Zani I Naltë Revistë Shkencore Dhe Kulturore
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Botues: Komuniteti Mysliman i Shqipërisë Zani i Naltë Revistë shkencore dhe kulturore VITI II (XVI) 2013 NR. 5 (158) Merret me shkenca islame, sociologji, filozofi, psikologji, histori, gjuhësi, letërsi, moral dhe literaturë kombëtare www.kmsh.al www.zaninalte.al Tiranë 2013 Zani i Naltë Revistë shkencore dhe kulturore Zani i Naltë Organ i Komunitetit Mysliman të Shqipërisë Themeluar në tetor 1923 Rifilluar në tetor 2012 VITI II (XVI), tetor, nëntor, dhjetor 2013, nr. 5 (158) Nën kujdesin: H. Selim Muça Kryeredaktor & Drejtor: Dok. Genti Kruja Bordi editorial: H. Bujar Spahiu M.A. Ali Zaimi Dr. Ferdinand Gjana Prof. Dr. Qazim Qazimi Prof. Dr. Ayhan Tekines Prof. Dr. Njazi Kazazi Prof. Dr. Hajri Shehu Dr. Bayram Karci Dok. Ramadan Çipuri Dok. Skender Bruçaj M.A. Dorian Demetja M.A. Elton Karaj Redaktor: M.A. Andrin Rasha Fushat: Shkencat Islame Tefsir Hadith Fikh Sociologji Filozofi Gjuhësi Letërsi Psikologji Histori Kulturë Art, etj. Realizimi grafik: Bledar Xama Shpëtim Bashmili Fotoja në kopertinë: Xhamia e Ballijes, Elbasan KOMUNITETI MYSLIMAN Rr. George W. Bush, Nr. 50, I SHQIPËRISË: Tiranë - Shqipëri ISSN 2305-655X mail: [email protected] 05 web: www.kmsh.al www.zaninalte.al 9 772305 655001 2 Zani i Naltë Përmbajtja Me rastin e 90 vjetorit të themelimit të revistës “ZANI I NALTË” 1. Tematika e revistës “Zani i Naltë” (1923-1939) - (Ali Musa Basha)......................................................................................................5 2. Zani i Naltë” për problemet e edukimit - Prof. Dr. Vehbi Hoti - Universiteti “Luigj Gurakuqi”, Shkodër......................14 Studime 3. Feja në syrin e një intelektuali - Prof. Dr. Bedri Bylyku, Tiranë................................................................................20 4. Roli i ulemasë në rrjedhat shoqërore politike të periudhës së shpalljes së pavarësisë - Prof. As. Dr. Fahrush Rexhepi - Fakulteti i Studimeve Islame - Prishtinë...............................................................29 5. Me e nda mendjen, o atlet i Krishtit, o hero kombëtar! - M.S. Fatos Kopliku - Universiteti i Michiganit, Ann Arbor, SHBA..............35 Shkenca Islame 6. Shkronjat e Kur’anit dhe shqiptimi i tyre - 1 - - M.A. Elton Karaj - Universiteti Bedër, Tiranë..................................................50 7. ISLAMI SI FE E MËSHIRËS UNIVERSALE - - Muhammed Fet’hullah Gylen..............................................................................60 Sociologji 8. Dhuna në familje: Një fenomen paralizues për familjen dhe shoqërinë shqiptare - Dok. Ana Uka (Bulku) - Universiteti BEDËR, Tiranë...................................64 9. …vizitoni të sëmurët,… - Ilir Akshija, M.D., M.Sc. - Spitali Univ. “Nënë Tereza”, Tiranë................72 Gjuhë-Letërsi 10. Gjuha shqipe dhe shtetformimi në veprat e dijetarëve islam - Doc. Dr. Ismet Osmani - Universiteti “Shën Çirili dhe Metodi”, Shkup................................................81 3 Zani i Naltë Histori 11. Institucionet fetare gjatë mbretërimit të Ahmet Zogut: Një vështrim të legjislacionit të kohës ( 1928-1939) - Prof. Dr. Valentina Duka - Universiteti i Tiranës..........................................85 12. Mbi rishkrimin dhe rishikimin e historisë së Shqipërisë - Nuredin Nazarko, Korçë......................................................................................92 Personalitete 13 Hafëz Ibrahim Dalliu dhe kontributi i tij në fushën e jurisprudencës islame (Me vështrim të veçantë në veprën: “LIBRI I SË FALMES”) - H. Resul Rexhepi - Bashkësia Islame e Kosovës, Prishtinë...................102 14. H. Ibrahim Dalliu një nga 100 personalitetet shqiptare të kulturës islame......109 Abstracts in English 15. Abstraktet në anglisht........................................................................................113 4 90 vjet Zani i Naltë Me rastin e 90 vjetorit të revistës “ZANI I NALTË” Tematika e revistës “Zani i Naltë” - 1923-1939 (Ali Musa Basha) Abstrakt Shekulli i XX-të konsiderohet si fillimi i rregullt i periodikut islam shqiptar. Atë e gjejmë të gjallojë që me krijimin e shtetit shqiptar dhe mund të konsiderohet se mori fizionominë e u institucionalizua me formimin e Komunitetit Mysliman Shqiptar. Këtij komuniteti qysh me themelimin e tij, duke vënë nën vartësi institucione arsimore e fetare, nga njëra anë, dhe duke u gjendur para kërkesave të grupeve të intelektualëve, si dhe të teologëve myslimanë nga ana tjetër, krahas botimit të literaturës fetare, që shërbente për kualifikimin e kuadrit fetar, iu bë domosdoshmëri botimi i një organi të mirëfilltë fetar, që do të bëhej tribuna e mendimit islam shqiptar dhe epiqendra e shtypit mysliman jo vetëm në Shqipëri, por sidomos për vitet e para, edhe në vende të tjera ku gjendeshin myslimanë shqiptarë. Kjo domosdoshmëri u kthye në detyrë imediate me vendimet e Kongresit të Parë Mysliman, të mbajtur në shkurtin e vitit 1923 dhe kështu, në tetor të po atij viti doli nr. 1 i revistës “Zani i Naltë”, e cila vazhdoi deri në fillim të vitit 1939, pra rreth 16 vjet. shtë vendi të përmendim por edhe vetëm shqip. Qenë këto nga se “Zani i Naltë” nuk ka shkaqet kryesore, që botuesi e mbylli Ëqenë periodiku i parë islam vetë këtë gazetë që në 1914. Gjithashtu, në gjuhën shqipe. Fill pas Shpalljes së duhet të pohojmë se myslimanët e Pavarësisë, në vitin 1913 në Shkodër Vaterbarysë të SHBA nxorën nëpërmjet u botua gazeta “Sedai Milet” (Zëri i shoqërisë fetare islame të kësaj qendre Kombit), që dilte pjesërisht në gjuhën revistën fetare “Shqipëria”, që qarkulloi shqipe dhe pjesërisht në turqisht, por vetëm 1 numër dhe nuk vazhdoi më. Në me kalimin e kohës kjo gjendje ishte këtë revistë gjejmë artikuj ku qysh në atë tejkaluar. Tani ishin rritur shumë edhe kohë spikat se shqiptarët e mërguar në kërkesat në drejtim të përmbajtjes së Amerikë i ruajnë të pacenuara jo vetëm këtij lloj shtypi, sigurisht, duke u bazuar ndjenjat e zakonet kombëtare, por edhe në ndjenjën fetaro-atdhetare, duhej bërë ato fetare. Po kështu, gjejmë artikuj përjashtimi i gjuhëve të huaja në botim, vlerësues për Kur’anin dhe rolin e tij në pra tani duhej jo vetëm botim më cilësor, shoqërinë njerëzore. 5 90 vjet Zani i Naltë Një gazetë tjetër islame në gjuhën Ndërsa gjithçka që u botua para shqipe, që filloi në këto kohë qe titulluar “Zanit të Naltë” dhe në kohën e daljes “Reforma” dhe doli në Gjirokastër, në së tij, patën jetë të shkurtër, kjo nuk tetor 1921 dhe vazhdoi të dalë deri në ndodhi me revistë të cilën e kemi bërë vitin 1923. Gazeta “Reforma” ka qenë objekt e po flasim. Qysh në numrin e organ dyjavor, por edhe kjo nuk ka parë kjo revistë, nëpërmjet programit pasur jetë të gjatë. Përveç lëndës fetare, që shpall, ia bën të qartë lexuesit të aty u botuan edhe artikuj me karakter vet qëllimin: 1) Me bashkue në një trup letrar, shoqëror dhe politik, duke u bërë të vetëm, të fortë e të qëndrueshëm popullin kështu edhe tribunë për një numër të musliman shqiptar; 2) Me përmirësue gjendjen konsiderueshëm intelektualësh. Përveç e vakufeve, të xhamiave, të mesxhideve, të temave me karakter fetar si dhe të atyre medreseve, të teqeve e të institucioneve të tjera që trajtonin me dashamirësi problemet e të muslimanizmës; 3) Me i zbulue popullit tarikateve, ajo trajtoi me tolerancë edhe musliman shqiptar të vërtetat e besimit në një problemin e konsolidimit të shoqërisë mënyrë të thjeshtë e të pandërlikueme, duka ia shqiptare. Nga gazeta “Reforma” gjatë ngrofun zemrën me dashnin për këtë të vërtetë; periudhës 1921–1923 u botuan vetëm 8 4) Sipas Statutit me plotësue vllaznimin numra. ndërmjet të gjithë elementëve në Shqipëri dhe 5) Është rastësi, por në tetor të 1923, Me këto mjete, mandej me forcue edhe themelet kur Komuniteti Mysliman në Tiranë e një politike thjesht kombëtare në shtetin tonë. filloi të botojë “Zanin e Naltë”, në Edhe sot po të themelohej në vendin Shkodër u botua “Udha e s’vërtetës”, tonë ndonjë revistë që të kishte këtë kryeredaktor i së cilës qe i mirënjohuri qëllim, mendoj se nuk do dilej jashtë Hoxha Kadri Prishtina, kryetar i këtij kuadri programor. Komitetit për Mbrojtjen e Kosovës. Për të zbatuar programin e Qysh në numrin e parë kryeredaktori shpallur, revista grumbulloi rreth paraqiti në mënyrë koncize programin vetes një staf bashkëpunëtorësh të e revistës, ku përmblidheshin: mësim i parimeve të thjeshta të fesë islame për t’i kualifikuar, jo vetëm për problemet shpëtuar njerëzit nga shkatërrimi i plotë; e çështjet fetare, por edhe për ato për të ngjallë në zemrat e tyre ndjenjat e kombëtare e ndërmjet tyre mund të bashkimit; për të jetuar tok në shoqërinë përmendim Hafiz Ali Korçën, Mehdi bashkëkohore. Gjithashtu aty kërkohej e Mit’hat Frashërin (Lumo Skëndon), që të aktivizoheshin të gjithë dijetarët Nebil Çikën e të tjerë dhe ky grup shqiptarë për t’iu bërë gjymtyrë të bashkëpunëtorësh erdhi gjithnjë duke dobishme jetës kombëtare e shoqërore, u forcuar e freskuar, duke aktivizuar se kështu, – theksohej në atë program, nga teologët, por edhe nga intelektualët – do t’i japim një impuls zhvillimit më të përmendur të kohës. Meritë e mendor të të gjithë popullit. Aty nuk redaksisë së kësaj reviste, duke filluar që lihej pa përmendur se problemet do të nga drejtori i saj i parë, Ismail Maçi nga shtriheshin edhe në fushë të filozofisë, Tirana, e në vazhdim Hafiz Isa Domni sociologjisë e politikës. Edhe kjo revistë nga Shkodra, Shyqyri Myftiu nga Peqini nuk pati jetë të gjatë, ajo doli vetëm 3 (vetëm për pak kohë) e Haki Sharofi nga numra. 6 90 vjet Zani i Naltë Dibra, nuk është se u aktivizuan vetë dy veti që ka Islami, është e natyrshme për të shkruar apo përkthyer artikuj të