Çështje Të Pabarazisë Gjinore Në Vitet 1920 - 1967
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ÇËSHTJE TË PABARAZISË GJINORE NË VITET 1920 - 1967 DHE NDIKIMI I TYRE NË ZHVILLIMIN SHOQËROR TË SHQIPËRISË. Përgatitur nga EZMERALDA XHERAJ Dorëzuar Universitetit Europian të Tiranës Shkollës Doktorale Në përmbushje të detyrimeve të programit të Doktoratës në Shkenca Sociale, me profil - Sociologji Antropologji, për marrjen e gradës shkencore “Doktor”. Udhëheqës shkencor: Akademik i Asociuar, Prof. Dr. Kosta Barjaba. Numri i fjalëve: 59. 000. Tiranë, Korrik 2016. 1 DEKLARATA E AUTORËSISË. Deklaroj se, studimi është punimi im origjinal. Burimet dhe literatura e shfrytëzuar janë cituar sipas standardeve të kërkuara. 2 ABSTRAKTI. Barazia njerëzore është tipar dhe e drejtë jashtë hapësirës fizike, përtej sistemit të vlerave dhe formimit kulturor. Ajo në radhë të pare është thjeshtë barazi shpirtërore. Për të prishur harmoninë, funksionimin apo ekzistencën e dobishme të sistemit - përballë paaftësisë së vlerave dhe mungesës së kulturës - është i dukshëm konflikti midis autoritetit të institucioneve shtetërore dhe autoritetit shpirtëror. Analiza mbi shkaqet e lindjes së pabarazisë dhe padrejtësisë në shoqërinë njerëzore, mbështetet mbi këtë tezë filozofike. Ndryshimet politike, ekonomike dhe kulturore në Shqipërinë e pasluftës, ndikuan në rikonfigurimin e problemit gjinor dhe situatën mbi pabarazinë gjinore, e cila ka qenë dhe mbetet ndër problemet e mprehta të shoqërisë shqiptare. Problemi gjinor në Shqipëri u ndie me intensitet të lartë në vitet 30-të të shekullit të kaluar. Ndjeshmëria ndaj problemit gjinor dhe pabarazisë gjinore, u pasqyruan në mendimin shoqëror shqiptar të kohës, sidomos në mendimin dhe krijimtarinë letrare. Megjithatë, për shkak të kushteve historike, politike, ekonomike e shoqërore, emancipimi real i grave dhe vajzave, në kontekstin e viteve ‘30-të, ishte i vështirë dhe pothuajse i pamundur. Gjatë gjithë historisë moderne të vendit, në shoqërinë shqiptare janë konstatuar ndërveprime dhe ndërvarësi të dukëshme midis problemit gjinor dhe problemit fetar. Trajektorja e ndikimit të institucioneve, besimeve dhe ideve fetare në shoqërinë shqiptare prodhoi midis të tjerave trajektoren e problemit gjinor, të pabarazisë gjinore dhe qëndrimit të spikatur të shoqërisë ndaj fesë. Gratë shqiptare gjatë periudhës së Mbretërisë Shqiptare, kanë qenë mjaftë të margjinalizuara. Prej kësaj pozite, ato nuk përfituan prej fillimit të proceseve të përhapjes dhe forcimit të arsimit kombëtar në Shqipëri. Pozita e tyre mbështetej por dhe vështirësohej nga legjislacioni jo 3 favorizues në interes të zgjidhjes së problemit të emancipimit femëror dhe të pranisë së pabarazisë gjinore. Pozita e gruas në pabarazi gjinore, pësoi ndryshime të rëndësishme në disa aspekte thelbësore, gjatë shndërrimeve ekonomike, politike dhe kulturore të viteve 1945 - 1967. Këto përmirësime përfshinë gjendjen sociale të grave, nxitjen e arsimimit, shkollimit dhe nivelit kulturor të tyre, rritjen e hapësirave për pjesmarrje në tregun e punës dhe jetën ekonomike, rritjen e mbështetjes për pjesmarrje në jetën politike, shoqërore e komunitare etj. E drejta e mohuar ndër vite përballë tendencave të lirisë dhe normave social - juridike shtrënguese të paperspektiv, përbëjnë tiparin themelor të situatës së rënduar në sfondin e paaftësisë institucionale, për të realizuar në kohë perceptime të drejta në opinionin shqiptar dhe për të gjetur apo ofruar zgjidhje në interes të progresit social - ekonomik, etiko - moral dhe kulturor për gratë dhe vajzat në shoqërinë shqiptare. Politikat institucionale të kohës së para dhe pas luftës, në mënyrë tepër të shtrënguar dhe me tendenca kundërshtuese, përjashtuese për gratë dhe vajzat shqiptare, për shkak të tradicionalizmit i shndërruan në tipare themelore elementët frenues, duke i sunduar në kohë dhe në hapësirë të gjithë faktorët qytetërimor e civilizues, që ndikonin në heqjen e këtyre barrierave. Lëvizja për të drejtat e grave dhe vajzave, që shpërtheu në mes të viteve 1960, ishte një dukuri e importuar dhe imponuar prej refleksioneve ideologjike, politike dhe kulturore ndërkombëtare. Sidomos revolucioni kulturor kinez ushtroi ndikim të dëmshëm, asfiksues dhe deformues të jetës shoqërore, politike dhe kulturore në Shqipëri, veçanërisht në procesin e socializimit mbi bazën e traditës historike të marrëdhënieve gjinore. Trashëgimia dhe puna e kujdesëshme për të minimizuar pabarazinë gjinore gjatë gjithë historisë së vendit, tendencat dhe ndikimet e pakta në kushtet e një shoqërie që lëvizte me ritme të ulëta 4 zhvillimi, në kushte të reja, u kthye në domosdoshmëri shkaksore, që solli hapësira më të mëdha në përfshirjen dhe rritjen e rolit aktiv të grave dhe vajzave në proceset emancipuese të shoqërisë në Shqipëri. ABSTRACT. Human equality is right out feature and physical space, beyond the system of values and cultural background. Firstly, it is simple spiritual equality. To break the harmony, or the existence of useful operation of the system - in front of incompetence and lack of cultural values - is notable conflict between state institutions and authority of spiritual authority. On this philosophical thesis, based analysis of the causes of the birth of inequality and injustice in human society. Political, economic and cultural life in Albania after the war, led to the reconfiguration of gender and gender inequality problem, which has been and remains one of the acute problems of the Albanian society. Gender problem in Albanian society felt high intensity in 30 years of the last century. Its sensitivity to the problem of gender and gender inequality was reflected in the Albanian social thought of the time, especially at the thought and literary creativity. However, due to historical conditions, political, economic, social, real emancipation of women and girls in the context of the '30s, it was difficult, almost impossible. Throughout the modern history of the country, they were found in Albanian society and interdependence apparent interactions between gender problems and religious problems. The trajectory of the impact of institutions, beliefs and religious ideas in Albanian society has produced among others the trajectory of gender problem, gender inequality and social attitude toward religion protruding. Albanian women during the period of the Kingdom of Albania, they were very vulnerable. From this position, they have not benefited from the start of the processes of proliferation and 5 strengthening of national education in Albania. Their position was supported but more difficult by unfavorable legislation in the interest of solving the problem of female emancipation and gender inequality. The position of women in gender inequality, underwent significant changes in some fundamental respects during the economic transformations, political and cultural life of the years 1945 - 1967. These improvements include the social status of women, promoting education, educational and cultural level of their growth spaces for participation in the labor market and economic life, increasing support for participation in political, social and community etc. Justice denied for years, opposite trends freedom and social norms - legal austerity paperspektiv, constitute the key feature of the aggravated situation on the background of incompetence and institutional, to realize in time perceptions rights in public opinion and to find or offer solution in the interest of social progress - economic, ethical - moral and cultural development for women and girls in society. Institutional policies of the time before and after the war, so incredibly tight, with tendency to the contrary, exclusive for Albanian women, changed the basic features elements inhibitor and ruled in time and space all the factors civilizational of civilization, that affect the removal of these barriers. The movement for the rights of women and girls, which erupted in the mid-1960s, was an imported phenomenon and reflections imposed by ideological, political and international culture. Especially the Chinese Cultural Revolution, filed a detrimental effect, stifling and distorting of social, political and cultural life in Albania, particularly in the process of socialization on the basis of historical tradition of gender relations. Legacy and work cautious to minimize gender inequality throughout the country's history, trends and impacts of the few in terms of a society moving at low rates of development, in new conditions, became necessary causal, that brought more room great involvement and increasing active role of women in the processes of democratic transformations in Albania. 6 DEDIKIMI Këtë studim ia kushtoj përpjekjeve dhe sakrificës njerëzore të brezave të shqiptarëve nën diktaturë, grave dhe vajzave, të cilët në kohë të vështira me përpjekjet e tyre, i dhanë dritë dhe shpresë popullit shqiptar, i dhanë dritën e dijes nga shpirti dhe zemra e tyre e paepur plotë zjarr atdhedashurie, brenda dëshirës së madhe për kulturë qytetërimore progresiste kundër sfidave të kohës, duke ngjizur në breza me guxim dhe forcën e shpirtit dhe të mendjes së tyre, dëshirën dhe dritën e diturisë për një të ardhme më të ndritur në liri dhe demokraci. Ja kushtoj familjes time, që më motivuan dhe më krijuan të gjitha mundësitë të hulumtoj në një fushë kaq interesante, në përkushtimin personal drejt evidencimit të vlerave humane e njerëzore, në shërbim të familjes time dhe të shoqërisë. Nderim dhe respekt për të gjitha gratë dhe vajzat shqiptare, që u bënë shembulli i humanizmit, qëndresës, përballimit, rezatuese të dritës dhe diturisë kundër errësirës dhe obskurantizmit politik të kohës, që