DOCSLIB.ORG

Triplex Confinium U 18. Stoljeću: Iskustvo, Znanje, Pamćenje

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Triplex Confinium U 18. Stoljeću: Iskustvo, Znanje, Pamćenje Triplex Confinium u 18. stoljeću: iskustvo, znanje, pamćenje Altić, Matea Master's thesis / Diplomski rad 2020 Degree Grantor / Ustanova koja je dodijelila akademski / stručni stupanj: University of Zagreb, University of Zagreb, Faculty of Humanities and Social Sciences / Sveučilište u Zagrebu, Filozofski fakultet Permanent link / Trajna poveznica: https://urn.nsk.hr/urn:nbn:hr:131:795301 Rights / Prava: In copyright Download date / Datum preuzimanja: 2021-10-04 Repository / Repozitorij: ODRAZ - open repository of the University of Zagreb Faculty of Humanities and Social Sciences SVEUČILIŠTE U ZAGREBU FILOZOFSKI FAKULTET ODSJEK ZA POVIJEST Matea Altić Triplex Confinium u 18. stoljeću: iskustvo, znanje, pamćenje Diplomski rad Mentor: dr. sc. Drago Roksandić, professor emeritus Zagreb, rujan 2020. Zahvala Zahvaljujem se mentoru dr. sc. Dragi Roksandiću, professoru emeritusu na inspiraciji, stručnom vodstvu i motivaciji bez čije pomoći ovaj rad ne bi bio moguć. Zahvaljujem se Mateju koji me ohrabrio da upišem diplomski studij povijesti, na dugogodišnjoj podršci i strpljenju te na iskrenosti i neumornoj vjeri u mene. Zahvaljujem se mojoj obitelji koja je strpljivo pratila moje putovanje kroz godine studiranja i na podršci koju su mi uvijek iskazivali. Zahvaljujem se prijateljima koji su uvijek bili na pravom mjestu u pravo vrijeme. 1 Sadržaj: 1. Uvod...........................................................................................................................5 1.1 Metodologija rada.............................................................................................5 1.2 Pregled izvora i literature..................................................................................8 2. Granice: od definicije do ideologije......................................................................10 2.1 Elaboracija pojmova i epistemološka problematika........................................13 2.2 Granica kao mjesto spajanja i razdvajanja......................................................14 2.3 Fenomen pograničja........................................................................................16 3. Kartografija: fizička i simbolička konstrukcija svijeta......................................18 3.1 Imagološki pristup...........................................................................................18 3.2 Karte kao sredstvo oblikovanja nacionalnog identiteta...................................23 4. Triplex Confinium: historijska problematika.....................................................20 4.1 Dosezi hrvatske historiografije........................................................................20 4.2 Triplex Confinium do 1699. godine................................................................23 4.3 Mirovni ugovori i granice 18. stoljeća na području Triplex Confiniuma.......25 4.4 Krajolik u službi pograničja............................................................................30 5. Iskustvo...................................................................................................................34 5.1 Fenomenologija ,,iskustva“ kao historijskog koncepta..................................34 5.1.2 Pojedinac i durštvo kroz iskustvo.......................................................36 5.2 Kartografija....................................................................................................38 5.2.1 Geografski i stilski elementi karata do kraja 18. stoljeća....................40 5.2.1.1 Označavanje prirodnih i umjetnih granica................................40 5.2.2 Mletačka, habsburška i osmanska kartografija 18. stoljeća................44 5.2.3 Usporedba (Granice mirovnih ugovora mletačke i habsburške kartografske tradicije na kartama za javnu i ,,tajnu“ uporabu)....................................47 5.2.4 Granice mirovnih ugovora mletačke i habsburške kartografske tradicije na kartama za javnu uporabu............................................................................................51 5.2.5 Granice mirovnih ugovora mletačke i habsburške kartografske tradicije na kartama za ,,tajnu“ uporabu..........................................................................................54 5. 3 Fortifikacijsko i obrambeno graditeljstvo na pograničju..............................56 5.3.1 Oblikovanje obrambene granice na hrvatskim prostorima do 18. stoljeća..........................................................................................................................56 5.3.2 Iskustvo habsburškog pograničja u 18. stoljeću...................................59 2 5.3.3 Iskustvo osmanskog pograničja u 18. stoljeću..................................63 5.3.4 Iskustvo mletačkog pograničja u 18. stoljeću...................................66 5.3.5 Iskustvo stanovništva na pograničju.................................................70 6. Znanje..................................................................................................................70 6.1 Historija kao oblik znanja.............................................................................70 6.1.2 Znanje kao oblik društvenog prihvaćanja.........................................72 6.2 Vlasi i Crni Vlasi kao stočarske zajednice na hrvatskom ranonovovjekovnom prostoru......................................................................................73 6.3 Vlaško Drugo u djelima Alberta Fortisa i Ivana Lovrića.........................75 6.3.1 Prikaz Drugoga na mletačkim kartografskim prikazima....................77 6.4 Hajdučija kao reakcija na svakodnevni život pograničja..............................78 6.5 Vlaško stanovništvo između transhumance i sedentarizacije.......................83 6.5.1 Korištenje pašnjaka i reguliranje ispaše...........................................85 6.6 Sanitarni kordon – osnivanje, razvijanje i djelovanje sanitarnog kordona na habsburškoj strani granice...........................................................................................89 6.6.1 Mletački sanitarni kordon i kontrola granice prema Osmanskom Carstvu.........................................................................................................................91 6.7 Konfesionalni i etnički sastav stanovništva šireg područja Tromeđe nakon Karlovačkog mira.........................................................................................................94 6.7.1 Viševjerska Tromeđa kroz habsburšku, mletačku i osmansku migracijsku isprepletenost............................................................................................94 6.7.2 Multikonfesionalnost i (ne)tolerancija na pograničju................................102 7. Pamćenje...............................................................................................................104 7.1 Pamćenje kao kolektivno i kulturno sjećanje................................................104 7.2 Pamćenje između jezika i epske književnosti...............................................106 7.3 Narodna ili usmena književnost – terminologija...........................................107 7.3.1 Muslimanske narodne pjesme..........................................................110 7.3.2 Krajiške i uskočke pjesme Erlangenskog rukopisa..........................112 7.4 Simbolične geografije višegraničja..............................................................114 7.4.1 Simbolične geografije višegraničja u pjesmama Koste Hörmanna..116 7.4.2 Simbolične geografije višegraničja u pjesmama Erlangenskog rukopisa......................................................................................................................119 7.4.3 Usporedba zemljopisnih pojmova epskih pjesama s kartama za javnu uporabu u 18. stoljeću................................................................................................123 3 7.5 ,,Slika svoga“ i ,,slika Drugoga“ u epskim pjesmama................................125 8. Zaključak..............................................................................................................130 Sažetak.......................................................................................................................133 Popis kartografskih priloga.....................................................................................134 Popis literature.........................................................................................................145 4 1. Uvod 1.1 Metodologija rada Teorijska problematika diplomskog rada temeljit će se na multidisciplinarnom pristupu kroz primjenu kulturne i socijalne povijesti te pripadajućim subdisciplinama poput ekohistorije, vojne povijesti, povijesne kartografije, imagologije te povijesti svakodnevice. Međusobna povezanost navedenih disciplina omogućava različite istraživačke pristupe, a ovaj rad će ponuditi jedan od brojnih načina na koji se ova tema može proučiti i istražiti, te ju pridružiti drugim radovima i projektima kojima je u središtu istraživanja proučavanje graničnih društava na području Triplexa Confiniuma.1 Metodologiju rada temeljit ću na korištenju pet metoda: kvalitativnoj, analitičko- komparativnoj, kvantitativnoj i induktivnoj. Koristeći kvalitativne i analitičko- komparativne metode obradit ću narativ i diskurs, a kvantitativnu metodu primjenit ću pri obrađivanju statističkih izvora poput osmanskih deftera i protostatističkih popisa stanovništa habsburške provinijencije. Induktivnu metodu primijenit ću kako bih od pojedinačnih premisa došla do općenitih zaključaka, a pritom će poslužiti imagološke percepcije putopisa 18. stoljeća. Analizu
Load more

Recommended publications
  • Voice in Australian Creative Non-Fiction: the Project of My Belonging
    Voice in Australian creative non-fiction: The project of my belonging Author Vlatkovic, Michelle Published 2018-02 Thesis Type Thesis (Masters) School School of Hum, Lang & Soc Sc DOI https://doi.org/10.25904/1912/3536 Copyright Statement The author owns the copyright in this thesis, unless stated otherwise. Downloaded from http://hdl.handle.net/10072/376833 Griffith Research Online https://research-repository.griffith.edu.au Voice in Australian creative non-fiction: The project of my belonging Michelle Vlatkovic, BA, SCU School of Humanities, Languages and Social Science Arts, Education and Law Group Griffith University, Gold Coast Campus Project/Dissertation submitted in fulfilment of the requirements for the degree of Master of Arts (Research) February 2018 1 Synopsis The Notebook of Belonging engages with and contributes distinct values in relation to connection, belonging and narrative. Its ‘Voice’ situates an ontological approach originating from familial and cultural traditions. Multifaceted, it speaks to Western intellectual values, Aboriginality and the transformative nature of silence. Primarily a practise-based creative nonfiction project, the Notebook of Belonging has an embedded exegetical commentary. The exegetical cannot be sliced away at either end without weakening the centre; the centre is not as strong without the exegetical. In this way, there are tensions and there are alignments in how book learnt interacts with oral story. The authority of book knowledge in relation to oral traditions is contested here. The Notebook of Belonging presents knowledge imparted in oral story-telling whereby belonging and connection exist through a shared understanding of the interconnected nature of life and being. Oral story uses silence, repetition and reflection.
    [Show full text]
  • His to R Ič N I S E Min
    14 Simon Malmenvall 14 Celeste McNamara Monika Deželak Trojar Aleš Maver Cirila Toplak Tomaž Ivešić Historični seminar Aleksandar Takovski 15 € Historični seminar 14 http://hs.zrc-sazu.si/eknjiga/HS14.pdf HISTORIČNI SEMINAR http://zalozba.zrc-sazu.si HS_14_OVITEK.indd 1 10. 06. 2021 09:31:43 Historični seminar 14 Uredili Katarina Šter in Mojca Žagar Karer Ljubljana 2021 HISTORIČNI SEMINAR 14 Uredniški odbor Katarina Keber, Katarina Šter, Luka Vidmar, Mojca Žagar Karer Znanstvena monografija je recenzirana. Uredili Katarina Šter in Mojca Žagar Karer Jezikovni pregled slovenskih delov besedila Katarina Šter in Mojca Žagar Karer Prevod in jezikovni pregled angleških delov besedila DEKS, d. o. o. Oblikovanje in prelom Brane Vidmar Založil Založba ZRC Za založnika Oto Luthar Glavni urednik Aleš Pogačnik Tisk Cicero, Begunje, d. o. o. Naklada 150 Za prosto dostopno spletno različico prve e-izdaje veljajo določila mednarodne licence Creative Commons CC BY-NC-ND 4.0: https://doi.org/10.3986/9789610505440 CIP - Kataložni zapis o publikaciji Narodna in univerzitetna knjižnica, Ljubljana 930.1(082) 27-9(4)(082) 94(4)(082) HISTORIČNI seminar 14 / uredili Katarina Šter in Mojca Žagar Karer ; [prevod Deks]. - 1. izd., 1. natis. - Ljubljana : Založba ZRC, 2021 ISBN 978-961-05-0543-3 COBISS.SI-ID 66103043 COBISS.SI-ID 66202627 ISBN 978-961-05-0544-0 (PDF) © 2021 ZRC SAZU, Založba ZRC Vse pravice pridržane. Noben del te izdaje ne sme biti reproduciran, shranjen ali prepisan v kateri koli obliki oz. na kateri koli način, bodisi elektronsko, mehansko, s fotokopiranjem, snemanjem ali kako drugače, brez predhodnega pisnega dovoljenja lastnikov avtorskih pravic (copyrighta).
    [Show full text]
  • O Mouro E O Turco, a Percepção Do Outro No Romanceiro Português E Na Canção Épica Croata
    Katarina Ramljak O Mouro e o Turco, a percepção do Outro no romanceiro português e na canção épica croata Dissertação de mestrado em Estudos Portugueses Multidisciplinares Universidade Aberta 2014 Katarina Ramljak O Mouro e o Turco, a percepção do Outro no romanceiro português e na canção épica croata Dissertação de mestrado em Estudos Portugueses Multidisciplinares Orientadora: Professora Doutora Isabel de Barros Dias Universidade Aberta 2014 Nas suas convulsões tectónicas e demoradas sedimentações, a terra, batida pelo mar ou encostada às serranias, é a matriz, quantas vezes decisiva, em que o homem se explica e afirma. Este assentamento, este leito geológico, lentamente socializado, vai sendo ordenado em regiões e territórios em que a escala já é do homem (...) Cada um destes territórios e conjuntos humanos tem os seus limites naturais, que envolvem e defendem um grupo ou grupos que têm entre si algo de comum e de unificador. (Mattoso, 1993: 363) Resumo Romanceiro e canção épica integram-se numa forma de arte que circulou, oralmente, ao longo de várias gerações e que reflete o modo de vida de uma comunidade, e que é habitualmente conhecida como Literatura tradicional de transmissão oral. Não sendo reservada para pessoas especializadas nem limitada a certos espaços, podia ser contada/cantada por qualquer pessoa em qualquer lugar, tanto nos momentos de trabalho como nos momentos de descanso. O imaginário popular usa-a como um catalisador de identidade e revela tudo aquilo que perturba, fascina e assusta os membros da certa comunidade. Por isso, no nosso entender, é uma maneira privilegiada de ler e sentir a história não só dos reis e das batalhas, mas também do povo e da sua maneira de processar as alterações históricas e integrá-los na sua visão do mundo.
    [Show full text]
  • Mediterranean Aspects of Croatian Oral Literature
    Nar. umjet. 36/1, 1999, pp. 197-222, M. Bošković-Stulli, Mediterranean Aspects of... Review Received: 2nd Nov. 1998 Accepted: 20th March 1999 UDK 886.2.091:398(262-92) MAJA BOŠKOVIĆ-STULLI Avenija Vukovar 235, Zagreb MEDITERRANEAN ASPECTS OF CROATIAN ORAL LITERATURE The paper deals with the interweaving of civilizations in the area of eastern Adriatic and its history as well as with the features of the oral traditions significantly connected with the western Mediterranean: verse, style and contents of the ballads, the two-way influences (Straparola, Basile), transformations of the stories from the "Thousand and One Night", reflections of the maritime and coastal life in stories. Keywords: oral tradition, the Mediterranean, the eastern Adriatic, sea in folklore It has often been said that the Mediterranean has many aspects; it is a mosaic of cultures and histories, geographic and natural characteristics, evading any attempt at a simple and unambiguous definition. According to Vladimir Vratović, Croatian Mediterranean culture should be regarded in terms of its contacts with the remaining Roman material and spiritual culture, its belonging to the Roman Catholic Church, its classical and humanist education, its proximity to Italy, and its exposure to the influences of Greek and Roman culture in literature and the sciences (Vratović 1995:103). This is true not only of written, but also of oral literature. We should add, however, that the oral tradition is more complex, and exposed to more varied trends and influences. Europeans, Africans, Asiatics, Persians, and Arabs have all contributed their genetic structures, as well as their cultural inheritance, to the vast pool of human knowledge that is Mediterranean civilisation.
    [Show full text]
  • Katalog Izložbe Održane U Sklopu Međunarodne 74
    HRVATI - LJUDI IZA JANKO ŠAJATOVIĆ KRABAT I HRVATSKE MITA GARDE U EUROPI Hrvatski mač za probijanje oklopa crabatishe wher Na naslovnici: POSJET CARA LEOPOLDA LJUBLJANI, 1660. Johann Weichard Valvasor, Die Ehre des Herzogtums Krain, Ridolfswert, 1877-79, sv. 3., str. 374. VISIT OF EMPAROR LEOPOLD TO LJUBLJANA, 1660.Johann Weichard Valvasor, Die Ehre des Herzogtums Krain, Ridolfswert, 1877-79, sv. 3., str. 374. Sadržaj dr. sc. Goranka Horjan Hans-Jürgen Schröter, dr.sc. Damir Stanić 9. PREDGOVOR 103. TJELESNA GARDA HRVATSKIH KONJANIKA SASKOG IZBORNOG KNEZA (1660.-1680.) Vladimir Brnardić, Filip Hren, dr. sc. Damir Stanić • Ustrojavanje hrvatske tjelesne garde 13. USKOCI • Konjaničko pravo • Izgled hrvatskih gardista • Ostaci ostataka nekoć slavnog Janko Šubić Peranski Hrvatskog Kraljevstva • Zadaci hrvatske tjelesne garde • Nemirno pograničje • Raspuštanje hrvatske tjelesne garde • Doseljavanje uskoka na Žumberak • • Uskoci na novom prostoru • Klis Hans-Jürgen Schröter • Senj 119. JANKO ŠAJATOVIĆ • Naoružanje uskoka (JOHANN VON SCHADOWITZ) – • Mali rat KRABAT, GORNJE LUŽICE • Uskočki rat • Kako je Janko Šajatović (Johann von Schadowitz) iz čovjeka prerastao u mit Vladimir Brnardić, Filip Hren, dr. sc. Damir Stanić 53. TRIDESETOGODIŠNJI RAT I HRVATI Monika Šajatović Bračika 127. JANKO ŠAJATOVIĆ KRABAT KAO BRAND • Vjerski rat? • Izgled, naoružanje i djelovanje Hrvata • Šajatovići poslije Šajatovića • U obrani zemlje • Bojno polje: Europa Hans-Jürgen Schröter • Ratom do mira • Predodžbe, predaje i mitovi o Hrvatima 135. DODATAK • „Janko Šajatović (Johann von Schadowitz)– Vladimir Brnardić, Filip Hren, dr. sc. Damir Stanić Krabat Gornje Lužice“ Kratka biografija 85. HRVATI KAO PRIPADNICI TJELESNIH GARDI • Kako je Janko Šajatović (Johann von Schadowitz) iz čovjeka prerastao u mit • Tjelesna garda hrvatskih konjanika • Hrvatske tjelesne garde u saskoga izbornog kneza (1660.-1680.) Tridesetogodišnjem ratu • Hrvati u francuskoj službi • Jedinstvene borbene metode 201.
    [Show full text]