ ﻫﺎي ﻣﻤﺎﺳﻲ"ﻓﻠﻮﺋﻢﻫـﺎي • - وﺟﻮد ﺻـﻤﻎ و ﺳـﺎﻳﺮ رﺳـﻮﺑﺎت در آوﻧـﺪ درون داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ " را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺮﺗﺒ ﻂ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻮب (ﻣﺸﺨﺼﻪ 58): ﺳــﻠﻮلﻫــﺎ ﺑــﻪ ﻇــﺎﻫﺮ در ﻧﻤــﺎي ﻣﺎﻛﺮوﺳــﻜﻮﭘﻲ و ﺣﺘــﻲ ﻓﻘــﻂ آوﻧــﺪﻫﺎي ﺑﺨــﺶ ﭼــﻮبدرون ﺣــﺎوي ﺻــﻤﻎ و ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ دواﻳﺮ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲ رﺳـﻨﺪ . در ﺿـﻤﻦ رﺳﻮﺑﺎت ﻏﻠﻴﻆ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ (ﺷﻜﻠﻬﺎي 3، 4 و .)5 ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻧﺠﻴﺮه ﻫﺎي ﻫﻼﻟﻲ " " •-ﺗﺮاﻛﺌﻴــﺪ آوﻧــﺪﮔﺮا (وازي ﺳــﻨﺘﺮﺋﻴﻚ ﺗﺮاﻛﺌﻴــﺪ) ﺷﻜﻞ ﻓﻠﻮﺋﻢﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ (ﻣﺸﺨﺼﻪ 60): ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺨﺸﻲ از آن در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ اﻣﺘﺪاد ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛـﻪ of SID در ﻇﺎﻫﺮ اﺷﻌﻪ ﭼﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﻲ Archiveرﺳـﺪ و ﮔـﺎﻫ ﻲ ﭘﻬﻨـﺎي آن وازي ﺳﻨﺘﺮﺋﻴﻚ ﺗﺮاﻛﺌﻴﺪ ﻓﺮاوان وﺟﻮد دارد (ﺷﻜﻠﻬﺎي 8 و ).13 ﺑﻴﺶ از 7 ﺳﻠﻮل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ در ﺑـﺮش ﺷـﻌﺎﻋﻲ • -روزﻧﻪ (ﭘﻮﻧﻜﺘﻮاﺳﻴﻮن) روي دﻳﻮاره ﻓﻴﺒﺮ (ﻣﺸﺨﺼﻪ ( ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﻣﺮﺑﻌﻲ ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ اﻳﺴـﺘﺎده ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ 61 و 63): ( ﺷﻜﻞﻫﺎي 2، 3 و 9). ﭘﻮﻧﻜﺘﻮاﺳﻴﻮنﻫﺎي روي دﻳﻮاره ﻓﻴﺒﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﺎده (ﻓﺎﻗـﺪ

ﻫﺎﻟﻪ) ﻳﺎ ﻫﺎﻟﻪ دار ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎرﻳﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺑﺮش ﺷﻌﺎﻋﻲ و ﻣﻤﺎﺳﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد . 1- Diffuse in aggregate • - ﺿﺨﺎﻣﺖ دﻳﻮار ﻓﻴﺒﺮ (ﻣﺸﺨﺼﻪ ).Vasicenteric 70 2- 3- Banded

www.SID.ir ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﺔ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﭼﻮب و ﻛﺎﻏﺬ اﻳﺮان، ﺟﻠﺪ 27، ﺷﻤﺎرة 2 217

• - اﺷﻌﻪ ﭼﻮﺑﻲ (ﻣﺸﺨﺼﻪ 117 :) • - وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم وﺟﻮ د درون ﭼﻮب (ﻣﺸﺨﺼﻪ 196 اﺷﻌﻪ ﭼﻮﺑﻲ ﻏﺎﻳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃـﻮﻟﻲ و 197 :) ﺣﻮاﻟﻲ"ﻓﻠﻮﺋﻢﻫﺎي د اﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ " در ﺟﻬـﺖ ﺷـﻌﺎﻋﻲ رﻧﮓ ﭼﻮبدرون ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭼﻮب ﺑﺮون ﺗﻴﺮه ﺗـﺮ ﺑـﻮده و اﻣﺘﺪاد ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ در ﻇﺎﻫﺮ اﺷﻌﻪ ﭼﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲ رﺳـﺪ و ﺑﻪرﻧﮓ ﻗﻬﻮه اي ﺗﻴـﺮه ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ (ﺷـﻜﻞ .)1 ﺑﺨـﺶ ﻣﻐـﺰ و ﮔﺎﻫﻲ ﭘﻬﻨﺎي آن ﺑﻴﺶ از 7 ﺳـﻠﻮل (ﻣﺸﺨﺼـﻪ 98) ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﻐﺰ از ﺑﺎﻓﺖ ﺳﺴﺖ و ﻣﺘﺰﻟﺰل ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده ﻛﻪ ﻣﻲﺷﻮد (ﺷﻜﻞ 14) ﻛﻪ در ﺑﺮش ﺷﻌﺎﻋﻲ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻌـﻲ اﺣﺘﻤــﺎﻻً ﺑــﻪ ﻫﻤــﻴﻦ دﻟﻴــﻞ داﻻن ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺑــﺮاي ﺗﺠﻤــﻊ ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ اﻳﺴﺘﺎده و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺑﺮش ﻣﻤﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮرﻳﺎﻧﻪﻫﺎي ﭼﻮب ﺧـﻮار ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ . اﻟﺒﺘـﻪ در ﮔﻮﻧـﻪ اﺷـﻨﺎن اﺷﻌﻪﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ دوﻛﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ (ﺷـﻜﻠﻬﺎي ﻣﻮرﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﺪرت وﻟﻲ در دﻳﮕﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﻮﻳﺮ 2، 3 و ).10 اﻳــﺮان ﻧﻈﻴــﺮ ﮔــﺰ (Tamarix)، و ﺳــﻨﺒﻠﻪ ﻧﻤﻜــﻲ (ﻻﻛــﺖ) • - ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﻣﻄﺒﻖ (ﻣﺸﺨﺼﻪ Haostachyus belangeriana) :(120 )، ﺑﻪ ﻛﺮات ﺗﻮﺳﻂ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢﻫﺎي ﻃﻮﻟﻲ و ﺑﻌﻀﺎً ﺗﺮاﻛﺌﻴﺪ ﻫﺎي آوﻧﺪﮔﺮا (وازي ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ . . ﺳﻨﺘﺮﻳﻚ ﺗﺮاﻛﺌﻴﺪﻫﺎ ) ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻣﻄﺒـﻖ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮد (ﺷﻜﻠﻬﺎي 8 و 13 .) • - ﻧﺘﺎﻳﺞ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ • - ﻓﻠﻮﺋﻢﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼـﻮﺑﻲ (آﺑﻜـﺶ ﺗﻮﻣﺎﻧـﺪه وزن ﻣﺨﺼـــﻮص ﺧﺸـــﻚ : 02 0/ ± 87 0/ و وزن ﻫﻢﻣﺮﻛﺰ () ﻣﺸﺨﺼﻪ 133): ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺤﺮاﻧﻲ (ﭘﺎﻳﻪ): 05 0/ ± 68/. ﻓﻠﻮﺋﻢﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮب از ﻧﻮع ﻣﺘﺤﺪاﻟﻤﺮﻛﺰ ﺑـﻮده وزن ﻣﺨﺼـــﻮص ﻧﺮﻣـــﺎل : 0086 0/ ± 92/ و وزن ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ ﻣﻤﺎﺳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎراﻧﺸـﻴﻢ ﻫـﺎي ﻃـﻮﻟﻲ ﻗﻮﺳـﻲ ﻣﺨﺼﻮص ﺣﺪاﻛﺜﺮ : 01 0/ ± 81 1/ 1/ ﺷﻜﻞ و در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻴﺒـﺮ ﭼـﻮﺑﻲ و ﭘﺎراﻧﺸـﻴﻢ ﻫﻤﻜﺸـــﻴﺪﮔﻲ در ﺟﻬـــﺖ ﻣﻤﺎﺳـــﻲ: 0/2 ± 74 8/ و ﻃﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ اﺷﻌﻪ ﭼﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﻲ رﺳـﺪ اﺣﺎﻃـﻪ ﺷـﺪه ﻫﻤﻜﺸﻴﺪﮔﻲ در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ= 06 1/ ± 02 5/ 5/ اﺳﺖ (ﺷﻜﻠﻬﺎي 2، 3، 4، 5 و 14 .) ﻫﻤﻜﺸـــﻴﺪﮔﻲ در ﺟﻬـــﺖ ﻃـــﻮﻟﻲ : 0/3 ± 5/5 و 5/5 ﻫﻤﻜﺸﻴﺪﮔﻲ ﺣﺠﻤﻲ: 4/1 ± 18/13 •-ﻛﺮﻳﺴﺘﺎل ﻣﻨﺸﻮري (ﻣﺸﺨﺼﻪ 136 و 142 ) ﻛﺮﻳﺴــﺘﺎلﻫــﺎ در ﺳــﻠﻮلﻫــﺎي ﺣﺎﺷـSIDـﻴﻪ ﭘ ﺎراﻧﺸــﻴﻢ ofﻃـ ـﻮﻟﻲ • - ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ Archive ﻛﻪ"ﻓﻠﻮﺋﻢﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ " را ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﻣﻴــﺎﻧﮕﻴﻦ ﺧﺎﻛﺴــﺘﺮ: 0/2 ± 5/5 درﺻــﺪ؛ ﻣﻴــﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣــﻮاد ﻣﻲﺳﺎزد (ﺷﻜﻠﻬﺎي 10و 15) و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺎراﻧﺸـﻴﻢ اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ ﻣﺤﻠﻮل در ﺣﻼل آﻟﻲ: 0/2 ± 5/5 درﺻﺪ؛ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻃــﻮﻟﻲ ﻣﺸــﺎﻫﺪه ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ. اﻣــﺎ اﻏﻠــﺐ ﻛﺮﻳﺴــﺘﺎلﻫــﺎ در ﻣﻮاد اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ ﻣﺤﻠـﻮل در آب ﮔـﺮم : 16 0/ ± 1/7 درﺻـﺪ ؛ ﺳﻠﻮلﻫﺎي اوﻟﻴﻦ ردﻳﻒ (ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻳﺎ ﻛﻨـﺎري ) ﭘﺎراﻧﺸـﻴﻢ ﻫـﺎي ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﻮاد اﺳـﺘﺨﺮاﺟﻲ ﻣﺤﻠـﻮل در آب ﺳـﺮد : 12 0/ ± 7/1 7/1 ﻧﻮاري ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ (ﺷﻜﻞ ).12 درﺻﺪ؛ ﺳﻠﻮﻟﺰ: 16 0/ ± /8 43 درﺻﺪ و ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻟﻴﮕﻨﻴﻦ: 2/0 ± /8 28 درﺻﺪ در ﭼﻬﺎر ﺗﻜﺮار ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ . .

www.SID.ir 218 وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻜﻲ، ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ...

ﺑﺤﺚ ceratoides (ﻫﻜﻼﺋﻮ و وﻫﺮدن، 2011) و ﺗـﺎغ ﻫـﺎي اﻳـﺮان ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻــﻞ از اﻳــﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻧﺸــﺎن داد ﻛــﻪ ازﺟﻤﻠــﻪ (ﻃﻐﺮاﻳﻲ و ﻫﻤﻜـﺎران ، 1387) و دﻳﮕـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﺗﻴـﺮه وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آﻧـﺎﺗﻮﻣﻴﻜﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ ﭼـﻮب ﮔﻮﻧـﻪ اﺷـﻨﺎن Chenpodiaceaeﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ (Seidlitzia rosmarinus )، را ﻣـــﻲﺗـــﻮان در وﺟـــﻮد ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻏﻴﺮﻋﺎدي ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﭼـﻮﺑﻲ را ﻧﺘﻴﺠـﻪ ي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ " ﻓﻠﻮﺋﻢﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ "، ﻋﺪم وﺟﻮد اﺷﻌﻪ ﭼـﻮﺑﻲ، ﻛﺎﻣﺒﻴﻮمﻫﺎي ﭘﻲدرﭘﻲ و ﻓﻴﺒﺮﻫﺎي ﺿﺨﻴﻢ را ﻋـﺎﻣﻠﻲ ﻣـ ﺆﺛﺮ در ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن دواﻳﺮ روﻳﺸـﻲ ، وﺟـﻮد ﺻـﻤﻎ ﻓـﺮاوان در ﺣﻔﻆ رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ (ﻓﺎن و زﻳﻤﺮﻣﻦ، 1982؛ ﻓﻮر، 1965، آوﻧﺪﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﭼﻮبدرون، ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒـﺎرﺗﻲ ﮔﺮوﻫـﻲ ﻳﺎﻧــﮓ و ﻫﻤﻜــﺎران، 2010 .) ﺑﻌﻀــﻲ از ﻣﺤﻘﻘــﺎن آوﻧــﺪﻫﺎي ﺷﺪن ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه آوﻧﺪﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻏﻴﺮ ﻋـﺎدي ﻛﻮﺗﺎه (ﻣﺘﻮﺳﻂ100 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘـﺮ ) و ﭘﻮﻧﻜﺘﻮاﺳـﻴﻮن ﻫـﺎي رﻳـﺰ اﺟﺰاء ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﻟﻴﮕﻨﻴﻨﻲ ﺷﺪن دﻳﻮاره ﻫـﺎي ﭘﺎراﻧﺸـﻴﻢ ﻃـﻮﻟﻲ روي دﻳﻮاره آوﻧﺪي و ﺗﺠﻤﻊ ﮔﺮوﻫﻲ آوﻧـﺪﻫﺎ را در ﭼـﻮب (ﻫﻜﻼﺋﻮ و وﻫﺮدن، 2011) داﻧﺴﺖ ﻛـﻪ از اﻳـﻦ ﺟﻬـﺖ ﺑـﻪ درﺧﺘﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﺸﻚ و ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ را ﭘﺪﻳﺪه ﻣﻌﻤـﻮل و ﻋـﺎدي ﺳﺎﻳﺮ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﭼـﻮﺑﻲ ﻫـﻢ ﺧـﺎﻧﻮاده ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﺳﺎﻟﺴـﻮﻻ ﺷﻤﺮده و آن را ﻧﻮﻋﻲ واﻛـﻨﺶ ﺑـﻪ ﻛﻤﺒـﻮد آب ﻣـﻲ داﻧﻨـﺪ (Salsola spp)، ﺗـــﺎغ (Halxylon spp) و ﺑـــﻪوﻳـــﮋه (ﻳﺎﻧﮓ و ﻫﻤﻜﺎران، 2010). آﺗﺮﻳﭙﻠﻜﺲ (Atriplex spp) ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ (ﻓﺎن و ﻫﻤﻜﺎران، ﺑﻪﻃﻮرﻛﻠﻲ ﻫﻤﻜﺸﻴﺪﮔﻲ ﻫﺎي ﻋﺮﺿﻲ ﮔﻮﻧـﻪ اِﺷـﻨﺎن ﺑـﺎ 1986؛ ﻧﺌــﻮﻣﻦ و ﻫﻤﻜــﺎران، 2001؛ ﻃﻐﺮاﻳــﻲ و ﻫﻤﻜــﺎران، ﺗﻮﺟـــﻪ ﺑـــﻪ وزن ﻣﺨﺼـــﻮص آن (92 0/ ﮔـــﺮم ﺑـــﺮ 1382 و 1387). اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﭼﻮب ﮔﻮﻧـﻪ اﺷـﻨﺎن ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮﻣﻜﻌـﺐ ) ﭘﺪﻳـﺪه ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﻋـﺎدي اﺳـﺖ و دور از ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ از ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﺧـﺎﻧﻮاده Chenpodiaceae و اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺒﻮد ه و از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪ اي ﺑـﺎ Amaranthaceae ﻓﺎﻗــﺪ اﺷــﻌﻪ ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ (ﻛﺎرﻟﻜﻮﺋﻴﺴــﺖ، دﻳﮕﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑـﺎ داﻧﺴـﻴﺘﻪ ﺳـﻨﮕﻴﻦ ﻧـﺪارد (ﭘﺎرﺳـﺎﭘﮋوه، 1988؛ ﭘـــﺎﺟﭙﻮت، 2002 )، اﻣـــﺎ ﭘﺎراﻧﺸـــﻴﻢﻫـــﺎي ﻃـــﻮﻟﻲ 1371). اﻣﺎ ﻫﻤﻜﺸﻴﺪﮔﻲ ﻃـﻮﻟﻲ در ﭼـﻮب ﮔﻮﻧـﻪ اﺷـﻨﺎن ﺣﻮاﻟﻲ"ﻓﻠﻮﺋﻢﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ " ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕـﺮ ﺑﻴﺶ از 5 درﺻﺪ ﺑﻮده ﻛﻪ در ﻏﺎﻟﺐ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﻘـﺪار از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮاده Chenpodiaceae ﻧﻈﻴﺮ آﺗﺮﻳﭙﻠﻜﺲﻫـﺎ از 1% درﺻﺪ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ . اﻟﺒﺘﻪ ﻃﻐﺮاﻳﻲ و ﻫﻤﻜـﺎران در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ اﻣﺘﺪاد ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و در ﻇﺎﻫﺮ اﺷﻌﻪ ﭼﻮﺑﻲ ﺑـﻪ (1382 ) ﻫﻤﻜﺸﻴﺪﮔﻲ ﻃﻮﻟﻲ در ﮔﻮﻧﻪ زرد ﺗـﺎغ را 01 5/ و ﻧﻈــﺮ ﻣــﻲرﺳــﺪ (ﻧﺌﻮﻣــﺎن و ﻫﻤﻜــﺎران، 2001 )، و ﭼﻨﺎﻧﭽــﻪ در ﺳﻔﻴﺪ ﺗﺎغ 52 3/ درﺻـﺪ ﮔـﺰارش ﻧﻤﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﺳﻠﻮلﻫﺎي اﺷﻌﻪ ﭼﻮﺑﻲ واﻗﻌﻲ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ SID اﺧـﺘﻼط ﻳﺎﺑـﺪ of ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻣﻲ ﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ Archiveﻫﻤﻜﺸﻴﺪﮔﻲ ﻃﻮﻟﻲ ﭼﻮب ﻫﺎي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﻮدن ﻣﺎﻫﻴﺖ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻤﻲ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺎﻳﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ . ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ. ﮔﻮﻧﻪ اﺷﻨﺎن ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻃﻮل ﻓﻴﺒﺮ 334 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘـﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﻤﻜﺸﻴﺪﮔﻲ در ﭼـﻮب درﺧﺘـﺎن راﺑﻄـﻪ و ﺿﺨﺎﻣﺖ دﻳﻮاره 8/4 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ (2d ) ﺟﺰء ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﺑـﺎ ﻧﺰدﻳﻜــﻲ ﺑــﺎ زواﻳــﺎي ﻣﻴﻜﺮوﻓﻴﺒﺮﻳــﻞ و ﻣــﺪول اﻻﺳﺘﻴﺴــﻴﺘﻪ اﺟﺰاء ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻛﻮﺗﺎه و دﻳﻮاره ﺿﺨﻴﻢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﻪ (ﻳﺎﻣﺎﺷﻴﺘﺎ و ﻫﻤﻜﺎران، 2009) و ﺑﺎ ﺧﻤﻴﺪﮔﻲ ﺗﻨﻪ درﺧﺘـﺎن اﺗﻔﺎﻗﺎً اﻳﻦ وﻳﮋ ﮔﻲ در دﻳﮕﺮ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﺧـﺎﻧﻮاده اﺳـﻔﻨﺎﺟﻴﺎن ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﻳﻜﻲ دارد (ﺟﻮرز و ﻫﻤﻜﺎران ، 2001 ) اﺣﺘﻤـﺎل (Chenpodiaceae)، ﻧﻈﻴـــــﺮ Krascheninnikovia آن ﻣﻲ رود ﻛﻪ ﺑﺎدﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﻛﻮﻳﺮي ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻤﻴﺪﮔﻲ ﺗﻨـﻪ

www.SID.ir ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﺔ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﭼﻮب و ﻛﺎﻏﺬ اﻳﺮان، ﺟﻠﺪ 27، ﺷﻤﺎرة 2 219

درﺧﺘﺎن و ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي ﭼﻮب واﻛﻨﺸﻲ و در ﻧﺘﻴ ﺠﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﮔﺴﺘﺮده و ﺑﻴﺸﺘﺮي اﺳﺖ . . ﻫﻤﻜﺸﻴﺪﮔﻲ ﻃﻮﻟﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻗﻄﻌﻴﺖ آن ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗ ﺤﻘﻴﻘﺎت

ﺷﻜﻞ -1 ﻧﻤﺎي ﻇﺎﻫﺮي و ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ ﺳﺎﻗﻪ درﺧﺘﭽﻪ اﺷﻨﺎن (Seidlitzia rosmarinus) . . (وﺟﻮد درون ﭼﻮب ﻣﺸﺨﺺ و ﺑﺮوز ﭘﺪﻳﺪه درون ﺗﻬﻲ ﺷﺪن در اﻛﺜﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﻮﻳﺮي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد. ﺧﻂ ﻣﻘﻴﺎس ﺑﺮاي ﺷﻜﻞ ﺳﻤﺖ ﭼـﭗ ﻣﻌـﺮف 200 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .) .)

Archive of SID

ﺷﻜﻞ 2 و -3 ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ ﮔﻮﻧﻪ اﺷﻨﺎن (Seidlitzia rosmarinus .) .) ("ﻓﻠﻮﺋﻢﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ (ip)"؛ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﻠﻮﺋﻢ ﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻠﺤﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ (cp)؛ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃﻮﻟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ" ﻓﻠﻮﺋﻢﻫﺎي داﺧـﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ " ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ اﻣﺘﺪا ﻳﺎ ﻓﺘﻪ و در ﻇﺎﻫﺮ اﺷﻌﻪ ﭼﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ(cpr .) آوﻧﺪﻫﺎ در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ و ﮔﺮوﻫﻲ ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ. ﺧـﻂ ﻣﻘﻴـﺎس ﻣﻌـﺮف 200 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ اﺳﺖ).

www.SID.ir 220 وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻜﻲ، ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ...

ﺷﻜﻞ 4 و -5 ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ ﮔﻮﻧﻪ اﺷﻨﺎن (Seidlitzia rosmarinus .) .) ("ﻓﻠﻮﺋﻢﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ (ip)"؛ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃ ﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﻠﻮﺋﻢ ﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻠﺤﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ (cp)؛ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃﻮﻟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ " ﻓﻠﻮﺋﻢ ﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ " ﻛـﻪ در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ اﻣﺘﺪا ﻳﺎﻓﺘﻪ و در ﻇﺎﻫﺮ اﺷﻌﻪ ﭼﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ(cpr)؛ آوﻧﺪﻫﺎي ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ در داﺧﻞ ﺗﻮرﻓﺘﮕﻲ " ﻓﻠﻮﺋﻢ ﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ " ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ (v)؛ ﭘ ﺎراﻧﺸـﻴﻢ ﻃـﻮﻟﻲ دور آوﻧﺪي(vp). ﺧﻂ ﻣﻘﻴﺎس ﺷﻜﻞ 4 ﻣﻌﺮف 50 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ اﺳﺖ. ﺷﻜﻞ 5 ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮﻧﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺧﻂ ﻣﻘﻴﺎس آن ﻣﻌﺮف 50 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ اﺳﺖ .) .)

Archive of SID

ﺷﻜﻠﻬﺎي 6 و -7 ﻣﻘﻄﻊ ﻣﻤﺎﺳﻲ ﮔﻮﻧﻪ اﺷﻨﺎن (Seidlitzia rosmarinus .) .) (ﭘﻮﻧﻜﺘﻮاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻦ آوﻧﺪي (ivp) ﻛﻪ در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺷﻜﻞ 6 ﭘﻮﻧﻜﺘﻮاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻦ آوﻧﺪي ار ﻧﻮع ﻫﺎﻟﻪاي، ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ و از ﻧﻮع ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻳﺎ ﻣﺘﻨﺎوب و در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺷﻜﻞ 6 و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺷﻜﻞ 7 ﻛﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ اﺳﺖ، ﭘﻮﻧﻜﺘﻮاﺳﻴﻮن از ﻧﻮع ﻛﺸﻴﺪه و دراز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃﻮﻟﻲ و ﻳﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﻠﻮﺋﻢﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻠﺤﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﺷﻜﻞ 7 ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد(ap). ﺧﻂ ﻣﻘﻴﺎس در ﺷﻜﻞ 6 ﻣﻌﺮف 25 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ و در ﺷﻜﻞ 7 ﻣﻌﺮف50 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ اﺳﺖ .) .)

www.SID.ir ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﺔ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﭼﻮب و ﻛﺎﻏﺬ اﻳﺮان، ﺟﻠﺪ 27، ﺷﻤﺎرة 2 221

ﺷﻜﻠﻬﺎي 8 و -9 ﻣﻘﻄﻊ ﻣﻤﺎﺳﻲ ﮔﻮﻧﻪ اﺷﻨﺎن (Seidlitzia rosmarinus .) (آوﻧﺪﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺎ ﭘﻮﻧﻜﺘﻮاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻦ آوﻧﺪي ﻣﺘﻨﺎوب (ivp) و وازيﺳﻨﺘﺮﻳﻚ ﺗﺮاﻛﺌﻴﺪﻫﺎي ﻣﻄﺒﻖ (vt). ﺷﻜﻞ 9 ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃﻮﻟﻲ ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ اﻣﺘﺪا ﻳﺎﻓﺘﻪ و در ﻇﺎﻫﺮ اﺷﻌﻪ ﭼﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ، ﺑﻌﻀﺎً در ﺑﺮش ﺷﻌﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﺑﻌﻲ ﻳﺎ ﻣﺮﺑﻌﻲ اﻳﺴﺘﺎده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و اﮔﺮ ﺑﺎ اﺷﻌﻪ ﭼﻮﺑﻲ واﻗﻌﻲ اﺧﺘﻼط ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ. ﭘﻮﻧﻜﺘﻮاﺳﻴﻮن ﺳﺎده ﺑﻴﻦ دو دﻳﻮاره ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﺑﺎ (sp) ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺧﻂ ﻣﻘﻴﺎس ﻣﻌﺮف 25 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ اﺳﺖ .) .)

Archive of SID

ﺷﻜﻞ 10 و 11 - ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ و ﺷﻌﺎﻋﻲ ﮔﻮﻧﻪ اﺷﻨﺎن (Seidlitzia rosmarinus) . . (ﺷﻜﻞ 10 ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺣﺎﺻﻞ از ﻧ ﻮر ﭘﻮﻻرﻳﮋه وﺟﻮد ﻛﺮﻳﺴﺘﺎل در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﻠﻮﺋﻢ ﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ را ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣﻠﺤـﻖ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻣﺸﻬﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ(cp .) ﺷﻜﻞ 11، درﻳﭽﻪ آوﻧﺪي ﺳﺎده و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻮﻧﻜﺘﻮاﺳﻴﻮن ﺑﻴﻦ آوﻧﺪي را در ﺑﺮش ﺷﻌﺎﻋﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ. ﺧﻂ ﻣﻘﻴﺎس در ﺷـﻜﻞ 10 و 11ﻣﻌـﺮف 25 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .) .)

www.SID.ir 222 وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻜﻲ، ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ...

ﺷﻜﻠﻬﺎي 12و 13- ﻣﻘﻄﻊ ﻣﻤﺎﺳﻲ ﮔﻮﻧﻪ اﺷﻨﺎن (Seidlitzia rosmarinus ) ) ( ﺷﻜﻞ 12 ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﻮر ﭘﻮﻻرﻳﮋه و ﺟﻮد ﻛﺮﻳﺴﺘﺎل در ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃﻮﻟﻲ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ و ﻳﺎ در دﻳﮕﺮ اﻧﻮاع ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﻠـﻮﺋﻢ ﻫـﺎي داﺧـﻞ ﺑﺎﻓـﺖ ﭼﻮﺑﻲ را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻠﺤﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻣﺸﻬﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ(ap). ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢﻫﺎي ﻃﻮﻟﻲ در 6 ﺗﺎ 7 ردﻳﻒ و ﻣﻄﺒﻖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. وازي ﺳﻨﺘﺮﻳﻚ ﺗﺮاﻛﺌﻴﺪﻫﺎ در ﺷﻜﻞ 13 ﻣﺸﻬﻮد ﻣـﻲ - ﺑﺎﺷﺪ(vt). ﺧﻂ ﻣﻘﻴﺎس در ﺷﻜﻞ 12 ﻣﻌﺮف 25 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ و در ﺷﻜﻞ 13 ﻣﻌﺮف 20 ﻣﻴﻜﺮون ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .) .)

Archive of SID

ﺷﻜﻞ 14- ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ (SEM) ﮔﻮﻧﻪ اﺷﻨﺎن (Seidlitzia rosmarinus) (ﻓﻠﻮﺋﻢﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ (ip)" ﻛ ﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻧﺎزﻛﻲ دﻳﻮاره ﭘﺎره ﺷﺪﻧﺪ . ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﺣﻮاﻟﻲ ﻓﻠﻮﺋﻢ در ﻗﺴﻤﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ﻳﺎ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ داراي دﻳﻮاره ﺿﺨﻴﻢ ﺗﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﻠﻮﺋﻢﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ(cp)؛ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﻃﻮﻟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ " ﻓﻠﻮﺋﻢ ﻫﺎي داﺧﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﭼﻮﺑﻲ " ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ اﻣﺘﺪا ﻳﺎﻓﺘﻪ و در ﻇﺎﻫﺮ اﺷﻌﻪ ﭼﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ(cpr )؛ وﺟـﻮد ﻛﺮﻳﺴﺘﺎل در ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢﻫﺎي ﺣﻮاﻟﻲ ﻓﻠﻮﺋﻢ (آﺑﻜﺶ () c). ﺧﻂ ﻣﻘﻴﺎس ﻣﻌﺮف 100 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ اﺳﺖ .) .)

www.SID.ir ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﺔ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﭼﻮب و ﻛﺎﻏﺬ اﻳﺮان، ﺟﻠﺪ 27، ﺷﻤﺎرة 2 223

ﺷﻜﻞ -5 ﺑﺮش ﻣﻤﺎﺳﻲ و وﺟﻮد ﻛﺮﻳﺴﺘﺎل در ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢﻫﺎي ﺣﻮاﻟﻲ ﻓﻠﻮﺋﻢ (آﺑﻜﺶ)(c) (ﭘﻮﻧﻜﺘﻮاﺳﻴﻮن ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺮ روي دﻳﻮاره ﻓﻴﺒﺮ ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ. ﺧﻂ ﻣﻘﻴﺎس ﻣﻌﺮف 10 ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ اﺳﺖ .)

ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري - ﻃﻐﺮاﻳـــﻲ، ن.، اﺑـــﺮاﻫﻴﻢ ﻋﺰﻳـــﺰي، ه .، ﭘﺎرﺳـــﺎﭘﮋوه، د.،. 1387 . . Haloxylon ﺟﺎ دارد ﺗﺎ از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ و ﻣﻌﻨﻮي ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺸـﻲ ﺧﺼﻮﺻــﻴﺎت آﻧﺎﺗﻮﻣﻴــﻚ ﭼــﻮب ﺗــﺎغ ( ) در ﻣﻨﻄﻘــﻪ ) ﺳﻴﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﭘﮋوﻫﺶ و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ ﺷﻤﺎره 81 .. داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﻛﺮج از ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻛـﻪ در - ﻃﻐﺮاﻳﻲ، ن .، ﺣﺴﻴﻦ زاده، ع .، ﭘ ﺎرﺳﺎﭘﮋوه، د .، و ﮔﻠﺒﺎﺑﺎﻳﻲ، ف . 1382. ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﻃﺮح ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪه ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﺗﺸﻜﺮ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ، ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و آﻧـﺎﺗﻮﻣﻲ ﭼـﻮب ﺗـﺎغ در ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻢ. ﻛﺮﻣﺎن. ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ و ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠـﻮم ﭼـﻮب و ﻛﺎﻏـﺬ اﻳﺮان ﺳﺎل ﻫﺠﺪﻫﻢ، ﺷﻤﺎره 1 (ﭘﻴﺎﭘﻲ 18 .) ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده - Artschwager, E. F., 1920. On the anatomy of - ﭘﺎرﺳﺎﭘﮋوه، د . و ف، ﻫﺎﻧﺲ ﺷﻮاﻳﻦ ﮔﺮوﺑﺮ . 1372. اﻃﻠـﺲ ﭼﻮﺑﻬـﺎي .Chenopodium album L. Am. J. Bot. 7, 252-60 ﺷﻤﺎل اﻳﺮان. اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان، ﭼﺎپ دوم. 136 ﺻﻔﺤﻪ. Balfour, E. E., 1958. The development of the vascular- systems of Macropiper excelsum Forst. II. The - ﭘﺎرﺳﺎﭘﮋوه، د . 1371. ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاص ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ و دوام .mature stem. Phytomorphology, 8: 224-233 -British Standard Institution BSI. 1989. BS 373. Method ﭼﻮب زرد ﺗﺎغ ﻳﺎ ﺗﺎغ اﻳﺮاﻧﻲ، ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﻣﻘـﺎﻻت ﺳـﻤﻴﻨﺎر ﺑﺮرﺳـﻲ of testing small clear specimen of timbers. British ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻴﺎﺑـﺎﻧﻲ و ﻛـﻮﻳﺮي اﻳـﺮان، ﻣﺮﻛـﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت ﻣﻨـﺎﻃﻖ Standard Institution, London. ISBN: 0-580- 00684- 0. 137. ﻛﻮﻳﺮي و ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ اﻳﺮان، ﻳﺰد . Carlquist, S. 1988. ComparativeArchive wood anatomy. of SID- - ﺣﺠﺎزي، ر . 2537. اﺻﻮل ﺗﺸﺮﻳﺢ ﭼﻮب . اﻧﺘﺸﺎرات اﻓﺴـﺖ ﻣـﺮوي . Systematic, ecological, and evolutionary aspects of dicotyledon wood. Springer Verlag, Heidelberg. 154 ﺻﻔﺤﻪ. .Berlin.Exley, R.R., B.G. Butterfield & B.A. Meylan 1974. Prepration of wood specimens for the - ﻋﺒﺪااﻟﻬﻲ، ج .، ارزاﻧﻲ ، ح .، و ﺑﺎﻏﺴﺘﺎﻧﻲ، ن .، و ﻣﻴﺮﻋﺴﻜﺮﺷـﺎﻫﻲ ، ف . scanning electron microscope.J. Microscopy 101:21- 1385. ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﺔ ﻋﻠﻤﻲ -ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺮﺗﻊ و ﺑﻴﺎﺑـﺎن اﻳـﺮان . .30 -Exley, R.R., Butterfield, B.G. & Meylan, B.A. 1973. ﺟﻠﺪ 13 ﺷﻤﺎرة 2، ﺻﻔﺤﺔ The preparation of wood specimens for the scanning .81-74 - ﻣﻈﻔﺮﻳﺎن، و. 1379. ﻓﻠﻮر ﻳﺰد.ﻣﻮﺳﺴﻪ اﻧﺘﺸﺎرات ﻳﺰد. 472 ﺻﻔﺤﻪ. :electron microscope. Journal of Microscopy, 101 21-30. - ﻧﻴﻠﻮﻓﺮي، پ. 1364. ﭼﻮب ﺷﻨﺎﺳﻲ. اﻧﺘﺸﺎرات دﻫﺨﺪا. 581 ﺻﻔﺤﻪ. Fahn, A., E. Werker, & P. Baas. 1986. Wood anatomy- and identification of trees and shrubs from Israel and

www.SID.ir 224 وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻜﻲ، ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ...

-InsideWood. 2004-onwards. Published on the Internet. adjacent regions. The Israel Academy of Sciences http://InsideWood. Lib.ncsu.edu/search. and -Humanities. Botanical Gazette, Vol. 143, No. 3, -Neumann, K., Schoch, W., Schweingruber, F.H. & P. Sep. Détienne (2001): Woods of the Sahara and the Sahel -Fahn, A, and H. Zimmermann 1982. Development of - an anatomical atlas. Paul Haupt, Bern. successive cambia in ATRIPLEX HALIMUS -Pajput, K.S. 2002. Stem anatomy of Amaranthaceae: (Chenopodiacea). Rayless nature of xylem. Flora 197, 224–232 -Four, E. E., 1965. Anomalous secondary thickening in -Ruzin, S.E. (1999). Plant Microtechnique and Chenopodiaceae, Nyctaginaceae and Microscopy. New York: Oxford University Press. Amaranthaceae. Phytomorphology, 15: 111-122. -Sabeti, H. (1994). Forests, trees and shrubs of Iran. -Franklin G.L.1945. Preparation of thin sections of Tehran:Iran University of Science and Technology synthetic resins and wood-resin composites, and a press. new macerating method for wood. Nature 155,51–59 -Schweingruber, F.H., Borner, A., Schulze, E.-D., 2006. -Hadi, M.R. 2009. Biotechnological potentials of Atlas of woody plant stems. Evolution, Structure, Seidlitzia rosmarinus: A mini review. African and Environmental Modifications. Springer. Journal of Biotechnology Vol. 8 (11), pp. 2429- -Sotannde, O.A; Oluyege, A.O; Adeogun; Adeogun P.F; 2431. Maina, S.B. 2010. Variation in Wood Density, -Heklau, H., Wherden, H. 2010. Wood anatomy reflects Grain Orientation and Anisotropic Shrinkage of the distribution of Krascheninnikovia ceratoides Plantation Grown Azadirachta Indica. Journal of (Chenopodiaceae). Flora 206, 300–309. Applied Sciences Research, 6(11): 1855-1861, 2010. - Johansen, D.A. 1940. Plant microtechnique. McGraw- -Yang, S., Furukawa I and Jiang Z. 2010. Anatomical Hill Book Co., New York. Variations in the Woody Plants of Arid Areas. -Jourez, B., Riboux, A., and Leclercq, A. 2001. Desert plants. 2010, 1, 135-155, DOI: 10.1007/978- Comparison of basic density and longitudinal 3-642-02550-1_7. shrinkage in tension wood and opposite wood in -Yamashita, K., Hirakawa, Y., Nakatani Hand Ikeda young stems of Populus euramericana cv. Ghoy M. 2009. Longitudinal shrinkage variations within when subjected to a gravitational stimulus. Canadian trees of sugi (Cryptomeria japonica) cultivars. Journal of Forest Research, 2001, 31:1676-1683, Journal of Wood Science, Volume 55, Number 1. 10.1139/x01-096. -YARROW, G.L. & POPHAM, R.A. 1981. The -IAWA Committee.1989. IAWA list of microscopic ontogeny of the primary thickening meristem of features for hardwoods identification by an IAWA Atriplex hortensis L. (Chenopodiaceae). American Committee .E.A. Wheeler , P. Baas & P.E., Gasson Journal of Botany 68: 1042-1049. (eds.) IAWA Bull.n.s.10:219-332.

Archive of SID

www.SID.ir 225 Iranian Journal of Wood and Paper Science Research Vol. 27 No. (2), 2012

Anatomical, physical and chemical properties of (Seidlitzia rosmarinus Bunge ex Boiss) wood in irano-torani region

Safdari, V.*

*- Corresponding Author, Associate Prof., Department of Wood and Paper Science, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj. Email: [email protected]

Received: May, 2011 Accepted: April, 2012

Abstract One of the important families of woody species of Irano-Torani region is Chenpodiaceae which comprises of different woody genus and species and Seidlitzia rosmarinus an specie with vast geographical distribution belongs to this family. Irrespective of its vast spread, the anatomical and other properties the specie has not been studied. In order to study the anatomical properties, 6 sound shrubs of Seidlitzia rosmarinus in Ardakan (Yazd, Iran) were harvested and the physical, chemical and anatomical properties of the wood were determined. The anatomical features were determined using light microscope and scanning electron imaging (SEM). Results showed that growth rings boundaries are indistinct; Intrexylary phloem (included phloem) is concentric. Vessels are short (100 µm) and gum–like deposit are present and inter-vessel pits are very tiny. The fiber length is short (334 µm) and fiber wall thickness (2d= 8.4 µm) in comparison to lumen (7.5 µm) is thick. Seidlitzia rosmarinus is anatomically and biometrically similar to Atriplex. The density in normal condition is 0.92 gr/cm3 which categorized the wood as heavy wood and its longitudinal shrinkage and ash content were measured as 5% and 5.5%) respectively.

Keywords: Seidlitzia rosmarinus, Chenpodiaceae, Wood Anatomy, Physical and chemical properties.

Archive of SID

www.SID.ir