Indre Hordaland Jordskifterett Rettsbok

Indre Hordaland jordskifterett

Rettsbok

Sak: 1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN

Gnr. 75 og 64 i Odda kommune

Oppstarta: 09.09.2009

Avslutta: 19.11.2010

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 1 JORDSKIFTERETTSMØTE MED HOVUDFORHANDLING

Rettsmøtedag: 09.09.2009 Stad: "Villaen" ved Ringedalsdammen i Odda Sak nr.: 1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64

Saka gjeld: Krav om grensegang etter jordskiftelova § 88

Jordskiftedommar: Tore Fykse, som einedommar etter jordskiftelova § 9 andre ledd.

Protokollførar: Jordskiftedommaren

Saka er kravd av: Statkraft SF

Til handsaming: 1 Fremming av saka 2 Hovudforhandling i tvist om eigedomsgrense mellom gnr. 64 bnr. 2, 3, 4, 5 og 294 i Odda på eine sida og gnr. 75 bnr. 1, 2 og gnr. 76 bnr. 14 i Odda på andre sida.

Partar: Eigar av gnr. 64/2, 64/294, Jakob Eitrheim, Eitrheim 68, 5750 ODDA Eigar av gnr. 64/3, 64/294, Sigmund Reidar Tokheim, Eitrheim 56, 5750 ODDA Eigar av gnr. 64/4, Jakob Eide, Almenningsvegen 3, 5750 ODDA Eigar av gnr. 64/5, 64/294, Kristen Daniel Eitrheim, Tunvegen 2, 5750 ODDA Eigar av gnr. 75/1, 75/2, Statkraft SF, Postboks 200 Lilleaker, 0216 OSLO Eigar av gnr. 76/14, Tyssefaldene AS, v/dir. Karstein Bremnes, Administrasjonen, 5770 TYSSEDAL

Eigedomane ligg i Odda kommune.

Prosessfullmektig: Adv. Olav Pedersen, Postboks 4115 Dreggen, 5835 BERGEN Representerer Jakob Eitrheim, Sigmund Reidar Tokheim, Kristen Daniel Eitrheim Rettshjelpar: DEKAR as v/Lars Håvard Verkland, Malvikvegen 1233, 7550 HOMMELVIK Representerer Statkraft SF og Tyssefaldene AS

Til stades: Jakob Eitrheim, Sigmund Reidar Tokheim, Jakob Eide, Kristen Daniel Eitrheim, Karstein Bremnes, adv. Olav Pedersen, rettshjelpar Lars Håvard Verkland. Frå Statkraft møtte og Tormod Kristiansen. Frå jordskifteretten møtte og avd.ing. Kjell Bjarte Tveite

På spørsmål frå jordskiftedommaren hadde ingen merknader til innkallinga til møtet eller til måten retten var samansett på. Ingen kjende til noko som kunne tilseie at retten var inhabil. Partslista vart gjennomgått.

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 2 Følgjande dokument vart framlagde:

1 Brev datert 11.05.2009 frå DEKAR v/Lars Håvard Verkland til jordskifteretten med 5 vedlegg a. Krav om sak (grensegang) for jordskifteretten. b. Eigedomskart med innteikna grensepåstand. c. Avskrift av ”Udskiftning paa Schieggedal i Odde Sogn” – påbegynnt 26.07.1814. d. Kopi av ”Høifjellskommisjonens kjennelser” av 02.06.1924, - s 27, 30 og 31. e. Kopi av delings- og skylddelingsforretning ac 17.06.1909 der gnr. 76 bnr. 14 vert frådelt gnr. 76 bnr. 1. 2 Brev datert 13.05.2009 frå jordskifteretten til Dekar as med kvittering for motteke krav og oppmoding om innbetaling av registreringsgebyr. 3 Brev datert 27.05.2009 frå jordskifteretten til partane med forkynning av jordskiftekravet. 4 Brev datert 27.05.2009 frå jordskifteretten til Odda kommune med melding om krav for jordskifteretten. 5 Brev datert 17.06.2009 frå advokatfirmaet Harris til jordskifteretten med merknader til jordskiftekravet og grensepåstand. Brevet har fem vedlegg a. Brev datert 10.01.1914 til Høgfjellskommisjonen frå gardbrukarane på Eitrheim b. Dokument av 13.12.1920 underteikna Rudolf Horn. Dokumentet har slik tittel: ”Indlæg for Aktieselskabet TYSSEFALDENE under grænseopgangsforretning vedrørende ULLENSVANG HERRED” c. Kart med innteikna grense slik eigarane av gnr. 64 meiner den går. d. Tre fotografi frå området ved Mosdalsbekken. e. Kart i mål 1:100000 over grenser mellom gnr. 64 og gnr. 75. med påteikning datert 04.03.1974 og underteikna Eiliv Eitrheim 6 Brev datert 03.07.2009 frå DEKAR til jordskifteretten vedlagt maskinskreve avskrift av delings- og skylddelingsforretning for gnr. 76 bnr. 14. Dette er same dokument som dok 1 e. 7 Brev datert 06.07.2009 frå adv. Øyvind Kvåle til jordskifteretten der han melder seg som prosessfullmektig for Jakob D. Eide. 8 Brev datert 07.07.2009 frå jordskifteretten til partane, der kopi av dok 7 vert oversendt. 9 Prosesskrift datert 24.08.2009 frå adv. Øyvind Kvåle der han opplyser at Jakob D. Eide vil vera sjølvprosederande i saka. Eide sluttar deg til saksframstilling og påstand slik det er innteke i adv. Olav Pedersen sitt brev av 17.06.2009 (dvs dok 5). 10 Brev datert 25.08.2009 frå jordskifteretten til partar og prosessfullmektigar med innkalling til rettsmøte den 09.09.2009. 11 Prosesskriv datert 26.08.2009 frå DEKAR. Det vert bede om at Tyssefaldene sin status i saka vert endre frå nabo til part. Vidare at Roald Lauritsen vil verta ført som vitne. Prosesskrivet er sendt til jordskifteretten, Adv. Pedersen, Tyssefaldene og Jakob Eide. 12 Brev datert 02.09.2009 frå advokatfirmaet Harris med oversending av ni vedlegg. Brevet med vedlegga er også sendt direkte til dei andre partane i saka. a. Kopi av brev datert 28.09.1955 frå Aktieselskapet Tyssefaldene til Eiliv Eitrheim. b. Kopi av brev datert 29.07.1969 frå Aktieselskapet Tyssefaldene til Eiliv Eitrheim.

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 3 c. Kopi av arealoppgåve m/kart over Eitrheim sine fjellområder frå Odda kommune datert 11.05.1982. d. Kopi av brev datert 17.01.1990 frå Odda Viltnemnd til Kristen Eitrheim. e. Kopi av leigeavtale datert 12.06.1984 som gjeld sauebeite i Mosdalen og på Sleve. f. Kopi av avtale datert 25.07.2002 mellom A/S Tyssefaldene og Sameiga i Mosdalen og på Sleve vedkomande jaktrett. g. Kopi av brev datert 14.12.2006 frå Aktieselskapet Tyssefaldene til Odda kommune. h. Kopi av brev datert 01.10.2007 frå Statkraft til Advokatfirmaet Harris. i. Kopi av brev datert 08.08.2007 frå Advokatfirmaet Harris til Statkraft. 13 Merknader datert 26.08.2009 frå DEKAR v/Lars Håvard Verkland til jordskifteretten med tre vedlegg. Også sendt frå Dekar direkte til dei andre partane. a. Rettsbok frå overskjønn vedk. anlegg og drift av kraftledningen Røldal- Tysse. b. Særoppgåve vegkomande lokale stadnavn i Tyssedal (Atle Moe og Sygni Johansen Aarseth) c. Kart med framlegg til grensedraging for omtvista grense. 14 Merkander datert 07.09.2006 frå Harris v/Olav Pedersen til jordskifteretten med eit vedlegg. a. Kopi av to artiklar om økonomisk kartverk.

Dokumenta vart gjennomgått i nødvendig grad.

1. Fremming av saka.

Partane såg ikkje grunn til å prosedera fremmingsspørsmålet. Ingen sa i mot at saka vert fremma for behandling ved jordskifteretten.

Vedtak: Retten ser slik på om saka skal fremmast: Etter jordskiftelova § 1 er det "Eigedomar som det er vanskeleg å nytte ut på tenleg måte etter tid og tilhøve", som kan leggjast under jordskifte. Eigar kan etter jskl. § 88 ”krevje at jordskifteretten i særskild sak skal klarleggje, merkje av og beskrive eigedomsgrenser, …”

Etter § 3 i lova kan jordskifte ikkje fremmast "a) dersom kostnadene og ulempene blir større enn nytten for kvar einskild eigedom". Reglane om jordskifte gjeld på tilsvarande måte i grensegangssaker så langt dei høver. Jskl. § 89 seier ”§ 3 bokstav a gjeld berre når grensene skal regulerast” og gjev med det eit unntak frå kravet i ovannemnde § 3.

Jskl. § 17 andre ledd seier at ”Tvist i rettsutgreiingssak og grensegangssak skal avgjerast ved dom” .

Når det er tvist om eigedomsgrense vil eigedomen som hovudregel vera vanskeleg å nytte ut på tenleg måte etter tid og tilhøve.

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 4 Retten finn at vilkåra for å halda grensegang for eigedomsgrense mellom gnr. 64 bnr. 2, 3, 4, 5 og 294 på den eine sida og gnr. 75 bnr. 1, 2 og gnr. 76 bnr. 14 på den andre sida, er tilstades.

Retten er etter dette komen til slik slutning: I medhald av jskl. § 14 vert jordskiftesak 1230-2009-0008 fremma i samsvar med ovannemnde og vil omfatta klarlegging av eigedomsgrense mellom sameige under gnr. 64 på eine sida og gnr. 75 bnr. 1 på andre sida frå Einseten (1446 moh) og til der grensa støyter saman med eigedomen gnr. 76 bnr. 14.

2. Grensegang.

Statkraft SF v/rettshjelpar Lars H. Verkland la fram disposisjon over innleiingsforedraget.

Han la og fram 15. ”Ringadal og Ringadalsvatnet i 1905” s. 27 og 28 av Torkel L. Stana

Han greidde ut om saka og la ned slik påstand:

Prinsipalt: Grensen går fra varde (pkt. 2 på kart datert 26.08.2009) til Middagsnuten (pkt. 3), videre til pkt 4 og 5 ved utløpet av Mosdalsvatnet og derfra østover langs høydedraget opp til Einseten (pkt. 9), hvor grensen ender.

Subsidiært: Grensen går fra varde (pkt. 2 på kart datert 26.08.2009), via punktene 3, 4, 5, 6, 7, 8 og Einseten (pkt. 9) hvor grensen ender. Hele grensen er vist på kart datert 26.08.2009.

For begge påstander: Hver part dekker egne omkostninger med saken.

Eitrheim sameige v/advokat Olav Pedersen innleia. Han representerer bnr. 2, 3 og 5 på Eitrheim. Han opplyste om at det er usemje om bnr. 4 – eigar Jakob D. Eide – har fulle eigarrettar i alle av Eitrheim sine sameigeområder. Difor er Jakob D. Eide sjølvprosederande, jamvel om det i denne saka fullt ut er samanfallande interesser mellom alle fire grunneigarane.

Han la fram: 16. Kart i mål 1:100 000 med innlagd raudfarga grense for Eitrheim fjellsameige. 17. Kopi av Olav Kolltveit si gards- og ættesoga for Odda, Ullensvang og Kinsarvik for det som gjeld 45. Skjeggedal og 46. Tyssedalstveit. 18. Kopi av brev datert 24.10 1968 frå Aktieselskapet Tyssefaldene til Eiliv Eitrheim vedlagt kopi av kart i mål 1: 25000 med innteikna linjetrace. Eitrheim sitt svarbrev av 28.10.1968 set spørsmålsteikn ved kor eigedomsgrensene er sett på

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 5 kartet. 19. Kopi av leigeavtale datert 18.01.1974 mellom Odda Grunneigarlag og Tyssedal Jakt og Fiskelag vedk. leige av jakt og fiskerettane i Eitrheim sameige sitt støls- og fjellområde Mosdalen/Slæve. Kart i mål 1:100 000 der grensene for Eitrheim sameige er innteikna er vedlagt avtalen.

Advokat Pedersen greidde ut om saka og la ned slik påstand:

Grensa går som markert med rødt på vedlagde kart. Gnr. 64 bnr. 2, 3, 4, 5 og 294 tilkjennes sakens omkostninger.

(NB. Vedlagde kart som påstanden refererer til er dok 16).

Jakob D. Eide eigar av gnr. 64 bnr. 4, vart formana, gav forsikring og forklarte seg. Han har samafallande interesser med dei andre eigarane på Eitrheim i denne saka og slutta seg til påstanden framsett av adv. Olav Pedersen.

Det vart deretter føreteke synfaring. Det vart gjennomført helikoptertransport med påvising av varde ved pkt 1, jfr. kart dat. 26.08.09 Retten og partane hadde stans ved pkt 2 der partane orienterete om sitt syn på grensene. Punktet vart innmålt med handhalden GPS. Helikopterturen heldt så fram til utløpet av Mosdalsvatnet. Også her orienterte partane om korleis dei meiner grenseforløpet er og påviste sine grensepåstandar ved Mosdalsbekken. Grensepåstandane vart også her innmålte med handhalden GPS.

Ved utløpet av Mosdalsbekken vart det føreteke vitneavhøyr.

1. vitne - Roald Lauritsen sto fram, alder 70 år, bustad i Odda, pensjonist, utan band til partane, vart formana, gav forsikring og forklarte seg.

Synfaringa heldt fram frå Mosdalsbekken mot nordvest langs rustene i retning Middagsnuten. Det vart GPS innmålt eit par punkt langs rustene. Halvvegs mot Middagsnuten svinga ein mot vest til ein kom inn på stien mot Ringedalsvatnet. Der stien kryssar høgspentlina ved mast 3, vart Eitrheim sin grensepåstand påvist og innmålt.

Under heile synfaringa påviste partane og orienterte om det dei meinte var nødvendig for jordskifteretten å få kjennskap til.

Etter avslutta synfaring vart retten påny sett i ”Villaen” ved Ringedalsdammen.

Det vart føreteke partsforklaringar.

Kristen Eitrheim eigar av gnr. 64 bnr. 5 og 294, vart formana og gav forsikring. Han forklarte seg.

Dei andre partane – som og vart formana og gav forsikring – gav supplerande opplysingar

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 6 og slutta seg i hovudsak til Kristen Eitrheim si framstilling av saka.

Det vart gitt høve til å spørje ut partane. Statkraft SF v/rettshjelpar Lars H. Verkland fekk ordet til prosedyre .

Eitrheim sameige v/advokat Olav Pedersen fekk ordet til prosedyre

Dommaren erklærte forhandlingane for avslutta og tvisten teken opp til doms.

Jordskiftekostnadane vil verta utlikna på partane ved avslutting av saka. Statkraft har uoppfordra teke kostnaden med helikoptertransport under synfaringa i dag. Dei andre kostnadane skal delast på partane etter jskl § 76. Hovudregelen er at slike kostnader skal utliknast på partane etter nytte.

Stakraft SF v/Verkland opplyste at dersom det er helikoptertrafikk i området når grensene skal merkast og innmålast, så vil Statkraft SF då vurdera å ta transportkostnaden med å få mannskap og utstyr opp i området.

På spørsmål hadde ingen merknader til forhandlingane.

Saka vert utsett. Retten heva. Odda, 09.09.2009

Tore Fykse Jordskiftedommar (sign.)

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 7 Rettsmøtedag: 24.11.2009 Stad: Jordskifteretten sine lokale, Skulegata i Voss Sak nr.: 1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64, utsett frå 09.09.2009.

Saka gjeld: Krav om grensegang etter jordskiftelova § 88, utsett frå 09.09.2009

Jordskiftedommar: Tore Fykse, som einedommar etter jordskiftelova § 9 andre ledd.

Protokollførar: Jordskiftedommaren

Saka er kravd av: Statkraft SF

Til handsaming: 2 Avseiing av dom i tvist om eigedomsgrense mellom gnr. 64 bnr. 2, 3, 4, 5 og 294 i Odda på eine sida og gnr. 75 bnr. 1, 2 og gnr. 76 bnr. 14 i Odda på andre sida.

Partar: Eigar av gnr. 64/2, 64/294, Jakob Eitrheim, Eitrheim 68, 5750 ODDA Eigar av gnr. 64/3, 64/294, Sigmund Reidar Tokheim, Eitrheim 56, 5750 ODDA Eigar av gnr. 64/4, Jakob Eide, Almenningsvegen 3, 5750 ODDA Eigar av gnr. 64/5, 64/294, Kristen Daniel Eitrheim, Tunvegen 2, 5750 ODDA Eigar av gnr. 75/1, 75/2, Statkraft Sf, Postboks 200 Lilleaker, 0216 OSLO Eigar av gnr. 76/14, Tyssefaldene AS, v/dir. Karstein Bremnes, Administrasjonen, 5770 TYSSEDAL

Eigedomane ligg i Odda kommune.

Jordskiftedommaren kjende ikkje til noko som kunne tilseie at han var inhabil.

Han la fram 20. Kart i mål 1:10000 med innteikna: A. dei innmålte grensepåstandane 1. ved pkt. 2 (jfr. kart datert 26.08.2009) – merka a 2. ved høgspentmast nr 3 - merka b 3. ved utløpet av Mosdalsbekken – merka c1 – c4 B. Eitrheim sameige sin grensepåstand frå mast 3 og vestover (retninga på grensa er overført frå dok 16). 21. Brev datert 14.09.2009 frå adv. Olav Pedersen med omkostningsoppgåve. Kopi

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 8 av oppgåva er sendt direkte til rettshjelpar Lars Håvard Verkland.

Jordskifteretten avsa i medhald til jskl § 17 slik

D O M Saka gjeld Fastsetjing av eigedomsgrensa mellom sameiga for bnr. 2, 3, 4, 5 og 294 under gnr. 64 Eitrheim i Odda (heretter kalla Eitrheim sameige) og gnr. 75 bnr. 1 i Odda på strekninga frå Einseten og til der grensa vert samanfallande med eigedomsgrensa mot gnr. 76 bnr. 14.

Statkraft SF v/rettshjelpar Lars Verkland synte til bakgrunnen for saka som er at Statkraft har planar om å utnytta Mosdalsbekken frå Mosdalsvatnet og ned til Ringedalsvatnet til kraftproduksjon. Statkraft har m.a. sendt konsesjonsøknad om slik utnytting. I diskusjonen med Eitrheim sameige har det synt seg at det er ulik oppfatning både om eigarforholda i øvre del av vassdraget, og om deler av grensa elles mellom eigedomane.

Partane er samde om at Einseten er felles grensepunkt mellom gnr. 75 og fjellsameiget gnr. 64. (jfr kart dok 1 vedlegg b). For grensa elles frå Einseten til der Statkraft SF meiner grensa møter gnr. 76 bnr. 14, er det ulike oppfatningar. Statkraft og Eitrheim sameige har prøvd å verta einige om grensa på denne strekkja, men har ikkje lukkast i det. Dette er bakgrunnen for at grensegangsaka er kravd. Grensa er om lag 5 km.

Det har vore registrert busetnad på gnr. 75 frå 1646 og til i dag. Eigedomane vart oppkjøpte av Tyssefallene i perioden 1907 – 14. Heimelshavar om lag er Statkraft SF.

I 1814 var det utskiftning i Skjeggedal, jfr. vedlegg c til dok 1. Gnr. 75 vart då delt i 3 bruk som alle fekk teigar både på sørsida og nordsida av Ringedalsvatnet.

Eigedomsgrensene mellom teigane på sørsida av Ringedalsvatnet vart då merkte frå vatnet og vidare oppover lia. Endepunktet på grenselinjene vart beskrevne med litt ulike formuleringar m. a. ” .. den siste viser lige op til Fieldtoppen, …”, ” …som viser op til høysete Field, .. ”, ” .. som viser lige til høyeste Field … ”, ” … hvoraf den sidste viser til høyeste Field … ”.

Desse formuleringane må forståast slik at grenselinjene går til høgaste fjell/fjelltopp der dei så støyter mot Eitrheim si fjellsameige. Det er ikkje praksis for at det er naudsynt å sjå til høgste topp m.v. ved slik grensefastsetjing og grensebeskrivelse.

Yttergrensa for gnr. 75 Skjeggedal vart ikkje beskreve i utskiftninga korkje mot gnr. 64 Eitrheim sameige eller mot andre naboeigedomar. Dette er heller ikkje gjort seinare.

Det vart og referert til Høgfjellskommisjonen sin kjennelse av 02.06.1924 (vedlegg d til dok 1) der det for eigedomane kring Ringedalsvatnet er påpeika dei same formuleringane om endepunkta for grensene (midt på s. 27) som referert frå utskiftninga i 1814 (til høyeste fjell m.v.). Det vart og referert til kommisjonen sine opplysingar om grensene mellom Eitrheim og Tyssedalstveit/Skjeggedal sine eigedomar m.a. ” .. Fra eggen ut mot Sørfjorden og innover fjellet, angis nordgrensen mot Tyssedalstveits og Skjeggedals eiendom å gå fra toppen av

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 9 Tveitenuten østlig i rett linje til Smårusten, videre i samme retning til Lonedalen, derfra til nordre kant av Plagabakkene, derfra langs fjelldraget (kanten av flåget) mot Ringedalen over Mosedalselven og og nord for Einseten …. ”.

Frå delings- og skylddelingsforretning for gnr. 76 bnr. 14, halden 17.06.1909 (vedlegg til dok 6) vart det referert til grensedraginga mot gnr. 75 Skjeggedal og gnr. 64 Eitrheim slik: ” … Herfra gaar grænsen som før med Skjeggedals eiendom – men paa østsiden i sydlig retning over høidedragets høieste punkter efter gamle mærker, indtil man støder paa Eitrheims eiendom. Denne siste danner grensen paa Smidjeåsens sydside efter gamle byteslinje. … ”.

Statkraft synte til og refererte dok 15. frå kopi av s. 27 i eit skrift av Torkel L. Stana der han refererer noko far hans Lars Stana hadde skreve før dammen i Skjeggedal vart bygd.

Av skriftet går det fram at det frå Mosnes er veg opp til Plagebakkane der det er frodig og fin gras- og blomevekst. Graset vart hausta av brukarane i Skjeggedal, teke ned til Mosnes på løypestreng og i båt heim til Vassenden. Plagebakkane må etter dette vera del av gnr. 75 Skjeggedal.

I 1977/78 gjennomførte to elevar ved Odda gymnas ei oppgåve i stadnavn for m.a. deler av det området denne saka gjeld. Oppgåva er lagd fram som vedlegg b til dok 13.

Ut frå opplysingane i stadnavnoppgåva – meiner Statkraft at Plagebakkane (navn nr 8) ligg ved Mosdalsbekken om lag halvvegs mellom Ringedalsvatnet og Mosdalsvatnet. Skuleelevane har oppgitt A.M. (Alfred Mo) og T.S. (Torkel Stana) som informantar til stadnamnet og den geografiske plasseringa av det.

Punkt 2 på kartet (dok 13 vedlegg c) har sidan 1960-talet vore synt på økonomisk kartverk som felles grensepunkt mellom gnr. 64 Eitrheim sameige, gnr. 75 Skjeggedal og gnr. 76 bnr. 14 Tyssedalstveit. Det er ikkje på noko tidspunkt registrert merknad til dette frå Eitrheim. Statkraft er ikkje kjend med kven som måla varden før flyfotograferinga, men meiner dette er det rette grensepunktet.

I overkjønnet frå 1969 (vedlegg 1 til dok 13) – s. 6, vert det påpeika at ein del grenser er omtvista. Det vert presisert i overskjønnet at grensene har berre betydning for erstatningsfastsetjinga ” … og intet avgjør om eiendomsretten i fremtiden … ”. Dette gjeld og mast 3, - det er ikkje noko som tilseier at det i dette området skal vera eit grensepunkt mellom Skjeggedal og Eitrheim sameige.

Ovanom dette punktet i retning Mosdal har Statkraft gitt løyve til å hogga noko skog i løypetrasen for ski som vert nytta og har såleis klart oppfatta dette som sin eigedom.

Også ved utløpet av Mosdalsvatnet meiner Statkraft at grensa går slik det vart påvist under synfaringa. M.a. det faktum at Tyssedal jeger- og fiskarlag fekk tildelt hyttetomt her av Statkraft (Tyssefaldene) midt på 1960-talet, tilseier at grensa går nær orfallet for Mosdalsvatnet. I den grad Eitrheim har nytta beiteareal nedafor orfallet, så vil det vera å rekna som tålt bruk på Skjeggedal sin eigedom.

Statkraft SF kjenner ikkje til at eigedomsgrensa mellom Skjeggedal og Eitrheim på noko tidspunkt har vore merka og/eller beskreven. Det er ei teoretisk grense som det delvis er

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 10 usemje om. Det går fram av vedlegg b til dok 12 – brev av 29.07.69 frå AS Tyssefallene – at det i alle høve i 1969 ikkje var noko klar oppfatning av grensene.

Statkraft SF har lagt ned slik

p å s t a n d:

Subsidiært: Grensen går fra varde (pkt. 2 på kart datert 26.08.2009), via punktene 3, 4, 5, 6, 7, 8 og Einseten (pkt. 9) hvor grensen ender. Hele grensen er vist på kart datert 26.08.2009.

For begge påstander: Hver part dekker egne omkostninger med saken.

Eitrheim sameige v/adv. Olav Pedersen syner til at både Skjeggedal og Tokheim har vore landbrukseigedomar. Avgjerande forhold som må tilleggjast særleg vekt ved fastsetjing av grensene vil vera bruken av eigedomane opp gjennom tidene og kva som er naturlege grenser ut frå topografi m.v.

Med tilvising til dok 17 s. 464 vart det påpeika at Skjeggedal sine stølar og beiteområder låg på nordsida av Ringedalsvatnet, - dei nytta m.a. stølane Gryteskar og Floren. Desse vart og påviste på kartet dok 16.

Brev datert 10.01.1914 frå gardbrukarane på Eitrheim til Høgfjellskommisjonen (vedlegg a til dok 5) vart i hovudsak referert. Eitrheim si oppfatning av grensa mot Tyssedalstveit og Skjeggedal har slik ordly: ” … nordgrænsen mot Tyssedalstveits og Skjeggedals eiendom gaar fra toppen av Tveitnuten østlig i ret linje til Smiaarusten, videre i samme retning til Lonedalen efter et gammelt gjerde, hvorav rester endu fines, derfra til nedre/nordre/kant av Plagabakkerne, hvor husmand Ola Vintertu paa Eitrheim har hat slaat, når strækningen ikke blev brukt som gjeitebeite, derfra langs fjelddraget /kanten av flåget ut mot Ringedalen / over Mosdalselven og nord for Einseten til Langevasselven, hvor denne falder ut for stupet …. ”.

Vidare vart det orientert om Eitrheim sin beitebruk i Mosdalen og slåtte- og beitebruk i Plagebakkane mellom Mosdalsvatnet og Ringedalsvatnet.

Eitrheim fjellsameige syner til at framstillinga i brev av 10.01.1914 i hovudsak vert ”godkjend” av Rudolf Horn i hans brev av 13.12.1920, jfr vedlegg b til dok 5, s. 14. Dette kan oppfattast som ”avtale” mellom partane.

Når det gjeld grensedraginga etter utskiftninga i 1814 (vedlegg c til dok 1) vert det vist til at det også er nytta uttrykket ” … lige fra Vandet til Fieldeggen … ” . Dette er også teke oppatt i Høgfjellskommisjonen sin kjennelse, vedlegg d til dok 1 s. 27. I kjennelsen (nederst s. 30) er og innteke i Eitrheim sin beskrivelse av grensa mot Tyssedalstveit og

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 11 Skjeggedal som i hovudsak samsvarar med innhaldet i brev datert 10.01.1914 (vedlegg a til dok 5).

Ved delings- og skylddelingsforretning for gnr. 76 bnr. 14, halden 17.06.1909 (vedlegg a til dok 6) var Daniel E. Eitrheim ein av skylddelingsmennene. Han var og ein av medunderskrivarane på brev av 10.01.1914 (vedlegg a til dok 5). Dette tyder på at grensene var kjende og klare for partane på det tidspunktet.

Det vart referert til takst nr. 2 innteke s. 7 i overskjønn for Hardanger herredsrett (vedlegg a til dok 13). Fyrste masta på Eitrheim sameige er oppgitt til å vera på om lag 800 m høgde. Detter er om lag der stien frå Mosdalen kryssa kraftlinja, og høver bra med Eitrheim sin grenspåstand mot Skjeggedal.

Eitrheim kjenner ikkje til at det på noko tidspunkt tidlegare har vor konflikt mellom Eitrheim og Skjeggedal om grensa mellom eigedomane.

Eitrheim sameige viste og til dok 12 særleg vedlegg c – e med kartvedlegg, som stadfester deira oppfatning av grensene og at desse grensene har i hovudsak vorte aksepterte både av Odda kommune og A/S Tyssefaldene i alle år.

Eitrheim sameige har eigd området i uminnelege tider og oppfatning av grensene har vorte overlevert frå generasjon til generasjon. Skjeggedal har stølar andre stader (nord for Ringedalsvatnet) og har ikkje beita fast i området inn mot Eitrheim sameige sør for vatnet.

Når grensa ikkje på noko tidspunkt har vore merka eller beskreven, må topografien vera ei god rettesnor for oppfatninga av grensa. Floget eller fjellkanten vil vera den naturlege grensa mellom eigedomane for den austlege delen av grensa. Det vil då vera unaturleg at Skjeggedal skulle eiga ei stripe ovom fjellkanten.

Elles må grensa setjast i nordre kant av Plagebakkane, dvs om lag der stien kryssar kraftlinja ved mast 3. Dette samsvarar og med beskrivelsen frå 1914 (vedlegg a til dok 5) og overskjønnet (vedlegg b til dok 13). Det var og her eigarane fekk fortalt av sine foreldre at grensa for Eitheim sameige skulle vera. Og det er her Plagebakkane ligg, og ikkje ved Mosdalsbekken slik det vert påstått med utgangspunkt i stadnavnoppgåva dok. 13 vedlegg b. Informantane har ikkje hatt god nok lokakunnskap og stadnavnoppgåva er feil på dette punktet og kan ikkje tilleggast vekt. Det er og på det reine at ein av husmennene på Eitrheim nytta slåtten i Plagebakkane. Elles vart området nytta til beite for Eitrheim. At Skjeggedal hausta fòr her er ukjent for Eitrheim.

Når det gjeld grensepunkt nr 2 (jfr. kart dat. 26.08.2009) som og er synt som felles grensepunkt mellom Eitrheim sameige, Skjeggedal og Tyssedalstveit på økonomisk kartverk, så er dette ukjent for Eitrheim sameige, - ingen av eigarane har vore med å merkt dette punktet før flyfotograferinga vart gjort. Dei kan ikkje godkjenna dette som grense mellom eigedomane. Grensepunktet ligg noko lenger mot nord (lenger nede).

I tilknyting til at grensene for gnr. 76 bnr. 14 er synte på økonomisk kartverk for Odda, så vart det vist til dok 14 vedlagt to artiklar om mogelege feil i eigedomsgrenser avlagde på kart. Gnr. 76 bnr. 14 si grense mot Eitrheim sameige slik den er synt på økonomisk kart, er feil.

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 12 Statkraft og Tyssefaldene har i ein lang tidsperiode hatt ein perifer og minimal bruk av området og ikkje hatt noko klar forståelse av eigedomsgrensene. Av det som er dokumentert har Statkraft/Tyssefaldene ikkje tidlegare hatt merknad til Eitrheim si oppfatning av grensene eller gitt uttrykk for noko ueinigheit, jfr. m.a. utlån og retur av grensebeskrivelse i 1955 (vedlegg a til dok 12). Eitrheim har såleis vore i langvarig god tru om at grensene har vore uomtvista og i samsvar med det dei no har påvist.

Statkraft sin grensepåstand, særleg ved Mosdalsbekken har klar samanheng med at det no er planar om kraftutbygging. Eitrheim sameige ynskjer ikkje kraftutbygging og deira grensepåstand er såleis ikkje farga av eit mogleg inntektspotensiale. Tyssedal Jeger og Fiskarlag sine planar om hytte i dette området vart ikkje noko av fordi Eitrheim ikkje kunne samtykka i plasseringa på Eitrheim sin eigedom.

Topografi, bruk av området og brukarane si oppfatning av grensene, dvs naturleg grenser som samsvarar med bruken, må tilleggjast avgjerande vekt når grensene skal fastsetjast. Eitrheim sine grensepåstandane er knytt opp mot dok 16 – omtrentleg – med tillegg av dei påviste og innmålte punkta ved Mosdalsbekken og ved mast 3.

Eitrheim sameige – gnr. 64 – la ned slik

p å s t a n d:

Grensa går som markert med rødt på vedlagde kart. Gnr. 64 bnr. 2, 3, 4, 5 og 294 tilkjennes sakens omkostninger.

Jordskifteretten skal merka: Partane er samde om at grensa mellom gnr. 75 Skjeggedal (Statkraft SF) og gnr. 64 Eitrheim sameige ikkje på noko tidspunkt har vore merka i terrenget eller beskreve i noko dokument som fastset grensa eller andre dokument som partane skriftleg har slutta seg til.

Av skriftelege kjelder syner Statkraft SF til utskiftninga for Skjeggedal i 1814 då gnr. 75 vart delt i 3 bruk.

Eigedomsgrensene mellom bruka sine teigar på sørsida av Ringedalsvatnet vart då merkte frå vatnet og vidare oppover lia og endepunkta for grenselinjene vart beskrevne med litt ulike formuleringar. Desse interne delelinjene på Skjeggedal enda uomtvisteleg i grensa mot Eitrheim sameige. Men kvar er denne grensa når dei interne delelinjene sine endepunkt er ” .. lige op til Fieldtoppen, …”, eller ” … op til høyeste Field, .. ”, eller ” … lige til høyeste Field …” ?

Som påpeika er det riktig at det ikkje er praksis for at det er naudsynt å sjå til høgste topp m.v. frå siste grensemerke i linja ved slik grensefastsetjing og grensebeskrivelse. Uttrykket kan heller ikkje takast bokstavleg, - det vil oftast vera eit fjell som er høgare lenger bak.

Ei noko indirekte beskriving av gnr. 75 si yttergrense i 1814 og utan at grensa vart merka i terrenget, kan etter retten si vurdering tyda på at grensa då heller ikkje var heilt eksakt og eintydig. Bruken av areala var meir viktig enn å ”eiga” og grensebeskrivelsen gjev eit

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 13 uttrykk for kva areal det var naturleg at Skjeggedal brukte og eigde og kva areal det var naturleg at Eitrheim sameige brukte og eigde.

Det er semje om og godtgjort at den naturlege bruken av dei omtvista områda opp gjennom tidene har vore beitebruk, jakt og i mindre grad hausting av for.

I brev av 10.01.1914 til Høgfjellskommisjonen gjev gardbrukarane på Eitrheim uttrykk for kva områder i fjellet dei meinar å ha vore eigarar av i uminnelege tider og gjev slike opplysingar om korleis dei meiner grensene mellom Eitrheim og Tyssedalstveit/Skjeggedal sine eigedommar er: ” … nordgrænsen mot Tyssedalstveits og Skjeggedals eiendom gaar fra toppen av Tveitnuten østlig i ret linje til Smiaarusten, videre i samme retning til Lonedalen efter et gammelt gjerde, hvorav rester endu fines, derfra til nedre/nordre/kant av Plagabakkerne, hvor husmand Ola Vintertu paa Eitrheim har hat slaat, når strækningen ikke blev brukt som gjeitebeite, derfra langs fjelddraget /kanten av flåget ut mot Ringedalen / over Mosdalselven og nord for Einseten til Langevasselven, hvor denne falder ut for stupet … ”.

Det er godtgjort at Eitrheim sameige si oppfatning av grensa mot gnr. 75 Skjeggedal er vorte gjort kjent for eigaren av gnr. 75 ved fleire høve, utan at det – i alle høve skrifteleg – er gitt uttrykk for ei anna oppfatning av grensene, før saka no er vorte ”sett på spissen” med utbyggingsplanane for Mosdalsbekken som utløysande faktor.

Etter retten si vurdering er det utnyttinga av områda i hovudsak som beite, naturlege grenser ut frå terrengformasjonar m.v. og korleis partane har oppfatta grensa, som må tilleggjast stor vekt og gje føringane for korleis avgrensing mellom Eitrheim sameige og Skjeggedal sine eigedomar skal vera.

Grensebeskrivelsane frå 1814 som ” .. lige op til Fieldtoppen, …”, eller ” … op til høyeste Field, .. ”, eller ” … lige til høyeste Field …” ser retten i denne saka som opp på fjellkanten dvs der terrenget flatar noko ut. Fjellkanten – floget – vil vera ei naturleg grense og i dette tilfellet overgangen til ny eigar og bruk av området. I området kring Mosdalsbekken kan ein ta seg opp med beitedyr, lenger aust er terrenget slik at dette i praksis er uråd, det same er det på vestsida av bekken. Området langs bekken nedover mot Ringedalsvatnet må vurderast til å vera lite skikka som beite.

Det er ikkje på nokon måte godtgjort at gnr. 75 har nytta nokon del av områda mellom Mosdalsvatnet og Einsteinen ovanom fjellkanten – floget – til beite for sine dyr. Dette heng etter retten si vurdering mest naturleg saman med Eitrheim sine beite- og stølsområder i Mosdalen.

Frå Einsteinen (9) fyl grensa mot nord til fram på fjellkanten (8) og fyl fjellkanten (floget) (7 – 6) og vidare vestover i retning Mosdalsbekken. I området nærast Mosdalsbekken på austre side er ikkje fjellkanten – floget – like karakteristisk. Terrenget tilseier her at naturleg beitområde for Mosdalen vil strekkja seg litt nedover langs bekken. På vestsida av bekken nedanfor Mosdalsvatnet er det derimot ikkje tilsvarande beiteareal.

Det er ikkje kome fram opplysingar om bruk o.a. som tilseier at forhold knytt til sjølve Mosdalsbekken på noko tidspunkt kan ha hatt betydning for eigedomsgrensa mellom Skjeggedal og Eitrheim sameige i dette området. Det er beitebruken som i hovudsak har vore bestemmande for grensene.

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 14 Av framlegde kart for Eitrheim sameige mot naboeigedomar – (jfr. m.a. dok 16) – er grensene i hovudsak trekte som lange samanhangande liner der dette er praktisk i høve til terrenget. Slik ville tidlegare eigar truleg også ha trekt grensa i området aust for Mosdalsbekken med ei bein linje frå områda lenger aust der fjellkanten (floget ) er rimeleg klart og til fjellkanten (floget) som me finn like på vestsida av Mosdalsbekken. Grensa vil då krysssa Mosdalsbekken litt ovanfor Eitrheim sin grensepåstand merka aust for bekken.

Også vidare mot nordvest vil grensa på same måten fylgja fjellkanten – floget – til eit grensepunkt nordnordaust for Middagsnuten, jfr. ” … derfra langs fjelddraget /kanten av flåget ut mot Ringedalen … ” .

Grensedraging vidare er bestemt av at retten finn å festa lit til partane sine opplysingar som dei har fått overlevert frå sine rettsforgjengarar om at om lag ved mast 3 er dei inne på Eitrheim sameige sine områder og at i dette området ligg og Plagabakkane. Denne oppfatninga vert forsterka både ved a. Eitrheim sameige sin ”grensebeskrivelse” frå 1914 ”, derfra til nedre/nordre/kant av Plagabakkerne, hvor husmand Ola Vintertu paa Eitrheim har hat slaat, når strækningen ikke blev brukt som gjeitebeite, derfra langs fjelddraget /kanten av flåget ut mot Ringedalen / over Mosdalselven… ” og b. dels ved ordbruken i erstatningsfastsetjinga som vart gjort i linjeskjønnet i 1969 vedk. takst 2 der det går fram at fyrste mast på Eitrheim sin eigedom er plassert om lag ved 800 moh.

Dette samsvarar med mast 3 som vart innmålt som Eitrheim sin grensepåstand.

Om Plagabakkane ligg i dette området eller lenger mot aust ved Mosdalsbekken, har likevel mindre betydning for retten si avgjer på dette punktet.

Frå innmålt grensepunkt ved mast 3, har retten teke utgangspunkt i Eitrheim sin grensepåstand vidare mot vest som er ei rett linje i retning Tveitenut slik som synt på dok 16. Denne linja overført med same retning og med innmålt punkt ved mast 3 som det austlege endepunkt, så vil den ”treffa” om lag grensepåstand 2 (fellespkt. Med gnr. 76 bnr. 14). Trekkjer ein linja frå innmålt punkt ved mast 3 til toppen av trig. Pkt på Tveitenuten, kjem grenselinja litt sør for omtala pkt. 2.

Etter retten si vurdering og skjønn ut frå ovanståande vil grensepunkt 2 vera eit felles grensepunkt mellom gnr. 64 Eitrheim sameige, gnr. 75 Skjeggedal og gnr. 76 bnr. 14 Tyssedalstveit.

Eigedomsgrensa slik den no er fastsett av retten, er avsett på kart i mål 1: 15000 som vert lagt ved saka som dok 22 Foreløpig grensekart i mål 1:15000 dat. 24.11.2009 med innteikna grense mellom gnr. 64 Eitrheim sameige og gnr. 75 Skjeggedal frå Einseten og til felles punkt mot gnr. 76 bnr. 14 Tyssedalstveit.

Ved avmerking av grensa i marka, etter at dommen er rettskraftig og snøforholda tillet det, må plasseringa av grensepunkta tilpassast terrengformasjonar m.v. Det kan difor verta mindre avvik frå det som er skissert på kartet dok 22. Koordinatar og høgde for punktet der grensa kryssar Mosdalsbekken vil verta berekna (og merka) når grensa vert utsett i terrenget.

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 15 Kostnader med sakkunnig/juridisk bistand, jfr jskl. § 81 og tvl. Kap.20

Adv. Olav Pedersen har ved brev av 14.09.2009 sendt inn omkostningsoppgåve med i alt kr 90.281,- (dok 21). Kopi av kravet er sendt rettshjelpar Lars Håvard Verkland.

Rettshjelpar Lars Håvard Verkland har lagt ned påstand om at partane dekkjer eigne sakskostnader og har ikkje sendt inn omkostningsoppgåve.

Jordskifteretten har ikkje merknader til det innleverte kravet frå adv. Pedersen og oppgåva vert lagt til grunn.

Når ei umerka grense – utan skriftleg grensebeskrivelse – skal fastsetjast og partane har ulik oppfatning av grenseforløpet og oppfattar den som delvis uklår, så er det god grunn for partane til å la saka koma for retten. Etter retten si vurdering har det vore ei nødvendig avklaring av eigedomsgrensa for begge partar.

Partane har dels vunne fram med sine påstandar (prinsipale og subsidiære) og dels ikkje, sjølv om totalt sett har gnr. 64 Eitrheim sameige fått medhald på fleire punkt enn gnr. 75 Skjeggedal.

Etter ei samla vurdering og skjønn er jordskifteretten kome til at ut frå ovanståande,er det rimeleg at kvar av partane dekkjer eigne kostnader, jfr. tvl § 20-3.

Jordskiftekostnadane (jfr. jskl §§ 74 – 76) vil verta fordelte når saka vert avslutta.

Etter dette er jordskifteretten komen fram til slik

S l u t n i n g:

1. Eigedomsgrensa mellom gnr. 64 Eitrheim sameige og gnr. 75 Skjeggedal går frå Einseten (pkt 101) og vidare gjennom punkta 102 – 109 og endar i pkt 110 i felles grensepunkt med gnr. 76 bnr. 14 Tyssedalstveit slik som synt på kart i mål 1: 15000 og lagt fram som dok 22 i saka. 2. Partane dekkje eigne sakskostnader. 3. Dommen vert sett til førehandsanke, jf. jordskiftelova § 62 2. ledd.

Forkynning Forkynning skjer etter reglane for postforkynning.

Vidare sakshandsaming Når dommen er rettskraftig, vil nødvendig merke- og målearbeid verta gjort av jordskifteretten med utarbeiding av tilhøyrande kart, grensebeskrivelse m.v Desse vil verta førelagde partane til evt. merknad før grensa m.v. vert endeleg fastsett med rettsfastsetjande vedtak.

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 16 Samstundes vil terrenghøga der grensa kryssar Mosdalsbekken verta merka, målt og berekna.

I samband med avsluttinga av saka, vil dei samla jordskiftekostnadane verta fordelte på partane etter den enkelte part sin nytte, jfr. jskl § 76.

Retten heva

Voss 24.11.2009

Tore Fykse jordskiftedommar (sign.)

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 17 AVSLUTTINGSMØTE

Rettsmøtedag: 19.11.2010 Stad: Jordskifteretten sine lokaler i Voss Sak nr.: 1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64 - utsett frå 24.11.2009.

Saka gjeld: Krav om grensegang etter jordskiftelova § 88

Jordskiftedommar: Tore Fykse, som einedommar etter jordskiftelova § 9 andre ledd.

Protokollførar: Jordskiftedommaren

Saka er kravd av: Statkraft SF

Til handsaming: 1 Avslutting av saka 2 Fordeling av kostnader

Eigedomane ligg i Odda kommune.

Til stades: Jordskiftedommaren. Partane var ikkje innkalla

Jordskiftedommaren kjende ikkje til noko som kunne tilseie at retten var inhabil.

Følgjande dokument vart framlagde: 23 Brev datert 25.11.2009 frå jordskifteretten til partane og prosessfullmektigar med forkynning av dom avsagt 24.11.2009. 24 E-post datert 26.08.2010 til prosessfullmektigane med orientering om at grensa vil verta merka og innmålt den 02.09.2010. 25 Brev datert 02.11.2010 frå jordskifteretten til partane med oversending av kart i mål 1:15000 og utkast til deler av avsluttingsprotokoll til evt. merknad. 26 E-post datert 11.11.2010 frå Dekar med opplysing om at Statkraft har ingen merknad til brev av 02.11.2010 med vedlegg. 27 Brev datert 10.11.2010 frå eigarane av gnr. 64 bnr. 2, 3, 5 og 294. Dei har ingen merknad til utkastet. I brevet er og innteke framlegg til innbyrdes fordeling av jordskiftekostnadane som fell på gnr. 64. 28 Brev datert 17.11.2010 frå Jakob D. Eide med opplysing om at han ikkje har

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 18 merknader til protokollutkastet. Han er samd i fordelinga av sakskostnadane slik dei går fram av dok 27. 29 Jordskiftekart i mål 1:15 000, datert 19.11.2010 - kartarkivnr 129634.

Dokumenta vart gjennomgått i nødvendig grad.

På bakgrunn av tidlegare dom datert 24.11.2009 og merking og innmåling av grenser under leiing av ingeniør Kjell Bjarte Tveite den 02.09.2010, er det utarbeidd slik utgreiing for:

1 Grenser

1.1 Grenseforklaring og målegrunnlag Grensene går i rette liner mellom dei grensepunkta som det er oppgitt retning for.

Retninga mellom punkta er rekna ut frå koordinatane til punkta og er oppgitt i høve til nordretninga på kartet. Sirkelen er delt inn i 400 gradar. Avstanden mellom grensepunkta er horisontale mål i meter.

Grensemerka er boltar/røyr av aluminium med hovud. Hovudet har påskrift "GRENSE" og ”JORDSKIFTERETTEN”.

For grensepunkta i grense nr. 1 er koordinatane fastsette med fasemålande tofrekvent satellittmåleutstyr med baseoppstilling i landsnettpunkt C34T0240 Koordinatane for grensepunkta har ein forventa presisjon betre enn 0,1 meter.

Grensene er viste på jordskiftekart med kartarkivnummer129634. Kartet er på eitt blad i målestokk 1: 15 000.

1.2 Utgreiing om grensene

Grense 1

Eigedom til venstre: Gnr. 64 Eigedom til høgre: Gnr. 75

Punktnr Skildring Retning Avstand X-koordinat Y-koordinat Grensa tek til i Einseten (1446 moh) og går ca 780 m i nordleg lei til 2 Off. godkj. grensemerke i stein 6666678,64 371681,57 277,68 744,28 3 Off. godkj. grensemerke i stein 6666423,06 370982,55 295,66 557,39 4 Off. godkj. grensemerke i fjell 6666385,07 370426,45 289,06 380,43 5 Off. godkj. grensemerke i fjell 6666319,99 370051,62 261,82 1427,23 7 Off. godkj. grensemerke i fjell 6665514,35 368873,52 364,57 448,12

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 19 8 Off. godkj. grensemerke i fjell 6665894,85 368636,80 386,51 317,30 9 Off. godkj. grensemerke i fjell 6666205,04 368570,04 348,36 796,89 10 Off. godkj. grensemerke i stein 6666753,84 367992,24 285,04 620,78 1 Off. godkj. grensemerke i fjell 6666609,30 367388,52

1.3 Mosdalsbekken - høgdemåling I samband med at grensa vart merka og innmålt, vart det etter avtale med partane føreteke høgdemåling der grenselina kryssar Mosdalsbekken aust for grensepunkt 7. I grensa vart det nedsett ein bolt i elvekanten og høgda på denne vart målt til 930,79 moh .

2 Ymse avgjerder

2.1 Jordskiftekostnader Jordskiftekostnader og gebyr skal dekkast av partane i samsvar med jordskiftelova § 74.

Registreringsgebyr kr 4 300 Partsgebyr kr 3 096 Grenselengdgebyr (6072 m) kr 22 360 Grensemerker 9 stk a kr 50,- kr 450 Sum______Kr__ 30 206___

Kostnadene er etter retten sitt skjønn fordelt mellom partane etter den nytten dei har hatt av jordskiftet, jf. jordskiftelova § 76.

Jordskifteretten har i samband med dette lagt til grunn at sameiga under gnr. 64 og gnr. 75 har hatt like stor nytte av at den uklare grensa mellom eigedomane vart fastsett, merka og innmålt.

Retten set opp denne fordelinga av kostnadene:

Gnr./bnr. Eigar skal betale har betalt skuldar kr kr kr Gnr. 64 Jakob H. Eitrheim 4 445 0 4 445 Sigmund Reidar Tokheim 4 240 0 4 240 Jakob Eide 1 633 0 1 633 Kristen Daniel Eitrheim 4 785 0 4 785 Gnr. 75 Statkraft SF 15 103 4 300 10 803 SUM 30 206 4 300 25 906

Dei pålagde beløpa forfell til betaling 15 dager frå forkynningsdatoen.

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 20 2.2 Forkynning Forkynning skjer etter reglane for postforkynning.

2.3 Ikraftsetjing Dersom ikkje anna er særskilt bestemt, skal avgjerdene gitt i denne saka setjast i kraft ein månad etter at saka er rettskraftig.

2.4 Avslutting av saka Saka blir avslutta i dette møtet. Fristen for anke er éin månad rekna frå forkynningsdatoen. Reglane om anke følgjer forkynninga.

2.5 Matrikkelføring Når saka er rettskraftig, vil det bli sett fram krav om matrikkelføring til den lokale matrikkelmyndigheit.

2.6 Tinglysing Jordskifteretten vil sende saka til Tinglysingen. Saka vil verta tinglyst på gnr. 64 bnr. 2, gnr. 64 bnr. 3, gnr. 64 bnr. 4, gnr. 64 bnr. 5, gnr. 64 bnr. 294, gnr. 75 bnr. 1 og gnr. 75 bnr. 2, alle i Odda kommune.

Saka er slutt. Retten heva.

Voss, 19.11.2010

Tore Fykse jordskiftedommar

1230-2009-0008 MOSDALSBEKKEN GNR 75 OG 64Indre Hordaland jordskifterett 21