Het taaljaar 2010 Meningen van bekende taalgebruikers

1. Wat is de belangrijkste gebeurtenis 2. Wat is het beste boek (of artikel of of trend van het afgelopen taaljaar? website) over taal dat u dit jaar las of gebruikte?

Ellen ten Damme 1. Dat woorden tegenwoordig het tegen­ 2. Paulien Cornelisse, Taal is zeg maar echt zangeres, theater- en overgestelde betekenen; lelijk, moeilijk, mijn ding. circusartiest wreed en gruwelijk staan voor ‘fantas­ Foto: Hesther Doove Hesther Foto: tisch’, ‘mooi’, ‘leuk’ en ‘geweldig!’

Jannemieke van 1. Het gemak waarmee de PVV erin slaagt 2. Homo loquens en homo scribens van de Gein om het politieke debat naar haar hand te A. Kraak (uit 2006, in de ramsj gescoord, taalonderwijs- zetten (te ‘framen’); zo lijkt nu bijvoor­ vrek die ik ben), over hoe de schriftcul­ deskundige beeld ook GroenLinks van mening dat tuur ons denken over taal beïnvloedt. Nederland ‘islamiseert’. Inspirerend, herkenbaar, vol stof tot nadenken.

Janet van Hell 1. De ‘Rally to Restore Sanity’, op 30 okto­ 2. Engrish.com. hoogleraar taalontwik­ ber in Washington D.C., georganiseerd keling en tweedetaal­ door Jon Stewart (geweldig, The Daily verwerving, Radboud Show) en Stephen Colbert. Beledigen en

Foto: Bert Beelen Fotografie Bert Beelen Foto: Universiteit Nijmegen grof taalgebruik zijn zóóó 2009!

Helen de Hoop 1. De kant noch wal rakende uitlatingen 2. The Space of Case, het proefschrift van hoogleraar theoreti­ over het Nederlands (en taal in het alge­ Sander Lestrade. Mensen klagen vaak

Foto: Ruben Vos Ruben Foto: sche taalwetenschap, meen) van toenmalig minister Plasterk, over het verdwijnen van naamvallen, Radboud Universiteit in februari. Jammer dat de Nederlandse maar beseffen niet dat naamvallen ook Nijmegen Taalunie zich daar niet (openlijk) van ge­ (weer) ontstaan. Hoe en waarom naam­ distantieerd heeft. vallen ontstaan, daar gaat dit prachtige boek over.

Dries Roelvink 1. De dood van Harry Mulisch. 2. Toverballen van Dries Roelvink. zanger

Emile Roemer 1. Het was het jaar van de oneliners. 2. Taalkliniek.nl, de website van taal- fractieleider SP virtuoos Jan Kuitenbrouwer. Foto: Govert de Roos Govert Foto:

Franca Treur 1. Het ons-kent-ons-taalgebruik in de 2. Ik heb dit jaar geen boeken over taal schrijfster Tweede Kamer, zoals Wilders: “Job gelezen, maar hét boek is voor mij nog [Cohen}, ontzettend bedankt.” Maar ja, altijd Het juiste woord van Brouwers en ze zitten daar natuurlijk ook hele dagen Claes. Allemaal betekenis- en stijlvarian­ met elkaar te vergaderen. ten, ingenieus geordend.

Arjen van Veelen 1. Het gebruik van informele internettaal in 2. Google Translate, sinds jaar en dag. essayist de Tweede Kamer. Bijvoorbeeld huiliehui- Zo kan ik buitenlandse sites lezen die lie doen (‘jeremiëren’). Het lijkt opeens ik vroeger niet snapte. Beste artikel:

Foto: Hanneke Riedijk Hanneke Foto: zo lang geleden dat “effe dimmen” van ‘Politics and the English Language’ van nog voor ophef zorgde. George Orwell. Dat stamt uit 1946 maar Verder: de opkomst van het liggende is ook nu relevant. Orwell waarschuwt streepje – te pas en te onpas. voor vaagtaal van politici.

350 O n z e T aal 2010•12 De belangrijkste gebeurtenis, het beste boek, het mooiste en Redactie Onze Taal het ergste woord – de redactie vroeg een aantal spraakmakende taalgebruikers wat hun het afgelopen jaar zoal opviel.

3. Wat is het ergste woord van 2010? 4. Wat is het mooiste woord van 2010? 5. Wie was dit jaar de beste taalgebruiker?

3. Veiligheid en duurzaamheid. 4. Islamofobe populist. 5. Ilja Leonard Pfeijffer, vanwege zijn teksten op de cd Durf jij? van Ellen ten Damme.

3. Linkse hobby. 4. Mooi vind ik veel namen van overbodige 5. Net als vorig jaar en vele jaren daarvoor: voorwerpen, inclusief speelgoedjes, die Karel Knip, auteur van de rubriek ‘Alle­ aangeprezen worden in huis aan huis daagse wetenschap’ in NRC Handelsblad, bezorgde reclamefolders. Onovertroffen vanwege z’n helderheid en zijn onweer­ topper van enkele jaren her: curly ting- staanbare ironische distantie. Een ver­ ting. ademing, zo’n taalvaardige onderzoeker.

3. Sneeuwterrorist. Sneeuwballen gooien 4. Abklinken. Prachtige vondst van Koen 5. Mijn jongste dochter, die sinds kort werd in sommige media ineens ‘sneeuw­ Haegens (De Groene Amsterdammer, 15 moppen tapt – meestal van het type terrorisme’ genoemd. september), te definiëren als ‘groeiende flinke baard. Ze raakt halverwege de aarzeling en toenemend intuïtief on- draad kwijt, maar redt zich er altijd weer gemak voelen nadat men een bepaalde uit. weg heeft gekozen’.

3. Kippenvel. Je kunt bijna geen interview 4. Hun natuurlijk, vooral als onderwerp. 5. Geen idee. Wat ik wel grappig vind, is meer horen of zowel de interviewer als Elke keer als ik het iemand weer hoor ge­ dat ik mensen tegenwoordig ‘doezen’ de geïnterviewde beweert kippenvel te bruiken, maakt mijn hart een sprongetje hoor zeggen (in plaats van ‘douchen’). hebben (gehad). van blijdschap. Het is prachtig dat het Nederlands een persoonlijk voornaam­ woord van de derde persoon heeft dat exclusief verwijst naar levende wezens.

3. Kanker. 4. Kankervrij. 5. Jan Mulder.

3. Flexibiliseren. 4. Beroepseer. 5. Jan Mulder. De wijze waarop hij emotie in zijn woorden legt is onovertrefbaar.

3. Borstkanjervrouwen. Zo heet een praat­ 4. Dreigtweet. Iemand bedreigen via Twit­ 5. , de speechschrijver van groep van vrouwen met borstkanker. Ze ter. Nieuw is dat iedereen het kan zien, . Die man is echt gevaar­ helpen elkaar zich van binnenuit weer zodat het slachtoffer de bedreiging lijk, hij kent de kracht van woorden, en krachtig te voelen. Een prachtig initia­ moeilijk kan stilhouden. De openbaar­ weet daar als geen ander mee te scoren. tief, maar noem het gewoon ‘borstkan­ heid ervan vergroot ook de kans op imi­ kerpraatgroep’, of zo. tatie.

3. Huiliehuilie doen. Een gemeen, denigre­ 4. Het Franse woordje svelte (‘slank’, vol­ 5. De schrijvers van de halfironische teksten rend woord vol leedvermaak. Tegelijk gens Google Translate) eindigt elk jaar op sandwichverpakkingen van Albert misschien ook het mooiste woord van als favoriet. Een soort ‘Bohemian Rhap­ Heijn, zoals: “’s Ochtends als je opstaat 2010, want erg creatief en effectief. En je sody’ van de taal, wat mij betreft. Zou weet je het al. Dit wordt een slaapver­ kunt het prima op een grappige manier mooi zijn als het Nederlands wordt. wekkend saaie dag met maar één licht­ gebruiken. puntje: het moment dat je je tanden zet in de sandwich van de maand.”

O n z e T aal 2010•12 351