Lider Eurofunduszy

Wrzesień/Październik 2014 www.panoramalubelska.pl

Lider Eurofunduszy 2 SPIS TREŚCI Drodzy Czytelnicy Budujemy solidny dom z małych O aktywności kobiet w biznesie 31 cegiełek – rozmowa ze Sławomirem Gmina Józefów nad Wisłą – Sosnowskim, Marszałkiem rozmowa z Grzegorzem Kapicą 32,33 Województwa Lubelskiego 4,5 Wykorzystali- Gmina Kamionka – rozmowa śmy już finanse z Starostwo Powiatowe w Lublinie – ze Stanisławem Jedutem 34 poprzedniej per- rozmowa z Pawłem Pikulą 6,7 Urząd Gminy Karczmiska 35 spektywy budże- Starostwo Powiatowe w Kraśni- towej Unii Eu- Gmina Kąkolewnica – rozmowa ku – rozmowa z Andrzejem Majem, ze Zbigniewem Ładnym, 36 ropejskiej. Czas starostą powiatu kraśnickiego 8-9 więc na ostateczne podsumowania. Urząd Gminy Krzywda – Starostwo Powiatowe W tym numerze przyglądamy rozmowa z Jerzym Kędrą 37 w Białej Podlaskiej 10 się, jak środki europejskie wy- Urząd Gminy Mełgiew 38,39 Starostwo Powiatowe we Włodawie 11 korzystały samorządy z terenu Gmina Nielisz 40 województwa lubelskiego, jak Lubelszczyzny portret własny – dzięki nim zmienił się krajobraz rozmowa z Konradem Niklewiczem Urząd Gminy Rudnik – rozmowa 41 Lubelszczyzny. Ostatnie lata to był 12,13 z Tadeuszem Zdunkiem czas wzmożonej aktywności in- Od dwudziestu lat niosą pomoc Działo się w regionie 42,43 westycyjnej w każdym powiecie, potrzebującym 14 Urząd Gminy Strzyżewice 44,45 w każdej gminie. Wszyscy mieli- Urząd Gminy Stary Zamość 46 śmy świadomość, bez względu na Miasto Zamość 15 przynależność partyjną, że to szan- Gmina Miasto Puławy 16 Gmina Szastarka 47 sa, której zmarnować nie możemy. Miasto Kraśnik – rozmowa z Miro- Gmina Tarnawatka 48 Dzięki środkom z Unii Europej- sławem Włodarczykiem, 17 Gmina Tomaszów Lubelski 49 skiej nauczyliśmy się współpracy. Urząd Miasta Łuków – rozmowa z Urząd Gminy Trawniki 50,51 Przykładem mogą być partner- Dariuszem Szustkiem 18 stwa samorządów we wspólnej re- Gmina Trzydnik Duży 52 Gmina Miasto Tomaszów Lubelski 19 alizacji projektów, jak choćby Doli- Urząd Gminy Urzędów 54,55 Ostatni dzwonek dla samorządów – na Zielawy. Kompetencja i profesjonalizm – czyli takiego budżetu UE już więcej To był czas, który zmienił więc rozmowa z Andrzejem Kozakiem, nie będzie – rozmowa z Krzysztofem nie tylko oblicze regionu, popra- właścicielem firmy AT-SERWIS 55 wił warunki życia i inwestowania, SZYDŁOWSKIM 20,21 Urząd Gminy Wilkołaz 56 wpłynął także na naszą mental- Gmina Piaski – rozmowa z Ryszar- ność. Wierzymy już, że razem moż- dem Siczkiem 22 Gmina Wisznice 57 na więcej. Z Michałem Cholewą, wicemarszał- Gmina Wojciechów 58 Wrzesień to czas sprzyjający kiem Województwa Lubelskiego, Urząd Gminy Wola Mysłowska 59 refleksji, spojrzenia z zadumą na o sukcesach i planach 23 historię, nie tylko tych ostatnich Gmina Wysokie 60 Gmina Szczebrzeszyn 24 lat. Zachęcam Państwa do lektury Gmina Zakrzówek 61 artykułu Tatiany Aleksandrowicz Gmina Tyszowce 25 Gmina Zamość 62 „Jeżeli my zapomnimy o nich...” Lubelszczyzna pięknieje 26,27 Jeżeli my zapomnimy o nich... oraz powrotu do czasów młodości Urząd Miejski we Frampolu 28 64-66 z Budką Suflera. Gmina Biłgoraj 28 O mediach, reklamie i marketingu Życzę ciekawej lektury Urząd Gminy Baranów – rozmowa w Lubelskim Klubie Biznesu 67 Jolanta M. Kozak z Robertem Gagosiem 29 Kalendarz za wyprawkę 67 – redaktor naczelna Urząd Gminy Firlej 30 Klasyka szarego melanżu jesienią 69 Chełmianie korzystają z karty 3+ 31 15 lat Dworu Anna 70 Aktywna nauka w gminie Sawin 31 …jak jeden dzień 71

Magazyn Regionalny: Wydawca: PANORAMA LUBELSKA Towarzystwo Mediów Lokalnych Nakład: red. naczelny: Biuro Reklamy Panoramy Lubelskiej: do 10 ooo egz. Jolanta Maria Kozak 20-950 Lublin, ul. Górna 4/5 ISSN 1425-7378 e-mail: Współpraca: INDEX 333393X [email protected] Telewizja Miejska Lublin PKWIU 22.13 10.00.22 redakcja internetowa/portal: youtube/telewizja miejska lublin PRASA REGIONALNA www.panoramalubelska.pl Okładka: fot.: Archiwum Starostw i I SPECJALISTYCZNA facebook/panorama lubelska Gmin – uczestników Rankingu Liderzy Layout: tel: 81 446 70 17 Eurofunduszy Tomasz Ozga 3

Dobrym przykładem na to, że nasze wysiłki przynoszą efekty, jest decyzja Zarządu Stowarzyszenia Grupy przedsię- biorców Przemysłu Lotniczego „Dolina Lotnicza”, mocą której firma CEWAR zo- Przedsiębiorstwo CEWAR od lat jedna z najlepszych firm w regio- stała przyjęta w poczet członków zwyczaj- nie, nieustannie wyróżniana i nagradzana w licznych konkursach nych tego stowarzyszenia. i rankingach. CEWAR z roku na rok rozszerza swoją działalność Na przestrzeni ostatnich kilku lat i nie uchodzi to uwadze analityków gospodarczych, mediów oraz nieustannie słyszymy że CEWAR kolegów z innych przedsiębiorstw zrzeszonych w Izbach i Stowarzy- jest laureatem prestiżowego wyróż- szeniach wspierających rodzimą przedsiębiorczość. nienia czy nagrody. Czy to rezultat obranej przed laty strategii? Jako firma dążymy do ciągłego rozwoju, posiadamy wdrożony i udokumen- towany System Zarządzania Jakością, zgodny z normą BS EN ISO 9001:2008 i Normą Lotniczą AS 91000 RevC. Dzien- nik Puls Biznesu kolejny – czwarty raz włączył nas do grona najdynamiczniej rozwijających się firm, kolejny raz w 2013 roku uzyskaliśmy tytuł „Gazeli Biz- nesu”, wcześniej ten tytuł nadano nam w 2004, 2005, i 2006 roku. Na XVI Lu- belskich Targach Budowlanych w 2004 roku, nagrodzeni zostaliśmy „Srebrnym Kluczem” za bezkielichowy system DKI łączenia rur i kształtek w instalacjach kanalizacyjnych i odpływowych. W la- Stanisław Więch tach 2005 i 2006 naszą pracę doceniono, prezes firmy CEWAR przyznając firmie CEWAR nagrodę i tytuł „Excellence w Biznesie” w kategorii Eks- porter i Promotor Regionu za Granicą, Jak Pan mógłby podsumować mi- i stale narzędziowe. Mamy własny park w roku 2012 podobna nagroda i tytuł, tym nione blisko ćwierć wieku swojej maszynowy wiodących producentów: razem w kategorii Przyjazny Pracodawca. firmy? DMG, OKUMA, HERMLE, DOOSAN, Tego samego 2012 roku oraz w roku 2013 Przedsiębiorstwo istnieje od 1991 TESA. Firma zatrudnia 70 doświadczo- Regionalna Izba Gospodarcza przyznała roku, i od samego początku zajmowało nych pracowników będących do stałej dys- nam tytuł „Wojewódzkiego Lidera Biz- się handlem i usługami. Dynamiczny roz- pozycji naszych klientów. Dysponujemy nesu”. Na początku 2013 roku uczestni- wój spowodował, że w kolejnych latach własnym transportem i pomieszczeniami czyliśmy w programie certyfikowanym dwukrotnie zmienialiśmy swoja siedzibę magazynowymi, a dostawy zamówionych przez Regionalną Izbę Gospodarczą Od i znacząco rozszerzaliśmy działalność fir- towarów realizujemy w przeciągu 2-3 dni. optymalizacji kosztów, do zarządzania my. Jesteśmy długoletnim, doświadczo- strategicznego. Doradztwo biznesowe nym dostawcą wysokiej klasy wyrobów Kto jest waszymi odbiorcami, z jaki- drogą do wzrostu potencjału lubelskich i nowoczesnych rozwiązań technologicz- mi firmami współpracuje CEWAR? przedsiębiorstw. nych dla przemysłu. Reprezentujemy dziś Współpracujemy ze sprawdzonymi W tym roku, w IX edycji w progra- 35 krajowych i zagranicznych producen- i rzetelnymi partnerami zarówno z krajów mu „Business Excellence”, odebraliśmy tów narzędzi, oprzyrządowania techno- Unii Europejskiej, jak i byłych republik wyróżnienie w kategorii „Innowacyjny logicznego, armatury przemysłowej oraz radzieckich. Są wśród nich tacy liderzy Przedsiebiorca”. Świadczy to nie tyl- wyrobów używanych przy remontach jak Augusta Westland, GKN Aerospace, ko o dbaniu o wysoką jakość, ale także w przemyśle hutniczym, energetycznym, WSK Rzeszów, PZL Mielec, NSK Kielce, o rozwój technologiczny. Naszym celem chemicznym, cementowym i wielu innych. Magnetto Wheels Poland, Tsubaki Ho- jest maksymalne zadowolenie klienta. W zakładzie produkcyjnym wykonu- over Poland, Federal Mogul czy EADS Od 2009 roku, nieprzerwanie uczestni- jemy głównie części dla przemysłu lot- Warszawa (Airbus Military Group). czymy w programie Rzetelna Firma i udo- niczego, motoryzacyjnego, kolejnictwa. Realizujemy kompleksową obsługę stępniamy szereg informacji świadczących Poza tym, oferujemy kompleksową ob- różnych gałęzi przemysłu: lotniczego, o naszej wiarygodności. Ideą budująca sługę w zakresie obróbki skrawaniem na chemicznego, stoczniowego, kolejnic- firmę CEWAR, od początku jej istnie- maszynach CNC, od procesu projektowa- twa, infrastruktury drogowej, przemy- nia, była jakość i nowoczesność oferowa- nia po gotowy wyrób. Oferujemy obsługę słu wydobywczego, energetyki, prze- nych produktów oraz usług, terminowość w zakresie produkcji i projektowania form mysłu odlewniczego, motoryzacyjnego i otwartość na oczekiwania klientów. wtryskowych, matryc, przyrządów, stem- i wielu innych. Aby to osiągnąć, musie- U progu naszej działalności stały przed pli. Posiadamy doświadczenie w obróbce liśmy przez wiele lat rzetelnie i inten- nami wielkie wyzwania, z którymi, jak wi- takich materiałów jak: stal, aluminium, sywnie pracować, zdobywając zaufanie dać, poradziliśmy sobie doskonale. tytan, stal nierdzewna, inconel, hardox klientów. rozm.: Tatiana Aleksandrowicz 4 Budujemy solidny dom z małych cegiełek rozmowa ze Sławomirem Sosnowskim, Marszałkiem Województwa Lubelskiego

samorządów i ich sprawności w pozy- mują decyzję o tym, gdzie zainwestować. skiwaniu funduszy. Mamy duże sukcesy Z drugiej strony musimy też pamiętać, w scalaniu gruntów, w produkcji rolni- że ci, którzy inwestują w danym regionie, czej, w inwestycjach na terenach wiej- chcą też miło spędzić tam czas, zobaczyć skich. Pewien przełom dokonał się też coś ciekawego, pójść do teatru, czy na kon- w mentalności ludzi. To bardzo dobry cert. Nazwałbym to jakością życia. Przykład znak. Wiele jeszcze jednak jest do zrobie- dużych miast europejskich pokazuje, że nia. Nie możemy zamykać oczu na fakt, że w takie dziedziny też trzeba inwestować. w naszym województwie ok 30 % ludzi, głównie na terenach wiejskich, ale nie tyl- Dość powszechna jest opinia, że fun- ko, żyje bez łazienki. Chcemy cyfryzować dusze unijne uchroniły Polskę przed województwo, bardzo dobrze, ale równo- kryzysem gospodarczym. Już wkrót- cześnie je kanalizujmy. ce popłynie strumień nowych unijnych pieniędzy. Wielu jednak obawia Gdyby miał Pan podsumować wyko- się, że nie będzie już tak łatwo po nie rzystanie środków przez samorzą- sięgać i gros środków będziemy mu- dy, powiedziałby Pan... sieli zwrócić do unijnej kasy. Jestem daleki od wyciągania średniej Fundusze unijne z pewnością odegrały arytmetycznej. Są samorządy, i takich jest ogromną rolę w rozwoju gospodarczym większość, które radzą sobie znakomi- naszego kraju. Jednak opinię, że to wycie z wykorzystaniem środków unijnych łącznie one uchroniły nasz kraj przed kry- i widać to we wszystkich działaniach. zysem uważam za nie do końca słuszną. Samorządy wiele się nauczyły. Środki Dość wspomnieć, że są w Europie kraje, Panie Marszałku jak środki unijne z UE pozwoliły choć częściowo zaspokoić które otrzymały dużo więcej środków zmieniły województwo lubelskie? najpilniejsze potrzeby, bo trzeba pamię- unijnych, jak choćby Hiszpania czy Gre- Musimy sobie jasno powiedzieć, że tać, że samorządy z naszego województwa cja, i mimo to nie ustrzegły się kryzysu. zmiana, która jest udziałem naszego wo- nie działają w łatwych warunkach. Projek- Myślę, że uchroniła nas przed nim dzia- jewództwa od momentu, kiedy mamy doty są realizowane na ogół bardzo sprawnie łalność przedsiębiorców, którzy dobrze stęp do środków finansowych z Unii Eu- i efektywnie. Co ważne, już widać, że część się odnaleźli w trudnej sytuacji, oraz – pa- ropejskiej, czyli od roku 2004, jest zmianą samorządowców nie postrzega środków radoksalnie – że w momencie kulminacji faktycznie cywilizacyjną. Nigdy wcześniej UE jako celu do osiągnięcia, ale jako na- kryzysu byliśmy w innym momencie roz- w historii nie dano nam takiej możliwości rzędzie do realizowania własnej polityki woju, niż kraje zachodnie. Nie mamy glo- rozwoju. Poprawiliśmy wiele w różnych lokalnej. Nie wystarcza już samo zdobycie balnych gigantów, których bankructwo dziedzinach życia i gospodarki. Zacznę od środków, one są tylko celem, ważne staje spowodowałoby upadek w całej branży. dróg, których stan, mimo ogromnego na- się, jaki efekt te środki przyniosą dla lo- Powiedziałbym raczej, że budujemy so- tężenia ruchu, co też trzeba brać pod uwa- kalnej społeczności w dłuższym czasie. lidny dom, ale z małych cegiełek. gę, systematycznie się poprawia. Podejmo- Co do przyszłej perspektywy finansowane przez nas działania, często obliczone A inwestycje, które Pana zdaniem wej, to będziemy musieli po prostu jeszcze na kilka lat, mają za cel niwelowanie róż- mają największy wpływ na trwałe dokładniej i skrupulatniej przygotowy- nic pomiędzy poszczególnymi częściami zmiany... wać projekty, rozpatrując wiele aspektów. regionu. Kontynuujemy realizację ogrom- Na pewno te, które przyczynia- Wymaga to ogromnego wysiłku ludzi. nych projektów, takich jak choćby Sieć ją się do rozwoju przedsiębiorstw. Należy na przykład przyłożyć większą Szerokopasmowa Polski Wschodniej, któ- To przedsiębiorcy tworzą miejsca pracy wagę do etapu analizowania zasadności ra zapewni dostęp do szerokopasmowego i odprowadzają podatki CIT do budżetu. przedsięwzięcia, chociażby w kategoriach Internetu każdej gminie. W tej sferze możliwe jest więc najbardziej kosztów, które będzie ono generowało Wybudowaliśmy od podstaw lotnisko spektakularne oddziaływanie zarówno za kilka lat. Dużą rolę do odegrania będą i w dłuższej perspektywie, wbrew chórowi na kształtowanie specjalizacji regionu, mieli przedsiębiorcy, bowiem zgodnie z za- malkontentów, stworzy to duże możliwo- jak też na rynek pracy, a w konsekwencji leceniami Komisji Europejskiej to oni po- ści dla regionu. Inwestycje transportowe nawet na tak pozornie odległe dziedziny, winni otrzymywać wsparcie, ale - to trzeba to, oczywiście, nie wszystko. Dużej popra- jak demografia. W sferze publicznej te podkreślić – na pomysły innowacyjne, nie- wie uległy warunki życia mieszkańców, projekty związane są więc z terenami in- standardowe. Niewątpliwie czeka nas czas dostęp do edukacji dzieci wiejskich na westycyjnymi, specjalnymi strefami eko- „trudniejszych” pieniędzy, ale zmusza to poziomie przedszkolnym. Pięknieją nasze nomicznymi, ale również z ułatwieniami do wychodzenia poza utarte schematy, do miasta i miasteczka. W ogromnej mierze komunikacyjnymi. Na te aspekty zwra- tworzenia nowych modeli biznesu, które dokonało się to dzięki zaangażowaniu cają uwagę przedsiębiorcy, którzy podej- w efekcie dają większe przychody. 5

Na jakim etapie są przygotowania ne, ponieważ trzeba zwrócić szczegól- Większość gmin na terenie woje- do uruchomienia tych nowych pie- ną uwagę na poprawne przygotowanie wództwa to gminy typowo rolnicze. niędzy z UE? projektów oraz prognozę efektu, jaki Ten sektor jest kluczowym w strate- Znamy już pierwszą reakcję Komisji przyniosą. Trzeba pamiętać, że Komisja gii rozwoju. Ale to nie tylko produk- Europejskiej na naszą propozycję RPO Europejska w tym okresie finansowania cja rolna, ale i przemysł przetwór- WL złożoną w kwietniu. Całkiem niedaw- zwraca szczególną uwagę na realizację czy. Czy jest pomysł, by zachęcić do no rozpoczęły się spotkania negocjacyjne. założonych wskaźników. inwestowania w tę branżę? Pierwsze takie spotkanie z wojewódz- Inteligentną specjalizacją, którą twem lubelskim odbyło się 26 września. Samorządowcy mieli wiele zastrze- wybraliśmy w strategii rozwoju woje- Mamy nadzieję, że negocjacje zakończą żeń do nowego PROW. Jak Pan oce- wództwa, jest biogospodarka, a więc się późną jesienią. Wtedy będziemy mogli nia ten program po korektach? dziedzina jak najściślej związana rozmawiać o konkretach. Samorządowcy nie mają powodów z przemysłem przetwórczym. Przyrost do narzekań na PROW. Wszystkie produkcji w sektorze rolno-spożywczym, Co nowy budżet oznacza dla samo- działania, które były w PROW w edy- zarówno przy produkcji pierwotnej, jak rządów? cji 2007-2013, znalazły się również i w przetwórstwie, jest najbardziej zdy- Trzeba pamiętać, że w nadchodzą- w nowej edycji, w nieco zmniejszo- namizowany ze wszystkich gałęzi naszej cej perspektywie Regionalny Program nym wymiarze finansowym. Dodat- gospodarki. Te 10 mld złotych, które Operacyjny będzie dwufunduszowy. kowo znalazły się tam również drogi w całej historii środków unijnych trafi- Zarówno więc projekty tzw. miękkie, lokalne, których nie było pierwotnie. ło na polską wieś, po prostu procentu- czyli szkolenia, jak i projekty inwesty- Za to należą się podziękowania mini- je. Obserwujemy też tendencję, że wie- cyjne będą realizowane przy pomocy strowi Sawickiemu. Oprócz tego samo- lu młodych ludzi przenosi się z miasta środków pochodzących z jednej puli. rządowcy są zaangażowani w Lokalne na wieś i tam odnajduje swoje miejsce Nowy budżet UE rodzi pewne nadzie- Grupy Działania na swoich terenach, – dobre warunki startu w dorosłe ży- je, ale także zakłada niemały wysiłek. a pamiętajmy, że 7,5% pieniędzy cie. Młodzi rolnicy mają duże możliwo- Nie będzie można wdrażać projektów, z PROW idzie właśnie na LGD. Sugero- ści funkcjonowania, jest wiele narzędzi które powstały w oparciu o intuicję lub wałbym raczej przyjrzenie się nowemu wsparcia dla tej grupy. Badania mówią, że tak zwane powszechne oczekiwania. RPO, ponieważ to tam właśnie uzyska- w naszym województwie w przetwórstwie Trzeba będzie oprzeć się na twardych da- nie pieniędzy na małe projekty będzie pracuje 24 % ludzi zatrudnionych w rolnych, solidnie dokumentujących potrze- znacznie trudniejsze. Samorządowcy nictwie. To bardzo ważna liczba, pokazu- by. Nadzieje dotyczą realizacji nowych, będą musieli proponować rozwiązania je ona, że warto w tę branżę inwestować rozwojowych projektów, na które środki projektowe o znaczeniu ponadlokalnym, i wiązać z nią plany zawodowe. z budżetów samorządów są zbyt szczu- wpisujące się w interesy większych grup, płe. Wysiłek i mobilizacja będą koniecz- nie tylko najbliższego otoczenia. Rozmawiała: Jolanta M.Kozak

2002 r. pierwsze wdrożenie el-Dok System 9534 zadowolonych użytkowników Informatyzacja urzędów: ? doradzamy zdecyduj czy chcesz do nich dołączyć projektujemy wdrażamy ... bo się na tym znamy.

www.zeto.lublin.pl [email protected] tel. 81 718 42 00 6 Starostwo Powiatowe w Lublinie Rozmowa z Pawłem Pikulą, starostą lubelskim LIDER EUROFUNDUSZY

W tym roku rozpoczynamy również ważniejsze. Dlatego cieszy mnie otrzy- inwestycję na trasie Lublin–Jakubo- many w lipcu 2013 roku Certyfikat wice Konińskie–Majdan Krasieniński, Zarządzania Jakością, który dowodzi która po zakończeniu budowy obwod- skuteczności naszych starań. Otrzyma- nicy Lublina znacznie poprawi komu- nie certyfikatu wymagało wprowadze- nikację wokół miasta. nia m.in. nadzoru nad dokumentacją Dla pracodawców ważne jest też i zapisami, zaangażowania kierownic- znalezienie odpowiednich pracowni- ków. Przy obecnym stanie szkolnictwa zawodowego nie jest łatwo o absol- wenta, który może przystąpić do pracy „z marszu”. A szkolenie jest kosztowne i czasochłonne. Wychodząc naprzeciw tym potrzebom, w piętnastu szkołach zawodowych naszego powiatu we współpracy z przedsiębiorcami realizujemy projekt „Szkoły dobrych umie- jętności”, w ramach którego uczniowie mogą nabywać i rozwijać praktyczne umiejętności zawodowe w swoich być może przyszłych miejscach pracy. Ważnym elementem naszych dzia- łań jest pomoc społeczna. Znacznych nakładów wymaga na przykład Dom Lubelski Orzeł Biznesu Pomocy Społecznej w Matczynie dla dzieci i dorosłych z upośledzeniem in- twa w budowanie systemu zarządzania telektualnym. Dzięki środkom z RPO jakością, usystematyzowania zarzą- Panie Starosto, gratuluję tytułu i Funduszu Szwajcarskiego wpro- dzania zasobami oraz ustanowienia „Samorządowca roku” i statuetki wadzamy go w XXI wiek. Na uwagę tak zwanych „procesów realizacji wy- Lubelskiego Orła Biznesu, wyrazu zasługują także inwestycje w Szkole robu”, czyli procedur dostosowujących uznania Pracodawców Ziemi Lubel- Specjalnej Przysposabiającej do Pracy usługi do potrzeb i wymagań klientów skiej. W jaki sposób Starostwo Po- w Załuczu i w Zespole Szkół Techniki urzędu. Dzięki temu załatwianie spraw wiatowe wspiera przedsiębiorców? Rolniczej w Piotrowicach. w urzędzie stało się bardziej przejrzy- Staramy się korzystać ze środków ste, a przeprowadzane systematycznie Uważam, że rolą samorządu jest zewnętrznych jak najlepiej i jak naj- pomiary (zadowolenia klienta, wyro- między innymi stwarzanie możliwo- bardziej celowo. Drugie miejsce w kra- bów, procesów) pomagają naszemu ści rozwoju lokalnym firmom. Powiat ju pod względem wykorzystania fun- personelowi odpowiednio zapoznać ma wpływ na takie elementy jak infra- duszy unijnych w rankingu tygodnika się z potrzebami klientów. struktura drogowa, sytuacja na rynku „Wspólnota” świadczy, że nam się to pracy i promocja regionu. W realizacji udaje. Starostwo chętnie angażuje się tych zadań pomagały nam środki unij- w projekty partnerskie... ne, dostępne w kończącym się okresie No właśnie, jak to się udaje? programowania funduszy europej- I sami bywamy pozytywnie za- skich na lata 2007-2013. To nie tylko zasługa Zarządu i Rady skoczeni skalą efektów, jakie udaje Duży nacisk położyliśmy na budo- Powiatu, ale przede wszystkim pro- nam się dzięki temu osiągnąć. Jak w wę i modernizację dróg powiatowych, fesjonalnej kadry urzędniczej. Stale przypadku wspomnianego programu zarówno z funduszy własnych, jak pracujemy nad doskonaleniem jako- drogowego. Chociaż przez minione i środków pomocowych oraz w part- ści świadczonych usług, bo potrzeby lata korzystania z funduszy unijnych nerstwie z poszczególnymi gminami. klientów, ich zaufanie i zadowolenie nabyliśmy doświadczenia i dobrze Zrealizowaliśmy również przedsię- zawsze były dla naszego urzędu naj- sobie radziliśmy zarówno na etapie wzięcie unikatowe w skali całego kra- Plac zabaw w miejscowości Krzczonów-Wójtostwo ju. Wraz z 15 innymi powiatami przy- gotowaliśmy duży wspólny projekt modernizacji dróg za prawie 180 mln zł. W powiecie lubelskim zrealizowali- śmy w jego ramach 2 duże zadania na drogach Bełżyce–Strzeszkowice i Ra- dawiec–Radawczyk. 7

Wyremontowany DPS w Matczynie łalności rolniczej, tworzeniu i moder- lubelskiego poprzez budowę i przebu- – pokój dziennego pobytu nizowaniu gospodarstw agroturystycz- dowę dróg powiatowych usprawniają- nych i przedsiębiorstw zajmujących się cych dostępność komunikacyjną do re- turystyką. Realizujemy także tak zwa- gionalnych i subregionalnych centrów ne „małe projekty”, jak modernizacja rozwoju”. Weźmie w nim udział 20 i adaptowanie przestrzeni publicznej, powiatów województwa lubelskiego. odnowa centrów wsi, renowacja zabyt- W jego zakres wchodzą 23 zadania, cał- ków, tworzenie świetlic, placów zabaw, kowity koszt inwestycji opiewa na 294 obiektów sportowo-rekreacyjnych 117 647 zł, dofinansowanie z funduszy i kulturalnych, organizacja imprez, RPO WL wyniesie 250 milionów zł. szkoleń, warsztatów... Koszty związa- W ramach projektu w powiecie lu- ne z realizacją tych zadań wyniosły już belskim zrealizowane zostaną 2 duże prawie 20 milionów zł. zadania o łącznej wartości 22 mln, Chcemy pokazać, że nie tylko mia- z czego wkład własny wyniesie zaled- sto oferuje wiele atrakcji – poza jego wie 3,5 miliona zł. Rozpoczęcie reali- granicami także warto mieszkać, pra- zacji tego przedsięwzięcia planowane cować i wypoczywać. Wspólnie z po- jest na pierwszy kwartał 2016 roku. wiatami lubartowskim i ryckim oraz Ponadto zamierzamy zainwestować planowania jak i realizacji projektów, Gminą Strzyżewice i Miastem Lu- w ochronę zdrowia. Projekt „Zdrowie nie jesteśmy jedynym samorządem, blin zrealizowaliśmy przedsięwzięcie lubelskie” będzie polegał na doposa- który ma potrzeby i dobre pomysły. pod nazwą „Kajakiem po Bystrzycy żeniu i modernizacji szpitali powiato- Angażując się w programy partnerskie i Wieprzu”, natomiast „Kraina wokół wych. Zachęceni powodzeniem pro- z konkurentów zmieniamy się w ko- Lublina – wyskocz na weekend” to jektu „Szkoły dobrych umiejętności”, operantów, zwiększając wspólne szan- przygotowane przez nas plany wycie- będziemy tworzyć powiatowe centra se na pieniądze – i rozwój. czek zawierające informacje o atrak- edukacji zawodowej. Wyznaczymy Innym projektem partnerskim, cjach, miejscach noclegowych, punk- główne kierunki kształcenia zawodo- w jakim uczestniczymy, jest Lokalna tach gastronomicznych itp. wego, utworzymy sieć placówek wy- Grupa Działania „Kraina wokół Lu- posażonych w nowoczesne pracownie blina”. Jej celem jest integracja trzech Jakie plany ma powiat w nowej i warsztaty, stworzymy system współ- ważnych sektorów życia: publicznego, perspektywie finansowania na lata pracy z firmami, które będą organizo- społecznego i gospodarczego oraz pod- 2014-2020? wać u siebie praktyki i staże zawodowe. niesienie atrakcyjności obszaru LGD Przymierzamy się także do realizacji dla mieszkańców, partnerów w bizne- Do nowej perspektywy przygotowu- projektu pod nazwą „E-geodezja i cy- sie oraz turystów. jemy się od dawna. Mamy już kilka po- frowy zasób województwa lubelskiego”. Drogi powiatowe Bełżyce–Strzeszkowice i Radawiec–Radawczyk przebudowane w ramach partnerskiego projektu realizowanego przez 16 powiatów

Dzięki programowi Leader możemy mysłów. Wspólnie z innymi powiatami Jego celem jest unowocześnienie po- wspierać przedsiębiorców działających planujemy realizację dużych, kom- wiatowych baz danych geodezyjnych. w regionie poprzez dofinansowanie pleksowych projektów. Przejście z technologii analogowej na tworzenia nowych firm lub moderni- Po pierwsze będziemy kontynu- cyfrową ułatwi obsługę interesantów Plac zabaw w miejscowości Krzczonów-Wójtostwo zowanie istniejących oraz organizo- ować wspólną budowę i modernizację i inwestorów. Spójny i zintegrowany wanie wspólnych akcji promocyjnych. dróg powiatowych. Korzystając z do- system informacji przestrzennej całego Chcemy sprawić, by w oparciu o nasze świadczenia ubiegłych lat rozpoczęli- województwa przyspieszy podejmowa- zasoby przyrodnicze i kulturowe ob- śmy prace nad kolejnym partnerskim nie decyzji, ułatwiając tym samym życie szar ten stał się miejscem różnorod- projektem drogowym pn. „Wygodniej nie tylko urzędnikom i mieszkańcom, nych inicjatyw społecznych, pomagać ,szybciej, bezpieczniej – poprawa spój- ale także przedsiębiorcom. w przekwalifikowaniu i rozwoju dzia- ności komunikacyjnej województwa rozm.Joanna Gierak 8 Starostwo Powiatowe w Kraśniku Rozmowa z Andrzejem Majem, starostą powiatu kraśnickiego LIDER EUROFUNDUSZY w sposób odpowiedzialny. Przedsta- przedsięwzięć w dziedzinie zdrowia, wiciele powiatów w całym kraju mają budowy dróg i właśnie szkół zawo- ten sam problem – brak własnych dowych. Chcemy pozyskać na te dochodów. Dostajemy od państwa zadania kilkaset milionów złotych dotacje i subwencje, których jest za z nowego RPO. Dzięki kilku wyso- mało, aby zabezpieczyć wszystkie ko ocenionym projektom unijnym, potrzeby. A mimo to, czasami kosz- które zostały uznane przez Zarząd tem pewnych wyrzeczeń, idziemy Województwa za kluczowe, zyska- do przodu. Pozyskujemy ogromne ją wszystkie lubelskie powiaty. My dotacje zewnętrzne i realizujemy in- mamy szansę na połączenie nową westycje oraz projekty potrzebne po- drogą Urzędowa z Wilkołazem, na wiatowi i jego mieszkańcom. Kończy nowe wyposażenie naszego szpitala się IV kadencja i na koniec roku 2014 r. powiatowego i kolejne unijne środ- zadłużenie powiatu kraśnickiego bę- ki na szkoły zawodowe. Do powiatu dzie mniejsze niż cztery lata temu. trafiłoby kilkadziesiąt milionów zł i już od 2015 r. moglibyśmy rozpo- Nowy blok operacyjny w Szpitalu Powiatowym w Kraśniku Które z podjętych działań uważa cząć realizację tych projektów. pan za najważniejsze? 70% obszaru powiatu kraśnickiego Chcemy odbudować szkolnic- to tereny rolnicze. two zawodowe. 400 uczniów wzięło w tym roku udział w płatnych stażach Nasze priorytety to rozwój infra- zawodowych organizowanych przez struktury oraz biogospodarki, a skar- lokalnych pracodawców. Do warszta- bem naszego regionu jest produkcja tów w szkołach w Kraśniku, Urzędo- rolna i przemysł spożywczy. Z tego wie i Annopolu trafiło nowe wyposa- żyje większość mieszkańców powia- żenie. Wartość całego projektu to ok. tu. Naszym najważniejszym celem 3,5 mln zł, w 100% jest on realizowa- i jednocześnie wyzwaniem jest bu- ny ze środków unijnych. W sprawie dowa Lubelskiego Centrum Certy- Został pan starostą na rok przed szkół zawodowych również walczymy fikacji Jakościowej Produktów Re- kolejnymi wyborami samorządo- o duże pieniądze unijne wspólnie gionalnych w Kraśniku. To wspólna wymi. To trudny moment, gdyż z innymi powiatami lubelskimi. inicjatywa, którą podjęliśmy ze – chcąc nie chcąc – wziął pan od- Związkiem Sadowników RP, Uni- powiedzialność za całą mijającą Czy to jedyna taka inicjatywa? wersytetem Medycznym w Lublinie kadencję. Czy w tym czasie udało i Wyższą Szkołą Zawodową w Cheł- się zrobić coś spektakularnego dla W październiku ubiegłego roku mie. Dzięki unijnej dotacji stworzy- powiatu kraśnickiego? podczas Konwentu Powiatów Wo- my ośrodek badawczy za 30 mln zł jewództwa Lubelskiego w Kraśniku zajmujący się certyfikacją jakościową Działamy bez fajerwerków, ale re- zdecydowaliśmy o przystąpieniu do produktów regionalnych. To nie tyl- alizujemy dobre pomysły i robimy to kilku bardzo ważnych, wspólnych ko nowa firma i nowe miejsca pracy,

Powiatowe Centrum Sportu i Rekreacji w Kraśniku 9

tal powiatowy; 4,5 mln zł na nowy blok operacyjny w szpitalu powiatowym; 3,5 mln zł na staże zawodowe i stypendia dla uczniów naszych szkół; prawie 1 mln zł na budowę sali gimnastycznej przy liceum im. Mikołaja Reja w Kraśniku; prawie 2 mln zł na termomodernizację budynku szpitala powiatowego. To są najważniejsze, ale nie jedyne dzia- łania w tym zakresie. Warto także mówić o naszych staraniach dotyczących pozyskiwania inwestorów. Kanadyjski Cyclone Ma- nufacturing Inc. uruchomi w najbliż- szych latach działalność w Kraśniku i deklaruje utworzenie co najmniej 100 nowych miejsc pracy. To naj- większa prywatna firma w Kanadzie specjalizująca się w produkcji kom- ponentów dla lotnictwa: Airbusa, Nowy blok operacyjny w Szpitalu Powiatowym w Kraśniku Boeinga, Gulfstreama i Lockheed ale wielka szansa dla rozwoju bran- Nowe wyposażenie warsztatów szkolnych w powiatowych szkołach zawodowych ży spożywczej powiatu kraśnickiego i całej Lubelszczyzny. Kiedy stworzymy markę tych produktów i nadamy im nową jakość, otworzą się nowe możliwości i nowe rynki zbytu. Na tym zarobią producenci owoców, sa- downicy, plantatorzy malin. Zrobimy ważny krok w kierunku dalszego rozwoju gospodarczego ziemi kraśnic- kiej. Centrum będzie częścią klastra Owocowa Dolina.

A inwestycje infrastrukturalne?

W kończącej się kadencji, w cią- gu kilku zaledwie lat, pozyskaliśmy 5 mln zł na budowę Centrum Spor- tu i Rekreacji przy ZS nr 3 w Kraśni- ku; 5 mln zł na budowę 10 km drogi z Księżomierzy do Annopola; 5 mln zł na cyfryzację zasobów geodezyjnych i kartograficznych oraz geopor-

Modernizacja Domu Pomocy Społecznej w Gościeradowie Martin. Kiedy zaczynałem rozmowy z przedstawicielami Polonii Ka- nadyjskiej we wrześniu ubiegłego roku, wszystko wydawało się bardzo odległe, wręcz niemożliwe. Zależało mi jednak na tym, aby tak znaczący podmiot działający w branży lotni- czej zainteresował się Kraśnikiem. Nasza determinacja, wielomiesięcz- ne rozmowy, spotkania i dobra wola wielu osób, także władz miasta, zna- lazły swój szczęśliwy finał. Powiat kraśnicki ma wielką i co najważniej- sze realną szansę, by stać się częścią przemysłu lotniczego, który w Pol- sce i na całym świecie dynamicznie się rozwija. 10 Starostwo Powiatowe w Białej Podlaskiej LIDER EUROFUNDUSZY bialski szkół w: Międzyrzecu Pod- Dla turystów powiat bialski to laskim, Małaszewiczach, Terespolu i Wisznicach za kwotę 5 431 290,35 zł. piękne nadbużańskie krajobra- Szkoły wyremontowano, docieplono, zy, słynne aukcje koni arabskich zmodernizowano instalację sanitar- w Janowie Podlaskim, unikalne ną i elektryczną. W Zespole Szkół im. Władysława Stanisława Reymonta w w skali kraju obiekty sakralne Małaszewiczach powstało ponadto wyznawców religii rzymskokato- wielofunkcyjne boisko i bieżnia sportowa oraz internat. lickiej, prawosławnej i unickiej. Nowy most w Kijowcu Ostatnie lata były dobre również le region ma więcej atutów. Położe- dla Szpitala Powiatowego w Między- Anie bezpośrednio przy wschodniej rzecu Podlaskim. Z udziałem środków nego dostępu – tzw. hotspotach. granicy Unii Europejskiej, w sąsiedz- z UE za 2 643 241, 68 zł przeprowa- Czterysta jednostek samorządu tery- twie transkontynentalnych szlaków dzono termomodernizację budynków, torialnego uzyskało dostęp do sieci komunikacyjnych i niskie koszty pro- zakupiono sprzęt medyczny oraz sys- WiMax. Projekt, współfinansowany wadzenia działalności gospodarczej temy informatyczne wspierające za- ze środków Europejskiego Fundu- w połączeniu z unijnymi środkami rządzanie i gospodarowanie danymi. szu Rozwoju Regionalnego, koszto- sprawia, że w ostatnich latach w po- Za 2 383 584,54 zł przeprowadzono wał ok. 13,6 mln zł. Część zrealizo- również prace remontowo-moderni- zacyjne w zespole dworsko-parkowym w Romanowie – siedzibie Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego. W latach 2007-2013 zrealizowano w powiecie bialskim dwa duże projekty informatyczne, które zrewolu- cjonizowały pracę administracji sa- morządowej oraz ułatwiły wszystkim mieszkańcom korzystanie z dobro- dziejstw Internetu. „Budowa zintegrowanego systemu informatycznego dla zrównoważone- Boisko wielofunkcyjne przy ZS w Małaszewiczach go rozwoju Powiatu Bialskiego” to in- Liceum Ogólnokształcące w Międzyrzecu Podlaskim wiecie stale poprawiają się warunki westycja realizowana przez wszystkie wana na terenie powiatu bialskiego do inwestowania i do życia. 19 jednostek samorządu terytorialne- to ok. 5,1 mln zł, czyli 37,69%. Największą inwestycją infra- go powiatu. Interesanci i pracownicy Ogółem w latach 2007-2013 Staro- strukturalną była przebudowa dróg urzędów uzyskali możliwość zdal- stwo Powiatowe w Białej Podlaskiej powiatowych w miejscowościach: nego załatwiania spraw za pomocą na 45 projektów pozyskało ze źródeł Kijowiec, Dereczanka, Husinka formularzy dostępnych on-line, po- zewnętrznych 111 481 677,10 zł, co oraz najdłuższego w powiecie mostu sługiwania się bezpłatnymi certyfi- w przeliczeniu na 1 mieszkańca daje przez rzekę Krznę za ponad 17 milio- katami elektronicznymi, korzystania kwotę 983,64 zł. Zrealizowano 32 nów zł. Inwestycja znacząco wpłynę- z centralnej platformy portalowej. projekty miękkie, do których Unia ła na spójność komunikacyjną i inte- Zwiększył się poziom dostępu do In- Europejska dołożyła 54 031 454,61 grację przestrzenno-gospodarczą na ternetu, uzyskano także dostęp do zł (476,74 zł na „głowę”). Dofinanso- styku trzech gmin: Biała Podlaska, aktualnych baz danych systemów wanie do 13 projektów inwestycyj- Rokitno, Zalesie. GIS na poziomie gminy. Projekt nych wyniosło 57 450 222,49 zł, czyli Bardzo istotnym zadaniem była kosztował 6 819 271,27 zł, dofinanso- 506,90 zł na 1 mieszkańca. Według przebudowa i rozbudowa infrastruk- wanie UE stanowiło 85%. danych z 31 grudnia 2013 roku powiat tury prowadzonych przez powiat W ramach projektu pn. „Regio- bialski liczy 113 336 mieszkańców. nalna sieć szerokopasmowa Lublin Droga Zalesie – Krzyczew, w tle Kijowiec północny-wschód”, w którym lide- Nowy szpitalny blok operacyjny rem jest powiat parczewski, a partnerami powiaty: bialski, lubartow- ski i radzyński, bezpłatny dostęp do Internetu uzyskają wszyscy miesz- kańcy terenów objętych projektem. Z darmowego Internetu będzie moż- na skorzystać w punktach publicz- 11 Starostwo Powiatowe we Włodawie LIDER EUROFUNDUSZY „megaprojekt”, obejmujący gruntowną W IV kadencji samorządu modernizację strategicznych ulic Wło- dawy. Z udziałem środków zewnętrz- powiatowego we Włodawie nych i z pomocą poszczególnych gmin skumulowały się największe wyremontowano lub wybudowano inwestycje. Przy planowaniu odcinki dróg powiatowych praktycznie w każdej gminie powiatu. Bardzo waż- kolejnych budżetów władze po- ną rolę w drogowych planach zarządu wiatu ze starostą Wiesławem powiatu odgrywa również kwestia bu- Holaczukiem na czele postawiły dowy chodników. Koszty tych inwe- na wydatki inwestycyjne, które stycji to kilkanaście mln zł, a trzeba do tego dodać remonty mostów, przepu- sienne weekendy Włodawa staje się w połowie kadencji osiągnęły stów i poboczy oraz współpracę przy europejską stolicą kultury. Na co dzień Nowy most w Kijowcu rekordową wartość ponad realizacji wielu zadań na drogach wo- misję kulturalną prowadzą przede 17 mln zł przy budżecie blisko jewódzkich czy krajowej. wszystkim Muzeum Pojezierza Łęczyń- 60-milionowym. Kosztem ponad 5 mln zł powiat wraz sko-Włodawskiego oraz Młodzieżowy z ościennymi gminami realizuje pro- Dom Kultury, który dzięki środkom po- 2014 roku była to kwota ponad 14,2 jekt „E-powiat włodawski”, który obej- zyskanym z UE nie tylko wygląda dziś Wmln zł, przy budżecie sięgającym muje świadczenie usług publicznych pięknie, ale także posiada profesjonalną niecałe 49 mln zł. Większość inwestycji drogą elektroniczną oraz stworzenie salę widowiskową oraz sprzęt niezbędny zrealizowano dzięki pomocy unijnej. sieci PIAP umożliwiającej mieszkań- do pracy z dziećmi i młodzieżą. W XXI wiek pomogło wprowadzić com dostęp do elektronicznych usług Powiat pozbawiony jest przejścia włodawskie szkoły prawie 5 mln zł publicznych. Ponadto w partnerstwie granicznego, jednak jego zarząd, od z RPO WL, wydane w ramach projektu z innymi samorządami województwa lat nie ustając w staraniach o nie, „Modernizacja infrastruktury szkol- realizuje projekty „Wirtualne Powiaty” stara się jednocześnie zintensyfiko- nej, sportowej i społeczno-edukacyjnej oraz „Nie-Wykluczeniu cyfrowemu”. wać kontakty partnerskie z samorzą- powiatu włodawskiego”. Oba mają na celu poszerzenie dostęp- dami Białorusi, a zwłaszcza Ukrainy. W 2012 r., niemal w całości ze środ- ności do szerokopasmowego Internetu. W partnerstwie z Szacką Radą Wiej- ków zewnętrznych, powstał pierwszy W dużej mierze dzięki projektom ską zrealizowano m.in. zakończony w powiecie dom dziecka. Placówka scaleniowym na wsi powiat włodaw- w tym roku projekt pn. „Poprawa może pomieścić 14 dzieci, z którymi ski jest postrzegany jako lider pozy- bezpieczeństwa osób korzystających pracuje czworo wychowawców, pe- skania środków unijnych w Polsce. z sieci komunikacyjnej pogranicza dagog i psycholog. Powiat dba także o seniorów. Środki pochodzące z UE oraz z funduszy szwajcarskich pozwoliły Liceum Ogólnokształcące w Międzyrzecu Podlaskim m.in. na dostosowanie do potrzeb osób starszych i niepełnosprawnych budynku Domu Pomocy Społecznej „SENIOR”. Władze powiatu dbały też o popra- wę jakości służby zdrowia. W ostatnich latach w szpital powiatowy we Włodawie zainwestowały prawie 30 mln zł. Gros pieniędzy przeznaczono Co roku najlepsi rolnicy nagradzani Polski, Białorusi i Ukrainy”, którego na remont budynków. Zmodernizo- są też podczas dożynek powiatowych. koszt wyniósł ponad 800 tys. euro. wano m.in. oddziały szpitalne, w tym Formą wsparcia jest także organizo- Wkład własny powiatu to tylko 10%. zespół porodowy i oddział noworod- wanie konferencji i seminariów po- Nic dziwnego, że powiat włodaw- ków, blok operacyjny, wymieniono za- święconych m.in. sprawom dopłat ski z roku na rok plasuje się coraz silanie elektryczne oraz wybudowano unijnych, bezpieczeństwa na wsi, wyżej w prestiżowym rankingu sa- nowy łącznik komunikacyjny między agroturystyce i ekologii. morządowych inwestycji w infra- oddziałami szpitalnymi i pralnią wraz Powiat dba także o sprawy sportu strukturę techniczną w latach 2011- z windami. Powstało również lądowi- i promocji. W mijającej kadencji odbyło 13. Zajął trzecie miejsce wśród 314 sko dla śmigłowców. się wiele dużych wydarzeń sportowych, powiatów w Polsce i drugie w kraju Sztandarową inwestycją drogową a organizowany w formie triathlonu w kategorii wykorzystania środków Nowy szpitalny blok operacyjny jest ukończony w końcu 2011 r. tzw. „Żelazny Bieg” został uznany za jedną unijnych w latach 2009-13. z najlepszych tego typu imprez w Pol- sce. Ponadto tylko w ciągu tej kadencji na pomoc dla klubów i zrzeszeń sportowych powiat wydał ponad 150 tys. zł. Najważniejszym wydarzeniem kulturalnym w powiecie jest Festiwal Trzech Kultur, dzięki któremu w pierwsze je- 12 Lubelszczyzny portret własny Rozmowa z Konradem Niklewiczem z Instytutu Obywatelskiego, autorem książki „Perspektywy rozwoju. Lubelszczyzna”

Ja oczywiście zgadzam się z prezy- Tabela 2. Dynamika zmian dentem Lublina Krzysztofem Żukiem, w zatrudnieniu kiedy mówi, że trzeba rozwijać branżę informatyczną, przyciągnąć firmy in- Liczba pracujących ogółem (w tys.) formatyczne. To wszystko prawda, ale 2000 – 979,1 pamiętajmy o naszych naturalnych pre- 2005 – 729,5 dyspozycjach. Dla branży informatycz- nej nigdy nie będziemy tak atrakcyjni 2010 – 794,1 jak kilka dużych, europejskich miast, 2011 – 803,5 gdzie te firmy od lat lokują się. 2012 – 793,1

Red.: No tak, to podobnie jak z branżą książce (ale nie tylko) mówię, że Lublin BPO, która ma być jednym z filarów i Lubelszczyzna powinny być spiżarnią rozwoju, ale w Lublinie mamy raptem Polski. A może nawet tej części Euro- chyba 4 firmy, a w Krakowie 83. py. Nie wstydźmy się tego, że to rolnic- K.N.: Tak. Co się bowiem okaza- two, a nie nowe technologie są naszym ło? Że wcale nie ma tu specjalnych wyróżnikiem. Bądźmy z tego dumni różnic płacowych. Dlaczego nie ma? i wykorzystajmy ten nasz atut możli- Bo w sektorze BPO w Krakowie czy Ka- wie najlepiej. Przecież w złotym wieku towicach nie pracują mieszkańcy tych Lubelszczyzna była spiżarnią, spichle- miast, ale ich okolic. I okazuje się, że rzem. To stąd Wisłą transportowano nasza przewaga kosztowa (koszty płac) zboże dla całej Europy. Dlaczego nie Redakcja: Ukazała się Pana książka nie jest więc wcale aż tak wielka. możemy starać się do tego wrócić? „Perspektywy rozwoju. Lubelszczy- Jeżeli zapytamy mieszkańców Lu- Nie ma oczywiście bezpośredniego pozna”. Województwo lubelskie jest blina, jakie firmy pamiętają sprzed lat, równania pomiędzy tamtym czasem, jednym z najsłabiej rozwiniętych to wymienią choćby cukrownię. Idź- a obecną sytuacją. Natomiast wierzę nie tylko w Polsce, ale i w całej Unii my tą drogą. Jeśli nie cukrownie, to w to, że ponieważ mamy dobre tradycje Europejskiej. Niestety te niechlubne rolnicze, dobre tereny, mamy Uniwer- dla nas statystyki nie zmieniają się. Tabela 1. Prognoza ludności sytet Przyrodniczy wyspecjalizowany Proszę mi powiedzieć, jakie są nasze w wieku produkcyjnym i nie- w obszarze nauk rolno – spożywczych, atuty. produkcyjnym do 2035 roku musimy z tego potencjału czerpać. Konrad Niklewicz: Lubelszczyzna Ludność w wieku powinna oprzeć się na tych przewa- produkcyjnym (w tys.) Red.: Ciągle mamy problem zbyt gach konkurencyjnych, które ma nieja- małych, kilkuhektarowych gospo- ko wrodzone, jak to mówi się w języku 2015 – 1294,6 darstw. naukowym: endogeniczne. Identyfi- 2020 – 1212,9 K.N.: Nie mamy narzędzi, które by kuję cztery takie przewagi, w tym jed- 2025 – 1145,3 szybko doprowadziły do konsolidacji ną najważniejszą: region powininien gospodarstw. Rozwiązaniem są gru- skoncentrować się na wszystkim tym, 2030 – 1104,1 py producenckie, które zmniejszają co jest związane z rolnictwem, a więc 2035 – 1057,9 koszty produkcji, pozwalają na lepsze na produkcji rolnej, przetwórstwie, wykorzystanie sprzętu, szybkie uno- Ludność w wieku poprodukcyjnym przemyśle rolno-spożywczym. Lu- wocześnienie gospodarstw. Docelowo (w tys.) belszczyzna nie może być tylko produ- trzeba promować rozwiązania, które centem płodów rolnych, to musi być 2015 – 419,5 sprzyjają łączeniu się małych gospo- miejsce, gdzie żywność powstaje od 2020 – 465,5 darstw. Inaczej rolnictwo lubelskie nie A do Z, od rośliny, od mięsa, od mleka 2025 – 496,2 będzie wysokotowarowe, nie będzie aż po produkty wysokoprzetworzone. poważnym graczem rynkowym. W rol- Bo to one dają największą wartość do- 2030 – 510,1 nikach z terenu naszego województwa daną. I to zaczyna na szczęście powoli 2035 – 522,7 musi dojrzeć ta świadomość. kiełkować w regionie. w całym naszym regionie powinniśmy Red.: Problemem jest tu ciągle brak Red.: Powstają grupy producenckie. wspierać przedsiębiorców, którzy chcą zaufania. K.N.: Tak, tylko jest ich ciągle za inwestować w chłodnie, zakłady kon- K.N.: Nie powiedziałbym, że brak mało, ale miejmy nadzieję, że to będzie fekcjonowania warzyw, zakłady, gdzie zaufania, bo wtedy źle wypowiadali- się rozwijało. Szansą na przyciągnięcie produkuje się soki itd., itd. Zresztą byśmy się o nas samych, ale brakuje inwestorów w tym konkretnym wymia- nadal jednym z ważniejszych praco- tego kapitału społecznego, tej woli rze są nowe środki z Unii Europejskiej. dawców Lublina są browary. W swojej współpracy. Jesteśmy przyzwyczaje- 13 ni - i tu pretensje powinniśmy mieć też przyciągnąć studentów zagranicz- gdzie po wbiciu cyrkla w mapę i zato- tylko do historii - do tego, że każdy na nych. Unia Europejska od ponad pół czeniu kręgu o promieniu 35 km mamy własną rękę musi sobie szukać drogi, roku ma program Erasmus Plus, któ- unikalne zabytki, unikalne krajobra- zabezpieczyć swój byt, dbać o rodzinę ry w znacznym stopniu finansuje na- zy, rozwiniętą bazę turystyczną (którą itd. Ale taka samowystarczalność daje ukę studentów z zagranicy. Dlaczego można rozwinąć jeszcze bardziej) i uni- efekty tylko do pewnego momentu. uczelnie lubelskie nie miałyby być kalne produkty typu spa nałęczowskie. Pewnego progu rozwoju gospodarcze- pierwszym kierunkiem wyboru przez go nie możemy przeskoczyć, jeżeli nie studentów ze Wschodu? Bliskość gra- Tabela 5. Nakłady na działalność zaczniemy ze sobą współpracować. nicy, doświadczenie we współpracy ze badawczą i rozwojową studentami ze Wschodu to nasze atu- (w tys. złotych) Red.: A co poza rolnictwem? ty. A więcej studentów to pieniądze nie 2000 – 147 917,1 K.N.: Drugą silną stroną Lubelsz- tylko dla uczelni. 2005 – 182 908,6 czyzny jest oczywiście akademickość. Trzecią taką naturalną silną stroną Lubelszczyzny, której nie powinniśmy 2010 – 362 234,5 Red.: Silny ośrodek badawczy? lekceważyć, jest potencjał turystyczny. 2011 – 377 976,5 W swojej książce powołuje się Pan na ekspertyzy Dominika Antono- Red.: O to właśnie chciałam Pana Po drugie: za chwilę to konkretne miej- wicza, który pisze, że „szkolnictwo zapytać. Odkąd mówimy o turysty- sce będzie dobrze połączone z 2,5-mi- wyższe na Lubelszczyźnie charakte- ce jako gałęzi gospodarki, myślimy lionową aglomeracją warszawską, ryzuje przeciętność”. Potwierdza to o bardzo konkretnych wpływach, najbogatszym miastem w Polsce. Trzy Agnieszka Olechnicka, która twier- o konkretnej ilości turystów. Czym lata miną i mamy dokończoną drogę moglibyśmy ich tu przyciągnąć? ekspresową do Warszawy. Warszawiak, Tabela 3. Edukacja wyższa Mamy ciągle słabą bazę, wciąż jesz- jeśli tylko będzie chciał, będzie mógł w Liczba studentów szkół wyższych cze nie mamy spójnego produktu niecałe dwie godziny dojechać do Kazi- (w tys.) turystycznego... mierza Dolnego. Dwie godziny i 15 mi- K.N.: Wiele zależy od przedsię- nut – i jest w Nałęczowie. 2005 – 105,7 biorców, bo to nie jest tak, że władze 2010 – 99,6 wszystko zrobią. Red.: Czyli wrócimy do momentu 2011 – 94,7 sprzed wojny. Przed wojną godzinę Red.: Kto powinien dać ten impuls? i pięćdziesiąt minut jechaliśmy z Lu- 2012 – 90,1 Bo ja myślę, że impuls w tym przy- blina do Warszawy? padku powinien iść z tak zwanej Koleją. A teraz „ekspresówką”. Nikt dzi, że prace naukowe, które po- góry, czyli od władz regionu. nie proponuje, żeby jechać koleją do wstają w naszych ośrodkach są albo Tak, ale ten impuls musi od począt- Kazimierza. Chyba że koleją do Puław oderwane od rzeczywistości albo ku powstawać we współpracy z przed- i autobusem dalej. Umówmy się: za- niskiej jakości. stawicielami branży turystycznej. możni warszawiacy, bo o nich mówimy, K.N.: Celowo to zacytowałem, po- W niektórych miejscach Lubelszczy- będą chcieli potraktować ten wyjazd nieważ chcę zwrócić uwagę na istnie- zny oni już się zrzeszają. Najlepszy jako wycieczkę samochodową – rower jący, faktyczny problem. Nie obra- przykład to jest trójkąt Kazimierz Dol- na bagażnik, dzieci na tylne siedze- żajmy się na rzeczywistość. Jest tak, ny – Nałęczów – Puławy. nia, załadować sobie tego wielkiego, że uczelnie lubelskie nie mieszczą się pojemnego suv-a – i w drogę, na trzy w czołówce europejskiej. Jest też fak- Tabela 4. Cudzoziemcy studiujący dni, do Kazimierza, do Nałęczowa, do tem, że wiele prac naukowych toczy się na Lubelszczyźnie Puław. Intensywnie. Rowerem po wą- w oderwaniu od gospodarki. Innymi 2000 - 542 wozach lessowych, odpoczynek w spa słowy: naukowcy pracują nad projek- dla małżonki, jazda konna dla dzieci... 2005 - 837 tami, które oni uważają za interesujące Potencjalnych produktów, precyzyjnie i nie do końca przejmują się tym, czy to 2010 - 2042 zaadresowanych do 2,5-milionowej będzie miało wpływ na życie społecz- 2011 - 2500 aglomeracji warszawskiej jest dużo. ne, gospodarcze regionu. W naukach Proszę pomyśleć, że Bałtów, gdzie jest humanistycznych ma to pewnie sens, Red.: Powiedziałabym, że teraz to park dinozaurów, przyciąga rocznie ale w przypadku nauk ścisłych projek- już czworokąt... 400-500 tys. turystów. Pół miliona ty powinny być powiązane z potrzeba- Bo jeszcze Janowiec dołączył, tak. ludzi! To o ile więcej może przyjeżdżać mi gospodarki. I bardzo dobrze, bo proszę popatrzeć, do Kazimierza Dolnego w momencie, Uczelnie lubelskie nie są liderami, jakim sukcesem jest festiwal wina re- kiedy jest to praktycznie jedyne takie ale nikt nie powiedział, że nie mogą alizowany w Janowcu. Może pół War- miejsce w Polsce? starać się nimi być. Można zwiększyć szawy tam jeszcze nie przyjeżdża, ale powiązanie nauki i biznesu za pomo- 1/4 stolicy – kto wie, kto wie (śmiech). Klimat w Kazimierzu mamy. Ale od- cą kilku narzędzi. Nie twierdzę, że są Dlaczego uważam, że mimo wszystko noszę wrażenie, że tamtejsze wła- one proste, ale trzeba iść w tę stronę. szansą Lubelszczyzny jest turystyka? dze i przedsiębiorcy zatrzymali się Po pierwsze połączenie środków eu- Ponieważ północno-zachodnia część na tej jednej rzeczy: mamy unikato- ropejskich z konkretnymi projektami Lubelszczyzny, wspomniany czworokąt we miasteczko i nic już więcej temu realizowanymi w połączeniu z bizne- Janowiec – Kazimierz Dolny – Puła- turyście nie potrzeba. sem. Zresztą w tę stronę idzie admi- wy – Nałęczów, jest unikalny w skali Ale już pojawiają się jaskółki no- nistracja centralna. Po drugie, trzeba kraju. Nie ma wielu miejsc w Polsce, wego myślenia. Przykład? Park tema- 14 tyczny pod Janowcem dla dzieci, czyli że most powstał bez uzgodnienia ze „Magiczne Ogrody”. szczeblem centralnym, więc myślę, że Od dwudziestu bardzo szybko ta brakująca infrastruk- W Janowcu zaczyna się całkiem spo- tura po stronie mazowieckiej zostanie lat niosą pomoc ro dziać. dokończona. Myślę, że mobilizacja W momencie, kiedy zwiększy się nastąpi bardzo szybko i bardzo szyb- potrzebującym ruch turystyczny, będzie też więcej ko zobaczymy korzyści, zwłaszcza dla om Pomocy Społecznej w Chojnie udogodnień. Wiemy, jak obecnie funk- naszego biznesu, ale też dla mieszkań- DNowym Pierwszym, w gminie Sie- ców. dliszcze, 2 października świętował XX Tabela 6. Liczba mieszkań Mówiąc o turystyce, trzeba uczci- -lecie powstania. Uroczystości rozpo- oddawanych do użytku wie zrobić jedno zastrzeżenie: to nie częły się Mszą Świętą w kościele pa- jest tak, że cała Lubelszczyzna jest rafialnym w Siedliszczu. Reszta dnia 2005 – 5 268 klejnotem turystyki. Niektóre gmi- upłynęła na rekreacyjnym festynie 2010 – 5 667 ny dla mieszkańców Warszawy czy w DPS. Był oczywiście obowiązko- mieszkańców Łodzi są bardzo ciekawe, wy tort, ale też okazja, żeby docenić 2011 – 6 354 ale nie wszystkie. Były prowadzone codzienny wysiłek pracowników. 2012 – 7 190 badania (powoływał się na nie m.in. 16 z nich odznaczono Medalami za prof. Grzegorz Gorzelak z Uniwersy- Długoletnią Służbę. cjonuje prom Janowiec-Kazimierz tetu Warszawskiego), że to, co nam teraz. Ale w momencie, gdy zwiększy się wydaje takim wielkim skarbem – się liczba turystów chętnych na takie nie jest skarbem w szerszym ujęciu. przeprawy, stanie się to bardziej opła- Roztocze to jest skarb natury, nie ma calnym biznesem. Można też pomyśleć o czym mówić, to jest niezaprzeczal- – co oczywiście daję pod rozwagę za- ny fakt. Ale turystycznie Roztocze jest interesowanym samorządom – ewen- doceniane głównie przez ludność miej- tualne większe wsparcie finansowe dla scową. Nie ma zbyt wielu wycieczek takiej przeprawy promowej, na zasa- z Warszawy. Szkoda, ale taki jest fakt. dzie promocji turystycznej naszego DPS w Chojnie Nowym Pierwszym mikroregionu. Tabela 7. Turyści zagraniczni mieści się w zabytkowym, 200-letnim Liczba noclegów turystów dworku Antoniego Węglińskiego, syna Jak w Świnoujściu – tam prom zagranicznych na Lubelszczyźnie kasztelana chełmskiego, który założył mamy bezpłatnie, z jednej części do (hotele i inne obiekty) folwark i zbudował niewielką murowaną drugiej. rezydencję otoczoną pięknym ogrodem Nie musimy od razu tak wysoko 2000 – 96 467 i sadem, która przetrwała w niezmie- mierzyć. Obie gminy nie są najbogat- 2005 – 92 042 nionym kształcie do dnia dzisiejszego. sze... jeszcze. Bo oczywiście życzę im 2010 – 89 940 W obiekcie znajdują się 22 pokoje tego. mieszkalne, dwu i trzyosobowe, wypo- 2011 – 97 835 sażone w funkcjonalne meble i sprzęty. Może samorząd wojewódzki powi- Wyposażenie i wystrój wnętrz pokoi nien wesprzeć? Tam, gdzie nie ma Dużo turystów z Łodzi, z Warszawy, mieszkalnych stwarza przytulną atmos- mostu, powinna być stała przepra- z innych polskich miast chce przyjeż- ferę - generalnie urządzone są one we- wa promowa. dżać do Kazimierza, do Nałęczowa, dług własnych upodobań mieszkańców. Samorząd wojewódzki dużo inwe- a chyba może być jeszcze większy. Po rozbudowie i modernizacji obiekt stuje w rozwój infrastruktury trans- Zróbmy z Kazimierza Dolnego polskie został wyposażony w odpowiednie za- portowej. San Giminiano, bajkowe wręcz mia- plecze socjalno – gospodarcze i tera- steczko. Trochę się pewnie ludzie z tej peutyczne tj. salę terapii zajęciowej, salę Wróciłam jakieś dwa-trzy tygodnie bajkowości śmieją - ale do San Gimi- rehabilitacji, pomieszczenia dziennego temu z tamtej strony Wisły, gdzie niano przyjeżdżają. pobytu, aneks kuchenny, pokój gościn- byłam na zaproszenie tamtejszych ny dla rodzin mieszkańców. W trosce samorządowców – m.in. w Solcu Takich miejsc w Europie, które po- o zdrowie i sprawność fizyczną mieszkań- nad Wisłą – i wójt Solca mówił mi trafiły to wykorzystać, mamy na- ców funkcjonuje w Domu specjalistycz- o tym, że bardzo ich cieszy, że ten prawdę dużo. nie wyposażony gabinet rehabilitacyjny, most powstanie. Dla tamtych rolni- My też to możemy zrobić. gdzie wykonywane są zabiegi kinezytera- ków to jest niejako otwarcie okna pii i ćwiczenia ogólnousprawniające. Brama Szczebrzeska; fot. J. Bełz na wschód, bo skraca drogę o oko- Ale ciągle jeszcze możemy. Wciąż – Corocznie nasi mieszkańcy wyjeż- ło 100 km. To niesamowicie istotne. nie wykorzystujemy potencjału, dżają na turnusy rehabilitacyjne organi- Natomiast, o ile po lubelskiej stro- który mamy. zowane w miejscowościach nadmorskich nie powstaje most, powstaje droga Próbujemy. Jednak turystyka się oraz w górach. – podkreśla Ewa Oszust, do tego mostu, to po tamtej stro- rozwija, mimo wszystko. Korzystajmy dyrektor DPS w Chojnie Nowym. – nie właściwie niemalże jedzie się z funduszy unijnych w nowej perspek- W każdą sobotę na terenie domu odbywa w pole. tywie, współpracujmy ze sobą, twórz- się Msza Święta odprawiana dla miesz- Myślę, że Mazowsze za chwilę my kapitał społeczny, a odczujemy kańców przez księdza Jacka Brogow- obudzi się. Bo przecież to jest także rzeczywistość. skiego – proboszcza parafii Siedliszcze, a jego projekt i umowa. To nie jest tak, Jolanta M. Kozak zarazem kapelana naszego domu. (barw) 15

Zamość – Miasto Idealne Miasto Zamość Zamość, renesansowe miasto idealne, uznane za jeden z „7 cudów Polski” w plebiscycie „Rzeczpospolitej”, wpisane dwadzieścia lat temu na presti- żową Listę Światowego Dzie- dzictwa UNESCO, jest miejscem magicznym, w którym w spo- sób twórczy łączą się obecna na każdym kroku historia i bogactwo minionych wieków z nowoczesnością i otwartością na innowacje.

amojski zespół staromiejski jest Zwyjątkowym w skali Europy kom- Rynek Wielki; fot. W. Wójcik pleksem historycznym liczącym ponad 200 zabytków, które w sezonie letnim w takich dziedzinach jak handel i usługi Inwestorzy, którzy zdecydują się na te- stają się magiczną scenografią dla wie- hotelarskie. renie Podstrefy Zamość ulokować swo- lu inspirujących wydarzeń kultural- Zamość jest miastem, w którym łączy ją działalność, mogą liczyć na pomoc nych – festiwali, spektakli teatralnych, się harmonijnie nowoczesność, innowa- publiczną w postaci zwolnienia podat- happeningów, koncertów i jarmarków. cyjność, przedsiębiorczość i wyjątkowa kowego z tytułu kosztów realizacji no- Bogactwo wydarzeń kulturalnych i ak- historia. To miasto gotowe na nowych wej inwestycji lub utworzenia nowych tywnych form spędzania wolnego cza- mieszkańców, z rozwiniętą infrastruktu- miejsc pracy. Jedynie na obszarze Polski su uzupełnia oferta jedynego w Polsce rą i wyższym niż średnia w Polsce pozio- Wschodniej, w tym na terenie SSE „EU- wschodniej ZOO – Ogrodu Zoologicz- mem zatrudnienia core creative class. RO-PARK” Mielec, wynoszą one 50% dla nego im. Stefana Milera. Jest to jed- inwestorów dużych, 60% dla średnich na z głównych atrakcji turystycznych i 70% dla małych, do tego zwolnienia miasta uznana w 2012 r. przez inter- w podatku od nieruchomości oraz pomoc nautów za „Najlepszy Produkt Tury- w szkoleniach dla przyszłych pracowników. styczny Województwa Lubelskiego”. Potencjał odnowionego zabytkowe- Rocznie zamojskie zoo odwiedza pogo zamojskiego zespołu staromiejskie- nad 200 tys. osób. go przyciągającego ponad 250 tysięcy Sukcesy w realizacji wielkich pro- turystów rocznie stwarza doskonałe jektów współfinansowanych z fundu- warunki do prowadzenia biznesu, roz- szy zewnętrznych pokazują również, że woju sektora usług i innowacyjnych, Zamość wykracza poza dotychczasowe, przyjaznych środowisku technologii. stereotypowe wyobrażenia „miasta na Zamość ma do zaoferowania ponad wschodzie Polski”. W latach 2004-2014 40 ha w pełni uzbrojonych terenów in- Kontakt: Urząd Miasta Zamość Biuro na odnowienie zabytków oraz inwesty- westycyjnych zlokalizowanych w Pod- Promocji, Informacji i Obsługi Inwestora cje w infrastrukturę i środowisko Za- strefie Zamość Specjalnej Stre- Rynek Wielki 13, 22-400 Zamość mość wydał blisko 400 mln PLN. Od kil- fy Ekonomicznej EURO-PARK Tel. 84 6772497, 846392084 ku lat realizowane są również znaczące Mielec oraz Zamojskiej Stre- e-mail: [email protected] inwestycje prywatnych przedsiębiorców fie Aktywności Gospodarczej. www.zamosc.pl Brama Szczebrzeska; fot. J. Bełz Rynek Solny; fot. J.Bełz 16 Gmina Miasto Puławy LIDER EUROFUNDUSZY inwestycyjnych (45 mln zł), rewita- Wartość projektu to 52 770 829 zł, uławy wyróżniają się na tle innych lizacja zdegradowanych obszarów dofinansowanie: 39 490 000 zł. Pmiast o podobnej wielkości dy- miasta Puławy dla potrzeb rozwoju Utworzenie Puławskiego Parku Na- namicznym rozwojem na wielu po- turystyki i poprawy warunków życia ukowo-Technologicznego przyczyniło ziomach, w czym pomaga efektywne mieszkańców (ponad 6 mln zł), termo- się do powstania i udostępnienia no- wykorzystanie funduszy unijnych. modernizacja budynków użyteczności woczesnej, atrakcyjnej bazy lokalowej Intensywna realizacja podjętych publicznej w gminie Miasto Puławy dla działalności gospodarczej opar- w ostatnich latach inwestycji spotyka przeznaczonych do pełnienia funkcji tej w szczególności na nowoczesnych się z aprobatą zarówno mieszkańców oświaty (blisko 2,7 mln zł). technologiach. Park jest atrakcyjnym jak i turystów. Puławy pokazują, że Dwie inwestycje mają dla miasta miejscem do prowadzenia działal- przeszłość można skutecznie łączyć szczególne znaczenie. ności gospodarczej i inwestowania z przyszłością, szczególnie wtedy, gdy Projekt „Wykorzystanie walorów oraz stanowi zorganizowany obszar robi się to z myślą o człowieku. rzeki Wisły w celu budowy wspólne- umożliwiający działalność opartą na W latach 2010-2014 miasto pozy- go produktu turystycznego przez Ka- nowoczesnych technologiach. Jest skało ponad 182 mln zł środków ze- zimierz Dolny, Puławy i Janowiec” instrumentem podnoszenia konku- wnętrznych, w tym ponad 6 mln zł na w ramach Programu Operacyjnego rencyjności puławskiej gospodarki, projekty „miękkie” i ponad 176 mln zł Innowacyjna Gospodarka 2007-2013, wdrażania nowoczesnych rozwiązań na projekty „twarde”. działanie 6.4 był kluczowym zada- technologicznych oraz zarządzania

Najważniejsze projekty to: przebu- niem dla rewitalizacji nabrzeża Wisły, zasobami wiedzy i kapitału. Głównym dowa stadionu MOSiR w Puławach uatrakcyjnienia ruchu turystycznego celem projektu było pobudzenie w re- wraz z obiektami towarzyszącymi (8 oraz stworzenia nowoczesnej infra- gionie gospodarki opartej na wiedzy. 300 tys. zł), poprawa dostępności i ja- struktury dla żeglugi śródlądowej. Projekt realizowano w latach kości komunikacji miejskiej dla miasta Przebudowano port rzeczny i zbudo- 2007-2014 w ramach Programu Ope- Puławy wraz z obszarami sąsiednich wano bulwar nadwiślański w Puła- racyjnego Rozwój Polski Wschod- gmin funkcjonalnie powiązanych w ra- wach, rozbudowano infrastrukturę niej 2007-2013 z Europejskiego mach porozumienia w sprawie wspól- turystyczną związaną z rzeką Wisłą Funduszu Rozwoju Regionalnego. nej komunikacji miejskiej (6 600 tys. w Kazimierzu Dolnym, zbudowano Całkowita wartość: 77 242 781,42 zł. zł), „Puławy w sieci” – budowa szero- przystań żeglugową na Wiśle w Janow- Wartość wkładu Unii Europejskiej: kopasmowej sieci teleinformatycznej cu. Tak powstały przyciągające wielu 65 266 902,00 zł. i usług (76 mln zł), utworzenie Pu- turystów konkurencyjne i innowacyjne Fot. Piotr Kawka, Katarzyna ławskiego Parku Naukowo-Techno- produkty turystyczne o unikatowym Kobus, Antoni Rękas, Sławomir Kłak logicznego i przygotowanie terenów i ponadregionalnym charakterze. www.um.pulawy.pl 17 Miasto Kraśnik Rozmowa z Mirosławem Włodarczykiem, burmistrzem Miasta Kraśnik LIDER EUROFUNDUSZY im. Jana Pawła II. Stworzyliśmy nowe, wój sportowy dzieci i młodzieży, zrze- przyjazne dzieciom place zabaw, si- szonych w 20 klubach sportowych. łownie na powietrzu i boiska. W spo- Dodatkowo ze środków na promocję sób widoczny poprawiliśmy stan dróg, miasta wspomagamy drużynę piłkar- chodników, ławek i zieleni miejskiej, ską Stali Kraśnik, która ma za sobą zbudowaliśmy nowe parkingi. W ra- świetny sezon. mach programu „Nowa Energia dla Wspierałem wszystkie ciekawe ini- Kraśnika” dokonaliśmy odnowienia cjatywy sportowe, dlatego powstał i termomodernizacji miejskich przed- w naszym mieście m.in. nowy klub szkoli i gimnazjum. Obecnie trwa bokserski, któremu już udało się zor- też montaż blisko 900 instalacji so- ganizować turniej o zasięgu regional- larnych, w 85% dofinansowywanych nym. W szkole w Budzyniu utworzy- przez miasto. To inwestycje prowadzo- liśmy także klasę żeglarską. Zgodnie ne w większości ze środków unijnych. z oczekiwaniami kraśniczan popra- Dla rodzin wielodzietnych wprowa- wiliśmy infrastrukturę wokół zalewu. dziliśmy serię zniżek poprzez kartę Teraz dostęp do bazy sportowej jest Co udało się Panu zrealizować w mi- Rodzina 3plus, a najmniej zamożnym dużo łatwiejszy niż w większości po- jającej kadencji? zapewniliśmy bezpłatne komputery dobnych miast, a możliwości uprawia- i dostęp do Internetu, w ramach pro- nia różnych dyscyplin sportowych są Skupiłem się na stworzeniu odpo- gramu „E-Inclusion Miasta Kraśnika”. wręcz nieograniczone. wiednich warunków dla inwestorów, Także oferta kulturalna miasta jest wykorzystując narzędzia, jakie posiada z roku na rok coraz bogatsza, a przez to Czy ma Pan już pomysły na następ- burmistrz. Na realizację naszych ce- i różnorodna. ną kadencję? lów pozyskaliśmy ponad 50 milionów złotych ze środków Unii Europejskiej Czy sport w Kraśniku też nabrał no- Chcę kontynuować pozytywne i programów krajowych, realizując wej jakości? zmiany, jakie zaszły w naszym mieście inwestycje za ponad 100 milionów zł. w ostatnich czterech latach. Trzeba do- Efekty są już widoczne. Strefa eko- Na tym polu odnieśliśmy spore suk- kończyć rozpoczęte inwestycje i wdro- nomiczna, do niedawna zarośnięta cesy. Zbudowaliśmy piękną i nowocze- żyć nową, przygotowywaną właśnie chwastami, została uporządkowana sną halę sportową w miejskiej szkole strategię rozwoju miasta. Kraśnik za- i uzbrojona za ponad 7 milionów zło- tych. Skutkiem naszych działań jest już wybudowana fabryka okien oraz pod- pisana umowa, w ramach której powstanie długo oczekiwana przetwórnia owoców miękkich. Kanadyjska firma Cyclone będzie produkować w naszym mieście części do samolotów pasażer- skich Boeing i Airbus. Prowadzimy zaawansowane rozmowy z inwestorami z branży drzewnej i farmaceutycznej. To są realne sukcesy i nowe miejsca pracy. Chciałbym też wspomnieć o olbrzy- mim sukcesie Kraśnickiego Przedsię- biorstwa Wodociągów i Kanalizacji, które pozyskało ponad 31 mln zł na projekt o wartości ponad 50 mln zł, w Budzyniu. Druga, większa, widowi- sługuje na dalszy dynamiczny rozwój. dotyczący stworzenia nowoczesnej ka- skowo-sportowa, powstaje w dzielnicy W latach 2014-2018 w oparciu o zdo- nalizacji i gospodarki osadowej. Jest lubelskiej przy popularnej „Dwójce”. byte doświadczenia będziemy pozyski- to największa dotacja unijna w historii Na te inwestycje udało się pozyskać wać jeszcze więcej środków z funduszy Kraśnika. 532 tys. zł z Ministerstwa Sportu unijnych. Moim celem jest również i Turystyki oraz 1 230 tys. zł z Urzędu sprowadzenie do Kraśnika kolejnych Jakie jeszcze zmiany zaszły w Kra- Marszałkowskiego. Dbałość o zdrowie inwestorów z Polski i zagranicy, którzy śniku za Pana kadencji? mieszkańców to również wspomniane utworzą nowe miejsca pracy. Dalsze już siłownie zewnętrzne, nowe boiska, podnoszenie komfortu życia kraśni- Priorytetem była poprawa komfortu czy odnawiany i rozbudowywany park czan i jakości infrastruktury miejskiej życia mieszkańców. Za mojej kadencji miejski przy stadionie Tęczy. Co roku to równie ważny cel, jaki wyznaczyłem ruszyła rewitalizacja Parku Miejskiego przeznaczaliśmy aż 400 tys. zł na roz- sobie w zbliżającej się kadencji. 18 Urząd Miasta Łuków Rozmowa z Dariuszem Szustkiem, burmistrzem Miasta Łuków LIDER EUROFUNDUSZY zapewnia dzieciom najwyższe stan- dardy edukacyjne na miarę XXI wieku. Ponadto łukowskie miejskie przedszkola zostały wyposażone w nowoczesne, kolorowe, a przede wszystkim bezpieczne place zabaw. Niezwykle ważne są również inwestycje w zakresie infrastruktury technicznej. Należą do nich utworzenie kina cyfrowego i sali widowiskowej w budynku Łu- kowskiego Ośrodka Kultury oraz długo oczekiwana modernizacja Kolejne inwestycje sprawiają, że Łuków tego budynku. W zakresie infra- pięknieje; fot. W. Mularczyk struktury rekreacyjno-sportowej utworzyliśmy siłownię zewnętrzną że Łuków jest jednym z atrakcyjniej- w Parku Miejskim. Ponadto zmoder- szych miejsc do lokowania inwestycji nizowaliśmy baseny letnie. O trafno- w Polsce Wschodniej. ści tej ostatniej inwestycji świadczy Jakie działania na przestrzeni ostat- fakt, iż podczas wakacji w upalne dni Co jest dla Pana istotą skutecznego niego roku podjęły władze Miasta z basenów korzystało ponad tysiąc zarządzania Miastem? Łuków w celu poprawy warunków osób dziennie. Niezwykle istotny Gwarancją osiągnięcia sukcesu życia mieszkańców Łukowa? jest fakt, że wszystkie zrealizowane w zarządzaniu Miastem jest niewąt- Wychodząc naprzeciw oczekiwa- inwestycje zostały sfinansowane ze pliwie dobrze wyszkolona, profesjo- niom mieszkańców zrealizowaliśmy środków własnych bądź pozyskanych nalna kadra urzędnicza, gwarantująca szereg inwestycji sprawiających, że dotacji, bez zaciągania zobowiązań, najwyższy poziom obsługi klientów, Łuków jest miastem przyjaznym, a tym samym bez zadłużania Miasta. których jest kilkadziesiąt tysięcy rocz- w którym chce się uczyć, pracować nie. Taką kadrę Urząd Miasta Łuków i żyć. Do najważniejszych należy zali- Panie Burmistrzu, w tempie nie- posiada, czego potwierdzeniem jest mal ekspresowym powstała na uzyskany w czerwcu 2013 roku Cer- W Zespole Szkolno-Przedszkolnym uczy się terenie miasta Podstrefa Łuków tyfikat Systemu Zarządzania Jako- teraz setka przedszkolaków Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefy ścią zgodny z Normą ISO 9001:2009 Ekonomicznej. Czy możemy już w zakresie świadczenia usług admi- zachęcać przedsiębiorców do lo- nistracji samorządowej. O poziomie kowania swoich inwestycji w Łu- świadczonych przez Urząd Miasta kowie? Łuków usług świadczy przedłużenie, Starania o utworzenie Podstrefy w oparciu o przeprowadzony audyt, Łuków Tarnobrzeskiej Specjalnej ważności certyfikatu do czerwca 2016 r. Strefy Ekonomicznej rozpoczęliśmy Skuteczne zarządzanie Miastem to na początku 2011 r. Finalnie strefa także racjonalne zarządzanie jego w Łukowie powstała w połowie 2012 finansami, niejednokrotnie wiążą- r. i obejmuje swoim terenem po- ce się z trudnymi i budzącymi wiele wierzchnię 13,2 ha. Utworzenie pod- kontrowersji, ale w dłuższej perspek- czyć niewątpliwie budowę ul. Prusa, strefy zbiegło się w czasie z uruchomie- tywie czasu korzystnymi finansowo dzięki której zostały stworzone dogod- niem przez Ministerstwo Gospodarki i społecznie decyzjami. Myślenie ne warunki komunikacyjne dla ruchu środków unijnych na uzbrojenie tere- strategiczne jest podstawą podejmo- lokalnego i tranzytowego we wschod- nów inwestycyjnych. Złożyliśmy sto- wania trafnych decyzji nawet wów- niej części miasta. W ostatnim czasie sowny wniosek i pozyskaliśmy ponad czas, gdy początkowo nie są one spo- duży nacisk położyliśmy na inwestycje dwa miliony złotych dofinansowania łecznie akceptowane. służące najmłodszym mieszkańcom na budowę niezbędnej infrastruktury. Fot. z archiwum UM Łuków Łukowa. Rozbudowany, wykończony Zakończenie prac zaplanowaliśmy W upały z basenów letnich korzysta nawet i wyposażony został budynek dydak- na październik br., jednak już dziś tysiąc osób dziennie tyczny Zespołu Szkolno-Przedszkolne- zachęcamy przedsiębiorców do go, w którym 1 września br. rozpoczęła wizyty lub kontaktu z pracownika- zabawę i naukę setka przedszkolaków. mi magistratu. W pełni uzbrojony Nowy, funkcjonalnie i przestrzennie teren inwestycyjny w połączeniu zaprojektowany budynek w połącze- ze sprzyjającym klimatem dla roz- niu z wysokim poziomem nauczania woju przedsiębiorczości sprawiają, 19 Gmina Miasto Tomaszów Lubelski LIDER EUROFUNDUSZY Marszałkowski Województwa Lubel- do osób bezrobotnych skiego, zakupiono sprzęt kompute- z rodzin zagrożo- Widoczny rozwój społeczno- rowy o wartości 197 061 zł. Projekt nych wykluczeniem gospodarczy Gmina Miejska „Małe Przedszkola” to 4 nowe punkty społecznym. Możli- przedszkolne (dwa w Tomaszowie i po wość dokształcenia się Tomaszów Lubelski zawdzięcza jednym w gminach Tomaszów Lubel- i podnoszenia kwa- polityce lokalnych władz. ski i Tarnawatka), utworzone głównie lifikacji przygoto- Realizowane tu projekty to z myślą o dzieciach z rodzin ubogich wało je do wejścia na rynek pracy. efekt dążenia do podniesienia i dotkniętych bezrobociem. Wartość: Wartość projektu: 1 722 209,07 zł. 1 275 334,50 zł. „Rozbudowa infra- W ramach projektu „Przedszkole poziomu życia mieszkańców struktury turystycznej w Krasnobro- moim drugim domem” przedłużono i pobudzenia potencjału dzie” obejmowała budowę elementów godziny pracy placówki i zwiększono gospodarczego. małej architektury (m.in. deszczo- liczbę nieodpłatnych dodatkowych chronów, stojaków na rowery). Miasto zajęć dla dzieci. Rodzice brali udział łównym zadaniem, jakie na począt- Kolejne inwestycje sprawiają, że Łuków Gku kadencji postawiły sobie władze pięknieje; fot. W. Mularczyk miasta z Burmistrzem Wojciechem Żukowskim na czele, było prowadzenie efektywnej polityki budżetowej, która wyrażała się przede wszystkim w pozyskiwaniu zewnętrznych środ- ków finansowych na ważne inwestycje. Zbudowano drogę klasy Z o charakterze obwodnicy dla starej części miasta, pomiędzy ulicami Piłsud- skiego i Armii Krajowej w Tomaszo- wie Lubelskim. Wartość inwestycji to 2 713 086,47zł. W sierpniu 2015 roku ukończona zostanie rewitalizacja miasta. Remont uliczek starego miasta oraz parku miejskiego będzie kosztował 10 763 914,91 zł. Zainwestowano także w infrastruk- turę służącą poprawie warunków do prowadzenia działalności gospodarczej. Realizacja projektu pn. „Poprawa aktywności gospodarczej terenów inwestycyjnych i podstrefy ekonomicz- uczestniczyło też w organizacji rekon- w spotkaniach integracyjnych oraz kon- nej poprzez budowę infrastruktury strukcji Bitew pod Tomaszowem Lu- sultacjach z pedagogiem, psychologiem technicznej przy ul. Łaszczowieckiej belskim w 1939 r., promującej „Szlak i logopedą. Projekt kosztował 933 235 zł. w Tomaszowie Lubelskim” kosztowała Bitew Tomaszowskich”. Partnerem Tomaszów pozyskał też fundusze na 2 385 254 zł. w projekcie był Krasnobród, jego war- rozwój współpracy z miastami partner- Aktywni, zaangażowani mieszkańcy tość to 75 804,98 zł. „Mosty do wiedzy skimi. W latach 2011-2013 74 827,75 zł to bezcenny kapitał dla każdego mia- – programy rozwojowe w Tomaszowie na trzy wizyty w ramach współpracy sta, które myśli o rozwoju. Dlatego Lubelskim” to projekt służący podnie- z litewskim Grzegorzewem i 159 818 zł w Tomaszowie Lubelskim realizowa- sieniu atrakcyjności i jakości eduka- w 2014 roku na intensyfikację współ- nych jest wiele przedsięwzięć służą- cji w dwóch szkołach podstawowych pracy z Rawą Ruską na Ukrainie w ra- cych pracy i wypoczynkowi oraz inte- i dwóch gimnazjach w Tomaszowie mach projektu „Transgraniczne barwy gracji lokalnej społeczności. Lubelskim, co kosztowało 905 280,84 zł. Roztocza – współpraca Tomaszowa W ramach projektu „Wrota Lu- Projekt „Aktywność, współpraca, in- Lubelskiego i Rawy Ruskiej”. belszczyzny – informatyzacja admi- tegracja, drogą do osiągnięcia życio- Ogółem podczas obecnej kaden- nistracji”, którego Liderem był Urząd wej samodzielności” skierowany był cji samorządu zrealizowano zadania o wartości 21 205 826,52 zł. Nowa perspektywa finansowa funduszy unijnych to ogromna szansa dla miasta, które ma już nie tylko do- świadczenie, ale również tworzony w Urzędzie Miasta potencjał insty- tucjonalny w zakresie przygotowania i zarządzania projektami. 20 Ostatni dzwonek dla samorządów – czyli takiego budżetu UE już więcej nie będzie Z Krzysztofem SZYDŁOWSKIM – byłym Wicemarszałkiem Województwa Lubel- skiego i Senatorem RP, a obecnie prezesem Stowarzyszenia Inicjatyw Samorządo- wych (SIS), jednej z najlepszych instytucji okołobiznesowych w regionie w zakresie pozyskiwania środków z UE – rozmawiał Adam Stępień.

ni dzwonek dla władz samorządowych projekty kompleksowo i wie- na realizację znaczących inwestycji lopłaszczyznowo rozwiązujące z dofinansowaniem UE. problemy na większym obszarze Jak cenne jest takie dofinansowa- niż jedna gmina, powiat czy nie i jak wiele dzięki funduszom unij- nawet często województwo. „ nym można zrobić, nikogo już dziś nie trzeba przekonywać. Fundusze Premiowane będzie łączenie poten- Europejskie korzystnie wpływają na cjałów i zasobów, uzyskiwanie efek- dynamikę wzrostu PKB, zwiększają tu synergii poprzez skoordynowane konkurencyjność naszej gospodarki, działanie wielu instytucji, samorzą- pomagają rozwijać przedsiębiorczość dów, organizacji i przedsiębiorstw. i tworzyć nowe miejsca pracy. Dzięki środkom z Unii coraz więcej Polaków „Dla samorządów oznacza to ma dostęp do nowoczesnych dróg, konieczność budowania szer- szerokopasmowego Internetu, wodo- szych porozumień i wspólnego ciągu czy kanalizacji. realizowania inwestycji. „

Wiele udało się zrobić - ale wciąż jest Jest to oczywiście trudniejsze ale – dużo do zrobienia. Niestety – zasady, chyba każdy to przyzna – sensowniej- jakie znamy, to już historia. Stoimy sze podejście. Zamiast budować wiele Kończy się perspektywa finansowa u progu nowej perspektywy finan- rozdrobnionych, droższych i mniej UE 2007-2013 – co nas teraz czeka? sowej i nowych zasad wydatkowa- efektywnych, a co za tym idzie nie nia środków – zmienionych i znacz- w pełni wykorzystywanych elementów „Jesteśmy obecnie w szczegól- nie trudniejszych. infrastruktury (a z innych rezygno- nym momencie - na przełomie Żeby nie mówić o szczegółach tego, wać z braku środków), będzie można dwóch tzw. „siedmiolatek” bu- co nas czeka, wspomnę tu jedynie rozplanować inwestycję racjonalniej dżetowych Unii Europejskiej.„ o zasadach generalnych i podsta- i efektywniej, a przez to także zbudo- wowych ideach, którym przyświeca wać więcej i lepiej. Oczywistą też jest W końcową fazę wchodzą projekty nowe programowanie UE. Z analiz kwestia wykorzystania efektu skali realizowane ze środków perspektywy trendów społeczno-gospodarczych, i synergii. Inaczej też rozkładają się finansowej 2007-2013, a wkrótce ru- zasad finansowania projektów w koszty obsługi, serwisu i napraw… – szą konkursy z programów nowej per- przyszłej perspektywie finansowej UE o czym często wielu zapominało, a te- spektywy 2014–2020. oraz deklaracji instytucji odpowie- raz mają problemy z finansową obsłu- Nasz kraj otrzyma 105,8 mld euro dzialnych za dystrybucję tych środ- gą inwestycji nie zawsze racjonalnych, z kwoty 908 mld jakie UE przezna- ków wynika przede wszystkim jasno, nieefektywnych, a przez to stanowią- czyła dla 28 krajów na te 7 lat, z cze- że czas rozdrobnienia i nieskoordyno- cych duże obciążenie dla budżetów. go 72,9 mld euro zostanie wypłacone wanego działania pojedynczych pod- Przy planowaniu inwestycji mu- w ramach polityki spójności, nato- miotów (samorządów, firm czy NGO) simy pamiętać też o tym, iż działając miast 28,5 mld euro w ramach polityki odchodzi w przeszłość. To oznacza, lokalnie w swojej gminie czy powie- rolnej. Oznacza to, że Polska i tym ra- że nie będzie już dróg kończących się cie powinniśmy widzieć swoją rolę zem będzie największym beneficjen- w lesie, mijających się sieci wodocią- w ujęciu globalnym – gdyż stanowi- tem budżetu unijnego. Musimy jednak gowych, czy dwóch sąsiadujących ze my część szerszych struktur (także pamiętać, że jest to ostatnia „sied- sobą i działających na „pół gwizdka” w rozumieniu poszczególnych pro- miolatka”, w ramach której Polska oczyszczalni ścieków oraz wysypisk gramów) – Polski Wschodniej, Euro- otrzymuje tak duże środki finansowe. śmieci. py Środkowej, Grupy Wyszehradzkiej To również ostatnia perspektywa czy np. obszaru Euroregionu Bug. finansowa, w której Polska może „Wspierane będą przede Dlatego warto patrzeć dalej i szerzej, realizować olbrzymie inwestycje in- wszystkim projekty opracowy- nawiązywać liczne porozumienia frastrukturalne w ramach polityki wane i realizowane w struktu- i współpracę, wchodzić w relacje spójności. Mówiąc prościej – to ostat- rach konsorcyjnych, sieciowych, z różnymi środowiskami i partnerami; 21 tak w regionie jak i poza nim, a nawet odchodzenie od form bezzwrotnych Prosumentów OZE. Zrealizowaliśmy transgraniczne i międzynarodowe. na rzecz form zwrotnych – preferen- z dotacji MPiPS projekt zbudowania Takie są kierunki, a więc i wyzwania cyjnych, częściowo umarzanych kre- standardów współpracy Lubelskiego dla każdego, kto w nowej perspektywie dytów. W przypadku bezzwrotnych Porozumienia Publiczno–Społecz- Unijnej 2014-20 chce osiągnąć sukces dotacji ich poziom również faktycz- nego, a obecnie – również z dotacji i być pierwszym wśród równych. nie ulegnie zmniejszeniu; chociażby MPiPS – tworzymy regionalną sieć poprzez samoograniczanie się wnio- NGO działających na rzecz rozwoju „Mówiąc o szerszym patrzeniu skodawców wymuszone konkurencją przedsiębiorczości pod nazwą Lu- na świat, samorządy jak naj- i punktacją konkursową – premiującą belska Unia Pozarządowa (LUP@). szybciej winny bardzo mocno niższe poziomy dofinansowania. Naszym celem jest integracja lu- skoncentrować swoją uwagę na belskich środowisk pozarządowych kwestiach związanych z energe- „Dużą szansę dla samorządów – zwłaszcza z mniejszych ośrodków tyką odnawialną i gospodarką na realizację efektywnych eko- miejskich i obszarów wiejskich – niskoemisyjną. „ nomicznie inwestycji w czasach działających na rzecz szeroko poję- ograniczonych zasobów finanso- tego rozwoju lokalnego oraz wypra- Ogromne środki skierowane zosta- wych jest partnerstwo publiczno cowanie sprawnych mechanizmów ną na rozwój energetyki zrównowa- – prywatne (PPP).„ współpracy, które pozwolą nam żonej, opartej o wysokowydajne, roz- wszystkich w sposób realny oddziały- proszone źródła energii pochodzącej Samorząd zamiast niepotrzebnie wać na lokalne polityki w ważnych dla ze źródeł odnawialnych, inteligentne zadłużać się, by pokryć wkład własny nas obszarach społeczno-gospodar- – spinające kilka gmin – sieci ener- do projektu, a później ponosić kosz- czych i być wartościowym partnerem getyczne zapewniające efektywne wy- ty utrzymania często nieefektywnych dla świata nauki, samorządu i biznesu korzystanie energii i bezpieczeństwo spółek komunalnych świadczących w tworzeniu i wdrażaniu kluczowych energetyczne, systemy prosumenckie usługi dla mieszkańców (wodocią- dla rozwoju regionu projektów. oparte o mikroinstalacje OZE, sys- gi, wysypiska śmieci, spalarnie, dro- temy magazynowania i dystrybucji gi, energetyka, itd.), może wchodzić „Nie zapominamy także o kwe- energii pozyskanej z OZE, a także w kooperację z prywatnymi przed- stii pozyskania pozadotacyjnych podnoszenie efektywności energe- siębiorcami i inwestować wspólnie źródeł finansowania naszych tycznej budynków i zmniejszenie ich – przekazując np. przedsiębiorcy po- działań. Rozpoczynamy realiza- emisyjności. Spójrzmy na to, co dzieje siadane przez siebie grunty w zamian cje zakrojonego na szeroką skalę się obecnie w Niemczech – to świa- za udziały, a sam uwalniając się od planu inwestycyjnego.„ towy trend i droga do sukcesu. Kto obciążeń w postaci spłaty kredytów. szybciej się na nią przestawi, ten zyska To wyzwanie na te lata dla najlepszych Budujemy własny kompleks elek- przewagę konkurencyjną – „Pierwszy samorządów – tak działa cały nowo- trowni słonecznych o mocy 2 MW w czasie lepszy w prawie.” czesny świat w zakresie finansowania z budżetem 10 mln zł oraz Lubelskie Bardzo istotnym wyzwaniem w sta- infrastruktury publicznej bez środ- Centrum Wsparcia Przedsiębiorczo- raniu się o środki UE są INNOWACJE ków własnych i obciążania budżetów ści – SIS BIZNES PARK w Lublinie – to słowo klucz w dzisiejszym zgloba- na lata. Zatem PPP to innowacyjność (14,3 mln zł), gdzie na powierzch- lizowanym i konkurencyjnym świecie. teraz i konieczność po zakończeniu ni 3000 m2 uruchomimy inkubator dotacji z UE. innowacyjnych przedsięwzięć m.in. „Musimy mieć ambicję wypra- Tak więc to dla wszystkich duże w obszarach: OZE, IT, ICT, nowocze- cowywania rozwiązań nowych i wyzwanie. Zarówno dla nas – snego wzornictwa przemysłowego, lepszych – to one będą premiowa- przedstawicieli środowiska insty- designu oraz zaoferujemy lokalnym ne i dodatkowo punktowane.„ tucji otoczenia biznesu jak i samo- przedsiębiorcom liczne usługi: do- rządowców którzy będą planowali radztwo prawne i biznesowe, marke- Dlatego przy opracowywaniu pro- swoje inwestycje. tingowe, czy wsparcie szkoleniowo- jektów samorządowcy powinni współ- -technologiczne i B+R+I. pracować ze światem nauki i biznesu, Jak kierowana przez Pana instytucja a także środowiskiem instytucji oto- przygotowuje się do tych nowych „Słowem: kooperacja, projekty czenia biznesu (IOB) jakim np. jest wyzwań? partnerskie, wielopłaszczyzno- SIS, które są koordynatorami takiej we, zintegrowane i komplekso- współpracy, a jednocześnie nośni- „Instytucja, którą kieruję, już we, innowacja oraz energetycz- kiem oryginalnych nowatorskich idei od dawna przygotowuje się do na efektywność – to klucze do i pomysłów. Warto też uczestniczyć sprostania nowym wymaga- środków z nowej perspektywy w działaniach branżowych klastrów, niom. Po pierwsze od kilku lat finansowej UE.„ inicjatyw międzysektorowych, a tak- tworzymy kooperacyjne sieci że we własnym zakresie inspirować powiązań i budujemy struktury Perspektywy – co trzeba sobie powstawanie takich porozumień na sieciowe.„ jasno powiedzieć – ostatniej w ta- swoim terenie. kim kształcie i wymiarze. Już nigdy Trudną i wymagającą dla samorzą- Pozwolą nam one realizować duże, tak dużych środków z budżetu Unii dów (ale także firm, instytucji i NGO) branżowe projekty. Aktywnie dzia- Europejskiej Polska nie otrzyma. kwestią będzie zmieniona w wielu ła już Klaster Designu, Innowacji Połączmy zatem siły i pomysły, aby przypadkach formuła finansowania. i Mody, Klaster Zrównoważonej Ener- jak najwięcej z tych pieniędzy trafiło Nowa perspektywa finansowa oznacza getyki i OZE oraz Stowarzyszenie na Lubelszczyznę. 22 Gmina Piaski Rozmowa z Ryszardem Siczkiem, Burmistrzem Piask LIDER EUROFUNDUSZY Internetu. Przy współudziale środków waliśmy m.in. szkolenia z zakładania z Programu Innowacyjna Gospodarka działalności gospodarczej i utworzyli- 330 mieszkańców otrzymało kompu- śmy Klub Integracji Społecznej. tery z darmowym dostępem do Inter- netu. 135 komputerów przekazaliśmy W kwestii stanu istniejących dróg jednostkom organizacyjnym gminy, i budowy nowych także widać zmia- głównie szkołom. ny na lepsze. Dużą wagę Gmina Piaski przykłada To jeden z naszych priorytetów. do zadań związanych z ochroną śro- Przy współudziale środków z Fundu- dowiska naturalnego. Pozyskaliśmy szu Ochrony Gruntów Rolnych, Na- środki z Wojewódzkiego Funduszu rodowego Programu Dróg Lokalnych Ochrony Środowiska i Gospodarki oraz środków własnych Gmina zmo- Wodnej na nowe nasadzenia drzew dernizowała i przebudowała kilka- i krzewów. Zauważamy duże zaintere- dziesiąt dróg i chodników oraz wyko- sowanie mieszkańców ekologicznymi nała oświetlenie drogowe. Do tej pory przydomowymi oczyszczalniami ście- ków – wybudowaliśmy aż 76 takich Skwer przy MCK w Piaskach oczyszczalni i planujemy kolejne.

W ciągu ostatnich ośmiu lat zauwa- Gmina Piaski zajmuje pierwsze miej- żalny jest prężny rozwój gminy. Jakie sce w województwie lubelskim inwestycje Państwo zrealizowali? w zakresie wykorzystywania środ- Zrealizowaliśmy szereg inwestycji ków z PROW. Jest też w pierwszej przy współudziale zewnętrznych środ- dziesiątce gmin najskuteczniej re- ków finansowych. Dzięki nim oraz przy alizujących projekty w ramach Pro- zaangażowaniu środków własnych wy- gramu Operacyjnego Kapitał Ludzki budowaliśmy m.in. kompleksowy sys- w województwie tem wodno-ściekowy na terenie gminy I liderem w powiecie świdnickim. z inicjatywy władz Gminy Piaski po- Ze środków Europejskiego Fundu- prawiono nawierzchnię na drogach szu Społecznego m.in. utworzyliśmy w Piaskach (ul. Makarewicka, M. Reja, punkty przedszkolne w Woli Piasec- ul. Zielona) oraz w miejscowościach: kiej i Bystrzejowicach, rozszerzyli- Piaski Wielkie, Emilianów, Bystrzejo- śmy ofertę edukacyjną w przedszkolu wice Drugie. Wkrótce komfort jazdy w Piaskach, dostosowaliśmy w szko- poprawi się również w wielu innych łach proces nauczania w klasach I-III. miejscach. Łączna długość moder- Dotacja celowa z rządowego programu nizowanych odcinków dróg wynosi Świetlica w Siedliszczkach „Radosna Szkoła” umożliwiła utwo- ok. 14 km, przeznaczyliśmy na to ok. rzenie placów zabaw przy Szkole Pod- 3 mln złotych. Dzięki środkom z EFRR wraz z przebudową oczyszczalni ścieków stawowej w Piaskach i Zespole Szkół wybudowaliśmy oświetlenie drogo- w Piaskach, siecią wodociągową w ośmiu w Bystrzejowicach. we w Kębłowie i Piaskach Wielkich miejscowościach, a także zagospodaro- Wsparciem objęliśmy mieszkańców o wartości 125 210,57 zł. Zakończo- waliśmy centrum Piask i utworzyliśmy korzystających z usług oferowanych ne zostały roboty przy budowie zatok targowisko handlowe „Mój Rynek”. przez OPS w Piaskach – zorganizo- postojowych na 46 stanowisk przy Pozyskane zewnętrzne środki finansowe umożliwiły również wybudowanie hali sportowej i Boiska ORLIK, po- mogły zmodernizować salę sportową przy Zespole Szkół w Bystrzejowicach. Dzięki dofinansowaniu z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich samo- rząd gminny utworzył świetlice wiejskie, przebudował obiekt LKS PIASKOVIA, zakupił towary i wyposażenie dla kół go- spodyń wiejskich, zorganizował imprezy: Dni Piask, Festiwal Flaków, Dzień Rodziny, Dożynki, Gminne Mikołajki. Istotne znaczenie dla Gminy ma ułatwienie mieszkańcom dostępu do 23 ul. Mickiewicza i Braci Jaroszów oraz Z Michałem Cholewą, Funkcjonalnym Szlaku Jana III So- przebudowie chodników i jezdni ulic bieskiego w województwie lubelskim. Mickiewicza, Braci Jaroszów i Głębo- Wicemarszałkiem Woje- To dofinansowanie postrzegamy też kiej w Piaskach (koszt robót to ponad wództwa Lubelskiego, jako sukces, ponieważ projekt znalazł 810 tys. zł). Zrealizowaliśmy też in- się w piętnastce najlepszych projektów westycję w zakresie zagospodarowa- o sukcesach i planach w Polsce wybranych do dofinansowania skweru przy Miejskim Centrum nia ze środków Mechanizmu Finanso- Kultury w Piaskach poprzez utworze- wego Europejskiego Obszaru Gospo- nie atrakcyjnej strefy wypoczynkowej darczego 2009-14. Cieszę się, że po raz o wartości blisko 350 tys. zł. kolejny udało nam się pozyskać środ- ki na realizację działań istotnych dla Jakie korzyści z rozwoju gminy mają Gminy Piaski i ważnych z punktu wi- przedsiębiorcy? dzenia całego Obszaru Funkcjonalne- Gmina Piaski otwiera się na przed- go. Dzięki funduszom EOG powstanie siębiorców. 10 czerwca tego roku pod- dokumentacja na rewitalizację Ruin pisaliśmy umowę z Województwem Lu- Zboru Kalwińskiego „Kościelec”. belskim na realizację projektu „Budowa Piaski są jedną z gmin partnerskich marki Piaski Przyjazne Przedsiębior- realizujących projekt „Marka lokalna com i promocja walorów inwestycyj- szansą rozwoju przedsiębiorczości na nych gminy Piaski”, który przyczyni się Szlacheckim Szlaku w województwie do stworzenia silnej i rozpoznawalnej lubelskim”, łączący ideę szlaku Jana III marki. W jego ramach w Urzędzie Miej- Sobieskiego z rozwojem przedsiębior- skim w Piaskach utworzymy Centrum czości, a współfinansowany ze środków Obsługi Inwestora. Z myślą o przedsię- Szwajcarskiego Mechanizmu Finan- biorcach powstanie portal promujący Pana niedawny przełożony, burmistrz sowego. W jego ramach dostępne są walory inwestycyjne gminy i stanowią- Ryszard Siczek podkreślił, że sukcesy środki na założenie bądź rozszerzenie cy internetowy punkt obsługi inwestora gminy to także Pana zasługa. działalności gospodarczej. Gmina jest oraz narzędzie, poprzez które przedsię- To miłe, że Pan Burmistrz docenia także członkiem Lubelskiego Obsza- biorcy będą mieli możliwość dotarcia do moją pracę. Aplikowania o środki ze- ru Funkcjonalnego, w ramach którego klientów. W porozumieniu z mieszkań- wnętrzne uczyliśmy się przez te lata opracowywana jest Strategia Zintegro- cami i przedsiębiorcami wyłonimy stre- wszyscy. I nauczyliśmy się z nich ko- wanej Inwestycji Terytorialnej. fy inwestycyjne, otwarte także na rynek rzystać tak, by każde przedsięwzięcie, międzynarodowy. W planach mamy jakie planujemy i realizujemy, służyło Jakie są Pana plany na przyszłość? też nawiązanie współpracy z izbami przed wszystkim mieszkańcom. Gmina Piaski to moje miejsce na Zie- i klastrami zrzeszającymi nie tylko lokal- mi. Zawsze będę tu wracał. Tu spędzi- nych przedsiębiorców. Upowszechnie- Z czego jest Pan najbardziej dumny? łem dzieciństwo. Tu zawierałem pierw- nie marki Piask jako dogodnego miej- Cieszy mnie odnowiony skwer przy sze przyjaźnie. Nie boję się mówić, że sca dla prowadzenia przedsiębiorczości MCK w Piaskach, wybudowane i wyre- czas spędzony w Piaskach ukształtował z pewnością przełoży się na powstanie montowane drogi, nowe świetlice, któ- mnie jako człowieka. Dlatego praca na nowych miejsc pracy. Atutem projektu re służą integracji mieszkańców. A sta- rzecz tej społeczności była, jest i bę- jest również możliwość sfinansowania tystyki mówią same za siebie: jesteśmy dzie dla mnie zaszczytem. Mam wiele kluczowych dla gminy dokumentów: na pierwszym miejscu w wojewódz- planów, które dotyczą mieszkańców strategii promocji gospodarczej gminy twie lubelskim w zakresie skutecznego i przedsiębiorców, ale także turystów. oraz aktualizacji studium kierunków wykorzystywania środków w ramach Mogę zdradzić, że w ostatnim czasie i uwarunkowań zagospodarowania PROW i w czołówce w ramach POKL. władze gminy Piaski podjęły prace, któ- przestrzennego w zakresie terenów in- Duże znaczenie dla władz Gmi- re w końcowym efekcie mają doprowa- westycyjnych. Wartość projektu to po- ny Piaski mają inicjatywy partner- dzić do powstania zalewu. W planach nad 653 tys. zł, z czego ponad 550 tys. skie. Jedną z nich jest projekt służący jest również utworzenie Centrum Zielo- zł pochodzi ze środków zewnętrznych. wzmocnieniu współpracy w Obszarze nej Energii. Warto się pochwalić, że Piaski w 2013 roku zostały nagrodzone Ruiny zboru ewangelickiego w Piaskach – Kościelec w konkursie Instytutu Badań nad De- mokracją i Przedsiębiorstwem Prywat- nym certyfikatem Gmina Fair Play. Na koniec muszę dodać, że pięk- niejsza i bardziej przyjazna gmina to nie tylko moja zasługa. Wszelkie zmiany możliwe były dzięki moim współ- pracownikom, w tym merytorycznie zaangażowanego mojego zastępcy, Michała Cholewy. Zresztą dobrą pracę dostrzegają inni, czego dowodem jest powierzenie panu Cholewie funkcji Wicemarszałka Województwa. 24 Gmina Szczebrzeszyn LIDER EUROFUNDUSZY Miło nam zaprezentować nasze miasto i gminę oraz zaprosić Państwa do przyjazdu do nas. Każdy, kto zdecyduje się odwiedzić Szczebrzeszyn, znajdzie wiele atrakcji, z któ- rych powinien skorzystać. orzystne położenie gminy skłoniło Kwładze samorządowe do stymu- lowania w szerokim zakresie rozwoju gospodarczego, instytucjonalnego i społecznego. W ciągu trzech ubie- głych kadencji na różne sposoby zabie- galiśmy o awans cywilizacyjny naszej gminy, pozyskując fundusze ze środ- ków unijnych, rządowych, przyciąga- jąc wielomilionowy kapitał zewnętrz- cając mu dawny układ urbanistyczny Nasze miasto leży w sąsiedztwie ny, tworząc różnorodne ułatwienia dla i architektoniczny. Do użytku oddano malowniczych terenów znajdujących inwestorów. Rozwijano także sieci ko- Centrum Komunikacyjno-Handlowe się w obrębie Szczebrzeszyńskiego munikacyjne, zabezpieczano tereny do i nowy stadion sportowy z Orlikiem, Parku Krajobrazowego. Jest bramą do działalności handlowej, produkcyjnej, powstały także ośrodki hotelarskie, jednej z najpiękniejszych krain geogra- usługowej i turystycznej. gastronomiczne, służące do obsługi ficznych, jaką jest Roztocze, przez któ- W latach 2003-2014 powstała ruchu turystycznego, a tereny wiejskie re przebiegają liczne szlaki turystycz- oczyszczalnia miejska, rozwijano sieć wzbogacono o ośrodki kultury. Zagra- ne, ścieżki przyrodnicze, rowerowe kanalizacyjną, wodociągową i gazyfi- niczny inwestor rozbudował Zakłady i dydaktyczne. kacyjną. Wybudowano i zmodernizo- Tłuszczowe w Bodaczowie. Wartość Szczebrzeszyn jest miastem o wano ciągi komunikacyjne w obrębie tych inwestycji, wykonanych zarówno bogatej przeszłości historycznej, dróg krajowych, wojewódzkich, poprzez gminę jak i inne podmioty, sięga wielokulturowej tradycji, bogatym wiatowych i gminnych, zbudowano setek milionów złotych. Ich rezultatem w zabytki. Jego dzieje sięgają VIII w., trasy piesze i rowerowe i oświetlenie jest ożywienie gospodarcze, zmniej- chociaż najdawniejszą przeszłość uliczne. Zmodernizowano i rozbudo- szenie bezrobocia i podniesienie stopy kryje wzgórze zamkowe, gdzie odkry- wano obiekty oświatowe, wybudowano życiowej naszych mieszkańców. to ślady osadnictwa sprzed 5 tysięcy liczne place zabaw dla dzieci w mieście W przyszłym roku zaplanowane lat. Nieśmiertelność w polskiej litera- i na terenach wiejskich. Zmodernizo- jest zagospodarowanie doliny Wie- turze zapewnił miastu Jan Brzechwa wano także szpital oraz przychodnię prza wraz z budową wielozadaniowego i jego chrząszcz, który „w Szczebrze- lekarską w Szczebrzeszynie. Grun- zbiornika wodnego. To wielomiliono- szynie brzmi w trzcinie”. townej renowacji poddano obiekty za- we zadanie wzbogaci ofertę turystycz- Tutejsze tereny są atrakcyjnym bytkowe: synagogę, cerkiew, kościoły ną, która staje się główną funkcją roz- miejscem dla osób spragnionych katolickie, Ratusz Miejski. Zrewita- woju gminy. pobytu wśród pięknej zabytkowej lizowano też zespół miejski przywra- Pobudzając postęp gospodarczy architektury, a także cudów i osobli- i społeczny, samorząd stara się stoso- wości przyrody, których mamy pod wać zasadę zrównoważonego rozwoju. dostatkiem. Niemniej istniejące uwarunkowania Zapraszamy do nas ludzi z in- przemawiają za tym, aby priorytet wencją, przedsiębiorczych, którzy miały tereny miejskie. Dzięki miastu znajdą w naszej gminie doskonałe następuje rozwój całej gminy. Szcze- warunki do rozwoju różnych dzie- brzeszyn stał się ośrodkiem handlo- dzin życia gospodarczego i społecz- wo-przemysłowo-usługowym, a także nego. Zachęcamy także turystów, dydaktyczno-wychowawczo-kultural- aby tłumnie odwiedzali dobrze zago- nym. Tutaj organizuje się życie mikro- spodarowane turystycznie Roztocze regionu, tu koncentrują się zakłady, wraz ze Szczebrzeszynem. Chodzi sklepy, usługi, placówki kultury i służ- nam o to, aby każdy, kto zawita do by zdrowia, swoje siedziby mają banki, Szczebrzeszyna, mógł powiedzieć: kancelarie notarialne, agencje ubez- „przybyłem, zobaczyłem i zostaję pieczeniowe, policja, straż. Tutaj mają w tym uroczym miejscu na stałe”. również siedzibę władze samorządowe Marian Mazur, i inne organizacje. Burmistrz Szczebrzeszyna 25 Gmina Tyszowce LIDER EUROFUNDUSZY skarbu państwa, powiatu tomaszow- cyjnego Rozwój Polski Wschodniej. Jedną z największych atrakcji skiego i województwa lubelskiego Jego koszt to 683 177,94 zł, w tym turystyczno-historycznych gmi- zmodernizowała, przebudowała lub dofinansowanie wynosi 90% warto- ny Tyszowce jest grodzisko odbudowała drogi gminne i wybudo- ści całkowitej. Gmina Tyszowce jest w Czermnie, pamiętające po- wała chodniki za ponad milion złotych. też partnerem w projekcie „Internet Do końca 2014 roku Gmina planu- w twoim zasięgu”, którego liderem czątki tworzenia się organizacji je zakończyć wprowadzanie zmian do jest Powiat Tomaszowski. Tyszow- państwowej na ziemiach miejscowego planu zagospodarowania ce biorą tez udział w realizowanym słowiańskich. przestrzennego i do Studium uwarun- przez Urząd Marszałkowski pro- kowań i kierunków zagospodarowania jekcie pn. „Wrota Lubelszczyzny”. ostatnich latach władze gmi- przestrzennego gminy. Natomiast do Od 2012 roku Gmina uczestniczy Wny z burmistrzem Mariuszem końca czerwca 2015 r. zamierza zreali- również w partnerskim programie Zającem na czele postawiły na inwe- zować projekt dofinansowany w 85% „Od wizji do nowoczesnego zarządza- stycje, korzystając przy tym ze środ- z Programu Infrastruktura i Środowi- nia podregionami Gotania”. ków unijnych. sko, w ramach którego za 50 200 zł Bez wątpienia jedną z najważ- opracowany zostanie Plan gospodarki niejszych była budowa sieci kanali- niskoemisyjnej dla Gminy Tyszowce. zacyjnej i wodociągowej w mieście W ramach Wojewódzkiego Wie- Tyszowce w 2012 roku, przy współfi- loletniego Programu Rozwoju Bazy nansowaniu ze środków Mechanizmu Sportowej Gmina wybudowała kom- Finansowego EOG. Kosztowała ona pleks sportowy z boiskiem do koszy- 7 353 495,04 zł, w tym dofinansowa- kówki i siatkówki w Tyszowcach za nie to kwota 3 934 792 zł. Przy 75% 228 tys. zł. Z udziałem środków PROW dofinansowaniu z PROW wojewódz- na terenie gminy powstało ostatnio twa lubelskiego wodociągi za 4,5 mln boisko wielofunkcyjne do koszykówki zł powstały także w miejscowościach: i piłki ręcznej, a na szlaku kajakowym Czermno, Kazimierówka, Marysin, Tyszowce – Czermno na rzece Hucz- Perespa, Rudka, Wakijów. wie wybudowane zostaną do końca Kolejne dobrze zainwestowane pie- listopada nowe wieże widokowe, przy- Gmina z pomocą środków finan- niądze to naprawa dróg. Gmina po- stanie i pomosty cumownicze wraz sowych Unii Europejskiej inwestuje chwalić się może m.in. przebudową we z małą infrastrukturą. Obie inwestycje także w rozwój swoich mieszkańców. kosztować będą w sumie ponad 640 Na projekty realizowane w ramach tys. zł, w tym dofinansowanie wynio- POKL pozyskała w sumie ponad 3 mln sło 340 tys. zł. Do mniejszych, ale nie zł. Za te pieniądze m.in. utworzono mniej ważnych zadań zaliczyć można grupy dla najmłodszych przedszko- tzw. „małe projekty”, zrealizowane laków, szkoły doposażono w mate- w ramach PROW: budowę placu za- riały dydaktyczne, a uczniowie szkół baw w Tyszowcach, remonty i moder- podstawowych i gimnazjum mogli nizacje świetlic wiejskich, wytyczenie wziąć udział w dodatkowych zajęciach ścieżki dydaktycznej na terenie gmi- z przedmiotów lekcyjnych i spor- ny oraz organizację „Dożynek fasolo- towych, warsztatach tanecznych, wych” czy „Święta kwitnącej fasoli”. teatralnych, informatycznych czy Do wszystkich tych przedsięwzięć do- dziennikarsko-informacyjnych. finansowanie ze środków unijnych wy- Do osób bezrobotnych i podopiecznych nosiło ponad 300 tys. złotych. Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecz- współpracy ze Wspólnotą Gruntową Gmina Tyszowce w partnerstwie nej adresowany był projekt „Absolut- Tyszowce drogi gminnej Wojciechów- z Gminą Hrubieszów, Gminą Miej- na szansa”, a w ramach projektu pn. ka–Marysin, łączącej się z drogami ską Hrubieszów, Gminą Werbkowi- „Centrum Wspierania Ekonomii Spo- prowadzącymi do przejść granicznych ce i Gminą Łaszczów realizuje pro- łecznej w Gminie Tyszowce” prowadzo- z Ukrainą w Zosinie i Hrebennem. jekt pn. „Przyszłość i teraźniejszość ne były szkolenia i doradztwo na temat Ponadto w latach 2013-14 ze środków w 3 wymiarach: Gotania – Grody zakładania i prowadzenia działalności własnych oraz z pomocą finansową Czerwieńskie – Grzęda Sokalska” w sektorze ekonomii społecznej. w ramach RPO WL o wartości całko- witej 900 tys. zł. Natomiast wspólnie z Gminami: Żmudź, Dubienka, Stary Dzików i Wielkie Oczy realizuje projekt „Ponadregionalna współpraca drogą do rozwoju Polski Wschod- niej” w ramach Programu Opera- 26 Lubelszczyzna pięknieje Kolejny raz spróbujemy przyj- Postęp we wdrażaniu poszczególnych RPO rzeć się wielkiej ilości cyfr. Za nami kolejny rok dobrodziej- stwa, jakie niesie udział naszego kraju w strukturach unijnych. Podobnie jak rok temu analizo- waliśmy stan unijnego rozdania budżetowego 2007-2013, tak w tym chcielibyśmy zobaczyć co nowego w funduszach, u progu kolejnej finansowej perspektywy. ie milkną opinie, że nasz region Nbardzo dobrze zagospodarował pozyskane środki. Już widać, że w kolejnej perspektywie finansowej mamy szansę na jeszcze więcej. Przyszłe lata skoncentrują działania na rzecz serwujemy ogromny skok cywilizacyj- Wartość wydatków beneficjentów przedsiębiorczości, tworzenia nowych ny na praktycznie każdej płaszczyźnie. uznanych za kwalifikowane, wynikają- miejsc pracy, kształcenia nowej kadry Wybudowano nowe drogi, nowe sieci ca ze złożonych wniosków o płatność, dzięki nakładom na naukę. wodociągowe i ponad 600 km sieci ka- wyniosła 296,8 mld zł, a w części dofi- W każdym obszarze dotacji bez- nalizacyjnych. nansowania UE 209, 7 mld zł. pośrednich wspierane będą samorzą- Te siedem lat skutkowało także utwo- Na początku kwietnia tego roku dy lokalne, tworzone będą platformy rzeniem 16 tysięcy miejsc pracy, 1200 Urząd Marszałkowski w Lublinie wy- współpracy biznesu i świata nauki. kilometrów dróg, a 14 tysięcy przedsię- słał do Brukseli projekt Regionalnego Podniesiona zostanie konkurencyjność biorców otrzymało znaczące wsparcie. Programu Operacyjnego 2014-2020. rolnictwa i wsparty zrównoważony roz- Samorządy inwestowały w infrastruk- Od tego momentu Komisja Europejska wój obszarów wiejskich. turę turystyczną, sportową i kulturalną. miała czas na jego analizę. W sierpniu Lubelszczyzna w latach 2014-2020 Podjęto realizację projektu budowy sieci otrzymaliśmy uwagi do uzgodnionego skorzystać ma w sumie z blisko 13 mi- szerokopasmowego Internetu. Nadal na poziomie województwa programu. liardów euro, zarząd województwa za- rozbudowywana jest wprawdzie droga Wszystkie uwagi podzielono na trzy uważył potrzebę skorzystania nie tylko wojewódzka 747 czy most w Kamieniu, części: zaakceptowane, wymagające wy- z programów regionalnych, ale także ale już widać, że warto cierpliwie czekać jaśnień oraz odrzucone. Najistotniejsza lub przede wszystkim z krajowych. na moment ich uruchomienia. Obiecu- jest ostatnia grupa, czyli uwagi, w spra- Dotyczy to programów takich jak In- jąco wygląda także Centrum Spotkań wie których będą prowadzone dalsze frastruktura i Środowisko, Inteligent- Kultur (w miejscu straszącego przez rozmowy z Komisją Europejską. W niej ny Rozwój i Program Rozwój Polski 40 lat teatru w budowie) oraz Lubelskie właśnie znalazły się propozycje zmian, Wschodniej. Centrum Konferencyjne. Ilość realizowa- które budziły największe wątpliwości. Polskie, lubelskie wsie na przestrze- nych projektów dobiega powoli 30 tysięcy. Pojawiły się tam, by przekonać decy- ni ostatnich lat rozwijają się bardzo Poziom realizacji programów dentów w Brukseli do przyjęcia nasze- intensywnie. Coraz więcej gospo- od początku ich uruchomienia go punktu widzenia na niektóre, ważne darstw rolnych i instytucji korzysta do 21 września 2014 r. to złożone w programie obszary. Chodzi m.in. o z dotacji unijnych. Płatności dla rolników 299,5 tys. wniosków (popraw- zachowanie zapisanych w projekcie i mieszkańców wsi w naszym regionie nych pod względem formalnym) RPO środków na drogi (ponad 225,6 w latach 2007-2012 wyniosły 11,5 mld na całkowitą kwotę dofinanso- mln euro). Ma to związek z planowa- złotych, z tego z Programu Rozwoju wania (w tym zarówno środki nymi przez samorządy inwestycjami Obszarów Wiejskich 4,4 mld zł. Dzięki unijne jak i środki krajowe) 608,5 w modernizację odcinków dróg lokal- wsparciu unijnemu rozwijają się pro- mld zł. (dane wygospodarowane nych, które łączą się ze szlakami regio- gramy wspierające młodych rolników, z Krajowego Systemu Informa- nalnymi i krajowymi. Podobna sytuacja mają oni możliwość zakupu lepszego tycznego KSI SIMIK 07-13). dotyczy terenów inwestycyjnych. Lu- sprzętu a także podnoszenia swoich W tym samym okresie podpisano belszczyzna dąży do utrzymania przewi- kwalifikacji. Zdecydowanie wzro- z beneficjentami 103 133 umowy dzianych na ten cel w programie blisko sła dzięki temu jakość życia, nie tylko o dofinansowanie na kwotę 409,1 mld 80 mln euro, bo potrzeby regionu w tym rolników. My, konsumenci ich pra- zł wydatków kwalifikowanych, w tym zakresie nadal są ogromne. Dobrze by- cy, mamy okazję korzystać z produk- dofinansowanie w części UE 284,1 mld łoby także, aby duże przedsiębiorstwa tów coraz staranniej wyhodowanych i zł, co stanowi 100,5 procent alokacji na z sektora badawczo-rozwojowego mo- atrakcyjniej nam zaoferowanych. Ob- lata 2007-2013. gły ubiegać się o wsparcie z przyszłego 27

Regionalnego Programu Operacyjne- Nr Osie priorytetowe Kwota Fundusz go. Powinno to spowodować indukcję (w euro) głębszej, niż do tej pory, współpracy 1. Badania i innowacje 45 416 755,00 EFRR1 między biznesem i nauką w naszym 2. Cyfrowe Lubelskie 72 255 674,00 EFRR województwie. W trakcie negocjacji 3. Konkurencyjność 291 639 451,00 EFRR poruszane będą również kwestie: sko- przedsiębiorstw ordynowania programów krajowych z regionalnymi, rewitalizacji, wsparcia 4. Energia przyjazna środowisku 158 807 254,00 EFRR dla obszarów wiejskich oraz realizacji 5. Efektywność energetyczna 236 999 005,00 EFRR projektów z zakresu kultury i turystyki. i gospodarka niskoemisyjna Aktualnie wprowadza się do progra- 6. Ochrona środowiska 170 615 611,00 EFRR mu zmiany, co do których nie zgłoszono i efektywne zastrzeżeń. Na początku października wykorzystanie zasobów 2014 RPO uwzględniający te popraw- 7. Ochrona dziedzictwa kul- 98 707 126,00 EFRR ki, powinien ponownie trafić do Bruk- turowego i naturalnego seli. Wcześniej, po akceptacji Zarządu Województwa, projekt Regionalnego 8. Mobilność regionalna 271 031 040,00 EFRR Programu Operacyjnego konsultowa- i ekologiczny transport ny jest w Ministerstwie Infrastruktury 9. Rynek pracy 202 044 086,00 EFS2 i Rozwoju (MIiR). Następnie przyjdzie 10. Adaptacyjność 62 138 448,00 EFS czas na analizę spornych stanowisk przedsiębiorstw i poszukiwanie kompromisu w uzgad- i pracowników do zmian nianiu ostatecznej treści programu. 11. Włączenie społeczne 180 540 178,00 EFS W latach 2014-2020 samo- rządy województw będą zarzą- 12. Edukacja, umiejętności 107 446 601,00 EFS dzać około 40 proc. funduszy po- i kompetencje lityki spójności – 31,28 mld euro. 13. Infrastruktura społeczna 261 750 319,00 EFRR Zainwestują te pieniądze poprzez 14. Pomoc techniczna 69 424 084,00 EFS regionalne programy operacyjne. Budżet RPO WL 2014-2020 2 228 815 632,00 EFRR/EFS Programy regionalne będą dwu- funduszowe, tj. finansowane ze Budżet RPO WL 2014-2020 1 607 222 235,00 EFRR środków Europejskiego Fundu- w podziale na fundusze 621 593 397,00 EFS szu Rozwoju Regionalnego i Eu- ropejskiego Funduszu Społecz- dyspozycji 1,74 mld euro (łącznie Program Operacyjny będzie wspomnianego. To nowość w porównaniu RPO WL i część Programu Operacyjne- nym programem dwufunduszowym. z perspektywą 2007-2013. Lu- go Kapitał Ludzki dla woj. lubelskiego). W ciągu roku, od sierpnia 2013 do belszczyzna ma szansę wykorzy- Nowe RPO składa się z 14 obszarów, sierpnia 2014 roku, szacunkowe wyko- stać 2 230 958 174 euro. tzw. osi priorytetowych, między które rzystanie środków w budżecie Regio- W ciągu najbliższych 7 lat z RPO podzielono jego budżet. Nowością jest nalnego Programu Operacyjnego 2007- Województwa Lubelskiego trafi na sposób ich finansowania. Większość 2013 wzrosło o ponad 6%, do poziomu Lubelszczyznę wspomniane 2,23 mld (konkretnie 9) będzie współfinansowa- przeszło 98% wszystkich środków do- euro. Będzie to szósty pod względem na z Europejskiego Funduszu Rozwoju stępnych w programie, czyli 4,85 mld wysokości budżet wśród wszystkich 16 Regionalnego, natomiast pozostałe 5 bę- zł. Przybyło również umów o dofinanso- przyszłych Regionalnych Programów dzie dofinansowanych z Europejskiego wanie projektów. W ciągu roku Zarząd Operacyjnych. Dla porównania, Funduszu Społecznego (szczegóły w ta- Województwa Lubelskiego i Lubelska w okresie 2007-2013 mieliśmy do beli). Oznacza to, że przyszły Regionalny Agencja Wspierania Przedsiębiorczości podpisały łącznie 701 nowych kontrak- Kontraktacja w poszczególnych RPO – wartość umów ( środki UE, MLN ZŁ) tów o dotacje. W sumie, od uruchomie- oraz wykorzystanie alokacji %. nia programu zawarto 3 140 umów. Ich wartość przekracza 8,7 mld zł, w tym wkład ze środków RPO wyniósł 4,69 mld zł. W tym samym czasie zakończyła się realizacja 451 unijnych projektów. Od 2007 roku wykonanych zostało już 2 230 inwestycji dofinansowanych z Regionalnego Programu Operacyjnego. Przytoczone dane wskazują, że realizacja obecnego RPO dobiega końca. Obok przygotowań do zamknięcia programu żywo trwają prace nad uruchomieniem jego następcy, czyli Regionalnego Progra- mu Operacyjnego 2014-2020. Ale o tym opowiemy przy kolejnej okazji. . Tatiana Aleksandrowicz 28 Urząd Miejski we Frampolu LIDER EUROFUNDUSZY Ubiegły rok był szczególnie udany Rozwój gminy to konsekwentna alowniczo położony na pogra- pod względem wydatkowania funduszy realizacja założeń przyjętych jeszcze Mniczu Roztocza Zachodniego unijnych. Obecnie ku końcowi zmierza- w 2004 r. i 2006 r. W tym celu, oprócz i Równiny Biłgorajskiej Frampol jest ją prace montażowe w ramach projektu funduszy europejskich, Gmina Fram- jednym z najmniejszych miast Lu- „ECO-EFEKTYWNY Frampol”, dzięki pol wykorzystała około 5 mln złotych belszczyzny. Jednak dzięki spraw- któremu ponad 600 gospodarstw oraz ze źródeł krajowych. nemu pozyskiwaniu środków ze- budynki użyteczności publicznej mają wnętrznych w ostatnich latach gmina już instalacje solarne wraz z kotłami c.o. Według Rankingu Samorządów dynamicznie się rozwija – poprawiła opalanymi biomasą. Przedsięwzięcie dziennika „Rzeczpospolita” Frampol się sieć drogowa oraz infrastruktura znalazło duże uznanie wśród mieszkań- jest liderem pod względem pozyski- turystyczna i sportowa, wyremonto- ców gminy. Opiewa na kwotę 6,3 mln zł, wania funduszy unijnych wśród gmin wano obiekty służące lokalnej spo- dofinansowanie z Regionalnego Progra- miejskich i miejsko-wiejskich Lubelsz- łeczności, zainwestowano w gospo- mu Operacyjnego Województwa Lubel- czyzny; wśród samorządów z całego darkę wodno-ściekową. skiego wyniosło ponad 5,36 mln zł. kraju zajął 9 miejsce. Od roku 2009 Frampol pozyskał z UE ponad 22 mln zł. Największe inwestycje to m.in. budowa hali widowiskowo-sportowej wraz z zespołem boisk i przebudowa zalewu wraz z bazą turystyczną. Ze środków unijnych rozbudowano budynek Miejsko-Gminne- go Ośrodka Kultury, remontowane są świetlice wiejskie. Gmina kładzie też nacisk na ochronę środowiska – przeprowadzono budowę kanalizacji we Frampolu i Sokołówce oraz przebudo- wę oczyszczalni ścieków. Gmina Biłgoraj LIDER EUROFUNDUSZY

W latach 2007-2014 Gmina Biłgoraj cyjnych i zmniejszanie nierówności Dwa pytania pozyskała z Unii Europejskiej ponad w stopniu upowszechnienia edukacji do wójta 51,5 mln złotych, za które zrealizowała przedszkolnej oraz na aktywną inte- Wiesława Różyńskiego projekty o wartości 83 737 900,15 zł. grację osób bezrobotnych. Z POIG pochodzi ponad 4,5 mln zł Ze środków POIiŚ na budowę ka- „System promocji i informacji go- na przeciwdziałanie wykluczeniu cy- nalizacji sanitarnej gmina pozyskała spodarczej w gminie Biłgoraj” – co frowemu w gminie, a POPT w prawie w sumie 17 838 169,73 zł. Kwotą pra- to takiego? 90% dofinansował projekt o wartości wie 18 mln zł Unia wspomogła inwesty- Wiesław Różyński: Głównym ce- 2 418 496,99 zł, polegający na utwo- cje zrealizowane w ramach RPO WL. lem projektu jest promocja społecz- rzeniu Miejskiego Obszaru Funkcjo- Zbudowano salę gimnastyczną przy nego i gospodarczego potencjału nalnego Miasta Biłgoraj i opracowaniu ZSPiG w Gromadzie i drogę gminną gminy w kraju i za granicą. Projekt projektów budowlanych kluczowych w miejscowości Kolonia Sól, zakupio- koncentruje się na dwóch aspektach: przyszłych inwestycji. W ramach no samochody ratowniczo-gaśnicze, atrakcyjności gminy pod względem PROW na ponad 6 mln zł dofinanso- zainwestowano w zmniejszenie emisji możliwości lokowania inwestycji wano m.in. promocję lokalnej kultury, zanieczyszczeń w gminie Biłgoraj po- oraz możliwościach inwestycyjnych remonty, modernizację i wyposażenie przez montaż kolektorów słonecznych i współpracy gospodarczej z lokalny- świetlic wiejskich, budowę wielofunk- na budynkach mieszkalnych i użytecz- mi przedsiębiorcami i władzami. cyjnego boiska i nowych placów zabaw ności publicznej, a w lipcu 2014 roku W jaki sposób Gmina się promuje? dla dzieci, zakup samochodu śmieciar- rozpoczęto realizację projektu „System W ramach projektu m.in. został ki, a także remont i rozbudowę obiek- promocji i informacji gospodarczej opracowany system identyfikacji wi- tów gospodarki wodno-ściekowej oraz w gminie Biłgoraj”. zualnej promujący gminę Biłgoraj inwestycje drogowe, jak budowa chod- jako miejsce dogodne do rozwoju nika czy oświetlenia ulicznego. przedsiębiorczości oraz atrakcyjne 3 mln zł z POKL przeznaczono na gospodarczo i turystycznie. Jednym wyrównywanie szans edukacyjnych, z jego elementów jest nowe logo go- podnoszenie jakości usług eduka- spodarcze gminy. 29 Urząd Gminy Baranów Rozmowa z Robertem Gagosiem, wójtem Gminy Baranów

LIDER EUROFUNDUSZY

Panie Wójcie, gmina Baranów nie jest duża, a jej mieszkań- cy zajmują się głów- nie rolnictwem. Kiedy jednak przegląda się listę realizowanych inwestycji widać, że władze dbają, żeby ludziom żyło się tu dobrze. Już na pierwszy rzut oka wi- dać, jak gmina pięknieje.

To prawda. Zrealizowaliśmy wiele inwestycji, aby nasza gmina wypięk- niała, widać to w samym Baranowie, gdzie zostały wykonane parkingi i oświetlenie rynku. Nie byłoby to możliwe, gdyby nie dofinansowanie ze środków UE. Na rewitalizację Ba- ranowa z PROW pozyskaliśmy po- Bardzo aktywna jest Pani Graży- realizowanych wcześniej projektów nad 298 tys., nasz wkład własny to na Piaseczna, dyrektor Gminnego także wiele skierowanych było do ok. 80 tys. zł. Centrum Kultury, która stara się po- uczniów szkoły podstawowej i gim- Nie zapomnieliśmy o świetlicach, zyskiwać środki dla dzieci z naszej nazjum. Dlaczego gmina postawiła które znajdują się na wsiach i tak: gminy. W ostatnim czasie świetlice na młodych? wiejskie zostały doposażone w stoły bilardowe i do ping-ponga, a także Rzeczywiście, zindywidualizowa- w gry planszowe. GCK po raz pierw- liśmy w Szkole Podstawowej w Bara- szy zorganizowało pokaz filmów na nowie proces nauczania i wychowania wolnym powietrzu, który cieszy się uczniów klas I-III, wybudowaliśmy dużym powodzeniem. im boisko piłkarskie i boisko do piłki Wychodząc naprzeciw młodym ma- plażowej. Jeszcze młodsze dzieci mają mom zbudowaliśmy trzy place zabaw obok szkoły nowy plac zabaw. w miejscowościach Śniadówka, Pogo- Zawsze, gdy ktoś mnie pyta, dlacze- nów, Kozioł. Przyznam, że jestem mile go gmina przeznacza dużo środków na zaskoczony powodzeniem, jakim się młodzież czy na inne miękkie projekty, cieszą. Nawet z sąsiednich gmin przy- przychodzą mi na myśl słowa kanclerza jeżdżają tam dzieci wraz z rodzicami, Jana Zamoyskiego: „Takie Rzeczypo- aby mile spędzić czas. spolite będą, jakie ich młodzieży chowa- w miejscowości Śniadówka został nie”. Słowa wypowiedziane parę stuleci wyremontowany dach na świetlicy – Młodzież w Baranowie też może temu, a jakże aktualne w naszym czasie. koszt ok. 80 tys., w miejscowości Ko- rozwijać się wszechstronnie. Wśród rozmawiała: Joanna Gierak zioł przeprowadziliśmy remont dachu i elewacji, a w miejscowościach Za- góźdz i Huta elewacji świetlic. Wszyst- kie te inwestycje były dofinansowane ze środków LGD „Zielony Pierścień”, do którego należymy wraz z okoliczny- mi gminami.

Zauważyłam, że gmina realizuje wiele tak zwanych „miękkich” projektów w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Czy człowiek to rzeczywiście najlepsza inwestycja? 30 Urząd Gminy Firlej LIDER EUROFUNDUSZY Gmina Firlej położona jest we wschodniej części Polesia Lu- belskiego, zwanej Małym Ma- zowszem. Siedzibą gminy jest miejscowość Firlej, leżąca nad jeziorem o takiej samej nazwie. Zarówno to jezioro, jak i odda- lone o 1 km jezioro Kunów, usytuowane są w bruździe dolinnej dawnego biegu Wieprza. Promenada wokół Jeziora Firlej; fot. Agnieszka Ważny latach 2003-2015 dzięki fundu- ponad połowa środków na ochronę inwestuje także w podnoszenie pozio- Wszom europejskim gmina uno- wód jezior Firlej i Kunów – budowa mu edukacji. Projekty „Indywiduali- wocześniła się i wypiękniała. sieci kanalizacji sanitarnej w Firleju zacja procesu nauczania i wychowania Ze środków przedakcesyjnych pro- i Serocku. Wartość przebudowy syste- uczniów klas I-III szkół podstawowych gramów PHARE i SAPARD w 2004 mu kanalizacji podciśnieniowej na ci- prowadzonych przez Gminę Firlej” roku sfinansowano Budowę drogi Fir- śnieniową w Firleju oraz budowa sieci oraz „Klucz do wiedzy” realizowane lej–Serock–Ostrówek i drogi gminnej wodociągowej w miejscowościach z te- były w ramach Programu Operacyj- w miejscowości Firlej. Wartość projek- renu gminy wyniosła 3 613 822 zł. nego Kapitał Ludzki. Dofinansowanie tów to odpowiednio 373 083,62 Euro Centrum firlejowskiego życia kul- z Europejskiego Funduszu Społeczne- i 551 207,05 zł. Po wejściu Polski do turalnego jest Gminna Biblioteka Pu- go wyniosło odpowiednio 83 489,40 UE dróg w gminie nadal przybywa- bliczna. W 2009 roku dzięki dofinanso- i 196 695,42 zł. Z EFS pochodziły tak- ło – ze Zintegrowanego Programu waniu z PROW w budynku utworzono że środki na realizację projektu „Nasza Operacyjnego Rozwoju Regionalnego wielofunkcyjną salę, zakupiono nowe Szkoła. Opracowanie i wdrażanie pro- pochodziło prawie 85% środków na meble i sprzęt komputerowy na kwo- gramów rozwoju szkół Polski Wschod- budowę ulicy Kockiej w miejscowości tę 664 891,05 zł. W 2013 r. zakupiono niej” (110 tys. zł) oraz na stypendia dla Firlej (985 549,01 zł), a koszty budo- scenę mobilną za prawie 100 tys. zł. uczniów szkół ponadgimnazjalnych wy dróg gminnych w miejscowościach Również z udziałem środków z PROW w Zespole Szkół w Firleju (79 250 zł Firlej (3 506 536,57 zł) i Wola Skro- za 1 687 tys. zł przebudowano budynek w trzech edycjach w latach 2004-2007). mowska (2 088 825,64 zł) dofinanso- remizy OSP w Woli Skromowskiej na W 2012 roku dzięki dofinansowa- wał Regionalny Program Operacyjny potrzeby świetlicy wiejskiej z biblio- niu z PROW za 32 129,09 zł wyremon- Województwa Lubelskiego. teką, kawiarenką internetową i sekcją towano nawierzchnię wokół pomnika W latach 2003-2004 dzięki dofi- tenisa stołowego dla dzieci i młodzieży. na skwerze przy ulicy Rynek w Firle- nansowaniu z Programu SAPARD wy- PROW dołożył też prawie 209 tys. zł ju. Dla turystów wizytówką gminy jest budowano sieć kanalizacji sanitarnej do informatyzacji gminy w 2006 roku. jednak jezioro Firlej. W ramach RPO z przykanalikami we wsi Przypisówka Modernizacja pomieszczeń bu- WL wybudowano tam dwa pomosty za 1 047 618,17 zł i dla osiedla miesz- dynku i budowa sali gimnastycznej rekreacyjne oraz ciąg pieszo-rowero- kaniowego Serock (349 415,38 zł) oraz przy Zespole Szkół w Firleju, budowa wy wraz z oświetleniem. Zakupiono sieć wodociągową wraz z przyłączami Szkoły Podstawowej z salą gimna- też wyposażenie zapewniające bezpie- za 1 135 974,17 zł. W 2012 roku z po- styczną w Woli Skromowskiej oraz czeństwo, uruchomiono monitoring mocą Programu Rozwoju Obszarów dostawa wyposażenia i montaż mo- – wszystko za 4 790 856,80 zł (dofi- Wiejskich za 243 909 zł zakupiono nitoringu pochłonie 17 485 587,42 nansowanie 3 353 599,73 zł). Wartą urządzenia do obsługi sieci kanaliza- zł, z czego 13 988 469,93 zł pochodzi 42 472 zł wypożyczalnię rowerów nad cyjnej: ciągnik komunalny i przyczepę z Regionalnego Programu Operacyjne- jeziorem w ponad połowie dofinanso- asenizacyjną. Z PROW pochodziła też go Województwa Lubelskiego. Gmina wał PROW.

Gminna Biblioteka Publiczna w Firleju; fot. Dawid Tarnowski Świetlica Wiejska w Woli Skromowskiej; fot. Waldemar Maluga 31

Krzysztof Grabczuk, który odpowiada Chełmianie Aktywna za EFS w województwie lubelskim. Projekt jest skierowany do blisko 50 uczniów. Obejmuje dodatkowe nauka zajęcia z matematyki, języka angiel- korzystają skiego, tzw. technologii informacyj- no-komunikacyjnych oraz przedsię- w gminie biorczości. Przewidziano w nim także z karty 3+ konsultacje i zajęcia specjalistyczne Sawin dla dzieci, które napotykają na różne- Wprowadzona przez miasto go rodzaju trudności w nauce. Chełmska Karta 3+ cieszy się Ponad 115 tys. zł dostanie – Moim zdaniem, tego typu projekty, realizowane w niewielkich dużym zainteresowaniem. wkrótce Szkoła Podstawowa miejscowościach, są wzorowym wręcz Przez niespełna pięć miesięcy w Bukowie Wielkiej w gminie przykładem dobrego wykorzystania funkcjonowania programu wy- Sawin na realizację projektu pieniędzy unijnych. Chodzi o to, by uczniowie z terenów wiejskich mie- Promenada wokół Jeziora Firlej; fot. Agnieszka Ważny dano już blisko 1200 kart. „Aktywna nauka – lepsza przy- li taki sam dostęp do wiedzy i takie szłość”. Potrwa on do końca same możliwości jak ich rówieśnicy maju tego roku miasto uru- tego roku szkolnego. z większych ośrodków – dodaje Wchomiło specjalny program Krzysztof Grabczuk. dla rodzin wielodzietnych. Chodzi – To pieniądze z Europejskiego Całkowita wartość projektu „Ak- o pomoc, jaką w postaci ulg i zwolnień Funduszu Społecznego, przeznaczo- tywna nauka – lepsza przyszłość’ to otrzymać mogą rodziny z co najmniej ne głównie na dodatkowe zajęcia 132,4 tys. zł trójką dzieci. dla uczniów – mówi wicemarszałek ( barw) – Wszyscy mamy świadomość, iż koszty życia rodzin wielodzietnych są często bardzo wysokie. dowej przy dużej rodzinie oraz różni- Nasz program ma między innymi O aktywności cach, podobieństwach i zależnościach ułatwić takim rodzinom dostęp między biznesem dla kobiet i prowa- do dóbr kultury, umożliwić tań- dzonym przez kobiety. szą komunikację miejską, a przez – W tym roku na sali było znacz- to zapewnić dodatkowe wsparcie kobiet nie więcej mężczyzn niż w ubiegłym ze strony miasta i podległych mu – mówiła Maryla Miłek, prezes Fun- jednostek – mówi Agata Fisz pre- dacji BezMiar, która zorganizowała zydent Chełma. w biznesie spotkanie. – I to bardzo dobrze, bo Od początku funkcjonowania czasem nam, kobietom, łatwiej jest programu miasto wydało już 1174 Czy i jak posiadanie dużej ro- powiedzieć coś publicznie niż w domu, karty. Ich użytkownicy korzystać dziny wpływa na karierę zawo- w cztery oczy. My kobiety na ogół nie mogą z katalogu ulg i zwolnień ofe- dową? Jakimi biznesami kierują potrafimy się chwalić, ale w tym roku rowanego przez podległe miastu chwaliłyśmy się na potęgę. Bariery placówki kultury, firmy prywatne kobiety? Jakie biznesy tworzą? mamy w głowach. i niektóre miejskie spółki. Dla Uczestniczki i uczestnicy debaty przykładu w Chełmskich Liniach ak firmy, instytucje, samorządy, brali także udział w konkursie „Aktyw- Autobusowych, które posiadaczom Jpaństwo wspierają kobiety w róż- ność Kobiet 2013”, a spotkanie zakoń- kart oferują tańsze 30 dniowe bile- nych aspektach życia prywatnego i za- czyła prezentacja Iwony Majewskiej ty okresowe, tylko od maja do koń- wodowego? 19 września w Lubelskim Opiełki, jednej z czołowych postaci ca sierpnia wydano już 116 takich Parku Naukowo Technologicznym nie ruchu rozwoju potencjału człowieka biletów. tylko kobiety dyskutowały m.in. na te- w Polsce, pt. „Kobieta i biznes. Duet – Cieszę się, że pomysł Chełm- mat możliwości robienia kariery zawo- prawie doskonały”. skiej Karty 3+ spotkał się z tak dużym zainteresowaniem miesz- kańców. Mam nadzieję, że do pro- Świetlica Wiejska w Woli Skromowskiej; fot. Waldemar Maluga gramu przyłączać się będą kolejne firmy, tym bardziej że liczba użyt- kowników kart stale rośnie – dodaje prezydent Agata Fisz. Oprócz chełmskich kart, w mie- ście wydawane są również „Karty Dużej Rodziny” - ogólnopolskiego programu zniżek. Do tej pory sko- rzystało z nich 405 mieszkańców. (barw) 32 Gmina Józefów nad Wisłą Rozmowa z Grzegorzem Kapicą, wójtem Gminy Józefów nad Wisłą mu Ochrony Wąwozów Lessowych, WFOŚiGW, PFRON, środki na rozwój infrastruktury sportowej i szkolnej z MSiT i MEN, czy środki na mo- dernizację ŚDS z MPiPS. Dzięki wsparciu tych programów popra- wiamy stan dróg w naszej gminie: modernizacja drogi w miejscowo- ści Nieszawa, budowa drogi Chru- ślanki Józefowskie – Mikołajówka. Modernizujemy sieć wodociągową, modernizujemy i wyposażamy świe- LIDER EUROFUNDUSZY tlice w Kaliszanach Kolonii, Chruśli- Z funduszy zewnętrznych korzy- Panie Wójcie, członkostwo w Unii nie, Basoni, Mazanowie, Boiskach, stają też szkoły i stowarzysze- Europejskiej i możliwość pozy- Prawnie, Spławach. Wyposażyliśmy nia działające w Józefowie. Jakie skiwania środków zewnętrznych jednostki OSP w nowoczesny sprzęt „miękkie” projekty zrealizowano zwiększyło możliwości inwestycyj- ratowniczy oraz zakupiliśmy autobus w ostatnich latach? ne także niezbyt zamożnych gmin, do przewozu osób niepełnospraw- Nazwy projektów, które realizowali- takich jak Józefów nad Wisłą. W nych. Bardzo istotnym zadaniem śmy dzięki wsparciu finansowemu UE, jaki sposób te inwestycje podnoszą jest budowa czterech nowoczesnych będą mówić za siebie: „Wesoła Akade- poziom życia mieszkańców? Możliwość pozyskania środ- ków zewnętrznych dla takich gmin jak Józefów nad Wisłą, gminy typowo rolniczej to „kura znoszą- ca złote jajko”. Przy 20-milionowym budżecie samodzielna realizacja wielu zadań odbywała- by się o wiele dłużej, a niektóre z nich w ogóle nie doszłyby do skut- ku – chcielibyśmy realizować wielkie i ambitne zadania, ale często musimy z nich rezygnować dla zapewnienia bieżących potrzeb i utrzymania płyn- ności finansowej. Na szczęście mamy możliwość korzystania ze środków zewnętrznych: RPO Województwa obiektów sportowych w Józefowie mia Przedszkolaka”, „Uczenie się przez Lubelskiego, POKL w ramach EFS, nad Wisłą, Starych Boiskach i Chru- całe życie”, „Projekt English Teaching”, w latach 2011-2014 wykorzysta- ślinie: Orlik, dwa boiska wielofunk- „Edukacji rok to dobry krok”, „Stawia- my niemal w pełni środki dostępne cyjne i sezonowe sztuczne lodowisko. my na indywidualizację”, „Rozwój za- w ramach PROW. Sięgamy również Przebudowaliśmy gminne targowi- interesowań uczniów szkoły wiejskiej po środki krajowe możliwe do po- sko oraz zakupiliśmy nowoczesny w Chruślankach Józefowskich to naj- zyskania w ramach NFPDL, Progra- sprzęt do utrzymania dróg. lepsza inwestycja na przyszłość”, „Dro- 33 ga do szkolnego sukcesu”, „Wsparcie na starcie”, „Efektywna pomoc społeczna w Gminie Józefów nad Wisłą”... Wy- mieniłem tylko część zadań, na któ- re pozyskaliśmy w sumie 2,5 mln zł ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności oraz WFOŚiGW w Lublinie. Wciąż dążymy do wy- równywania szans edukacyjnych, upowszechnienia wychowania przed- szkolnego, edukacji ekologicznej oraz zwiększenia efektywności działań na rzecz pomocy społecznej. Chciałbym wspomnieć o jeszcze jednym projekcie – zrealizowanym własnymi siłami, przy wsparciu środków budżetowych i sponsorów. W kwietniu 2013 roku powstała w naszej gminie Dziecięca Orkiestra Dęta. Dzieci i młodzież świetnie sobie radzą z obsługą instrumentów, od których czasem same są niewiele większe. Prowadzeni przez dyrygenta Antona Szaszkowa, mają już za sobą kilka słą, park linowy w kamieniołomach Civis Polonus. W ramach wspólnego udanych koncertów. kaliszańskich, ścieżki turystyczne projektu „Młodzież ma wpływ” powo- z wykorzystaniem stano- łaliśmy w naszej gminie Młodzieżo- wisk przyrodniczych oraz wą Radę Gminy. To bardzo ciekawe baza szkutnictwa w Basoni. przedsięwzięcie, angażujące młodych Kolejna, bardzo istotna ludzi w życie lokalnej społeczności. korzyść dla nas ze współpra- Mamy również partnerów za gra- cy samorządów to budowa nicą. Na mocy podpisanego 18 maja Zakładu Zagospodarowa- porozumienia urzędnicy naszego nia Odpadów w Bełżycach samorządu oraz przedsiębiorcy, w ramach Celowego Związku rolnicy, organizacje pozarządowe Gmin „Proekob”. Partner- i młodzież rozpoczynają współpracę stwo w tym projekcie zaowo- ze swoimi odpowiednikami w słyną- cowało dofinansowaniem cej z pięknej porcelany węgierskiej budowy zakładu w wysoko- Hollohazie oraz bogatym kulturowo ści 32,5 mln zł na 46,2 mln łotewskim Auce. zł całkowitego kosztu inwe- Bez dobrej współpracy z naszy- stycji. Bez wsparcia unijnego mi Partnerami nie byłby możliwy Gmina chętnie uczestniczy w pro- w ramach RPO Województwa Lu- tak widoczny rozwój naszej gminy. gramach partnerskich. Zgoda solid- belskiego i pomocy Urzędu Marszał- Dziękuję Radzie Gminy, Dyrek- nie buduje? kowskiego realizacja zadania w tak torom i Kierownikom Jednostek Przede wszystkim nie można za- krótkim czasie byłaby ponad siły na- Organizacyjnych, Prezesom Sto- mykać się „swoim ogródku” – dla wet 15 samorządów. warzyszeń, Sołtysom oraz moim rozwoju społeczeństw konieczne są Cenię sobie bardzo współpracę Pracownikom, trudno byłoby mi po- kontakty z partnerami zewnętrzny- 6 samorządów z lubelskiego, święto- radzić sobie bez ich zaangażowania mi. W ramach Lokalnej Grupy Dzia- krzyskiego i Podkarpacia z Fundacją i kompetencji. łania „Owocowy Szlak” wspólnie z sąsiednimi gminami pozyskujemy środki z PROW np. na termo- modernizację świetlic środowisko- wych, budowę obiektów sportowych czy organizację festynów. Owocem współpracy grupy gmin nadwiślań- skich oraz środowisk naukowych jest wspaniała idea utworzenia produktu turystycznego pn. „Geo- park przełomu Wisły na Powiślu Lubelskim”. W ramach przedsię- wzięcia powstaną punkty widokowe, geocentrum, przystań nad Wi- 34 Gmina Kamionka Rozmowa ze Stanisławem Jedutem, wójtem Gminy Kamionka LIDER EUROFUNDUSZY W jaki sposób gmina wspiera roz- ła i dzwonnicę, a ostatnio wybudowała Kamionka to gmina typowo rolni- wój kultury i oświaty? parking przy kościele. cza. A tu takie zmiany: odnowiony W ostatnich latach przy udziale budynek Urzędu Gminy i park, stra- środków z Ministerstwa Sportu po- Władze gminy nie zapominają też żacy jeżdżą nowymi samochodami... wstało wielofunkcyjne boisko przy o turystach. Zapewne niełatwo o środki na inwe- Zespole Szkół w Kamionce, z rezerwy Zapraszam serdecznie do Muzeum stycje? subwencji oświatowej współfinan- Zamoyskich w Kozłówce i do samej To prawda. Nauczyliśmy się jed- sowane są remonty i modernizacja Kamionki, gdzie znajduje się, jeden nak korzystać ze środków zewnętrz- budynków szkolnych. W klasach suk- z najstarszych na Lubelszczyźnie, mu- nych. Zakup dwóch samochodów cesywnie przybywa tablic interaktyw- rowany kościół z XV lub XVI wieku. nych, a Zespół Szkół w Kamionce ma multimedialną salę do nauki języka angielskiego. Ze środków unijnych finansowany jest też projekt przystoso- wujący dla dzieci 3-5 letnich oddziały przedszkolne w Kamionce i Samoklę- skach. Od 2004 roku nauczyciele i mło- dzież z naszych szkół współpracują z francuską gminą partnerską Gourin, a od ubiegłego roku wraz ze szkołami z innych krajów Europy uczestniczą w programie Comenius. Unia złożyła się też w połowie na modernizację i wyposażenie dziewię- ciu świetlic wiejskich. Odbywają się tam spotkania prężnie działających ratowniczo-gaśniczych i trzech mo- organizacji pozarządowych, kół gospo- Goście spragnieni kontaktu z naturą topomp dla OSP sfinansowaliśmy dyń wiejskich oraz młodzieży. znajdą go w Lasach Kozłowieckich z pomocą Związku OS RP w Lubli- Ze wsparcia UE korzystają też dzia- i na nowym szlaku, który połączył Ka- nie, WFOŚiGW, MSW oraz Urzędu łające w gminie instytucje kultury zimierski i Kozłowiecki Park Krajobra- Marszałkowskiego. Przez ostatnie i organizacje pozarządowe. Nasza bi- zowy, gdzie w ramach projektu LGD lata na terenie gminy powstało ok. blioteka ma już filie w trzech innych „Zielony Pierścień” oznaczono ścieżki 18 km dróg za ponad 5 milionów zło- miejscowościach. Gminny Ośrodek i wybudowano wiaty. tych. Skanalizowaliśmy 70% osady Kultury organizuje liczne imprezy, na Przez ostatnie osiem lat pozyska- Kamionka, zmodernizowaliśmy uję- scenie „Klubu Seniora” powstają spek- liśmy ponad 10 mln zł, co pozwoliło cia wody i oczyszczalnię. Dzięki temu takle teatralne i projekty muzyczne, na wykonanie inwestycji wartych 18 mamy mniej awarii i lepszą wodę. sukcesy odnosi chór Lusciniae Dei, mln. Te wszystkie sukcesy nie byłyby Nasi mieszkańcy bezpłatnie korzy- a zespół ludowy „To i Owo” w ubie- jednak możliwe bez dobrej współpra- stają z dwóch wiosek internetowych, głym roku wydał swoją pierwszą pły- cy z radnymi i sołtysami, którzy są po- a w większych miejscowościach przy tę. Lokalne stowarzyszenia organizują średnikami miedzy społeczeństwem świetlicach – z Internetu bezprzewo- imprezy integracyjne i spotkania ani- a władzami samorządowymi oraz dowego. Wspólnie z Powiatem Lubar- macyjne, dbają o ekologię, promują z instytucjami – darczyńcami, czynnie towskim w infrastrukturę drogową kulturę i sztukę. Parafia pw. Św. Apo- wspomagającymi wdrażane przedsię- i telekomunikacyjną zainwestowali- stołów Piotra i Pawła odrestaurowała wzięcia. Chciałbym im podziękować za śmy ponad 1 400 tys. zł. kaplicę na cmentarzu, elewację kościo- okazaną pomoc... i prosić o więcej. Przed budynkiem Urzędu Gminy powstał nowy parking i podjazd dla osób niepełnosprawnych 35 Urząd Gminy Karczmiska LIDER EUROFUNDUSZY

Janusz Goliszek, wójt Gminy Karczmiska Dwór Wesslów – siedziba instytucji kultury i Karczmiskiej Galerii Sztuki Współczesnej Gmina Karczmiska położona stwa Pracy i Polityki Społecznej. Roz- cych: zmiany w planie zagospodaro- jest w południowo-zachodniej budowaliśmy stołówkę szkolną i teraz wania przestrzennego (wyznaczenie dziennie wydawanych jest ponad 700 terenów przemysłowych), projekty części województwa lubelskie- posiłków. Wspólnie ze starostwem z odnawialnymi źródłami energii, go, w powiecie Opole Lubel- opolskim oddaliśmy do użytku „Orlik”, projekty termomodernizujące. Są skie. Zamieszkuje ją niespełna a sami kończymy budowę pełnowy- znakomite przykłady działań wielu 6 tys. mieszkańców, zajmują- miarowej hali sportowej. Chcemy, organizacji na rzecz rozwoju swoich żeby nasze działania na rzecz rozwoju miejscowości: ochotniczych straży cych się głównie rolnictwem. szeroko rozumianej oświaty, kultury pożarnych, kół gospodyń wiejskich, emografia wykazuje tendencję nie- i opieki nad najmłodszymi były dla stowarzyszeń. Ich działania – re- Dkorzystną, wsie wyludniają się. My mieszkańców sygnałem, iż warto tu za- monty strażnic, zakupy sprzętu i wy- także odnotowujemy tylko ok. 50 uro- puszczać korzenie, budować życie. posażenia – wzbogaciły naszą gminę dzeń rocznie. W mijającej kadencji za Z myślą o naszych mieszkańcach o kwotę ponad 3 mln zł. priorytet przyjęliśmy program, który odnowiliśmy centrum gminy, powsta- W ostatnich czterech latach wyko- można streścić następująco: uczyńmy ły nowe drogi, parkingi, chodniki. naliśmy inwestycje na kwotę ponad wszystko, aby zatrzymać proces wy- W zrewitalizowanym parku są nowe 26,5 miliona zł. Dodatkowo, na orga- ludniania naszych miejscowości. Co za alejki, ławki, oświetlenie, ogrodze- nizację przedsięwzięć edukacyjnych, tymi słowami poszło? nie z odrestaurowanym zabytkowym kulturalnych i szkoleniowych pozyska- Reforma sieci szkół. Niestety zmu- ceglanym parkanem. W parkowym liśmy 4 mln zł. W przyszłości chcemy szeni byliśmy zmniejszyć stopień or- dworku powołaliśmy nową instytucję się skupić na wyeksponowaniu zaso- ganizacji dwóch szkół podstawowych kultury, powstałą z połączenia Gmin- bów turystycznych. Niedoceniona jest z 6- do 3-klasowych, a jedną zamknąć, nej Biblioteki Publicznej i Gminnego „perełka” naszej gminy, Chodlik z gro- ale zdecydowanie zwiększyliśmy opie- Ośrodka Kultury wraz z Karczmiską dziskiem wczesnośredniowiecznym. kę nad najmłodszymi obywatelami na- Galerią Sztuki Współczesnej. Budynek Są zaawansowane plany rozwoju tej szej gminy. Niemal dwukrotnie zwięk- po GOK dostosowaliśmy do potrzeb miejscowości. Systematycznie rozwija szyliśmy ilość miejsc w przedszkolach, przedszkola. się kolejka wąskotorowa, której wła- obecnie uczęszcza do nich 188 dzieci. Dbamy też o komunikację i infra- ścicielem jest Powiat Opolski. A nowe W budynku po byłym ośrodku zdrowia strukturę. Zmodernizowaliśmy ulice: „rozdanie” funduszy unijnych pozwala uruchamiamy żłobek dla kolejnych 30. Kościelną, Św. Wawrzyńca i Słonecz- mieć nadzieję na rozwój gminy rów- Na prace dostosowawcze pozyskali- ną, wybudowaliśmy oświetlenie przy nież w kierunku agroturystki. śmy ponad 1 mln zł dotacji z Minister- ul. Lubelskiej i w Głusku, gdzie zbudo- Janusz Goliszek, wójt Gminy Karczmiska waliśmy też drogę. Trwa modernizacja Przed budynkiem Urzędu Gminy powstał nowy drogi w Kolonii Uściąż i w Uściążu. Za- Otwarcie Karczmiskiej Galerii parking i podjazd dla osób niepełnosprawnych kończyliśmy kolejny etap kanalizacji Sztuki Współczesnej Karczmisk Drugich. Stworzyliśmy spółkę komunalną obsługującą dowóz dzieci do szkół, dbającą o bieżące utrzymanie dróg gminnych, sieci kanalizacyjnych i wodociągowych, oczyszczalni ście- ków. I dającą pracę 21 mieszkańcom naszej gminy. Te inwestycje już widać, ale jest jeszcze cała gama działań trwają- 36 Gmina Kąkolewnica Rozmowa ze Zbigniewem Ładnym, wójtem Gminy Kąkolewnica

LIDER EUROFUNDUSZY Gmina Kąkolewnica troszczy się tak- że o środowisko naturalne... Panie Wójcie, jakie inwestycje poczynione Wspólnie z sąsiednimi gminami w gminie uważa Pan w ramach Regionalnego Programu za najważniejsze? Operacyjnego Województwa Lubel- skiego realizujemy projekt pn. „Czy- Infrastrukturalne. sta energia w Powiecie Radzyńskim”, Kanalizowanie miej- który przewiduje m.in. montaż in- scowości Kąkolew- stalacji solarnych na 159 budynkach nica rozpoczęło się mieszkalnych na terenie gminy Ką- w roku 2007 od budo- kolewnica. Liderem projektu jest wy gminnej oczyszczal- Miasto Radzyń Podlaski. Warto za- ni ścieków wraz z siecią znaczyć, że mieszkańcy poniosą tylko kanalizacji sanitarnej. około 20% kosztów inwestycji. W 2009 roku za ponad W styczniu 2014 roku Gmina Jakie jeszcze korzyści mają miesz- 13 mln zł wybudowa- złożyła wniosek o przyznanie do- kańcy gminy z funduszy unijnych? no około 64 km sieci wodociągowej finansowania w ramach Progra- i ponad 15 km sieci kanalizacyjnej oraz mu Priorytetowego Narodowego Dzięki dofinansowaniu pozyskane- zmodernizowano ujęcie wody w Kąko- Funduszu Ochrony Środowiska mu przy współudziale LGD Zapiecek lewnicy Południowej. Dofinansowanie i Gospodarki Wodnej – System ze środków Europejskiego Funduszu do inwestycji wyniosło około 10 mln zł. Zielonych Inwestycji na inwestycje Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Najważniejszą inwestycją zreali- w poprawę efektywności energe- Wiejskich w 2014 roku realizujemy zowaną w 2014 roku jest zbudowanie tycznej w 8 budynkach prowadzo- sześć tak zwanych „małych projek- w Kąkolewnicy sieci kanalizacyjnej nych przez gminę placówek oświa- tów” o wartości prawie 150 tysięcy zł. o łącznej długości 7120,8 mb i 6 stre- towych oraz ośrodków zdrowia Zainwestowaliśmy w promowanie ak- fowych przepompowni ścieków. Trzeci w Kąkolewnicy i Polskowoli. tywnego trybu życia – z dwóch nowych etap inwestycji, planowany na 2015 W zależności od potrzeb ocieplimy placów zabaw oraz siłowni zewnętrz- rok, zakończy kanalizowanie miejsco- ściany zewnętrzne i stropodachy, nej będą mogli bezpłatnie korzystać wości. Złożony przez Gminę wniosek zamontujemy nawiewniki, zmoder- wszyscy chętni. Zorganizowaliśmy cykl o przyznanie pomocy w ramach Pro- nizujemy instalację c.o., wymieni- rodzinnych pikników sportowo-rekre- gramu Rozwoju Obszarów Wiejskich my instalację elektryczną i oświe- acyjnych dla mieszkańców. Dbamy znajduje się na liście rankingowej na tlenie na energooszczędne. Do także o zachowanie lokalnego dziedzic- miejscu zapewniającym dofinanso- NFOŚiGW wpłynęło 149 wniosków twa historycznego. Dzięki pozyskanym wanie. W sumie obie inwestycje będą o dofinansowanie, nasz znalazł się pieniądzom odnowiliśmy miejsca pa- kosztowały około 5,6 mln zł, dofinan- na 9 miejscu listy podstawowej. mięci związane z historią gminy, m.in. sowanie wyniesie około 2 750 tys. zł. Do kosztów kwalifikowalnych udało z Powstaniem Styczniowym. W 2014 roku, także w ramach się zaliczyć część robót wykonanych Dzięki wsparciu Gminy również PROW, za prawie 300 tys. zł gmina w latach wcześniejszych, dzięki cze- jednostki OSP mogły realizować „małe wybudowała ścieżkę rowerową wraz mu gmina otrzyma większą dotację – projekty”. Zakupiono stroje ludowe dla z parkingami przy drodze gminnej około 700 tys. zł. Koszt inwestycji to dwóch zespołów śpiewaczych, zbudo- w Turowie. Dofinansowanie to około około 2,5 mln zł. Jej zakończenie pla- wano plac zabaw i siłownię zewnętrzną 180 tys. zł. nujemy na 30 września 2015 roku. oraz wyposażono świetlice wiejskie. 37 Urząd Gminy Krzywda Rozmowa z Jerzym Kędrą, wójtem Gminy Krzywda LIDER EUROFUNDUSZY unijnych organizowane są także im- Program ten promuje podmioty, które prezy kulturalne, pikniki, kiermasze... wyróżniają się szczególną solidnością Reaktywowano koła gospodyń wiej- i jakością, a swoją działalność opierają skich – jest ich obecnie 14. na zasadach wiarygodności, uczciwo- Środki w ramach programu Kapitał ści i przejrzystości. Ludzki przeznaczyliśmy na aktywi- zację osób bezrobotnych, organizację „Gmina Krzywda Aktywna Gospo- szkoleń i kursów. Także nasi przed- darczo. To Gmina dbająca o za- siębiorczy mieszkańcy potrafią i chcą bytki, stwarzająca turystom moż- korzystać ze środków unijnych i z ich liwość atrakcyjnego wypoczynku pomocą rozwijać swoje przedsiębior- i rekreacji. To Gmina otwarta na in- stwa i gospodarstwa. westorów” – czytamy w Strategii Rozwoju Gminy na lata 2009-2020. Jak układa się współpraca z Radą Jakie są najważniejsze inwestycje Gminy, sołtysami, organizacjami po- gminne zaplanowane w najbliższej zarządowymi, Kościołem? przyszłości? To właśnie aktywność Rady Gminy, Jedną z najważniejszych planowa- KGW, OSP, sołtysów, rad sołeckich nych inwestycji jest budowa Gminnego Jest Pan wójtem już drugą kadencję. i wielu innych osób, konstruktyw- Centrum Rekreacyjno-Sportowo-Tu- Co się w tym czasie zmieniło w urzę- ny dialog sprawiają, że razem mamy rystycznego w Krzywdzie. Mieszkańcy dzie i gminie? ogromny potencjał, który wyzwala od dawna czekają na miejsce, gdzie W każdej pracy początki są trudne. wiele nowej energii, a to z kolei prze- będą mogły się odbywać imprezy spor- Nie poradziłbym sobie bez wsparcia kłada się na pomysły i działania, które towe, od meczów w siatkówkę czy ko- ludzi pracujących w naszym urzędzie służą całej społeczności naszej gmi- szykówkę po zawody lekkoatletyczne, i bez współpracy z mieszkańcami. ny. Współpraca z Kościołem również a także imprezy kulturalne, koncerty, Już w czasie pierwszej kadencji po- układa się doskonale. Najlepszym tego targi i wystawy. Kolejną wyczekiwaną stanowiłem, że raz w roku będziemy przykładem jest wspólnie opracowa- inwestycją jest budowa Centrum Kul- się spotykać na zebraniach wiejskich ny program, dzięki któremu udało się tury w Hucie Dąbrowie z nowoczesną i rozmawiać o problemach, potrzebach pozyskać środki z PROW na wykona- kawiarenką internetową i biblioteką i planach. Pomysł zdał egzamin, fre- nie chodników oraz miejsc parkingo- oraz dużą salą konferencyjną. Budy- kwencja na spotkaniach jest wysoka, wych. Wszyscy z pewnością zauważyli, nek będzie w pełni przystosowany a dyskusje często niezwykle gorące. że w ostatnim czasie zmieniło się oto- do potrzeb osób niepełnosprawnych. Bez wątpienia naszym wielkim suk- czenie naszych kościołów w Radoryżu Zagospodarowany też zostanie teren cesem jest pozyskiwanie pieniędzy Kościelnym i Hucie Dąbrowie, a to zielony wokół Centrum Kultury w Hu- unijnych – w ostatnich latach około przecież nasza wspólna wizytówka. cie Dąbrowie. 15 mln zł – za które stale zmienia- W styczniu 2014 r. wśród 20 orga- Podstawowym zadaniem będzie my gminę na lepsze. Zbudowaliśmy nizacji pozarządowych działających na promocja gospodarcza gminy z wy- kanalizację, oczyszczalnię ścieków terenie gminy zostało przeprowadzone korzystaniem nowoczesnych narzędzi w Okrzei, powstało wiele kilometrów badanie jakości współpracy. Mieszkań- marketingu gospodarczego w kierun- dróg gminnych i powiatowych oraz cy wystawili nam wysoką ocenę – 81% ku wykreowania pozytywnego i ade- chodników. Zmodernizowano i wyre- badanych pozytywnie oceniło komuni- kwatnego do oczekiwań wizerunku montowano 3 ośrodki zdrowia. Zin- katywność i otwartość na współpracę obszaru gminy pod kątem pozyskania formatyzowaliśmy urząd. Zbudowano pracowników Urzędu Gminy, szybkość inwestorów, kontrahentów i turystów. lub zmodernizowano stadiony sporto- i skuteczność działania, przyjazne pro- Będziemy też w dalszym ciągu rozwijać we i salę gimnastyczną, rozbudowano cedury i poczucie wsparcia ze strony infrastrukturę, oferując mieszkańcom i poddano termomodernizacji placów- Gminy. Samorząd otrzymał wysokie wysoką jakość życia, bo to zadowolenie ki oświatowe. W Krzywdzie powstało noty za działania w sferze aktywizacji mieszkańców jest motorem wszystkich Centrum Kultury i Integracji Spo- społecznej mieszkańców. naszych działań. łecznej, w Fiukówce w roku bieżącym Doceniają nas nie tylko mieszkań- oddaliśmy do użytku Centrum inte- cy. Krzywda znalazła się wśród wyróż- gracji społecznej i promocji lokalnych nionych w ogólnopolskim plebiscycie produktów. Remontujemy i budujemy Euro-Gmina, który ocenia takie dzie- świetlice wiejskie, w Okrzei jest nowy dziny jak agroturystyka, bezpieczeń- Dom Ludowy. Zagospodarowane zo- stwo, infrastruktura, edukacja, ekolo- stało centrum wsi Huta Dąbrowa. gia, gospodarka, kultura, sport, służba W Okrzei, Radoryżu Kościelnym, Woli zdrowia, opieka społeczna i rolnictwo. Okrzejskiej i Krzywdzie powstały tere- Gmina została również wpisana do Eu- ny rekreacyjne. Z udziałem środków ropejskiego Rejestru Renomowanych. 38 Urząd Gminy Mełgiew LIDER EUROFUNDUSZY Gmina realizuje też projekt pn. Gmina z tożsamością W czasie, gdy coraz częściej „Energia przyjazna środowisku”, czy- Władze Gminy budowanie lokalne- mówi się o wyludnianiu Lubelsz- li zakup i montaż 708 instalacji so- go patriotyzmu zaczynają od podstaw. czyzny, w Mełgwi w powiecie larnych, 100 kotłów zgazowujących Na przekór powszechnym tenden- świdnickim przez ostatnich 10 drewno i 57 lamp hybrydowych. War- cjom do zamykania małych szkół tość dofinansowania z Europejskiego udało się zachować placówki w Meł- lat liczba mieszkańców powięk- Funduszu Rozwoju Regionalnego wy- gwi, Krępcu, Podzamczu, Dominowie, szyła się o prawie 1,5 tys. niosła 7 245 086 zł. Michał Piotrowicz Jackowie i Krzesimowie. W budyn- i wiele wskazuje na to, że nadal wymienia profity związane z inwesty- kach szkolnych wykonano niezbędne będzie wzrastać. cją: – Dzięki tej inicjatywie mieszkań- roboty termoizolacyjne. Zrealizowano cy Gminy nie tylko przyczyniają się również dwa projekty przedszkolne, uża w tym zasługa władz Gminy. – do ochrony środowiska naturalnego, których wartość przekroczyła 2 mln DZależy nam na tym, aby Mełgiew ale odnoszą wymierne korzyści fi- zł. – Dzięki dofinansowaniu z Eu- była gminą przyjazną dla każdego, nansowe. Dotychczasowe koszty po- ropejskiego Funduszu Społecznego zarówno dla mieszkańca, jak i przed- noszone przez nich tytułem dostępu doposażyliśmy szkoły w niezbędne siębiorcy – mówi Michał Piotrowicz, do ciepłej wody ulegną znacznemu zaplecze edukacyjne – informuje Mi- Zastępca Wójta Gminy Mełgiew. – Dą- zmniejszeniu. Gospodarstwa biorące chał Piotrowicz. – Zakupione zostały żymy do ciągłego podnoszenia jakości udział w projekcie będą zobowiązane m.in. tablice interaktywne, mikro- życia naszych obywateli, tworzymy do pokrycia wkładu własnego w wy- skopy, mapy, książki, sprzęt do zajęć systemy równych szans, by przeciw- sokości zaledwie 15% wartości całej sportowych. W pełni wyposażyliśmy działać wykluczeniu. Wspieramy zrów- domowej instalacji. sale przedszkolne w siedmiu szko- noważony rozwój gospodarczy, który Poprawia się również infrastruktu- łach, tworząc punkty przedszkol- jest filarem całościowego rozwoju. Za- ra komunikacyjna Gminy. W ramach ne, do których uczęszczają dzieci leży nam na tym, aby w naszym regio- projektu „Mełgiew – gminą równego w wieku od 3 do 5 lat. Aktualnie apli- nie powstawały nowe miejsca pracy, dostępu do Internetu”, finansowane- kujemy o środki na modernizację od- a bezrobocie malało. Zależy nam rów- go w całości ze środków EFRR, część działów przedszkolnych w szkołach nież na podtrzymywaniu i pielęgno- mieszkańców otrzyma nieodpłatnie podstawowych. Wnioskowane dofi- waniu naszej tożsamości terytorialnej laptopy z dostępem do sieci. – Chodzi nansowanie wynosi 467 024,20 zł. i historycznej. Ale żeby to wszystko osią- o wybrane grupy docelowe: mieszkań- W ramach projektu planujemy m.in. gnąć, nie wystarczą same dobre chęci, ców pozostających w trudnej sytuacji organizację 5 placów zabaw przy od- dlatego prężnie działamy korzystając materialnej, uczniów posiadających działach przedszkolnych w Mełgwi, ze środków pieniężnych pochodzących uprawnienia do poboru stypendiów Dominowie, Krzesimowie, Jackowie ze źródeł zewnętrznych. socjalnych, rodziny korzystające i Krępcu oraz wyposażenie wszyst- Gmina równych szans z zasiłku rodzinnego, osoby niepełno- kich oddziałów przedszkolnych sprawne i matki samotnie wychowu- w niezbędny sprzęt, pomoce dydak- W ostatnich latach lokalne wła- jące dzieci – informuje Aneta Wierz- tyczne, artykuły plastyczne, zabaw- dze położyły szczególny nacisk na chowska-Ostańska, koordynatorka ki, sprzęt ITC i audiowizualny. infrastrukturę techniczną. Z Progra- projektu. Wychodząc naprzeciw ocze- W szybkim tempie rozwija się mu Rozwoju Obszarów Wiejskich kiwaniom mieszkańców Gmina pla- w gminie infrastruktura sportowa. pozyskano 197 275 zł na rozbudowę nuje również budowę przydomowych We Franciszkowie powstało wielofunk- sieci wodociągowej w miejscowości oczyszczalni ścieków. Jeżeli wniosek cyjne boisko do gry w siatkówkę, ko- Józefów i 97 494 zł na budowę hy- o dofinansowanie w wysokości 986 448 szykówkę, piłkę nożną i tenisa. Kwota droforni wraz z siecią wodociągową zł otrzyma pozytywną rekomendację, dofinansowania projektu ze środków w Dominowie. powstanie 110 takich instalacji. PROW to 31 125 zł. Podobne boiska po- wstają w Dominowie, Jackowie, Kręp- cu, Krzesimowie i Minkowicach. Jedną z ważniejszych inwestycji ostatnich lat jest budowa szkolnego wielofunkcyjnego basenu ogrzewa- nego słońcem i energią wiatrową, przystosowanego dla uczniów w róż- nym wieku i osób niepełnospraw- nych. Wraz z istniejącą halą sportową i boiskiem „Orlik” pływalnia tworzy kompleks, jakimi dysponowały do- tąd tylko regionalne ośrodki miejskie (Lublin, Świdnik). Wartość projektu, współfinansowanego ze środków Re- gionalnego Programu Operacyjnego 39 na lata 2007-2013, wyniosła 2 528 445,01 zł. Wkład własny Gminy to zaledwie 505 689,01 zł. Na proces budowania i pielęgno- wania tożsamości regionalnej wpływa tworzone przez Gminę zaplecze obiek- tów pożytku publicznego i placówek kultury. W Mełgwi powstała muszla koncertowa, wyremontowano chodniki w centrum i zmodernizowano świe- tlicę wiejską. Dokonano też remontu budynku po byłej szkole we Francisz- kowie z przeznaczeniem na Wiejski Dom Kultury. Na te inwestycje gmina uzyskała dofinansowanie z PROW w wysokości 364 410 zł. Gmina przedsiębiorcza W celu „przyciągnięcia” przed- siębiorców, lokalne władze oferują m. in. nieruchomości w atrakcyjnych cenach i znaczne ulgi podatkowe. W ramach projektu, dofinansowanego w 85% z Lubelskiej Agencji Wspiera- nia Przedsiębiorczości, w siedzibie mieszkańcy gminy uczą się dobrych taktów urzędników z mieszkańcami Urzędu Gminy powstało Centrum praktyk prowadzenia działalności go- – informuje Michał Piotrowicz. Obsługi Inwestora. Z myślą o zagra- spodarczej, wprowadzania produktu Gmina przyjazna to także gmina nicznych inwestorach opracowano regionalnego na rynek czy nawiązy- atrakcyjna turystycznie – właściwie i przetłumaczono na języki: angielski, wania współpracy międzysektorowej. zagospodarowana przestrzennie. rosyjski i ukraiński ofertę inwestycyjną Mogą też przystępować do procesu Polepszeniu walorów estetycznych Gminy. Nowy telebim, zintegrowany certyfikacji, w wyniku którego otrzy- i krajobrazowych oraz poprawie mi- z portalem gospodarczym www.biz- mują znak jakości swoich produktów kroklimatu służyło wybudowanie nes.melgiew.pl, służy bezpłatnej pro- i usług. Program przewiduje także zbiornika wodnego małej retencji mocji lokalnych firm. bezpłatne działania promocyjne dofi- na nieużytkach w dolinie rzeki Sta- Najbardziej wyrazistym przykładem nansowanych ofert i nowo powstałej wek–Stoki, w sąsiedztwie dwóch troski władz o rozwój lokalnej przed- wspólnej marki lokalnej Szlaku Jana istniejących już zbiorników retencyj- siębiorczości jest jednak udział w pro- III Sobieskiego. nych. Zbiornik objął teren o łącznej gramie „Marka lokalna szansą rozwo- Gmina przyjazna powierzchni 6,15 ha. Projekt uzyskał ju przedsiębiorczości na Szlacheckim aż 2 080 344,74 zł dofinansowania. Szlaku w województwie lubelskim”, Aby ten wieloaspektowy rozwój Władze Gminy nie zamierzają współfinansowanym ze środków przynosił efekty, konieczna jest od- spocząć na laurach. – Ogromnie cie- Szwajcarskiego Programu Współpracy powiednia promocja. Mełgiew jako szymy się z osiągniętego sukcesu. i realizowanym w partnerstwie sześciu jedna z nielicznych gmin posiada Mamy jednak świadomość, że to do- Gmin. Jego sednem jest rozwój ofer- własny logotyp marki i ujednolicony piero nasze pierwsze kroki stawiane ty turystycznej i około turystycznej wizerunek marketingowy. – Hasło na drodze strategicznego projekto- gmin partnerskich poprzez udziela- „Gmina dla Ciebie” to dla nas coś wania gospodarczego. Mamy jesz- nie bezzwrotnych dotacji na założenie więcej niż pusty slogan reklamowy, cze wiele planów i wiele do zrobie- lub rozwój dotychczas prowadzonej to sposób i kierunek realizacji na- nia – przekonuje Michał Piotrowicz. działalności gospodarczej. W ramach szych działań, to norma jakości kon- SJ programu do operatora dotacji – Fun- dacji Fundusz Lokalny im. Jana III Sobieskiego, mającego swoją siedzibę w budynku Urzędu Gminy Mełgiew – wpłynęło łącznie 146 projektów. Efek- ty już są: pierwsze podpisane umowy, wypłacone dofinansowania i nowo po- wstające podmioty świadczące usługi o charakterze komercyjnym. We współpracy z Gminą Wólka realizowane są bezpłatne szkolenia z zakresu przedsiębiorczości i pozyskiwania środków ze źródeł zewnętrz- nych. Podczas bezpłatnych wyjazdów studyjnych (m.in. do Szwajcarii) 40 Gmina Nielisz LIDER EUROFUNDUSZY Gmina Nielisz leży w północnej części powiatu zamojskiego, środkowowschodniej części województwa lubelskiego. Malowniczo położona w pasie wyżyn otaczających kotlinę rzeki Wieprz, tworzy część Niecki Lubelskiej.

śród ciekawych miejsc godnych Wodwiedzenia w Gminie Nielisz są Programu Operacyjnego Wojewódz- Z uwagi na duży wskaźnik bezro- dwa kompleksy dworskie usytuowane twa Lubelskiego na lata 2007-2013. bocia, Gmina Nielisz w celu zaktywi- na przeciwległych krańcach doliny rze- Dostępność środków pochodzących zowania ludzi zagrożonych wyklucze- ki Wieprz: zespół pałacowy w Ruskich z Unii Europejskiej pozwoliła na reali- niem społecznym powołała Centrum Piaskach oraz pałacyk wraz z zabyt- zację również innych inwestycji, które Integracji Społecznej. Organizacja ta kowym parkiem w Ujazdowie. Turyści wpłynęły na poprawę jakości życia kul- działa w Gminie od 2014 roku. Swo- nie powinni też ominąć XVIII-wiecz- turalno-obyczajowego mieszkańców ją opieką obejmuje 32 bezrobotnych nego kościoła p.w. Św. Wojciecha oraz promocję walorów gminy. i podopiecznych GOPS. Pracownicy w Nieliszu. Przy współfinansowaniu ze środ- instytucji pracują w czterech warsz- Turystyczną perłą gminy i chlubą ków pochodzących z Programu Roz- tatach: rolno-leśno-ogrodniczym, mieszkańców jest wybudowana infra- woju Obszarów Wiejskich na lata mechaniczno-usługowym, remon- struktura turystyczna przy zbiorniku 2007-2013 w ramach działania 413 towo-gospodarczym oraz gastrono- wodnym Nielisz. Akwen wodny ma „Wdrażanie lokalnych Strategii Roz- miczno-cateringowym, oferując swo- powierzchnię około 1000 ha, z czego woju” Gmina Nielisz m.in. wybudowa- je usługi gminnych jednostkom oraz ponad 12 ha gruntu oraz powierzchni ła Klub Kultury w miejscowości Staw mieszkańcom. W walce z bezrobociem Noakowski, przeprowadziła kom- ma pomóc również nowo powstała pleksowy remont świetlicy wiejskiej Spółdzielnia Socjalna „Moczydło”. Za- w miejscowości Złojec. Inwestycje te łożyła ją Gmina Nielisz wraz ze Stowa- przyczyniły się do poprawy stanu in- rzyszeniem na Rzecz Aktywizacji Osób frastruktury publicznej oraz wpłynęły Bezrobotnych „SAOB” z Zamościa. na wzmocnienie kapitału społecznego Na początek Spółdzielnia zatrudnia i kulturotwórczego gminy. 6 osób dotychczas bezrobotnych, W ramach PROW zrealizowano oferując usługi m.in. w zakresie również inne przedsięwzięcia, ta- prac remontowo-budowlanych oraz kie jak organizacja imprez kultural- prowadzi wypożyczalnię rowerków no-rozrywkowych, np. „Sobótka”, wodnych na terenie zbiornika Wod- wydanie śpiewnika kultywującego nego Nielisz. tradycje śpiewacze regionu. Dla kół Mamy nadzieję, że nowy okres pro- gospodyń wiejskich pozyskano środ- gramowania w jeszcze większym stop- wód zostało zagospodarowanych pod ki finansowe na uszycie strojów re- niu pozwoli na aplikowanie o środki infrastrukturę turystyczno-rekreacyj- gionalnych wszystkim członkiniom unijne, co zwiększy w dużym stopniu ną. Zakres robót obejmował budowę zespołów śpiewaczych. atrakcyjność Gminy Nielisz. Poprzez plaży, kąpieliska, budynku socjalno- Środki PROW umożliwiły również uzyskane dofinansowania Gmina bę- -sanitarnego i mola wraz z pomo- poprawę poziomu życia mieszkańców dzie mogła realizować kolejne ważne stem. Dla miłośników sportów wod- kilku miejscowości poprzez budowę dla społeczności inwestycje oraz pro- nych został wykonany tor wioślarski sieci wodociągowej wraz z przyłączami. mować swoje tereny. oraz przystań wodna składająca się z pomostu cumowniczego i pirsów cu- mowniczych. Utworzony został Punkt Informacji Turystycznej, w którym odwiedzający nasze tereny mogą za- sięgnąć informacji o atrakcjach turystycznych gminy i regionu. Wszystko to nie byłoby możliwe, gdyby nie dofinansowanie, które Gmi- na Nielisz otrzymała ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego 41 Urząd Gminy Rudnik Rozmowa z Tadeuszem Zdunkiem, wójtem Gminy Rudnik LIDER EUROFUNDUSZY

Gmina Rudnik jest gminą typowo rolniczą, niezbyt bogatą. Ale na jej terenie wiele się ostatnio zmieniło. Pomogły środki zewnętrzne. W ciągu ostatnich kilku lat uzyskali- śmy dofinansowanie na wiele inwestycji i tak zwanych małych projek- tów, które przyczyniły się zarówno do polepszenia życia mieszkańców, jak i do poprawienia wizerunku gminy i warunków do inwestowania. Cała gmina została zwodociągo- wana, powstała kolejna hydrofornia gminna, wymieniliśmy też starą sieć rur azbestowych na rury PCV. Gmina Rudnik stawia na ochronę środowiska, bo to dobra inwestycja w przyszłość. W ostatnich latach wybudowaliśmy 198 ekologicznych przydomowych oczyszczalnie ście- Poprawiła się też sytuacja komunika- Panie Wójcie, wspomniał Pan, że cyjna gminy. Jakie ważne inwestycje Gmina realizuje także tak zwane zrealizowano w ostatnich latach? miękkie projekty. Zmodernizowaliśmy drogi w Wierz- Z POKL otrzymaliśmy 171 049 zł bicy i w Majdanie Kobylańskim. dofinansowania na doposażenie od- W Wierzbicy zabezpieczyliśmy dno działów przedszkolnych przy szko- wąwozu lessowego, umacniając je łach podstawowych w Płonce i Rud- nawierzchnią asfaltową i krawężni- niku, m.in. poprzez zakup mebli do kami, przez co został uporządkowa- klas i szatni, doposażenie i przysto- ny spływ wód opadowych. Wartość sowanie łazienek dla małych dzie- inwestycji wyniosła 487 750,23 zł, ci, zakup urządzeń na place zabaw. kwota dotacji 385 880 zł. W Majda- Natomiast na projekt „Droga do suk- nie Kobylańskim zakresem prac było cesu”, w ramach którego wspomogli- umocnienie dna wąwozu oraz zabez- śmy uczniów dwóch naszych szkół, pieczenie poboczy i skarp. Inwestycja dostaliśmy 60 000 zł. kosztowała 265 930,28 zł, kwota do- W najbliższym czasie gmina Rud- tacji to 212 744,00 zł. nik nie spocznie na laurach. Pla- Ważną inwestycją była przebudowa nujemy dalsze inwestycje związane skrzyżowania i mostu w miejscowości z ochroną środowiska i infrastruktu- Płonka, bardzo potrzebna, gdyż cho- rą drogową. ków za kwotę 1 870 tys. zł, planujemy dziło o bezpieczeństwo mieszkańców kolejnych 60. Powstała też gminna oraz kierowców. Wybudowano most, Pozostałe inwestycje Gminy Rudnik biologiczna oczyszczalnia tego typu. zmodernizowano drogę, został ułożony Sala sportowa w miejscowości Dofinansowanie w kwocie 898 tys. zł chodnik. Na to przedsięwzięcie zde- Rudnik. Koszt: 3 mln zł, 100 tys. zł pozyskaliśmy z PROW, reszta pocho- cydowaliśmy się razem ze starostwem pochodziło z Totalizatora Sportowego, dzi z kredytu WFOŚ. powiatowym, koszty – prawie 800 tys. reszta to pieniądze z własnego Wspólnie z gminą Gorzków zre- zł – podzieliliśmy po połowie. Kolejną budżetu i kredytu. alizowaliśmy współfinansowany inwestycją była modernizacja odcinka Rozbudowa wiejskich świetlic ze środków EFRR projekt zakupu drogi Rudnik – Maszów, także razem w miejscowościach Płonka i Bzowiec i montażu instalacji solarnych do z powiatem, po 138 tys. zł. Powiat po- w ze środków PROW. Wartość inwestycji podgrzewania ciepłej wody użytko- mógł również odremontować wąwozy to odpowiednio: 416 730,81 i 34 700 zł, wej w 493 indywidualnych budyn- lessowe w miejscowościach Równianki kwota dotacji: 220 000 i 20 000 zł. kach mieszkalnych oraz 9 obiektach i Kaszuby – dołożył 75 tys. zł. Malow- Wymieniana dachu na szkole użyteczności publicznej. Jego war- nicze wąwozy zabezpieczono przed osu- podstawowej oraz budowa parkingu tość to 5 440 743,09 zł, kwota dofi- nięciem oraz położono asfaltowy dywa- przy cmentarzu w Płonce. nansowania 4 249 573,74 zł. nik, dzięki któremu są przejezdne. 42

Lublina już wkrótce będą mogli po- konywać olimpijskie dystanse na no- Działo się w regionie wych pływalniach przy Al. Zygmun- towskich, sfinansowanych m.in. ze miesiącach letnich mówi się: sezon „pozwoleń” na zbiórkę publiczną – środków pozyskanych z emisji obli- Oogórkowy. Tymczasem w naszym zastępuje je prostymi zgłoszeniami gacji przychodowych. regionie w tym czasie i we wrześniu na portalu zbiórki.gov.pl (od nie- 18 września Kraśnickie Przedsię- wiele się działo, wiele też się zmieniło, dawna można już rejestrować adresy biorstwo Wodociągów i Kanalizacji co niejednokrotnie relacjonowaliśmy internetowe z polskimi znakami, ale Sp. z o.o. podpisało umowę na reali- na stronie internetowej www.panora- zadziała też adres zbiorki.gov.pl). zację największej inwestycji w histo- malubelska.pl. Oto subiektywny wy- rii Kraśnika. Projekt „Przebudowa bór wydarzeń i projektów z ostatnich Inwestycje. Inwestycjom zreali- – modernizacja komunalnej oczysz- trzech miesięcy. zowanym z udziałem środków Unii czalni ścieków w Kraśniku” będzie Europejskiej poświęciliśmy w zasa- kosztował 61 570 320,92 zł. dzie cały niniejszy numer „Panoramy Lubelskiej – Lider Eurofunduszy”. W lubelskim Urzędzie Mar- Nowe budynki, place zabaw, miejsca szałkowskim gościła delegacja rekreacji i wypoczynku powstawały złożona z wysokich urzędników ad- w całym regionie. Część inwestycji ministracji chińskiej prowincji Hu- jest jeszcze w planach – w Puławach bei. Organizatorem spotkania było na drugą połowę 2015 roku planowa- Stowarzyszenie Inicjatyw Samorzą- ne jest oddanie do użytku hali spor- dowych, a tematem rozmowy szero- towej przy Zespole Szkół Technicz- ko rozumiana współpraca w zakre- nych o wartości 6 milionów złotych, sie gospodarki. Lublin jest jednym również w 2015 roku powinno być z miast, które chińska delegacja gotowe duże centrum biznesowe przy pod przewodnictwem członka re- ul. Laury w Lublinie, składające się gionalnego parlamentu, Pana Gong z dwóch inkubatorów przedsiębior- Liangbo odwiedziła w ramach wizyty czości: budowanego przez Stowa- w Polsce. Chińskich gości zaintereso- rzyszenie Inicjatyw Samorządowych wały głównie biotechnologie (Lublin, „Centrum Wsparcia Biznesu SIS Biz- wpieranym znacznymi dotacjami nes Park” oraz realizowanego przez z UE, jest silnym ośrodkiem rozwo- Prawo. W 2014 roku Minister- Klaster Designu i Innowacji Centrum ju tej dziedziny nauki), technolo- stwo Sprawiedliwości przygotowało Designu i Innowacji. Mieszkańcy gie pozyskiwania energii ze źródeł i przeprowadziło przez proces legisla- cyjny projekty ustaw deregulujących dostęp do tzw. zawodów zaufania publicznego oraz innych zawodów, których wykonywanie wymagało odpowiedniego wykształcenia (np. płat- nych studiów podyplomowych), zda- nia egzaminu państwowego czy też wykazania się doświadczeniem zawodowym (np. odbycia stażu, nierzadko odpłatnego). Żeby nie opóźniać całe- go procesu, zmiany wchodziły w życie w kilku transzach. Zniesiono bariery w dostępie do ponad 240 zawodów, m.in. adwokata, radcy prawnego, no- tariusza, komornika, detektywa, tak- sówkarza, architekta i inżyniera po- siadającego uprawnienia budowlane, diagnosty uprawnionego do wykony- wania badań technicznych pojazdów, pilot samolotowy zawodowy i liniowy i do niektórych zawodów górniczych. W lipcu weszły też w życie zmiany w ustawie o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych. Teraz na na prowadzenie zbiórek publicznych nie jest potrzebna niczyja zgoda, a na zbiórki elektroniczne (np. prze- lewy) nawet ich zgłoszenie. Ustawa z 14 marca 2014 r. znosi obowiązek 43

ność stale rośnie. Na projekty wła- snego autorstwa głosowali lub głosu- ją między innymi mieszkańcy Puław, Chełma, Kraśnika, Zamościa, Krasne- gostawu i Lublina... Ważne rocznice. W tym roku obchodziliśmy także okrągłe rocznice tragicznych wydarzeń sprzed lat: w lipcu minęło 100 lat od wybuchu I wojny światowej, 75 lat temu 1 wrze- śnia od ataku hitlerowskich Niemiec na Polskę rozpoczęła się wojna, która na ponad pół wieku zmieniła oblicze Europy i świata. W sierpniu obcho- dziliśmy 70. rocznicę Akcji „Burza” i wybuchu Powstania Warszawskiego. odnawialnych, ochrona środowiska, jabłek na świecie i największym produkcja żywności i szeroko po- w Europie. A Rosja była dotąd jęta dziedzina, jaką jest rolnictwo odbiorcą ponad połowy ekspor- i przetwórstwo. W związku z podej- towanych owoców. Ministerstwo mowanymi reformami chińskiej ad- Rolnictwa szacuje, że straty spo- ministracji, przedstawicieli prowin- wodowane embargiem mogą wy- cji Hubei interesują także kwestie nieść 500 mln euro. związane z funkcjonowaniem władz Polacy, w tym polscy internau- wszystkich szczebli, organizacji sa- ci, nie stracili jednak rezonu. Apel morządów, nadzoru, transparentno- „Pulsu Biznesu”: „Postaw się Puti- ści procesów czy prawa pracy. Przed- nowi – jedz jabłka i pij cydr” ponad stawiciele województwa lubelskiego podziałami poparło wielu polityków, otrzymali zaproszenie na rewizytę dziennikarzy i celebrytów. Na Face- w celu wykonania kolejnych, prak- booku i Twitterze mnożą się uszczy- tycznych już kroków na drodze do pliwe memy, a najmodniejszym mo- budowy długofalowej i wieloaspekto- tywem tzw. „selfie” (własnoręcznie wej współpracy obu regionów. wykonanej samemu sobie fotografii) stał się autoportret z jabłkiem.

Budżet obywatelski. W wielu miejscowości Lubelszczyzny miesz- kańcy sami mogą zagospodarować część budżetu w ramach tak zwanego budżetu obywatelskiego. Idea nie jest całkiem nowa, ale jej popular-

Embargo na polskie owoce i warzywa. 1 sierpnia Federalna Służba Nadzoru Weterynaryjnego i Fitosanitarnego Federacji Rosyj- skiej (Rossielchoznadzor) wprowa- dziła w Rosji „czasowe ograniczenie wwozu” owoców i warzyw z Polski. Zakaz obejmuje m.in. świeże jabłka, gruszki, wiśnie, czereśnie, kalafiory i kapustę. Embargo jest odpowie- dzią władz rosyjskich na sankcje gospodarcze Unii Europejskiej i USA. Sytuacja jest trudna, bo Polska jest jednym z największych producentów 44 Urząd Gminy Strzyżewice LIDER EUROFUNDUSZY Najwięcej firm przybyło po 2004 Na południe od Lublina, tuż za roku, co w dużej mierze wynikało Zalewem Zemborzyckim, z możliwości uzyskania bezzwrotnych kredytów na założenie firmy. w górnym biegu rzeki Bystrzycy Podczas kiedy Lubelszczyzna wy- rozciąga się teren gminy ludnia się, gminie Strzyżewice od Strzyżewice. Na 10 884 ha 2009 roku przybyło mieszkańców. znajdujemy wiele urokliwych Według stanu na dzień 31 grudnia 2013 r. w około 2050 gospodar- miejsc i zakątków, m.in.: stwach domowych na terenie gmi- liczne pomniki przyrody, ny mieszkało 8108 osób, w tym 430 Czerniejowski Obszar na pobyt czasowy. Średnia gęstość zaludnienia wynosiła 75,1 osoby na Chronionego Krajobrazu, km2, a więc dużo w porównaniu ze szlak młynów wodnych, średnią dla wsi nie przekraczającą 50 osób na 1 km2. cmentarze wojenne, a także Rozbudowa sieci kanalizacyjnej wraz z częściową Co przyciąga do tej wiejskiej jedne z największych źródeł przebudową sieci wodociągowej na terenie aglo- gminy? Czy tylko bliskość Lubli- na Wyżynie Lubelskiej. meracji Piotrowice, współfinansowana ze środków na, rozwój budownictwa mieszka- unijnych – RPO WL na lata 2007-2013. mina Strzyżewice to również niowego i stosunkowo niewysoka Wartość inwestycji: 3 870 193,10 zł, kwota Gliczne, bogate w historię zabyt- stopa bezrobocia (wg GUS, w 2010 dofinansowania z EFRR: 1 949 341,74 zł. ki – m.in. zespół dworsko-parkowy roku wyniosła tu 7,3%, podczas gdy w Lublinie 9,62%, a w całym woje- 55., druga w województwie lubel- wództwie aż 12,61%)? skim, a w powiecie pierwsza. W 2010 Otóż Strzyżewice mają coś, co r. ulokowała się na 86. pozycji, jako je wyróżnia wśród gmin Lubelsz- 3. w województwie lubelskim, a rok czyzny – duży talent, chęć i umie- później gmina Strzyżewice awanso- jętność pozyskiwania i gospoda- wała na 45. miejsce w kraju. W 2012 rowania środkami finansowymi. r. zajęła 91. miejsce, co w perspekty- Dowodzą tego wysokie pozycje wie województwa lubelskiego dało jej w różnych rankingach. W zestawieniu 6. miejsce w kategorii gmin wiej- „Rzeczpospolitej” z 2007 roku gmi- skich. Organizatorzy rankingu na zajęła 77. miejsce (na 1583 gmin brali pod uwagę samorządy, które wiejskich w całej Polsce). Dwa lata najbardziej dbają o rozwój i pod- później już 75., gdzie bardzo dobrze niesienie jakości życia, przy jedno- Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Piotrowicach oceniono też wykorzystanie funduszy czesnym zachowaniu reguł odpo- zrealizowana została w ramach ZPORR 2004-2006. unijnych – w tej kategorii gmina była wiedzialności finansowej. Wartość inwestycji: 2 237 689,78 zł, w tym środki EFRR: 1 403 526,80 zł. Wyremontowany zabytkowy dworek w Piotrowicach – inwestycja współfinansowana w Pszczelej Woli, zespół pałacowo- ze środków Unii Europejskiej w ramach RPO WL na lata 2007-2013. Całkowita wartość -parkowy w Osmolicach, zespół inwestycji: 2 234 619,59 zł, kwota dofinansowania: 1 705 760,09 zł. dworsko-parkowy w Piotrowicach, zespół dworski w Strzyżewicach, czy zespół dworsko-parkowy w Tuszo- wie – otoczone ciekawie ukształto- waną rzeźbą terenu, z urokliwymi wąwozami i wzniesieniami, na które wspaniały widok roztacza się z wy- sokości ponad 261 m Ptasiej Góry. Strzyżewice, jak większość wiejskich gmin naszego regionu, ma charakter rolniczy – użytki rolne zajmują 81,1% jej powierzchni, a w rolnictwie zatrudnionych jest ponad połowa ludności. Działa tu także ponad 300 przedsiębiorstw, wśród nich OSMOFROST, zatrud- niający przy przetwórstwie owoców i warzyw około 200 pracowników. 45

Od 2002 roku na czele Gminy Strzyżewice stoi wójt Jan Andrzej Dąbrowski, który objąwszy rządy w doskonałym do inwestowania czasie, nie bał się od razu „wsiąść na wysokiego konia”. Już w 2003 roku gmina realizowała inwestycje ze środków unijnych funduszy przedakcesyjnych: SAPARD i PHARE. – To było dla nas wszystkich nowe doświadczenie – wspomina wójt. – Wbrew wcześniejszym zapowie- dziom zapotrzebowanie na środki inwestycyjne znacznie przekro- czyło dostępne dofinansowanie. Wszyscy uczyliśmy się aplikować o środki unijne, szkoliliśmy się w tym kierunku, a to też koszto- wało wiele pracy, zaangażowania, popełnionych błędów oraz środ- Rozbudowa sieci kanalizacyjnej wraz z częściową ków finansowych. Do niektórych przebudową sieci wodociągowej na terenie aglo- Najmłodszym dzieciom stworzono warunki do zabawy na świeżym powietrzu – meracji Piotrowice, współfinansowana ze środków działań musieliśmy przekonywać na terenie gminy powstaje 6 dobrze wyposażonych placów zabaw unijnych – RPO WL na lata 2007-2013. Wartość inwestycji: 3 870 193,10 zł, kwota kańców. Intensywnie rozwija się bu- dofinansowania z EFRR: 1 949 341,74 zł. downictwo mieszkaniowe. Gmina kładzie też duży nacisk na sprawy związane z utrzymaniem czystości i estetyki w miejscach publicznych. – Jestem pewien, że zmiany w rozwoju naszej gminy w każ- dej dziedzinie w perspektywie tych minionych 10 lat są widoczne i odczuwalne nie tylko dla naszych mieszkańców, ale również dla go- ści odwiedzających Strzyżewice – optymistycznie podsumowuje dzie- sięciolecie przynależności Polski do Unii Europejskiej wójt Dąbrowski. O wszystkich zrealizowanych i planowanych inwestycjach, można dowiedzieć się z wydawanej przez Urząd Gminy gazety „Kompres”, dostępnej w wersji elektronicz- Boiska sportowe i budynek zaplecza przy Zespole Szkół Publicznych w Bystrzycy Starej, nej na stronie gminy: http://www. Wyremontowany zabytkowy dworek w Piotrowicach – inwestycja współfinansowana współfinansowane ze środków Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej Ministerstwa strzyzewice.lubelskie.pl. ze środków Unii Europejskiej w ramach RPO WL na lata 2007-2013. Całkowita wartość Sportu i Turystyki. Budowa zostanie ukończona w II połowie 2014 r. Wartość zadania: inwestycji: 2 234 619,59 zł, kwota dofinansowania: 1 705 760,09 zł. 1 380 170,00 zł, kwota dotacji: 445 800,00 zł. Droga gminna w Bystrzycy Nowej. Liczne inwestycje drogowe, w tym budowa chodników i oświetlenia mieszkańców, co zabierało czas du Marszałkowskiego – FOGR, ulicznego, poprawiły infrastrukturę i zmniejszało możliwości otrzyma- PAOW, WFOŚiGW. Część inwestycji komunikacyjną na terenie gminy. nia wsparcia. drogowych była realizowana wspól- W latach 2003-2014 oddano do użytku Jednak nawet najbardziej scep- nie z Powiatem Lubelskim oraz z Za- drogi gminne o nawierzchni asfaltowej tycznie nastawieni strzyżowianie rządem Dróg Wojewódzkich. o łącznej długości 40,34 km. nie mogli nie zauważyć, jak wielkie Choć nadal największą inwesty- znaczenie miały realizowane inwe- cyjną bolączką gminy były i są drogi stycje, jak z biegiem czasu podcią- (środki na nie zawsze i wszędzie są gały ich małą ojczyznę coraz bliżej za niskie), to jednak umiejętne ko- poziomu znacznie bogatszych sa- rzystanie ze wsparcia finansowego morządów. zarówno unijnego jak i krajowego Obraz zmian byłby niepełny bez widocznie poprawiło infrastruktu- wspomnienia o inwestycjach wyko- rę drogową, oświatową, kulturalną, nanych ze środków własnych gminy sportową, administracyjną w gmi- oraz wsparcia krajowego: z MEN, nie, wpłynęło korzystnie na zmianę MKiDN, MSW, MSWiA, MAC, Urzę- jej wizerunku i komfort życia miesz- 46 Urząd Gminy Stary Zamość LIDER EUROFUNDUSZY Maryi Panny, w którym znajdują się Stary Zamość to gmina położo- zabytkowe organy wykonane w 1911 roku, ufundowane przez założyciela na w województwie lubelskim, Włościańskiej Orkiestry Karola Namy- w północnej części powiatu słowskiego. Kościół został najprawdo- zamojskiego, na Wyżynie Lu- podobniej wzniesiony w latach trzy- belskiej – częściowo na terenie dziestych XVI wieku i odrestaurowany od fundamentów w roku 1592 z funda- Działów Grabowieckich, cji kanclerza Jana Zamoyskiego. Obok a częściowo na terenie Padołu kościoła, w dawnym budynku wikaria- Zamojskiego. Obszar 97,19 km², tu z 1910 roku, mieści się Muzeum Zie- mi Starozamojskiej. zamieszkuje 5489 osób. W budynku Szkoły Podstawowej Gminny Ośrodek Kultury w Starym Zamościu W skład gminy wchodzi noszącej imię Karola Namysłowskiego 19 sołectw. znajduje się Izba Pamięci poświęco- na orkiestrze i jej założycielowi. Pro- karskim, widownią na 450 miejsc wraz Położenie przy drodze krajowej nr wadzeniem działalności kulturalnej z oświetleniem i zapleczem socjalnym, 17 oraz bliskie sąsiedztwo z Zamo- w gminie zajmuje się Gminny Ośro- a także boiska ze sztuczną nawierzch- ściem, Roztoczem i zalewem w Nieli- dek Kultury i Gminna Biblioteka Pu- nią do piłki ręcznej, siatkowej i tenisa. szu to ważne atuty gminy. Wschodnia bliczna w Starym Zamościu. Budynek, Wybudowano także świetlicę wiejską część wraz z dużym kompleksem le- w którym znajduje się GOK, także zo- w Starym Zamościu i strażnicę śnym „Pańska Dolina” należy do utwo- stał wyremontowany i wyposażony w Wierzbie. W trakcie remontu jest w nowoczesny sprzęt. Dzięki wykorzystaniu dotacji unijnych oraz krajowych, infrastruktura gminy jest dobrze rozbudowana – w 100% zwodociągowana i stele- fonizowana, w 95% zga- zyfikowana. Wszystkie miejscowości posiada- ją dogodne połączenie drogami utwardzonymi z siedzibą Urzędu Gmi- Strażnica OSP w Wierzbnie ny oraz drogą krajo- Nowa szkoła podstawowa w Udryczach wą Lublin – Zamość. rzonego w 1995 roku Skierbieszow- Oprócz inwestycji infrastrukturalnych Dom Ludowy w Udryczach i strażni- skiego Parku Krajobrazowego. Przez w ostatnich latach wykonano szereg ca w Krasnem. Został wyremontowa- ten kompleks leśny wytyczono pieszy inwestycji mających na celu poprawę ny budynek na potrzeby powstałego szlak turystyczny po Działach Grabo- jakości życia mieszkańców. Powsta- przedszkola. Wybudowano i wyposażo- wieckich, przebiegający przez Wierz- ło 500 przydomowych oczyszczalni no w sprzęt dwa place zabaw dla dzieci. by, las „Pańska Dolina”, Skierbieszów, ścieków. Wybudowano szkołę podsta- Ponadto na bieżąco są prowadzone re- Łaziska i Kornelówkę. wową w Udryczach. W Starym Zamo- monty i budowy dróg gminnych i chod- W miejscowości Stary Zamość ściu powstało gimnazjum wraz z halą ników. Prawie wszystkie miejscowości wznosi się kościół parafialny pod we- sportową, a w Wierzbie nowoczesny posiadają oświetlenie uliczne. zwaniem Wniebowzięcia Najświętszej kompleks sportowy ze stadionem pił- fot. i oprac. Elżbieta Czarny

Plac zabaw przed nowym budynkiem gimnazjum w Starym Zamościu Na widowni nowego stadionu w Wierzbnie może zasiąść 450 kibiców 47 Gmina Szastarka LIDER EUROFUNDUSZY kończy się w 2015 roku, będzie kosz- nie – Unia dołożyła 148 923,6 zł do Gmina Szastarka jest doskonale tował 4 996 400,68 zł; Unia dołoży do remontu budynku, dofinansowała też niego 3 893 388,09 zł. Udział miesz- wiele imprez kulturalno-rekreacyj- znana miłośnikom turystyki kańców to 14%. nych oraz cykl szkoleń dla społeczno- rowerowej – to tu swój po- Ze środków Programu Rozwoju ści lokalnej w Gminie Szastarka. czątek ma mierzący 141,5 km Obszarów Wiejskich w ponad poło- W czerwcu bieżącego roku do Centralny Szlak Rowerowy wie sfinansowano budowę linii wodo- użytku oddano Wiejski Dom Kultury ciągowej łączącej miejscowości Huta w Szastarce Stacji. Budynek pełni także Roztocza. Wśród malowniczych Józefów z ujęciem w Polichnie Pierw- funkcję remizy OSP. Jego rozbudowa pagórków Wzniesień Urzędow- szej za 400 433,04 zł. trwała od 2008 roku, uporządkowano skich i Roztocza Zachodniego Do najcenniejszych zabytków na także otoczenie budynku i wykonano nie będzie się nudził także terenie gminy Szastarka należy zbu- nowy parking. Inwestycja kosztowała Gminny Ośrodek Kultury w Starym Zamościu dowany w latach 1871-99 drewnia- 1 859 085,05 zł, po złożeniu w 2012 turysta – piechur. ny kościół p.w. św. Jana Chrzciciela roku wniosku o dofinansowanie z PROW i św. Andrzeja Ap. w Blinowie. Remont Unia dołożyła do niej 500 tys. zł. ostatnich latach gmina zyskała generalny przekraczał możliwości fi- Łącznie w ramach PROW zrealizo- Wnowe możliwości inwestowania nansowe parafii, pomogła więc Gmina wano przedsięwzięcia za prawie 3,5 i rozwoju. Lokalne władze z wójtem oraz środki z PROW – 129 779 zł. mln złotych, kwota dofinansowania Tomaszem Mularczykiem na czele W ramach PROW dofinansowano wyniosła 1 319 999,68 zł. pozyskały z Unii Europejskiej środki też realizację tzw. „małych projektów”. Ze wsparcia unijnego skorzystali na projekty warte prawie 11 milio- Na terenie gminy powstały place za- również najmłodsi mieszkańcy gminy. nów złotych. baw, urządzenia fitness i boisko tra- W ramach Programu Operacyjne- 4 281 416,94 zł pochodziło z Re- wiaste, wyremontowano i doposażono go Kapitał Ludzki przedszkolaki gionalnego Programu Operacyj- wiejskie domy kultury. Potrzebne do- i uczniowie mogli m.in. wziąć udział nego Województwa Lubelskiego. posażenie otrzymały także organizacje w zajęciach dodatkowych, doposażo- Projekt „Kompleksowa informatyzacja społeczno-kulturalne: Koło Gospo- no też przedszkole i plac zabaw. Na Gmin Powiatu Kraśnickiego” kosztem dyń Wiejskich ze Starych Moczydeł, projekty „Dodatkowe zajęcia dla dzie- 439 776,84 zł wzbogacił Urząd Gminy orkiestra dęta z Szastarki i orkiestra ci z klas I-III ze szkół podstawowych

Wiejski Dom Kultury w Szastarce Stacji Wyremontowany budynek Gminnego Centrum Kultury w Polichnie

Nowa szkoła podstawowa w Udryczach

o nowy sprzęt komputerowy i specja- z Polichny oraz zespoły śpiewacze z Bli- Gminy Szastarka – indywidualizacja listyczne oprogramowanie. Wdrożono nowa, Szastarki i Majdanu Obleszcze. procesu nauczania”, „Wiedzieć więcej też system elektronicznego obiegu do- W centrum Szastarki utworzono zie- – wykorzystaj szansę”, „Kompetencje kumentów, a mieszkańcy zyskali pu- lony skwerek, a na stronie www.gmi- kluczowe – klucz do sukcesu” i „Zostań bliczne punkty dostępowe do Internetu. naszastarka.pl można odbyć wirtualny przedszkolakiem” pozyskano z fundu- W ramach projektu „Wrota Lubelszczy- „spacer”, na który składa się 15 zdjęć szy unijnych 1 669 016,69 zł. Na widowni nowego stadionu w Wierzbnie może zasiąść 450 kibiców zny – informatyzacja administracji” za panoramicznych z terenu gminy. Bez finansowego wsparcia z ze- 41 361 zł m.in. powstał nowy, dostoso- Ze środków PROW skorzystało tak- wnątrz gmina taka jak Szastarka, wany do współczesnych standardów że Gminne Centrum Kultury w Polich- której powierzchnię w ponad 75% Biuletyn Informacji Publicznej. stanowią grunty orne, musiała- W kwietniu br. 496 mieszkań- Remont drewnianego kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela i św. Andrzeja Ap. w Blinowie by zrezygnować z wielu ważnych ców podpisało z gminą umowę inwestycji. Tymczasem w latach na realizację projektu „Ochrona 2011-2014 z europejskich i kra- powietrza atmosferycznego przez jowych źródeł udało się pozyskać montaż kolektorów słonecznych ponad 8 mln zł. Wartość wszyst- na domach prywatnych oraz bu- kich projektów zrealizowanych dynkach użyteczności publicznej z udziałem środków zewnętrz- w Gminie Szastarka”. Projekt zanych to 11 350 019,67 zł. 48 Gmina Tarnawatka LIDER EUROFUNDUSZY Gmina Tarnawatka leży zrealizowała projekty: „Internet w Twoim zasięgu – przeciwdziałanie w południowo-wschodniej czę- wykluczeniu cyfrowemu w powie- ści województwa lubelskiego, cie tomaszowskim” (dofinansowanie w powiecie tomaszowskim. 463 658 zł) oraz „Poprawa skuteczności działań ratownictwa ekologicznego jed- Wójt Piotr Pasieczny na tle oczyszczalni ścieków To tutaj, w miejscowości Wie- nostek OSP KSRG z terenu Gmin Roz- przów, swój początek bierze tocza Tomaszowskiego” (518 059,7 zł). szkolnych. Z Europejskiego Funduszu trzecia pod względem wielkości Na terenie gminy powstają nowe Społecznego pochodziły także środ- rzeka Lubelszczyzny, Wieprz. place zabaw dla dzieci, siłownie na ki na utworzenie małego przedszkola świeżym powietrzu, miejsca spotkań w Tarnawatce i na modernizację od- ostatnich latach na przedsięwzię- integracyjnych, modernizowane są działów przedszkolnych w szkołach Wcia realizowane z udziałem środ- świetlice wiejskie, rozbudowuje się podstawowych. ków Unii Europejskiej lokalne władze infrastruktura turystyczna. Gminny Od 2010 roku w ramach LGD z wójtem Piotrem Pasiecznym na czele Ośrodek Kultury w Tarnawatce otrzy- „Roztocze Tomaszowskie” organi- pozyskały niebagatelną kwotę prawie mał nowy sprzęt do sali widowiskowej. zowany jest festyn „Dni Wieprza”. 8 milionów złotych. – Na początku Na realizację tak zwanych „małych W partnerstwie z powiatem to- nie było łatwo, wszyscy uczyliśmy projektów” o wartości 200 tys. zł ze maszowskim i 11 innymi gminami się unijnych procedur – wspomina środków PROW pozyskano 170 551,64 zrealizowano projekt „Współpraca wójt. – Ale byliśmy zdeterminowani, zł. Unia dołożyła też do zagospodaro- Straży Pożarnych Powiatu Toma- żeby poprawić infrastrukturę i uczynić wania otoczenia zabytkowego kościoła szowskiego z partnerami z Niemiec z gminy miejsce, w którym nasi miesz- i zabytkowego spichlerza w Tarnawat- i województwa podkarpackiego”. kańcy będą chcieli mieszkać, pracować ce oraz zbiornika wodnego w miejsco- W sumie na „miękkie” projekty w la- i odpoczywać. Z Regionalnego Pro- wości Wieprzów Tarnawacki, a także tach 2009-13 ze środków EFS, RPO WL gramu Operacyjnego Województwa do przebudowy i remontów świetlic i PROW pozyskano 1 337 456,29 zł. Lubelskiego otrzymaliśmy prawie mi- wiejskich i do wyposażenia Gminnego 19 sierpnia 2014 roku gminę Tar- lion zł na przebudowę dróg gminnych Centrum Aktywności. W partnerstwie nawatka zamieszkiwało 4 165 osób. – ze Stowarzyszeniem „Wzgórze Przy- Według wyliczeń, które sporządzono Plac zabaw i siłownia na świeżym powietrzu jaźni” i Stowarzyszeniem na rzecz roz- tego dnia, całkowita wartość dofinan- w miejscowości Tarnawatka-Tartak woju Gminy Tarnawatka wybudowano eko-ścieżkę w Tarnawatce i miejsce Skrzyżowanie ulicy Księdza Boguty spotkań integracyjnych w Tarnawatce- oraz ulicy Wola -Tartaku oraz nowe place zabaw. Na wszystkie zrealizowane inwestycje Gmina pozyskała z UE 6 575 151,24 zł. W ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Gminny Ośrodek Po- mocy Społecznej prowadzi aktywizację zawodową osób bezrobotnych i zagro- Samochód ratowniczo-gaśniczy przed budynkiem Gminnego Ośrodka w Tarnawatce, z Programu Rozwoju sowania z Unii Europejskiej wszyst- Kultury i OSP Obszarów Wiejskich w sumie 3 500 515 zł kich realizowanych w gminie projek- na budowę kanalizacji sanitarnej wraz tów w przeliczeniu na 1 mieszkańca z oczyszczalniami ścieków w miejsco- wyniosła 1 899,79 zł – podsumowuje wościach Niemirówek-Kolonia, Pań- Piotr Pasieczny. – Zrealizowaliśmy 22 ków, Wieprzów Ordynacki i Wieprzów projekty inwestycyjne oraz 9 tak zwa- Tarnawacki. Wybudowaliśmy też 117 nych „miękkich”, na które pozyskali- przydomowych oczyszczalni ścieków. śmy łącznie 7 912 607,53 złotych. W partnerstwie z innymi gminami, w ramach RPO WL, Tarnawatka Plac zabaw i siłownia na świeżym powietrzu żonych wykluczeniem społecznym. w miejscowości Tarnawatka Budynek remizo-świetlicy w Wieprzowie W latach 2009-2013 pozyskano na te projekty ponad 488 700 zł. Realizo- wane w 2013 roku „Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży z gminy Tarnawatka” polegało m.in. na organizacji dodatkowych zajęć 49 Gmina Tomaszów Lubelski LIDER EUROFUNDUSZY Gmina Tomaszów Lubelski to wy remont Wiejskiego Domu Kultury realizowany przez Miasto Hrubieszów w Majdanie Górnym za 1,3 mln zł (do- (koszt: ponad 1,5 mln zł, dotacja ponad nie tylko malownicze tereny tacja 500 tys. zł) oraz zagospodarowano 1,2 mln zł). W ramach Szwajcarskiego Grzędy Sokalskiej, Roztocza teren przy świetlicy wiejskiej w Rogóź- Programu Współpracy z Nowymi Kra- Wójt Piotr Pasieczny na tle oczyszczalni ścieków Środkowego i Pobuża. Bliskość nie za 160 tys. zł (dotacja: 94 tys. zł). jami UE wspólnie z Hrubieszowem W ramach projektu „Poprawa sku- zrealizowano projekt „Od wizji do no- drogi krajowej nr 17, dróg wo- teczności działań ratownictwa ekolo- woczesnego zarządzania podregionem jewódzkich i przejścia granicz- gicznego jednostek OSP KSRG z tere- Gotania” o wartości ponad 12 mln zł. nego z Ukrainą w Hrebennem nu gmin Roztocza Tomaszewskiego”, Gmina uczestniczyła też w pro- sprawiają, że jest to obszar w którym Gmina była liderem, zaku- jektach realizowanych w ramach piono dla sześciu gmin siedem wo- RPO WL przez Urząd Marszałkowski atrakcyjny zarówno zów bojowych i wyposażenie strażac- Województwa Lubelskiego: „Wrota dla rozwoju gospodarczego, kie. Koszt to blisko 3,9 mln zł dotacja Lubelszczyzny – Informatyzacja ad- jak i zamieszkania. w ramach RPO WL wyniosła 3,3 mln zł. ministracji” oraz przez Starostwo Po- Wykorzystano też środki Euro- wiatowe: „Internet w twoim zasięgu mijającej kadencji władze gmi- pejskiego Funduszu Społecznego: – przeciwdziałanie wykluczeniu inter- Wny pod przewodnictwem wójta Antoniego Wawrycy zrealizowały szereg projektów współfinansowanych ze źródeł zewnętrznych, głównie z Unii Europejskiej. Dzięki środkom Programu Opera- cyjnego Województwa Lubelskiego w gminie znacznie poprawiła się infrastruktura komunalna. Wybudowano ponad 9 km sieci wodociągowej wraz z przyłączami dla ponad 120 gospodarstw w Rabinówce oraz w miejsco- wości Chorążanka. Wartość inwestycji to odpowiednio 2,5 mln zł i 250 tys. zł, dotacja: 1,1 mln zł i prawie 83 tys. zł. W Majdanie Górnym przebudowano stację wodociągową. Kosztem 716 tys. zł ponad 600 tys. zł na służący aktywiza- netowemu w powiecie tomaszowskim” mieszkańcy uzyskali dostęp do lepszej cji mieszkańców gminy projekt „Alter- (wartość: 1 mln Euro) i „Współpraca jakości wody. Dotacja wyniosła 244 natywne pomaganie” i ponad 760 tys. straży pożarnych powiatu tomaszow- tys. zł. zł na programy „Szkoła równych szans” skiego z partnerami z Niemiec i wo- Zainwestowano także w sieć dro- i „Szkoły większych możliwości”. jewództwem podkarpackim” (wartość gową. W miejscowości Jeziernia prze- Na terenie gminy zrealizowano tak- 400 tys. zł, dotacja 280 tys. zł). budowano 3,1 km dróg gminnych za że szereg mniejszych projektów. To nie koniec inwestycji w Gmi- blisko 1,1 mln zł, ok. 500 tys. zł pozy- Gmina Tomaszów Lubelski chęt- nie Tomaszów Lubelski. Rozpoczyna skano z Regionalnego Programu Ope- nie uczestniczy w projektach partner- się nowa perspektywa finansowa UE, racyjnego Województwa Lubelskiego. skich. Była liderem w realizowanym a w Strategii rozwoju gminy na lata W ramach Narodowego Programu w ramach RPO WL projekcie „Stwo- 2007-2020 za cel generalny uznano Przebudowy Dróg Lokalnych przebu- rzenie systemu wspierania i promo- osiąganie trwałego i zrównoważonego dowano blisko 3,8 km drogi gminnej wania podstref ekonomicznych w wo- rozwoju społeczno-gospodarczego po- Sabaudia – Majdanek. Wartość inwe- jewództwie lubelskim” o wartości 1,4 przez efektywne wykorzystanie poten- stycji: około 2,8 mln zł, dotacja to pra- mln zł, z czego dotacja wyniosła prawie cjału gminy oraz sprzyjających warun- wie 1,4 mln zł. 1,2 mln zł. Z RPO WL pochodziły też ków zewnętrznych. Dzięki funduszom zewnętrznym środki na projekty: „Witajcie w Gota- mieszkańcy gminy mają gdzie dbać nii”, realizowany wspólnie z Hrubie- Plac zabaw i siłownia na świeżym powietrzu o kondycję i spędzać wolny czas. Przy szowem (wartość: 200 tys. zł, dotacja: w miejscowości Tarnawatka ZSP w Łaszczówce za 1,14 mln zł po- 140 tys. zł), „Zainwestuj w Gotanii” – wstał kompleks boisk „Orlik 2012” projekt rozwoju ponadlokalnej marki (dotacja 666 tys. zł), a przy ZSP regionu hrubieszowsko-tomaszowsko- w Podhorcach pełnowymiarowa sala -zamojskiego realizowany przez Gmi- gimnastyczna z zapleczem socjalnym, nę Mircze (325 tys. zł, dotacja 276 tys. stołówką oraz kompleksem boisk zł) oraz na cykl imprez promujących sportowych za ponad 5 mln zł. W ra- region lubelski pn. Międzynarodowy mach PROW wykonano komplekso- Festiwal Kultury Antycznej „Gotania”, 50 Urząd Gminy Trawniki LIDER EUROFUNDUSZY Gmina Trawniki położona jest wokół malowniczo meandru- jącego Wieprza zasilanego wodami Roztocza i Wyżyny Lubelskiej, co pozwala na kształtowanie ładu przestrzennego poprzez sensowne prowadzenie inwestycji. Właśnie inwestycjom w gminie poświę- ca się wiele uwagi, jako że one decydują o rozwoju i poprawie warunków bytowych mieszkańców.

opublikowanym przez jeden Wz portali rankingu najbogat- Meandry Wieprza szych i najbiedniejszych gmin w Pol- nicznych – wspomina wójt Jerzy Szpa- tylko część wydatków inwestycyjnych sce, w rubryce „dochód z podatków kowski. – Było trudno, ale z czasem i może go uzyskać tylko ta gmina, która na mieszkańca” wśród 15 najbliższych uruchomiliśmy fundusze europejskie. ma własne środki w kwocie wystarcza- sąsiadów Trawniki z dochodem 698 zł Dzięki umiejętnemu powiązaniu ich jącej, by zapłacić za całość inwestycji. na 1 mieszkańca znalazły się na przed- z własnymi aktywami, efekty zaczęły Tym sposobem gmina wyremontowała ostatniej, 14 pozycji. Natomiast śred- być dostrzegalne nie tylko w gminie. budynek Gminnego Ośrodka Kultury, nie roczne wydatki gminy na inwesty- Rzeczywiście, w jednym z fachowych zbudowała kanalizację – oczyszczalnia cje wyniosły 1103 zł na 1 mieszkańca pism ukazujących się w Warszawie za- ścieków oraz sieć kanalizacyjna z przy- i należały do najwyższych w tym gro- mieszczono artykuł pt. „Sukces Gminy łączami dla blisko 4 tys. mieszkańców nie. To dowód, że gmina w minionych Trawniki”, eksponujący przykład efek- Trawnik i Trawniki Kolonii kosztowała latach nauczyła się nie tylko zdobywać tów, jakie daje kompleksowe prowa- 27 mln zł. Rośnie ilość dróg gminnych pieniądze, ale i je wydawać. dzenie inwestycji infrastrukturalnych i wewnętrznych, poprawia się jakość W nieodległej przeszłości Trawniki przez samorządy gminne. już istniejących. Spośród 20 zaplano- wyglądały jak większość polskich wsi Od tego czasu gmina corocz- wanych dróg za 2,8 mln zł, 18 zostało – niedoinwestowane, w dużej części nie przeznacza w swoim budżecie praktycznie zakończonych. Od kilku pozbawione podstawowych zdobyczy na rzecz inwestycji znaczne kwoty. lat najgorszej jakości są dwie drogi, na cywilizacji. Dziś gmina zbliżyła się Na przykład 11,5 mln zł z 31 mln zł które gmina nie ma wpływu: powiato- pod wieloma względami do europej- wszystkich wydatków budżetowych wa Biskupice – Trawniki i wojewódzka skich standardów. Stało się to dzięki w 2011 roku. Może sobie pozwolić na na odcinku Dorohucza – Fajsławice. zaangażowaniu, entuzjazmowi, cięż- tak duży udział wydatków inwesty- Kosztem ponad 2 mln zł wybudo- kiej pracy i gospodarskiemu podejściu cyjnych dzięki podpisanym umowom wano ośrodek zdrowia w Trawnikach. wójta, radnych, sołtysów oraz wielu o dofinansowanie ze środków unij- Wprawdzie był tu już utworzony przez życzliwych im ludzi. – Na początku nych i umiejętnemu gospodarowaniu gminę Samodzielny Publiczny Zakład chodziło przede wszystkim o poprawę własnymi pieniędzmi. Opieki Zdrowotnej, ale mieścił się infrastruktury technicznej: budowę Długo można wyliczać inwestycje w ponad 40-letnim budynku, a gmina dróg, chodników, wodociągów, bu- uruchomione dzięki dostępności do- chce wspierać działania zmierzające dynków oświatowych czy sieci telefo- tacji unijnych. Ale pieniądz unijny to do poprawy dostępności specjalistycz-

Odnowiona kaplica w Trawnikach Odnowiona kordegarda 51 nych usług medycznych dla miesz- kańców. – Jeśli tylko pozwoli na to kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia, w nowym budynku miejsce znajdą dotychczasowe usługi medycz- ne oraz dodatkowo usługi z zakresu rehabilitacji i całodobowej opieki me- dycznej – zaprasza wójt Szpakowski. – Jest to niezmiernie ważna inwestycja, Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Trawnikach co potwierdza liczba osób dojeżdża- jących na zabiegi rehabilitacyjne do Kościół w Dorohuczy to najstarszy 500 tys. zł dofinansowania rozbudowy Siedliszcza. I fakt, że Trawniki to gmi- obiekt zabytkowy w miejscowości, gminnej oczyszczalni ścieków. Gmina na, do której średni czas dojazdu ka- wraz z malutką szkołą podstawową zakupiła działki pod przyszła budowę retki jest najdłuższy z całego powiatu (ok. 40 uczniów i 10 nauczycieli) ma przepompowni ścieków w Oleśnikach. świdnickiego. szczególne znaczenie dla integracji Nowa perspektywa finansowania Poprzez program „Poprawa bez- mieszkańców. Na remont, przy wyko- jest dla gminy mniej optymistyczna. pieczeństwa ekologicznego na terenie rzystaniu różnych form dofinansowa- Zaplanowano m.in. kontynuowanie gminy Trawniki” zakupiono trzy sa- nia, gmina wydała 423 tys. zł. Kościół budowy sieci kanalizacyjnej z przyłą- mochody ratowniczo-gaśnicze wraz w Biskupicach wymagał zabezpiecze- czami, Gmina posiada już kompletną z wyposażeniem za 1,32 mln zł. nia z zewnątrz. Zakres prac znacznie dokumentację projektową dla kolej- Jedną z ostatnich inwestycji było przerósł możliwości finansowe parafii, nych miejscowości (Pełczyn, Oleśniki, wybudowanie za ponad 1,6 mln zł z pomocą przyszła więc gmina, udzie- Dorohucza, w opracowaniu Struża). boiska do piłki nożnej w Trawnikach lając dotacji i pożyczki, w sumie na Unia zamierza się jednak wycofać wraz z zapleczem sanitarno-szatnio- kwotę 363 tys. zł. Zarząd Wojewódz- z pojedynczych konkursów, gdzie jed- wym oraz parkingiem. twa wsparł remont dotacją w ramach na gmina mogła być beneficjentem. Projekt „Wyrównywanie startu działania „Odnowa Wsi”, objętego W miejsce dotychczasowych konkur- w szkołach podstawowych Gminy Programem Rozwoju Obszarów Wiej- sów proponuje się tworzenie part- Trawniki” umożliwił prowadzenie do- skich na lata 2007-2013. nerstw dla realizacji zintegrowanych Samochody OSP zakupione w 2013 roku Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Trawnikach

datkowych zajęć, na których uczniowie Wójta cieszy także inicjatywa go- projektów dla wielu samorządów. – mogli rozwijać własne umiejętności, spodarzy obiektów stanowiących mie- Gmina na pewno będzie uczestniczyć podnieść poziom nauki i utrwalić zdo- nie komunalne gminy, a będących w nowej formule – deklaruje Jerzy bytą wiedzę. Przy przedszkolu Zespo- w użytkowaniu miejscowych organiza- Szpakowski. – Przystąpimy najpraw- łu Placówek Oświatowych w Trawni- cji: – Wspólnie zmodernizowaliśmy dopodobniej do inicjatywy prefero- kach powstał bezpieczny plac zabaw. wnętrze remizy OSP w Biskupicach. wanej przez Zarząd Województwa Niedługo powstaną kolejne w innych Gmina zapłaciła za materiały, a pra- w obszarze Kanału Wieprz-Krzna. miejscowościach. Na program wspar- ce wykonali strażacy. Do współpracy Niemniej pewne jest, że wprowa- cia obszarów wiejskich gmina pozy- dołączyło też stowarzyszenie inicja- dzona przez Unię zmiana przesunie skała 0,5 mln zł. tyw z Biskupic. w czasie realizacje priorytetowych W ostatnich latach daje się za- Także na remont świetlicy w Sio- zadań gminy zaplanowanych na naj- uważyć długo oczekiwany, szczegól- strzytowie gmina udzieliła tamtej- bliższe lata. nie przez miłośników historii, zwrot szemu Klubowi Sportowemu dotacji Stadion w Trawnikach w kierunku odnowy i ratowania naj- i pożyczki. Środki pochodziły z Lo- ważniejszych zabytków kultury. kalnej Grupy Działania, do której W gminie Trawniki wyremontowano należy. W Trawnikach zakończono kościół p.w. Św. Judy Tadeusza w Do- prace przy dobudowie części gospo- rohuczy, murowany, późnobarokowy darczej do remizy. kościół w Biskupicach, kaplicę grobową Wójt Szpakowski podpisał z Zarzą- i ruiny bramy oraz park w Trawnikach. dem Województwa umowę na ponad 52 Gmina Trzydnik Duży LIDER EUROFUNDUSZY z bieżnią o łącznej powierzchni 19 842 m2 korzystali m.in. z dodatkowych zajęć – 900 tys. zł dołożył Fundusz Rozwoju szkolnych i kółek zainteresowań, Unia Europejska stworzyła Kultury Fizycznej MSiT. a mieszkańcy gminy uczyli się języka samorządom możliwości przy- Korzystając ze środków Programu angielskiego i obsługi komputera, mo- spieszenia rozwoju społeczno- Rozwoju Obszarów Wiejskich, Gmina gli uzupełnić swoje wykształcenie lub -gospodarczego wybudowała świetlicę wiejską przy re- odbyć szkolenia zawodowe i kursy na mizie OSP w Rzeczycy Księżej i wyre- prawo jazdy. i podwyższenia poziomu życia montowała świetlicę w Trzydniku Du- Obecnie w porozumieniu z Urzę- mieszkańców. Trzydnik Duży żym, zaadaptowała na świetlice wiejskie dem Marszałkowskim Województwa również wykorzystał swoją dwie remizy: w Rzeczycy Ziemiańskiej Lubelskiego realizowany jest projekt i w Woli Trzydnickiej. Przy świetlicy „Wrota Lubelszczyzny” – informaty- szansę – po środki zewnętrzne w Woli Trzydnickiej powstały też bo- zacja administracji, a we współpracy sięgała zarówno Gmina iska dla młodzieży i plac zabaw dla dzie- ze Starostwem Powiatowym w Kraśni- jak i jej jednostki. ci. Obecnie w 9 świetlicach w gminie ku – „Budowa infrastruktury Systemu

ostatnim czasie zrealizowano W28 projektów na łączną wartość 6 650,4 tys. zł, z czego 3 980,7 tys. zł stanowiło dofinansowanie ze środ- ków UE. W przeliczeniu na jednego mieszkańca wartość dotacji wyniosła więc 598,78 zł. Na 18 projektów mięk- kich Gmina uzyskała dofinansowanie w wysokości 1544,9 tys. zł, projektów inwestycyjnych zrealizowano 10, Unia dołożyła do nich 2435,8 tys. zł. Ze środków zewnętrznych (FOGR, MSWiA, NPPDL, RPO) zrealizowano szereg inwestycji drogowych. Przy inwestycjach na drogach powiatowych i wojewódzkich pomagały odpowiednio Powiat Kraśnicki i Województwo Lubelskie. odbywają się zebrania wiejskie, szko- Informacji Przestrzennej powiatu kra- Dzięki dofinansowaniu z Minister- lenia, próby zespołów KGW oraz im- śnickiego”. Dzięki „Kapitalnej Szan- stwa Sportu i Turystyki oraz Urzędu prezy organizowane wspólnie z ośrod- sie na Sukces” w szkołach pojawią się Marszałkowskiego i Programu Roz- kiem kultury, a młodzież pożytecznie nowe pomoce szkolne i dodatkowe za- woju Obszarów Wiejskich, Trzyd- i aktywnie spędza wolny czas. Ze środ- jęcia. Impreza „2 dni 3dnika” prezen- nik może się dziś pochwalić jednym ków PROW organizowano też imprezy tuje i promuje Lokalne Uniwersytety z najlepszych kompleksów sporto- kulturalno-rekreacyjne (Festiwal Wsi, Ludowe Ziemi Kraśnickiej. wych w powiecie. Budowę Centrum Dzień Herbu, Dwa dni Trzydnika), za- Wykonane inwestycje były w więk- Organizacji Imprez Sportowych kupiono instrumenty, stroje ludowe szości odpowiedzią na potrzeby miesz- i Społeczno-Kulturalnych zainicjowało i sprzęt nagłaśniający dla lokalnych kańców. Udało się je zaspokoić dzięki powstanie w 2004 r. hali sportowej. zespołów muzycznych. Opublikowa- zaangażowaniu i konsekwencji Wójta Pięć lat później do użytku oddany zo- no także tomik poezji Marii Magdziak oraz kompetencji i wiedzy Pracowni- stał „Orlik”, wybudowany w ramach z Woli Trzydnickiej. ków zajmujących się pozyskiwaniem programu „Moje boisko – Orlik 2012”. W ramach projektów zrealizowa- funduszy zewnętrznych. Nie bez zna- W następnej kolejności za 1 500 tys. zł po- nych z funduszy Programu Opera- czenia była także atmosfera dobrej wstało pełnowymiarowe boisko sportowe cyjnego Kapitał Ludzki uczniowie współpracy Wójta z Radą Gminy. 53

www.panoramalubelska.pl

Prenumerata

Roczna prenumerata Magazynu Regionalnego Panorama Lubelska w super cenie 99zł

Prestiżowy magazyn Panorama Lubelska z 20-letnią tradycją opisujący zdarzenia z zakresu biznesu,gospodarki i samorządu, promujący ważne wydarzenia, miejsca i ludzi w regionie. Przyłącz się do nas. Zapraszamy.

Teraz w prenumeracie otrzymasz dwa numery magazynu w prezencie.

Prowadzisz firmę? Planujesz kampanię promocyjną?

Tylko teraz kupując prenumeratę otrzymujesz pakiet reklamowy:

w internecie na www.panoramalubelska.pl

o wartości 1000 zł dla pierwszych 50 zamawiających firm

lub samorządów. w magazynie 30% rabatu na pięć pierwszych zakupionych reklam

Skontaktuj się z działem prenumeraty: tel. 814467017 lub [email protected]

Dokonaj wpłaty na konto 75 1240 5497 1111 0010 5291 4378 odbiorca: Towarzystwo Mediów Lokalnych ul. Górna 4, 20-005 Lublin Tytuł przelewu: PRENUMERATA:Panorama Lubelska

Prenumeratę można rozpocząć od wybranego numeru. Dostępne są również numery archiwalne.

54 Urząd Gminy Urzędów

LIDER EUROFUNDUSZY bezpieczenie finan- ako lokalny samorząd potrafimy sowe na realizację Jdocenić aktywność naszych miesz- projektów, w tym rów- kańców. Jesteśmy zainteresowani nież wkład własny, współpracą z organizacjami społecz- było i jest nadal poważ- nymi i mieszkańcami gminy Urzędów ną przeszkodą w po- przy realizacji przedsięwzięć służących zyskiwaniu funduszy wspólnemu dobru. Sprzyjają temu unijnych przez organi- wprowadzone niedawno nowe rozwią- zacje społeczne. Korzy- zania prawne. stając z nowych rozwią- Ostatnio znowelizowana Ustawa zań prawnych Gmina o działalności pożytku publicznego Urzędów współfinansu- i o wolontariacie pozwala jednostkom je powierzane organi- samorządu terytorialnego (jst) zlecać zacjom pozarządowym Jubileusz 45 lecia KGW w Popkowicach - Majdanek. zadania własne organizacjom poza- zadania, zabezpiecza- Wójt Jan Woźniak składa życzenia jubilatkom. rządowym, a nawet nieformalnym jąc w swoim budżecie grupom mieszkańców, aż w 33 obsza- 100% środków finansowych niezbęd- łeczne, m.in. kobiety z kół gospodyń rach. Mamy jednak świadomość, że nych do ich realizacji. Jesteśmy jedną wiejskich i rad kobiet w sołectwach. z pierwszych gmin wiejskich, Utworzenie jednego stowarzyszenia, która podjęła ryzyko udzielania które spełnia wszelkie kryteria doty- nieoprocentowanych pożyczek czące zasad ubiegania się o fundusze dla organizacji pozarządowych unijne i do którego trafiają pomysły z budżetu. W 2014 roku wspar- z innych organizacji, było trafnym roz- cie otrzymały OSP w Leszczynie wiązaniem. Dzięki temu jesteśmy gmi- i Stowarzyszenie Miłośników ną, która złożyła najwięcej w powiecie Koni „Podkowa”, a Stowarzy- kraśnickim wniosków i projektów re- szenie Gminnej Rady Kobiet na alizowanych przez organizacje poza- remonty, modernizację i wypo- rządowe. sażenie świetlic wiejskich wyda- Szczególnie chętnie wspieramy ini- ło dzięki nam aż 75 149 zł. cjatywy związane ze sportem i kultu- Wykorzystujemy też ini- rą. W br. z dofinansowania na łączną cjatywy lokalne realizowane kwotę 167 700 zł skorzystały cztery przez organizacje pozarządowe, tutejsze kluby sportowe oraz Towarzy- Świetlica wiejska w Natalinie po remoncie a nawet nieformalne grupy bądź stwo Miłośników Lwowa i Kresów Po- zespoły mieszkańców – np. gmi- łudniowo-Wschodnich, Zespół Szkół aby zadania mogły być w ten sposób na zabezpiecza materiały na utwar- Ogólnokształcących im. Władysława zrealizowane, potrzebna jest nie tylko dzenie dojścia do placu przy kaplicz- Jagiełły w Urzędowie i lokalna organi- dobra wola ze strony samorządu, ale ce, gdy mieszkańcy złożą deklarację zacja pozarządowa działająca w zakre- również bardzo dobre przygotowanie wykonania prac budowlanych. Dużą sie kultury. organizacji do ich przyjęcia, rzetelnego wagę przykładamy też do konsultacji Naprawdę wspólny budżet wykonania i właściwego rozliczenia się i uzgodnień społecznych, dotyczących ze środków publicznych. realizowania konkretnych inwestycji. Aktem prawnym, który dodatko- Współpraca z mieszkańcami W celu zwiększenia aktywności spo- wo ożywił naszą gminę, jest uchwa- łecznej powołaliśmy federacyjne sto- lona w 2009 roku Ustawa o funduszu Ścisła współpraca z organizacja- warzyszenie „Gminna Rada Kobiet”, sołeckim. W latach 2010-14 do dys- mi pozarządowymi wykazuje, że za- które skupia różne organizacje spo- pozycji mieszkańców, na 22 sołectwa

Majówka - piknik rodzinny w Moniakach Piknik w Moniakach - przeciąganie liny 55

przeznaczyliśmy w ramach budżetu do świetlicy wiejskiej. Dla dwóch ko- grupy mieszkańców. Uściślimy wy- kwotę 1 430 tys. zł, dofinansowanie lejnych miejscowości, których pro- sokość udzielanej pomocy i obszary z budżetu państwa to 415 tys. zł. Były jekty okazały się tylko trochę słabsze wsparcia ważne z punktu widzenia to środki na zadania, które zwykle od zwycięskich, gmina zakupiła ma- zarówno mieszkańców jak i lokalne- teriały drogowe za go samorządu. taką kwotę, jaką wy- Wysoka społeczna aktywność to dałaby, sama zlecając dodatkowe możliwości zrealizowa- ułożenie płyt firmie nia wielu zadań własnych, za które drogowej. Efekty odpowiada lokalny samorząd, co jest przekonały nas, że bardzo istotne w okresie, kiedy sa- warto kontynuować to morządowi przekazywane są kolejne przedsięwzięcie. Wy- zadania bez pełnego zabezpieczenia szukano sponsora na finansowego. wybudowanie dwóch Tekst jest skróconą wersją artykułu komór chłodniczych, autorstwa Wójta Jana Woźniaka, opubli- zorganizowano pra- kowanego na stronie www.urzedow.pl; ce rozbiórkowe przy skróty i śródtytuły pochodzą od redakcji. modernizacji budyn- Zdjęcia Lech Dudziński Występ koła gospodyń wiejskich na jubileuszu 45-lecia ku, układano społecznie realizuje lokalny samorząd, zgodne płyty na drogach dojazdo- ze strategią rozwoju naszej gminy. wych do pól uprawnych. Ogłosiliśmy konkurs na najlepszą Przygotowując projekt inicjatywę lokalną i już w pierwszym budżetu na 2015 rok wy- roku wzięło w nim udział pięć miej- dzielimy środki na zabezpie- scowości. czenie wkładu własnego dla Wygrała miejscowość Boby Ko- organizacji pozarządowych lonia, która na wykonanie klimaty- oraz na małe inicjatywy lo- zacji w sali OSP otrzymała 7 tys. zł. kalne, które mogą być reali- Następne były: Natalin – 5 tys. zł na zowane nie tylko przez or- wykonanie garażu dla OSP i Wierz- ganizacje pozarządowe, ale Piknik w Moniakach - zawody sportowe bica – 3 tys. zł na zakup wyposażenia również przez nieformalne Kompetencja i profesjonalizm Rozmowa z Andrzejem Kozakiem, właścicielem firmy AT-SERWIS

Jak Pan ocenia był dla nich kryzys, który do chwili sząc jego kwalifikacje i umiejętności zmiany, które obecnej daje się we znaki. interpersonalne. zaszły w branży obsługi środowi- Co w związku z tym wyróżnia AT-SER- Czyli kompetencja i profesjonalizm. ska drukowania WIS spośród innych firm w tej branży? A jakie plany na przyszłość? i techniki biuro- Jako partner biznesowy o ugrunto- To dobre pytanie w obecnej sytuacji. wej w ostatnich wanej pozycji w całym regionie musi- Firma rozwija się mimo niekorzystnej latach? my stale wychodzić naprzeciw ocze- koniunktury, planujemy wzrost zatrud- Sytuacja z jed- kiwaniom Klientów oraz zmianom nienia. Z drugiej jednak strony, powo- nej strony jest dość tendencji rynkowych. Naszym głów- dowany namowami mojej rodzimej dynamiczna, ale nym celem jest maksymalne zadowo- społeczności, zdecydowałem się kan- z drugiej paradok- lenie Kontrahenta. Dlatego dokładamy dydować w najbliższych wyborach sa- Piknik w Moniakach - przeciąganie liny salnie obserwuje- wszelkich starań, aby obsługa naszych morządowych. Ale nawet teraz, gdy wy- my pewien regres. Klientów stała na jak najwyższym po- bory już za chwilę, wciąż mam rozterki. W ostatniej dzie- ziomie. Dzięki temu zyskujemy coraz Zostać w tak pieczołowicie i z uporem sięciolatce powstało dość dużo firm większe rzesze nowych użytkowników budowanym przedsiębiorstwie, ze swo- o podobnym profilu i bardzo agresyw- profesjonalnego sprzętu biurowego imi współpracownikami, czy też ulec nym podejściu biznesowym. Jednak oraz usług technicznych i konsultin- prośbom i namowom lokalnych środo- w realiach Polski wschodniej, a szcze- gu w kwestii doboru sprzętu, a także wisk, podjąć to poważne wyzwanie – gólnie Lubelszczyzny, utrzymanie firmy ograniczenia wydatków z tytułu dru- i realizować się w roli samorządowca? „na powierzchni” przy zachowaniu za- kowania i kopiowania poprzez opty- trudnienia i chociaż delikatnym wzro- malizację środowiska produkcji do- ście nie jest takie proste. Wiele firm kumentów. Mając na uwadze szeroko upadło bądź zredukowało zatrudnienie rozumiany komfort pracy Klientów, ul. Ponikwoda 33, 20-135 Lublin do minimum – gwoździem do trumny stale szkolimy nasz personel, podno- kopiarki drukarki tonery 56 Urząd Gminy Wilkołaz LIDER EUROFUNDUSZY z budżetu państwa lub przez samo- Gmina Wilkołaz położona jest rząd województwa. Dofinansowanie w powiecie kraśnickim, przy ze środków zewnętrznych otrzymały dotąd 42 projekty. drodze krajowej Lublin–Rze- Zainwestowano w gospodarkę szów i linii kolejowej z Lublina wodną – dzięki środkom Europej- do Stalowej Woli. Przez 11 lat skiego Funduszu Rozwoju Rolnego wikariuszem tutejszej parafii i z Programu Rozwoju Obszarów wiejskich od 2006 roku powstało ponad był ksiądz Piotr Ściegienny. 50 km sieci wodociągowej oraz przy- To tu tworzył plan powstania, łącza wodociągowe i nowe punkty które miało się zacząć od ruchu czerpalne. Zmodernizowano i przebudowano kilometry dróg gminnych. chłopskiego na ziemi lubelskiej W Wilkołazie Pierwszym przebudowa- i kieleckiej. no stadion i wybudowano kort do tenisa becnie żyje się tu znacznie spokoj- ziemnego oraz boisko do piłki plażowej, Oniej i na coraz wyższym poziomie, na co niemały wpływ mają inwestycje W ramach projektu komplekso- realizowane z udziałem środków ze- wej informatyzacji gmin powiatu wnętrznych. – Naszym planom inwe- kraśnickiego m.in. zakupiono nowy stycyjnym przyświeca jeden wspólny sprzęt informatyczny i zainstalowa- cel: rozwój społeczno-gospodarczy no specjalistyczne oprogramowanie gminy i zapewnienie mieszkańcom do pracy urzędów. Wdrożono system usług publicznych na wysokim pozio- elektronicznego obiegu dokumentów, mie, możliwości wypoczynku, kształ- a mieszkańcy zyskali dostęp do Inter- cenia oraz dostępu do kultury – de- netu w postaci sieci hotspotów oraz klaruje wójt Andrzej Łysakowski. kiosków informacyjnych zainstalowa- Fundusze strukturalne Unii Eu- nych na terenie urzędów gmin. ropejskiej gmina wykorzystała m.in. Obecnie gmina jest w trakcie reali- na sfinansowanie dodatkowych zajęć zacji projektów z udziałem środków i zakup pomocy dydaktycznych z PROW na łączną kwotę 3 748 848 zł. w szkołach, tworzenie i wyposaże- Są to: termomodernizacja budynków nie świetlic wiejskich, placów zabaw, i wyposażenie świetlic wiejskich w Wil- a także na realizację dużych inwestycji kołazie Pierwszym i w Wilkołazie Trze- cim, utworzenie placu zabaw w miej- scowości Rudnik-Kolonia i siłowni a w Ostrowie powstało wielofunkcyjne zewnętrznej w Wilkołazie Pierwszym. boisko sportowe. W latach 2011-2013 Koszt budowy sieci wodociągowej przy współudziale środków PROW w gminie Wilkołaz – 3 339 631,91 zł – zagospodarowano zbiornik wodny PROW dofinansuje na kwotę 1 537 965 w Wilkołazie Pierwszym i teren wo- zł. – Dofinansowanie do wszyst- kół niego. Dzięki środkom Unii Eu- kich tych projektów wyniesie łącznie ropejskiej oraz Wojewódzkiego 1 794 211 zł – podsumowuje Andrzej Funduszu Ochrony Środowiska i Gospo- Łysakowski. – Widząc, jak gmina się darki Wodnej w Lublinie strażacy z OSP rozwija, czekamy na kolejny okres w Wilkołazie i Ewuninie dostali nowe programowania. Mamy już pomysły samochody wraz z wyposażeniem. na dalsze inwestycje.

infrastrukturalnych: budowę sieci wo- dociągowej, modernizację dróg gminnych, termomodernizację budynków szkół, rozwój infrastruktury sportowej. Ważnym dopełnieniem tych działań są projekty realizowane w ramach pro- gramów krajowych, finansowanych 57 58 Gmina Wojciechów

Gmina Wojciechów leży na ny Wojciechów wraz z wyposażeniem a na stronie gokwojciechow.pl można obrzeżu trójkąta turystycznego w infrastrukturę towarzyszącą i wyda- odbyć wirtualną wędrówkę w 3D za Nałęczów – Kazimierz Dolny – niem folderu promującego. pomocą modułu panoram sferycznych. Dumą mieszkańców jest Wieża Gmina Wojciechów inwestuje tak- Puławy. Co roku odbywają się Ariańska – imponująca, trójkon- że w swoich mieszkańców – zarów- tu słynne w całym kraju Ogól- dygnacyjna budowla zbudowana no dorosłych, jak i najmłodszych. nopolskie Warsztaty Kowalskie w pierwszej połowie XVI wieku przez W ramach Programu Operacyjne- i Ogólnopolskie Targi Sztuki starostę lubelskiego Jana Pileckie- go Kapitał Ludzki na terenie gminy go. Niegdyś otoczona fosą i służąca realizowany jest projekt „Moder- Kowalskiej, a co dwa lata Ogól- w celach obronnych, dziś jest siedzi- nizacja oddziałów przedszkolnych nopolskie Spotkania Kowali. bą Gminnego Ośrodka Kultury, Mu- w szkołach podstawowych”, w ramach zeum Regionalnego z Galerią Sztuki którego 5 oddziałów przedszkol- zięki środkom unijnym gmina roz- Ludowej oraz Muzeum Kowalstwa. nych funkcjonujących przy szkołach Dwinęła sieć wodno-kanalizacyjną W 2012 roku odbyła się tu impreza w Łubkach, Miłocinie, Palikijach i zmodernizowała Stację Uzdatniania rekreacyjna zrealizowana w ramach oraz Zespole Szkół w Wojciechowie Wody Palikije. Poprawiła się komuni- Programu „EUROszansa dla Lubelsz- zostało wyposażonych w piękne sale kacja – nowe drogi gminne powstały czyzny – budowanie konsensusu spo- lekcyjne, szatnie i zmodernizowane w miejscowościach Łubki-Kolonia, Pa- łecznego na rzecz zrównoważonego toalety oraz nowe meble, zabawki, likije i Sporniak. Budowa infrastruk- rozwoju subregionu w krajobrazie materiały plastyczne, pomoce dy- tury teleinformatycznej oraz publicz- kulturowym trójkąta turystycznego: daktyczne i sprzęt multimedialny. nego, elektronicznego systemu usług Nałęczów – Puławy – Kazimierz Dol- Wartość projektu wyniosła 406 646 zł. administracji samorządowej umożli- ny”, współfinansowanego w ramach Ośrodek Pomocy Społecznej wiła m.in. wprowadzenie elektronicz- szwajcarskiego programu współpra- w Wojciechowie w ramach POKL re- cy z nowymi krajami członkowskimi Wojciechów „z lotu ptaka” Unii Europejskiej. Uczestnicy festynu Festyn „Wędrówka śladami przeszłości” „Wędrówka śladami przeszłości” mo- – inscenizacja teatralna gli m.in. poznać zwyczaje, rzemiosło i stroje średniowieczne, obejrzeć insce- nizację historyczną lub zagrać w histo- ryczną grę dydaktyczną. Szwajcaria dofinansowała również efektowne podświetlenie Wieży Ariań- skiej i jej najbliższego otoczenia oraz iluminację wieży za pomocą odpowiednio rozmieszczonych reflektorów, a także remont schodów zewnętrznych i kraty okiennej w budynku. W ramach nego obiegu dokumentów. W Masz- projektów „Wyeksponowanie Wieży alizuje projekt „Stwórzmy sobie szan- kach i Palikijach Pierwszych powstały Ariańskiej – oferta kulturowa Woj- sę”, którego celem jest zwiększenie ak- nowe obiekty sportowo-rekreacyjne, ciechowa” i „Doposażenie otoczenia tywności społeczno-zawodowej osób a przy Zespole Szkół w Wojciechowie Wieży Ariańskiej – oferta kulturowa bezrobotnych pochodzących z grup za- hala widowiskowo-sportowa. W ra- Wojciechowa” wydano również wspa- grożonych wykluczeniem społecznym mach LGD „Zielony Pierścień” zrewi- niałe albumy i pamiątkowe widokówki, i korzystających z pomocy społecznej. talizowano zabytkowy Park Dworski Beneficjenci uzyskują wsparcie psy- oraz utworzono pętle rowerowe na Iluminacja Wieży Ariańskiej chologiczne i doradztwo zawodowe, obszarze od Kazimierskiego do Kozło- a treningi kompetencji i umiejętności wieckiego Parku Krajobrazowego. społecznych przyczynią się do podnie- Najnowszą inwestycją są nowocze- sienia kompetencji potrzebnych w ży- sne obiekty sportowo-rekreacyjne na ciu codziennym i w poszukiwaniu pra- świeżym powietrzu, zbudowane przy cy. Warsztaty z doradcą zawodowym Szkole Podstawowej w Łubkach, na mają na celu nabycie umiejętności po- które Gmina pozyskała 228 tys. zł za ruszania się na lokalnym rynku pracy. pośrednictwem LGD „Zielony Pier- Uczestnicy odbywają także szkolenia ścień” w ramach PROW. Ze środków zawodowe w celu podniesienia posia- PROW pochodzi także dofinansowa- danych lub zdobycia nowych kompe- nie do projektów realizowanych obec- tencji i umiejętności. Wartość projek- nie: 40 tys. zł na remont, moderniza- tu od początku jego realizacji wynosi cję i wyposażenie świetlicy wiejskiej 519 429,99 zł, kwota dofinansowania w Stasinie oraz 10 tys. zł na oznakowa- to 463 734,84 zł. Projekt będzie trwał nie szlaku rowerowego zielonego Gmi- do 31 grudnia 2014 roku. 59 Urząd Gminy Wola Mysłowska LIDER EUROFUNDUSZY bezpieczeństwo wciąż się poprawia – deklaruje wójt Mika. – Zmodernizo- Gmina Wola Mysłowska po- waliśmy strażnice i ich wyposażenie, łożona jest w malowniczych dokonaliśmy też wymiany samocho- dorzeczach Wilgi i Świdra. Lasy dów ratowniczo-gaśniczych i innego sprzętu specjalistycznego. zapewniają obfitość jagód i Dynamicznie zmienia się także grzybów. „Piękna, spokojna, struktura gospodarstw rolnych. Pra- sprzyjająca wypoczynkowi, siel- cowici i zaradni rolnicy specjalizu- ska” – napisała o naszej okolicy ją się w produkcji mleka i hodowli trzody chlewnej. W czasie niedawne- jedna z uczennic w pracy na- go święta plonów najlepsi dostawcy grodzonej pierwszym miejscem uhonorowani zostali przez prezesów w konkursie organizowanym spółdzielni mleczarskich i Wójta Gminy. Warto dodać, że Beata i Le- Dużą wagę Gmina przywiązuje przez czasopismo „Viktor Gim- szek Kajdowie z Dworni zostali zwy- do wychowywania młodego pokole- nazjalista”. cięzcami ubiegłorocznego konkursu nia. Dzięki wsparciu finansowemu „Rolnik Lubelszczyzny”, zaś Ewa z Urzędu Marszałkowskiego w Jar- czkiem w głowie władz gminy i Zbigniew Czajkowie z Ciechomina czewie, Lisikierzu i Wandowie po- Oz wójtem Władysławem Miką na czele jest ochrona środowiska. – Środ- ki pozyskane z UE oraz Narodowego i Wojewódzkiego FOŚ przeznaczyli- śmy na rozbudowę sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków w Jarcze- wie – mówi Władysław Mika. – Sieć kanalizacyjna wydłużyła się do 30 km i podłączonych jest do niej już 400 gospodarstw. Systematycznej poprawie ulega stan dróg i chodników. Na kolejnych 20 km ułożony został dywanik bitu- miczny. Wyremontowane świetlice służą mieszkańcom wsi, a stowarzyszenia „Razem Raźniej” z Grudzi, „Przyja- zny Wandów” oraz „Nasze Wilczyska” nie tylko administrują nowoczesnymi obiektami, ale także inicjują różne imprezy o charakterze społeczno- -kulturalnym. Na stadionie w Dworni odbywają się spotkania integracyjne, dożynki, zawody strażackie. Nad bezpieczeństwem mieszkań- ców gminy czuwa 9 jednostek OSP. zajęli trzecie miejsce. Państwo Czaj- wstały nowe przedszkola, które ob- – Dzięki aktywności druhów w po- kowie zostali laureatami konkursu jęły opieką ponad 100 maluchów. zyskiwaniu środków z zewnątrz oraz „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne” Uczniowie szkół podstawowych wsparciu finansowemu gminy to w 2014 r. i gimnazjum w corocznym egzami- nie osiągają wyniki klasyfikujące ich wśród najlepszych w powiecie łukow- skim, jak i województwie lubelskim. Wola Mysłowska zmienia się i rozwija, a środki zewnętrzne służą gminie i mieszkańcom. – Pragnę pod- kreślić, że osiągnięcie takich efektów możliwe było dzięki znakomitej współ- pracy z Radą Gminy, sołtysami, kie- rownikami jednostek organizacyjnych oraz z mieszkańcami naszej Gminy – podsumowuje wójt Władysław Mika. 60 Gmina Wysokie LIDER EUROFUNDUSZY Operacyjnego Kapitał Ludzki projektu „Wioska internetowa – kształcenie na Gmina Wysokie położona jest odległość na terenach wiejskich”, dzię- w powiecie lubelskim, w połu- ki któremu każda osoba zamieszkująca dniowej części mezoregionu teren wiejski może on-line uzupełniać zwanego Wyniosłością Gieł- i poszerzać swoją wiedzę, podnosić kompetencje czy zdobywać nowe kwali- Wysokie – odnowione centrum miejsco- czewską. Sąsiaduje z Parkiem fikacje. Centrum w Wysokiem wyposa- wości i siedziba m.in. Biblioteki Gminnej” Krajobrazowym Roztocza żone jest w 11 komputerów z dostępem Zachodniego. Atrakcyjny krajo- do Internetu i pakietem programów edukacyjnych oraz kserokopiarkę. Do- braz, przyroda oraz klimat tego tacja z Europejskiego Funduszu Spo- miejsca stwarzają doskonałe łecznego wyniosła 100 tys. zł. W 2010 warunki dla rekreacji i wypo- roku budynek, w którym działa m.in. czynku z dala od pośpiechu biblioteka i Centrum Kształcenia, zmodernizowano i doposażono. i miejskiego zgiełku. W ramach Regionalnego Programu ak w większości niezbyt zamożnych, Operacyjnego Województwa Lubel- rolniczych gmin Lubelszczyzny, tak- skiego w 2010 roku Ochotnicza Straż J Wioska internetowa w Centrum Kształcenia że tutaj inwestycje na dużą skalę roz- Pożarna w Draganach otrzymała nowy poczęły się wraz ze wstąpieniem Polski samochód ratowniczo-gaśniczy za 560 tegorocznej powodzi drogi w miejsco- do Unii Europejskiej, kiedy pojawiła tys. zł. Był to efekt umowy zawartej po- wości Giełczew Pierwsza. Władze gmi- się możliwość pozyskiwania funduszy między pięcioma gminami powiatu lu- ny z wójtem Henrykiem Romankiem zewnętrznych. belskiego (Wysokie, Bychawa, Jabłon- na czele mają już pomysły na kolejne Od 2004 roku dzięki środkom na, Krzczonów, Zakrzew) o wspólnym projekty. W planach są m.in. przebudo- unijnym na terenie gminy wybudo- doposażeniu jednostek OSP uczestni- wa i zagospodarowanie parku w Wyso- wano lub zmodernizowano dziesiątki czących w Krajowym Systemie Ratow- kiem, oczyszczenie i zagospodarowanie kilometrów dróg i chodników, zain- niczo-Gaśniczym. rzeki Wierzbówki w Wysokiem, dokoń- westowano w infrastrukturę wodno- W ostatnich latach w ramach Pro- czenie przebudowy drogi powiatowej -kanalizacyjną, upiększono okolicz- gramu Rozwoju Obszarów Wiej- Giełczew–Sobieska Wola oraz montaż ne miejscowości, wyremontowano skich wybudowano sieć wodociągową kolektorów słonecznych na posesjach i zmodernizowano wiele budynków. z przyłączami w miejscowościach prywatnych i użyteczności publicznej. W gminie powstają zespoły rekreacyj- Wysokie i Łosień oraz przydomowe Do parku w Wysokiem zakupiono no-kulturalne, świetlice i place zabaw, oczyszczalnie ścieków na terenie gmi- już stół i ławki i nasadzono wieloko- a mieszkańcy mają coraz łatwiejszy do- ny Wysokie za ponad 6 mln zł. Moder- lorowe róże, a 12 września do użytku stęp do nowoczesnych technologii. nizacja istniejącego układu odprowa- oddano otaczający go ozdobny mu- Od lutego 2009 r. w Bibliotece dzania ścieków sanitarnych z Zespołu rek z cegły klinkierowej oraz chodnik Gminnej w Wysokiem funkcjonu- Szkół w Wysokiem wraz z budową bio- z czerwonej kostki brukowej. Inwesty- je Centrum Kształcenia. Jest to efekt logicznej oczyszczalni ścieków koszto- cja kosztowała 118 847,12 zł, z czego realizowanego w ramach Programu wała 415 tys. zł. Za ponad 660 tys. zł 80% to środki unijne. odnowiono i zagospodarowano centra Jeden z nowych placów zabaw na terenie gminy miejscowości Giełczew Pierwsza i Wy- Kompleks sportowy w Wysokiem – „Orlik 2012” sokie. W gminie powstają też miejsca, gdzie bezpiecznie mogą spędzać czas rodziny z dziećmi: w Wysokiem przy nowym boisku „Orlik” stanął plac zabaw za ponad 30 tys. zł, a w Ma- ciejowie Starym za prawie 33 700 zł utworzono centralne miejsce zabaw i wypoczynku. Środki z PROW po- mogły także doposażyć działający w gminie chór Ambitus oraz wydać przewodnik i stworzyć turystyczną Nowa remizo-świetlica w miejscowości Nowy Dwór stronę internetową poznajwysokie.pl. Przebudowana droga powiatowa Najnowsze inwestycje gminy Wy- Giełczew – Sobieska Wola sokie to budowa 76 przydomowych biologicznych oczyszczalni ścieków, „schetynówka” w Nowym Dworze i chodnik przy drodze wojewódzkiej w Maciejowie Starym. Pilną potrzebą jest też odbudowa zniszczonej podczas 61 Gmina Zakrzówek LIDER EUROFUNDUSZY 20 mieszkańców otrzymało zestawy cej oba te wodociągi. Koszt inwestycji Gmina Zakrzówek dzięki unij- komputerowe z dostępem do Inter- to 727 297,02 zł, dofinansowanie nym dotacjom realizuje szereg netu, a 50 gospodarstw dostęp do In- z PROW: 382 216 zł. Po zakończeniu ternetu na okres 5 lat. Odbyły się też zadania na początku 2015 r. gmina nowoczesnych projektów. szkolenia z zakresu obsługi kompu- będzie zwodociągowana już w 100%! Wysokie – odnowione centrum miejsco- Posiada atrakcyjne miejsca pod tera. W ramach realizowanego przez Wkrótce ponad 20% mieszkań- wości i siedziba m.in. Biblioteki Gminnej” inwestycje i jest otwarta na Urząd Marszałkowski Województwa ców będzie mogło wykorzystywać przedsiębiorców – nowe Cen- Lubelskiego projektu „Sieć Szerokopa- energię słoneczną do podgrzewania smowa Polski Wschodniej” na terenie wody. Projekt „Montaż kolektorów trum Obsługi Inwestora będzie gminy powstaje sieć światłowodowa. słonecznych w Gminie Zakrzówek ich wspierać na każdym etapie – Dzięki bardzo dobrej współpracy drogą do zwiększenia wykorzystania procesu inwestycyjnego. z samorządem województwa dostęp odnawialnych źródeł energii” kosz- do Internetu będą wkrótce mieli wszy- tuje prawie 5,5 mln zł, dofinanso- scy nasi mieszkańcy – cieszy się wójt. Dzięki środkom z RPO Wojewódz- twa Lubelskiego na lata 2007-2013 w miejscowościach: Bystrzyca, Zakrzó- wek, Zakrzówek Wieś, Sulów powstaje Wioska internetowa w Centrum Kształcenia sieć kanalizacji sanitarnej z przykanalikami i pompowniami ścieków, któ- ra odprowadzi ścieki z gospodarstw domowych do oczyszczalni położonej w Bystrzycy. Po wybudowaniu 471 przepompowni ścieków gmina będzie skanalizowana w ponad 50%. Wartość zadania to 8 501 062,56 zł, dofinansowanie wynosi 5 049 501,12 zł.

adaniem utworzonego 1 czerwca wanie w ramach RPO WL to ok. 4,3 Zprzy wsparciu środków unijnych mln zł. Instalacje solarne zostaną Centrum Obsługi Inwestora Gminy zamontowane w 476 prywatnych go- Zakrzówek jest promocja marki gminy, spodarstwach, ich mieszkańcy po- aktywizacja lokalnej przedsiębiorczości niosą tylko 14% kosztów. – Trudno oraz pozyskiwanie i wspieranie nowych wyobrazić sobie efektywny rozwój inwestorów, począwszy od znalezienia gmin wiejskich bez uwzględnienia odpowiedniego terenu, poprzez pomoc zagadnień dotyczących ochrony w uzyskaniu niezbędnych zezwoleń, aż środowiska – mówi Grzegorz Le- do uruchomienia produkcji. – Korzyści miecha. – Nie mieliśmy żadnych będą obopólne – deklaruje wójt Grze- wątpliwości, że realizacja tej ini- gorz Lemiecha. – Zrównoważone in- „Rozbudowa sieci wodociągo- cjatywy jest niezbędna, zarówno westycje są podstawowym czynnikiem wej z przyłączami w miejscowo- z przyczyn gospodarczych jak rozwoju gospodarczego, liczymy więc ściach Świerczyna i Józefin” to i społecznych. Każdego dnia podczas na wzrost dochodów gminy i idącą za rozmów z mieszkańcami otrzymuję tym poprawę komfortu życia naszych potwierdzenie słuszności podjętych mieszkańców. działań, a gmina w miarę pojawia- W 2013 roku, w ramach współfi- nia się kolejnych instalacji wyda- nansowanego ze środków EFRR pro- je się coraz mocniej promieniować jektu „Zakrzówek Gmina bez barier”, przyjazną, słoneczną energią.

kontynuacja zakończonej już inwestycji – budowy stacji wodociągowej w Studziankach oraz przebudowy stacji wodociągowej w Majdanie- -Grabinie i sieci wodociągowej łączą- 62

Gmina Zamość LIDER EUROFUNDUSZY Tu ludzie chcą się spotykać Otaczającą Zamość, największą pod względem ludności w województwie lubelskim, Gminę Zamość tworzy 35 sołectw, zamieszkałych przez 22,5 tysiąca mieszkańców. Obok życia rodzinnego nawiązują i rozwijają relacje społeczne, tworzą sołecką i gminną rzeczywistość, bogatą w kreatywne przedsię- wzięcia i kulturalne wydarzenia. Sołecki festyn „Wesołe Wakacje” przy świetlicy wiejskiej w Hubalach

Miejscem społecznej aktywności od lat nia się relacji społecznych. Wymagają że przebudowy pomieszczeń. Ponadto są świetlice wiejskie. Na terenie gmi- jednak stałej uwagi i inwestycji. Perspek- obiekty te zostały ocieplone, położono ny znajdują się 22 obiekty spełniające tywa finansowa Unii Europejskiej na lata tynki zewnętrzne oraz wewnętrzne. Do- tę funkcję. Są miejscem działalności 2007 – 2013, pozwoliła na gruntowną datkowo, w przypadku świetlic wiejskich modernizację części obiektów świetlico- Aktorskie występy w świetlicy w Zawadzie Odremontowana świetlica w Wierzchowinach wych funkcjonujących na terenie Gmi- ny Zamość. Mowa tutaj o świetlicach w Białowoli, Hubalach, Wierzchowi- nach, Pniówku i Zawadzie oraz adapta- cji budynków: w miejscowości Mokre na siedzibę Biblioteki Publicznej Gminy rad sołeckich, kół gospodyń wiejskich, Zamość i w Żdanowie, na jej filię. Re- w Zawadzie i Hubalach, wykonano ogro- stowarzyszeń. Cyklicznie odbywają się monty obiektów użyteczności publicz- dzenie oraz miejsca parkingowe. Część tu sołeckie spotkania takie jak: nowo- nej zostały sfinansowane przy udziale z nich dostosowano również do potrzeb roczne połączone z jasełkami, obchody środków z Programu Rozwoju Obszarów osób niepełnosprawnych. Całościo- Dnia Kobiet, Dnia Dziecka, wystawy, Wiejskich na lata 2007 – 2013. wa wartość zrealizowanych projektów koncerty, przedstawienia a także orga- Zakres prac modernizacyjnych to 4 037 834,77 zł, z czego unijne dofi- nizowane są zajęcia i warsztaty dla dzie- w przypadku wyżej wskazanych budyn- nansowanie wyniosło 1 692 566,00 zł. ci, młodzieży i dorosłych. Świetlice są też ków dotyczył m.in. wymiany poszycia Modernizacja świetlic wpłynęła na metą dla rajdów turystycznych, bazą dla dachowego oraz istniejącej instalacji pełniejsze zaspokojenie potrzeb i oczekiwań zawodów sportowych i festynów. Inicja- elektrycznej i sanitarnej, wymiany cen- społeczeństwa funkcjonującego w samo- tywa ich organizacji leży zawsze po stro- tralnego ogrzewania na gazowe, a tak- rządnej, pełnej wyzwań rzeczywistości. nie lokalnych społeczności i jest wspie- Wystawa „Ocalone z transportów Dzieci Zamojszczyzny” w świetlicy w Mokrem rana przez Samorząd Gminy Zamość. Obiekty świetlicowe mają ogromne znaczenie dla prawidłowego kształtowa- Świetlica w Białowoli po modernizacji Okregowa Spółdzielnia Mleczarska w Bychawie 63 63 ul. M. J. Piłsudskiego 71 23-100 Bychawa tel./fax: 81 566 00 11 81 562 31 20 81 566 01 68

e-mail: [email protected] www.osmbychawa.pl 64 Jeżeli my zapomnimy o nich...

„Jeżeli my zapomnimy o nich, Mężczyźni ze wsi Ostrówki pędzeni pod karabinami upowców na śmierć Ty, Boże, zapomnij o nas”. Tym zdaniem żegnały matki, żony i na- rzeczone po powstaniu styczniowym skazańców, wyruszających pod bagnetami sołdatów pieszo, etapami na syberyjską katorgę. ajostrożniejsi historycy obliczają Nliczbę Polaków pomordowanych przez ukraińskich nacjonalistów na Wołyniu głównie w roku 1943 na 6o tysięcy. Realiści mówią o 100 tysią- cach. Jak by nie było, jest to dramat i zbrodnia poza głównym nurtem naszej świadomości historycznej – osiero- cony, kiepsko opisany. Na przeszkodzie stała najpierw komunistyczna cenzu- ra, potem fałszywie pojęta idea przyjaź- ni polsko-ukraińskiej. Kołacze się więc ten ból w hermetycznych środowiskach tych, którym udało się z wołyńskiej rze- Adam Sikorski – autor scenariusza ko”- kwituje, odkładając ją na bok. zi umknąć, w środowiskach ich dzieci i Michał Jarosiński – autor zdjęć, Chwilę później wyciąga z tego sa- przed kolejnym ujęciem. i wnuków. Odkąd jest to możliwe od- mego miejsca coś przypominającego bywają dramatyczne milczące piel- kłębowisko nici, „te nici” przeplatane grzymki na porośnięte burzanem są małymi niebieskimi koralikami. – kołchozowe pola, szukają śladów „to są włoski, włoski małego dziecka”. wiejskich dróżek, zarysów fundamen- Mówi dr Iwona Teul – antropolog. „To tów zagród, powtarzają wnukom „- tu była mała dziewczynka, z wpleciony- była….”. Najstraszliwsze są jednak mi we włoski koralikami”. Takich ko- miejsca zbiorowych mogił po 200 - ralików znaleźliśmy tutaj dużo. Tak- 300 osób, naszkicowane z relacji na że kolorowe guziczki, takie jak przy kartce papieru w nadziei, że kiedyś bę- dziecięcych ubrankach. Znajdujemy dzie można przeprowadzić ekshuma- gdzieniegdzie zaplecione warkoczyki, cję albo przynajmniej postawić krzyż. mysie ogonki i pięknie uplecione korony Na razie zgody władz ukraińskich nie z włosów, widać że tego feralnego ma. Dziś są to tylko kołchozowe pa- dnia wyglądali naprawdę odświętnie. stwiska, a w najlepszym przypadku Archeolog delikatnie wyciąga ją To fragment obrazu z najnowsze- ugory. Nie mogiły, a doły śmierci. usuwając resztki leśnego piachu. go filmu Adama Sikorskiego, „Jeżeli Do połowy w ziemi tkwi brązowa, Widać jak pędzlem wymiata nabitą o nich zapomnimy”. Film realizowany gęsto opleciona siatką korzeni czaszka. w oczodoły ziemię. – „kolejne dziec- we współpracy z Państwowym Insty- tutem Sztuki Filmowej, TVP Historia Mieszkańcy wsi Ostrówki i Wola Ostrowiecka czekają na egzekucję - inscenizacja wrzesień 2012 r. i przy nieocenionym udziale Fundacji im. Franciszka Stefczyka, powstawał teoretycznie od 2011 roku. Prak- tycznie, od 23 lat trwa zapis filmowy tych miejsc. Finalnie bogata część dokumentalna zawiera żywe obrazy i zdjęcia z różnych okresów, te czarno białe z pierwszej połowy 20 wieku, a te kolorowe, nowsze, są zapisem z ekshumacji, a później pochówku, jaki we wsi Ostrówki przeprowadzono w 1991 roku. Spiritus Movens całego przedsię- wzięcia to dr Leon Popek, historyk z lubelskiego IPN. Leon korzenia- mi rodzinnymi wywodzi się właśnie 65

z Ostrówek, zawsze umiał inspiro- czyźni. Kiedy ci przybyli na to zebranie, godzin Ukraińska Powstańcza Armia wać dziennikarzy, przywoził ich tam uwięziono ich w szkole, z której póź- wespół z pospolitym ruszeniem, zmo- na miejsce, rozbudzając w nich głód niej wyprowadzano małymi grupkami bilizowanym w ukraińskich wioskach, zamordowała 1050 mieszkańców wsi Mężczyźni ze wsi Ostrówki pędzeni pod karabinami upowców na śmierć Mieszkańcy wsi Ostrówki pędzeni drogą polną na śmierć Ostrówki i Wola Ostrowiecka. Blisko 1/3 na tzw. „Trupim Polu” tak miejscowi nazwali po latach to właśnie miejsce „pod Sokołem” „Nie było tam żadnego przygo- towanego dołu, świeże ściernisko. Oprawcy z kręgu ludzi stłoczonych na skraju lasu wyrywali rodziny, po cztery – pięć osób. Wlekli na środek pola. Kazali kłaść się na ziemi – za- bijali najpierw bagnetami, ale kiedy zmęczenie dawać zaczęło się im we znaki- zaczęli strzelać. „Na początku zaczęli zabijać kobiety i dzieci, robili to bagnetami. Najprawdopodobniej w pewnym momencie, kiedy jedno dziecko zaczynało płakać, inne tak- że, to musiała być naprawdę dantej- ska scena i nawet ci żołnierze UPA nie dawali rady poprosili dowódcę o pozwolenie na otwarcie ognia, żeby

prawdy o tamtych wydarzeniach. Od do stodoły jednego z mieszkańców, dziesiątków lat walczy o pamięć po- w której brutalnie mordowano siekie- mordowanych tam latem 1943 roku rami i widłami. Zdekompletowane ciała krewnych i sąsiadów. Tym razem bój wrzucano do wykopanego pośpiesznie o krzyż i poświeconą ziemię na krótko za stodołą dołu. Budynek szkoły podpa- przed mistrzostwami europy w pił- lono. W tym samym czasie do wszyst- ce nożnej w 2012 roku nagle nabrał kich domów we wsi wpadały grupki tempa. Znów mówiono o pojednaniu, zwykle po 2-3 Ukraińców i tym razem o współpracy międzynarodowej, nie- wypędzali na zebranie wszystkich obec- stety ostatecznie zwyciężył interes poli- nych. Tych, którzy z jakichś powodów tyczny. Na szczęście na potrzeby filmu iść nie mogli, zabijano na miejscu przy i upamiętnienia ofiar tej straszliwej rze- pomocy siekier, wideł i młotów. Ko- zi udało się kilkakrotnie ekipie Sikor- biety, dzieci i starsze osoby zagnano skiego na Wołyń z kamerą pojechać. i zamknięto w kościele. Początkowo re- O świcie 30 sierpnia 1943 roku dwie zuni mieli zamiar kościół efektownie Kobiety z Ostrówek w drodze na “Trupie Pole” wsie, Ostrówki i Wola Ostrowiecka, podpalić, zdecydowano jednak, że jest zostały otoczone szczelnym kordonem zbyt mało czasu i te ponad trzysta osób banderowców. Banderowcy, konno trzeba zlikwidować gdzieś na uboczu. pozwolił na strzelanie, co było dla jeżdżąc po wsi, wzywali na zebranie do Wybrano las Kokorawiec pod ukraiń- nich łatwiejszym sposobem zadania szkoły, początkowo poszli tylko męż- ską wsią Sokół. Tak oto w ciągu kilku śmierci. Dowódca w końcu zgodził się, chociaż oddział miał mało amuni- Dobijanie rannych - inscenizacja wrzesień 2012 r. cji. I zaczęli strzelać.” – opowiada Olaf Popkiewicz, archeolog. Najbardziej przerażające były egzekucje matek z małymi dziećmi. Matki chowały je pod siebie tak, jakby mogło to odmie- nić ich los. W końcu do akcji wkro- czyła broń maszynowa. Byle szybciej zakończyć to śmiertelne dzieło, byle szybciej stąd odejść. „Niemców wypędzimy, Rosjan nie wpuścimy, Polaków wybijemy” Timothy Snyder, wybitny historyk amerykański profesor Yale University, specjalista historii no- wożytnego nacjonalizmu i historii Eu- 66 ropy Środkowej i Wschodniej, autor państwowej i w ten sposób sprawią, Wspólny grób ofiar mordu książki „Rekonstrukcja narodów: że ich państwo będzie odbudowane. – inscenizacja wrzesień 2012 r. Polska, Ukraina, Litwa i Białoruś, Przyszła Ukraina bez Żydów, w przy- 1569-1999”, nazwał ziemie położone szłości również bez Polaków. Miejsco- miedzy granicą Generalnej Guberni, wa ludność widzi więc masowe mor- a Kijowem, Mińskiem – skrwawio- dy Żydów. To jest pierwsza wielka nymi ziemiami. Profesor Rafał zbrodnia, do której ludność ukraińska Wnuk dodaje: „Nazwałbym je jądrem jest wciągana. Kolejna wielka zbrod- ciemności. Pomiędzy 33 rokiem nia obserwowana przez miejscową a rokiem 44, przeszły przez te obsza- ludność to zbrodnia na żołnierzach ry kolejne fale niewyobrażalnej prze- sowieckich. Między wrześniem 1941 mocy. Począwszy od wielkiego głodu roku a styczniem-lutym 1942 roku na na Ukrainie, skończywszy na maso- ziemiach wschodniej II Rzeczypospoli- wych wypędzeniach końca wojny. tej zamorzono głodem 3 miliony ludzi. W 39 roku przyszli tam najpierw Trzy miliony żołnierzy sowieckich. Niemcy, dokonując zbrodni na ludno- Okazało się że można masowo usuwać, ści cywilnej, szczególnie na Polakach mordować grupy społeczne, grupy i Żydach. W 1940 roku obywatele pol- narodowościowe bez żadnej odpowie- ły partyzanckie. Działalnością tą na scy wszystkich narodowości zobaczyli dzialności. Ta zbrodnia infekowała. Wołyniu kierował Dmytro Klaczkiw- coś, co było wcześniej niewyobrażal- Ta zbrodnia przechodziła z Niemców skij „Kłym Sawur” jeden z czołowych przedstawicieli „młodych i niecier- pliwych” w ruchu nacjonalistycznym. Jemu przypisuje się hasło „Niemców wypędzimy, Rosjan nie wpuścimy, Polaków wybijemy”. Niepojętą dla mnie jest i będzie zbrodnia ludobójstwa dokonana na ludności Polskiej Wołynia. Widzę to w wyobraźni i doskonale oddaje to film, sceny z tego pochodu śmierci. Jak okrutna idea ka- zała tym ludziom mordować dzieci? Ta zbrodnia wydaje się być niewyobra- żalna, nierealna. A jednak to wszystko wydarzyło się naprawdę. Film „Jeżeli o nich zapomnimy” po raz pierwszy dla szerokiej publiczno- ści pokazano 13 września w Muzeum Niepodległości, kolejny pokaz odbył się podczas Festiwalu Filmów Doku- mentalnych w Gdyni, 17 września. Z obydwu spektakli widzowie wychodzili wzruszeni, niektórzy ze łzami w oczach. Wspólny grób ofiar mordu – inscenizacja wrzesień 2012 r. Czas ruszyć z naszą historią w Polskę. Tatiana Aleksandrowicz ne. Półtoraroczna okupacja sowiecka na ludność miejscową. Młodzi Ukraiń- przyniosła cztery deportacje, w trakcie cy którzy chcieli walczyć o wolną Ukra- których wywieziono 340 tysięcy ludzi. inę, którzy zgłosili się do oddziałów Dalsze sto tysięcy znalazło się w wię- niemieckich, asystowali przy jednej zieniach. Jeśli dodamy do tego ofiary z tych zbrodni. Przy zbrodni na Ży- Katynia, okaże się, że z 12 milionów dach. Nauczyli się zabijać, nauczyli się obywateli wschodniej Rzeczypospoli- organizować masowe mordy. I wyko- tej pół miliona wyparowało. W 1941 rzystają tę wiedzę, tym razem prze- roku, wchodzą na ten obszar Niem- ciwko Polakom.” cy, czerwiec 1941 roku przynosi dal- Na przełomie 1942 i 1943 roku ban- szą eskalację zbrodni. W pierwszym derowska frakcja OUN postanowiła momencie terror ten skierowany jest przystąpić do tworzenia własnych od- przeciwko ludności żydowskiej. Spe- działów partyzanckich, które miały cjalne grupy niemieckie, tzw. Einsat- podjąć jednocześnie walkę z Niemca- zgruppen, dokonują masowych mor- mi, sowietami i Polakami. dów natychmiast po wejściu do wiosek Ukraiński ruch nacjonalistyczny czy miasteczek żydowskich. Pomagają w pewnym momencie ewoluował i po- w tych mordach miejscowi Ukraińcy, wstał odłam Organizacji Ukraińskich którzy maja nadzieję że w ten sposób Nacjonalistów - B – Banderowski. Na staną się częścią niemieckiej machiny Wołyniu zaczęły powstawać oddzia- 67

Wspólny grób ofiar mordu – inscenizacja wrzesień 2012 r. O mediach, reklamie i marketingu w Lubelskim Klubie Biznesu zy klasyczne metody marketingu mają Konferencji wprowadziła nas w świat teczne kampanie, optymalizując koszty Cjeszcze sens? Ile kosztują narzędzia nowych technologii i IT w komunika- i jednocześnie maksymalizować udziały marketingowe i które są skuteczne? Jak cji. W tej edycji zaproponowaliśmy w rynku dla promowanych marek, pro- efektywnie włączyć działania marketingo- nowe spojrzenie na tradycyjne media: duktów i usług. we do procesu sprzedaży? Za nami kolej- prasę, radio i telewizję. Doceniając siłę – Nasz rynek nie jest łatwy, lecz na edycja corocznej Konferencji „Media- nowych technologii, zwróciliśmy szcze- mamy nadzieję, że najlepsze jeszcze -Marketing-Marka”, organizowanej przez gólną uwagę na media tradycyjne. Lubelski Klub Biznesu. Bo coraz bardziej powszechny Internet Tym razem konferencja odbyła się co prawda zapewnia szybkość przekazu, w nietypowej scenerii Multikina w lu- lecz – jak pokazują badania – rzeczywi- belskiej Galerii „Olimp”. Podczas spo- stą i trwałą wiarygodność marki budują tkania szefowie lubelskich mediów jednak media tradycyjne – mówiła pod- wspólnie z medioznawcami, eksper- czas konferencji Agnieszka Gąsior-Ma- tami ds. reklamy i marketingu oraz zur, Prezes Lubelskiego Klubu Biznesu. przedsiębiorcami zastanawiali się nad Uczestnicy konferencji wspólnie za- skutecznym wykorzystaniem narzędzi stanawiali się nad odpowiednim do- marketingowych do rozwoju swoich borem narzędzi komunikacji zarówno firm w czasach kryzysu. w zakresie działań promocyjno-reklamo- Konferencja odbywała się pod ha- wych, jak i akcji społecznych. Pojawiały przed nami – przekonywali uczestnicy słem: „Marketing – sztuka czy narzędzie się wątki etyki i biznesu odpowiedzialnego Panelu Medialnego z udziałem szefów sprzedaży?”. Jako eksperci uczestni- społecznie. Specjaliści do spraw reklamy największych lubelskich mediów. czyli w niej przedstawiciele czołowych i marketingu, posługując się praktycznymi Jak co roku, Konferencję uświetnił lubelskich agencji reklamowych i firm przykładami kampanii informacyjnych wspólny wieczór Art-Business Meeteing marketingowych, managerowie mar- i promocyjno-reklamowych, podpowia- z udziałem przedstawicieli świata me- ketingu i sprzedaży oraz medioznawcy dali lubelskim przedsiębiorcom, jak wła- diów, kultury i biznesu. i naukowcy. – Ubiegłoroczna edycja ściwie dobierać narzędzia, jak tworzyć sku- ROR; fot. A Rożek/mat. organizatora

Kołtun, Paula Kołtun, Anna Augusty- niak, Agnieszka Szczebiot, Elżbieta Kalendarz Fijołek, Anna Chołota, Agnieszka To- karz-Iwanek, Barbara Bodnar, Ka- tarzyna Kępa, Grażyna Hryniewska- za -Kalicka, Anna Bedlicka. Dochód z kalendarza pomoże w zebraniu pieniędzy na wyprawki wyprawkę szkolne dla dzieci z rodziny zastęp-

września podczas gali w Pała- 20cu w Wierzchowiskach został w którym wezmą udział zaproszeni zaprezentowany niezwykły kalendarz goście oraz pełnosprawne i niepełno- na 2015 rok. W sesji do niego wzięły sprawne dzieci. Kalendarz jest pięk- udział przedsiębiorcze i piękne kobiety ny, czarno-biały, a jego cena to 50 zł. Lubelszczyzny: Maria Cioczek, Beata Zdjęcia do kalendarza wykonał fo- tograf Grzegorz Winnicki. Fot.: Podczas gali zaprezentowano nie tylko kalendarz/mat. organizatorów

czej, jego część będzie przeznaczona na realizację celów Stowarzysze- nia „Jesteśmy Kroplą”, które m.in. pomaga dzieciom pełnosprawnym i z niepełnosprawnością oraz na re- alizację projektu „Kolęda, Kolęda”, 68 69 Klasyka szarego melanżu jesienią. Dzianina jest wyjątkowo wy- godna i uniwersalna, świetnie sprawdza się w roli sukienki, żakietu, spódnicy, bluzki oraz okryć wierzchnich.

oże być uzupełnieniem w sty- Mlu sportowym albo casual, natomiast z dodatkiem metalicznej błyszczącej nitki w połączeniu z cie- kawym splotem zyska niebanalny urok, który może stać się również alternatywą na wieczór. Zatem dzianinę możemy nosić za- równo do pracy jak i po, ta z połyskiem doda nam sportowej elegancji i szyku. Klasyka dzianiny to szary melanż, idealnie komponuje się z dżinsami np. jako żakiet. Szara melanżowa dzianina sprawdzi się w roli sukienki zarówno o prostym jak i lekko zdobionym fa- sonie. Natomiast dzianiny gładkie o jednolitym kolorze będą dobrze współ- grać z aplikacją w kontrastowym odcieniu. Dzianinowa spódnica o prostej formie, wzbogacona o metalowy zamek, będzie bardziej egancka – świetnie pa- suje do koszuli jak i żakietu z topem pod spodem. Chcąc zmieniać stylizacje, wy- starczy manewrować dodatkami, wpro- wadzić błysk w postaci np. biżuterii, bądź akcesoria w intensywnych kolorach, jak soczysty pomarańcz czy limonka. 70 15 lat Dworu Anna Dwór Anna w Jakubowicach Konińskich to nie tylko zajazd i restauracja, pieczołowicie odrestaurowana przez Annę i Kazimierza Gajków ze zniszczeń, jakim uległa w minionych latach. To także scena i świadek wielu wydarzeń kulturalnych oraz promujących region i lokalne tradycje gastronomiczne. Do najważniejszych należą Dożynki Rybackie i Ogólnopolski Turniej Nalewek.

szystko zaczęło się w latach 90., kiedy Kazimierz Gajek Wznalazł i kupił od poprzedniego właściciela, Wiesława Trumińskiego, zabytkowy dworek w Jakubowicach. Gruntow- na restauracja budynku prowadzona była w porozumieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Lublinie. W pełni przywrócono zabytkowy charakter bryle budynku oraz wnę- trzom z gotyckimi piwnicami i reprezentacyjnym salonem na piętrze. Odtworzone zostały renesansowe „ogrody włoskie”. Dwór Anna wszedł w swój złoty wiek.

a urodziny przybyło ponad pół tysiąca gości. Po tra- Ndycyjnym powitaniu chlebem i solą oraz wyborną nalewką przez odzianych w kontusze gospodarzy, przy- stąpiono do zabawy. O radosny klimat zadbał zespół Cza- ban Band, gwiazdą wieczoru była grupa VOX. Imprezę poprowadziła aktorka telewizyjna i teatralna Laura Łącz. Wydarzeniu towarzyszyła prezentacja prac Tomasza Ba- chanka, „malarza słońca, piewcy życia, podróżnika i po- szukiwacza przygód” – jak sam siebie określa artysta. Podczas imprezy przeprowadzono zbiórkę na rzecz Hospicjum im. Małego Księcia. Goście byli hojni – zebra- no 8,5 tys. zł. 71 …jak jeden dzień Po czterdziestu latach swojej wiła się grupka fanatyków, pod wodzą niszewski zadbał, żeby świeże utwory cudownie udanej scenicznej Jurka Janiszewskiego, która postano- Budki na tej antenie natychmiast się wiła tę przestrzeń wykorzystać, na przy- pojawiły. Budka Suflera grała dla tego działalności, najpopularniejszy kład dając schronienie takim młodym miasta niezależnie od tego, jaka władza lubelski zespół „Budka Sufle- startującym kapelom. W pewnym do- w nim była. Kolejni prezydenci zawsze ra” zagrał swój jubileuszowy, brym momencie lubelskie studio kupiło mogli liczyć na jej obecność podczas zwany ostatnim, koncert. „szesnastoślad” – urządzenie pozwala- wielu wydarzeń kulturalnych na prze- jące rejestrować na osobnej ścieżce ma- strzeni minionych 40 lat. Grupa nigdy Trudno wierzyć, bo przecież gnetycznej poszczególne instrumenty, nie odmawiała obecności w żadnych dla większości z nas ich teksty, które potem można było proporcjonal- koncertach w Lublinie, ilekroć została muzyka i wykonanie pozostaną nie miksować budując całą przestrzeń do nich zaproszona. Tutaj tez realizo- muzyczną. Rozwinęło to niesamowity wała wszystkie swoje jubileusze – nie na zawsze nieśmiertelne, nie- wachlarz możliwości przed lokalnym gdzieś daleko, w wielkich amfiteatrach, pokonane i fenomenalne. A ten światem muzycznym. Studio muzycz- tylko tu, w swoim Lublinie. Także ten fenomen moim zdaniem jest ne stało się miejscem nagrań dla wie- ostatni, pożegnalny: „Memu miastu na co najmniej trojaki. lu zespołów, które ciągnęły tu czasem do widzenia”. z różnych stron kraju. Lubelskie studio A z samym utworem było tak. ierwszym fenomenem Budki Sufle- w pewnym momencie stało się marką Ówczesny szef radia Lublin Janusz We- Pra była jej lubelskość. Bywa tak, że samą w sobie. Być może niewielu już roniczak postanowił objąć funkcję dy- jakiś zespół odnosi sukces i z czasem o tym pamięta, tutaj rodziły się wspa- rektora radia w Białymstoku i zapropo- przestaje identyfikować się z miejscem niałe muzyczne rzeczy ale zawsze naj- nował Adamowi Sikorskiemu i Jurkowi z którego wyszedł. Budka tego nigdy ważniejsza, i zawsze w tym studiu rzą- Janiszewskiemu, żeby pojechali z nim, nie zrobiła. Wyjeżdżała na większe i mniejsze tournee, Polska... świat, ale zawsze do Lublina wracała. I zawsze tę swoją lubelskość dumnie podkreślała. W świadomości nas, Lublinian, zawsze była nasza, tutejsza. Większość nowych, powstających kapel, dąży do tego, żeby dostać się do Warszawy, to jest coś no- bilitującego, taki Axis Mundi. Jeżeli ktoś przedrze się na warszawski rynek, zakłada, że latami odcinać będzie kupo- ny sławy. Wtedy łatwo oderwać się od swojego rodowodu. Oni nie zabiegali o Warszawę, ale dzięki wybitnym ta- lentom każdego z członków zespołu, to stolica zabiegała o Nich. Mieli super dząca, była Budka. Byli tam prawie i pomogli mu stworzyć tam „swoją wokal, świetne kompozycje i ponad- codziennie, mieli tam swoje próby, drużynę” i wtedy Adam napisał tekst czasowe teksty. Muzycy Budki Suflera tam dojrzewały kompozycje. Muzy- tej piosenki „Memu miastu na do wi- normalnie funkcjonowali w naszym cy mieli naprawdę niezwykłe związki dzenia”, tekst trochę rozliczeniowy. mieście. Spotykaliśmy ich w marketach z radiem, które dbało o to, żeby lokal- Z poezją jest, tak że nie da się ona lite- czy osiedlowych sklepach, u fryzjera, ne grupy były promowane i słyszalne ralnie objaśnić, i tylko autor w chwili, w kawiarni. Mam nadzieję że czuli się w całym kraju. Oczywiście obok Bud- kiedy pisze wie, o co mu tak naprawdę rozpoznawani i uwielbiani, ale nigdy nie ki był Bajm, był VOX, była Republika, chodzi… – zawsze powtarza Adam – było widać śladu celebryckiego nadęcia był Lombard. Można by wymieniać A z czasem utwór zaczyna żyć własnym i pychy, jaka towarzyszy wielu artystom. całą czołówkę świata muzycznego lat życiem. I to, o co chodziło do końca istot- Nawet jeśli czasem widać było odrobinę siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ne już nie jest. A w Białymstoku wszyst- ekstrawagancji, cieszyła oko, bo szła za i oni wszyscy także przeszli przez stu- ko było inne: ludzie inni, obrazy inne nią świadomość ich pełnego artyzmu. dio lubelskie. i Sikorski z Janiszewskim wrócili szybko Drugi fenomen polegał na tym, że Trzeci fenomen jest taki, że Budka do Lublina… i do współpracy z Budką. u progu kariery zyskali wielkiego so- zawsze płaci ten dług Lublinowi. Mia- Mam nadzieję że to „Memu miastu jusznika w postaci lubelskiego radia. ła poczucie, że tu wyrosła, tutaj zyskała na do widzenia”, ten ostatni koncert, To radio latach sześćdziesiątych wybu- schronienie i trampolinę. Jurek Jani- nie jest tak faktycznie ostatnim. Wiel- dowało gigantyczne studio. Zakładano szewski każde nowe nagranie natych- kie kapele nie odchodzą ani nie umie- wtedy, że będą tam się odbywały kon- miast kopiował i rozsyłał poszczegól- rają ani nie zamykają swojej twór- certy symfoniczne. Niespełna dekadę nym kolegom z innych stacji radiowych. czości. W twórcy jest jakiś imperatyw później, symfonie odpłynęły do właści- W tym samym czasie kiedy radiowa tworzenia. Głęboko wierzę, że spojrzą wyc sobie miejsc, jak filharmonia czy trójka uruchomiła program „Zapra- kiedyś w okno i powiedzą „– no nie, sale koncertowe, a studio zostało puste. szamy do trójki” (w 1974 r. przyp. aut.) może jeszcze raz zagramy”. Puste krótko, bo do czasu kiedy poja- o zasięgu ogólnopolskim – Jurek Ja- Tatiana Aleksandrowicz ... a po pracy