TRZY DNI W OLSZTYNIE Historia I Kultura Kajakiem I Konno Przez Olsztyn Pieszo I Rowerem Przez Olsztyńskie Lasy Pomnik Mikołaja Kopernika

TRZY DNI W OLSZTYNIE Historia i kultura Kajakiem i konno przez Olsztyn Pieszo i rowerem przez olsztyńskie lasy Pomnik Mikołaja Kopernika

Kiedykolwiek zamarzycie o odpoczynku Nad brzegami jezior, W cieniu murów gotyckiego zamku i w otoczeniu zieleni Pomyślcie o Olsztynie – mieście z historią, Czystą wodą jezior, dobrą kuchnią, Z ciekawymi imprezami, wygodnymi hotelami. Przyjedźcie, a zobaczycie że duch Mikołaja Kopernika Unosi się nad miastem przez cały rok. A na początek niech to będą Trzy dni w Olsztynie Trzy dni w Olsztynie

DZIEŃ PIERWSZY Historia i kultura Olsztyna 5

DZIEŃ DRUGI Rekreacja na wodzie – kajakiem i konno 15 przez Olsztyn

DZIEŃ TRZECI Pieszo i rowerem przez olsztyńskie lasy 25 2 3 Miasto Olsztyn, stolica województwa warmińsko-mazurskiego, leży w centralnej części Pojezierza Olsztyńskiego stanowiącego fragment makroregionu Pojezierza Mazurskiego, nad rzekami Łyną i Wadąg. Przez Olsztyn przebiegają drogi nr 16 – główne połączenie wschód– zachód oraz nr 51 i 52 łączące Warszawę z przejściem granicznym Obwodu Kaliningradzkiego w Bezledach. Sąsiaduje z gminami: Dy- wity od północy, Barczewo i Purda od wschodu, Stawiguda od połu- dnia oraz Gietrzwałd i Jonkowo od zachodu. Olsztyn leży na terenie historycznej Warmii. Pod względem fizjograficznym jest miastem nietypowym w ska- li kraju. W jego granicach administracyjnych znajduje się 11 jezior i ponad 1800 ha lasów. Wszystkie formy terenów zieleni w mieście Pomnik św. Jakuba – patrona miasta stanowią ponad 50% powierzchni miasta. Olsztyn przecina dolina rzeki Łyny. Najwyżej sytuowane tereny leżą 155 m n.p.m., najniższe – 88 m n.p.m. Zróżnicowane warunki geologiczne spowodowane są po- łożeniem miasta w paśmie moren czołowych ostatniego zlodowa- CIEKAWOSTKI cenia. Patronem Olsztyna jest Klimat miasta uwarunkowały lokalne elementy środowiska: rzeźba św. Jakub Starszy, opiekun terenu, znaczne powierzchnie lasów oraz liczne jeziora. Jest to typo- wędrowców. Jego wizerunek, z muszlą w jednej ręce wy klimat pojezierny. i laską w drugiej, stanowi herb W ciągu roku dominują wiatry południowo-zachodnie i zachodnie, miasta. Również flaga Olsztyna jesienią i zimą wzrasta udział południowych, zaś wiosną i latem zawiera jeden z atrybutów św. północno-zachodnich. Jakuba – muszlę, która w Europie jest symbolem Szlaku Jakubowego.

N A STRONIE LEWEJ : Ratusz miejski

Panorama miasta z widokiem na zamek, kamienice Starego Miasta i Katedrę 4 5

DZIEŃ PIERWSZY Historia i kultura Olsztyna

PROGRAM DNIA

Olsztyn to nie tylko uroczo położone miasto, ale gród mający ponad 1. Zwiedzanie: 650-letnią historię. Ślady jej pozostały do dzisiaj, a duch wielu zna- a) Zabytki Starego Miasta: komitości unosi się nad Starym Miastem. • Bazylika Katedralna, Architektura obronnej Warmii XIV w., niepowtarzalna secesja • Zamek Muzeum Warmii wie ków XIX i XX, interesujące spektakle, koncerty, wystawy – to i Mazur, wszystko sprawia, że ci którzy zdecydowali się tu przyjechać, chęt- • Stary Ratusz, • Wysoka Brama; nie wracają. b) Obiekty kultury: Spacerując uliczkami Starego Miasta podziwiać można pozostałości • Biuro Wystaw murów obronnych, masywną sylwetkę zamku i jego ciekawe zbiory Artystycznych, muzealne. Być może na krużgankach zamkowych pojawi się duch • Biblioteka Multimedialna minionego czasu, może ktoś stojąc przed oryginalną tablicą astro- – Planeta 11, nomiczną Mikołaja Kopernika poczuje powiew historii i tęsknotę do • Miejski Ośrodek Kultury, gwiazd, którą można częściowo zaspokoić pod kopułą w Olsztyń- • Planetarium i Obserwato- skim Planetarium. rium Astronomiczne. 2. Wieczór w Teatrze lub Filharmonii: • spektakl w Teatrze im. Stefana Jaracza (dla dzieci w Teatrze Lalek), • koncert w Filharmonii (piątki), • koncert organowy w Katedrze (niedziele). 3. Kolacja: • „Karczma Jana” nad Łyną, • Restauracja „Różana”.

N A STRONIE LEWEJ : Wysoka Brama

Zamek A B C D E F KGALININGRAD H I K L M N Łyna BARTOSZYCE Cm. Komunalny Granica miasta DOBRE MIASTO WADĄSKA Lasy 1 Parki 1 Ogródki działkowe

ąg Cmentarze d

Wa TURYSTYCZNA Strefa ograniczonego postoju A y CZ R 1 Place A WCIE O TRZ EW PRZEPIÓ dykajn Kąpieliska miejskie IA e A Ogródki BAŻANT Z PO A C OW R K działkowe Ośrodki sportów wodnych IÓ ZIOM ZY K RC P TO WR E Jez.R RO S ZOS Z OWA Ogródki A R Ogródki P K K L. Stacje benzynowe GUTKOWO K działkowe działkowe US O 2 O NW W W 2 OW A GDAŃSK SŁOWIC A LII OJ Kościoły Z ŻK REDYKAJNY B A A Ó MORĄG A STR OW Y I Ł O N A S L a s M i e j s k i T KO D Y O A AN L CK K Hotele R A EW L L I CA I NO A A DZ K P A O AN R LEŃK K Z NK WA R .A ILO O E O I Św K

Z S AC I N A

Bankomaty A W O O W R M Y Ż G W IL ÓB Ł L LS BASIEŃKI A O A A O KMICIC B G O W KA W N Y IS OW S A O IK NK Y

OW DZIEWANNA D K A

RO KA A R ŃS

G N N ER

W A MI I N W Z WC I OŁ L A O P A IE O N O K O RU S W

DY K N Jez. D L SE U E J WI Y Jez. SA Z RO L O O J Z I J KTI G W ER A A O K WI SK S Z Podkówka

ZIĘBYI JEMIOŁ Y O EL

IE M T O I O

GO Tyrsko (Żbik) K S H G

S Y O O SÓJKI . B

W W S A WA JA

GUTKOWO I . Cm. A O A ASTRZĘBZIĘ I D LILIOW NA A J K A KRESOWA SK N IANI R K R A GO S A A RZ N Z C J HU R E I Ł P K A A A S O ĘB K I E AN S L E R OW BO I K O T N B W AW IA A K E NA U O T O SK P HI ACYNTOWA N M I I 3 E ŻUR PA A I CK OW Z BARCZEWO 3 GO Y A A H WI AŁT K J K EL A B IE IE ENY JA SK M SK WA N ŻBIC A FIOŁ EW R ÓŁCZ RC A L O L W YZO A A C A ZA W T M I RO KO WA -

C SO N O A Y

HA IA O A T R

Z R A Ó O KRUCZA W R T PODBIPIĘTY KI O AŁ WIOSENNA N ST F A E CO P K ZI IECKIE A S RN G Ń RS . A GA O W A CE M Z O R FI C G K A LIN A O BYDG ŁO N PA OSKA G J ET W R Ogródki K NN J Y C K A Z OW OSIEDLE C R A A Stadion leśny J A G S działkowe R A A O A B E Z R K O W A OR Ę N K A GWARDIA C PODLEŚNA W DZIA A D O HE O O OW Ł W O W W M IŃ PO W K SK A N W A S A A Ę A A A TRACK D A K M K L Stadion BR A I T S A A A . M RD RLETNI Z A O W D SYKKSWARMIA JK R Ń O E J S Ę TA U W KA K B A ŃS O SKI . E TRAC BA A A T I Ł RA K L E A BI O A G W Ł L O K W Dr KAJAKO O TY RA A E S DN OSIEDLE K I C I Cm.

CK S K W R A K O A G E A A LIKUSY A Komunalny L ÓW LB SK A OSIEDLE R BA A J A AD C M Ń K BA ZEW A SA M KA IO SKIE WIC POPRZ ZIELON- AGÓRKA AC GO GD K Y M JER T

4 W GO IE R RA YW Ł ZEWS J A L OR ZY 4 A PŁ T A C O N C JA TA PO OW K IA Y E T WA E A A A E W KO R - W C I N ZE A ŻOW T Cm. CZ OC K I E ZE W CZ A R K N REŚN A ZIE A Z NI -W D Ś A RA A Ś O A ŻU S . O W IOW W Ł A WI N O I F A M Jez. O E L OSIEDLE M MO LI ST Z R O A

K PU H RWO A E O OSIEDLE O O S A O H C W M GR Z S W ZK I A O ZZATORZEG N A

P C CAMPING A IN E Sukiel R S C E N WOJSKA POLSKIEGO 16 I B O A M W W KI - A „UKIEL” A A Z Ogródki O C O LEWSKIE A A A RE A J

Ł O N O -M K K A W Y Jez. Track

A R A G J działkowe R OSIEDLE G M

C S A O A

CZA MAŁECKIEGNA O M E IN O T J I E I O I ŃSK KA NT W P N

A W SŁI Y K E A K I W O A

BO NAD JEZIOREM DŁUGIM O SAK P Z S O Z NIĘTA K LIM JOD R Z A S Ł Y O S DEREWSKIEG P S W R K B NI S CH O S LL J G A U E KO W A DZ E I W I A K P A I K IA W K Z I G K L ZAM Jezioro Krzywe (Ukiel) KA A IE ŁK MO S E CZ W S RYB . OW O Z W LU AJ R TAN B PR G N O W

L. S B K IER IUSZKI K N O U E IU E I A IE OLSZTYNY L W A R Z ŻE ZA GO L SK A B S A A WN L Z Y JAW- R Ó SZ A ZB A IC O A M E TY JA O M A M M - GŁ J Stadion K O W Y A

W N S I R O O A CI Jez.Długie K A O S NAD ASZE E T N

R JAREM EG IEG L N

A W R W Ó KS BUDOWLANI I STRUGA IE Y . K DĘBO KR KI Z

I S Ó A O A

A Ł K N W L K SK L O B DW.PKS ŻU Ż OW K E O K WYSPIAŃT AS KR ŁUPSZTYCH Y R A A M D O Z IE ZE L AW N O ĄB R - ÓW PE IA R RO NA S I OWA NT A WAN O A TK WSK PR LEJ ZA ELSK IEGO SKIEGOO Y B W T W L K I RK W O E US ART LU A A B YR A P 6 Y A W O C LEŚN S C R O OKS A AGI ŻYNY W A L ZA K A K ZN A 5 Z S Cm. GR O ELA D U 5 A ZHP ŻE J 2 Ł Ł Ż S B Y A OW P S TA R W A Y U T E

LA G E Ó A N D L L NT K K M N L A S

L B E

A Y YZ Ę O E S A Z

O T T K SA RT NI

SK M W L

R A R J R

LOWP R A

W A

S I Z P KKS„WARMIA” A M E K LA I Y CE E P K Ń A A A U K BA G S N N - A Z - KO TOWAROWA A JK R O A M K CA S I 17D J A I E KS MOS „JUVENIA” RÓ ŁT ZU 11 U G JEZIO A W O Ż IŃSK R W TN O Ó S I YC N M K K CI Jezioro Krzywe (Ukiel) K WA Y A MA 7 A B W O SPR ŁĘ NA T I YZ Z OSIEDLE WOPR BCZ IA Z W AR C K S O R A LO L 1 Z OŚ ŁA L DN E 19 W S A TE A IE A O O NIA MR K AT Z R Z IEG W K KĘTRZYŃSKIEGO P L COWA ĘT H SK O ON I Plaża miejska N C KIEJ NO EJ G O R WO I O O R A W B M T. E OSIEDLE RD Ż A ZA PNIC A WĄ IC T O ÓŁT D I U RN S I W K E A KONO S E K Ogródki A Z IE POJEZIERZE A MRĄGOWO EG P W JA 15 A KON WI H R JSK ŁOBRZE O 13 A SK G FA A G E CZ C działkowe E N Ź I E KO ZA KA SO K E GO KOŁOBRZES N OŁO YACHT CLUB SKI M W E B L Ł Ż N BRZ PL G O T PO Ł O R S A ES A Y MI I R R Ę K „AKWEN” SK 5 Y O C A IC J U K I 22 S- G HODNIA Ogródki WOJ ŚW I I NW RO ACKIE E 1 LE Plac Aliantów 7-8k ZJ T R I Y WE A N Y WI IG A CZ W K działkowe Y M C E NA TADEUSZ . D LO W I AY N O PA A 1 A L T ŃS Ó IE I I W R ST A 20 M W Ó AD ĄB D KR J D OW LAR . GŁ 2 Plac Bema 5h G N K R Z P EJ J. 18 ŚC 6 E Y T K P A P UTOW OSTRÓDA R Z SZ A KO AR ICZA E A S OSIEDLE E. IŁS N Z M IEGO 6

GO GROT K H S M Ę K UD A

ZY Ogródki Z A AR Ś T 3 Plac Cieszyński 8f Cm. H K ŚRÓDMIEŚCIE S NE K S

. C A AC Y S K R działkowe W I 4 R EG M WI OR KA A W O PLANETARIUM Z W S ZA N K 12 O S N A- Plac Daszyńskiego 6i IE II I ZA A 4 SIELS C L A T A GŁ Baseny kryteHala URANIA SK K O GO A S RSZA KRAJOWEJ K L K Y O E Stadion IC Ogródki I AZ D A A G Obserwatorium NW IM A OSIEDLE R W IW N OKSSTOMIL Plac Jedności Słowiańskiej 6h (10b) CZANA T IE SK I 5 SŁONE ŁO działkowe IE P L E I astronomiczne 14 Y ŚC R K A Z I W P K C AI A E .Ś S O ZN AR A GRUNWALDZKIE O O GR L ĄG K Ń GO E A Z I I A R Ł B S S Ń W S W KO SK K A K E Z I G M D O W ŻY O P A I A S

JO K A EL A A S

Plac Konstytucji 3-go Maja 5i O SI DO O K N R L 6 A U A I K Ł S W IA N

W W ZBA W D BA O E E I T O W OW A A ŻO OŻO A H Ń N O ŃS CO W A WA A ZB N R L G NIC N C Y ŻO O ROLN N PSZEN A C K A NN Ż ówka R CH Z A Ł Ś E OSIEDLE R P OG I E LE P Ł Korty tenisowe G SO OW S Y K WS E U ŻIŻK O O N K A BA O R O G D Plac Konsulatu Polskiego 5h, (9b) N I I J P K IE 7 A O S K ŁO - A NO E LIPO Ś NA IC D Kort R IEG KOŚCIUSZKI R IE M ŁO CH A . K . T Z - M Ś SK J

W C . R S A M C P K I C O T WO I O KO IE Z E I C ŁS G ŻY N LNA W SK I A UD KIE

A A Z S DZIAŁ N A O

N C I N TN A A R AK D OSIEDLE Plac Lotników 7h KŁ IW K IA A A A K O A T 8 A S JĘ N O ŻN GRO- T NOW W T ES C A A O A RS YŃSK O SO O A ŻYTNI L E F W KORMORAN D W KO A P O O Ogródki W R W KĄ Ł AŁ

Z T G K A OSIEDLE O B A P I O O A PR I W S O R Plac Łódzki 8f A S S A B W R O działkowe Ł CHAB G 9 O K O T O G A Ł O S O R W L C DAJTKI SI ŁU A BR B WYSZ O W K Ą R P N O C A R E K Z O I W O WN BI O E W R AE O A K C A L A ŃC G S. SC H W NO S Z I Plac Mazurski 8i A N W Kortowskie O KIE W. W ŃS O OW A MA Jez. R GO ŁO - 7 K A 10 N A A O Ó KIEG A O K 7 WA PSTRO T A PŁ Z S K. U S W DOŻY K W T E WSK G U IC BIA KO PA KIEJ K A A ŁO UG E AR Z O H S A ST W R Z PA

Plac Kazimierza Pułaskiego 5h ŁOSOW DO A B W A C Ó K O

K A A RU Y K ŁD S C I 11 OBROŃC LC A SK Z K

Ż ÓW TOBRU KU N Z E A YN E T CK B O K I Z D IE I R SK WICZA I EG Z A K OL E U C A L ŁO

ŻNIWNA A G OW I OSIEDLE M U CZ C A NA A LE E Z K W K A O A U IE E 8 A A R A Z W G O L C G S Plac F.D. Roosevelta 6g, (11a) Z B TR S M I O K S U RA Z OŁ A 12 H Y PODGRODZIE A C LS SK W SP O U E K R ŁA WA S D OB N I R O O W Ó AC W T E A I L ZA K W C P D SP E G S I E E OS K W S RO ŃS K L S EG ALOW Z A B NO W O E A OP O A WA Plac Targ Rybny 6g, (9-10 a-b) WE I LIŃS T K K - D KA ES U R A W O 13 E ZY S KI Y IL Ogródki Z U W ZY AN EŃ J O KI SKA H A S B O N G A T IZ MET ER OSIEDLE ZCWĄ NI Ł A E ŁC N B I SZKIEWICR JO S - OR A KR A działkowe K3 S P SKA K A

A S A A NU K EW O O L W L RS Plac Inwalidów Wojennych 6i I S BMAZURSKIE A ZY A- A E C HIB I G Ń Z .W G Z Ogródki R Ó B ŻO 14 N W R W E E M 3 O ZI A S Ń O T R IW O 0 1 P L S O

H S L S 3 K C D P K D

I E SK IE Ó KA

C działkowe R WKA A Ł G T K N N

O A I

9 O E K ĘP W A I

W L A IE R Z U ŃS Plac Jana Pawła II 6h, (9b) P AK D ICK A Y OW A K Z 15 S O GO P A A S O IA A DY C O I J . Ń K - SK S G P F E K G I C A K W B Plac Powstańców Warszawy 4h PRZYSTAŃ TU ZY IS TE A IE Ogródki S . C K S K 16 Ę SZOW UPIŃ SĘ W E S KORTOWSKA W POŁO Ł S N SK działkowe K IM RZ A Ą 10 L SKIEGW O E KR ŁÓ Plac Oﬁar Katynia 5i J Ogródki B O A O Ę DZK 17 F KU TA A L A działkowe E .G Ł AP PU N Z 8 Plac Solidarności 6h KA TUW L W A IMA Ó I. Ogródki 8 Stadion A N 18 N OC SY K CZ AZS ART R GR O A działkowe da NEA T POSORTY S Jez. Skan O U R O A I A AN Plac Trzech Krzyży 5h (9b) WI ŁO G C SŁ LN OSIEDLE E K W O I

19 A ka

w M K I O ICZ ó E K WI

ort G A S T I NAGÓRKI G C A K E W Z

I I S C O ZN Plac Andrzeja Wakara 6h (9c) O SŁONECZNY D A K IE Z N 20 S M A Y

ZO A A Z RK 6 W R

STOK GWIEZDNA A O ZK U

A W M W

T M

IS Ó M J C T A PIĘKNA N E Y

E U I . A I L Z

A K WAŃKOWICZA P W M R

N I 1. ZWIEDZANIE – Z PRZEWODNIKIEM LUB O O IC

O GÓRA S

S Z R WN W L P PUC R A HALSKIE S S A C R A GO T A T ZWIEDZANIE O T O R J M P N LA K M Ę G R S AU SK O IE KA W E O W A T K W E IS S N W A I IE Z W OSIEDLE KS G W EG - U I SAMI WYRUSZAMY ŚLADAMIUR MINIONYCH BO A BA N - K Z O W TL DY R T S K - A G K I Y K

C S S E N I

S K IĘ I KORTOWO R I M O ŻY Y S E A A A CO G ŁŁ WA C KÓ W T O

W ŚW Z WIEKÓW GO

O Zabytki Starego Miasta: GO R GO A

CZAKÓ E A I

D A Z M Jez. K J L

W I OWA S E OT O A NK ZCZ KIN-KR • Bazylika Katedralna A S GO O ŁO B Y

K Z M L E I G

19 D

I A IECKIE 7 Starodworskie A OK OWSKI A T SK ROWS EG O UROW K 1 D B

K N

- IT A N S A - E B K I

J • Zamek – Muzeum K Łyna A A SK A STARE MIASTO – ZABYTKIĄ B W A I I Y J E O ZARUSKIE S M GO IE R ŃS A

D O Ń OL K E GR RA A K

R I CZ ZN 9 Al. Chateaurou L TUS R W SW SZ I Z N 9 Y Warmii i Mazur,U O BRZEZINY - yz W M K S O w A A E SA A ol L T Z en C R I W W LT T

i Bazylika KatedralnaMICKIEWI W NO O C S O

a R A U SŁ W A K S ON D G KA S IE P M WA EC A K A E A • Stary Ratusz, R W ZNA I I R E Y ZA KU G O IC K ON Ó G W K O R GO K O IE M Z B S M Kościół zbudowano w drugiej połowie XIV w. Wieżę kościoła C I N K K FO W A ŁY K N ZA C A I Y ZAKOLE

I I a STARY ZA T

•ow Dom U C Z Z SZCZYTNO

S I S

o Li R aj D Z

w sz Z SZ S KRĘC WIC x

plac ew O I- O i A Z

e I W Ł

M W W A j s ARSZ Z

częściowo drewnianą, zastąpiono nową, budowaną przez lata. .

s kiego BE A . IO

k A S CK K i Jana Pawła II 1 DWÓR IEGO Z „Gazetye Olsztyńskiej”, RO K

g W O O E W

o B G W IE RLI J . R ICK ZEWS R 11 Listopada DĄ A S RN . OKÓLNA Utrzymano ją, jak cały kościół w stylu gotyckim. Wykonanie póź- O WA AN NG A • Wysoka Brama. K K I G TO plac I E M Woj N PIEC S Ń- Św AL D A BOENIGK OCI

Targ SOSNK E A A SI OB ci . OW E A C o S RN K LE e Sąd Wojewódzki K R A Y GO nogotyckich sklepień i ukończenie wieży przypadło na XVI w. Naj- H E Je c I S E KKI W Rybny ha eg E E SA OKÓLNA L S STRAMKO S G G N KI A W- O I K Z d i Rejonowy Y O W OSIEDLE żn BURSKIEGO

am N E A . G n I

B E ko oś OP GA S E a ię R O G R E

OL A E E w ważniejszymP dziełem jest ołtarz w prawej nawie. Tryptyk po za- G I J n I K EB L K ci W a ŁS E Z SK O sk O JAROTY

R R I j KL HA D I ŻU K ie I C E W KGOE R U IL

Sł U C S - OLSZTYNEK A ie a WE EG CZY S a P D RO G AROSZYKA A ŃS

T J k o SK IEGO KIE GO m Le F O WILCZYŃSK S GO

wia LE L A I U U lew za IE OK C E mknięciuAB przedstawia scenę Zwiastowania. Organy główne A c K O

L I ro K

pow el T a plac ń G Urząd WARSZAWA IEGO N o ta ar O O

A G K

skie O E A S d ŃSKI R ZY

Ok Jedności WILC P S H

Wojewódzki R ło P OSIEDLE Św. Y j i boczne pochodzą z warsztatu organmistrzowskiego ﬁrmy „Terlec- Ja w I W

Słowiańskiej G z na Bar CZ O Ł b Za T PIECZEWO O aj a R A a ry HERDER s NA A SKA H KUJAW O ŚW A sk ki” z Królewca. W latach 1898–1900 organistą był tu Feliks Nowo- W IT K YCZ-WIDACKI C STARY S A K EJ a S OZ Ą R A A IK

POMORSKA K wale aj stow M d t T N T WA a M I łą RATUSZ wiejski, kompozytor2 „Roty” i „Legendy Bałtyku”. E R 2 AZ T E ł ĘB Po Pi Długosza BAZYLIKA ST AR G JA A H O 10 C G Ko osta YC B O 10 IE GO R KATEDRALNA Z W W NOWICZ O Pr od S N E WSKIEG z Od 1945 r. kościół paraﬁalny św. Jakuba zaczął pełnić funkcję ko- I I TURKO czów ie ta IA EC wi- s K A ny z K M ic K YC I iesz a A OSA R k hrobrego ścioła prokatedralnego. W 1973 r. stał się współkatedrą czyli kate- SA WIT I B a C GRAFITOWA I IK CKIEGO I M NIENA Ogródki FL GO S GĘ A E 20 A Y ERWON staA S CZ KOPCIUSZKA drą biskupią na równi z katedrą fromborską. SZ KA ro S działkowe KAPTUR KU PA N R WITO TKA I L Y USZA R KI ISIA B ŻK . K EJ SIA M U IE G A TE A RUBINOWA JA PS S ŚN E W roku 2003 został podniesiony przez Ojca Świętego Jana Pawła II J A I IA KRÓLEWN Y L Z MI L AR E GOS KOWA Z S LA D I AŁ BAJ CZ PU E A I M N PRAKTYCZNEN INFORMACJE P Ó C E D ZK K Ł KIRCH O KMAI H G do miana Bazyliki Katedralnej. I A E. CK AS I T Ó ŻO L K A R LOLKA A OLSZTYN LKAI K N A BO S A Bazylika Katedralna I Ł NEFRYTOWA M NIERS AW O ZK Z C S DO S H - R N ul. Staszica 12 A U RA Ń AC R I I K BE Y K S IE J NT WA O G A ŚC SZMARAGDOWA O ZR Ł A O KA G S O T R K A K U IE Dostępna dla zwiedzającychSA ANA Ł SK O PLAN MIAS TA 12 w dni powszednie N BUTRYNY K DIAMENTOWA Skala ok 1:26 000 od 9.00 do 17.00,NIE Y POD IW LE 11 L G Ś Ł 11 w dni świąteczne OŚ Ogródki CI od 15.00 do 17.00. działkowe SREBRNA Opracowano na podstawie materiałów Urzędu Miasta Olsztyn /lipiec 2004r/, © ElSet OTA AN A B C D E F G ZŁ H I K L M N

N A STRONIE PRAWEJ : Widok na Zamek

Bazylika Katedralna A B C D E F KGALININGRAD H I K L M N Łyna BARTOSZYCE Cm. Komunalny Granica miasta DOBRE MIASTO WADĄSKA Lasy 1 Parki 1 Ogródki działkowe

ąg Cmentarze d

Wa TURYSTYCZNA Strefa ograniczonego postoju A y CZ R 1 Place A WCIE O TRZ EW PRZEPIÓ dykajn Kąpieliska miejskie IA e A Ogródki BAŻANT Z PO A C OW R K działkowe Ośrodki sportów wodnych IÓ ZIOM ZY K RC P TO WR E Jez.R RO S ZOS Z OWA Ogródki A R Ogródki P K K L. Stacje benzynowe GUTKOWO K działkowe działkowe US O 2 O NW W W 2 OW A GDAŃSK SŁOWIC A LII OJ Kościoły Z ŻK REDYKAJNY B A A Ó MORĄG A STR OW Y I Ł O N A T S L a s M i e j s k i Y O A AN KO LD Hotele CK R A EW K L L I CA I NO A A DZ K P A O AN R K Z NK WA LEŃK R .A ILO O E O I Św K S

Z AC I N A

Bankomaty A W O O W R M Y Ż G W IL ÓB Ł L LS BASIEŃKI A O A A O KMICIC B G O W KA W N Y SI OW S A O IK NK Y

OW DZIEWANNA D K A

RO KA A R ŃS

G N N ER

W A MI I N W Z WC I OŁ L A O P A IE O N O K O RU S W

DY K N Jez. D L SE U E J WI Y Jez. SA Z RO L O O J Z I J KTI G W ER A A O K WI SK S Z Podkówka

ZIĘBYI JEMIOŁ Y O EL

IE M T O I O GO Tyrsko (Żbik) K S S H G

Y O O SÓJKI . W B

W S A WA JA

GUTKOWO I . Cm. A O A ASTRZĘBZIĘ I D LILIOW NA A J K A KRESOWA SK N IANI R K R A GO S A A RZ N Z C J HU R E I Ł PA K A K A S O ĘB I E S L E R O BO AN I K O T W W N B AW IA A K E NA U O T O SK P HI ACYNTOWA N M I I 3 E ŻUR PA A I CK OW Z BARCZEWO 3 GO H WI AŁTY A A J K EL A B K IE IE ENY JA SK M WA N SK ŻBIC A FIOŁ EW R ÓŁCZ RC A L O L W YZO A A C A ZA W T M I RO KO WA -

C SO N O A Y

HA IA O A T R

Z R A Ó O KRUCZA W R T PODBIPIĘTY KI O AŁ WIOSENNA N ST P F A IE CO S K Z NIECKIEG A Ń RS . AR GA O W A CE M Z O R FI C G K A O LIN A O BYDG Ł N PA OSKA

G J ET W R Ogródki K NN J Y C K A Z OW OSIEDLE C R A A Stadion leśny J A G S działkowe R A A O A B E Z R K O W A OR Ę N K A GWARDIA C PODLEŚNA W DZIA A D O HE O O OW Ł W O W W M IŃ PO W K SK A N W A S A A Ę A A A TRACK D A K M K L Stadion BR A S A A I . T AM RLETNI Z A O RD W D SYKKSWARMIA JK R Ń O E J S Ę A U W KA B T K A ŃS O SKI . E TRAC BA A A T I Ł RA K L E A BI O A G W Ł L O K W Dr KAJAKO O TY RA A E S DN OSIEDLE K I C I Cm.

CK S K W R A K O A G E A A LIKUSY A Komunalny L ÓW LB SK A OSIEDLE R BA A J A AD C M Ń K BA ZEW A SA M KA IO SKIE WIC POPRZ ZIELON- AGÓRKA AC GO GD K Y M JER T

K PU H RWO A E O

OSIEDLE O H O S A O C W M GR Z S W ZK I A O ZZATORZEG N A

P C CAMPING A IN E Sukiel R S C E N WOJSKA POLSKIEGO 16 I B O A M W W KI - A „UKIEL” A A Z Ogródki O C O LEWSKIE A A A RE A J

Ł O N O -M K K A Y Jez. Track

A R W A G J działkowe OSIEDLE G M R

C S A O A

CZA MAŁECKIEGNA O M E IN O T J I E I O I ŃSK KA NT W P N

A W SŁI Y K E A K I W O A

BO NAD JEZIOREM DŁUGIM O SAK P Z S O Z NIĘTA K LIM JOD R Z A S Ł Y O S DEREWSKIEG P S W R K NI S CH O B G S LL J A U E KO W A DZ E I K W I A P A I K IA W K Z I G K L ZAM Jezioro Krzywe (Ukiel) KA A IE ŁK MO S E CZ W S RYB . OW O Z W LU AJ R TAN B PR G N O W L. S B K IER IUSZKI O U K N E IU E I A IE OLSZTYNY L W A R Z ŻE ZA GO L SK A B S A A WN L Z Y JAW- R Ó SZ A ZB A IC O A M E TY JA O M A M M - GŁ J Stadion K O W Y A W N S I R O O A CI Jez.Długie K A O S NAD ASZE E T N

R JAREM EG IEG L N

A W R W Ó KS BUDOWLANI I STRUGA IE Y . K DĘBO KR KI Z

I S Ó A O A

A Ł K N W ŻU L K SK L O B DW.PKS Ż OW K E O K WYSPIAŃT AS KR ŁUPSZTYCH Y R A A M D O Z IE ZE L AW N O ĄB R - ÓW PE IA R RO NA S I OWA NT A WAN O A TK WSK PR LEJ ZA ELSK IEG SKIEGOO Y B W T W L E O K LU I RK W O US ART A A B YR A P 6 Y A W O C LEŚN S C R O OKS A AGI ŻYNY W A L ZA K A K ZN A 5 Z S Cm. GR O ELA D U 5 A ZHP ŻE J 2 Ł Ł Ż S B P Y A OW S TA R W A Y U T E

LA G E Ó A N D

L NT K K M N L L A S

L B E

A Y YZ Ę O E S A Z

O T T K SA RT NI

SK M W L

R A R J R

LOWP R A

W A

S I Z P KKS„WARMIA” A M E K LA I Y CE E P K Ń A A A U K BA G S N N - A Z - KO TOWAROWA A JK R O A M K CA S I 17D J A I E KS MOS „JUVENIA” RÓ ŁT ZU 11 U G JEZIO A W O Ż IŃSK R W TN O Ó S I YC N M K K CI Jezioro Krzywe (Ukiel) K WA Y A B W MA 7 A O SPR ŁĘ NA T I YZ Z OSIEDLE WOPR BCZ IA Z W AR C K S O R A LO L 1 Z OŚ ŁA L DN E 19 W S A TE A IE A O O NIA MR K AT Z R Z IEG K KĘTRZYŃSKIEGO P L COWA ĘT H SK O ON W I Plaża miejska N C KIEJ NO EJ G O R WO I O O R A W B M T. E OSIEDLE RD Ż A ZA PNIC A WĄ IC T O Ó RN I ŁT D I U S W K E A KONO S E IE K Ogródki A Z POJEZIERZE A MRĄGOWO EG P W JA 15 A KON WI H R JSK ŁOBRZ O 13 A ESK G FA A G E CZ C działkowe E N Ź I E KO ZA KA SO K E GO KOŁOBRZES N OŁO YACHT CLUB SKI M W E B L Ł Ż N BRZ PL G O T PO Ł O R S A ES A Y MI I R R Ę K „AKWEN” SK 5 Y O C A IC J U K I 22 S- G HODNIA Ogródki WOJ ŚW I I NW RO ACKIE E 1 LE Plac Aliantów 7-8k ZJ T R I Y WE A N Y WI IG A CZ W K działkowe Y M C E NA TADEUSZ . D LO W I AY N O PA A 1 A L T ŃS Ó IE I W R ST A 20 I W Ó AD ĄB D M KR J D OW LAR . GŁ 2 Plac Bema 5h G N K R Z P EJ J. 18 ŚC 6 E Y T K P A P UTOW OSTRÓDA R Z SZ A KO AR ICZA E A S OSIEDLE E. IŁS N Z M IEGO 6

GO GROT K H S M Ę K UD A

ZY Z A AR Ś Ogródki T 3 Plac Cieszyński 8f Cm. H K ŚRÓDMIEŚCIE S NE K S

. C A AC Y S K R działkowe W I 4 R EG M WI OR KA A W O PLANETARIUM Z W S ZA N K 12 O S N A- Plac Daszyńskiego 6i IE II ZA A 4 SIELS I C L A T A GŁ Baseny kryteHala URANIA SK K O GO A S RSZA KRAJOWEJ K L K Y O E Stadion IC Ogródki I AZ D A A G Obserwatorium NW IM A OSIEDLE R W IW N OKSSTOMIL Plac Jedności Słowiańskiej 6h (10b) CZANA T IE SK I 5 SŁONE ŁO działkowe IE P L E I astronomiczne 14 Y ŚC R K A Z I W P K AI A E .Ś S O CZN AR A GRUNWALDZKIE O O GR L ĄG K Ń GO E A Z I I A R Ł B S S Ń W S W KO SK K A K E Z I GM D O W ŻY O P A I A S

JO K A EL A A O S

Plac Konstytucji 3-go Maja 5i O SI D O K N R L 6 A U A I K W IA

W W ZBA W Ł S D O E NI T BA E O ŻO W OW A A ŻO O A H Ń N O ŃS CO W A WA A ZB N R L G NIC N C Y ŻO O ROLN N PSZEN A C K A NN Ż ówka R CH Z A Ł Ś E OSIEDLE R OW P OG I E LE P Ł Korty tenisowe G SO S Y K

E U ŻIŻK WS O N K A BA O O R O Plac Konsulatu Polskiego 5h, (9b) N I I J P G D IE A O K A 7 NO E S ŚK ŁO - NA IC D Kort LIPO R IEG KOŚCIUSZKI R IE M ŁO CH A K . T Z - M . Ś SK J

W C . R S A M C P K I C O T WO I O KO IE Z E I C ŁS G ŻY N LNA W SK I A UD KIE

A A Z S DZIAŁ N A O

N C I N TN A A R AK D OSIEDLE Plac Lotników 7h KŁ IW K IA A A A K O A T 8 A S JĘ N O ŻN GRO- T NOW W T ES C A A O A RS YŃSK O SO O A YTNI L E F W KORMORAN D Ż W KO A P O O Ogródki W R W KĄ Ł AŁ

Z T G K A OSIEDLE O B A P I O O A PR I W S O R Plac Łódzki 8f A S S A B W R O działkowe Ł CHAB G 9 O K O T O G A Ł O S O R W L C DAJTKI SI ŁU A BR B WYSZ O W K Ą R P N O C A R E K Z O I W O WN BI O E W R AE O A K C A L A ŃC G S. CS H W NO S Z I Plac Mazurski 8i A N W . Kortowskie O KIE W. W ŃS O OW A MA Jez R GO - 7 K A ŁO 10 N A A O Ó KIEG A O K 7 WA PSTRO T A PŁ Z S K. U S W DOŻY K W T E WSK G U IC BIA KO PA KIEJ K A A ŁO UG E AR Z O H S A ST W R Z PA

Plac Kazimierza Pułaskiego 5h ŁOSOW DO A B W A C Ó K O

K A A RU Y K ŁD S C I 11 OBROŃC LC A SK Z K

Ż ÓW TOBRU KU N Z E A YN E T CK B O K I Z D IE I R SK WICZA I EG Z A K OL E U C A L ŁO

ŻNIWNA A G OW I OSIEDLE M U CZ C A NA A LE E Z K W K A O A U IE

E 8 A A R A Z W G O L C G S Plac F.D. Roosevelta 6g, (11a) Z B TR S M I O K S U RA Z OŁ A 12 H Y PODGRODZIE A C LS SK W SP O U E K R ŁA WA S D OB N I R O O W Ó AC W T E A I L ZA K W C P D SP E G S I E E OS K W S RO ŃS K L S EG ALOW Z A B NO W O E A OP O A WA Plac Targ Rybny 6g, (9-10 a-b) WE I LIŃS T K K - D KA W ES E U R A O 13 ZY S KI Y IL Ogródki Z U W ZY AN EŃ J H O KI SKOA N A S B G A T IZ MET ER OSIEDLE ZCWĄ NI Ł A E ŁC N B I SZKIEWICR JO S - OR A KR A działkowe K3 S P SKA K A

A S A A NU K L EW O O L W Plac Inwalidów Wojennych 6i IS RS BMAZURSKIE A ZY A- A E C HIB I G Ń Z .W G Z Ogródki R Ó B ŻO 14 N W R W E E M 3 O ZI A S Ń O T R IW O 0 1 P L S O

H S L S 3 K C D P K D

I E SK IE Ó KA

C działkowe R WKA A Ł G T K N N

O A I

9 O E K ĘP W A

I W L A IE R Z U ŃS Plac Jana Pawła II 6h, (9b) P AK D ICK A Y OW A K Z 15 S O GO P A A S O IA A DY C O I J . Ń K - SK S G P F E K G I C A K W B Plac Powstańców Warszawy 4h PRZYSTAŃ TU ZY IS TE A IE Ogródki S . C K S K 16 Ę SZOW UPIŃ SĘ W E S KORTOWSKA W POŁO Ł S SK działkowe N K IM RZ A Ą 10 L W O SKIEG E KR ŁÓ Plac Oﬁar Katynia 5i J Ogródki B O A O Ę DZK 17 F KU TA A L A działkowe E .G Ł AP PU N Z 8 Plac Solidarności 6h KA TUW L W A IMA Ó I. Ogródki 8 Stadion A N 18 N OC SY K CZ AZS ART R GR O A działkowe da NEA T POSORTY S Jez. Skan O U R O I A A Plac Trzech Krzyży 5h (9b) WI ŁO G C AN SŁ LN OSIEDLE E K W O I

19 A ka

w M K I O ICZ ó E K WI

ort G A S T I NAGÓRKI G C A K E W Z

I I S C O ZN Plac Andrzeja Wakara 6h (9c) O SŁONECZNY D A K IE Z N 20 S M A Y

ZO A A Z RK W

STOK GWIEZDNA A O ZK U

A W M W

T M

IS Ó M J C T A PIĘKNA N E Y

E U I . A I L Z

A K WAŃKOWICZA P W M R

N I O O IC

O GÓRA

S S Z R WN W L P PU R A CHALSKIEGO SA S A C R A T T R J O M T O P N LA K M Ę G AU R SK O S IE KA W E O W A T K W E IS S N W A I IE Z W OSIEDLE KS G W EG - U I UR BO A BA N - K Z O W TL DY R T S K - A G K I Y K

C S S E N I

S K IĘ I KORTOWO R I M O Ż Y S E A A A YCO ŁŁ WA C G KÓ W T O

W ŚW Z

O GO R GO GO A

CZAKÓ E A I

D A Z M Jez. K J L

W I OWA S E OT O

A NK ZCZ KIN-KR A S GO O ŁO B Y

K Z M L E I G 19 D A I 7 Starodworskie A OK OWSKI IECKIE A T SK ROWS EG O UROW K 1 D B

- IT K N A N S B A - E K I

J K Łyna A A SK

A B A W I Y Ą J IE O ZARUSKIE S M GO IE R ŃS A

D O Ń OL K E RA GR

R A K 9 I CZ ZN Al. Chateaurou TUS R L 7 I W SW SZ Z N 9 Y U O BRZEZINY - yz W M K S O w A A E SA A ol L T Z LT en C R I W W

i MICKIEWI W NO O T C S O

a R A U SŁ W A K S ON D G KA S IE P M WA W EC A K A E A R ZNA I I R E Y ZA KU G O O IC K N Ó G W K O R GO K O IE M Z B S M Od kilkunastu lat w każdą niedzielę lipca i sierpnia odbywają się tu I K K C N FO W A ŁY K ZAKOLE N ZA C A I Y

I I a STARY ZA T

ow U C Z Z SZCZYTNO S I

o Li R aj D Z

w sz Z SZ S KRĘC WIC x

plac ew O I- O i A Z

e I W Ł

M W ARSZ W A koncerty organowe. j s Z

kiego .

s BE A . IO

k A S CK K ie Jana Pawła II 1 RO DWÓR IEGO Z

g W O O K E W

o B G W IE RLI J . R ICK ZEWS R 11 Listopada DĄ A S N . OKÓLNA AR A K K O W AN NG plac I I EG TO M Woj N PIEC S Ń- ZAMEK Św AL D A BOENIGK OCI

Targ SOSNK E A A SI OB ci . OW E A C o S RN K LE e Sąd Wojewódzki K R A Y GO H E Je c I S E K I W K S Rybny ha eg E E SA OKÓLNA L S STRAMKO

Zamek – Muzeum Warmii i Mazur G N KI G A W- O I K Z d i Rejonowy Y O W OSIEDLE żn BURSKIEGO am N E A G

n . I

B E ko oś OP GA S E a ię R O G R E

OL A E E w P G I J n I K EB L K ci W

E Z a ŁS SK O sk O

R R JAROTY I Najstarszą budowlą Olsztyna jest zamek, który powstał w latach KL A D K j H I ŻU ie I C E W GOE R U IL

Sł U CK S - OLSZTYNEK A ie a WE EG CZY S a P D RO G AROSZYKA A ŃS

T J k o SK IEGO KIE GO m Le F O WILCZYŃSK S GO

wia LE L A I STARY U U lew za IE OK C A E c AB K O

L I

ro K pow el T 1346–1353. Składał się z jednego skrzydła po północnej stronie a plac ń G Urząd WARSZAWA IEGO N o ta ar O O

A EG K skie O A RATUSZS d ŃSKI R ZY

Ok Jedności WILC P S H

Wojewódzki R ło P OSIEDLE Św. Y j Ja w I W

Słowiańskiej G czworokąta. Wzmianka o zamku pojawia się w dokumentach w paź- z na Bar CZ O Ł b Za T PIECZEWO O aj a R A a ry HERDER s NA A SKA H KUJAW O ŚW A sk W IT K YCZ-WIDACKI C dzierniku 1353 r. W latach 1516–1519 i 1520–1521 na zamku S A K EJ a S OZ Ą R A A IK

MK wale aj stow POMORSKA d t T N T WA a M I 2 E R łą 2 AZ T E ł ĘB Po Pi Długosza ST AR G w Olsztynie mieszkał Mikołaj Kopernik, pełniąc obowiązki admini- JA A H O 10 C G Ko osta YC B O IE 10 R Z W W GO NOWICZ O Pr od S N E WSKIEG z I I TURKO czów ie ta IA EC stratora dóbr kapituły. Od 1945 r. zamek jest siedzibą Muzeum War- PRAKTYCZNE INFORMACJE wi- s K A ny z K M ic K YC I iesz a A OSA R k hrobrego SA WIT I B a C GRAFITOWA I IK CKIEGO mii i Mazur. I M NIENA Ogródki FL GO S GĘ Muzeum Warmii i Mazur A E 20 A Y RWON staA S CZE KOPCIUSZKA SZ KA ro S działkowe KAPTUR KU Obecnie w zamku, niezależnie od programowych działań wysta- PA N R WITO ATKA I L Y USZ ul. Zamkowa 2 R KI ISIA B ŻK . K EJ SIA M U IE G A TE A RUBINOWA JA PS S ŚN E J A I IA KRÓLEWN Y LEZ S MI A Z wienniczych, prowadzona jest działalność artystyczna. Odbywają L AR I GO BAJKOW CZ S LA D AŁ PU www. muzeum.olsztyn.plE A I M N N P Ó C E D ZK K Ł KIRCH O KMAI H G I A E. CK AS I T się tu m.in.: tel. 089 527 Ó95 96 ŻO L K A R LOLKA A OLSZTYN LKAI K N A BO S A I Ł NEFRYTOWA Czynne codziennieM (oprócz NIERS – Czwartki z Kopernikiem, AW O ZK Z C S DO S H - R N A U RA Ń AC R I poniedziałków)I wK sezonie BE – Koncerty zespołu kameralnego „Pro Musica Antiqua”, Y K S IE J NT WA O G A ŚC SZMARAGDOWA O ZR Ł A O KA G S O T R K A w godz.K 9.00–17.00,U IE SA – Spotkania z cyklu „Życiorysy”. ANA Ł SK O PLAN MIAS TA 12 po sezonie 10.00–16.00. N BUTRYNY K DIAMENTOWA Skala ok 1:26 000 NIE Y POD IW LE 11 L G Stary Ratusz, ul. Stare Miasto Ś Ł 11 OŚ Ogródki CI Wzniesiony w połowie XIV wieku, składał się tylko z jednego skrzy- działkowe SREBRNA Opracowano na podstawie materiałów Urzędu Miasta Olsztyn /lipiec 2004r/, © ElSet OTA dła w południowo-zachodniej stronie Rynku. WielokrotnieAN ulegał A B C D E F G ZŁ H I K L M N

CY A B C D E F KGALININGRAD H I K L M N Łyna BARTOSZYCE Cm. Komunalny Granica miasta DOBRE MIASTO WADĄSKA Lasy 1 Parki 1 Ogródki działkowe

ąg Cmentarze d

Wa TURYSTYCZNA Strefa ograniczonego postoju A y CZ R 1 Place A WCIE O TRZ EW PRZEPIÓ dykajn Kąpieliska miejskie IA e A Ogródki BAŻANT Z PO A C OW R K działkowe Ośrodki sportów wodnych IÓ ZIOM ZY K RC P TO WR E Jez.R RO S ZOS Z OWA Ogródki A R Ogródki P K K L. Stacje benzynowe GUTKOWO K działkowe działkowe US O 2 O NW W W 2 OW A GDAŃSK SŁOWIC A LII OJ Kościoły Z ŻK REDYKAJNY B A A Ó MORĄG A STR OW Y I Ł O N A T S L a s M i e j s k i Y O A AN KO LD Hotele CK R A EW K L L I CA I NO A A DZ K P A O AN R K Z NK WA LEŃK R .A ILO O E O I Św K S

Z AC I N A

Bankomaty A W O O W R M Y Ż G W IL ÓB Ł L LS BASIEŃKI A O A A O KMICIC B G O W KA W N Y IS OW S A O IK NK Y

OW DZIEWANNA D K A

RO KA A R ŃS

G N N ER

W A MI I N W Z WC I OŁ L A O P A IE O N O K O RU S W

DY K N Jez. D L SE U E J WI Y Jez. SA Z RO L O O J Z I J KTI G W ER A A O K WI SK S Z Podkówka

ZIĘBYI JEMIOŁ Y O EL

IE M T O I O GO Tyrsko (Żbik) K S S H G

Y O O SÓJKI . W B

W S A WA JA

C SO N O A Y

HA IA O A T R

Z R A Ó O KRUCZA W R T PODBIPIĘTY KI O AŁ WIOSENNA N ST P F A IE CO S K Z NIECKIEG A Ń RS . AR GA O W A CE M Z O R FI C G K A O LIN A O BYDG Ł N PA OSKA

CK S K W R A K O A G E A A LIKUSY A Komunalny L ÓW LB SK A OSIEDLE R BA A J A AD C M Ń K BA ZEW A SA M KA IO SKIE WIC POPRZ ZIELON- AGÓRKA AC GO GD K Y M JER T

K PU H RWO A E O

OSIEDLE O H O S A O C W M GR Z S W ZK I A O ZZATORZEG N A

P C CAMPING A IN E Sukiel R S C E N WOJSKA POLSKIEGO 16 I B O A M W W KI - A „UKIEL” A A Z Ogródki O C O LEWSKIE A A A RE A J

Ł O N O -M K K A Y Jez. Track

A R W A G J działkowe OSIEDLE G M R

C S A O A

CZA MAŁECKIEGNA O M E IN O T J I E I O I ŃSK KA NT W P N

A W SŁI Y K E A K I W O A

R JAREM EG IEG L N

A W R W Ó KS BUDOWLANI I STRUGA IE Y . K DĘBO KR KI Z

I S Ó A O A

LA G E Ó A N D

L NT K K M N L L A S

L B E

A Y YZ Ę O E S A Z

O T T K SA RT NI

SK M W L

R A R J R

LOWP R A

W A

S I Z P KKS„WARMIA” A M E K LA I Y CE E P K Ń A A A U K BA G S N N - A Z - KO TOWAROWA A JK R O A M K CA S I 17D J A I E KS MOS „JUVENIA” RÓ ŁT ZU 11 U G JEZIO A W O Ż IŃSK R W TN O Ó S I YC N M K K CI Jezioro Krzywe (Ukiel) K WA Y A B W MA 7 A O SPR ŁĘ NA T I YZ Z OSIEDLE WOPR BCZ IA Z W AR C K S O R A LO L 1 Z OŚ ŁA L DN E 19 W S A TE A IE A O O NIA MR K AT Z R Z IEG K KĘTRZYŃSKIEGO P L COWA ĘT H SK O ON W I Plaża miejska N C KIEJ NO EJ G O R WO I O O R A W B M T. E OSIEDLE RD Ż A ZA PNIC A WĄ IC T O ÓŁT D I U RN S I W K E A KONO S E IE K Ogródki A Z POJEZIERZE A MRĄGOWO EG P W JA 15 A KON WI H R JSK ŁOBRZ O 13 A ESK G FA A G E CZ C działkowe E N Ź I E KO ZA KA SO K E GO KOŁOBRZES N OŁO YACHT CLUB SKI M W E B L Ł Ż N BRZ PL G O T PO Ł O R S A ES A Y MI I R R Ę K „AKWEN” SK 5 Y O C A IC J U K I 22 S- G HODNIA Ogródki WOJ ŚW I I NW RO ACKIE E 1 LE Plac Aliantów 7-8k ZJ T R I Y WE A N Y WI IG A CZ W K działkowe Y M C E NA TADEUSZ . D LO W I AY N O PA A 1 A L T ŃS Ó IE I W R ST A 20 I W Ó AD ĄB D M KR J D OW LAR . GŁ 2 Plac Bema 5h G N K R Z P EJ J. 18 ŚC 6 E Y T K P A P UTOW OSTRÓDA R Z SZ A KO AR ICZA E A S OSIEDLE E. IŁS N Z M IEGO 6

GO GROT K H S M Ę K UD A

ZY Z A AR Ś Ogródki T 3 Plac Cieszyński 8f Cm. H K ŚRÓDMIEŚCIE S NE K S

JO K A EL A A O S

Plac Konstytucji 3-go Maja 5i O SI D O K N R L 6 A U A I K W IA

W W ZBA W Ł S D O E N I T BA E O ŻO W OW A A ŻO O A H Ń N O ŃS CO W A WA A ZB N R L G NIC N C Y ŻO O ROLN N PSZEN A C K A NN Ż ówka R CH Z A Ł Ś E OSIEDLE R OW P OG I E LE P Ł Korty tenisowe G SO S Y K

E U ŻIŻK WS O N K A BA O O R O Plac Konsulatu Polskiego 5h, (9b) N I I J P G D IE A O K A 7 NO E S ŚK ŁO - NA IC D Kort LIPO R IEG KOŚCIUSZKI R IE M ŁO CH A K . T Z - M . Ś SK J

W C . R S A M C P K I C O T WO I O KO IE Z E I C ŁS G ŻY N LNA W SK I A UD KIE

A A Z S DZIAŁ N A O

Z T G K A OSIEDLE O B A P I O O A PR I W S O R Plac Łódzki 8f A S S A B W R O działkowe Ł CHAB G 9 O K O T O G A Ł O S O R W L C DAJTKI SI ŁU A BR B WYSZ O W K Ą R P N O C A R E K Z O I W O WN BI O E W R AE O A K C A L A ŃC G S. SC H W NO S Z I Plac Mazurski 8i A N W . Kortowskie O KIE W. W ŃS O OW A MA Jez R GO - 7 K A ŁO 10 N A A O Ó KIEG A O K 7 WA PSTRO T A PŁ Z S K. U S W DOŻY K W T E WSK G U IC BIA KO PA KIEJ K A A ŁO UG E AR Z O H S A ST W R Z PA

Plac Kazimierza Pułaskiego 5h ŁOSOW DO A B W A C Ó K O

K A A RU Y K ŁD S C I 11 OBROŃC LC A SK Z K

Ż ÓW TOBRU KU N Z E A YN E T CK B O K I Z D IE I R SK WICZA I EG Z A K OL E U C A L ŁO

ŻNIWNA A G OW I OSIEDLE M U CZ C A NA A LE E Z K W K A O A U IE

A S A A NU K L EW O O L W Plac Inwalidów Wojennych 6i I S RS BMAZURSKIE A ZY A- A E C HIB I G Ń Z .W G Z Ogródki R Ó B ŻO 14 N W R W E E M 3 O ZI A S Ń O T R IW O 0 1 P L S O

H S L S 3 K C D P K D

I E SK IE Ó KA

C działkowe R WKA A Ł G T K N N

O A I

9 O E K ĘP W A

19 A ka

w M K I O ICZ ó E K WI

ort G A S T I NAGÓRKI G C A K E W Z

I I S C O ZN Plac Andrzeja Wakara 6h (9c) O SŁONECZNY D A K IE Z N 20 S M A Y

ZO A A Z RK W

STOK GWIEZDNA A O ZK U

A W M W

T M

IS Ó M J C T A PIĘKNA N E Y

E U I . A I L Z

A K WAŃKOWICZA P W M R

N I O O IC

O GÓRA

C S S E N I

S K IĘ I KORTOWO R I M O Ż Y S E A A A YCO ŁŁ WA C G KÓ W T O

W ŚW Z

O GO R GO GO A

CZAKÓ E A I

D A Z M Jez. K J L

W I OWA S E OT O

A NK ZCZ KIN-KR A S GO O ŁO B Y

K Z M L E I G 19 D A I 7 Starodworskie A OK OWSKI IECKIE A T SK ROWS EG O UROW K 1 D B

- IT K N A N S B A - E K I

J K Łyna A A SK

A B A W I Y Ą J IE O ZARUSKIE S M GO IE R ŃS A

D O Ń OL K E RA GR

R A K 9 I CZ ZN Al. Chateaurou 8 TUS R L W SW SZ I Z N 9 Y U O BRZEZINY - yz W M K S O w A A E SA A ol L T Z LT en C R I W W

i MICKIEWI W NO O T C S O

a R A U SŁ W A K S ON D G KA S IE P M WA W EC A K A E A R ZNA I I R E Y ZA KU G O O IC K N Ó G W K O R pożaromGO – był prawieK doszczętnie niszczony i ponownie odbudo- O IE M Z B S M K C I N K FO W A ŁY K ZAKOLE N ZA C A I Y

I I a STARY ZA T

ow U C Z Z SZCZYTNO S I

o Li R aj D Z

w sz Z SZ S KRĘC WIC x

plac ew O I- O i A Z

e wywany. I W Ł

M W ARSZ W A j s Z

kiego .

s BE A . IO

k A S CKI K ie Jana Pawła II 1 RO DWÓR EGO Z

g W O O K E W

o B G W IE RLI J . R ICK ZEWS R 11 Listopada Do 1915 r. DĄStary Ratusz był siedzibąA władz miejskich. Po II wojnie S N . OKÓLNA AR A WYSOKA K K O W AN NG plac I I EG TO M Woj N PIEC S Ń- Św AL D A BOENIGK OCI

Targ BRAMA SOSNK E A A SI OB ci . OW E A C o światowej został odbudowany, jednak bez wieży, którą odrestauro- S RN K LE e Sąd Wojewódzki K R A Y GO H E Je c I S E K I W K S Rybny ha eg E E SA OKÓLNA L S STRAMKO G G N KI A W- O I K Z d i Rejonowy Y O W OSIEDLE żn BURSKIEGO am N E A G

n . I

B E ko oś OP GA S E a ię R O G R E

wano w 2003 r. Aktualnie ma tu siedzibę Wojewódzka Biblioteka OL A E E w P G I J n I K EB L K ci W

E Z a ŁS SK O sk O

R R JAROTY I j KL HA D I ŻU K ie I C E W GOE R U IL

Sł U CK S - OLSZTYNEK A ie a WE EG CZY S a P D RO G AROSZYKA A ŃS

T J STARY k o SK IEGO KIE GO m Le F O WILCZYŃSK S GO

wia LE L A I Publiczna wraz z czytelnią. U U lew za IE OK C A E c AB K O

L I

ro K pow el T a plac ń G Urząd WARSZAWA IEGO N o RATUSZ ta ar O O

A EG K skie O A S d ŃSKI R ZY

Ok Jedności WILC P S H

Wojewódzki R ło P OSIEDLE Św. Y j Ja w I W

Słowiańskiej G z na Bar CZ O Ł b Za T PIECZEWO O aj a R A a ry HERDER s NA A SKA H KUJAW O ŚW A sk W IT Wysoka Brama K YCZ-WIDACKI C S A K EJ a S OZ Ą R A A IK

MK wale aj stow POMORSKA d t T N T WA a M I 2 E R łą 2 AZ T E ł ĘB Po Pi Podobnie jak kościół i zamek jest akcentem charakterystycznym dla G Długosza ST AR JA A H O 10 C G Ko osta YC B O IE 10 PRAKTYCZNER INFORMACJE Z W W GO NOWICZ O Pr od S N E WSKIEG z t I I I TURKO czów ie a Olsztyna. Stanowi A fragment ocalałego pasma murów obronnych. EC wi- s K A ny z K M ic K YC I iesz a A OSA R Wysokak h rBramaobrego SA WIT I B a C Brama Górna jest jedyną pozostałą z trzech bram strzegących wejścia GRAFITOWA I IK CKIEGO I M NIENA Ogródki FL GO S GĘ A E 20 A Y RWON staA S CZE KOPCIUSZKA ul. Staromiejska 1 SZ KA ro S do miasta,działkow od poł.e XIX w. zwaną Wysoką Bramą. W 1858 r. przebu- KAPTUR KU PA N R WITO ATKA I L Y USZ R KI ISIA B ŻK . K EJ SIA M U IE G A tel. 089 527 36 75 TE A RUBINOWA JA PS S ŚN E J A I IA KRÓLEWN Y L Z MI L dowano ją na więzienie. Obecnie służy celom turystycznym. AR E GOS KOWA Z S LA D I AŁ BAJ CZ PU E A I M N N P Ó C E D ZK K Ł KIRCH O KMAI H G I A W 2003 r., odrestaurowanoE. ją, a w blendzie umieszczono podaro- CK AS I T Ó ŻO L K A R LOLKA A OLSZTYN LKAI K N A BO S A I Ł NEFRYTOWA M wany przez Papieża Jana Pawła II wizerunekNIERS Matki Bożej Królowej AW O ZK Z C S DO S H - R N A U RA Ń AC R I I K BE Pokoju, wykonany techniką szklanej mozaiki w znanej pracowni Y K S IE J NT WA O G A ŚC SZMARAGDOWA O ZR Ł A O KA G S O T R K A K U IE SA w Rzymie. Na murze Wysokiej Bramy znajduje się też poświęcona ANA Ł SK O PLAN MIAS TA 12 N BUTRYNY K w I rocznicę śmierci Jana Pawła II spiżowa głowa papieża wraz z ta- DIAMENTOWA Skala ok 1:26 000 NIE Y POD IW LE blicą informującą o przekazaniu mozaiki. 11 L G Ś Ł 11 OŚ Ogródki CI Dziś Wysoka Brama jest symbolem otwartości miasta na ludzi od- działkowe SREBRNA wiedzających miasto. Opracowano na podstawie materiałów Urzędu Miasta Olsztyn /lipiec 2004r/, © ElSet OTA AN A B C D E F G ZŁ H I K L M N

Wysoka Brama

N A STRONIE PRAWEJ : Olsztyńskie Noce Bluesowe – jeden z koncertów

Stary Ratusz 9 OBIEKTY KULTURY Biuro Wystaw Artystycznych ZWIEDZANIE BWA znajduje się pod kopułą Planetarium. Salon wystawienniczy BWA to znaczące miejsce na polskiej mapie galerii sztuki. Tu orga- Obiekty kultury: • Biuro Wystaw nizowane są ważne w świecie sztuk pięknych wernisaże znanych Artystycznych, artystów, wystawy ze zbiorów innych, liczących się w świecie sztu- • Biblioteka Multimedialna ki, galerii. – Planeta 11, • Miejski Ośrodek Kultury, Biblioteka Multimedialna – Planeta 11 • Planetarium i Obserwa- Powstała w kompleksie Planetarium dzięki funduszom europejskim torium Astronomiczne. i współpracy z Fundacją Bertelsmana. Jest jedną z sześciu tego typu bibliotek na świecie i drugą w Polsce. PRAKTYCZNE INFORMACJE Do końca 2007 r. zasób obejmie 15.000 książek i zasobów tra- • Biuro Wystaw Artystycznych dycyjnych, 50 tytułów czasopism, 15.000 „non-books” (CD, MC, al. Piłsudskiego 38 DVD, VHS, gry) . tel. 089 527 94 66 www.bwa.olsztyn.pl Miejski Ośrodek Kultury Czynne codziennie Jest organizatorem interesujących spotkań, wystaw, koncertów oraz (oprócz poniedziałków) imprez zarówno w samym ośrodku dla koneserów, jak i w plenerze w godz. 9.00–17.00. Starego Miasta adresowanych do wszystkich. Najważniejszą z nich • Biblioteka Multimedialna i najbardziej znaną jest Olsztyńskie Lato Artystyczne czyli trwają- – Planeta 11 al. Piłsudskiego 38 tel. 089 535 44 88 www.planeta11.pl Czynne codziennie (oprócz poniedziałków) w godz. 9.00–16.00.

• Dom Gazety Olsztyńskiej Targ Rybny tel. 089 534 01 19 www.muzeum.olsztyn.pl

• Miejski Ośrodek Kultury ul. Rodziewiczówny tel. 089 527 09 64 www.mok.olsztyn.pl 10 cy od czerwca do września najdłuższy festiwal muzyki i rozrywki uznany przez Polską Organizację Turystyczną za najlepszy Produkt turystyczny 2005. Obejmuje on m.in. Olsztyńskie Noce Bluesowe, Festiwal Folkloru, koncerty szantowe, koncerty organowe czy tzw. trzydniówkę teatralną.

Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne Otwarcie Planetarium odbyło się w 500. rocznicę urodzin Mikoła- Jedna z imprez ja Kopernika – w lutym 1973 r. Podczas projekcji prezentowane jest organizowanych przez MOK pod kopułą – na ekranie sferycznym, czyli „sztucznym niebie” – jego – Festiwal Folkloru gwiaździste bogactwo i zachodzące tam zjawiska. Popularne projekcje astronomiczne odbywają się w sezonie (czer- wiec–wrzesień) codziennie w godz. 10.00, 11.00, 12.00, 13.00, PRAKTYCZNE INFORMACJE 15.00, 16.30, poza sezonem (październik–maj) o godz. 12.00. Muzeum Przyrody W Obserwatorium Astronomicznym (znajdującym się nieopodal ul. Metalowa 5 planetarium, w dawnej wieży ciśnień) można obserwować niebo tel. 089 533 47 80 przy użyciu teleskopów. www. muzeum.olsztyn.pl Czynne codziennie (oprócz poniedziałków) w godz. 9.00–16.00. Muzeum Sportu ul. Piłsudskiego 69 a tel. 089 533 59 68 Czynne w poniedziałki, środy, piątki w godz. 12.00–16.00. Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne al. Piłsudskiego 38 www.planetarium.olsztyn.pl tel. 089 533 49 51

Teleskop pod kopułą Obserwatorium Astronomicznego 11

2. WIECZÓR W TEATRZE LUB FILHARMONII PRAKTYCZNE INFORMACJE

Teatr im. Stefana Jaracza Teatr im. Stefana Jaracza ul. 1 Maja 4 Dzisiejszy Teatr im. Stefana Jaracza powstał na miejscu dużej willi tel. 089 527 59 59 w stylu włoskim. W 1925 r. nastąpiło otwarcie nowocześnie wypo- www.teatr.olsztyn.pl sażonego budynku. Po II wojnie w listopadzie 1945 r. teatr polski Teatr Lalek rozpoczął swoją działalność dzięki pomocy aktorów warszawskich. ul. Głowackiego 17 Na deskach teatru występowali Mieczysława Ćwiklińska i Ludwik tel. 089 533 66 51 Solski. Od tej pory działa nieprzerwanie po dyrekcją wielu znako- www.teatrlalek.olsztyn.pl mitych osobowości. Od 2004 r. dyrektorem teatru jest Janusz Ki- jowski. W 2005 r. Teatr im. Stefana Jaracza uzyskał status teatru narodowego. Znane są organizowane przez Teatr od wielu lat Olsztyńskie Spot- kania Teatralne. Codziennie, oprócz poniedziałków, możemy korzy- stać z bogatego repertuaru teatru. Oprócz Dużej Sceny i Sceny Ka- meralnej ciekawe spektakle offowe realizuje Scena Margines. Latem dużym zainteresowaniem cieszą się plenerowe spektakle „Na pomostach”.

Teatr Lalek Najmłodsi i nieco starsi, a nierzadko nawet dorośli znajdą w re- pertuarze Teatru Lalek interesujące spektakle, nie tylko lalkowe.

Metalowa rzeźba J. Walawskiego „Pomnik małego widza” przed Teatrem Lalek

Festiwal „Na pomostach” – jeden ze spektakli 12 Te atr współpracuje z młodymi miłośnikami teatru organizując Festi- wal Teatrów Dziecięcych (maj), stanowiący przegląd teatrów szkol- nych. Także wzbogaca swój repertuar zapraszając najlepsze teatry na Olsztyński Tydzień Teatrów Lalkowych ANIMA (listopad) czy or- ganizując Studencki Tydzień Teatralny (marzec).

Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego Interesujący repertuar, świetni muzycy i orkiestra symfoniczna spra- Spektakle Teatru Lalek zawsze wiają, że muzyczne piątki cieszą się uznaniem melomanów. Latem zachwycają kolorem i formą olsztyńscy filharmonicy często stanowią oprawę muzyczną koncer- tów w amfiteatrze. Orkiestra towarzyszy znanym solistom, nagrywa płyty, m.in. wspólnie z wybitnym tenorem Morką. Często uczest- niczy w koncertach w olsztyńskiej katedrze wspólnie z olsztyński- PRAKTYCZNE INFORMACJE mi chórami. Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego Olsztyńskie Koncerty Organowe, ul. Kościuszki 39 Katedra św. Jakuba, godz. 20.00, tel. 089 527 23 02 www.filharmonia.olsztyn.pl tel. 089 533 01 59 W każdą niedzielę lipca i sierpnia wyjątkową ucztę organową spra- 13 wia słuchaczom Stowarzyszenie Polskich Artystów Muzyków, któ- PRAKTYCZNE INFORMACJE re już od wielu lat patronuje koncertom organowym. Podczas tych niedziel możemy usłyszeć wielu wybitnych solistów z Polski i z za- Gdzie można zjeść: granicy. • „Karczma Jana” nad Łyną ul. Kołątaja 11/12 tel. 089 522 29 46 3. KOLACJA • wspaniała atmosfera, trady- Po całym dniu spędzonym w kręgu historii i kultury, w otoczeniu cyjne dania, wyśmienity smak. zabytków, należy zakończyć wieczór dobrą kolacją w lokalu o przy- • Restauracja „Różana” jemnym, stylizowanym wnętrzu ze smaczną staropolską kuchnią, Targ Rybny 15 bardziej lub mniej wysublimowaną. Takich miejsc na Starówce nie tel. 089 523 50 39 brakuje. Oprócz cieszących się dobrą sławą restauracji są świetne czynna 11.00–24.00 kluby, w których do późnych godzin nocnych można słuchać zna- • kuchnia staropolska komitej muzyki jazzowej lub bawić się w rytm propozycji didże- wykwintna. ja. I oby nas nie zastał świt, bo przed nami kolejny wyczerpują- cy dzień. A jeżeli traficie Państwo na Szanty to wspólnym zabawom nie bę- N A STRONIE LEWEJ : dzie końca. Spotkania Szantowe odbywają się nad Łyną w każdy Muzycy orkiestry symfonicznej czwartek od początku lipca do końca sierpnia. w trakcie koncertu

Dwa „rożne światy” olsztyńskiej gastronomii: po lewej: „Karczma Jana”, po prawej: restauracja „Różana” 14 15

DZIEŃ DRUGI Rekreacja na wodzie – kajakiem i konno przez Olsztyn

PROGRAM DNIA

Olsztyn dla turystów aktywnych 1. Jeziora: Liczne grono miłośników aktywnego spędzania wolnego czasu • przystanie, plaże, restauracje, znajdzie w Olsztynie i okolicy wiele sposobności do wędrowania, • atrakcje: jeżdżenia rowerem czy pływania kajakiem. Nocleg w Olsztynie, • rejs statkiem, wieczorem zabawa na jednej z imprez Olsztyńskiego Lata Artystycz- • możliwość skorzystania nego, a od rana do wieczora wędrówki wśród pięknej przyrody. z motorówki, żaglówki, Proponujemy Państwu właśnie taki pomysł letniego wypoczynku. kajaków. Zanim jednak ruszymy poza Olsztyn, warto zrobić niewielką za- 2. Rzeki Łyna, Wadąg: • atrakcje: prawę wędrując w mieście. Kilkanaście kilometrów kwadratowych • spływ Łyną, Lasu Miejskiego, 11 jezior, rzeka Łyna zachęcają do rozpoczęcia ak- • oferta jazdy konnej. tywnego wypoczynku właśnie tu. 3. Wieczór – biesiada: • Stajnia Janczary – ognisko, taniec i wspólne śpiewanie, • Strusiolandia (specjały ze strusia).

N A STRONIE LEWEJ : Żaglówki nad jeziorem Ukiel. Mając tyle jezior wokół Olsztyna nie ma się co dziwić, że żeglarstwo jest popularną formą rekreacji

Molo plaży miejskiej 16

PRAKTYCZNE INFORMACJE 1. OLSZTYŃSKIE JEZIORA W granicach miasta znajduje się 11 jezior: Ukiel, Długie, Kortow- Nad jeziorem znajdują się: skie, Sukiel, Redykajny, Żbik (Tyrsko), Skanda, Podkówka, Track, Sta- hotel Orbis „Nowotel” rodworskie, Czarne. ul. Sielska 4a tel. 089 522 05 00 Każde z nich jest magnesem przyciągającym amatorów kąpieli, wędkowania czy sportów wodnych, jednak te najbardziej znane Pola campingowe: i dostępne to trzy największe: Jezioro Ukiel, Kortowskie i Długie. Słoneczna Polana ul. Lotnicza 1a tel. 089 527 12 03 Jezioro Ukiel (Krzywe) przy Tawernie „Pirat” Powierzchnia – 412 ha; głębokość – 43 m; II klasa czystości; dno mięk- kie, muliste; dobra dostępność; brzegi płaskie, miejscami strome i wy- ul. Bałtycka 95 sokie, w pd. części lesiste. tel. 089 523 90 85 camping „Ukiel” • Kąpieliska: ul. Poranna – plaża miejska – wstęp bezpłatny (strzeżona, duży pomost, zjeż- tel. 089 523 82 45 dżalnia, boiska do siatkówki plażowej), camping nr 173 Dywity – plaża niestrzeżona za hotelem „Novotel”, tel. 089 512 06 46 – wiele plaż dzikich; Pensjonaty: • wypożyczalnie: „U Sąsiada” – żaglówki, kajaki, łódki, rowery wodne (plaża miejska). ul. Dębowa 6 Jezioro Ukiel stwarza doskonałe warunki do uprawiania sportów tel. 089 527 68 91 wodnych jak: żeglarstwo, nurkowanie, kajakarstwo, wypady moto- „Krys-Tad” rówką, skuterami wodnymi, a także umożliwia oddanie się swo im Gutkowo, ul. Żurawia tel. 089 523 85 21 Noclegi u Anny ul. Bałtycka 58 tel. 089 523 84 99 Tawerna Pirat ul. Bałtycka 95 tel. 089 523 90 85 Gospodarstwo Agroturystyczne „Paradise” ul. Głogowa 2 tel. 089 523 91 23

Plaża miejska 17

Jedna z licznych przystani nad jeziorem Ukiel (Krzywym) – Juvenia pasjom, jakim jest wędkarstwo (szczupak, leszcz, węgorz, sieja, PRAKTYCZNE INFORMACJE płoć, okoń), czy piesze i rowerowe wędrówki wokół jeziora. Przystanie: KKS Warmia, ul. Żeglarska Jezioro Kortowskie tel. 089 527 64 25 Powierzchnia 89,7 ha; głębokość 7,2 m; III klasa czystości; dno piaszczy- sto-muliste, zarośnięte; dostępność dobra od strony południowej, od Yacht Club Akwen północnej słaba; brzegi niskie, miejscami wysokie i strome. Zbiornik ma ul. Jeziorna 6 dł. 1,6 km i szer. 0,7 km. Spory obszar jest podmokły, jezioro przepły- tel. 089 527 64 25 wowe. Do zbiornika wpada: Potok Leśny i Potok Starodworski. Istnieje Juvenia połączenie rzeczką Kortówką z jez. Ukiel i Łyną. Słoneczna Polna Nad jeziorem położone jest miasteczko akademickie Uniwersytetu tel. 089 527 12 03 Warmińsko-Mazurskiego. Harcerski Ośrodek Wodny • Kąpieliska: „Bryza”, ul. Jodłowa 9b – na terenie Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego – bez ratowni- tel. 089 527 00 30 ka (w południowej części jeziora), Olsztyński Klub Kajakowy – wojskowe (zamknięte dla cywili), ul. Jodłowa 9b – wiele plaż dzikich; tel. 089 527 01 42 • wypożyczalnia: Przystań Kortowska Uniwersytetu Warmińsko- Plaża miejska, ul. Jeziorna 8 -Mazurskiego (ul. Heweliusza 28, tel. 089 523 42 11). Rejsy po jeziorze statkiem Doskonałe warunki do uprawiania żeglarstwa, wędkarstwa (leszcz, „Cyranka” od 15 V do 15 IX, płoć, szczupak, okoń), spacerów po okolicznym lesie. Wiele przyjem- tel. 089 535 37 22, ności i radości sprawia jazda na rowerze po ścieżkach wokół jeziora. 603 855 447. 18

Jezioro Kortowskie o świcie – Jezioro Długie ten piękny widok rozciągający Powierzchnia 27 ha, głębokość 17,2 m, II klasa czystości, dno muliste, się z Kortowa na Olsztyn to dostępność bardzo dobra, brzegi zalesione, wokół jeziora przebiegają wyjątkowy dar natury ciągi spacerowe. Brzegi jeziora w przewężeniu w jego środkowej części łączy malowniczy mostek. Przez 10 lat jezioro było rekultywowane – napowietrzane (rekulty- wację prowadził olsztyński UWM), dzięki czemu przywrócono w jeziorze faunę i ﬂorę. Wokół jeziora nie ma plaż i przystani, natomiast są doskonałe warunki do wędkowania, spacerów i wycieczek rowerowych.

Spacer wokół Jeziora Długiego to świetna propozycja na długi spacer – można go skrócić korzystając z drewnianego mostu łączącego brzegi w jego przewężeniu 19 2. RZEKI Wody powierzchniowe są ważnym elementem różnorodności kra- jobrazowej Olsztyna o dużym znaczeniu społecznym i gospodar- czym. Sieć hydrologiczną miasta tworzą głównie rzeki Łyna, Wa- dąg i Kortówka.

Rzeka Łyna Łyna jest rzeką II rzędu, lewobrzeżnym dopływem Pregoły. Długość Łyny wynosi 263,7 km, w tym na terenie Polski – 190 km. Młodzież z Akademickiego Zlewnia Łyny w granicach kraju zajmuje obszar 5700 km2. Łyna Klubu Płetwonurków w granicach miasta posiada jeden lewobrzeżny dopływ, którym jest „Skorpena” penetruje wody Łyny rzeka Kortówka i jeden prawobrzeżny dopływ – rzekę Wadąg. Łyna wypływa w okolicy miejscowości Łyna, na wys. 160 m n.p.m. (Pojezierze Olsztyńskie). Obszar źródliskowy rzeki objęty jest ochro- ną rezerwatową z uwagi na źródła wysiękowe i erozję wsteczną. Rzeka stanowi wyraźną oś hydrograﬁczną miasta, dzieląc je na część wschodnią i zachodnią. Przepływając przez miasto zmienia swój charakter, co pozwala wy- Łagodna Łyna w parku odrębnić w jej biegu trzy odcinki: zamkowym 20

PRAKTYCZNE INFORMACJE – południowy – ciągnący się ok. 4 km od południowej granicy miasta – dolina rzeki zwęża się tu do ok. 400–600 m, dno rzeki Organizatorzy spływów Łyną: jest podmokłe, pocięte licznymi rowami melioracyjnymi. Na tym • Szarpie Travel odcinku rzeka przyjmuje z lewej strony dopływ Kortówkę; tel. 089 527 47 67 – środkowy – znaczna cześć zlewni tego biegu rzeki zajmuje za- • Stajnia Janczary budowa Olsztyna, dolina tu zwęża się, brzegi rzeki są umocnio- tel. 089 514 82 22 ne; występują liczne obiekty zabudowy hydrotechnicznej (mo- sty i jeden stopień wodny); – północny – ciągnący się od zabudowy miejskiej Olsztyna do uj- ścia rzeki Wadąg; rzeka płynie tu głęboko wciętą, krętą doliną przez tereny leśne.

Spływ Łyną Łyna jest atrakcyjną rzeką od południowych do północnych granic miasta. Praktycznie w centrum miasta można płynąć przez miejsca, które są charakterystyczne dla niezurbanizowanego krajobrazu. Zorganizowane spływy kajakowe odbywają się na odcinku prze- Początek spływu łomu Łyny w Lesie Miejskim. Zaczynają się poniżej stopnia wod- kajakowego Łyną 21 nego koło zamku Kapituły Warmińskiej, w miejscu, gdzie kiedyś stał młyn. Szlak tego spływu zaczyna się w sercu miasta i wiedzie w otoczeniu Lasu Miejskiego przełomem rzeki do rozlewiska przy elektrowni wodnej. Trasa spływu jest łatwa i nieuciążliwa. Krajobrazy mĳane po drodze wydają się niemal dzikie, bieg rzeki jest zbliżony do naturalnego. Trudno uwierzyć, że obok toczy się życie wielkiego miasta. Spływ kończy się na jeziorze zaporowym, powstałym po wybudo- waniu w 1907 r. tamy i elektrowni wodnej na Łynie. Turyści mogą Spływ kajakowy to nie wrócić do miasta znakowanym szlakiem pieszym, bądź komunika- tylko radość ze wspólnego cją miejską. Jednak przejazd zwykle zapewniają organizatorzy spły- wiosłowania, ale również wów. możliwość bliskiego spotkania Zmaganie z rzeką trwa około 1,5 godz., a wraz z piknikiem i po- z naturą wrotem do centrum to 3 godz. bardzo atrakcyjnego relaksu. Spływ Łyną kończył się jednak zbyt szybko. Dlatego zrodziła się po- trzeba przedłużenia przygody w Olsztynie: turysta zmienia środek transportu, przesiada się na konia – wierzchem, lub zaprzężonego Koniec trasy spływu przed elektrownią wodną (rozlewisko do warmińskiego wozu. przy połączeniu rzeki Łyny i rzeki Wadąg) 22 Trasa o długości 11 km wiedzie wzdłuż rzeki i jeziora Wadąg do Stajni Janczary, gdzie na wszystkich czeka biesiada mazurska, wspaniała kuchnia i świetna zabawa do białego rana.

Rzeka Wadąg Wadąg jest rzeką III rzędu, prawobrzeżnym dopływem rzeki Łyny, o długości 68 km. Zlewnia zajmuje powierzchnię 1194,6 km2. Górny jej bieg nosi nazwę Kanał Dymarski i Dymer. Odcinek od jeziora Dadaj do jeziora Pisz nazywa się Dadaj, od jeziora Pisz do jeziora Wadąg – Pisa, a poniżej jeziora Wadąg – Wadąg (odcinek o długości 8,8 km). Na początku XIV w. pobudowano młyn wodny, obecnie mieści się tu Mała Elektrownia Wodna (MEW) „Wadąg”. W kwietniu 2002 r. w odległości ok. 1,18 km poniżej elektrowni „Wadąg” uruchomio- no MEW „Kieźliny”. Ocena jakości wód rzeki Wadąg w przekroju powyżej ujścia do Łyny Niezapomniane przeżycia odpowiadała III klasie czystości wg badań z 2000 r. wykonanych towarzyszą jeździe konnej przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. Rzeka poniżej leśnymi duktami 23 miejscowości Wadąg płynie w głęboko wciętej dolinie przez tereny PRAKTYCZNE INFORMACJE leśne; na znacznym odcinku stanowi granicę administracyjną Olsz- tyna. Biesiady: Stajnia Janczary – 3. WIECZÓR – BIESIADA ognisko, taniec i wspólne Po aktywnym dniu na wodzie każdy z przyjemnością zasiądzie przy śpiewanie, tel. 089 514 82 22, ognisku, w towarzystwie muzyków, gitary, akordeonu i chętnie za- www.janczary.pl śpiewa swoje ulubione piosenki. A jeżeli towarzyszy temu dobre jedzenie, jak na przykład pieczony na ognisku dzik, pierogi, smalec i kiszone ogórki, to z pewnością mamy gwarancję świetnej zabawy Strusiolandia, i humor zapewniony. Możemy nabrać sił na następny dzień. Ługwałd k. Olsztyna – specjały ze strusia, O urokach tych miejsc pisał już mistrz K. I. Gałczyński: tel. 089 514 07 09, „A w tych borach olsztyńskich www.strusiolandia.olsztyn.pl; dobrze z psami wędrować. A w jarach olsztyńskich sośnina i dąbrowa” Nagrodą po trudach wędrówki jest posiłek połączony z dobrą zabawą 24 25

DZIEŃ TRZECI Pieszo i rowerem – przez Olsztyńskie Lasy

PROGRAM DNIA

Duża powierzchnia Lasu Miejskiego, który stanowi 22,7% po- 1. Szlaki piesze w Olsztynie wierzchni miasta stwarza doskonałe warunki do uprawiania turyst- i najbliższej okolicy: ki aktywnej zarówno pieszej, jak i rowerowej. Do dyspozycji zwo- • Zielony, lenników tej formy wypoczynku są odpowiednio przygotowane • Czarny, szlaki. • Żółty, W Olsztynie i jego bezpośredniej okolicy oznakowanych jest kilka • Niebieski. szlaków. Większość z nich dostępna jest dla rowerzystów bez ba- 2. Szlaki rowerowe: gażu. • Ścieżki rowerowe, Szlaki umożliwiają wędrówkę turystom o różnym stopniu sprawno- • Trasy rowerowe. ści. Olsztyn może być także bazą wypadową dla miłośników tury- 3. Kolacja: styki aktywnej. Wybór pozostawiamy Państwu! • Przystań nad Jeziorem Krzywym, • Przystań Kortowska.

N A STRONIE LEWEJ : Ratusz – częste miejsce rozpoczęcia rajdów rowerowych

Las Miejski 26 SZLAKI PIESZE W OLSZTYNIE I OKOLICY Szlak zielony im. Marii Zientary-Malewskiej Szlak wytyczony został w 100. rocznicę urodzin Marii Zientary-Malew- skiej – poetki, działaczki polskiej na Warmii i Złotowszczyźnie. Wiedzie drogą jej młodzieńczych wędrówek z rodzinnego domu do dziadków mieszkających w Likusach. Trasa: Brąswałd – jezioro Karaśnik – wieś i jezioro Redykajny – jezioro Tyrsko – Likusy (dzielnica Osztyna). Długość trasy 10 km. Zapora na Łynie w Brąswałdzie Szlak czarny im. Alojzego Śliwy Piękna trasa pozwala na poznanie najbliższych malowniczych okolic Olsztyna: Lasu Miejskiego, Gutkowa oraz brzegów jeziora Ukiel. Nosi imię warmińskiego działacza, ludowego poety i felietonisty. Trasa: Wysoka Brama – Las Miejski – rezerwat „Redykajny” – jezioro Tyr- sko – Gutkowo – Łupstych – jezioro Ukiel – Dajtki (hotel „Novotel”). Długość trasy 19 km. Szlak żółty – spacerowy Piękna leśna trasa umożliwiająca poznanie północnych obszarów Lasu Miejskiego i rzeki Wadąg. Trasa: Jakubowo – Stadion Leśny – ujście rz. Wadąg do Łyny – rzeka Wadąg – ul. Piotra Diernowa – ul. Jagiellońska („Sanatorium”). Jeden z zakamarków nad Długość trasy 10 km. jeziorem Krzywym Szlak niebieski – spacerowy Krótka trasa spacerowa przez Las Miejski, która może być dowolnie przedłużana dzięki krzyżowaniu się z innymi szlakami tej samej okolicy. Trasa: Jakubowo – Stadion Leśny – rzeka Łyna – jezioro Długie – ul. Brąswałd Bałtycka. Długość trasy 4 km. 27 SZLAKI ROWEROWE Alternatywą dla wędrówki pieszej może być wypad za miasto jed- nym ze szlaków rowerowych i poznanie ciekawych okolic Olsztyna – warmińskich kapliczek, pomników przyrody, rezerwatów, ciekawych zbiorów kultury regionu. Ale zanim wyjedziemy z miasta, po- znajmy ścieżki rowerowe w jego granicach. Ścieżki te stanowią wy- dzieloną część chodnika, która zaznaczona jest kolorową linią lub kostką typu polbruk. Takich znaków należy Ścieżki rowerowe wyszukiwać… 1. Przy ul Bałtyckiej – długość 2,8 km Ścieżka prowadzi po lewej stronie chodnika nad Jeziorem Krzywym. 2. Przy al. Wojska Polskiego – długość 2,6 km Początek – drogowskaz za pętlą autobusową (Centrum Kultury i Inicja- tyw Kulturalnych). Skrzyżowanie z drogą brukowaną. W lewo do elektrowni na rzece Łynie. W prawo, po przekroczeniu szosy droga wiedzie wzdłuż rzeki Wadąg do „Sanatorium” (żółty szlak pieszy). 3. Przy al. gen. Wł. Sikorskiego – długość 3,1 km Początek – skrzyżowanie z ul. W. Pstrowskiego. 4. Przy ul. Synów Pułku – długość 1,7 km Przeprowadzona jest między ulicami: W. Pstrowskiego a al. gen. Wł. Ścieżka rowerowa na ulicy Sikorskiego. Sikorskiego 5. Przy al. Obrońców Tobruku – długość 1,8 km Przeprowadzona jest między al. gen. Wł. Sikorskiego a skrzyżowaniem z al. Warszawską i ul. Armii Krajowej.

Czas jednak ruszyć w plener! Olsztyńskie lasy i okolice jezior to do- Nad jeziorem Długim skonałe miejsca do wypraw rowerowych. Więcej uwagi poświęca- my trasom bliskim, których pokonanie jest możliwe w ciągu jednego dnia, zgodnie z proponowaną formułą tego przewodnika.

Trasy rowerowe • I – długość trasy 8 km Olsztyn (Jakubowo) – elektrownia „Łyna” – most na Łynie – ul. Bałtycka. Trasa wiedzie przez Las Miejski, wzdłuż rzeki Łyny i Je- ziora Długiego. Początek trasy przy budynku Centrum Edukacji i Inicjatyw Kultural- nych przy ul. Wojska Polskiego. Jedziemy ścieżką rowerową biegną- 28 cą po lewej stronie wzdłuż szosy Olsztyn–Dobre Miasto. Na szosie jest zakaz poruszania się rowerem (do mostu na rzece Łynie). Po drodze można zobaczyć cmentarz 800 żołnierzy niemieckich poległych w czasie wojen światowych. Powstał w 1915 r., a od- nowiono go w 1992 r. Jadąc dalej mĳamy leśny parking z altan- ką i ławeczkami. Skrzyżowanie z drogą brukowaną. Skręcamy w lewo i po chwili dojeżdżamy do mostu na rzece Wadąg. Przed nami jej ujście do Łyny. Zlewisko przypomina nieduże jezioro. Wysokie brzegi porośnięte są świerkami i sosnami. Za mostem w odległo- ści 200 m widać elektrownię wodną na Łynie. Wracamy na most i wspinamy się na wysoką skarpę. Jak głosi legenda – to w tym miejscu stał kiedyś gród, który zapadł się pod ziemię. Ruszamy czer- wonym szlakiem przez wysoki las, a ścieżka wiedzie nas malowni- czym brzegiem Łyny. Jeżeli będziemy poruszali się po cichu, może- my zobaczyć dzięcioła czy wiewiórkę. Docieramy do szerokiej drogi. Skręcamy w lewo. Przed nami most na Łynie. W lewo niebieski szlak wiedzie do Jakubowa (CEiEK) – miejsca, z którego wyruszy- Trudy jazdy zawsze można liśmy. Za mostem mamy do wyboru trzy różne drogi: umilić wypoczynkiem, posilić – w lewo – szlak czerwony do Wysokiej Bramy – 3 km, się jagodami … – na wprost – droga do ul. Bałtyckiej – 2,2 km, – w prawo – niebieski szlak nad Jezioro Długie – do ul. Bałtyckiej ok. 2,8 km. Wybieramy wersję na „wprost”. Jedziemy drogą szutrową. Po chwili wjeżdżamy na betonową kostkę. Po prawej stronie taﬂa Jeziora Długiego. Skrzyżowanie. Jesteśmy na końcu jeziora. Przed nami ul. Bałtycka. Przystanek MPK linii 1, 6, 11, 26. Po lewej stronie budynki koszar, w których służbę wojskową odbywał Feliks Nowowiejski – twórca „Roty” i „Legendy Bałtyku”. Widoczny jest wiadukt kolejowy, a tuż obok niego stacja PKP Olsztyn Zachodni. Dalej poruszamy się według własnego wyboru. Możemy pojechać ul. Bałtycką pod wiaduktem – do centrum miasta i zwiedzić Starówkę lub skrę- cić w prawo na plażę nad Jezioro Krzywe, by opalając się i kąpiąc pomyśleć o następnej wyprawie rowerowej!

Kapliczka – typowy element • II – Długość trasy 20 km warmińskiego krajobrazu Olsztyn (ratusz) – Gutkowo – Łupstych – Dajtki – Olsztyn (ratusz) Trasa prowadzi dookoła Jeziora Długiego i Jeziora Krzywego. 29

Ruszamy z okolic ratusza w centrum Olsztyna. Zjeżdżamy ul. No- CIEKAWOSTKI wowiejskiego w dół, mĳamy Most Młyński na Łynie. Przy stacji PKP Olsztyn Zachodni skręcamy w prawo. Dojeżdżamy do ul. Grunwaldz- Rezerwat „Redykajny” kiej. Skręcamy w prawo pod wiaduktem linii kolejowej Olsztyn–War- założony został w 1907 r. na powierzchni 10,38 ha. W re- szawa. Za wiaduktem mĳamy pierwsze skrzyżowanie ze światłami zerwacie chronione są m.in. w prawo. Skręcamy w drugą ulicę w prawo (ul. Leśna) – biegną- wełnianki, rosiczka, bagno cą wzdłuż Jeziora Długiego. Po prawej naszej stronie budynki ko- zwyczajne, turzyca strunowa, szar wojskowych. Jedziemy cały czas drogą ułożoną z kostki betono- modrzewica północna, borów- wej. Droga ta wiedzie do oczyszczalni ścieków. Po chwili wjeżdżamy ka bagienna. do Lasu Miejskiego. Skrzyżowanie. W prawo droga do mostu na Ły- Alojzy Śliwa (1985–1969) nie (skrót do drogi Olsztyn–Dobre Miasto). Skręcamy w lewo. Droga – poeta ludowy, literat, z kostki betonowej pnie się lekko pod górkę. Gdy po lewej stronie do- działacz plebiscytowy, redaktor strzeżemy taﬂę jeziora, powinniśmy uważać na oznakowanie szlaku „Słowa na Warmii i Mazu- czarnego. Skrzyżowanie z leśną drogą. Na drzewie znak szlaku czar- rach”. Pierwszy powojenny nego. Skręcamy w lewo. Po kilkudziesięciu metrach duża tablica in- wójt w Gutkowie. Pochowany formuje nas, że jesteśmy na skraju rezerwatu „Redykajny” (po prawej został na miejscowym cmen- stronie drogi). Jedziemy dalej wzdłuż obrzeża rezerwatu. tarzu znajdującym się na Skręcamy w prawo. Po lewej stronie drogi zarastające jeziorko. Jeżeli skraju wsi. odwiedzamy to miejsce co pewien czas, możemy zauważyć postępują- ce zarastanie jeziora, pojawianie się nowych roślin, krzewów i drzew. Mĳamy potężne, powyginane sosny. Wyjeżdżamy z lasu. Przed nami osiedle Redykajny. Jesteśmy na ul. Narcyzowej. Dookoła kolonia dom- ków jednorodzinnych. W głębi niskie budynki wielorodzinne. Do- jeżdżamy do ul. kard. St. Hozjusza. Na wprost budynki „Hosianum” – Warmińskiego Wyższego Seminarium Duchownego – Wydziału Uni- wersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Skręcamy w lewo i jedziemy po szosie ok. 1 km. Przed przejazdem kolejowym skręcamy w prawo w ul. Żbiczą. Spotykamy tu znaki szlaku czarnego i zielone- go. Droga przechodzi z asfaltowej w piaszczystą. Wspinamy się na ko- lejne górki i podziwiamy widoczne po lewej stronie drogi Jezioro Krzy- we. Zjazd z górki jest stromy. Jezioro Tyrsko. Do niedawna rezerwat roślin wodnych. Jedziemy dro- gą wzdłuż jeziora. Po prawej stronie gospodarstwo agroturystyczne. Można tu pojeździć konno. Obok niedokończony budynek hote- Czasami trzeba tak, gdy po lu. Wjeżdżamy pod górkę na wiadukt linii kolejowej, którą mĳaliśmy drodze „kocie łby” i pod górkę na początku trasy. Z tego miejsca rozpościera się piękny widok na panoramę Olsztyna oraz Gutkowa. Zjeżdżamy z wiaduktu i docie- 30 ramy do Gutkowa (obecnie dzielnicy Olsztyna). Przed nami szosa – w prawo do Gutkowa, w lewo do Olsztyna. Między budynkami szosa pnie się ostro pod górę. Na szczycie znajduje się zabytkowy kościół, który warto obejrzeć. Nie wyjeżdżając na szosę udajemy się drogą w lewo od kapliczki. Po lewej stronie drogi stoi stary dom zbudowa- ny z drewnianych bali. Warto mu się przyjrzeć. Jadąc dalej mĳamy cmentarz, na którym znajduje się grób Alojzego Śliwy. Dalej droga prowadzi nas grzbietem morenowego wzgórza. W da- li po lewej stronie drogi widzimy budynki Olsztyna oraz taﬂę Jeziora Krzywego. W dole zabudowania wsi Łupstych – byłej wsi rybackiej. Część zabudowań pamięta czasy końca XIX w. W centrum wsi przystanek autobusowy. Skręcamy za przystankiem w lewo, w polną drogę. Przejeżdżamy obok starych, drewnianych chat. Droga wĳe się na sto- ku wzgórza wśród pól i łąk. W dole, po lewej stronie drogi rozciąga się Jezioro Krzywe. Dojeżdżamy do ściany lasu. Nad brzegiem jeziora polana z miejscem na ognisko. Można odpocząć lub jechać dalej czarnym szlakiem. Szlak skręca ostro w lewo. My jedziemy dalej prosto wśród wysokiego lasu. Po dłuższej chwili wracamy na szlak. Las się kończy – wyjeżdżamy na dużą polanę. Po lewej stronie widzimy jezioro z plażą, zabudowania przystani, ośrodek wypoczynkowy. Jadąc na wprost, po piaszczystej drodze pod górkę wyjeżdżamy na szosę biegnącą wzdłuż lotniska. Jesteśmy na osiedlu Dajtki. Jedzie- my ok.1 km – przed nami szosa Olsztyn–Ostróda. Dalej poruszamy się czarnym szlakiem wzdłuż drucianego płotu. Po prawej stronie były tor motokrosowy. Ostry zjazd. Dalej droga wiedzie wzdłuż Za- toki Miłej Jeziora Krzywego. Las się kończy. Polną drogą wzdłuż je- Zasłużony odpoczynek chociaż ziora dojeżdżamy do skrzyżowania. to nie jest koniec trasy Skrzyżowanie – skręcamy w prawo do szosy, a następnie udajemy się chodnikiem w lewo. Dojeżdżamy do „Nowotelu”. Tutaj szlak się kończy. Możemy pojechać do centrum miasta i zwiedzić Starówkę.

• III – długość trasy 18 km Olsztyn (ratusz) – plaża miejska – Jezioro Krzywe – Gutkowo – Łupstych – Dajtki – plaża miejska. Trasa wiedzie dookoła Je- ziora Krzywego. Ruszamy z placu przed olsztyńskim ratuszem. Ulicami 11 Listopa- da, F. Nowowiejskiego, M. Konopnickiej dojeżdżamy do dworca 31 PKP Olsztyn Zachodni. Skręcamy w prawo pod wiadukt kolejowy CIEKAWOSTKI linii Olsztyn–Warszawa i jedziemy na wprost ul. Bałtycką. Skręca- my w lewo w ul. Jeziorną. Przejeżdżamy tory kolejowe linii Olsz- Pierwszy samolot wylądo- tyn–Orneta. Przed nami Jezioro Krzywe. Na wprost droga do plaży wał na lotnisku w Dajtkach 18 czerwca 1913 r. miejskiej i posterunku WOPR. Skręcamy w prawo. Jedziemy ul. Że- W 1926 r. Olsztyn posiadał glarską. Mĳamy Restaurację „Przystań” i liczne ośrodki żeglarskie. regularne połączenie lotnicze Dojeżdżamy do ul. Dębowej. Skręcamy w prawo. Jesteśmy na osie- do Gdańska. Tu wylądował dlu domków jednorodzinnych, położonym malowniczo nad jezio- w 1991 r. Ojciec Święty rem. Skręcamy w prawo i jedziemy ul. Kasztanową do końca. Skręt Jan Paweł II przybywając do w prawo w ul. Grabową. Jedziemy prosto w ul. Świerkową do koń- Olsztyna. ca. Skręcamy w ul. Brzozową i po 30 m dojeżdżamy do ul. Bałtyc- Gutkowo – wieś o rok starsza kiej. Skręt w lewo i jedziemy ścieżką rowerową po chodniku w kie- od Olsztyna, założona w XIV runku Gutkowa. Po drodze na ul. Bałtyckiej mĳamy dom, w którym wieku, obecnie stanowi mieszkała znana poetka i działaczka warmińska Maria Zientara-Ma- dzielnicę Olsztyna. To na lewska (na przeciwko apteka). Tu ma swój początek zielony szlak wieży kościoła w Gutkowie stał pieszy, wiodący do Brąswałdu – 10 km. Możemy też dojechać tam w zimową lutową noc 1807 rowerem. roku Napoleon Bonaparte Wspinamy się na wzgórze, na szczycie którego stoi kościół NMP rozmyślając przed czekającą Wspomożycielki Wiernych. Zjeżdżając ze wzgórza mamy po lewej go bitwą z Prusakami. Dookoła zatokę Jeziora Krzywego. I tak docieramy do końca jeziora. Trasa kościoła ustawione są krzyże żeliwne tworzące drogę Męki biegnie wzdłuż jego brzegów. Skręcamy w ul. Szpakową (tuż obok Pańskiej. Przy wejściu do ko- restauracja w starej kuźni) i jedziemy do jej końca. Skręcamy w pra- ścioła stoi pomnik oﬁar I wojny wo w ul. Poranną i dojeżdżamy do ul. Bałtyckiej. Wspinamy się na światowej. Na tablicy możemy wzgórze. Na jego szczycie stoi kościół pw. św. Wawrzyńca. Jeste- odnaleźć wiele polskich śmy w centrum Gutkowa. Ruszamy dalej – za kościołem drogą w le- nazwisk. wo – czarnym szlakiem im. Alojzego Śliwy. Jedziemy drogą w kierunku wsi Łupstych. Po drodze mĳamy, po lewej stronie, cmentarz. Droga wĳe się wśród zagajników leśnych. Po lewej mamy Jezioro Krzywe, a w dalekiej perspektywie zabudowania Olsztyna. Wjeżdża- my do warmińskiej wsi Łupstych. W centrum znajduje się przystanek autobusowy. W kierunku zachodnim, na leśnym wzgórzu położone jest grodzisko. Przejeżdżając przez wieś warto przyjrzeć się drewnia- nym domom. Niektóre liczą prawie sto lat.

Z roku na rok w mieście przybywa ścieżek rowerowych, które Atrakcje plaży miejskiej kuszą umożliwiają swobodny przejazd w mieście i wyjazd poza jego gra- do przerwy w jeździe 32 nice. Poza Olsztyn prowadzą oznakowane szlaki, których poznanie z pewnością zatrzyma Państwa na dłużej w uroczym grodzie nad Łyną.

• Szlak rowerowy czerwony I – długość 45 km Olsztyn (Olsztyn Zachodni PKP) – Dajtki – Sząbruk – Gietrzwałd – Stare Jabłonki • Szlak rowerowy czerwony II – długość 21 km Gietrzwałd – Sanktuarium Olsztyn (Osiedle Mazurskie) – Klewki – Kaborno – Nowa Wieś – Łajs. Maryjne Trasa w początkowej części wiedzie ruchliwą trasą do Szczytna. Za wsią Klewki prowadzi drogami mniej uczęszczanymi przez malow- nicze lasy purdzkie. • Szlak rowerowy czarny – długość 39 km Olsztyn – Klebark Wielki – Patryki – Prejłowo – Gąsiorowo – nieozna- czony do Pasymia. Szlak przebiega drogami bocznymi w pobliżu Olsztyna. W większo- ści w terenie otwartym. PRAKTYCZNE INFORMACJE • Szlak rowerowy żółty – długość 24 km Kolacje: Olsztyn – Butryny – Zgniłocha. Przystań nad Szlak biegnie po szosie na trasie Olsztyn–Wielbark (droga nr 598) Jeziorem Krzywym najpiękniejszymi terenami lasów purdzkich i napiwodzkich. Znajdu- ul. Żeglarska 3 ją się tu rezerwaty „Las warmiński” i „Jezioro Kośno”. tel. 089 535 01 81 • restauracja na wodzie, KOLACJA przejażdżki motorówką, Pora na ucztę rybną lub inną lekką strawę nad jeziorem. Są w Olsz- możliwość zjedzenia po- tynie co najmniej dwa takie miejsca, gdzie oprócz wspaniałego wi- siłku w domku na wodzie (tratwa), doku na jezioro można zasmakować rozmaitości z jezior i mórz oraz • kuchnia lekka, bogata delektować się letnim smakiem jarzyn. Można zamówić posiłek na w potrawy z ryb i warzyw. pływającej barce na środku jeziora. Zapewniam, że jest to przeżycie Czynna do ostatniego klienta nie tylko kulinarne. Któż się oprze zachodowi słońca przy pięknym i smakowitym stole. Stąd wyjeżdża się tylko po to, żeby znowu tu Przystań Kortowska ul. Heweliusza 28 wrócić i to niezależnie od pory roku. tel. 089 523 39 53 czynna 10.00–22.00 • kuchnia europejska. propozycje tras rowerowych I, II, III opracował Aleksander Szeklicki

ZAPRASZAMY do OLSZTYNA !

Wydział Kultury, Promocji i Turystyki Urząd Miasta Olsztyn www.um.olsztyn.pl e-mail: [email protected]

INFORMACJE:

Biuro numerów TP ...... 118 913 Pogotowie: Informacja miejska TP ...... 94 91 Ratunkowe ...... 999 PKP ...... 94 36 Policji ...... 997 089 538 58 11 Straż pożarna ...... 998 PKS ...... 089 539 17 76 Anonimowy telefon Turystyczna ...... 089 535 35 65 zaufania policji ...... 089 522 33 99 Medyczna ...... 089 527 68 10 Dźwigowe ...... 92 82 Apteka „W Dukacie” Energetyczne ...... 991 (całodobowa), Gazowe ...... 992 al. Piłsudskiego 10/14, ...... 089 521 86 40 Wodno-kanalizacyjne ..... 994 Pogotowie stomatologiczne ul. Ratuszowa 4, czynne Dyżurny miasta ...... 089 522 24 11 w godz. 19.00–7.00...... 089 533 65 14 089 522 24 12 Ambulatorium całodobowe Straż miejska ...... 986 Szpital Miejski, Schronisko dla zwierząt al. Niepodległości 44 ...... 089 532 61 11 ul. Turystyczna 2 ...... 089 526 82 15 Biuro Przewodników Pogotowie weterynaryjne: „Warmia” ...... 089 533 38 94 Poliklinika weterynaryjna Przewodnicy po Zamku przy Wydziale Kapituły Warmińskiej Medycyny Weterynaryjnej (Muzeum Warmii i Mazur) .. 089 527 95 96 w Kortowie (całodobowa), w. 31 ul. Oczapowskiego 14 ..... 089 523 43 34 Aeroklub ul. Lubelska 16 warmińsko-mazurski ...... 089 527 52 40 (całodobowa) ...... 089 533 55 73 089 533 55 85 ISBN 83-89151-29-4