UCHWAŁA NR XXXV/189/2018 RADY GMINY SYPNIEWO
z dnia 16 lutego 2018 r.
w sprawie uchwalenia „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sypniewo na lata 2018-2023”
Na podstawie art. 18 ust 1 w związku z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2017. poz. 1875) oraz art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017. poz. 519) Rada Gminy w Sypniewie uchwala, co następuje:
§ 1. Uchwala się „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sypniewo na lata 2018-2023” w brzmieniu określonym w załączniku do niniejszej uchwały.
§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Sypniewo.
§ 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego.
Przewodniczący Rady Gminy
Marek Chrzanowski
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 1
Załącznik do Uchwały Nr XXXV/189/2018 Rady Gminy w Sypniewie z dnia 16 lutego 2018r
Program Ochrony Środowiska Gminy Sypniewo na lata 2018-2023
Urząd Gminy w Sypniewie
Styczeń 2018
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 2 1. Spis treści
1. Spis treści ...... 2 2. Wykaz skrótów ...... 4 3. Wstęp ...... 5 4. Streszczenie ...... 7 4.1 Metoda opracowania ...... 7 4.2 Funkcje programu ...... 7 4.3 Spójność z dokumentami strategicznymi - założenia programowe ...... 8 4.4 Cele polityki ekologicznej państwa i województwa ...... 9 4.5 Zasady i cele polityki ekologicznej państwa ...... 17 4.6. Cele polityki ekologicznej województwa mazowieckiego ...... 23 5. OCENA STANU ŚRODOWISKA GMINY SYPNIEWO ...... 26 5.1. SFERA EKONOMICZNO - PRZESTRZENNA ...... 26 5.2 Środowisko społeczne ...... 29 5.3. Rozwój gospodarczy ...... 29 5.3.1 Rolnictwo ...... 29 5.3.2. Gospodarka ...... 31 5.4 Środowisko przyrodnicze ...... 32 5.4.1. Klimat ...... 32 5.4.2. Gleby ...... 33 5.4.3. Rzeźba terenu ...... 33 5.4.4. Zasoby wodne ...... 34 5.4.5. Zasoby surowcowe ...... 34 5.4.6. Walory przyrodnicze i krajobrazowe ...... 35 5.4.7 Lasy ...... 35 5.4.8 Formy ochrony przyrody ...... 35 5.5 Infrastruktura techniczna związana z ochroną środowiska ...... 35 5.5.1 Ujęcia wody i sieć wodociągowa ...... 35 5.5.2. Sieć kanalizacyjna i oczyszczalnie ścieków ...... 36 5.5.3. Gospodarka odpadami ...... 36 5.5.4. Zaopatrzenie w energię ...... 36 5.6 ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII ...... 37 5.7 Źródła zagrożenia środowiska przyrodniczego ...... 42 5.7.1. Zanieczyszczenie atmosfery i emisja hałasu...... 42 5.7.2. Promieniowanie elektromagnetyczne ...... 43 5.7.3 Transport drogowy ...... 43 5.8. ANALIZA SWOT GMINY SYPNIEWO ...... 45 5.9. Edukacja ekologiczna ...... 49 6. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 51 6.1. Obszary Interwencji ...... 52 6.2. Cele i kierunki interwencji Programu Ochrony Środowiska ...... 58 7. System Realizacji Programu Ochrony Środowiska ...... 62 7.1. Zarządzanie środowiskiem ...... 63 7.2. System zarządzania programem ...... 65 7.3. Instrumenty zarządzania środowiskiem ...... 65 7.4. Instrumenty prawne ...... 66 7.5. Instrumenty społeczne ...... 68 7.6. Instrumenty finansowe ...... 68 7.7. Organy ochrony środowiska: ...... 70 2
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 3 7.8. Planowane inwestycje z zakresu ochrony środowiska z wykorzystaniem funduszy zewnętrznych: ...... 73 8. Podsumowanie ...... 76 BIBLIOGRAFIA ...... 78
3
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 4
2. Wykaz skrótów SKRÓT OBJAŚNIENIE ARiMR Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ARR Agencja Rynku Rolnego
BOS Bank Ochrony Środowiska EFR Europejski Fundusz Rolny EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFS Europejski Fundusz Społeczny FAPA Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FS Fundusz Spójności GDDKiA Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad GDLP Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych GIOS Główny Inspektorat Ochrony Środowiska GUS Główny Urząd Statystyczny JST Jednostka samorządu terytorialnego NFOSiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ODR Ośrodek Doradztwa Rolniczego OOS Ocena oddziaływania na środowisko OSCHR Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza OSP Ochotnicza Straż Pożarna POIiS Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 POS Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sypniewo na lata 2006-2011 PPIS Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 RDLP Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych RDOS Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska RPO Regionalny Program Operacyjny województwa mazowieckiego na lata 2014-2020 RZGW Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej WFOSiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIOS Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska WKZ Wojewódzki Konserwator Zabytków WSSE Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna WZMiUW Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych MKiDN Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego UG Urząd Gminy
4
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 5 3. Wstęp
Ochrona środowiska naturalnego jest obowiązkiem obywateli i władz publicznych, które poprzez politykę zrównoważonego rozwoju powinny zapewnić nie tylko bezpieczeństwo ekologiczne, ale i dostęp do zasobów nieuszczuplonych współczesnemu i przyszłemu pokoleniu. Obowiązek ten jest zapisany w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. ˝Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju˝. Uszczegółowienie zapisów Konstytucji stanowią akty prawne o samorządzie terytorialnym wskazując, że gmina wykonuje określone ustawami zadania publiczne, w tym między innymi zadania z zakresu ochrony przyrody i środowiska. W pełni szanując zasadę zrównoważonego rozwoju, należy szukać takich kierunków rozwoju, które doprowadzą do ograniczania emisji, poszanowania energii i zasobów wodnych oraz materiałochłonności, poprawy jakości środowiska przyrodniczego, wzmocnienia struktur ekologicznych, rozwijania aktywności obywatelskiej i świadomości ekologicznej społeczeństwa. Polskie przepisy z zakresu ochrony środowiska przewidują tworzenie kilku różnych typów dokumentów strategicznych mających wpływ na los obecnych i przyszłych pokoleń. Jednymi z takich dokumentów są lub mają być: polityka ekologiczna, program ochrony środowiska oraz plan gospodarki odpadami. Polityka proekologiczna prowadzona przez władze gminy w pełni wyraża się poprzez ideę Ekorozwoju, widoczną w planowaniu i realizacji zadań strategicznych. Niniejszy dokument stanowi podstawę realizacji strategicznych działań z zakresu ochrony środowiska. Podstawą prawną opracowania Programu ochrony środowiska Gminy Sypniewo na lata 2018-2022 roku jest art 17. ust 1 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska, który nakłada na organy wykonawcze - w tym przypadku gminę - obowiązek sporządzenia gminnego programu ochrony środowiska uwzględniając cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych, o których mowa wart. 14 ust 1. Ustawy Prawo Ochrony Środowiska. Projekt programu ochrony środowiska w tym konkretnym przypadku podlega zaopiniowaniu przez organy wykonawcze powiatu. Przy opracowaniu polityki ochrony środowiska dla Gminy Sypniewo obligatoryjne jest zapewnienie udziału społecznego na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Program ochrony środowiska dla Gminy Sypniewo uchwala Rada Gminy. Obecnie polityka ochrony środowiska powinna być prowadzona na podstawie strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia
5
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 6 polityki rozwoju oraz za pomocą wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska. We wrześniu 2015r. zostały opublikowane przez Ministerstwo Środowiska „Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska", które są dokumentem pomocniczym adresowanym do organów wykonawczych i uchwałodawczych JST. „Wytyczne..." wskazują na elementy, które powinny zostać ujęte w POŚ bądź wzięte pod uwagę przy ich sporządzaniu. Wytyczne są ponadto odpowiedzią na oczekiwania urzędów marszałkowskich oraz na zalecenia Najwyższej Izby Kontroli. Podstawowymi zasadami tworzenia Programów ochrony środowiska według wytycznych powinny być: zwięzłość i prostota; spójność z dokumentami strategicznymi różnego szczebla; konsekwentne i świadome stosowanie terminów - obszar interwencji - cel - kierunek interwencji - zadanie; wyznaczenie ram czasowych realizacji POŚ; oparcie się na wiarygodnych źródłach danych określenie celów; włączenie interesariuszy w proces opracowania POŚ; przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Program ochrony środowiska dla Gminy Sypniewo obejmuje omówienie: 1. spójności z dokumentami strategicznymi i programowymi wyższego szczebla: krajowego, wojewódzkiego, powiatowego 2. sytuacji społeczno-gospodarczej gminy oraz jego infrastruktury technicznej 3. oceny stanu środowiska na terenie gminy z uwzględnieniem jedenastu obszarów przyszłej interwencji: (1) ochrona klimatu i jakości powietrza, (2) zagrożenia hałasem, (3) pola elektromagnetyczne, (4) gospodarowanie wodami, (5) gospodarka wodno-ściekowa, (6) zasoby geologiczne, (7) gleby, (8) gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów, (9) zasoby przyrodnicze i dziedzictwo kulturowe, (10) zagrożenia poważnymi awariami, (11) edukacja ekologiczna 4. celów, kierunków interwencji i zadań wynikających z oceny stanu środowiska
6
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 7 4. Streszczenie Program ochrony środowiska jest dokumentem kształtującym lokalną politykę środowiskową. Analizuje i ocenia istniejące uwarunkowania przyrodnicze. Przedstawia mocne i słabe strony każdego z komponentów środowiska oraz ocenia możliwe szanse poprawy stanu środowiska lub zagrożenia nieosiągnięcia standardów środowiskowych. Program ochrony środowiska wyznacza cele i kierunki działań jakie należy podjąć w perspektywie najbliższych lat aby poprawić stan środowiska przyrodniczego lub utrzymać go na poziomie zgodnym z przepisami prawa. Dokument przedstawia konkretne zadania inwestycyjne i nie inwestycyjne jakie będą zobowiązane podjąć instytucje ochrony środowiska. Program Ochrony Środowiska przedstawia również strukturę zarządzania i monitorowania postępu prac nad realizacją celów, kierunków i zadań w nim określonych. Dokument ten określa źródła finansowania w nowej perspektywie finansowej, które mogą być pomocne w realizacji niektórych zadań. Program Ochrony Środowiska odwołuje się do dokumentów szczebla krajowego, wojewódzkiego, powiatowego i gminnego, które związane są pośrednio lub bezpośrednio z kształtowaniem polityki środowiskowej. Istotą Programu jest zapewnienie spójności i kontynuacji działań na każdym szczeblu organizacyjnym, w celu osiągnięcia jednorodnego efektu ekologicznego. Wyznaczone w niniejszym Programie obszary interwencji, kierunki i zadania są zgodne z celami strategicznymi dokumentów poziomu krajowego, wojewódzkiego i powiatowego. Opracowany Program Ochrony Środowiska bierze pod uwagę cele nadrzędne zapisane w innych dokumentach oraz ocenia i analizuje możliwość ich realizacji na poziomie gminnym biorąc pod uwagę lokalne uwarunkowania i zagrożenia środowiskowe. 4.1 Metoda opracowania Program Ochrony Środowiska został opracowany według metodologii planowania strategicznego. Główne działania zmierzające w kierunku powstania niniejszego Programu to: 1. zbieranie i analiza danych, 2. określeniu diagnozy stanu środowiska przyrodniczego wraz z oceną stanu, 3. analiza słabych i mocnych stron oraz szans i zagrożeń gminy metodą analizy SWOT, 4. określenie środowiska zewnętrznego - scharakteryzowanie uwarunkowań realizacyjnych Programu w zakresie rozwiązań prawno-instytucjonalnych oraz źródeł finansowania zewnętrznego, 5. definiowanie priorytetów ochrony środowiska, 6. konkretyzację priorytetów poprzez sformułowania listy zadań, 7. opracowanie systemu monitorowania Programu. 4.2 Funkcje programu Główne funkcje Programu to: - realizacja polityki ekologicznej państwa w obszarze gminy,
7
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 8 - strategiczne zarządzanie gminą w zakresie ochrony środowiska i gospodarki odpadami, - wdrażanie zasady zrównoważonego rozwoju, - przekazanie informacji na temat zasobów środowiska przyrodniczego oraz stanu poszczególnych komponentów środowiska, -przedstawienie problemów i zagrożeń ekologicznych, proponując sposoby ich rozwiązania w określonym czasie, - pomoc przy konstruowaniu budżetu gminy, -organizacja systemu informacji o stanie środowiska i działaniach zmierzających do jego poprawy. Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami obejmuje następujące zagadnienia merytoryczne: - ochronę środowiska przyrodniczego, - gospodarkę leśną, - gospodarkę wodną, - ochronę środowiska przed zanieczyszczeniami, - sprawy bezpieczeństwa ekologicznego, - kształtowania świadomości ekologicznej, - propagowania proekologicznych form działalności gospodarczej.
4.3 Spójność z dokumentami strategicznymi - założenia programowe Potrzeba opracowania nowego Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sypniewo wynika ze zmieniającej się polityki ekologicznej na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym. Postęp społeczno-gospodarczy wymusza wyznaczanie nowych celów i kierunków działań zgodnych z zasadą zrównoważonego rozwoju przy zachowaniu i dbaniu o środowisko przyrodnicze. Ważnym jest, aby wyznaczone zadania w różnych sferach rozwoju były ze sobą spójne i zakładały dbałość o elementy przyrodnicze. Niniejszy POŚ realizując lokalną politykę ochrony środowiska sporządzony został z uwzględnieniem celów zawartych w strategiach i programach (operacyjnych i rozwoju), wynikających z Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Niniejszy Program Ochrony Środowiska wpisuje się w szereg dokumentów strategicznych poziomu krajowego, regionalnego i lokalnego. Zgodność założeń POŚ z dokumentami wyższego szczebla gwarantuje, że podejmowane działania będą uporządkowane i spójne na poziomie lokalnym i regionalnym. Nawiązanie do celów strategicznych wyższego poziomu powoduje, że zaplanowane w POŚ działania nie są przypadkowe, lecz służą osiągnięciu celów długoterminowych będących kontynuacją jednorodnej polityki strategicznej i ekologicznej. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sypniewo wpisuje się w dokumenty sektorowe takie jak: 8
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 9 - Krajowy Program Ochrony Powietrza w Polsce; - Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych (KPOŚK - Program Oczyszczania Kraju z Azbestu - Krajowy plan gospodarki odpadami; - Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020; - Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej - Mazowiecki Regionalny Program Operacyjny 2014-2020; - Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla województwa mazowieckiego na lata 2016 - 2021 z uwzględnieniem lat 2022 - 2025.
4.4 Cele polityki ekologicznej państwa i województwa
Polityka ekologiczna jest to świadoma i celowa działalność władz różnych szczebli w odniesieniu do środowiska przyrodniczego. Polityka określa cele, metody środki zarządzania środowiskiem. Poniższe zapisy zostały wyprowadzone z obowiązujących dokumentów wyższego rzędu.
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sypniewo wpisuje się w następujące cele środowiskowe:
I. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Fala Nowoczesności
Cel 7: „Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska": • Kierunek interwencji - Modernizacja infrastruktury i bezpieczeństwo energetyczne, • Kierunek interwencji - Modernizacja sieci elektroenergetycznych i ciepłowniczych, • Kierunek interwencji - Realizacja programu inteligentnych sieci w elektroenergetyce, • Kierunek interwencji - Wzmocnienie roli odbiorców finalnych w zarządzaniu zużyciem energii, • Kierunek interwencji - Stworzenie zachęt przyspieszających rozwój zielonej gospodarki, • Kierunek interwencji - Zwiększenie poziomu ochrony środowiska.
Cel 8: „Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych": • Kierunek interwencji - Rewitalizacja obszarów problemowych w miastach, • Kierunek interwencji - Stworzenie warunków sprzyjających tworzeniu pozarolniczych miejsc pracy na wsi i zwiększaniu mobilności zawodowej na linii obszary wiejskie - miasta, • Kierunek interwencji - Zrównoważony wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego zapewniający bezpieczeństwo żywnościowe oraz stymulujący wzrost pozarolniczego zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich, • Kierunek interwencji - Wprowadzenie rozwiązań prawno-organizacyjnych stymulujących rozwój miast.
Cel 9: „Zwiększenie dostępności terytorialnej Polski": • Udrożnienie obszarów miejskich i metropolitarnych poprzez utworzenie zrównoważonego, spójnego i
9
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 10 przyjaznego użytkownikom systemu transportowego.
II. Strategia Rozwoju Kraju 2020
Celem Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 (ŚSKR) jest wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawa jakości życia ludności. Wyznaczone w niniejszym POŚ obszary, cele i kierunki interwencji są zgodne są z następującymi celami środowiskowymi ŚSRK 2020:
Obszar strategiczny I Sprawne i efektywne państwo: • Cel 1.1. Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem: - Priorytetowy kierunek interwencji 1.1.5 - Zapewnienie ładu przestrzennego, • Cel 1.3. Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywatela: - Priorytetowy kierunek interwencji 1.3.3. - Zwiększenie bezpieczeństwa obywatela,
Obszar strategiczny II Konkurencyjna gospodarka • Cel II.2. Wzrost wydajności gospodarki - Priorytetowy kierunek interwencji II.2.3. - Zwiększenie konkurencyjności i modernizacja sektora rolno-spożywczego, • Cel II.5. Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych - Priorytetowy kierunek interwencji II.5.2. - Upowszechnienie wykorzystania technologii cyfrowych, • Cel II.6. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko - Priorytetowy kierunek interwencji II.6.1. - Racjonalne gospodarowanie zasobami, - Priorytetowy kierunek interwencji II.6.2. - Poprawa efektywności energetycznej, - Priorytetowy kierunek interwencji II.6.3. - Zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii, - Priorytetowy kierunek interwencji II.6.4. - Poprawa stanu środowiska, - Priorytetowy kierunek interwencji II.6.5. - Adaptacja do zmian klimatu, • Cel II.7. Zwiększenie efektywności transportu - Priorytetowy kierunek interwencji II.7.1. - Zwiększenie efektywności zarządzania w sektorze transportowym, - Priorytetowy kierunek interwencji II.7.2. - Modernizacja i rozbudowa połączeń transportowych, - Priorytetowy kierunek interwencji II.7.3. - Udrożnienie obszarów miejskich,
Obszar strategiczny III Spójność społeczna i terytorialna • Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych - Priorytetowy kierunek interwencji III.2.1. - Podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych, • Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych - Priorytetowy kierunek interwencji III.3.1. - Tworzenie warunków instytucjonalnych, prawnych i finansowych dla realizacji działań rozwojowych w regionach, - Priorytetowy kierunek interwencji III.3.2. - Wzmacnianie ośrodków wojewódzkich, - Priorytetowy kierunek interwencji III.3.3. - Tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków 10
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 11 regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich, - Priorytetowy kierunek interwencji III.3.4. - Zwiększenie spójności terytorialnej
III. Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko"
Dokument uszczegóławia zapisy Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 w dziedzinie energetyki i środowiska oraz stanowi wytyczne dla Polityki energetycznej Polski. Celem głównym Strategii „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko" jest zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną gospodarkę. Celami środowiskowymi BEiŚ są:
Cel 1. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska • Kierunek interwencji 1.1. - Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin, • Kierunek interwencji 1.2. - Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią, suszą i deficytem wody, • Kierunek interwencji 1.3. - Zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka leśna, • Kierunek interwencji 1.4. - Uporządkowanie zarządzania przestrzenią, Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię • Kierunek interwencji 2.1. - Lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii, • Kierunek interwencji 2.2. - Poprawa efektywności energetycznej, • Kierunek interwencji 2.6. - Wzrost znaczenia rozproszonych, odnawialnych źródeł energii, • Kierunek interwencji 2.7. - Rozwój energetyczny obszarów podmiejskich i wiejskich, • Kierunek interwencji 2.8. - Rozwój systemu zaopatrywania nowej generacji pojazdów wykorzystujących paliwa alternatywne,
Cel 3. Poprawa stanu środowiska • Kierunek interwencji 3.1. - Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki, • Kierunek interwencji 3.2. - Racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne, • Kierunek interwencji 3.3. - Ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania energetyki, • Kierunek interwencji 3.4. - Wspieranie nowych i promocja polskich technologii energetycznych i środowiskowych, • Kierunek interwencji 3.5. - Promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy.
IV. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska 2020"
„Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki" bezpośrednio wpisuje się w priorytet unijnej strategii rozwoju „Europa 2020", którym jest inteligentny i zrównoważony rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu. Poszczególne działania ujęte w „Strategii" przyczynią się bezpośrednio do realizacji celów „Europy 2020". Cel główny „Strategii" to wysoce konkurencyjna gospodarka (innowacyjna i efektywna) oparta na wiedzy i współpracy. Przez gospodarkę konkurencyjną należy rozumieć taką gospodarkę, która w relacji do innych krajów (UE, OECD) utrzyma lub osiągnie wyższą dynamikę wzrostu gospodarczego i zatrudnienia oraz doprowadzi do szybkiego zwiększenia poziomu życia obywateli. Celami środowiskowymi „Strategii..." wpisującymi się w niniejszy POŚ są:
11
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 12 Cel 1: Dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki • Kierunek działań 1.2. - Koncentracja wydatków publicznych na działaniach prorozwojowych i innowacyjnych - Działanie 1.2.3. - Identyfikacja i wspieranie rozwoju obszarów i technologii o największym potencjale wzrostu, - Działanie 1.2.4. - Wspieranie różnych form innowacji, - Działanie 1.2.5. - Wspieranie transferu wiedzy i wdrażania nowych/nowoczesnych technologii w gospodarce (w tym technologii środowiskowych), • Kierunek działań 1.3. - Uproszczenie, zapewnienie spójności i przejrzystości systemu danin publicznych mające na względzie potrzeby efektywnej i innowacyjnej gospodarki - Działanie 1.3.2. - Eliminacja szkodliwych subsydiów i racjonalizacja ulg podatkowych, Cel 3: Wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców • Kierunek działań 3.1. - Transformacja systemu społeczno-gospodarczego na tzw. „bardziej zieloną ścieżkę", zwłaszcza ograniczanie energo- i materiałochłonności gospodarki, - Działanie 3.1.1. - Tworzenie warunków dla rozwoju zrównoważonej produkcji i konsumpcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej, - Działanie 3.1.2. - Podnoszenie społecznej świadomości i poziomu wiedzy na temat wyzwań zrównoważonego rozwoju i zmian klimatu,
- Działanie 3.1.3. - Wspieranie potencjału badawczego oraz eksportowego w zakresie technologii środowiskowych, ze szczególnym uwzględnieniem niskoemisyjnych technologii węglowych (CTW), - Działanie 3.1.4. - Promowanie przedsiębiorczości typu „business & biodiversity", w szczególności na obszarach zagrożonych peryferyjnością, • Kierunek działań 3.2. - Wspieranie rozwoju zrównoważonego budownictwa na etapie planowania, projektowania, wznoszenia budynków oraz zarządzania nimi przez cały cykl życia - Działanie 3.2.1. - Poprawa efektywności energetycznej i materiałowej przedsięwzięć architektoniczno-budowlanych oraz istniejących zasobów, - Działanie 3.2.2. - Stosowanie zasad zrównoważonej architektury
V. Strategia rozwoju transportu do 2020 roku
Jest to średniookresowy dokument planistyczny, który stanowi integralny element spójnego systemu zarządzania krajowymi dokumentami strategicznymi. Wskazano w nim cele oraz kierunki rozwoju transportu w taki sposób, aby etapowo - do 2030 r. - możliwe było osiągnięcie celów założonych w Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju (DSRK) oraz Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju (SRK 2020). Transport jest wskazany jako jeden z najistotniejszych czynników wpływających na rozwój gospodarczy kraju, a dobrze rozwinięta infrastruktura transportowa wzmacnia spójność społeczną, ekonomiczną i przestrzenną kraju. Główny cel Strategii Rozwoju Transportu odnosi się zarówno do utworzenia zintegrowanego systemu transportowego poprzez inwestycje w infrastrukturę transportową (jak i wykreowania sprzyjających warunków dla sprawnego funkcjonowania rynków transportowych i rozwoju efektywnych systemów przewozowych. Wyznaczone obszary, cele i kierunki interwencji POŚ wpisują się w następujące cele 12
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 13 środowiskowe wskazane w Strategii Rozwoju transportu do 2020 roku:
Cel strategiczny 1. - Stworzenie zintegrowanego systemu transportowego • Cel szczegółowy 1. - Stworzenie nowoczesnej i spójnej sieci infrastruktury transportowej, • Cel szczegółowy 4. - Ograniczanie negatywnego wpływu transportu na środowisko.
VI. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020
Głównym celem opracowania Strategii jest określenie kluczowych kierunków rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa w perspektywie do 2020 r., co pozwoli właściwie zaadresować zakres interwencji publicznych finansowanych ze środków krajowych i wspólnotowych. W Strategii tej określono cel główny, którym jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz efektywne wykorzystanie ich zasobów i potencjałów, w tym rolnictwa i rybactwa, dla zrównoważonego rozwoju kraju, który będzie realizowany w oparciu o następujące cele środowiskowe powiązane z niniejszym POŚ:
Cel szczegółowy 2: Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej
• Priorytet 2.1. - Rozwój infrastruktury gwarantującej bezpieczeństwo energetyczne, sanitarne i wodne na obszarach wiejskich - Kierunek interwencji 2.1.1. - Modernizacja sieci przesyłowych i dystrybucyjnych energii elektrycznej, - Kierunek interwencji 2.1.2. - Dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii elektrycznej, - Kierunek interwencji 2.1.3. - Rozbudowa i modernizacja ujęć wody i sieci wodociągowej, - Kierunek interwencji 2.1.4. - Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków,
- Kierunek interwencji 2.1.5. - Rozwój systemów zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, - Kierunek interwencji 2.1.6. - Rozbudowa sieci przesyłowej i dystrybucyjnej gazu ziemnego, • Priorytet 2.2. - Rozwój infrastruktury transportowej gwarantującej dostępność transportową obszarów wiejskich - Kierunek interwencji 2.2.1. - Rozbudowa i modernizacja lokalnej infrastruktury drogowej i kolejowej, - Kierunek interwencji 2.2.2. - Tworzenie powiązań lokalnej sieci drogowej z siecią dróg regionalnych, krajowych, ekspresowych i autostrad, - Kierunek interwencji 2.2.3. - Tworzenie infrastruktury węzłów przesiadkowych, transportu kołowego i kolejowego, • Priorytet 2.5. Rozwój infrastruktury bezpieczeństwa na obszarach wiejskich - Kierunek interwencji 2.5.1. - Rozwój infrastruktury wodno-melioracyjnej i innej łagodzącej zagrożenia naturalne,
Cel szczegółowy 3: Bezpieczeństwo żywnościowe • Priorytet 3.2. - Wytwarzanie wysokiej jakości, bezpiecznych dla konsumentów produktów rolno - spożywczych 13
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 14 - Kierunek interwencji 3.2.2. - Wsparcie wytwarzania wysokiej jakości produktów rolno - spożywczych, w tym produktów wytwarzanych metodami integrowanymi, ekologicznymi oraz tradycyjnymi metodami produkcji z lokalnych surowców i zasobów oraz produktów rybnych, • Priorytet 3.4. - Podnoszenie świadomości i wiedzy producentów oraz konsumentów w zakresie produkcji rolno - spożywczej i zasad żywienia - Kierunek interwencji 3.4.3. - Wsparcie działalności innowacyjnej ukierunkowanej na zmiany wzorców produkcji i konsumpcji,
Cel szczegółowy 5: Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich • Priorytet 5.1. - Ochrona środowiska naturalnego w sektorze rolniczym i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich - Kierunek interwencji 5.1.1. - Ochrona różnorodności biologicznej, w tym unikalnych ekosystemów oraz flory i fauny związanych z gospodarką rolną i rybacką, - Kierunek interwencji 5.1.2. - Ochrona jakości wód, w tym racjonalna gospodarka nawozami i środkami ochrony roślin, - Kierunek interwencji 5.1.3. - Racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych na potrzeby rolnictwa i rybactwa oraz zwiększanie retencji wodnej, - Kierunek interwencji 5.1.4. - Ochrona gleb przed erozją, zakwaszeniem, spadkiem zawartości materii organicznej i zanieczyszczeniem metalami ciężkimi, - Kierunek interwencji 5.1.5. - Rozwój wiedzy w zakresie ochrony środowiska rolniczego i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich i jej upowszechnianie, • Priorytet 5.2.- Kształtowanie przestrzeni wiejskiej z uwzględnieniem ochrony krajobrazu i ładuprzestrzennego - Kierunek interwencji 5.2.1. - Zachowanie unikalnych form krajobrazu rolniczego, - Kierunek interwencji 5.2.2. - Właściwe planowanie przestrzenne, - Kierunek interwencji 5.2.3. - Racjonalna gospodarka gruntami, • Priorytet 5.3. - Adaptacja rolnictwa i rybactwa do zmian klimatu oraz ich udział w przeciwdziałaniu tym zmianom (mitygacji) - Kierunek interwencji 5.3.1. - Adaptacja produkcji rolnej i rybackiej do zmian klimatu, - Kierunek interwencji 5.3.2. - Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w rolnictwie i całym łańcuchu rolno - żywnościowym,
- Kierunek interwencji 5.3.3. - Zwiększenie sekwestracji węgla w glebie i biomasie wytwarzanej w rolnictwie, - Kierunek interwencji 5.3.4. - Badania w zakresie wzajemnego oddziaływania rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa na zmiany klimatu, - Kierunek interwencji 5.3.5. - Upowszechnianie wiedzy w zakresie praktyk przyjaznych klimatowi wśród konsumentów i producentów rolno - spożywczych, • Priorytet 5.4. Zrównoważona gospodarka leśna i łowiecka na obszarach wiejskich - Kierunek interwencji 5.4.1. - Racjonalne zwiększenie zasobów leśnych, - Kierunek interwencji 5.4.2. - Odbudowa drzewostanów po zniszczeniach spowodowanych katastrofami naturalnymi, - Kierunek interwencji 5.4.3 - Zrównoważona gospodarka łowiecka służąca ochronie środowiska oraz rozwojowi rolnictwa i rybactwa, - Kierunek interwencji 5.4.4. - Wzmacnianie publicznych funkcji lasów, • Priorytet 5.5. - Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich 14
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 15 - Kierunek interwencji 5.5.1. - Racjonalne wykorzystanie rolniczej i rybackiej przestrzeni produkcyjnej do produkcji energii ze źródeł odnawialnych, - Kierunek interwencji 5.5.2. - Zwiększenie dostępności cenowej i upowszechnienie rozwiązań w zakresie odnawialnych źródeł energii wśród mieszkańców obszarów wiejskich
VII. Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010-2020: regiony, miasta, obszary wiejskie
Określa najważniejsze wyzwania, założenia i cele polityki regionalnej państwa. Wyznacza też zasady i mechanizmy współpracy pomiędzy rządem a samorządami wojewódzkimi oraz koordynacji działań obu szczebli. Najważniejszym celem KSRR jest wykorzystanie specyficznych atutów (tzw. potencjałów rozwojowych), które ma każdy obszar Polski, dla osiągnięcia celów rozwoju kraju - wzrostu, zatrudnienia i spójności. Celami środowiskowymi „Krajowej strategii rozwoju regionalnego..." wpisującymi się w niniejszy POŚ są:
Cel 1: Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów • Kierunek działań 1.1. - Wzmacnianie funkcji metropolitalnych ośrodków wojewódzkich i integracja ich obszarów funkcjonalnych - Działanie 1.1.1. - Warszawa - stolica państwa, - Działanie 1.1.2. - Pozostałe ośrodki wojewódzkie, • Kierunek działań 1.2. - Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwiększania ich absorpcji na obszary poza ośrodkami wojewódzkimi - Działanie 1.2.1. - Zwiększanie dostępności komunikacyjnej wewnątrz regionów, - Działanie 1.2.2. - Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych, - Działanie 1.2.3. - Pełniejsze wykorzystanie potencjału rozwojowego obszarów wiejskich, • Kierunek działań 1.3. - Budowa podstaw konkurencyjności województw - działania tematyczne - Działanie 1.3.5. - Dywersyfikacja źródeł i efektywne wykorzystanie energii oraz reagowanie na zagrożenia naturalne, - Działanie 1.3.6. - Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego
Cel 2: Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych • Kierunek działań 2.2. - Wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe Działanie 2.2.3. - Zwiększanie dostępności i jakości usług komunikacyjnych, - Działanie 2.2.4. - Usługi komunalne i związane z ochroną środowiska,
• Kierunek działań 2.3. - Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze, • Kierunek działań 2.4. - Przezwyciężanie niedogodności związanych z położeniem obszarów przygranicznych, szczególnie wzdłuż zewnętrznych granic UE, • Kierunek działań 2.5. - Zwiększanie dostępności transportowej do ośrodków wojewódzkich na obszarach o najniższej dostępności.
VI. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku
Głównym celem polityki energetycznej jest stworzenie warunków dla stałego i zrównoważonego rozwoju gospodarki narodowej, zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego państwa oraz 15
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 16 zaspokojenie potrzeb energetycznych przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Wyznaczone w POŚ obszary interwencji, cele i kierunki wpisują się w następujące cele środowiskowe Polityki energetycznej Polski do 2030 r.:
Kierunek - poprawa efektywności energetycznej • Cel główny - dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną, • Cel główny - konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15,
Kierunek - wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii • Cel główny - racjonalne i efektywne gospodarowanie złożami węgla, znajdującymi się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, • Cel główny - zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego,
Kierunek - wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej oraz ciepła • Cel główny - zapewnienie ciągłego pokrycia zapotrzebowania na energię przy uwzględnieniu maksymalnego możliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii,
Kierunek - dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej • Cel główny - przygotowanie infrastruktury dla energetyki jądrowej i zapewnienie inwestorom warunków do wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych opartych na bezpiecznych technologiach, z poparciem społecznym i z zapewnieniem wysokiej kultury bezpieczeństwa jądrowego na wszystkich etapach: lokalizacji, projektowania, budowy, uruchomienia, eksploatacji i likwidacji elektrowni jądrowych,
Kierunek - rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw • Cel główny - wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych, • Cel główny - osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji, • Cel główny - ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie
doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem oraz zachować różnorodność biologiczną, • Cel główny - wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniejących urządzeń piętrzących stanowiących własność Skarbu Państwa, • Cel główny - zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dostępnych surowcach,
Kierunek - rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii • Cel główny - zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynków paliw i energii, a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen,
Kierunek - ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko • Cel główny - ograniczenie emisji C02 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego 16
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 17 poziomu bezpieczeństwa energetycznego, • Cel główny - ograniczenie emisji S02 i NOx oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikających z obecnych i projektowanych regulacji unijnych, • Cel główny - ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych, • Cel główny - minimalizacja składowania odpadów poprzez jak najszersze wykorzystanie ich w gospodarce, • Cel główny - zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych.
IX Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego
Podstawowym aktem prawnym wyznaczającym zasady kształtowania polityki przestrzennej przez jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej oraz zakres i sposoby postępowania w sprawach przeznaczania terenów jest Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym [8]. Plan jest aktem planowania, określającym zasady organizacji przestrzennej województwa. Określa on podstawowe elementy układu przestrzennego, ich zróżnicowanie i wzajemne relacje. Formułuje on kierunki polityki przestrzennej, które wraz z uwarunkowaniami przestrzennymi uwzględnia się w programach rozwoju i programach operacyjnych województwa. Plan jest elementem regionalnego planowania strategicznego; jego ustalenia stanowią transpozycję na układ przestrzenny ustaleń Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego. W systemie planowania przestrzennego pełni on funkcję koordynacyjną między planowaniem krajowym, a planowaniem miejscowym. Sposób realizacji wizji przestrzennego zagospodarowania województwa mazowieckiego wskazują zdefiniowane polityki przestrzenne. Odpowiednio dla przyjętego modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej oraz uwzględniając cele rozwoju wyrażone w strategii województwa, polityka przestrzenna została rozpisana na dziewięć polityk adresowanych do wybranych obszarów tematycznych i terytoriów. Są to:
1) Polityka poprawy struktury przestrzennej i funkcjonalnej województwa; 2) Polityka rozwoju przemysłu i wzrostu konkurencyjności wybranych ośrodków osadniczych; 3) Polityka poprawy dostępności i efektywności transportowej województwa; 4) Polityka rozwoju systemów infrastruktury technicznej; 5) Polityka poprawy odporności na zagrożenia naturalne i wspierania wzrostu bezpieczeństwa publicznego; 6) Polityka rozwoju i modernizacji obszarów wiejskich; 7) Polityka kształtowania i ochrony zasobów i walorów przyrodniczych oraz poprawy standardów środowiska 8) integrowana polityka opieki i ochrony dziedzictwa kulturowego i dóbr kultury współczesnej; 8) Polityka wzrostu atrakcyjności turystycznej województwa.
Niniejszy POŚ uwzględnia kierunki rozwoju i zagospodarowania województwa mazowieckiego, jakie zostały nakreślone w przyjętych politykach przestrzennych. Przyjęte cele, kierunki interwencji oraz zadania wynikają bezpośrednio lub pośrednio z przyjętych założeń i są zgodne z Planem zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego.
4.5 Zasady i cele polityki ekologicznej państwa
Nadrzędną wartością w polityce ekologicznej państwa jest człowiek, co oznacza, że zdrowie społeczeństwa, komfort środowiska, w którym żyją i pracują ludzie, życie obywatela są głównym 17
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 18 kryterium realizacji polityki ekologicznej na każdym szczeblu. Polityka ekologiczna państwa ma służyć zaspokojeniu rosnących potrzeb człowieka. Wiodącą zasadą polityki ekologicznej państwa jest przyjęta w Konstytucji RP zasada zrównoważonego rozwoju, która uzyskała prawo obywatelstwa wśród społeczeństw świata w wyniku Konferencji Narodów Zjednoczonych w Rio de Janeiro w 1992 r. Istotą zrównoważonego rozwoju jest równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych. Właściwemu osiąganiu celów polityki ekologicznej sprzyja przestrzeganie następujących zasad: - Zasada równorzędności polityki ekologicznej , gospodarczej i społecznej. - Zasada integralności polityki ekologicznej z każdą wyodrębnioną polityką sektorową - w skali państwa z polityka międzynarodową, (uwzględnienie celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi). - Zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego i jednakowego obowiązku jego ochrony. - Zasada „zanieczyszczający płaci” (odpowiedzialność za skutki zanieczyszczenia i stwarzania zagrożeń ponosi jednostka użytkująca zasoby środowiska), - Zasada uspołecznienia przez stworzenie warunków do uczestnictwa obywateli, - Zasada ekonomizacji polityki ekologicznej, czyli osiągania postawionych celów minimalnym nakładem sił i środków. - Zasada przezorności (podwojenie działań, gdy pojawia się uzasadnione prawdopodobieństwo wystąpienia problemu), - Zasada prewencji (podejmowanie działań zabezpieczających na wszystkich etapach realizacji przedsięwzięć), - Zasada stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT), - Zasada subsydiarności (stopniowe przekazywanie kompetencji i uprawnień na niższych szczeblach zarządzania środowiskiem). Cele polityki ekologicznej państwa przedstawione są poniżej: Rozdział: Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody. Poprawa środowiska ma nastąpić miedzy innymi w skutek następujących działań: - ochrony i zrównoważonego rozwoju lasów, - ochrony terenów wodno – błotnych, - racjonalizacji użytkowania wody, - zmniejszenia materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności i odpadowości gospodarki, wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, - ochrony gleb, - ochrony zasobów kopalin i wód podziemnych, - kształtowania stosunków wodnych i ochrony przed powodzią. 18
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 19 Główne cele polityki to: w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu - utrzymanie na odpowiednim poziomie różnorodności biologicznej i krajobrazowej, - zwiększenie powierzchni obszarów chronionych, - renaturalizacja i poprawa stanu najcenniejszych, zniszczonych ekosystemów i siedlisk, - restytucja wybranych gatunków - ochrona zasobów gleb użytkowanych przyrodniczo przed ich wyłączeniem z tego użytkowania, - rekultywacja i renaturalizacja obszarów zdegradowanych, - zwiększenie skuteczności ochrony obszarów objętych ochroną prawna, - rozwój prac badawczych i inwentaryzacyjnych w zakresie oceny stanu i rozpoznania zagrożeń bioróżnorodności, - utrzymanie krajobrazu rolniczego, zwiększenie wsparcia i rozwoju rolnictwa ekologicznego, - zapewnienie ochrony i racjonalnego gospodarowania bioróżnorodnością, - wzrost stanu świadomości ekologicznej społeczeństwa i władz lokalnych, - zachowanie tradycyjnych praktyk gospodarczych na terenach przyrodniczo cennych, - zapewnienie przeciwdziałania wprowadzania obcych gatunków, zagrażających integralności naturalnych ekosystemów i siedlisk. w zakresie ochrony i zrównoważonego rozwoju lasów - wzbogacanie i racjonalne użytkowanie zasobów leśnych, - dalsze zwiększanie lesistości, stałe powiększanie zasobów leśnych, - rozszerzanie zasięgu renaturalizacji obszarów leśnych, - kształtowanie lasu wielofunkcyjnego (poprawa funkcji wodochronnej, klimatotwórczej, glebochronnej), - wdrożenie zasad ochrony i powiększenie różnorodności biologicznej w lasach na poziomie genetycznym, gatunkowym i ekosystemowym, - zachowanie zdrowotności i żywotności ekosystemów leśnych, - zapewnienie ochrony leśnych zasobów genowych, - racjonalne, zgodne z zasadami przyrody, użytkowanie zasobów leśnych, - zachowanie w stanie zbliżonym do naturalnego lub odtworzenie śródleśnych zbiorników wodnych, - utrzymanie i wzmacnianie społeczno – ekonomicznej funkcji lasów, - ochrona gleb leśnych, - wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień jako czynnika ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej oraz racjonalnego użytkowania przestrzeni przyrodniczej, - zapewnienie lasom i zadrzewieniom właściwego znaczenia w planowaniu przestrzennym, 19
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 20 - poprawa stanu i produkcyjności lasów prywatnych. w zakresie ochrony gleb - przeciwdziałanie przejmowania gleb nadających się do wykorzystania rolniczego lub leśnego na inne cele, zwłaszcza inwestycyjne, - podniesienie poziomu wiedzy użytkowników gleb i gruntów w zakresie możliwości eksploatacji gleb, - doskonalenie struktur organizacyjnych zajmujących się problematyką ochrony gleb, racjonalnego ich użytkowania, przygotowania programów działań w tym zakresie, - wprowadzenie w rolnictwie sposobu produkcji zgodnego z ustawą o rolnictwie ekologicznym, - objęcie monitoringiem gleb rejestracji zmian fizycznych, chemicznych i biologicznych wynikających z rodzaju i intensywności eksploatacji oraz oddziaływania różnych negatywnych czynników, - przywracanie wartości użytkowej glebom, które uległy degradacji (oczyszczanie, rekultywacja, odbudowa właściwych stosunków wodnych), - maksymalne zagospodarowanie terenów poprzemysłowych. w zakresie ochrony zasobów kopalin i wód podziemnych - ograniczenie wydobycia kopalin, jeśli możliwe jest znalezienie substytutu danego surowca, - zwiększenie efektywności wykorzystania rozpoznanych i eksploatowanych złóż, - objęcie ochroną zasobów kopalin leczniczych i wód podziemnych, zwłaszcza głównych zbiorników tych wód, - poszerzanie wiedzy o budowie geologicznej Polski i kontynuowanie prac w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i dokumentowania nowych złóż, - ograniczanie naruszeń środowiska towarzyszących eksploatacji kopalin i pracom geologicznym. w zakresie biotechnologii i organizmów zmodyfikowanych genetycznie - podnoszenie świadomości społecznej w zakresie biotechnologii, i bezpieczeństwa biologicznego, - rozwijanie współpracy międzynarodowej w zakresie bezpieczeństwa biologicznego.
Rozdział: Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii. Poprawa środowiska ma nastąpić miedzy innymi w skutek następujących działań: - Wprowadzenie wskaźników wodochłonności, materiałochłonności i energochłonności produkcji do systemu statystyki publicznej. - Budowa instalacji wykorzystujących energię ze źródeł odnawialnych, Główne cele polityki to: 20
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 21 w zakresie materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności i odpadowości gospodarki: - Wprowadzenie systemu kontroli wodochłonności produkcji, - Ograniczenie zużycia wody z wód podziemnych, - Zmniejszenie energochłonności i materiałochłonności poprzez wprowadzenie nowoczesnych technologii, - Intensyfikacja stosowania obiegów zamkniętych oraz wtórnego wykorzystania mniej zanieczyszczonych ścieków, w zakresie wykorzystania energii odnawialne: - Wzrost produkcji ze źródeł odnawialnych, w zakresie kształtowania stosunków wodnych i ochrona przed powodzią: - Eliminowanie wykorzystania wód podziemnych na cele przemysłowe, - Racjonalizacja zużycia wody,
– Efektywna ochrona przed powodzią,
Poprawa jakości środowiska i wzrost bezpieczeństwa ekologicznego ma nastąpić miedzy innymi w skutek podjęcia działań dotyczących: - jakości wód, - jakości powietrza, - gospodarowania odpadami, - bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego, - poważnych awarii przemysłowych - oddziaływania hałasu. - oddziaływania pól elektromagnetycznych. w zakresie jakości wód: - osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wszystkich rodzajów wód pod względem jakościowym i ilościowym, - zapobieganie zanieczyszczeniom wód powierzchniowych i podziemnych ze szczególnym uwzględnieniem zapobiegania „u źródła”, - ochrona wód przed substancjami biogennymi i niebezpiecznymi oraz przed nadmiernym eksploatowaniem zasobów żywych, - przywracanie wodom podziemnym i powierzchniowym właściwego stanu ekologicznego, a przez to zapewnienie odpowiednich źródeł poboru wody do picia, - zlewniowe zarządzanie gospodarką wodną i jakością wód, w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem: - poprawa stanu czystości powietrza, 21
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 22 - uzyskanie norm emisyjnych wymaganych przez przepisy UE, - konsekwentne przechodzenie na likwidację zanieczyszczeń „u źródła”, - coraz szersze normowanie emisji w przemyśle, energetyce i transporcie, - wprowadzanie norm ograniczających emisję do powietrza zanieczyszczeń w procesie produkcyjnym (w pełnym cyklu życia produktów i wyrobów), w zakresie gospodarowania odpadami: - pełne wprowadzanie w życie regulacji prawnych dot. odpadów, - zapobieganie powstawania odpadów, przy rozwiązywaniu problemu odpadów „u źródła”, - zwiększenie poziomu odzysku odpadów, - stwarzanie podstaw dla nowoczesnego gospodarowania odpadami komunalnymi, - zbudowanie krajowego systemu unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, w zakresie bezpieczeństwa chemicznego: - włączenie się Polski do realizacji międzynarodowych programów związanych z bezpieczeństwem chemicznym i biologicznym, - harmonizowanie polskich przepisów prawnych z przepisami UE oraz wdrażanie wymogów i zaleceń, w zakresie poważnych awarii: - eliminowanie lub zmniejszenie skutków dla środowiska z tytułu poważnych awarii, - sporządzenie ocen ryzyka obiektów, planów operacyjno – ratowniczych wojewódzkich i powiatowych planów zarządzania ryzykiem, - doskonalenie istniejącego systemu ratowniczego na wypadek zaistnienia awarii i klęsk żywiołowych, - wprowadzenie systemu ubezpieczeń ekologicznych, w zakresie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego: - zmniejszenie skali narażania ludności na ponadnormatywny poziom hałasu, - nie dopuszczanie do pogorszenia się klimatu akustycznego tam, gdzie obecnie sytuacja jest korzystna, - kontrola i ograniczenie emisji do środowiska promieniowania niejonizującego, - stworzenie struktur zajmujących się monitorowaniem i badaniem pól elektromagnetycznych, - kształtowanie zieleni zorganizowanej pełniących funkcje ochronne, - harmonizacja polskich przepisów z odpowiednimi dyrektywami UE, - poprawa systemu transportu zbiorowego, - produkcja urządzeń i pojazdów o hałaśliwości zgodnej z normami międzynarodowymi, w zakresie przeciwdziałania zmianom klimatu: - włączenie się Polski do wysiłków społeczności międzynarodowej na rzecz ochrony klimatu 22
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 23 globalnego, - zintegrowanie polskiej polityki ochrony klimatu z polityką UE, - wypełnienie przez Polskę zobowiązań do redukcji emisji gazów cieplarnianych o 6 % w stosunku do roku bazowego, - zapewnienie realizacji polityki ochrony klimatu na poziomie sektorów gospodarczych i przedsiębiorstw.
4.6. Cele polityki ekologicznej województwa mazowieckiego
Dokumentem nadrzędnym wytyczającym cele i kierunki działań w zakresie polityki ekologicznej województwa jest „ Strategia rozwoju województwa mazowieckiego”.. Cele sformułowane w strategii zostały zaadaptowane dla potrzeb wojewódzkiego programu ochrony środowiska. Zachowany jest więc ścisły związek strategii z programem ochrony środowiska, który stanowi rozwinięcie strategii rozwoju województwa w odniesieniu do ochrony środowiska. Poniższe cele określone w strategii są jednocześnie celami głównymi polityki ekologicznej województwa, wynikającymi z polityki ekologicznej państwa, ujętymi w "Programie ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego": - zmniejszanie zanieczyszczeń środowiska, - racjonalizacja gospodarki wodnej, - zwiększenie lesistości i ochrona lasów, - poprawa stanu bezpieczeństwa ekologicznego, - podnoszenie poziomu wiedzy ekologicznej, - rozwój proekologicznych form działalności gospodarczej, - utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych.
Zadania priorytetowe polityki ekologicznej województwa mazowieckiego
- opracowanie projektu i prowadzenie monitoringu regionalnej sieci wód powierzchniowych; - opracowanie i realizacja wojewódzkiego programu zmniejszenia deficytu wód powierzchniowych; - przygotowanie projektu i realizacja zabezpieczeń przed powodzią w dolinach rzek: Wisły, Bugu, Narwi i Pilicy; - opracowanie programów ochrony wód dla zlewni rzek: Narwi (w tym: Bugu, Wkry, Orzyca i Omulwi), Bzury, Pilicy i Radomki; - opracowanie koncepcji rozwoju wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych (w tym wód
23
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 24 geotermalnych) do celów energetycznych; - opracowanie programu wykorzystania walorów środowiska dla funkcji uzdrowiskowej z uwzględnieniem wykorzystania wód leczniczych (Konstancin, Magnuszew, Garbatka Letnisko, rejon Żuromina); - budowa, rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków w aglomeracjach o równoważnej liczbie mieszkańców powyżej 2 tys.; - likwidacja i rekultywacja zinwentaryzowanych mogilników; - budowa regionalnych zakładów utylizacji odpadów oraz tworzenie systemów recyklingu i unieszkodliwiania odpadów komunalnych (w szczególności budowa sortowni, instalacji odgazowania składowisk oraz budowli i instalacji umożliwiających bioutylizację odpadów); - opracowanie i wdrażanie programów zagospodarowania osadów ściekowych (w tym spalarnie); - opracowanie i wdrażanie wojewódzkiego programu zwiększania lesistości; - realizacja działań ograniczających zanieczyszczanie środowiska składnikami azotowymi ze źródeł rolniczych; - opracowanie map akustycznych i programów ochrony przed hałasem dla miast: Warszawa, Radom, Płock, Siedlce, Ciechanów, Ostrołęka; - modernizacja i rozbudowa miejskich systemów ciepłowniczych (źródeł, sieci) połączona z likwidacją "niskiej emisji" w strefach o znaczących przekroczeniach dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu (Warszawa, powiat wołomiński, piaseczyński, nowodworski, otwocki, pruszkowski); - utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych w ramach programu NATURA 2000.
Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego
Celem nadrzędnym wojewódzkiego Programu Ochrony środowiska na lata 2011-2014 z perspektywą do 2018 roku jest „Ochrona środowiska naturalnego na Mazowszu z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju, jako podstawa poprawy jakości życia mieszkańców regionu".
Należy zaznaczyć, iż z uwagi na lata programowania „Programu ochrony środowiska dla Województwa Mazowieckiego" tj. 2011-2014 stał się on dokumentem nieaktualnym w zakresie wyznaczonych celów i zadań środowiskowych. Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz. 1101) zmieniła zasady sporządzania programów ochrony środowiska. Przestała obowiązywać Polityka ekologiczna państwa, na której opierały się dotychczasowe programy, a nowe programy ochrony środowiska mają realizować cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2014 r. poz. 1649 ze zm.]. W uzasadnieniu do nowelizacji ustawy Prawo ochrony środowiska wskazano, że w ramach nowego systemu dokumentów strategicznych wiodącym dokumentem dla obszarów środowisko i gospodarka wodna jest Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko - perspektywa do 2020 r. Reasumując, niezbędne jest Uchwalenie nowego Programu Ochrony Środowiska dla 24
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 25 Województwa Mazowieckiego na nowy okres programowania w oparciu o cele, kierunki i działania wskazane w aktualnych politykach i strategiach rozwoju kraju. Brak jest zatem możliwości analizy powiązań pomiędzy Programem Ochrony Środowiska dla Województwa Mazowieckiego a Programem Ochrony Środowiska dla Gminy Sypniewo.
Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 roku
Nadrzędnym (głównym) celem Strategii jest spójność terytorialna, rozumiana jako zmniejszenie dysproporcji rozwoju w województwie mazowieckim oraz wzrost znaczenia Obszaru Metropolitalnego Warszawy w Europie, co w konsekwencji przyczyni się do poprawy jakości życia mieszkańców. Osiągnięcie tego celu będzie możliwe poprzez przyspieszenie wzrostu gospodarczego, generowanego przez rozwój produkcji i przemysłu ukierunkowanego na eksport, szczególnie w branży średniozaawansowanych i zaawansowanych technologii. Celami środowiskowymi Strategii są:
Obszar działań: Przestrzeń i transport • Cel rozwojowy: Poprawa dostępności i spójności terytorialnej regionu oraz kształtowanie ładu przestrzennego
Obszar działań: Środowisko i energetyka • Cel rozwojowy: Zapewnienie gospodarce regionu zdywersyfikowanego zaopatrzenia w energię przy zrównoważonym gospodarowaniu zasobami środowiska
Obszar działań: Kultura i dziedzictwo • Cel rozwojowy: Wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa kulturowego oraz walorów środowiska przyrodniczego dla rozwoju gospodarczego regionu i poprawy jakości życia
25
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 26 5. OCENA STANU ŚRODOWISKA GMINY SYPNIEWO
5.1. SFERA EKONOMICZNO - PRZESTRZENNA
Rys. 1: Plan powiatu makowskiego
Źródło: www.powiat-makowski.pl
Rysunek 2 Położenie Gminy Sypniewo na tle Państwa Polskiego
26
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 27
Gmina Sypniewo jest Gminą wiejską położoną w kolanie rzeki Narew, w północnej części województwa mazowieckiego. Według fizyczno-geograficznego podziału Polski leży ona na Nizinie Północno-Mazowieckiej na obszarze dwóch regionów: Wysoczyzny Ciechanowskiej (większa, południowo-zachodnia część) oraz Równiny Kurpiowskiej (część północno – wschodnia). Regiony te różnią się zarówno genezą, utworami powierzchniowymi, rzeźbą jak i glebami. Gmina sąsiaduje z pięcioma gminami wiejskimi: - od południa: Czerwonka - od zachodu: Płoniawy-Bramura - od północnego zachodu: Krasnosielc - od północnego wschodu: Olszewo-Borki - od wschodu: Młynarze Gmina należy do powiatu makowskiego, który obejmuje powierzchnię 106.456 ha i jest pod względem wielkości 14 powiatem w województwie mazowieckim. Przed 1999r. gmina Sypniewo należała do województwa ostrołęckiego. W skład Gminy wchodzi 30 sołectw, w tym 29 miejscowości. Największe wsie to: Sypniewo, Gąsewo Poduchowne, Zamość, Sławkowo, Mamino, Rawy i Biedrzyce Koziegłowy. Większość wsi położona jest w środkowej części. Są to najczęściej zwarte wsie – ulicówki. Zewnętrzne części gminy są mniej zaludnione (głównie część północno-zachodnia). Znajdują się tam obszary leśne oraz bardzo słabe gleby.
Obszar gminy w ha: 12858 w tym: użytki rolne: 9408,25 (ha) – 72,4% tereny zurbanizowane:223 (ha) – 1,7% tereny leśne: (ha) – 1773,04 ha nieużytki: 166 (ha) –128,59 ha
27
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 28
Rys. 3 Struktura Obszaru Gminy
Najbliższymi miastami, spełniającymi określone funkcje dla mieszkańców gminy są: - Maków Mazowiecki o ok. 23 km. Znajdują się tam szkoły średnie, do których uczęszczają uczniowie z naszej gminy, szpital oraz większe sklepy, zakłady usługowe. - Ostrołęka, znajdująca się w odległości 25 km od siedziby gminy (dawna siedziba województwa ostrołęckiego, obecnie siedziba powiatu ostrołęckiego). Znajdują się tam większe ośrodku usługowo przemysłowe w tym rejonie, szkoły ponadgimnazjalne oraz filie szkół wyższych. Gmina Sypniewo położona jest na granicy dwóch regionów: centralnego, związanego z Warszawą oraz Polski Północno-Wschodniej. Oba te regiony, różne pod względem gospodarczym, kulturowym, funkcjonalnym i społecznym oddziaływają na nią różnorodnie. Biorąc pod uwagę charakter gminy, można wysunąć tezę, iż jest on bliższy wiejskim gminom z Polski Północno- Wschodniej. Z drugiej strony przynależność do województwa mazowieckiego oraz tendencje w rozkładaniu się zasięgów oddziaływania obu regionów, powodują większe ciążenie do aglomeracji warszawskiej, co stwarza szanse rozwoju gospodarczego gminy. Powiat makowski położony jest w północnej części województwa mazowieckiego i sąsiaduje z powiatami: ostrołęckim, wyszkowskim, pułtuskim, ciechanowskim i przasnyskim. Przebiegają tędy trzy drogi krajowe: Warszawa – Augustów, Łęczyca- Ostrów Mazowiecka i Biskupiec – Pułtusk.
28
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 29
Rys. 4 Podział administracyjny województwa mazowieckiego.
5.2 Środowisko społeczne
W obrębie środowiska społecznego uwzględniono czynniki takie jak: charakterystyka ludności, warunki życia i środowisko kulturowe. Ludność sklasyfikowano na podstawie struktury, gdzie uwzględniono wiek, płeć, przyrost naturalny, bytowanie geograficzne. Obszar gminy w 2016r zamieszkiwało 3355 osób. Zagęszczenie ludności na pow. 1 km.2 wynosi 26 osób. Liczba kobiet na 100 mężczyzn wynosi 94. Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym wynosi 61,1
5.3. Rozwój gospodarczy
Sektor gospodarki w gminie składa się z działów: rolnictwo, handel, przemysł.
5.3.1 Rolnictwo
W Gminie przeważają gleby klasy IV. Uprawiane jest głównie: żyto, pszenżyto, owies, kukurydza, rośliny pastewne ziemniaki i warzywa. Ze względu na brak bazy przetwórczej, rolnictwo posiada niewykorzystane moce produkcyjne, zarówno w uprawie jak i w hodowli. Tereny Gminy są czyste ekologicznie i posiadają korzystne warunki do uprawy zdrowej żywności. Większość użytków rolnych stanowi własność prywatną. Na obszarze Gminy istnieją korzystne warunki do zwiększenia
29
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 30 areału uprawy warzyw i rozwoju sadownictwa oraz rozwinięcia hodowli bydła mlecznego i opasowego.
W Gminie Sypniewo znajduje się około 650 gospodarstw rolnych. Wszystkie to gospodarstwa prywatne. Średnia wielkość gospodarstwa wynosi 14,5 ha użytków rolnych.
Rys. 5 Struktura powierzchni gospodarstw rolnych w gminie Sypniewo
pow. 15 1 - 2 ha ha 13% 20% 2 - 5 ha 10 - 15 ha 26% 19% 5 - 7 ha 9%
7 - 10 ha 13%
Do obszarów o niekorzystnych warunkach prowadzenia działalności rolniczej została zakwalifikowana cała Gmina Sypniewo, sklasyfikowana w I strefie nizinnej ONW.
Sypniewo to gmina, w której na 5785,59 ha gruntów ornych powierzchni wszystkich zasiewów królują zboża. Na drugim miejscu są rośliny pastewne głównie kukurydza. Na poziom gospodarki rolnej wpływ ma wiele czynników: wykształcenie i umiejętności rolników, zasobność w urządzenia i sprzęt, infrastruktura na danym terenie (głównie sieć wodociągowa i kanalizacyjna), tradycje i mentalność lokalnej społeczności, itp.
Przedstawiciele Gminy oceniają poziom kultury rolnej na swoim terenie jako wysoki. Składa się na to, korzystna struktura agrarna oraz umiejętności rolników. Świadczą o tym też stosunkowo wysokie plony upraw.
30
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 31
Rys. 6 Struktura zasiewów w rolnictwie.
702 44
3688
4756 tuz zboża
kukurydza okopowe
Źródło: Dane z Urzędu Gminy Sypniewo.
5.3.2. Gospodarka
Dobrze funkcjonująca gospodarka oraz rozwój przedsiębiorczości to podstawowe warunki zapewnienia w przyszłości lepszych warunków życia mieszkańców. Gmina Sypniewo ze względu na swój rolniczy i wiejski charakter należy do obszarów słabo rozwiniętych gospodarczo. Według danych statystycznych na koniec 2016 roku w systemie REGON na obszarze gminy Sypniewo zarejestrowanych było 231 jednostek gospodarczych, w tym: w sektorze rolniczym 41, przemysłowym 19, budowlanym 25, w pozostałych 146. (źródło GUS)
Sieć sklepów detalicznych. W siedmiu miejscowościach znajdują się obiekty handlowe- łącznie jest ich 19, w przeważającej większości są to sklepy spożywczo przemysłowe. Funkcjonują dwa zakłady produkcyjne: Zakład Masarski w Sypniewie i Zakład Mleczarski w Gąsewie Poduchownym. Ponadto na terenie gminy występują następujące obiekty usługowe:
- 1 stacja paliw – Zamość;
- 1 warsztat napraw samochodów Sypniewie;
- 1 zakład usług stolarskich – Sypniewo;
- 4 zakłady usług transportowych – Biedrzyce Koziegłowy, Sławkowo, Sypniewo, Zamość;
- 2 zakłady usług budowlanych – Glinki Rafały, Mamino; 31
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 32 - 1 piekarnia – Sypniewo;
- Zakład usług weterynaryjnych – Sypniewo;
- gastronomia – Sypniewo.
Cechą charakterystyczną gminy jest bardzo wysoki udział zatrudnionych w rolnictwie ok. 90% , co dowodzi o przewadze tej funkcji nad pozostałymi.
Tabela 1. Wg. sekcji europejskiej klasyfikacji gospodarczej w sekcji:
2010 rok 2014 rok lp sekcja Rodzaj działalności Liczba w tym Liczba w tym jednostek prywatnych jednostek prywatnych 1 A Rolnictwo, łowiectwo i 18 18 20 20 leśnictwo 2 D Działalność produkcyjna 5 5 5 5 3 F Budownictwo 17 17 17 17 4 G Handel hurtowy i 20 20 22 22 detaliczny 5 H Hotele i restauracje 2 2 2 2 6 I Transport, gospodarka 15 15 21 21 magazynowa i łączność 7 J Pośrednictwo finansowe 8 8 8 8 8 K Obsługa nieruchomości, wynajem i działalność 4 4 4 4 związana z prowadzeniem interesów 9 L Administracja publiczna i obrona narodowa; 9 7 9 7 gwarantowana prawnie opieka socjalna 10 M Edukacja 5 0 5 0 11 N Ochrona zdrowia i 6 3 6 3 opieka socjalna 12 O Pozostała działalność usługowa, komunalna, 15 15 17 17 socjalna i indywidualna Razem 124 114 136 126 Źródło: Dane własne z Urzędu Gminy Sypniewo „Strategia rozwoju gminy Sypniewo na lata 2016 – 2023”
5.4 Środowisko przyrodnicze
5.4.1. Klimat
Według klasyfikacji rolniczo- klimatycznej R. Gumińskiego obszar gminy znajduje się w obszarze wschodniej dzielnicy rolniczo - klimatycznej. Charakteryzuje się ona m.in. dużymi amplitudami temperatur pomiędzy średnimi miesięcznymi stycznia i lipca, wczesnym
32
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 33 występowaniem długiej zimy, która trwa ok. 90-100 dni. Okres wegetacyjny trwa ok. 200 - 210 dni, okres bezprzymrozkowy ok.160 dni. Średnie roczne opady kształtują się na poziomie 500 do 550 mm. Klimat nie sprzyja tu uprawie roślin wymagających znacznego nasłonecznienia i nawilgotnienia gleby.
5.4.2. Gleby
Na terenie gminy Sypniewo występują dwa typy gleb:
bielicowe i rdzawe wytworzone z piasków słabo gliniastych, gliniastych i luźnych, mady rzeczne wytworzone z piasków i glin lekkich.
W gminie Sypniewo dominują tereny z przewagą gleb o okresowym niedoborze wody (ok. 39% użytków rolnych), ale także o relatywnie optymalnej ilości wody (33,7%). Obszary o stałym niedoborze wody stanowią 16,3% użytków rolnych i występują we wschodniej części Gminy, a o okresowym nadmiarze wody, głównie wzdłuż cieków, obejmują 10,3%. Te ostatnie obszary zajęte są przez użytki zielone. W Gminie dominują kompleksy gleb żytnich słabych i bardzo słabych, które łącznie stanowią 55% gruntów ornych. Kompleksy pszenne oraz żytni bardzo dobry i dobry zajmują łącznie 35.4%. Gleby centralnej oraz północnej części Gminy sprzyjają rozwojowi rolnictwa. Odpowiedni dobór upraw gwarantuje dość dobre plony.
5.4.3. Rzeźba terenu
Gmina Sypniewo leży na granicy dwóch regionów: Wysoczyzny Ciechanowskiej i Równiny Kurpiowskiej. Wysoczyzna Ciechanowska ma mało urozmaiconą, niskoskalistą rzeźbę. Na północ od wsi Boruty występują pagórki strefy czołowo morenowej – Góry Rawskie, osiągające 136,7 m n.p.m. Jednak najwyższym punktem w gminie jest góra Chochołata o wysokości 152,8 m n.p.m. Rzeźba powierzchni gminy przypomina nieckę: najniższe partie, znajdujące się w centralnej części otoczone są pagórkami. Na wschodzie bardziej pagórkowata część należy już do Równiny Kurpiowskiej. Pod względem rzeźby tereny gmina Sypniewo jest korzystne dla rozwoju rolnictwa.
33
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 34 5.4.4. Zasoby wodne
Cały obszar gminy położony jest w dolinie rzeki Narew. Przez teren Gminy płynie niewielka rzeka Róż z jej dwoma ramionami- północnym biorącym początek na terenach graniczących z gminą Krasnosielc oraz południowym biorącym początek na terenie gminy Płoniawy – Bramura.. Jest ona zarazem największą i jedyną rzeką w Gminie Sypniewo. Wypływa ona z dwóch źródeł położonych na północ i północny-zachód od Gminy. Ramiona te łączą się w centrum Gminy, by już jako jeden ciek wpaść do Narwi. Ma ona charakter nizinny, charakteryzuje się małym spadkiem. Rzeka nie ma większego znaczenia gospodarczego. Na obszarze gminy można wyodrębnić obszary o odmiennych warunkach wodnych: - obszar dolinny rzeki Róż o okresowym nadmiarze wody, - obszar we wschodniej części gminy o stałym niedoborze wody, - pozostały obszar gminy o relatywnie optymalnej ilości wody. Nierównomierny rozkład opadów w ciągu roku jak i w wieloleciu powoduje okresowe braki lub nadmiar wody. Istnieje więc potrzeba gromadzenia jej nadmiaru celem wykorzystania w okresach niedoboru. Magazynowanie wód powierzchniowych w sposób zdecydowany poprawiłoby walory przyrodnicze gminy oraz przyczyni się do uniezależnienia produkcji rolniczej od sezonowych wahań poziomów wody oraz od obserwowanego w wieloleciu obniżania się poziomu lustra wody gruntowej.
Wody podziemne służą głównie zaspakajaniu potrzeb komunalnych i przemysłu. Gmina leży na obszarze o ograniczonych zasobach wód podziemnych.
Najpoważniejsze zagrożenie jakości wód podziemnych i powierzchniowych stanowią jednostki osadnicze oraz obiekty produkcyjne i usługowe zlokalizowane na terenach gminy pozbawionych kanalizacji. Ścieki odpływające z tych obiektów, gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych oraz w 130 przydomowych oczyszczalniach ścieków.
Na terenie gminy występują następujące ujęcia wody, z których czerpana jest woda na potrzeby gminy tj. stacje w Sypniewie, i Rzechowie Gać.
5.4.5. Zasoby surowcowe
Zasoby przyrodnicze Gminy Sypniewo (gleby, kopaliny, walory przyrodnicze) są tu niewielkie. Żadne z nich nie może być silnym motorem rozwoju gospodarczego. Jednak niezdegradowane środowisko, czyste powietrze i wody dają możliwość produkcji zdrowej
34
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 35 żywności oraz wartościowych produktów rolnych.
5.4.6. Walory przyrodnicze i krajobrazowe
Na terenie gminy prawną ochroną konserwatorską objęte są : - w miejscowości Gąsewo- kaplica wraz z dzwonnicą na cmentarzu grzebalnym, - dom ludowy , - stara część cmentarza grzebalnego, - w Glinkach Starych – park podworski, - w Sypniewie- grodzisko wczesnośredniowieczne oraz zespół stanowisk archeologicznych, - drewniana plebania przeniesiona z Gąsewa, - w Maminie - wiatrak . Opiece konserwatorskiej podlegają obiekty architektury i budownictwa, krzyże przydrożne, mogiły i miejsca pamięci narodowej.
5.4.7 Lasy Lasy na terenie gminy zajmują 25,4% ogólnej powierzchni gminy. Połowa powierzchni lasów jest we władaniu osób fizycznych, drugą połowę stanowią lasy państwowe. W przeważającej ilości są to lasy na siedlisku boru świeżego wilgotnego, których drzewostan stanowi głównie sosna, brzoza, dąb osika, bór wilgotny – brzoza, olcha.
5.4.8 Formy ochrony przyrody
Na terenie gminy nie ma żadnych pomników przyrody. Nie występuje również obszar „Natura 2000”.
5.5 Infrastruktura techniczna związana z ochroną środowiska
5.5.1 Ujęcia wody i sieć wodociągowa
Obecnie w Gminie Sypniewo łączna długość sieci wodociągowej wynosi 65,80 km. Do sieci wodociągowej podłączone jest ok 700 budynków mieszkalnych. Swoim zasięgiem obejmuje 21 wsi podłączonych do dwóch stacji uzdatniania wody: w Sypniewie i Rzechowie Gać. W 2017r. zużycie wody z wodociągu w Sypniewie wynosiło 89782 m3, a w Rzechowie Gać 88654 m3. W roku 2018 planowane jest podłączenie do sieci wodociągowej pozostałych gospodarstw domowych. 35
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 36
5.5.2. Sieć kanalizacyjna i oczyszczalnie ścieków
W Gminie brak jest kanalizacji, a wszelkie nieczystości odprowadzane są do indywidualnych szamb lub do oczyszczalni przydomowych.
Obecnie na terenie wsi Gąsewo Poduchowne znajduje się jedna czynna biologiczna oczyszczalnia przy zakładzie mleczarskim - Polindus.
W roku 2016 Gmina Sypniewo uzyskała status aglomeracji niezbędny w celu pozyskania środków na budowę gminnej oczyszczalni ścieków oraz została włączona do Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych
5.5.3. Gospodarka odpadami
W zakresie gospodarowania odpadami gmina Sypniewo należy do Regionu Ciechanowskiego. Gmina prowadzi gospodarkę odpadami zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi. Gmina nie posiada składowiska odpadów, istniejące składowisko zostało zamknięte i zrekultywowane. Powstałe na terenie gminy odpady odbierane są za pośrednictwem podmiotu wyłonionego w ramach przetargu. Odpady zmieszane przekazywane są do Regionalnej Instalacji Odpadów – Zakład Usłaug Komunalnych NOVAGO Sp. Zo.o. w Mławie. Natomiast odpady zebrane selektywnie kierowane są do instalacji w których następuje odzysk lub recykling. Na terenie gminy funkcjonuje również jeden gminny punkt selektywnej zbiórki odpadów. Odpady wielkogabarytowe oraz elektryczne i elektroniczne odbierane są z przed posesji dwa razy w roku.
5.5.4. Zaopatrzenie w energię
Zmiany klimatu, kwaśne deszcze, dziura ozonowa, degradacja chemiczna gleb jest wynikiem działalności człowieka na środowisko. Emisja do atmosfery gazów: dwutlenku węgla, dwutlenku siarki, tlenków azotu jest głównym problemem ekologicznym. Źródłem tych gazów jest spalanie paliw, głównie dla celów energetycznych. Trzeba podejmować działania zmierzające do zmniejszenia energochłonnych procesów produkcyjnych, zmianę struktury zużywania paliw, a także wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych oraz bezemisyjnych. Gmina znajduje się na obszarze wschodniej części kraju. Strefa klimatyczna charakteryzuje się dużymi amplitudami temperatur pomiędzy średnimi miesięcznymi ze stycznia i lipca oraz wczesnym występowaniem długiej zimy , która trwa ok. 100 dni. Położone jest w III strefie klimatycznej, przeciętny sezon ogrzewania trwa 225 dni. Produkcja energii cieplnej bazuje 36
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 37 głównie na węglu , drewnie, energii elektrycznej i oleju opałowym szczególnie dla ogrzewania indywidualnego (piece). Ze względu na rozproszoną zabudowę na obszarze Gminy nie występuje scentralizowana gospodarka cieplna. Obiekty publiczne posiadają kotłownie opalane olejem opałowym gazem lub węglem. Obok inwestycji podażowych oferujących ciepło sieciowe prowadzone są inwestycje popytowe, polegające na termomodernizacji istniejących budynków. W rezultacie poszerzania rynku, przy sprawnym przebiegu równoległych procesów termomodernizacyjnych oznaczać może utrzymanie produkcji na stałym poziomie. Gmina Sypniewo nie ma dostępu do sieci gazowej. Miejscowa ludność korzysta jedynie z gazu płynnego w butlach, głównie do gotowania. Brak tu też sieci ciepłowniczej. Ciepło pochodzi z indywidualnych źródeł – pieców i kotłowni lokalnych opalanych węglem, drzewem, gazem płynnym itp.
Zaopatrywanie w energię elektryczną Gminy odbywa się za pomocą linii średniego i niskiego napięcia oraz stacji transformatorowych. Dostawa energii elektrycznej odbywa się za pośrednictwem linii kablowych 15 KV, zasilanych ze stacji transformatorowych RPZ 15/15 KV.
5.6 ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII
Eksploatacja ekologicznych źródeł energii stwarza możliwość poprawy zaopatrzenia w energię terenów województwa mazowieckiego o słabo rozwiniętej infrastrukturze energetycznej. Powstawanie nowych inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii
(OZE) może przyczynić się również do redukcji emisji C02 oraz wpłynąć na oszczędność energii i zwiększenie efektywności energetycznej.
a) Energia słoneczna
Energię słoneczną wykorzystuje się przetwarzając ją w inne użyteczne formy, a więc w energię: - cieplną - za pomocą kolektorów; - elektryczną - za pomocą kolektorów słonecznych oraz ogniw fotowoltaicznych. Na terenie Gminy Sypniewo istnieją korzystne warunki do wykorzystania energii promieniowania słonecznego. Gmina Sypniewo położona jest na obszarze, gdzie usłonecznienie względne w ciągu roku (czyli liczba godzin z bezpośrednio widoczną tarczą słoneczną) waha się w granicach 34-36% i należy do jednego z największych w Polsce. Roczna liczba godzin czasu promieniowania słonecznego wynosi około 1 550 -1 600.
37
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 38 Rysunek 7 Usłonecznienie względne na terenie Polski
38
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 39 Rysunek 8 Liczba godzin promieniowania słonecznego
Źródło: Lorenc H. Atlas klimatu Polski, IMGW
Planując inwestycje w technologie energii słonecznej należy pamiętać, że nasłonecznienie podlega wahaniom w zależności od pory dnia i roku, a w naszej strefie klimatycznej pogoda dodatkowo bywa kapryśna, co wpływa na zmienną ilość dni słonecznych w roku. Główną barierą ograniczającą stosowanie instalacji solarnych w Polsce jest także dość wysoki koszt realizacji przedsięwzięcia. Coraz wyższa jest jednak dostępność preferencyjnych źródeł finansowania tego typu proekologicznych inwestycji, co przyczynia się do ich popularyzacji i powszechniejszego zastosowania, także w budownictwie indywidualnym.
Na terenie Gminy Sypniewo funkcjonują instalacje wykorzystujące energię słoneczną głównie w postaci kolektorów słonecznych podgrzewających wodę.
b) Energia wiatru Polska położona jest w strefie o przeciętnych warunkach wietrzności. Maksymalne sezonowe zasoby energii wiatru dość dobrze pokrywają się z maksymalnym
Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 40 zapotrzebowaniem na energię cieplną, czyli okresem występowania najniższych temperatur. Korzystanie z tego źródła energii jest jak najbardziej zasadne. Tab. 2. Zalety i wady urządzeń wykorzystujących energię wiatru Zalety Wady - bezpłatność energii wiatru; - wysokie koszty inwestycyjne i - brak zanieczyszczenia środowiska eksploatacyjne; naturalnego; - zagrożenie dla ptaków; - możliwość budowy na nieużytkach. - zniekształcenie krajobrazu; - funkcjonowanie uzależnione od pogody
Rysunek 9 Energia wiatru w kWh/m na wysokości 30 m nad poziomem
gruntu
c) Energia geotermalna Ze względu na odmienną technologię i inne kierunki zastosowań w wykorzystaniu energii geotermalnej stosuje się podział na geotermię płytką (niskiej entalpii) - pompy ciepła oraz geotermię głęboką (wysokiej entalpii) - źródła geotermalne.
404 0 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 41 Tabela nr. 3 Zalety i wady wykorzystania energii geotermalnej Zalety Wady - brak emisji gazów i pyłów, - duże nakłady inwestycyjne na budowę - funkcjonalność bez względu na instalacji; pogodę i pory roku - ryzyko przemieszczenia się złóż - niskie koszty eksploatacji, geotermalnych, - brak ingerencji w krajobraz - ich eksploatację ograniczają często naturalny, niesprzyjające wydobyciu warunki; - niebezpieczeństwo zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych przez szkodliwe gazy (np. siarkowodór) i minerały.
Rysunek 10 Potencjał energii geotermalnej na terenie Polski
414 1 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 42 d) Biomasa Aktualnie szacuje się, że biomasa jest źródłem energii odnawialnej o największym potencjale do wykorzystania w Polsce. Wyróżniamy następujące rodzaje biomasy: drewno odpadowe w leśnictwie i przemyśle drzewnym (trociny, zrębki), produkty uboczne i odpadowe rolnictwa i przemysłu rolno - spożywczego, a także gospodarki komunalnej (słoma, ziarno, wytłoczki roślin oleistych, osad ściekowy, biogaz, gnojowica), produkcja, plantacje drzew i traw szybko rosnących, uprawy energetyczne,
Biomasa jako źródło energii jest wykorzystywana na terenie Gminy Sypniewo. Gmina korzysta z biomasy głównie w postaci drewna. Największe możliwości jeśli chodzi o produkcję biomasy istnieją w uprawie roślin energetycznych.
5.7 Źródła zagrożenia środowiska przyrodniczego
Zasoby i walory środowiska ulegają licznym zagrożeniom. Źródła zagrożeń są wewnętrzne, zlokalizowane na terenie gminy i zewnętrzne w tym znacznie oddalone.
5.7.1. Zanieczyszczenie atmosfery i emisja hałasu.
Największą część emisji zanieczyszczeń stanowi emisja pochodząca z energetycznego spalania paliw. Spowodowana jest głównie znaczną ilością kotłowni lokalnych opalanych węglem, jak również ilością pojazdów samochodowych tranzytowych i lokalnych. Dwutlenek siarki emitowany jest przede wszystkim przez kotłownie lokalne, przy spalaniu zanieczyszczonego węgla. Tlenki azotu pochodzą ze spalania węgla, koksu, gazu i benzyn (transport samochodowy). Pyły - emitowane są do atmosfery wraz ze spalinami pochodzącymi ze spalania paliw stałych. Również zanieczyszczeniem powietrza jest fluor pochodzący ze spalania węgli oraz ołowiu - z transportu samochodowego. Średnie stężenie zanieczyszczeń emitowanych do powietrza w okresie zimowym jest kilka razy wyższe niż w okresie letnim. Istotnym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza są tradycyjne kotłownie . Gmina należy do obszaru o małym zanieczyszczeniu powietrza atmosferycznego.
424 2 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 43 Hałas to dźwięki o częstotliwościach od 16 do16 000 Hz. Hałas można podzielić na: * przemysłowy, * drogowy. * komunalny (w miejscach publicznych, w pomieszczeniach mieszkalnych). Dopuszczalny poziom hałasu w środowisku, określony rozporządzeniem Ministra Środowiska, w zależności od rodzaju terenu i źródła emisji, w porze dziennej wynosi od 60 do 75 dB, w porze nocnej za. od 45 do 67dB4. Z badań Państwowego Zakładu Higieny wynika, że granicą, powyżej której hałas należy traktować jako uciążliwy, jest poziom 60- 65 dB. W odniesieniu do hałasu komunikacyjnego przyjęto (dane PZH), iż jest on mało uciążliwy poniżej 52 dB, średnio uciążliwy w przedziale od 52 do 62 dB, o dużej uciążliwości w granicach 63-70 dB i o bardzo dużej uciążliwości powyżej 70 dB. Hałas powyżej 85 dB jest już uznawany za szkodliwy, długotrwałe jego oddziaływanie może powodować uszkodzenia słuchu z jego utratą włącznie. Nie były przeprowadzone pomiary natężenia hałasu na terenie gminy.
5.7.2. Promieniowanie elektromagnetyczne
Promieniowanie elektromagnetyczne jest nowym zanieczyszczeniem środowiska, których główne źródła powstawania to : linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia 110 KV i związane z nimi stacje elektroenergetyczne. Punktami promieniowania niejonizującego są: stacje bazowe telefonii komórkowej analogowej Centertel, Era, Plus, Orange , które instalowane są na specjalnych masztach, pojedyncze nadajniki radiowe, urządzenia emitujące pole elektromagnetyczne będące w dyspozycji policji, straży pożarnej, ośrodkach medycznych Określenie wpływu fal elektromagnetycznych na środowisko i zdrowie mieszkańców przy obecnie posiadanej wiedzy jest niemożliwe. Pola magnetyczne stacji bazowych telefonii komórkowej są wypromieniowane na bardzo dużych wysokościach, w miejscach niedostępnych dla ludzi. Wobec powyższego nie można dokonać oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza
5.7.3 Transport drogowy
Transport jest poważnym źródłem zanieczyszczenia środowiska. W ostatnich latach w
434 3 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 44 Polsce nastąpił gwałtowny rozwój transportu drogowego, a wraz z nim pojawiły się nowe zagrożenia środowiska. Dużym zagrożeniem dla środowiska przyrodniczego, a w dalszej konsekwencji zdrowia ludzi może być nieprzemyślana i chaotyczna działalność człowieka nie uwzględniająca zasad ochrony środowiska. Bezpieczeństwo ludności wiąże się z przeciwdziałaniem zagrożeniom cywilizacyjnym, powodowanym przez wszelkiego typu awarie infrastruktury technicznej stwarzające zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi, katastrofy wywołane przez siły natury. To wszystko dodaje się do zagrożeń wywołanych transportem surowców i produktów naftowych, pracą urządzeń podatnych na pożar i wybuch. W przypadku awarii (uszkodzenia) cystern lub w następstwie katastrofy drogowej istnieje realne zagrożenie skażenia ludności i środowiska wokół wymienionych tras przewozu. W mieście głównym źródłem potencjalnych awarii jest transport drogowy materiałów niebezpiecznych. Gmina posiada korzystne położenie w układzie krajowego systemu transportowego. W Gminie Sypniewo transport odbywa się poprzez drogi. Brak tu linii kolejowej. Na terenie Gminy znajdują się trzy rodzaje dróg, których łączna długość wynosi 65,7 km: wojewódzkie – droga nr. 626 łącząca Maków Mazowiecki z Ostrołęką a następnie z Pojezierzem Suwalskim (dalej z Litwą). Długość drogi na terenie Gminy wynosi 10 km. Jest to droga asfaltowa, jednojezdniowa, dwukierunkowa. Droga nie ma bezkolizyjnych skrzyżowań i obwodnic. Droga ta posiada parametry techniczne dostosowane do standardu obowiązującego dla tej kategorii, tzn. szerokość 7 m i koronę o szerokości 12 m. powiatowe o łącznej długości 21,8 km. Stanowią 33% wszystkich dróg w Gminie (w województwie 37,2%). Są to drogi: o Jarzyły– Chełchy – Stare Glinki (2115W); o Czerwonka - Guty Duże – Sławkowo (2116W); o Biedrzyce Koziegłowy - Gąsewo Poduchowne – Płoniawy-Bramura (2130W); o Gąsewo Poduchowne (2113W); o Mamino - Glinki Rafały (2114W); o Zamość – Rawy – Sypniewo (2112W); o Krasnosielc – Pienice – Młynarze (2132W)
444 4 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 45 gminne o łącznej długości ok. 45,0 km, w tym 30 km ma nawierzchnię twardą, ulepszoną a 15 km to drogi gruntowe. Drogi te w większości nie posiadają parametrów technicznych. Mają słabą nawierzchnię co utrudnia użytkownikom komunikację. Sieć dróg jest tu wystarczająca na co ma wpływ zwarty charakter osadnictwa. Na 100 km2 przypada tu 50,9 km dróg. Ich jakość natomiast nierzadko utrudnia przejazdy. Drogi są często wąskie i mają zniszczoną nawierzchnię. Dziury w nawierzchni występują nawet na głównych trasach w Gminie. W przypadku niektórych dróg gminnych planowanych do przebudowy konieczne jest zastosowanie odwodnienia.
5.8. ANALIZA SWOT GMINY SYPNIEWO
Do identyfikacji autów i słabości Gminy Sypniewo wykorzystano analizę SWOT. Narzędzie to umożliwiło wskazanie mocnych i słabych stron Gminy oraz szans i zagrożeń. Analiza SWOT jest popularnym narzędziem analitycznym, który za zadanie ma przede wszystkim uporządkować informacje. Jest używana powszechnie we wszystkich obszarach planowania strategicznego, jako pierwszy etap planowania gromadzący dane. SZANSE
1. Stabilna sytuacja gospodarcza w Polsce. 2. Możliwość korzystania z krajowych i zagranicznych źródeł finansowania. 3. Ogólnokrajowe programy wspierające rozwój społeczno – gospodarczy. 4. Członkostwo w Unii Europejskiej. 5. Znaczne walory i zasoby oraz dobry stan środowiska przyrodniczego. 6. Współpraca z sąsiednimi gminami. 7. Znaczne inwestycje infrastrukturalne w gminie w ostatnich latach. 8. Możliwość rozwoju turystyki dla wybranych grup ludności – w powiązaniu z sąsiednimi Gminami (Gmina samodzielnie nie ma takiego potencjału, który przyciągałby turystów). 9. Szybki dostęp do Internetu dla mieszkańców dzięki sieci światłowodowej, która przebiega przez naszą gminę.
454 5 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 46 ZAGROŻENIA
1. Odpływ młodych osób, spadający przyrost naturalny. 2. Obawy przed ryzykiem i inwestowaniem. 3. Duży udział ludzi młodych wśród bezrobotnych świadczący o niewłaściwych kierunkach kształcenia młodzieży 4. .
SILNE STRONY
1. Czyste, niezniszczone środowisko naturalne. 2. Położenie na terenie Zielonych Płuc polski. 3. Duże gospodarstwa rolne. 4. Wysoka produkcja rolna. 5. Stosunkowo duże tradycje oraz poziom kultury rolnej. 6. Dobrze zintegrowana lokalna społeczność, istniejące więzy społeczne. 7. Istniejące w Gminie obiekty zabytkowe, w tym wczesnośredniowieczne grodzisko. 8. Dobry poziom kształcenia w szkołach. 9. Zrównoważona struktura ludności wg płci, na 100 mężczyzn przypada średnio 96 kobiet. 10. Bardzo dobrze rozwinięta sieć telekomunikacyjna. 11. Przedsięwzięcia inwestycyjne (budowa chodników, monitoringu i oświetlenia ulicznego) przyczyniły się do poprawy bezpieczeństwa w gminie. 12. Dwa parkingi na terenie wsi Sypniewo. 13. Pełnowymiarowa hala sportowa w Gąsewie Poduchownym. 14. Wiaty przystankowe na terenie gminy. 15. Istniejąca Straż Pożarna (8 x OSP gdzie dwie jednostki należą do KSRG) SŁABE STRONY
1. Niedogodne położenie komunikacyjne: z dala od głównych dróg, bez dobrej jakości dróg dojazdowych. 2. Brak sieci wodociągowej w części Gminy. 3. Brak kanalizacji i gminnej oczyszczalni ścieków. 4. Wśród lasów dominują bory – niewielkie zróżnicowanie drzewostanu. 5. Brak większych zasobów naturalnych.
464 6 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 47 6. Mała aktywność społeczna, małe zaangażowanie się mieszkańców w życie Gminy. 7. Spadek liczby ludności wynikający głównie z utrzymującego się salda migracji. 8. Odpływ młodych, najzdolniejszych osób z Gminy, starzenie się lokalne społeczności. 9. Prawie całkowity brak miejsc, firm i instytucji prowadzących stale działalność kulturalną. 10. Utrzymująca się wysoka stopa bezrobocia. 11. Słabo rozwinięta przedsiębiorczość w Gminie. 12. Niewielkie dochody budżetu Gminy. 13. Mało zróżnicowana jest struktura zawodowa ludności – ok. 90% mieszkańców zajmuje się rolnictwem. 14. Zły stan dróg powiatowych, gminnych i wojewódzkiej biegnącej przez gminną wieś - Sypniewo. 15. Brak uzbrojonych terenów inwestycyjnych. 16. Brak zakładów oferujących miejsca pracy da społeczności lokalnej. 17. Brak lokali na prowadzenie działalności gospodarczej. 18. Niewystarczająca promocja terenów inwestycyjnych. 19. Brak punktów rzemieślniczych.
Poniżej w tabeli przedstawiono mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia, które wywierają istotny wpływ na środowisko.
Tabela 4 Analiza SWOT Mocne strony Słabe strony Ochrona klimatu i jakości powietrza - czyste powietrze, - brak gazyfikacji gminy, - dostępność paliw ekologicznych, - problem występowania licznych kotłowni przydomowych opalanych węglem i drewnem. Zagrożenia hałasem - brak podmiotów gospodarczych -położenie budynków mieszkalnych w generujących uciążliwy hałas bliskim sąsiedztwie dróg publicznych
Pola Elektromagnetyczne - niewielka ilość podmiotów -brak rozpoznania oddziaływania źródeł gospodarczych generujących pole promieniowania elektromagnetycznego elektromagnetyczne - Mała ilość urządzeń na terenie gminy emitujących pole elektromagnetyczne Gospodarowanie wodami - zasoby wód podziemnych dobrej - zagrożenie skażeniem wód jakości podziemnych - słaba jakość wód powierzchniowych,
474 7 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 48 - zły stan czystości rzeki Róż Gospodarka wodno - ściekowa - wysoki stopień zwodociągowania - brak gminnej oczyszczalni ścieków, gospodarstw domowych. - brak kanalizacji sanitarnej - rozwój budowy przydomowych oczyszczalni ścieków
Zasoby geologiczne Występowanie na terenie gminy -brak występowania surowców pokładów kopalin pospolitych (żwir energetycznuych pospółka) Warunki glebowe - niski stopień degradacji powierzchni - słabe klasy bonitacyjne gleb, ziemi, - dobre warunki geotechniczne na większości terenów, Gospodarka odpadami Prawidłowe funkcjonowanie - niedostateczna świadomość zorganizowanego systemu gospodarki społeczeństwa dotycząca prawidłowej odpadami segregacji odpadów -rozproszona zabudowa mieszkaniowa generująca wysokie koszty odbioru odpadów Zasoby przyrodnicze - zespoły parkowe na terenie -niski stopień racjonalnej gospodarki Glinek Starych, leśnej w lasach prywatnych - stosunkowo duża powierzchnia - niedostateczny stopień świadomości lasów. ekologicznej społeczeństwa, - udział społeczeństwa w aktywnych działaniach na rzecz poprawy stanu środowiska. Zagrożenia poważnymi awariami Brak zakładów przemysłowych -Usytuowanie drogi wojewódzkiej o stwarzających poważniejsze awarie dużym natężeniu ruchu - stan techniczny drogi wojewódzkiej wymagający naprawy
Szanse Zagrożenia - integracja z UE i wpływ środków - niedostateczna świadomość pomocowych, ekologiczna społeczeństwa, - regulacje ogólnokrajowe i - częste zmiany przepisów prawa w międzynarodowe zobowiązujące do zakresie ochrony środowiska, podniesienia jakości środowiska, - niedostateczne rozpoznanie - proces decentralizacji zarządzania niekorzystnych oddziaływań człowieka środowiskiem, na środowisko (np. w zakresie - postęp technologiczny, zanieczyszczeń obszarowych). - korzystne warunki środowiska do - niedostateczna pula środków wdrażania programów rolno- finansowych środowiskowych, - popyt w krajach UE na żywność produkowaną metodami ekologicznymi.
484 8 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 49 Źródło: opracowanie własne Przytoczone w tabeli główne obszary tematyczne mocnych i słabych stron, a także szans i zagrożeń oddziałujących na środowisko gminy są kwintesencją wypracowanej w dyskusji listy szans i problemów. Właściwe ich odczytanie i pogrupowanie tematyczne doprowadziło do skondensowanej listy zagadnień, z którymi należy się uporać w dążeniu do osiągnięcia sukcesu podczas realizacji strategii. Rezultat analizy SWOT pozwolił wypracować priorytety i działania Programu Ochrony Środowiska. Gmina dysponuje wieloma atutami, od których racjonalnego wykorzystania zależy powodzenie podejmowanych działań w ramach określonych celów strategicznych i zadań. Wykonana analiza SWOT umożliwiła rozpoznanie i ocenę oraz ukazała potencjalne zagrożenia i kierunki ochrony środowiska.
5.9. Edukacja ekologiczna
Konieczność działania na rzecz edukacji ekologicznej wynika z zapisów zawartych w ustawie „Prawo ochrony środowiska”. W art. 77 ustawy omówiono obowiązek włączenia problematyki ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju do programu nauczania we wszystkich typach szkół, jak również we wszystkich kursach, które podnoszą kwalifikacje zawodowe obywateli. Edukacja ekologiczna na terenie gminy jest prowadzona na wielu płaszczyznach i różnymi metodami. Ze względu na zróżnicowanie wieku osób do których jest skierowana, edukację prowadzą samorządy terytorialne, jednostki oświatowe. Bardzo ważnym elementem edukacji ekologicznej są liczne wycieczki organizowane dla dzieci i młodzieży szkolnej do miejsc, które zachowały przyrodę mało zniszczoną i przekształconą, czyli do parków krajobrazowych, narodowych i rezerwatów przyrody. Wśród uczniów szkół podstawowych bardzo dobrą metodą edukacji ekologicznej są „zielone szkoły”. Mają one za zadanie zaciekawienie dzieci i młodzieży środowiskiem i zainspirować ich do szukania wiedzy w kontaktach z ludźmi i przyrodą. Edukacja na etapie szkoły polega przede wszystkim na wprowadzeniu do programu nauczania dodatkowych godziny zajęć z ekologii, a dzieci i młodzież realizują zadania programowe przy użyciu: wycieczek, gazetek szkolnych, różnorodnych akcji, wystawek, pogadanek, spotkań. Przez Urząd Gminy przygotowywane są konkursy ekologiczne dofinansowane przez WFOŚiGW, którego uczestnikami są uczniowie szkół podstawowych i gimnazjalnych.
W ramach działalności oświatowej szkół podstawowych i gimnazjum prowadzone są akcje, prezentacje i prelekcje uświadamiające dzieci i młodzieży o konieczności ochrony
494 9 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 50 środowiska przyrodniczego i jego zasobów. Systematycznie, corocznie organizowane są zbiórki śmieci na terenie gminy w ramach edukacyjnych działań proekologicznych pn: „Sprzątanie Świata”. Młodzież szkolna uczestniczy w akcjach sadzenia lasu , akcjach dokarmiania zwierzyny w okresach zimowych. Edukacja ekologiczna nie ogranicza się tylko do dzieci i młodzieży, ale ich adresatami są wszyscy mieszkańcy terenu gminy.
505 0 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 51 6. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
Podstawowym celem sporządzenia i uchwalenia POŚ jest realizacja przez jednostki samorządu terytorialnego polityki ochrony środowiska zbieżnej z założeniami najważniejszych dokumentów strategicznych i programowych. Program ochrony środowiska powinien stanowić podstawę funkcjonowania systemu zarządzania środowiskiem spajającą wszystkie działania i dokumenty dotyczące ochrony środowiska i przyrody na szczeblu danej JST. Celem niniejszego Programu ochrony środowiska jest przedstawienie wytycznych do racjonalnych działań programowych na dalsze lata i poprawa stanu środowiska przyrodniczego Gminy Sypniewo, bądź utrzymanie dobrego poziomu tam gdzie został on osiągnięty w wyniku realizacji założeń poprzedniego projektu. Zawarte w POŚ rozwiązania inwestycyjne oraz organizacyjno-informacyjne przyczynią się do właściwego, zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju gospodarowania zasobami przyrodniczymi. Opracowany POŚ jest wypełnieniem obowiązku Gminy Sypniewo w zakresie sporządzania strategicznych dokumentów gminnych, co pozwala władzom gminy na bieżąco kontrolować stan środowiska oraz planować na tej podstawie działania służące ochronie środowiska. Program Ochrony Środowiska określa politykę środowiskową, a także wyznacza cele i zadania środowiskowe, które odnoszą się do aspektów środowiskowych, usystematyzowanych według priorytetów. Przedmiotowy dokument wspomaga dążenie do uzyskania w gminie sukcesywnego ograniczenia degradacji środowiska, ochronę i rozwój jego walorów oraz racjonalne gospodarowanie zasobami środowiska. Przyjęcie Programu Ochrony Środowiska jest formą podejmowania strategicznej decyzji umożliwiającej realizację kierunków rozwoju tego zakresu działalności w określonej perspektywie czasowej. Wynikiem procesu planowania jest dokument zawierający wizję rozwoju systemu zarządzania ochroną środowiska, określający opcje i warunki rozwiązań. Jest on także ważnym środkiem informacji, narzędziem kontroli i materiałem wykorzystywanym do rozwoju systemu w przyszłości. Właściwy system zarządzania ochroną środowiska musi opierać się na strategicznych wnioskach, które w tym przypadku są przedstawione w postaci dokumentów programowych.
515 1 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 52 6.1. Obszary Interwencji
Cele programu oparte są na 11 obszarach interwencji, które są kluczowe do podjęcia działań strategicznych zmierzających do poprawy stanu poszczególnych elementów środowiska: Ochrona klimatu i jakości powietrza – Największą część emisji zanieczyszczeń stanowi emisja pochodząca z energetycznego spalania paliw. Spowodowana jest głównie znaczną ilością kotłowni lokalnych opalanych węglem, jak również ilością pojazdów samochodowych tranzytowych i lokalnych. Dwutlenek siarki emitowany jest przede wszystkim przez kotłownie lokalne, przy spalaniu zanieczyszczonego węgla. Tlenki azotu pochodzą ze spalania węgla, koksu, gazu i benzyn (transport samochodowy). Pyły - emitowane są do atmosfery wraz ze spalinami pochodzącymi ze spalania paliw stałych. Średnie stężenie zanieczyszczeń emitowanych do powietrza w okresie zimowym jest kilka razy wyższe niż w okresie letnim. Istotnym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza są tradycyjne kotłownie . Oceny jakości powietrza na terenie gminy Sypniewo dokonano w Planie Gospodarki niskoemisyjnej (PGN). Jest to to dokument strategiczny, którego celem jest określenie wizji rozwoju gminy Sypniewo w kierunku gospodarki niskoemisyjnej poprzez: redukcję emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, zwiększenie efektywności energetycznej oraz poprawy jakości powietrza, a także zmiana postaw konsumpcyjnych użytkowników energii. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej obejmuje swoim zakresem całkowity obszar terytorialny Gminy Sypniewo, czyli obszary, w których władze mają wpływ na zużycie energii w perspektywie długoterminowej. W związku z powyższym PGN wymaga ciągłego analizowania prowadzonych działań na rzecz rozwoju Gminy oraz powinien być nieustanie monitorowany i aktualizowany. Plan Gospodarki niskoemisyjnej umożliwi m.in..: - Zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza, a tym samym poprawę zdrowia ludzi oraz poprawę stanu środowiska - Staranie się o dofinansowania z funduszy unijnych oraz innych źródeł na m.in. termomodernizację budynków, wdrażanie Odnawialnych Źródeł Energii, inwestycje związane z transportem publicznym - Obniżenie kosztów ogrzewania, zmniejszenie zużycia energii przez odbiorców - Modernizację obiektów na terenie Gminy Sypniewo - Promocję Odnawialnych Źródeł Energii 525 2 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 53 - Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego - Poprawę efektywność energetycznej W ramach przygotowania niniejszego dokumentu wykonano inwentaryzację emisji gazów cieplarnianych z obszaru gminy, a także przeanalizowano uwarunkowania i możliwości redukcji zużycia energii, a w konsekwencji ograniczenie emisji C02 do atmosfery. Planowane do realizacji działania w połączeniu z trendami jakie wystąpią niezależnie od działań Gminy pozwolą Gminie Sypniewo osiągnąć zakładaną redukcję emisji C02 o 20% do roku 2020. Do zadań przyjętych do realizacji w ramach PGN zaliczamy: montaż instalacji solarnych, paneli fotowoltaicznych oraz pomp ciepła w budynkach użyteczności publicznej, wymiana oświetlenia w budynkach użyteczności publicznej na terenie Gminy Sypniewo, organizacja wspólnych przetargów na zakup energii elektrycznej dla Urzędu Gminy i podległych mu instytucji, budowa ścieżek rowerowych na terenie gminy Sypniewo remont dróg i ulic na terenie Gminy Sypniewo (remont nawierzchni, chodniki, parkingi, zagospodarowanie terenu). Natomiast przewidywanymi trendami, które mogą wpłynąć na redukcję C02 oraz które mogą wystąpić niezależnie od działań Gminy są: - wdrożenia do prawa polskiego dyrektyw UE dotyczących efektywności energetycznej,- - wdrożenia działań przewidzianych w polityce transportowej UE, - naturalnego trendu wymiany sprzętu AGD, RTV i ITC - wzrostu udziału energii z OZE w energii elektrycznej w Polsce, - modernizacji sektora elektroenergetycznego w Polsce. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest kluczowym dokumentem pokazującym sposób, w jaki Gmina Sypniewo, zamierza osiągnąć cele wyznaczone do realizacji w zakresie ograniczenia emisji CO2 na terenie Gminy. Gmina Sypniewo jest przygotowana do realizacji i monitoringu działań ujętych w PGN. Odpowiedzialnymi za monitorowanie oraz koordynowanie działań określonych w Planie będą pracownicy Urzędu Gminy w Sypniewie. Działania zaplanowane w celu wdrażania i realizowania celów wyznaczonych w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Sypniewo będą finansowane ze środków zewnętrznych, jak i budżetu Gminy Sypniewo.
2) Zagrożenia hałasem – Hałas można podzielić na: * przemysłowy, * drogowy.
535 3 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 54 * komunalny (w miejscach publicznych, w pomieszczeniach mieszkalnych). Dopuszczalny poziom hałasu w środowisku, określony rozporządzeniem Ministra Środowiska, w zależności od rodzaju terenu i źródła emisji, w porze dziennej wynosi od 60 do 75 dB, w porze nocnej za. od 45 do 67dB4. Z badań Państwowego Zakładu Higieny wynika, że granicą, powyżej której hałas należy traktować jako uciążliwy, jest poziom 60- 65 dB. W odniesieniu do hałasu komunikacyjnego przyjęto (dane PZH), iż jest on mało uciążliwy poniżej 52 dB, średnio uciążliwy w przedziale od 52 do 62 dB, o dużej uciążliwości w granicach 63-70 dB i o bardzo dużej uciążliwości powyżej 70 dB. Hałas powyżej 85 dB jest już uznawany za szkodliwy, długotrwałe jego oddziaływanie może powodować uszkodzenia słuchu z jego utratą włącznie. Badaniami klimatu akustycznego zajmuje się Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie. Na przestrzeni 5- ciu ostatnich lat na terenie Gminy Sypniewo nie został wyznaczony żaden punkt monitoringu hałasu. Na terenie gminy nie występuje negatywne oddziaływanie w zakresie emisji hałasu. Hałas przemysłowy w obrębie gminy Sypniewo ma marginalne znaczenie, z uwagi na niski stopień uprzemysłowienia. Stanowi on zagrożenie o charakterze lokalnym, występujące głównie na terenach sąsiadujących z zakładami rzemieślniczymi i usługowymi. Do zakładów takich należą najczęściej warsztaty mechaniki pojazdowej oraz gospodarstwa rolne. Ważną rolę w kształtowaniu klimatu akustycznego odgrywają szlaki komunikacyjne przebiegające przez obszar Gminy, - droga wojewódzka 626 z drogami powiatowymi i gminnymi. 3) Pola elektromagnetyczne - badaniami natężenia pól elektromagnetycznych zajmuje się Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie. Na przestrzeni 5-ciu ostatnich lat na terenie gminy Sypniewo nie został wyznaczony żaden punkt monitoringu pól elektromagnetycznych. Promieniowanie elektromagnetyczne jest nowym zanieczyszczeniem środowiska, których główne źródła powstawania to : linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia 110 KV i związane z nimi stacje elektroenergetyczne. Punktami promieniowania niejonizującego są: stacje bazowe telefonii komórkowej analogowej Centertel, T-mobile, Plus, Orange , które instalowane są na specjalnych masztach, pojedyncze nadajniki radiowe, urządzenia emitujące pole elektromagnetyczne będące w dyspozycji policji, straży pożarnej, ośrodkach medycznych 4) Gospodarowanie wodami - Cały obszar gminy położony jest w dolinie rzeki Narew. Przez teren Gminy płynie rzeka Róż z jej dwoma ramionami- północnym biorącym
545 4 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 55 początek na terenach graniczących z gminą Krasnosielc oraz południowym biorącym początek na terenie gminy Płoniawy – Bramura. Jest ona zarazem jedyną rzeką w Gminie Sypniewo. Wypływa ona z dwóch źródeł położonych na północ i północny-zachód od Gminy. Ramiona te łączą się w centrum Gminy, by już jako jeden ciek wpaść do Narwi. Ma ona charakter nizinny, charakteryzuje się małym spadkiem. Rzeka nie ma większego znaczenia gospodarczego. Na obszarze gminy można wyodrębnić obszary o odmiennych warunkach wodnych: - obszar dolinny rzeki Róż o okresowym nadmiarze wody, - obszar we wschodniej części gminy o stałym niedoborze wody, - pozostały obszar gminy o relatywnie optymalnej ilości wody. Nierównomierny rozkład opadów w ciągu roku powoduje okresowe braki lub nadmiar wody. Istnieje więc potrzeba gromadzenia jej nadmiaru celem wykorzystania w okresach niedoboru. Regulacja stanu wód powierzchniowych odbywa się za pomocą systemu melioracji podstawowej i szczegółowej, która uniezależnienia produkcję rolniczą od sezonowych wahań poziomów wody.
5) Gospodarka wodno-ściekowa - system zbiorowego zaopatrzenia w wodę gminy jest dobrze rozwinięty. W Gminie Sypniewo łączna długość sieci wodociągowej wynosi 65,80 km. Do sieci wodociągowej podłączone jest ok 700 budynków mieszkalnych. Swoim zasięgiem obejmuje 21 wsi podłączonych do dwóch stacji uzdatniania wody: w Sypniewie i Rzechowie Gać. W 2017r. zużycie wody z wodociągu w Sypniewie wynosiło 89782 m3, a w Rzechowie Gać 88654 m3.
. Najpoważniejsze zagrożenie jakości wód podziemnych i powierzchniowych stanowią jednostki osadnicze oraz obiekty produkcyjne i usługowe zlokalizowane na terenach gminy pozbawionych kanalizacji. Ścieki odpływające z tych obiektów, gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych oraz w 130 przydomowych oczyszczalniach ścieków. Gminie brak jest kanalizacji, a wszelkie nieczystości odprowadzane są do indywidualnych szamb lub do oczyszczalni przydomowych.
Obecnie na terenie wsi Gąsewo Poduchowne znajduje się jedna czynna biologiczna oczyszczalnia przy zakładzie mleczarskim - Polindus.
555 5 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 56
6) Zasoby geologiczne - na terenie gminy występują złoża kopalin pospolitych (żwir, pospółka). Występujące złoża kopalin są udokumentowane, eksploatowane i zagospodarowywane przez podmioty gospodarcze, które uzyskały stosowne koncesje geologiczne. Eksploatacja złóż jest prowadzona w obrębie wsi Zalesie i Rzechowo Gać. Pozyskane surowce wykorzystywane są w budownictwie oraz do remontów dróg.
7) Gleby Na terenie gminy Sypniewo występują dwa typy gleb:
bielicowe i rdzawe wytworzone z piasków słabo gliniastych, gliniastych i luźnych, mady wytworzone z piasków i glin lekkich. W gminie Sypniewo dominują tereny z przewagą gleb o okresowym niedoborze wody ale także o relatywnie optymalnej ilości wody (33,7%). Obszary o stałym niedoborze wody stanowią 16,3% użytków rolnych i występują we wschodniej części Gminy, a o okresowym nadmiarze wody, głównie wzdłuż cieków, obejmują 10,3%. Te ostatnie obszary zajęte są przez użytki zielone. W Gminie dominują kompleksy gleb żytnich słabych i bardzo słabych, które łącznie stanowią 55% gruntów ornych. Kompleksy pszenne oraz żytni bardzo dobry i dobry zajmują łącznie 35.4%. Gleby sprzyjają rozwojowi rolnictwa, odpowiedni dobór upraw gwarantuje dość dobre plony.
8) Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów - Obecnie na terenie gminy Sypniewo funkcjonuje system odpłatnego odbioru odpadów z terenu każdej posesji. Zorganizowanym systemem objęci są wszyscy mieszkańcy gminy. Odbiór odpadów od mieszkańców odbywa się zgodnie z przyjętym harmonogramem odbioru odpadów komunalnych zmieszanych i segregowanych w oparciu o zawarte umowy odbioru odpadów z firmą Błysk Bis wyłonioną w drodze postępowania przetargowego. Metoda ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w przypadku nieruchomości zamieszkałych naliczana jest od osoby, a w przypadku nieruchomości niezamieszkałych na podstawie zawartych umów właścicieli nieruchomości z podmiotem odbierającym odpady. Według stanu na dzień 31.12.2016r. liczba gospodarstw domowych objęta systemem wynosiła 830 nieruchomości. Liczba osób objętych systemem odbioru odpadów na podstawie złożonych deklaracji na dzień 31-12-2016r wynosiła 2667 osób
565 6 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 57 natomiast zameldowanych w gminie 3419 co stanowiło koło 78% liczby osób zameldowanych. Różnica w podanej liczbie mieszkańców wynika m.in. z faktu, że wielu uczniów i studentów kontynuuje naukę poza miejscem stałego zameldowania. Analogiczna sytuacja występuje wśród osób czynnych zawodowo, którzy ze względu na wykonywaną pracę przebywają poza terenem gminy. Na bieżąco prowadzone są działania mające na celu weryfikację danych zawartych w deklaracjach i sprawdzenie ich ze stanem faktycznym. Gmina Sypniewo w roku 2016 osiągnęła wyznaczony dla tego roku poziom: odzysku i recyklingu wysegregowanych odpadów tj. 27,96% przy wymaganym 18% Gmina Sypniewo posiada opracowany „Program usuwania wyrobów zawierających azbest.
9) Zasoby przyrodnicze i dziedzictwo kulturowe – Powierzchnia lasów na terenie gminy wynosi 3298 ha co stanowi 25,4% ogólnej powierzchni. Połowa powierzchni lasów jest we władaniu osób fizycznych, drugą połowę stanowią lasy państwowe. W przeważającej ilości są to lasy na siedlisku boru świeżego wilgotnego, których drzewostan stanowi głównie sosna, brzoza, dąb osika oraz olcha. Na terenie gminy nie ma żadnych pomników przyrody. Nie występuje również obszar „Natura 2000”
10) Zagrożenie poważnymi awariami - na podstawie danych GIOŚ w Warszawie i WIOŚ w Warszawie na przestrzeni ostatnich lat do chwili obecnej na terenie gminy Sypniewo nie odnotowano zdarzeń o znamionach poważnej awarii.
11) Edukacja ekologiczna - Na terenie gminy Sypniewo edukacja ekologiczna prowadzona jest przede wszystkim przez funkcjonujące szkoły i przedszkola. Ponadto prowadzone są konkursy ekologiczne i akcje plakatowe na rzecz zmniejszenia się ilości odpadów, akcje sprzątanie świata, odbywają się festyny eko-edukacyjne dla dzieci i dorosłych, które przyczyniają się do zwiększania wrażliwości ekologicznej mieszkańców. W szkołach prowadzona jest edukacja ekologiczna. Zagadnienia dotyczące ekologii, ochrony środowiska, rozwoju zrównoważonego poruszane są w ramach treści programowych podczas zajęć biologii, plastyki, geografii, fizyki, chemii, zajęć technicznych czy godzin wychowawczych. Elementy edukacji ekologicznej wprowadza się również w edukacji najmłodszych, prowadzonej w oddziałach przedszkolnych. Każdorazowo, działania w zakresie edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży powinny być optymalnie dopasowane do wieku i poziomu rozwoju, tak, by mogły przynieść
575 7 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 58 odpowiednie efekty. Nauczyciele i wychowawcy powinni bardzo dobrze orientować się w lokalnych problemach dotyczących środowiska na terenie Gminy, aby nadać tym działaniom najbardziej odpowiedni kierunek. Powinni również charakteryzować się wysokim poziomem zaangażowania w tę tematykę, by zarażać podopiecznych entuzjazmem. Do pomocy warto również zapraszać i angażować inne instytucje, które mogą posłużyć pomocą merytoryczną oraz praktyczną.
6.2. Cele i kierunki interwencji Programu Ochrony Środowiska
W oparciu o ocenę stanu środowiska i cele priorytetowe dokumentów strategicznych i programowych wyższego szczebla wyznaczono cele środowiskowe, kierunki interwencji oraz zadania jakie przewiduje się zrealizować w latach obowiązywania niniejszego dokumentu. W tym celu opracowano harmonogram rzeczowo- finansowy z uwzględnieniem ram czasowych jego realizacji. Zadania inwestycyjne i nie inwestycyjne wynikają z założeń budżetowych gminy, powiatu i województwa oraz innych jednostek ochrony środowiska, które cyklicznie opracowują różnego rodzaju strategie i programy działań krótko- i długo okresowych. Przyjętymi celami i kierunkami ochrony środowiska dla gminy Sypniewo są: 1) Obszar interwencji: Ochrona klimatu i jakości powietrza Cel: Poprawa jakości powietrza, w tym dążenie do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego dla ozonu do 2022 r. Kierunek interwencji: Ograniczenie emisji powierzchniowej Kierunek interwencji: Ograniczenie emisji liniowej Kierunek interwencji: Ograniczenie emisji punktowej Kierunek interwencji: Poprawa efektywności energetycznej Kierunek interwencji: Zwiększenie wykorzystana odnawialnych źródeł energii Kierunek interwencji: Ocena stanu jakości powietrza Kierunek interwencji: Działania administracyjne 2) Obszar interwencji: Zagrożenia hałasem Cel: Zmniejszenie oddziaływania hałasu i ochrona przed hałasem Kierunek interwencji: Ograniczenie emisji hałasu do środowiska Kierunek interwencji: Ocena stanu akustycznego środowisk Kierunek interwencji: Działania administracyjne 3) Obszar interwencji: Pola elektromagnetyczne Cel: Zmniejszenie oddziaływania pola elektromagnetycznego
585 8 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 59 Kierunek interwencji: Ochrona przed polami elektromagnetycznymi
4) Obszar interwencji: Gospodarowanie wodami Cel: Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi Kierunek interwencji: Zmniejszenie deficytu wód powierzchniowych i podziemnych Kierunek interwencji: Optymalizacja zużycia wody Cel: Ochrona przed powodzią i suszą Kierunek interwencji: Przygotowanie dokumentów planistycznych i map w zakresie bezpieczeństwa powodziowego Kierunek interwencji: Budowa i modernizacja infrastruktury przeciwpowodziowej Kierunek interwencji: Ocena stanu środowiska wodnego
5) Obszar interwencji: Gospodarka wodno-ściekowa Cel: Racjonalna gospodarka wodno-ściekowa służąca poprawie jakości wód Kierunek interwencji: Rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, szczególnie w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków Kierunek interwencji: Redukcja zanieczyszczeń wód spowodowanych działalnością rolniczą Kierunek interwencji: Działania administracyjne
6) Obszar interwencji: Zasoby geologiczne Cel: Racjonalne gospodarowanie zasobami geologicznymi • Kierunek interwencji: Monitoring i kontrola wydobycia kopalin
7) Obszar interwencji: Gleby Cel: Ochrona powierzchni ziemi Kierunek interwencji: Ochrona gleb użytkowanych rolniczo Kierunek interwencji: Rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych Kierunek interwencji: Edukacja ekologiczna rolników 8) Obszar interwencji: Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Cel: Racjonalna gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Kierunek interwencji: Zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów, w tym zmniejszenie masy składowanych odpadów Kierunek interwencji: Racjonalna gospodarka odpadami niebezpiecznymi
595 9 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 60 Kierunek interwencji: Właściwe zagospodarowanie komunalnych osadów ściekowych Kierunek interwencji: Monitoring oraz działalność kontrolna w zakresie właściwego postępowania z odpadami Kierunek interwencji: Inwentaryzacja i rekultywacja terenów nielegalnych składowisk odpadów
9) Obszar interwencji: Zasoby przyrodnicze Cel: Ochrona walorów przyrodniczych Kierunek interwencji: Ochrona gatunkowa Kierunek interwencji: Kształtowanie polityki zagospodarowania przestrzennego uwzględniającej walory przyrodnicze i krajobrazowe Kierunek interwencji: Ochrona i rozwój zieleni na terenach zurbanizowanych Cel: Ochrona lasów i zwiększenie lesistości Kierunek interwencji: Rozwój różnorodności biologicznej w lasach na różnych poziomach jej funkcjonowania
10) Obszar interwencji: : Zagrożenia poważnymi awariami Cel: Transport substancji niebezpiecznych • Kierunek interwencji: Ograniczenie ryzyka wystąpienia zagrożeń związanych z transportem materiałów niebezpiecznych Cel: Przeciwdziałanie poważnym awariom • Kierunek interwencji: Wzmocnienie instytucjonalne służb inspekcji ochrony środowiska, inspekcji sanitarnej i straży pożarnej oraz systemu monitorowania i ostrzegania o poważnych awariach Kierunek interwencji: Ograniczenie ryzyka wystąpienia zagrożeń przez zakłady, które mogą być potencjalnymi sprawcami poważnych awarii Cel: Ochrona przeciwpożarowa • Kierunek interwencji: Ochrona przed pożarami
11) Obszar interwencji: Edukacja ekologiczna i udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska Cel: Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców Kierunek interwencji: Kształtowanie i promocja postaw prośrodowiskowych mieszkańców, w tym działania o charakterze edukacyjno - informacyjnym
606 0 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 61 Kierunek interwencji: Rozwój infrastruktury edukacyjnej Cel: Wzrost świadomości ekologicznej przedsiębiorców i pracowników administracji • Kierunek interwencji: Działania edukacyjno-informacyjne skierowane do podmiotów gospodarczych i jednostek administracji publicznej Cel: Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska • Kierunek interwencji: Rozszerzenie zakresu informowania społeczeństwa o środowisku i jego stanie oraz zapewnienie udziału społecznego w postępowaniach administracyjnych
616 1 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 62 7. System Realizacji Programu Ochrony Środowiska
Realizacja wyznaczonych celów i kierunków interwencji wymaga ustalenia odpowiedniego systemu zarządzania Programem Ochrony Środowiska. Wyznaczenie prawidłowych rozwiązań o charakterze organizacyjnym ma istotne znaczenie w procesie wdrażania programu i jego realizacji. Zarządzanie Programem powinno odbywać się zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju w oparciu o instrumenty: prawne, finansowe, społeczne i strukturalne. System zarządzania w Polsce odbywa się na szczeblu centralnym (krajowym), wojewódzkim, powiatowym i gminnych. W odniesieniu do analizowanego Programu główną jednostką, na której spoczywać będzie realizacja wyznaczonych zadań będzie Gmina Sypniewo. Niemniej jednak całościowe zarządzanie systemem realizacji Programu Ochrony Środowiska obejmie jednostki powiatowe, wojewódzkie i krajowe w zakresie wyznaczonych działań monitorowanych. Reasumując, zarządzanie Programem wiąże się z: -koordynacją przebiegu wdrażania i realizacji -bieżącą oceną realizacji i aktualizacją celów i kierunków interwencji -monitorowaniem skutków realizacji wyznaczonych zadań -sprawozdawczością na temat wykonania Programu System wdrażania Programu Ochrony Środowiska będzie podlegał regularnej ocenie poprzez odpowiednio zaplanowane działania monitorujące. Celem monitoringu jest zbieranie, analizowanie i udostępnianie danych o środowisku i zachodzących w nim zmian, w sposób zapewniający zwiększenie efektywności zaplanowanej polityki środowiskowej. Monitoring jest narzędziem wspomagającym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarządzania środowiskiem. Monitorowanie wdrażania postanowień Programu Ochrony Środowiska polegać będzie głównie na działaniach organizacyjno- kontrolnych, do których należą: - ocena stopnia wykonania zadań (ocena efektywności wykonania zadań) - ocena zidentyfikowanych problemów oraz podjętych działań w celu ich rozwiązania lub minimalizacji - ocena rozbieżności pomiędzy założonymi celami, kierunkami i zadaniami, a ich wykonaniem (ocena przyczynowo-skutkowa) Na potrzeby Programu Ochrony Środowiska, w tym sprawnego monitorowania postępu wdrażania przyjętej polityki środowiskowej ustalono odpowiednie wskaźniki monitorowania. Wskaźniki te opisują wartość bazową oraz wartość docelową jaka powinna być osiągnięta w wyniku realizacji określonych w programie celów
626 2 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 63 środowiskowych. Co dwa lata Wójt Gminy zobowiązany będzie do sporządzania Raportów z realizacji Programu Ochrony Środowiska, które będą przedstawiane radzie Gminy, a następnie przekazywane do organu wykonawczego powiatu makowskiego. Realizacja wyznaczonych zadań oraz osiągnięcie wyznaczonych celów Programu Ochrony Środowiska wymaga znacznych nakładów finansowych niejednokrotnie przewyższających możliwości budżetowe jednostek samorządu terytorialnego. Głównymi źródłami finansowania będą środki własne Gminy, środki inwestorów oraz mieszkańców. Środki te będą stanowiły uzupełnienie i wkład własny dla źródeł krajowych i zagranicznych - szczególnie krajowych funduszy ekologicznych (WFOŚiGW, NFOŚiGW) i funduszy unijnych w ramach ściśle sprecyzowanych Programów operacyjnych np. RPOWM 2014-2020, POIiŚ 2014-2020. 7.1. Zarządzanie środowiskiem
Proces zarządzania obejmuje następujące czynności: planowanie, organizowanie, decydowanie, motywowanie, kontrolowanie. W każdym systemie zarządzania można wyodrębnić sferę procesów realnych i sferę regulacji. Sfera procesów realnych obejmuje działalność człowieka skierowaną bezpośrednio na podmioty materialne i przekształcenie materii, a sfera regulacji – całość procesów informacyjnych, myślowych i decyzyjnych, podejmowanych z myślą o kształtowaniu systemu sfery realnej. Wyodrębnioną i odpowiednio uporządkowaną część rzeczywistości, która jest związana z zarządzaniem, użytkowaniem, ochroną i kształtowaniem środowiska przyrodniczego, nazywamy systemem zarządzania (sterowaniem) środowiskiem. System ten jest złożony i niejednorodny.
636 3 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 64
Tabela 5. Schemat struktur odpowiedzialnych za zarządzanie środowiskiem
Tabela 6 Harmonogram realizacji programu ochrony środowiska Wyszczególnienie: 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Opracowanie i zatwierdzenie + programu ochrony środowiska Wydzielenie w urzędzie gminy + osób koordynujących wdrożenie programu Realizacja zadań + + + + + + Ocena realizacji celów i zadań + + Weryfikacja listy celów i + + priorytetów Monitoring wdrażania programu + + + + + + Monitoring skutków realizacji + + programu Raport z realizacji programu + +
Źródło: opracowanie własne
646 4 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 65 7.2. System zarządzania programem
Do zarządzania programem ochrony środowiska gminy posłużą instrumenty zarządzania środowiskiem (prawne, finansowe i społeczne.
Politykę przestrzenną i ekologiczną oraz strategię rozwoju gminy kształtuje Rada Gminy, do której należy uchwalenie niniejszego programu ochrony środowiska, planu gospodarowania odpadami, strategii rozwoju, planu zagospodarowania przestrzennego.
Organem koordynującym znaczną część zadań ujętych w programie, a jednocześnie odpowiedzialnym za ich realizację jest Wójt. Posiada on takie instrumenty prawne jak: zezwolenie, uzgodnienie, kontrola i nadzór. Odpowiednie ich wykorzystywanie może skłaniać korzystających ze środowiska do zachowań proekologicznych i podejmowania przedsięwzięć ujętych w gminnym programie ochrony środowiska. Kompetencje wójta w dziedzinie ochrony środowiska wynikają z następujących ustaw:
o samorządzie gminnym
o ochronie przyrody
Prawo Ochrony Środowiska
o odpadach
o utrzymaniu czystości
a w mniejszym zakresie:
Prawo wodne
Prawo geologiczne i górnicze
o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska.
7.3. Instrumenty zarządzania środowiskiem
Zarządzaniem środowiska zajmuje się administracja rządowa, samorządowa, instytucje im podporządkowane oraz podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska.
Organy administracji odpowiedzialne za wykonywanie i egzekwowanie prawa mają na celu głównie zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska i przestrzeganie norm racjonalnego korzystania ze środowiska. Podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska kierują się głównie efektami ekonomicznymi swojej działalności, muszą przy
656 5 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 66 tym uwzględniać konieczność dotrzymywania wymagań określonych prawem. Modernizują też lub eliminują przestarzałe rozwiązania techniczne i technologiczne przeważnie uciążliwe dla środowiska prowadzą kontrolę emisji.
Do zarządzania środowiskiem służą instrumenty prawne, finansowe i społeczne.
7.4. Instrumenty prawne
Do instrumentów prawnych należą:
1. wydawanie zezwoleń, decyzji, koncesji na korzystanie ze środowiska
2. miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
Przed przystąpieniem do opracowania planu zagospodarowania wykonuje się studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania. Dla potrzeb tych opracowań wykonuje się opracowanie ekofizjograficzne, w którym charakteryzuje się poszczególne elementy przyrodnicze środowiska i ich wzajemne powiązania (Prawo ochrony środowiska - Art. 71),
3. oceny oddziaływania na środowisko ( ooś)
Procedura ocen oddziaływania na środowisko stosowana zgodnie z Ustawą z 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017r. poz. 519) jest jednym z najważniejszych instrumentów ochrony środowiska. Stanowi ona uniwersalną procedurę weryfikowania programowania i planowania rozwoju, zagospodarowania przestrzennego oraz lokalizacji inwestycji (przedsięwzięć). Procedurze tej podlegają:
o projekty polityk, planów, strategii (np. projekty planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego),
o projekty dokumentów sektorowych (np. projekty programów w dziedzinie leśnictwa, transportu, gospodarki wodnej itp.),
o działania lokalizacyjne dotyczące przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko określonych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dn. 09-11-2010r. (Dz. U. z 2016r. poz. 71) w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko (np. stacji dystrybucji 666 6 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 67 paliw płynnych, oczyszczalni ścieków, itp.).
Opracowaniami wykonywanymi podczas postępowania w sprawie ooś są odpowiednio: prognozy oddziaływania na środowisko lub raporty oddziaływania przedsięwzięć (obiektów) na środowisko. Organ prowadzący postępowanie publicznie informuje o tym, zbiera uwagi i wnioski, może przeprowadzić otwartą rozprawę administracyjną oraz rozpatruje zgłoszone uwagi i wnioski. Następnie informuje w podobny sposób o wyniku postępowania, tj. decyzji w sprawie.
4. monitoring środowiska
Państwowy monitoring środowiska prowadzony jest przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Państwowy monitoring środowiska zapewnia dostarczanie informacji dla potrzeb opracowania planów zagospodarowania przestrzennego, wykonywania raportów ooś oraz prac studialnych i prognostycznych. Obecnie w określonych prawem przypadkach wprowadzono obowiązek wykonywania badań monitoringowych w przedsiębiorstwach lub na obiektach (np. w rejonie składowisk odpadów).
5. pozwolenia zintegrowane
Wprowadzanym obecnie nowoczesnym instrumentem prawnym są pozwolenia zintegrowane wydawane przez starostę lub wojewodę. Pozwolenie zintegrowane jest decyzją administracyjną będącą rodzajem licencji na prowadzenie działalności, na warunkach ustalonych dla wszystkich komponentów środowiska oraz przy spełnieniu wymagań technicznych określonych jako najlepsze dostępne techniki. W pozwoleniu określane są ponadto rodzaje i ilości wykorzystywanej energii, surowców, materiałów i paliw. Pozwolenia zintegrowanego wymagają instalacje, których działalność (ze względu na rodzaj i skalę) może powodować znaczne zanieczyszczenie środowiska. Rodzaje tych instalacji zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dn. 29.11.2010r. (Dz. U. z 2016r. poz. 71) w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości.
676 7 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 68 7.5. Instrumenty społeczne
Instrumenty społeczne polegają na:
współpracy samorządu ze społeczeństwem: przede wszystkim w uczestniczeniu społeczeństwa w konsultacjach prowadzących do podejmowania decyzji w procesie zarządzania środowiskiem i wspólnym planowaniu lokalnej polityki ekologicznej;
ocenie i monitorowaniu skutków prowadzonej polityki ekologicznej;
prowadzeniu edukacji ekologicznej;
włączeniu przedsiębiorców w realizację polityki ekologicznej gminy.
Kluczowym elementem w problematyce ochrony środowiska jest zwiększanie świadomości społecznej przez prowadzenie edukacji ekologicznej. W Ustawie Prawo ochrony środowiska zapisany został obowiązek włączenia problematyki ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju do programów nauczania wszystkich typów szkół i kursów prowadzących do uzyskania kwalifikacji zawodowych. Rząd zapewnia organizacyjne i techniczne wsparcie instytucjom publicznym na rzecz działań edukacyjnych i promocyjnych realizowanych przez organizacje ekologiczne. W Prawie ochrony środowiska uregulowany również został dostęp do informacji o środowisku, udział społeczeństwa w postępowaniach w sprawie ocen oddziaływania na środowisko i w działaniach dotyczących ochrony środowiska. 7.6. Instrumenty finansowe Instrumentami finansowymi wykorzystywanymi do realizacji celów polityki ekologicznej są:
opłaty i kary za korzystanie ze środowiska lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska,
dotacje, kredyty i pożyczki ze źródeł krajowych lub zagranicznych,
środki własne samorządu przeznaczone na ochronę środowiska, a pochodzące z innych źródeł.
Źródła finansowania ochrony środowiska są zróżnicowane w zależności od rodzaju i okresu przewidywanego działania, a przede wszystkim od możliwości stosowania instrumentów finansowo-ekonomicznych zapewnionych na poziomie krajowym.
686 8 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 69 Fundusze na realizację polityki ekologicznej w Gminie mogą pochodzić z następujących źródeł:
środki własne gminy;
środki budżetowe - publiczne dotacje celowe przydzielane na cele związane z ochroną środowiska z budżetu państwa lub województwa;
środki własne ludności i przedsiębiorstw;
celowe fundusze ekologiczne (NFOŚiGW, WFOŚiGW, GFOŚiGW);
dotacje, kredyty i pożyczki niekomercyjne z krajowych instytucji finansowych (np. EkoFundusz, różnego rodzaju fundacje) oraz instytucji komercyjnych (np. Banku Ochrony Środowiska, Banku Gospodarki Komunalnej) udzielających kredytów i pożyczek na cele proekologiczne na warunkach korzystniejszych niż wynika to z sytuacji na rynku finansowym;
kredyty udzielane przez komercyjne instytucje finansowe (zwłaszcza banki), na cele ekologiczne;
fundusz spójności i fundusze strukturalne Unii Europejskiej oraz fundusze sektorowych programów pomocowych;
fundusze zagranicznych instytucji finansowych (np. Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Europejski Bank Inwestycyjny).
Dotychczas najbardziej istotne znaczenie w finansowaniu ochrony środowiska mają w gminie środki własne gminy, pożyczki i dotacje z Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Fundusze te gromadzą wpływy z opłat uiszczanych przez podmioty za gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz kar administracyjnych. Opłaty ekologiczne ponoszą korzystający ze środowiska, pomimo że ich działalność w tym zakresie jest zgodna z prawem. Jest to bowiem zapłata za korzystanie ze środowiska, stanowiąca pewien ekwiwalent strat ekonomicznych i społecznych, powstających w wyniku zanieczyszczenia środowiska i jego zmian.
Kary ekologiczne są karami pieniężnymi płaconymi przez podmioty gospodarcze za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska.
696 9 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 70 Zebrane środki przeznacza się na dofinansowanie (głównie w formie dotacji) proekologicznych przedsięwzięć podejmowanych przez samorządy lokalne i podmioty gospodarcze, edukację ekologiczną i monitoring. Są to obecnie najbardziej rozpowszechnione formy finansowania zadań z zakresu ochrony środowiska.
W NFOŚiGW i WFOŚiGW przygotowuje się listy zadań, które mogą być przez nie dofinansowywane. Lista taka sporządzana jest corocznie (brak jest wieloletnich programów wydatkowania funduszy na realizację określonych zadań).
WFOŚiGW w Warszawie finansuje następujące dziedziny ochrony środowiska: ochrona powietrza, ochrona ziemi, ochrona wód, ochrona przyrody, gospodarka wodna, monitoring, edukacja ekologiczna, zagrożenia nadzwyczajne.
W momencie przystąpienia do Unii Europejskiej Polska zyskała dostęp do znacznie większych środków finansowych Unii Europejskiej:
funduszy strukturalnych
funduszu spójności przeznaczonego w połowie na wsparcie rozwoju transportu i w połowie na ochronę środowiska, który ma prowadzić do zmniejszenia dysproporcji ekonomicznych i społecznych między poszczególnymi państwami Unii Europejskiej.
7.7. Organy ochrony środowiska: - Organy decyzyjne państwa: Sejm wraz z Senatem i Prezydentem oraz Rada Ministrów. - Centralne organy administracji państwowej: premier, ministrowie i kierownicy urzędów centralnych, ministerstwa i urzędy centralne. - Minister Środowiska – odpowiedzialny za realizację Polityki ekologicznej państwa, konwencji międzynarodowych, przygotowanie projektów ustaw ekologicznych i rozporządzeń wykonawczych - Terenowe organy administracji rządowej: wojewodowie i urzędy wojewódzkie. - Wojewoda – wydaje decyzje analogiczne do starosty, ale w odniesieniu do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, wymagających obligatoryjnie raportu o oddziaływaniu na środowisko, obejmuje ochroną konserwatorską cenne formy ochrony przyrody, realizuje zadania z zakresu łowiectwa, nadzoru nad lasami prywatnymi
707 0 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 71 - Samorządy terytorialne: gminne, powiatowe, wojewódzkie. Wójt, burmistrz, prezydent miasta: - rozpatrują sprawy związane z korzystaniem ze środowiska przez osoby fizyczne nie będące przedsiębiorcami, - wycinaniem drzew, krzewów, - utrzymaniem zieleni, - realizują uchwały rad gmin w sprawie utrzymania czystości i porządku w gminach, - zaopatrzenia w wodę, - zaopatrzenia ciepło, - zaopatrzenia energię, - odprowadzenia ścieków, - systemu zbierania odpadów komunalnych, - realizacji postanowień planu zagospodarowania przestrzennego gminy. - Starosta wydaje decyzje dla przedsięwzięć, które są klasyfikowane jako przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko. - Marszałek Województwa – zajmuje się egzekwowaniem opłat z tytułu gospodarczego korzystania ze środowiska i ich redystrybucją na rzecz funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej; prowadzi także bazę danych o emisjach substancji, wytwarzanych odpadach, pobranej ilości wody w województwie. Jest organem w zakresie melioracji wodnych, uchwala wojewódzki plan zagospodarowania przestrzennego, strategię rozwoju województwa i program ochrony środowiska, sprawuje kontrolę nad WFOŚiGW. - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska – wykonuje kontrole przestrzegania wymogów ochrony środowiska przez wszystkich korzystających ze środowiska, bada i ocenia stan środowiska (monitoring środowiska), wymierza kary za nieprzestrzeganie wymogów ochrony środowiska, prowadzi działania zapobiegające nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska. Podział kompetencji w zakresie ochrony środowiska nakłada na wszystkie szczeble samorządu i organów rządowych obowiązek wzajemnego informowania się i uzgadniania. Należy podkreślić wzmocnienie relacji i wpływu organów samorządowych na działanie Inspekcji Ochrony Środowiska oraz uprawnienia kontrolne organów samorządowych.
717 1 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 72 Władze Gminy odpowiadają za następujące zadania z zakresu gospodarki środowiskiem: 1. ochronę środowiska – najczęściej poprzez wprowadzanie zakazów i nakazów dotyczących sposobu użytkowania powierzchni, przestrzeni i zasobów naturalnych oraz poprzez organizacyjno – finansowe stwarzanie podstaw do budowy komunalnych urządzeń ochrony środowiska. 2. zarządzanie środowiskowe gminą 3. promowane zasad zrównoważonego rozwoju, 4. opracowywanie i realizacje programów ekorozwoju gminy, jak np. program ochrony środowiska, plan gospodarki odpadami czy strategia zrównoważonego rozwoju, 5. opracowywanie i realizacji jednostkowych proekologicznych dokumentów, jak np. dot. ograniczenia niskiej emisji. Do zadań własnych Gminy z zakresu środowiska należy: - ład przestrzenny, - gospodarka terenami, - ochrona środowiska, - dbałość o infrastrukturę techniczną służącą ochronie środowiska (wodociągi, oczyszczalnie ścieków, kanalizacja, składowiska odpadów) - zieleń komunalna i zadrzewianie, - utrzymanie czystości i porządku oraz gospodarka odpadami na terenie gminy, - tworzenie warunków do selektywnej zbiórki odpadów, - organizowanie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami, - zatwierdzenie ugody w sprawach zmian stosunków wodnych na gruntach, - organizowanie ochotniczych drużyn ratowniczych, - zarządzanie ewakuacją ludności na wypadek zagrożenia np.powodziowego, - edukacja ekologiczna, - opiniowanie projektów dokumentów dot. tworzenia parku krajobrazowego, - wprowadzanie form ochrony przyrody, - ustanawianie parków wiejskich i miejskich, - opiniowanie rocznych planów łowieckich, - współdziałanie z dzierżawcami i zarządcami obwodów łowieckich oraz rozstrzyganie sporów Oddziaływanie Gminy na środowisko naturalne może być bezpośrednie, jak w przypadku:
727 2 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 73 - zużycia energii, wody i innych materiałów przez pracowników urzędu - emisja zanieczyszczeń do atmosfery i pośrednie, jak w przypadku: - gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, - zaopatrzenia mieszkańców w wodę, - odprowadzania ścieków, - gospodarki odpadami, - edukacji ekologicznej. Władze gminne mogą wykonywać swe zadnia z zakresu gospodarowania środowiskiem dzięki instrumentom finansowym i prawnym, takim jak: -wydawanie zezwoleń na usuwanie drzew i krzewów, - kary pieniężne za samowolne usuwanie drzew i zakrzewień, - nakazywanie czynności ograniczających uciążliwość dla środowiska, - określanie warunków i wymagań wobec osób hodujących zwierzęta domowe w zakresie bezpieczeństwa i czystości w miejscach publicznych, - nakazywanie wykonania zabezpieczeń wody przed zanieczyszczeniem i zakaz odprowadzania ścieków bez pozwolenia wodnoprawnego. Rada Gminy oddziaływuje na środowisko pośrednio, poprzez: 1. uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, 2. uchwalanie budżetu gminy, 3. uchwalanie planów gospodarczych i rozwojowych mikroregionu, 4. ustalanie zakresu działań jednostek pomocniczych, 5. uchwalanie podatków i opłat lokalnych, w tym np. stawek za usuwanie i unieszkodliwianie odpadów, 6. podejmowanie decyzji odnośnie współpracy z innymi jednostkami, jak np. tworzenie związku gmin itp. Ochrona środowiska niejednokrotnie jest także realizowana przez stowarzyszenia i związki gmin, powołane np. w celu wspólnej gospodarki odpadami.
7.8. Planowane inwestycje z zakresu ochrony środowiska z wykorzystaniem funduszy zewnętrznych:
o budowa oczyszczalni ścieków,
o stosowanie najlepszych dostępnych technik w celu ograniczenia ilości substancji niebezpiecznych odprowadzanych wraz ze ściekami; 737 3 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 74 Inwestycje w zakresie ochrony powietrza:
o modernizacja i rozbudowa systemów ciepłowniczych i wyposażenie ich w instalacje do ograniczenia emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych;
inwestycje w produkcję skojarzoną elektryczności i ciepła
o zamiana palenisk węglowych na rozwiązania bardziej przyjazne środowisku (gazowe, eliminacja węgla niskiej jakości),
o stosowanie rozwiązań pozwalających na redukcję zanieczyszczeń emitowanych do powietrza z dużych zakładów energetycznego spalania paliw,
o przedsięwzięcia na rzecz wykorzystywania alternatywnych źródeł energii, w tym m.in. energetyczne wykorzystanie biomasy i inne,
o proekologiczne inwestycje w miejskich systemach transportowych (zastosowanie paliw o niskiej emisji zanieczyszczeń, w tym gazu),
o ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza;
Inwestycje w zakresie gospodarki odpadami:
o udoskonalanie systemów gospodarki odpadami poprzez: prowadzenie selektywnej zbiorki odpadów
747 4 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 75
Tabela nr 7
Zadania priorytetowe realizacji programu
Przybliżona Przedział Lp. Nazwa zadania wartość czasowy zadania w zł. 1 budowa oczyszczalni ścieków na terenie aglomeracji Sypniewo wraz z kanalizacją sanitarną- zmniejszenie zanieczyszczenia wód 40.000 000 powierzchniowych i podziemnych 2018 – 2023
2 1 200 000 Wspieranie i wspomaganie budowy przydomowych oczyszczalni praca ciągła ścieków w rozproszonej zabudowie;
3 250 000 Realizacja programu likwidacji azbestu; 2018 - 2023 4 1 620 000 praca ciągła Funkcjonowanie systemu gospodarki odpadami 2018 – 2023
5 Ochrona powietrza atmosferycznego 2 000 000 -modernizacja systemów grzewczych, - -wprowadzenie nowych technologii, praca ciągła - wykorzystanie paliw ekologicznych ograniczających emisję niską do powietrza związków siarki oraz pyłów. -termomodernizacja obiektów
6 Modernizacja i budowa dróg, ulic i ścieżek rowerowych 10 000 000 2018-2023
7 - Modernizacja systemów zaopatrzenia w wodę ,rozbudowa sieci 8.000.000 wodociągowej- zminimalizowanie strat wody, polepszenie jakości wody pitnej, zmniejszenie zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych. praca ciągła - Budowa i przebudowa urządzeń oraz obiektów hydrotechnicznych poprawiających bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, a także usuwanie skutków powodzi.
8 Propagowanie zasad przeciwdziałania zagrożeniu pożarowemu; 20 000 - konkursy praca ciągła - szkolenia
9 Szerzenie wiedzy ekologicznej na wszystkich poziomach edukacji 60 000 praca ciągła
10 Wdrażanie programów rolno – środowiskowych współpraca z 5000 terenowym Oddziałem Doradztwa Rolniczego oraz Agencją praca ciągła Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
Źródło: opracowanie własne
757 5 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 76
8. Podsumowanie
Wybór właściwej drogi rozwoju i zarządzania strategicznego regionem musi się opierać na rzetelnej analizie oddziaływania różnych czynników. Zgromadzenie wszelkich dostępnych i istotnych danych przy opracowaniu Programu Ochrony Środowiska oraz ich analiza połączona z wnioskowaniem stanowi podstawę przy opracowaniu tego typu dokumentów. Wiodącym narzędziem stosowanym do oceny czynników rozwoju przy uwarunkowaniach wewnętrznych i zewnętrznych jest analiza SWOT. W ramach uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych analizowano następujące obszary: Ochrona klimatu i jakości powietrza Zagrożenie hałasem Pola elektromagnetyczne Gospodarowanie wodami Gospodarka wodno – ściekowa, Zasoby Geologiczne Gleby Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawania odpadów Zasoby przyrodnicze Zagrożenia poważnymi awariami
Główną jednostką odpowiedzialną za realizację zadań wyznaczonych w Programie Ochrony Środowiska będzie Gmina. Na gminie spoczywać będzie prawidłowa koordynacja, zarządzanie i monitorowanie zapisów Programu Ochrony Środowiska. Z punktu widzenia Programu w realizacji poszczególnych zadań będą uczestniczyć:
- podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu Programem (Gmina, Rada Gminy);
- podmioty realizujące zadania Programu (Gmina, Powiat, inne jednostki działające na danym terenie, realizujące swoje zadania);
społeczność gminy, jako główny podmiot odbierający wyniki działań Programu.
767 6 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 77 Włączanie szerokiego grona partnerów w proces realizacji ustalonych celów, kierunków interwencji i zadań zwiększa ich akceptację oraz zapewnia przyjmowanie rozwiązań korzystnych z punktu widzenia środowiskowego, gospodarczego i społecznego. Istotnym jest zatem sukcesywny rozwój partnerstwa ze wszystkimi możliwymi instytucjami działającymi w regionie, w celu maksymalnego wykorzystania dostępnych zasobów technicznych i finansowych zgodnych z zasadą zrównoważonego rozwoju.
Kontrolą procesu realizacji programu zajmuje się Rada Gminy - poprzez ocenę przekazywanego raportu w cyklu dwuletnim. Na bieżąco kontrolę tą sprawuje jednostka utworzona w Urzędzie Gminy koordynująca wdrażanie programu. Efekty i stopień osiągnięcia celów założonych w programie oceniany jest na podstawie pomiarów i badań poszczególnych komponentów środowiska
Głównym beneficjentem podejmowanych działań w zakresie ochrony środowiska są mieszkańcy gminy. Poprawa stanu środowiska odczuwana też będzie przez wszystkich ludzi przebywających nie tylko na terenie gminy ale i na terenie powiatu. Sprawna realizacja zwiększonych zadań z zakresu ochrony środowiska wymaga wzmocnienia administracji zajmującej się ochroną środowiska w gminie. Wskazane byłoby ponadto wzmocnienie struktur odpowiedzialnych za planowanie, koordynację i dofinansowanie programów inwestycyjnych związanych z ochroną środowiska.
777 7 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 78
BIBLIOGRAFIA
1) Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, 2015r. 2) Centralny rejestr form ochrony przyrody, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie 3) Długookresowa Strategia rozwoju kraju „Polska 2030". Trzecia fala nowoczesności, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, 2013r. 4) Krajowy Plan gospodarki odpadami 2014, Warszawa, 2015 5) Krajowy Program Ochrony Powietrza w Polsce do roku 2020, Ministerstwo Środowiska, 2015r. 6) Krajowy program zapobiegania powstawaniu odpadów, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2015r. 7) Mazowiecki Regionalny Program Operacyjny 2014-2020, Zarząd Województwa Mazowieckiego, 2015r. 8) Monitoring jakości wód podziemnych w województwie Mazowieckim w 2015; WIOŚ Warszawa, 2015r. 9) Monitoring pól elektromagnetycznych na terenie województwa mazowieckiego w 2014r., Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, 2015r. 10) Ogólne kierunki działania Inspekcji Ochrony Środowiska w latach 2016-2020, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2015r. 11) Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Dla Gminy Sypniewo, 2016r. 12) Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego, Samorząd Województwa Mazowieckiego, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie 13) Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, Ministerstwo Gospodarki, 2009r. 14) Program małej retencji wodnej dla województwa mazowieckiego; Samorząd Województwa Mazowieckiego, 2008r. 15) Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz Plan działań na lata 2014-2020, Ministerstwo Środowiska, 2014r. 16) Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, 2014 17) Program Państwowego monitoringu środowiska województwa mazowieckiego na lata 2016 - 2020, Mazowiecki Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, 2015r. 18) Program usuwania wyrobów zawierających azbest dla Gminy Sypniewo 19) Raport o stanie lasów w Polsce, 2015r. 20) Raporty o stanie środowiska w województwie mazowieckim, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, 2011-2015 21) Sprawozdania z gospodarowania odpadami komunalnymi za2015 i 2016 rok, Urząd Gminy Sypniewo, 22) Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko", Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Środowiska, 2014r. 23) Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska 2020", Ministerstwo Gospodarki, 2013r. 24) Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku, Sejmik 787 8 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 79 Województwa Mazowieckiego. 25) Strategia rozwoju Gminy Sypniewo na lata 2016 - 2023 26) Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla województwa mazowieckiego na lata 2016 - 2021 z uwzględnieniem lat 2022 - 2027, Zarząd Województwa Mazowieckiego, 2015r. 27) Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska, Ministerstwo Środowiska, 2015 28) . www.stat.gov.pl 29) . www.powiat-makowski.pl
Przewodniczący Rady Gminy Marek Chrzanowski
797 9 Id: 3D499C04-2C42-4C51-9467-3AA3B7C9FB00. Podpisany Strona 80