Vấn Đề Việt Hóa Các Chương Trình Truyền Hình Thực Tế Mua Bản Quyền
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ---------- ĐỖ VIẾT HÙNG QUÁ TRÌNH VIỆT HÓA CÁC CHƢƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH THỰC TẾ MUA BẢN QUYỀN NƢỚC NGOÀI (Khảo sát chƣơng trình: The Voice – Giọng hát Việt, Bước nhảy hoàn vũ, Người mẫu Việt Nam - Vietnam's Next Top Model, Cuộc thi tìm kiếm tài năng Việt - Vietnam’s Got Talent, Cuộc đua kỳ thú, từ năm 2011 đến 2014) LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Báo chí học Mã số: 60.32.01.01 Hà Nội - 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ---------- ĐỖ VIẾT HÙNG QUÁ TRÌNH VIỆT HÓA CÁC CHƢƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH THỰC TẾ MUA BẢN QUYỀN NƢỚC NGOÀI (Khảo sát chƣơng trình: The Voice – Giọng hát Việt, Bước nhảy hoàn vũ, Người mẫu Việt Nam - Vietnam's Next Top Model, Cuộc thi tìm kiếm tài năng Việt - Vietnam’s Got Talent, Cuộc đua kỳ thú, từ năm 2011 đến 2014) Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Báo chí học Mã số: 60.32.01.01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Thị Minh Thái Hà Nội - 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận “ Quá trình Việt hóa các chương trình Truyền hình thực tế mua bản quyền nước ngoài ” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu và dẫn chứng trong luận văn có cơ sở rõ ràng và trung thực. Tác giả luận văn Đỗ Viết Hùng LỜI CẢM ƠN Luận văn “Quá trình Việt hóa các chương trình Truyền hình thực tế mua bản quyền nước ngoài” là kết quả quá trình học tập của tôi tại trường Đại học Khoa học xã hội & Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến PGS.TS Nguyễn Thị Minh Thái, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu đề tài, hoàn chỉnh luận văn. Mặc dù bản thân đã có nhiều cố gắng, song chắc chắn luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong các thầy cô giáo đóng góp ý kiến, bổ sung để luận văn của tôi được hoàn chỉnh hơn. Tác giả luận văn Đỗ Viết Hùng DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Truyền hình thực tế: THTT Nhà sản xuất: NSX Ban tổ chức: BTC Đài truyền hình: ĐTH Chương trình truyền hình: CTTH Huấn luyện viên: HLV Ban giám khảo: BGK Biên tập viên: BTV Giọng hát Việt: GHV Vietnam's Got Talent: VNGT Vietnam's Next Top Model: VNTM Bước nhảy hoàn vũ: BNHV Cuộc đua kỳ thú: CĐKT Nhà xuất bản: NXB MỤC LỤC MỞ ĐẦU .............................................................................................................................. 1 Chƣơng 1: VIỆT HÓA CHƢƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH THỰC TẾ MUA BẢN QUYỀN NƢỚC NGOÀI - TỪ GÓC NHÌN LÝ LUẬN & THỰC TIỄN ............. 9 1.1. Truyền hình thực tế là một hiện tƣợng của truyền hình thế giới thế kỷ 20 ...... 9 1.2. Truyền hình thực tế du nhập và làm mới truyền hình Việt Nam ..................... 26 1.3. Việt hóa truyền hình thực tế từ góc nhìn văn hóa truyền thông ......................... 28 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 .................................................................................................. 44 Chƣơng 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG VIỆT HÓA CHƢƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH THỰC TẾ MUA BẢN QUYỀN NƢỚC NGOÀI (QUA 5 CHƢƠNG TRÌNH TIÊU BIỂU TỪ NĂM 2011 ĐẾN 2014 Ở VIỆT NAM) ............ 45 2.1. Tiêu chí lựa chọn chƣơng trình để phân tích thực trạng Việt hóa ................... 45 2.2. Vài nét về 5 format chƣơng trình đƣợc chọn để khảo sát ................................. 46 2.3. Thực trạng Việt hóa 5 chƣơng trình truyền hình thực tế mua bản quyền nƣớc ngoài ..................................................................................................................... 54 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 .................................................................................................. 86 Chƣơng 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG VIỆT HÓA CHƢƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH THỰC TẾ MUA BẢN QUYỀN NƢỚC NGOÀI .................................... 87 3.1. Đánh giá chung về 5 chƣơng trình truyền hình thực tế mua bản quyền nƣớc ngoài ..................................................................................................................... 87 3.2. Giải pháp nâng cao chất lƣợng Việt hóa truyền hình thực tế ......................... 101 3.3. Mô hình Việt hóa Truyền hình thực tế mua bản quyền nƣớc ngoài .............. 113 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ................................................................................................ 115 KẾT LUẬN ..................................................................................................................... 117 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................... 119 PHỤ LỤC MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong vài thập niên trở lại đây, truyền hình thực tế (THTT) (tên tiếng anh: Reality Television) trở thành một thể loại, một phương thức sản xuất chương trình được đặc biệt ưa chuộng ở nhiều nước trên thế giới (dù đã manh nha ra đời từ những năm 1940), đặc biệt là ở các quốc gia có nền truyền hình phát triển mạnh như Mỹ, Anh, Hà Lan.... Sức hút của THTT đến từ những chương trình truyền hình về con người thật, sự việc thật, cảm xúc thật, trải nghiệm thật... qua đó kích thích, khởi dậy ở người xem khả năng học hỏi, r n luyện vượt qua những khó khăn, th thách trong cuộc sống để ngày càng hoàn thiện mình hơn... Sự phát triển mạnh của THTT được nhận định là một xu hướng tất yếu của truyền hình thế giới, một hiện tượng văn hóa đại chúng toàn cầu trong thế kỷ 20. Sau khi đạt được nhiều thành công vang dội ở các nước phương Tây bởi tính mới mẻ và thu hút được một số lượng người xem khổng lồ cũng như tạo ra nguồn lợi nhuận không nhỏ, “cơn sóng” THTT bắt đầu lan sang các quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam. Khi chương trình Khởi nghiệp lên sóng ĐTH Việt Nam vào năm 2005, rồi Phụ nữ thế kỉ 21 vào năm 2006, THTT vẫn còn là một khái niệm mới mẻ và khá mơ hồ với phần lớn công chúng Việt Nam. Nhưng chỉ sau khoảng 6 năm, đến nay, THTT đã trở thành một cụm từ quá quen thuộc với công chúng cả nước. Không chỉ nhiều về số lượng mà các chương trình còn đa dạng về nội dung, hình thức, mang tới cho công chúng món ăn tinh thần mới mẻ, hấp dẫn, trong bối cảnh game show truyền hình truyền thống đang thoái trào. Các chương trình ăn khách nhất hiện nay đều do các công ty tư nhân liên kết với nhà Đài để sản xuất và chúng hiện đang chiếm lĩnh sóng giờ vàng trên hai Đài truyền hình lớn nhất cả nước là Đài truyền hình Việt Nam VTV và Đài truyền hình thành phố Hồ Chí Minh HTV. Một thực tế đáng chú ý là hầu hết những chương trình THTT đang thu hút được nhiều sự quan tâm chú ý của khán giả và truyền thông trong khoảng vài năm trở lại đây không phải là các chương trình có ý tưởng format do người Việt sáng tạo ra, mà chủ yếu là những chương trình có tính giải trí cao được mua bản quyền của nước ngoài. Ước tính số lượng các chương trình có format ngoại đã lên tới khoảng 1 50 chương trình. Một con số đáng kinh ngạc cho thấy sự phát triển với tốc độ nhanh của THTT tại Việt Nam. Vì vậy, việc nghiên cứu kĩ lưỡng và đa chiều về THTT là một nhu cầu bức thiết hiện nay. Mặt khác, hầu hết các chương trình nói trên dù có thể đạt được thành công lớn về lợi nhuận nhờ quảng cáo và tin nhắn bình chọn của khán giả, nhưng vẫn còn tồn tại không ít bất cập về nội dung và hình thức do khâu Việt hóa chưa tốt. Điều này xuất phát từ việc bản thân các chương trình truyền hình khi ra đời ở một quốc gia nào thì sẽ phù hợp với sinh hoạt văn hóa và đối tượng tiếp nhận là công chúng của quốc gia đó. Được sáng tạo và sản xuất ở nước ngoài, bởi người nước ngoài và dành cho khán giả nước ngoài, nên khi được mang về Việt Nam, các format chương trình này cần phải được chế biến theo cách Việt, nghĩa là được Việt hóa nhuần nhuyễn, thích hợp với thuần phong mỹ tục, thị hiếu và tâm lí tiếp nhận của người Việt. Đây là một điều tất yếu. Nếu không, các chương trình có thể gây ra những cú sốc văn hóa, khó được khán giả bản địa tiếp nhận, hoặc thậm chí là bị tẩy chay sau những giây phút ban đầu họ tò mò, hứng khởi theo dõi. Bản địa hóa cũng chính là một nguyên tắc chung trong quá trình chuyển giao bản quyền format chương trình truyền hình từ nước này sang nước khác, chứ không phải đối với riêng Việt Nam. Thực tế cho thấy, THTT có bản quyền nước ngoài đã và đang gặp không ít rào cản trong quá trình "nhập gia tùy tục" với văn hóa Việt Nam, do những khác biệt trong văn hóa. Và một số chương trình, trong thời điểm hiện tại, vẫn là tương đối mới mẻ bỡ ngỡ với những gì mà khán giả Việt đã quen tiếp nhận trên truyền hình. Đây cũng là một trong những căn nguyên dẫn tới những scandal, tai tiếng và tranh luận trái chiều liên quan tới THTT Việt trong suốt thời gian qua.