Arkusz KOŁCZYGŁOWY (49)
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
P A Ń STWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY P A Ń STWOWY INSTYTUT BADAWCZY OPRACOWANIE ZAMÓWIONE PRZEZ MINISTRA Ś R O D O W I S K A OBJA ŚNIENIA DO MAPY GEO ŚRODOWISKOWEJ POLSKI 1:50 000 Arkusz KOŁCZYGŁOWY (49) Warszawa 2009 Autorzy: Halina Kapera*, Leszek Kruk*, Paweł Kwecko***, Anna Pasieczna***, Hanna Tomassi-Morawiec***, Jerzy Król** Główny koordynator MG śP – Małgorzata Sikorska-Maykowska*** Redaktor regionalny (plansza A) – Bogusław B ąk*** Redaktor regionalny (plansza B) – Anna Gabry ś-Godlewska*** Redaktor tekstu – Joanna Szyborska-Kaszycka*** * – Krakowskie Przedsi ębiorstwo Geologiczne „ProGeo” Sp. z o.o., ul. Szlak 10/5, 31–161 Kraków ** – Przedsi ębiorstwo Geologiczne PROXIMA SA, ul. Wierzbowa 15, 50–056 Wrocław *** – Pa ństwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00–975 Warszawa ISBN… Copyright by PIG and M Ś, Warszawa 2009 Spis tre ści I. Wst ęp – L. Kruk ................................................................................................................ 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza – L. Kruk .................................................... 4 III. Budowa geologiczna – L. Kruk ......................................................................................... 5 IV. Zło Ŝa kopalin – H. Kapera ................................................................................................ 8 1. Kopaliny okruchowe ................................................................................................ 8 2. Kreda jeziorna ........................................................................................................ 11 V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin – H. Kapera ............................................................. 11 VI. Perspektywy i prognozy wyst ępowania kopalin – H. Kapera ........................................ 12 1. Kopaliny okruchowe .............................................................................................. 12 2. Kreda jeziorna ........................................................................................................ 13 3. Torfy....................................................................................................................... 14 VII. Warunki wodne – L. Kruk ............................................................................................... 14 1. Wody powierzchniowe........................................................................................... 14 2. Wody podziemne.................................................................................................... 15 VIII. Geochemia środowiska ................................................................................................... 17 1. Gleby – A. Pa sieczna, P.Kwecko ........................................................................... 17 2. Pierwiastki promieniotwórcze – H. Tomassi–Morawiec ....................................... 20 IX. Składowanie odpadów – J. Król ..................................................................................... 22 X. Warunki podło Ŝa budowlanego – L. Kruk ...................................................................... 29 XI. Ochrona przyrody i krajobrazu – L. Kruk ....................................................................... 30 XII. Zabytki kultury – L. Kruk ................................................................................................ 37 XIII. Podsumowanie – L. Kruk ................................................................................................ 37 XIV. Literatura ......................................................................................................................... 39 I. Wst ęp Mapa geo środowiskowa Polski w skali 1:50 000 arkusz Kołczygłowy została opraco- wana w Krakowskim Przedsi ębiorstwie Geologicznym „ProGeo” sp. z o.o. w Krakowie (plansza A), Przedsi ębiorstwie Geologicznym PROXIMA SA we Wrocławiu i Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie (plansza B). Przy jej opracowywaniu wykorzystano materiały archiwalne i informacje zamieszczone na arkuszu Kołczygłowy Mapy geologiczno– gospodarczej Polski w skali 1:50 000, wykonanym w 2003 roku w Instytucie Gospodarki Su- rowcami Mineralnymi i Energi ą PAN w Krakowie (Heliasz, 2003). Map ę wykonano zgodnie z „Instrukcj ą ...” (2005), wydan ą przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny. Opracowanie sporz ądzono na podkładzie topograficznym w skali 1:50 000 w układzie 1942. Mapa geo środowiskowa Polski jest kartograficznym odwzorowaniem wyst ępowania kopalin oraz gospodarki zło Ŝami na tle wybranych elementów: hydrogeologii, geologii in Ŝy- nierskiej oraz ochrony przyrody, krajobrazu i zabytków kultury. Składa si ę ona z dwóch plansz: plansza A zawiera zaktualizowan ą tre ść Mapy geologiczno-gospodarczej Polski, a plansza B now ą warstw ę informacyjn ą „Zagro Ŝenia powierzchni Ziemi” (warstwy tema- tyczne geochemia środowiska i składowanie odpadów). Przeznaczona jest ona głównie do praktycznego wspomagania regionalnych i lokalnych działa ń gospodarczych. Słu Ŝyć ma in- stytucjom, samorz ądom terytorialnym i administracji pa ństwowej w podejmowaniu decyzji dotycz ących gospodarki zasobami środowiska przyrodniczego oraz planowania przestrzenne- go. Mo Ŝe by ć przydatna w kształtowaniu proekologicznych postaw lokalnych społeczno ści oraz edukacji na wszystkich szczeblach nauczania. W opracowaniu wykorzystano materiały archiwalne pochodz ące z: Centralnego Archi- wum Geologicznego Pa ństwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, Regionalnego Banku Danych Hydrogeologicznych „Hydro” w Warszawie, Pomorskiego Urz ędu Woje- wódzkiego w Gda ńsku, jego Delegatury w Słupsku, Urz ędu Marszałkowskiego Wojewódz- twa Pomorskiego w Gda ńsku i jego Oddziału Zamiejscowego w Słupsku, Pa ństwowej In- spekcji Ochrony Środowiska, starostw powiatowych w Słupsku i Bytowie oraz urz ędów gminnych. Dane archiwalne zostały zweryfikowane w trakcie prac terenowych. Mapa przygotowana jest w formie cyfrowej jako baza danych Mapy geo środowiskowej Polski (MG śP). Dane dotycz ące złó Ŝ kopalin zostały zamieszczone w kartach informacyjnych dla komputerowej bazy danych o zło Ŝach. 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza Obszar obj ęty arkuszem Kołczygłowy okre ślaj ą współrz ędne od 17°00’ do 17°15’ dłu- go ści geograficznej wschodniej oraz od 54°10’ do 54°20’ szeroko ści geograficznej północnej. Pod wzgl ędem administracyjnym obszar nale Ŝy do województwa pomorskiego. W jego granicach znajduj ą si ę fragmenty dwóch powiatów: słupskiego (gminy D ębnica Kaszubska, Kobylnica i Kępice) oraz bytowskiego (gminy Kołczygłowy i Trzebielino). Według fizycznogeograficznego podziału Polski (Kondracki, 2002) obszar arkusza po- ło Ŝony jest w obr ębie trzech mezoregionów: północno-zachodni niewielki fragment w obr ębie Równiny Słupskiej, fragment południowo-wschodni w obr ębie Pojezierza Bytowskiego, po- została cz ęść arkusza w obrębie Wysoczyzny Polanowskiej (fig. 1). Rze źba terenu jest urozmaicona. Morfologicznie jest to wysoczyzna morenowa rozci ęta dolinami rzek, z mał ą ilo ści ą niewielkich jezior. Deniwelacje w obr ębie arkusza dochodz ą do 116 m. Najwy Ŝsze wzniesienie znajduje si ę w środkowo-wschodniej cz ęś ci arkusza w rejonie Kołczygłowów – Góra Straconka 156,3 m n.p.m., za ś najni Ŝej poło Ŝone s ą tereny w dolinie Słupi w cz ęś ci północno-wschodniej arkusza – około 40 m n.p.m. Najwi ększymi rzekami s ą Słupia i Wieprza, odprowadzaj ące wody do Morza Bałtyc- kiego. Mniejsze rzeki to lewobrze Ŝne dopływy Słupi − Brodek i Konieczna oraz prawobrze Ŝ- ne dopływy Wieprzy − Pokrzywna i Bystrzenica. Obszar arkusza le Ŝy w obr ębie regionu klimatycznego pojezierza pomorskiego. Średnia roczna temperatura wynosi 7°C, średnia temperatura półrocza zimowego wynosi od 1,5 do 2,0°C, za ś półrocza letniego od 13,0 do 13,5°C. Pokrywa śnie Ŝna zalega od 60 do 70 dni. Przewa Ŝa cyrkulacja powietrza z sektora zachodniego. Średni opad wynosi 660 mm (Stachý, 1987; Starkel, 1991). Omawiany obszar jest regionem rolniczym ze znacznym udziałem lasów. Gleby dobrej jako ści (klas I–IVa) stanowi ą około 45% wszystkich u Ŝytków rolnych. W przeszło ści rolnic- two na tych terenach było zdominowane przez pa ństwowe gospodarstwa rolne. Na pocz ątku lat 90. powołano Agencj ę Własno ści Rolnej Skarbu Pa ństwa (obecnie Agencja Nieruchomo- ści Rolnych), która przej ęła maj ątek byłych PGR-ów. Obecnie przewa Ŝaj ą tu gospodarstwa średniej wielko ści, prowadz ące głównie produkcj ę polow ą. Hodowla prowadzona jest w ogra- niczonym zakresie. Brak jest tu miejscowo ści o prawach miejskich. Najwi ększe miejscowo ści to Kołczy- głowy i Trzebielino. 4 Cały obszar posiada dobrze rozwini ętą sie ć drogow ą, z fragmentem drogi wojewódzkiej Ko ścierzyna – Słupsk. Przez obszar arkusza przebiega linia kolejowa Ko ścierzyna – Darłowo, obecnie nieczynna. Fig. 1. Poło Ŝenie arkusza Kołczygłowy na tle jednostek fizycznogeograficznych wg J. Kondrackiego (2002) 1 – granica podprowincji, 2 – granica makroregionu, 3 – granica mezoregionu Podprowincja: Pobrze Ŝa Południowobałtyckie Mezoregiony Pobrze Ŝa Koszali ńskiego: 313.43 – Równina Słupska, 313.44 – Wysoczyzna Damnicka Podprowincja: Pojezierza Południowobałtyckie Mezoregiony Pojezierza Zachodniopomorskiego: 314.46 – Wysoczyzna Polanowska, 314.47 – Pojezierze Bytowskie Mezoregiony Pojezierza Wschodniopomorskiego: 314.51 – Pojezierze Kaszubskie Mezoregiony Pojezierza Południowopomorskiego: 314.67 – Równina Charzykowska III. Budowa geologiczna Budow ę geologiczn ą obszaru arkusza Kołczygłowy przedstawiono na podstawie Mapy geologicznej Polski w skali 1:200 000 arkusz Słupsk